📜

၁၂။ ဒွါဒသမော ပရိစ္ဆေဒေါ

ပညတ္တိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

ဧတ္ထာတိ ယထာဥဒ္ဒိဋ္ဌဓမ္မာနံ နိဒ္ဒေသပရိယောသာနေ။ ဧတ္တကမေဝါတိ စိတ္တစေတသိကရူပနိဗ္ဗာနမတ္တမေဝ။ ပညာပေတဗ္ဗတောတိ ပရမတ္ထဓမ္မာ ဝိယ သကသကသဘာဝဝသေန အပညာယမာနာ ဟုတွာ လောကသင်္ကေတဝသေန ပညာပိယမာနတ္တာ။ ပညာပနတောတိ ပရမတ္ထဝသေန ဝိဇ္ဇမာနာဝိဇ္ဇမာနဓမ္မာနံ ပကာသနဝသေန ပညာပနတော။ တတ္ထ ‘‘ပညာပေတဗ္ဗတော’’တိ ဣမိနာ ပညာပီယတိ ပကာရေန ဉာပီယတီတိ ပညတ္တီတိ ဧဝံ ကမ္မသာဓနဝသေန အတ္ထပညတ္တိဘူတာ ဥပါဒါပညတ္တိ ဝုတ္တာ။ ‘‘ပညာပနတော’’တိ ဣမိနာ ပညာပေတိ ပကာရေန ဉာပေတီတိ ပညတ္တီတိ ဧဝံ ကတ္တုသာဓနဝသေန တဿာ အဘိဓာယကဘူတာ နာမပညတ္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပဏ္ဏတ္တိဒုကနိဒ္ဒေသေ ‘‘သင်္ခါ…ပေ… ဝေါဟာရော’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၃၁၃-၁၃၁၄) စတူဟိ ပဒေဟိ ဥပါဒါပညတ္တိ ဝုတ္တာ။ ‘‘နာမံ…ပေ… အဘိလာပေါ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၃၁၃-၁၃၁၄) ဆဟိ ပဒေဟိ နာမပညတ္တိ ကထိတာတိ အာစရိယာနံ ဣစ္ဆိတတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘တေနေဝါဟာ’’တိအာဒိ။ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနန္တိ ဟေဋ္ဌာ အဘိဓမ္မမာတိကာယ ဝုတ္တာနံ ကုသလာကုသလာဒိဓမ္မာနံ။ သင်္ခါတိ ‘‘အဟံ မမာ’’တိအာဒိနာ သင်္ခါယမာနတာ။ သမညာတိ သင်္ကေတဝသေန ဉာယမာနတာ။ ပညတ္တီတိ အသင်္ကရဝသေန အနေကဓာ ဝိဘဇိတွာ ပညာပိယမာနတာ။ ဝေါဟာရောတိ ပါကဋံ ကတွာ ဝုစ္စမာနတာ၊ ကထနဝသေန ဥပယုဇ္ဇမာနတာ ဝါ။ အတ္ထာဘိမုခံ နမတီတိ နာမံ။ တံ ပန အနွတ္ထရုဠှီဝသေန ဒုဝိဓံ၊ သာမညဂုဏကိတ္တိမဩပပါတိကနာမဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ။ နာမကမ္မန္တိ နာမကရဏံ။ နာမဓေယျန္တိ နာမဌပနံ၊ နာမဓေယျန္တိ ဝါ သေဋ္ဌာနံ နာမံ။ အက္ခရဒွါရေန အတ္ထံ နီဟရိတွာ ဥတ္တိ ကထနံ နိရုတ္တိ။ ဗျဉ္ဇနန္တိ ပါကဋကရဏံ။ အဘိလာပေါတိ အဘိလာပနံ။

အဟန္တိ ရူပါဒိဝိနိမုတ္တံ အဟံကာရဗုဒ္ဓိဝိသယဘူတံ အတ္တနော ခန္ဓသမူဟသန္တာနမုပါဒါယ ပညတ္တံ တဒညာနညဘာဝေန အနိဗ္ဗစနီယံ ဥပါဒါပညတ္တိံ ဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘အဟန္တိ ဟီ’’တိအာဒိ။ ‘‘အဟန္တိ…ပေ… ကတွာ’’တိ ဥပါဒါပညတ္တိယာ ဥပ္ပတ္တိံ ဒဿေတွာ ယထာတိအာဒိနာ တံ ပကာသေတိ။

ယသ္မာ ‘‘သမညာ ပညတ္တိ ဝေါဟာရော’’တိ ‘‘ဧဝံ သင်္ခါ’’တိ ဣမဿေဝ ဝေဝစနံ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဣဒါနိ ပညာပနတော ပညတ္တိ’’န္တိအာဒိ။

တဒနုရူပါ ဇာတာတိ တဇ္ဇာ၊ အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ ဝိယ ကေဝလံ လောကသင်္ကေတဝသေနေဝ အဟုတွာ ဓမ္မသဘာဝဿ အနုရူပဝသေန ပဝတ္တာ ပညတ္တီတိ အတ္ထော။ နာမပညတ္တိပိ ဝစနတ္ထသင်္ခါတကာရဏံ ဥပါဒါယ ပဋိစ္စ ပဝတ္တနတော ဥပါဒါပညတ္တိဝေါဟာရံ လဘတီတိ တဿာပိ ဥပါဒါပညတ္တိပရိယာယော ဝုတ္တော။ ဂဏ္ဌိပဒကာရေနာပိ ဟိ ဣမိနာဝ အဓိပ္ပာယေန ဥပါဒါပညတ္တီတိ ဥပါဒါနဝတီ ပညတ္တိ ကာရဏဝတိံ ကာရဏဘူတမတ္ထမုပါဒါယ ဂဟေတွာ တန္နိဿယေန ပညာပီယတိ၊ သဗ္ဗောပိ ပညတ္တိဘေဒေါ အနေန လက္ခဏေန ဥပါဒါပညတ္တိမေဝ ဘဇတိ။ အနုပါဒါယ ဟိ ပညတ္တိ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ။ ဥပနိဓာပညတ္တီတိ ပဋိပက္ခဘူတံ ဧကပညတ္တိံ ဥပနိဓာယ အပေက္ခိတွာ ပဝတ္တာ ပညတ္တိ။ စက္ခုသောတ-ဂ္ဂဟဏေန အဇ္ဈတ္တိကာယတနာနိ ဒဿေတိ၊ ရူပသဒ္ဒ-ဂ္ဂဟဏေန ဗာဟိရာယတနာနိ။ ပထဝီတေဇောဝါယု-ဂ္ဂဟဏေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ ပဘေဒတော ဒဿေတိ။ ဧတေနေဝ ဓမ္မာယတနေပိ လဗ္ဘမာနဘေဒေါ ဒဿိတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ယသ္မာ ပထဝါဒိကာ ပညတ္တိ သသမ္ဘာရပထဝိယံ ဧကဿ နာမံ ဂဟေတွာ သမူဟမေဝေါပါဒါယ ပညာပီယတိ၊ ဃဋာဒိကာ စ ပညတ္တိ ဓမ္မသမူဟေသု သဗ္ဗေသမေဝ နာမံ ဂဟေတွာ သမူဟမေဝေါပါဒါယ ပညာပီယတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဧကဿ ဝါ’’တိအာဒိ ။ တတ္ထ ဧကဿ နာမံ ဂဟေတွာ သမူဟမုပါဒါယ ပညာပိယမာနာယ ပထဝါဒိဝသေန ပါကဋဘာဝတော တံ ဌပေတွာ ဣတရံ ဒဿေတုံ ‘‘ကထ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အယံ သမူဟပညတ္တိ နာမ သမူဟဿ ပညာပနတော။ ဒိသာကာသာဒီသု ဒိသာ-ဂ္ဂဟဏေန စန္ဒသူရိယာဝတ္တနမုပါဒါယ ပညာပိယမာနံ ပုရတ္ထိမာဒိဒိသာပညတ္တိံ ဒဿေတိ။ အာကာသ-ဂ္ဂဟဏေန အသမ္ဖုဋ္ဌဓမ္မေ ဥပါဒါယ ပညာပိယမာနံ ကူပဂုဟာဒိအာကာသပညတ္တိံ ဒဿေတိ။ ကာလ-ဂ္ဂဟဏေန စန္ဒာဝတ္တနာဒိကမုပါဒါယ ပညာပိယမာနံ ပုဗ္ဗဏှာဒိကာလပညတ္တိံ ဒဿေတိ။ နိမိတ္တ-ဂ္ဂဟဏေန ဗဟိဒ္ဓါ ပထဝီမဏ္ဍလာဒိကံ၊ အဇ္ဈတ္တိကဉ္စ ဘာဝနာဝိသေသံ ဥပါဒါယ ပညာပိယမာနံ ကသိဏနိမိတ္တာဒိကံ ဒဿေတိ။ အဘာဝ-ဂ္ဂဟဏေန ဘာဝနာဗလေန အပ္ပဝတ္တနသဘာဝံ အာကာသာနဉ္စာယတနဈာနံ ဥပါဒါယ ပဝတ္တံ အာကိဉ္စညာယတနဈာနာရမ္မဏံ အဘာဝပညတ္တိံ ဒဿေတိ။ နိရောဓ-ဂ္ဂဟဏေန ဘာဝနာဗလေန နိရုဒ္ဓံ နေဝသညာနာသညာယတနံ နိဿာယ ပညတ္တံ နိရောဓပညတ္တိံ ဒဿေတိ။ အာဒိ-ဂ္ဂဟဏေန ခယာဒိသဘာဝံ တံ တံ ဓမ္မမုပါဒါယ ပညာပိယမာနံ အနိစ္စလက္ခဏာဒိကံ သင်္ဂဏှာတိ။ သာပိ ဟိ ဒိသာကာသာဒိကာ ဝိယ ဓမ္မသမူဟမုပါဒါယ အပညတ္တဘာဝတော အသမူဟပညတ္တိယေဝါတိ။

သာတိ အယံ ဒွိဓာ ဥပါဒါပညတ္တိ။ တဇ္ဇာပညတ္တိ ဝစနတ္ထံ အမုဉ္စိတွာ ပဝတ္တိတော ဥပါဒါပညတ္တိယံယေဝ သင်္ဂယှတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိဇ္ဇမာနံ ပရမတ္ထံ ဇောတယတီ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ဥပရိ ‘‘ဆ ပညတ္တိယောပိ ဧတ္ထေဝ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝိဇ္ဇမာနန္တိ သဘာဝေန ဥပလဗ္ဘမာနံ။ အဝိဇ္ဇမာနန္တိ ဌပေတွာ လောကသင်္ကေတံ သဘာဝဝသေန အနုပလဗ္ဘမာနံ။ နာမမတ္တန္တိ နာမမတ္တဝန္တံ။ သောတဒွါရဇဝနာနန္တရန္တိ ပစ္စုပ္ပန္နသဒ္ဒါရမ္မဏာယ သောတဒွါရဇဝနဝီထိယာ၊ တဒနုသာရပ္ပဝတ္တာယ အတီတသဒ္ဒါရမ္မဏာယ မနောဒွါရဇဝနဝီထိယာ စ အနန္တရပ္ပဝတ္တေန ။ မနောဒွါရဇဝနဝီထိပိ ဟိ သောတဒွါရဇဝနာနန္တရပ္ပဝတ္တာ တဂ္ဂဟဏေနေဝ ဣဓ ဂဟိတာ။ ဂဟိတပုဗ္ဗသင်္ကေတေနာတိ ‘‘အယံ ဣမဿ အတ္ထော၊ ဣဒမိမဿ ဝါစက’’န္တိ ဧဝံ ဝစနဝစနတ္ထသမ္ဗန္ဓဂ္ဂဟဏဝသေန ဂဟိတပုဗ္ဗဘာဝသင်္ကေတေန။ ယာယာတိ ယာယ နာမပညတ္တိယာ ကရဏဘူတာယ။ မနောဒွါရဇဝနဝိညာဏေန ကတ္တုဘူတေန။ မနောဒွါရဇဝနဝိညာဏေန ဝါ ကရဏဘူတေန၊ ယာယ နာမပညတ္တိယာ ကတ္တုဘူတာယာတိ အတ္ထော။ ပညာပီယတီတိ သမ္မုတိပရမတ္ထဝသေန ပန ဒုဝိဓံ အတ္ထဇာတံ ပညာပီယတိ ဝိညာပီယတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘အတ္ထာ ယဿာနုသာရေန၊ ဝိညာယန္တိ တတော ပရံ၊

သာယံ ပညတ္တိ ဝိညေယျာ၊ လောကသင်္ကေတနိမ္မိတာ’’တိ။

ကတရဇဝနဝီထိယံ ပနာယံ ဝိညာယတီတိ? ‘‘ဃဋော’’တိအာဒိသဒ္ဒံ သုဏန္တဿ ဧကမေကံ သဒ္ဒံ အာရဗ္ဘ ပစ္စုပ္ပန္နာတီတာရမ္မဏဝသေန ဒွေ ဒွေ ဇဝနဝါရာ ဟောန္တိ၊ တတော သဒ္ဒသမုဒါယမာရဗ္ဘ ဧကော၊ တတော နာမပညတ္တိမာရဗ္ဘ ဧကောတိ ဧဝံ သဒ္ဒသမုဒါယာရမ္မဏာယ ဇဝနဝီထိယာ အနန္တရံ နာမပညတ္တိ ပါကဋာ ဟောတိ၊ တတော ပရံ အတ္ထာဝဗောဓောတိ အာစရိယာ။

ယံ သန္ဓာယ ဆက္ကနယော ဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တထာ အဝိဇ္ဇမာနာနန္တိ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနာနံ။ ကေနစိ အာကာရေနာတိ ပရမတ္ထတော၊ လောကသင်္ကေတတော ဝါ ကေနစိ ပကာရေန။ အနုပလဗ္ဘမာနာနံ ပဉ္စမသစ္စာဒီနန္တိ အာကာသာဒိပဉ္စမသစ္စာဒီနံ။ အာဒိ-ဂ္ဂဟဏေန အဋ္ဌမဗောဇ္ဈင်္ဂါဒိကေ သင်္ဂဏှာတိ။ ပကတိပုရိသာဒီနန္တိ သတွရဇတမာနံ သမာနာဝတ္ထာ ပကတိအင်္ဂုဋ္ဌာဒိပရိမာဏော ကာရကော ဝေဒကော အတ္တာ ပုရိသောတိအာဒိနာ ပရိကပ္ပိတာနံ ပကတိပုရိသာဒီနံ။ အာဒိ-ဂ္ဂဟဏေန အာကာသကုသုမာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ဝိဇ္ဇမာနေန အဝိဇ္ဇမာနပညတ္တိ ပရမတ္ထတော ဝိဇ္ဇမာနာဟိ ဝိဇ္ဇာဒီဟိ အဝိဇ္ဇမာနဿ ပုဂ္ဂလဿ ပညတ္တတ္တာ။ သေသေသုပိ ဣမိနာဝ နယာနုသာရေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧတ္ထေဝါတိ ဥပါဒါပညတ္တိယမေဝ။

‘‘ကုသဂ္ဂေနုဒကမာဒါယ၊ သမုဒ္ဒေ ဥဒကံ မိနေ၊

ဧဝံ မာနုသကာ ကာမာ၊ ဒိဗ္ဗကာမာန သန္တိကေ’’တိ။ (ဇာ။ ၂။၂၁။၃၈၉) –

ဝစနတော မနုဿလောကေ စက္ကဝတ္တိသမ္ပတ္တိဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ ဥပနိဓာယ နိဟီနာယေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘ကပဏံ…ပေ… နိဓာယာ’’တိ။ မာနုသကန္တိ မနုဿလောကေ ဘဝံ။ ပရမတ္ထော စ ဝိဇ္ဇတီတိ ပါဌသေသော။

၇၇၈။ တတိယာ ကောဋိ န ဝိဇ္ဇတိ အနုပလဗ္ဘမာနတ္တာ။ ဝုတ္တဉှေတံ မဟာအဋ္ဌကထာယံ –

‘‘ဒုဝေ သစ္စာနိ အက္ခာသိ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါ ဝဒတံ ဝရော၊

သမ္မုတိံ ပရမတ္ထဉ္စ၊ တတိယံ နောပလဗ္ဘတီ’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၄၃၉-၄၄၃)၊

ပရဝါဒေသု န ကမ္ပတီတိ ပကတိပုရိသန္တရာဒိဝါဒီနံ ပရေသံ တိတ္ထိယာနံ ဝါဒေသု သမ္ပတ္တေသု၊ နိမိတ္တဘူတေသု ဝါ န ကမ္ပတိ န ပဝေဓတိ န စလတီတိ အတ္ထော။

ဣတိ အဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနိယာ နာမ

အဘိဓမ္မာဝတာရသံဝဏ္ဏနာယ

ပညတ္တိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။