📜

၁၆။ သောဠသမော ပရိစ္ဆေဒေါ

အဘိညာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၀၄၃-၇။ ပရန္တိ ဝိသိဋ္ဌံ ကတွာ၊ ဝိသေသတောတိ အတ္ထော။ စတုတ္ထဇ္ဈာနမတ္တေပီတိ ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနမတ္တေပိ၊ နာဝဿံ အရူပဇ္ဈာနေဟီတိ အဓိပ္ပာယော။ အရူပါဝစရဇ္ဈာနံ အပ္ပဋိလဒ္ဓါပိ ဟိ ကတာဓိကာရော ဘိက္ခု အဘိညာ သမ္ပာဒေတုံ သမတ္ထော ဟောတိ။ ဧတ္ထ စတုတ္ထဇ္ဈာနဂ္ဂဟဏေနေဝ ဟေဋ္ဌာ တီဏိ ဈာနာနိ ဂဟိတာနိ။ တေသု ဟိ အစိဏ္ဏဝသီ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတုမ္ပိ န သက္ကောတိ။ အဘိညာသု အနုယောဂံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဝတွာ တတ္ထ ပယောဇနံ ဒဿေတုံ ‘‘အဘိညာနာမာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နိဋ္ဌင်္ဂတာတိ အဓိဂတာနိသံသတာယ စေဝ ဘာဝနာသုခတာယ စ နိဋ္ဌံ နိပ္ဖတ္တိံ ဂတာ။ သမာဓိဘာဝနာယ ဟိ လောကိယာဘိညာ ဥဒယဖလဘာဝေန ပါကဋာ။ သော အဘိညာယ စ သမာဓိနာ စ သမန္နာဂတော သုခေနေဝ ပညာဘာဝနံ သမ္ပာဒေဿတိ။

၁၀၄၈-၉။ ဒိဗ္ဗာနီတိအာဒိ လောကိယာဘိညာနံ သရူပတော ဥဒ္ဒိသနံ။ ဒိဗ္ဗာနိ စက္ခုသောတာနီတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏံ၊ ဒိဗ္ဗသောတဉာဏဉ္စာတိ ဒဿေတိ။ ဣဒ္ဓီတိ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏံ။ ဣမာ ပန အဘိညာယော ပတ္တုကာမေန အာဒိကမ္မိကေန ယောဂိနာ ယသ္မာ ဩဒါတကသိဏပရိယန္တေသု အဋ္ဌသု ကသိဏေသု စတုတ္ထဇ္ဈာနံ၊ တဗ္ဗသေန စ အရူပသမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဝါ န ဝါ ကသိဏာနုလောမတာဒီဟိ စုဒ္ဒသဟိ အာကာရေဟိ စိတ္တံ ဒမေတဗ္ဗံ။ န ဟိ ဧဝံ အဒမေတွာ ပုဗ္ဗေ အဘာဝိတဘာဝနော အာဒိကမ္မိကော ယောဂါဝစရော ပဉ္စ အဘိညာယော နိပ္ဖာဒေဿတီတိ တသ္မာ တံ စိတ္တပရိဒမနံ အဝဿံ ကာတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘ကသိဏာနုလောမတာဒီဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကသိဏာနုလောမတာဒီဟီတိ ကသိဏာနုလောမတာ ကသိဏပဋိလောမတာ ကသိဏာနုလောမပဋိလောမတာ ဈာနာနုလောမတာ ဈာနပဋိလောမတာ ဈာနာနုလောမပဋိလောမတာ ဈာနုက္ကန္တိကတာ ကသိဏုက္ကန္တိကတာ ဈာနကသိဏုက္ကန္တိကတာ အင်္ဂသင်္ကန္တိကတာ အာရမ္မဏသင်္ကန္တိကတာ အင်္ဂါရမ္မဏသင်္ကန္တိကတာ အင်္ဂဝဝတ္ထာပနတာ အာရမ္မဏဝဝတ္ထာပနတာတိ ဣမေဟိ စုဒ္ဒသဟိ အာကာရေဟိ။

တတ္ထ အဋ္ဌသု ကသိဏေသု ပဋိပါဋိယာ သတက္ခတ္တုံ သဟဿက္ခတ္တုမ္ပိ သမာပဇ္ဇနံ၊ တထေဝ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ၊ ပဋိပါဋိဥပ္ပဋိပါဋိဝသေန စ သမာပဇ္ဇနန္တိ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ အာကာရာနံ ဝသေန ကသိဏာနုလောမတာဒယော ဝုတ္တာ။ ပဌမဇ္ဈာနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ နေဝသညာနာသညာယတနံ၊ အယံ ဈာနာနုလောမတာ နာမ။ တေသံ ပဋိလောမတော ဈာနပဋိလောမတာ နာမ။ အနုလောမပဋိလောမတော ဈာနအနုလောမပဋိလောမတာ နာမ။

ပထဝီကသိဏေ ပဌမဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတ္ထေဝ တတိယံ သမာပဇ္ဇတိ၊ တတော တဒေဝ ဥဂ္ဃာဋေတွာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ၊ တတော အာကိဉ္စညာယတနန္တိ ဧဝံ ကသိဏံ အနောက္ကမိတွာ ဈာနဿေဝ ဧကန္တရိကဘာဝေန ဥက္ကမနံ ဈာနုက္ကန္တိကတာ နာမ။ ဧဝံ အာပေါကသိဏာဒိမူလိကာပိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ပထဝီကသိဏေ ပဌမဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ပုန တဒေဝ တေဇောကသိဏေ၊ တတော နီလကသိဏေ၊ တတော လောဟိတကသိဏေတိ ဈာနံ အနုက္ကမိတွာ ကသိဏဿေဝ ဧကန္တရိကဘာဝေန ဥက္ကမနံ ကသိဏုက္ကန္တိကတာ နာမ။ ပထဝီကသိဏေ ပဌမဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ၊ တေဇောကသိဏေ တတိယံ ၊ နီလကသိဏံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ၊ လောဟိတကသိဏတော အာကိဉ္စညာယတနန္တိ ဣမိနာ နယေန ဈာနဿ စေဝ ကသိဏဿ စ ဥက္ကမနံ ဈာနကသိဏုက္ကန္တိကတာ နာမ။

ပထဝီကသိဏေ ပဌမဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတ္ထေဝ ဣတရေသမ္ပိ သမာပဇ္ဇနံ အင်္ဂသင်္ကန္တိကတာ နာမ။ သဗ္ဗကသိဏေသု ဧကေကဿေဝ သမာပဇ္ဇနံ အာရမ္မဏသင်္ကန္တိကတာ နာမ။ ပထဝီကသိဏေ ပဌမဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ၊ အာပေါကသိဏေ ဒုတိယံ၊ တေဇောကသိဏေ တတိယံ၊ ဝါယောကသိဏေ စတုတ္ထံ၊ နီလကသိဏံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ၊ ပီတကသိဏတော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ၊ လောဟိတကသိဏတော အာကိဉ္စညာယတနံ၊ ဩဒါတကသိဏတော နေဝသညာနာသညာယတနန္တိ ဧဝံ အင်္ဂါနံ၊ အာရမ္မဏာနဉ္စ သမတိက္ကမနံ အင်္ဂါရမ္မဏသင်္ကန္တိကတာ နာမ။

ပဌမဇ္ဈာနံ နာမ ပဉ္စင်္ဂိကန္တိ ဝဝတ္ထပေတွာ ဒုတိယံ စတုရင်္ဂိကံ၊ တတိယံ တိဝင်္ဂိကံ၊ စတုတ္ထံ ဒုဝင်္ဂိကံ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနံ…ပေ… နေဝသညာနာသညာယတနန္တိ ဧဝံ ဈာနင်္ဂမတ္တဿေဝ ဝဝတ္ထာပနံ အင်္ဂဝဝတ္ထာပနံ နာမ။ တထာ ‘‘ဣဒံ ပထဝီကသိဏံ၊ ဣဒံ အာပေါကသိဏ’’န္တိအာဒိနာ အာရမ္မဏမတ္တဿေဝ ဝဝတ္ထာပနံ အာရမ္မဏဝဝတ္ထာပနံ နာမ။ အင်္ဂါရမ္မဏဝဝတ္ထာပနမ္ပိ ဧကေ ဣစ္ဆန္တီတိ။ အဋ္ဌကထာသု ပန အနာဂတတ္တာ အဒ္ဓါ တံ ဘာဝနာသုခံ န ဟောတိ။ ဣမေဟိ ပန စုဒ္ဒသဟိ အာကာရေဟိ စိတ္တပရိဒမနံ ကာတုံ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီနံ သတေသု၊ သဟဿေသု ဝါ ဧကောဝ သက္ကောတိ။

၁၀၅၀-၁။ ဒန္တေတိ စုဒ္ဒသဟိ အာကာရေဟိ ဒန္တေ။ သမာဟိတေတိ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာဓိနာ သမာဟိတေ။ သုဒ္ဓေတိ နီဝရဏဒူရီဘာဝေန၊ ပစ္စနီကသမနေပိ အဗျာဝဋာယ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာယ သမ္ပာဒိတသတိပါရိသုဒ္ဓိယာ သဗ္ဘာဝေန ဝါ သုပရိသုဒ္ဓေ။ ပရိယောဒါတေတိ သုဓန္တသုဝဏ္ဏဿ နိဃံသနေန ဝိယ ပရိသုဒ္ဓတ္တာယေဝ ပရိယောဒါတေ၊ ပဘဿရေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝါ ဝိတက္ကဝိစာရက္ခောဘဝိရဟဝသေန ပရိယောဒါတေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနင်္ဂဏေတိ ‘‘မာဒိသဿ သမာဓိသမ္ပန္နဿ ဤဒိသေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝံ ဈာနပဋိလာဘပစ္စယာနံ ‘‘အဟော ဝတ မမေဝ သတ္ထာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေယျာ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာနံ ပါပကာနံ ဣစ္ဆာဝစရာနံ အဘာဝေန အနင်္ဂဏေ။ အနုပက္ကိလေသေတိ ဥပဂန္တွာ ကိလိဿနဋ္ဌေန ဥပက္ကိလေသသင်္ခါတာနံ ရာဂါဒီနံ၊ ‘‘အဘိဇ္ဈာ စိတ္တဿ ဥပက္ကိလေသော၊ ဗျာပါဒေါ၊ ကောဓော’’တိအာဒိနာ အာဂတာနံ စိတ္တုပက္ကိလေသာနံ ဝါ ဝိဂတတ္တာ ဝိဂတုပက္ကိလေသေ။ မုဒုဘူတေတိ ပဂုဏဘာဝါပါဒနေန သုဘာဝိတတ္တာ မုဒုဘူတေ၊ ဝသိဘာဝပ္ပတ္တေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝသိဘာဝပ္ပတ္တဉှိ စိတ္တံ သုပရိမဒ္ဒိတံ ဝိယ စမ္မံ သုပရိကမ္မကတာ ဝိယ စ လာခါ မုဒူတိ ဝုစ္စတိ။ ကမ္မနီယေတိ မုဒုတ္တာယေဝ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝူပဂမနေန ကမ္မက္ခမေ၊ ဝိကုဗ္ဗနာဒိဣဒ္ဓိကမ္မယောဂျေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မုဒုဇာတဉှိ စိတ္တံ ကမ္မက္ခမံ ဟောတိ၊ သုဓန္တမိဝ သုဝဏ္ဏံ၊ ဥဘယမ္ပိ စေတံ သုဘာဝိတတ္တာယေဝ ဟောတိ။ ယထာဟ – ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညံ ဧကဓမ္မမ္ပိ သမနုပဿာမိ၊ ယံ ဧဝံ ဘာဝိတံ ဗဟုလီကတံ မုဒုဉ္စ ဟောတိ ကမ္မနိယဉ္စ၊ ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိတ္တ’’န္တိ (အ။ နိ။ ၁။၄၇)။ ဌိတေတိ ဧတေသု ပရိသုဒ္ဓဘာဝါဒီသု နိစ္စလံ အဝဋ္ဌိတေ၊ ဘာဝနာပါရိပူရိယာ ဝါ ပဏီတဘာဝံ သမ္မသိတွာ ဌိတေ။ အစလေတိ ဌိတတ္တာယေဝ အကမ္ပေ၊ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မုဒုကမ္မညဘာဝေဟိ ဝါ အတ္တနော ဝသေ ဌိတတ္တာ ဌိတေ၊ သဒ္ဓါဒီဟိ ပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ အဿဒ္ဓိယာဒီဟိ အကမ္ပနတော အစလေ။

အဋ္ဌင်္ဂသမ္ပန္နေတိ ဌိတိအစလတာနံ ဝိသုံ ဝိသုံ အဂ္ဂဟဏေန သမာဟိတေတိ ဝိသုံ ဧကင်္ဂံ ကတွာ။ တာသံ ပန ဝိသုံ ဝိသုံ ဂဟဏေ သုဝိသုဒ္ဓတာဒီနံ သမာဟိတစိတ္တဿ အင်္ဂဘူတတ္တာ သမာဟိတေတိ ဣမံ အင်္ဂဘာဝေန အဂ္ဂဟေတွာ သုဝိသုဒ္ဓတာဒီဟိ အဋ္ဌဟိ အင်္ဂေဟိ သမ္ပန္နတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣဒ္ဓိဝိဓာယာတိ ဣဒ္ဓိကောဋ္ဌာသတ္ထာယ၊ ဣဒ္ဓိပ္ပဘေဒါယ ဝါ။ အတ္ထတော ပန ဣဒ္ဓိဝိဓာ နာမ ဧကဿ ဗဟုဘာဝါဒိအနေကဝိဓာနပစ္စယဘူတံ အဘိညာဉာဏံ။ အဘိနီဟရတီတိ အဘိညာဓိဂမတ္ထာယ ပရိကမ္မစိတ္တံ ကသိဏာရမ္မဏတော အပနေတွာ အဘိညာဘိမုခံ ပေသေတိ။ ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနန္တိ ဧတ္ထ ဣဇ္ဈတီတိ ဣဒ္ဓိ၊ နိပ္ဖဇ္ဇတိ ပဋိလဗ္ဘတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယဉှိ နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ ပဋိလဗ္ဘတိ စ၊ တံ ဣဇ္ဈတီတိ ဝုစ္စတိ။ ယထာဟ –

‘‘ကာမံ ကာမယမာနဿ၊ တဿ စေတံ သမိဇ္ဈတီ’’တိအာဒိ၊ (သု။ နိ။ ၇၇၂၊ မဟာနိ။ ၁၊ နေတ္တိ။ ၅၊၄၄)၊

ဣဒ္ဓိယေဝ ဝိကုဗ္ဗနံ ပကတိဝဏ္ဏဝိဇဟနကိရိယန္တိ ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနံ၊ ဣဒံ ဣဒ္ဓီသု ဝိကုဗ္ဗနိဒ္ဓိယာ ပဓာနဘာဝတော ဝုတ္တံ၊ ဣဒ္ဓိ စ ဝိကုဗ္ဗနဉ္စာတိ ဝါ ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနံ။ ဝိသုံ ဂဟဏမ္ပိ ဝုတ္တကာရဏေနေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၁၀၅၂-၄။ ယထာ ပန တံ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗံ၊ တံ ဝိဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘အဘိညာပါဒကဇ္ဈာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ ‘‘အနုပုဗ္ဗေန စတ္တာရိ ဈာနာနိ သမာပဇ္ဇိတွာ စတုတ္ထဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌာယာ’’တိ ကေစိ၊ တံ အယုတ္တံ။ ယဒိစ္ဆကံ သမာပဇ္ဇနတ္ထဉှိ စိတ္တပရိဒမနံ၊ စတုတ္ထဇ္ဈာနမေဝ စ အဘိညာပါဒကံ၊ န ဣတရာနိ။ သတံ…ပေ… မာနသန္တိ သစေ သတံ ဣစ္ဆတိ၊ ‘‘သတံ ဟောမိ၊ သတံ ဟောမီ’’တိ၊ သစေ သဟဿံ ဣစ္ဆတိ၊ ‘‘သဟဿံ ဟောမိ၊ သဟဿံ ဟောမီ’’တိ ဧဝံ ပရိကမ္မမာနသံ ကတွာ။ ‘‘ပရိကမ္မမာနသ’’န္တိ စ ပါဒကဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌာယ ‘‘သတံ ဟောမီ’’တိအာဒိနာ ပဝတ္တိတကာမာဝစရစိတ္တံ၊ ပါဒကဇ္ဈာနဉ္စ။ အဘိ…ပေ… ပုနာတိ ဧတ္ထ ပုဗ္ဗေ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနသမာပဇ္ဇနံ ပရိကမ္မစိတ္တဿ သမာဓာနတ္ထံ၊ ပုန သမာပဇ္ဇနံ အဓိဋ္ဌာနစိတ္တဿ ဗလဂ္ဂါဟတ္ထံ။ အဓိဋ္ဌာတီတိ သတံ အာဝဇ္ဇေတွာ တတော ပရံ ပဝတ္တာနံ တိဏ္ဏံ၊ စတုန္နံ ဝါ ပုဗ္ဗဘာဂစိတ္တာနံ အနန္တရာ ဥပ္ပန္နေန သန္နိဋ္ဌာပနဝသေန အဓိဋ္ဌာနန္တိ လဒ္ဓနာမေန အဘိညာဉာဏေန သန္နိဋ္ဌာနံ ကရောတိ၊ သတံ နိပ္ဖာဒေတီတိ အတ္ထော။ ‘‘အဓိဋ္ဌာန’’န္တိ ဟိ သဗ္ဗတ္ထ အဘိညာဉာဏံ ဝုစ္စတိ။

၁၀၅၅-၇။ နိမိတ္တာရမ္မဏန္တိ ပဋိဘာဂနိမိတ္တာရမ္မဏံ။ ပရိကမ္မမနာနေတ္ထ သတာရမ္မဏိကာနီတိ ဧတ္ထ ဧတေသု ပရိကမ္မာဓိဋ္ဌာနေသု ပရိကမ္မမာနသာနိ ‘‘သတံ ဟောမီ’’တိ ပဝတ္တာနိ ကာမာဝစရမာနသာနိ သတာရမ္မဏိကာနိ ဧကေကဿ စိတ္တဿ ဝသေန သတာရမ္မဏိကာနိ ဟောန္တိ ပစ္စေကံ ‘‘သတံ ဟောမီ’’တိ ပဝတ္တနတော။ သဟဿာရမ္မဏာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ တဒါဓိဋ္ဌာနစိတ္တမ္ပီတိ တဿ သတာဒိကဿ အဓိဋ္ဌာနစိတ္တမ္ပိ။ သတာရမ္မဏိကတာ စ ပန နေသံ ဝဏ္ဏဝသေန၊ နော သတ္တပညတ္တိဝသေန။ ရူပဉှိ သတံ ဝါ သဟဿံ ဝါ ကတွာ ဒဿေတဗ္ဗံ၊ န ပညတ္တိ။ ဧတ္ထ စ ယဒိ နီလဝဏ္ဏမေဝ သတံ အဘိနိပ္ဖာဒေတိ၊ ဝဏ္ဏဿ တံတံသန္တာနဝသေန နာနတ္တေပိ နီလဝသေန ဧကတ္တာ ဧကမေကံ ပရိကမ္မစိတ္တံ သဗ္ဗံ နီလဇာတံ အာလမ္ဗတိ။

ယဒိ ပန နာနာဝဏ္ဏနာနာကိရိယပရိကမ္မစိတ္တာနမ္ပိ ဗဟုဘာဝေါ ဟောတိ၊ ဧကမေကံ ဧကေကဝဏ္ဏံ၊ ဧကေကဝဏ္ဏေသု စ နာနာကိရိယံ အာရမ္မဏံ ကရောတိ။ အဓိဋ္ဌာနစိတ္တံ ပန ဝဏ္ဏသာမညံ ဂဟေတွာပိ ပရိကမ္မာရမ္မဏံ နာနာဝဏ္ဏဝန္တံ အဘိနိပ္ဖာဒေတိ အစိန္တေယျာနုဘာဝတ္တာ ဣဒ္ဓိဝိသယဿ။ အပ္ပနာစိတ္တံ ဝိယာတိ ဝိယ-ဂ္ဂဟဏံ အဘိညာစိတ္တဿ၊ ဈာနစိတ္တဿ စ ပဌမုပ္ပတ္တိယံ သဒိသဘာဝတော ဝုတ္တံ၊ န တဿ အပ္ပနာဘာဝတော။ တေနေဝ ဟိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဂ္ဂဟဏေန ဝိသေသိတန္တိ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကန္တိ ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနဝန္တံ၊ တေန သမ္ပယုတ္တံ။ ယဒိ ဧဝံ စတုတ္ထဇ္ဈာနဿ၊ ဣမဿ စ ကော ဝိသေသောတိ အာဟ ‘‘ပရိကမ္မဝိသေသောဝါ’’တိ။ န ဟေတ္ထ ပရိကမ္မဝိသေသံ ဝိနာ အညော ဝိသေသော အတ္ထိ။ အပ္ပနာယ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဝတ္တာနိပိ တီဏိ စတ္တာရိ ဇဝနာနိ ဂဟိတဂ္ဂဟဏေန၊ အဂ္ဂဟိတဂ္ဂဟဏေန ဝါ ပရိကမ္မောပစာရာနုလောမာနိ သဗ္ဗပစ္ဆိမံ ဂေါတြဘုနာမကန္တိအာဒိ သေသံ သမာနမေဝ။ တေနာဟ ‘‘သေသံ ပုဗ္ဗသမံ ဣဓာ’’တိ။ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏဝဏ္ဏနာ။

၁၀၅၈။ ဒိဗ္ဗသောတန္တိ ဒေဝတာနံ ပိတ္တသေမှာဒီဟိ အပလိဗုဒ္ဓေဟိ ဒူရေပိ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏသမတ္ထေဟိ ဒိဗ္ဗသောတပသာဒေဟိ သမာနတ္တာ၊ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဝသေန ပဋိလဒ္ဓတ္တာ၊ အတ္တနာ စ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတတ္တာ ဒိဗ္ဗံ၊ သဝနဋ္ဌေန သောတကိစ္စကရဏတော၊ တံသဒိသတာယ စ သောတံ။ ဣဒန္တိ ယံ ဥဒ္ဒေသေ ‘‘ဒိဗ္ဗာနိ စက္ခုသောတာနီ’’တိ (အဘိဓ။ ၁၀၄၈) ဒိဗ္ဗသောတံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ တံ ဣဒန္တိ အတ္ထော။

၁၀၅၉-၆၄။ ပဌမံ ဩဠာရိကသဒ္ဒံ အာဝဇ္ဇေတွာ ပစ္ဆာ သုခုမသဒ္ဒဿ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗတော အာဟ ‘‘မဟန္တော သုခုမောပိ စာ’’တိ။ ပရိစယကရဏတ္ထဉှိ ပဌမံ အရညေ သီဟာဒီနံ သဒ္ဒေ အာဒိံ ကတွာ သဗ္ဗေ ဩဠာရိကတော ပဋ္ဌာယ ယထာနုက္ကမေန သုခုမသဒ္ဒါ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗာ၊ တထာ ပုရတ္ထိမာဒီသု ဒိသာသု ဩဠာရိကာနမ္ပိ သုခုမာနမ္ပိ သဒ္ဒါနံ သဒ္ဒနိမိတ္တံ မနသိ ကာတဗ္ဗံ။ တဿ တေ သဒ္ဒါ ပကတိစိတ္တဿပိ ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ ပရိကမ္မစိတ္တဿ ပန အတိဝိယ ပါကဋာ။ တဿာတိ တဿ ယောဂိနော။ သဒ္ဒဿ နိမိတ္တန္တိ ဩဠာရိကဿ၊ သုခုမဿ ဝါ သဒ္ဒဿ ယထာဝုတ္တံ ဥပါဒါယုပါဒါယ လဗ္ဘမာနဩဠာရိကသုခုမာကာရံ။ မနသိ ကုဗ္ဗတောတိ ‘‘ဣမိဿာ ဒိသာယ အယံ သဒ္ဒေါ ဩဠာရိကော၊ သုခုမော ဝါ’’တိ ဧဝံ ပရိကမ္မစိတ္တေန မနသိ ကရောန္တဿ။ သဒ္ဒေသူတိ ယေ ပရိကမ္မစိတ္တဿ ဝိသယဘူတာ ဩဠာရိကာ၊ သုခုမာ ဝါ သဒ္ဒါ၊ တေသု။ အညတရန္တိ ယတ္ထ ပရိကမ္မကရဏဝသေန အဘိဏှံ မနသိကာရော ပဝတ္တော၊ တံ ဧကံ သဒ္ဒံ။ ယဒိ အဘိညာစိတ္တမ္ပိ ပရိကမ္မေန ဂဟိတမေဝ အာရမ္မဏံ ကရောတိ၊ ကော ပန တဿ၊ ဣမဿ ဝါ ဝိသေသောတိ? ဝုစ္စတေ – ပရိကမ္မစိတ္တံ အသုတဿ ဂဟဏတော သဒ္ဒမတ္တံ ဂဏှာတိ၊ အဘိညာစိတ္တံ ပန အသုတမ္ပိ ဂဏှန္တံ သဝနာကာရေန ဂဟဏတော အတ္ထာဝဗောဓဿ ပစ္စယဘာဝေနေဝ ဂဏှာတီတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။ သုတကောဝိဒါတိ ပရိယတ္တိယံ ဆေကာ။

၁၀၆၅-၆။ ထာမဇာတန္တိ ဇာတထာမံ၊ ဒဠှဘာဝပ္ပတ္တန္တိ အတ္ထော။ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ ပါဒကဇ္ဈာနာရမ္မဏံ ကိတ္တကန္တိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထန္တရဂတ’’န္တိအာဒိ။ ပါဒကဇ္ဈာနဿ ဟိ အာရမ္မဏဘူတံ ကသိဏနိမိတ္တံ ‘‘ဧတ္တကံ ဌာနံ ဖရတူ’’တိ မနသိ ကရိတွာ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇန္တဿ ကသိဏနိမိတ္တံ တတ္တကံ ဌာနံ ဖရိတွာ တိဋ္ဌတိ။ သော သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ပုန ပါဒကဇ္ဈာနံ အသမာပဇ္ဇိတွာပိ အနေကပ္ပဘေဒေပိ သဒ္ဒေ အာဝဇ္ဇတိ သုဘာဝိတဘာဝနတ္တာ။ တတ္ထ အညတရံ သဒ္ဒံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နာဝဇ္ဇနာနန္တရံ စတ္တာရိ၊ ပဉ္စ ဝါ ဇဝနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တေသု ပစ္ဆိမံ ဣဒ္ဓိစိတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ ယတ္တကံ သဒ္ဒံ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္တကံ တတ္ထ ဂတံ အာဝဇ္ဇိတွာ အဘိညာဉာဏေန ဇာနာတိ။ ယေန ပန ဧဝံ ကသိဏနိမိတ္တံ အဝဍ္ဎိတံ၊ တေန ပုနပိ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗမေဝ။ သော ဟိ တံ ဌာနဂတသဒ္ဒံ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာဝ တတော ဝုဋ္ဌာယ အဘိညာစိတ္တေန သုဏာတိ။ တတော ဧဝ ဟိ ‘‘ပါဒကာရမ္မဏေန…ပေ… သုဏာတီတိ သာသင်္ကံ ဝဒတီ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ မဟာ။ ၂။၄၀၀) ဝုတ္တံ။ ဣဒ္ဓိဝိဓလာဘီ ပန သေသာဘိညလာဘိနော ဝိယ ဝိဇ္ဇမာနသဒ္ဒါဒိအာရမ္မဏမတ္တမေဝ အကတွာ အာဂန္တုကရူပနိမ္မာပနတော သဗ္ဗထာပိ ဒွိက္ခတ္တုံ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာဝ တံ နိပ္ဖာဒေတိ။ ဧကင်္ဂုလဒွင်္ဂုလ-ဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ သုခုမသဒ္ဒါပေက္ခာယ ကတံ။

၁၀၆၈။ သုဏန္တောတိ ဧဝံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ သဝနေန ဝသိကတာဘိညော ဟုတွာ ယထာဝဇ္ဇိတေ သုဏန္တော။ ပါဋိယေက္ကမ္ပီတိ ဧကဇ္ဈံ ပဝတ္တမာနေပိ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ ဧကကောလာဟလံ ကတွာ ဥဋ္ဌိတေ သင်္ခဘေရီပဏဝါဒိသဒ္ဒေ ပစ္စေကံ ဝတ္ထုဘေဒေန ဝဝတ္ထာပေတုကာမတာယ သတိ ‘‘အယံ သင်္ခသဒ္ဒေါ၊ အယံ ဘေရီသဒ္ဒေါ၊ အယံ ပဏဝသဒ္ဒေါ’’တိအာဒိနာ ပစ္စေကံယေဝ ဝဝတ္ထာပေတုံ သက္ကောတိယေဝါတိ။ ဒိဗ္ဗသောတဉာဏဝဏ္ဏနာ။

၁၀၆၉-၇၃။ စေတောပရိယမာနသန္တိ ပရိယာတီတိ ပရိယံ၊ သရာဂါဒိဝသေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ ယေသဉှိ ဓာတူနံ ဂတိ အတ္ထော၊ ဗုဒ္ဓိပိ တေသံ အတ္ထော ဟောတီတိ။ စေတသော ပရိယံ စေတောပရိယံ၊ မနသိ ဘဝန္တိ မာနသံ၊ ဉာဏံ၊ စေတောပရိယဉ္စ တံ မာနသဉ္စာတိ စေတောပရိယမာနသံ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုဝသေနေဝါတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဥပနိဿယေနေဝ။ တဉှိ ဧတဿ ဥပ္ပာဒနေ ပရိကမ္မံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဣဒံ ဒိဗ္ဗစက္ခုဝသေနေဝ ပဝတ္တတိ၊ တသ္မာ။ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာတိ ဒိဗ္ဗသဒိသတာဒီဟိ ‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခူ’’တိ လဒ္ဓဝေါဟာရေန ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏေန ဒိသွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟဒယန္တိ န ဟဒယဝတ္ထု၊ အထ ခေါ ဟဒယမံသပေသိ။ ယံ ဗဟိ ကမလမကုဠသဏ္ဌာနံ အန္တော ကောသာတကီဖလသဒိသန္တိ ဝုစ္စတိ။ တဉှိ နိဿာယ ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနံ လောဟိတံ တိဋ္ဌတိ။ ဟဒယဝတ္ထု ပန ဣမံ လောဟိတံ နိဿာယ ပဝတ္တတိ။ လောဟိတံ ဒိသွာတိ လောဟိတဿ ဝဏ္ဏံ ဒိသွာ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုနောပိ ဟိ ဝဏ္ဏမေဝ ဒိဿတိ။ တေနေဝ ဟိ တံ စက္ခုသဒိသတ္တာ ‘‘စက္ခူ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပရဿာတိ အညဿ။ ယထာ ဟိ ယော ပရော န ဟောတိ၊ သော အတ္တာ၊ ဧဝံ ယော အတ္တာ န ဟောတိ၊ သော ပရော။ ကထံ ပန ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ လောဟိတဿ ဝဏ္ဏဒဿနေန ပရစိတ္တံ ဝိညေယျန္တိ အာဟ ‘‘သောမနဿယုတေ’’တိအာဒိ။ လောဟိတန္တိ ရတ္တံ နိဂြောဓဖလသမာနဝဏ္ဏံ။ ကာဠကန္တိ ဇမ္ဗုသဒိသဝဏ္ဏံ။ တိလတေလူပမန္တိ အနေန ပသန္နဘာဝမာဟ။

ကထံ ပန စိတ္တေ သောမနဿ သဟဂတာဒိမှိ သတိ ကမ္မဇဿ လောဟိတဿ ဝိဝိဓဝဏ္ဏဘာဝါပတ္တီတိ? ကိဉ္စာပိ ဟဒယဝတ္ထုသန္နိဿိတဘူတာနိ ကမ္မဇာနေဝ၊ တံ ပန လောဟိတံ ကမ္မဇမေဝါတိ နတ္ထိ စတုသန္တတိရူပဿပိ တတ္ထ လဗ္ဘမာနတ္တာ။ တေနေဝ ဟိ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဣဒံ ရူပံ သောမနဿိန္ဒြိယသမုဋ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဒေါမနဿိန္ဒြိယသမုဋ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဥပေက္ခိန္ဒြိယသမုဋ္ဌာနန္တိ ပရဿ ဟဒယလောဟိတဝဏ္ဏံ ပဿိတွာ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၄၀၁) ဝုတ္တံ။ ဧဝမ္ပိ ယံ တတ္ထ အစိတ္တဇံ၊ တဿ ယထာဝုတ္တဝဏ္ဏဘေဒေန န ဘဝိတဗ္ဗန္တိ? ဘဝိတဗ္ဗံ သေသသန္တတိရူပါနံ တဒနုဝတ္တနတော။ ယထာ ဟိ ဂမနာဒီသု စိတ္တဇရူပါနိ ဥတုဇကမ္မဇာဟာရဇရူပေဟိ အနုဝတ္တီယန္တိ၊ အညထာ ကာယဿ ဒေသန္တရပ္ပတ္တိယေဝ န သိယာတိ၊ ဧဝမိဓာပိ စိတ္တဇရူပံ သေသသန္တတိရူပေဟိ အနုဝတ္တီယတိ၊ ပသာဒကောဓဝေလာသု စ စက္ခုဿ ဝဏ္ဏဘေဒါပတ္တိယေဝ တဿတ္ထဿ နိဒဿနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တသ္မာ သောမနဿာဒိယုတ္တစိတ္တာနုရူပံ ဥပ္ပန္နစိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပဝသေန သေသတိသမုဋ္ဌာနရူပါနမ္ပိ နာနာဝဏ္ဏတာ ဟောတိယေဝါတိ သုဋ္ဌု ဝုတ္တံ ‘‘လောဟိတံ လောဟိတံ သိယာ’’တိအာဒိ။ ဒိသွာ ဟဒယလောဟိတန္တိ ပဌမံ တာဝ အနုမာနဉာဏေန လောဟိတံ ဒိသွာ။ ကာတဗ္ဗံ ထာမတံ ဂတန္တိ ဥပ္ပာဒေတွာ ထာမဘာဝံ ဂတံ ကာတဗ္ဗံ။

စေတောပရိယဉာဏဉှိ ဥပ္ပာဒေတုကာမေန ယောဂိနာ ဒိဗ္ဗစက္ခုလာဘိနာ ဧဝ သတာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနံ အဋ္ဌင်္ဂသမန္နာဂတံ အဘိနီဟာရက္ခမံ ကတွာ အာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ပရဿ ဟဒယမံသပေသိံ နိဿာယ ဝတ္တမာနဿ လောဟိတဿ ဝဏ္ဏဒဿနေန ဣဒါနိ ဣမဿ စိတ္တံ ‘‘သောမနဿသဟဂတ’’န္တိ ဝါ ‘‘ဒေါမနဿသဟဂတ’’န္တိ ဝါ ‘‘ဥပေက္ခာသဟဂတ’’န္တိ ဝါ နယဂ္ဂါဟဝသေန ဝဝတ္ထာပေတွာ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ဣမဿ စိတ္တံ ဇာနာမီ’’တိ ပရိကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ။ ကာလသတမ္ပိ ကာလသဟဿမ္ပိ ပုနပ္ပုနံ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ တထေဝ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ တဿေဝံ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဟဒယလောဟိတဝဏ္ဏဒဿနာဒိဝိဓိနာ ပဋိပဇ္ဇန္တဿ ‘‘ဣဒါနိ စေတောပရိယဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ ယံ တဒါ ပဝတ္တတီတိ ဝဝတ္ထာပိတံ စိတ္တံ၊ တံ အာရမ္မဏံ ကတွာ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ တီဏိ စတ္တာရိ ဝါ ဇဝနာနိ ကာမာဝစရာနိ ဇဝန္တိ။ စတုတ္ထံ၊ ပဉ္စမံ ဝါ အဘိညာစိတ္တံ ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနိကံ ။ တတ္ထ ယံ တေန အပ္ပနာစိတ္တေန သမ္ပယုတ္တံ ဉာဏံ၊ ဣဒံ စေတောပရိယဉာဏံ။ တဉှိ ယတ္ထ အနေန ပရိကမ္မံ ကတံ၊ တံ ပရဿ စိတ္တံ ပစ္စက္ခတော ပဋိဝိဇ္ဈန္တံ ဝိဘာဝေန္တမေဝ ဟုတွာ ပဝတ္တတိ၊ ရူပံ ဝိယ စ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏံ၊ သဒ္ဒံ ဝိယ စ ဒိဗ္ဗသောတဉာဏံ။ တတော ပရံ ပန ကာမာဝစရစိတ္တေဟိ သရာဂါဒိဝဝတ္ထာပနံ ဟောတိ နီလာဒိဝဝတ္ထာပနံ ဝိယ။

၁၀၇၄-၅။ ဧဝမဓိဂတဿ ပန စေတောပရိယဉာဏဿ ထာမဂမနဝိဓာနမ္ပိ အဓိဂမဝိဓာနသဒိသမေဝ၊ တဒေဝေတ္ထ အာစရိယေန ဒဿိတံ။ ဧဝံ ထာမဂတေတိအာဒိ ထာမဂမနာနိသံသဒဿနံ။ သဗ္ဗမေဝါတိ ဣဒံ ‘‘ကာမာဝစရစိတ္တံ၊ ရူပါရူပေသု မာနသ’’န္တိ ဥဘယပဒေနပိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ၊ စတုပဏ္ဏာသဝိဓံ ကာမာဝစရစိတ္တံ၊ ပဉ္စဒသရူပါဝစရစိတ္တံ၊ ဒွါဒသအရူပါဝစရစိတ္တန္တိ သဗ္ဗမေဝ၊ ပစ္စေကံ သရာဂါဒိပ္ပဘေဒကံ ဝိဇာနာတီတိ အတ္ထော။ ပုထုဇ္ဇနဿ ဝသေနာယံ အဘိညာကထာတိ လောကုတ္တရစိတ္တံ ဣဓ အနုဒ္ဓဋံ။ တမ္ပိ ဟိ ဥပရိမော၊ သဒိသော ဝါ အရိယော ဟေဋ္ဌိမဿ၊ သဒိသဿ စ စိတ္တံ ဇာနာတိ၊ ဟေဋ္ဌိမော ပန ဥပရိမဿ စိတ္တံ န ဇာနာတိ။ ယထာ စေတံ၊ ဧဝံ အရူပါဝစရဇ္ဈာနေ အကတာဘိနိဝေသော ပုထုဇ္ဇနော၊ သေခေါပိ ဝါ အရူပါဝစရစိတ္တံ န ဇာနာတိ။ အဋ္ဌသမာပတ္တိကဿ ပန ဝသေန ဣဓာရူပါဝစရစိတ္တဿာပိ ဇာနနံ ဝုတ္တံ။ အရဟာ ပန အာရုပ္ပေ အကတာဘိနိဝေသောပိ တပ္ပဋိစ္ဆာဒကအဝိဇ္ဇာယ ဝိဟတတ္တာ တမ္ပိ ဇာနာတိယေဝ။ စေတောပရိယဉာဏဝဏ္ဏနာ။

၁၀၇၆-၇။ ပုဗ္ဗေ အတီတဇာတီသု နိဝါသာ နိဝုတ္ထာ အတ္တနော သန္တာနေ ပဝတ္တာ၊ သပရဝိညာဏေဟိ ဂေါစရာသေဝနာယ အာသေဝိတာ စ ခန္ဓာ ပုဗ္ဗေနိဝါသာ။ ပရဝိညာဏဝိညာတာပိ ဟိ ပုဗ္ဗေ နိဝသိံသု ဧတ္ထာတိ ပုဗ္ဗေနိဝါသာတိ ဝုစ္စန္တိ၊ တေ ပန ဆိန္နဝဋုမကာနုဿရဏာဒီသု ဗုဒ္ဓါနံယေဝ ဝိသယာ၊ ပုဗ္ဗေ နိဝါသေသု သရူပဝိဘာဝကံ ဉာဏံ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏံ။ တေန။ တဒနုဿတီတိ တေသံ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနံ အနုဿတိ။ ဟေဋ္ဌာ တီသု ဈာနေသု ယထာရဟံ ပီတိသုခေဟိ ကာယစိတ္တာနံ သမ္ပီဏနာယ စတ္တာရိ ဈာနာနိ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗာနီတိ အာဟ ‘‘ဈာနာနိ ပနာ’’တိအာဒိ။ အညထာ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာယေဝါတိ ဝုတ္တံ သိယာ။ ယာယ နိသဇ္ဇာယ နိသိန္နဿ အနုဿရဏာရမ္ဘော၊ သာ ဣဓ သဗ္ဗပစ္ဆိမာ နိသဇ္ဇာ။

၁၀၇၈-၈၀။ တတော ပဘုတိ…ပေ… က္ကမာတိ တသ္မိံ ဘဝေ ပုရိမဘဝါဒီသု ကတံ သဗ္ဗမ္ပိ သင်္ဂဟေတွာ သဗ္ဗမာဝဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိအာဒိနာ ဝိသုံ ဝိသုံ ရတ္တိန္ဒိဝါဒိဝသေန ဒဿေတိ။ ဒိဝသေရတ္တိယံ ကတန္တိ သဗ္ဗပစ္ဆိမနိသဇ္ဇာတော ပဋ္ဌာယ အာသနပညာပနံ သေနာသနပ္ပဝေသနန္တိ ပဋိလောမေန သကလံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ကတကိစ္စံ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ကတမာဝဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ယံ ဧတ္ထန္တရေ ကတကိစ္စံ၊ သဗ္ဗံ တံ ပဋိလောမက္ကမေနေဝ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ဧတ္တကံ ပန ပကတိစိတ္တဿပိ ပါကဋံ၊ ပရိကမ္မစိတ္တဿ ပန အတိပါကဋမေဝ။ သစေ ပနေတ္ထ ကိဉ္စိ န ပါကဋံ ဟောတိ၊ ပုန ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ဧတ္တကေန ဒီပေ ဇလိတေ ဝိယ ပါကဋံ ဟောတိ။ ပါဒကဇ္ဈာနသမာပဇ္ဇနဉှိ သတ္ထကဿ ဝိယ နိသာနသိလာ သတိပညာနံ နိသိတဘာဝါဝဟံ၊ တသ္မာ တာ တံသမာပဇ္ဇနေန ပရမနေပက္ကပ္ပတ္တာ ဟောန္တိ။ ပုရိမသ္မိံ ဘဝေတိ ဣမမှာ ဘဝါ အနန္တရေ ပုရိမသ္မိံ ဘဝေ။

၁၀၈၁။ နိဗ္ဗတ္တံ နာမရူပဉ္စာတိ အတ္တနော ပစ္စယေဟိ နိဗ္ဗတ္တနာမရူပံ။ သာဓုကန္တိ သုဋ္ဌု အပရိဟာပေတွာ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ပဟောတိ ဟိ ဣမိဿာ အဘိညာယ ကတာဓိကာရော ဘိက္ခု ပဌမဝါရေနေဝ ပဋိသန္ဓိံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ စုတိက္ခဏေ နာမရူပံ အာရမ္မဏံ ကာတုံ၊ တထာ အသက္ကောန္တေနာပိ ဓုရနိက္ခေပံ အကတွာ ပါဒကဇ္ဈာနမေဝ ပုနပ္ပုနံ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ တတော စ ဝုဋ္ဌာယ ပုနပ္ပုနံ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ အာဝဇ္ဇန္တေန စ ပန ပဌမံ ရူပံ အာဝဇ္ဇိတွာ ပစ္ဆာ နာမံ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ အာစရိယာ။ အပရေ ပန ဝိပရိယာယေန ဝဒန္တိ။

တတ္ထ ပစ္ဆိမနိသဇ္ဇာတော ပဘုတိ ယာဝ ပဋိသန္ဓိတော အာရမ္မဏံ ကတွာ ပဝတ္တဉာဏံ အတီတဇာတီသု နိဝုတ္ထဓမ္မာရမ္မဏာဘာဝတော ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏံ နာမ န ဟောတိ၊ တံ ပန ပရိကမ္မဉာဏမေဝ။ ယဒါ ပနဿ ပဋိသန္ဓိံ အတိက္ကမ္မ စုတိက္ခဏေ ဥပ္ပန္နံ နာမရူပံ အာရမ္မဏံ ကတွာ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မိံ နိရုဒ္ဓေ ဝုတ္တနယေန အပ္ပနာစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေန သမ္ပယုတ္တံ ဉာဏံ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏံ နာမ။ တေနာဟ ‘‘ယဒါ ပနာ’’တိအာဒိ။

ဧတ္ထာဟ – ကိံ ဧကေနေဝ အဘိညာစိတ္တေန စုတိက္ခဏေ ပဝတ္တနာမရူပံ သဗ္ဗမ္ပိ အာရမ္မဏံ ကရောတိ၊ ဥဒါဟု အညေန အညေနာတိ။ ကိဉ္စေတ္ထ ယဒိ ဧကေနေဝ၊ ဒူရတော စိတ္တပဋံ ပေက္ခန္တဿ ဝိယ အနိရူပိတရူပေန ဝဝတ္ထာနံ ဟောတိ။ ယဒိ စ အညေန အညေန၊ ဝိသုံ ဝိသုံ ပါဒကဇ္ဈာနသမာပဇ္ဇနာဒိနာ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ? ဥဘယထာပိ န ဒေါသော။ ဣဒ္ဓိဝိသယဿ ဟိ အစိန္တေယျတ္တာ ဧကေနပိ အဘိညာစိတ္တေန နာမရူပေ ပဿန္တော နိရူပိတရူပေနေဝ ပဿတိ၊ န အနိရူပိတရူပေနေဝ ပဿတိ၊ အညေနပိ ဝါ ပဌမမေဝ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ သမာဟိတစိတ္တေန ကတပရိကမ္မဿ ပဝတ္တိတတ္တာ ပုန သမာပဇ္ဇနံ ဝိနာ အာဝဇ္ဇိတွာ အာရမ္မဏံ ကရောတိယေဝါတိ။ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏဝဏ္ဏနာ။

၁၀၈၆-၈။ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာတိ ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ၊ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဝသေန ပဋိလဘိတဗ္ဗတ္တာ၊ အတ္တနာ စ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတတ္တာ မဟာဇုတိကတာဒီဟိ ဝါ ဒိဗ္ဗံ၊ ရူပဒဿနဋ္ဌေန စက္ခုမိဝါတိ စက္ခု။ ယထာ ဟိ မံသစက္ခု ဝိညာဏာဓိဋ္ဌိတံ သမဝိသမံ အာစိက္ခန္တံ ဝိယ ပဝတ္တတိ၊ ဣဒံ ပန တတော သာတိသယံ စက္ခုကိစ္စကာရီတိ ဒိဗ္ဗဉ္စ တံ စက္ခု စာတိ ဒိဗ္ဗစက္ခု၊ တေန ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ။ ကသိဏာရမ္မဏန္တိ အဋ္ဌန္နမ္ပိ ကသိဏာနံ ဝသေန ကသိဏာရမ္မဏံ။ အဘိနီဟာရက္ခမံ ကတွာတိ စုဒ္ဒသဝိဓေန စိတ္တပရိဒမနေန အဋ္ဌင်္ဂသမ္ပန္နတာကရဏေန အဘိနီဟာရက္ခမံ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏာဘိမုခံ ပေသနာရဟံ ပေသနယောဂျံ ကတွာ။ ‘‘တေဇော…ပေ… ကသိဏမ္ပိ ဝါ အာသန္နံ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ ပါဌသေသော။ အာသန္နံ ကာတဗ္ဗန္တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏုပ္ပတ္တိယာ သမီပဘူတံ ကာရဏဘူတံ ကာတဗ္ဗံ၊ တတ္ထ ဥပစာရဇ္ဈာနံ ပဂုဏတရံ ကတွာ တံ ဝဍ္ဎေတွာ ဣစ္ဆိတက္ခဏေ ဥပဋ္ဌာနယောဂျံ ကတွာ ဌပေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္ထာတိ ဣမသ္မိံ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ရူပဒဿနဝိသယေ။ သေဋ္ဌန္တိ ပရိဒီပိတန္တိ အာလောကကသိဏဿေဝ ပဘာဝိဿဇ္ဇနသဘာဝေန အာလောကကရဏေန ဣတရေဟိ ဝိသိဋ္ဌတ္တာ ဝိသိဋ္ဌန္တိ ပရိဒီပိတံ။

၁၀၈၉-၉၀။ ဥပ္ပာဒေတွာတိ ပဌမဇ္ဈာနနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေန ဥပစာရဇ္ဈာနုပ္ပာဒနေန ဥပ္ပာဒေတွာ။ ဥပစာရဇ္ဈာနုပ္ပတ္တိယာ ဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိဘာဂနိမိတ္တုပ္ပတ္တိ။ ယသ္မာ ပါဒကဇ္ဈာနံ ဝိဇ္ဇမာနေယေဝ အာလောကေ အပ္ပနာဝသေန ပဝတ္တိမတ္တံ ဝိနာ အတ္တနော ဗလေန အာလောကံ ဖရိတုံ န သက္ကောတိ၊ နာပိ ယထာပတ္ထဋံ ထာဝရံ ကာတုံ၊ ပရိကမ္မံ ပန တဒုဘယမ္ပိ ကာတုံ သမတ္ထံ၊ တသ္မာ ဥပစာရဘူမိယံယေဝ တံ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ဥပစာရဘူမိယ’’န္တိအာဒိ။ ဥပစာရဘူမီတိ စေတ္ထ အာလောကဿ ထာဝရကရဏဝသပ္ပဝတ္တံ ပရိကမ္မစိတ္တမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အပ္ပနန္တိ ဈာနဝသေန အပ္ပနံ။ န ဟိ အကတပရိကမ္မဿ အဘိညာဝသေန အပ္ပနာ သိဇ္ဈတိ။ တေနာဟ ‘‘ပါဒကဇ္ဈာနနိဿိတ’’န္တိ။ ပါဒကဇ္ဈာနနိဿိတန္တိ ပါဒကဇ္ဈာနာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ န ဒိဗ္ဗစက္ခုဿ ပရိကမ္မနိဿိတံ ပရိကမ္မာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ တထာ စ သတိ အာလောကဝဍ္ဎနာဘာဝတော ရူပဒဿနံ န သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။

၁၀၉၁-၃။ အန္တော…ပေ… ဘဝေတိ အန္တောဂတမေဝ ရူပဂတံ ပဿိတဗ္ဗံ ဘဝေ၊ န ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခေပုပ္ပတ္တိဟေတုဘာဝတော ပဿိတဗ္ဗံ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာတိ အဓိပ္ပာယော။ န ဟိ အာလောကေ ဖရိတေပိ မံသစက္ခုဿ အာပါထံ ဟောတိ။ ပရိကမ္မဿ ဝါရော ဟိ အတိက္ကမတိ တာဝဒေတိ ဣဓ ပရိကမ္မံ နာမ ယထာဝုတ္တကသိဏာရမ္မဏံ ဥပစာရဇ္ဈာနံ၊ တံ ရူပဂတံ ပဿတော န ပဝတ္တတိ၊ ကသိဏာလောကဝသေန စ ရူပဂတဒဿနံ ကသိဏာလောကော စ ပရိကမ္မဝသေနာတိ တဒုဘယမ္ပိ ပရိကမ္မဿ အပ္ပဝတ္တိယာ န ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘အာလောကောပီ’’တိအာဒိ။ တသ္မိံ အန္တရဟိတေ ရူပဂတမ္ပိ န စ ဒိဿတိ၊ ရူပဂတံ ပဿတော ပရိကမ္မဿ ဝါရော အတိက္ကမတိ၊ ပရိကမ္မပသုတဿ ကသိဏာရမ္မဏဉာဏံ ဟောတီတိ ရူပဂတံ ဒိဿတိ၊ ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘တေနာ’’တိအာဒိ။

၁၀၉၄-၉။ ဧဝံ အနုက္ကမေနာတိ ပုနပ္ပုနံ ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ အဘိဏှံ အာလောကဖရဏေန။ အာလောကော ထာမဝါတိ အာလောကဂတော စိရဋ္ဌာယီ သိယာ၊ တထာ စ သတိ တတ္ထ သုစိရမ္ပိ ရူပဂတံ ပဿတေဝ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အာလောကော ဧတ္ထာ’’တိအာဒိ။ သွာယမတ္ထော တိဏုက္ကူပမာယ ဝိဘာဝေတဗ္ဗောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တိဏုက္ကာယာ’’တိအာဒိ။ ဧကော ကိရ ရတ္တိယံ တိဏုက္ကာယ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ၊ တဿ သာ တိဏုက္ကာ ဝိဇ္ဈာယိ၊ အထဿ သမဝိသမာနိ န ပညာယိံသု၊ သော တံ တိဏုက္ကံ ဘူမိယံ ဃံသိတွာ ပုန ဥဇ္ဇာလေသိ၊ သာ ပဇ္ဇလိတွာ ပုရိမာလောကတော မဟန္တရမာလောကံ အကာသိ၊ ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ဝိဇ္ဈာတံ ဥဇ္ဇာလယတော ကမေန သူရိယော ဥဋ္ဌာသိ၊ သူရိယေ ဥဋ္ဌိတေ ‘‘ဥက္ကာယ ကမ္မံ နတ္ထီ’’တိ တံ ဆဍ္ဍေတွာ ဒိဝသမ္ပိ အဂမာသိ။ တတ္ထ ဥက္ကာလောကော ဝိယ ပရိကမ္မကာလေ ကသိဏာလောကော၊ ဥက္ကာယ ဝိဇ္ဈာတာယ သမဝိသမာနံ အဒဿနံ ဝိယ ရူပဂတံ ပဿတော ပရိကမ္မဿ ဝါရာတိက္ကမေန အာလောကေ အန္တရဟိတေ ရူပဂတာနံ အဒဿနံ၊ ဥက္ကာယ ဃံသနံ ဝိယ ပုနပ္ပုနံ ပါဒကဇ္ဈာနသမာပဇ္ဇနံ၊ ဥက္ကာယ ပုရိမာလောကတော မဟန္တတရာလောကကရဏံ ဝိယ ပုန ပရိကမ္မံ ကရောတော ဗလဝတရာလောကဖရဏံ၊ သူရိယုဋ္ဌာနံ ဝိယ ထာမဂတာလောကဿ ယထာဝဍ္ဎိတပရိစ္ဆေဒံ ဖရိတွာ အဝဋ္ဌာနံ၊ တိဏုက္ကံ ဆဍ္ဍေတွာ ဒိဝသမ္ပိ ဂမနံ ဝိယ ပဒိတ္တာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ ထာမဂတေနာလောကေန ဒိဝသမ္ပိ ရူပဒဿနံ။ ဧတ္တာဝတာ စ ဒိဗ္ဗစက္ခုဿ နာနာဝဇ္ဇနပရိကမ္မဉ္စေဝ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏဉ္စ ဒဿိတံ၊ န တဿ ဥပ္ပတ္တိက္ကမောတိ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဥပ္ပာဒနက္ကမောပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယျမေဝ။ တာနိ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဝါတိ ပေါတ္ထကေသု လိခန္တိ။ ‘‘တီဏိ စတ္တာရိ ဝါ ပနာ’’တိ ပါဌော။

၁၁၀၀။ တတ္ထ အတ္ထသာဓကစိတ္တန္တိ ယဒတ္ထာယေသ ပဋိပန္နော၊ တဿ တဒတ္ထသာဓနတော အတ္ထသာဓကဘူတံ စိတ္တံ။ တသ္မိဉှိ ဥပ္ပန္နေ မံသစက္ခုဿ အနာပါထယောဂျံ အန္တောကုစ္ဆိဂတံ ဟဒယဝတ္ထုနိဿိတံ ဟေဋ္ဌာပထဝီတလနိဿိတံ တိရောကုဋ္ဋပဗ္ဗတပါကာရဂတံ ပရစက္ကဝါဠဂတန္တိ ဣဒံ ရူပံ အာပါထံ အာဂစ္ဆတိ၊ မံသစက္ခုနာ ဒိဿမာနံ ဝိယ ဟောတိ။ တဒေဝ စေတ္ထ ရူပံ သရူပတော ဝိဘာဝနသမတ္ထံ စက္ခုဝိညာဏံ ဝိယ။ န ပန အာဝဇ္ဇနပရိကမ္မဝသေန ပဝတ္တာနိ ပုဗ္ဗဘာဂစိတ္တာနိ။ တာနိ ဟိ အာရမ္မဏံ ကရောန္တာနိပိ န ယာထာဝတော တံ ဝိဘာဝေတွာ ပဝတ္တန္တိ အာဝဇ္ဇနသမ္ပဋိစ္ဆနာဒိစိတ္တာနိ ဝိယာတိ။

၁၁၀၁-၂။ နနု စ အနာဂတံသဉာဏံ ယထာကမ္မူပဂဉာဏန္တိ ဒွေ အဘိညာဉာဏာနိ အတ္ထိ၊ ကသ္မာ တာနိ ဣဓ န ဒဿိတာနီတိ အာဟ ‘‘အနာဂတံသဉာဏဿာ’’တိအာဒိ။ ဣဇ္ဈန္တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာတိ ဝိသုံ ပရိကမ္မဿ အဘာဝတော ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏပဋိလာဘေနေဝ တဿ ပရိဝါရာနိ ဟုတွာ ပဋိလဒ္ဓါနိ ဟောန္တိ။ တတောယေဝ ဟိ တာနိ တဿ ပရိဘဏ္ဍဉာဏာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ယထာ ဟိ သိနေရုဿ ပရိဝါရဋ္ဌာနိယာနိ တံသိဒ္ဓိယာ သိဒ္ဓါနိ မေခလဋ္ဌာနာနိ ပရိဘဏ္ဍာနီတိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဧဝံ ဣမာနိပိ ဒိဗ္ဗစက္ခုသိဒ္ဓိယာ သိဒ္ဓါနိ တဿ ပရိဘဏ္ဍာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

ဟောတု တာဝ ဧဝမေတံ၊ စုတူပပါတဉာဏံ ပန ကိံ န ဒဿိတန္တိ အာဟ ‘‘စုတူပပါတဉာဏမ္ပီ’’တိအာဒိ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏမေဝ ဟိ စုတိယံ၊ ဥပပတ္တိယဉ္စ ရူပံ ဝိဘာဝေန္တံ စုတူပပါတေ ပဝတ္တတ္တာ ‘‘စုတူပပါတဉာဏ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ အဝသေသရူပဝိဘာဝနကာလေ ‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခူ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မာ ပရမတ္ထတော နာမဒွယေန အာဂတံ ဧကမေဝ ဉာဏံ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏံ စုတူပပါတဉာဏန္တိ ပန ဗျဉ္ဇနတောယေဝ နာနန္တိ။ ကတ္ထစိ မနောမယဉာဏန္တိပိ ဝိသုံ အဘိညာဉာဏံ အာဂတံ၊ တံ အတ္ထတော ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏမေဝ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏဝဏ္ဏနာ။

၁၁၀၃။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ။ အနေန တရေနာတိ အနေန အဘိဓမ္မာဝတာရနာမကေန တရေန။

ဣတိ အဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနိယာ နာမ

အဘိဓမ္မာဝတာရသံဝဏ္ဏနာယ

အဘိညာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။