📜

၂၃။ တေဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ

ကိလေသပ္ပဟာနကထာဝဏ္ဏနာ

၁၃၇၅။ ဣဒါနိ ဣမိဿာယေဝ စတုတ္ထဉာဏာယ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိယာ အာနုဘာဝဝိဇာနနတ္ထံ ယေန ယေ ဓမ္မာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ တေသံ ပဟာနဉ္စ အဘိသမယကာလေ ပရိညာဒိကိစ္စာနိ စ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတေသု ယေန ယေ ဓမ္မာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ ။ ယေ ဓမ္မာတိ ယေ သံကိလေသဓမ္မာ။ သံယောဇနာဒီသု ခန္ဓေဟိ ခန္ဓာနံ၊ ဖလေန ကမ္မဿ၊ ဒုက္ခေန ဝါ သတ္တာနံ သံယောဇနဋ္ဌေန ဗန္ဓနဋ္ဌေန သံယောဇနာနိ။ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ ဝိဗာဓနဋ္ဌေန၊ ဥပတာပနဋ္ဌေန၊ သံကိလိဋ္ဌတာယ စ ကိလေသာ။ အဘိနိဝေသာဒိဝသေန မိစ္ဆာဝိပရီတံ ပဝတ္တနတော မိစ္ဆာသဘာဝါတိ မိစ္ဆတ္တာ။ လောကေ ဓမ္မာ၊ လောကပရိယာပန္နာ ဓမ္မာ၊ လောကပ္ပဝတ္တိယံ သတိ အနုပရမဓမ္မတ္တာ ဝါတိ လောကဓမ္မာ။ မစ္ဆေရဿ ဘာဝေါ၊ ကမ္မံ ဝါတိ မစ္ဆရိယံ။ ဝိပရီတဋ္ဌေန ဝိပလ္လာသာ။ နာမကာယဿ စ ရူပကာယဿ စ ဂန္ထနတော ဂန္ထာ။ အရိယေဟိ အဂန္တဗ္ဗာ၊ အယုတ္တာ ဂတီတိ ဝါ အဂတိ။ အာသဝန္တီတိ အာသဝါ၊ အာဘဝဂ္ဂတော သဗ္ဗမောကာသလောကံ၊ အာဂေါတြဘုတော သဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဗျာပေတွာ ပဝတ္တန္တီတိ အတ္ထော၊ အာသဝန္တိ သံသာရဒုက္ခန္တိ ဝါ အာသဝါ၊ စက္ခာဒီဟိ ဝါ သံဝရာသံဝရဒွါရေဟိ သတ္တသန္တာနေ အာသဝန္တိ ဝဏတော ယူသာနိ သန္ဒန္တိ ဝိယာတိ အာသဝါ၊ အာသဝန္တိ ဝါ ဧတေဟိ စိတ္တာနိ ဝိသယေသူတိ အာသဝါ။ သံသာရမဟာသာဂရပ္ပတ္တိဟနနတော ဩဃာ ဝိယာတိ ဩဃာ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ယောဇနတော ယောဂါ။ နိဝါရေန္တိ လောကိယလောကုတ္တရဂုဏဝိသေသာဓိဂမန္တိ နီဝရဏာနိ။ အနိစ္စာဒိဓမ္မသဘာဝံ အတိက္ကမ္မ ပရတော အသဘာဝတော အာမသန္တီတိ ပရာမာသာ။ မဏ္ဍူကံ ပန္နဂေါ ဝိယ အာရမ္မဏံ ဘုသံ အာဒိယန္တီတိ ဥပါဒါနာနိ။ အပ္ပဟီနဘာဝေန သတ္တသန္တာနေ အနုသေန္တိ မူသိကဝိသံ ဝိယ အနုရူပကာရဏံ လဘိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အနုသယာ။ စိတ္တဿ မလီနဘာဝကရဏဋ္ဌေန မလာ။ အကုသလကမ္မာနိ စ တာနိ ဒုဂ္ဂတီနံ ပထာ စာတိ အကုသလကမ္မပထာ။ ဣဓ ပန ကမ္မပထဘာဝံ အပ္ပတ္တာနံ တံသဘာဝတော ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတ္ထာတိ စိတ္တုပ္ပာဒေါ၊ စေတသိကရာသိ၊ အကုသလော စ သော စိတ္တုပ္ပာဒေါ စာတိ အကုသလစိတ္တုပ္ပာဒေါ။

ကာမဘဝတော ဥပရိကောဋ္ဌာသဘာဝတော တတိယမဂ္ဂပ္ပတ္တိယာ ဥဒ္ဓံ ဘဇိတဗ္ဗတော၊ သေဝိတဗ္ဗတော စာတိ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂါ၊ ရူပါရူပဘဝါ၊ တေသံ ဟိတာနိ တတ္ထုပ္ပဇ္ဇနခန္ဓာဒိယောဇနတောတိ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ၊ တာနိယေဝ သံယောဇနာနီတိ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ။ ရူပါရူပဘဝတော ဟေဋ္ဌိမကောဋ္ဌာသဘာဝတော တတ္ထုပ္ပာဒကိလေသာနံ အပ္ပဟီနဘာဝေန တတိယမဂ္ဂပ္ပတ္တိယာ ဟေဋ္ဌာ ဘဇိတဗ္ဗတော ဝါ အဓောဘာဂါ၊ ကာမဘဝါ၊ တေသံ ဟိတာနိ သံယောဇနာနီတိ အဓောဘာဂိယသံယောဇနာနီတိ။

ဣမေသု ပန ဒသသု ရူပဘဝသံယောဇနံ၊ အရူပဘဝသံယောဇနံ၊ ကာမဘဝသံယောဇနဉ္စ အတ္ထတော လောဘောဝ၊ သက္ကာယဒိဋ္ဌိသီလဗ္ဗတပရာမာသာပိ ဒိဋ္ဌိယေဝ၊ တသ္မာ ဓမ္မတော သတ္တ သံယောဇနာနိ။

မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော မိစ္ဆာဝါယာမော မိစ္ဆာသမာဓီတိ တထာ ပဝတ္တာနံ ဝိတက္ကဝီရိယသမာဓီနမဓိဝစနံ။ မိစ္ဆာဝါစာဒယော တယော တထာ ပဝတ္တာ စေတနာ။ မိစ္ဆာသတိ ပန စိတ္တုပ္ပာဒေါ။ မိစ္ဆာဉာဏံ တထာ ပဝတ္တော မောဟော။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ လောကထူပိကာဒီသု မောက္ခောတိ ပဝတ္တမိစ္ဆာဂါဟော။

ကာရဏူပစာရေနာတိ လာဘဟေတုကော လာဘော၊ အလာဘဟေတုကော အလာဘောတိအာဒိနာ ကာရိယဿ ကာရဏဝသေန ဥပစရဏေန။ လောကဓမ္မဂ္ဂဟဏန္တိ လောကဓမ္မဂ္ဂဟဏေန ဂဟဏံ။

အာဝါသေ မစ္ဆရိယံ၊ အာဝါသဟေတုကံ ဝါ မစ္ဆရိယန္တိ အာဝါသမစ္ဆရိယံ။ ဧဝံ ကုလမစ္ဆရိယာဒီနိပိ။ တတ္ထ အာဝါသောတိ ဝိဟာရာဒိ။ ကုလန္တိ ဥပဋ္ဌာကကုလံ၊ ဉာတိကုလဉ္စ။ လာဘောတိ ပစ္စယလာဘောယေဝ။ ဝဏ္ဏောတိ သရီရဝဏ္ဏော စ ဂုဏဝဏ္ဏော စ။ ဓမ္မောတိ အာဂမော၊ အဓိဂမော စ။

‘‘တယော’’တိ ဝတ္ထုံ အဘိန္ဒိတွာ ဝုတ္တံ၊ ဘိန္ဒိတွာ စ ပန ဝုစ္စမာနေ ဒွါဒသ ဟောန္တိ။

အဘိသဇ္ဇနူပနယှနဝသေန ပဝတ္တနတော အဘိဇ္ဈာဗျာပါဒါနံ ကာယဂန္ထတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’’န္တိ ဧဝံ အဝတ္ထုမှိ ပဝတ္တော အဘိနိဝေသော ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော။ သီလဗ္ဗတပရာမာသဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထာ စေတ္ထ အတ္ထတော ဒိဋ္ဌိယေဝ၊ တသ္မာ ဓမ္မတော တယော ကာယဂန္ထာ။

‘‘ဆန္ဒဒေါသမောဟဘယာနီ’’တိ အဂတိကာရဏတ္တာ ဝုတ္တံ၊ ဆန္ဒာဒီဟိ ပန အကတ္တဗ္ဗကရဏံ၊ ကတ္တဗ္ဗာကရဏဉ္စ အဂတိ နာမ။

အာသဝေသု ကာမရာဂဘဝရာဂါ အတ္ထတော လောဘောတိ ဓမ္မတော တယော အာသဝါ။

တေသမေဝါတိ ကာမရာဂါဒီနမေဝ။ တေ ဟိ ဩဃော ဝိယ အတ္တနိ ပတိတေ အပါယသမုဒ္ဒံ ပါပေန္တိ၊ သံသာရဒုက္ခတော စ သီသံ ဥက္ခိပိတုံ န ဒေန္တိ၊ ခန္ဓာဒီနိ စ ခန္ဓာဒီဟိ ယောဇေန္တိ။

ကာမုပါဒါနာဒီနီတိ ကာမုပါဒါနဒိဋ္ဌုပါဒါနသီလဗ္ဗတုပါဒါနအတ္တဝါဒုပါဒါနာနိ။ ဒိဋ္ဌုပါဒါနာဒီနိ စေတ္ထ တထာ ပဝတ္တာ ဒိဋ္ဌိယေဝ၊ ကာမုပါဒါနံ လောဘောတိ ဓမ္မတော ဒွေ ဥပါဒါနာနိ။

သတ္တာနုသယာတိ ဧတ္ထ ယဒိ အပ္ပဟီနဋ္ဌေန သတ္တသန္တာနေ အနုသေန္တီတိ အနုသယာ။ ကသ္မာ သတ္တေဝ ဝုတ္တာ၊ နနု အညေသမ္ပိ ကိလေသာနံ အပ္ပဟီနဘာဝေါ ဝိဇ္ဇတီတိ? န မယံ အပ္ပဟီနမတ္တေန အနုသယံ ဝဒါမ၊ ကိန္တု အပ္ပဟီနဘာဝေန ထာမဂတကိလေသာ အနုသယာတိ၊ ထာမဂမနဉ္စ နေသံ အညေဟိ အသာဓာရဏော သဘာဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တထာ ဟိ ဓမ္မသဘာဝဝေဒိနာ တထာဂတေန ဣမေယေဝ အနုသယာ ဝုတ္တာ၊ ကာမရာဂေါယေဝ အနုသယော ကာမရာဂါနုသယော။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ အပရေ ပန ‘‘ကာမရာဂဿ အနုသယော’’တိအာဒိနိဗ္ဗစနံ ဝတွာ ကာမရာဂါဒီနံ ဗီဇဘူတာ အတ္တဘာဝဿ ကိလေသသမ္ဘူတာ ကိလေသုပ္ပာဒနသတ္တိ အနုသယာတိ ဝဏ္ဏေန္တိ၊ တေသံ မတပဋိက္ခေပေါ ဣဓ ပပဉ္စာဝဟတ္တာ အနာဟဋော။

ပါဏဿ အတိပါတော ပါဏာတိပါတော၊ ပါဏောတိ ဝေါဟာရတော သတ္တော၊ ပရမတ္ထတော ဇီဝိတိန္ဒြိယံ။ တသ္မိံ ပါဏေ ပါဏသညိနော ဇီဝိတိန္ဒြိယုပစ္ဆေဒကပ္ပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ ဝဓကစေတနာ ပါဏာတိပါတော။ ပရဘဏ္ဍေ တထာသညိနော တဒါဒါယကပ္ပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ ထေယျစေတနာ အဒိန္နာဒါနံ။ အသဒ္ဓမ္မကာမတာယ ကာယဒွါရပ္ပဝတ္တာ အဂန္တဗ္ဗဋ္ဌာနဝီတိက္ကမစေတနာ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော။ အဘူတံ ဝတ္ထုံ ဘူတတော ပရံ ဝိညာပေတုကာမဿ တထာ ဝိညာပနပ္ပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ မုသာဝါဒေါ။ သော ပန ပရဿ အတ္ထဘေဒကရောဝ ကမ္မပထော၊ ဣတရော ကမ္မမေဝ။ သံကိလိဋ္ဌစိတ္တဿ ပရဘေဒနကာမတာယ၊ အတ္တပိယကမျတာယ ဝါ ပရဘေဒကပ္ပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ ပိသုဏဝါစာ။ သာပိ ဒွီသု ဘိန္နေသုယေဝ ကမ္မပထော။ ပရမမ္မစ္ဆေဒကပ္ပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ ဧကန္တဖရုသစေတနာ ဖရုသဝါစာ။ အနတ္ထဝိညာပနပ္ပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ သံကိလိဋ္ဌစေတနာ သမ္ဖပ္ပလာပေါ နာမ။ သော ပန ပရေဟိ ဂဟိတေယေဝ ကမ္မပထော ဟောတိ။ ‘‘အဟော ဝတေဒံ မမ ဟောတူ’’တိ ဧဝံ ပရဘဏ္ဍာဘိဇ္ဈာယနလက္ခဏာ အဘိဇ္ဈာ။ ‘‘အဟော ဝတာယံ သတ္တော ဝိနဿေယျာ’’တိ ဧဝံ မနောပဒေါသလက္ခဏော ဗျာပါဒေါ။ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဝိပရီတဒဿနလက္ခဏာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ ဧတ္ထ စ နတ္ထိကအဟေတုကအကိရိယဒိဋ္ဌီဟိယေဝ ကမ္မပထဘေဒေါ။

ဣမေသု စ ပါဏာတိပါတာဒိ တိဝိဓံ ကာယကမ္မမေဝ။ တံ ကာယဝစီဒွါရေသုယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န မနောဒွါရေ။ တထာ မုသာဝါဒါဒိ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီကမ္မမေဝ။ အဘိဇ္ဈာဒိကံ ပန တိဝိဓံ မနောကမ္မမေဝ။ တံ တီသုပိ ဒွါရေသု ပဝတ္တတိ။ ဒွါရန္တရေသုပိ ပဝတ္တမာနဿ သကသကနာမာပရိစ္စာဂေါ ဝုတ္တောယေဝ။ ဓမ္မတော စေတ္ထ အာဒိတော သတ္တ စေတနာသဘာဝါ၊ ဣတရေ တယော စေတနာသမ္ပယုတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ မဟာသာဝဇ္ဇအပ္ပသာဝဇ္ဇပ္ပယောဂါဒိဘေဒေါ ပန တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧတာနီတိ ဣမာနိ မဂ္ဂဉာဏာနိ။ ယထာသမ္ဘဝန္တိ တံတံမဂ္ဂါနုရူပံ။

အပါယံ ဂစ္ဆန္တိ ဧတေဟီတိ အပါယဂမနီယာ။ သေသာတိ န အပါယဂမနီယာ။ ဩဠာရိကာတိ တတိယမဂ္ဂေန ပဟာတဗ္ဗာဝတ္ထံ ဥပါဒါယ ဩဠာရိကာ။ တေနာဟ ‘‘သုခုမာ တတိယမဂ္ဂဉာဏဝဇ္ဈာ’’တိ။ သုခုမာ ကာမရာဂပဋိဃာတိ သမ္ဗန္ဓော။ စတုတ္ထမဂ္ဂဉာဏဝဇ္ဈာ ဧဝါတိ အဝဓာရဏေန ပဌမမဂ္ဂါဒိဝဇ္ဈတံ နိဝတ္တေတိ။ န ဟိ ရူပရာဂါဒီနံ အပါယဂါမိနိယာဝတ္ထာပိ အတ္ထိ၊ ယတော တေ ပဌမဉာဏဝဇ္ဈာပိ သိယုန္တိ။

ယတ္ထ ယတ္ထ ပန ဧဝ-သဒ္ဒေန အဝဓာရဏံ အကတွာ ယံ ယံ ဒုတိယဉာဏဝဇ္ဈန္တိ ဝါ တတိယဉာဏဝဇ္ဈန္တိ ဝါ စတုတ္ထဉာဏဝဇ္ဈန္တိ ဝါ ဝက္ခတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ သော သော ပုရိမဉာဏေဟိ ဟတာပါယဂမနီယာဒိဘာဝေါဝ ဟုတွာ ဥပရိဉာဏဝဇ္ဈော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေန လောဘ…ပေ… စတုတ္ထဉာဏဝဇ္ဈာနီတိ ဧတ္ထ လောဘာဒယော ဟေဋ္ဌိမမဂ္ဂဝဇ္ဈာပိ ဟောန္တေဝ။

ယသေတိ ပရိဝါရေ။

ဒုက္ခေ သုခန္တိ သညာစိတ္တဝိပလ္လာသာတိ သမ္ဗန္ဓော။

အဂတိယောပဌမမဂ္ဂဉာဏဝဇ္ဈာတိ ကိဉ္စာပိ ဆန္ဒာဒယော တဏှာဒိသဘာဝါ ဥပရိမဂ္ဂဝဇ္ဈာ၊ တထာပိ တမ္မူလကဿ အကတ္တဗ္ဗကရဏဿ၊ ကတ္တဗ္ဗာကရဏဿ စ အပါယဂမနီယတာယ ပဌမမဂ္ဂဉာဏဝဇ္ဈာ။

ကတာကတကုသလာကုသလဝိသယံ ယံ ဝိပ္ပဋိသာရဘူတံ ကုက္ကုစ္စံ၊ တံ ဣဓ တတိယဉာဏဝဇ္ဈံ ဝုတ္တံ။ ယံ ပန ‘‘ကုက္ကုစ္စပကတတာယ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ ဝုတ္တံ ကုက္ကုစ္စံ၊ တံ သန္ဓာယ ‘‘ကုက္ကုစ္စဝိစိကိစ္ဆာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ပဟီယန္တီ’’တိ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁၁၇၆) ဓမ္မသင်္ဂဏီအဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဒွိန္နံ ဝစနာနံ အယံ အဓိပ္ပာယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အညေသုပိ ဧဒိသေသု ဌာနေသု အဓိပ္ပာယောဝ ပရိယေသိတဗ္ဗော၊ န ဝိရောဓတော ပစ္စေတဗ္ဗံ။ ဩဠာရိကာနဝသေသပ္ပဟာနံ ဝါ သန္ဓာယ ကုက္ကုစ္စဿ ပဌမတတိယဉာဏဝဇ္ဈတာ ဝုတ္တာ။ ယံ ပန အရဟတော ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ‘‘ဘဂဝတာ ပဋိက္ခိတ္တံ အနုဝသိတွာ အနုဝသိတွာ အာဝသထပိဏ္ဍံ ဘုဉ္ဇိတုန္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တော န ပဋိဂ္ဂဟေသီ’’တိ (ပါစိ။ ၂၀၄) အာဂတံ ကုက္ကုစ္စံ၊ န တံ နီဝရဏံ။ န ဟိ နီဝရဏံ အရဟတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ နီဝရဏပတိရူပကံ ပန ကပ္ပတီတိ ဝီမံသနဘူတံ ဝိနယကုက္ကုစ္စံ နာမ၊ တံ တထာပဝတ္တစိတ္တုပ္ပာဒေါဝ။

ကာမရာဂပဋိဃာနုသယာ အနုသဟဂတာ တတိယဉာဏဝဇ္ဈာ၊ ဩဠာရိကာနံ ပန ဒုတိယဉာဏဝဇ္ဈတာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာဝ။

အကုသလစိတ္တုပ္ပာဒ-ဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ မက္ခပလာသမာယာသာဌေယျထမ္ဘသာရမ္ဘာဒီနံ သင်္ဂဟော ကတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၁၃၇၆။ တေန တေနာတိ တေန တေန ဃာတကေန သဒ္ဓိံ။ ကိံ ပနေတာနိ ဧတေ ဓမ္မေ ဃာတေန္တာနိ အတီတာနာဂတေ ဃာတေန္တိ၊ ဥဒါဟု ပစ္စုပ္ပန္နေတိ။ ကိံ ပနေတ္ထ၊ ယဒိ တာဝ အတီတာနာဂတေ၊ အဖလော ဝါယာမော အာပဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ? ပဟာတဗ္ဗာနံ တဒါ နတ္ထိတာယ။ အထ ပစ္စုပ္ပန္နေ၊ တထာပိ အဖလော ဝါယာမေန သဒ္ဓိံ ပဟာတဗ္ဗာနံ အတ္ထိတာယ။ အထာပိ ကထဉ္စိ ပဟာနံ သိယာ၊ သံကိလေသိကာ မဂ္ဂဘာဝနာ အာပဇ္ဇတိ ပဟာတဗ္ဗပ္ပဟာယကာနံ သဟာဝဋ္ဌာနတော? သစ္စမေတံ၊ ယေ ပန မဂ္ဂေန အသမုဂ္ဃာဋိတတ္တာ ကာရဏလာဘေ သတိ အဝဿံ ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟာ ကိလေသာ၊ တေ အတ္တနော ဥပ္ပတ္တိယာ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတံ အာပါဒေန္တာနိ ဧတာနိ တေ အနာဂတေ ဃာတေန္တိ နာမ။

၁၃၇၇-၈၂။ ပရိညာဒီနိကိစ္စာနီတိ ပရိညာပဟာနသစ္ဆိကိရိယာဘာဝနာဝသေန စတ္တာရိ ကိစ္စာနိ။ ဝုတ္တာနီတိ ‘‘ဒုက္ခံ ပရိညေယျ’’န္တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၉၉)၊ ‘‘ယော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒုက္ခံ ပဿတီ’’တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၅။၁၁၀၀) စ ဝုတ္တာနိ။ သစ္စာဘိသမယေတိ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ပဋိဝိဇ္ဈနက္ခဏေ။

ယထာသဘာဝတောတိ အဝိပရီတသဘာဝေန။ ‘‘ဇာနိတဗ္ဗာနီ’’တိ ဝတွာ ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ ကထံ နာမ ဧကေကဿ ဉာဏဿ ဧကက္ခဏေ စတ္တာရိ ကိစ္စာနိ သမ္ဘဝန္တိ။ န ဟိ တာဒိသံ ကိဉ္စိ လောကေ ဒိဋ္ဌံ အတ္ထိ၊ န စ ဝစနံ လဗ္ဘတီတိ စောဒနံ မနသိ နိဓာယ တေသံ ဇာနနဝိဓိံ ဥပမာဝသေန တာဝ ဒဿေတုံ ‘‘ပဒီပေါ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝိဒံသေတီတိ ဒဿေတိ။ ပရိယာဒိယတီတိ ခေပေတိ။

၁၃၈၃-၄။ ပရိညာဘိသမယေနာတိ အနဝသေသတော ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဇာနနသင်္ခါတေန ပဋိဝိဇ္ဈနေန။ အဘိသမေတီတိ အသမ္မောဟဝသေန ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ ပဟာနာဘိသမယေနေဝါတိ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနသင်္ခါတေန ပဋိဝိဇ္ဈနေန အသမ္မောဟတောဝ အဘိသမေတိ။ ဘာဝနာဝိဓိနာတိ သဟဇာတာဒိပစ္စယတာဝသေန ဘာဝနာဘိသမယဝိဓိနာ။ မဂ္ဂဉာဏဉှိ သမ္မာသင်္ကပ္ပာဒိဝသေန မဂ္ဂပုဗ္ဗဘာဂဘာဝနာသမ္ဘူတေန အရိယမဂ္ဂဘာဝနာသင်္ခါတေန ပဋိဝိဇ္ဈနေန အဘိသမေတီတိ အဋ္ဌင်္ဂိကံ မဂ္ဂံ အသမ္မောဟတော ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ တဉှိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေသု သမ္မောဟံ ဝိဒ္ဓံသေန္တံ အတ္တနိပိ သမ္မောဟံ ဝိဒ္ဓံသေတိယေဝ။ နိရောဓန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ သစ္ဆိကရောတီတိ ပစ္စက္ခကရဏဝသေန ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ ‘‘နိရောဓံ သစ္ဆိကရောတီ’’တိ နိရောဓသစ္စမေကံ အာရမ္မဏပဋိဝေဓေန စတ္တာရိပိ သစ္စာနိ အသမ္မောဟပဋိဝေဓေန မဂ္ဂဉာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈတိ။

ဧဝံ ယုတ္တိဝသေန ဝိဘာဝိတံ ဧကပဋိဝေဓံ အာဂမေနပိ သာဓေတုံ ‘‘ဝုတ္တမ္ပိ စေတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ မဂ္ဂသမင်္ဂိဿ ဉာဏန္တိ ဟိ ‘‘ယော နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဒုက္ခံ ပဿတိ၊ ဒုက္ခသမုဒယမ္ပိ သော ပဿတိ၊ ဒုက္ခနိရောဓမ္ပိ၊ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိပဋိပဒမ္ပိ သော ပဿတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၁၀၀) ဧကသစ္စဒဿနသမင်္ဂိနော အညသစ္စဒဿနသမင်္ဂိဘာဝဝိစာရဏာယံ တမတ္ထံ သာဓေတုံ အာယသ္မတာ ဂဝမ္ပတိတ္ထေရေန ဝုတ္တံ။ အညထာ ကမာဘိသမယေ သတိ ပုရိမဒိဋ္ဌဿ ပုန အဒဿနတော သမုဒယာဒိပဿတော ဒုက္ခာဒိဒဿနံ ပုန အဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ။ ဣဒါနိ ပနေတ္ထ ဥပမာသံသန္ဒနံ ကရောန္တော အာဟ ‘‘ပဒီပေါ’’တိအာဒိ။ နိဿယာဘာဝဟေတုတာယ ဒုက္ခပရိညာယ ဝဋ္ဋိဇ္ဈာပနသဒိသတာ၊ ပဋိပက္ခဝိဒ္ဓံသနတာယ သမုဒယပ္ပဟာနဿ အန္ဓကာရဝိနာသနသဒိသတာ၊ ဉာဏာလောကပရိဗြူဟနတာယ မဂ္ဂဘာဝနာယ အာလောကဝိဒံသနသဒိသတာ၊ တေန တေန မဂ္ဂေန ယထာ ယထာ နိရောဓဿ သစ္ဆိကိရိယာ၊ တထာ တထာ ကိလေသသ္နေဟပရိယာဒါနံ ဟောတီတိ နိရောဓသစ္ဆိကိရိယာယ သ္နေဟပရိယာဒါနသဒိသတာ ကာရဏူပစာရေန ဝုတ္တာ။

၁၃၈၅-၆။ အပရာယပိ ဥပမာယ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဥဂ္ဂစ္ဆန္တော’’တိအာဒိ။ ဩဘာသေတီတိ ပကာသေတိ။ ပဋိဟညတီတိ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတိ။ ဧတ္ထာပိ ယထာ သူရိယော ရူပဂတာနိ ဩဘာသေတိ၊ ဧဝံ မဂ္ဂဉာဏံ ဒုက္ခံ ပရိဇာနာတိ။ ယထာ အန္ဓကာရံ ဝိနာသေတိ၊ ဧဝံ သမုဒယံ ပဇဟတိ။ ယထာ အာလောကံ ဒဿေတိ၊ ဧဝံ သဟဇာတာဒိပစ္စယတာယ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ ။ ယထာ သီတံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတိ၊ ဧဝံ သဗ္ဗကိလေသဒရထပရိဠာဟပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဘူတံ နိရောဓံ သစ္ဆိကရောတီတိ ဥပမာသံသန္ဒနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၁၃၈၈။ အပ္ပေတီတိ ပပ္ပောတိ။ ဒုက္ခပရိညာယ သက္ကာယတီရသမတိက္ကမဘာဝတော ဩရိမတီရပ္ပဇဟနသဒိသတာ၊ မဂ္ဂဘာဝနာယ သတ္တတိံသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မဝဟနတာယ ဘဏ္ဍဝဟနသဒိသတာ၊ ဧတ္တာဝတာ ပညာဘာဝနာယ နာနာကိလေသဝိဒ္ဓံသနဝသပ္ပဝတ္တော အာနိသံသော ဒဿိတော ဟောတီတိ။

အရိယဖလသမာပတ္တိနိရောဓသမာပတ္တိယောပိ ပနဿာ အာနိသံသာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တာ ပန သင်္ခေပတော ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ – ‘‘အရိယဖလသမာပတ္တီ’’တိ ဟိ စတုန္နမ္ပိ ဖလဋ္ဌာနံ အတ္တနော အတ္တနော အရိယဖလဿ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထံ နိရောဓေ အပ္ပနာ။ စတ္တာရောပိ ဟိ အရိယပုဂ္ဂလာ သကံ သကံ ဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇန္တိ။ ကေစိ ပန ‘‘အနာဂါမိအရဟန္တောဝ သမာပဇ္ဇန္တိ သမာဓိသ္မိံ ပရိပူရကာရိတာယာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ အကာရဏံ အတ္တနာ ပဋိလဒ္ဓသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနေ သမာဓိသ္မိံ ပရိပူရကာရိတာယ ကာတဗ္ဗာဘာဝတော။ သဗ္ဗသော အသမုစ္ဆိန္နကိလေသဿ ဟိ ပုထုဇ္ဇနဿာပိ အတ္တနာ ပဋိလဒ္ဓလောကိယသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနံ လဗ္ဘတိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန သမုစ္ဆိန္နေကစ္စကိလေသာနံ အရိယာနံ။ ဥပရိမာ ပန ဟေဋ္ဌိမံ ပုဗ္ဗေ ပဋိလဒ္ဓမ္ပိ န သမာပဇ္ဇန္တိ ပုဂ္ဂလန္တရဘာဝံ ဥပဂတတ္တာ။ သမုဂ္ဃာဋိတကမ္မကိလေသနိရောဓနေန ဟိ ပုထုဇ္ဇနေဟိ ဝိယ သောတာပန္နဿ၊ သောတာပန္နာဒီဟိ သကဒါဂါမိအာဒီနံ ပုဂ္ဂလန္တရဘာဝူပဂမနံ အတ္ထိ၊ အနန္တရဖလတ္တာ စ လောကုတ္တရကုသလာနံ ဟေဋ္ဌိမတော ဥပရိမော ဘဝန္တရဂတော ဝိယ ဟောတီတိ တဿ တဿ အရိယဿ တံ တံ ဖလံ ဘဝင်္ဂသဒိသံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ပုဂ္ဂလန္တရဘာဝူပဂမနေန ပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ နတ္ထိ ဥပရိမဿ ဟေဋ္ဌိမဖလသမာပတ္တိယာ သမာပဇ္ဇနံ၊ ဟေဋ္ဌိမော ပန ဥပရိမံ န သမာပဇ္ဇတိ အနဓိဂတတ္တာတိ စတ္တာရောပိ ပုဂ္ဂလာ သကသကဖလမေဝ သမာပဇ္ဇန္တိ။ တံ ပန သမာပဇ္ဇိတုကာမေန အရိယသာဝကေန ရဟောဂတေန ပဋိသလ္လီနေန ဥဒယဗ္ဗယာဒိဝသေန သင်္ခါရာ ဝိပဿိတဗ္ဗာ။ တဿ ပဝတ္တာနုပုဗ္ဗဝိပဿနဿ သင်္ခါရာရမ္မဏဂေါတြဘုဉာဏာနန္တရံ ဖလသမာပတ္တိဝသေန နိရောဓေ စိတ္တံ အပ္ပေတိ။ ဖလသမာပတ္တိနိန္နစိတ္တတာယ စေတ္ထ သေခဿ ဖလမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န မဂ္ဂေါ။ အညော ဧဝ ဟိ ဝိပဿနာစာရော အရိယမဂ္ဂါဝဟော၊ အညော ဖလသမာပတ္တိအာဝဟော။

တထာ ဟိ အရိယမဂ္ဂဝီထိယံ အနုလောမဉာဏာနိ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗာနံ ထူလထူလလောဘက္ခန္ဓာဒီနံ သာတိသယံ ပဒါလနေန လောကိယဉာဏေသု ဥက္ကံသပါရမိပ္ပတ္တာနိ မဂ္ဂါနုကူလာနိ ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဖလသမာပတ္တိဝီထိယံ ပန တာနိ တေန တေန မဂ္ဂေန တေသံ တေသံ ကိလေသာနံ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ ကိလေသဝိက္ခမ္ဘနေ နိရုဿုက္ကာနိ ကေဝလံ အရိယာနံ ဖလသမာပတ္တိသုခသမင်္ဂိဘာဝဿ ပရိကမ္မပ္ပတ္တာနိ ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ န တေသံ ကုတောစိ ဝုဋ္ဌာနသမ္ဘဝေါ။ ယတော နေသံ ပစ္ဆိမော သင်္ခါရနိမိတ္တတော ဝုဋ္ဌဟိတွာ မဂ္ဂဿ အနန္တရပစ္စယော ဘဝေယျ၊ တေနေဝ စ ဖလသမာပတ္တိယာ အနန္တရပစ္စယဘူတံ ဉာဏံ သင်္ခါရာရမ္မဏမေဝ ဟောတိ၊ န နိဗ္ဗာနာရမ္မဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရဝသေန စဿာ ပဗန္ဓဝသေန ပဝတ္တိပရိစ္ဆိန္နကာလာပဂမေ ဘဝင်္ဂဝသေန တတော ဝုဋ္ဌာနဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

နိရောဓသမာပတ္တိ ပန တတိယစတုတ္ထဖလဋ္ဌာနံ အနုပုဗ္ဗနိရောဓဝသေန စိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ အပ္ပဝတ္တိ။ အနာဂါမိအရဟန္တောယေဝ ဟိ ကာမစ္ဆန္ဒာဒိသမုစ္ဆိန္ဒနေန သမာဓိသ္မိံ ပရိပူရကာရိတာယ သမထဖလသမန္နာဂတတ္တာ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇန္တိ။ တထာ ဟေတံ သမထဝိပဿနာနံ ယုဂနန္ဓဘာဝပ္ပဝတ္တနဝသေန ဒွီဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတဿေဝ သမ္ဘဝတိ၊ တသ္မာ တံ သမာပဇ္ဇိတုကာမေန အနာဂါမိနာ၊ ခီဏာသဝေန ဝါ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘိနာ ရဟောဂတေန ပဋိသလ္လီနေန ပဌမဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ တတ္ထ သင်္ခါရာ အနိစ္စတော ဒုက္ခတော အနတ္တတော ဝိပဿိတဗ္ဗာ၊ တတော ဒုတိယံ တတိယံ စတုတ္ထံ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ တထေဝ တတ္ထ သင်္ခါရာ သမ္မသိတဗ္ဗာ၊ အထ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ နာနာဗဒ္ဓါဝိကောပနံ သင်္ဃပဋိမာနနံ သတ္ထုပက္ကောသနံ အဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒေါတိ စတုဗ္ဗိဓံ ပုဗ္ဗကိစ္စံ ကာတဗ္ဗံ။

တတ္ထ သရီရတော ဝိသံယုတ္တာ မဉ္စပီဌာဒယော သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ ယထာ န နဿန္တိ၊ တထာ အဓိဋ္ဌာနံ နာနာဗဒ္ဓါဝိကောပနံ။ သရီရသံယုတ္တေ ဝိသုံ အဓိဋ္ဌာနကိစ္စံ နတ္ထိ။ သင်္ဃော ပန ဉတ္တိကမ္မာဒီသု ကိဉ္စိဒေဝ ကမ္မံ ကတ္တုကာမော ‘‘ယာဝ မံ န ပက္ကောသတိ၊ တာဝဒေဝ ဝုဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ပုဗ္ဗာဘောဂကရဏံ သင်္ဃပဋိမာနနံ။ သတ္ထာ စ ‘‘သိက္ခာပဒပညာပနာဒီသု ယာဝ မံ န ပက္ကောသတိ၊ တာဝဒေဝ ဝုဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ပုဗ္ဗာဘောဂကရဏံ သတ္ထုပက္ကောသနံ။ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ အတ္တနော အာယုသင်္ခါရဿ ပဝတ္တနသမတ္ထတာဝလောကနံ အဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒေါ။ ဧဝံ ကတပုဗ္ဗကိစ္စေန နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ အထေကံ ဝါ ဒွေ ဝါ စိတ္တဝါရေ အတိက္ကမိတွာ အစိတ္တကော ဟောတိ၊ နိရောဓံ ဖုသတိ၊ တတော ယထာပရိစ္ဆေဒံ တတိယစတုတ္ထဖလာနံ အညတရေန နိရောဓာ ဝုဋ္ဌဟိဿတီတိ။ ဧဝမယံ ဒုဝိဓာ သမာပတ္တိ လောကုတ္တရပညာယ အာနိသံသော။

၁၃၉၂-၄။ သဒေဝကလောကတော ဥတ္တိဏ္ဏေန၊ ဥတ္တရိတရေန ဝါတိ လောကုတ္တရေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန။ ပညာယ ဘာဝနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဟိတဘာဝနန္တိ ဣဓလောကပရလောကဟိတဝိဘာဝနံ ဣမံ ပညာဘာဝနံ။ သုခသံဟိတန္တိ သိနိဒ္ဓစ္ဆာယုဒကဝန္တတာဒိနာ သုခသဟိတံ။ ဟိတန္တိ ယောဂကမ္မဿ ဟိတံ ။ ဥတ္တမန္တိ ဥဂ္ဂတတမံ၊ အစ္စုဂ္ဂတံ ဗလဝန္တမ္ပီတိ အဓိပ္ပာယော။ အဝိဂ္ဂဟကမ္ပဒန္တိ ဝိဂ္ဂဟဉ္စ ကမ္ပဉ္စ န ဒေတီတိ အဝိဂ္ဂဟကမ္ပဒန္တိ အတ္ထော။

ဣတိ အဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနိယာ နာမ

အဘိဓမ္မာဝတာရသံဝဏ္ဏနာယ

ကိလေသပ္ပဟာနကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။