📜

၂၄။ စတုဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ

ပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၁၃၉၅။ ဣဒါနိ နေသံ ပစ္စယဝိဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘ယေသ’’န္တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။

ပဋိစ္စ ဧနံ ဖလမေတိ ပဝတ္တတိ၊ တိဋ္ဌတိ၊ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝါတိ ပစ္စယော၊ ဟိနောတိ ပတိဋ္ဌာတိ ဧတ္ထာတိ ဟေတု၊ အနေကတ္ထတ္တာ ဓာတုသဒ္ဒါနံ ဟိ-သဒ္ဒေါ မူလ-သဒ္ဒေါ ဝိယ ပတိဋ္ဌတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ဟိနောတိ ဝါ ဧတေန ကမ္မနိဒါနဘူတေန ဥဒ္ဓံ ဩဇံ အတိဟရန္တေန မူလေန ဝိယ ပါဒပေါ တပ္ပစ္စယံ ဖလံ ဂစ္ဆတိ ဝိရုဠှိံ အာပဇ္ဇတီတိ ဟေတု၊ ဟေတု စ သော မူလဋ္ဌေန၊ ပစ္စယော စ ဥပကာရကဋ္ဌေနာတိ ဟေတုပစ္စယော၊ ဟေတု ဟုတွာ ပစ္စယော ဟေတုဘာဝေန ပစ္စယောတိ အတ္ထော။

ဧဝံ အာရမ္မဏပစ္စယာဒီသု ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သွာယံ ပဋိသန္ဓိယံ ကမ္မသမုဋ္ဌာနာနံ၊ ပဝတ္တိယံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနံ ရူပါနံ၊ ဥဘယတ္ထ သဟဇာတနာမဓမ္မာနဉ္စ ပစ္စယော။ သဗ္ဗလောကိယလောကုတ္တရန္တိ ဣမိနာ ပညတ္တိယာပိ လောကေ ဝိဒိတဘာဝေန လောကိယပဒေန သင်္ဂဟိတတ္တာ ရူပါဒိဘေဒေသု ဆဗ္ဗိဓေသု သင်္ခတာသင်္ခတပညတ္တိဓမ္မေသု န ကောစိ ဓမ္မော အာရမ္မဏပစ္စယော န ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ တေနေဝ ‘‘ယံ ယံ ဓမ္မံ အာရဗ္ဘာ’’တိ အနိယတော ကတောတိ။ နနု စ ‘‘ယံ ယံ ဓမ္မ’’န္တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၂-၃) ဝုတ္တတ္တာ ပညတ္တိယာ ဂဟဏံ န ဟောတီတိ? နာယံ ဒေါသော ဓမ္မသဒ္ဒဿ ဉေယျဝစနတ္တာ။ အာရဗ္ဘာတိ အာလမ္ဗိတွာ၊ ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဣဒံ နိဒဿနမတ္တံ။ တေ ပန တံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စေဝ တိဋ္ဌန္တိ စ။ ယထာ ဟိ ဒုဗ္ဗလော ပုရိသော ဒဏ္ဍံ ဝါ ရဇ္ဇုံ ဝါ အာလမ္ဗိတွာ ဥဋ္ဌဟတိ စေဝ တိဋ္ဌတိ စ၊ ဧဝံ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ ရူပါဒိအာရမ္မဏံ အာလမ္ဗိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စေဝ တိဋ္ဌန္တိ စာတိ။

ဇေဋ္ဌကဋ္ဌေန ဥပကာရကော ဓမ္မော အဓိပတိပစ္စယော။ ဇေဋ္ဌကဋ္ဌေနာတိ စ ပမုခဘာဝေန။ အတ္တာဓီနာနဉှိ ပတိဘူတော ဓမ္မော အဓိပတီတိ သော တေသံ ပမုခဘာဝေန ပဝတ္တတိ။ ‘‘ဆန္ဒာဓိပတိ ဆန္ဒသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ အဓိပတိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိဝစနတော ဆန္ဒာဒယော စတ္တာရော ဓမ္မာ သဟဇာတနာမရူပါနံ သဟဇာတာဓိပတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တတ္ထ သဟဇာတာဓိပတီ’’တိအာဒိ။ ‘‘ဆန္ဒဝတော ကိံ နာမ ကမ္မံ န သိဇ္ဈတီ’’တိအာဒိကံ ပုရိမာဘိသင်္ခါရူပနိဿယံ လဘိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေ စိတ္တုပ္ပာဒေ ဆန္ဒာဒယော ဓုရဘူတာ ဇေဋ္ဌကဘူတာ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေ၊ တံသမုဋ္ဌာနရူပေ စ သာဓယမာနာ ဝသေ ဝတ္တယမာနာ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ၊ တေ စ တေသံ ဝသေန ဝတ္တန္တိ ဟီနာဒိဘာဝေန တဒနုဝတ္တနတော။ တေန တေ အဓိပတိပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ နော စ ခေါ ဧကတော။ ယဒါ ဟိ ဆန္ဒံ ဓုရံ ဆန္ဒံ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ စိတ္တံ ပဝတ္တတိ၊ တဒါ ဆန္ဒောဝ အဓိပတိ၊ န ဣတရေ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ အဓိပတိဘာဝေါပိ ဟိ နေသံ အတ္တနော ပဝတ္တိနိဝါရကေ အဘိဘုယျ ပဝတ္တနတော ဟောတိ။ အဝသေသန္တိ ယထာဝုတ္တာနံ တေသံ ဂရုကာတဗ္ဗတာဘာဝတော၊ ဂရုကတဿေဝ စ အာရမ္မဏာဓိပတိဘာဝဝစနတော။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ယံ ယံ ဓမ္မံ ဂရုံ ကတွာ ယေ ယေ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ၊ တေ တေ ဓမ္မာ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ အဓိပတိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၃)။ တတ္ထ ဂရုံ ကတွာတိ ဂရုကာရစိတ္တီကာရဝသေန ဝါ အဿာဒနဝသေန ဝါ ဂရုံ ဘာရိကံ လဒ္ဓဗ္ဗံ အနဝညာတံ ကတွာ။ ဂရုကာတဗ္ဗဉှိ အာရမ္မဏံ တန္နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရာနံ အဿာဒနပစ္စဝေက္ခဏမဂ္ဂဖလာနံ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တယမာနံ ဝိယ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တသ္မာ အယံ အတ္တာဓီနာနံ ပတိဘာဝေန ဥပကာရကတ္တာ အဓိပတိပစ္စယော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အန္တရယတီတိ အန္တရံ၊ ဗျဝဓာယကန္တိ အတ္ထော၊ နာဿ အန္တရံ ဝိဇ္ဇတီတိ အနန္တရော၊ သောယေဝ ပစ္စယောတိ အနန္တရပစ္စယော၊ အနန္တရဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မောတိ အဓိပ္ပာယော။ အနန္တရနိရုဒ္ဓါတိ အတ္တနော နိရောဓာနန္တရံ အနုရူပစိတ္တုပ္ပာဒဿ ဥပ္ပတ္တိပစ္စယဘာဝေန တဿ ဥပ္ပတ္တိယာ ပုရိမဘာဂေ အနန္တရံ ဟုတွာ နိရုဒ္ဓါ၊ ရူပဓမ္မာ ပန အနန္တရပစ္စယာ နတ္ထိ။

သမနန္တရဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော သမနန္တရပစ္စယော၊ တထာ သမနန္တရပစ္စယောပီတိ ဌပေတွာ ဥပသဂ္ဂမတ္တံ န ဧတ္ထ ကောစိ ဝိသေသော။ ယော ဟိ အနန္တရပစ္စယော၊ သောဝ သမနန္တရပစ္စယောတိ။ ပုရိမပစ္ဆိမာနဉှိ အနန္တရုပ္ပာဒဘာဝတော နိရန္တရုပ္ပာဒနသမတ္ထတာ အနန္တရပစ္စယတာ၊ ရူပကလာပါနံ ဝိယ သဏ္ဌာနာဘာဝတော ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နာနံ သဟဋ္ဌာနာဘာဝတော စ ‘‘ဣဒမိတော ဥဒ္ဓံ ဟေဋ္ဌာ တိရိယ’’န္တိ ဝိဘာဂါဘာဝါ အတ္တနော ဧကတ္တမိဝ ဥပနေတွာ သုဋ္ဌု အနန္တရဘာဝေန ဥပ္ပာဒေတုံ သမတ္ထတာ သမနန္တရပစ္စယတာ၊ တသ္မာ ဓမ္မတော အဝိသေသေပိ ဝိနေယျဝသေန ဗျဉ္ဇနတ္ထမတ္တတော ဝိသေသံ ဂဟေတွာ တေသံ ဝိသုံ ဒေသနာ ကတာ။ ယမ္ပိ ‘‘အတ္ထာနန္တရတာယ အနန္တရပစ္စယော၊ ကာလာနန္တရတာယ သမနန္တရပစ္စယော’’တိ အာစရိယာနံ မတံ၊ တံ ‘‘နိရောဓာ ဝုဋ္ဌဟန္တဿ နေဝသညာနာသညာယတနံ ကုသလံ ဖလသမာပတ္တိယာ သမနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒီဟိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၁၈) ဝိရုဇ္ဈတီတိအာဒိနာ ပဋိက္ခိတ္တံ။

ဥပ္ပဇ္ဇမာနောဝ သဟုပ္ပာဒနဝသေန ဥပကာရကော ဓမ္မော သဟဇာတပစ္စယော ပကာသဿ ပဒီပေါ ဝိယ၊ သော ပနာယံ ‘‘စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ အညမညံ၊ သဟဇာတရူပါနဉ္စ၊ မဟာဘူတာ အညမညံ၊ ဥပါဒါရူပါနဉ္စ၊ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝတ္ထုဝိပါကာ အညမည’’န္တိ စ တိဝိဓော ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘စိတ္တစေတသိကာ’’တိအာဒိ။ ယမ္ပိ ဟိ ပါဠိယံ အရူပက္ခန္ဓာဒိဝသေနဿ ဆဗ္ဗိဓတံ ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ ဧတ္ထေဝ သင်္ဂဟိတံ။ ယော ပနေတ္ထ သေသရူပဓမ္မာနံ၊ ဥဘယတ္ထ ဝတ္ထုနော စ ပဝတ္တိယာ အရူပဓမ္မာနံ၊ ဥပါဒါရူပါနဉ္စ အညမညံ မဟာဘူတာနံ သဟဇာတပစ္စယတ္တာဘာဝေါ၊ သော ပစ္စယဘာဝသာမတ္ထိယဝိသေသာယောဂတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

အညမညံ ဥပ္ပာဒနုပတ္ထမ္ဘနဘာဝေန အတ္တနော ဥပကာရကဿ ဥပကာရကော ဓမ္မော အညမညပစ္စယော။ အညမညုပတ္ထမ္ဘကတိဒဏ္ဍကံ ဝိယ ဥပကာရကတာ စ အညမညတာဝသေနေဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ န သဟဇာတာဒိဝသေန။ သဟဇာတာဒိပစ္စယော ဟောန္တောယေဝ ဟိ ကောစိ ကဿစိ အညမညပစ္စယော န ဟောတိ စိတ္တစေတသိကာနံ စိတ္တဇရူပေ သတိ၊ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါရူပေ သတိ အညမညပစ္စယတ္တာဘာဝတော။ ယထာဟ ‘‘စတ္တာရော ခန္ဓာ အရူပိနော အညမညပစ္စယေန ပစ္စယော၊ စတ္တာရော မဟာဘူတာ…ပေ… ဩက္ကန္တိက္ခဏေ နာမရူပံ အညမညပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၇)။ အာစရိယေန ပန ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မေ အပရာမသိတွာ ဝုစ္စမာနတ္တာ အဝိသေသေန ဝုတ္တံ ‘‘တထာ အညမညပစ္စယော’’တိ။

တရုအာဒီနံ ပထဝီ ဝိယ အဓိဋ္ဌာနာကာရေန၊ စိတ္တကမ္မာဒီနံ ပဋာဒယော ဝိယ စ နိဿယာကာရေန ဥပကာရကော ဓမ္မော နိဿယပစ္စယော။ ဝတ္ထုရူပါနီတိ သတ္တန္နံ ဝိညာဏဓာတူနံ အဓိဋ္ဌာနာကာရေန နိဿယပစ္စယဘူတာနိ ဝတ္ထုရူပါနိ။ မဟာဘူတာ စိတ္တစေတသိကာ စာတိ အညမညံ၊ ဥပါဒါရူပါနဉ္စ တထေဝ နိဿယဘူတာနိ မဟာဘူတာနိ အညမညံ၊ သဟဇာတရူပါနဉ္စ နိဿယာကာရေန ပစ္စယာနိ စိတ္တစေတသိကာနိ၊ တဒဓီနဝုတ္တိတာယ အတ္တနော ဖလေန နိဿိတော န ပဋိက္ခိတ္တောတိ နိဿယော။

ယထာ ပန ဘုသော အာယာသော ဥပါယာသော၊ ဧဝံ ဘုသော နိဿယော ဥပနိဿယော၊ ဗလဝကာရဏန္တိ အတ္ထော၊ တသ္မာ ဗလဝကာရဏဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော ဥပနိဿယပစ္စယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သော အာရမ္မဏူပနိဿယော အနန္တရူပနိဿယော ပကတူပနိဿယောတိ တိဝိဓောတိ အာဟ ‘‘အာရမ္မဏာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ –

‘‘ဒါနံ ဒတွာ သီလံ သမာဒိယိတွာ ဥပေါသထကမ္မံ ကတွာ တံ ဂရုံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ ပုဗ္ဗေ သုစိဏ္ဏာနိ ဂရုံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဈာနံ ဂရုံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ သေခါ ဂေါတြဘုံ ဂရုံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တိ၊ ဝေါဒါနံ ဂရုံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တိ၊ သေခါ မဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟိတွာ မဂ္ဂံ ဂရုံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တီ’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃) –

ဧဝမာဒိနာ နယေန အာရမ္မဏူပနိဿယော တာဝ အာရမ္မဏာဓိပတိနာ သဒ္ဓိံ နာနတ္တံ အကတွာဝ ဝိဘတ္တော။ တေနာဟ ‘‘အာရမ္မဏူပနိဿယော အာရမ္မဏာဓိပတိယေဝါ’’တိ။ ကိဉ္စာပိ နာနတ္တံ အကတွာ ဝိဘတ္တော၊ တထာပိ အယံ တေသံ ဝိသေသော – ယံ အာရမ္မဏံ ဂရုံ ကတွာ စိတ္တစေတသိကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တံ နိယမတော တေသံ အာရမ္မဏေသု ဗလဝါရမ္မဏံ ဟောတိ။ ဣတိ ဂရုကာတဗ္ဗမတ္တဋ္ဌေန အာရမ္မဏာဓိပတိ၊ ဗလဝကာရဏဋ္ဌေန အာရမ္မဏူပနိဿယောတိ စ ဧဝမေတေသံ နာနတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အနန္တရူပနိဿယောပိ ‘‘ပုရိမာ ပုရိမာ ကုသလာ ခန္ဓာ ပစ္ဆိမာနံ ပစ္ဆိမာနံ ကုသလာနံ ခန္ဓာနံ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃) နယေန အနန္တရပစ္စယေန သဒ္ဓိံ နာနတ္တံ အကတွာဝ ဝိဘတ္တောတိ အာဟ ‘‘အနန္တရူပနိဿယော ပန အနန္တရပစ္စယောဝါ’’တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ အတ္တနော အနန္တရာ အနုရူပစိတ္တုပ္ပာဒဝသေန အနန္တရပစ္စယော၊ ဗလဝကာရဏဝသေန အနန္တရူပနိဿယပစ္စယောတိ ဧဝမေတေသံ နာနတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပကတိယာ ဧဝ ပစ္စယန္တရရဟိတေန အတ္တနော သဘာဝေနေဝ ဥပနိဿယော ပကတူပနိဿယော၊ အာရမ္မဏအနန္တရေဟိ အမိဿောဝ ပုထဂေဝ ကောစိ ဥပနိဿယောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝါ ပကတော ဥပနိဿယော ပကတူပနိဿယော။ ပကတောတိ စေတ္ထ ပ-ကာရော ဥပသဂ္ဂေါ၊ သော အတ္တနော ဖလဿ ဥပ္ပာဒနသမတ္ထဘာဝေန သန္တာနေ နိပ္ဖာဒိတဘာဝံ၊ ဥပသေဝိတဘာဝဉ္စ ဒီပေတိ၊ တသ္မာ အတ္တနော သန္တာနေ နိပ္ဖန္နော ဝါ ကာယိကသုခဒုက္ခသဒ္ဓါသီလာဒိ ဥပသေဝိတော ဝါ ဥတုဘောဇနာဒိ ပကတူပနိဿယောတိ အတ္ထော။ ဥပသေဝနဉ္စေတ္ထ ဒုဝိဓံ ဥပယောဂေါပသေဝနံ အာရမ္မဏူပသေဝနဉ္စ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ အနာဂတဿာပိ ဥပနိဿယပစ္စယတာ လဒ္ဓါ ဟောတိ။ ကာယိကသုခ…ပေ… ယော စာတိ ဧတ္ထ ကာယိကသုခဒုက္ခာနိ ရာဂသဒ္ဓါဒီနံ၊ ဥတုဘောဇနာဒယော စိတ္တသမာဓာနာဒီနံ၊ သဒ္ဓါသီလာဒယော သဒ္ဓါသီလာဒီနဉ္စ ဥပနိဿယာ ဟောန္တိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ယံ ယံ ဥပနိဿာယ ယဿ ယဿ သမ္ဘဝေါ၊ တံ တံ တဿ တဿ ဥပနိဿယပစ္စယဘူတံ သင်္ဂဏှာတိ။ ပစ္စယမဟာပဒေသော ဟေသ၊ ယဒိဒံ ဥပနိဿယပစ္စယောတိ။

ပစ္စယုပ္ပန္နတော ပဌမတရံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဝတ္တမာနဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော ပုရေဇာတပစ္စယော။ သော စ ရူပဓမ္မောဝ သမာနော အရူပဓမ္မဿေဝ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဝတ္ထုပုရေဇာတောနာမာ’’တိအာဒိ။ ယထာ စေတ္ထ ‘‘ဝတ္ထုရူပါနီ’’တိ ဟဒယဝတ္ထုနောပိ ဂဟဏံ၊ ဧဝံ ‘‘ရူပါဒီနီ’’တိအာဒိ-ဂ္ဂဟဏေန ဓမ္မာရမ္မဏဿာပိ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ နနု စ ပဉ္စာရမ္မဏာနေဝ အာရမ္မဏပုရေဇာတဘာဝေန အာဂတာနီတိ? သစ္စံ အာဂတာနိ၊ ပဉှာဝါရေ ပန ‘‘သေခါ ဝါ ပုထုဇ္ဇနာ ဝါ စက္ခုံ အနိစ္စတော ဒုက္ခတော အနတ္တတော ဝိပဿန္တီ’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၄) အဝိသေသေန ပစ္စုပ္ပန္နစက္ခာဒီနမ္ပိ ဂဟိတတ္တာ ဓမ္မာရမ္မဏဿ အာရမ္မဏပုရေဇာတဘာဝေါ န သက္ကာ ပဋိဗာဟိတုံ။ အတ္ထတောပိ ဟေတံ သိဒ္ဓံ ‘‘ယံ ယံ ပစ္စုပ္ပန္နံ အာရမ္မဏံ ဂဟေတွာ မနောဒွါရေ စိတ္တံ ပဝတ္တတိ၊ တံ တဿ အာရမ္မဏပုရေဇာတံ ဟောတီ’’တိ။ ဧတ္ထ စ နိဿယာရမ္မဏာကာရာဒီဟိ ဝိသိဋ္ဌာ ပုရေဇာတဘာဝေန ဝိနာ ဥပကာရဘာဝံ အဂစ္ဆန္တာနံ ဝတ္ထာရမ္မဏာနံ ပုရေဇာတာကာရေန ဥပကာရကတာ ပုရေဇာတပစ္စယတာတိ အယမဿ နိဿယာရမ္မဏပစ္စယတာဟိ ဝိသေသော။

ဂိဇ္ဈပေါတကသရီရာနံ အာဟာရာသာ စေတနာ ဝိယ ပုရေဇာတာနံ ရူပါနံ ဥပတ္ထမ္ဘကဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော ပစ္ဆာဇာတပစ္စယော။ မနောသဉ္စေတနာဟာရဝသေန ဟိ ပစ္ဆာဇာတစိတ္တစေတသိကေဟိ ဝိနာ သန္တာနဋ္ဌိတိဟေတုဘာဝံ အဂစ္ဆန္တာနံ ပစ္ဆာဇာတာကာရေန စိတ္တစေတသိကာနံ ဥပကာရကတာ ဝိပ္ပယုတ္တာကာရာဒီဟိ ဝိသိဋ္ဌာ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယတာတိ ဧဝံ သဗ္ဗပစ္စယာနံ ပစ္စယန္တရာကာရဝိသိဋ္ဌာ ဥပကာရကတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သော ပန ‘‘ပစ္ဆာဇာတာ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ ပုရေဇာတဿ ဣမဿ ကာယဿ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁၁) အာဂတတ္တာ ဧကဝိဓောတိ အာဟ ‘‘စိတ္တစေတသိကာဝါ’’တိ။

ပုရိမပုရိမပရိစိတဂန္ထော ဝိယ ဥတ္တရုတ္တရဿ ဂန္ထဿ ကုသလာဒိဘာဝေန အတ္တသဒိသပဂုဏဗလဝဘာဝဝိသိဋ္ဌံ အတ္တသဇာတိယတာဂါဟကံ အာသေဝနံ၊ တေန ပစ္စယာ သဇာတိယဓမ္မာဝ အာသေဝနပစ္စယော။ ဘိန္နဇာတိကာ ဟိ ဘိန္နဇာတိကာနံ အာသေဝနဂုဏေန ပဂုဏဗလဝဘာဝဝိသိဋ္ဌံ ကုသလာဒိဘာဝသင်္ခါတံ အတ္တနော ဂတိံ ဂါဟာပေတုံ န သက္ကောန္တိ၊ န စ သယံ တတော ဂဏှန္တိ။ တေ ပန အနန္တရာတီတာနိ လောကိယကုသလာကုသလာနိ စေဝ အနာဝဇ္ဇနကိရိယာဇဝနာနိ စာတိ အာဟ ‘‘ဌပေတွာ အာဝဇ္ဇနဒွယ’’န္တိအာဒိ။ ‘‘န မဂ္ဂပစ္စယာ အာသေဝနေ ဧက’’န္တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၂၂၁) ဝစနတော အဟေတုကကိရိယာသု ဟသိတုပ္ပာဒဿေဝ အာသေဝနဘာဝေန၊ အာဝဇ္ဇနဒွယံ အာသေဝနပစ္စယော န ဟောတိ၊ လောကုတ္တရမ္ပိ ကုသလံ ဘိန္နဇာတိကဿေဝ ဖလဿ ပုရေစရတ္တာ န တေန၊ အာသေဝနဂုဏံ ဂဏှာပေတိ၊ ဝိပါကာဗျာကတမ္ပိ ကမ္မဝသေန ။ ဝိပါကဘာဝပ္ပတ္တံ ကမ္မပရိဏာမိတံ ကမ္မဝေဂက္ခိတ္တံ ပတိတံ ဝိယ ဟုတွာ ပဝတ္တမာနံ အတ္တနော သဘာဝံ ဂါဟေတွာ ပရိဘာဝေတွာ နေဝ အညဝိပါကံ ပဝတ္တေတိ၊ န စ ပုရိမဝိပါကာနုဘာဝံ ဂဟေတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ လောကုတ္တရဝိပါကမ္ပိ ဟိ ကိဉ္စာပိ ဇဝနဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အာသေဝနဂုဏံ ပန ဂဏှာတိ၊ န စ အညံ ဂါဟာပေတိ။ ယမ္ပိ ‘‘အာသေဝနဝိနိမုတ္တံ ဇဝနံ နတ္ထီ’’တိ အာစရိယဓမ္မပါလတ္ထေရေန ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ ‘‘ယေဘုယျဝသေန ဝုတ္တ’’န္တိ ဝိညာယတိ၊ ဣတရထာ ပန အာစရိယဿ အသမပေက္ခိတာဝိဓာယကတ္တပ္ပသင်္ဂတော။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ပဋ္ဌာနဋ္ဌကထာယံ ‘‘လောကုတ္တရော ပန အာသေဝနပစ္စယော နာမ နတ္ထီ’’တိ (ပဋ္ဌာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၂)။ မဂ္ဂေါ ပန ဂေါတြဘုတော အာသေဝနံ န ဂဏှာတီတိ နတ္ထိ ဘူမိအာဒိဝသေန နာနာဇာတိကတာယ အနဓိပ္ပေတတ္တာ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ပဋ္ဌာနေ ‘‘ဂေါတြဘု မဂ္ဂဿ အာသေဝနပစ္စယေန ပစ္စယော၊ ဝေါဒါနံ မဂ္ဂဿ အာသေဝနပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၆)။

စိတ္တပ္ပယောဂသင်္ခါတအာယူဟနကိရိယာဘာဝေန သဟဇာတာနံ၊ နာနက္ခဏိကာနဉ္စ ဥပကာရကော ဓမ္မော ကမ္မပစ္စယော။ ကမ္မန္တိ ဟိ စေတနာ ဝုစ္စတိ၊ သာ စ အာယူဟနဗျာပါရာ။ ပစ္စယုပ္ပန္နေန သဟ ဥပ္ပန္နာ သဟဇာတာ၊ ပစ္စယုပ္ပန္နတော နာနက္ခဏေ ဘဝါ နာနက္ခဏိကာ။ သဟဇာတာ လောကိယလောကုတ္တရာ စေတနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သာ သဟဇာတနာမာနံ၊ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ ပစ္စယော၊ ဣတရာ ပန ဝိပါကကဋတ္တာရူပါနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သာသဝကုသလာကုသလစေတနာတိ အတ္တနော ဥပ္ပာဒဝိသိဋ္ဌေ သန္တာနေ သေသပစ္စယသမာဂမေ ပဝတ္တမာနာနံ ဝိပါကကဋတ္တာရူပါနံ သန္တာနဝိသေသနကိရိယာဘာဝေန ဥပကာရိကာ ကာမရူပါရူပကုသလစေတနာ၊ အကုသလစေတနာ စ။ တဿာ ဟိ တထာ ကိရိယာဘာဝေန ပဝတ္တတ္တာ တေသံ ပဝတ္တိ၊ န အညထာ။ ဣတရာ ပန သဟဇာတာနံ အာယူဟနကိရိယာဘာဝေန ပဝတ္တမာနာ ဥပကာရိကာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ အဝဓာရဏေန ပနေတ္ထ စေတနာသမ္ပယုတ္တံ အဘိဇ္ဈာဒိကမ္မံ ပဋိက္ခိပတိ သတိပိ ဝိပါကဓမ္မသဘာဝေ စေတနာဝဇ္ဇာနံ အတံသဘာဝတ္တာ။ အနာသဝ…ပေ… ပစ္စယောတိ ဣမိနာ လောကိယကုသလစေတနာယ ဝိသေသမတ္တံ ဒဿေတိ၊ န နာနက္ခဏိကကမ္မပစ္စယတာဘာဝံ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အရူပါဝစရစေတနာ၊ ပန လောကုတ္တရစေတနာ စ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓါ အတ္တနော အတ္တနော ဝိပါကက္ခန္ဓာနံ နာနက္ခဏိကကမ္မပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ။

အတ္တနော နိရုဿာဟသန္တဘာဝေန သဟဇာတနာမရူပါနံ နိရုဿာဟသန္တဘာဝါယ ဥပကာရကာ အရူပဓမ္မာဝ ဝိပါကပစ္စယော။ တေနာဟ ‘‘ဝိပါကစိတ္တစေတသိကာ’’တိ။ တေ ဟိ ပယောဂေန အသာဓေတဗ္ဗတာယ ကမ္မဿ ကတတ္တာ နိပ္ဖဇ္ဇနမတ္တတော နိရုဿာဟသန္တဘာဝါ ဟောန္တိ၊ န ကိလေသဝူပသမသန္တဘာဝါ ။ နိရုဿာဟသန္တဘာဝတော ဧဝ ဟိ ဘဝင်္ဂါဒယော ဒုဝိညေယျာ။ ပဉ္စဒွါရေပိ ဟိ ဇဝနပ္ပဝတ္တိယာဝ ရူပါဒီနံ ဂဟိတတာ ဝိညာယတိ။ အဘိနိပါတသမ္ပဋိစ္ဆနသန္တီရဏမတ္တာ ပန ဝိပါကာ ဒုဝိညေယျာ ဧဝ။

ရူပါရူပါနံ ဥပတ္ထမ္ဘကဋ္ဌေန ဥပကာရော အာဟာရပစ္စယော။ သတိပိ ဟိ ဇနကဘာဝေ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တမေဝ အာဟာရဿ ပဓာနကိစ္စံ၊ ဇနယန္တောပိ စ အာဟာရော အဝိစ္ဆေဒဝသေန ဥပတ္ထမ္ဘေန္တောဝ ဇနေတီတိ ဥပတ္ထမ္ဘနဘာဝေါဝ အာဟာရဘာဝေါတိ။ တတ္ထ ကဗဠီကာရော အာဟာရော ရူပကာယဿေဝ ဥပတ္ထမ္ဘကော၊ သေသာ တယော ရူပါရူပကာယဿ။ န ကေဝလဉှိ တေ နာမဓမ္မာနမေဝ အဝိစ္ဆေဒဟေတုကာ၊ အထ ခေါ ပဋိသန္ဓိယံ ကဋတ္တာရူပါနံ၊ ပဝတ္တေ စိတ္တဇရူပါနမ္ပိ။

တေသု တေသု ကိစ္စေသု ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မေဟိ အတ္တာနံ အနုဝတ္တာပနကသင်္ခါတအာဓိပစ္စဋ္ဌေန ပစ္စယော ဣန္ဒြိယပစ္စယော။ အဓိပတိပစ္စယဓမ္မာနဉှိ ပဝတ္တိဝိနိဝါရကေ အဘိဘဝိတွာ ပဝတ္တနေန ဂရုဘာဝေါ အဓိပတိယဋ္ဌော၊ ဣန္ဒြိယာနံ ပန ဒဿနာဒိကိစ္စေသု စက္ခုဝိညာဏာဒီဟိ၊ ဇီဝနေ ကမ္မဇရူပေဟိ၊ အရူပဓမ္မေဟိ စ ဇီဝန္တေဟိ သုခိတာဒိဘာဝေသု သုခိတာဒီဟိ အဓိမောက္ခပဂ္ဂဟဥပဋ္ဌာနာဝိက္ခေပပ္ပဇာနနေသု ‘‘အနညာတံ ဉဿာမီ’’တိ ပဝတ္တိယံ အာဇာနနေ၊ အညာတာဝိဘာဝေ စ သဒ္ဓါဒိသဟဇာတေဟီတိ ဧဝံ တံတံကိစ္စေသု စက္ခာဒိပစ္စယေဟိ ဓမ္မေဟိ စက္ခာဒီနံ အနုဝတ္တနိယတာမတ္တံ ဣန္ဒြိယာနံ အာဓိပစ္စဋ္ဌောတိ အယမေဝ တေသံ ဝိသေသော။ ရူပသတ္တက-ဂ္ဂဟဏေန စက္ခာဒီနိ ပဉ္စ၊ ဣတ္ထိပုရိသိန္ဒြိယဒွယဉ္စ ဒဿေတိ။ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ပန အရူပဇီဝိတိန္ဒြိယေန သဒ္ဓိံ ဧကတော ကတွာ ဇီဝိတ-ဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတံ။ ဧဝဉှိ ဒွါဝီသတိ ဣန္ဒြိယာနိ ဟောန္တိ။ ‘‘အနာဒိမတိ သံသာရေ အနညာတံ အသစ္ဆိကတံ စတုသစ္စဓမ္မံ၊ နိဗ္ဗာနမေဝ ဝါ ဉဿာမီ’’တိ ပဝတ္တဿ ဣန္ဒြိယံ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယံ၊ ပဌမမဂ္ဂဉာဏံ။ အာဇာနတော ပဌမမဂ္ဂေန ဒိဋ္ဌမရိယာဒံ အနတိက္ကမိတွာ ဇာနတော ဣန္ဒြိယံ အညိန္ဒြိယံ၊ သောတာပတ္တိဖလတော ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂါ ဆသု ဉာဏံ၊ အညာတာဝိနော စတူသု သစ္စေသု ပရိနိဋ္ဌိတကိစ္စဿ ဣန္ဒြိယံ အညာတာဝိန္ဒြိယံ၊ အရဟတ္တဖလဉာဏံ ။ ပဌမံ ပရိယာယတော ဣန္ဒြိယတ္တံ သန္ဓာယ ရူပသတ္တက-ဂ္ဂဟဏေန ဂဟေတွာပိ ပုန ကထဉ္စိ ဥပကာရကတ္တာဘာဝတော ဣတ္ထိပုရိသိန္ဒြိယာနံ ဧတ္ထ အဂ္ဂဟဏံ ဒဿေတုံ ‘‘တေသူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တာနိ ဟိ ယေဘုယျေန လိင်္ဂါဒီဟိ အနုဝတ္တိယမာနာနိပိ ပစ္စယဘာဝတော နာနုဝတ္တီယန္တီတိ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော။

အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနလက္ခဏူပနိဇ္ဈာနဝသေန ဥပဂန္တွာ အာရမ္မဏနိဇ္ဈာနံ ဈာနပစ္စယတာ၊ သော စ ဝိတက္ကာဒီနမေဝ အာဝေဏိကော သဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘ဈာနပစ္စယော’’တိအာဒိ။ တေ ပန ပဋိသန္ဓိယံ ကဋတ္တာရူပါနံ၊ ပဝတ္တေ စိတ္တဇရူပါနံ၊ ဥဘယတ္ထ နာမဓမ္မာနဉ္စ ပစ္စယာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

သုဂတိတော၊ ဒုဂ္ဂတိတော၊ ကုသလတော၊ အကုသလတော ဝါ နိယျာနဋ္ဌေန သဟဇာတာနံ ဥပကာရကတာ မဂ္ဂပစ္စယတာ၊ သာ စ သမ္မာဒိဋ္ဌာဒီနန္တိ အာဟ ‘‘မဂ္ဂပစ္စယော’’တိအာဒိ။ သင်္ကပ္ပ-ဂ္ဂဟဏေန သမ္မာသင်္ကပ္ပံ၊ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပဉ္စ ဒဿေတိ။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာဒယော ဟိ အပါယမဂ္ဂင်္ဂါ၊ မိစ္ဆာသတိမိစ္ဆာဝါစာဒယော စေတ္ထ တထာပဝတ္တစိတ္တုပ္ပာဒါ၊ စေတနာ စ၊ အယမ္ပိ ဈာနပစ္စယေ ဝုတ္တာနမေဝ ပစ္စယုပ္ပန္နာနံ ပစ္စယောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ပရမတ္ထေန ဘိန္နာနမ္ပိ ဧကီဘာဝဂတာနံ ဝိယ ဧကုပ္ပာဒါဒိဘာဝသင်္ခါတသမ္ပယောဂလက္ခဏေန ဥပကာရကတာ သမ္ပယုတ္တပစ္စယတာ၊ သာ စ နာမဓမ္မာနမေဝ၊ န ရူပဓမ္မာနန္တိ အာဟ ‘‘သမ္ပယုတ္တပစ္စယော’’တိအာဒိ။

အညမညသမ္ဗန္ဓတာယ ယုတ္တာနမ္ပိ သမာနာနံ ဝိပ္ပယုတ္တဘာဝေန ဝိသံသဋ္ဌတာယ နာနတ္တူပဂမနေန ဥပကာရကတာ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယတာ၊ သာ စ ဝတ္ထူနံ၊ စိတ္တစေတသိကာနမေဝ ဝါတိ အာဟ ‘‘ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော’’တိအာဒိ။ ဆ ဝတ္ထူနိ ဟိ သတ္တန္နံ ဝိညာဏာနံ ယထာရဟံ ပဋိသန္ဓိယံ၊ ပဝတ္တေ၊ စိတ္တစေတသိကာ ပဋိသန္ဓိယံ ကဋတ္တာရူပါနံ၊ ပဝတ္တိယံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော။ ဝတ္ထုပုရေဇာတာနီတိ ဣဒံ စက္ခာဒိဝတ္ထုဝသေနေဝ ဝုတ္တံ၊ ဟဒယဝတ္ထု ပန ပဋိသန္ဓိယမ္ပိ ပစ္စယဘာဝတော သဟဇာတမ္ပိ လဗ္ဘတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ ဟေတံ အဗျာကတပဒဿ သဟဇာတဝိဘင်္ဂေ ‘‘ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝိပါကာဗျာကတာ ခန္ဓာ ကဋတ္တာရူပါနံ၊ ခန္ဓာ ဝတ္ထုဿ၊ ဝတ္ထု ခန္ဓာနံ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ။ တထာ ပစ္ဆာဇာတာ စိတ္တစေတသိကာတိ စ စက္ခုဝိညာဏာဒိဝသေနေဝ ဝုတ္တံ၊ ‘‘သဟဇာတာ ကုသလာ ခန္ဓာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနံ ရူပါနံ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိဝစနတော (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၃၄) ပန သဟဇာတာပိ လဗ္ဘန္တိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော သဟဇာတပုရေဇာတပစ္ဆာဇာတဝသေန တိဝိဓော’’တိ။ အယံ ပန ရူပဓမ္မော သမာနော ရူပဓမ္မဿ ပစ္စယော န ဟောတိ သမ္ပယောဂါသင်္ကာယ အဘာဝတော။

ယေသဉှိ နာမာနံ စက္ခာဒီနံ အဗ္ဘန္တရတော နိက္ခမန္တာနံ ဝိယ ပဝတ္တိ၊ ရူပါနဉ္စ နာမသန္နိဿယေနေဝ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ သမ္ပယောဂါသင်္ကာ ဟောတိ၊ တေသမေဝ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယတာ ဝုတ္တာ။ ရူပါနံ ပန ရူပေဟိ သာသင်္ကာ နတ္ထိ၊ ဝတ္ထုသန္နိဿယေနေဝ စ ဇာယန္တာနံ နာမာနံ ဝိသယမတ္တံ အာရမ္မဏန္တိ တေနာပိ တေသံ သမ္ပယောဂါသင်္ကာ နတ္ထိ။ ပစ္စုပ္ပန္နသဘာဝေန အတ္ထိဘာဝေန တာဒိသဿေဝ ဓမ္မဿ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တေန ဥပကာရကတာ အတ္ထိပစ္စယတာ။ သတိပိ ဟိ ဇနကတ္တေ ဌိတိယံယေဝ သာတိသယော အတ္ထိပစ္စယာနံ ဗျာပါရောတိ ဥပတ္ထမ္ဘကတာ တေသံ ဂဟိတာ၊ တေ စ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယာဒီနေဝါတိ အာဟ ‘‘အတ္ထိပစ္စယော’’တိအာဒိ။ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယဉှိ ကဋတ္တာရူပါနံ၊ ကဗဠီကာရာဟာရော ဣမဿ ကာယဿ ၊ အာရမ္မဏပုရေဇာတာနိ စိတ္တစေတသိကာနံ နိဿယပစ္စယေ ဝုတ္တဓမ္မာ၊ တတ္ထေဝ ဝုတ္တပစ္စယုပ္ပန္နဉ္စ အတ္ထိပစ္စယော။ နိဿယပစ္စယေ ဝုတ္တဓမ္မာတိ စ ဝတ္ထုရူပမဟာဘူတစိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မသာမညေနေဝ ဂဟဏံ၊ န နိဿယပစ္စယဘာဝီနံယေဝ။ ပစ္ဆာဇာတာနမ္ပိ စိတ္တစေတသိကာနံ ပုရေဇာတဿ ကာယဿ ပဉှာဝါရေ ပစ္စယဘာဝေန နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ။ ဧတ္ထ စ အတ္ထိဘာဝါဘာဝေန အနုပကာရကာနမေဝ အတ္ထိဘာဝေန ဥပကာရကတာယ အတ္ထိပစ္စယတာဘာဝတော နတ္ထိ နိဗ္ဗာနဿ သဗ္ဗဒါ ဘာဝိနော အတ္ထိပစ္စယတာ၊ ဥပ္ပာဒါဒိယုတ္တာနံ ဝါ နတ္ထိဘာဝေါပကာရတာဝိရုဒ္ဓါ ဥပကာရကဘာဝေါ အတ္ထိပစ္စယတာတိ န တဿ တပ္ပစ္စယတ္တပ္ပသင်္ဂေါ။

နတ္ထိပစ္စယောတိအာဒီသု အနန္တရတာမတ္တေန၊ စိတ္တနိယာမကဘာဝေန ဝါ ဥပကာရကတာ အနန္တရပစ္စယတာ။ ဧကသ္မိံ ဖဿာဒိဓမ္မသမုဒါယေ ပဝတ္တမာနေ ဒုတိယဿ အဘာဝတော အတ္တနော ဌိတိယာ ဩကာသမလဘန္တာနံ အနန္တရံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနကစိတ္တစေတသိကာနံ ဩကာသဒါနဝသေန ဥပကာရကတာ နတ္ထိပစ္စယတာ။ အတ္တနော သဘာဝါဝိဂမေန အပ္ပဝတ္တမာနာနံ ဝိဂတဘာဝေန ဥပကာရကတာ ဝိဂတပစ္စယတာ။ အတ္ထတော ပန ဒွိန္နမ္ပိ အနန္တရပစ္စယဘာဝီဓမ္မတ္တာ အဝိသေသော ဝုတ္တော။ သဘာဝတာမတ္တေန ဥပကာရကတာ အတ္ထိပစ္စယတာ၊ နိရောဓာနုပဂမနဝသေန ဥပကာရကတာ အဝိဂတပစ္စယတာတိ ပစ္စယဝိသေသော တေသံ ဓမ္မာဝိသေသေပိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဓမ္မာနဉှိ သမတ္ထတာဝိသေသံ သဗ္ဗာကာရေန ဉတွာ ဘဂဝတာ စတုဝီသတိပစ္စယာ ဒေသိတာတိ ဘဂဝတိ သဒ္ဓါယ ‘‘ဧဝံ ဝိသေသာ ဧတေ ဓမ္မာ’’တိ သုတမယဉာဏံ ဥပ္ပာဒေတွာ စိန္တာဘာဝနာမယဉာဏေဟိ တဒဘိသမယာယ ယောဂေါ ကရဏီယော။ အဝိသေသေပိ ဓမ္မသာမတ္ထိယဿ တထာ တထာ ဝိနေတဗ္ဗပုဂ္ဂလာနံ ဝသေန ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောပိ ပစ္စယော ပုန ပကာရန္တရေန ဝုစ္စတိ ယထာ အဟေတုကဒုကံ ဝတွာပိ ဟေတုဝိပ္ပယုတ္တဒုကံ ဝိယာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ယသ္မာ မဟာဘူတာ အညမညံ၊ ဥပါဒါရူပါနဉ္စ သဟဇာတပစ္စယာ၊ မဟာဘူတာ အညမညံ အညမညနိဿယပစ္စယာ၊ ဥပါဒါရူပါနံ နိဿယပစ္စယာဝ၊ ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဣမဿ ကာယဿ အာဟာရပစ္စယော၊ မဟာဘူတာ အညမညံ၊ ဥပါဒါရူပါနဉ္စ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ကဋတ္တာရူပါနဉ္စ အတ္ထိအဝိဂတဣန္ဒြိယပစ္စယာ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ရူပံ ရူပဿ…ပေ… သတ္တဓာ ပစ္စယော ဟောတီ’’တိ။

ရူပံ အရူပဿာတိအာဒီသုပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မေ သုဋ္ဌု ဥပလက္ခေတွာ ပစ္စယော ယောဇေတဗ္ဗော။ ရူပံ ရူပါရူပဿာတိ နတ္ထီတိ ဣဒံ သဟဇာတပစ္စယဘူတမ္ပိ ရူပံ ရူပါရူပဒွယဿ ပစ္စယဘာဝေန အနာဂတန္တိ ကတွာ ဝုတ္တံ။

သဗ္ဗေသံ ပစ္စယာနံ အာရမ္မဏပစ္စယေ ဥပနိဿယပစ္စယေ၊ သဟဇာတနာနက္ခဏိကစေတနာယ ကမ္မပစ္စယေ၊ သဟဇာတပုရေဇာတပစ္ဆာဇာတာဒိဘေဒဿ အတ္ထိပစ္စယေ စ သမောဓာနတော သဗ္ဗေပိ ပစ္စယာ သင်္ခေပတော စတုဗ္ဗိဓာယေဝါတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သဗ္ဗေ ပနိမေ’’တိအာဒိ။

ဣတိ အဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနိယာ နာမ

အဘိဓမ္မာဝတာရသံဝဏ္ဏနာယ

ပစ္စယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဂမနကထာဝဏ္ဏနာ

၁၄၀၀-၂။ သဗ္ဗဓမ္မေသု အပ္ပဋိဟတဂတိတာယ သုန္ဒရာ မတိ ဣမဿာတိ သုမတိ၊ တဿ သုမတိဿ ဘဂဝတော မတိဝိစာရံ ဉာဏစာရံ ဗောဓေတီတိ သုမတိမတိဝိစာရဗောဓနော။ ဝိရုဒ္ဓါ မတိ ယေသံ တေ ဝိမတိနော၊ ဝိရုဒ္ဓါ မတီတိ စ ဝိရုဒ္ဓဒဿနန္တိ အတ္ထော။ တေသံ ဝိမောဟံ ဝိနာသေတီတိ ဝိမတိဝိမောဟဝိနာသနော။ ယတော ယသ္မာ နာမတော သုမတိနာ ဘိက္ခုနာ မာနတော ဗဟုမာနေန အာယာစိတသမ္မာနတော အာယာစိတော ဟုတွာ သမ္မာ အဝနတော သဒါယေဝ မတော အယံ၊ တတော တသ္မာ မယာ ရစိတော အဘိဓမ္မာဝတာရော။ တထာ ဟိ ဘာဝနာ သာဓူနံ သမ္ဘာဝနာ ဟိတဝိဘာဝနာ ဟိတပ္ပကာသနတော သဒါ တောသဒါတိ ယောဇနာ။

၁၄၀၃-၁၄။ အယုတ္တံဝါ ဝိရုဒ္ဓံ ဝါတိ ဧတ္ထ ‘‘အဋ္ဌကထာယ ဝိမုခဘူတံ အယုတ္တံ နာမ၊ ပါဠိယာ ဝိမုခဘူတံ ဝိရုဒ္ဓ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ ဗျပ္ပထာနန္တိ စ ဝါစနာမဂ္ဂါနန္တိ အတ္ထော။ တိဝိဓာတိ ဧကော ဗျပ္ပထော သဒ္ဒသမ္ပန္နော၊ န အတ္ထသမ္ပန္နော၊ ဧကော အတ္ထသမ္ပန္နော၊ န သဒ္ဒသမ္ပန္နော၊ ဧကော ဥဘယသမ္ပန္နောတိ တိပ္ပကာရာတိ အတ္ထော။ ဟိတမေဝ အတ္ထောတိ ဟိတတ္ထော၊ တံ အတ္တနော ကာမေတီတိ ဟိတတ္ထကာမော။ အသံကိဏ္ဏကုလာကုလေဟိ အသမ္ဘိန္နကုလေဟိ သံကိဏ္ဏေ။ ကေလာသောယေဝ သိခရောတိ ကေလာသသိခရော၊ သော ဟိ ဟိမဝတော စတုရာသီတိယာ ကူဋသဟဿာနံ ပါမောက္ခော ရဇတမယော မဟာသိခရော။ တဒါကာရေဟိ သဗ္ဗသေတေဟိ ပါသာဒေဟိ ပဋိမဏ္ဍိတတ္တာ ကေလာသ…ပေ… မဏ္ဍိတော။ ကဏှဒါသေနာတိ ဧဝံနာမကေန ဥပါသကေန။ ပါစီနပါသာဒေတိ ပါစီနဒိသာဘာဂသန္နိဿိတေ ပါသာဒေ။ အယန္တိ အယမဘိဓမ္မာဝတာရော။

နိဋ္ဌိတာယံ အဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနီ နာမ

အဘိဓမ္မာဝတာရသံဝဏ္ဏနာ။

နိဂမနကထာ

၁။

ရမ္မေ ပုလတ္ထိနဂရေ နဂရာဓိရာဇေ၊

ရညာ ပရက္ကမဘုဇေန မဟာဘုဇေန၊

ကာရာပိတေ ဝသတိ ဇေတဝနေ ဝိဟာရေ၊

ယော ရမ္မဟမ္မိယဝရူပဝနာဘိရာမေ။

၂။

သမ္ပန္နသီလဒမသံယမတောသိတေဟိ၊

သမ္မာနိတော ဝသိဂဏေဟိ ဂုဏာကရေဟိ၊

ပတ္တော မုနိန္ဒဝစနာဒိသု နေကဂန္ထ-

ဇာတေသု စာစရိယတံ မဟိတံ ဝိဒူဟိ။

၃။။

ဉာဏာနုဘာဝမိဟ ယဿ စ သူစယန္တီ၊

သံဝဏ္ဏနာ စ ဝိနယဋ္ဌကထာဒိကာနံ၊

သာရတ္ထဒီပနိမုခါ မဓုရတ္ထသာရ-

သန္ဒီပနေန သုဇနံ ပရိတောသယန္တီ။

၄။

တဿာနုကမ္ပမဝလမ္ဗိယ သာရိပုတ္တ-

တ္ထေရဿ ထာမဂတသာရဂုဏာကရဿ၊

ယော သာသနေ ဇိနဝရဿ ရတိံ ဥဠာရံ၊

ပပ္ပောတိ နန္ဒိပရိဝေဏနိဝါသဝါသီ။

၅။

သ သာဓယံ သောတုဟိတံ အနပ္ပကံ၊

သုမင်္ဂလောဒီရိတနာမဝိဿုတော၊

အကာဘိဓမ္မတ္ထဝိကာသိနိံ ဣမံ၊

ပကာသယန္တိံ မဓုရတ္ထသမ္ပဒန္တိ။

အဘိဓမ္မာဝတာရဋီကာ သမတ္တာ။