📜

၁၁။ ဧကာဒသမော ပရိစ္ဆေဒေါ

နိဗ္ဗာနနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၇၆၈-၉။ အာဒိတော ရူပါနန္တရမုဒ္ဒိဋ္ဌံ ယံ နိဗ္ဗာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿ ဝိဘာဝနံ ယထာဗလံ ပဝက္ခာမီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ဘဝါဘဝန္တိ ဘဝတော ဘဝံ၊ ခုဒ္ဒကံ၊ မဟန္တံ ဝါ ဘဝံ။ ဝိနနတောတိ သံသိဗ္ဗနတော။ တဏှာ ဟိ သံသာရနာယိကဘာဝေန ဘဝတော ဘဝံ၊ သုဂတိဒုဂ္ဂတိဝသေန ခုဒ္ဒကမဟန္တံ ဘဝံ ဝါ အပရာပရဘာဝါယ သံသိဗ္ဗတိ၊ တုန္နကရဏံ ဝိယ ကရောတိ။ နိက္ခန္တတ္တာတိ ဝိသံယောဂဝသေန နိဿဋတ္တာ။ မရဏပဋိပက္ခတာယ၊ အမတသဒိသတာယ ဝါ အမတံ။ သဗ္ဗဒုက္ခနိဿဋတ္တာ ပရမံ သုခံ။ သဗ္ဗေပိ သင်္ခါရာ သမန္တိ ဥပသမန္တိ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတံ အာပဇ္ဇန္တိ ဧတေနာတိ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော။ ခန္ဓူပဓိအာဒယော သဗ္ဗေပိ ဥပဓီ ဥပဒ္ဒဝါ ပဋိနိဿဇ္ဇီယန္တိ ဧတေနာတိ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ။ ယသ္မာ တံ အာဂမ္မ ကာမတဏှာဒိဘေဒါ တဏှာ သဗ္ဗသော ခယံ ဂစ္ဆတိ၊ ဝိရဇ္ဇတိ၊ နိရုဇ္ဈတိ စ၊ တသ္မာ တဏှာက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓောတိ စ ဝုစ္စတိ။ အပိစ ရုဇ္ဈန္တိ ဧတ္ထ သတ္တာ ကိလေသနိဂဠဗန္ဓာတိ ရောဓော၊ သံသာရဿေတံ အဓိဝစနံ၊ တတော နိက္ခန္တောတိ နိရောဓော။

၇၇၀။ အဓိဂမာတိ တဒနုရူပါယ ပဋိပတ္တိယာ အရိယမဂ္ဂေန ပဋိဝိဇ္ဈနေန။

ရာဂက္ခယာဒိဘာဝေန သဗ္ဗဒုက္ခသန္တိယာ ပစ္စယတာယ၊ ကိလေသသန္တာပါဘာဝေန စ သန္တိလက္ခဏံ။ အစ္စုတိရသန္တိ သဘာဝါပရိစ္စဇနတော အစဝနသမ္ပတ္တိကံ။ အဿာသကရဏရသန္တိ အဿာသကရဏကိစ္စံ။ တဉှိ ပါနဘောဇနာဒိသုညေ သဘယကန္တာရေ ပရိဗ္ဘမနေန ပရိဿန္တဿ အဒ္ဓိကပုရိသဿ အဿာသဇနကဘာဝေန ဥပဋ္ဌိတံ ဝနန္တောဒကံ ဝိယ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါနမ္ပိ ဝစနပထာတိက္ကန္တမဟာဒုက္ခဘေရဝေ သံသာရကန္တာရေ ပရိဗ္ဘမနေန ပရိဿန္တဿ ယထာနုရူပံ ပဋိပတ္တိမဂ္ဂံ ပဋိပန္နဿ ယောဂါဝစရဿ အနာဒိမတိ သံသာရေ သုပိနန္တေနပိ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗတာယ ဒဿနသမကာလမေဝ ပရမဿာသံ ဇနေတိ။ ခန္ဓနိမိတ္တဝိစိတ္တတာယ အဝိဂ္ဂဟံ ဟုတွာ ဂယှတီတိ အနိမိတ္တပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ သဗ္ဗသင်္ခတနိဿရဏုပါယဘာဝတော နိဿရဏံ ပစ္စုပဋ္ဌာပေတီတိ နိဿရဏပစ္စုပဋ္ဌာနံ။

ဧဝံ နိဗ္ဗာနဿ လက္ခဏာဒိကံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဝိတဏ္ဍဝါဒိပက္ခံ ဒဿေတွာ ပရိဟရန္တော အာဟ ‘‘ဧတ္ထာဟာ’’တိအာဒိ၊ န ပရမတ္ထတော အတ္ထိ အညတြ ပညတ္တိမတ္တတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ကုတော ပနာယမဘိနိဝေသောတိ အာဟ ‘‘တိတ္ထိယာနံ…ပေ… နီယတော’’တိ။ ယထာနုရူပါယ ပဋိပတ္တိယာတိ သီလသမာဓိပညာသင်္ခါတံ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ။ ယထာ ဟိ စေတောဉာဏလာဘိနော ဧဝ အရိယာ ပရေသံ လောကုတ္တရစိတ္တံ ဇာနန္တိ၊ တတ္ထာပိ စ အရဟာ ဧဝ သဗ္ဗေသံ စိတ္တံ ဇာနာတိ၊ ဧဝံ နိဗ္ဗာနမ္ပိ သီလာဒိသမ္မာပဋိပတ္တိဘူတေန ဥပါယေနေဝ ဥပလဗ္ဘတီတိ ‘‘နတ္ထီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ အရိယေဟိ ဥပလဗ္ဘနီယတော။ ယထာ ဟိ ဇစ္စန္ဓတေမိရိကာဒီနံ အဒဿနေန ‘‘သူရိယာဒယော နတ္ထီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗာ စက္ခုမန္တာနံ ဂေါစရဘာဝေန အတ္ထေဝါတိ သိဒ္ဓတ္တာ၊ ဧဝမေတမ္ပိ ဗာလပုထုဇ္ဇနဿ အဒဿနမတ္တေန ‘‘နတ္ထီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ အရိယာနံ ပန ပညာစက္ခုနော ပဒေသေနေဝ ဥပဋ္ဌာနတော ဧကန္တေန သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗံ ‘‘အတ္ထိ နိဗ္ဗာန’’န္တိ။ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ အထ ရာဂါဒီနံ ခယမတ္တမေဝ နိဗ္ဗာနန္တိ စေတိ သမ္ဗန္ဓော။ အာယသ္မတာ…ပေ… ထေရေန ဒဿိတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ရာဂက္ခယာဒိဒီပကံ သုတ္တံ နေယျတ္ထန္တိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘တံ န’’ဣတိ ပဋိက္ခေပံ ကတွာ ဧကံသေန စေတံ သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ ဣတရထာ ယထာရုတဝသေန ပါဠိယာ အတ္ထေ ဂယှမာနေ ဗဟုဒေါသာ အာပဇ္ဇန္တီတိ တေ ဒဿေတုံ ‘‘အရဟတ္တဿာပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အရဟတ္တံ ပုဋ္ဌေန တေနေဝါယသ္မတာ သာရိပုတ္တတ္ထေရေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ တဝ မတေနာတိ သာသနယုတ္တိံ အဝိစာရေတွာ ပါဠိဒဿနမတ္တေနေဝ ဝိပ္ပလပတော တဝဇ္ဈာသယေန။ န စ ပနေတံ ယုတ္တံ၊ တထာပီတိ အဓိပ္ပာယော။ လောကုတ္တရဖလစိတ္တဿ ရာဂါဒီနံ ခယမတ္တတာပဇ္ဇနံ န ယုတ္တံ တဿ အဂ္ဂဖလဿ စတုက္ခန္ဓဘာဝေန ပါဠိယံ အာဂတတ္တာ။ တသ္မာတိ ယုတ္တိံ အဝိစာရေတွာ ပါဠိဒဿနမတ္တေနေဝ ဝေါဟရန္တဿ အနိဋ္ဌပ္ပသင်္ဂတော။ ဗျဉ္ဇနစ္ဆာယာယာတိ ဝိမဒ္ဒါသဟဘူတာယ သဒ္ဒတ္ထမတ္တစ္ဆာယာယ။ ဥဘိန္နန္တိ နိဗ္ဗာနဝသေန၊ အရဟတ္တဝသေန စ အာဂတာနံ ဥဘိန္နံ သုတ္တာနံ။ အတ္ထောတိ အဓိပ္ပာယတ္ထော။

ကော ပန သော အတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ယဿ ပနာ’’တိအာဒိ။ ရာဂါဒီနံ ခယောတိ ရာဂါဒီနံ အနုပ္ပာဒနိရောဓော။ သော ဓမ္မော အက္ခယောပိ သမာနော ရာဂါဒီနံ ခယဿ ဥပနိဿယတ္တာ ခယောပစာရေန ‘‘ရာဂါဒီနံ ခယော နိဗ္ဗာန’’န္တိ ဝုတ္တော ‘‘တိပုသံ ဇရော၊ ဂုဠော သေမှော’’တိအာဒီသု ဖလူပစာရေန ဝုတ္တံ ဝိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကိလေသာနံ အနုပ္ပတ္တိနိရောဓက္ခယဿ မဂ္ဂဿ အာရမ္မဏဘူတံ နိဗ္ဗာနံ အတ္ထတော ‘‘ခယဿ ဥပနိဿယော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဗ္ဘတီတိ အာဟ ‘‘ခယဿ ဥပနိဿယတ္တာ’’တိ။ ခယောပစာရေနာတိ အတ္တနော ကာရိယဘူတဿ ခယဿ အတ္တနိ ဥပစာရေန တဿ နာမဝသေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဇရကာရဏံ တိပုသံ ဇရောတိ ဝုတ္တော၊ သေမှကာရဏံ ဂုဠော သေမှောတိ ဝုတ္တော။ ခယန္တေတိ ရာဂါဒီနံ ပရိက္ခယာဝသာနေ။ ခယောတိ ဝါ မဂ္ဂေါ ဝုစ္စတိ ‘‘ခယေ ဉာဏ’’န္တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၁၄၂) ဝိယ၊ တဿ အန္တေ နိရောဓာဝသာနေ ဥပ္ပန္နတ္တာ ခယောတိ ဝုတ္တံ ဖလူပစာရေန၊ သမီပူပစာရေန ဝါ။

သဗ္ဗေ ဗာလပုထုဇ္ဇနာပီတိ သောဏသိဂါလာဒယော သဗ္ဗေပိ ဗာလပုထုဇ္ဇနာ သမဓိဂတ…ပေ… ဘဝေယျုံ ခဏဝသေန ရာဂါဒီနံ ခယဿ တေသမ္ပိ အတ္ထိတာယ။ တထာ စ သတိ ပဋိပတ္တိယာ နိရတ္ထကဘာဝေါ အာပဇ္ဇေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။ ရာဂါဒိက္ခယာနံ ဗဟုဘာဝတောတိ ရာဂါဒီနံ ဝိယ တေသံ ခယာနမ္ပိ တဗ္ဗိကာရဘာဝေန ဗဟုဘာဝတော။ ဧဝဉှိ သတိ ရာဂဿ ခယော ရာဂက္ခယော၊ န ဒေါသာဒီနံ၊ တထာ ဒေါသက္ခယောပီတိ အညော ရာဂက္ခယော၊ အညော ဒေါသက္ခယော၊ အညော မောဟက္ခယောတိ တိဏ္ဏံ အကုသလမူလာနံ ခယဘူတာနိ တီဏိ နိဗ္ဗာနာနိ၊ စတုန္နံ ဥပါဒါနာနံ ခယဘူတာနိ စတ္တာရီတိအာဒိနာ ဗဟူနိ နိဗ္ဗာနာနိ နာမ ဟောန္တိ။ ဣဒါနိ အာဒိ-သဒ္ဒသင်္ဂဟိတေ ဒေါသေ ဒဿေတုံ ‘‘သင်္ခတလက္ခဏ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘တီဏိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ခတဿ သင်္ခတလက္ခဏာနိ၊ ဥပ္ပာဒေါ ပညာယတိ၊ ဝယော ပညာယတိ၊ ဌိတဿ အညထတ္တံ ပညာယတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၄၇) ဝစနတော ဝယသင်္ခါတော ခယော သင်္ခတလက္ခဏံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘သင်္ခတလက္ခဏဉ္စ နိဗ္ဗာနံ ဘဝေယျာ’’တိ။ ‘‘ဇရာမရဏံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနိစ္စံ သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၂။၂၀) ဝစနတော အာဟ ‘‘သင်္ခတပရိယာပန္န’’န္တိ ။ ယံ ပန သင်္ခတပရိယာပန္နံ၊ တံ ဣတရသင်္ခတဓမ္မော ဝိယ အနိစ္စံ ဟောတိ ပစ္စယာဓီနဝုတ္တိတောတိ အာဟ ‘‘သင်္ခတပရိယာပန္နတ္တာ အနိစ္စ’’န္တိ။ ‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၂၁) ဟိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္တာဝတာ စ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယဒိ ဘဝတော မနောရထပရိပူရဏတ္ထံ ခယံ နိဗ္ဗာနန္တိ ဝဒါမ၊ အသင်္ခတဿ သင်္ခတလက္ခဏတ္တာ၊ သင်္ခတပဋိပက္ခဿ သင်္ခတပရိယာပန္နတ္တာ သဗ္ဗကာလိကဘာဝေန နိစ္စဿ အနိစ္စတာ၊ တတော စ ပရမသုခဿ ဒုက္ခတာ စ အာပဇ္ဇေယျာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဧတ္တာဝတာ ဘင်္ဂက္ခယဿ နိဗ္ဗာနဒေါသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အနုပ္ပာဒက္ခယဿ တဗ္ဘာဝံ နိသေဓေတုံ ‘‘ယဒိ ခယော နိဗ္ဗာနံ ဘဝေယျာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပဌမမဂ္ဂဿ အနန္တရပစ္စယဘူတံ ဉာဏံ ဂေါတြဘု နာမ။ သေသမဂ္ဂပုရေစရံ ဝေါဒါနံ နာမ။ ဖလသမာပတ္တိပုရေစရံ အနုလောမံ နာမ။ တံ ပန သင်္ခါရာရမ္မဏမေဝါတိ ဣဓ န ဂဟိတံ။ ဘဒြမုခါတိ ပရဿ အနုနယဝစနံ။ ‘‘ခီယန္တီ’’တိ ဝတ္တမာနနိဒ္ဒေသေန ဣဒါနိ ခီယမာနတံ ပုစ္ဆတိ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ ဥပဓာရေတွာတိ ဥပပရိက္ခိတွာ။ ‘‘ဂေါတြဘု…ပေ… မုခါ’’တိ ပုစ္ဆာယ ‘‘ရာဂါဒီနံ ခယမေဝ ဝဒါမီ’’တိ တယာ ဒိန္နပဋိဝစနဿ အဝိရုဇ္ဈနဝသေန သတိပုရေက္ခာရံ ကထေဟီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဂေါတြဘုစိတ္တာဒီနံ ဂေါတြဘုဝေါဒါနမဂ္ဂါနံ။ ဂေါတြဘုက္ခဏေ ကိလေသာနံ အနုပ္ပာဒနိရောဓဿ အဘာဝတော အာဟ ‘‘ရာဂါဒယော ခီယိဿန္တီ’’တိ။ ဖလမေဝါတိ ကိလေသာနံ ခီဏကာလေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဖလစိတ္တမေဝ။ အာရမ္မဏံ အပဿန္တောတိ ဂေါတြဘုအာဒီနံ ဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ အပဿန္တော။ အထ ဝါ ဣတရေသံ အာရမ္မဏဘာဝေ သတိ ဂဟေတဗ္ဗပစ္စယံ အပဿန္တော။

‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ ပရိယာယန္တရေနပိ အနုပ္ပာဒနိရောဓဿ နိဗ္ဗာနဘာဝနိသေဓနံ။ ‘‘ဥပ္ပာဒီယတီတိ အတ္ထော’’တိ ပန မဂ္ဂဿ ဥပ္ပတ္တိယာ ကိလေသက္ခယောပိ ဥပ္ပာဒိတော နာမ ဟောတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ န ဟိ ဣတရထာ ခယဿ ဥပ္ပာဒေါ နာမ အတ္ထိ။ အထ ဝါ ‘‘အဒ္ဓါ သော…ပေ… နိရုတ္တရော ဘဝိဿတီ’’တိ ဧတ္တကေန ဂန္ထေန ခဏနိရောဓဿ စေဝ အနုပ္ပာဒနိရောဓဿ စ နိဗ္ဗာနဘာဝေ ဒေါသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ‘‘ခယေ ဉာဏ’’န္တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၁၄၂) ဝိယ မဂ္ဂဿာပိ ခယပရိယာယတ္တာ ‘‘ရာဂက္ခယော’’တိအာဒိဝစနမတ္တေယေဝ သမာနဘာဝေန ဂဟိတေ မဂ္ဂဿာပိ နိဗ္ဗာနဘာဝပ္ပသင်္ဂံ၊ တထာ စ သတိ အနိဋ္ဌာပတ္တိံ သမ္ဘာဝေန္တော အာဟ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ။ ဧဝဉှိ သတိ ‘‘ဥပ္ပာဒီယတီ’’တိ မဂ္ဂမေဝ သန္ဓာယ တိဋ္ဌတိ။ ယဒိ မဂ္ဂဿ နိဗ္ဗာနဘာဝပ္ပသင်္ဂေါ ဣဓ သမ္ဘာဝိတော၊ ဧဝံ သတိ ဂေါတြဘုဿ မဂ္ဂါရမ္မဏတာဒိဒေါသာ ဝတ္တဗ္ဗာတိ? သစ္စံ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ဧတ္တကေနာပိ ပန ပရဿ ဝစနပဋိဗာဟနံ သက္ကာ ကာတုန္တိ ပရိဟာရန္တရဒဿနေ ဗျာပါရော ကတောတိ။ ယထာနုရူပါယ ပဋိပတ္တိယာတိ ဆဝိသုဒ္ဓိပရမ္ပရာသင်္ခါတာယ ယထာနုလောမပဋိပတ္တိယာ။

၇၇၁။ အဿဒ္ဓါတိ ပဗုဒ္ဓသဒ္ဓါ၊ မဂ္ဂါဂတာယ အစလသဒ္ဓါယ သမန္နာဂတော၊ မဂ္ဂါဂတသဒ္ဓါယ ဟိ သမန္နာဂတော အာကာသေ ဗုဒ္ဓဝေသံ မာပေတွာပိ ‘‘နိစ္စံ သုခံ အတ္တာ’’တိ ဝဒန္တဿ န သဒ္ဒဟတိ သေယျထာပိ သူရမ္ဗဋ္ဌောတိ (အ။ နိ။ ၁။၂၅၅)။ အကတညူတိ အကတံ နိဗ္ဗာနံ ဇာနာတီတိ အကတညူ။ သန္ဓိစ္ဆေဒေါတိ ဘဝသန္ဓာနကရဿ တဏှာပါပဿ ဆိန္ဒနေန ပုန ဘဝပဋိသန္ဓိယာပိ ဆိန္နတာယ ပဋိသန္ဓိံ ခေပေတွာ ဌိတော။ ဟတာဝကာသောတိ ခီဏပဋိသန္ဓိကတ္တာယေဝ အာယတိံ ကတ္ထစိ ဩကာသလောကေ အဒိဿမာနတ္တာ ဝိဟတာဝကာသော။ ဝန္တာသောတိ ကတ္ထစိ အဘိသင်္ဂါဘာဝတော ဆဍ္ဍိတတဏှောတိ အတ္ထော။ ဥတ္တမပေါရိသောတိ သဒေဝလောကေ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျတာယ ဝိသိဋ္ဌော ပေါရိသော။

ဒုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါတိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ၊ ပဋိလဘိတုဉ္စ ဒုက္ကရာ။ ကာမာဒီနံ နိဿရဏီယတာယ နိဿရဏီယာ၊ ယဒိဒံ နေက္ခမ္မံ၊ ဧတံ ကာမာနံ နိဿရဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ကာမာနံ နိဿရဏန္တိ ကာမေဟိ နိဂ္ဂမနံ၊ အထ ဝါ နိဿရန္တိ နိဂ္ဂစ္ဆန္တိ ဧတ္ထ ဧတေနာတိ ဝါ နိဿရဏံ၊ ကာမာနံ နိဿရဏဋ္ဌာနံ၊ နိဿရဏုပါယန္တိ အတ္ထော။ နေက္ခမ္မန္တိ ပဌမဇ္ဈာနံ။ တဉှိ ကာမေဟိ နိက္ခန္တန္တိ ‘‘နေက္ခမ္မ’’န္တိ ဣဓ ဂဟိတံ၊ အညတ္ထ ပန ပဗ္ဗဇ္ဇာဒယောပိ ‘‘နေက္ခမ္မ’’န္တိ ပဝုစ္စန္တိ။ ဝုတ္တဉှိ –

‘‘ပဗ္ဗဇ္ဇာ ပဌမံ ဈာနံ၊ နိဗ္ဗာနဉ္စ ဝိပဿနာ၊

သဗ္ဗေပိ ကုသလာ ဓမ္မာ၊ ‘နေက္ခမ္မ’န္တိ ပဝုစ္စရေ’’တိ။ (ဣတိဝု။ အဋ္ဌ။ ၁၀၉၊ ဒီ။ နိ။ ဋီ။ ၂။၃၆၀၊ အ။ နိ။ ဋီ။ ၂။၃။၆၆၊ ဝိသုဒ္ဓိ။ မဟာ။ ၁။၅၆၊ နေတ္တိ။ ဋီ။ ၇၆ မိဿကဟာရသမ္ပာတဝဏ္ဏနာ)၊

အရူပံ အာကာသာနဉ္စာယတနံ။ ဘူတန္တိ ဝိဇ္ဇမာနံ၊ ခန္ဓပဉ္စကန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ဘူတမိဒန္တိ၊ သာရိပုတ္တ၊ သမနုပဿာမီ’’တိအာဒီသု ခန္ဓပဉ္စကံ ‘‘ဘူတ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ အတ္တနော ကာရဏံ ပဋိစ္စ သမံ၊ သမ္မာ စ ဥပ္ပန္နန္တိ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ။ ပဌမ…ပေ… ဘဝေယျာတိ သင်္ခတနိဿရဏဘာဝေန ဝုတ္တဿ နိဗ္ဗာနဿ အဘာဝပ္ပတ္တိယာ စ တဒေကယောဂနိဒ္ဒိဋ္ဌာနံ ယထာက္ကမံ ကာမရူပနိဿရဏာနံ ပဌမဇ္ဈာနာကာသာနဉ္စာယတနာနမ္ပိ အဘာဝေါယေဝ အာပဇ္ဇေယျ။ ဣဒါနိ ယထာဓိပ္ပေတမတ္ထံ အာဂမေန ဒဿေတုံ ‘‘န တု ခယော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

‘‘အတ္ထိ…ပေ… သုဖုသိတန္တိ စာ’’တိ နတ္ထိ နိဿရဏံ လောကေ၊ ကိံ ဝိဝေကေန ကာမာပီတိ ဧဝံ မာရေန ပဋိဗာဟိတေ။ ‘‘အတ္ထိ…ပေ… သုဖုသိတ’’န္တိ နိဗ္ဗာနံ ပတိဋ္ဌပေန္တေန အာဠဝကတ္ထေရေန ဝုတ္တံ။ သုဖုသိတန္တိ သုဋ္ဌု ဖုသိတံ၊ သစ္ဆိကတန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဇာတန္တိအာဒီနိ စတ္တာရိ ပဒါနိ အညမညဝေဝစနာနိ။ အထ ဝါ ဝေဒနာဒယော ဝိယ ဟေတုပစ္စယသမဝါယသင်္ခါတာယ ကာရဏသာမဂ္ဂိယာ န ဇာတံ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ အဇာတံ။ ကာရဏေန ဝိနာ သယမေဝ စ န ဘူတံ န ပါတုဘူတံ န ဥပ္ပန္နန္တိ အဘူတံ။ ဧဝံ အဇာတတ္တာ အဘူတတ္တာ ယေန ကေနစိ ကာရဏေန န ကတန္တိ အကတံ။ ဇာတဘူတကတဘာဝေါ စ နာမ ရူပါဒီနံ သင်္ခတဓမ္မာနံ ဟောတိ၊ န အသင်္ခတသဘာဝဿ နိဗ္ဗာနဿာတိ ဒဿနတ္ထံ အသင်္ခတန္တိ ဝုတ္တံ။ ပဋိလောမတော ဝါ သမေစ္စ သမ္ဘူယ ပစ္စယေဟိ ကတန္တိ သင်္ခတံ၊ န တထာ သင်္ခတံ၊ သင်္ခတလက္ခဏရဟိတန္တိ စ အသင်္ခတန္တိ။ ဧဝံ အနေကေဟိ ကာရဏေဟိ နိဗ္ဗတ္တိတဘာဝေ ပဋိသိဒ္ဓေ ပကတိဝါဒီနံ ပကတိ ဝိယ သိယာ နု ခေါ၊ ဧကေနေဝ ကာရဏေန ဧတံ ကတန္တိ အာသင်္ကာယ န ကေနစိ ကတန္တိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အကတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ အပစ္စယမ္ပိ သမာနံ သယမေဝ နု ခေါ ဣဒံ ဘူတံ ပါတုဘူတန္တိ အာသင်္ကာယ တန္နိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘အဘူတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အယဉ္စေတဿ အသင်္ခတာကတာဘူတဘာဝေါ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဇာတဓမ္မတ္တာတိ ဒဿေတုံ ‘‘အဇာတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

အသင်္ခတန္တီတိ ဣတိ-သဒ္ဒေါ အာဒိအတ္ထော။ တေန –

‘‘နော စေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဘဝိဿ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင်္ခတံ။ နယိဓ ဇာတဿ ဘူတဿ ကတဿ သင်္ခတဿ နိဿရဏံ ပညာယေထ။ ယသ္မာ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတ္ထိ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင်္ခတံ၊ တသ္မာ ဇာတဿ ဘူတဿ ကတဿ သင်္ခတဿ နိဿရဏံ ပညာယတီ’’တိ (ဥဒါ။ ၇၃) –

ဧဝမာဒိသုတ္တပဒံ သင်္ဂဏှာတိ။ တေနာဟ ‘‘အနေကေသု သုတ္တန္တေသူ’’တိ။ ဓမ္မေန သဒေဝကဿ လောကဿ သာမီ၊ ဓမ္မဿ ဝါ ယထိစ္ဆိတံ ဒေသနတော သာမီ ဣဿရောတိ ဓမ္မသာမီ။ တထာဂတ-သဒ္ဒဿ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ကထိတောဝ။ သမ္မာ သာမံ သဗ္ဗဓမ္မေ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သမ္မာ သယမေဝ သမ္မောဟနိဒ္ဒါဝိဂမေန ပဋိဗုဒ္ဓါ၊ ဗုဒ္ဓိယာ ဝိကသိတဝါတိ ဝါ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ။

ပရိတ္တတ္တိကေတိ ‘‘ပရိတ္တာ ဓမ္မာ၊ မဟဂ္ဂတာ ဓမ္မာ၊ အပ္ပမာဏာ ဓမ္မာ’’တိ (ဓ။ သ။ တိကမာတိကာ ၁၂) ဧဝံ ပရိတ္တာဒိဓမ္မဝသေန အာဂတေ ပရိတ္တတ္တိကေ။

နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏတ္တာတိ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏတ္တပ္ပသင်္ဂတော။ တေနာဟ ‘‘နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏပက္ခံ ဘဇေယျု’’န္တိ။ ရူပါဝစရတ္တိကစတုက္ကဇ္ဈာနာတိ စတုက္ကနယေန တိကဇ္ဈာနာ၊ ပဉ္စကနယေန စတုက္ကဇ္ဈာနာ။ ကုသလကိရိယာနံ အဘိညာဘာဝပ္ပတ္တိယာ ပရိတ္တာဒိကေပိ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တနတော ‘‘စတုတ္ထဿ ဈာနဿ ဝိပါကော’’တိ အာဟ။ တသ္မာတိ ယထာဝုတ္တယုတ္တိတော စေဝ ပါဠိတော စ။ ကိဉ္စ ဘိယျော – သင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏံ ဝိပဿနာဉာဏံ၊ အပိစ အနုလောမဘာဝပ္ပတ္တံ ကိလေသေ တဒင်္ဂဝသေန ပဇဟတိ၊ သမုစ္ဆေဒဝသေန ပဇဟိတုံ န သက္ကောတိ၊ တထာ သမ္မုတိသစ္စာရမ္မဏံ ပဌမဇ္ဈာနာဒိကုသလဉာဏံ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေနေဝ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ န သမုစ္ဆေဒဝသေန။ ဣတိ သင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏဿ၊ သမ္မုတိသစ္စာရမ္မဏဿ စ ဉာဏဿ ကိလေသာနံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေ အသမတ္ထဘာဝတော တေသံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနကရဿ အရိယမဂ္ဂဉာဏဿ တဒုဘယဝိပရီတဘာဝေန အာရမ္မဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ တဉ္စ နိဗ္ဗာနမေဝ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘ဉာဏံ ယံ သင်္ခတာလမ္ဗံ၊ ပညတ္တာလမ္ဗမေဝ ဝါ၊

ပါပေ ဟန္တိ န တံ ဝတ္ထုံ၊ တဒညံ သမ္ပဋိစ္ဆိယ’’န္တိ။

ရူပသဘာဝါဘာဝတောတိ ဧတေန ယထာ ရူပဓမ္မာနံ ရုပ္ပနသဘာဝေါ၊ ပဋိဃာတဝန္တတာ ကလာပတော ဝုတ္တိယာ ပဒေသသမ္ဗန္ဓော သဘာဝေါ၊ ဧဝံ နိဗ္ဗာနဿ ကတ္ထစိ ပဋိဃာတော၊ သပ္ပဒေသတာ စ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ။ န ဟိ နိဗ္ဗာနံ ‘‘အသုကဒိသာယ၊ အသုကပဒေသေ’’တိ ဝါ နိဒ္ဒိသီယတိ။ ပပဉ္စာဘာဝတောတိ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိပပဉ္စေဟိ သဟ အဝဋ္ဌာနဝသေန အဘာဝတော၊ တေသံ အဘာဝပစ္စယတာယ စ။ တဏှာဒိဋ္ဌိမာနာ ဟိ သံသာရေ သတ္တေ ပပဉ္စေန္တီတိ ပပဉ္စာ နာမ။

၇၇၂-၅။ ဧဝံ နိဗ္ဗာနံ ယုတ္တိတော၊ သုတ္တတော စ သာဓေတွာ ဣဒါနိ တဿ ပရိယာယသန္ဒဿနတ္ထံ ‘‘အစ္စန္တမနန္တ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သံသာရပ္ပဝတ္တိယာ ပရိယောသာနဘူတတ္တာ အန္တံ။ ဣမိနာ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတု ကထိတာတိ ဝဒန္တိ၊ သောပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတုပိ ဝဋ္ဋတိ၊ အကတန္တိပိ ပဌန္တိ။ သော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထောဝ။ သဥပ္ပာဒဝယန္တာဘာဝေန အနန္တံ။ ကိလေသပရိဠာဟာဘာဝေန၊ ကိလေသက္ခောဘာဘာဝေန စ သန္တံ။ ပလောကိတာဘာဝေန အပလောကိတံ။ အတိတ္တိကရဘာဝေန ပဏီတံ။ သဗ္ဗဒုက္ခဟနနတော သရဏံ။ ကိလေသစောရေဟိ အနုပဒ္ဒုတတ္တာ နိဗ္ဘယတာယ ခေမံ။ သဗ္ဗုပဒ္ဒဝနိဝါရဏတော တာဏံ။ ဇာတိအာဒိဒုက္ခေဟိ အနုဗန္ဓဿ အလ္လီယိတုံ ယုတ္တဋ္ဌာနတာယ လေဏံ။ ယထာပဋိပန္နဿ သန္တိဒါယကတ္တေန ပရံ ပတိဋ္ဌာဘာဝတော ပရာယဏံ။

သဗ္ဗပီဠာဝိမုတ္တတာယ သိဝံ။ ဥပနိဿယဟီနာနံ သဗ္ဗညုမုခတော သုတွာပိ ဌပေတွာ ဂုဏဝသေန သဘာဝတော ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ ဒုက္ကရတာယ နိပုဏံ။ အဝိပရီတတာယ သစ္စံ။ သဗ္ဗဒုက္ခပရိက္ခယကရတ္တာ ဒုက္ခက္ခယံ။ တေဇုဿဒတာယ သန္တတ္တအယောဂုဠေ မက္ခိကာဟိ ဝိယ စတူဟိ အာသဝေဟိ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ပဝတ္တိတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ အနာသဝံ။ မဟာကာရုဏိကဿာပိ ဓမ္မဒေသနာယ အပ္ပောဿုက္ကဘာဝါပါဒနေန ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ ဒုက္ကရတာယ သုဒုဒ္ဒသံ။ လောကုတ္တရဓမ္မေသုပိ အသင်္ခတဂုဏေန ဝိသိဋ္ဌတာယ ပရံ။ သံသာရမဟာသမုဒ္ဒဿ တီရဘူတတ္တာ ပါရံ။ မံသစက္ခုနော၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုနော ဝါ အဂေါစရတာယ အနိဒဿနံ။ နိဒဿနသင်္ခါတာယ ဥပမာယ အဘာဝတော ဝါ အနိဒဿနံ။

အဝိပရိဏာမဓမ္မတ္တာ ဓုဝံ။ တတောယေဝ ပရမပတိဋ္ဌာဘာဝတော ဒီပံ။ ရောဂါဒိပီဠာဘာဝတော အဗျာပဇ္ဈံ။ တတောယေဝ အနီတိကံ။ တဏှာလယာဘာဝတော အနာလယံ။ သင်္ခတာသင်္ခတေသု အသင်္ခတကောဋ္ဌာသဘူတတ္တာ၊ ပရမပတိဋ္ဌာဘာဝတော ဝါ ပဒံ။ အဝိနာသဘာဝေန အစ္စုတံ။ အက္ခရဏတော အဝိနဿနတော အက္ခရံ။

သင်္ခတနိဿဋတ္တာ ဝိမုတ္တိ။ ဘဝဗန္ဓနဝိမုတ္တိဟေတုတာယ မောက္ခံ။

၇၇၆-၇။ ဧဝန္တိ ယထာဝုတ္တနယေန။ ဝိညာယာတိ ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာဝသေန ဇာနိတွာ။ အဓိဂမူပါယောတိ ပဋိဝိဇ္ဈနူပါယဘူတာ တိဿော သိက္ခာ။ ကာတဗ္ဗောတိ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗော။

သဒ္ဓံ၊ ဗုဒ္ဓိဉ္စ ကရောတိ ဝဍ္ဎေတီတိ သဒ္ဓါဗုဒ္ဓိကရံ။ တထာဂတမတေတိ တိပိဋကဗုဒ္ဓဝစနေ၊ စတူသု သစ္စေသု ဝါ။ ပညာယ သမ္ဘူတံ၊ ပညာယ ဝါ သမ္ဘဝေါ ဧတဿာတိ ပညာသမ္ဘဝံ၊ တဒေဝ သမ္ပသာဒနံ ဗုဒ္ဓါဒီသု အဓိမုစ္စနံ၊ တံ ကရောတီတိ ပညာသမ္ဘဝသမ္ပသာဒနကရံ။ အတ္ထဗျဉ္ဇနသာလိနန္တိ အတိမဓုရေဟိ အတ္ထဗျဉ္ဇနေဟိ သမန္နာဂတံ၊ အတ္ထဗျဉ္ဇနသာရဝန္တန္တိ ဝါ အတ္ထော ရ-ကာရဿ လ-ကာရံ ကတွာ။ သာရံ ဇာနန္တီတိ သာရညူ၊ တေ ဝိမှာပေတီတိ သာရညုဝိမှာပနံ။ နိဋ္ဌန္တိ ပရိယောသာနံ၊ သုတမယမူလကံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနန္တိ အဓိပ္ပာယော။

ဣတိ အဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနိယာ နာမ

အဘိဓမ္မာဝတာရသံဝဏ္ဏနာယ

နိဗ္ဗာနနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။