📜

၂၂။ ဗာဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ

ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၃၁၉-၂၁။ ဣဒါနိ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိယာ နိဒ္ဒေသေ အနုပ္ပတ္တေ သာ ယဿ ဉာဏဿ အနန္တရံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ တာဝ ဒဿေန္တော ‘‘ဣတော ပရ’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဣတော ပရန္တိ ဣတော အနုလောမဉာဏတော ဥပရိ။ အာဝဇ္ဇနိယဌာနတ္တာတိ အာဝဇ္ဇနကိစ္စံ ကရောန္တံ ကိရိယမနောဓာတု ဝိယ မဂ္ဂဿ အာဝဇ္ဇနဋ္ဌာနေ ဌိတတ္တာ အဗ္ဗောဟာရိကမေဝ ဥဘယဝိသုဒ္ဓိလက္ခဏာဘာဝတော။ ကိဉ္စာပိ ဧဝံ၊ တထာပိ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာယ ပရိယောသာနတ္တာ ဝိပဿနာပက္ခိယမေဝါတိ အာဟ ‘‘ဝိပဿနာယ သောတသ္မိံ၊ ပတိတတ္တာ ဝိပဿနာ’’တိ။ ဧတေနဿ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိဘဇနံ ဒဿေတိ။

၁၃၂၂။ ပုထုဇ္ဇနေသု ဘဝံ ပေါထုဇ္ဇနိကံ၊ တဒေဝ ဂေါတ္တံ အရိယေဟိ အသမ္မိဿာ ပုထုဇ္ဇနသမညာတိ ပေါထုဇ္ဇနိကဂေါတ္တံ။ ဧကဝံသဇာနဉှိ သမာနာ သမညာ ‘‘ဂေါတ္တ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဂံ တာယတိ ဗုဒ္ဓိံ၊ အဘိဓာနဉ္စ ဧကံသိကဝိသယတာယ ရက္ခတီတိ ကတွာ။ ဝါ-သဒ္ဒေါ ဝက္ခမာနတ္ထဝိကပ္ပနေ။ အဘိဘုယျ ပဝတ္တိတော ဂေါတြဘူတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂေါတ္တံ ဝုစ္စတိ နိဗ္ဗာနံ ‘‘အရိယော’’တိ ဗုဒ္ဓိယာ၊ အဘိဓာနဿ စ တာယနတော ပဝတ္တနတောတိ အဓိပ္ပာယော။ တတော ဘဝတီတိ တတော ဂေါတ္တတော အာရမ္မဏပစ္စယတော ဘဝတိ။ ဣတိ-သဒ္ဒေါ စေတ္ထ ဟေတုတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တေန ယသ္မာ တတော ဘဝတိ၊ တသ္မာ ဂေါတြဘူတိ အတ္ထော။

၁၃၂၃-၅။ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ ဧဝ ဉာဏဒဿနသုဒ္ဓိကံ။ တံ သမ္ပာဒေတုံ ပနိစ္ဆတာ တေန ဘိက္ခုနာ ယံ အညံ ကိဉ္စိပိ ကာတဗ္ဗံ၊ တံ နတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကသ္မာ နတ္ထီတိ စေ အာဟ ‘‘ယံ ဟီ’’တိအာဒိ။ ‘‘ကတမေဝါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကထ’’န္တိ အနုယောဂဿ ဥပဋ္ဌိတတ္တာ ‘‘အနုလောမာဝသာနံ ဟီ’’တိအာဒိနာ တံ သမတ္ထေတိ။

၁၃၂၆-၇။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နအနုလောမဉာဏဿ ပနဿ ဧတေဟိ တီဟိပိ အနုလောမဉာဏေဟိ အတ္တနော ဗလာနုရူပေန ထူလထူလေ သစ္စပဋိစ္ဆာဒကတမမှိ အန္တရဓာပိတေ သဗ္ဗသင်္ခါရဂတေ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ ၊ န လဂ္ဂတိ၊ ပဒုမပလာသတော ဥဒကံ ဝိယ ပတိကုဋတိ ပတိဝဋ္ဋတိ၊ သဗ္ဗံ နိမိတ္တာရမ္မဏမ္ပိ သဗ္ဗံ ပဝတ္တာရမ္မဏမ္ပိ ပလိဗောဓတော ဥပဋ္ဌာတိ၊ အထဿ သဗ္ဗသ္မိံ နိမိတ္တပ္ပဝတ္တာရမ္မဏေ ပလိဗောဓတော ဥပဋ္ဌိတေ ဒုတိယဿ ဝါ တတိယဿ ဝါ အနုလောမဉာဏဿ အနန္တရံ ဂေါတြဘုဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနာဟ ‘‘တဿာ’’တိအာဒိ။ ပဌမာဝဇ္ဇနဉ္စေဝ ပဌမာဘောဂတာပိ စာတိ ပဌမာဝဇ္ဇနံ ပဌမာဘောဂဘူတံ။ သကတ္ထေ ဟိ အယံ တာ-ပစ္စယောတိ။ တတ္ထ အာဝဇ္ဇနံ စိတ္တသန္တာနဿ ပရိဏာမနဝသေန၊ အာဘောဂေါ အတ္တနော အာဘုဇနဝသေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၁၃၂၈-၃၃။ အနန္တရာဒီဟီတိ အနန္တရသမနန္တရအာသေဝနဥပနိဿယနတ္ထိဝိဂတဝသေန ဆဟိ ပစ္စယေဟိ။ မုဒ္ဓန္တိ မုဒ္ဓဘူတံ။ ဧကန္တိကတာယ ဧကဝါရမေဝ စ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ပုနရာဝတ္တာဘာဝေန ပန အနာဝတ္တံ။ အနာဝဇ္ဇနမ္ပိ စာတိ အနာဝဇ္ဇနမ္ပိသမာနံ။ သညံ ဒတွာ ဝိယာတိ ‘‘ဧဝံ ဥပ္ပဇ္ဇာဟီ’’တိ သညံ ဒတွာ ဝိယ။ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗန္တိ အပဒါလိတပုဗ္ဗံ။ ဝိဒ္ဓံသေန္တောဝါတိ ဝိနာသေန္တော ဧဝ။ ဇာယတီတိ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဧတ္ထ စ ဣမံ ဥပမံ အာဟရန္တိ – ဧကော ကိရ ဣဿာသော အဋ္ဌဥသဘမတ္တေ ပဒေသေ ဖလကသတံ ဌပါပေတွာ ဝတ္ထေန မုခံ ဝေဌေတွာ သရံ သန္နယှိတွာ စက္ကယန္တေ အဋ္ဌာသိ၊ အညော ပုရိသော စက္ကယန္တံ အာဝိဇ္ဈိတွာ ယဒါ ဣဿာသဿ ဖလကံ အဘိမုခံ ဟောတိ၊ တဒါ တတ္ထ ဒဏ္ဍကေန သညံ ဒေတိ။ ဣဿာသော ဒဏ္ဍကသညံ အမုဉ္စိတွာဝ သရံ ခိပိတွာ ဖလကသတနိဗ္ဗိဇ္ဈတိ။ တတ္ထ ဒဏ္ဍကသညံ ဒေန္တော ဝိယ ဂေါတြဘုဉာဏံ၊ ဣဿာသော ဝိယ မဂ္ဂဉာဏံ၊ ဒဏ္ဍကသညံ အမုဉ္စိတွာဝ ဖလကသတံ နိဗ္ဗိဇ္ဈနံ ဝိယ မဂ္ဂဉာဏဿ ဂေါတြဘုဉာဏေန ဒိန္နသညံ အမုဉ္စိတွာဝ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကတွာ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗာနံ အပဒါလိတပုဗ္ဗာနံ လောဘဒေါသမောဟက္ခန္ဓာနံ နိဗ္ဗိဇ္ဈနန္တိ။

၁၃၃၅-၈။ အနာမတဂ္ဂ…ပေ… မဟောဒဓိန္တိ အဋ္ဌမဘဝတော ပဋ္ဌာယ နိဗ္ဗတ္တကံ အညာတကောဋိံ သံသာရဝဋ္ဋဒုက္ခမဟာသမုဒ္ဒံ။ ပါဏာတိပါတာဒိပဉ္စဝေရာနိ စေဝ ပဉ္စဝီသတိ မဟာဘယာနိ စာတိ သဗ္ဗဝေရဘယာနိ။ အနေကေပိ အာနိသံသေတိ ရတနတ္တယေ နိဝိဋ္ဌသဒ္ဓါဒိကေ အာနိသံသေ။ အာဒိမဂ္ဂေနာတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂသင်္ခါတေန ပဌမမဂ္ဂေန။ ပဌမမဂ္ဂဉာဏဝဏ္ဏနာ။

၁၃၃၉။ တဿေဝါနန္တရန္တိ တဿ အနန္တရံယေဝ။ ဒွေပိ တီဏိ ဝါတိ နာတိတိက္ခပညဿ ဒွေ၊ တိက္ခပညဿ တီဏိ ဖလစိတ္တာနိ။

၁၃၄၀-၃။ ‘‘အဇာနိတွာဝဒန္တိ တေ’’တိ ဝတွာ တတ္ထ ကာရဏံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧကဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပဉ္စမံ မဂ္ဂစိတ္တန္တိ ဣမိနာဝ ဆဋ္ဌဿ အဘာဝဒီပနေန ‘‘ဧကံ ဖလစိတ္တ’’န္တိ ဝဒတော ဂေါဒတ္တတ္ထေရဿ ဝါဒေါပိ ပဋိက္ခိတ္တော။

၁၃၄၄။ ‘‘ဧတ္တာဝတာ’’တိ ပဌမမဂ္ဂဿ ဥပ္ပတ္တိအနန္တရံ ဖလဿ ဥပ္ပတ္တိမတ္တေန။ သောတာပန္နောတိ ဝုစ္စတီတိ သောတာပန္နော နာမ ဒုတိယော အရိယပုဂ္ဂလောတိ ဝုစ္စတိ။ သော ဒေဝရဇ္ဇစက္ကဝတ္တိရဇ္ဇာဒိပမာဒဋ္ဌာနံ အာဂမ္မ ဘုသံ ပမတ္တောပိ ဟုတွာ ကာမသုဂတိယံ သတ္တက္ခတ္တုမေဝ သန္ဓာဝိတွာ သံသရိတွာ ဒုက္ခဿန္တကရဏသမတ္ထော ဟောတိ။ ယထာဟ –

‘‘ကိဉ္စာပိ တေ ဟောန္တိ ဘုသံ ပမတ္တာ၊

န တေ ဘဝံ အဋ္ဌမမာဒိယန္တီ’’တိ။ (ခု။ ပါ။ ၆။၉၊ သု။ နိ။ ၂၃၂၊ နေတ္တိ။ ၁၁၅)၊

ရူပါရူပလောကေသု ပန န တထာ နိယမောတိ အာစရိယာ။

၁၃၄၇။ ဖလာဒီနန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပဟီနကိလေသာဒိကေ သင်္ဂဏှာတိ။ တထာ စ ‘‘ဣမိနာ ဝတာဟံ မဂ္ဂေန အာဂတော’’တိ ပဌမံ မဂ္ဂံ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ တတော ‘‘အယံ မေ အာနိသံသော လဒ္ဓါ’’တိ ဖလံ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ တတော ‘‘ဣမေ နာမ မေ ကိလေသာ ပဟီနာ’’တိ ပဟီနကိလေသေ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ တတော ‘‘ဣမေ နာမ မေ ကိလေသာ အဝသိဋ္ဌာ’’တိ ဥပရိမဂ္ဂတ္တယဝဇ္ဈေ ကိလေသေ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ အဝသာနေ ‘‘အယံ မေ ဓမ္မော အာရမ္မဏတော ပဋိဝိဒ္ဓါ’’တိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ ပစ္စဝေက္ခတိ။ ဣတိ သောတာပန္နဿ ပဉ္စ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏာနိ ဟောန္တိ။ ယထာ စ သောတာပန္နဿ၊ ဧဝံ သကဒါဂါမိအနာဂါမီနမ္ပိ။ အရဟတော ပန အဝသိဋ္ဌကိလေသပစ္စဝေက္ခဏံ နာမ နတ္ထိ။ ဧဝံ သဗ္ဗာနိပိ ဧကူနဝီသတိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏာနိ။ တေနာဟ ‘‘ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏာနိ၊ ဘဝန္တေကူနဝီသတီ’’တိ။

၁၃၄၈-၅၀။ ယာသံ ပစ္စဝေက္ခဏဝသေန ဣမာနိ ဉာဏာနိ ပဝတ္တန္တိ၊ တာ ဒဿေတုံ ‘‘မဂ္ဂေါ ဖလဉ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေါယေဝ စေသော။ ပဟီနာဝသိဋ္ဌကိလေသပစ္စဝေက္ခဏဉှိ သေခါနမ္ပိ ဟောတိ ဝါ န ဝါ။ န ဟိ သဗ္ဗေဝ တတ္ထ သမတ္ထာ ဟောန္တိ။ တေနေဝ ဟိ မဟာနာမော ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ ‘‘ကော သု နာမ မေ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ အပ္ပဟီနော၊ ယေန မေ ဧကဒါ လောဘဓမ္မာပိ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌန္တီ’’တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၁။၁၇၅)။ ယောဂမာရဘတေတိ တသ္မိံယေဝ ဝါ အာသနေ နိသိန္နော၊ အပရေန ဝါ သမယေန ကာမရာဂဗျာပါဒါနံ တနုဘာဝကရာယ သကဒါဂါမိမဂ္ဂသင်္ခါတာယ ဒုတိယာယ ဘူမိယာ အဓိဂမတ္ထာယ ဝိပဿနာယောဂံ ကရောတိ၊ ဒုတိယဘာဝေါ စဿ ဒေသနာဝသေန၊ ဥပ္ပတ္တိဝသေန စ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သမ္ပယုတ္တာနံ ပန နိဿယဘာဝေန တေ ဓမ္မာ ဘဝန္တိ ဧတ္ထာတိ ဘူမိ၊ ယသ္မာ ဝါ သမာနေပိ လောကုတ္တရဘာဝေ သယမ္ပိ ဘဝတိ၊ န နိဗ္ဗာနံ ဝိယ အပါတုဘူတံ၊ တသ္မာပိ ‘‘ဘူမီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဉာဏေန ပရိမဇ္ဇတီတိ တေန တေနာကာရေန ဣန္ဒြိယာနံ တိက္ခတရတံ သမ္ပာဒေတွာ၊ ဗလဗောဇ္ဈင်္ဂါနဉ္စ ပဋုတရဘာဝံ သာဓေတွာ လက္ခဏတ္တယံ တီရဏဝသေန ပရိမဇ္ဇတိ။

၁၃၅၁-၂။ တတ္ထ အပရာပရံ ဉာဏံ စာရေန္တော ပရိဝတ္တေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဝိပဿနာဝီထိံ ဩဂါဟတီ’’တိ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနာတိ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏာဒီနံ ဥပ္ပာဒနေ ဝုတ္တနယေနေဝ။ ဂေါတြဘုဿ အနန္တရန္တိ ဧတ္ထ ဂေါတြဘု ဝိယ ဂေါတြဘု။ ပဌမမဂ္ဂပုရေစာရိကဉာဏဉှိ ပုထုဇ္ဇနဂေါတ္တာဘိဘဝနတော၊ အရိယဂေါတ္တဘဝနတော စ နိပ္ပရိယာယတော ‘‘ဂေါတြဘူ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဣဒံ ပန တံသဒိသတာယ ပရိယာယတော ဂေါတြဘု။ ဧကစ္စသံကိလေသဝိသုဒ္ဓိယာ၊ ပန အစ္စန္တဝိသုဒ္ဓိယာ အာရမ္မဏကရဏတော စ ‘‘ဝေါဒါန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ ပဋ္ဌာနေ ‘‘အနုလောမံ ဝေါဒါနဿ အနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၁၇)။ ယသ္မာ ပန ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ ‘‘ဥပ္ပာဒါဒိအဘိဘဝနဋ္ဌံ ဥပါဒါယ အဋ္ဌ ဂေါတြဘုဓမ္မာ သမာဓိဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဒသ ဂေါတြဘုဓမ္မာ ဝိပဿနာဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိအာဒီသု (ပဋိ။ မ။ ၁။၆၀) ဂေါတြဘုနာမဝသေနေဝ အာဂတံ၊ တသ္မာ ဣဓာပိ ‘‘ဂေါတြဘုဿ အနန္တရ’’န္တိ ဝုတ္တံ ဂေါတ္တသင်္ခါတနိဗ္ဗာနတော ဘူတန္တိ ကတွာ။ ဒုတိယမဂ္ဂဉာဏဝဏ္ဏနာ။

၁၃၅၅-၇။ ယန္တိ ယသ္မာ။ သကိဒေဝါတိ ဧကဝါရမေဝ။ ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာတိ ဣမိနာ ပဉ္စသု သကဒါဂါမီသု စတ္တာရော ဝဇ္ဇေတွာ ဧကောဝ ဂဟိတော။ ဧကစ္စော ဟိ ဣဓ သကဒါဂါမိဖလံ ပတွာ ဣဓေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဧကစ္စော ဣဓ ပတွာ ဒေဝလောကေ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဧကစ္စော ဒေဝလောကေ ပတွာ တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ ဧကစ္စော ဒေဝလောကေ ပတွာ ဣဓူပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတီတိ ဣမေ စတ္တာရောပိ ဣဓ န ဂဟိတာ။ ယော ပန ဣဓ ပတွာ ဒေဝလောကေ ယာဝတာယုကံ ဝသိတွာ ဣဓူပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတိ၊ အယမေကောဝ ဣဓ ဂဟိတောတိ။ အန္တကရော ဘဝေတိ ဒုက္ခဿန္တကရော ဘဝေယျ၊ ဘဝေ ဝါ အန္တကရော ဘဝဿ အန္တကရောတိ အတ္ထော။ တတိယာယ ဘူမိယာ ပတ္တိယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗျာပါဒကာမရာဂါနံပဟာနာယာတိ တေသံယေဝ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေန တနုကရာနံ သံယောဇနာနံ နိရဝသေသပ္ပဟာနာယ။ တတိယမဂ္ဂဉာဏဝဏ္ဏနာ။

၁၃၆၃-၇။ ပဋိသန္ဓိဝသေန ကာမဘဝဿ အနာဂမနတော အနာဂါမီ။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာယီ’’တိ။ တတ္ထေဝါတိ သုဒ္ဓါဝါသေ ဝါ အညတ္ထ ဝါ ယတ္ထ ဥပ္ပန္နော၊ တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ အနာဝတ္တိသဘာဝေါတိ တသ္မာ လောကာ ဣဓ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန ဣမံ လောကံ ပုနရာဂမနာဘာဝတော အနာဝတ္တနသဘာဝေါ၊ ဗုဒ္ဓဒဿနထေရဒဿနဓမ္မဿဝနာနံ ပနတ္ထာယ အာဂမနံ ဟောတိယေဝ။ ရူပရာဂါဒိပဟာနာယာတိ ရူပရာဂအရူပရာဂမာနဥဒ္ဓစ္စအဝိဇ္ဇာသင်္ခါတာနံ ပဉ္စန္နံ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနံ နိရဝသေသပ္ပဟာနာယ။ ဝိဒ္ဓံသာယာတိ ဝိနာသာယ။ စတုတ္ထမဂ္ဂဉာဏဝဏ္ဏနာ။

၁၃၇၁-၄။ မဟာခီဏာသဝေါတိ မဟာနုဘာဝတော နိဗဒ္ဓပူဇာဝစနမေတံ၊ န ဥပါဒါယဝစနံ ‘‘ယထာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော’’တိ။ န ဟိ စူဠခီဏာသဝေါ နာမ အတ္ထိ။ အနုပ္ပတ္တော သဒတ္ထော သကတ္ထော၊ ပူဇတ္ထော ဝါ ဧတေနာတိ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော၊ သဒတ္ထောတိ စ အရဟတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တဉှိ အတ္တုပနိဗန္ဓနဋ္ဌေန၊ အတ္တာနံ အဝိဇဟနဋ္ဌေန၊ အတ္တနော ပရမတ္ထဋ္ဌေန စ အတ္တနော အတ္ထတ္တာ ‘‘သဒတ္ထော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ခီဏာနိ ဒသပိ ဘဝသံယောဇနာနိ ဧတဿာတိ ခီဏသံယောဇနော။ ဒက္ခိဏံ အရဟတီတိ ဒက္ခိဏေယျော။ စတဿောပီတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ သကဒါဂါမိမဂ္ဂေါ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ အရဟတ္တမဂ္ဂေါတိ စတဿောပိ။ ဝိသုဒ္ဓိကာမေနာတိ အတ္တနော ဝိသုဒ္ဓိံ ဣစ္ဆန္တေန။ တပေါယေဝ ဓနမဿာတိ တပေါဓနော၊ တေန။

ဣတိ အဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနိယာ နာမ

အဘိဓမ္မာဝတာရသံဝဏ္ဏနာယ

ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။