📜

၂၁။ ဧကဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ

ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၂၉၈။ အဋ္ဌဉာဏဝသေနေဝါတိ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏာဒီနံ အဋ္ဌန္နံ ဉာဏာနံ ဝသေန။ ဝိပဿနာစာရဿ မတ္ထကပ္ပတ္တိယာ သင်္ခါရုပေက္ခာဉာဏံ သိခါပတ္တာ ဝိပဿနာ။ သိခါပတ္တိ ပနဿာ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏာဒီနံ အဋ္ဌဉာဏာနံ ဝသေနာတိ အာဟ ‘‘အဋ္ဌဉာဏဝသေနာ’’တိ။ နဝမန္တိ သစ္စာနုလောမိကဉာဏံ။ ဣတိ ဥဒယဗ္ဗယာဒီနိ အဋ္ဌ၊ ဣဒဉ္စ နဝမဉာဏံ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနန္တိ ပဝုစ္စတိ။ ပဋိပဇ္ဇတိ ဧတာယ အရိယမဂ္ဂေါတိ ပဋိပဒါ၊ ဥဒယဗ္ဗယာဒီနံ ဇာနနဋ္ဌေန၊ ပစ္စက္ခတော ဒဿနဋ္ဌေန ဉာဏဒဿနဉ္စာတိ ကတွာ။

၁၂၉၉။ တာနိ ပန ဉာဏာနိ သရူပတော ဒဿေတုံ ‘‘အဋ္ဌ ဉာဏာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနာဉာဏံ ကိဉ္စာပိ တီရဏပရိညာယ ပတိဋ္ဌံ၊ တထာပိ ယထာဝုတ္တဋ္ဌေန ပဋိပဒါဉာဏဒဿနမ္ပိ ဟောတိယေဝါတိ တမ္ပိ ဣဓ ဝုတ္တံ။ ဣတရတ္ထ ပန ဥပ္ပန္နမတ္တံ အပ္ပဂုဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အပ္ပဂုဏဉှိ နိစ္စသညာဒိပဟာနသိဒ္ဓိယာ ပဟာနပရိညာယ အဓိဋ္ဌာနဘူတံ။ ယတော တဒဓိဂမေန အဋ္ဌာရသသု မဟာဝိပဿနာသု ဧကစ္စာ အဓိဂတာဝ ဟောန္တိ။ န ဟိ ဥဒယဗ္ဗယာနံ ပစ္စက္ခတော ပဋိဝေဓေန ဝိနာ သာမညာကာရာနံ တီရဏမတ္တေန သာတိသယံ ပဋိပက္ခပ္ပဟာနံ သမ္ဘဝတိ။ အသတိ စ ပဋိပက္ခပ္ပဟာနေ ကုတော ဉာဏာဒီနံ ဝဇိရမိဝ အဝိဟတဝေဂတာ တိခိဏဝိသဒါဒိတာ ဝါ၊ တသ္မာ ပဂုဏဘာဝပ္ပတ္တံ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏံ ပဟာနပရိညာပက္ခိယမေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၁၃၀၀-၂။ ဘင်္ဂေတိ သင်္ခါရာနံ ဘင်္ဂေ။ ယထာဘူတဒဿာဝီ ဘာယတိ ဧတသ္မာတိ ဘယံ၊ တေဘူမကဓမ္မာ၊ တေသု ဘယတော ဥပတိဋ္ဌန္တေသု ဘာယိတဗ္ဗာကာရဂ္ဂါဟိဉာဏံ ဘယေဉာဏံ။ တထာ ဟေတံ ‘‘ဘယတုပဋ္ဌာနဉာဏ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ မုစ္စိတုံ ဣစ္ဆတီတိ မုစ္စိတုကမျံ၊ စိတ္တံ၊ ပုဂ္ဂလော ဝါ၊ တဿ ဘာဝေါ မုစ္စိတုကမျတာ၊ တံ ပန ဉာဏမေဝါတိ အာဟ ‘‘ဉာဏံ မုစ္စိတုကမျတာ’’တိ။ ပုန ပဋိသင်္ခါနာကာရေန ပဝတ္တံ ဉာဏံ ပဋိသင်္ခါနုပဿနာဉာဏံ။ နိရပေက္ခတာယ သင်္ခါရာနံ ဥပေက္ခနဝသေန ပဝတ္တံ ဉာဏံ သင်္ခါရုပေက္ခာဉာဏံ။ ဂါထာဗန္ဓတ္ထံ ပန ဝိသန္ဓိနိဒ္ဒေသော။ ဩဠာရိကောဠာရိကဿ သစ္စပဋိစ္ဆာဒကတမဿ ဝိဂမနေန သစ္စပဋိဝေဓာနုကူလတ္တာ သစ္စာနုလောမိကံ။ တံ ပန ဣဒန္တိ အာဟ ‘‘သစ္စာနုလောမဉာဏန္တိ၊ အနုလောမံ ပဝုစ္စတီ’’တိ။

၁၃၀၃။ နနု စ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏဿ ပဂေဝ သိဒ္ဓတ္တာ ကိမတ္ထံ ပုန တတ္ထာပိ အဘိယောဂေါတိ စေ? အနိစ္စာဒိလက္ခဏသလ္လက္ခဏတ္ထံ။ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏဉှိ ဟေဋ္ဌာ ဒသဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌံ ဟုတွာ ယာထာဝသရသတော တိလက္ခဏံ သလ္လက္ခေတုံ နာသက္ခိ၊ ဥပက္ကိလေသဝိနိမုတ္တံ ပန သက္ကောတိ၊ တသ္မာ လက္ခဏသလ္လက္ခဏတ္ထံ ပုန တတ္ထေဝ ယောဂေါ ကာတဗ္ဗော။ လက္ခဏာနိ စဿ ဥဒယဗ္ဗယာဒီနံ အမနသိကာရာ၊ သန္တတိဣရိယာပထဃနဆန္နတာယ စ နောပဋ္ဌဟန္တိ၊ တသ္မာ ဥဒယဗ္ဗယံ မနသိ ကတွာ သန္တတိံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ အနိစ္စလက္ခဏံ၊ အဘိဏှပီဠနံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဣရိယာပထံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ ဒုက္ခလက္ခဏံ၊ ဓာတုယော ဝိနိဗ္ဘုဇိတွာ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတွာ အနတ္တလက္ခဏဉ္စ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘အနိစ္စာ ဒုက္ခာ အနတ္တာ’’တိ သင်္ခါရာ ပုနပ္ပုနံ သမ္မသိတဗ္ဗာ။ တဿေဝံ တုလယတော တီရယတော ယဒါ သင်္ခါရဂတံ အတ္တနော လဟုဥပဋ္ဌာနေန၊ ဉာဏဿ စ တိက္ခတာယ တိရောဟိတုပ္ပာဒါဒိဘေဒံ ဘိဇ္ဇမာနမေဝ ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဘင်္ဂေယေဝ တဿ ဉာဏံ သန္တိဋ္ဌတိ၊ တဒါ ဘင်္ဂါနုပဿနာ နာမ ဝိပဿနာဉာဏံ အဓိဂတံ ဟောတိ။ တဿ တဒေဝ သင်္ခါရနိရောဓာရမ္မဏဘင်္ဂါနုပဿနံ အာသေဝန္တဿ ယဒါ သဗ္ဗဘဝယောနိဂတိဋ္ဌိတိနိဝါသေသု သင်္ခါရာ ဘိဇ္ဇနသဘာဝတာယ ယက္ခရက္ခသာဒယော ဝိယ မဟာဘယံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ တဒါဿ ဘယတုပဋ္ဌာနဉာဏံ အဓိဂတံ ဟောတိ။ ကိံ ပနိဒံ ဉာဏံ ဘာယတီတိ? န ဘာယတိ။ တဉှိ ‘‘အတီတာ သင်္ခါရာ နိရုဒ္ဓါ၊ ပစ္စုပ္ပန္နာ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ အနာဂတာ နိရုဇ္ဈိဿန္တီ’’တိ တီရဏမတ္တမေဝ ဟောတိ၊ ဗျသနာပန္နာနံ ပန သဗ္ဗသင်္ခါရာနံ ဘယတော ဥပဋ္ဌိတာနံ ဂဟဏေန ဘယတုပဋ္ဌာနဉာဏန္တိ ဝုစ္စတီတိ။

တဿ တံ ဘယတုပဋ္ဌာနဉာဏံ အာသေဝန္တဿ ယဒါ သဗ္ဗဘဝဂတေသု သင်္ခါရေသု တာဏံ ဝါ လေဏံ ဝါ ပရာယဏံ ဝါ န ပညာယတိ၊ ဥက္ခိတ္တာသိကော ဝိယ ပစ္စာမိတ္တော သာဒီနဝါ ဧဝ သင်္ခါရာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ တဿ သင်္ခါရာနံ အာဒီနဝမေဝ ပဿန္တဿ အာဒီနဝဉာဏံ နာမ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။ တဿေဝံ သဗ္ဗသင်္ခါရေ အာဒီနဝတော ပဿန္တဿ ယဒါ တိဘဝပရိယာပန္နေသု နိဗ္ဗေဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥက္ကဏ္ဌာ သဏ္ဌဟန္တိ၊ သဗ္ဗသင်္ခါရဝိသံယုတ္တေ သန္တိပဒေ အဘိရတိံ ပဋိလဘတိ၊ တဒါဿ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနံ နာမ ဉာဏံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။ တဿ ယဒါ ဣမိနာ နိဗ္ဗိဒါဉာဏေန သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒန္တဿ ဧကသင်္ခါရေပိ စိတ္တံ န သဇ္ဇတိ၊ သဗ္ဗသ္မာ သင်္ခါရတော သပ္ပမုခဂတဿ ဝိယ မဏ္ဍူကဿ မုစ္စိတုကာမတာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ မုစ္စိတုကမျတာဉာဏံ နာမ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။ တဿေဝံ သဗ္ဗသင်္ခါရေဟိ မုစ္စိတုကာမဿ နိစ္စသုခသုဘအတ္တာကာရေန ပန ဥပဋ္ဌိတုံ အသမတ္ထတံ ပါပေတွာ မုစ္စနဿ ဥပါယသမ္ပာဒနတ္ထံ အနိစ္စန္တိကတာဒီဟိ အနိစ္စလက္ခဏံ၊ အဘိဏှပဋိပီဠနတာဒီဟိ ဒုက္ခလက္ခဏံ၊ အဇညကတာဒီဟိ ပဋိက္ကူလတံ၊ တုစ္ဆတာဒီဟိ အနတ္တလက္ခဏဉ္စ အာရောပေတွာ သဗ္ဗသင်္ခါရဂတံ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ ပဋိသင်္ခါနုပဿနာဉာဏံ နာမ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။ တေန ပနေဝံ ပရိဂ္ဂဟိတသင်္ခါရေန ယာ သာ ‘‘သုညမိဒံ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ’’တိအာဒိနာ ဒွိကောဋိကာဒိဘေဒါ သုညတာ ဝုတ္တာ၊ သာ ပရိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ။ တဿေဝံ သုညတော ဒိသွာ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ သမ္မသန္တဿ ယဒါ ဘယဉ္စ နန္ဒိဉ္စ ဝိပ္ပဟာယ ဝိဿဋ္ဌဘရိယဿ ဝိယ သင်္ခါရဂတေသု ဥပေက္ခာ သန္တိဋ္ဌတိ၊ တီသု ဘဝေသု စိတ္တံ န သမ္ပသာရိယတိ၊ တဒါဿ သင်္ခါရုပေက္ခာဉာဏံ နာမ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။ တံ ပနေတံ ယာဝ နိဗ္ဗာနံ န ပဿတိ၊ တာဝ ဒိသာကာကော ဝိယ ကူပကယဋ္ဌိံ ပုနပ္ပုနံ သင်္ခါရမေဝ အနဘိမတမ္ပိ နိဿာယ သင်္ခါရဝိစိနနေပိ မဇ္ဈတ္တမေဝ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧတေသု ပန ဉာဏေသူ’’တိအာဒိ။

၁၃၀၆။ ဝိပဿနာ…ပေ… ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီတိ သိခံ ဥတ္တမဘာဝံ ပတ္တတ္တာ သိခါပတ္တာ။ ဝုဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတီတိ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီ။ ‘‘ဝုဋ္ဌာန’’န္တိ ဟိ ဗဟိဒ္ဓါ နိမိတ္တဘူတာ အဘိနိဝိဋ္ဌဝတ္ထုတော စေဝ အဇ္ဈတ္တပ္ပဝတ္တတော စ ဝုဋ္ဌဟနတော မဂ္ဂေါ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဂစ္ဆတီတိ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနီ၊ မဂ္ဂေန သဒ္ဓိံ ဃဋီယတီတိ အတ္ထော။

၁၃၀၇။ တန္တိ ယံ သိခါပတ္တာ ဝိပဿနာ သစ္စာနုလောမဉာဏန္တိ စ ဝုစ္စတိ၊ တံ သင်္ခါရုပေက္ခာဉာဏံ။ အာသေဝန္တဿာတိ ပုနပ္ပုနံ သမ္မသနဝသေန သေဝန္တဿ ဘာဝေန္တဿ ဗဟုလီကရောန္တဿ။ တဿ ဟိ အဓိမောက္ခသဒ္ဓါ ဘာဝနာဝသေန ဗလဝတရာ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ၊ ဝီရိယံ သုပဂ္ဂဟိတံ ပဋိပက္ခဝိဓမနသမတ္ထံ ဟောတိ၊ အာရမ္မဏာဘိမုခဘာဝေန သတိ သုပတိဋ္ဌိတာ ဟောတိ၊ ပဿဒ္ဓိသုခါနံ သာတိသယတာယ စိတ္တံ သုသမာဟိတံ၊ တတောဝ အနုလောမဉာဏုပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယော ဘဝိတုံ သမတ္ထာ တိက္ခတမာ သင်္ခါရုပေက္ခာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

၁၃၀၈-၁၂။ အနိစ္စာ…ပေ… ဝေါတရတေဝ သာတိ အနိစ္စာဒီသု ဧကေန အာကာရေန သမ္မသန္တီ သတ္တက္ခတ္တုံ ပဝတ္တိတွာ ဘိဇ္ဇန္တီ ဘဝင်္ဂံ ဩတိဏ္ဏာ နာမ ဟောတိ၊ တတော ပရံ ဘဝင်္ဂဝါရောတိ ကတွာ ။ သင်္ခါရုပေက္ခာကတနယေနာတိ အနိစ္စာဒိနာ အာရမ္မဏကရဏဝသေနေဝ သင်္ခါရုပေက္ခာယ ကတနယေန၊ န သမ္မသိတနယေန။ တေနာဟ ‘‘အနိစ္စာဒိ…ပေ… ကုရုမာန’’န္တိ။ ဘဝင်္ဂါဝဋ္ဋနံ ကတွာတိ ဘဝင်္ဂဿ နိဝတ္တနံ ကတွာ စိတ္တဿ ဘဝင်္ဂဝသေန ပဝတ္တိတုံ အဒတွာ။ ပရိကမ္မန္တိ မဂ္ဂဿ ပရိကမ္မတ္တာ ပဋိသင်္ခါရကတ္တာ။ ဥပစာရန္တိ မဂ္ဂဿ အာသန္နတ္တာ၊ သမီပစာရိတ္တာ ဝါ။

၁၃၁၃-၆။ အနုလောမတ္တံ သယမေဝ ဝဒတိ ‘‘ပုရိမာန’’န္တိအာဒိနာ။ ဣဒဉှိ အနိစ္စလက္ခဏာဒိဝသေန သင်္ခါရေ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တတ္တာ၊ ‘‘ဥဒယဗ္ဗယဝန္တာနံယေဝ ဝတ ဓမ္မာနံ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏံ ဥပ္ပာဒဝယေ အဒ္ဒသာ’’တိ စ ‘‘ဘင်္ဂဝန္တာနံယေဝ ဝတ ဘင်္ဂါနုပဿနံ ဘင်္ဂမဒ္ဒသာ’’တိ စ ‘‘သဘယံယေဝ ဝတ ဘယတုပဋ္ဌာနဿ ဘယတော ဥပဋ္ဌိတ’’န္တိ စ ‘‘သာဒီနဝေယေဝ ဝတ အာဒီနဝါနုပဿနံ အာဒီနဝမဒ္ဒသာ’’တိ စ ‘‘နိဗ္ဗိန္ဒိတဗ္ဗေယေဝ ဝတ နိဗ္ဗိဒါဉာဏံ နိဗ္ဗိန္ဒ’’န္တိ စ ‘‘မုစ္စိတဗ္ဗမှိယေဝ ဝတ မုစ္စိတုကမျတာဉာဏံ မုစ္စိတုကာမံ ဇာတ’’န္တိ စ ‘‘ပဋိသင်္ခါတဗ္ဗမေဝ ဝတ ပဋိသင်္ခါဉာဏေန ပဋိသင်္ခါတ’’န္တိ စ ‘‘ဥပေက္ခိတဗ္ဗံယေဝ ဝတ သင်္ခါရုပေက္ခာယ ဥပေက္ခိတ’’န္တိ စ အတ္ထတော ဝဒမာနံ ဝိယ ဣမေသဉ္စ အဋ္ဌန္နံ ဉာဏာနံ ကတကိစ္စတာယ အနုလောမေတိ သဗ္ဗာသံယေဝ ဝိပဿနာနံ လက္ခဏတ္တယသမ္မသနကိစ္စတ္တာ၊ တထာ ဥပရိ စ အရိယမဂ္ဂေ သတ္တတိံသာယ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာနံ တာယ ပဋိပဒါယ ပတ္တဗ္ဗတာယ။ န ဟိ အနုလောမဉာဏေ ထူလထူလသစ္စပဋိစ္ဆာဒကသံကိလေသဝိက္ခမ္ဘနဝသေန အပ္ပဝတ္တန္တေ ဂေါတြဘုဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဂေါတြဘုဉာဏေ စ အနုပ္ပန္နေ မဂ္ဂဉာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ပုရိမပစ္ဆိမာနံ ဘာဂါနံ အနုလောမတ္တာ ‘‘အနုလောမန္တိ သညိတ’’န္တိ။ တေနေဝါတိ ဟေဋ္ဌိမဉာဏာနံ အနုလောမမုခေန၊ ဥပရိ ဗောဓိပက္ခိယာနံ အနုလောမနတော စ။ သစ္စာနုလောမဉာဏန္တိ ပဝုစ္စတိ မဂ္ဂသစ္စဿ အနုလောမိကတ္တာ။ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိယာတိ သင်္ခါရာရမ္မဏာယ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိယာ ဝိပဿနာယ။ ပရိယောသာနန္တိ ပုရိမာ ကောဋိ။ သင်္ခါရာရမ္မဏဝိပဿနာသု ဟိ အယံ ဝိသေသတော ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာတိ။ အသင်္ခတာရမ္မဏံ ပန သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အရိယမဂ္ဂသင်္ခါတံ ဝုဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ ဥပေတီတိ။ တတောပိ ဟိ ဝိသေသတော ‘‘ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဘတီတိ အာဟ ‘‘ဉေယျံ သဗ္ဗပ္ပကာရေနာ’’တိအာဒိ။

၁၃၁၇-၈။ ကိတ္တိတာတိ ထောမိတာ၊ အရိယမဂ္ဂါဓိဋ္ဌာနတာယ မဟန္တာနံ သီလက္ခန္ဓာဒီနံ ဧသနတော ဂဝေသနတော မဟေသိနာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန။ သန္တကိလေသတာယ သန္တာ။ ယောဂန္တိ ဘာဝနံ၊ ဘာဝနာဘိယောဂံ ဝါ။

ဣတိ အဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနိယာ နာမ

အဘိဓမ္မာဝတာရသံဝဏ္ဏနာယ

ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။