📜

၉။ နဝမော ပရိစ္ဆေဒေါ

ပုညဝိပါကပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၆၀-၁။ ဝဋ္ဋကထာယ လောကုတ္တရဝိပါကာနံ အလဗ္ဘနတော ‘‘လောကိယာနေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပုညာပုညာဒိသင်္ခါရာတိ ပုညာဘိသင်္ခါရော အပုညာဘိသင်္ခါရော အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရောတိ တယော သင်္ခါရာ။ တတ္ထ ပုနာတိ အတ္တနော သန္တာနံ အပုညဖလတော၊ ဒုက္ခသံကိလေသတော စ သောဓေတိ၊ ပုဇ္ဇံ ဘဝဖလံ နိဗ္ဗတ္တေတီတိ ဝါ ပုညံ၊ အတ္တနော ဖလဿ အဘိသင်္ခရဏဋ္ဌေန အဘိသင်္ခါရော စာတိ ပုညာဘိသင်္ခါရော၊ ပုညပဋိပက္ခတော အပုညံ၊ ဝုတ္တနယေန အဘိသင်္ခါရော စာတိ အပုညာဘိသင်္ခါရော။ သမာဓိပစ္စနီကာနံ အတိဒူရတာယ န ဣဉ္ဇတိ န ကမ္ပတီတိ အာနေဉ္ဇံ၊ တံ အဘိသင်္ခရောတီတိ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော။ တတ္ထ ဒါနသီလာဒိဝသေန ပဝတ္တာ အဋ္ဌ ကာမာဝစရကုသလစေတနာ၊ ဘာဝနာဝသေနေဝ ပဝတ္တာ ရူပါဝစရကုသလစေတနာ စာတိ တေရသ စေတနာ ပုညာဘိသင်္ခါရော နာမ။ ပါဏာတိပါတာဒိဝသေန ပဝတ္တာ ဒွါဒသ အကုသလစေတနာ အပုညာဘိသင်္ခါရော နာမ။ ဘာဝနာဝသေနေဝ ပဝတ္တာ စတဿော အရူပါဝစရကုသလစေတနာ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော နာမ။ ဘဝါဒီသု ယထာ ပစ္စယာ၊ တထာ ယေသဉ္စ ဝိပါကာနံ ပစ္စယာ၊ တေပိ ဝိညာတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကေစိ ပန ‘‘တေပီတိ သင်္ခါရာနံ ဂဟဏ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ယုတ္တံ၊ ဧဝံ သတိ ‘‘ယေသ’’န္တိ အနိယမနိဒ္ဒေသဿ နိယမကဝစနာဘာဝတော။

၅၆၂။ ကတမေ ပန တေ ဘဝါဒယောတိ အာဟ ‘‘တယော ဘဝါ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ကာမရူပါရူပဝသေန တယော ဘဝါ။ သညီဘဝအသညီဘဝနေဝသညီနာသညီဘဝဝသေန၊ ပန ဧကဝေါကာရဘဝစတုဝေါကာရဘဝပဉ္စဝေါကာရဘဝဝသေန စ တယော ဘဝါ ဧတ္ထေဝ သမောဓာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ စတဿော ယောနိယောတိ အဏ္ဍဇဇလာဗုဇသံသေဒဇဩပပါတိကဝသေန စတ္တာရော သတ္တနိကာယာ။ တတ္ထ ဗီဇကပါလေ နိဗ္ဗတ္တော သတ္တနိကာယော အဏ္ဍဇယောနိ နာမ။ မာတုဂဗ္ဘေ ဇလာဗုဇေ နိဗ္ဗတ္တသတ္တနိကာယော ဇလာဗုဇယောနိ နာမ။ ပဒုမဂဗ္ဘမာနုသကဂဗ္ဘမလာဒိသံသေဒူပနိဿယေန ဥပ္ပဇ္ဇနကသတ္တနိကာယော သံသေဒဇယောနိ နာမ။ ကုတောစိ အနုပ္ပဇ္ဇိတွာ ကေဝလံ တတ္ထ တတ္ထ ပရိပုဏ္ဏင်္ဂပစ္စင်္ဂေါ ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇနကသတ္တနိကာယော ဩပပါတိကယောနိ နာမ။ ဂတိပဉ္စကံ ဟေဋ္ဌာ ဝိဘာဝိတမေဝ ။ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ ဝတ္ထုဘူတာ စ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ ဆ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော နာမ။ တာ ပန နာနတ္တကာယာဒိဝသေန သတ္တဝိဓာတိ အာဟ ‘‘ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော သတ္တာ’’တိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘သတ္တိမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော။ ကတမာ သတ္တ? သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ နာနတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော။ သေယျထာပိ မနုဿာ ဧကစ္စေ စ ဒေဝါ ဧကစ္စေ စ ဝိနိပါတိကာ၊ အယံ ပဌမာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။ သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ နာနတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော။ သေယျထာပိ ဒေဝါ ဗြဟ္မကာယိကာ ပဌမာဘိနိဗ္ဗတ္တာ၊ အယံ ဒုတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။ သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ ဧကတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော။ သေယျထာပိ ဒေဝါ အာဘဿရာ၊ အယံ တတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။ သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ ဧကတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော။ သေယျထာပိ ဒေဝါ သုဘကိဏှာ၊ အယံ စတုတ္ထီ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။ သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနူပဂါ၊ အယံ ပဉ္စမီ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။ သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနူပဂါ၊ အယံ ဆဋ္ဌီ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။ သန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတ္တာ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနူပဂါ၊ အယံ သတ္တမီ ဝိညာဏဋ္ဌိတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၃၂၊ အ။ နိ။ ၇။၄၄)။

ဧတ္ထ ဟိ အပရိမာဏစက္ကဝါဠဝါသိနော မနုဿာ ကာမာဝစရဒေဝါ ပုနဗ္ဗသုမာတုပိယင်္ကရမာတာဒယော ဝိနိပါတိကာသုရာ စ ကုသလဝိပါကပဋိသန္ဓိကာ ဝေမာနိကပေတာ စေတိ ဣမေ ဒီဃရဿကိသထူလကာဠဩဒါတာဒိဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဝသေန ရူပကာယဿ၊ အဟေတုဒုဟေတုတိဟေတုဝသေန ပဋိသန္ဓိသညာယ စ နာနာဘာဝတော နာနတ္တကာယနာနတ္တသညိနော နာမ၊ အယံ ပဌမာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။ ပဌမဇ္ဈာနတလဝါသိနော ပန တယော ဒေဝါ ဥပရူပရိဝါသီနံ ဝဏ္ဏာဒိကမပေက္ခိတွာ အတ္တနော ဝဏ္ဏာဒီနံ နိဟီနတာယ ရူပကာယဿ နာနာဘာဝတော၊ ပဌမဇ္ဈာနဝိပါကဝိညာဏဝသေန သမာနသညိတာယ စ နာနတ္တကာယဧကတ္တသညိနော နာမ၊ အယံ ဒုတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ၊ စတုရာပါယဝါသိနောပိ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဝသေန ရူပကာယဿ နာနာသဘာဝတ္တာ၊ အကုသလဝိပါကသညာဝသေန သညာယ ဧကသဘာဝတ္တာ စ ဒုတိယဝိညာဏဋ္ဌိတိယံယေဝ သမောဓာနံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဒုတိယဇ္ဈာနတလဝါသိနော တယော ဒေဝါ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒိဝသေန သမာနတ္တာ ရူပကာယဿ ဝိသေသာဘာဝတော ပဉ္စကနယေ ဒုတိယတတိယဇ္ဈာနသညာဝသေန ပဋိသန္ဓိသညာယ နာနာဘာဝတော ဧကတ္တကာယနာနတ္တသညိနော နာမ၊ အယံ တတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။ တတိယဇ္ဈာနတလဝါသိနော ပန တယော ဒေဝါ ရူပကာယဝသေန သမာနတ္တာ၊ ပဉ္စကနယေ စတုတ္ထဇ္ဈာနဝိပါကသညာဝသေန ပဋိသန္ဓိသညာယ စ ဧကတ္တာ ဧကတ္တကာယဧကတ္တသညိနော နာမ၊ အယံ စတုတ္ထီ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။ ဝေဟပ္ဖလဝါသိနော စေဝ ပဉ္စ သုဒ္ဓါဝါသဝါသိနော စ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဝသေန ရူပကာယဿ၊ ပဉ္စမဇ္ဈာနဝိပါကသညာဝသေန ပဋိသန္ဓိသညာယ စ သမာနတ္တာ စတုတ္ထဝိညာဏဋ္ဌိတိမေဝ ဘဇန္တိ။ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒယော တိဿော ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော ပါဠိဝသေနေဝ ပါကဋာ။ အသညသတ္တာ ပန ဝိညာဏာဘာဝေန နေဝသညာနာသညာယတနဝါသိနော စ သညာယ ဝိယ ဝိညာဏဿ သုခုမဘာဝေနေဝ ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု န ဂဟိတာ၊ သတ္တာနံ နိဝါသတာယ ပန ‘‘သတ္တာဝါသာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ တေဟိ သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော သမောဓာနေတွာ နဝ သတ္တာဝါသာ ဝုတ္တာ။

၅၆၃-၄။ ဣဒါနိ ဧဝံ ဝုတ္တေသု ဘဝါဒီသု ဒွတ္တိံသဝိပါကာနံ တိဏ္ဏံ အဘိသင်္ခါရာနံ ပစ္စယဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ကာမေ ပုညာဘိသင်္ခါရသညိတာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ နဝန္နံ ပါကစိတ္တာနန္တိ သဟေတုကာဟေတုကဝသေန နဝန္နံ သုဂတိပဋိသန္ဓိဝိပါကစိတ္တာနံ။ နာနက္ခဏိက…ပေ… ပစ္စယေဟိ စာတိ ကုသလာကုသလကမ္မဿ အတီတဿေဝ အတ္တနာ ဇနေတဗ္ဗဝိပါကာနံ ပစ္စယဘာဝတော နာနက္ခဏိကကမ္မပစ္စယေန၊ တေသမေဝ ဗလဝကာရဏဘာဝတော ဥပနိဿယပစ္စယေန စ။ ဝုတ္တဉှိ တဿ ဥပနိဿယတ္တံ ‘‘ကုသလာကုသလံ ကမ္မံ ဝိပါကဿ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃)။ သဗ္ဗတ္ထ ဥပနိဿယဘာဝေါ ဗလဝကမ္မဝသေန ယောဇေတဗ္ဗော။ ဒုဗ္ဗလဉှိ ကမ္မံ ဥပနိဿယော န ဟောတီတိ ပဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာယံ ဒဿိတမေတံ။

၅၆၆-၈။ ပဉ္စန္နန္တိ ကုသလဝိပါကစက္ခုသောတဝိညာဏသမ္ပဋိစ္ဆနသန္တီရဏဒွယဝသေန ပဉ္စန္နံ။ ဒုဂ္ဂတိယံ ကုသလဝိပါကပဋိသန္ဓိယာ အဘာဝတော အာဟ ‘‘န ဟောန္တိ ပဋိသန္ဓိယ’’န္တိ။ ဧဝံ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တီနံ အသင်္ကရဝသေန ပစ္စယဝိဓိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ သမောဓာနေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ဟောန္တီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သောဠသန္နံ ပဝတ္တေ၊ ပဋိသန္ဓိယံ နဝန္နန္တိ ယထာလာဘဝသေန ယောဇေတဗ္ဗံ။

၅၆၉-၇၄။ ရူပေ ပုညာဘိသင်္ခါရာတိ အဘိညာဝဇ္ဇိတာ ပဉ္စ ရူပါဝစရပုညာဘိသင်္ခါရာ။ ကသ္မာ ပန အဘိညာယ ပရိဝဇ္ဇနန္တိ? ဝိပါကဒါနာဘာဝတော၊ တဉ္စ ခေါ ပနဿာ ဝိပါကဿ အသမ္ဘဝတော ၊ န ပန ဝိပါကုပ္ပာဒနသဘာဝါဘာဝတော။ ယဒိ ဟိ အဘိညာစေတနာ ဝိပါကံ ဥပ္ပာဒေယျ၊ အညဘူမိကကမ္မဿ အညဘူမိကဝိပါကုပ္ပာဒနာယောဂတော သဘူမိကမေဝ ဥပ္ပာဒေယျ။ တံ ပန ကိံ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ ဝါ ဥပ္ပာဒေယျ ပရိတ္တာဒိအာရမ္မဏံ ဝါ? ကိဉ္စေတ္ထ – ယဒိ တာဝ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ တံ န ယုတ္တံ ရူပါဝစရဝိပါကာနံ ဧကန္တေန ကမ္မသမာနာရမ္မဏတာယ ဒဿိတတ္တာ၊ အဘိညာစေတနာယ စ သယံ ပရိတ္တာဒိအာရမ္မဏတ္တာ။ အထ ပရိတ္တာဒိအာရမ္မဏံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ တမ္ပိ န ယုဇ္ဇတိ ရူပါဝစရဝိပါကာနံ ဧကန္တေနေဝ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏဘာဝတော။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ စိတ္တုပ္ပာဒကဏ္ဍေ –

‘‘ရူပါဝစရတိကစတုက္ကဇ္ဈာနာ ကုသလတော စ ဝိပါကတော စ ကိရိယတော စ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ ဝိပါကော အာကာသာနဉ္စာယတနံ အာကိဉ္စညာယတနံ။ ဣမေ ဓမ္မာ နဝတ္တဗ္ဗာ ‘ပရိတ္တာရမ္မဏာ’တိပိ ‘မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ’တိပိ ‘အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ’တိပီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၄၂၂)။

အပိစ သမာဓိဝိဇ္ဇာသမ္ဘာရဘူတာ အဘိညာ သမာဓိဿ အာနိသံသမတ္တံ သမာဓိဖလသဒိသာ။ တဿ တဿ ဟိ အဓိဋ္ဌာနဝိကုဗ္ဗနဒိဗ္ဗသဒ္ဒသဝနာဒိကဿ ယထိစ္ဆိတဿ ကိစ္စဿ နိပ္ဖာဒနမတ္တဖလာ အဘိညာစေတနာ။ တေနာဟ ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ’’တိအာဒိ (ပါရာ။ ၁၂-၁၃) တသ္မာ သမာဓိဿ ဖလသဒိသာ အဘိညာစေတနာ န စ ဖလံ ဒေတိ၊ ဒါနသီလာနိသံသဘူတော တသ္မိံ ဘဝေ ပစ္စယလာဘော ဝိယ နတ္ထိ တဿ ဝိပါကုပ္ပာဒနန္တိ။ ကေစိ ပန ‘‘သမာနဘူမိကတော အာသေဝနလာဘေန ဗလဝန္တာနိ ဈာနာနိ ဝိပါကံ ဥပ္ပာဒေန္တိ သမာပတ္တိဘာဝတော၊ အဘိညာ ပန သတိပိ ဈာနဘာဝေ တဒဘာဝတော တသ္မိံ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ အာဂန္တုကာယေဝါတိ ဒုဗ္ဗလာ၊ တသ္မာ ဝိပါကံ န ဒေတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ဝုတ္တံ အနုရုဒ္ဓါစရိယေန –

‘‘သမာနာသေဝနေ လဒ္ဓေ၊ ဝိဇ္ဇမာနေ မဟဗ္ဗလေ၊

အလဒ္ဓါ တာဒိသံ ဟေတုံ၊ အဘိညာ န ဝိပစ္စတီ’’တိ။ (နာမ။ ပရိ။ ၄၇၄)၊

တယိဒမကာရဏံ၊ ပရိတ္တဈာနဿ အဝိသေသေန ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာဒီသု ဝိပါကဒါနဝစနတော။ န ဟိ ပရိတ္တံ လဒ္ဓါသေဝနမေဝ တတ္ထ ဝိပါကံ ဒေတီတိ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ သမာနာသေဝနေ လဒ္ဓေယေဝ ဈာနဿ ဝိပါကဒါနံ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ အပိစ ပုနပ္ပုနံ ပရိကမ္မဝသေန အဘိညာယပိ ဝသိဘာဝသဗ္ဘာဝါ တဿာပိ စ ဗလဝဘာဝေါ အတ္ထေဝါတိ ဝိပါကံ ဥပ္ပာဒေယျ။

ပဉ္စန္နံ ပါကစိတ္တာနန္တိ ပဉ္စန္နံ ရူပါဝစရဝိပါကစိတ္တာနံ။ မာပုညသင်္ခါရာတိ အပုညာဘိသင်္ခါရာ။ ‘‘ဣမေ အပုညသင်္ခါရာ’’တိ ဝါ ပဒစ္ဆေဒေါ။ ဧကဿာတိ ဧကဿ အကုသလဝိပါကသန္တီရဏဿ။ ဆန္နန္တိ သန္တီရဏဝဇ္ဇာနံ ဆန္နံ အကုသလဝိပါကာနံ။ ပဝတ္တေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ အနိဋ္ဌရူပါဒိအာပါထာဂတေတိ အဓိပ္ပာယော။ သုဂတိယံ အကုသလဝိပါကပဋိသန္ဓိယာ အဘာဝတော အာဟ ‘‘န ဟောန္တိ ပဋိသန္ဓိယ’’န္တိ။ စတုန္နန္တိ အကုသလဝိပါကစက္ခုသောတဝိညာဏသမ္ပဋိစ္ဆနသန္တီရဏဝသေန စတုန္နံ။ တာနိ ပန ဧကန္တတော အနိဋ္ဌာရမ္မဏာနိ။ ရူပဘဝေ စ ကထံ အနိဋ္ဌာရမ္မဏသမာယောဂေါတိ အာဟ ‘‘သော စာ’’တိအာဒိ။ သောတိ သော ပစ္စယဘာဝေါ။ ‘‘ကာမဘဝေ’’တိ ဣဒံ အနိဋ္ဌရူပါဒီနံ ဝိသေသနံ၊ န ပန ‘‘ဥပလဒ္ဓိယ’’န္တိ ဣမဿ။ တေနာဟ ‘‘အနိဋ္ဌ…ပေ… န ဝိဇ္ဇရေ’’တိ။ ကေစိ ပန ‘‘ဥပလဒ္ဓိယန္တိ ဣမဿေဝ ဝိသေသနဘာဝေန ဂဟေတွာ ဗြဟ္မူနံ ကာမဘဝံ အာဂတက္ခဏေ ရူပါဒိဥပလဒ္ဓိယ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ အနိဋ္ဌ…ပေ… န ဝိဇ္ဇရေ ဧကန္တသုခဝတ္ထုဘူတေ တတ္ထ ဝေါကိဏ္ဏသုခဒုက္ခကာရဏဿ အဘာဝတော။

၅၇၆။ ‘‘ဧဝံ တာဝါ’’တိအာဒိ ယထာဝုတ္တဿေဝတ္ထဿ အပ္ပနံ။ ယထာ စာတိ စ-သဒ္ဒေန ‘‘ယေသဉ္စာ’’တိ သင်္ဂဏှာတိ။ တထာတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘တေ’’တိ သင်္ဂဏှိတဗ္ဗံ။

၅၇၇-၈၁။ ယတ္ထ ဝိတ္ထာရပ္ပကာသနံ ကတံ၊ တတော ဘဝတော ပဋ္ဌာယ မုခမတ္တပ္ပကာသနံ ကာတုကာမော အာဟ ‘‘တတြိဒ’’န္တိအာဒိ။ တတြာတိ တေသု ဘဝါဒီသု။ ဣဒန္တိ နိဒဿိတဗ္ဗဘာဝေန အာသန္နပစ္စက္ခမာဟ။ အာဒိတော ပန ပဋ္ဌာယာတိ ဘဝတော ပဋ္ဌာယ။ အဝိသေသေနာတိ ကာမာဝစရရူပါဝစရဝသေန ဝိသေသာဘာဝေန တေရသ ပုညာဘိသင်္ခါရာ။ ဒွိဘဝေသူတိ ကာမရူပဘဝေသု။ ကေသဉ္စိ မနုဿာနံ၊ ဘုမ္မဒေဝါနဉ္စ အဏ္ဍဇဇလာဗုဇာနမ္ပိ သမ္ဘဝတော တဒပေက္ခာယ ‘‘စတူသု…ပေ… ယောနိသူ’’တိ ဝုတ္တံ။ နာနတ္တ…ပေ… ဌိတီသုပီတိ အလုတ္တသမာသဝသေန ဝုတ္တံ၊ နာနတ္တကာယနာနတ္တသညာဒီသု စတူသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသူတိ အတ္ထော။ ဝုတ္တပ္ပကာရသ္မိန္တိ နာနတ္တကာယာဒိကေ၊ ပုညာဘိသင်္ခါရဿ ဘဝါဒီသု ဧကဝီသတိဝိပါကာနံ ဧကာဝတ္ထာယ ပစ္စယော အဟုတွာ ဒုဂ္ဂတိပရိယာပန္နေသု ဘဝယောနိဂတိဝိညာဏဋ္ဌိတိသတ္တာဝါသေသု ပဋိသန္ဓိံ အဒတွာ ပဝတ္တေယေဝ အဋ္ဌန္နံ ဝိပါကာနံ ပစ္စယဘာဝတော၊ ကာမာဝစရသုဂတိပရိယာပန္နေသု ပဋိသန္ဓိံ ဒတွာ ပဝတ္တေ သောဠသန္နံ ဝိပါကာနံ ပစ္စယဘာဝတော၊ ရူပါဝစရဘူမိပရိယာပန္နေသု ပဋိသန္ဓိံ ဒတွာ ပဝတ္တေ ဒသန္နံ ဝိပါကာနံ ပစ္စယဘာဝတော ဝုတ္တံ ‘‘ယထာရဟ’’န္တိ။

၅၈၂-၃။ ကာမေ ဘဝေ၊ ရူပေ ဘဝေတိ သမ္ဗန္ဓော။ တီသု ဂတီသူတိ ဒေဝမနုဿဝဇ္ဇေသု တီသု ဂတီသု။ ဧကိဿာတိ နာနတ္တကာယဧကတ္တသညီသင်္ခါတာယ ဧကိဿာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယာ။ ဧကသ္မိန္တိ နာနတ္တကာယဧကတ္တသညီသင်္ခါတေယေဝ ဧကသ္မိံ သတ္တာဝါသေ။

၅၈၄-၆။ ဧကာရူပဘဝေတိ ဧကသ္မိံ အရူပဘဝေ။ ဧကိဿာ ယောနိယာတိ ဧကိဿာယေဝ ဩပပါတိကယောနိယာ။ တီသု စိတ္တဋ္ဌိတီသူတိ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒီသု တီသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု။ သတ္တာဝါသေ စတုဗ္ဗိဓေတိ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒိကေယေဝ စတုဗ္ဗိဓေ သတ္တာဝါသေ။ ဝိဇာနိတဗ္ဗာ…ပေ… ပစ္စယာတိ သင်္ခါရာ ယထာ ပစ္စယာ ယေသဉ္စ ပစ္စယာ၊ တထာ တေပိ ဝိညာတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။

၅၈၇-၉၀။ နနု စ သင်္ခါရာနံ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တီသုပိ ဝိပါကာနံ ပစ္စယဘာဝေါ ဝုတ္တော။ တတ္ထ ပဋိသန္ဓိယေဝ တာဝ န သက္ကာ ဝိညာတုံ။ ယဒိ ဟိ ပုရိမဘဝတော ပဋိသန္ဓိဝိညာဏံ ဣဓာဂစ္ဆတီတိ ဝုစ္စေယျ၊ တံ န ယုတ္တံ၊ ရူပါရူပဓမ္မာနံ ကေသဂ္ဂမတ္တမ္ပိ ဒေသန္တရသင်္ကမနာဘာဝတော။ အထ အတီတဘဝနိဗ္ဗတ္တသင်္ခါရတော န နိဗ္ဗတ္တတိ၊ တမ္ပိ န ယုဇ္ဇတိ အဟေတုကဒေါသာပတ္တိတောတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန စောဒေန္တော အာဟ ‘‘န ရူပါရူပဓမ္မာန’’န္တိအာဒိ။ အာစရိယော တဿာဓိပ္ပာယံ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ တံ သညာပေတုကာမော အာဟ ‘‘နတ္ထိ စိတ္တဿာ’’တိအာဒိ။ တတော ဟေတုံ ဝိနာတိ တတ္ထ ဟေတုံ ဝိနာ၊ အတီတဘဝနိဗ္ဗတ္တကမ္မသင်္ခါရနိကန္တိအာရမ္မဏံ ဝိနာတိ အတ္ထော ။ သုလဒ္ဓပစ္စယန္တိ အဝိဇ္ဇာဒိသဟကာရီကာရဏသဟိတဿ သင်္ခါရဿ ဝသေန သုဋ္ဌု အဝေကလ္လတော ပဋိလဒ္ဓပစ္စယံ။ ရူပါရူပမတ္တန္တိ ဗာဟိရကပရိကပ္ပိတဿ အဓိတိဋ္ဌနကဿ သတ္တဇီဝါဒိနော အဘာဝတော ရူပါရူပဓမ္မမတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘န စ သတ္တော’’တိအာဒိ။ ဘဝန္တရ…ပေ… ပဝုစ္စတီတိ ဝေါဟာရမတ္တေန ဘဝန္တရမုပေတီတိ ပဝုစ္စတိ။ အတ္ထတော ပန ပစ္စယသာမဂ္ဂိယာ ဘဝန္တရဘာဝေန ဥပ္ပဇ္ဇနမတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။

၅၉၁။ ဣဒါနိ တံ ပဋိသန္ဓိက္ကမံ ပါကဋာယ မနုဿပဋိသန္ဓိယာ ဝသေန ပကာသေတုံ သမာရဘန္တော အာဟ ‘‘တယိဒ’’န္တိအာဒိ။ သုဒုဗ္ဗုဓန္တိ အတိဒုဗ္ဗိဇာနိယံ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘သစ္စံ သတ္တော ပဋိသန္ဓိ၊ ပစ္စယာကာရမေဝ စ၊

ဒုဒ္ဒသာ စတုရော ဓမ္မာ၊ ဒေသေတုဉ္စ သုဒုက္ကရာ’’တိ။

၅၉၂-၃။ အာသန္နမရဏဿာတိ ပရူပက္ကမေန ဝါ အာယုက္ခယာဒိဝသေန ဝါ သမာသန္နမရဏဿ။ သုဿမာနေတိ အနုက္ကမေန ဥပသုဿမာနေ။ ဂဗ္ဘသေယျကဿ အာယတနာနံ အနုပုဗ္ဗုပ္ပတ္တိ ဝိယ နိရောဓောပိ အနုပုဗ္ဗတော ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘နဋ္ဌေ စက္ခုန္ဒြိယာဒိကေ’’တိ။ ကေစိ ပန ‘‘နာနာကမ္မသမုဋ္ဌိတေသု စက္ခုန္ဒြိယာဒီသု နဋ္ဌေသူ’’တိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ဟဒယ…ပေ… ကေ’’တိ ဣမိနာ သေသကာယေ ကာယိန္ဒြိယဿ နိရုဒ္ဓဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ ဧကကမ္မသမုဋ္ဌိတမ္ပိ နဿတေဝါတိ အပရေ။ အာနန္ဒာစရိယော ပန ‘‘ယမကေ’’ ယဿ စက္ခာယတနံ နိရုဇ္ဈတိ၊ တဿ မနာယတနံ နိရုဇ္ဈတီတိ။ အာမန္တာ။ ယဿ ဝါ ပန မနာယတနံ နိရုဇ္ဈတိ၊ တဿ စက္ခာယတနံ နိရုဇ္ဈတီတိ။ သစိတ္တကာနံ အစက္ခုကာနံ စဝန္တာနံ တေသံ မနာယတနံ နိရုဇ္ဈတိ၊ နော စ တေသံ စက္ခာယတနံ နိရုဇ္ဈတိ။ သစက္ခုကာနံ စဝန္တာနံ တေသံ မနာယတနဉ္စ နိရုဇ္ဈတိ၊ စက္ခာယတနဉ္စ နိရုဇ္ဈတီ’တိအာဒိနာ (ယမ။ ၁။အာယတနယမက။၁၂၀) စက္ခာယတနာဒီနံ စုတိစိတ္တေန သဟ နိရောဓော ဝုတ္တောတိ စက္ခုန္ဒြိယာဒီနိ စုတိတော ပုဗ္ဗေ န နဿန္တိ။ အတိမန္ဒဘာဝူပဂမနံ ပန သန္ဓာယ အဋ္ဌကထာယ ‘နိရုဒ္ဓေသု ဣန္ဒြိယေသူ’တိ ဝုတ္တံ၊ န အနဝသေသနိရောဓံ သန္ဓာယ။ ပဉ္စဒွါရိကဇဝနာနန္တရမ္ပိ စုတိ အဋ္ဌကထာယံ ဒဿိတာ’’တိ ဝဒတိ။ ဟဒယဝတ္ထုမတ္တသ္မိန္တိ ဟဒယဝတ္ထုပဒေသမတ္တေ။ န ဟိ ဟဒယဝတ္ထုံ နိဿာယ ကာယိန္ဒြိယံ ပဝတ္တတိ။

၅၉၄-၇။ ဝတ္ထုသန္နိဿိတန္တိ သေသိန္ဒြိယာနံ နိရုဒ္ဓတ္တာ ဝိညာဏဿ နိဿယဘာဝူပဂမနသာမတ္ထိယာယောဂေန မန္ဒဘာဝတော ဝါ ဟဒယဝတ္ထုမတ္တသန္နိဿိတံ။ စိတ္တန္တိ တဒါ ကမ္မကမ္မနိမိတ္တာဒီနိ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တဇဝနဝိညာဏံ။ တံ ပန သုဂတိယံ နိဗ္ဗတ္တမာနဿ ကုသလံ ဟောတိ၊ ဒုဂ္ဂတိယံ နိဗ္ဗတ္တမာနဿ အကုသလံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘နိမိတ္တဿာဒဂဓိတံ ဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိညာဏံ တိဋ္ဌမာနံ တိဋ္ဌတိ အနုဗျဉ္ဇနဿာဒဂဓိတံ ဝါ၊ တသ္မိံ စေ သမယေ ကာလံ ကရောတိ၊ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ယံ ဒွိန္နံ ဂတီနံ အညတရံ ဂတိံ ဥပပဇ္ဇေယျ နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၄။၂၃၅)။

ယဒိ ဧဝံ –

‘‘ဂတိသမ္ပတ္တိယာ ဉာဏသမ္ပယုတ္တေ ကတမေသံ အဋ္ဌန္နံ ဟေတူနံ ပစ္စယာ ဥပပတ္တိ ဟောတိ၊ ကုသလဿ ကမ္မဿ ဇဝနက္ခဏေ တယော ဟေတူ ကုသလာ တသ္မိံ ခဏေ ဇာတစေတနာယ သဟဇာတပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ တေန ဝုစ္စတိ ကုသလမူလပစ္စယာပိ သင်္ခါရာ။ နိကန္တိက္ခဏေ ဒွေ ဟေတူ အကုသလာ တသ္မိံ ခဏေ ဇာတစေတနာယ သဟဇာတပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ တေန ဝုစ္စတိ အကုသလမူလပစ္စယာပိ သင်္ခါရာ။ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ တယော ဟေတူ အဗျာကတာ တသ္မိံ ခဏေ ဇာတစေတနာယ သဟဇာတပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ တေန ဝုစ္စတိ နာမရူပပစ္စယာပိ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာပိ နာမရူပ’’န္တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၂၃၂) –

နိကန္တိက္ခဏေ ဟေတုဒွယပစ္စယာပိ သုဂတိပဋိသန္ဓိကဿ ကထံ ဒဿိတာတိ? နယိဒံ မရဏာသန္နဇဝနသမ္ပယုတ္တဟေတုယော သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ အထ ခေါ ကတကမ္မဿ တံ ကမ္မံ အာရဗ္ဘ အဿာဒဝသေန ပဝတ္တဇဝနသမ္ပယုတ္တဟေတုယော သန္ဓာယ။ ကတူပစိတမ္ပိ ဟိ ကမ္မံ တဏှာယ အဿာဒိတံ ဝိပါကာဘိနိပ္ဖာဒနေ သမတ္ထန္တိ။ ကေစိ ပန ‘‘ကမ္မကရဏကာလေ အပ္ပဟီနာဝတ္ထာယ သန္တာနေ အနုသယိတဟေတုယော သန္ဓာယ နိကန္တိက္ခဏေ ဒွေ ဟေတုယောတိ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ယုဇ္ဇတိ၊ တေသံ သဟဇာတပစ္စယတ္တာယောဂတော။ ပုဗ္ဗာနုသေဝိတံ ပုညံ ဝါ အပုညမေဝ ဝါ ကမ္မံ၊ ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါ အာလမ္ဗိတွာ စိတ္တံ ပဝတ္တတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပုဗ္ဗာနုသေဝိတန္တိ ပုဗ္ဗေ အာသေဝိတံ။ ‘‘ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ တဏှာယ အနုသေဝိတဘာဝံ သန္ဓာယ ဝါ ‘‘ပုဗ္ဗာနုသေဝိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အနုပုဗ္ဗသေဝိတ’’န္တိပိ ပါဌံ ဝဒန္တိ၊ ပဋိသန္ဓိဝသေန ပုဗ္ဗေ အာသေဝိတံ၊ ပုဗ္ဗေ ဒိန္နပဋိသန္ဓိကန္တိ အတ္ထော။ ဒိန္နပဋိသန္ဓိကမ္ပိ ပန အပရဇာတီသု ပဝတ္တိဝိပါကံ န နိဗ္ဗတ္တေတီတိ နတ္ထိ။ ပုညာပုညဂ္ဂဟဏေန ယထာကမ္မံ သုဂတိဒုဂ္ဂတိပဋိသန္ဓီနံ အာရမ္မဏံ ဒဿေတိ။ ကမ္မံ ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါတိ ဝါ-သဒ္ဒေန ဂတိနိမိတ္တံ သင်္ဂဏှာတိ။ တတ္ထ ကမ္မံ၊ ဂတိနိမိတ္တဉ္စ မနောဒွါရေယေဝ အာပါထမာဂစ္ဆတိ၊ ကမ္မနိမိတ္တံ ပန ပဉ္စဒွါရေပိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ပဉ္စဒွါရဂ္ဂဟိတေပိ အာရမ္မဏေ ပဋိသန္ဓိ ဟောတိ။ အပရေ ပန ဂတိနိမိတ္တမ္ပိ ဆဒွါရေသု လဗ္ဘတီတိ ဝဏ္ဏေန္တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ဝုတ္တံ သစ္စသင်္ခေပေ –

‘‘ပဉ္စဒွါရေ သိယာ သန္ဓိ၊ ဝိနာ ကမ္မံ ဒွိဂေါစရေ’’တိ။ (သ။ သ။ ၁၇၃)။

အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ဂတိနိမိတ္တံ မနောဒွါရေ အာပါထမာဂစ္ဆတီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ၊ တဒါရမ္မဏာယ စ ပဉ္စဒွါရိကပဋိသန္ဓိယာ အဒဿိတတ္တာ၊ မူလဋီကာဒီသု စ ‘‘ကမ္မဗလေန ဥပဋ္ဌာပိတံ ဝဏ္ဏာယတနံ သုပိနံ ပဿန္တဿ ဝိယ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုကဿ ဝိယ စ မနောဒွါရေ ဧဝ ဂေါစရဘာဝံ ဂစ္ဆတီ’’တိ နိယမေတွာ ဝုတ္တတ္တာ တေသံ ဝစနံ န သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ အာစရိယာ။ ကမ္မနိမိတ္တဉ္စ ပနေတ္ထ ပစ္စုပ္ပန္နံ ပဉ္စဒွါရေ အာပါထမာဂစ္ဆန္တံ စုတိကာလာသန္နေ ကတကမ္မဿ အာရမ္မဏသန္တာနေ ဥပ္ပန္နံ တံသဒိသန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဣတရထာ တဒေဝ ပဋိသန္ဓိယာ အာရမ္မဏုပဋ္ဌာပကံ တဒေဝ ပဋိသန္ဓိဇနကံ ဘဝေယျ၊ န စ ပဋိသန္ဓိယာ ဥပစာရဘူတာနိ ဝိယ၊ ‘‘ဧတသ္မိံ တယာ ပဝတ္တိတဗ္ဗ’’န္တိ ပဋိသန္ဓိယာ အာရမ္မဏံ အနုပ္ပဒေန္တာနိ ဝိယ စ ပဝတ္တာနိ စုတိအာသန္နဇဝနာနိ ပဋိသန္ဓိဇနကာနိ ဘဝေယျုံ။ ‘‘ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ တဒါ စ ပဋိသန္ဓိယာ ဧကဝီထိယံ ဝိယ ပဝတ္တမာနာနိ ကထံ ကတူပစိတာနိ သိယုံ၊ အဿာဒနဘူတာယ တဏှာယ အပရာမဋ္ဌာနိ ကထံ ပဋိသန္ဓိနိဗ္ဗတ္တကာနိ၊ န စ လောကိယာနိ လောကုတ္တရာနိ ဝိယ သမာနဝီထိဖလာနိ ဟောန္တီတိ။ တံ ဝိညာဏန္တိ တံ ဇဝနဝိညာဏံ။ ဧကတ္တနယေန ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ စုတိပဋိသန္ဓိတဒါသန္နဝိညာဏာနဉှိ သန္တတိဝသေန ဝိညာဏန္တိ ဥပနီတေကတ္တံ ဣဓ တံ ဝိညာဏန္တိ အဓိပ္ပေတံ။

အဝိဇ္ဇာယ ပဋိစ္ဆန္နာဒီနဝေတိ အနုသယဝသေန ပဝတ္တာယ ဘဝတဏှာယ၊ စိတ္တသမ္ပယုတ္တာယ ဝါ အဝိဇ္ဇာယ ဆာဒိတဒုက္ခာဒီနဝေ။ တထာဘူတေ ပန ကမ္မာဒိဝိသယေ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ အာရမ္မဏဘာဝေန ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဘူတေ။ တဏှာယ အပ္ပဟီနတ္တာ ဧဝ ပုရိမုပ္ပန္နာယ စ သန္တတိယာ တထာပရိဏတတ္တာ ပဋိသန္ဓိဋ္ဌာနာဘိမုခံ ဝိညာဏံ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရံ ဟုတွာ ပဝတ္တတီတိ အာဟ ‘‘တဏှာ နမေတီ’’တိ။ သဟဇာ ပန သင်္ခါရာတိ စုတိအာသန္နဇဝနဝိညာဏသဟဇာတစေတနာ၊ သဗ္ဗေပိ ဝါ ဖဿာဒယော။ ခိပန္တီတိ ခိပန္တာ ဝိယ တသ္မိံ ဝိသယေ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဝိညာဏပတိဋ္ဌာနဿ ဟေတုဘာဝေန ပဝတ္တန္တိ။ တန္တိ တံ ဝိညာဏံ။ ‘‘သန္တတိဝသာ’’တိ ဝဒန္တော တဒေဝ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ၊ န အညန္တိ ဣမဉ္စ မိစ္ဆာဝါဒံ ပဋိက္ခိပတိ။ သတိ ဟိ နာနတ္တနယေ သန္တတိဝသေန ဧကတ္တနယော ဟောတီတိ။

၅၉၉။ အာရမ္မဏာဒီဟိ…ပေ… ပဝတ္တတီတိ အာရမ္မဏနိဿယပစ္စယာဒီဟိ ပဝတ္တတိ။ ကထံ ? အာသန္နမရဏဿ ဟိ ကမ္မဗလေန မနောဒွါရေ ဥပဋ္ဌာပိတံ အဝိဇ္ဇာယ ပဋိစ္ဆန္နာဒီနဝံ ကမ္မာဒိဝိသယံ အာရဗ္ဘ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတော မရဏာသန္နဝီထိယာ ဝတ္ထုဒုဗ္ဗလဘာဝေန မန္ဒပ္ပဝတ္တိယာ စတ္တာရိ၊ ပဉ္စ ဝါ ဇဝနာနိ ပဝတ္တန္တိ၊ တဒနန္တရံ တဒါရမ္မဏေ သတိ၊ အသတိ ဝါ ဘဝင်္ဂဝိသယမာလမ္ဗိတွာ စုတိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဘဝင်္ဂါနန္တရမ္ပိ စုတိ ဟောတီတိ ဝဒန္တိ။ စုတိစိတ္တေ ပန နိရုဒ္ဓေ တဒေဝ အာပါထဂတံ ကမ္မကမ္မနိမိတ္တာဒိံ အာရဗ္ဘ အနုပစ္ဆိန္နကိလေသဗလဝနိမိတ္တံ သဟဇာတသင်္ခါရေဟိ ကမ္မာဒိအာရမ္မဏေ ခိပိယမာနံ ဩရိမတီရရုက္ခဝိနိဗန္ဓံ ရဇ္ဇုံ အာလမ္ဗိတွာ မာတိကာတိက္ကာမကော ဝိယ ပုရိမဉ္စ နိဿယံ ဇဟတိ၊ အပရဉ္စ ကမ္မသမုဋ္ဌိတံ နိဿယံ အဿာဒယမာနံ ဝါ အနဿာဒယမာနံ ဝါ အာရမ္မဏာဒီဟိ ပစ္စယေဟိ ပဝတ္တတိ။ ဧတ္ထ စ ဩရိမတီရံ ဝိယ ပုရိမဘဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ တတ္ထ ဌိတရုက္ခော ဝိယ ပုရိမဘဝေ ပဝတ္တမာနက္ခန္ဓာ၊ ရဇ္ဇု ဝိယ ကမ္မာဒိအာရမ္မဏံ။ ကေစိ ပန ‘‘ရဇ္ဇု ဝိယ ဟဒယဝတ္ထူ’’တိ ဝဒန္တိ၊ ‘‘ရဇ္ဇု ဝိယ တဏှာ’’တိပိ အပရေ။ ပုရိသော ဝိယ ဝိညာဏံ၊ တဿ ရဇ္ဇုဂ္ဂဟဏံ ဝိယ တဏှာယ အာရမ္မဏာဘိမုခနမနံ၊ ပယောဂေါ ဝိယ ခိပနကသင်္ခါရာ၊ မာတိကာ ဝိယ စုတိစိတ္တံ၊ ပရတီရံ ဝိယ ပရလောကော။

၆၀၀။ ယထာ ပုရိသော ပရတီရေ ပတိဋ္ဌဟမာနော ပရတီရရုက္ခဝိနိဗန္ဓံ ကိဉ္စိ အဿာဒယမာနော ဝါ အနဿာဒယမာနော ဝါ ကေဝလံ ပထဝိယံ သကဗလပ္ပယောဂေဟေဝ ပတိဋ္ဌာတိ ၊ ဧဝမိဒမ္ပိ ဘဝန္တရတ္တဘာဝဝိနိဗန္ဓဟဒယဝတ္ထုသင်္ခါတံ နိဿယံ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ အဿာဒယမာနံ ဝါ စတုဝေါကာရဘဝေ အနဿာဒယမာနံ ဝါ ကေဝလံ အာရမ္မဏနိဿယသမ္ပယုတ္တဓမ္မေဟေဝ ပဝတ္တတီတိ တံ ဝိညာဏံ နာပိ ဣဓာဂတံ ဣမသ္မိံယေဝ ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ။ ကမ္မာဒိန္တိ အတီတဘဝနိဗ္ဗတ္တကမ္မာဒိံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ခိပနကသင်္ခါရာနံ၊ နမနဝသေန ပဝတ္တတဏှာယ၊ ကမ္မာဒိဝိသယာယ အာဒီနဝပဋိစ္ဆာဒိကာယ စ အဝိဇ္ဇာယ၊ ဒဠှဂ္ဂါဟာဒိကရာနံ ဥပါဒါနာဒီနဉ္စ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တတ္ထ ကမ္မံ နာမ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယဘူတံ၊ အပရာပရိယဝေဒနီယဘူတံ ဝါ ပဋိသန္ဓိနိဗ္ဗတ္တကကမ္မံ။ ခိပနကသင်္ခါရာ နာမ စုတိအာသန္နဇဝနသဟဇာတသင်္ခါရာ၊ ပဋိသန္ဓိဇနကကမ္မသဟဂတသင်္ခါရာ ဝါ၊ တတော ပုရိမဇဝနသဟဂတသင်္ခါရာတိ ဝါ ကေစိ။ နမနဝသေန ပဝတ္တတဏှာ နာမ အနုသယာဝတ္ထာယ ပဝတ္တတဏှာ။ ဧသ နယော အာဒီနဝပဋိစ္ဆာဒကအဝိဇ္ဇာယပိ။ ကမ္မာဒိဝိသယာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာယေဝ။ ဒဠှဂ္ဂါဟကရဥပါဒါနာ နာမ မဏ္ဍူကံ ပန္နဂေါ ဝိယ ဥပပတ္တိဘဝဿ ဒဠှဂ္ဂဟဏဝသေန ပဝတ္တာ ကာမုပါဒါနာဒယော။

၆၀၁-၅။ သဒ္ဒပဋိဃောသာဒီနံ သတိပိ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေ သန္တာနဗန္ဓော န ပါကဋောတိ တေသံ ဧကတ္တနာနတ္တဘာဝံ အနာမသိတွာ အနာဂတမတီတဟေတုသမုပ္ပာဒမေဝ ဒဿေန္တော ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဧတ္ထာတိ ဣမသ္မိံ စုတိပဋိသန္ဓာဓိကာရေ။ ပဋိဃောသဒီပမုဒ္ဒါဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အာဒါသတလဂတမုခနိမိတ္တာဒီနံ ဂဟဏံ။ အညတ္ထ အဂန္တွာတိ သဒ္ဒါဒိပစ္စယဒေသံ အနုပဂန္တွာ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ သဒ္ဒါဒီနံ ဥပ္ပတ္တိပဒေသံ အနုပဂန္တွာ ပဋိဃောသော သဒ္ဒဟေတုကော၊ ပဒီပေါ ပဒီပန္တရာဒိဟေတုကော၊ မုဒ္ဒါ လဉ္ဆနဟေတုကော၊ မုခနိမိတ္တာဒိကံ အာဒါသာဒိအဘိမုခါဒိဟေတုကံ ဟောတိ တတော ပုဗ္ဗေ အဘာဝါ၊ ဧဝမိဒမ္ပိ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏံ န ဟေတုဒေသံ ဂန္တွာ တံဟေတုကံ ဟောတိ တတော ပုဗ္ဗေ အဘာဝါ၊ တသ္မာ န ဣဒံ ဟေတုဒေသတော ပုရိမဘဝတော ဣဓာဂတံ ပဋိဃောသာဒယော ဝိယ သဒ္ဒါဒိဒေသတော၊ နာပိ တတော ဟေတုံ ဝိနာ ဥပ္ပန္နံ သဒ္ဒါဒီဟိ ဝိနာ ပဋိဃောသာဒယော ဝိယာတိ။ အထ ဝါ အညတြ အဂန္တွာတိ ပုဗ္ဗေ ပစ္စယပဒေသေ သန္နိဟိတာ ဟုတွာ တတော အညတြ ဂန္တွာ တပ္ပစ္စယာ န ဟောန္တိ ဥပ္ပတ္တိတော ပုဗ္ဗေ အဘာဝါ၊ နာပိ သဒ္ဒါဒိပစ္စယာ န ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ဣဒမ္ပီတိ ဝုတ္တနယေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ သန္တာနဗန္ဓတော နတ္ထီတိ သန္တာနပ္ပဗန္ဓတော နတ္ထိ ဧကတာ သန္တာနေကတ္တေပိ အညဿေဝ ဝိညာဏဿ ပါတုဘဝနတော၊ နာပိ နာနတာ အပုဗ္ဗာနံ အပုဗ္ဗာနံ ဥပ္ပာဒေပိ ပဌမုပ္ပန္နံ ဓမ္မံ ဝိနာ ပစ္ဆိမဿ အနုပ္ပဇ္ဇနတော၊ ပဒီပဿ ဝိယ နာနတာ န သိယာ။ ခဏိကာပိ ဟိ ပဒီပဇာလာ သန္တာနေကတ္တံ ဥပါဒါယ သာ ဧဝါတိ ဝုစ္စတိ၊ အတ္တကိစ္စဉ္စ သာဓေတိ။ ‘‘သတိ သန္တာနဗန္ဓေ’’တိအာဒိနာ သန္တာနဗန္ဓေ ဧကန္တံ ဧကတ္တာယ စ နာနတ္တာယ စ အဂ္ဂဟေတဗ္ဗတံ၊ ဂဟဏေ စ ဒေါသံ ဒဿေတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – သန္တာနဗန္ဓေ သတိ ယဒိ ဧကန္တေန ဧကတာ သိယာ၊ ခီရဒဓီနမ္ပိ အနညဘာဝတော၊ အတ္တတောယေဝ စ သယံ အနုပ္ပဇ္ဇနတော ခီရတော ဒဓိသမ္ဘူတံ န ဘဝေယျ။ အထာပိ သန္တာနဗန္ဓေ သတိ ဧကန္တံ နာနတာ ဘဝေယျ၊ ခီရဒဓီနမ္ပိ နာနတ္တာ၊ အညဿ စ သာမိဘာဝမတ္တေန အပရဿ သာမိဘာဝါယောဂတော ခီရသာမိ နရော ဒဓိသာမိ န ဘဝေယျ၊ န စ ပနေဝံ လောကေ ဒိဿတီတိ။

၆၀၆။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဧဝံ လောကဝေါဟာရပရိစ္ဆေဒေါ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဧကန္တံ ဧကတာ၊ နာနတာပိ ဝါ န စေဝ ဥပဂန္တဗ္ဗာ။ ဧကတ္တေ ပန အဓိပ္ပေတေ ဓမ္မတော အဂ္ဂဟေတွာ သန္တာနတောဝ ဂဟေတဗ္ဗံ၊ နာနတ္တေ အဓိပ္ပေတေ သန္တာနဝသေန အဂ္ဂဟေတွာ ဓမ္မတောဝ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘ဒိဋ္ဌသန္တာနဗန္ဓသ္မိံ ၊ ဧကညတ္တဝိစာရဏေ၊

သဘာဂုပ္ပတ္တိယေကတ္တ-မညတ္တံ ခဏဘေဒတော’’တိ။

ဧတ္ထ စ ဧကန္တံ ဧကတာပဋိသေဓေန ‘‘သယံကတံ သုခဒုက္ခ’’န္တိ ဣမံ ဒိဋ္ဌိံ နိဝါရေတိ၊ ဧကန္တံ နာနတာပဋိသေဓေန ‘‘ပရံကတံ သုခဒုက္ခ’’န္တိ။

၆၀၇-၉။ နနု န သုန္ဒရံ၊ နနု သိယာတိ ဝါ သမ္ဗန္ဓော။ အသင်္ကန္တိပါတုဘာဝေတိ သင်္ကန္တိပါတုဘာဝရဟိတေ၊ အသင်္ကန္တိဝသေန ဝါ ပါတုဘာဝေ၊ အသင်္ကမိတွာဝ ပါတုဘာဝေတိ အတ္ထော။ ခန္ဓာဘိသမ္ဘဝါတိ အဘိသမ္ဘူတက္ခန္ဓာ၊ အထ ဝါ အဘိသမ္ဘဝတိ ကမ္မံ ဧတေသူတိ အဘိသမ္ဘဝါ၊ ခန္ဓာ၊ ဧဝံ အဘိသမ္ဘဝါ ကမ္မာဓိဋ္ဌာနဘူတာ ခန္ဓာတိ အတ္ထော။ ဣဓ နိရုဒ္ဓတ္တာတိ ဖလာဓိဋ္ဌာနဘူတံ ပရလောကံ အဂန္တွာ ဣဓေဝ နိရုဒ္ဓတ္တာ။ ပရတ္ထာဂမတောတိ ပရလောကံ အဂမနတော။ တဿာတိ ကမ္မဿ။ အညဿာတိ ယေန တံ ကမ္မံ ကတံ၊ တတော အညဿ။ အညတောတိ ယံ တံ ကမ္မံ နိဗ္ဗတ္တံ၊ တတော အညတော။ ဧတံ ဝိဓာနန္တိ ဣဓလောကတော ပရလောကံ ဂန္တွာ နတ္ထိ၊ တတ္ထ ‘‘အညေဝ ခန္ဓာ နိဗ္ဗတ္တန္တီ’’တိ ဣဒံ သဗ္ဗံ ယထာဝုတ္တဝိဓာနံ။

၆၁၁-၄။ ‘‘သန္တာနေ…ပေ… သာဓကော’’တိ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ပကာသေတုံ ‘‘ဧကသ္မိံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧကသ္မိံ သန္တာနေတိ ယသ္မိံ ဓမ္မပုဉ္ဇေ ကမ္မံ နိဗ္ဗတ္တံ၊ တဿေဝ သန္တာနေတိ အတ္ထော။ အညဿာတိပိ ဝါ…ပေ… ဟောတိ။ တတ္ထ ဧကန္တံ ဧကတ္တနာနတ္တာနံ ပဋိသိဒ္ဓတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတဿတ္ထဿာတိ ဟေတုဖလာနံ အတ္ထတော အညတ္တေပိ တေနေဝ ဟေတုဖလဘာဝေန သမ္ဗန္ဓတ္တာ တံ ဖလံ အညဿ၊ အညတောတိ ဝါ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဧတဿ အတ္ထဿ။ ဗီဇာနန္တိ အမ္ဗမာတုလုင်္ဂဗီဇာနံ။ အဘိသင်္ခါရောတိ မဓုအာဒိပရိဘာဝနံ။ မဓုအာဒိနာတိ မဓုစတုမဓုရအလတ္တကရသာဒိနာ။ တဿာတိ တဿ ပရိဘာဝိတဗီဇဿ။ ပဌမံ လဒ္ဓပစ္စယောတိ မဓုရဘာဝူပဂမနတော ပဌမမေဝ လဒ္ဓပစ္စယော။ ကာလန္တရေတိ ဖလကာလေ။ ဧဝံ ဉေယျမိဒမ္ပိ စာတိ ယထာ ဧတံ၊ ဧဝံ ဣဒမ္ပိ ဉာတဗ္ဗံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ ဟိ အမ္ဗဗီဇာဒီသု မဓုနာ၊ စတုမဓုရေန ဝါ ယောဇေတွာ ရောပိတေသု ဖလရသော မဓုရော ဟောတိ၊ မာတုလုင်္ဂဗီဇေ စ အလတ္တကရသေန ရဇိတွာ ရောပိတေ အမ္ဗိလဘဏ္ဍော ရတ္တော ဟောတိ၊ န စ တံ ဗီဇံ အဘိသင်္ခရဏံ ဝါ ဖလဋ္ဌာနံ ပါပုဏာတိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ကာလန္တရေ ဖလဝိသေသော န အညဗီဇသန္တာနေ ဟောတိ၊ န စ အညသ္မိံ ဗီဇေ အဘိသင်္ခါရပစ္စယတော ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ယေ ဣဓ လောကေ နိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓာ၊ တေသု နိပ္ဖန္နံ ကမ္မံ ဝါ ပရလောကံ န ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝမ္ပိ ကာလန္တရေ ဝိပါကက္ခန္ဓာ အညသ္မိံ သန္တာနေ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ န စ အညကမ္မပစ္စယတော ဟောန္တီတိ။

ဧတ္ထ ဟိ အဘိသင်္ခတံ ဗီဇံ ဝိယ ကမ္မံ ဝါ သတ္တော၊ အဘိသင်္ခါရော ဝိယ ကမ္မံ၊ ဗီဇဿ အင်္ကုရာဒိပ္ပဗန္ဓော ဝိယ သတ္တဿ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏာဒိပ္ပဗန္ဓော။ တတ္ထုပ္ပန္နဿ မဓုရရသဿ အမ္ဗိလဘဏ္ဍေ ရတ္တဿ စ တဿေဝ ဗီဇဿ တတော ဧဝ စ အဘိသင်္ခါရတော ဘာဝေါ ဝိယ ကမ္မကာရကဿေဝ သတ္တဿ တတော ဧဝ စ အဘိသင်္ခရဏတော ဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၆၁၅။ ဗာလကာလေ…ပေ… ဖလဒါယိနာတိ ဗာလသရီရေ ကတံ ဝိဇ္ဇာပရိယာပုဏနံ၊ သိပ္ပသိက္ခနံ၊ ဩသဓူပယောဂေါ စ န ဝုဍ္ဎသရီရံ ဂစ္ဆတိ၊ အထ စ တန္နိမိတ္တံ ဝိဇ္ဇာပါဋဝံ၊ သိပ္ပဇာနနံ၊ အနာမယတာဒိ စ ဝုဍ္ဎသရီရေ ဟောန္တိ၊ န စ တာနိ အညဿ ဟောန္တိ တံသန္တတိပရိယာပန္နေ ဧဝ သဒိသေ ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ န စ ယထာ ပယုတ္တေန ဝိဇ္ဇာပရိယာပုဏနာဒိနာ ဝိနာ တာနိ အညတော ဟောန္တိ တဒဘာဝေ အဘာဝတော၊ ဧဝံ ဣဓာပိ သန္တာနေ ယံ ဖလံ၊ ဧတံ နာညဿ၊ န စ အညတောတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧတေန စ သင်္ခါရာဘာဝေ ဖလာဘာဝမေဝ ဒဿေတိ၊ န အညပစ္စယနိဝါရဏံ ကရောတိ။

၆၁၆-၈။ ဧဝံ သန္တေပီတိ အသင်္ကန္တိပါတုဘာဝေ။ တတ္ထ စ ယထာဝုတ္တဒေါသပရိဟရဏေ သတိ သိဒ္ဓေပီတိ အတ္ထော။ ဝိဇ္ဇမာနန္တိ ပဒီပဿ ဝဋ္ဋိကာသ္နေဟော ဝိယ ဝိဇ္ဇမာနံ အနိရုဒ္ဓန္တိ အတ္ထော။ အဝိဇ္ဇမာနန္တိ ဝဋ္ဋဒုက္ခာဘာဝဿ အရဟတော စုတိစိတ္တံ ဝိယ အဝိဇ္ဇမာနံ နိရုဒ္ဓန္တိ အတ္ထော။ တပ္ပဝတ္တိက္ခဏေတိ ကမ္မဿ ပဝတ္တမာနက္ခဏေယေဝ။ တေနာဟ ‘‘သဒ္ဓိမေဝ စ ဟေတုနာ’’တိ။ အဝိဇ္ဇမာနန္တိ ပဝတ္တိက္ခဏတော ပုဗ္ဗေ ဝိဇ္ဇမာနတံ အသမ္ပတ္တံ။ နိရုဒ္ဓန္တိ ခဏတ္တယံ ပတွာ နိရုဒ္ဓံ။ တေနာဟ –

‘‘ပဝတ္တိက္ခဏတော ပုဗ္ဗေ၊ ပစ္ဆာ နိစ္စဖလံ သိယာ’’တိ။

ပုဗ္ဗေတိ ကမ္မာယူဟနတော ပုဗ္ဗေ။ အဝိဇ္ဇမာနတာသာမညေန ဟေတံ ဝုတ္တံ။ ပစ္ဆာတိ ဝိပါကပ္ပဝတ္တိတော ပစ္ဆာ စ။

၆၁၉-၂၀။ ကဋတ္တာပစ္စယောတိ ကဋတ္တာ ဧဝ ပစ္စယော၊ န ဝိဇ္ဇမာနတာယ အဝိဇ္ဇမာနတာယ ဝါတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ကာမာဝစရဿ ကုသလဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတီ’’တိအာဒိ (ဓ။ သ။ ၄၃၁)။ ယဒိ ဧဝံ အရဟတာ ကတကမ္မမ္ပိ ကဋတ္တာပစ္စယော သိယာတိ? နယိဒမေဝံ။ ယထာ ဟိ အစ္ဆိန္နမူလသ္မိံ ရုက္ခေ ပုပ္ဖိတံ ဗီဇသမတ္ထမ္ပိ ကုသုမံ မူလေ ဆိန္နမတ္တေ ဖလဒါယကံ န ဟောတိ၊ ဧဝံ အရဟတောပိ ကိလေသမူလဿ အဗ္ဗောစ္ဆိန္နကာလေ သန္တာနေ ပဝတ္တမ္ပိ ကမ္မံ ကိလေသမူလစ္ဆိန္နမတ္တေယေဝ ဖလဒါနေ အသမတ္ထဘာဝံ အာပန္နန္တိ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘ဗာလဇနဇ္ဈာရုဠှော ၊

ဇာတိရထော ကမ္မကိလေသစက္ကောယံ၊

ကိလေသစက္ကဝိဓမနော၊

န ယာတိ ကမ္မေကစက္ကေပီ’’တိ။

ကဋတ္တာ စေ ပစ္စယော၊ နိစ္စဖလဒါယကော ဝိဗန္ဓောတိ အာဟ ‘‘ပါဋိဘောဂါဒိက’’န္တိအာဒိ။ ပါဋိဘောဂါဒိကန္တိ မူလဘာဝူပဂမနာဒိကံ။ အာဒိ-ဂ္ဂဟဏေန ‘‘ပစ္ဆာ မူလံ ဒဿာမီ’’တိ ဘဏ္ဍဂ္ဂဟဏံ၊ ဣဏဂ္ဂဟဏဉ္စ သင်္ဂဏှာတိ။ အယံ ပနေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – ပါဋိဘောဂကိရိယာဒီနံ ဝိဇ္ဇမာနတာ၊ အဝိဇ္ဇမာနတာ ဝါ နိယျာတနေ၊ ပဋိဘဏ္ဍဒါနေ၊ ဣဏဒါနေ စ ပစ္စယော န ဟောတိ၊ အထ ခေါ ကရဏမတ္တံ၊ န စ တံ နိယျာတနာဒီနံ နိစ္စမေဝ ပစ္စယော ဟောတိ နိယျာတနာဒိမှိ ကတေ ပစ္စယတ္တာဘာဝတော၊ ဧဝမေဝ ဝိပါကုပ္ပာဒနေပိ ကမ္မဿ ဝိဇ္ဇမာနတာ၊ အဝိဇ္ဇမာနတာ ဝါ ပစ္စယော န ဟောတိ၊ အထ ခေါ ကရဏမတ္တမေဝ၊ ကရဏမတ္တေ စ သတိ ဝိပက္ကဝိပါကာနံ ပစ္စယော န ဟောတီတိ။

၆၂၁။ ပရမဿ ဥတ္တမဿ အတ္ထဿ ပကာသနတော ပရမတ္ထပ္ပကာသနော။ ပီတိဗုဒ္ဓိဝိဝဍ္ဎနောတိ ပီတိယာ၊ ဉာဏဿ စ၊ ပီတိသဟဂတဿ ဝါ ဉာဏဿ ဝိဝဍ္ဎနော။

ဣတိ အဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနိယာ နာမ

အဘိဓမ္မာဝတာရသံဝဏ္ဏနာယ

ပုညဝိပါကပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။