📜

၂။ ဝိဘင်္ဂမာတိကာ

ဣဒါနိ ¶ ¶ ဓမ္မသင်္ဂဏီမာတိကာနန္တရံ ဝိဘင်္ဂမာတိကာယ အတ္ထဝဏ္ဏနာ အနုပ္ပတ္တာ။ တဿာ ပန –

အတ္ထတော ဓမ္မဘေဒေန၊ ဝိဘင်္ဂနယဒဿနာ၊

ပါဠိမုတ္တနယာ စာပိ၊ ဟောတိ သံဝဏ္ဏနာနယော။

သာ ပနေသာ အဋ္ဌာရသန္နံ ဝိဘင်္ဂါနံ အာဒိမှိ ဌပိတာ အဋ္ဌာရသဝိဓာ ဟောတိ – ခန္ဓဝိဘင်္ဂမာတိကာ-အာယတန-ဓာတု-သစ္စ-ဣန္ဒြိယ-ပစ္စယာကာရ-သတိပဋ္ဌာန-သမ္မပ္ပဓာန-ဣဒ္ဓိပါဒဗောဇ္ဈင်္ဂ-မဂ္ဂင်္ဂဈာန-အပ္ပမညာ-သိက္ခာပဒ-ပဋိသမ္ဘိဒါ-ဉာဏ-ခုဒ္ဒကဝတ္ထု-ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂမာတိ

ခန္ဓဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

တတ္ထ အာဒိဘူတာယ ခန္ဓဝိဘင်္ဂမာတိကာယ အတ္ထတော တာဝ – ပဉ္စက္ခန္ဓာတိ ဧတ္ထ ပဉ္စာတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ၊ တေန န တတော ဟေဋ္ဌာ၊ န ဥဒ္ဓန္တိ ဒဿေတိ။ ခန္ဓာတိ ပရိစ္ဆိန္နဓမ္မနိဒဿနံ။ တတြာယံ ခန္ဓ-သဒ္ဒေါ သမ္ဗဟုလေသု ဌာနေသု နိပတတိ ရာသိမှိ ဂုဏေ ပဏ္ဏတ္တိယံ ရုဠှိယန္တိ။ တတ္ထ ‘‘မဟာဥဒကက္ခန္ဓော’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၃၇၊ အ။ နိ။ ၄။၅၁၊ ၅။၄၅၊ ၆။၃၇) ဟိ ရာသိတော ခန္ဓော နာမ။ ‘‘သီလက္ခန္ဓော သမာဓိက္ခန္ဓော’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၅၅) ဂုဏတော။ ‘‘အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ မဟန္တံ ဒါရုက္ခန္ဓ’’န္တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၄။၂၄၁) ပဏ္ဏတ္တိတော။ ‘‘ဝိညာဏံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော’’တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ ၆၃) ဧကမ္ပိ စိတ္တံ ရုဠှိတော ခန္ဓော နာမ၊ သွာယမိဓ ရာသိတော အဓိပ္ပေတော။ ရာသဋ္ဌော ဟိ ခန္ဓ-သဒ္ဒေါ၊ ကောဋ္ဌာသဋ္ဌောတိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ လောကသ္မိံ ဟိ ဣဏံ ဂဟေတွာ စောဒိယမာနာ ‘‘ဒွီဟိ ခန္ဓေဟိ ဒဿာမ ¶ ၊ တီဟိ ခန္ဓေဟိ ဒဿာမာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တသ္မာ ခန္ဓောတိ ကောဋ္ဌာသောတိ ဝုတ္တံ ¶ ဟောတိ။ ရူပက္ခန္ဓောတိ ဧတ္ထ ရုပ္ပတီတိ ရူပံ၊ သီတုဏှာဒီဟိ ပသိဒ္ဓါကာရေန ရုပ္ပတိ ဃဋ္ဋီယတိ၊ ပီဠိယတီတိ အတ္ထော။ ဝုတ္တံ ဟေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ရုပ္ပတီတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တသ္မာ ရူပန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကေန ရုပ္ပတိ? သီတေနပိ ရုပ္ပတိ၊ ဥဏှေနပိ ရုပ္ပတိ၊ ဇိဃစ္ဆာယပိ ရုပ္ပတိ၊ ပိပါသာယပိ ရုပ္ပတီ’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၃။၇၉)။

ရူပဉ္စ တံ ခန္ဓော စာတိ ရူပက္ခန္ဓော၊ ရူပရာသိ ရူပကောဋ္ဌာသောတိ အတ္ထော။ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီသုပိ ဧသေဝ နယောတိ အယံ တာဝေတ္ထ အတ္ထတော သံဝဏ္ဏနာနယော။

ဓမ္မဘေဒတော ပနေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ကုသလတ္တိကေ ဝိဘတ္တာ အတီတာဒိဘေဒဘိန္နာ သဗ္ဗေ ရူပဓမ္မာ ရူပက္ခန္ဓော နာမ။ တထာ စတုဘူမကာ ဝေဒနာသညာယော ဝေဒနာက္ခန္ဓော နာမ၊ သညာက္ခန္ဓော နာမ။ ဝေဒနာသညာ ပန ဌပေတွာ သေသာ ဖဿာဒယော ပညာသ စေတသိကာ သင်္ခါရက္ခန္ဓော နာမ။ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု နိဗ္ဗာနမေဝ အသင်္ဂဟိတံ၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ပန သဗ္ဗေ လောကုတ္တရဓမ္မာ။ အယမေဝ ဟိ ခန္ဓေဟိ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ ဝိသေသော။ ခန္ဓာ အဝိသေသတော ဝုတ္တာ၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ သာသဝေါပါဒါနိယဘာဝေန ဝိသေသေတွာ။ ဣဓ ပန အဝိသေသေန ဝုတ္တတ္တာ နိဗ္ဗာနံ ဌပေတွာ အဝသေသာ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တီတိ အယံ ဓမ္မဘေဒတော သံဝဏ္ဏနာနယော။

ဝိဘင်္ဂနယဒဿနာတိ ဝိဘင်္ဂပါဠိယာ အာဂတအတ္ထနယဒဿနတော။ ဝိဘင်္ဂပါဠိယံ ဟိ သုတ္တန္တဘာဇနီယံ အဘိဓမ္မဘာဇနီယံ ပဉှာပုစ္ဆကန္တိ တီဟိ နယေဟိ ခန္ဓဝိဘင်္ဂေါ ဝိဘတ္တော။ တထာ အာယတနဝိဘင်္ဂါဒယော။ ကေဝလံ ဟိ ဣန္ဒြိယဝိဘင်္ဂေ၊ သိက္ခာပဒဝိဘင်္ဂေ စ သုတ္တန္တဘာဇနီယံ နတ္ထိ။ ပစ္စယာကာရဝိဘင်္ဂေ ပဉှာပုစ္ဆကံ နတ္ထိ။ ဉာဏဝိဘင်္ဂါဒီသု ပန တီသု တယောပိ နယာ ¶ န သန္တိ။ တေသု ဟိ ဉာဏဝိဘင်္ဂေါ ဧကဝိဓတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဒသဝိဓာ ဝိဘတ္တော၊ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂေါ ဧကဝိဓတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဒွါသဋ္ဌိပဘေဒါ ဝိဘတ္တော၊ ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂေါ ပန သဗ္ဗသင်္ဂဟာဒီဟိ ဒသဟိ ဝါရေဟိ ဝိဘတ္တော၊ တသ္မာ တေသံ တေသံ နယာနံ မုခမတ္တဒဿနဝသေန တတ္ထ တတ္ထ သံဝဏ္ဏနာ ဘဝိဿန္တိ။ တတြိဒံ ခန္ဓဝိဘင်္ဂေ တိဏ္ဏံ နယာနံ မုခမတ္တဒဿနံ။ သေယျထိဒံ – သုတ္တန္တဘာဇနီယေ တာဝ ရူပက္ခန္ဓော –

‘‘တတ္ထ ¶ ကတမော ရူပက္ခန္ဓော? ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင်္ခိပိတွာ အယံ ဝုစ္စတိ ရူပက္ခန္ဓော’’တိ (ဝိဘ။ ၂) –

ဧဝံ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘတ္တော၊ တထာ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒယောပိ။ တတ္ထ နိယကဇ္ဈတ္တံ နာမ အဇ္ဈတ္တရူပံ အဇ္ဈတ္တံ နာမ၊ တတော အညံ ပရပုဂ္ဂလဂတံ၊ အဝိညာဏဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါ နာမ၊ တထာ ဝေဒနာဒယောပိ။ ပသာဒဝိသယရူပံ ပန ဩဠာရိကံ နာမ၊ သေသံ သုခုမံ နာမ။ အနိဋ္ဌရူပံ ဟီနံ နာမ၊ ဣဋ္ဌရူပံ ပဏီတံ နာမ။

နနု ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌံ နာမ ပါဋေက္ကံ ပဋိဝိဘတ္တံ နာမ နတ္ထိ၊ ဧကံ ဧကစ္စဿ ဣဋ္ဌံ ဟောတိ မနာပံ၊ တဒေဝ အညဿ စ အနိဋ္ဌံ ဟောတိ။ ဝတ္ထာဒီနိ ဟိ သူကရာဒီနံ နပ္ပိယာနိ ဟောန္တိ၊ န မနုဿာဒီနံ၊ တေသဉ္စ ဝတ္ထာဘရဏာဒီနိ ပိယာနိ၊ န သူကရာဒီနန္တိ၊ တသ္မာ ရုစိဝသေနေဝ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌတာ ဂဟေတဗ္ဗာ? န၊ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌာနံ ပါဋေက္ကံ ဝိဘတ္တတ္တာ။ ကုသလကမ္မဇံ ဟိ ကုသလဝိပါကဝိသယောဝ ဣဋ္ဌံ နာမ၊ အကုသလကမ္မဇံ အကုသလဝိပါကဝိသယောဝ အနိဋ္ဌံ နာမ၊ သညာဝိပလ္လာသေန ပန ကောစိ ¶ ဣဋ္ဌမေဝ ဗုဒ္ဓရူပါဒိံ ဇဝနက္ခဏေ အနိဋ္ဌတော မနသိ ကရောတိ၊ အနိဋ္ဌဉ္စ နိရယဂ္ဂိသတ္ထဝိသာဒိံ ဣဋ္ဌတော မနသိ ကရောတိ။ ဇဝနေဟိ ဧဝ ဝိပလ္လာသဘာဝေါ၊ န ဝိပါကေဟီတိ ဝိပါကဝသေန ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌံ နိယတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သမ္မောဟဝိနောဒနိယာ ပန ဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယ –

‘‘သုခသမ္ဖဿံ ဟိ ဂူထကလလံ စက္ခုဒွါရဃာနဒွါရေသု အနိဋ္ဌံ၊ ကာယဒွါရေ ဣဋ္ဌံ ဟောတိ။ စက္ကဝတ္တိနော မဏိရတနေန ပေါထိယမာနဿ၊ သုဝဏ္ဏသူလေ ဥတ္တာသိယမာနဿ စ မဏိရတနသုဝဏ္ဏသူလာနိ စက္ခုဒွါရေ ဣဋ္ဌာနိ ဟောန္တိ၊ ကာယဒွါရေ အနိဋ္ဌာနီ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၆) –

ဧဝံ ဒွါရဝသေန ဧကဿေဝ ဝတ္ထုနော ဣဋ္ဌတာ၊ အနိဋ္ဌတာ စ ဝုတ္တာ။ သာ စ ဧကက္ခဏေ န ယုတ္တာ ဧကကလာပဂတဘူတောပါဒါယရူပါနံ ဧကသာမဂ္ဂိယမုပ္ပတ္တိတော။ န ဟိ ဘူတေသု အကုသလဝသေန အနိဋ္ဌေသု ¶ ဥပ္ပဇ္ဇန္တေသု တဒုပါဒါယရူပါဒိကုသလေန ဣဋ္ဌာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဘိန္နက္ခဏေ ပန ဣဋ္ဌာနိ မဏိရတနာဒီနိ တေဟိ ပေါထိယမာနဿ အကုသလပစ္စယေန ဥတုနာ အနိဋ္ဌာနိ ဝိပရိဏမန္တိ၊ ကုသလပစ္စယေန အနိဋ္ဌာနိ ဂူထကလလာဒီနိ ဣဋ္ဌာနီတိ၊ အယံ နော အတ္တနောမတိ။ ဧဝံ ဝိဘတ္တေသု စ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု တံ တံ ရူပံ ဥပါဒါယုပါဒါယ ဟီနံ၊ ပဏီတဉ္စ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သုခုမံ ပန ရူပံ ဒူရေရူပံ နာမ၊ ဩဠာရိကံ သန္တိကေရူပံ နာမ။ တံ တံ ဝါ ပန ရူပံ ဥပါဒါယုပါဒါယ ရူပံ ဒူရေ သန္တိကေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဝေဒနာဒီသု ပန အကုသလာ ဝေဒနာ ဩဠာရိကာ၊ ဣတရာ သုခုမာ။ ကုသလာကုသလာ ဩဠာရိကာ၊ အဗျာကတာ သုခုမာ။ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ဩဠာရိကာ၊ ဣတရာ သုခုမာ။ သုခဒုက္ခာ ဝါ ဩဠာရိကာ၊ ဣတရာ သုခုမာ။ အသမာပန္နဿ ဝါ ဝေဒနာ ဩဠာရိကာ၊ သမာပန္နဿ သုခုမာ။ သာသဝါ ဩဠာရိကာ ¶ ၊ အနာသဝါ သုခုမာ။ တံ တံ ဝါ ပန ဝေဒနံ ဥပါဒါယုပါဒါယ ဩဠာရိကသုခုမတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အကုသလာ ဝေဒနာ ကုသလာဗျာကတာဟိ ဒူရေ၊ တာ စ တာယ ဒူရေတိ ဧဝံ ဇာတိသဘာဝပုဂ္ဂလဘူမိဘေဒတော ဝုတ္တနယေန ဒူရေဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ကုသလာ ဝေဒနာ ကုသလာယ သန္တိကေတိ ဧဝံ ဇာတိအာဒိသာမညတော သန္တိကေဝေဒနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တံ တံ ဝါ ပန ဝေဒနံ ဥပါဒါယုပါဒါယ ဝေဒနာ ဒူရေသန္တိကေ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဧဝံ သညာက္ခန္ဓာဒီသုပိ ယထာနုရူပံ ဩဠာရိကသုခုမတာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဝိဘင်္ဂပါဠိအဋ္ဌကထာသု (ဝိဘ။ ၈ အာဒယော၊ ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၈ အာဒယော) ဂဟေတဗ္ဗောတိ အယံ သုတ္တန္တဘာဇနီယနယော။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယနယေ ရူပက္ခန္ဓဿ တာဝ ဧကဝိဓာဒိတော ယာဝ ဧကာဒသဝိဓာ ရူပကဏ္ဍေ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝေဒနာက္ခန္ဓော ပန ဧကဝိဓော ဖဿသမ္ပယုတ္တော၊ ဒုဝိဓော သဟေတုကဒုကဝသေန၊ တိဝိဓော ကုသလတ္တိကဝသေန၊ စတုဗ္ဗိဓော စတုဘူမကဝသေန၊ ပဉ္စဝိဓော သဘာဝဘေဒေန၊ ဆဗ္ဗိဓော ဆဒွါရိကဝသေန၊ သတ္တဝိဓော သတ္တဝိညာဏသမ္ပယောဂဝသေန၊ အဋ္ဌဝိဓော တေသု ကာယဝိညာဏသမ္ပယုတ္တံ သုခဒုက္ခဝသေန ဒွိဓာ ဘိန္ဒိတွာ၊ နဝဝိဓော တေသု မနောဝိညာဏသမ္ပယုတ္တံ ကုသလတ္တိကဝသေန တိဓာ ဘိန္ဒိတွာ၊ ဒသဝိဓော တေသု ကာယဝိညာဏသမ္ပယုတ္တံ ဒုဝိဓာ၊ မနောဝိညာဏသမ္ပယုတ္တဉ္စ တိဓာ ဘိန္ဒိတွာတိ ဧဝံ သဟေတုကဒုကမူလံ ပဌမဝါရံ ဝတွာ ပုန ကုသလတ္တိကဋ္ဌာနေ ဝေဒနာတ္တိကပီတိတ္တိကသနိဒဿနတ္တိကဝဇ္ဇိတေ သဗ္ဗတ္တိကေ ယောဇေတွာ ယာဝ ဒသဝိဓာ၊ အပရေပိ အဋ္ဌာရသ ဝါရာ ဝုတ္တာ။ ယထာ စေတ္ထ သဟေတုကဒုကမူလိကာ သဗ္ဗတ္တိကယောဇနာ၊ ဧဝံ ဟေတုသမ္ပယုတ္တဒုကာဒီသု အနုရူပဒုကမူလိကာပိ သရဏဒုကပရိယောသာနာ ပစ္စေကံ သဗ္ဗတ္တိကယောဇနာပိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ¶ အယံ ဒုကမူလကော ယောဇနာနယော။ ယထာ စ ဧကေကဒုကေန သဗ္ဗတ္တိကယောဇနာဝသေန ဒုကမူလကော ¶ နယော ဝုတ္တော၊ ဧဝံ ဧကေကတ္တိကေန ယထာနုရူပံ သဗ္ဗဒုကယောဇနာဝသေန တိကမူလကော၊ တဒုဘယမိဿကဝသေန ဥဘတောဝဍ္ဎနကော စ နယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယထာ စေတ္ထ ဝေဒနာက္ခန္ဓေ၊ ဧဝံ သညာက္ခန္ဓာဒီသုပိ ယထာရဟံ ဒုကမူလကာဒိနယာ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အယံ အဘိဓမ္မဘာဇနီယနယော။

ပဉှာပုစ္ဆကနယေ ပန ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ကတိ ကုသလာ၊ ကတိ အကုသလာ၊ ကတိ အဗျာကတာ၊ ကတိ သုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တာ…ပေ… ကတိ သရဏာ၊ ကတိ အရဏာတိ? ရူပက္ခန္ဓော အဗျာကတော၊ စတ္တာရော ခန္ဓာ သိယာ ကုသလာ၊ သိယာ အကုသလာ၊ သိယာ အဗျာကတာ၊ ရူပံ၊ ဝေဒနာ စ ဝေဒနာတ္တိကေ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ သေသာ တိဓာပိ ဟောန္တိ၊ ရူပံ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မံ၊ သိယာ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယံ၊ သိယာ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယံ၊ အသံကိလိဋ္ဌသံကိလေသိကံ၊ သေသာ စတ္တာရော ခန္ဓာ တီဟိ တိကေဟိ တိဓာပိ ဟောန္တိ။ ရူပံ အဝိတက္ကအဝိစာရံ၊ တယော ခန္ဓာ တိဓာပိ ဟောန္တိ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓော တိဓာ စ န ဝတ္တဗ္ဗော စ။ ရူပံ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဝေဒနာ သိယာ ပီတိသဟဂတာ၊ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ တယော တိဓာ စ န ဝတ္တဗ္ဗာ စ။ ရူပံ နေဝဒဿနေနနဘာဝနာယပဟာတဗ္ဗံ၊ နဒဿနေနနဘာဝနာယပဟာတဗ္ဗဟေတုကံ၊ နေဝါစယဂါမိနအပစယဂါမိ၊ နေဝသေခံနာသေခံ၊ ပရိတ္တံ၊ သေသာ တိဓာပိ ဟောန္တိ။ ပရိတ္တာရမ္မဏတ္တိကေ ရူပံ အနာရမ္မဏံ၊ သေသာ တိဓာ စ န ဝတ္တဗ္ဗာ စ။ ရူပံ မဇ္ဈိမံ၊ အနိယတံ၊ သေသာ တိဓာပိ။ မဂ္ဂါရမ္မဏတ္တိကေ စ ရူပံ အနာရမ္မဏံ၊ သေသာ တိဓာပိ ဝါ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဥပ္ပန္နာတီတတ္တိကေသု ပဉ္စပိ တိဓာ ဟောန္တိ။ အတီတာရမ္မဏတ္တိကေ ရူပံ အနာရမ္မဏံ၊ သေသာ တိဓာ စ န ဝတ္တဗ္ဗာ စ။ အဇ္ဈတ္တတ္တိကေ ပဉ္စပိ တိဓာ ဟောန္တိ။ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏတ္တိကေ ရူပံ အနာရမ္မဏံ၊ သေသာ တိဓာပိ န ဝတ္တဗ္ဗာ စ။ စတ္တာရော ခန္ဓာ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာ၊ ရူပက္ခန္ဓော တိဓာပိ ဟောတိ။

စတ္တာရော ¶ ခန္ဓာ နဟေတူ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓော သိယာ ဟေတု၊ သိယာ န ဟေတု။ ရူပံ အဟေတုကံ၊ ဟေတုဝိပ္ပယုတ္တံ၊ သေသာ ဒွိဓာပိ။ တယော ခန္ဓာ သိယာ သဟေတုကာ စေဝ န စ ဟေတူ၊ သိယာ န ဝတ္တဗ္ဗာ စ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓော ဒွိဓာ စ န ဝတ္တဗ္ဗော စ၊ ရူပံ န ဝတ္တဗ္ဗမေဝ။ တထာ အနန္တရဒုကေပိ။ ရူပံ နဟေတုအဟေတုကံ၊ တယော ဒွိဓာပိ၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓော ဒွိဓာ စ န ဝတ္တဗ္ဗော စ။ ပဉ္စပိ သပ္ပစ္စယာ၊ သင်္ခတာ၊ စတ္တာရော အနိဒဿနာ၊ အပ္ပဋိဃာ၊ ရူပံ ဒွိဓာပိ။ ရူပံ ရူပီ၊ သေသာ အရူပိနော။ ရူပံ လောကိယံ၊ သေသာ ဒွိဓာပိ။ ပဉ္စပိ ကေနစိ ဝိညေယျာ၊ န စ ကေနစိ ဝိညေယျာ စ။ စတ္တာရော နော အာသဝါ၊ သင်္ခါရာ ဒွိဓာပိ၊ န ဝတ္တဗ္ဗာ စ။ ရူပံ သာသဝေါ၊ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တော ¶ ၊ သေသာ ဒွိဓာပိ။ ရူပံ သာသဝါ စေဝ နော စ အာသဝါ၊ တယော တထာ စ န ဝတ္တဗ္ဗာ စ။ သင်္ခါရော ဒွိဓာ စ န ဝတ္တဗ္ဗော စ။ ရူပံ န ဝတ္တဗ္ဗမေဝ၊ တယော သိယာ အာသဝသမ္ပယုတ္တာ စေဝ နော စ အာသဝါ၊ သိယာ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ သင်္ခါရော ဒွိဓာ စ န ဝတ္တဗ္ဗော စ။ ရူပံ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တံ သာသဝဉ္စ၊ သေသာ ဒွိဓာ စ န ဝတ္တဗ္ဗာ စ။ ဣမိနာ နယေန သံယောဇနဂေါစ္ဆကာဒီသုပိ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကေဝလံ ဟိ ပရာမာသသမ္ပယုတ္တဒုကေ ရူပံ ပရာမာသဝိပ္ပယုတ္တံ၊ တယော ဒွိဓာပိ၊ သင်္ခါရော ဒွိဓာပိ၊ ဒိဋ္ဌိဝသေန န ဝတ္တဗ္ဗော စ။ တတိယေ ဧတ္တကမေဝ ဝိသေသော။ ရူပံ အနာရမ္မဏံ၊ သေသာ သာရမ္မဏာ။ ဝိညာဏံ စိတ္တံ၊ သေသာ နော စိတ္တာ။ တယော စေတသိကာ၊ ဒွေ အစေတသိကာ။ တယော စိတ္တသမ္ပယုတ္တာ၊ ရူပံ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တံ။ ဝိညာဏံ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ တထာ စိတ္တသံသဋ္ဌဒုကေပိ။ တယော စိတ္တသမုဋ္ဌာနာ၊ ဝိညာဏံ နော စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ။ ရူပံ ဒွိဓာပိ။ တထာ အနန္တရဒုကဒွယေပိ။ တယော စိတ္တသံသဋ္ဌသမုဋ္ဌာနာ၊ ဒွေ နော စိတ္တသံသဋ္ဌသမုဋ္ဌာနာ။ တထာ အနန္တရဒုကဒွယေပိ။ ဝိညာဏံ အဇ္ဈတ္တိကံ၊ တယော ဗာဟိရာ၊ ရူပံ ဒွိဓာပိ။ စတ္တာရော နော ဥပါဒါ။ ရူပံ ဒွိဓာပိ။ ပဉ္စပိ သိယာ ဥပါဒိန္နာ၊ သိယာ အနုပါဒိန္နာ၊ နော ဥပါဒါနာ။

ကိလေသဂေါစ္ဆကော ¶ ဝုတ္တနယောဝ။ ရူပံ နေဝဒဿနေနနဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗံ၊ သေသာ ဒွိဓာပိ။ ဧဝံ ယာဝပီတိဒုကာ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ရူပံ န ဝေဒနာ၊ န သုခါ၊ န သုခသဟဂတာ၊ သေသာ ဒွိဓာပိ။ တထာ အနန္တရဒုကေပိ။ ရူပံ ကာမာဝစရံ၊ သေသာ ဒွိဓာပိ။ ဧဝံ ယာဝ သရဏဒုကာ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အယံ ပဉှာပုစ္ဆကနယော။

ဣမေ ပန နယာ ဝိတ္ထာရတော ပါဠိအဋ္ဌကထာဟိ ဉာတဗ္ဗာ။ အတ္ထဝိနိစ္ဆယော စ နေသံ ဓမ္မသင်္ဂဏီမာတိကတ္ထသံဝဏ္ဏနာယ ဝုတ္တာနုသာရေန ဉာတဗ္ဗော။ ဣတော ပရံ အတိရေကံ အဝတွာ အပုဗ္ဗမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမာတိ အယံ ဝိဘင်္ဂနယဒဿနတော သံဝဏ္ဏနာနယော။

ဣဒါနိ ပနေတ္ထ –

ကမတောနူနာဓိကတော၊ ဒဋ္ဌဗ္ဗသမဘေဒတော၊

ပါဠိမုတ္တနယော ဉေယျော၊ ခန္ဓကောသလ္လမိစ္ဆတာ။

တတ္ထ ¶ ကမတောတိ ဧတ္ထ ဥပ္ပတ္တိက္ကမော ပဟာနက္ကမော ပဋိပတ္တိက္ကမော ဘူမိက္ကမော ဒေသနာက္ကမောတိ ဗဟုဝိဓေသု ကမေသု ခန္ဓာနံ ဒေသနာက္ကမောဝ ယုဇ္ဇတိ၊ န ဣတရေ၊ အသမ္ဘဝါ။ အဘေဒေန ဟိ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု အတ္တဂ္ဂါဟပတိတံ ဝေနေယျဇနံ သမူဟဃနဝိနိဗ္ဘောဂဒဿနေန အတ္တဂ္ဂါဟတော မောစေတုကာမော ဘဂဝါ ဟိတကာမော တဿ တဿ ဇနဿ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ စက္ခုအာဒီနံ ဝိသယဘူတံ ဩဠာရိကံ ပဌမံ ရူပက္ခန္ဓံ ဒေသေသိ၊ တတော ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဝိသယသံဝေဒကံ ဩဠာရိကံ ဝေဒနံ၊ ယံ ဝေဒေတိ၊ တံ သဉ္ဇာနာတီတိ ဧဝံ ဝေဒနာဝိသယဿ အာကာရဂ္ဂါဟိကံ သညံ၊ သညာဝသေနာဘိသင်္ခါရကေ သင်္ခါရေ၊ တေသံ ဝေဒနာဒီနံ နိဿယာဓိပတိဘူတံ ဝိညာဏန္တိ အယံ တာဝေတ္ထ ကမော။

အနူနာဓိကတောတိ ¶ ကသ္မာ ပန ဘဂဝတာ ပဉ္စေဝ ခန္ဓာ ဝုတ္တာ အနူနာ အနဓိကာတိ? သဗ္ဗသင်္ခတသဘာဂေကသင်္ဂဟတော၊ အတ္တတ္တနိယဂ္ဂါဟဝတ္ထုဿ ဧတပ္ပရမတော၊ အညေသဉ္စ တဒဝရောဓတော။ အနေကပ္ပဘေဒေသု ဟိ သင်္ခတဓမ္မေသု သဘာဂဝသေန သင်္ဂယှမာနေသု ရူပံ ရူပသဘာဂေကသင်္ဂဟဝသေန ဧကော ခန္ဓော ဟောတိ၊ ဝေဒနာ ဝေဒနာသဘာဂေကသင်္ဂဟဝသေန ဧကော ခန္ဓော ဟောတိ။ ဧသ နယော သညာဒီသုပိ၊ တသ္မာ သဗ္ဗသင်္ခတသဘာဂေကသင်္ဂဟတော ပဉ္စေဝ ဝုတ္တာ။ ဧတပရမဉ္စေတံ အတ္တတ္တနိယဂ္ဂါဟဝတ္ထု၊ ယဒိဒံ ရူပါဒယော ပဉ္စ၊ တသ္မာ အတ္တတ္တနိယဂ္ဂါဟဝတ္ထုဿ ဧတပရမတောပိ ပဉ္စေဝ ဝုတ္တာ။ ယေပိ စညေ သီလာဒယော ပဉ္စ ဓမ္မက္ခန္ဓာ ဝုတ္တာ၊ တေပိ သင်္ခါရက္ခန္ဓပရိယာပန္နတ္တာ ဧတ္ထေဝ အဝရောဓံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ အညေသံ တဒဝရောဓတောပိ ပဉ္စေဝ ဝုတ္တာတိ အယံ အနူနာဓိကတော။

ဒဋ္ဌဗ္ဗသမဘေဒတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗဘေဒတော၊ ဥပမာဘေဒတော စ။ တတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗဘေဒတော တာဝ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ သာမညတော ဥက္ခိတ္တာသိကပစ္စတ္ထိကတော၊ ဘာရတော၊ ခါဒကတော၊ အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တသင်္ခါတဝဓကတော စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဝိသေသတော ပန ဖေဏပိဏ္ဍံ ဝိယ ရူပံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဥဒကဗုဗ္ဗုဠမရီစိကကဒလိက္ခန္ဓမာယာ ဝိယ ယထာက္ကမံ ဝေဒနာဒယော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယထာ ဟိ ဖေဏပိဏ္ဍော ဝိမဒ္ဒါသဟော၊ သော စ ပတ္တထာလကာဒိအတ္ထံ ဂဟိတောပိ တမတ္ထံ န သာဓေတိ၊ ဘိဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ရူပမ္ပိ ဝိမဒ္ဒါသဟံ၊ တဉ္စ သုဘာဒိဝသေန ဂဟိတမ္ပိ န တထာ တိဋ္ဌတိ၊ အသုဘာဒိယေဝ ဟောတိ။

ယထာ ဝါ ဖေဏပိဏ္ဍော အနေကသန္ဓိဃဋိတော ဗဟုန္နံ ဥဒကသပ္ပာဒိပါဏကာနံ အာဝါသော၊ အာဒိတော စေသ ဗဒရပက္ကမတ္တော ဟုတွာ အနုပုဗ္ဗဝဍ္ဎနကော ဥဋ္ဌိတမတ္တောပိ စေသ ဘိဇ္ဇတိ၊ ထောကံ ဂန္တွာပိ၊ သမုဒ္ဒံ ပတွာ ပန အဝဿမေဝ ဘိဇ္ဇတိ ¶ ၊ ဧဝံ ရူပမ္ပိ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ အနေကသန္ဓိဃဋိတံ ¶ အသီတိကိမိကုလဝေါကိဏ္ဏံ၊ အာဒိတော စေတံ ကလလမတ္တံ ဟုတွာ အနုပုဗ္ဗဝဍ္ဎနကံ၊ ကလလမတ္တေပိ စေတံ ဘိဇ္ဇတိ၊ အဗ္ဗုဒါဒိဘာဝေပိ အာယုက္ခယံ ပတွာ အဝဿမေဝ ဘိဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဖေဏပိဏ္ဍသဒိသံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ယထာ ပန ဗုဗ္ဗုဠော မုဟုတ္တရမဏီယော အဂယှုပဂေါ န စိရဋ္ဌိတိကောဝ၊ ဧဝံ ဝေဒနာပိ။ ယထာ စ ဗုဗ္ဗုဠော ဥဒကတလံ၊ ဥဒကဗိန္ဒုံ၊ ဥဒကဇလ္လကံ သင်္ကဍ္ဎိတွာ ပုဋံ ကတွာ ဂဟဏဝါတဉ္စာတိ စတ္တာရိ ကာရဏာနိ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ဝေဒနာပိ ဝတ္ထုံ၊ အာရမ္မဏံ၊ ကိလေသဇလ္လံ၊ ဖဿသင်္ဃဋ္ဋနဉ္စာတိ စတ္တာရိ ကာရဏာနိ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သာ ဗုဗ္ဗုဠသဒိသာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ယထာ ပန မရီစိကာ ဇလာသယာဒိဘာဝေန ဝိပ္ပလမ္ဘိကာ၊ ဧဝံ သညာပိ နိစ္စာဒိဘာဝေနာတိ မရီစိသဒိသာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယထာ ပန ကဒလိက္ခန္ဓော အဂယှုပဂေါ ဗဟုဝဋ္ဋိသမောဓာနော၊ ဧဝံ သင်္ခါရက္ခန္ဓောပိ အဂယှုပဂေါနိစ္စာဒိသာရဝိရဟိတော၊ ဖဿာဒိဗဟုဓမ္မသမောဓာနော စ ဟောတီတိ သော ကဒလိက္ခန္ဓသဒိသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ ပန မာယာ အသုဝဏ္ဏရဇတာဒိရူပါနိပိ တထာ ဂါဟာပေတွာ မဟာဇနံ ဝဉ္စေတိ၊ ဧဝံ ဝိညာဏမ္ပိ အနိစ္စာဒိရူပံ တေနေဝ စိတ္တေန အာဂစ္ဆန္တံ ဝိယ နိစ္စာဒိတော စ ဂါဟာပေတွာ ဝဉ္စေတီတိ တံ မာယာသဒိသံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘ဖေဏပိဏ္ဍူပမံ ရူပံ၊ ဝေဒနာ ဗုဗ္ဗုဠူပမာ၊

မရီစိကူပမာ သညာ၊ သင်္ခါရာ ကဒလူပမာ၊

မာယူပမဉ္စ ဝိညာဏံ၊ ဒေသိတာဒိစ္စဗန္ဓုနာ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၃။၉၅)၊

အယမေတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗဘေဒေါ။

ဥပမာဘေဒတော စ ပန ဂိလာနသာလူပမော ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဂေလညူပမော ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဂေလညသမုဋ္ဌာနူပမော သညုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ အသပ္ပာယသေဝနူပမော သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓော ¶ ၊ ဂိလာနူပမော ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော။ အပိစ စာရကကာရဏအပရာဓကာရဏကာရကအပရာဓိကူပမာ ဧတေ ဘာဇနဘောဇနဗျဉ္ဇနပရိဝေသကဘုဉ္ဇကူပမာ စာတိ အယမေတ္ထ ဥပမာဘေဒေါ။ ဧဝံ ပါဠိမုတ္တကဝိနိစ္ဆယနယော ဉေယျော။

ခန္ဓဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အာယတနဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

အာယတနဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ¶ ပန အတ္ထတော တာဝ – ဒွါဒသာယတနာနီတိ ဧတ္ထ အာယတနတော၊ အာယာနံ တနနတော၊ အာယတဿ စ နယနတော အာယတနာနိ။ စက္ခုရူပါဒီသု ဟိ တံတံဒွါရာရမ္မဏာ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ သေန သေန အနုဘဝနာဒိနာ ကိစ္စေန အာယတန္တိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ ဃဋေန္တိ ဝါယမန္တိ၊ တေ စ ပန အာယဘူတေ ဓမ္မေ ဧတာနိ တနောန္တိ ဝိတ္ထာရေန္တိ၊ ဣဒဉ္စ အတီဝ အာယတံ သံသာရဒုက္ခံ နယန္တေဝ၊ ပဝတ္တယန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘အာယတနာနီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။

အပိစ နိဝါသဋ္ဌာနဋ္ဌေန၊ အာကရဋ္ဌေန၊ သမောသရဏဋ္ဌာနဋ္ဌေန၊ သဉ္ဇာဘိဒေသဋ္ဌေန၊ ကာရဏဋ္ဌေန စ သာသနေ၊ လောကေ စ ‘‘အာယတန’’န္တိ ဝုစ္စန္တိ။ စက္ခုအာဒီသု ဟိ တေ တေ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ တဒါယတ္တဝုတ္တိတာယ နိဝသန္တိ၊ တေသု စ အာကရဘူတေသု အာကိဏ္ဏာ ဝတ္ထာရမ္မဏဝသေန စ သမောသရန္တိ၊ စက္ခာဒယောဝ နေသံ သဉ္ဇာတိဒေသော၊ ကာရဏဉ္စ၊ တသ္မာ နိဝါသဋ္ဌာနာဒိနာ အတ္ထေန စက္ခာဒီနိ အာယတနာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

စက္ခာယတနန္တိအာဒီသု စက္ခတီတိ စက္ခု၊ ရူပံ အဿာဒေတိ၊ ဝိဘာဝေတိ စာတိ အတ္ထော။ ရူပယတီတိ ရူပံ။ ဝဏ္ဏဝိကာရံ အာပဇ္ဇမာနံ ¶ ဟဒယင်္ဂတဘာဝံ ပကာသေတီတိ အတ္ထော။ သုဏာတီတိ သောတံ။ သပ္ပတီတိ သဒ္ဒေါ၊ ဥဒါဟရီယတီတိ အတ္ထော။ ဃာယတီတိ ဃာနံ။ ဂန္ဓယတီတိ ဂန္ဓော၊ အတ္တနော ဝတ္ထုံ သူစယတီတိ အတ္ထော။ ဇီဝိတံ အဝှာယတီတိ ဇိဝှာ။ ရသန္တိ တံ သတ္တာတိ ရသော၊ အဿာဒေန္တီတိ အတ္ထော။ ကုစ္ဆိတာနံ သာသဝဓမ္မာနံ အာယောတိ ကာယော၊ ဥပ္ပတ္တိဒေသော။ ဖုသီယတီတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ။ မနတီတိ မနော။ အတ္တနော လက္ခဏံ ဓာရေန္တီတိ ဓမ္မာ။ စက္ခု စ တံ ယထာဝုတ္တေနတ္ထေန အာယတနဉ္စာတိ စက္ခာယတနံ…ပေ… ဓမ္မာ စ တေ အာယတနဉ္စာတိ ဓမ္မာယတနန္တိ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒတော ပနေတ္ထ သဗ္ဗမ္ပိ ဝိညာဏံ မနာယတနံ နာမ။ စေတသိကသုခုမရူပနိဗ္ဗာနာနိ ဓမ္မာယတနံ နာမ။ သေသာနိ သုဝိညေယျာနိ။ ဣမေသု စ အာယတနေသု အတီတာဒိဘေဒဘိန္နာ၊ ကာလဝိနိမုတ္တာ စ လောကိယလောကုတ္တရာ သဗ္ဗေ နာမရူပဓမ္မာ၊ ပညတ္တိယော စ သင်္ဂဟိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘ဇာတိ ဒွီဟိ ခန္ဓေဟိ ဧကေနာယတနေန ဧကာယ ဓာတုယာ သင်္ဂဟိတာ’’တိအာဒိဝစနတော (ဓာတု။ ၇၁) ဟိ ¶ ရူပါရူပလက္ခဏာနံ ဇာတိဇရာဘင်္ဂါနံ သင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မာယတနဓမ္မဓာတူသု သင်္ဂဟိတတ္တာ ဣတရာသမ္ပိ ပညတ္တီနံ ယထာရဟံ တတ္ထ သင်္ဂဟိတဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ အယမေတ္ထ ဓမ္မဘေဒေါ။

ဝိဘင်္ဂနယတော ပနေတ္ထ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ တာဝ ‘‘စက္ခုံ အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ။ ရူပါ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ အနတ္တာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ…ပေ… ဓမ္မာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ အနတ္တာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ’’တိ (ဝိဘ။ ၁၅၄) ဧဝံ ဝိသယိဝိသယာယတနဝသေန အာယတနာနိ ဝုတ္တာနီတိ အယံ သုတ္တန္တဘာဇနီယနယော။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ပန ပသာဒဝိသယာယတနာနိ တာဝ ‘‘တတ္ထ ကတမံ စက္ခာယတနံ? ယံ စက္ခု စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ ¶ ပသာဒေါ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၁၅၆) ရူပကဏ္ဍေ (ဓ။ သ။ ၅၉၇) ဝုတ္တနယေန ဝိဘတ္တာနိ။ မနာယတနံ ပန ဧကဝိဓတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဒသဝိဓာ ဝေဒနာက္ခန္ဓေ ဝုတ္တနယေန ဝိဘတ္တံ။ ဓမ္မာယတနံ ပန ‘‘တတ္ထ ကတမံ ဓမ္မာယတနံ? ဝေဒနာက္ခန္ဓော သညာက္ခန္ဓော သင်္ခါရက္ခန္ဓော၊ ယဉ္စ ရူပံ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃံ ဓမ္မာယတနပရိယာပန္နံ အသင်္ခတာ စ ဓာတူ’’တိ (ဝိဘ။ ၁၆၇) ဥဒ္ဒိသိတွာ ‘‘တတ္ထ ကတမော ဝေဒနာက္ခန္ဓော’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၁၆၇) ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီသု ဝုတ္တနယေန ဝိဘတ္တံ။ သုခုမရူပနိဗ္ဗာနာနိ ရူပကဏ္ဍေ ဝုတ္တနယာနေဝါတိ အယံ အဘိဓမ္မဘာဇနီယနယော။

ပဉှာပုစ္ဆကနယံ ပန ဣတော ပရံ ဝိတ္ထာရတော အဒဿေတွာ တိကဒုကာနံ အာဒိအန္တေဟိ စေဝ ဝိသေသတ္ထဒီပကေဟိ စ တိကဒုကေဟိ ယောဇေတွာ ဒဿယိဿာမ၊ သေသေဟိပိ တိကဒုကေဟိ ယောဇနာနယော ခန္ဓေ ဝုတ္တနယေန သက္ကာ ဉာတုန္တိ။ ကထံ ဒွါဒသန္နံ အာယတနာနံ ကတိ ကုသလာ…ပေ… ကတိ အရဏာတိ? ဒသာယတနာ အဗျာကတာ၊ ဒွါယတနာ သိယာ ကုသလာ၊ သိယာ အကုသလာ၊ သိယာ အဗျာကတာ။ ဝေဒနာတ္တိကေ ဒသာယတနာနိ န ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ မနာယတနံ တိဓာပိ၊ ဓမ္မာယတနံ တိဓာ န ဝတ္တဗ္ဗဉ္စ…ပေ… ရူပါယတနံ သနိဒဿနသပ္ပဋိဃံ၊ နဝါယတနာနိ အနိဒဿနသပ္ပဋိဃာနိ၊ မနာယတနဓမ္မာယတနာနိ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာနိ၊ ဧကာဒသာယတနာနိ န ဟေတူ၊ ဓမ္မာယတနံ သိယာ ဟေတု၊ သိယာ န ဟေတု…ပေ… ဧကာဒသာယတနာနိ သပ္ပစ္စယာနိ၊ ဓမ္မာယတနံ သိယာ သပ္ပစ္စယံ၊ သိယာ အပ္ပစ္စယံ…ပေ… ဒသာယတနာနိ ရူပံ၊ မနာယတနံ အရူပံ၊ ဓမ္မာယတနံ ဒွိဓာပိ…ပေ… ဒသာယတနာနိ အရဏာနိ၊ ဒွါယတနာနိ သိယာ သရဏာနိ၊ သိယာ အရဏာနီတိ အယံ ပဉှာပုစ္ဆကနယော။

ဣဒါနိ ¶ ပန –

ကမတော တာဝတ္တတော စ၊ တေသံ ဒဋ္ဌဗ္ဗဘေဒတော၊

ပါဠိမုတ္တနယေနေတ္ထ၊ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ¶ ကမတောတိ ဣဓာပိ ဒေသနာက္ကမောဝ ယုဇ္ဇတိ။ အဇ္ဈတ္တိကေသု ဟိ အာယတနေသု သနိဒဿနသပ္ပဋိဃဝိသယတ္တာ စက္ခာယတနံ ပါကဋန္တိ ပဌမံ ဒေသိတံ၊ တတော အနိဒဿနသပ္ပဋိဃဝိသယာနိ သောတာယတနာဒီနိ။ အထ ဝါ ဒဿနာနုတ္တရိယသဝနာနုတ္တရိယဟေတုဘာဝတော ဗဟူပကာရတ္တာ စက္ခုသောတာယတနာနိ ပဌမံ ဒေသိတာနိ၊ တတော ဃာနာယတနာဒီနိ တီဏိ၊ ပဉ္စန္နမ္ပိ ပန ဂေါစရဝိသယတ္တာ အန္တေ မနာယတနံ၊ စက္ခာယတနာဒီနံ ဂေါစရတ္တာ တေသံ အနန္တရံ ရူပါယတနာဒီနိ။ အပိစ ဝိညာဏုပ္ပတ္တိကာရဏဝဝတ္ထာနတောပိ အယမေတေသံ ကမော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝုတ္တံ ဟေတံ ‘‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ…ပေ… မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ မနောဝိညာဏ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၄၂၁၊ သံ။ နိ။ ၄။၆၀၊ ၁၁၃၊ မဟာနိ။ ၁၀၇) အယံ တာဝေတ္ထ ကမော။

တာဝတ္တတောတိ တာဝဘာဝတော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – စက္ခာဒယောပိ ဟိ ဓမ္မာ ဧဝ၊ ဧဝံ သတိ ဓမ္မာယတနမိစ္စေဝ အဝတွာ ကသ္မာ ဒွါဒသာယတနာနိ ဝုတ္တာနီတိ စေ? ဆဝိညာဏကာယုပ္ပတ္တိယာ ဒွါရာရမ္မဏဝဝတ္ထာနတော အယမေတေသံ ဘေဒေါ ဟောတီတိ ဒွါဒသ ဝုတ္တာနိ။ စက္ခုဝိညာဏဝီထိပရိယာပန္နဿ ဟိ ဝိညာဏကာယဿ စက္ခာယတနမေဝ ဥပ္ပတ္တိဒွါရံ၊ ရူပါယတနမေဝါရမ္မဏံ။ တထာ ဣတရာနိ ဣတရေသံ။ ဆဋ္ဌဿ ပန ဘဝင်္ဂမနသင်္ခါတော မနာယတနေကဒေသောဝ ဥပ္ပတ္တိဒွါရံ၊ အသာဓာရဏဉ္စ ဓမ္မာယတနံ အာရမ္မဏန္တိ။ ဣတိ ဆန္နံ ဝိညာဏကာယာနံ ဥပ္ပတ္တိဒွါရာရမ္မဏဝဝတ္ထာနတော ဒွါဒသ ဝုတ္တာနီတိ အယမေတ္ထ တာဝတ္တတာ။

ဒဋ္ဌဗ္ဗဘေဒတောတိ ဧတ္ထ ပန သဗ္ဗာနိ စေတာနိ အာယတနာနိ အနာဂမနတော၊ အနိဂ္ဂမနတော စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ န ဟိ တာနိ ပုဗ္ဗေ ဥဒယာ ကုတောစိ အာဂစ္ဆန္တိ၊ နပိ ဥဒ္ဓံ ဝယာ ကုဟိဉ္စိ ဂစ္ဆန္တိ ¶ ၊ အထ ခေါ ပုဗ္ဗေ ဥဒယာ အပ္ပဋိလဒ္ဓသဘာဝါနိ ဥဒ္ဓံ ဝယာ ပရိဘိန္နသဘာဝါနိ၊ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တဝေမဇ္ဈေ ပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိတာယ အဝသာနိ ပဝတ္တန္တိ၊ တသ္မာ အနာဂမနတော၊ အနိဂ္ဂမနတော စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ တထာ နိရီဟတော၊ အဗျာပါရတော စ။ န ဟိ စက္ခုရူပါဒီနံ ဧဝံ ဟောတိ ¶ ‘‘အဟော ဝတ အမှာကံ သာမဂ္ဂိယံ ဝိညာဏံ နာမ ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိ၊ န စ တာနိ ဝိညာဏုပ္ပာဒနတ္ထံ ဒွါရဘာဝေန၊ ဝတ္ထုဘာဝေန၊ အာရမ္မဏဘာဝေန ဝါ ဗျာပါရမာပဇ္ဇန္တိ၊ အထ ခေါ ဓမ္မတာဝေသာ ယံ စက္ခုရူပါဒိသာမဂ္ဂိယံ စက္ခုဝိညာဏာဒီနိ သမ္ဘဝန္တိ၊ တသ္မာ နိရီဟတော၊ အဗျာပါရတော စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ အပိစ အဇ္ဈတ္တိကာနိ သုညော ဂါမော ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ ဓုဝသုဘသုခတ္တဘာဝဝိရဟိတတ္တာ၊ ဗာဟိရာနိ ဂါမဃာတကစောရာ ဝိယ။ တထာ အဇ္ဈတ္တိကာနိ ဆပါဏကာ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ၊ ဗာဟိရာနိ တေသံ ဂေါစရာ ဝိယာတိ အယမေတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗဘေဒေါ။ ဧဝံ ပါဠိမုတ္တနယေနေတ္ထ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

အာယတနဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဓာတုဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

ဓာတုဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ပန အတ္ထတော တာဝ – အဋ္ဌာရသ ဓာတုယောတိ ဧတ္ထ ဝိဒဟတိ၊ ဓီယတေ၊ ဝိဓာနံ၊ ဝိဓီယတေ ဧတာယ၊ ဧတ္ထ ဝါ ဓီယတီတိ ဓာတု။ လောကိယာ ဟိ ဓာတုယော ကာရဏဘာဝေန ဝဝတ္ထိတာ။ အနေကပ္ပကာရံ သံသာရဒုက္ခံ ဝိဒဟန္တိ နိပ္ဖာဒေန္တိ၊ သတ္တေဟိ စ ဓီယန္တေ ဓာရီယန္တိ၊ ဒုက္ခဝိဓာနမတ္တမေဝ စေတာ၊ ဧတာဟိ စ ကာရဏဘူတာဟိ သံသာရဒုက္ခံ သတ္တေဟိ အနုဝိဓီယတိ၊ ယထာဝိဟိတဉ္စ ဒုက္ခံ ဧတာသွေဝ ဓီယတိ ဌပီယတီတိ ဧတေဟိ အတ္ထေဟိ ယထာသမ္ဘဝံ ‘‘ဓာတုယော’’တိ ဝုစ္စန္တိ။

ယထာ ¶ ဝါ သရီရသင်္ခါတဿ သမုဒါယဿ အဝယဝဘူတေသု ရသသောဏိတာဒီသု အညမညံ ဝိသဘာဂလက္ခဏပရိစ္ဆိန္နေသု ဓာတုသမညာ၊ ဧဝမေတေသုပိ ပဉ္စက္ခန္ဓသင်္ခါတဿ အတ္တဘာဝဿ စက္ခာဒီသု ဓာတုသမညာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ လောကိယလောကုတ္တရသာဓာရဏတ္ထဝသေန ပန အတ္တနော သဘာဝံ ဓာရေန္တီတိ ဓာတုယော။ နိဇ္ဇီဝမတ္တာနမေတံ အဓိဝစနံ၊ တသ္မာ ယထာဝုတ္တေနတ္ထေန စက္ခု စ တံ ဓာတု စာတိ စက္ခုဓာတု။ ဧဝံ သေသေသုပီတိ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒတော ပနေတ္ထ အာယတနေသု ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ အပိစ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇနသမ္ပဋိစ္ဆနဒွယဝိညာဏံ ¶ မနောဓာတု နာမ။ ပဉ္စဝိညာဏမနောဓာတုဝဇ္ဇိတံ ပန သဗ္ဗမ္ပိ ဝိညာဏံ မနောဝိညာဏဓာတု နာမ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဝိဘင်္ဂနယတော ပနေတ္ထ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ တာဝ – ‘‘ပထဝီဓာတု အာပေါ တေဇော ဝါယော အာကာသဝိညာဏဓာတူ’’တိ ဆ ဓာတုယော ဥဒ္ဒိသိတွာ အာဒိတော ပဉ္စ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရဝသေန၊ ပစ္ဆိမာ စ ဆ ဝိညာဏဝသေန ဝိဘတ္တာ၊ အပရာပိ ‘‘သုခဓာတု ဒုက္ခသောမနဿဒေါမနဿုပေက္ခာအဝိဇ္ဇာဓာတူ’’တိ ဆ ဓာတုယော ဥဒ္ဒိသိတွာ တထာ တထာ ဝိဘတ္တာ၊ ပုန အပရာပိ ‘‘ကာမဓာတု ဗျာပါဒဝိဟိံသာနေက္ခမ္မအဗျာပါဒအဝိဟိံသာဓာတူ’’တိ ဆ ဓာတုယော ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ ဧဝံ တီဟိ ဆက္ကေဟိ ပစ္စေကံ တေဘူမကာ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော သရူပတော၊ လက္ခဏာဟာရတော၊ နိဿယဝိသယပယောဂဝိနာဘာဝါဒိတော စ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အယံ သုတ္တန္တဘာဇနီယနယော။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ပန သရူပေနေဝ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော ဥဒ္ဒိသိတွာ ပသာဒဝိသယဓာတုယော အာယတနေ ဝုတ္တနယေန ဝိဘတ္တာ၊ သတ္တ ဝိညာဏဓာတုယော ပန –

‘‘တတ္ထ ကတမာ စက္ခုဝိညာဏဓာတု? စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စိတ္တံ…ပေ… စက္ခုဝိညာဏဓာတု။ အယံ ဝုစ္စတိ စက္ခုဝိညာဏဓာတု…ပေ… ကာယဝိညာဏဓာတု။

‘‘တတ္ထ ¶ ကတမာ မနောဓာတု? စက္ခုဝိညာဏဓာတုယာ…ပေ… ကာယဝိညာဏဓာတုယာ…ပေ… နိရုဒ္ဓသမနန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စိတ္တံ…ပေ… သဗ္ဗဓမ္မေသု ဝါ ပန ပဌမသမန္နာဟာရော ဥပ္ပဇ္ဇတိ စိတ္တံ…ပေ… အယံ ဝုစ္စတိ မနောဓာတု။

‘‘တတ္ထ ကတမာ ဓမ္မဓာတု? ဝေဒနာက္ခန္ဓော သညာက္ခန္ဓော သင်္ခါရက္ခန္ဓော၊ ယဉ္စ ရူပံ အနိဒဿနံ အပ္ပဋိဃံ ဓမ္မာယတနပရိယာပန္နံ၊ အသင်္ခတာ စ ဓာတု…ပေ… အယံ ဝုစ္စတိ ဓမ္မဓာတု။

‘‘တတ္ထ ကတမာ မနောဝိညာဏဓာတု…ပေ… မနောဓာတုယာပိ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓသမနန္တရာ ¶ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စိတ္တံ…ပေ… မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စိတ္တံ…ပေ… အယံ ဝုစ္စတိ မနောဝိညာဏဓာတူ’’တိ (ဝိဘ။ ၁၈၄) –

ဧဝံ ဝိဘတ္တာ။ တတ္ထ သဗ္ဗဓမ္မေသု ဝါ ပန ပဌမသမန္နာဟာရောတိ ဧတ္ထ ပဉ္စဝိညာဏဝိသယေသု သဗ္ဗဓမ္မေသူတိ ဧဝံ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ မနောဓာတုယာပိ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓသမနန္တရာတိ ဧတ္ထ ပန ပိ-ကာရော သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော၊ တသ္မာ မနောဓာတုယာပိ သန္တီရဏဝေါဋ္ဌဗ္ဗနာဒိမနောဝိညာဏဓာတုယာပီတိ ဧဝမတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ မနဉ္စ ပဋိစ္စာတိအာဒီသု မနောဒွါရေ ဘဝင်္ဂမနဉ္စေဝ စတုဘူမကဓမ္မာရမ္မဏဉ္စ ပဋိစ္စ သဟာဝဇ္ဇနကဇဝနံ နိဗ္ဗတ္တတီတိ အတ္ထော။ အယံ အဘိဓမ္မဘာဇနီယနယော။

ပဉှာပုစ္ဆကနယေ ပန အဋ္ဌာရသန္နံ ဓာတူနံ ကတိ ကုသလာ…ပေ… ကတိ အရဏာတိ? သောဠသ ဓာတုယော အဗျာကတာ၊ ဒွေ ဓာတုယော တိဓာပိ ဟောန္တိ…ပေ… ဒသ ဓာတုယော နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ၊ ပဉ္စ ဓာတုယော ဝိပါကာ၊ မနောဓာတု သိယာ ဝိပါကာ၊ သိယာ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ၊ ဒွေ ဓာတုယော တိဓာပိ ¶ ဟောန္တိ။ ဒသ ဓာတုယော ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာ၊ သဒ္ဒဓာတုယော အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယာ၊ ပဉ္စ ဓာတုယော သိယာ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာ၊ သိယာ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယာ၊ ဒွေ ဓာတုယော တိဓာပိ…ပေ… ဒသ ဓာတုယော သိယာ ဥပ္ပန္နာ၊ သိယာ ဥပ္ပာဒိနော၊ သဒ္ဒဓာတု သိယာ ဥပ္ပန္နာ၊ သိယာ အနုပ္ပန္နာ၊ သိယာ န ဝတ္တဗ္ဗာ ဥပ္ပာဒိနောတိ၊ ဆ ဓာတုယော တိဓာပိ။ ဓမ္မဓာတု တိဓာဝ…ပေ… ရူပဓာတု သနိဒဿနသပ္ပဋိဃာ၊ နဝ ဓာတုယော အနိဒဿနသပ္ပဋိဃာ၊ အဋ္ဌ ဓာတုယော အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာ။ သတ္တရသ ဓာတုယော န ဟေတူ၊ ဓမ္မဓာတု ဒွိဓာဝ…ပေ… သောဠသ ဓာတုယော အရဏာ၊ ဒွေ ဓာတုယော ဒွိဓာပီတိ အယံ ပဉှာပုစ္ဆကနယော။

ဣဒါနိ ပနေတာသံ –

ကမတာဝတ္တတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ပစ္စယာနံ ဝိဘာဂတော၊

ဓာတူနမိဓ ဝိညေယျော၊ ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ကမတော တာဝ ဣဓာပိ ဒေသနာက္ကမောဝ ယုဇ္ဇတိ။ သော စ ပနာယံ ဟေတုဖလာနုပုဗ္ဗဝဝတ္ထာနဝသေန ¶ ဝုတ္တော။ စက္ခုဓာတု ရူပဓာတူတိ ဣဒံ ဟိ ဒွယံ ဟေတု၊ စက္ခုဝိညာဏဓာတူတိ ဣဒံ ဖလံ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။ အယံ တာဝေတ္ထ ကမော။

တာဝတ္တတော ပန ယာ ဣဓ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ တီဟိ ဆက္ကေဟိ ဝုတ္တာ ဓာတုယော စေဝ၊ တေသု တေသု သုတ္တာဘိဓမ္မပဒေသေသု ‘‘အာဘာဓာတု…ပေ… အနေကဓာတုနာနာဓာတုလောကော’’တိအာဒိနာ အာဂတာ စာတိ အညာပိ ဗဟုဓာတုယော ဒိဿန္တိ၊ တာသမ္ပိ ဝသေန ပရိစ္ဆေဒံ အဝတွာ ကသ္မာ အဋ္ဌာရသေဝ ဝုတ္တာတိ? တာသမ္ပိ တဒန္တောဂဓတ္တာ။

အပိစ ဝိဇာနနသဘာဝေ ဝိညာဏေ ဇီဝသညီနံ တဿာ စက္ခုဝိညာဏာဒိဘေဒေန အနေကတံ၊ စက္ခုရူပါဒိပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိတာယ အနိစ္စတဉ္စ ပကာသေတွာ တသ္မိံ ဒီဃရတ္တာနုသယိတဇီဝသညာသမူဟနနတ္ထဉ္စ အဋ္ဌာရသေဝ ဝုတ္တာ။ ကိဉ္စ ဘိယျော ¶ – ဝေနေယျဇ္ဈာသယဝသေန စ။ ဝေနေယျာ ဟိ အရူပမူဠှော ရူပမူဠှော ဥဘယမူဠှောတိ တိဝိဓာ ဟောန္တိ။ တေသံ တိဏ္ဏမ္ပိ ယထာက္ကမံ နာတိသင်္ခေပဝိတ္ထာရတော အရူပဘေဒဝိဘာဝိနီ ခန္ဓဒေသနာ၊ ရူပဘေဒဝိဘာဝိနီ အာယတနဒေသနာ၊ တဒုဘယဘေဒဝိဘာဝိနီ ဓာတုဒေသနာ သပ္ပာယာတိ ဝေနေယျဇ္ဈာသယဝသေန အဋ္ဌာရသေဝ ဝုတ္တာတိ။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘သင်္ခေပဝိတ္ထာရနယေန တထာ တထာ ဟိ၊

ဓမ္မံ ပကာသယတိ ဧသ ယထာ ယထာဿ၊

သဒ္ဓမ္မတေဇဝိဟတံ ဝိလယံ ခဏေန၊

ဝေနေယျသတ္တဟဒယေသု တမော ပယာတီ’’တိ။ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၃)၊

အယမေတ္ထ တာဝတ္တတာ။

ဒဋ္ဌဗ္ဗတော ပနေတာ သဗ္ဗာပိ သင်္ခတာ ဓာတုယော ပုဗ္ဗန္တာပရန္တဝိဝိတ္တတော၊ ဓုဝသုဘသုခတ္တဘာဝသုညတော၊ ပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိတော စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဝိသေသတော ပနေတ္ထ ဘေရိတလံ ဝိယ စက္ခုဓာတု ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ဒဏ္ဍော ဝိယ ရူပဓာတု၊ သဒ္ဒေါ ဝိယ စက္ခုဝိညာဏဓာတု။ တထာ တိဿောပိ စေတာ ယထာက္ကမံ အာဒါသတလမုခမုခနိမိတ္တာနိ ဝိယ။ တထာ တိလယန္တစက္ကတေလာနိ ဝိယ၊ အဓရာရဏီဥတ္တရာရဏီအဂ္ဂီ ဝိယ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဧသ နယော သောတဓာတုအာဒီသုပိ။ မနောဓာတု ပန ယထာသမ္ဘဝတော စက္ခုဝိညာဏဓာတုအာဒီနံ ပုရေစရာနုစရာ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဓမ္မဓာတုယံ ပန ဝေဒနာ သလ္လသူလမိဝ ¶ ၊ သညာ ရိတ္တမုဋ္ဌိ ဝိယ၊ သင်္ခါရာ ဝိသရုက္ခမိဝ၊ သုခုမရူပံ ခုရစက္ကံ ဝိယ၊ အသင်္ခတာ ဓာတု ခေမန္တဘူမိ ဝိယ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ မနောဝိညာဏဓာတု ပန မက္ကဋော ဝိယ၊ အဿခဠုင်္ကော ဝိယ၊ ယတ္ထကာမနိပါတိတော ဝေဟာသက္ခိတ္တဒဏ္ဍော ဝိယ၊ ရင်္ဂနဋော ဝိယ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အယမေတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗတာ။

ပစ္စယာနံ ¶ ဝိဘာဂတော ပနေတ္ထ စက္ခုဝိညာဏဓာတုယာ စက္ခု နိဿယပစ္စယော၊ ရူပံ အာရမ္မဏပစ္စယော၊ ကိရိယာမနောဓာတု အနန္တရပစ္စယော၊ တယော အရူပိနော ခန္ဓာ သဟဇာတပစ္စယော။ ဧဝံ သောတဝိညာဏာဒီသုပိ။ မနောဝိညာဏဓာတုယာ ပန မနောဓာတု အနန္တရပစ္စယော၊ ဓမ္မဓာတု အာရမ္မဏပစ္စယော၊ သမ္ပယုတ္တနိဿယသဟဇာတာဒိပစ္စယောတိ အယံ ပစ္စယဝိဘာဂေါ။ ဧဝံ ဝိညေယျော ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

ဓာတုဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သစ္စဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

သစ္စဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ပန အတ္ထတော တာဝ – စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနီတိ ဧတ္ထာယံ သစ္စ-သဒ္ဒေါ အနေကေသု အတ္ထေသု ဒိဿတိ။ သေယျထိဒံ – ‘‘သစ္စံ ဘဏေ န ကုဇ္ဈေယျာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ ပ။ ၂၂၄) ဝါစာသစ္စေ။ ‘‘သစ္စေ ဌိတာ သမဏဗြာဟ္မဏာ’’တိအာဒီသု (ဇာ။ ၂။၂၁။၄၃၃) ဝိရတိသစ္စေ။ ‘‘ကသ္မာ နု သစ္စာနိ ဝဒန္တိ နာနာ၊ ပဝါဒိယာသေ ကုသလာဝဒါနာ’’တိအာဒီသု (သု။ နိ။ ၈၉၁) ဒိဋ္ဌိသစ္စေ။ ‘‘ဧကံ ဟိ သစ္စံ၊ န ဒုတိယမတ္ထီ’’တိအာဒီသု (သု။ နိ။ ၈၉၀) ပရမတ္ထသစ္စေ၊ နိဗ္ဗာနေ စေဝ မဂ္ဂေ စ။ ‘‘စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ကတိ ကုသလာ’’တိအာဒီသု (ဝိဘ။ ၂၁၆) အရိယသစ္စေ။ သွာယမိဓာပိ အရိယသစ္စေ ဝတ္တတိ။ ကေနဋ္ဌေန သစ္စာနိ? တထဋ္ဌေန။ ကောယံ တထဋ္ဌော နာမ? ယော ပညာစက္ခုနာ ဥပပရိက္ခမာနာနံ မာယာဝ ဝိပရီတော၊ မရီစီဝ ဝိသံဝါဒကော၊ တိတ္ထိယာနံ အတ္ထာ ဝိယ အနုပလဗ္ဘမာနသဘာဝေါ စ န ဟောတိ၊ အထ ခေါ ဗာဓနပ္ပဘဝသန္တိနိယျာနဘူတေန တစ္ဆာဝိပရီတဘူတဘာဝေန အရိယဉာဏဿ ဂေါစရော ဟောတိ။ အယံ တထဋ္ဌော သစ္စဋ္ဌောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘ဣတိ ¶ ¶ တစ္ဆာဝိပလ္လာသဘူတဘာဝံ စတူသုပိ၊

ဒုက္ခာဒီသွဝိသေသေန၊ သစ္စဋ္ဌံ အာဟု ပဏ္ဍိတာ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၉၊ သာရတ္ထ။ ဋီ။ မဟာဝဂ္ဂ ၃။၁၄)။

အရိယာနိ စ တာနိ သစ္စာနိ စာတိ အရိယသစ္စာနိ။ အရိယာနီတိ ဥတ္တမာနိ၊ အဝိသံဝါဒကာနီတိ အတ္ထော။ အရိယေဟိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗာနိ သစ္စာနိ၊ အရိယဿ ဝါ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ သန္တကာနိ သစ္စာနိ တေန ဥပ္ပာဒိတတ္တာ၊ ပကာသိတတ္တာ စ၊ အရိယဘာဝကရာနိ ဝါ သစ္စာနိ တေသံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓတ္တာ အရိယဘာဝသိဒ္ဓိတောတိ အရိယသစ္စာနိ။ ‘‘ဒုက္ခံ အရိယသစ္စ’’န္တိအာဒီသု ပန ဒု-ဣတိ အယံ သဒ္ဒေါ ကုစ္ဆိတေ ဒိဿတိ။ ကုစ္ဆိတံ ဟိ ပုတ္တံ ‘‘ဒုပုတ္တော’’တိ ဝဒန္တိ။ ခံ-သဒ္ဒေါ ပန တုစ္ဆေ။ တုစ္ဆံ ဟိ အာကာသံ ‘‘ခ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣဒဉ္စ ပဌမသစ္စံ ကုစ္ဆိတံ အနေကောပဒ္ဒဝါဓိဋ္ဌာနတော၊ တုစ္ဆံ ဗာလဇနပရိကပ္ပိတဓုဝသုဘသုခတ္တဘာဝဝိရဟိတတော၊ တသ္မာ ကုစ္ဆိတတ္တာ၊ တုစ္ဆတ္တာ စ ‘‘ဒုက္ခ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ သံ-ဣတိ စ အယံ သဒ္ဒေါ ‘‘သမာဂမော၊ သမေတ’’န္တိအာဒီသု သံယောဂံ ဒီပေတိ။ ဥ-ဣတိ အယံ သဒ္ဒေါ ‘‘ဥပ္ပန္နံ ဥဒိတ’’န္တိအာဒီသု ဥပ္ပတ္တိံ။ အယ-သဒ္ဒေါ ပန ကာရဏံ ဒီပေတိ။ ဣဒဉ္စ ဒုတိယသစ္စံ အဝသေသပစ္စယသမာယောဂေ သတိ ဒုက္ခဿုပ္ပတ္တိကာရဏန္တိ ‘‘ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ဝုစ္စတိ။

တတိယသစ္စံ ပန ယသ္မာ နိ-သဒ္ဒေါ အဘာဝံ၊ ရောဓ-သဒ္ဒေါ စာရကံ ဒီပေတိ၊ တသ္မာ အဘာဝေါ ဧတ္ထ၊ ဧတသ္မိံ ဝါ အဓိဂတေ သံသာရစာရကသင်္ခါတဿ ဒုက္ခနိရောဓဿ သဗ္ဗဂတိသုညတ္တာ၊ တပ္ပဋိပက္ခတ္တာ စာတိ ‘‘ဒုက္ခနိရောဓ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဒုက္ခဿ ဝါ အနုပ္ပာဒနိရောဓပစ္စယတ္တာ။ စတုတ္ထံ ပန ယသ္မာ ဧတံ ဒုက္ခနိရောဓံ ဂစ္ဆတိ၊ သတ္တံ ဝါ တံ ဂမယတိ အာရမ္မဏဝသေန တဒဘိမုခတ္တာ၊ ပဋိပဒါ စ ဟောတိ ဒုက္ခနိရောဓပ္ပတ္တိယာ၊ တသ္မာ ‘‘ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ ဝုစ္စတိ။

အပိစ ¶ ဒုက္ခာဒီနံ စတ္တာရော စတ္တာရော အတ္ထာ ဝိဘတ္တာ တထာ အဝိတထာ အနညထာ၊ ယေ ဒုက္ခာဒီနိ အဘိသမေန္တေဟိ အဘိသမေတဗ္ဗာ။ ယထာဟ –

‘‘ဒုက္ခဿ ပီဠနဋ္ဌော သင်္ခတဋ္ဌော သန္တာပဋ္ဌော ဝိပရိဏာမဋ္ဌော၊ ဣမေ စတ္တာရော ဒုက္ခဿ ဒုက္ခဋ္ဌာ တထာ အဝိတထာ အနညထာ။ သမုဒယဿ အာယူဟနဋ္ဌော နိဒါနဋ္ဌော သံယောဂဋ္ဌော ပလိဗောဓဋ္ဌော ¶ …ပေ… နိရောဓဿ နိဿရဏဋ္ဌော ဝိဝေကဋ္ဌော အသင်္ခတဋ္ဌော အမတဋ္ဌော…ပေ… မဂ္ဂဿ နိယျာနဋ္ဌော ဟေတွဋ္ဌော ဒဿနဋ္ဌော အာဓိပတေယျဋ္ဌော…ပေ… အနညထာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၂။၈)။

ဧဝံ ဝိဘတ္တာနံ စတုန္နံ စတုန္နံ အတ္ထာနံ ဝသေန ဒုက္ခာဒီနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒတော ပန တဏှာဝဇ္ဇိတာ သဗ္ဗလောကိယဓမ္မာ၊ သံကိလေသိကဝဇ္ဇိတာ ဝါ ဒုက္ခသစ္စံ နာမ၊ တဏှာ ပန သဗ္ဗာ အကုသလာ ဝါ လောကိယကုသလာ ဝါ ဓမ္မာ သမုဒယသစ္စံ နာမ၊ နိဗ္ဗာနံ နိရောဓသစ္စံ နာမ၊ လောကုတ္တရကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တာနိ အဋ္ဌမဂ္ဂင်္ဂါနိ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ နာမ။ ဣမေဟိ ပန မဂ္ဂင်္ဂေဟိ သမ္ပယုတ္တာ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ စေဝ သာမညဖလာနိ စေတ္ထ အသင်္ဂဟိတာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ တာနိ ဟိ ‘‘ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၃။၁၅) ဝစနတော သင်္ခါရဒုက္ခသင်္ဂဟိတာနိပိ။ ယာယ ပရိညာယ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ တထတ္တေန န ဟောန္တိ၊ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စန္တိ န ဝုစ္စန္တိ၊ တာနိ ဌပေတွာ သဗ္ဗေ လောကိယလောကုတ္တရဓမ္မာ သင်္ဂဟိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အယံ ဓမ္မဘေဒေါ။

ဝိဘင်္ဂနယတော ပနေတ္ထ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ ဒုက္ခသစ္စံ တာဝ –

‘‘တတ္ထ ¶ ကတမံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ? ဇာတိပိ ဒုက္ခာ၊ ဇရာပိ ဒုက္ခာ၊ မရဏမ္ပိ ဒုက္ခံ၊ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာပိ ဒုက္ခာ၊ အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော၊ ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂေါ ဒုက္ခော၊ ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ၊ တမ္ပိ ဒုက္ခံ၊ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ’’တိ (ဝိဘ။ ၁၉၀) –

ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိဘတ္တံ။ တတ္ထ ဒုက္ခံ တိဝိဓံ ဟောတိ ဒုက္ခဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဒုက္ခံ သင်္ခါရဒုက္ခန္တိ။ တတ္ထ ဒုက္ခဒုက္ခံ ဒုဝိဓံ ပရိယာယဒုက္ခံ နိပ္ပရိယာယဒုက္ခန္တိ။ တတ္ထ ကာယိကစေတသိကဒုက္ခဒေါမနဿဝေဒနာ နိပ္ပရိယာယဒုက္ခံ နာမ၊ တဒဝသေသာ ပန ဒုက္ခဒုက္ခဿ ဝတ္ထုဘူတာ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ ပရိယာယဒုက္ခံ နာမ။ သုခသောမနဿဝေဒနာ ဝိပရိဏာမဒုက္ခံ နာမ။ သဗ္ဗေ ပန ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ၊ သဗ္ဗသင်္ခတာ ဝါ သင်္ခါရဒုက္ခံ နာမ။ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ ဒုက္ခာနံ ဝသေန ယထာယောဂံ တီသု ¶ ဘဝေသု ဇာတိအာဒီနံ ဒုက္ခဒုက္ခတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကာမဘဝသ္မိံ ဟိ ဇာတိ တာဝ သယံ န ဒုက္ခာ၊ အပါယဂတိမနုဿဂတိအာဒီသု ပန နိရယဂ္ဂိသန္တာပါဒိမူလကံ၊ ဂဗ္ဘောက္ကန္တိကာဒိမူလကံ၊ ဇိဃစ္ဆာပိပါသာဒိမူလကဉ္စ ဒုက္ခံ တဿ သဗ္ဗဿ ကာယိကစေတသိကဒုက္ခဿ ဝတ္ထုဘာဝေန ပရိယာယတော ဒုက္ခန္တိ။ တထာ ဇရာမရဏာဒယောပိ။ ကေဝလံ ဇရာ ကာယဒုဗ္ဗလတာမူလဿ၊ ပုတ္တဒါရာဒိပရိဘဝမူလဿ စ၊ မရဏံ ပန မာရဏန္တိကဝေဒနာဘူတဿ၊ နိရယာဒိဂတိနိမိတ္တဒဿနမူလဿ စ ဒုက္ခဿ ဝတ္ထုဘာဝတော၊ သောကာဒယော သောကာဒိမူလဿ ကာယိကစေတသိကဒုက္ခဿ ဝတ္ထုဘာဝတ္တာ စေဝ သယံ ဒုက္ခတ္တာ စ ဒုက္ခာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိပရိဏာမဒုက္ခသင်္ခါရဒုက္ခတာ စေသံ ပသိဒ္ဓါယေဝ။ ဧဝံ ကာမဘဝေ ဇာတိအာဒီနံ တီဟိပိ ဒုက္ခေဟိ ဒုက္ခတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ရူပါရူပဘဝေသု ပန ယသ္မာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ န သန္တိ၊ တသ္မာ တတ္ထ ဇာတိအာဒီနံ ¶ ဝိပရိဏာမဒုက္ခသင်္ခါရဒုက္ခဝသေန စ ဒုက္ခတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ န ဒုက္ခဒုက္ခဝသေနာတိ အယံ ဒုက္ခသစ္စေ နယော။

သမုဒယသစ္စံ ပန ‘‘ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ ဝိဘဝတဏှာ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၀၃) တတ္တကမေဝ ဥဒ္ဒိသိတွာ ‘‘သာ ခေါ ပနေသာ တဏှာ ကတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၀၃) ပုစ္ဆိတွာ ဆန္နံ ဆန္နံ ဣန္ဒြိယဝိသယဝိညာဏဖဿဝေဒနာသညာစေတနာတဏှာဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝိသယဘူတာနံ ဝသေန တဏှာယ ‘‘ဧတ္ထေသာ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပတ္တိံ ပကာသေတွာ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘတ္တံ။

နိရောဓသစ္စံ ပန ‘‘တဿာ ဧဝ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓော စာဂေါ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ မုတ္တိ အနာလယော’’တိ (ဝိဘ။ ၂၀၄) ဝတွာ ပုန ‘‘သာ ခေါ ပနေသာ တဏှာ ကတ္ထ နိရုဇ္ဈမာနာ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၀၄) ပုစ္ဆိတွာ သမုဒယသစ္စေ ဝုတ္တဣန္ဒြိယာဒီနံ ဝသေန ပဋိလောမတော တဏှာယ နိရောဓံ ပကာသေတွာ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘတ္တံ။ တတ္ထ အသေသဝိရာဂနိရောဓောတိအာဒီနိ ပဒါနိ နိဗ္ဗာနဝေဝစနာနိ။ နိဗ္ဗာနံ ဟိ အာဂမ္မ တဏှာ အသေသာ ဝိရဇ္ဇတိ၊ နိရုဇ္ဈတိ၊ စဇီယတိ၊ ပဋိနိဿဇ္ဇီယတိ၊ မုစ္စတိ၊ န အလ္လီယတိ၊ တသ္မာ ‘‘အသေသဝိရာဂနိရောဓော စာဂေါ ပဋိနိဿဂ္ဂေါ မုတ္တိ အနာလယော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧကမေဝ ဟိ နိဗ္ဗာနံ၊ နာမာနိ ပနဿ သဗ္ဗသင်္ခတာနံ နာမပဋိပက္ခဝသေန အနေကာနိ ဟောန္တိ။

နနု ပါဋေက္ကံ နိဗ္ဗာနံ နာမ နတ္ထိ၊ ကိလေသက္ခယမတ္တမေဝ နိဗ္ဗာနံ၊ တေနေဝ စ တာသု တာသု ¶ သုတ္တာဘိဓမ္မဒေသနာသု ‘‘ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော’’တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၄။၃၁၄) ဝုတ္တန္တိ စေ? န၊ အရဟတ္တနိဗ္ဗာနာနံ ဧကတာပဇ္ဇနတော။ အရဟတ္တမ္ပိ ဟိ ‘‘ယော ခေါ၊ အာဝုသော၊ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယော၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ အရဟတ္တ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၁၄) ရာဂါဒီနံ ပရိက္ခယန္တေ ဥပ္ပန္နတ္တာ ဥပစာရေန ¶ အရဟတ္တံ ရာဂက္ခယာဒိဘာဝေန ဝုစ္စတိ၊ တထာ ရာဂါဒီနံ ခယဟေတုတ္တာ နိဗ္ဗာနမ္ပိ ရာဂက္ခယာဒိဘာဝေန ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဣတရထာ နိဗ္ဗာနဿ ဗဟုတ္တံ အာပဇ္ဇတိ ရာဂါဒီနံ ဗဟုန္နံ ခယဿာပိ ဗဟုတ္တာ။ သဗ္ဗကိလေသာနမ္ပိ ခယဿ ဧကတ္တေန ပဌမမဂ္ဂေန ဒိဋ္ဌိအာဒီနံ ခယေ သဗ္ဗကိလေသက္ခယော အာပဇ္ဇတိ၊ ဩဠာရိကတ္တဉ္စဿ သိယာ တိရစ္ဆာနာနမ္ပိ ဥပ္ပန္နရာဂက္ခယဿ ပါကဋတ္တေန နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိတော၊ ဂေါတြဘူက္ခဏေပိ စ ရာဂါဒိက္ခယော ဟောတိ ဂေါတြဘုနော နိဗ္ဗာနဝိသယတ္တာ၊ မဂ္ဂဿ ပန နိဗ္ဗာနာရမ္မဏတာအပ္ပသင်္ဂေါ။ န ဟိ အတ္တနာ ခေပိယမာနကိလေသက္ခယမာရဗ္ဘ မဂ္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အဘာဝေါ စဿ အာပဇ္ဇတိ ရာဂါဒိက္ခယဘူတဿ ပန အဘာဝဿ ပက္ခဝသေန တုစ္ဆရူပတ္တာ၊ တဿာပိ ဘာဝတ္တာဘာဝါဝ ဝိဝေကလက္ခဏံ န သိယာ၊ သင်္ခတတာ စဿ သိယာ။ န ဟိ ကဒါစိ ဥပလဗ္ဘမာနံ အသင်္ခတံ ဘဝိတုမရဟတိ သဗ္ဗေသမ္ပိ အဟေတုကတ္တာပတ္တိတော၊ သင်္ခတတ္တေပိ စဿ န နိဗ္ဗာနတ္တံ ဥပ္ပတ္တိဇရာဘင်္ဂသမင်္ဂိတာယ ဒုက္ခတ္တာ၊ တထာ စ အဘာဝဿာပိ အဘာဝေါ၊ အနဝဋ္ဌာနဉ္စ ခီဏာနမ္ပိ ရာဂါဒီနံ ပုန ဥပ္ပဇ္ဇနံ ယေသံ တေသမေဝ အဘာဝေါ အဘာဝဿ ဝိနဋ္ဌတ္တာ။

အပိစ ကာရဏန္တရေန ဝါ ဘာဝေ ဥပ္ပန္နေ ရာဂါဒီနံ န ကာစိ ဟာနိ ဟောတိ။ န ဟိ အညဿုပ္ပတ္တိယံ အညံ ဝိဂစ္ဆတိ။ အဘာဝေါ ဘာဝဿ ဝိရောဓိ၊ ဝိရောဓိသန္နိဓာနေ စ ဣတရံ ဝိဂစ္ဆတီတိ စေ? ကိမိဒံ ဝိဂမနံ နာမ။ ယဒိ တမ္ပိ ဘာဝရူပံ၊ သမာနဒေါသတာ စဿ သိယာ အနဝဋ္ဌာနဉ္စ၊ န စ အတ္ထသိဒ္ဓိ။ ယဒိ တုစ္ဆရူပံ၊ ကိံ ပဌမမေဝဿ တုစ္ဆရူပတာယ ဥပဂတာယ ဒူရမ္ပိ ဂန္တွာ ဥပဂန္တဗ္ဗာတိ သိဒ္ဓါ၊ ရာဂါဒိက္ခယဘူတဿ နိဗ္ဗာနဿ တုစ္ဆရူပတာယ အဘာဝေါ၊ န စ အဘာဝေါ ဧဝ နိဗ္ဗာနံ။ အတီတာနာဂတဒေါသာနမဘာဝေ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ အဘာဝတော ဝတ္တမာနာနဉ္စ ¶ အဘာဝေါ နာမ။ အဘာဝေါ နာမ န ကိလေသဝိဂမမတ္တော၊ အပိ တု အနုပ္ပတ္တိဘာဝေန။ အစ္စန္တဝိဂမော နိဗ္ဗာနေနာပိ သမ္ပာဒီယတီတိ စေ? န၊ တဿ ကာရဏဘာဝါ။ ဝိပဿနာ ကာရဏမိတိ စေ? န၊ အတ္တာဒိဝိကပ္ပဇနကသင်္ခတဓမ္မဒဿနေန ဝိနာ အနတ္တာဒိဝိကပ္ပဘူတာယ ဝိပဿနာယ အနုပ္ပတ္တိတော။ ယဒိ ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တာယ သဗ္ဗေပိ သတ္တာ ဝိမုတ္တာ ဧဝ သိယုံ၊ နော စ ကဒါစိ န ပုစ္ဆေယျ ဝိရုဒ္ဓဓမ္မဒဿနာဘာဝါ။ န ဟိ ဒဿနံ ဝိနာ ဝိကပ္ပော သမ္ဘဝတိ၊ န စ အတ္တာတိ ဝိကပ္ပဇနကရူပါဒိဒဿနမေဝ တဗ္ဗိရုဒ္ဓဝိကပ္ပဇနကံ ¶ ဟောတိ။ ဗုဒ္ဓါနဉ္စ ပရမ္ပရောပဒေသေန ရူပါဒီသု ဝိပဿနာဝိကပ္ပော ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ စေ? န၊ တေသမ္ပိ ဝိရုဒ္ဓဒဿနာဘာဝေန ဝိပဿနာဝိကပ္ပာနုပ္ပတ္တိတော။ န ဟိ ယာဒိသာယ ကာရဏသာမဂ္ဂိယာ ယာဒိသံ ကာရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာဒိသာယ ဧဝ တဗ္ဗိရုဒ္ဓံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဟေတုကတ္တပ္ပသင်္ဂတော။ န စ ဝိရုဒ္ဓဒဿနာဘာဝေန ဧကဿ ဝိပဿနာဝိကပ္ပဇနကသာမတ္ထိယာဘာဝတော တာဒိသာနံ ပရမ္ပရာယပိ တဗ္ဘာဝေါ၊ တဒုပဒေသော စ သမ္ဘဝတိ။ တိလက္ခဏူပဒေသနာနန္တရိကတာယ ပန ဗုဒ္ဓါနံ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာ သိဒ္ဓိ၊ တေနေဝဿ ကိလေသာနမစ္စန္တပ္ပဟာနဿ၊ ဝိပဿနောပဒေသသာမတ္ထိယဿ စ သိဒ္ဓီတိ နိဗ္ဗာနမေဝ တဒုဘယကာရဏံ၊ နာညန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ကသ္မာ ပန နိဗ္ဗာနဒဿနေန ရာဂါဒီနံ အစ္စန္တပ္ပဟာနံ၊ တိလက္ခဏဉ္စ ဟောတိ။ န ဟိ အညဿ ဒဿနေန ဣတရရာဂပ္ပဟာနံ၊ တိလက္ခဏဉာဏဉ္စ ယုတ္တန္တိ? န၊ အသင်္ခတဒဿနေန သင်္ခတဿ ဝါ ဒေါသဿ ဝါ ပါကဋတ္တာ။ ဒိဋ္ဌအစ္စန္တသုခါနံ ဟိ ဝဋ္ဋသုခေ၊ တန္နိဿယာရမ္မဏာဒီသု စ သုခါဘိမာနော၊ ဝဋ္ဋာဘိရတိ စ ပဟီယတိ ဒိဋ္ဌပရတီရဿ နာဝိကဿ နာဝါယေကဒေသေ သုခါဘိမာနာဘိရတိယော ဝိယ။ အပိစ သင်္ခတဓမ္မေသု အလ္လိနာ ရာဂါဒယော အသင်္ခတဓမ္မေ သဏ္ဌာတုံ န ¶ သက္ကောန္တိ အဂ္ဂိက္ခန္ဓေ ဝိယ မက္ခိကာ၊ ထလေ ဝိယ စ ဇလစရာ၊ နိဗ္ဗာနဒဿနေန ပဟီနဒေါသဿ စိတ္တဿ ယာထာဝတော တေသု သင်္ခတေသု တိလက္ခဏဒဿနံ သမ္ဘဝတိ ဘေသဇ္ဇာလေပေန ဝိဟတကာစတိမိရာဒိဒေါသဿ စက္ခုနော ဃဋာဒိရူပဒဿနံ ဝိယ၊ ဒိဋ္ဌဒေါသေသု စဿ သင်္ခါရေသု န ပုန ရာဂါဒီနမုပ္ပတ္တိ ဉာတာ သုစိဘာဝေ ဝိယ ဝစ္စကူပေတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကသ္မာ ပန ကေသဉ္စိ သတ္တာနံ ဧဝ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာသမ္ဘဝေါ၊ န သဗ္ဗေသန္တိ? အနာဒိဗုဒ္ဓပရမ္ပရောပဒေသသာပေက္ခတ္တာ၊ တေသဉ္စ ဥပဒေသကာနံ သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗဒါ အဘာဝတော၊ သောတူနဉ္စ ခဏသမ္ပတ္တိယာ အစ္စန္တဒုလ္လဘတ္တာ၊ စက္ကဝါဠာနဉ္စ အနန္တတ္တာ၊ တသ္မာ ကေစိ ဧဝ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒကာလေ တိလက္ခဏောပဒေသလာဘေန နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောန္တိ၊ န သဗ္ဗေတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ကထံ ပနေတ္ထ ရာဂါဒီနံ အစ္စန္တဝိဂမော နိဗ္ဗာနေန သာဓီယတီတိ? န တာဝ သော၊ အတီတာနာဂတာနံ တေသမိဒါနိ အဘာဝါ၊ ပုဗ္ဗေ စ တဿ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ၊ ဝတ္တမာနာနံ သရသနိရောဓတော။ ကထဉ္စဿ တုစ္ဆရူပဿ နိဗ္ဗာနဿ ဟေတုတ္တေ ယထာဝုတ္တဒေါသာနမဝသရောတိ စေ? န၊ တဿ ဘာဝရူပတ္တာ။ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပတ္တိယာ ဟိ နိဗ္ဗာနမာရဗ္ဘ အနုသယာဇနနဘာဝေန ဥပ္ပန္နမဂ္ဂါ ဧဝ ¶ ကိလေသာနမနုပ္ပာဒနိရောဓော တဒုပ္ပတ္တိယာ အာယတိံ ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟာနံ အနုပ္ပတ္တိတော အဂ္ဂိသန္နိဓာနေ အင်္ကုရာဇနကဘာဝေန ဥပ္ပန္နသာလိက္ခန္ဓဿ ဗီဇတာဘာဝရူပတာ ဝိယ။ န ဟိ အဘာဝေါ နာမ ကောစိ ပရမတ္ထတော အတ္ထိ၊ ယော ကာရဏေန ဇနီယတိ တဗ္ဗိရုဒ္ဓက္ခဏုပ္ပာဒနဘာဝေါဝုပ္ပာဒနံ အနေကက္ခဏုပ္ပာဒနေန ခန္ဓကာရာဘာဝုပ္ပာဒနံ ဝိယ၊ တသ္မာ ကိလေသာနံ အနုပ္ပတ္တိနိရောဓသင်္ခါတဿ အရိယမဂ္ဂဿ ဥပနိဿယတ္တာ ဥပနိဿယောပစာရေန နိဗ္ဗာနံ ‘‘အသေသဝိရာဂနိရောဓော’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တံ။ သရူပေနေဝ ကသ္မာ န ဝုတ္တန္တိ စေ? အဘိသုခုမတ္တာ၊ အနုပလဒ္ဓပုဗ္ဗတ္တာ စ၊ သုခုမတာ စဿ ဘဂဝတော ¶ အပ္ပောဿုက္ကတာဝစနတော၊ အရိယေန စက္ခုနာ ပဿိတဗ္ဗတော စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဧတ္ထ ပန ပရဝါဒီ အာဟ – ‘‘နတ္ထေဝ နိဗ္ဗာနံ အနုပလဗ္ဘနီယတော’’တိ။ န အနုပလဗ္ဘနီယံ တဿ သိဒ္ဓတ္တာ။ ဥပလဗ္ဘတိ ဟိ တံ တဒနုရူပပဋိပတ္တိယာ အရိယေဟိ။ အပိစ နိဗ္ဗာနံ နတ္ထီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဝိရုဒ္ဓဓမ္မာနံ ဘာဝေန အပဝဂ္ဂါဘာဝပ္ပသင်္ဂတော။ န စ တံ ယုတ္တံ ဥဏှာဒိပဋိပက္ခဿ သီတာဒိနော ဝိယ ဘဝပဋိပက္ခဿ နိဗ္ဗာနဿပိ အဝဿံဘာဝါ။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘ယထာပိ ဥဏှေ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ အပရံ ဝိဇ္ဇတိ သီတလံ၊

ဧဝံ တိဝိဓဂ္ဂိ ဝိဇ္ဇန္တေ၊ နိဗ္ဗာနံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗက’’န္တိ။ (ဗု။ ဝံ။ ၂။၁၁) –

အာဒိ။ အစ္စန္တနိရောဓဟေတုနော ဝိပဿနောပဒေသဿ ဒဿနတော စ အတ္ထေဝ နိဗ္ဗာနံ တံ ဝိနာ တဿာသမ္ဘဝတောတိ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော။ တဒေတံ ပုရိမာယ ကောဋိယာ အဘာဝတော အပ္ပဘဝံ၊ တတောဝ အဇရာမရဏံ၊ နိစ္စဉ္စ ဟောတီတိ အဏုအာဒီနမ္ပိ နိစ္စဘာဝပတ္တိ နိဗ္ဗာနဿေဝ နိစ္စတ္တာတိ စေ? န၊ ဘိန္နာဓိကရဏတ္တေန ဟေတုလက္ခဏဿာနုပပတ္တိတော။ အဏုအာဒီနမ္ပိ အသင်္ခတတာ ဣတိ စေ? န၊ အသင်္ခတတာသိဒ္ဓိတော အသင်္ခတာနဉ္စာနေကတ္တာနုပပတ္တိတော။ ယဒိ ဟိ အသင်္ခတံ နာမ ဘဝေယျ၊ ဧကေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ ဒေသကာလသဘာဝဘေဒဿ ကာရဏဘေဒကတ္တာ၊ ဘိန္နသဘာဝါနမ္ပိ အဟေတုကတ္တေ အတိပ္ပသင်္ဂတော။

သင်္ခတေဟိ သဘာဝဘိန္နဿ နိဗ္ဗာနဿ ကထံ အဟေတုကတာတိ စေ? အသင်္ခတသဘာဝေန သင်္ခတသဘာဝေဟိ ဘိန္နဿ ကာရဏာနပေက္ခတ္တာ။ အသင်္ခတတ္တေ ဟိ သမာနေ ဘဝသဘာဝဘေဒေါ ¶ ကာရဏဘေဒံ သူစယတိ ¶ ၊ တသ္မာ ဧကမေဝ နိစ္စံ ဘဝိတုမရဟတိ၊ တဉ္စ ယထာဝုတ္တယုတ္တိတော၊ သဗ္ဗညုဝစနတော စ ပရမတ္ထတော ဝိဇ္ဇမာနံ နိဗ္ဗာနမေဝ။ ဝုတ္တံ ဟေတံ ဘဂဝတာ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင်္ခတ’’န္တိ (ဣတိဝု။ ၄၃)။ အယံ ဒုက္ခနိရောဓသစ္စေ နယော။

ဣတရံ ပန ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓီ’’တိ ဥဒ္ဒိသိတွာ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘတ္တံ။ ဝိနိစ္ဆယော ပနေတ္ထ မဂ္ဂင်္ဂဝိဘင်္ဂေ အာဝိ ဘဝိဿတီတိ အယံ သုတ္တန္တဘာဇနီယနယော။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ပန –

‘‘စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုဒယော ဒုက္ခနိရောဓော ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ။ တတ္ထ တဏှာ ဒုက္ခသမုဒယော။ အဝသေသာ သာသဝဓမ္မာ…ပေ… ဒုက္ခံ။ တဏှာယ ပဟာနံ ဒုက္ခနိရောဓော။ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၀၆) –

ဝတွာ အဋ္ဌ မဂ္ဂင်္ဂါနိ ဝိတ္ထာရတော နိဒ္ဒိသိတွာ ‘‘အဝသေသာ ဓမ္မာ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ သမ္ပယုတ္တာ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၀၆ အာဒယော) ဧဝံ ပဌမဝါရေ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဝိဘတ္တာနိ။ တာနိ ပုန အပရေဟိပိ ‘‘တဏှာ၊ အဝသေသာ စ ကိလေသာ သမုဒယော၊ တထာ တဏှာ၊ အဝသေသာ စ ကိလေသာ၊ အဝသေသာ စ အကုသလာ သမုဒယော၊ တထာ တဏှာ၊ အဝသေသာ စ ကိလေသာ၊ အဝသေသာ စ အကုသလာ၊ တီဏိ စ ကုသလမူလာနိ၊ သာသဝါနိ သမုဒယော၊ တထာ တဏှာ၊ အဝသေသာ စ ကိလေသာ၊ အဝသေသာ စ အကုသလာ၊ တီဏိ စ ကုသလမူလာနိ၊ သာသဝါနိ၊ အဝသေသာ စ သာသဝကုသလဓမ္မာ သမုဒယော။ အဝသေသာ သာသဝဓမ္မာ ဒုက္ခံ၊ တဿ တဿ သမုဒယဿ ပဟာနံ နိရောဓော၊ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ ပဋိပဒါ’’တိ ¶ ဣမေဟိ ဝါရေဟိ ဝိဘတ္တာနိ။ တတ္ထ ‘‘အရိယသစ္စာနီ’’တိ အဝတွာ နိပ္ပဒေသတော ပစ္စယသင်္ခါတံ သမုဒယံ ဒဿေတုံ ‘‘သစ္စာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အရိယသစ္စေသု ဟိ တဏှာဝ သမုဒယော၊ န ဣတရေ။ န စ ကေဝလံ တဏှာဝ ဒုက္ခံ သမုဒါနေတိ၊ အဝသေသာ ကုသလာကုသလာပိ ပစ္စယံ သမုဒါနေန္တိယေဝါတိ တေပိ သမုဒယတော ဒဿေတုံ ‘‘သစ္စာနိ’’တွေဝ ဝုတ္တံ။ တတော ပရံ ယသ္မာ အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါဝ ပဋိပဒါတိ။ သမ္ပယုတ္တာ ပန ဖဿာဒယော သဗ္ဗေပိ ဓမ္မာ ပဋိပဒါ ဧဝ၊ တသ္မာ တံ နယံ ဒဿေတုံ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝါရေပိ သဗ္ဗာနိ ဝိဘတ္တာနိ ¶ ။ ဧတ္ထ ဟိ အရိယဓနာနေဝ သင်္ဂဟိတာနိ။ သေသံ သဒိသမေဝါတိ အယံ အဘိဓမ္မဘာဇနီယနယော။

ပဉှာပုစ္ဆကနယေ ပန စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ကတိ ကုသလာ…ပေ… ကတိ အရဏာ? သမုဒယသစ္စံ အကုသလံ၊ နိရောဓသစ္စံ အဗျာကတံ၊ ဒုက္ခသစ္စံ တိဓာပိ။ သမုဒယော သဝိတက္ကသဝိစာရော၊ နိရောဓော အဝိတက္ကအဝိစာရော၊ မဂ္ဂေါ တိဓာပိ၊ ဒုက္ခံ တိဓာပိ၊ န ဝတ္တဗ္ဗံ စ။ တီဏိ သစ္စာနိ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာနိ၊ ဒုက္ခံ တိဓာပိ။ သမုဒယော ဟေတု၊ နိရောဓော န ဟေတု၊ သေသာ ဒွိဓာပိ။ ဒွေ သစ္စာနိ လောကိယာနိ၊ မဂ္ဂနိရောဓာ လောကုတ္တရာ။ သမုဒယသစ္စံ သရဏံ၊ ဒွေ သစ္စာနိ အရဏာနိ၊ ဒုက္ခံ ဒုဝိဓာပိ။ အယံ ပဉှာပုစ္ဆကနယော။ ဣဒါနိ ပနေတ္ထ –

ကမတောနူနာဓိကတော၊ လက္ခဏာဒီဟိ သုညတော၊

ဉာဏကိစ္စောပမာ ဉေယျော၊ ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ကမတော တာဝ ဣဓာပိ ဒေသနာက္ကမောဝ ယုဇ္ဇတိ။ ဧတ္ထ ဩဠာရိကတ္တာ၊ သဗ္ဗသတ္တသာဓာရဏတ္တာ စ သုဝိညေယျန္တိ ဒုက္ခသစ္စံ ပဌမံ ဝုတ္တံ၊ တတော တဿေဝ ဟေတုဒဿနတ္ထံ သမုဒယသစ္စံ၊ တတော ‘‘ဟေတုနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော’’တိ ဉာပနတ္ထံ နိရောဓသစ္စံ၊ တဒဓိဂမုပါယဒဿနတ္ထံ အန္တေ မဂ္ဂသစ္စံ။ ဘဝသုခဿာဒဂဓိတာနံ သံဝေဂဇနနတ္ထံ ပဌမံ ဒုက္ခမာဟ၊ တတော ‘‘ဘဝံ ¶ နေဝ အဟေတုကံ အာဂစ္ဆတိ၊ န ဣဿရနိမ္မာနာဒိနာ ဟောတိ၊ ဣတော ပန ဟောတီ’’တိ ဉာပနတ္ထံ သမုဒယသစ္စံ၊ တတော သဟေတုကေန ဒုက္ခေန အဘိဘူတတ္တာ သံဝိဂ္ဂမာနသာနံ တန္နိဿရဏဒဿနေန အဿာသဇနနတ္ထံ နိရောဓံ၊ တတော နိရောဓသမ္ပာပကံ မဂ္ဂန္တိ အယမေတ္ထ ကမော။

အနူနာဓိကတော ပန ကသ္မာ စတ္တာရိ ဧဝ သစ္စာနီတိ စေ? တတော အညဿ အသမ္ဘဝတော၊ အညတရဿ စ အနပနေယျတော။ အပိစ ပဝတ္တိမာစိက္ခန္တော ဘဂဝါ သဟေတုကံ အာစိက္ခတိ၊ နိဝတ္တိဉ္စ သဥပါယံ။ ဣတိ ပဝတ္တိနိဝတ္တိတဒုဘယဟေတူနံ ဧတပရမတော စတ္တာရိ ဧဝ ဝုတ္တာနီတိ အယမေတ္ထာနူနာဓိကတော။

လက္ခဏာဒီဟိ ပနေတ္ထ လက္ခဏတော ဗာဓနလက္ခဏံ ဒုက္ခသစ္စံ၊ သန္တာပနရသံ၊ ပဝတ္တိပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ ပဘဝလက္ခဏံ သမုဒယသစ္စံ၊ အနုပစ္ဆေဒကရဏရသံ၊ ပလိဗောဓပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ သန္တိလက္ခဏံ ¶ နိရောဓသစ္စံ၊ အစ္စုတိရသံ၊ အနိမိတ္တပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ နိယျာနလက္ခဏံ မဂ္ဂသစ္စံ၊ ကိလေသပဟာနကရဏရသံ၊ ဝုဋ္ဌာနပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ အပိစ ပဝတ္တိပဝတ္တကနိဝတ္တိနိဝတ္တကလက္ခဏာနိ ပဋိပါဋိယာ၊ တထာ သင်္ခတတဏှာအသင်္ခတဒဿနလက္ခဏာနိ စာတိ ဣမာနေတ္ထ လက္ခဏာနိ။

သုညတော ပနေတာနိ ယထာက္ကမံ ဝေဒကကာရကနိဗ္ဗုတဂမကာဘာဝတော သုညာနိ။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘ဒုက္ခမေဝ ဟိ၊ န ကောစိ ဒုက္ခိတော၊

ကာရကော န၊ ကိရိယာဝ ဝိဇ္ဇတိ၊

အတ္ထိ နိဗ္ဗုတိ၊ န နိဗ္ဗုတော ပုမာ၊

မဂ္ဂမတ္ထိ၊ ဂမကော န ဝိဇ္ဇတီ’’တိ။ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၉)၊

အထ ¶ ဝါ –

ဓုဝသုဘသုခတ္တသုညံ၊

ပုရိမဒွယမတ္တသုညမမတပဒံ၊

ဓုဝသုဘသုခအတ္တဝိရဟိတော၊

မဂ္ဂေါ ဣတိ သုညတော တေသု။ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၉)၊

နိရောဓသုညာနိ ဝါ တီဏိ။ နိရောဓော စ သေသတ္တယသုညော။ ဖလသုညော ဝါ ဟေတ္ထ ဟေတု သမုဒယမဂ္ဂေသု ဒုက္ခနိရောဓာနံ အဘာဝါ ပကတိဝါဒီနံ ပကတိ ဝိယ။ ဟေတုသုညဉ္စ ဖလံ ဒုက္ခသမုဒယာနံ၊ နိရောဓမဂ္ဂါနဉ္စ အသမဝါယာ၊ န ဟေတုသမဝေတံ ဟေတုဖလံ။ ဟေတုဖလသမဝါယဝါဒီနံ ဒွိအဏုကာဒီနိ ဝိယာတိ အယမေတ္ထ သုညတာ။

ဉာဏကိစ္စတောတိ ဧတ္ထ ဒုဝိဓံ သစ္စဉာဏံ အနုဗောဓဉာဏံ၊ ပဋိဝေဓဉာဏဉ္စ။ တတ္ထ အနုဗောဓဉာဏံ လောကိယံ၊ တံ အနုဿဝါဒိဝသေန နိရောဓေ၊ မဂ္ဂေ စ ပဝတ္တတိ။ ပဋိဝေဓဉာဏံ လောကုတ္တရံ၊ တံ သစ္စာဝဗောဓပဋိပက္ခကိလေသေ ခေပေန္တံ နိရောဓမာရမ္မဏံ ကတွာ ကိစ္စတော စတ္တာရိပိ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ ယံ ပနေတံ လောကိယံ၊ တတ္ထ ဒုက္ခဉာဏံ ပရိယုဋ္ဌာနာဘိဘဝနဝသေန ပဝတ္တမာနံ သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ နိဝတ္တေတိ၊ သမုဒယဉာဏံ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ၊ နိရောဓဉာဏံ သဿတဒိဋ္ဌိံ၊ မဂ္ဂဉာဏံ ¶ အကိရိယဒိဋ္ဌိံ။ ဒုက္ခဉာဏံ ဝါ တေသု ဓုဝသုဘသုခတ္တဘာဝရဟိတေသု ခန္ဓေသု ဓုဝသုဘသုခတ္တဘာဝသညာသင်္ခါတံ ဖလေ ဝိပ္ပဋိပတ္တိံ၊ သမုဒယဉာဏံ ‘‘ဣဿရပဓာနကာလသဘာဝါဒီဟိ လောကော ပဝတ္တတီ’’တိ အကာရဏေ ကာရဏာဘိမာနပ္ပဝတ္တံ ဟေတုမှိ ဝိပ္ပဋိပတ္တိံ၊ နိရောဓဉာဏံ အရူပလောကာဒီသု အပဝဂ္ဂဂ္ဂါဟဘူတံ နိရောဓေ ဝိပ္ပဋိပတ္တိံ၊ မဂ္ဂဉာဏံ ကာမသုခလ္လိကအတ္တကိလမထာနုယောဂပ္ပဘေဒေ အဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂဂ္ဂါဟဝသေန ပဝတ္တံ ဥပါယေ ဝိပ္ပဋိပတ္တိံ နိဝတ္တေတိ။ ဣဒမေတ္ထ ဉာဏကိစ္စံ။

ဥပမာတော ¶ ပနေတ္ထ ဘာရော ဝိယ ဟိ ဒုက္ခသစ္စံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဘာရာဒါနမိဝ သမုဒယသစ္စံ၊ ဘာရနိက္ခေပနမိဝ နိရောဓသစ္စံ၊ ဘာရနိက္ခေပနုပါယော ဝိယ မဂ္ဂသစ္စံ။ အပိစ ရောဂတန္နိဒါနတဒုပသမဘေသဇ္ဇေဟိ၊ ဩရိမတီရမဟောဃပါရိမတီရတံသမ္ပာပကောပါယေဟိ စာတိ ဧဝမာဒီဟိ ယထာက္ကမံ ယောဇေတွာပိ ဧတာနိ ဥပမာတော ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အယမေတ္ထ ဥပမာ။ ဧဝံ ဉေယျော ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

သစ္စဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣန္ဒြိယဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

ဣန္ဒြိယဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ပန အတ္ထတော တာဝ – ဒွါဝီသတိ ဣန္ဒြိယာနီတိ ဧတ္ထ ဣန္ဒြိယဋ္ဌသမ္ဘဝတော ဣန္ဒြိယာနိ။ ကော ပနေသ ဣန္ဒြိယဋ္ဌော နာမာတိ? ဣန္ဒလိင်္ဂဋ္ဌော၊ ဣန္ဒဒေသိတဋ္ဌော၊ ဣန္ဒဒိဋ္ဌဋ္ဌော၊ ဣန္ဒသိဋ္ဌဋ္ဌော၊ ဣန္ဒဇုဋ္ဌဋ္ဌော စ၊ သော သဗ္ဗောပိ ဣဓ ယထာယောဂံ ယုဇ္ဇတိ။ ကုသလာကုသလံ ကမ္မံ ဣန္ဒော နာမ ကမ္မေသု ကဿစိ ဣဿရိယာဘာဝတော၊ တေနေဝေတ္ထ ကမ္မသဉ္ဇနိတာနိ တာဝ ဣန္ဒြိယာနိ အတ္တနော ဇနကကမ္မံ ဥလ္လိင်္ဂေန္တိ၊ တေန စ သိဋ္ဌာနီတိ ဣန္ဒလိင်္ဂဋ္ဌေန၊ ဣန္ဒသိဋ္ဌဋ္ဌေန စ ဣန္ဒြိယာနိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပန ပရမိဿရိယဘာဝတော ဣန္ဒော၊ တတော သဗ္ဗာနိပေတာနိ ဣန္ဒြိယာနိ ဘဂဝတာ ယထာဘူတတော ပကာသိတာနိ၊ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါနိ စာတိ ဣန္ဒဒေသိတဋ္ဌေန၊ ဣန္ဒဒိဋ္ဌဋ္ဌေန စ ဣန္ဒြိယာနိ။ တေနေဝ ဘဂဝတာ ကာနိစိ ဂေါစရာသေဝနာယ၊ ကာနိစိ ဘာဝနာသေဝနာယ သေဝိတာနီတိ ဣန္ဒဇုဋ္ဌဋ္ဌေနပိ ဣန္ဒြိယာနိ။ အပိစ အာဓိပစ္စသင်္ခါတေန ဣဿရိယဋ္ဌေနာပိ ဧတာနိ ဣန္ဒြိယာနိ။

စက္ခုန္ဒြိယန္တိအာဒီသု ¶ စက္ခာဒီနံ ပဒတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ပကာသိတော။ ပစ္ဆိမေသု ပန တီသု ပုဗ္ဗဘာဂေ အနညာတံ အမတံ ပဒံ၊ စတုသစ္စဓမ္မံ ဝါ ဇာနိဿာမီတိ ဧဝံ ပဋိပန္နဿ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ¶ ၊ ဣန္ဒြိယဋ္ဌသမ္ဘဝတော စ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယံ။ အာဇာနနတော အညာ ဧဝ ဣန္ဒြိယန္တိ အညိန္ဒြိယံ။ အညာတာဝိနော စတူသု သစ္စေသု နိဋ္ဌိတဉာဏကိစ္စဿ ခီဏာသဝဿ ဣန္ဒြိယန္တိ အညာတာဝိန္ဒြိယံ။ တတ္ထ စ ပသာဒိန္ဒြိယာနန္တရံ စက္ခုဝိညာဏာဒိဝီထိစိတ္တပ္ပဝတ္တိယံ ရူပါဒီနံ နိယတဘာဝဿ၊ အတ္တနော တိက္ခမန္ဒတာနုဝိဓာနဿ စ အာပါဒနတော အာဓိပစ္စံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မနိန္ဒြိယာဒီနံ ပန အတ္တနော အတ္တနော ဝိဇာနနာဒိလက္ခဏေ အာဓိပစ္စံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒတော ပနေတ္ထ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ရူပါရူပဝသေန ဒွိဓာ။ သုခိန္ဒြိယာဒီနိ ပဉ္စ ဝေဒနာဘာဝတော ဧကဓမ္မော၊ တထာ ပညိန္ဒြိယာဒီနိ စတ္တာရိ အမောဟဘာဝတော။ သေသာနိ ပန ဣန္ဒြိယာနိ ဧကေကဓမ္မာ ဧဝါတိ ဧဝံ ပရမတ္ထတော သောဠသ ဓမ္မာဝ ဒွါဝီသတိန္ဒြိယဘာဝေန ဒေသိတာနိ။ သေသာနိ ပနေတ္ထ စေတသိကရူပနိဗ္ဗာနာနိ အသင်္ဂဟိတာနီတိ အယံ ဓမ္မဘေဒေါ။

ဝိဘင်္ဂနယတော ပနေတ္ထ သုတ္တန္တဘာဇနီယံ နာမ န ဂဟိတံ။ ကသ္မာ? သုတ္တန္တေ ဣမာယ ပဋိပါဋိယာ ဒွါဝီသတိယာ ဣန္ဒြိယာနံ အနာဂတတ္တာ။ သုတ္တန္တသ္မိံ ဟိ ကတ္ထစိ ဒွေ ဣန္ဒြိယာနိ ကထိတာနိ၊ ကတ္ထစိ တီဏိ၊ ကတ္ထစိ ပဉ္စ၊ ဧဝံ ပန နိရန္တရံ ဒွါဝီသတိ အာဂတာနိ နာမ နတ္ထိ။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေပိ ဝိသေသော နတ္ထိ။

ပဉှာပုစ္ဆကနယေ ပန ဒွါဝီသတိယာ ဣန္ဒြိယာနံ ကတိ ကုသလာ…ပေ… ကတိ အရဏာတိ? အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယံ ကုသလံ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ အကုသလံ၊ သဒ္ဓါသတိပညာအညိန္ဒြိယာနိ စတ္တာရိ ကုသလာဗျာကတာနိ၊ မနဇီဝိတသောမနဿဥပေက္ခာဝီရိယသမာဓိန္ဒြိယာနိ ဆ တိဓာပိ၊ သေသာနိ ဒသ အဗျာကတာနိ။ ဆ ဣန္ဒြိယာနိ သိယာ သုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တာ၊ သိယာ အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တာတိ၊ တီဏိ တိဓာပိ၊ ဇီဝိတံ တိဓာ စ န ဝတ္တဗ္ဗဉ္စ၊ ဒွါဒသိန္ဒြိယာနိ န ဝတ္တဗ္ဗာနိ ¶ ဧဝ။ တီဏိ ဝိပါကာနိ၊ ဒွေ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာနိ၊ ရူပိန္ဒြိယာနိ သတ္တ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာနိ၊ အညိန္ဒြိယံ သိယာ ဝိပါကံ၊ သိယာ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မံ၊ နဝိန္ဒြိယာနိ တိဓာပိ။ နဝိန္ဒြိယာနိ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာနိ၊ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယံ၊ တီဏိ အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယာနိ၊ နဝ တိဓာပိ။ ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ သဝိတက္ကသဝိစာရံ၊ ဥပေက္ခိန္ဒြိယံ ¶ တထာ စ အဝိတက္ကအဝိစာရဉ္စ၊ နဝ အဝိတက္ကအဝိစာရာနိ၊ ဧကာဒသ တိဓာပိ။ သတ္တ ရူပိန္ဒြိယာနိ စေဝ သုခဒုက္ခဒေါမနဿိန္ဒြိယာနိ စာတိ ဒသ ပရိတ္တာနိ၊ ပစ္ဆိမာနိ တီဏိ အပ္ပမာဏာနိ၊ သေသာနိ နဝ တိဓာဝ။ တတ္ထ စ သောမနဿိန္ဒြိယံ ရူပါဝစရဝသေနေဝ မဟဂ္ဂတံ၊ တဒဝသေသာနိ အရူပါဝစရဝသေနာပီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ အနိဒဿနသပ္ပဋိဃာနိ၊ သတ္တရသ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာနေဝ။

ပညိန္ဒြိယာဒီနိ စတ္တာရိ ဟေတူ၊ သေသာ န ဟေတူ…ပေ… ဒေါမနဿိန္ဒြိယံ သရဏံ၊ မနဇီဝိတသောမနဿဥပေက္ခာဝီရိယသမာဓိန္ဒြိယာနိ ဒွိဓာပိ၊ သေသာနိ ပန္နရသ အရဏာနေဝါတိ အယံ ပဉှာပုစ္ဆကနယော။

ဣန္ဒြိယေသု ပနေတေသု၊ ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော၊

ကမတော ဒါနိ ဝိညေယျော၊ တတ္ထ ကောသလ္လမိစ္ဆတာ။

ကမတောတိ အယမ္ပိ ဒေသနာက္ကမောဝ။ တတ္ထ အဇ္ဈတ္တဓမ္မေ ပရိညာယ အရိယဘူမိပဋိလာဘော ဟောတီတိ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နာနိ စက္ခုန္ဒြိယာဒီနိ ပဌမံ ဒေသိတာနိ။ သော မနုဿတ္တဘာဝေါ ယံ ဓမ္မံ ဥပါဒါယ ‘‘ဣတ္ထီ’’တိ ဝါ ‘‘ပုရိသော’’တိ ဝါ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ၊ ‘‘အယံ သော’’တိ နိဒဿနတ္ထံ တတော ဣတ္ထိန္ဒြိယံ၊ ပုရိသိန္ဒြိယဉ္စ။ သော ဒုဝိဓောပိ ဇီဝိတိန္ဒြိယပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တီတိ ဉာပနတ္ထံ တတော ဇီဝိတိန္ဒြိယံ။ ယာဝ တဿ ပဝတ္တိ၊ တာဝ ဧတေသံ ဝေဒယိတာနံ အနိဝတ္တိ။ ယဉ္စ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ၊ သဗ္ဗံ တံ သုခံ ဒုက္ခန္တိ ဉာပနတ္ထံ တတော သုခိန္ဒြိယာဒီနိ။ တန္နိရောဓတ္ထံ ပန ဧတေ ဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာတိ ပဋိပတ္တိဒဿနတ္ထံ တတော သဒ္ဓါဒီနိ။ ‘‘ဣမာယ ပဋိပတ္တိယာ ဧသ ဓမ္မော ပဌမံ အတ္တနိ ပါတုဘဝတီ’’တိ ပဋိပတ္တိယာ ¶ အမောဃဘာဝဒဿနတ္ထံ တတော အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယံ။ တဿေဝ ဖလတ္တာ၊ တတော အနန္တရံ ဘာဝေတဗ္ဗတ္တာ စ တတော အညိန္ဒြိယံ။ ဣတော ပရံ ဘာဝနာယ ဣမဿ အဓိဂမော၊ အဓိဂတေ စ ပန ဣမသ္မိံ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိ ကရဏီယန္တိ ဉာပနတ္ထံ အန္တေ ပရမဿာသဘူတံ အညာတာဝိန္ဒြိယံ ဒေသိတန္တိ ဧဝံ ကမတော ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယနယော ဝိညေယျော။

ဣန္ဒြိယဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပစ္စယာကာရဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

ပစ္စယာကာရဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ¶ ပန အတ္ထတော တာဝ – အဝိဇ္ဇာပစ္စယာတိအာဒီသု အဝိန္ဒိယံ ကာယဒုစ္စရိတာဒိံ ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတိ၊ ဝိန္ဒိယံ ဝါ ကာယသုစရိတာဒိံ န ဝိန္ဒတိ၊ ဓမ္မာနံ ဝါ ယထာသဘာဝံ အဝိဒိတံ ကရောတိ၊ အန္တဝိရဟိတေ ဝါ သံသာရေ သတ္တေ ဇဝါပေတိ၊ အဝိဇ္ဇမာနေသု ဝါ ဇဝတိ၊ ဝိဇ္ဇမာနေသု ဝါ န ဇဝတီတိ အဝိဇ္ဇာ။ ပဋိစ္စ ဖလမေတိ ဧတသ္မာတိ ပစ္စယော၊ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပတ္တိယာ၊ ဌိတိယာ စ ဥပကာရကော ဓမ္မော။ အဝိဇ္ဇာ စ သာ ပစ္စယော စာတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယော၊ တသ္မာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ။ သင်္ခတမဘိသင်္ခရောန္တီတိ သင်္ခါရာ။

ဣတော ပရံ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိအာဒီသု ဝုတ္တံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဝုတ္တေသု ပန ဝိဇာနာတီတိ ဝိညာဏံ။ နမတီတိ နာမံ၊ ရုပ္ပတီတိ ရူပံ၊ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပဉ္စ နာမရူပန္တိ ဧကဒေသသရူပေကသေသနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အာယေ တနောတိ၊ အာယတဉ္စ နယတီတိ အာယတနံ၊ ဆဋ္ဌာယတနဉ္စ သဠာယတနဉ္စ သဠာယတနန္တိ ဧကသေသနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဖုသတီတိ ဖဿော။ ဝေဒယတီတိ ဝေဒနာ။ ပရိတဿတီတိ တဏှာ။ ဥပါဒိယတီတိ ဥပါဒါနံ။ ဘဝတိ၊ ဘာဝယတိ စာတိ ဘဝေါ။ ဇနနံ ဇာတိ။ ဇီရဏံ ဇရာ။ မရန္တိ ဧတေနာတိ ¶ မရဏံ။ သောစနံ သောကော။ ပရိဒေဝနံ ပရိဒေဝေါ။ ဒုက္ခယတိ၊ ဥပ္ပာဒဋ္ဌိတိဝသေန ဒွိဓာ ခဏတီတိပိ ဒုက္ခံ။ ဒုမ္မနဿ ဘာဝေါ ဒေါမနဿံ။ ဘုသော အာယာသော ဥပါယာသော။ သမ္ဘဝန္တီတိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ န ကေဝလဉ္စ သောကာဒီဟေဝ၊ အထ ခေါ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ သမ္ဘဝန္တီတိအာဒိနာ သဗ္ဗပဒေဟိပိ သမ္ဘဝန္တိ-သဒ္ဒဿ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဟိ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဝဝတ္ထာနံ ကတံ ဟောတိ။

ဧဝန္တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌနယနိဒဿနံ၊ တေန အဝိဇ္ဇာဒီဟေဝ ကာရဏေဟိ၊ န ဣဿရနိမ္မာနာဒီဟီတိ ဒဿေတိ။ ဧတဿာတိ ယထာဝုတ္တဿ။ ကေဝလဿာတိ အသမ္မိဿဿ၊ သကလဿ ဝါ၊ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿာတိ ဒုက္ခသမူဟဿ၊ န သတ္တဿ၊ န သုခသုဘာဒီနံ။ သမုဒယောတိ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဟောတီတိ သမ္ဘဝတိ။ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒတော ပနေတ္ထ အဝိဇ္ဇာတိ သုတ္တန္တပရိယာယေန ဒုက္ခာဒီသု စတူသု၊ အဘိဓမ္မပရိယာယေန ပုဗ္ဗန္တာဒီဟိ သဒ္ဓိံ အဋ္ဌသု ဝါ ဌာနေသု အညာဏံ။ သင်္ခါရာ ပန ပုညာပုညာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရာ တယော၊ ကာယဝစီစိတ္တသင်္ခါရာ တယော စာတိ ဆဗ္ဗိဓာ။ တတ္ထ အဋ္ဌ ကာမာဝစရကုသလစေတနာ၊ ပဉ္စ ရူပါဝစရကုသလစေတနာ ¶ စေတိ တေရသ စေတနာ ပုညာဘိသင်္ခါရော နာမ။ ဒွါဒသ အကုသလစေတနာ အပုညာဘိသင်္ခါရော နာမ။ စတဿော အရူပါဝစရကုသလစေတနာ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော နာမ။ ဣမေသံ ပန တိဏ္ဏံ သင်္ခါရာနံ ဧဝ ဒွါရတော ပဝတ္တိဒဿနတ္ထံ အယံ သင်္ခါရာဒိတ္တိကော ဝုတ္တော။

အဋ္ဌ ကာမာဝစရကုသလစေတနာ စေဝ ဒွါဒသာကုသလစေတနာ စ ကာယဒွါရေ ပဝတ္တိယံ ကာယသင်္ခါရော၊ ဝစီဒွါရေ ပဝတ္တိယံ ဝစီသင်္ခါရော၊ ဧတာ စေဝ မနောဒွါရေ ပဝတ္တိယံ၊ မနောဒွါရေ ဧဝ ပဝတ္တနကာ ရူပါရူပကုသလစေတနာ စ စိတ္တသင်္ခါရောတိ ဝုစ္စန္တိ။ အဘိညာစေတနာ၊ ပနေတ္ထ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာ စ ပရတော ပဋိသန္ဓိဝိညာဏပစ္စယဘာဝေ အပနေတဗ္ဗာပိ ¶ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သမ္ဘဝတော ဣဓ ဂဟေတဗ္ဗာဝါတိ အယံ တိကော ပုရိမတ္တိကမေဝ ပဝိသတီတိ အတ္ထတော လောကိယကုသလာကုသလစေတနာဝ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒဉ္စ သုတ္တန္တဘာဇနီယနယေန၊ အဘိဓမ္မဘာဇနီယနယေန ပန လောကိယလောကုတ္တရေ ဧကေကစိတ္တက္ခဏေ ဒွါဒသင်္ဂဿ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿ ဂဟဏတော သဗ္ဗာပိ စေတနာ သင်္ခါရာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဝိညာဏနာမရူပါဒီသုပိ သဗ္ဗစိတ္တသမ္ပယုတ္တဝသေန စ ဓမ္မဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သုတ္တန္တဘာဇနီယနယေနေဝ ပန ဒဿယိဿာမ။

သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏဉ္စ စက္ခုဝိညာဏာဒိဆဗ္ဗိဓံ ဗာတ္တိံသလောကိယဝိပါကဝိညာဏမေဝ ဟောတိ၊ လောကုတ္တရာနိ ပန ဝဋ္ဋကထာယ န ယုဇ္ဇန္တီတိ န ဂဟိတာနိ။ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ ပန သဗ္ဗလောကိယဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ တယော အရူပိနော ခန္ဓာ။ ရူပံ သဗ္ဗာနိ ဘူတုပါဒါယရူပါနိ။ သဠာယတနံ မနစ္ဆဋ္ဌာနိ ဣန္ဒြိယာနိ။ ဖဿော စက္ခုသမ္ဖဿာဒိကော ဆဝိပါကဖဿော၊ တထာ ဝေဒနာပိ။ တဏှာ ရူပတဏှာဒိဘေဒတော ဆဗ္ဗိဓော လောဘော။ ဥပါဒါနံ ကာမုပါဒါနာဒိတော စတုဗ္ဗိဓာ လောဘဒိဋ္ဌိယောဝ။ ဘဝေါ ပန ဒုဝိဓော ကမ္မဘဝေါ၊ ဥပပတ္တိဘဝေါတိ။ တတ္ထ ကမ္မဘဝေါ တေဘူမကကုသလာကုသလစေတနာ စ တံသမ္ပယုတ္တာ အဘိဇ္ဈာဒယော စ။ ဥပပတ္တိဘဝေါ ပန ကမ္မာဘိနိဗ္ဗတ္တာ ပဉ္စပိ ခန္ဓာ။ သော ပဘေဒတော ကာမရူပါရူပဘဝါ တယော၊ သညာ အသညာ နေဝသညာနာသညာ ဘဝါ တယော၊ ဧကစတုပဉ္စဝေါကာရဘဝါ တယောတိ နဝဝိဓော နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ ဇာတိအာဒီနိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာနိ။ တေသု ဇာတိဂ္ဂဟဏေန ဝိညာဏနာမရူပသဠာယတနဖဿဝေဒနာဝ ဂဟိတာ တဒဝိနာဘာဝတော။ တထာ ဇရာမရဏဂ္ဂဟဏေနာပိ တေသညေဝ ပါကဘေဒတ္တာ။ သောကာဒယော ပန ဇရာမရဏေန ဒွါဒသမေန အင်္ဂေန ဧကသင်္ခေပံ ကတွာ ဝုတ္တာ၊ န ဝိသုံ အင်္ဂဘာဝေန။ ကိမတ္ထန္တိ စေ? ဘဝစက္ကဿ အဝိစ္ဆေဒဒဿနတ္ထံ။ သောကာဒိတော ¶ ဟိ အဝိဇ္ဇာ သိဒ္ဓါ ဟောတိ အဝိဇ္ဇာဝိပ္ပယောဂတော ¶ ၊ အဝိဇ္ဇာသမုပ္ပတ္တိတော စ။ ဇရာမရဏဗ္ဘာဟတဿ ဟိ ဗာလဿေဝ တေ သမ္ဘဝန္တိ၊ တေဟိ စ အဝိဇ္ဇာယ သိဒ္ဓါယ ပုန အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဧဝံ ဟေတုဖလပရမ္ပရာယ ဘဝစက္ကံ အဝိစ္ဆိန္နံ၊ အနာဒိကံ၊ အပရိယန္တံ၊ အပရိယောသာနဉ္စ ဟောတိ။

ယဒိ ဧဝံ၊ ကသ္မာ အဝိဇ္ဇာ အာဒိတော ဝုတ္တာတိ? ပဓာနဒဿနတ္ထံ ပန အာဒိတော ဝုတ္တာ။ တိဏ္ဏံ ဟိ ဝဋ္ဋာနံ အဝိဇ္ဇာ ပဓာနော ဟေတု တဿာ ဘာဝေ ဘာဝတော၊ နိရောဓေန စ နိရုဇ္ဈနတော။ ဧဝံ အဝိဇ္ဇာဒီဟိ ဒွါဒသဟိ အင်္ဂေဟိ သုတ္တန္တဘာဇနီယနယေန သဗ္ဗေ လောကိယဓမ္မာဝ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဘိဓမ္မပရိယာယေန ပန လောကုတ္တရာပီတိ အယမေတ္ထ ဓမ္မဘေဒေါ။

ဝိဘင်္ဂနယတော ပနေတ္ထ ပဉှာပုစ္ဆကနယော နတ္ထိ၊ သုတ္တန္တဘာဇနီယနယာပိ ဓမ္မဘေဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ပန –

‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရော၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမံ၊ နာမပစ္စယာ ဆဋ္ဌာယတနံ၊ ဆဋ္ဌာယတနပစ္စယာ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ၊ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရော…ပေ… ဝိညာဏပစ္စယာ နာမံ၊ နာမပစ္စယာ ဖဿော…ပေ… သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ…ပေ… ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ ဆဋ္ဌာယတနံ၊ ဆဋ္ဌာယတနပစ္စယာ ဖဿော…ပေ… သမုဒယော ဟောတိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ ¶ …ပေ… ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ ဆဋ္ဌာယတနပစ္စယာ ဖဿော…ပေ… သမုဒယော ဟောတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၄၃) –

ဧဝံ ပစ္စယစတုက္ကံ၊ ပုန ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရော အဝိဇ္ဇာဟေတုကော’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၂၄၄) ဝုတ္တနယေနေဝ ¶ ဟေတုစတုက္ကံ၊ ပုန ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရော အဝိဇ္ဇာသမ္ပယုတ္တော’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၂၄၅) သမ္ပယုတ္တစတုက္ကံ၊ ပုန ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရော၊ သင်္ခါရပစ္စယာပိ အဝိဇ္ဇာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၂၄၆) အညမညပစ္စယစတုက္ကန္တိ ဧဝံ အဝိဇ္ဇာမူလကာနိ စတ္တာရိ စတုက္ကာနိ ဝုတ္တာနိ။ ဧဝံ ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ အဝိဇ္ဇာ’’တိအာဒိနာ သင်္ခါရာဒိမူလကာဒိဥပါဒါနမူလကပရိယောသာနာနိ အဋ္ဌသု ပဒေသု စတ္တာရိ စတ္တာရိ စတုက္ကာနီတိ ဗာတ္တိံသ စတုက္ကာနိ မာတိကံ ကတွာ နိက္ခိပိတွာ ပုန အကုသလကုသလဝိပါကကိရိယစိတ္တေသု လောကိယလောကုတ္တရေသု ဧကေကသ္မိံ စိတ္တေ ယထာနိက္ခိတ္တေဟိ ဆတ္တိံသဗာတ္တိံသမာတိကာစတုက္ကေဟိ ဝိတ္ထာရတော ယထာနုရူပံ ပစ္စယာကာရော ဝိဘတ္တော။ ဣဒဉ္စ ယသ္မာ န ကေဝလံ အယံ ပစ္စယာကာရော နာနာစိတ္တေသု ဧဝ ဟောတိ၊ ဧကစိတ္တေပိ ဟောတိယေဝ။ နာပိ ဝဋ္ဋစိတ္တေ ဧဝ ဟောတိ၊ တဏှာဘာဝတော ဝိဝဋ္ဋစိတ္တေပိ၊ တသ္မာ တံ နိပ္ပဒေသတော ဧကစိတ္တက္ခဏိကံ ပစ္စယာကာရံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ တေနေဝ ဟေတ္ထ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ အဝတွာ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရော’’တိ ဧကဝစနေန ဝုတ္တံ ဧကစိတ္တက္ခဏေ ဗဟုစေတနာဘာဝါ။ တတ္ထ ယဒေတံ ပဌမစတုက္ကံ၊ တတ္ထ ပဌမဝါရော နာမရူပဋ္ဌာနေ နာမံ၊ သဠာယတနဋ္ဌာနေ ဆဋ္ဌာယတနဉ္စ ဂဟေတွာ ရူပါရူပါဒိသဗ္ဗဘဝသာဓာရဏဝသေန၊ ဧကစိတ္တက္ခဏပရိယာပန္နဓမ္မဂ္ဂဟဏဝသေန စ ရူပံ ဆဍ္ဍေတွာ ဝုတ္တော ရူပဿ သဗ္ဗဘဝါသာဓာရဏတ္တာ၊ ဗဟုစိတ္တက္ခဏိကတ္တာ စ။ ဒုတိယော နာမရူပဋ္ဌာနေ နာမံ၊ ‘‘နာမပစ္စယာ ဖဿော’’တိ သဠာယတနဋ္ဌာနေ ဖဿမေဝ ¶ ဂဟေတွာ ဖဿဿ သဠာယတနံ ဝိနာပိ ပစ္စယဝိသေသသမ္ဘဝဒဿနဝသေန စေဝ မဟာနိဒါနသုတ္တနယဒဿနဝသေန (ဒီ။ နိ။ ၂။၉၅ အာဒယော) စ ဝုတ္တော။ တတိယော သဠာယတနဋ္ဌာနေ ဆဋ္ဌာယတနမေဝ ဂဟေတွာ ဂဗ္ဘသေယျကာနံ အပရိပုဏ္ဏာယတနာနံ၊ ရူပဘဝိကာဒီနဉ္စ ဝသေန ဝုတ္တော။ စတုတ္ထော ‘‘နာမပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ ဧဝံ ဣတရာယတနေဟိပိ သဠာယတနဿ ဝိသေသတော ဖဿပစ္စယတံဝ ဒဿေတွာ ဩပပါတိကာနံ၊ ပရိပုဏ္ဏာယတနာနံ ကာမဘဝိကာနဉ္စ ဝသေန ဝုတ္တော။ ဧဝံ ဒုတိယစတုက္ကာဒီသုပိ။

သဗ္ဗတ္ထာပိ စေတ္ထ ယသ္မာ သောကာဒယော သဗ္ဗေ ဧကစိတ္တက္ခဏေ န သမ္ဘဝန္တိ၊ သဗ္ဗသ္မိဉ္စ စိတ္တေ၊ ဘဝေ စ နပ္ပဝတ္တန္တိ၊ တသ္မာ န ဂဟိတာ။ ဇာတိဇရာမရဏာနိ ပနေတ္ထ အရူပဓမ္မာနံ လက္ခဏမတ္တာနိ၊ တာနိ စ အစိတ္တက္ခဏမတ္တာနိပိ သမာနာနိ စိတ္တက္ခဏေ အန္တောဂဓတ္တာ ပရိယာယတော ပစ္စယုပ္ပန္နေ ကတွာ အင်္ဂပရိပူရဏတ္ထံ ဂဟိတာနိ။ ဘဝေါတိ စေတ္ထ ဥပါဒါနာဒိပစ္စယဝိရဟိတာ စတ္တာရော အရူပိနော ခန္ဓာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနန္တိ ဧတ္ထ ကာမုပါဒါနံ ဝဇ္ဇေတွာ တီဏိ ဥပါဒါနာနိ ဧဝ ဂဟေတဗ္ဗာနိ ¶ ။ ဒွိန္နမ္ပိ ဧကလက္ခဏာနံ ဓမ္မာနံ ဧကက္ခဏေ အသမ္ဘဝါ လောဘမူလဝိရဟိတေသု ဒေါသမောဟမူလေသု စေဝ ကုသလာဗျာကတေသု စ စိတ္တေသု ဝေဒနာပစ္စယာ ပဋိဃံ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥဒ္ဓစ္စန္တိ ဧဝံ တဏှာဌာနေ ယထာယောဂံ ပဋိဃာဒယော တယော။ တေသု ဝိစိကိစ္ဆာဝဇ္ဇိတေသု စေဝ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တေသု စ ဥပါဒါနဋ္ဌာနေ အဓိမောက္ခော ဂဟိတော။ ဝိစိကိစ္ဆာယ ပန သဒ္ဓိံ အဓိမောက္ခဿာပိ အသမ္ဘဝါ ဝိစိကိစ္ဆာပစ္စယာ ဘဝေါတိ စ ဂဟိတော။ ဥပါဒါနဋ္ဌာနေ စ အဓိမောက္ခော စ ဂဟိတော။ လောကိယာနဉ္စေတ္ထ ကုသလာဗျာကတာနံ ဥပနိဿယဝသေန အဝိဇ္ဇာပစ္စယတာ ဝုတ္တာ။ လောကုတ္တရာနံ ပန ယသ္မာ အပ္ပဟီနာဝိဇ္ဇော အဝိဇ္ဇာယ ပဟာနတ္ထံ၊ ပဋိပ္ပဿမ္ဘနတ္ထဉ္စ လောကုတ္တရံ ¶ ဘာဝေတိ၊ တသ္မာ သမတိက္ကမနဝသေန အဝိဇ္ဇာပစ္စယတာ ဝုတ္တာ၊ န သဟဇာတဝသေန။ တေနေဝ တေသံ နိဒ္ဒေသဝါရေသု ‘‘တတ္ထ ကတမာ အဝိဇ္ဇာ’’တိ အဝိဘဇိတွာ ‘‘တတ္ထ ကတမော အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရော’’တိ (ဝိဘ။ ၂၄၀) ဝိဘတ္တံ။ ကိရိယဓမ္မာနံ ပန ကေနစိ ပရိယာယေန အဝိဇ္ဇာမူလကတ္တံ နတ္ထီတိ ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိအာဒိနာ သင်္ခါရမူလကာဒိကော နယော ဝုတ္တော၊ န အဝိဇ္ဇာမူလကော။ အပိစ လောကိယကုသလာဒီသု တေသံ ဓမ္မာနံ ဒုက္ခသစ္စပရိယာပန္နတ္တာ ‘‘ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၂၅) ဧဝံ အပ္ပနာ ကတာ၊ လောကုတ္တရကုသလာဒီသု ‘‘ဧဝမေတေသံ ဓမ္မာန’’န္တိ။ အယံ လောကိယတော လောကုတ္တရာနံ ဒေသနာယ ဝိသေသောတိ အယံ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ နယော။

ဣဒါနိ ပစ္စယနယာ၊ ကာရကာဒီဟိ သုညတော၊

မူလဒ္ဓသန္ဓိသင်္ခေပါကာရဝဋ္ဋဝိဘာဂတော။

ဝါရဏောပမတောပေတ္ထ၊ ဂမ္ဘီရနယဘေဒတော၊

ယထာရဟံ ဝိဇာနီယော၊ ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ပစ္စယနယော သာမညတော၊ ဝိသေသတော စာတိ ဒုဝိဓော ဟောတိ။ တတ္ထ တဗ္ဘာဝဘာဝိမတ္တတာပကာသကော သာမညတော ပစ္စယနယော။ ဝိသေသတော ပန ပဋ္ဌာနေ အာဂတေသု ဟေတုပစ္စယာဒိစတုဝီသတိယာ ပစ္စယေသု ယထာနုရူပံ ပစ္စယဝိသေသုပ္ပန္နမတ္တတာပကာသကော။ သာ စ နေသံ စတုဝီသတိယာ ပစ္စယာနံ ဝိဘာဂတာ ပဋ္ဌာနမာတိကတ္ထသံဝဏ္ဏနာယ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ တတ္ထ သာမညတော သင်္ခါရာဒယော အဝိဇ္ဇာဒိပစ္စယဘာဝေ ဧဝ ဘာဝိနောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယဿ ဟိ စတူသု သစ္စေသု၊ ပုဗ္ဗန္တာဒီသု စ အဝိဇ္ဇာ အပ္ပဟီနာ ဟောတိ၊ သော ဒုက္ခေ တာဝ ပုဗ္ဗန္တာဒီသု စ အညာဏေန ¶ တီသု ¶ ဘဝေသု ဇာတိဇရာရောဂမရဏာဒိအနေကာဒီနဝဝေါကိဏ္ဏံ ပုညဖလသင်္ခါတံ သင်္ခါရဝိပရိဏာမဒုက္ခံ ဒုက္ခတော အဇာနန္တော သုခသညာယ ပတ္ထေတွာ တီဟိ ဒွါရေဟိ ပုညာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရေ အာရဘတိ။ သမုဒယေ အညာဏေန ဒုက္ခဟေတုဘူတေသုပိ တဏှာပရိက္ခာရေသု ဒုက္ခဟေတုကံ အာပါယိကာဒိဒုက္ခံ၊ ဒုက္ခဟေတုဘူတေသု ကာမူပသေဝနာဒီသု စ အာဒီနဝံ အပဿန္တော သုခဟေတုသညာယ စေဝ ကိလေသာဘိဘူတတာယ စ တိဝိဓေပိ သင်္ခါရေ အာရဘတိ။ နိရောဓေ၊ ပန မဂ္ဂေ စ အညာဏေန အနိရောဓဘူတေ ဂတိဝိသေသေ နိရောဓသညီ၊ နိရောဓဿ စ ဝါ အမဂ္ဂဘူတေသုပိ ယညာမရတပါဒီသုပိ နိရောဓမဂ္ဂသညီ ဟုတွာ တိဝိဓေပိ သင်္ခါရေ အာရဘတိ။ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အညာဏေန ‘‘အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ န ဟောန္တိ ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ ‘‘အတ္တာဝ ဇာနာတိ ဝါ န ဇာနာတိ ဝါ၊ သောဝ သင်္ခါရေ သင်္ခရောတိ၊ သောဝ ပဋိသန္ဓိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ အဏုဣဿရာဒယော ကလလာဒိဘာဝေန သရီရံ သဏ္ဌာပေန္တာ ဣန္ဒြိယာနိ သမ္ပာဒေန္တိ၊ သောဝ ဣန္ဒြိယသမ္ပန္နော ဖုသတိ၊ ဝေဒယတိ၊ တဏှိယတိ၊ ဥပါဒါနာဒီနိ စ ကရောတီ’’တိ ဝါ ‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ နိယတိသင်္ဂတိဘဝပရိဏတာ’’တိ ဝါ ဝိကပ္ပေတိ။ သော ဧဝံ အဝိဇ္ဇာယ အန္ဓီကတော –

‘‘ယထာပိ နာမ ဇစ္စန္ဓော၊ နရော အပရိဏာယကော၊

ဧကဒါ ယာတိ မဂ္ဂေန၊ ဥမ္မဂ္ဂေနာပိ ဧကဒါ။

‘‘သံသာရေ သံသရံ ဗာလော၊ တထာ အပရိဏာယကော၊

ကရောတိ ဧကဒါ ပုညံ၊ အပုညမပိ ဧကဒါ’’တိ။ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၆ သင်္ဂါရပဒနိဒ္ဒေသ) –

ဝုတ္တနယေန တိဝိဓေ သင်္ခါရေ အဘိသင်္ခရောတီတိ။ ကိံ ပနေတ္ထ ဧကာဝ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယော ဟောတိ၊ နနု ဧကသ္မာ ¶ ကာရဏာ ဧကံဝ ကာရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အနေကံ ကာရိယံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အနေကသ္မာ ဝါ ဧကန္တိ၊ အနေကသ္မာ ကာရဏာ အနေကံ ကာရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ? သစ္စံ၊ ပဓာနတ္တပါကဋတ္တအသာဓာရဏတ္တဒီပနတ္ထံ ပနေတ္ထ အနေကေသု ကာရဏေသုပိ ဧကာ အဝိဇ္ဇာ ဧဝ ပစ္စယဘာဝေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ (ဥဒါ။ ၃)၊ သေမှသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၁၀။၆၀၊ မဟာနိ။ ၅၊ စူဠနိ။ ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ ၁၂၈) ဝိယ။ အဝိဇ္ဇာ ဟိ ပဓာနော ဟေတု၊ သင်္ခါရာနံ ပါကဋော၊ အသာဓာရဏော စ တဏှာဒိဟေတူနမ္ပိ ဟေတုတ္တာ၊ န ဝတ္ထာရမ္မဏာဒီနိ ¶ ခီဏာသဝဿ တေသံ သမ္ဘဝေပိ သင်္ခါရာနံ အဘာဝါတိ။ ဧဝံ တာဝေတ္ထ ဝဋ္ဋသင်္ခါရာနံ အဝိဇ္ဇာယ ဧဝ ဘာဝေ ဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တထာ ဝိညာဏဿာပိ ဥပစိတကမ္မာဘာဝေ အဘာဝတော၊ သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗေသဉ္စ သဗ္ဗဝိပါကဝိညာဏုပ္ပတ္တိပ္ပသင်္ဂတော စ သင်္ခါရာနံ ဧဝ ဘာဝေ ဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယထာ စေတ္ထ၊ ဧဝံ ဥပရိပိ နာမရူပါဒီနံ ဝိညာဏာဒိဘာဝေ ဘာဝေါ ယထာနုရူပံ အနုဘဝယုတ္တီဟိ ဉာတဗ္ဗောတိ အယံ သာမညတော ပစ္စယနယော။

ဝိသေသတော ပန အဝိဇ္ဇာ ပုညာဘိသင်္ခါရာနံ တာဝ အာရမ္မဏပစ္စယေန၊ ဥပနိဿယပစ္စယေန စာတိ ဒွိဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ သာ ဟိ အဝိဇ္ဇံ အာရဗ္ဘ သမ္မသနာဒိဝသေန ဥပ္ပတ္တိယံ ကာမာဝစရာနံ၊ အဘိညာစိတ္တေန သမောဟစိတ္တဿ ဇာနနကာလေ ရူပါဝစရာနဉ္စ ပုညာဘိသင်္ခါရာနံ တာဝ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော ဟောတိ၊ အဝိဇ္ဇာသမတိက္ကမနတ္ထာယ ပန အဝိဇ္ဇာသမ္မူဠှတာယ ကာမရူပဘဝသမ္ပတ္တိယော ပတ္ထေတွာဝ ကာမရူပါဝစရပုညာနိ ကရောန္တဿ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော ဟောတိ။ အပုညာဘိသင်္ခါရာနံ ပနေသာ အဝိဇ္ဇံ အာရဗ္ဘ ရာဂါဒီနံ ဥပ္ပဇ္ဇနကာလေ အာရမ္မဏာဒိပစ္စယေန အဝိဇ္ဇာသမ္မူဠှတာယ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကရောန္တဿ နိဿယပစ္စယေန၊ ဒုတိယဇဝနာဒီနံ ¶ အနန္တရူပနိဿယာသေဝနနတ္ထိဝိဂတပစ္စယေဟိ ယံ ကိဉ္စိ အကုသလံ ကရောန္တဿ ဟေတုသဟဇာတအညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟီတိ ဧဝံ အနေကဓာ ပစ္စယော ဟောတိ၊ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရာနံ ပန ဧကေန ဥပနိဿယပစ္စယေနေဝ ပစ္စယော ဟောတိ။

သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏပဒေ ပန တယောပိ သင်္ခါရာ ဝိညာဏဿ ယထာရဟံ တီသု ဘဝေသု ပဋိသန္ဓိပဝတ္တီသု ကမ္မပစ္စယေန စေဝ ဥပနိဿယပစ္စယေန စာတိ ဒွိဓာ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယနယေန သဟဇာတဿ ဝိညာဏဿ သဟဇာတအညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တကမ္မတ္ထိအဝိဂတာဒိပစ္စယေဟိ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။

ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပပဒေ ပန ဝိညာဏံ ဝိပါကဘူတံ၊ အဝိပါကဘူတဉ္စ နာမဿ ကေဝလဿ ဝါ ရူပမိဿကဿ ဝါ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တီသု သဟဇာတအညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တဝိပါကအာဟာရဣန္ဒြိယအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ ယထာရဟံ နဝဓာ၊ အဋ္ဌဓာ ဝါ ပစ္စယော ဟောတိ။ ပဋိသန္ဓိယံ ဝိပါကဝိညာဏံ ဝတ္ထုရူပဿ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကအာဟာရဣန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိ အဝိဂတပစ္စယေဟိ နဝဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဌပေတွာ ပန ဝတ္ထုရူပံ သေသရူပဿ တေဟေဝ အညမညပစ္စယရဟိတေဟိ အဋ္ဌဟိ ပစ္စယော ဟောတိ။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ ပန ဧကဝေါကာရပဉ္စဝေါကာရဘဝေသု ¶ ကမ္မဇရူပဿ သုတ္တန္တိကပရိယာယေန ဥပနိဿယဝသေန ပစ္စယော ဟောတိ။ ပဝတ္တိယံ ပန သဗ္ဗမ္ပိ ဝိညာဏံ တဿ တဿ နာမရူပဿ ယထာရဟံ ပစ္စယော ဟောတိ။ တတ္ထ အရူပဘဝေ ဝိညာဏံ နာမဿေဝ၊ အသညိဘဝေ ရူပဿေဝ၊ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ နာမရူပဿ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနေဝ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပဉ္စ နာမရူပန္တိ နိဗ္ဗစနံ ကတန္တိ။

နာမရူပပစ္စယာ ¶ သဠာယတနပဒေ ပန နာမံ ဝိပါကဘူတံ၊ အဝိပါကဘူတဉ္စ အရူပဘဝေ ဆဋ္ဌာယတနဿ အဝကံသတော သဟဇာတအညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တဝိပါကအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ယထာရဟံ သတ္တဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဣတရေသံ ပနေတံ ပဉ္စန္နံ စက္ခာယတနာဒီနံ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ပဋိသန္ဓိယံ စတုမဟာဘူတသဟာယံ ဟုတွာ သဟဇာတနိဿယဝိပါကဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ဆဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ကိဉ္စိ ပနေတ္ထ ဟေတုပစ္စယေန၊ ကိဉ္စိ အာဟာရပစ္စယေန စာတိ တေသံ ဝသေန သဗ္ဗဝါရေသု ဥက္ကံသာဝကံသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဝတ္တေ ပန စက္ခာဒီနံ ပဉ္စန္နံ ဝိပါကမဝိပါကမ္ပိ နာမံ ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန စတုဓာ ပစ္စယော ဟောတီတိ။ ဧဝံ တာဝ နာမမေဝ သဠာယတနဿ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ရူပံ ပန ဝတ္ထုဘူတံ ပဋိသန္ဓိယံ ဆဋ္ဌာယတနဿ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ဆဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ စတုမဟာဘူတရူပံ စက္ခာဒီနံ ပဉ္စန္နံ ပဋိသန္ဓိယံ၊ ပဝတ္တေ စ သဟဇာတနိဿယအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ စတုဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယံ ပန ဣန္ဒြိယအတ္ထိအဝိဂတဝသေန တိဝိဓာ။ တထာ အာဟာရော အာဟာရတ္ထိအဝိဂတဝသေန။ သော စ အာဟာရူပဇီဝီနံ ပဝတ္တေယေဝ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ တာနိ ပန ပဉ္စ စက္ခာယတနာဒီနိ ပဉ္စဝိညာဏသင်္ခါတဿ ဆဋ္ဌဿ မနာယတနဿ နိဿယပုရေဇာတဣန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ဆဓာ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ပဝတ္တေယေဝ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ တထာ ပဉ္စဝိညာဏဝိရဟိတမနာယတနဿ ဝတ္ထုရူပံ နိဿယပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ပဉ္စဓာ ပစ္စယော ဟောတီတိ။ ဧဝံ ရူပမေဝ ဆဋ္ဌာယတနဿ၊ သဠာယတနဿ စ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ခန္ဓတ္တယဝတ္ထုရူပသင်္ခါတံ ပန နာမရူပံ ဆဋ္ဌာယတနဿ ပဋိသန္ဓိယံ သဟဇာတအညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တဝိပ္ပယုတ္တဝိပါကအတ္ထိအဝိဂတာဒိဝသေန ယထာရဟံ ပစ္စယော ဟောတီတိ။ ဧဝံ ¶ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပဉ္စ ယထာရဟံ ဆဋ္ဌာယတနဿ၊ သဠာယတနဿ စ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿပဒေ ပန ဆဋ္ဌာယတနံ ဝိပါကံ၊ အဝိပါကဉ္စ သဗ္ဗတ္ထ သမ္ပယုတ္တဖဿဿ ¶ သဟဇာတာဒိဝသေန နဝဓာ၊ အဋ္ဌဓာ ဝါ ပစ္စယော ဟောတိ။ စက္ခာယတနာဒီနိ ပဉ္စ ယထာက္ကမံ ပဝတ္တေ စက္ခုသမ္ဖဿာဒီနံ ပဉ္စန္နံ နိဿယပုရေဇာတဣန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ဆဓာ၊ ရူပါယတနာဒီနိ ပဉ္စ တေသံ အာရမ္မဏပုရေဇာတအတ္ထိအဝိဂတဝသေန တိဓာ။ မနောသမ္ဖဿဿ ပန တာနိ၊ ဓမ္မာရမ္မဏဉ္စ တထာ စ အာရမ္မဏာဓိပတိမတ္တေန စာတိ ဗဟုဓာ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ဧဝံ ဆဋ္ဌာယတနဉ္စ သဠာယတနဉ္စ ဆဗ္ဗိဓဿာပိ ဖဿဿ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာပဒေ သဗ္ဗောပိ ဖဿော သဟဇာတာနံ ဝေဒနာနံ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကအာဟာရသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန အဋ္ဌဓာ၊ သတ္တဓာ ဝါ ပစ္စယော ဟောတိ၊ အသဟဇာတာနံ ဥပနိဿယဝသေနေဝါတိ။

ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာပဒေ ဝိပါကဝေဒနာ အနုသယပတိတာယ တဏှာယ ဥပနိဿယဝသေန၊ သဟဇာတာဒိဝသေန စ ပစ္စယော ဟောတိ။ ယသ္မာ ပန –

ဒုက္ခီ သုခံ ပတ္ထယတိ၊ သုခီ ဘိယျောပိ ဣစ္ဆတိ၊

ဥပေက္ခာ ပန သန္တတ္တာ၊ သုခမိစ္စေဝ ဘာသိတာ၊

တဏှာယ ပစ္စယာ တသ္မာ၊ ဟောန္တိ တိဿောပိ ဝေဒနာတိ။ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၆၄၄)၊

တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနပဒေ တဏှာ အသဟဇာတာ စတုန္နမ္ပိ ဥပါဒါနာနံ ဥပနိဿယဝသေန စေဝ အနန္တရာဒိဝသေန စ၊ သဟဇာတာ ပန ကာမုပါဒါနဝဇ္ဇိတာနံ တိဏ္ဏံ ဟေတုသဟဇာတ အညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန သတ္တဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။

ဥပါဒါနပစ္စယာ ¶ ဘဝပဒေ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ ဥပါဒါနံ အသဟဇာတဿ သဗ္ဗကမ္မဘဝဿ စေဝ ဥပပတ္တိဘဝဿ စ ဥပနိဿယဝသေနေဝ ပစ္စယော ဟောတိ၊ သဟဇာတဿ ပန ကမ္မဘဝဿ ဟေတုသဟဇာတာဒိဝသေန ပစ္စယော ဟောတိ။

ဘဝပစ္စယာ ¶ ဇာတိပဒေ ဘဝေါတိ ကမ္မဘဝေါဝ အဓိပ္ပေတော၊ သော စ ဇာတိယာ ကမ္မပစ္စယဥပနိဿယပစ္စယဝသေန ဒွိဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။

ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏာဒိပဒေ ဇာတိ ပန ဇရာမရဏာနံ၊ သောကာဒီနဉ္စ တဗ္ဘာဝဘာဝီဘာဝမတ္တတော သုတ္တန္တိကနယေန ဥပနိဿယကောဋိယာဝ ပစ္စယော ဟောတီတိ အယံ တာဝေတ္ထ ပစ္စယနယော။

ကာရကာဒီဟိ သုညတော ပနေတေ အဝိဇ္ဇာဒယော ဒွါဒသ ဓမ္မာ ယသ္မာ ဧဝံ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဘာဝေန အညမညံ ပဋိဗဒ္ဓါ အညနိရပေက္ခာ ဟုတွာ အဝိစ္ဆိန္နာ အနာဒိကာ ပဝတ္တန္တိ၊ တသ္မာ တတော အညေန ဗြဟ္မာဒိနာ ကာရကေန၊ ပကတိအဏုကာလာဒိဟေတုနာ ဝါ ကာရကဝေဒကရူပေန ပရပရိကပ္ပိတေန အတ္တနာ ဝါ ရဟိတာ။ န စေတေ အတ္တာ၊ န အတ္တနိ၊ န အတ္တဝန္တော၊ သုညာ ဧတေ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ ဓုဝဘာဝေန ဝါ သုဘဘာဝေန ဝါ သုခဘာဝေန ဝါတိ အယံ ကာရကာဒီဟိ သုညတာ။

မူလဒ္ဓသန္ဓိသင်္ခေပါကာရဝဋ္ဋဝိဘာဂတောတိ ဧတ္ထ မူလတော တာဝ အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာ စာတိ ဒွေ ဓမ္မာ မူလန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဒ္ဓတော ပနေတ္ထ အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရာတိ ဒွေ အင်္ဂါနိ အတီတော အဒ္ဓါ၊ ဝိညာဏာဒီနိ ဘဝါဝသာနာနိ အဋ္ဌ ပစ္စုပ္ပန္နော အဒ္ဓါ၊ ဇာတိ စေဝ ဇရာမရဏဉ္စာတိ ဒွေ အနာဂတော အဒ္ဓါတိ တယော အဒ္ဓါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သန္ဓိတော ပန သင်္ခါရာနံ၊ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ စ အန္တရာ ဧကော ဟေတုဖလသန္ဓိ၊ ဝေဒနာယ စ တဏှာယ စ အန္တရာ ဧကော ဖလဟေတုသန္ဓိ၊ ဘဝဿ ¶ စ ဇာတိယာ စ အန္တရာ ဧကော ဟေတုဖလသန္ဓိ စာတိ တယော သန္ဓီ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သင်္ခေပတော ပန သန္ဓီနံ အာဒိပရိယောသာနဝဝတ္ထိတာ စတ္တာရော သင်္ခေပါ ဟောန္တိ။ သေယျထိဒံ – အဝိဇ္ဇာသင်္ခါရာ ဧကော သင်္ခေပေါ၊ ဝိညာဏနာမရူပသဠာယတနဖဿဝေဒနာ ဒုတိယော၊ တဏှုပါဒါနဘဝါ တတိယော၊ ဇာတိဇရာမရဏာနိ စတုတ္ထောတိ ဧဝံ စတ္တာရော သင်္ခေပါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အာကာရတော ပနေတ္ထ –

အတီတေ ဟေတုယော ပဉ္စ၊ ဣဒါနိ ဖလပဉ္စကံ၊

ဣဒါနိ ဟေတုယော ပဉ္စ၊ အာယတိံ ဖလပဉ္စကန္တိ။ –

ဧဝံ ¶ ဝီသတိ အာကာရာ ဟောန္တိ။

ဧတ္ထ ဟိ သရူပတော ဝုတ္တာ အဝိဇ္ဇာသင်္ခါရာ၊ တေသံ ဂဟဏေန တဒဝိနာဘာဝတော ဂဟိတာ တဏှုပါဒါနဘဝါတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ အတီတေ ဟေတုယော နာမ၊ သရူပတော ဝုတ္တာ ဝိညာဏာဒယော ပဉ္စ ဓမ္မာ ဣဒါနိ ဖလပဉ္စကံ နာမ၊ သရူပတော ပန ဝုတ္တာ တဏှုပါဒါနဘဝါ၊ တေသံ ဂဟဏေန တဒဝိနာဘာဝတော ဂဟိတာ အဝိဇ္ဇာသင်္ခါရာတိ ဣမေ ပဉ္စ ဣဒါနိ ဟေတုယော နာမ။ ဇာတိအာဒိအပဒေသေန ဝုတ္တာ ဝိညာဏာဒယော ပဉ္စ ဓမ္မာ အာယတိံ ဖလပဉ္စကံ နာမာတိ ဧဝံ ဝီသတိ အာကာရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝဋ္ဋတော ပနေတ္ထ သင်္ခါရဘဝါ ကမ္မဝဋ္ဋံ၊ အဝိဇ္ဇာတဏှုပါဒါနာ ကိလေသဝဋ္ဋံ၊ သေသာနိ ဝိပါကဝဋ္ဋန္တိ တီဏိ ဝဋ္ဋာနိ ဟောန္တိ။ ယာဝ စ တေသု ကိလေသဝဋ္ဋံ အရိယမဂ္ဂေန န ဥပစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ တာဝ ဣဒံ ဘဝစက္ကံ အနုပစ္ဆိန္နံ ပဝတ္တတီတိ အယမေတ္ထ မူလဒ္ဓသန္ဓိသင်္ခေပါကာရဝဋ္ဋဝိဘာဂေါ။

ဝါရဏောပမတောတိ ¶ ဧတ္ထ ဝါရဏတော တာဝ – ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ဣဒမဟေတုကဝိသမဟေတုကဒဿနနိဝါရဏံ၊ ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ ဥစ္ဆေဒအတ္တသင်္ကန္တိဒဿနနိဝါရဏံ၊ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ အတ္တာတိ ပရိကပ္ပိတဝတ္ထုဘေဒဒဿနတော ဃနသညာနိဝါရဏံ၊ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’န္တိအာဒိ အတ္တာ ပဿတိ…ပေ… ဝိဇာနာတိ ဖုသတိ၊ ဝေဒယတိ၊ တဏှိယတိ၊ ဥပါဒိယတိ၊ ဘဝတိ၊ ဇာယတိ၊ ဇီယတိ၊ မီယတီတိ ဧဝမာဒိဒဿနနိဝါရဏန္တိ ဣဒမေတ္ထ မိစ္ဆာဒဿနနိဝါရဏံ။

ဥပမာတော ပနေတ္ထ အန္ဓော ဝိယ အဝိဇ္ဇာ၊ တဿ ဥပက္ခလနံ ဝိယ သင်္ခါရာ၊ ပတနံ ဝိယ ဝိညာဏံ၊ တေန ဂဏ္ဍပါတုဘာဝေါ ဝိယ နာမရူပံ၊ တဿ ဂဏ္ဍဘေဒပီဠကာ ဝိယ သဠာယတနံ၊ တဿ သင်္ဃဋ္ဋနံ ဝိယ ဖဿော၊ တဇ္ဇနိတဒုက္ခံ ဝိယ ဝေဒနာ၊ ဒုက္ခဿ ပဋိကာရာဘိလာသော ဝိယ တဏှာ၊ အသပ္ပာယဂ္ဂဟဏံ ဝိယ ဥပါဒါနံ၊ အသပ္ပာယာလေပနံ ဝိယ ဘဝေါ၊ တေန ဂဏ္ဍဝိကာရပါတုဘာဝေါ ဝိယ ဇာတိ၊ တဗ္ဗိကာရဘေဒေါ ဝိယ ဇရာမရဏံ။ ယထာသဘာဝဒဿနနိဝါရဏာဒိတော ဝါ ဧတေ အဝိဇ္ဇာဒယော အက္ခိပဋလာဒိ ဥပမာဟိပိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အယမေတ္ထ ဥပမာ။

ဂမ္ဘီရနယဘေဒတောတိ ဧတ္ထ ဂမ္ဘီရဘေဒေါ တာဝ ဣမေသံ အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပစ္စေကံ ဓမ္မတ္ထဒေသနာပဋိဝေဓဂမ္ဘီရတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမေ ဟိ အဝိဇ္ဇာဒယော ဓမ္မာ ယေနာကာရေန ယဒဝတ္ထာ စ သင်္ခါရာဒီနံ ¶ ဖလာနံ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ သော နေသံ ပစ္စယဋ္ဌော ဒုရဝဗောဓတော ဂမ္ဘီရောတိ အယမေတ္ထ ဓမ္မဂမ္ဘီရတာ။ ဓမ္မောတိ ဟေတု ‘‘ဟေတုမှိ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၂၀) ဝစနတော။ ဇရာမရဏာဒီနံ ဖလာနံ ဇာတိအာဒီဟိ ပစ္စယေဟိ သမ္ဘူတသမုဒါဂတဋ္ဌော ဒုရဝဗောဓတော ဂမ္ဘီရောတိ အယံ အတ္ထဂမ္ဘီရတာ။ အတ္ထောတိ ဖလံ ‘‘ဟေတုဖလေ ဉာဏံ ¶ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၂၀) ဝစနတော။ တေသံ ပန ဟေတူနံ၊ ဖလာနဉ္စ တေန တေနာကာရေန အဝိပရီတတော ဒေသနာပိ သဗ္ဗညုတညာဏဿေဝ ဂေါစရတော ဂမ္ဘီရာတိ အယံ ဒေသနာဂမ္ဘီရတာ။ ယော ပနေသံ အဝိဇ္ဇာသင်္ခါရာဒီနံ အဒဿနာယူဟနာဒိသဘာဝေါ၊ သော မန္ဒပညေဟိ ဒုပ္ပရိယောဂါဟတ္တာ ဂမ္ဘီရောတိ အယံ ပဋိဝေဓဂမ္ဘီရတာတိ အယမေတ္ထ ဂမ္ဘီရဘေဒေါ။

နယဘေဒေါ ပနေတ္ထ ဧကတ္တနယော နာနတ္တနယော အဗျာပါရနယော ဧဝံဓမ္မတာနယောတိ ဣမေသံ စတုန္နံ အတ္ထနယာနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဟိ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ ဧဝံ ဗီဇဿ အင်္ကုရာဒိဘာဝေန ရုက္ခဘာဝပ္ပတ္တိ ဝိယ သန္တာနာနုပစ္ဆေဒေါ ဧကတ္တနယော နာမ။ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓေန သန္တာနာနုပစ္ဆေဒါဝဗောဓတော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ၊ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓေန ပဝတ္တမာနဿ သန္တာနာနုပစ္ဆေဒဿ ဧကတ္တဂ္ဂဟဏတော သဿတဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယတိ။

အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပန ယထာသကံ လက္ခဏဝဝတ္ထာနံ နာနတ္တနယော နာမ။ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော နဝနဝါနံ ဥပ္ပာဒဒဿနတော သဿတဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ၊ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ဧကသန္တာနပတိတဿ ဘိန္နသန္တာနဿေဝ နာနတ္တဂ္ဂဟဏတော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယတိ။

အဝိဇ္ဇာယ ပန ‘‘သင်္ခါရာ မယာ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗာ၊ သင်္ခါရာနံ ဝါ ဝိညာဏံ အမှေဟီ’’တိ ဧဝမာဒိဗျာပါရာဘာဝေါ အဗျာပါရနယော နာမ။ ယံ သမ္မာ ပဿန္တောကာရကဿ အဘာဝါဝဗောဓတော အတ္တဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ၊ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ယော အသတိပိ ဗျာပါရေ အဝိဇ္ဇာဒီနံ သဘာဝနိယမသိဒ္ဓါ ဟေတုဘာဝေါ၊ တဿ အဂ္ဂဟဏတော အကိရိယဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယတိ။

အဝိဇ္ဇာဒီဟိ ¶ ပန ကာရဏေဟိ သင်္ခါရာဒီနံယေဝ သမ္ဘဝေါ ခီရာဒီဟိ ဒဓိအာဒီနံ ဝိယ၊ န အညေသန္တိ အယံ ဧဝံဓမ္မတာနယော နာမ။ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော ပစ္စယာနုရူပတော ဖလာဝဗောဓတော အဟေတုကဒိဋ္ဌိံ၊ အကိရိယဒိဋ္ဌိဉ္စ ပဇဟတိ၊ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ပစ္စယာနုရူပံ ဖလပ္ပဝတ္တိံ အဂ္ဂဟေတွာ ¶ ယတော ကုတောစိ ယဿ ကဿစိ အသမ္ဘဝဂ္ဂဟဏတော အဟေတုကဒိဋ္ဌိံ စေဝ နိယတဝါဒဉ္စ ဥပါဒိယတီတိ အယမေတ္ထ နယဘေဒေါတိ ဧဝံ ဝိဇာနီယော ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

ပစ္စယာကာရဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ပန အတ္ထတော တာဝ – စတ္တာရောတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ၊ တေန န တတော ဟေဋ္ဌာ၊ န ဥဒ္ဓန္တိ ဒီပေတိ။ သတိပဋ္ဌာနာတိ ဧတ္ထ ဒွေ သတိပဋ္ဌာနာ သတိဂေါစရောပိ သတိပိ။ ‘‘စတုန္နံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိပဋ္ဌာနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင်္ဂမဉ္စ ဒေသေဿာမီ’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၅။၄၀၈) ဟိ သတိဂေါစရော ‘‘သတိပဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တဿတ္ထော ပတိဋ္ဌာတိ တသ္မိန္တိ ပဋ္ဌာနံ၊ ကာ ပတိဋ္ဌာတိ? သတိ။ သတိယာ ပဋ္ဌာနံ သတိပဋ္ဌာနံ။ ပဓာနံ ဌာနန္တိ ဝါ ပဋ္ဌာနံ၊ သတိယာ ပဋ္ဌာနံ သတိပဋ္ဌာနံ။ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တီ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၃။၁၄၇) ပန သတိ။ တဿတ္ထော ပတိဋ္ဌာတီတိ ပဋ္ဌာနံ၊ ဥပဋ္ဌာတိ ဩက္ကန္တိတွာ ပက္ခန္ဒိတွာ ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ သတိယေဝ ပဋ္ဌာနတ္ထေန သတိပဋ္ဌာနံ။ အထ ဝါ သရဏဋ္ဌေန သတိ၊ သာ စ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌေန ပဋ္ဌာနန္တိ သတိပဋ္ဌာနံ၊ ဣဒမိဓ အဓိပ္ပေတံ။ ယဒိ ဧဝံ၊ ကသ္မာ သတိပဋ္ဌာနာတိ ဗဟုဝစနံ ကတံ? သတိယာ ဗဟုတ္တာ။ အာရမ္မဏဘေဒေန ဟိ ဗဟုကာ တာ သတိယော။

ဣဓာတိ ¶ ဣမသ္မိံ သာသနေ၊ တေန အဇ္ဈတ္တာဒိဝသေန သဗ္ဗပ္ပကာရစတုစတ္တာလီသဝိဓသတိပဋ္ဌာနနိဗ္ဗတ္တကဿ ပုဂ္ဂလဿ နိဿယဘူတံ သာသနမေဝ၊ နာညံ သာသနန္တိ ဒီပေတိ။ ဝုတ္တံ ဟေတံ ‘‘ဣဓေဝ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏော…ပေ… သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဟိ အညေဟီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၁၄၊ မ။ နိ။ ၁။၁၃၉၊ အ။ နိ။ ၄။၂၄၁)။

ဘိက္ခူတိ သံသာရေ ဘယံ ဣက္ခနကော။ တေန ကိဉ္စာပိ ဘဂဝတော ဒေဝလောကေ နိသီဒိတွာ သတိပဋ္ဌာနံ ဒေသေန္တဿ သန္တိကေ ဒေဝဂဏံ မုဉ္စိတွာ ဧကဘိက္ခုပိ နိသိန္နော နာမ နတ္ထိ၊ တထာပိ ဒေဝေါ ဝါ ဟောတု မနုဿော ဝါ ဂဟဋ္ဌော ဝါ ပဗ္ဗဇိတော ဝါ၊ သံသာရေ ဘယန္တိ သမ္မာ ဣက္ခမာနော ယထာနုသိဋ္ဌံ ¶ ပဋိပဇ္ဇမာနောဝ ဘိက္ခု နာမ ဟောတိ၊ နာညောတိ ဒဿေတိ။ ယထာဟ ‘‘အလင်္ကတော စေပီ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၁၄၂)။

အဇ္ဈတ္တန္တိ နိယကဇ္ဈတ္တံ။ ကာယေတိ ဧတ္ထ အာယန္တိ တတောတိ အာယော။ ကေ အာယန္တိ? ကုစ္ဆိတာ ကေသာဒယော၊ ဣတိ ကုစ္ဆိတာနံ အာယောတိ ကာယော။ အထ ဝါ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ၊ ကေသာဒီနဉ္စ သမူဟဋ္ဌေနပိ ကာယော၊ ရူပကာယော၊ တသ္မိံ အတ္တနော ကာယေတိ အတ္ထော။ ကာယာနုပဿီတိ ကာယံ အနုပဿနသီလော။ ‘‘ကာယေ’’တိ စ ဝတွာ ပုန ‘‘ကာယာနုပဿီ’’တိ ဒုတိယကာယ-ဂ္ဂဟဏံ ‘‘ဧဝံ န ကာယေ အင်္ဂပစ္စင်္ဂဝိနိမုတ္တဧကဓမ္မာနုပဿီ၊ နာပိ ကေသလောမာဒိဝိနိမုတ္တဣတ္ထိပုရိသာနုပဿီ၊ န စ ဘူတုပါဒါယဝိနိမုတ္တဧကဓမ္မာနုပဿီ၊ အထ ခေါ ရထသမ္ဘာရနဂရာဝယဝကဒလိက္ခန္ဓဝိဘာဂါနုပဿကော ဝိယ ယထာက္ကမံ အင်္ဂပစ္စင်္ဂကေသာဒိဘူတုပါဒါယသမူဟာနုပဿီ ဧဝါ’’တိ ဒဿနတ္ထံ ကတံ။ တထာ ဟေတ္ထ ယထာဝုတ္တဓမ္မသမူဟဝိနိမုတ္တော ဣတ္ထိပုရိသာဒိကော၊ အညော ဝါ ကောစိ ဓမ္မော န ဒိဿတိ၊ ယထာဝုတ္တဓမ္မသမူဟမတ္တေယေဝ ပန ဗာလာ တထာ တထာ သုဘာဒိတော စ မိစ္ဆာဘိနိဝေသံ ကရောန္တိ၊ အယံ ¶ ပန ယောဂီ တတ္ထ ကာယာနုပဿီ ဧဝ အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တာသုဘာနုပဿီ ဧဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝါ ယွာယံ မဟာသတိပဋ္ဌာနေ အဿာသပဿာသာဒိကော စုဒ္ဒသဝိဓော ကာယော ဝုတ္တော၊ တဿ သဗ္ဗဿ ဣမသ္မိံယေဝ ကာယေ အနုပဿနတော ‘‘ကာယေ ကာယာနုပဿီ’’တိ ဧဝမာဒိနာပိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ဝိဟရတီတိ ဣရိယတိ၊ စတူသု ဣရိယာပထေသု ဧကေနာဂတံ သရီရဗာဓနံ အညေန ဣရိယာပထေန ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ အပတမာနံ အတ္တဘာဝံ ဟရတိ၊ ပဝတ္တေတီတိ အတ္ထော။ ဗဟိဒ္ဓါ ကာယေတိ ပရဿ ကာယေ။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ကာယေတိ ကာလေန အတ္တနော၊ ကာလေန ပရဿ ကာယေ။ ကာလေန ဟိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါကာယေသုပိ ဧကသ္မိံ ခဏေ ကာယာနုပဿနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပဂုဏကမ္မဋ္ဌာနဿ ပန အပရာပရံ သဉ္စရဏကာလော ဧတ္ထ ကထိတော။ အာတာပီတိ ကာယပရိဂ္ဂါဟကဝီရိယေန ဝီရိယဝါ။ သော ဟိ ယသ္မာ ကိလေသာနံ အာတာပနတော အာတာပေါ ဝုစ္စတိ ဝီရိယံ၊ သော စဿ အတ္ထိ၊ တသ္မာ အာတာပီတိ ဝုစ္စတိ။ သမ္ပဇာနောတိ ကာယပရိဂ္ဂါဟကေန သမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော။ သတိမာတိ ကာယပရိဂ္ဂါဟိကာယ သတိယာ သမန္နာဂတော။ အယံ ပန ယသ္မာ သတိယာ အာရမ္မဏံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ပညာယ အနုပဿတိ၊ ဝီရိယေန စ အန္တရာ ဝေါသာနံ နာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ယေသံ ဓမ္မာနံ အာနုဘာဝေန တံ သတိပဋ္ဌာနံ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ တေသံ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ’’တိ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣတိ ¶ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ၊ သမ္ပယောဂင်္ဂဉ္စ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ပဟာနင်္ဂံ ဒဿေတုံ ‘‘ဝိနေယျ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဝိနေယျာတိ တဒင်္ဂဝိနယေန ဝါ ဝိက္ခမ္ဘနဝိနယေန ဝါ ဝိနယိတွာ။ လောကေတိ ယွာယံ အဇ္ဈတ္တာဒိဘေဒေါ ကာယော ဝုတ္တော၊ သွေဝ ဣဓ လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန လောကော နာမ။ ဝိဘင်္ဂေ ပန ယသ္မာ ရူပကာယေ ¶ ပဟီနအဘိဇ္ဈာဒယော ဝေဒနာဒီသုပိ ပဟီယန္တိ ဧဝ၊ တသ္မာ ပဉ္စပိ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ‘‘လောကော’’တိ ဝုတ္တံ။ တသ္မိံ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿသင်္ခါတံ ကာမစ္ဆန္ဒဗျာပါဒံ ဝိနေယျာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမဿ စ နီဝရဏေသု ဗလဝဓမ္မဒွယဿ ပဟာနဒဿနေန သေသနီဝရဏာနမ္ပိ ပဟာနံ ဝုတ္တံယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိသေသေန စေတ္ထ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿဝိနယေန ယထာက္ကမံ ကာယသမ္ပတ္တိဝိပတ္တိမူလာနံ အနုရောဓဝိရောဓာနံ၊ အတ္တအဘိရတိတဒသုဘာကာရာဒိဘာဝနာနဘိရတီနံ၊ အဘူတဂုဏပက္ခေပဘူတဒေါသာပနယနာနဉ္စ ပဟာနံ ဝုတ္တံ၊ တေန ယောဂါဝစရဿ ယောဂါနုဘာဝနိဗ္ဗတ္တဖလံ၊ ယောဂသမတ္ထတာ စ ဒီပိတာ ဟောတိ။

အဇ္ဈတ္တံ ဝေဒနာသူတိအာဒီသုပိ အဇ္ဈတ္တာဒီနိ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဧတ္ထ ပန ဝေဒနာတိ တိဿော ဝေဒနာ လောကိယာ၊ တထာ စိတ္တံ၊ ဓမ္မာ စ၊ တေသံ ဝိဘာဂေါ ဝိဘင်္ဂနယေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ ကေဝလံ ပနေတ္ထ ယထာ ဝေဒနာဒယော အနုပဿန္တော ဝေဒနာဒိအနုပဿီ နာမ ဟောတိ၊ သော နယော ဒဿေတဗ္ဗော။ သေယျထိဒံ – ဝေဒနာသု တာဝ သုခါ ဝေဒနာ ဒုက္ခတော၊ ဒုက္ခာ သလ္လတော၊ ဣတရာ စ အနိစ္စတော အနုပဿိတဗ္ဗာ။ ယထာဟ –

‘‘ယော သုခံ ဒုက္ခတော အဒ္ဒ၊ ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ သလ္လတော၊

အဒုက္ခမသုခံ သန္တံ၊ အဒ္ဒက္ခိ နံ အနိစ္စတော’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၂၅၃၊ ဣတိဝု။ ၅၃)။

သဗ္ဗာ ဧဝ ဧတာ ဒုက္ခတော အနုပဿိတဗ္ဗာ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ၊ တံ ဒုက္ခသ္မိန္တိ ဝဒါမီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၂၅၉) ဝစနတော။ ဧဝံ အနုပဿန္တော ပန အနိစ္စာဒိသတ္တာနုပဿနာဝသေန ဝါ အနုပဿန္တောပိ ‘‘ဣမံ ဝေဒနံ ကော ဝေဒယတိ၊ ကဿာယံ ဝေဒနာ၊ ကိံ ကာရဏာယံ ဝေဒနာ’’တိ ဥပပရိက္ခိတွာ ‘‘န ကောစိ သတ္တာဒိကော ဝေဒယတိ၊ န ကေသဉ္စိ သတ္တာဒီနံ ဝေဒနာ၊ ဝတ္ထာရမ္မဏာဒိကာရဏာ ¶ ပနာယံ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ အနုပဿန္တောပိ ဝေဒနာနုပဿီ နာမ ဟောတိ။ အထ ဝါ သုခါဒီနံ ဥပ္ပတ္တိက္ခဏေ ဒုက္ခာဒီနံ အသမ္ဘဝါ အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝါ ဝိပရိဏာမဓမ္မာတိ ဧဝံ ဝါ အနုပဿန္တော ဝေဒနာနုပဿီ နာမ ဟောတိ။ ဣမိနာဝ နယေန ပါဠိနယာနုသာရေန ¶ သေသစိတ္တဓမ္မာနမ္ပိ အနုပဿနာကာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝိသေသတော ပနေတ္ထ စိတ္တေသု အနိစ္စတာဝသေန၊ ဓမ္မေသု အနတ္တတာဝသေန စ အနုပဿန္တော စိတ္တာနုပဿီ၊ ဓမ္မာနုပဿီ စ နာမ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒေါ ပနေတ္ထ နတ္ထိ၊ သရဏဝသေန စ ဧကာဝ သတိ အာရမ္မဏဝသေန ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ ဝုတ္တာတိ။

ဝိဘင်္ဂနယတော ပနေတ္ထ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ တာဝ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါတဒုဘယကာယေ ကေသာဒိကောဋ္ဌာသဘာဝနာဝသေန ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ ဝိတ္ထာရိတံ။ တထာ အဇ္ဈတ္တာဒီသု ပစ္စေကံ သာမိသနိရာမိသဝသေန ဒုဝိဓာနံ သုခဒုက္ခအဒုက္ခမသုခဝေဒနာနံ ဝသေန ဒုတိယံ၊ သရာဂဝီတရာဂသဒေါသဝီတဒေါသသမောဟဝီတမောဟသံခိတ္တဝိက္ခိတ္တမဟဂ္ဂတအမဟဂ္ဂတသဥတ္တရာနုတ္တရသမာဟိတာသမာဟိတဝိမုတ္တာဝိမုတ္တဘေဒတော သောဠသဝိဓေဟိ စိတ္တပဇာနနဝသေန တတိယံ၊ ပဉ္စနီဝရဏာနံ၊ သတ္တဗောဇ္ဈင်္ဂါနဉ္စ သမ္ဘဝါသမ္ဘဝဥပ္ပာဒပဟာနပဟီနာနုပ္ပတ္တိဘာဝနာပါရိပူရိဟေတုဇ္ဈာနဝသေန စတုတ္ထံ သတိပဋ္ဌာနံ ဝိတ္ထာရိတံ။ အယံ သုတ္တန္တဘာဇနီယနယော။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ပန တာဝ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ ဣဓ ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပဿီ ဝိဟရတိ ဝေဒနာသု…ပေ… ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပဿီ ဝိဟရတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၃၈၀) ဧဝံ မာတိကံ ဌပေတွာ ဓမ္မသင်္ဂဏိယံ ဝုတ္တနယဿ ဝိတ္ထာရေသု အဋ္ဌသု လောကုတ္တရစိတ္တေသု သမ္ပယုတ္တသတိဝသေနေဝ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘတ္တာ။

ပဉှာပုစ္ဆကနယေပိ ¶ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ကတိ ကုသလာ…ပေ… ကတိ အရဏာ? သိယာ ကုသလာ၊ သိယာ အဗျာကတာ…ပေ… အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယာဝ၊ အသံကိလိဋ္ဌအသံကိလေသိကာဝ…ပေ… အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာဝ။ န ဟေတူ အဟေတုကာဝ…ပေ… အနုတ္တရာ အရဏာဝါတိ လောကုတ္တရဝသေနေဝ ဝိဘတ္တာ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဟိ သုတ္တန္တဘာဇနီယသ္မိညေဝ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာ သတိပဋ္ဌာနာ ကထိတာ၊ အဘိဓမ္မဘာဇနီယပဉှာပုစ္ဆကေသု ပန လောကုတ္တရာယေဝ။ တေသု စ လောကိယာ နာနာစိတ္တေသု ဧဝ လဗ္ဘန္တိ။ အညေနေဝ ဟိ စိတ္တေန ကာယံ ပဂ္ဂဏှန္တိ၊ အညေန ဝေဒနာဒယောတိ။ လောကုတ္တရာ ပန စတ္တာရောပိ မဂ္ဂက္ခဏေ ဧကစိတ္တေယေဝ လဗ္ဘန္တိ။ ဧကသ္မိဉှိ မဂ္ဂစိတ္တက္ခဏေ အာရမ္မဏတော နိဗ္ဗာနာရမ္မဏာ ဧကာဝ သတိ ကာယာဒီသု သုဘသုခနိစ္စအတ္တဝိပလ္လာသသမုစ္ဆေဒကတာယ ¶ စတုကိစ္စသာဓနဋ္ဌေန စတ္တာရိပိ နာမာနိ လဘတီတိ အယမေတ္ထ ဝိဘင်္ဂနယော။

ကမတော သတိပဋ္ဌာနေ၊ အနူနာဓိကတောပိ စ၊

ပါဠိမုတ္တနယော ဉေယျော၊ တတ္ထ ကောသလ္လမိစ္ဆတာ။

တတ္ထ ကမတော တာဝ အယမ္ပိ ဒေသနာက္ကမောဝ၊ သောပိ ပါကဋာပါကဋဝသေန ဝုတ္တော။ ဣမာသု ဟိ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ပါကဋန္တိ ပဌမံ ကာယာနုပဿနာ ဝုတ္တာ။ တတော အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ။ တတ္ထာပိ အာရမ္မဏံ အနုဘဝန္တီ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဝေဒနာ ပါကဋာတိ အနန္တရာ ဝေဒနာနုပဿနာ၊ တတော အာရမ္မဏံ ဝိဇာနန္တံ ဝိညာဏံ ပါကဋန္တိ စိတ္တာနုပဿနာ၊ စိတ္တေ ပါကဋေ တန္နိဿိတာ သုခုမာပိ ဓမ္မာ ပါကဋာ ဟောန္တီတိ အန္တေ ဓမ္မာနုပဿနာ ဝုတ္တာ။ အယံ တာဝေတ္ထ ကမော။

အနူနာဓိကတောတိ ဧတ္ထ ပန ကသ္မာ ဘဂဝတာ စတ္တာရောဝ သတိပဋ္ဌာနာ ဝုတ္တာ၊ အနူနာ အနဓိကာတိ? တဏှာစရိတဒိဋ္ဌိစရိတသမထယာနိကဝိပဿနာယာနိကာနံ မန္ဒတိက္ခဝသေန ဒွိဓာ ပဝတ္တာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂဝသေန။ မန္ဒဿ ဟိ တဏှာစရိတဿ ဩဠာရိကံ ¶ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ၊ တိက္ခဿ သုခုမံ ဝေဒနာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ၊ ဒိဋ္ဌိစရိတဿာပိ မန္ဒဿ နာတိပ္ပဘေဒဂတံ စိတ္တာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ၊ တိက္ခဿ အတိပ္ပဘေဒဂတံ ဓမ္မာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ။ သမထယာနိကဿ စ မန္ဒဿ အကိစ္ဆေန အဓိဂန္တဗ္ဗနိမိတ္တံ ပဌမံ သတိပဋ္ဌာနံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ၊ တိက္ခဿ ဒုတိယံ၊ ဝိပဿနာယာနိကဿာပိ မန္ဒဿ တတိယံ၊ တိက္ခဿ စတုတ္ထံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါတိ ဝေနေယျဇ္ဈာသယတော စတ္တာရော ဝုတ္တာ။ သုဘသုခနိစ္စအတ္တဘာဝဝိပလ္လာသပ္ပဟာနတ္ထံ ဝါ စတုရောဃယောဂါသဝဂန္ထဥပါဒါနအဂတိပ္ပဟာနတ္ထမ္ပိ စတုဗ္ဗိဓာဟာရပရိညတ္ထဉ္စ စတ္တာရောဝ ဝုတ္တာ၊ အနူနာ အနဓိကာတိ အယမေတ္ထ အနူနာဓိကတာ။ ဧဝံ ပါဠိမုတ္တနယော ဉေယျော။

သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သမ္မပ္ပဓာနဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

သမ္မပ္ပဓာနဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ¶ ပန အတ္ထတော တာဝ – သမ္မပ္ပဓာနာတိ ကာရဏပ္ပဓာနာ ဥပါယပ္ပဓာနာ။ ယောနိသော ပဒဟနတော ပရမံ ဓာနံ ပဓာနံ၊ ပဓာနဝီရိယာနီတိ အတ္ထော။ ဣဓ ဘိက္ခူတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဋိပန္နကော ဘိက္ခု။ အနုပ္ပန္နာနန္တိ အနိဗ္ဗတ္တာနံ။ ပါပကာနန္တိ လာမကာနံ။ အကုသလာနံ ဓမ္မာနန္တိ အကောသလ္လသမ္ဘူတာနံ ဓမ္မာနံ။ အနုပ္ပာဒါယာတိ န ဥပ္ပာဒနတ္ထာယ။ ဆန္ဒံ ဇနေတီတိ ကတ္တုကမျတာသင်္ခါတံ ကုသလစ္ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဥပ္ပာဒေတိ။ ဝါယမတီတိ ပယောဂံ ပရက္ကမံ ကရောတိ။ ဝီရိယံ အာရဘတီတိ ကာယိကစေတသိကဝီရိယံ ကရောတိ။ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတီတိ တေနေဝ သဟဇာတဝီရိယေန စိတ္တံ ဥက္ခိပတိ။ ပဒဟတီတိ ပဓာနဝီရိယံ ကရောတိ။ ပဋိပါဋိယာ ပနေတာနိ စတ္တာရိပိ ပဒါနိ ဝီရိယဿေဝ အာသေဝနာဘာဝနာဗဟုလီကမ္မသာတစ္စကိရိယာဟိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။

ဥပ္ပန္နာနန္တိ ¶ အနုပ္ပန္နာတိ အဝတ္တဗ္ဗတံ အာပန္နာနံ။ ပဟာနာယာတိ ပဇဟနတ္ထာယ။ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနန္တိ အနိဗ္ဗတ္တာနံ ကောသလ္လသမ္ဘူတာနံ ဓမ္မာနံ။ ဥပ္ပာဒါယာတိ ဥပ္ပာဒနတ္ထာယ။ ဥပ္ပန္နာနန္တိ နိဗ္ဗတ္တာနံ။ ဌိတိယာတိ ဌိတတ္ထာယ။ အသမ္မောသာယာတိ အနဿနတ္ထံ။ ဘိယျောဘာဝါယာတိ ပုနပ္ပုနံ ဘဝနာယ။ ဝေပုလ္လာယာတိ ဝိပုလဘာဝါယ။ ဘာဝနာယာတိ ဝဍ္ဎိယာ။ ပါရိပူရိယာတိ ပရိပူရဏတ္ထာယ။ သေသံ ပဒတော ဥတ္တာနမေဝ။

အတ္ထတော ပနေတ္ထ ‘‘အနုပ္ပန္နာနံ ပါပကာန’’န္တိအာဒီသု အသမုဒါစာရဝသေန ဝါ အနနုဘူတာရမ္မဏဝသေန ဝါ ကိလေသာနံ အနုပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အညထာ ဟိ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ အနုပ္ပန္နာ အကုသလဓမ္မာ နာမ နတ္ထိ။ ကုသလဓမ္မေသု ပန ရတနတ္တယပ္ပသာဒဝိပဿနာဒိဝိဝဋ္ဋူပနိဿယကုသလာဒိဝသေန အနုပ္ပန္နာပိ အတ္ထိ။ တေသမ္ပိ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗတ္တေ သတိ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဣတော ပုဗ္ဗေ စ အာသဝက္ခယပ္ပသင်္ဂတော။ ဧကန္တပ္ပဝတ္တသာဓကာ တေသံ။ တတ္ထ ဧကစ္စဿ ဝတ္တဂန္ထဓုတင်္ဂသမာဓိဝိပဿနာနဝကမ္မေသု အညတရသ္မိံ နိစ္စပ္ပယုတ္တဿ၊ ဃဋတော၊ ဝါယမတော စ ဗြဟ္မလောကာ အာဂတတ္တာ ဘဝဝသေန ကိလေသေသု အလဒ္ဓါသေဝနဿ သတ္တဿ ကိလေသာ န သမုဒါစရန္တိ၊ အပရဘာဂေ ပနဿ ဝတ္တာဒီနိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ကုသီတဿ စရတော စေဝ အကလျာဏမိတ္တာဒိတော ကိလေသေသု လဒ္ဓါသေဝနဿ စ အယောနိသောမနသိကာရံ၊ သတိဝေါဿဂ္ဂဉ္စ အာဂမ္မ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဧဝံ တာဝ အသမုဒါစာရဝသေန ကိလေသာနံ အနုပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဧကစ္စဿ ¶ ပန တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ အနနုဘူတပုဗ္ဗံ ဒိဗ္ဗာဒိဘေဒံ မနာပိယံ အာရမ္မဏံ လဘိတွာ တတ္ထ အယောနိသောမနသိကာရသတိဝေါဿဂ္ဂေ အာဂမ္မ ကိလေသာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ အလဘိတွာ ဧဝံ အနနုဘူတာရမ္မဏဝသေန ကိလေသာနံ အနုပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

‘‘ဥပ္ပန္နာနံ ¶ ပါပကာန’’န္တိ ဧတ္ထ ပန စတုဗ္ဗိဓံ ဥပ္ပန္နံ ဝတ္တမာနဘူတာပဂတဩကာသကတဘူမိလဒ္ဓဝသေန၊ တေသံ ဝိဘာဂေါ ဥပ္ပန္နတ္တိကေ ဝုတ္တောဝ။ အပရမ္ပိ စတုဗ္ဗိဓံ ဥပ္ပန္နံ သမုဒါစာရအာရမ္မဏာဓိဂ္ဂဟိတအဝိက္ခမ္ဘိတအသမုဂ္ဃာတိတဝသေန။ တတ္ထ သမ္ပတိ ဝတ္တမာနံယေဝ သမုဒါစာရုပ္ပန္နံ နာမ။ သေသံ ပါကဋမေဝ။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ ဣမေသု ဥပ္ပန္နေသု ဝတ္တမာနဘူတာပဂတဩကာသကတသမုဒါစာရသင်္ခါတံ စတုဗ္ဗိဓံ ဥပ္ပန္နံ န မဂ္ဂါဒိဝဇ္ဈံ၊ တသ္မာ ဘူမိလဒ္ဓအာရမ္မဏာဓိဂ္ဂဟိတအသမုဂ္ဃာတိတသင်္ခါတံ စတုဗ္ဗိဓံ ဥပ္ပန္နံ သန္ဓာယေတ္ထ ‘‘ဥပ္ပန္နာနံ ပါပကာနံ ပဟာနာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။

ကထံ ပန မဂ္ဂက္ခဏေ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဥပ္ပာဒါယ ဝါယာမော ဟောတိ၊ ကထဉ္စ ဥပ္ပန္နာနံ ဌိတိယာတိ? မဂ္ဂပ္ပဝတ္တိယာ ဧဝ။ မဂ္ဂေါ ဟိ ပဝတ္တမာနော ပုဗ္ဗေ အနုပ္ပန္နပုဗ္ဗတ္တာ အနုပ္ပန္နော နာမ ဝုစ္စတိ။ ယာ စဿ ပဝတ္တိ၊ အယမေဝ ဌိတိ နာမာတိ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒေါ ပနေတ္ထာပိ ဧကဿေဝ ဝီရိယဿ ကိစ္စဘေဒတော စတုဓာ ဝုတ္တာတိ အယမေတ္ထ ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

ဝိဘင်္ဂနယတော ပန သုတ္တန္တဘာဇနီယေ တာဝ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ လောကိယလောကုတ္တရကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တဝီရိယဝသေန အကုသလာဒိပဒေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘတ္တာ။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယပဉှာပုစ္ဆကေသု ပနေတေ လောကုတ္တရကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တဝသေနေဝ ဝိဘတ္တာ၊ ဖလစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ ပန န ဂဟိတာ။ တေနေဝ ပဉှာပုစ္ဆကေ ‘‘ကုသလာ ဧဝ၊ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ ဧဝ၊ အပစယဂါမိနောဝ၊ သေခါဝါ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တာ။ သေသော ပနေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော သတိပဋ္ဌာနေ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

သမ္မပ္ပဓာနဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣဒ္ဓိပါဒဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

ဣဒ္ဓိပါဒဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ¶ ¶ ပန စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါတိ ဧတ္ထ ဣဇ္ဈတီတိ ဣဒ္ဓိ၊ သမိဇ္ဈတိ နိပ္ဖဇ္ဇတီတိ အတ္ထော၊ ဣဒ္ဓိ ဧဝ ပါဒေါ ဣဒ္ဓိပါဒေါ၊ ဣဒ္ဓိကောဋ္ဌာသောတိ အတ္ထော။ ဣဇ္ဈန္တိ ဝါ ဧတာယ သတ္တာ ဣဒ္ဓါ ဝုဒ္ဓါ ဥက္ကံသဂတာ ဟောန္တီတိပိ ဣဒ္ဓိ၊ ပဇ္ဇန္တိ ဧတေနာတိ ပါဒေါ၊ ပတိဋ္ဌာ အဓိဂမူပါယောတိ အတ္ထော၊ ဣဒ္ဓိယာ ပါဒေါ ဣဒ္ဓိပါဒေါ။ ဆန္ဒသမာဓိပဓာနသင်္ခါရသမန္နာဂတန္တိ ဧတ္ထ ဆန္ဒဟေတုကော၊ ဆန္ဒာဓိကော ဝါ သမာဓိ ဆန္ဒသမာဓိ၊ ကတ္တုကမျတာဆန္ဒံ အဓိပတိံ ကရိတွာ ပဋိလဒ္ဓသမာဓိဿေတံ အဓိဝစနံ။ ပဓာနဘူတာ သင်္ခါရာ ပဓာနသင်္ခါရာ၊ စတုကိစ္စသာဓကဿ သမ္မပ္ပဓာနဝီရိယဿေတံ အဓိဝစနံ။ သမန္နာဂတန္တိ တေန ဆန္ဒသမာဓိနာ၊ ပဓာနသင်္ခါရေန စ ဥပေတံ။ ဣဒ္ဓိပါဒန္တိ ယထာဝုတ္တတ္ထေန ‘‘ဣဒ္ဓီ’’တိ သင်္ချံ ဂတာနံ ဥပစာရဇ္ဈာနာဒိကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တာနံ ဆန္ဒသမာဓိပဓာနသင်္ခါရာနံ အဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ပါဒဘူတသေသစိတ္တစေတသိကရာသိံ။ ဘာဝေတီတိ ဝဍ္ဎေတိ၊ အတ္တနော သန္တာနေ ပုနပ္ပုနံ ဇနေတီတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ နယေန သေသေသုပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဝီမံသာတိ ပညာ။ သေသံ ပဒတော သုဝိညေယျမေဝ။

အတ္ထတော ပနေတ္ထ တေန ကိံ ကထိတံ? စတုန္နံ ဘိက္ခူနံ မတ္ထကပ္ပတ္တံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထိတံ။ ယထာ ဟိ စတူသု အမစ္စပုတ္တေသု ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတွာ ဝိစရန္တေသု ဧကော ဥပဋ္ဌာနေန၊ ဧကော သူရဘာဝေန၊ ဧကော ဇာတိသမ္ပတ္တိယာ၊ ဧကော မန္တဗလေနာတိ ဧဝံ တေ ပစ္စေကကာရဏေန ရာဇာနံ အာရာဓေတွာ ဌာနန္တရံ ပါပုဏန္တိ၊ ဧဝံ ဘိက္ခူပိ ဆန္ဒဝီရိယစိတ္တဝီမံသာသု ဧကေကံ ဇေဋ္ဌံ ဓုရံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ကတွာ လောကုတ္တရဓမ္မနိဗ္ဗတ္တကာ ဟောန္တိ။ ဧတ္ထ စ ဆန္ဒော သမာဓိ ပဓာနသင်္ခါရောတိ တယော ဓမ္မာ ဣဒ္ဓီပိ ဟောန္တိ ဣဒ္ဓိပါဒါပိ၊ သေသာ ပန သမ္ပယုတ္တာ စတ္တာရော ခန္ဓာ ဣဒ္ဓိပါဒါ ဧဝ။ ဧဝံ သေသာဓိပတိယုတ္တစိတ္တေသုပိ ဣဒ္ဓိပါဒါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အပိစ ¶ ဈာနဝိပဿနာသု ပုဗ္ဗဘာဂေါ ဣဒ္ဓိပါဒေါ။ ယော ပဋိလာဘော၊ သာ ဣဒ္ဓိ။ ပဌမဇ္ဈာနာဒီနံ ဟိ ပုဗ္ဗဘာဂပရိကမ္မာနိ ဣဒ္ဓိပါဒေါ နာမ၊ ပဌမဇ္ဈာနာဒယော ဣဒ္ဓိ နာမ။ ပဌမမဂ္ဂါဒီနံ ပုဗ္ဗဘာဂဝိပဿနာ ဣဒ္ဓိပါဒေါ နာမ၊ ပဌမမဂ္ဂါဒယော ဣဒ္ဓိ နာမ။ ပဋိလာဘဝသေနာပိ ဒီပေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပဌမဇ္ဈာနာဒယော ဟိ ပဌမမဂ္ဂါဒယော စ ဣဒ္ဓိပါဒေါ နာမ၊ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒယော၊ ဒုတိယမဂ္ဂါဒယော စ ဣဒ္ဓိ နာမာတိ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒေါ ¶ ပနေတ္ထ ဝိဘင်္ဂနယေနေဝ ပါကဋော ဘဝိဿတိ။ တတ္ထ ဟိ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ တာဝ ဆန္ဒာဒီနံ ပဒါနံ ဝိဘင်္ဂံ ဝတွာ အန္တေ ‘‘ဣဒ္ဓိပါဒေါတိ တထာဘူတဿ ဝေဒနာက္ခန္ဓော…ပေ… ဝိညာဏက္ခန္ဓော။ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတီတိ တေ ဓမ္မေ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ၊ တေန ဝုစ္စတိ ဣဒ္ဓိပါဒံ ဘာဝေတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၄၃၄) ဧဝံ သဗ္ဗေ လောကိယလောကုတ္တရဓမ္မာ ဣဒ္ဓိပါဒေါတိ ဝုတ္တာ။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ပန ဆန္ဒာဒီနိ ပဒါနိ ဝိဘဇိတွာ အန္တေ ‘‘ဣဒ္ဓိပါဒေါတိ တထာဘူတဿ ဖဿော…ပေ… ပဂ္ဂါဟော အဝိက္ခေပေါ’’တိ (ဝိဘ။ ၄၄၇) ဧဝံ သဗ္ဗေ လောကုတ္တရကုသလဓမ္မာ ဣဒ္ဓိပါဒါတိ ဝတွာ ပုန ‘‘ဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒေါ ဝီရိယိဒ္ဓိပါဒေါ စိတ္တိဒ္ဓိပါဒေါ ဝီမံသိဒ္ဓိပါဒေါ’’တိ (ဝိဘ။ ၄၅၇) မာတိကံ ဌပေတွာ ‘‘တတ္ထ ကတမော ဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒေါ? ဣဓ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ လောကုတ္တရံ ဈာနံ ဘာဝေတိ…ပေ… ယော တသ္မိံ သမယေ ဆန္ဒော ဆန္ဒိကတာ…ပေ… အယံ ဝုစ္စတိ ဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒေါ’’တိအာဒိနာ လောကုတ္တရကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တဆန္ဒဝီရိယစိတ္တဝီမံသာ ဧဝ ဣဒ္ဓိပါဒါတိ ဝုတ္တာ။ တထာ ပဉှာပုစ္ဆကေပိ ကုသလာ ဧဝ၊ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာ ဧဝ၊ ဝီမံသိဒ္ဓိပါဒေါ ဟေတု၊ သေသာ န ဟေတူ…ပေ… စိတ္တိဒ္ဓိပါဒေါ န ဝတ္တဗ္ဗော၊ သေသာ စိတ္တသမ္ပယုတ္တာ…ပေ… အနုတ္တရာဝ၊ အရဏာဝါတိ။ သေသမေတ္ထ သတိပဋ္ဌာနေ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။ ပါဠိမုတ္တကနယော ပနေတ္ထာပိ န ဥဒ္ဓဋောတိ။

ဣဒ္ဓိပါဒဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဗောဇ္ဈင်္ဂဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

ဗောဇ္ဈင်္ဂဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ¶ ပန အတ္ထတော တာဝ – သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါတိ ဧတ္ထ ဗောဓိယာ၊ ဗောဓိဿ ဝါ အင်္ဂါတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယာယ ဧဝ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ မဂ္ဂက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာယ လီနုဒ္ဓစ္စာဒိအနေကေသံ ဥပဒ္ဒဝါနံ ပဋိပက္ခဘူတာယ သတိဓမ္မဝိစယာဒိသတ္တဝိဓာယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ အရိယသာဝကော ဗုဇ္ဈတိ၊ ကိလေသနိဒ္ဒါယ ဥဋ္ဌဟတိ၊ သစ္စာနိ ဝါ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ တဿာ ဓမ္မသာမဂ္ဂိသင်္ခါတာယ ဗောဓိယာ အင်္ဂါတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဈာနင်္ဂမဂ္ဂင်္ဂါနိ ဝိယ။ ယော ပနေသ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရာယ ဧတာယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ ဗုဇ္ဈတီတိ ကတွာ အရိယသာဝကော ‘‘ဗောဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တဿ ဗောဓိဿ အင်္ဂါတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ သေနင်္ဂရထင်္ဂါဒယော ဝိယ။ အပိစ ‘‘ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီတိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိအာဒိနာ ¶ ပဋိသမ္ဘိဒါနယေနာပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပသတ္ထော၊ သုန္ဒရော ဝါ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ သမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ သတိယေဝ သမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ တတ္ထ ဓမ္မေ ဝိစိနာတိ အနိစ္စာဒိတော ပရိဝီမံသတိ ဇာနာတိ၊ ဓမ္မေ ဝါ ဧတေန သတ္တာ ဝိစိနန္တီတိ ဓမ္မဝိစယော၊ ပညာ။ ဥပေက္ခတိ သမရသာနံ ဓမ္မာနံ ဟာပနဝဍ္ဎနေ အဝါဝဋတာယ ပဋိသင်္ခါနာကာရေန မဇ္ဈတ္တာ ဟောတီတိ ဥပေက္ခာ၊ တတြမဇ္ဈတ္တတာ။ ပဋိသင်္ခါနလက္ခဏော ဟိ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါတိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။ ဓမ္မဘေဒေါပေတ္ထ သုဝိညေယျောဝ။

ဝိဘင်္ဂနယတော ပနေတ္ထ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ တာဝ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန သေသေသု လောကုတ္တရကုသလဝိပါကဝသေန ဝိဘတ္တာ။ ပဉှာပုစ္ဆကေ ပန သိယာ ကုသလာ၊ သိယာ အဗျာကတာ၊ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ သုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တောဝ၊ သေသာ ဒွီဟိ…ပေ… ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ သုခသဟဂတောဝ၊ သေသာ တိဓာပိ၊ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာ၊ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ¶ ဟေတု၊ သေသာ န ဟေတူ…ပေ… ရူပါဝစရာဝ၊ အရဏာဝါတိ။ သေသံ သတိပဋ္ဌာနေ ဝုတ္တနယမေဝ။ အယမေတ္ထ ဝိဘင်္ဂနယော။

ဣဒါနိ ပန –

ကမတော တာဝတ္တတော စ၊ ဟေတုဘူမိဝိဘာဂတော၊

ဝိဝေကတော စ ဝိညေယျော၊ ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ကမတော တာဝ အယမ္ပိ ဒေသနာက္ကမောဝ။ သဗ္ဗေသံ ဟိ ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥပကာရတ္တာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ ပဌမံ ဝုတ္တော၊ တတော ယသ္မာ ဥပဋ္ဌိတသတိကော ဓမ္မေ ပညာယ ပဝိစိနာတိ၊ ပဝိစိတဓမ္မော ဝီရိယံ အာရဘတိ၊ အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပီတိမနဿ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ ပဿမ္ဘတိ၊ ပဿဒ္ဓကာယဿ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ၊ သမာဟိတစိတ္တော တံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂါဒယော ယထာက္ကမံ ဝုတ္တာတိ အယံ တာဝေတ္ထ ကမော။

တာဝတ္တတော ပန ကသ္မာ တေ သတ္တေဝ ဝုတ္တာ၊ အနူနာ အနဓိကာတိ? လီနုဒ္ဓစ္စပဋိပက္ခတော၊ သဗ္ဗတ္တိကတော စ။ ဧတ္ထ ဟိ တယော ဗောဇ္ဈင်္ဂါ လီနဿ ပဋိပက္ခာ။ ယထာဟ – ‘‘ယသ္မိံ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ကာလော တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ ကာလော ¶ ဝီရိယ…ပေ… ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၄)။ တယော ဥဒ္ဓစ္စဿ ပဋိပက္ခာ။ ယထာဟ – ‘‘ယသ္မိံ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ ကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယ၊ ကာလော သမာဓိ…ပေ… ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၄)။ ဧကော ပနေတ္ထ လောဏဓူပနံ ဝိယ သဗ္ဗဗျဉ္ဇနေသု သဗ္ဗဗောဇ္ဈင်္ဂေသု ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ ယထာဟ – ‘‘သတိဉ္စ ¶ ခွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သဗ္ဗတ္ထိကံ ဝဒါမီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၄)။ ဧဝံ လီနုဒ္ဓစ္စပဋိပက္ခတော စ သဗ္ဗတ္ထိကတော စ သတ္တေဝ ဝုတ္တာတိ အယံ တာဝတ္တတော။

ဟေတုဘူမိဝိဘာဂတောတိ ဧတ္ထ ဟေတုဝိဘာဂတော တာဝ – စတ္တာရော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒါယ သံဝတ္တန္တိ သတိသမ္ပဇညံ မုဋ္ဌဿတိပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ ဥပဋ္ဌိတဿတိပုဂ္ဂလသေဝနတာ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တထာ သတ္တ ဓမ္မာ ဒုတိယဿ ပရိပုစ္ဆကတာ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနာ ဒုပ္ပညပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနာ ပညဝန္တပုဂ္ဂလသေဝနာ ဂမ္ဘီရဉာဏစရိယပစ္စဝေက္ခဏတာ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာနံ သရီရပရိက္ခာရဘူတာနံ ဝတ္ထူနံ ဝိသဒဘာဝကရဏံ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ နာမ။ တထာ ဧကာဒသ ဓမ္မာ တတိယဿ အပါယဘယဂမနဝီထိဒါယဇ္ဇမဟတ္တသတ္ထုမဟတ္တဇာတိမဟတ္တသဗြဟ္မစာရိမဟတ္တာနံ ပစ္စဝေက္ခဏတာ အာနိသံသဒဿာဝိတာ ပိဏ္ဍပါတာပစာယနတာ ကုသီတပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ အာရဒ္ဓဝီရိယပုဂ္ဂလသေဝနတာ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ ‘‘ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ဂတမဂ္ဂေါ မယာ ဂန္တဗ္ဗော’’တိ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဝီထိပစ္စဝေက္ခဏာ နာမ။ ‘‘ဒါယကေဟိ ဒိန္နပိဏ္ဍပါတဿ မဟပ္ဖလတံ သမ္ပာဒေဿာမီ’’တိ အတ္တာနံ ဒမနံ ပိဏ္ဍပါတာပစာယနံ နာမ။ တထာ ဧကာဒသ ဓမ္မာ စတုတ္ထဿ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃသီလစာဂဒေဝတောပသမာနုဿတိယော သတ္တ၊ လူခပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ သိနိဒ္ဓပုဂ္ဂလသေဝနတာ ပသာဒနီယသုတ္တန္တပစ္စဝေက္ခဏတာ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တထာ သတ္တ ဓမ္မာ ပဉ္စမဿ ပဏီတဘောဇနသေဝနတာ၊ ဥတုသုခဣရိယာပထသုခသေဝနတာ ဒွေ မဇ္ဈတ္တပ္ပယောဂတာ သာရဒ္ဓကာယပုဂ္ဂလပရိဝဇ္ဇနတာ သန္တကာယပုဂ္ဂလသေဝနတာ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ ဧကာဒသ ဓမ္မာ ဆဋ္ဌဿ ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ ဣန္ဒြိယသမတ္တပဋိပါဒနာ နိမိတ္တကုသလတာ သမယေ စိတ္တဿ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟသမ္ပဟံသနဇ္ဈုပေက္ခနာ စတဿော ¶ ၊ အသမာဟိတသမာဟိတပုဂ္ဂလာနံ ပရိဝဇ္ဇနသေဝနတာ ဒွေ၊ ဈာနဝိမောက္ခပစ္စဝေက္ခဏတာ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ တတ္ထ ကသိဏာဒိနိမိတ္တာနံ ဥဂ္ဂဟဏကုသလတာ နိမိတ္တကုသလတာ နာမ။ ပဉ္စ ဓမ္မာ သတ္တမဿ သတ္တသင်္ခါရကေလာယနမဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂလာနံ ပရိဝဇ္ဇနသေဝနတာ ¶ ဒွေ ဒွေ၊ တဒဓိမုတ္တတာတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန သမ္မောဟဝိနောဒနိယာ ဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယ ဂဟေတဗ္ဗောတိ အယမေတ္ထ ဟေတုဝိဘာဂေါ။

ဘူမိဝိဘာဂတော ပနေတေ ကာမာဝစရာ၊ လောကုတ္တရာ ဝါ ဟောန္တိ၊ ကာမာဝစရေသု ဗလဝဝိပဿနာဒီသု ဧဝ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ လဗ္ဘန္တိ၊ န ဣတရေသု။ လောကုတ္တရေသု ပန သဗ္ဗတ္ထ လဗ္ဘန္တိ၊ ရူပါဝစရာရူပါဝစရစိတ္တေသု သဗ္ဗထာ န လဗ္ဘန္တိ အဗောဓိပက္ခိကတ္တာ။ ကေစိ ပန ထေရာ ဝိပဿနာပါဒကေသု ကသိဏာသုဘဗြဟ္မဝိဟာရဇ္ဈာနေသုပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ဥဒ္ဓရန္တိ၊ န စ တေ ပဋိသိဒ္ဓါ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ၊ တသ္မာ တေသံ မတေန ရူပါဝစရာပိ ဟောန္တိ၊ န ကေနစိ ပရိယာယေန အရူပါဝစရာတိ အယမေတ္ထ ဘူမိဝိဘာဂေါ။

ဝိဝေကတောတိ ဧတ္ထ ဝိဝေကောတိ ဝိဝိတ္တတာ၊ သွာယံ ပဉ္စဝိဓော တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆေဒပဋိပဿဒ္ဓိနိဿရဏဝိဝေကဝသေန။ တဒင်္ဂဝိဝေကောတိ ဝိပဿနာ၊ ဝိက္ခမ္ဘနဝိဝေကောတိ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော၊ သမုစ္ဆေဒဝိဝေကောတိ မဂ္ဂေါ၊ ပဋိပဿဒ္ဓိဝိဝေကောတိ ဖလံ၊ နိဿရဏဝိဝေကောတိ သဗ္ဗနိမိတ္တနိဿဋံ နိဗ္ဗာနံ။ တတြိမေ တဒင်္ဂသမုစ္ဆေဒပဋိပဿဒ္ဓိနိဿရဏဝိဝေကနိဿိတာ ဟောန္တိ။ တထာ ဟေတေ ဝိပဿနာက္ခဏေ ကိစ္စတော တဒင်္ဂဝိဝေကနိဿိတာ၊ အဇ္ဈာသယတော နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတာ။ မဂ္ဂကာလေ ပန ကိစ္စတော သမုစ္ဆေဒဝိဝေကနိဿိတာ၊ အာရမ္မဏတော နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတာ၊ ဖလက္ခဏေ ကိစ္စတော ပဋိပဿဒ္ဓိဝိဝေကနိဿိတာ။ အာရမ္မဏတော နိဿရဏဝိဝေကနိဿိတာ ¶ စ ဟောန္တိ။ ကေသဉ္စိ ထေရာနံ မတေ ဝိပဿနာပါဒကရူပါဝစရဇ္ဈာနက္ခဏေ ဝိက္ခမ္ဘနဝိဝေကနိဿိတာဝါတိ ပဉ္စဝိဝေကနိဿိတာပိ ဟောန္တီတိ အယမေတ္ထ ဝိဝေကော။ ဧဝံ ဝိညေယျော ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

ဗောဇ္ဈင်္ဂဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

မဂ္ဂင်္ဂဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

မဂ္ဂင်္ဂဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ပန အတ္ထတော တာဝ – အရိယောတိ တံတံမဂ္ဂဝဇ္ဈကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ ¶ ၊ အရိယဘာဝကရတ္တာ စ အရိယော၊ အဋ္ဌ အင်္ဂါနိ အဿာတိ အဋ္ဌင်္ဂိကော၊ နိဗ္ဗာနတ္ထိကေဟိ မဂ္ဂီယတိ၊ နိဗ္ဗာနံ ဝါ မဂ္ဂတိ၊ ကိလေသေ ဝါ မာရေန္တော ဂစ္ဆတီတိ မဂ္ဂေါ။ သေယျထိဒန္တိ သော ကတမောတိ စေ၊ ဣဒါနိ သွာယံ မဂ္ဂေါ စတုရင်္ဂိနီ ဝိယ သေနာ အင်္ဂမတ္တမေဝ ဟောတိ၊ အင်္ဂဝိနိမုတ္တော နတ္ထီတိ ဒဿေန္တော ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ…ပေ… သမ္မာသမာဓီ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ သမ္မာ ပဿတီတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ ပညာ။ သမ္မာ သင်္ကပ္ပေတိ တက္ကေတီတိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော၊ ဝိတက္ကော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။ တတော ဓမ္မဘေဒေါပိ ဝိဘင်္ဂနယောပိ ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု ဝုတ္တသဒိသော။

အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ပန ဝိရတိတ္တယဝဇ္ဇိတော ပဉ္စင်္ဂိကောပိ မဂ္ဂေါ ဝိဘတ္တော၊ တဉ္စ ပဉ္စန္နံ အင်္ဂါနံ ကိစ္စာဓိကတံ၊ ဝိရတီနဉ္စ အဝုတ္တသိဒ္ဓတံ သန္ဓာယ၊ ဝိရတိဝဇ္ဇိတဿ ပန လောကုတ္တရမဂ္ဂဿ အဘာဝါ သောပိ အဋ္ဌင်္ဂိကောဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပဉှာပုစ္ဆကေပိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တောဝ၊ သေသာ ဒွီဟိ။ သမ္မာသင်္ကပ္ပော အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တော၊ ပီတိသဟဂတော သုခသဟဂတောဝ၊ န ဥပေက္ခာသဟဂတော၊ သေသာ တိဓာပိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟေတု၊ သေသာ နဟေတူတိ အယံ ဝိသေသော။ သေသံ သမမေဝ။ ဣဒါနိ ပန –

ကမတော ¶ ကိစ္စဘေဒတော၊ ဘူမိဘေဒဝိဝေကတော၊

မဂ္ဂင်္ဂေသု ဝိဇာနီယော၊ ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ကမတော တာဝ အယမ္ပိ ဒေသနာက္ကမောဝ။ ဘဂဝတာ ဟိ နိဗ္ဗာနာဓိဂမာယ ပဋိပန္နဿ ပညာပဇ္ဇောတပညာသတ္ထတာယ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရဝိဓမနတော ဗဟူပကာရတ္တာ ပဌမံ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဒေသိတာ။ တတော ဟေရညိကဿ ကဟာပဏပရိဝတ္တကဟတ္ထော ဝိယ ယထာသဘာဝဒဿနဿ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဗဟူပကာရတ္တာ သမ္မာသင်္ကပ္ပော။ သွာယံ ယထာ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ၊ ဧဝံ သမ္မာဝါစာယပိ ဥပကာရကော။ ယထာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေ ခေါ၊ ဂဟပတိ၊ တက္ကေတွာ ဝိစာရေတွာ ပစ္ဆာ ဝါစံ ဘိန္ဒတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၆၃)၊ တသ္မာ တဒနန္တရံ သမ္မာဝါစာ။ ယသ္မာ ပန ဝါစာယ သံဝိဒဟိတွာ လောကေ ကမ္မန္တေ ပယောဇေန္တိ၊ တသ္မာ တဒနန္တရံ သမ္မာကမ္မန္တော။ ကာယဝစီဒုစ္စရိတံ ပဟာယ ဥဘယသုစရိတံ ပူရေန္တဿေဝ ယသ္မာ အာဇီဝဋ္ဌမကံ သီလံ ပူရတိ၊ န ဣတရဿ၊ တသ္မာ တဒုဘယာနန္တရံ သမ္မာအာဇီဝေါ ဝုတ္တော။ ဧဝံ ‘‘ဝိသုဒ္ဓဒိဋ္ဌိသီလေနာပိ ဧတ္တာဝတာ ပရိတောသံ အကတွာ ဣဒံ ဝီရိယံ အာရဘိတဗ္ဗ’’န္တိ ဒဿေတုံ တဒနန္တရံ သမ္မာဝါယာမော။ အာရဒ္ဓဝီရိယေနာပိ ကာယာဒီသု သတိ သူပဋ္ဌိတာ ကာတဗ္ဗာတိ ဒဿနတ္ထံ တဒနန္တရံ ¶ သမ္မာသတိ။ သူပဋ္ဌိတာယ သတိယာ ဧကတ္တာရမ္မဏေ စိတ္တံ သမာဓာတုံ သက္ကာတိ တဒနန္တရံ သမ္မာသမာဓိ ဝုတ္တောတိ အယံ တာဝေတ္ထ ကမော။

ကိစ္စတော ပနေသံ ဧကေကဿ တီဏိ တီဏိ ကိစ္စာနိ၊ သေယျထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ တာဝ အညေဟိပိ အတ္တနော ပစ္စနီကကိလေသေဟိ သဒ္ဓိံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ၊ အာရမ္မဏတော နိရောဓသစ္စံ သစ္ဆိကရောတိ၊ အသမ္မောဟတော သေသသစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ ဧဝံ သမ္မာသင်္ကပ္ပာဒီနံ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပပဇဟနာဒိဝသေန ယထာနုရူပန္တိ ကိစ္စတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိသေသတော ပနေတ္ထ သမ္မာသင်္ကပ္ပော သဟဇာတဓမ္မေ အဘိနိရောပေတိ၊ သမ္မာဝါစာ ပရိဂ္ဂဏှာတိ ¶ ၊ သမ္မာကမ္မန္တော သမုဋ္ဌာပေတိ၊ သမ္မာအာဇီဝေါ ဝေါဒါပေတိ၊ သမ္မာဝါယာမော ပဂ္ဂဏှာတိ၊ သမ္မာသတိ ဥပဋ္ဌာပေတိ၊ သမ္မာသမာဓိ သမာဒဟတီတိ ဣဒမေတ္ထ ကိစ္စံ။

ဘေဒတော ပန ပုဗ္ဗဘာဂေ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ‘‘ဒုက္ခေ ဉာဏ’’န္တိအာဒိနာ စတူသု သစ္စေသု ဉာဏဝသေန နာနက္ခဏာ နာနာရမ္မဏာ နာနာနာမာ ဟောတိ၊ ဒုတိယော ပန နေက္ခမ္မအဗျာပါဒအဝိဟိံသာသင်္ကပ္ပဝသေန၊ ဝိရတိယော စတုဗ္ဗိဓဝစီဒုစ္စရိတတိဝိဓကာယဒုစ္စရိတမိစ္ဆာဇီဝဝိရမဏသင်္ခါတစေတနာဝသေနပိ ဝိရတိဝသေနပိ၊ ဆဋ္ဌသတ္တမာ စတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနသတိပဋ္ဌာနဝသေန နာနက္ခဏာ နာနာရမ္မဏာ နာနာနာမာ ဟောန္တိ။ မဂ္ဂကာလေ ပနေတေ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယော ဧကက္ခဏာ ဧကာရမ္မဏာ။ ကိစ္စတော ပန တာနိ ပုဗ္ဗဘာဂေ နာနာနာမာနိ လဘန္တိ၊ သမ္မာသမာဓိ ပန ပုဗ္ဗဘာဂေပိ မဂ္ဂက္ခဏေပိ စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနဝသေန နာနက္ခဏော နာနာနာမော၊ မဂ္ဂက္ခဏေ ပန ဧကာရမ္မဏော ဟောတိ။ ဧကဿ ဟိ ပဌမမဂ္ဂေါ ပါဒကဇ္ဈာနာဒိနိယမတော ပဌမဇ္ဈာနာဒိကော ဝါ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒီသု အညတရဇ္ဈာနိကော ဝါ၊ ဒုတိယမဂ္ဂါဒယောပိဿ ပဌမမဂ္ဂသဒိသဇ္ဈာနိကာ ဝါ ဝိသဒိသဇ္ဈာနိကာ ဝါတိ သော မဂ္ဂကာလေပိ နာနက္ခဏော နာနာနာမော ဝါတိ အယမေတ္ထ ဘေဒေါ။

ဘူမိတော စ ဝိဝေကတော စ ဝိနိစ္ဆယော ဗောဇ္ဈင်္ဂေသု ဝုတ္တာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဧဝံ ဝိဇာနီယော ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

မဂ္ဂင်္ဂဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဈာနဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

ဈာနဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ¶ ပန အတ္ထတော တာဝ – ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတောတိအာဒီသု ပါတိမောက္ခန္တိ သိက္ခာပဒသီလံ။ တံ ဟိ ယော နံ ပါတိ ရက္ခတိ၊ တံ မောက္ခေတိ မောစေတိ အာပါယိကာဒီဟိ ¶ ဒုက္ခေဟိ၊ တသ္မာ ‘‘ပါတိမောက္ခ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ သံဝရဏံ၊ သံဝရန္တိ ဝါ တေနာတိ သံဝရော၊ ပါတိမောက္ခမေဝ သံဝရော ပါတိမောက္ခသံဝရော၊ ကမ္မဝါစာပရိယောသာနေ ဣဇ္ဈနကဿ အတ္ထတော စေတနာဒိရူပဿ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလဿေဝေတံ အဓိဝစနံ။ တေန သံဝုတော ပိဟိတကာယဝစီပယောဂေါတိ ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော။ ဝိဟရတီတိ ဣရိယတိ ပဝတ္တေတိ။ အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နောတိ ဧတ္ထ အာစရိတဗ္ဗတော အာစာရော၊ ဂါဝေါ စရန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂေါစရော၊ ဂုန္နံ စရဏဋ္ဌာနံ။ တံသဒိသတာယ ပန သဗ္ဗောပိ ပဝတ္တိဝိသယော ဂေါစရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေသံ ဝိဘာဂေါ နိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

နိဒ္ဒေသေ ဟိ –

‘‘အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နောတိ အတ္ထိ အာစာရော၊ အတ္ထိ အနာစာရော။ တတ္ထ ကတမော အနာစာရော? ကာယိကော ဝီတိက္ကမော၊ ဝါစသိကော ဝီတိက္ကမော၊ ကာယိကဝါစသိကော ဝီတိက္ကမော၊ အယံ ဝုစ္စတိ အနာစာရော၊ သဗ္ဗမ္ပိ ဒုဿီလျံ အနာစာရော၊ ဣဓေကစ္စော ဝေဠုဒါနေန ဝါ ပတ္တ…ပေ… ပုပ္ဖဖလသိနာနဒန္တကဋ္ဌဒါနေန ဝါ စာဋုကမျတာယ ဝါ မုဂ္ဂသုပျတာယ ဝါ ပါရိဘဋုတာယ ဝါ ဇင်္ဃပေသနိကေန ဝါ အညတရညတရေန ဝါ ဗုဒ္ဓပတိကုဋ္ဌေန မိစ္ဆာအာဇီဝေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ အနာစာရော။

‘‘တတ္ထ ကတမော အာစာရော? ကာယိကော အဝီတိက္ကမော’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၅၁၃) –

ဝုတ္တဝိပရိယာယေန အာစာရော နိဒ္ဒိဋ္ဌော။

‘‘ဂေါစရောတိ ¶ အတ္ထိ ဂေါစရော၊ အတ္ထိ အဂေါစရော။ တတ္ထ ကတမော အဂေါစရော? ဣဓေကစ္စော ဝေသိယာဂေါစရော ဝါ ဟောတိ၊ ဝိဓဝါ…ပေ… ထုလ္လကုမာရီပဏ္ဍကဘိက္ခုနီပါနာဂါရဂေါစရော ¶ ဝါ၊ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ ရာဇူဟိ ရာဇမဟာမတ္တေဟိ တိတ္ထိယေဟိ တိတ္ထိယသာဝကေဟိ အနနုလောမိကေန သံသဂ္ဂေန၊ ယာနိ ဝါ ပန တာနိ ကုလာနိ အဿဒ္ဓါနိ အပ္ပသန္နာနိ…ပေ… တထာရူပါနိ ကုလာနိ သေဝတိ ဘဇတိ ပယိရုပါသတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ အဂေါစရော။

‘‘တတ္ထ ကတမော ဂေါစရော? ဣဓေကစ္စော န ဝေသိယာဂေါစရော ဟောတီ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၅၁၄) –

ဝုတ္တဝိပရိယာယေန ဂေါစရော နိဒ္ဒိဋ္ဌော။

အပိစေတ္ထ ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ ပုရတော ဂမနနိသီဒနစင်္ကမနဃဋ္ဋနာဘိဘဝနာဒိကာယိကာစိတ္တီကာရကိရိယာနဉ္စေဝ ထေရေ ဘိက္ခူ အနာပုစ္ဆာ ဓမ္မကထနခုံသနာဒိဝါစသိကာစိတ္တီကာရကိရိယာနဉ္စ အနာစာရာနံ ပဋိပက္ခဝသေန ကာယိကဝါစသိကော အာစာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အပိစ ဘိက္ခု သဂါရဝေါ သပ္ပတိဿော ဟိရောတ္တပ္ပသမ္ပန္နော သုနိဝတ္ထော သုပါရုတော ပါသာဒိကေန အဘိက္ကန္တာဒိနာ ဩက္ခိတ္တစက္ခု ဣရိယာပထသမ္ပန္နော အာဘိသမာစာရိကေသု သက္ကစ္စကာရီ ဂရုစိတ္တီကာရဗဟုလော ဝိဟရတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ အာစာရော။ ဂေါစရော ပန တိဝိဓော ဥပနိဿယဂေါစရော အာရက္ခဂေါစရော ဥပနိဗန္ဓဂေါစရောတိ။ တတ္ထ ဒသကထာဝတ္ထုဂုဏသမန္နာဂတော ကလျာဏမိတ္တော ဥပနိဿယဂေါစရော နာမ။ အန္တရဃရာဒီသု ဩက္ခိတ္တစက္ခုတာဒီဟိ ဒိသာ ဝိဒိသာ အနောလောကေတွာ ဂမနံ အာရက္ခဂေါစရော နာမ။ စတ္တာရော ပန သတိပဋ္ဌာနာ ဥပနိဗန္ဓဂေါစရော နာမ။ ယတ္ထ စိတ္တံ ဥပနိဗန္ဓတိ၊ အယံ တိဝိဓောပေတ္ထ ¶ ဂေါစရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမိနာတိ ဣမိနာ အာစာရေန၊ ဂေါစရေန စ သမန္နာဂတော အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော နာမ။

အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသူတိ အဏုပ္ပမာဏေသု ဒေါသေသု။ ဘယဒဿာဝီတိ ဘယဒဿနသီလော၊ အဏုမတ္တံ ရေဏုံ သိနေရုသဒိသံ ပဿန္တော ဝိယ သဗ္ဗလဟုကမ္ပိ ဒုက္ကဋဒုဗ္ဘာသိတမတ္တံ ပါရာဇိကသဒိသံ ကတွာ ဝဇ္ဇတော ဘယတော ဒဿနသီလောတိ အတ္ထော။ သမာဒါယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသူတိ ယံ ကိဉ္စိ သိက္ခာပဒေသု သိက္ခိတဗ္ဗံ၊ တံ သုဋ္ဌု အာဒါယ ဂဟေတွာ သိက္ခတိ။

ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရောတိ မနစ္ဆဋ္ဌေသု ဣန္ဒြိယေသု ရူပါဒိအာရမ္မဏနိမိတ္တာဒီနံ အဂ္ဂဟဏသင်္ခါတသတိသံဝရေန ¶ ပိဟိတဒွါရော။ ဘောဇနေ မတ္တညူတိ ပိဏ္ဍပါတေ ပဋိဂ္ဂဟဏပရိဘောဂေသု ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏဝသေန စေဝ အပ္ပိစ္ဆတာဒီဟိ စ မတ္တဇာနနကော၊ ပိဏ္ဍပါတဝသေန စေတ္ထ စတုန္နံ ပစ္စယာနံ ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော ဘောဇနန္တိ စတုန္နံ ပစ္စယာနံ ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တန္တိ ဧတ္ထ အဍ္ဎရတ္တိသင်္ခါတာယ ရတ္တိယာ ပုဗ္ဗေ ပုဗ္ဗရတ္တံ၊ ဣမိနာ ပဌမယာမဉ္စေဝ ပစ္ဆာဘတ္တဉ္စ ဂဏှာတိ။ ရတ္တိယာ ပစ္ဆာ အပရရတ္တံ၊ ဣမိနာ ပစ္ဆိမယာမဉ္စေဝ ပုရေဘတ္တဉ္စ ဂဏှာတိ။ ပစ္ဆိမယာမော ပနဿ ဘိက္ခုနော နိဒ္ဒါကိလမထဝိနောဒနောကာသောတိ န ဂဟိတော။

ဇာဂရိယာနုယောဂမနုယုတ္တောတိ အသုဘဘာဝနာသင်္ခါတဿ ဘာဝနာရာမဿ အနုယောဂသင်္ခါတံ အာသေဝနဘာဝနံ အနုယုတ္တော စင်္ကမနနိသဇ္ဇာဟိ ယောနိသောမနသိကာရေန အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တပရိသောဓနေ ယုတ္တပ္ပယုတ္တောတိ အတ္ထော။ သာတစ္စံ နေပက္ကန္တိ သတတံ ပဝတ္တယိတဗ္ဗတော သာတစ္စသင်္ခါတံ ဝီရိယံ၊ ပရိပါကဂတတ္တာ နေပက္ကသင်္ခါတဉ္စ ပညံ အနုယုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမိနာ ဝီရိယပညာဟိ ယုတ္တဿေဝ ဇာဂရိယာနုယောဂသိဒ္ဓီတိ ဒဿေတိ။

ဣဒါနိ ¶ တံ ဇာဂရိယာနုယောဂံ သရူပတော ဒဿေန္တော ‘‘ဗောဓိပက္ခိကာနံ ဓမ္မာန’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဗောဓိပက္ခိကာနံ ဓမ္မာနန္တိ စတုသစ္စာဝဗောဓသင်္ခါတဿ မဂ္ဂဉာဏဿ ပက္ခေ ဘဝါနံ စတုသစ္စသတိပဋ္ဌာနာဒိသတ္တတိံသဓမ္မာနံ။ နိဒ္ဒေသေ ပနဿ လောကိယဘာဝနာယ ဝိသေသဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ ဧကာရမ္မဏေ ပဝတ္တနသမတ္ထတာယ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဧဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ တေသံ ဂဟဏေန ပန သေသာနမ္ပိ တတ္ထ ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သော အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေတိအာဒီသု အဘိက္ကန္တံ ဝုစ္စတိ ပုရတော ဂမနံ၊ ပဋိက္ကန္တံ နိဝတ္တနံ၊ တဒုဘယဉ္စ ဌာနနိသဇ္ဇာသယနေသုပိ ပုရတော၊ ပစ္ဆတော စ ကာယဿ အဘိဂမနအပဂမနဝသေန လဗ္ဘတိ။ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတီတိ သမ္ပဇညေန သဗ္ဗကိစ္စကာရီ၊ သမ္ပဇညဿေဝ ဝါ ကာရီ၊ သမ္ပဇည-ဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ အဝိပ္ပယောဂတော သတိပိ ဂဟိတာဝ ဟောတိ။ တေနေဝဿ နိဒ္ဒေသေ ‘‘သတော သမ္ပဇာနော အဘိက္ကမတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အာလောကိတေတိအာဒီသု အာလောကိတံ နာမ ပုရတော ပေက္ခနံ။ ဝိလောကိတံ နာမ အနုဒိသာပေက္ခနံ။ ဣမေသံ ပန ဒွိန္နံ ဂဟဏေန ဟေဋ္ဌာ ဥပရိ ပစ္ဆတော ပေက္ခနသင်္ခါတာနိ ဩလောကိတုလ္လောကိတာပလောကိတာနိပိ ဂဟိတာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

သမိဉ္ဇိတေ ¶ ပသာရိတေတိ ပဗ္ဗာနံ သမိဉ္ဇနေ၊ ပသာရဏေ စ။ သင်္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေတိ ဧတ္ထ သင်္ဃာဋိစီဝရာနံ နိဝါသနပါရုပနဝသေန၊ ပတ္တဿ ဘိက္ခာပဋိဂ္ဂဟဏာဒိဝသေန စ ပရိဘောဂေါ ဓာရဏံ နာမ။ အသိတေတိ ပိဏ္ဍပါတာဒိဘောဇနေ။ ပီတေတိ ယာဂုအာဒိပါနေ။ ခါယိတေတိ ပိဋ္ဌခဇ္ဇာဒိခါဒနေ။ သာယိတေတိ မဓုဖာဏိတာဒိသာယိတေ။ ဥစ္စာရပဿာဝကမ္မေတိ ဥစ္စာရဿ စ ပဿာဝဿ စ ကရဏေ။ ဂတေတိ ဂမနေ။ ဌိတေတိ ဌာနေ။ နိသိန္နေတိ နိသဇ္ဇာယ။ သုတ္တေတိ သယနေ။ ဇာဂရိတေတိ ဇာဂရဏေ။ ဧတ္ထ စ ဘိက္ခာစာရဂမနာဒိဝသေန ¶ ‘‘အဘိက္ကန္တေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝိဟာရေ ပန စင်္ကမနာဒိဣရိယာပထဝသေနေဝ ‘‘ဂတေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဘာသိတေတိ ကထနေ။ တုဏှီဘာဝေတိ အကထနေ။

သဗ္ဗေသု ပန တေသု အဘိက္ကန္တာဒီသု ပစ္စေကံ သာတ္ထကသမ္ပဇညံ သပ္ပာယသမ္ပဇညံ ဂေါစရသမ္ပဇညံ အသမ္မောဟသမ္ပဇညန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ သမ္ပဇညံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ အဘိက္ကမိတုကာမတာဒိစိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ စိတ္တဝသေနေဝ ဂမနာဒိံ အကတွာ ‘‘ကိံ နု မေ တတ္ထ ဂတေန အတ္ထော’’တိ ပရိဂ္ဂဏှိတွာ စေတိယဒဿနာဒိနော တဿ တဿ အတ္ထဿ ပရိဂ္ဂဏှနံ သာတ္ထကသမ္ပဇညံ နာမ။ သာတ္ထကေသု ပနေတေသု ဂမနာဒီသု ဇီဝိတဗြဟ္မစရိယန္တရာယာနဉ္စေဝ သလ္လေခပဋိပတ္တိဝိဃာတကရာနံ ကာယိကစေတသိကပရိက္ကိလေသာနဉ္စ သဗ္ဗေသာနံ သဗ္ဘာဝါဘာဝံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ သပ္ပာယပရိဂ္ဂဏှနံ သပ္ပာယသမ္ပဇညံ နာမ။ ဧဝံ ပရိဂ္ဂဟိတသာတ္ထကသပ္ပာယဿ ပန အဋ္ဌတိံသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု၊ ဝိပဿနာယ ဝါ အတ္တနော အဘိရုစိတံ ကမ္မဋ္ဌာနသင်္ခါတံ ဂေါစရံ အဝိဿဇ္ဇေတွာဝ အဘိက္ကမာဒီနံ ကရဏံ ဂေါစရသမ္ပဇညံ နာမ။ အဘိက္ကမာဒီသု ပန အန္ဓဗာလပုထုဇ္ဇနာ ‘‘အတ္တာ အဘိက္ကမာဒီနိ ကရောတိ၊ အဟံ ကရောမီ’’တိ ဝါ သမ္မုယှန္တိ၊ တထာ အသမ္မုယှိတွာ ‘‘အဘိက္ကမိတုကာမတာဒိစိတ္တကိရိယဝါယောဓာတု ဝိပ္ဖာရာဒိကာရဏသာမဂ္ဂိယာ အယံ ကာယသင်္ခါတော အဋ္ဌိသင်္ဃာဋော အဘိက္ကမာဒီနိ ကရောတိ၊ တတော အညော အဗ္ဘန္တရေ အတ္တာ ဝါ သတ္တော ဝါ အဘိက္ကမန္တော ဝါ ပဋိက္ကမန္တော ဝါ…ပေ… တုဏှီ ဘဝန္တော ဝါ နတ္ထီ’’တိ ဧဝမာဒိနာ ယာထာဝတော ဇာနနဝသေန ပညာယ ပဝတ္တနံ အသမ္မောဟသမ္ပဇညံ နာမ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန သမ္မောဟဝိနောဒနိယံ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၅၀၈) ဂဟေတဗ္ဗော။

ဣဒါနိ ယသ္မာ ယဿ အဗ္ဘန္တရေ ယထာဝုတ္တာ ဧတ္တကာ ဂုဏာ နတ္ထိ၊ တဿ အရညဝါသော ပန မက္ကဋာဒီနံ ဝိယ အနုစ္ဆဝိကော ¶ န ဟောတိ၊ ဥပစာရမတ္တမ္ပိဿ ဈာနံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဿ ပန သန္တိ၊ တဿ အရညဝါသော အနုစ္ဆဝိကော ဟောတိ။ သော ဟိ တတ္ထ သဗ္ဗပ္ပကာရဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ ¶ သက္ကောတိ၊ အရညဝါသဉ္စေဝ အာရညကေ စ ဥပသောဘေတိ၊ သကလဉ္စ သာသနံ ပသာဒေတိ၊ တသ္မာ ဧဝရူပဿ ဘိက္ခုနော ဥပါသနဋ္ဌာနယောဂပထံ သပ္ပာယသေနာသနံ ဒဿေန္တော ‘‘သော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိဝိတ္တန္တိ သုညံ။ သေတိ စေဝ အာသတိ စ ဧတ္ထာတိ သေနာသနံ၊ မဉ္စာဒိ၊ ဝိဟာရာဒိ စ။ တေနေဝဿ နိဒ္ဒေသေ ‘‘မဉ္စော ပီဌ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဣဒါနိ အညမ္ပိဿ ပဘေဒံ ဒဿေတုံ ‘‘အရည’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အရညန္တိ ဝိနယပရိယာယေန တာဝ ဌပေတွာ ဂါမဉ္စ ဂါမူပစာရဉ္စ အဝသေသံ၊ သုတ္တန္တပရိယာယေန စ အာရညကံ ဘိက္ခုံ သန္ဓာယ ပဉ္စဓနုသတိကံ ပစ္ဆိမံ အရညန္တိ ဝုတ္တံ၊ အဘိဓမ္မပရိယာယေန ပန ဂါမဒွါရဿ ဣန္ဒခီလတော ဗဟိ သဗ္ဗံ ‘‘အရည’’န္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘နိက္ခမိတွာ ဗဟိ ဣန္ဒခီလာ’’တိ (ဝိဘ။ ၅၂၉) ဟိ ဝုတ္တံ။ ကန္ဒရန္တိ ကံ ဝုစ္စတိ ဥဒကံ၊ တေန ဒရိတံ ဥဒကေန ဘိန္နံ ပဗ္ဗတပဒေသံ၊ ယံ ‘‘နိတုမ္ဗ’’န္တိပိ ‘‘နဒီကုဉ္ဇ’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ ဟိ ရဇတပဋ္ဋသဒိသဝါလိကာပုလိနေ မဏိဝိတာနသဒိသေ သန္ဒစ္ဆာယေ ဝနဂဟနေ နိသီဒိတွာ မဏိက္ခန္ဓသဒိသေ ဥဒကေ သန္ဒမာနေ သီတေန ဝါတေန ဗီဇိယမာနဿ သမဏဓမ္မံ ကရောတော စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ။ ဂိရိဂုဟန္တိ ဒွိန္နံ ပဗ္ဗတာနမန္တရံ၊ ဧကသ္မိညေဝ ဝါ ဥမင်္ဂသဒိသံ မဟာဝိဝရံ။ ဝနပတ္ထန္တိ ဂါမန္တံ အတိက္ကမိတွာ မနုဿာနံ အနုပစာရဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ န ကသန္တိ န ဝပန္တိ။ တေနေဝဿ နိဒ္ဒေသေ ‘‘ဝနပတ္ထန္တိ ဒူရာနမေတံ သေနာသနာနံ အဓိဝစန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အဗ္ဘောကာသန္တိ အစ္ဆန္နံ။ အာကင်္ခမာနော ပနေတ္ထ စီဝရကုဋိံ ကတွာ ဝသတိ။ ပလာလပုဉ္ဇန္တိ ပလာလရာသိံ။ မဟာပလာလပုဉ္ဇတော ¶ ဟိ ပလာလံ နိက္ကဍ္ဎိတွာ ပဗ္ဘာရလေဏသဒိသေ အာလယေ ကရောန္တိ၊ ဂစ္ဆဂုမ္ဗာဒီနမ္ပိ ဥပရိ ပလာလံ ပက္ခိပိတွာ ဟေဋ္ဌာ နိသီဒန္တိ၊ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ အပ္ပသဒ္ဒန္တိအာဒီသု ဝစနသဒ္ဒေန ဝိရဟိတတ္တာ အပ္ပသဒ္ဒံ။ နဂရနိဂ္ဃောသသဒ္ဒေန စေဝ မိဂပက္ခိနိဂ္ဃောသေန စ ရဟိတတ္တာ အပ္ပနိဂ္ဃောသံ။ ဝိဇနဝါတန္တိ အနုသဉ္စရကဇနဿ သရီရဝါတေန ဝိရဟိတတ္တာ ဝိဇနဝါတံ၊ ‘‘ဝိဇနဝါဒ’’န္တိပိ ပါဌော။ သေနာသနဿ အန္တော ဇနဝါဒသဒ္ဒေန ရဟိတန္တိ အတ္ထော။ မနုဿာနံ ရဟဿ ကိရိယာရဟတ္တာ မနုဿရာဟဿေယျကံ၊ တတော တတော ပဋိနိဝတ္တိတွာ သမ္မဒေဝ ကမ္မဋ္ဌာနေ စိတ္တဿ လီယနတော ပဋိသလ္လာနသင်္ခါတဿ ဝိဝေကဿ ဘာဝနာရာမဿ အနုရူပတ္တာ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပံ။ ဘဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အရညဂတောတိအာဒီသု အရညံ၊ ရုက္ခမူလဉ္စ ဌပေတွာ အဝသေသံ သဗ္ဗမ္ပိ သေနာသနံ သုညာဂါရေန သင်္ဂဟိတံ။

ပလ္လင်္ကံ ¶ အာဘုဇိတွာတိ သမန္တတော ဦရုဗဒ္ဓါသနံ ဗန္ဓိတွာ။ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယာတိ ဥပရိမကာယံ ဥဇုံ ဌပေတွာ၊ အဋ္ဌာရသ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကေ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိပါဒေတွာ။ ဧဝံ နိသိန္နဿ ဟိ စမ္မမံသနဟာရူနိ န ပဏမန္တိ၊ အထဿ တေသံ အပဏမနပစ္စယာ ခဏေ ခဏေ ဝေဒနာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တတော စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝုဒ္ဓိံ ဥပဂစ္ဆတိ။ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာတိ ကမ္မဋ္ဌာနာဘိမုခံ သတိံ ပဋ္ဌပေတွာ၊ မုခသမီပေ ဝါ ကတွာ။ တေနေဝဿ နိဒ္ဒေသေ ‘‘အယံ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ သူပဋ္ဌိတာ၊ နာသိကဂ္ဂေ ဝါ မုခနိမိတ္တေ ဝါ’’တိ (ဝိဘ။ ၅၃၇) ဝုတ္တံ။ မုခနိမိတ္တန္တိ စေတ္ထ ဥတ္တရောဋ္ဌဿ ဝေမဇ္ဈပဒေသော၊ ယတ္ထ နာသိကာဝါတော ပဋိဟညတိ။ အထ ဝါ ‘‘ပရီတိ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌော၊ မုခန္တိ နိယျာနဋ္ဌော၊ သတီတိ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌော၊ တေန ဝုစ္စတိ ပရိမုခံ သတိ’’န္တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၄) ဝံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ဝုတ္တနယေနပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတြာယံ သင်္ခေပတ္ထော ‘‘ပရိဂ္ဂဟိတနိယျာနံ သတိံ ကတွာ’’တိ။

အဘိဇ္ဈံ ¶ လောကေတိအာဒီသု အဘိမုခံ ဈာယတိ စိန္တေတီတိ အဘိဇ္ဈာ၊ ရာဂေါ။ လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန လောကော၊ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ။ တေသု ကာမစ္ဆန္ဒံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာတိ အတ္ထော။ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေနေဝ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန၊ န စက္ခုဝိညာဏာဒိသဒိသေနာတိ အတ္ထော။ စေတသာတိ စိတ္တေန၊ ဣတ္ထမ္ဘူတော ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။ အဘိဇ္ဈာယာတိ အဘိဇ္ဈာတော။ စိတ္တံ ပရိသောဓေတီတိ ယထာ နံ သာ မုဉ္စိတွာ န ပုန ဂဏှာတိ၊ ဧဝံ ပရိမောစေတီတိ အတ္ထော။ ဗျာပဇ္ဇတိ ဣမိနာ စိတ္တံ ပူတိကုမ္မာသာဒယော ဝိယ ပကတိံ ဇဟာတီတိ ဗျာပါဒေါ။ ဝိကာရပ္ပတ္တိယာ ပဒုဿတိ၊ ပရံ ဝါ ပဒူသေတိ ဝိနာသေတီတိ ပဒေါသော၊ ဥဘယမ္ပေတံ ကောဓဿေဝါဓိဝစနံ။ ယသ္မာ စေတံ သဗ္ဗကမ္မဋ္ဌာနသာဓာရဏဝသေန ဒေသီယတိ၊ တသ္မာ ‘‘သဗ္ဗပါဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ’’တိ ဧဝံ မေတ္တာဝသေန အဝတွာ ‘‘အဗျာပန္နစိတ္တော’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တံ။

ထိနံ စိတ္တဿ ဂေလညံ၊ မိဒ္ဓံ စေတသိကာနံ။ အာလောကသညီတိ ရတ္တိယမ္ပိ ဒိဝါပိ ဒိဋ္ဌအာလောကသဉ္ဇာနနသညာယ သမန္နာဂတော၊ တာယ ပန အာလောကသညာယ ထိနမိဒ္ဓဝိနောဒနဿ ဝိသေသတော သတိသမ္ပဇညံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘သတော သမ္ပဇာနော’’တိ။

အနုဒ္ဓတောတိ အဝိက္ခိတ္တော တထာ ဧဝ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော။ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆောတိ ဝိစိကိစ္ဆံ အတိက္ကမိတွာ ဌိတော။ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ အနဝဇ္ဇဓမ္မေသု ‘‘ကထံ ဣမေ၊ ကထံ ဣမေ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တနတော ကထံကထီသင်္ခါတာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ ဝိရဟိတော။ ဧဝံ ပဉ္စနီဝရဏပ္ပဟာနံ ¶ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယသ္မာ အပ္ပဟီနနီဝရဏဿ ဈာနံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န ဟိ ကာမစ္ဆန္ဒာဒီဟိ နာနာဝိသယဝိက္ခိတ္တစိတ္တံ ဧကတ္တာရမ္မဏေ သမာဓိယတိ၊ န ကာမဓာတုသမတိက္ကမနာယ ဝါ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ¶ သောတိ ယော ယထာဝုတ္တသီလာဒိဂုဏေ ပတိဋ္ဌာယ အရညာဒိအနုရူပသေနာသနဂတော အတ္တနော စရိယာနုကုလကမ္မဋ္ဌာနေ လီနုဒ္ဓစ္စရဟိတာယ သာတစ္စကိရိယာယ ဥပ္ပာဒိတုပစာရဇ္ဈာနေန ပဟီနပဉ္စနီဝရဏော ပဌမဇ္ဈာနာဓိဂမာယ ဝါယမတိ၊ သောတိ အတ္ထော။

စေတသော ဥပက္ကိလေသေတိ စိတ္တဿ အပ္ပဘဿရဘာဝကရဏေ။ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေတိ ယသ္မာ ဣမေ နီဝရဏာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ အနုပ္ပန္နာယ လောကိယလောကုတ္တရာယ ပညာယ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ န ဒေန္တိ၊ ဥပ္ပန္နာယ ပန လောကိယအဋ္ဌသမာပတ္တိယာ၊ အဘိညာဘူတာယ ဝါ မူလံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာ ပါတေန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟီတိအာဒီသု ကာမေဟီတိ ဝတ္ထုကာမကိလေသကာမေဟိ။ ဝိဝိစ္စေဝါတိ ဝိဝိစ္စိတွာ ဝိနာ ဟုတွာ၊ အပက္ကမိတွာတိ အတ္ထော။ နိယမတ္ထေန ပနေတ္ထ ဧဝ-ကာရေန ဈာနပဋိပက္ခဘူတာနံ ကာမာနံ ပရိစ္စာဂေနေဝ ပဌမဇ္ဈာနာဓိဂမော၊ အန္ဓကာရပရိစ္စာဂေနေဝ ဒီပပ္ပဝတ္တိ ဝိယာတိ ဒဿေတိ။ ဥတ္တရပဒေပိ စေသ ဧဝ-ကာရော အာနေတွာ ‘‘ဝိဝိစ္စေဝ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟီ’’တိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗော။ န ဟိ သက္ကာ ကာမတော အညေဟိ နီဝရဏသင်္ခါတေဟိ အကုသလဓမ္မေဟိ အဝိဝိစ္စာပိ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိတုံ။ ပဒဒွယေပိ ပန ‘‘ဝိဝိစ္စာ’’တိ ဣမိနာ ကာယဝိဝေကာဒီသု၊ တဒင်္ဂဝိဝေကာဒီသု စ တဒင်္ဂနိဿရဏဝိဝေကဝဇ္ဇိတာ သဗ္ဗေပိ ဝိဝေကာ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ။ ဝတ္ထုကာမဝိဝေကဝစနတော ဟိ ကာယဝိဝေကော ဝုတ္တော၊ ကိလေသကာမေဟိ ပန သေသာကုသလေဟိ စ ဝိဝေကဝစနတော စိတ္တဥပဓိဝိဝေကာ၊ ဝိက္ခမ္ဘနာဒိဝိဝေကာ စ ဝုတ္တာ။ လောကုတ္တရဇ္ဈာနမ္ပိ သင်္ဂဟိတတ္တာ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတေန ပဒဒွယေန ယထာက္ကမံ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏသေသနီဝရဏဝိက္ခမ္ဘနာဒိကော ဝုတ္တော။ ဧဝံ ဩဃာဒီသုပိ ယထာရဟံ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ဧတ္တာဝတာ စ ပဌမဿ ဈာနဿ ပဟာနင်္ဂံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ သမ္ပယောဂင်္ဂံ ဒဿေတုံ ‘‘သဝိတက္ကံ သဝိစာရ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ ¶ ။ တတ္ထ ဝိတက္ကေန စ ဝိစာရေန စ သဟ ဝတ္တတိ ရုက္ခော ဝိယ ပုပ္ဖေန၊ ဖလေန စာတိ ဣဒံ ဈာနံ ‘‘သဝိတက္ကံ သဝိစာရ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိဝေကဇန္တိ ဧတ္ထ ဝိဝိတ္တိ ဝိဝေကော၊ နီဝရဏဝိဂမောတိ အတ္ထော။ ဝိဝိတ္တောတိ ဝါ ဝိဝေကော၊ နီဝရဏဝိဝိတ္တော ဈာနသမ္ပယုတ္တဓမ္မရာသီတိ အတ္ထော၊ တသ္မာ ဝိဝေကတော၊ တသ္မိံ ဝါ ဝိဝေကေ ဇာတန္တိ ဝိဝေကဇံ။ ပီတိသုခန္တိ ဧတ္ထ ပီတီတိ အပ္ပနာပ္ပတ္တာ ဖရဏာပီတိ၊ သုခဉ္စ တံသမ္ပယုတ္တံ၊ ဣတိ အယဉ္စ ပီတိ ¶ ဣဒဉ္စ သုခံ အဿ ဈာနဿ၊ အသ္မိံ ဝါ အတ္ထီတိ ဣဒံ ဈာနံ ‘‘ပီတိသုခ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ အထ ဝါ ပီတိ စ သုခဉ္စ ပီတိသုခံ၊ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ အဿ၊ အသ္မိံ ဝါတိ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ၊ ဧဝံ ဧကပဒဝသေန ‘‘ဝိဝေကဇပီတိသုခ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ နိဂ္ဂဟီတာဂမံ ကတွာ ‘‘ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခ’’န္တိပိ ဝတ္တုံ ယုဇ္ဇတိ။ ယထေဝ ဟိ ဈာနံ၊ ဧဝံ ပီတိသုခမ္ပိ ဝိဝေကဇမေဝ ဟောတီတိ။ ပဌမံ ဈာနန္တိ ဂဏနာနုပုဗ္ဗတော ပဌမံ၊ ပဌမံ ဥပ္ပတ္တိတောပိ ပဌမံ။ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနတော၊ ပစ္စနီကဈာပနတော ဝါ ဈာနံ၊ ဣမိနာ နယေန ဥပရိ ‘‘ဒုတိယံ ဈာန’’န္တိအာဒီသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီတိ ဧဝံ ပဉ္စင်္ဂဝိပ္ပဟီနံ ပဉ္စင်္ဂသမန္နာဂတံ တိဝိဓကလျာဏံ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နံ ပဌမံ ဈာနံ အဓိဂန္တွာ တဒနုရူပေန ဣရိယာပထဝိဟာရေန ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ စိတ္တေကဂ္ဂတာ ကိဉ္စာပိ ‘‘သဝိတက္ကသဝိစာရ’’န္တိ ဣမသ္မိံ ပါဌေ န နိဒ္ဒိဋ္ဌာ၊ တထာပိ ဝိဘင်္ဂေ ‘‘ဈာနန္တိ ဝိတက္ကော ဝိစာရော ပီတိ သုခံ စိတ္တဿေကဂ္ဂတာ’’တိ (ဝိဘ။ ၅၆၉) ဝုတ္တတ္တာ အင်္ဂမေဝ။

ဧဝံ ပဌမဇ္ဈာနာဓိဂမံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဒနန္တရံ အဓိဂတပဌမဇ္ဈာနဿ တံ အာဝဇ္ဇနသမာပဇ္ဇနဝုဋ္ဌာနာဓိဋ္ဌာနပစ္စဝေက္ခဏသင်္ခါတာဟိ ပဉ္စဟိ ဝသီဟိ ဝသီဘူတံ ကတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ တတ္ထ အာသန္နနီဝရဏပစ္စတ္ထိကတာယ စေဝ ဩဠာရိကဝိတက္ကဝိစာရက္ခောဘသမင်္ဂိတာယ စ ဒေါသံ ဒိသွာ နိကန္တိံ ပရိယာဒါယ ဝိတက္ကာဒိဘေဒေါဠာရိကင်္ဂပ္ပဟာနာယ၊ ပီတိအာဒိသန္တင်္ဂပဋိလာဘာယ ¶ စ တဒေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောတော ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တပ္ပာဒကဉ္စ လောကုတ္တရဇ္ဈာနံ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန ဒဿေတုံ ‘‘ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝူပသမာတိ သမတိက္ကမာ၊ ဒုတိယဇ္ဈာနက္ခဏေ အပါတုဘာဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဇ္ဈတ္တန္တိ အတ္တနိ ဇာတံ၊ အတ္တသန္တာနေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ အတ္ထော။ သမ္ပသာဒနန္တိ သဒ္ဓါသင်္ခါတသမ္ပသာဒနယောဂတော ဈာနမ္ပိ သမ္ပသာဒနံ နီလဝဏ္ဏယောဂတော နီလဝတ္ထံ ဝိယ။ ဧကောဒိဘာဝန္တိ ဧတ္ထ ဝိတက္ကဝိစာရေဟိ အနဇ္ဈာရုဠှတ္တာ ဧကော အဂ္ဂေါ သေဋ္ဌော ဥဒေတီတိ ဧကောဒိ၊ သမာဓိ။ တံ ဘာဝေတိ ဝဍ္ဎေတီတိ ဒုတိယဇ္ဈာနံ ဧကောဒိဘာဝံ။ သော ပနာယံ ဧကောဒိ ယသ္မာ စေတသော၊ န သတ္တဿ၊ န ဇီဝဿ၊ တသ္မာ ဧတံ ‘‘စေတသော ဧကောဒိဘာဝ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

နနု စာယံ သဒ္ဓါ ပဌမဇ္ဈာနေပိ အတ္ထိ၊ အယဉ္စ ဧကောဒိနာမကော သမာဓိ၊ အထ ကသ္မာ ဣဒမေဝ ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ? ဝုစ္စတေ – ဣမသ္မိဉှိ ဈာနေ ဝိတက္ကဝိစာရက္ခောဘာဘာဝေန ဗလဝတီ သဒ္ဓါ၊ သမာဓိ စ၊ တသ္မာ ဣဒမေဝ ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ။ အဝိတက္ကံ အဝိစာရန္တိ ဘာဝနာယ ပဟီနတ္တာ နတ္ထိ ¶ ဧတသ္မိံ၊ ဧတဿ ဝါ ဝိတက္ကော ဝိစာရော၊ န တတိယဇ္ဈာနာဒိ ဝိယ၊ စက္ခုဝိညာဏာဒိ ဝိယ စ အဘာဝပ္ပတ္တိတော၊ တသ္မာ ဣမဿ ‘‘ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ’’တိ ဣဒံ ကာရဏဝစနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သမာဓိဇန္တိ ပဌမဇ္ဈာနသမာဓိတော၊ သမ္ပယုတ္တသမာဓိတော ဝါ ဇာတံ၊ ဝိတက္ကာဒိက္ခောဘာဘာဝေန စေတဿ ဝဏ္ဏဘဏနတ္ထံ ဣဒမေဝ ‘‘သမာဓိဇ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီတိ ဧဝံ ဒုဝင်္ဂဝိပ္ပဟီနံ တိဝင်္ဂသမန္နာဂတံ တိဝိဓကလျာဏာဒိယုတ္တံ ဒုတိယံ ဈာနံ အဓိဂန္တွာ ဝုတ္တနယေန ဝတ္တတီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ဒုတိယဇ္ဈာနာဓိဂမံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဒနန္တရံ အဓိဂတဒုတိယဇ္ဈာနဿ တံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝသီဘူတံ ကတွာ တတ္ထ ¶ အာသန္နဝိတက္ကဝိစာရပစ္စတ္ထိကတာယ စေဝ ဩဠာရိကပီတင်္ဂသမင်္ဂိတာယ စ ဒေါသံ ဒိသွာ နိကန္တိံ ပရိယာဒါယ တဒေါဠာရိကင်္ဂပ္ပဟာနာယ သေသသန္တင်္ဂပဋိလာဘာယ တဒေဝါရမ္မဏံ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောတော တတိယံ ဈာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တပ္ပာဒကဉ္စ လောကုတ္တရံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိရဇ္ဇနံ ဝိရာဂေါ၊ သမတိက္ကမော၊ တသ္မာ ဝိရာဂါ။ စ-ကာရေန ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ ‘‘ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ၊ ဝိတက္ကဝိစာရာနဉ္စ ဝူပသမာ’’တိ။ ဣဒဉ္စေတဿ အာဂမနမဂ္ဂပရိဒီပနတ္ထံ၊ ဝဏ္ဏဘဏနတ္ထဉ္စ ဝုတ္တံ။ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတီတိ ဧတ္ထ ဥပပတ္တိတော ဣက္ခတိ အပက္ခပတိတာ ဟုတွာ ပဿတီတိ ဥပေက္ခာ၊ တတြမဇ္ဈတ္တတာ။ တာယ ဝိသဒါယ ပီတိဝိရာဂပဒဋ္ဌာနာယ ထာမဂတာယ သမန္နာဂတတ္တာ တတိယဇ္ဈာနသမင်္ဂီ ‘‘ဥပေက္ခကော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဝိတက္ကာဒိက္ခောဘာဘာဝေန ပနေသာ ဧတ္ထေဝ ပရိဗျတ္တကိစ္စာ ဇာတာ၊ န ပဌမဇ္ဈာနာဒီသူတိ။ သတော စ သမ္ပဇာနောတိ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ဝုတ္တံ၊ ဣဒဉ္စ သတိသမ္ပဇညဗလေနေဝ ဌိတံ တံပီတိသဟစရိတံ သုခံ၊ တတော အပနီတံ ဝစ္ဆော ဝိယ ဗန္ဓနဗလေန ဓေနုံ ပီတိံ န ဥပဂစ္ဆတိ၊ ဣမသ္မိဉ္စ သတိ အတိမဓုရေ သုခေ ယောဂိနော န သာရဇ္ဇန္တိ၊ နော အညထာတိ ဣမမ္ပိ အတ္ထဝိသေသံ ဒဿေတုံ ဣဓေဝ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတီတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ တတိယဇ္ဈာနသမင်္ဂိနော သုခပဋိသံဝေဒနာဘောဂေါ နတ္ထိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ယသ္မာ တဿ နာမကာယေန သမ္ပယုတ္တံ အတိပဏီတံ သုခံ၊ တံသမုဋ္ဌိတေန တဿ အတိပဏီတေန ရူပေန ရူပကာယော ဖုဋ္ဌော၊ ယဿ ဖုဋ္ဌတ္တာ ဈာနာ ဝုဋ္ဌိတောပိ ကာယိကသုခံ ပဋိသံဝေဒေယျ၊ တသ္မာ ဧတမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိ အာဟ။ ယံ တန္တိအာဒီသု ယန္တိ ယသ္မာ၊ ယံ ¶ ဈာနဟေတူတိ အတ္ထော။ တန္တိ တံ တတိယဇ္ဈာနသမင်္ဂိပုဂ္ဂလံ ဗုဒ္ဓါဒယော အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ပသံသန္တိ။ ကိန္တိ? ‘‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’’တိ။ ဧဝံ ဧကင်္ဂဝိပ္ပဟီနံ ဒုဝင်္ဂသမန္နာဂတံ တိဝိဓကလျာဏာဒိယုတ္တံ ¶ တတိယံ ဈာနံ အဓိဂန္တွာ ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ယံ ပန ဈာနံ ဝိဘင်္ဂေ ‘‘ဈာနန္တိ ဥပေက္ခာ သတိ သမ္ပဇညံ သုခံ စိတ္တဿေကဂ္ဂတာ’’တိ (ဝိဘ။ ၅၉၁) ဝုတ္တံ၊ တံ သပရိက္ခာရံ ဈာနံ ဒဿေတုံ ပရိယာယေန ဝုတ္တံ။ ဥပနိဇ္ဈာနလက္ခဏာနံ ပန သုခစိတ္တေကဂ္ဂတာနံ ဝသေန ဒုဝင်္ဂိကမေဝေတံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာဟ – ‘‘ဒုဝင်္ဂိကံ ဈာနံ ဟောတီ’’တိအာဒိ (ဝိဘ။ ၆၂၄)။

ဧဝံ တတိယဇ္ဈာနာဓိဂမံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဒနန္တရံ အဓိဂတတတိယဇ္ဈာနဿ တံ ဝသီဘူတံ ကတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ တတ္ထ ဝုတ္တနယေန ဒေါသံ ဒိသွာ နိကန္တိံ ပရိယာဒါယ ဩဠာရိကသုခင်္ဂပ္ပဟာနာယ၊ ဥပေက္ခေကဂ္ဂတာသင်္ခါတသေသသန္တင်္ဂပဋိလာဘာယ စ တဒေဝ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တပ္ပာဒကဉ္စ လောကုတ္တရံ၊ တံ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနေန ဒဿေတုံ ‘‘သုခဿ စ ပဟာနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာတိ ကာယိကဿ သုခဿ၊ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ။ ပုဗ္ဗေဝါတိ တဉ္စ ခေါ ပုဗ္ဗေဝ၊ န စတုတ္ထဇ္ဈာနက္ခဏေတိ အတ္ထော။ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာတိ စေတသိကဿ သုခဿ၊ ဒုက္ခဿ စ ပုဗ္ဗေဝ ပဟာနာ။ ကဒါ ပန တေသံ ပဟာနံ ဟောတီတိ? စတုန္နံ ဈာနာနံ ဥပစာရက္ခဏေ။ ဒုက္ခဒေါမနဿသုခသောမနဿာနိ ဟိ ယထာက္ကမံ ပဌမာဒိစတုန္နံ ဈာနာနံ ဥပစာရက္ခဏေ ဧဝ ပဟီယန္တိ။ ယဒိ ဧဝံ၊ ကသ္မာ ပနေသ ‘‘ဝိဝိစ္စေဝ…ပေ… ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဧတ္ထုပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ…ပေ… စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဧတ္ထုပ္ပန္နံ သောမနဿိန္ဒြိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၅၁၀) ဧဝံ ဈာနေသွေဝ နိရောဓော ဝုတ္တောတိ? အတိသယနိရောဓဿ ¶ ဝုတ္တတ္တာ။ ဥပစာရက္ခဏေသု ဟိ ယော နိရောဓော၊ သော နိရောဓော ဧဝ၊ နာတိသယနိရောဓော၊ သော ပန ဈာနက္ခဏေသု ဧဝ။ တတော ဧဝ ဟိ တတ္ထ တတ္ထ အပရိသေသဂ္ဂဟဏံ ကတန္တိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ပန ပဟီနာပိ ဧတာ ဝေဒနာ ဧတ္ထ ဒုဝိညေယျလက္ခဏာယ အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ ဒုက္ခာဒိဗျတိရေကေန သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ၊ ဝဏ္ဏဘဏနတ္ထဉ္စဿ ဈာနဿ သမာဟဋာ၊ ပစ္စယဒဿနတ္ထဉ္စဿ။ ယထာဟ – ‘‘စတ္တာရော ခေါ၊ အာဝုသော၊ ပစ္စယာ အဒုက္ခမသုခါယ စေတောဝိမုတ္တိယာ သမာပတ္တိယာ၊ ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ’’တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၁။၄၅၈)။

ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိန္တိ တတြမဇ္ဈတ္တတာသင်္ခါတာယ ဥပေက္ခာယ ဇနိတသတိယာ ပါရိသုဒ္ဓိ။ နိရုပက္လေသတာယ ဟိ တံ ပရိသုဒ္ဓတ္တံ။ န ကေဝလဉ္စေတ္ထ ဥပေက္ခာယ သတိ ဧဝ ပရိသုဒ္ဓါ၊ အပိစ ခေါ သဗ္ဗေပိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာ၊ သတိသီသေန ပနာယံ ဒေသနာ ကတာတိ။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီတိ ဧဝံ ဧကင်္ဂဝိပ္ပဟီနံ ¶ ဒုဝင်္ဂသမန္နာဂတံ တိဝိဓကလျာဏာဒိယုတ္တံ စတုတ္ထံ ဈာနံ အဓိဂန္တွာ တဒနုရူပေန ဣရိယာပထဝိဟာရေန ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ ရူပါဝစရလောကုတ္တရစတုက္ကဇ္ဈာနံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အရူပါဝစရဇ္ဈာနံ ဒဿေန္တော ယံ တတ္ထ ပဌမံ၊ ဧဝံ အဓိဂတရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနဿ ကရဇရူပေ ဒဏ္ဍာဒါနာဒီနဉ္စေဝ စက္ခုရောဂါဒိအာဗာဓာနဉ္စ ဝသေန ဒိဋ္ဌာဒီနဝဿ ကရဇရူပဿ သမတိက္ကမာယ အာကာသကသိဏဝိရဟိတေသု နဝသု ကသိဏေသု အညတရသ္မိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတွာ တဿာရမ္မဏဘူတံ ကသိဏပဋိဘာဂရူပမ္ပိ ကရဇရူပပဋိဘာဂတာယ၊ အရညေ သပ္ပာနုဗန္ဓဿ ဘယေန ပလာယတော ရဇ္ဇုတာလပဏ္ဏာဒိံ သပ္ပပဋိဘာဂတာယ ဝိယ သမတိက္ကမိတုကာမဿ ပဉ္စဟာကာရေဟိ တံ ဈာနံ ဝသီဘူတံ ကတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ တတ္ထ ¶ နိဗ္ဗေဇနီယရူပပဋိဘာဂါရမ္မဏတာယ၊ အာသန္နသောမနဿပစ္စတ္ထိကတာယ စ ဒေါသံ ဒိသွာ နိကန္တိံ ပရိယာဒါယ အင်္ဂေသု သမတိက္ကမိတဗ္ဗာဘာဝေန အာရမ္မဏသမတိက္ကမဘူတံ အာကာသာနဉ္စာယတနံ သန္တတော မနသိကရိတွာ စက္ကဝါဠပရိယန္တံ ဝါ ယတ္တကံ ဝါ ဣစ္ဆတိ၊ တတ္တကံ ကသိဏံ ပတ္ထရိတွာ ဝါ ကသိဏံ အမနသိကရိတွာ တေန ဖုဋ္ဌောကာသံ ‘‘အာကာသော အာကာသော’’တိ ဝါ ‘‘အနန္တော အာကာသော’’တိ ဝါ မနသိကာရေန ကသိဏံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ ဝါ တံ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသနိမိတ္တံ ‘‘အာကာသော’’တိ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောတော အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ တာဝ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ သဗ္ဗသောတိ သဗ္ဗာကာရေန၊ သဗ္ဗာသံ ဝါ အနဝသေသာနန္တိ အတ္ထော။ ရူပသညာနန္တိ သညာသီသေန ဝုတ္တာနံ ကုသလဝိပါကကိရိယဝသေန ပဉ္စဒသရူပါဝစရဇ္ဈာနာနဉ္စေဝ တဒါရမ္မဏာနဉ္စ။ ရူပဇ္ဈာနမ္ပိ ဟိ ‘‘ရူပေ သညာ ရူပသညာ’’တိ ဧဝံ သညာသီသေန ဝုစ္စတိ၊ တဒါရမ္မဏကသိဏမ္ပိ ရူပန္တိ သညာ နာမမဿာတိ ‘‘ရူပသည’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ သမတိက္ကမာတိ ဝိရာဂါ၊ နိရောဓာ စ။ ဝိဘင်္ဂေ ပန သညာသု သမတိက္ကန္တာသု အာရမ္မဏံ သမတိက္ကန္တမေဝ ဟောတီတိ ‘‘သမာပန္နဿ ဝါ ဥပပန္နဿ ဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရိဿ ဝါ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၆၀၂) သညာနမေဝ သမတိက္ကမော ဝုတ္တော၊ အာရမ္မဏေ အဝိရတ္တဿ သညာသမတိက္ကမော နတ္ထေဝါတိ တံ သမတိက္ကမဝသေနာပိ အတ္ထဝဏ္ဏနာ ကာတဗ္ဗာဝ။

ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာတိ စက္ခာဒီနံ ဝတ္ထူနံ၊ ရူပါဒီနဉ္စ အာရမ္မဏာနံ ပဋိဃာတေန သမုပ္ပန္နာ ¶ ဒွိပဉ္စဝိညာဏသညာ ပဋိဃသညာ၊ တာသံ အတ္ထင်္ဂမာ။ ကိဉ္စာပိ တာ ရူပါဝစရဇ္ဈာနသမာပန္နဿာပိ န သန္တိ၊ အထ ခေါ န ပဟီနတ္တာ န သန္တိ။ န ဟိ ရူပဝိရာဂါယ ရူပါဝစရဘာဝနာ သံဝတ္တတိ၊ ရူပါယတ္တာဝ ဧတာသံ ¶ ပဝတ္တိ၊ အယံ ပန ဘာဝနာ ရူပဝိရာဂါယ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ တာ ဧတ္ထ ပဟီနာတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာတိ နာနတ္တေ ဂေါစရေ ပဝတ္တာနံ၊ နာနတ္တာနံ ဝါ မနောဝိညာဏဓာတုဝသေန ပဝတ္တာနဉ္စ စတုစတ္တာလီသကာမာဝစရသညာနံ အမနသိကာရာ အနာဝဇ္ဇနာ။ ဧတ္ထ စ ရူပပဋိဃသညာနံ ဣမိနာ ဈာနေန နိဗ္ဗတ္တဘဝေပိ အနုပ္ပတ္တိတော ‘‘သမတိက္ကမာ အတ္ထင်္ဂမာ’’တိ ဧဝံ အဘာဝေါ ဧဝ ဝုတ္တော။ ‘‘နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ’’တိ အဋ္ဌကာမာဝစရကုသလာနံ နဝကိရိယာနံ ဒသာကုသလာနံ ဝသေန သတ္တဝီသတိသညာနံ အရူပဘဝေပိ မနသိကာရေန ဥပ္ပတ္တိသမ္ဘဝတော တာသံ အမနသိကာရာ ဣစ္စေဝ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အနန္တော အာကာသောတိ ဧတ္ထ နာဿ ဥပ္ပာဒန္တော ဝါ ဝယန္တော ဝါ ပညာယတီတိ အနန္တော။ အာကာသောတိ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမာကာသော ဝုစ္စတိ၊ မနသိကာရဝသေနပေတ္ထ အနန္တတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေနေဝ ဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တံ ‘‘တသ္မိံ အာကာသေ စိတ္တံ ဌပေတိ…ပေ… အနန္တံ ဖရတိ၊ တေန ဝုစ္စတိ အနန္တော အာကာသော’’တိ (ဝိဘ။ ၆၀၅)။ ဣဒံ ပနဿ ဘာဝနာကာရဒဿနံ။ အာကာသာနဉ္စာယတနန္တိ ဧတ္ထ နာဿ အန္တောတိ အနန္တံ အာကာသမေဝ အနန္တံ အာကာသာနန္တံ၊ အာကာသာနန္တမေဝ အာကာသာနဉ္စံ၊ တဒေဝ အာကာသာနဉ္စံ အဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေန၊ သဉ္ဇာတိသမောသရဏဋ္ဌေန စ အာယတနံ၊ တံ အာရမ္မဏမဿ သသမ္ပယုတ္တဓမ္မဿ ဈာနဿာတိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ။ တံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝုတ္တနယေန ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။

ဧဝံ အာကာသာနဉ္စာယတနာဓိဂမံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယံ တဒနန္တရံ အဓိဂတပဌမာရုပ္ပဿ တံ ဝသီဘူတံ ကတွာ တတ္ထ အာသန္နရူပဇ္ဈာနပစ္စတ္ထိကတာယ၊ ရူပပဋိဘာဂါကာသာရမ္မဏတာယ စ ဒေါသံ ဒိသွာ နိကန္တိံ ပရိယာဒါယ တံ သမတိက္ကမာယ အာကာသံ ဖရိတွာ ပဝတ္တံ ဝိညာဏံ ‘‘အနန္တံ ဝိညာဏ’’န္တိ ပုနပ္ပုနံ ¶ မနသိကရောတော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန ဈာနမ္ပိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ အာရမ္မဏမ္ပိ။ အာရမ္မဏမ္ပိ ဟိ ပုရိမနယေန အာကာသာနဉ္စဉ္စ တံ ပဌမာရုပ္ပဿ အာရမ္မဏတ္တာ ဝုတ္တနယေန အာယတနဉ္စာတိ ‘‘အာကာသာနဉ္စာယတန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣတိ ဥဘယဿာပိ အပ္ပဝတ္တိကရဏေန၊ အမနသိကရဏေန စ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ‘‘အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မာ’’တိ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အနန္တံ ¶ ဝိညာဏန္တိ တညေဝ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏံ အာကာသံ အနန္တတော ဖရိတွာ ပဝတ္တံ ‘‘အနန္တံ ဝိညာဏ’’န္တိ ဧဝံ မနသိကရောတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ မနသိကာရဝသေန ဝါ အနန္တံ။ ဝိဘင်္ဂေပိ ဟိ ‘‘အနန္တံ ဖရတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၆၁၀) ဝုတ္တံ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနန္တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေန အနန္တမေဝ အာနဉ္စံ၊ ဝိညာဏဉ္စ တံ အာနဉ္စဉ္စာတိ ဝိညာဏာနန္တန္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ရုဠှိတော ‘‘ဝိညာဏဉ္စ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တဒေဝ အာယတနမာရမ္မဏမဿာတိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဧဝံ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယံ တဒနန္တရံ အဓိဂတဒုတိယာရုပ္ပဿ တံ ဝသီဘူတံ ကတွာ တတ္ထ အာသန္နာကာသာနဉ္စာယတနပစ္စတ္ထိကတာယ၊ တဒါရမ္မဏတာယ စ ဒေါသံ ဒိသွာ နိကန္တိံ ပရိယာဒါယ တံ သမတိက္ကမာယ ပဌမာရုပ္ပဝိညာဏာဘာဝံ ‘‘နတ္ထိ နတ္ထီ’’တိ ဝါ ‘‘သုညံ သုည’’န္တိ ဝါ ‘‘ဝိဝိတ္တံ ဝိဝိတ္တ’’န္တိ ဝါ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောတော အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗသော’’တိအာဒိမာဟ။ ဣဓာပိ ဝုတ္တနယေန ဈာနဿ၊ တဒါရမ္မဏဿ စ ဝိညာဏဉ္စာယတနဿ သမတိက္ကမောဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ ‘‘နတ္ထိ နတ္ထိ၊ သုညံ သုညံ၊ ဝိဝိတ္တံ ဝိဝိတ္တ’’န္တိ ဧဝံ မနသိကရောတောတိ အတ္ထော။

အာကိဉ္စညာယတနန္တိ ¶ ဧတ္ထ နာဿ ကိဉ္စနန္တိ အကိဉ္စနံ၊ အန္တမသော ဘင်္ဂမတ္တမ္ပိဿ အဝသိဋ္ဌံ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ အကိဉ္စနဿ ဘာဝေါ အာကိဉ္စညံ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနဝိညာဏာပဂမဿေတံ အဓိဝစနံ၊ အာကိဉ္စညံ အာယတနမာရမ္မဏမဿာတိ အာကိဉ္စညာယတနံ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဧဝံ အာကိဉ္စညာယတနာဓိဂမံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယံ တဒနန္တရံ အဓိဂတတတိယာရုပ္ပဿ တံ ဝသီဘူတံ ကတွာ တတ္ထ အာသန္နဝိညာဏဉ္စာယတနပစ္စတ္ထိကတာယ ဒေါသံ ဒိသွာ နိကန္တိံ ပရိယာဒါယ တံ သမတိက္ကမာယ တဒေဝ အာကိဉ္စညာယတနံ ‘‘သန္တံ သန္တ’’န္တိ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောတော နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗသော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နေဝသညာနာသညာယတနန္တိ ဩဠာရိကာယ သညာယ အဘာဝတော၊ သုခုမာယ စ ဘာဝတော နေဝဿ သသမ္ပယုတ္တဓမ္မဿ ဈာနဿ သညာ နာသညာတိ နေဝသညာနာသညံ၊ တဒေဝ ဓမ္မာယတနမနာယတနပရိယာပန္နတ္တာ အာယတနန္တိ နေဝသညာနာသညာယတနံ။

အထ ဝါ ယာယမေတ္ထ သညာ၊ သာ ပဋုသညာကိစ္စံ ကာတုံ အသမတ္ထတာယ နေဝသညာ၊ သင်္ခါရာဝသေသသုခုမဘာဝေန ¶ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ နာသညာတိ နေဝသညာနာသညာ၊ နေဝသညာနာသညာ စ သာ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ အဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေန အာယတနဉ္စာတိ နေဝသညာနာသညာယတနံ။ န ကေဝလဉ္စေတ္ထ သညာဝ ဧဒိသီ၊ အပိ တု ဖဿောပိ နေဝဖဿော နာဖဿော၊ စိတ္တမ္ပိ နေဝစိတ္တံ နာစိတ္တံ၊ ဧဝံ သေသသမ္ပယုတ္တဓမ္မာပိ၊ သညာသီသေန ပနာယံ ဒေသနာ ကတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ သင်္ခါရာဝသေသသုခုမဘာဝေနာတိ အစ္စန္တသုခုမဘာဝပ္ပတ္တသင်္ခါရဘာဝေန။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

အယံ ပနေတ္ထ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ပိဏ္ဍတ္ထပ္ပကာသနာ – ‘‘ဣဓ ဘိက္ခု ပါတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော’’တိအာဒိနာ သာသနေ လောကိယလောကုတ္တရဇ္ဈာနနိဗ္ဗတ္တကပုဂ္ဂလဿ ¶ ပတိဋ္ဌာဘူတသီလေသု ပါတိမောက္ခသံဝရသီလဝိသုဒ္ဓိံ ဥပဒိသတိ။ ‘‘ဝိဟရတီ’’တိ ဣမိနာ တဒနုရူပဝိဟာရသမင်္ဂိဘာဝံ။ ‘‘အာစာရဂေါစရသမ္ပန္နော’’တိ ဣမိနာ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလံ၊ တဒုပကာရကေ စ ဓမ္မေ။ ‘‘အဏုမတ္တေသူ’’တိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တသီလေဟိ အစဝနံ၊ တေသဉ္စ အနဝသေသတော သမာဒါနံ။ ‘‘ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရော’’တိ ဣမိနာ ဣန္ဒြိယသံဝရသီလံ။ ‘‘ဘောဇနေ မတ္တညူ’’တိ ဣမိနာ ပစ္စယသန္နိဿိတသီလံ၊ သန္တောသာဒိဂုဏဉ္စ။ ‘‘ပုဗ္ဗရတ္တာပရရတ္တ’’န္တိအာဒိနာ သီလဓုတင်္ဂေသု ပတိဋ္ဌိတဿ ဘာဝနာရာမဿ တဒုပကာရကေ ဓမ္မေ။ ‘‘ဗောဓိပက္ခိကာန’’န္တိအာဒိနာ ပဋိပတ္တိယာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယတံ။ ‘‘သော အဘိက္ကန္တေ’’တိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တဂုဏာနံ အပရိဟာနာယ၊ ဝက္ခမာနာနဉ္စ ပဋိလာဘာယ သတိသမ္ပယောဂံ။ ‘‘သော ဝိဝိတ္တ’’န္တိအာဒိနာ ဘာဝနာနုရူပသေနာသနပရိဂ္ဂဟံ။ ‘‘သော အရညဂတော’’တိအာဒိနာ ဈာနဘာဝနာရမ္ဘပ္ပကာရံ။ ‘‘သော အဘိဇ္ဈ’’န္တိအာဒိနာ ဈာနဘာဝနာဘိယောဂေန ပဟီနပဉ္စနီဝရဏဿ ဥပစာရဇ္ဈာနုပ္ပတ္တိံ။ ‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ’’တိအာဒိနာ တဿ ဥပရူပရိ ဝါယမတော ရူပါရူပဇ္ဈာနုပ္ပတ္တိက္ကမံ ဥပဒိသတိ။ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒေါ ပနေတ္ထ ဝိဘင်္ဂနယေ ပါကဋော ဘဝိဿတိ။ တီသု ဟိ နယေသု မဟဂ္ဂတလောကုတ္တရာ ကုသလဝိပါကကိရိယစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ ဝိတက္ကဝိစာရပီတိသုခဥပေက္ခာဧကဂ္ဂတာသင်္ခါတာ ဈာနဓမ္မာ နာနာနယေဟိ ဝိဘတ္တာ၊ ဈာနသမ္ပယုတ္တာ ပန သေသကာမာဝစရဓမ္မာဝ ဣဓ သင်္ဂဟိတာ။ ကိဉ္စာပိ ပနေတ္ထ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလာဒယောပိ ဝုတ္တာ၊ တထာပိ တေ ဈာနာနံ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဋိပတ္တိဒဿနဝသေန စေဝ ဈာနသမ္ပယုတ္တဓမ္မဝသေန စ ဝုတ္တာ၊ ဣဓ ပန န သင်္ဂဟိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပဉှာပုစ္ဆကေ ပန သိယာ ကုသလာ၊ သိယာ အဗျာကတာ၊ တီဏိ ဈာနာနိ သုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တာ၊ စတုတ္ထံ အဒုက္ခမသုခါယ ¶ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တံ၊ ဥပေက္ခာ ပနေတ္ထ ဝေဒနာ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ သိယာ ¶ ဝိပါကာ၊ သိယာ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ၊ ပဌမဇ္ဈာနံ ဝိတက္ကဝိစာရဝဇ္ဇိတံ သဝိတက္ကသဝိစာရံ၊ ဝိတက္ကော ပနေတ္ထ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တော၊ ဝိစာရော န ဝတ္တဗ္ဗော၊ တီဏိ ဈာနာနိ အဝိတက္ကအဝိစာရာ၊ ဒွေ ဈာနာနိ ပီတိဝဇ္ဇိတာနိ ပီတိသဟဂတာနိ၊ တီဏိ သုခဝဇ္ဇိတာနိ သုခသဟဂတာနိ၊ စတုတ္ထံ ဥပေက္ခာဝဇ္ဇိတံ ဥပေက္ခာသဟဂတံ၊ တတိယဇ္ဈာနေ သုခံ၊ ဥပေက္ခာ စ ဣဓ န ဝတ္တဗ္ဗံ…ပေ… သိယာ မဟဂ္ဂတာ၊ သိယာ အပ္ပမာဏာ၊ တီဏိ သိယာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ၊ သိယာ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ စတုတ္ထံ တိဓာပိ န ဝတ္တဗ္ဗဉ္စ၊ တီဏိ သိယာ မဂ္ဂဟေတုကာ၊ သိယာ မဂ္ဂါဓိပတိနော၊ သိယာ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ စတုတ္ထံ တိဓာပိ န ဝတ္တဗ္ဗဉ္စ…ပေ… ပီတိ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာနိ၊ စတုတ္ထံ တိဓာပိ န ဝတ္တဗ္ဗဉ္စ…ပေ… အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာ န ဟေတူ…ပေ… နောစိတ္တစေတသိကာ အရဏာတိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။ ပါဠိမုတ္တနယော ပနေတ္ထ နတ္ထိ၊ ဣတော ပရံ ပန ဧတ္တကမ္ပိ အဝတွာ ဝိဇ္ဇမာနဋ္ဌာနေ ဧဝ ဝက္ခာမ။

ဈာနဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အပ္ပမညာဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

အပ္ပမညာဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ပန အတ္ထတော တာဝ – စတဿော အပ္ပမညာယောတိအာဒီသု ဖရဏအပ္ပမာဏဝသေန အပ္ပမညာယော။ ဧတာ ဟိ အာရမ္မဏဝသေန အပ္ပမာဏေ ဝါ သတ္တေ ဖရန္တိ၊ ဧကသတ္တမှိ ဝါ အနဝသေသဖရဏဝသေန အပ္ပမာဏတော ဖရန္တီတိ ဧဝံ ဖရဏအပ္ပမာဏဝသေန ‘‘အပ္ပမညာယော’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ သတ္တ အပ္ပမာဏဝသေနာပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ မေတ္တာသဟဂတေနာတိ မေတ္တာယ သမန္နာဂတေန။ ဧကံ ဒိသန္တိ ပုရတ္ထိမာဒီသု စတူသု ဒိသာသု ယံ ကိဉ္စိ ဧကံ ဒိသံ၊ တံဒိသာပရိယာပန္နသတ္တဖရဏဝသေန စေတံ ဝုတ္တံ။ ဖရိတွာတိ ဖုသိတွာ အာရမ္မဏံ ¶ ကတွာ။ ဝိဟရတီတိ ပဝတ္တေတိ။ တထာ ဒုတိယန္တိအာဒီသု။ ယထာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ၊ တထေဝ တဒနန္တရံ ဒုတိယံ၊ တတိယံ၊ စတုတ္ထဉ္စာတိ အတ္ထော။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယန္တိ ဧတေနေဝ နယေန ဥပရိမံ ဒိသံ၊ ဟေဋ္ဌိမံ ဒိသံ၊ အနုဒိသဉ္စ အနုက္ကမေန မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတွာ ဝိဟရတီတိ အတ္ထော။ ဧတ္တာဝတာ ဧကမေကံ ဒိသံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဩဓိသော မေတ္တာဖရဏတံ ဒဿိတံ။

သဗ္ဗဓီတိအာဒိ ¶ ပန အနောဓိသော ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သဗ္ဗဓီတိ သဗ္ဗတ္ထ။ သဗ္ဗတ္တတာယာတိ သဗ္ဗေသု ဟီနမဇ္ဈိမုက္ကဋ္ဌမိတ္တသပတ္တမဇ္ဈတ္တာဒိပ္ပဘေဒေသု အတ္တတာယ၊ တေသု ဝိဘာဂံ အကတွာ အတ္တသမတာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝါ သဗ္ဗတ္တတာယာတိ သဗ္ဗေန စိတ္တဘာဝေန၊ ဤသကမ္ပိ ဗဟိ အဝိက္ခေပမာနောတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗာဝန္တန္တိ သဗ္ဗသတ္တဝန္တံ၊ သဗ္ဗသတ္တယုတ္တန္တိ အတ္ထော။ လောကန္တိ သတ္တလောကံ။ ပုန ‘‘မေတ္တာသဟဂတေနာ’’တိ ဣဒံ ‘‘ဝိပုလေနာ’’တိအာဒီဟိ ဝိသေသနေဟိ သမ္ဗန္ဓဒဿနဝသေန ဝါ ဝုတ္တံ၊ နိဂမနဝသေန ဝါ။ တတ္ထ ဖရဏဝသေန ဝိပုလတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဘူမိဝသေန ပန မဟဂ္ဂတတာ။ ပဂုဏဝသေန၊ အပ္ပမာဏသတ္တာရမ္မဏဝသေန စ အပ္ပမာဏတာ။ ဗျာပါဒပစ္စတ္ထိကပ္ပဟာနေန အဝေရတာ။ ဒေါမနဿပ္ပဟာနေန နိဒ္ဒုက္ခတာ၊ သင်္ခတတာ၊ အဗျာပဇ္ဇတာ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဧဝံ ကရုဏာသဟဂတေနာတိအာဒီသုပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒေါ ပနေတ္ထ သုဝိညေယျောဝ။ ဝိဘင်္ဂနယေန ပန တီသု ရူပါဝစရကုသလဝိပါကကိရိယာစိတ္တေသု သမ္ပယုတ္တာ သတ္တေသု မေတ္တာဒိဗြဟ္မဝိဟာရဘူတာ အဒေါသော ကရုဏာ မုဒိတာ တတြမဇ္ဈတ္တတာတိ စတ္တာရော ဓမ္မာ နာနာနယေဟိ ဝိဘတ္တာ၊ တံသမ္ပယုတ္တာ ပန ကာမာဝစရဘူတာ စ ဧတာ ဣဓ န ဂဟိတာ။ အရူပါဝစရလောကုတ္တရေသု ပနေတာ အပ္ပမညာ နတ္ထေဝါတိ။ ပဉှာပုစ္ဆကေ ပနေတာ တာဝ သိယာ ကုသလာ၊ သိယာ ¶ အဗျာကတာ။ တိဿော သုခါယ၊ စတုတ္ထာ အဒုက္ခမသုခါယ ဝေဒနာယ သမ္ပယုတ္တာ။ ဝိပါကတ္တိကေ တိဓာပိ၊ ဥပေက္ခာ အဝိတက္ကအဝိစာရာ၊ သေသာ တိဓာပိ၊ မဟဂ္ဂတာဝ၊ ပရိတ္တာရမ္မဏအတီတာရမ္မဏတ္တိကေသု န ဝတ္တဗ္ဗာဝ၊ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာဝ၊ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာဝ၊ မေတ္တာ ဟေတု၊ သေသာ န ဟေတူ၊ နော စိတ္တာ၊ စေတသိကာ၊ ရူပါဝစရာ၊ သဥတ္တရာဝ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

အပ္ပမညာဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သိက္ခာပဒဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

သိက္ခာပဒဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ပန အတ္ထတော တာဝ – သိက္ခာပဒါနီတိ သိက္ခိတဗ္ဗပဒါနိ၊ သိက္ခာကောဋ္ဌာသာတိ အတ္ထော။ အပိစ သဗ္ဗေပိ ကုသလာ ဓမ္မာ သိက္ခိတဗ္ဗတော သိက္ခာ၊ တာသံ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ¶ ပဒံ၊ ပဉ္စသု ပန သီလင်္ဂေသု ယံ ကိဉ္စိ အင်္ဂံ။ ပါဏာတိပါတာဒီသု ပါဏဿ အတီဝ ပါတော ပါဏာတိပါတော၊ ပါဏဝဓောတိ အတ္ထော။ ပါဏောတိ စေတ္ထ ဝေါဟာရတော သတ္တော၊ ပရမတ္ထတော ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ တသ္မိံ ပန ပါဏေ ပါဏသညိနော ဇီဝိတိန္ဒြိယုပစ္ဆေဒကဥပက္ကမသမုဋ္ဌာပိကာ ကာယဝစီဒွါရာနံ အညတရဒွါရပ္ပဝတ္တာ ဝဓကစေတနာ ပါဏာတိပါတော၊ တသ္မာ ပါဏာတိပါတာ။ ဝေရမဏီတိ ဝိရတိ၊ သာ ဧဝ ဝုတ္တနယေန သိက္ခာပဒန္တိ ဝေရမဏိသိက္ခာပဒံ။ အဒိန္နန္တိ န ဒိန္နံ၊ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ၊ ပရပရိဂ္ဂဟိတဿ အဒိန္နဿ အာဒါနံ အဒိန္နာဒါနံ။ ပရဿ ဟရဏံ ထေယျံ စောရိကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အတ္ထတော ပန ပရပရိဂ္ဂဟိတေ တထာသညိနော တဒါဒါယကဥပက္ကမသမုဋ္ဌာပိကာ ထေယျစေတနာ အဒိန္နာဒါနံ။ ကာမေသူတိ ဝတ္ထုကာမေသု။ မိစ္ဆာစာရာတိ ကိလေသကာမဝသေန လာမကာစာရာ၊ ပုရိသဿ မာတုရက္ခိတာဒိသင်္ခါတာသု၊ ဣတ္ထိယာ အတ္တနော ¶ နိယမိတပုရိသတော ပရပုရိသသင်္ခါတေသု စ အဂမနီယဋ္ဌာနေသု ဝီတိက္ကမာစာရာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အတ္ထတော ပန အဂမနီယဝတ္ထူသု မဂ္ဂေနမဂ္ဂပ္ပဋိပါဒနောပက္ကမသမုဋ္ဌာပိကာ၊ အဓိဝါသနာကာရပ္ပဝတ္တာ ဝါ မေထုနစေတနာ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော။ မုသာတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ ဝတ္ထု၊ ဝါဒေါတိ တဿ အဘူတတံ ဉတွာဝ ဘူတတော တစ္ဆတော ဝိညာပနံ။ လက္ခဏတော ပန အတထံ ဝတ္ထုံ ဉတွာ တထတော ပရံ ဝိညာပေတုကာမဿ အတ္ထဘဉ္ဇကကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ မုသာဝါဒေါ။ သုရာတိ ပိဋ္ဌသုရာ ပူဝသုရာ ဩဒနသုရာ ကိဏ္ဏပက္ခိတ္တာ သမ္ဘာရသံယုတ္တာတိ ပဉ္စ သုရာ။ မေရယန္တိ ပုပ္ဖာသဝေါ ဖလာသဝေါ ဂုဠာသဝေါ မဓွာသဝေါ သမ္ဘာရသံယုတ္တောတိ ပဉ္စ အာသဝါ။ တဒုဘယမ္ပိ မဒနီယဋ္ဌေန မဇ္ဇံ၊ ယာယ စေတနာယ တံ မဇ္ဇံ ပိဝတိ၊ သာ ပမာဒကာရဏတ္တာ ပမာဒဋ္ဌာနံ၊ တသ္မာ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒေါ ပန ဝိဘင်္ဂနယေ ပါကဋော ဘဝိဿတိ။ ဧဝံ ဥပရိပိ။ ဝိဘင်္ဂနယေသု စေတ္ထ သုတ္တန္တဘာဇနီယံ နတ္ထိ၊ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ ပနေတာနိ ပဉ္စ သိက္ခာပဒါနိ ကာမာဝစရကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တာနံ ဝိရတီနံ ဝသေန နာနပ္ပကာရတော ပဌမဝါရေ ဝိဘတ္တာနိ၊ တထာ ဒုတိယဝါရေ စေတနာဝသေန၊ ဝိရတိစေတနာသမ္ပယုတ္တာ ပနေတ္ထ ဓမ္မာ န သိက္ခာပဒါနိ၊ သိက္ခာပဒသမ္ပယုတ္တာ ပန ဟောန္တိ၊ တထာ တတိယနယေ ဖဿာဒီနံ သဗ္ဗေသံ ဓမ္မာနံ ဝသေန နာနပ္ပကာရတော ဝိဘတ္တာတိ။

ပဉှာပုစ္ဆကေ ပန စေတနာယ၊ ဖဿာဒီနဉ္စ ပရိယာယသိက္ခာပဒတ္တာ နိပ္ပရိယာယသိက္ခာပဒဘူတာနံ ဝိရတီနံ ဝသေနေဝ ဝိဘတ္တာနိ။ တတ္ထ ဟိ ပဉ္စ သိက္ခာပဒါနိ ကုသလာ ဧဝ၊ သိယာ ¶ သုခါယ၊ သိယာ အဒုက္ခမသုခါယ သမ္ပယုတ္တာ…ပေ… ပရိတ္တာရမ္မဏာဝ၊ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာဝ၊ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာဝ၊ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာဝ၊ န ဟေတူ၊ သဟေတုကာ၊ နော စိတ္တာ၊ စေတသိကာ၊ ကာမာဝစရာ ¶ ၊ သဥတ္တရာဝ၊ အရဏာဝါတိ။ ဧတ္ထ စ ယာနိ သိက္ခာပဒါနိ သတ္တာရမ္မဏာနိ ဝုတ္တာနိ၊ တာနိ စ ဝိရတိသဘာဝတ္တာ ယသ္မာ ‘‘သတ္တော’’တိ သင်္ခံ ဂတေ ပရိတ္တဓမ္မေ ဧဝ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဧဝ ဓမ္မေ အာရမ္မဏံ ကရောန္တိ၊ တသ္မာ ပရိတ္တာရမ္မဏာတိ စ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣဒါနိ ဝိရမိတဗ္ဗပါဏာတိပါတာဒီနံ –

ဓမ္မကမ္မပထာလမ္ဗ-ဝေဒနာမူလကမ္မတော၊

သာဝဇ္ဇင်္ဂါဒိတော ဉေယျော၊ ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ဓမ္မတော တာဝ – ပဉ္စပေတေ ပါဏာတိပါတာဒယော စေတနာသဘာဝါဝ ဟောန္တိ။ ကမ္မပထတော ပဉ္စ ကမ္မပထာဝ။ အာရမ္မဏတော ပန ပါဏာတိပါတော ဇီဝိတိန္ဒြိယာရမ္မဏော၊ အဒိန္နာဒါနံ သတ္တာရမ္မဏံ၊ သင်္ခါရာရမ္မဏံ ဝါ၊ တထာ မုသာဝါဒေါ၊ မိစ္ဆာစာရော ဣတ္ထိပုရိသာရမ္မဏော၊ သုရာပါနံ သင်္ခါရာရမ္မဏံ။ ဝေဒနာတော ပန ပါဏာတိပါတော ဒုက္ခဝေဒနော၊ အဒိန္နာဒါနံ တိဝေဒနံ၊ တထာ မုသာဝါဒေါ၊ မိစ္ဆာစာရော ပန သုခမဇ္ဈတ္တဝသေန ဒွိဝေဒနော၊ တထာ သုရာပါနံ။ မူလတော ပန ပဌမော ဒေါသမောဟမူလော၊ ဒုတိယံ သိယာ လောဘမောဟမူလံ၊ သိယာ ဒေါသမောဟမူလံ၊ တထာ မုသာဝါဒေါ၊ မိစ္ဆာစာရော ပန လောဘမောဟမူလောဝ၊ တထာ သုရာပါနံ။ ကမ္မတော ပနေတ္ထ မုသာဝါဒေါ ဝစီကမ္မံ၊ သေသာ ကာယကမ္မမေဝ။

သာဝဇ္ဇတော ပန ပါဏာတိပါတော တာဝ အမနုဿကေ ပါဏေ အပ္ပသာဝဇ္ဇော၊ မနုဿကေ မဟာသာဝဇ္ဇော။ တေသု စ ခုဒ္ဒကသရီရေ အပ္ပသာဝဇ္ဇော၊ မဟာသရီရေ မဟာသာဝဇ္ဇော။ ကသ္မာ? ပယောဂမဟန္တတာယ။ ပယောဂသမတ္တေပိ အပ္ပဂုဏေ အပ္ပသာဝဇ္ဇော၊ မဟာဂုဏေ မဟာသာဝဇ္ဇော။ သရီရဂုဏာနံ သမဘာဝေ သတိ ကိလေသာနံ၊ ဥပက္ကမာနဉ္စ မုဒုတိဗ္ဗတာယ အပ္ပမဟာသာဝဇ္ဇော ဟောတိ၊ ခီဏာသဝေ ပန မဟာသာဝဇ္ဇတရောတိ။ အဒိန္နာဒါနံ ဝတ္ထုနော ဟီနပ္ပဏီတတာယ စေဝ ဂုဏဝိရဟိတတဗ္ဗန္တသန္တကတာယ ¶ စ။ တတ္ထာပိ တံ တံ ဥပါဒါယုပါဒါယ စ အပ္ပမဟာသာဝဇ္ဇံ၊ ခီဏာသဝသန္တကေ မဟာသာဝဇ္ဇတရန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မိစ္ဆာစာရော ဒုဿီလသီလဝန္တဝတ္ထုဝီတိက္ကမနေန။ တတ္ထာပိ တံ တံ ဥပါဒါယုပါဒါယ စ အပ္ပမဟာသာဝဇ္ဇော၊ ခီဏာသဝဝတ္ထုဝီတိက္ကမနေ မဟာသာဝဇ္ဇတရောတိ စ ဝေဒိတဗ္ဗော။ မုသာဝါဒေါ ယမတ္ထံ ဘဉ္ဇတိ၊ တဿ အပ္ပမဟန္တတံ၊ ဝတ္ထုသာမိနော ဂုဏဝိရဟိတတံ၊ တဗ္ဗန္တတဉ္စ ဥပါဒါယုပါဒါယ အပ္ပမဟာသာဝဇ္ဇော ဟောတိ။ အပိစ အတ္တနော ¶ သန္တကံ အဒါတုကာမတာယ၊ ဟသာဓိပ္ပာယေန ဝါ ‘‘နတ္ထေတ’’န္တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တော အပ္ပသာဝဇ္ဇော၊ အဒိဋ္ဌံ ‘‘ဒိဋ္ဌ’’န္တိအာဒိနာ ကူဋသက္ခိအာဒိဘာဝေန ဝါ ပဝတ္တော မဟာသာဝဇ္ဇော၊ မုသာ ဝတွာ ပန သင်္ဃဘေဒနေ မဟာသာဝဇ္ဇတရော။ သုရာပါနံ ဗိန္ဒုမတ္တတော ပဋ္ဌာယ တံ တံ ဥပါဒါယုပါဒါယ အပ္ပသာဝဇ္ဇံ၊ ဗဟုကေ မဟာသာဝဇ္ဇံ၊ ကာယဝိကာရဇနနပဟောနကပါနေ ပန မဟာသာဝဇ္ဇတရမေဝ။

အင်္ဂါဒိတော ပန ပါဏာတိပါတဿ ပါဏော ပါဏသညိတာ ဝဓကစိတ္တံ ဥပက္ကမော တေန မရဏန္တိ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သာဟတ္ထိကော အာဏတ္တိကော နိဿဂ္ဂိကော ထာဝရော ဝိဇ္ဇာမယော ဣဒ္ဓိမယောတိ ဆ ပယောဂါ။ အဒိန္နာဒါနဿ ပရပရိဂ္ဂဟိတတာ တထာသညိတာ ထေယျစိတ္တံ ဥပက္ကမော တေန ဟရဏန္တိ ပဉ္စ အင်္ဂါနိ။ သာဟတ္ထိကာဒယော ဆ ဧဝ ပယောဂါ။ တေ စ ခေါ ယထာနုရူပံ ထေယျာဝဟာရာဒီနံ ဝသေန ပဝတ္တာ။ မိစ္ဆာစာရဿ အဂမနီယဝတ္ထုတာ သေဝနစိတ္တံ မဂ္ဂေန မဂ္ဂပ္ပဋိပတ္တီတိ တီဏိ အင်္ဂါနိ။ သာဟတ္ထိကော ဧကောဝ ပယောဂေါ။ ဧဝံ သေသာနမ္ပိ ပယောဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ မုသာဝါဒဿ အတထံ ဝတ္ထု၊ ဝိသံဝါဒနစိတ္တံ၊ တဇ္ဇော ဝါယာမော၊ ပရဿ တဒတ္ထဝိဇာနနန္တိ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ။ သုရာပါနဿ သုရာဒီနံ အညတရတာ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ ဒွေ အင်္ဂါနီတိ။

ဧဝံ ¶ ပါဏာတိပါတာဒီနံ ဓမ္မာဒိတော ဝိနိစ္ဆယံ ဉတွာ ဣဒါနိ ပါဏာတိပါတာဝေရမဏိအာဒီနံ ပဉ္စန္နမ္ပိ –

ဓမ္မကမ္မပထာလမ္ဗ-သမာဒါနပယောဂတော၊

ခဏ္ဍတော စ ဝိဇာနီယော၊ ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ဓမ္မကမ္မပထတော ဝိနိစ္ဆယော ဝုတ္တနယောဝ။ အာရမ္မဏတော ပနေတာနိ ဇီဝိတိန္ဒြိယာဒိတံတံဝီတိက္ကမိတဗ္ဗဝတ္ထာရမ္မဏာနိ။ သမာဒါနတော ဧကဿ သန္တိကေ ဝါ သယမေဝ ဝါ ‘‘ပဉ္စ သီလာနိ အဓိဋ္ဌဟာမီ’’တိ ဧကတော ဝါ ပါဋိဧက္ကံ ဝါ သမာဒိယန္တေန ဧတာနိ သမာဒိန္နာနေဝ ဟောန္တိ။ ပယောဂတော ပန သဗ္ဗာနိပိ သာဟတ္ထိကပယောဂါနေဝ။ ခဏ္ဍတော ဂဟဋ္ဌာ ယံ ယံ ဝီတိက္ကမန္တိ၊ တံ တဒေဝ ခဏ္ဍံ ဟောတိ၊ နေတရေ။ ဂဟဋ္ဌာ အနိဗဒ္ဓသီလာ ဟောန္တိ၊ ယံ ယံ သက္ကောန္တိ၊ တံ တဒေဝ ဂေါပေန္တိ။ သာမဏေရာနံ ပန ဧကသ္မိံ ဝီတိက္ကမိတေ သဗ္ဗာနိပိ ဘိဇ္ဇန္တီတိ ဧဝံ ဝိဇာနီယော ပါဠိမုတ္တဝိနိစ္ဆယော။

သိက္ခာပဒဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဋိသမ္ဘိဒါဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

ပဋိသမ္ဘိဒါဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ¶ အတ္ထတော တာဝ – စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါတိ စတ္တာရော ပဘေဒါ။ နိဒ္ဒေသေ ပန ‘‘အတ္ထေ ဉာဏံ အတ္ထပ္ပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၇၁၈) ဉာဏဝသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ ဉာဏဿေဝ၊ န အညဿ ကဿစီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါတိ အတ္ထဝိသယဉာဏပ္ပဘေဒါ၊ အတ္ထပ္ပဘေဒသလ္လက္ခဏဝိဘာဝနဝဝတ္ထာနကရဏသမတ္ထတာဝသေန အတ္ထေ ပဘေဒဂတံ ဉာဏန္တိ အတ္ထော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ စ အတ္ထောတိ ဟေတုဖလံ။ သော ဟိ ဟေတုဝသေန အရဏီယတော ဂန္တဗ္ဗတော၊ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗတော စ ‘‘အတ္ထော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပဘေဒတော ¶ ပနေသောပိ ပဉ္စဝိဓော ဟောတိ ယံ ကိဉ္စိ ပစ္စယုပ္ပန္နံ၊ နိဗ္ဗာနံ၊ ဘာသိတတ္ထော၊ ဝိပါကော၊ ကိရိယာတိ။

ဓမ္မောတိ ပစ္စယော၊ သော ဟိ ဖလံ ဝိဒဟတိ ပဝတ္တေတိ ဥပ္ပာဒေတိ စေဝ ပါပေတိ စာတိ ‘‘ဓမ္မော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပဘေဒတော ပနေသောပိ ပဉ္စဝိဓော ဟောတိ ယော ကောစိ ဖလနိဗ္ဗတ္တကော ဟေတု၊ အရိယမဂ္ဂေါ၊ ဘာသိတံ၊ ကုသလံ၊ အကုသလန္တိ။

နိရုတ္တီတိ ယထာဝုတ္တာနံ ဓမ္မာနံ၊ အတ္ထာနဉ္စ ဝါစကော သဘာဝနိရုတ္တိသင်္ခါတော သဒ္ဒေါ။ ဣမာ ဓမ္မတ္ထနိရုတ္တိယော အာရမ္မဏံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ တတ္ထ တတ္ထ ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ နာမ။

ဧတ္ထ စ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ သဒ္ဒါရမ္မဏာ၊ န ပညတ္တာရမ္မဏာ၊ ပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တော ဟိ ‘‘ဖဿော ဝေဒနာ’’တိအာဒိကံ သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘အယံ သဘာဝနိရုတ္တီ’’တိ ဇာနာတိ၊ ‘‘ဖဿာ ဝေဒနော’’တိအာဒိကံ ပန ‘‘န သဘာဝနိရုတ္တီ’’တိ ဇာနာတိ။ သဘာဝနိရုတ္တီတိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၇၁၈) စ မာဂဓိကာ ဘာသာ၊ ယာယ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ တန္တိံ အာရောပေန္တိ၊ ဗြဟ္မာနော စ အဂါမကေ အရညေ ကိဉ္စိ ဝစနံ အသုတွာ ဝဍ္ဎိတဒါရကာ စ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဘာသန္တိ၊ ယာ စ အပါယေသု မနုဿေ ဒေဝလောကေ စေဝ မာဂဓဘာသာ ဥဿန္နာ၊ ပစ္ဆာ စ တတော အန္ဓကယောနကဒမိဠာဒိဒေသဘာသာ စေဝ သက္ကတာဒိအဋ္ဌာရသမဟာဘာသာ စ နိဗ္ဗတ္တာ၊ သာ ဟိ ယသ္မာ ဣတရာသု ဘာသာသု ပရိဝတ္တန္တာသုပိ န ပရိဝတ္တတိ၊ သဗ္ဗကာလံ အတ္တနော သဘာဝေ ဧဝ တိဋ္ဌတိ၊ တသ္မာ ‘‘သဘာဝနိရုတ္တီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယာ ဗြဟ္မဝေါဟာရော၊ အရိယဝေါဟာရောတိ စ ဝုစ္စတိ၊ တာယ ပန မာဂဓဘာသာယ တန္တိံ အာရုဠှဿ ဗုဒ္ဓဝစနဿ ပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တာနံ သောတပထာဂမနမေဝ ပပဉ္စော ¶ ¶ ။ သောတေ ပန သင်္ဃဋ္ဋိတမတ္တေ ဧဝ နယသတေန နယသဟဿေန အတ္ထော ဥပဋ္ဌာတိ။ အညာယ ပန ဘာသာယ တန္တိံ အာရုဠှံ တံ တေသံ စိတ္တံ သဟသာ နာရောဟတိ၊ ကိစ္ဆေန ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ပုထုဇ္ဇနာနဉ္စ သကလံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဟေတွာပိ ပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တိ နာမ နတ္ထိ၊ အရိယသာဝကော နော ပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တော နာမ နတ္ထိ၊ ပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တော အညံ သဒ္ဒံ နာမာချာတောပသဂ္ဂနိပါတဘေဒတော ဇာနာတိ၊ န ဇာနာတီတိ? ယဒဂ္ဂေန သဒ္ဒံ သုတွာ ‘‘အယံ သဘာဝနိရုတ္တိ၊ အယံ န သဘာဝနိရုတ္တီ’’တိ ဇာနာတိ၊ တဒဂ္ဂေန ဧတမ္ပိ ဇာနိဿတိ၊ န စေတံ ပဋိသမ္ဘိဒါကိစ္စန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပဋိဘာနန္တိ ဓမ္မတ္ထာဒိဝိသယံ သဗ္ဗတ္ထကဉာဏံ၊ တံ ဉာဏံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ နာမ၊ ဣမာ စတဿောပိ ပဋိသမ္ဘိဒါ အဓိဂမေန ပရိယတ္တိဥဂ္ဂဟဏေန သက္ကစ္စဓမ္မဿဝနေန အတ္ထပရိပုစ္ဆာယ ပုဗ္ဗယောဂေနာတိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ ဝိသဒါ ဟောန္တိ၊ သေခဘူမိယံ၊ အသေခဘူမိယဉ္စာတိ ဒွီသု ဌာနေသု ပဘေဒံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထော။

ဓမ္မဘေဒေါ ပနေတ္ထာပိ ဝိဘင်္ဂနယေ ပါကဋော ဘဝိဿတိ။ ဝိဘင်္ဂနယေသု ဟိ တီသုပိ ဓမ္မနိရုတ္တိပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ တိဿောပိ ကာမာဝစရဇဝနသမ္ပယုတ္တဉာဏာနံ ဝသေန တဗ္ဗိသယပ္ပဘေဒေန သဒ္ဓိံ နာနပ္ပကာရတော ဝိဘတ္တာ။ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ ပန တေသံ ဉာဏာနဉ္စေဝ အဋ္ဌလောကုတ္တရစိတ္တသမ္ပယုတ္တာနဉ္စ ဝသေန တဗ္ဗိသယပ္ပဘေဒေန သဒ္ဓိံ။ လောကုတ္တရဉာဏာနိပိ ဟိ မဂ္ဂပ္ပတ္တဗ္ဗတာယ အတ္ထဘူတနိဗ္ဗာနာရမ္မဏတ္တာ ‘‘အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ ဝုစ္စတိ။

ပဉှာပုစ္ဆကေ ပန သိယာ ကုသလာ၊ သိယာ အဗျာကတာ၊ တိဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ သိယာ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ၊ သိယာ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ၊ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ တိဓာပိ၊ တိဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ ပရိတ္တာ၊ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ သိယာ ပရိတ္တာ၊ သိယာ အပ္ပမာဏာ ¶ ၊ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ ပရိတ္တာရမ္မဏာ၊ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ စ၊ သေသာ တိဓာပိ၊ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာဝ၊ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ တိဓာပိ န ဝတ္တဗ္ဗာ စ၊ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃာ၊ ဟေတူ၊ သဟေတုကာ၊ တိဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ သဥတ္တရာ၊ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ ဒွိဓာပိ၊ အရဏာ စာတိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ပဋိသမ္ဘိဒါဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဉာဏဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

ဉာဏဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ¶ ပန အတ္ထတော တာဝ – ဧကဝိဓေနာတိ ဧကပ္ပကာရေန၊ ဧကကောဋ္ဌာသေန ဝါ။ ဉာဏဝတ္ထူတိ ဧတ္ထ ပန ဉာဏဉ္စ တံ ဝတ္ထု စ နာနပ္ပကာရာနံ သမ္ပတ္တီနန္တိ ဉာဏဝတ္ထု။ ပဉ္စ ဝိညာဏာတိ စက္ခုဝိညာဏာဒီနိ ပဉ္စ။ န ဟေတူ အဟေတုကာတိအာဒီသု ဟေဋ္ဌာ ဟေတုဒုကာဒီသု ဝုတ္တနယာနုသာရေန သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အပိစ ဟေတုဒုကာဒီသု ပဉ္စ ဝိညာဏာ ဟေတူ ဓမ္မာတိ ဝါ သဟေတုကာ ဓမ္မာတိ ဝါ န ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ဧကန္တေန ပန န ဟေတူ ဧဝ၊ အဟေတုကာ ဧဝါတိ။ ဧဝံ ‘‘ယာထာဝကဝတ္ထုဝိဘာဝနာ ပညာ’’တိ ဣမိနာ ဥပရိ ဧကဝိဓပရိစ္ဆေဒါဝသာနေ ဝက္ခမာနေန သမ္ဗန္ဓောတိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ ယထာနုရူပံ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ စ အစေတသိကာတိ စိတ္တာနိ ဧဝ ပဉ္စဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာနံ ဣဓ အပရာမဋ္ဌတ္တာ။

ဥပ္ပန္နဝတ္ထုကာ ဥပ္ပန္နာရမ္မဏာတိ ခဏပစ္စုပ္ပန္နဝသေန အနာဂတပဋိက္ခေပေါ။ န ဟိ တာနိ အနာဂတေသု ပဉ္စသု ဝတ္ထာရမ္မဏေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ပုရေဇာတဝတ္ထုကာ ပုရေဇာတာရမ္မဏာတိ သဟုပ္ပတ္တိပဋိက္ခေပေါ။ န ဟိ တာနိ သဟုပ္ပန္နံ ဝတ္ထာရမ္မဏံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ အဇ္ဈတ္တိကဝတ္ထုကာတိ အဇ္ဈတ္တဇ္ဈတ္တဘူတေ ပဉ္စ ပသာဒေ ဝတ္ထုံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇနကာ။ ဧတ္ထ စ ပဉ္စ ဝိညာဏာ သယမ္ပိ အဇ္ဈတ္တိကာ၊ အဇ္ဈတ္တိကဝတ္ထုကာ စ၊ မနောဝိညာဏံ ¶ ဟဒယနိဿိတံ အဇ္ဈတ္တိကံ၊ ဗာဟိရဝတ္ထုကံ၊ ပဉ္စဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ တယော ခန္ဓာ ဗာဟိရာ၊ အဇ္ဈတ္တိကဝတ္ထုကာ၊ မနောဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ တယော ခန္ဓာ ဗာဟိရာ၊ ဗာဟိရဝတ္ထုကာတိ ဧဝံ စတုက္ကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အသမ္ဘိန္နဝတ္ထုကာ အသမ္ဘိန္နာရမ္မဏာတိ အနိရုဒ္ဓဝတ္ထာရမ္မဏာ။ န ဟိ တာနိ နိရုဒ္ဓဝတ္ထာရမ္မဏံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ နာနာဝတ္ထုကာ နာနာရမ္မဏာတိ တာနိ ယထာက္ကမံ စက္ခုရူပါဒိနိယတေကေကဝတ္ထာရမ္မဏတာယ အညမညံ ဘိန္နဝတ္ထုကာ၊ ဘိန္နာရမ္မဏာ စ။ န ဟိ စက္ခုဝိညာဏံ စက္ခုံ မုဉ္စိတွာ သောတာဒီသု အညတရံ ဝတ္ထုံ ကတွာ ရူပံ မုဉ္စိတွာ သဒ္ဒါဒီသု အညတရာရမ္မဏံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န ဣတရာနိ စေတရာနိ။ န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တီတိ ဣမိနာ စ နေသံ နာနာရမ္မဏတံယေဝ ဝိဘာဝေတိ။ န အသမန္နာဟာရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အနာဝဇ္ဇနေ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇနေန အနာဝဇ္ဇိတေ ဝိသယေ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ န အမနသိကာရာတိ တမေဝေတ္ထ ပရိယာယန္တရေန ဝိဘာဝေတိ။ န အဗ္ဗောကိဏ္ဏာတိ အညမညံ နိရန္တရာ ဟုတွာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ န အပုဗ္ဗံ အစရိမန္တိ ဧကက္ခဏေပိ သဟ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ န ¶ ကေဝလဉ္စ ဧတာနိ၊ အညာနိပိ ဝိညာဏာနိ ဒွေ ဝါ တဒုတ္တရိံ ဝါ ဧကတော န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧကေကမေဝ ပန ဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာဟ – ‘‘အညံ ဥပ္ပဇ္ဇတေ စိတ္တံ၊ အညံ စိတ္တံ နိရုဇ္ဈတီ’’တိအာဒိ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၁၄၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၀၉၊ သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၅။၃၆၈၊ ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၅၂၃)။ န အညမညဿ သမနန္တရာတိ ဣမိနာ အနဗ္ဗောကိဏ္ဏတာယ ဧဝ ဝိဘာဝနာ။

အနာဘောဂါတိ အနာဝဇ္ဇနဘူတာ အာဝဇ္ဇနဋ္ဌာနေ ဌတွာ အာဝဇ္ဇနကိစ္စံ ကာတုံ န သမတ္ထာတိ အတ္ထော။ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတီတိ ‘‘မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၁-၂) ဧဝံ ဝုတ္တံ ဧကမ္ပိ ကုသလာကုသလံ ဓမ္မံ ကောစိပိ ပုဂ္ဂလော န ပဋိဝိဇာနာတိ၊ တေဟိ ဝိညာဏေဟိ န သာဓေတီတိ အတ္ထော။ အညတြ ¶ အဘိနိပါတမတ္တာတိ ဌပေတွာ ရူပါဒိအာရမ္မဏာနံ အဘိနိပါတမတ္တံ အာပါထဂမနမတ္တံ၊ ဗျတ္တတရောပိ ပုဂ္ဂလော ပဉ္စဝိညာဏေဟိ အာပါထဂတာရမ္မဏပဋိဝိဇာနနမတ္တတော အညံ ကုသလာကုသလပဋိဝိဇာနနံ ကာတုံ န သက္ကောတီတိ အတ္ထော။

ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပီတိ မနောဓာတုယာပိ။ အပိ-သဒ္ဒေါ စေတ္ထ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော၊ တေန န ကေဝလံ မနောဓာတုယာဝ၊ တတော ပရေဟိပိ ပဉ္စဒွါရိကဝိညာဏေဟိ တဒါရမ္မဏပရိယောသာနေဟိ န ကိဉ္စိ ကုသလာကုသလံ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတီတိ အယမတ္ထော ဒဿိတောတိ ဂဟေတဗ္ဗော။ ကိဉ္စာပိ ပဉ္စဒွါရေ ကုသလာကုသလာဒီနိ ဇဝနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တထာပိ တာနိ မောဃပုပ္ဖာနိ ဝိယ အဗ္ဗောဟာရိကာနီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ န ကဉ္စိ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေတီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ န ဟိ ပဉ္စဒွါရိကဝိညာဏေဟိ ဂမနာဒီသု ကဉ္စိ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေတိ၊ န ကာယဝစီကမ္မံ ပဋ္ဌပေတိ၊ န ဝိညတ္တိံ ဝါ သမုဋ္ဌာပေတိ၊ န ကုသလာကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒိယတိ၊ န လောကိယလောကုတ္တရံ သမာဓိံ သမာပဇ္ဇတိ၊ န တတော ဝုဋ္ဌာတိ၊ န ဘဝတော စဝတိ၊ န ဘဝန္တရေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သဗ္ဗမ္ပေတံ ကိစ္စံ မနောဒွါရိကစိတ္တေနေဝ ဟောတိ။ ယထာ စေတေသံ ဧတာနိ ကိစ္စာနိ နတ္ထိ၊ ဧဝံ နိယာမောက္ကမနာဒီနိပိ။ န ဟိ ကောစိ ပဉ္စဒွါရိကဇဝနေဟိ မိစ္ဆတ္တနိယာမံ၊ သမ္မတ္တနိယာမံ ဝါ ဩက္ကမတိ၊ န စေတာနိ နာမဂေါတ္တံ ဝါ ကသိဏာဒိပညတ္တိံ ဝါ တိလက္ခဏာဒိံ ဝါ အာရဗ္ဘ ဘဝန္တိ။ န သုပတီတိအာဒီသု သဗ္ဗေဟိ ပဉ္စဒွါရိကစိတ္တေဟိ န နိဒ္ဒံ ဩက္ကမတိ၊ န ကိဉ္စိ သုပိနံ ပဿတိ။ နိဒ္ဒါယန္တဿ ဟိ ဣန္ဒြိယေသု မဟာပဒီပတုရိယသဒ္ဒါဒိဩဠာရိကေဟိပိ ရူပါဒိပဉ္စာရမ္မဏေဟိ ဃဋ္ဋိတေသု ပဌမံ ပဉ္စဒွါရိကာနိ အာဝဇ္ဇနာနိ ဘဝင်္ဂံ အာဝဋ္ဋေတုံ န သက္ကောန္တိ၊ မနောဒွါရိကမေဝ အာဝဇ္ဇနံ သက္ကောတိ၊ တသ္မိဉ္စ ဥပ္ပန္နေ မနောဒွါရိကဇဝနံ ဇဝိတွာ ဘဝင်္ဂံ ¶ ဩတရတိ။ ဒုတိယဝါရေ ပန ပဉ္စဒွါရိကအာဝဇ္ဇနေသု ယံ ကိဉ္စိ ယထာရဟံ ¶ ဘဝင်္ဂံ အာဝဋ္ဋေတိ၊ တတော တဒါရမ္မဏပရိယောသာနာနိ တံတံဒွါရိကဝီထိစိတ္တာနိ ယထာက္ကမံ ပဝတ္တိတွာ ဘဝင်္ဂံ ဩတရန္တိ။ တတိယဝါရေ ပန မနောဒွါရိကာဝဇ္ဇနဇဝနာနိ ပဝတ္တန္တိ၊ တသ္မိံ ခဏေ ရူပါဒိပဉ္စာရမ္မဏဝဝတ္ထာနံ ဟောတိ၊ သတ္တော စ နိဒ္ဒါယ ပဋိဗုဒ္ဓါတိ၊ ဧဝံ မနောဒွါရိကစိတ္တေနေဝ ပဋိဗုဇ္ဈတိ။

သုပိနမ္ပိ ဟိ တေနေဝ ပဿတိ၊ န ပဉ္စဒွါရိကေန၊ တဉ္စ ပနေတံ သုပိနံ ပဿန္တော စတူဟိ ကာရဏေဟိ ပဿတိ ဓာတုက္ခောဘတော ဝါ အနုဘူတပုဗ္ဗတော ဝါ ဒေဝတောပသံဟာရတော ဝါ ပုဗ္ဗနိမိတ္တတော ဝါ။ ဣမေသံ ပန သံသဂ္ဂသန္နိပါတတောပိ ဗဟုဓာ ပပဉ္စေန္တိ။ တတ္ထ ယံ ဝါတပိတ္တာဒိဓာတုက္ခောဘတော၊ အနုဘူတပုဗ္ဗတော စ သုပိနံ ပဿတိ၊ န တံ သစ္စံ။ ယံ ဒေဝတောပသံဟာရတော ပဿတိ၊ တံ သစ္စံ ဝါ ဟောတိ အလိကံ ဝါ။ ကုဒ္ဓါ ဟိ ဒေဝတာ ဝိပရီတမ္ပိ ကတွာ ဒဿေန္တိ။ ယံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တတော ပဿတိ၊ တံ ဧကန္တသစ္စမေဝ ဗောဓိသတ္တကောသလရာဇာဒီနံ ပဉ္စသောဠသမဟာသုပိနာနိ ဝိယ။ တဉ္စ ပနေတံ စတုဗ္ဗိဓံ သုပိနံ သေခပုထုဇ္ဇနာဝ ပဿန္တိ၊ န အသေခါ ပဟီနဝိပလ္လာသတ္တာ။ ကိံ ပနေတံ ပဿန္တော သုတ္တော ပဿတိ ပဋိဗုဒ္ဓါ ဝါ? ကိဉ္စေတ္ထ၊ ယဒိ သုတ္တော ပဿတိ၊ သုပိနဿ ကုသလာဒိသဘာဝတော၊ ဘဝင်္ဂဿ စ တဒဘာဝါ အဘိဓမ္မဝိရောဓော အာပဇ္ဇတိ။ အထ ပဋိဗုဒ္ဓါ၊ သုပိနံ ပဿန္တေန ကတဿ အဗ္ဗောဟာရိကဿာပိ ဝီတိက္ကမဿ သဗ္ဗောဟာရိကဿေဝ ဧကန္တသာဝဇ္ဇတ္တာ အနာပတ္တိ န သိယာတိ ဝိနယဝိရောဓော အာပဇ္ဇတိ။ ပကာရန္တရော စ နတ္ထိ၊ ယေန သုပိနံ ပဿေယျာတိ သုပိနဿ အဘာဝေါဝ အာပဇ္ဇတီတိ? နာပဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ကပိမိဒ္ဓပရေတော ပဿတိ ‘‘ကပိမိဒ္ဓပရေတော ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သုပိနံ ပဿတီ’’တိ (မိ။ ပ။ ၅။၃။၅) ဝစနတော၊ ယာ ပန နိဒ္ဒါ မက္ကဋနိဒ္ဒါ ဝိယ ပုနပ္ပုနံ ကုသလာဒိစိတ္တဝေါကိဏ္ဏတ္တာ လဟုပရိဝတ္တာ၊ တံ ကပိမိဒ္ဓံ၊ တေန ¶ သုတ္တော သုပိနံ ပဿတိ၊ တသ္မာ သုပိနော ကုသလောပိ ဟောတိ အကုသလောပိ၊ အာဝဇ္ဇနတဒါရမ္မဏဝသေန အဗျာကတောပိ၊ သုပိနေ စ ကတံ ကုသလာကုသလဒုဗ္ဗလတာယ ပဋိသန္ဓိံ အာကဍ္ဎိတုံ န သက္ကောတိ၊ ပဝတ္တေ ဝေဒနီယံ ပန ဟောတိ။ ‘‘ယာထာဝကဝတ္ထုဝိဘာဝနာ ပညာ’’တိ ဧတ္ထ ယော ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ ယထာဝုတ္တော န ဟေတုကဋ္ဌော၊ အဟေတုကဋ္ဌော…ပေ… န သုပိနံ ပဿနဋ္ဌော၊ သော ယာထာဝဋ္ဌော၊ တံတံယာထာဝတ္ထုံ ဝိဘာဝေတီတိ ယာထာဝကဝတ္ထုဝိဘာဝနာ ပညာ။ ဧဝံ ဧကဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထူတိ ဧဝံ ဝုတ္တေန ဧကေန ပကာရေန ဧကေန အာကာရေန၊ ဧကကောဋ္ဌာသေန ဉာဏဝတ္ထု ဟောတီတိ။

ဧကကံ နိဋ္ဌိတံ။

ဒုကေသု ¶ အတ္ထဇာပိကာတိ ဧတ္ထ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တေသု ပဉ္စသု အတ္ထေသု ယထာနုရူပံ အတ္ထံ ဇာပေတိ ဇနေတိ ပဝတ္တေတီတိ အတ္ထဇာပိကာ၊ စတုဘူမကကုသလစိတ္တေသု စေဝ အသေခါနံ အဘိညာသမာပတ္တီနံ ပရိကမ္မာဒိဘူတကာမာဝစရကိရိယာစိတ္တေသု စ သမ္ပယုတ္တာ ပညာ။ တာသု ဟိ ယသ္မာ ကုသလသမ္ပယုတ္တာဝ ပညာ အတ္တနော အတ္တနော ဘူမိပရိယာပန္နံ ဝိပါကသင်္ခါတံ အတ္ထံ ဇာပေတိ ဇနေတိ။ ကာမာဝစရကိရိယာသမ္ပယုတ္တာ ပန ပရိကမ္မာဒိဘူတာ အဘိညာသမာပတ္တိကိရိယာ အရဟတ္တဖလသင်္ခါတံ အတ္ထံ ဇာပေတိ ဇနေတိ၊ တသ္မာ ဧတာ အတ္ထဇာပိကာတိ ဝုတ္တာ။ အဋ္ဌကထာသု ပန ပါဠိယံ အဝုတ္တာပိ တီသု ဘူမီသု ကိရိယဇဝနပညာ အနန္တရာဒိပစ္စယဝသေန အတ္တနော အနန္တရံ ကိရိယတ္ထံ ဇာပေတီတိ ‘‘အတ္ထဇာပိကာ’’တွေဝ ဝုတ္တာ။ ဇာပိတတ္ထာ ပညာတိ သဟဇာတံ ဝိပါကတ္ထံ ဇာပေတွာ ဌိတာ၊ အတ္တနော ဝါ ကာရဏေဟိ ဇာပိတာ ဇနိတာ ပဝတ္တိတာ သယမ္ပိ အတ္ထဘူတာတိ ဇာပိတတ္ထာ။ စတုဘူမကဝိပါကေသု စ ကိရိယာဘိညာသမာပတ္တီသု စ သမ္ပယုတ္တာ ပညာ။ အဋ္ဌကထာသု ပန ပါဠိယံ အဝုတ္တာ သေသကိရိယာသမ္ပယုတ္တာပိ ပညာ ယထာသကံ ကာရဏေဟိ ဇာပိတာ၊ သယဉ္စ အတ္ထဘူတာတိ ¶ ‘‘ဇာပိတတ္ထာ’’တွေဝ ဝုတ္တာ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဒုကံ နိဋ္ဌိတံ။

တိကေသု ပန စိန္တာမယတ္တိကေ ပရတော အဒိသွာ အသုတွာဝ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ‘‘ဧဝံ သတိ ဧဝံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဧဝံ စိန္တာမယအနုဗုဒ္ဓိယာ ဥပ္ပာဒိတာ အနဝဇ္ဇကမ္မာယတနသိပ္ပာယတနဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေသု ပညာ စေဝ ကမ္မဿကတဉာဏံ၊ သစ္စာနုလောမိကဉာဏဉ္စ စိန္တာမယာ နာမ ပညာ။ တတ္ထ ဝဍ္ဎကိကမ္မပုပ္ဖဆဍ္ဍကကမ္မာဒိ ဟီနဉ္စေဝ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒိ ဥက္ကဋ္ဌဉ္စ ကမ္မမေဝ ကမ္မာယတနံ။ နဠကာရပေသကာရသိပ္ပာဒိ ဟီနဉ္စေဝ မုဒ္ဒါဂဏနာလေခါဒိ ဥက္ကဋ္ဌဉ္စ သိပ္ပမေဝ သိပ္ပာယတနံ။ နာဂမဏ္ဍလပရိတ္တာဒိ ဓမ္မိကဝိဇ္ဇာဝ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနံ။ တေသု စိန္တာဗလေနေဝ ဥပ္ပန္နာ ပညာ။ ဗောဓိသတ္တာဒယော ဟိ သတ္တဟိတာယ အဒိဋ္ဌံ အသုတံ တံတံအနဝဇ္ဇကမ္မသိပ္ပတဒုပကရဏကရဏပ္ပကာရဉ္စ ဉာဏဗလေန စိန္တေတွာ နိပ္ဖာဒေန္တိ။ နာဂမဏ္ဍလပရိတ္တာဒိဝိဇ္ဇမ္ပိ ဥပ္ပာဒေန္တိ၊ ဧဝံ ကတာနိပိ တာနိ ပုဗ္ဗေ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ကရောန္တေဟိ ကတသိပ္ပသဒိသာနေဝ ဟောန္တိ။ ကမ္မဿကတဉာဏံ နာမ ကုသလကမ္မံ သတ္တာနံ သကံ၊ အကုသလံ နော သကန္တိ ဧဝံ ဇာနနပညာ။ အထ ဝါ ကုသလကမ္မမေဝ သတ္တာနံ သကံ တဒါယတ္ထဝုတ္တိတာယ၊ နာညန္တိ ဧဝံ ဇာနနပညာပိ။ သစ္စာနုလောမိကံ ဉာဏန္တိ ဝိပဿနာဉာဏံ။ တံ ဟိ မဂ္ဂသစ္စဿ ပရမတ္ထသစ္စဿ အနုလောမနတော ‘‘သစ္စာနုလောမိက’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣဒမ္ပိ ဟိ ဉာဏဒွယံ ပရတော အသုတွာ စိန္တာဗလေန ဥပ္ပာဒိတံ စိန္တာမယဉာဏမေဝ ဟောတိ။ ဣဒဉ္စ န ယေသံ ကေသဉ္စိ သတ္တာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အဘိညာတာနံ ပန ပုညဝန္တာနံ မဟာသတ္တာနမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တတ္ထာပိ သစ္စာနုလောမိကဉာဏံ ပစ္ဆိမဘဝိကာနံ ဒွိန္နညေဝ ဗောဓိသတ္တာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သုတမယာ ပညာတိ ပရတော သုတွာ သုတဝသေန ဥပ္ပာဒိတာ ယထာဝုတ္တကမ္မာယတနာဒိပညာဝ။ ပရတော အသုတွာ ¶ ပန ကမ္မာယတနာဒိ ပရေန ကယိရမာနံ၊ ကတံ ဝါ ဒိသွာ ¶ ဥဂ္ဂဟေတွာ ဝါ ပဋိလဒ္ဓါပိ ပညာ ‘‘သုတမယာ’’တွေဝ ဝုစ္စတိ။ တဒုဘယာပိ စိန္တာမယာ၊ သုတမယာ စ ကာမာဝစရာဝ။ ဘာဝနာမယာ ပန ပညာ စိန္တာမယဝသေန၊ သုတမယဝသေန ဝါ ပဝတ္တိတကာမာဝစရပုဗ္ဗဘာဂဘာဝနာနိပ္ဖတ္တိယာ သမုပ္ပန္နာ မဟဂ္ဂတလောကုတ္တရဇဝနပညာ။

ဒါနမယတ္တိကေ ဒေယျဓမ္မပရိစ္စာဂဝသေန ပဝတ္တာ ဒါနမယာ၊ သီလပူရဏဝသေန ပဝတ္တာ သီလမယာ၊ တဒုဘယာပိ ကာမာဝစရာဝ။ ဘာဝနာမယာ ပနေတ္ထ သမထဝိပဿနာဝသေန ပဝတ္တာ စတုဘူမကပညာ။ နိဒ္ဒေသေ ပနဿ ကိဉ္စာပိ ‘‘သမာပန္နဿ ပညာ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၆၈) ဧဝံ မဟဂ္ဂတလောကုတ္တရပညာဝ ဝုတ္တာ၊ တထာပိ တံ ဥက္ကဋ္ဌဝသေန ဝုတ္တံ။ ကာမာဝစရာနံ ပန ပုဗ္ဗဘာဂဘာဝနာနံ၊ အနုဿတိဥပစာရဘာဝနာနဉ္စ ဘာဝနာမယေ သင်္ဂဟောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပုရိမတ္တိကေ ပနေတာသံ စိန္တာမယေ သင်္ဂဟိတတ္တာ ဘာဝနာမယေ အသင်္ဂဟော၊ တတ္ထာပိ ဘာဝနာဗလနိပ္ဖန္နာနမေဝ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အဓိသီလတ္တိကေ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလံ ဝိပဿနာဟေတုတ္တာ သေသသီလတော အဓိကံ သီလန္တိ အဓိသီလံ၊ တသ္မိံ သမ္ပယုတ္တာ ပညာ အဓိသီလေ ပညာ။ ဝိပဿနာပါဒိကာ ပန အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော သေသစိတ္တေဟိ အဓိကတ္တာ အဓိစိတ္တံ၊ တသ္မိံ ပညာ အဓိစိတ္တေ ပညာ၊ စိတ္တသီသေန စေတ္ထ သမာဓိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ သဝိပဿနာ ပန မဂ္ဂဖလပညာ သေသာဟိ အဓိကတ္တာ အဓိပညာ နာမ။ သာ စ အဓိပညာယ ပညာတိ ဒေသနာယ သမရသတာယ ဝုတ္တာ။ သီလာဒယော ‘‘သီလံ စိတ္တံ ပညာ၊ အဓိသီလံ အဓိစိတ္တံ အဓိပညာ’’တိ ပစ္စေကံ ဒုဝိဓာ ဟောန္တိ။ တေသု ပုရိမာ ပဉ္စသီလဒသသီလာနိ၊ ဝဋ္ဋပါဒိကအဋ္ဌသမာပတ္တိယော၊ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယကမ္မဿကတပညာ စ ယထာက္ကမံ ဟောန္တိ။ တေ စ ဓမ္မာ အနုပ္ပန္နေပိ တထာဂတေ ဗောဓိသတ္တာနံ၊ တာပသပရိဗ္ဗာဇကာနံ၊ စက္ကဝတ္တိရာဇာဒီနဉ္စ ¶ ကာလေ ပဝတ္တန္တိ၊ ပစ္ဆိမာ ပန ဝုတ္တာဝသေသာ ဥပ္ပန္နေ ဧဝ တထာဂတေ ဝိတ္ထာရိကာ ဟောန္တိ၊ နော အနုပ္ပန္နေတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ စ ရတနတ္တယေ ဒါနာပစာယနာဒိဝသေန၊ သရဏဂမနသဒ္ဓမ္မသဝနာဒိဝသေန စ ပဝတ္တာ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယဘူတာ ကုသလဓမ္မာပိ အဓိသီလအဓိပညာသု ဂဟိတာ ဧဝါတိ ဂဟေတဗ္ဗာ။

အာယကောသလ္လတ္တိကေ ¶ အာယောတိ ဝဍ္ဎိ၊ သာ အကုသလာဒိအနတ္ထဟာနိတော၊ ကုသလာဒိအတ္ထုပ္ပတ္တိတော စ ဒုဝိဓာ။ အပါယောတိ အဝဍ္ဎိ၊ သာပိ ကုသလာဒိအတ္ထဟာနိတော၊ အကုသလာဒိအနတ္ထုပ္ပတ္တိတော စ ဒုဝိဓာ။ တေသု ကောသလ္လံ၊ ကုသလသဘာဝါ ပညာ။ အပါယကောသလ္လံ ပညဝတော ဧဝ ‘‘ဧဝံ မနသိကာရာဒိပ္ပဝတ္တိယံ အဝဍ္ဎိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဝဍ္ဎိ ပရိဟာယတီ’’တိ ဉတွာ တဒုဘယပဋိပတ္တိသမ္ဘဝတော။ ဥပါယကောသလ္လန္တိ အတြ ဥပါယော အစ္စာယိကကိစ္စာဒီသု ဌာနုပ္ပတ္တိကဥပါယဇာနနပညာ၊ တိဝိဓာပိ စေတာ ကာမာဝစရပညာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

တိကံ နိဋ္ဌိတံ။

စတုက္ကေသု ပန ပဌမေ ကမ္မဿကတဉာဏံ သစ္စာနုလောမိကံ ဉာဏဉ္စ ဝုတ္တမေဝ၊ ဣဓ ပန ဌပေတွာ သစ္စာနုလောမိကဉာဏံ သဗ္ဗာပိ သာသဝါ ကုသလာ ပညာ ကမ္မဿကတဉာဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ စတူသု မဂ္ဂေသု၊ ဖလေသု စ ပညာဝ မဂ္ဂသမင်္ဂိဿ ဉာဏံ၊ ဖလသမင်္ဂိဿ ဉာဏဉ္စာတိ။

သစ္စစတုက္ကေ အရိယမဂ္ဂဖလပညာဝ စတူသု သစ္စေသု ဧကပဋိဝေဓဝသေန ‘‘ဒုက္ခေ ဉာဏ’’န္တိအာဒိနာ စတူသု ဌာနေသု ဂဟိတာ။ ကိဉ္စာပိ ဟိ ကာမာဝစရဉာဏမ္ပိ စတူသု သစ္စေသု အာရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တတိ၊ ပဋိဝေဓကိစ္စဝသေန ပန ဣဓာဓိပ္ပေတတ္တာ ပါဠိယံ တံ န ဂဟိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဓမ္မစတုက္ကေ မဂ္ဂဖလေသု ပညာ ဓမ္မေ ဉာဏံ နာမ။ တေသု ဟိ မဂ္ဂဉာဏံ တာဝ စတုသစ္စဓမ္မာနံ ဧကပဋိဝေဓဝသေန ဇာနနတော ‘‘ဓမ္မေ ¶ ဉာဏ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ဖလဉာဏံ ပန နိရောဓသစ္စဝသေန ဓမ္မေ ဉာဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မဂ္ဂါနုဘာဝနိဗ္ဗတ္တံ ပန အတီတာနာဂတေသု သစ္စပဋိဝေဓနယသင်္ဂဟဏဝသေန ပဝတ္တံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ အနွယေ ဉာဏံ နာမ။ တဿ စ ယေဟိ နယေဟိ အရိယာ အတီတမဒ္ဓါနံ စတုသစ္စဓမ္မံ ဇာနိံသု၊ တေပိ ဣမညေဝ စတုသစ္စံ ဧဝမေဝ ဇာနိံသု၊ အနာဂတမဒ္ဓါနမ္ပိ ဇာနိဿန္တီတိ ဧဝံ ဇာနနဝသေန ပဝတ္တိ အာကာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သရာဂါဒိဝသေန ပရစိတ္တပရိစ္ဆေဒဉာဏံ ပရိယေ ဉာဏံ နာမ။ ဓမ္မနွယပရိယဉာဏာနိ ပန ဌပေတွာ သဗ္ဗလောကိယပညာဉာဏန္တိ သမ္မတတ္တာ သမ္မုတိမှိ ဉာဏန္တိ သမ္မုတိဉာဏံ နာမ။

အာစယစတုက္ကေ ကာမာဝစရကုသလေ ပညာ အာစယာယ နော အပစယာယ။ သာ ဟိ စုတိပဋိသန္ဓိံ ¶ အာစိနောတိ ဧဝ၊ နော အပစိနောတိ။ မဂ္ဂပညာ ပန အပစယာယ နော အာစယာယ။ ရူပါရူပကုသလပညာ အာစယာယ စေဝ အပစယာယ စ။ သာ ဟိ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ကိလေသေ စ တမ္မူလကေ စ ဝိပါကဓမ္မေ အပစိနောတိ။ သေသာ အဗျာကတာ ပညာ နေဝါစယာယ နော အပစယာယ။

နိဗ္ဗိဒါစတုက္ကေ ရူပါဝစရပဌမဇ္ဈာနပညာ နိဗ္ဗိဒါယ နော ပဋိဝေဓာယ။ သာ ဟိ ကာမဝိဝေကေန ပတ္တဗ္ဗတ္တာ ကိလေသနိဗ္ဗိဒါယ ပဝတ္တတိ၊ အဘိညာပါဒကဘာဝံ ပန အပ္ပတ္တတာယ နေဝါဘိညာပဋိဝေဓာယ သံဝတ္တတိ။ စတုတ္ထဇ္ဈာနပညာ ပဋိဝေဓာယ နော နိဗ္ဗိဒါယ။ သာ ဟိ အဘိညာပါဒကဘာဝေနာပိ အဘိညာဘာဝပ္ပတ္တိယာပိ ပဋိဝေဓာယ သံဝတ္တတိ။ ပဌမဇ္ဈာနက္ခဏေ ဧဝ နီဝရဏနိဗ္ဗိန္ဒနတ္တာ နော နိဗ္ဗိဒါယ။ ဒုတိယတတိယဇ္ဈာနပညာ ပန သောမနဿသဟဂတတာယ ပဌမဇ္ဈာနသန္နိဿိတာ ဝါ အဝိတက္ကတာယ စတုတ္ထဇ္ဈာနသန္နိဿိတာ ဝါ ကာတဗ္ဗာ။ မဂ္ဂပညာ ပန နိဗ္ဗိဒါယ စေဝ ပဋိဝေဓာယ စ။ ဧတ္ထ ဟိ စတုသစ္စပဋိဝေဓဝသေန နိဗ္ဗိဒါယ စေဝေတာသံ ဆဠဘိညာပ္ပတ္တိယာ ပဋိဝေဓာယ စ သံဝတ္တနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေသာ လောကိယလောကုတ္တရာ ¶ ပညာ နေဝ နိဗ္ဗိဒါယ နော ပဋိဝေဓာယ။

ဟာနဘာဂိယစတုက္ကေ ဟာနံ ဘဇတီတိ ဟာနဘာဂိနီ၊ ဧဝံ သေသေသုပိ။ နိဗ္ဗေဓောတိ စေတ္ထ အရိယမဂ္ဂေါ တန္နိဗ္ဗတ္တကဝိပဿနာပါဒကတ္တာ။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီတိ စတူသုပိ ဌာနေသု ရူပါရူပကုသလပညာဝ ဝုတ္တာ။ တာနိ ဟိ အတ္တနော သဘာဝါ ပရိဟာယိတွာ ဟေဋ္ဌာ ဩရောဟဏပစ္စယဘူတာ ဟာနဘာဂိနီ။ ဥပနိဇ္ဈာနပစ္စယဘူတာ ဝိသေသဘာဂိနီ၊ တံ ပန ဈာနနိကန္တိယာ ဗလဝတာယ ဝိသေသံ၊ ဟာနိံ ဝါ အနုဿုက္ကိတွာ ဌိတိကောဋ္ဌာသိကာ ဌိတိဘာဂိနီ၊ အရိယမဂ္ဂပဒဋ္ဌာနဝိပဿနာပါဒကဘူတာဝ နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီ စ ဟောန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါတိ အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တိပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါဝ။ စတဿော ပဋိပဒါတိ ဒုက္ခာပဋိပဒါဒန္ဓာဘိညာဒယော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာဝ။ စတ္တာရိ အာရမ္မဏာနီတိ ပရိတ္တာ၊ ပရိတ္တာရမ္မဏာတိအာဒိကာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာဝ။ ဇရာမရဏာဒိစတုက္ကေသုပိ မဂ္ဂဉာဏဝသေနေဝ စတဿော ယောဇနာ ဝုတ္တာ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

စတုက္ကံ နိဋ္ဌိတံ။

ပဉ္စကေသု ¶ ပန ပဉ္စင်္ဂိကော သမ္မာသမာဓီတိ ပီတိဖရဏတာ သုခဖရဏတာ စေတောဖရဏတာ အာလောကဖရဏတာ ပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ္တန္တိ ဧဝံ ပါဠိယံ ဝုတ္တေဟိ ပဉ္စဟိ ဉာဏင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော သမာဓိ။ တတ္ထ ပီတိံ ဖရမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဒွီသု ဈာနေသု ပညာ ပီတိဖရဏတာ နာမ၊ သုခံ ဖရမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ တီသု ဈာနေသု ပညာ သုခဖရဏတာ နာမ။ ပရေသံ စေတောဖရမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ စေတောပရိယဉာဏံ စေတောဖရဏတာ နာမ။ အာလောကဖရဏေ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏံ အာလောကဖရဏတာ နာမ။ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ ပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ္တံ နာမ။ ဧတ္ထ စ ပီတိဖရဏတာ၊ သုခဖရဏတာ စ ဒွေ ပါဒါ ဝိယ၊ စေတောဖရဏတာ၊ အာလောကဖရဏတာ စ ဒွေ ¶ ဟတ္ထာ ဝိယ၊ ပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ္တံ သီသံ ဝိယ၊ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနံ မဇ္ဈိမကာယော ဝိယ။ ဣတိ ဘဂဝါ ပဉ္စင်္ဂိကံ သမ္မာသမာဓိံ အင်္ဂပစ္စင်္ဂသမ္ပန္နံ ပုရိသံ ဝိယ ကတွာ ဒဿေတိ။ ဣမိနာ စ သမာဓိနာ အင်္ဂါနိ ပဉ္စ ဉာဏင်္ဂါနိ ဝုတ္တာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

ပဉ္စဉာဏိကော သမ္မာသမာဓီတိ –

‘‘‘အယံ သမာဓိ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကော’တိ ပစ္စတ္တညေဝ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ‘အယံ သမာဓိ အရိယော နိရာမိသော’တိ…ပေ… ‘မဟာပုရိသသေဝိတော’တိ…ပေ… ‘သန္တော ပဏီတော ပဋိပဿဒ္ဓိလဒ္ဓါ ဧကောဒိဘာဝါဓိဂတော န သသင်္ခါရနိဂ္ဂယှဝါရိတဂတော’တိ…ပေ… ‘သော ခေါ ပနာဟံ ဣမံ သမာဓိံ သတောဝ သမာပဇ္ဇာမိ၊ သတော ဝုဋ္ဌဟာမီ’တိ ပစ္စတ္တညေဝ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၈၀၄) –

ဧဝံ ပါဠိယံ ဝုတ္တေဟိ ပဉ္စဟိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေဟိ ယုတ္တော အရဟတ္တဖလသင်္ခါတော သမာပတ္တိဖလသမာဓိ။ သော ဧဝံ ဟိ အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ သုခတ္တာ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ၊ ပုရိမော ပုရိမော ပစ္ဆိမဿ ပစ္ဆိမဿ သမာဓိသုခဿ စေဝ အတ္တနာ သမုဋ္ဌာပိတမ္ပိ ပဏီတရူပေန ဖုဋ္ဌသကလကာယတာယ ဖလသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတကာလေ အတိပဏီတံ ကာယဝိညာဏသုခဿ ပစ္စယတ္တာ အာယတိံ သုခဝိပါကော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣမိနာပိ ပရိယာယေန အာယတိံ သုခဝိပါကောတိ ဧကံ အင်္ဂံ၊ ကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ အရိယော ကာမာမိသဝဋ္ဋာမိသလောကာမိသာနံ အဘာဝါ နိရာမိသောတိ ဧကံ၊ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ မဟာပုရိသေဟိ သေဝိတတ္တာ အကာပုရိသသေဝိသောတိ ဧကံ၊ အင်္ဂါရမ္မဏေ သန္တတာယ၊ သဗ္ဗကိလေသဒရထသန္တတာယ စ သန္တော အတပ္ပနီယဋ္ဌေန ပဏီတော ¶ ကိလေသပဋိပဿဒ္ဓိဘာဝဿ လဒ္ဓတ္တာ ပဋိပဿဒ္ဓလဒ္ဓါ ¶ ဧကောဒိဘာဝေန စ အဓိဂတော အပ္ပဂုဏသာသဝသမာဓိ ဝိယ သသင်္ခါရေန သပ္ပယောဂေန ပစ္စနီကဓမ္မေ နိဂ္ဂယှ ကိလေသေ ဝါရေတွာ အနဓိဂတတ္တာ န သသင်္ခါရနိဂ္ဂယှဝါရိတဂတော။ ပုဂ္ဂလဿာယံ သမာဓီတိ ဧဝံ ခီဏာသဝဿ သတိဝေပုလ္လပ္ပတ္တိယာ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလဝသေန ဣမံ သမာဓိံ သတောဝ သမာပဇ္ဇတိ၊ ဥဋ္ဌဟတိ စာတိ ဧကမင်္ဂန္တိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ အင်္ဂေဟိ သဗ္ဗာကာရတော ယုတ္တတ္တာ ‘‘ပဉ္စဉာဏိကော သမ္မာသမာဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

ပဉ္စကံ နိဋ္ဌိတံ။

ဆက္ကေ ဆသု အဘိညာသု ပညာတိ ဣဒ္ဓိဝိဓေ ဉာဏံ၊ ဒိဗ္ဗသောတဓာတုယာ ဉာဏံ၊ စေတောပရိယေ ဉာဏံ၊ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိယံ ဉာဏံ၊ စုတူပပါတေ ဉာဏံ၊ အာသဝါနံ ခယေ ဉာဏန္တိ ဧဝံ ဝုတ္တာနိ ဆဠဘိညာစိတ္တသမ္ပယုတ္တာနိ ဉာဏာနိ။ တေသု ပစ္ဆိမံ လောကုတ္တရံ၊ သေသာနိ ရူပါဝစရပဉ္စမဇ္ဈာနိကာနီတိ။

ဆက္ကံ နိဋ္ဌိတံ။

သတ္တကေ သတ္တသတ္တတိ ဉာဏဝတ္ထူနီတိ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ ဧကံ၊ ‘‘အသတိ အဝိဇ္ဇာယ နတ္ထိ သင်္ခါရာ’’တိ ဧကန္တိ ဒွေ ဉာဏာနိ၊ ဧဝံ အတီတေပိ ဒွေ၊ အနာဂတေပိ ဒွေတိ ဆ၊ တံ ဆဗ္ဗိဓမ္ပိ ဉာဏံ ‘‘ခယဓမ္မ’’န္တိအာဒိနာ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေန သဒ္ဓိံ သတ္တ ဉာဏာနိ။ ဧဝံ သေသေသုပိ ဇာတိပရိယောသာနေသု စာတိ ဧဝံ ဧကာဒသသု ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂေသု ပစ္စေကံ ကာလတ္တယေပိ အနွယဗျတိရေကဉာဏံ တေသံ ဝယဒဿနဉာဏဿ စ ဝသေန သတ္တ သတ္တ ကတွာ သတ္တသတ္တတိ ဉာဏာနိ။

သတ္တကံ နိဋ္ဌိတံ။

အဋ္ဌကံ သုဝိညေယျမေဝ။

နဝကေ နဝသု အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တီသု ပညာတိ နိရောဓသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇန္တဿ အနုပဋိပါဋိယာ ဝိဟာတဗ္ဗတော ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗတော အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသင်္ခါတာသု ရူပါရူပသမာပတ္တီသု ¶ သမ္ပယုတ္တာ ¶ အဋ္ဌ ပညာ စေဝ တဒနန္တရံ နိရောဓံ ဖုသိတွာ ဝုဋ္ဌိတဿ နိရောဓံ သန္တတော ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏဉ္စာတိ နဝ။

နဝကံ နိဋ္ဌိတံ။

ဒသကေ တထာဂတဿာတိ ယထာ ဝိပဿီအာဒယော ပုဗ္ဗကာ ဣသယော အာဂတာ၊ တထာ အာဂတဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။ တထာဂတဗလာနီတိ အညေဟိ အသာဓာရဏာနိ တထာဂတဿေဝ ဗလာနိ၊ ယထာ ဝါ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ ဗလာနိ ပုညုဿယသမ္ပတ္တိယာ အာဂတာနိ၊ တထာ အာဂတာနိ ဗလာနီတိပိ အတ္ထော။ တတ္ထ ဒုဝိဓံ တထာဂတဿ ဗလံ ကာယဗလံ၊ ဉာဏဗလဉ္စ။ တေသု ကာယဗလံ ဟတ္ထိကုလာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တံ ဟေတံ ပေါရာဏေဟိ –

‘‘ကာဠာဝကဉ္စ ဂင်္ဂေယျံ၊ ပဏ္ဍရံ တမ္ဗပိင်္ဂလံ၊

ဂန္ဓမင်္ဂလဟေမဉ္စ၊ ဥပေါသထဆဒ္ဒန္တိမေ ဒသာ’’တိ။ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၇၆၀၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၄၈၊ သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂။၂၂၊ အ။ နိ။ ၁၀။၂၁၊ ဥဒါ။ အဋ္ဌ။ ၇၅၊ ဗု။ ဝံ။ အဋ္ဌ။ ၁။၃၉၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂။၄၄၊ စူဠနိ။ အဋ္ဌ။ ၈၁)၊

ဣမာနိ ဟိ ဒသ ဟတ္ထိကုလာနိ။ တတ္ထ ကာဠာဝကန္တိ ပကတိဟတ္ထိကုလံ၊ ယံ ဒသန္နံ ပုရိသာနံ ကာယဗလံ၊ တံ ဧကဿ ကာဠာဝကဟတ္ထိနော ဗလံ၊ ယံ တေသံ ဒသန္နံ ဗလံ၊ တံ ဧကဿ ဂင်္ဂေယျဿ၊ တေသံ ဒသန္နံ ပဏ္ဍရဿ၊ တေသံ ဒသန္နံ တမ္ဗဿ၊ တေသံ ဒသန္နံ ပိင်္ဂလဿ၊ တေသံ ဒသန္နံ ဂန္ဓဟတ္ထိနော၊ တေသံ ဒသန္နံ မင်္ဂလဿ၊ တေသံ ဒသန္နံ ဟေမဿ၊ တေသံ ဒသန္နံ ဥပေါသထဿ၊ တေသံ ဒသန္နံ ဗလံ ဆဒ္ဒန္တဿ၊ ယံ ဒသန္နံ ဆဒ္ဒန္တာနံ ဗလံ၊ တံ တထာဂတဿ နာရာယဏဗလန္တိ ဝုစ္စတိ။ တဒေတံ ပကတိဟတ္ထိဂဏနာယ ဟတ္ထီနံ ကောဋိသဟဿံ၊ ပုရိသဂဏနာယ ဒသန္နံ ပုရိသကောဋိသဟဿာနံ ဗလံ ဟောတိ။ ဣဒံ တာဝ တထာဂတဿ ကာယဗလံ။ ယာနိ ပန ဒသဗလစတုဝေသာရဇ္ဇာဒီနိ အနေကာနိ ဉာဏသဟဿာနိ၊ ဧတံ ဉာဏဗလံ နာမ။ ဣဓာပိ ဉာဏဗလမေဝ အဓိပ္ပေတံ။ ဉာဏဉှိ အကမ္ပိယဋ္ဌေန၊ ဥပတ္ထမ္ဘနဋ္ဌေန စ ဗလန္တိ ဝုတ္တံ။

ယေဟိ ¶ ဗလေဟိ သမန္နာဂတောတိ ယေဟိ ဒသဟိ ဉာဏဗလေဟိ ဥပေတော။ အာသဘဏ္ဌာနန္တိ သေဋ္ဌဋ္ဌာနံ။ အပိစ ¶ ဂဝသတဇေဋ္ဌကော ဥသဘော၊ ဂဝသဟဿဇေဋ္ဌကော ဝသဘော။ ဝဇသတဇေဋ္ဌကော ဝါ ဥသဘော၊ ဝဇသဟဿဇေဋ္ဌကော ဝသဘော၊ သဗ္ဗဂဝသေဋ္ဌော နိသဘော၊ သေတော ပါသာဒိကော မဟာဘာရဝဟော သဗ္ဗပရိဿယသဟော အသနိသတသဒ္ဒေဟိပိ အကမ္ပနီယော နိသဘော၊ သော ဣဓ ဥသဘောတိ အဓိပ္ပေတော။ ဣဒမ္ပိ ဟိ တဿ ပရိယာယဝစနံ။ ဥသဘဿ ဣဒန္တိ အာသဘံ။ ဌာနန္တိ တဿ နိသဘဗလသမန္နာဂတဿ စတူဟိ ပါဒေဟိ ပထဝိံ ဥပ္ပီဠေတွာ အစလဋ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ပန အာသဘံ ဝိယာတိ အာသဘံ။ ယထေဝ ဟိ နိသဘသင်္ခါတော ဥသဘော ဥသဘဗလေန သမန္နာဂတော စတူဟိ ပါဒေဟိ ပထဝိံ ဥပ္ပီဠေတွာ အစလဋ္ဌာနေန တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ တထာဂတောပိ ဟိ ဒသဗလသမန္နာဂတော စတုဝေသာရဇ္ဇပါဒေဟိ အဋ္ဌပရိသပထဝိံ ဥပ္ပီဠေတွာ သဒေဝကေ လောကေ ကေနစိ အပ္ပဓံသိယော အစလေန ဌာနေန တိဋ္ဌတိ၊ တဉ္စေသ ပဋိဇာနာတိ ဥပဂစ္ဆတိ န ပစ္စက္ခာတိ အတ္တနိ အာရောပေတိ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတီ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၆၀)။

ပရိသာသူတိ အဋ္ဌသု ပရိသာသု။ သီဟနာဒံ နဒတီတိ သေဋ္ဌနာဒံ အဘီတနာဒံ၊ သီဟနာဒသဒိသံ ဝါ နာဒံ နဒတိ။ အယမတ္ထော သီဟနာဒသုတ္တေန ဒီပေတဗ္ဗော။ ယထာ ဝါ သီဟော သဟနတော စ ဟနနတော စ ‘‘သီဟော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ တထာဂတောပိ လောကဓမ္မာနံ သဟနတော၊ ပရပ္ပဝါဒါနဉ္စ ဟနနတော ‘‘သီဟော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တဿ နာဒံ နဒတိ။

ဗြဟ္မစက္ကန္တိအာဒီသု ဗြဟ္မန္တိ ဥတ္တမံ ဝိသုဒ္ဓံ။ စက္က-သဒ္ဒေါ ပနာယံ ‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စက္ကာနိ၊ ယေဟိ သမန္နာဂတာနံ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၃၁) သမ္ပတ္တိယံ ဒိဿတိ။ ‘‘ပါဒတလေသု စက္ကာနိ ¶ ဇာတာနီ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၅၊ ၃။၂၀၄၊ မ။ နိ။ ၂။၃၈၆) လက္ခဏေ။ ‘‘စက္ကံဝ ဝဟတော ပဒ’’န္တိ (ဓ။ ပ။ ၁) ဧတ္ထ ရထင်္ဂေ။ ‘‘စတုစက္ကံ နဝဒွါရ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၉) ဧတ္ထ ဣရိယာပထေ။ ‘‘စက္ကံ ပဝတ္တယ သဗ္ဗပါဏိန’’န္တိ (ဇာ။ ၁။၇။၁၄၉) ဧတ္ထ ဒါနေ။ ‘‘ဒိဗ္ဗံ စက္ကရတနံ ပါတုရဟောသီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၈၅) ဧတ္ထ ရတနစက္ကေ။ ‘‘ဣစ္ဆာဟတဿ ပေါသဿ၊ စက္ကံ ဘမတိ မတ္ထကေ’’တိ (ဇာ။ ၁။၁။၁၀၄၊ ၁။၅။၁၀၃) ဧတ္ထ ဥရစက္ကေ။ ‘‘ခုရပရိယန္တေန စေပိ စက္ကေနာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆၆) ဧတ္ထ ပဟရဏစက္ကေ။ ‘‘အသနိစက္က’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၆၁၊ သံ။ နိ။ ၂။၁၆၂) ဧတ္ထ အသနိမဏ္ဍလေ။ ‘‘မယာ ပဝတ္တိတံ စက္က’’န္တိ (သု။ နိ။ ၅၆၂) ဧတ္ထ ဓမ္မစက္ကေ။ ဣဓ ပန ဓမ္မစက္ကေ ပဝတ္တတိ။

ဓမ္မစက္ကဉ္စ ¶ ဒုဝိဓံ ဟောတိ ပဋိဝေဓဉာဏဉ္စ ဒေသနာဉာဏဉ္စ။ တတ္ထ ပညာပဘာဝိတံ အတ္တနော အရိယဖလာဝဟံ လောကုတ္တရံ ပဋိဝေဓဉာဏံ၊ ကရုဏာပဘာဝိတံ သာဝကာနံ အရိယဖလာဝဟံ ကာမာဝစရံ ဒေသနာဉာဏံ၊ ဥဘယမ္ပိ ပနေတံ အညေဟိ အသာဓာရဏံ ဗုဒ္ဓါနညေဝ ဩရသဉာဏံ၊ တံ ပဝတ္တေတိ ဥပ္ပာဒေတိ ဝိဘာဝေတိ ဝိတ္ထာရိကံ ကရောတီတိ အတ္ထော။

ဣဒါနိ ယာနိ ဒသ ဉာဏာနိ အာဒိတော ‘‘တထာဂတဗလာနီ’’တိ နိက္ခိတ္တာနိ၊ တာနိ ဝိတ္ထာရေတုံ ‘‘ကတမာနိ ဒသ? ဣဓ တထာဂတော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဌာနဉ္စ ဌာနတောတိ ကာရဏဉ္စ ကာရဏတော။ ကာရဏံ ဟိ ယသ္မာ တတ္ထ ဖလံ တိဋ္ဌတိ တဒါယတ္တဝုတ္တိတာယ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စေဝ ပဝတ္တတိ စ၊ တသ္မာ ဌာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတောတိ အကာရဏဉ္စ အကာရဏတော။ ယမ္ပီတိ ယေန ဉာဏေန ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ဣဒမ္ပိ ဌာနာဌာနဉာဏံ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ နာမ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဥပရိပိ သဗ္ဗတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကထံ ပနေတ္ထ ဘဂဝါ ဌာနဉ္စ ဌာနတော၊ အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ¶ ယထာဘူတံ ပဇာနာတီတိ? အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော၊ ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ကဉ္စိ သင်္ခါရံ နိစ္စတော ဥပဂစ္ဆေယျ…ပေ… ကဉ္စိ ဓမ္မံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆေယျ၊ မာတရံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ၊ ပိတရံ…ပေ… အရဟန္တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ၊ ပဒုဋ္ဌစိတ္တေန တထာဂတဿ လောဟိတံ ဥပ္ပာဒေယျ၊ သင်္ဃံ ဘိန္ဒေယျ၊ အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယျ၊ အဋ္ဌမံ ဘဝံ နိဗ္ဗတ္တေယျ၊ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ပုထုဇ္ဇနော ပနေတံ သဗ္ဗံ ကရေယျာတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီတိ ပဇာနာတိ၊ တထာ ယံ ဧကိဿာ လောကဓာတုယာ ဒွေ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ တထာ ဒွေ ရာဇာနော စက္ကဝတ္တီ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဧကော ပန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီတိ ပဇာနာတိ၊ တထာ ယံ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ တိဏ္ဏံ ဒုစ္စရိတာနံ ဣဋ္ဌော ဝိပါကော၊ သုစရိတာနဉ္စ အနိဋ္ဌော ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျာတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ တဗ္ဗိပရီတော ပန နေသံ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျာတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီတိ၊ ယေ ယေ ဓမ္မာ ယေသံ ယေသံ ဓမ္မာနံ ဟေတူ ပစ္စယာ ဥပ္ပာဒါယ၊ တံ တံ ဌာနံ၊ ဣတရေ အဋ္ဌာနန္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ၊ ဧတ္ထ ပနာယံ သင်္ခေပတော အဋ္ဌကထာဝိနိစ္ဆယော။ ‘‘သုခတော ဥပဂစ္ဆေယျာ’’တိ ဣဒံ ‘‘ဧကန္တသုခီ အတ္တာ’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၃။၂၇) ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသဝသေန သုခတော ဂါဟံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ သညာစိတ္တဝိပလ္လာသဝသေန ပန အရိယသာဝကောပိ ကိလေသပရိဠာဟာဘိဘူတော မတ္တဟတ္ထိပရိတာသိတော ဝိယ၊ သုစိကာမော ဂူထကူပံ ဝိယ ကဉ္စိ သင်္ခါရံ သုခတော ဥပဂစ္ဆတိ၊ အတ္တတော ဥပဂမနဝါရေ ကသိဏာဒိပဏ္ဏတ္တိယာ၊ နိဗ္ဗာနဿ စ သင်္ဂဏှနတ္ထံ ‘‘သင်္ခါရ’’န္တိ အဝတွာ ‘‘ကဉ္စိ ဓမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

မာတရန္တိအာဒီသု ¶ ကိဉ္စာပိ အရိယသာဝကော သီသစ္ဆေဒံ ပါပုဏန္တောပိ ကုန္ထကိပိလ္လိကံ ဥပါဒါယ ပါဏာတိပါတံ၊ အဒိန္နာဒါနာဒီသု ဝါ ယံကိဉ္စိ ဒုစ္စရိတံ အပါယဟေတုဘူတံ ကာတုံ ဘဝန္တရေပိ ¶ န သက္ကောတိ၊ ပုထုဇ္ဇနဘာဝဿ ပန မဟာသာဝဇ္ဇတာဒဿနတ္ထမေတ္ထ ပဉ္စာနန္တရိယာနေဝ ဥဒ္ဓဋာနိ။ သာဝဇ္ဇော ဟိ ပုထုဇ္ဇနဘာဝေါ၊ ယတြ ဟိ နာမ အာနန္တရိယာနိပိ ကရိဿတီတိ။ ဧတ္ထ စ မနုဿဘူတဿေဝ မနုဿဘူတံ ဇနိကံ မာတရံ၊ ပိတရံ ဝါ အပိ ပရိဝတ္တလိင်္ဂံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေန္တဿ ကမ္မံ အာနန္တရိယံ ဟောတိ။ တိရစ္ဆာနဘူတံ ပန မာတရံ၊ ပိတရံ ဝါ သယံ ဝါ တိရစ္ဆာနဘူတော မနုဿဘူတံ၊ တိရစ္ဆာနဘူတံ ဝါ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေန္တော အာနန္တရိယံ န ဖုသတိ၊ ကမ္မံ ပန ဘာရိယံ၊ အာနန္တရိယံ အာဟစ္စေဝ တိဋ္ဌတိ။ အရဟန္တမ္ပိ မနုဿဘူတမေဝ ဃာတေန္တော အာနန္တရိယံ ဖုသတိ။ တဿ စ ပုထုဇ္ဇနကာလေ ပဟာရံ ဒတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ တသ္မိံ တေနေဝ ရောဂေန မတေပိ အရဟန္တဃာတကော ဟောတိ၊ န ယက္ခဘူတံ အရဟန္တံ၊ သေသအရိယပုဂ္ဂလေ ဝါ မနုဿဘူတေပိ ဃာတေန္တော၊ ကမ္မံ ပန အာနန္တရိယသဒိသံ ဟောတိ။ ယံ ပန ပုထုဇ္ဇနကာလေ ဒိန္နံ ဒါနံ အရဟတ္တံ ပတွာ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ ပုထုဇ္ဇနဿေဝ တံ ဒိန္နံ ဟောတိ၊ သေသအရိယပုဂ္ဂလေ မာရေန္တဿ အာနန္တရိယံ နတ္ထိ၊ ကမ္မံ ပန ဂရုကံ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ဧဠကာဒိစတုက္ကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ‘‘ဧဠကံ မာရေမီ’’တိ ဟိ အဘိသန္ဓိနာ ဧဠကဋ္ဌာနေ နိပန္နံ မာတရံ၊ ပိတရံ၊ အရဟန္တံ ဝါ မာရေန္တော အာနန္တရိယံ ဖုသတိ၊ ဧဠကာဘိသန္ဓိနာ ဝါ မာတာဒိအဘိသန္ဓိနာ ဝါ ဧဠကံ မာရေန္တော အာနန္တရိယံ န ဖုသတိ၊ မာတာဒိအဘိသန္ဓိနာ တေ ဧဝ မာရေန္တော ဖုသတေဝ။ ဧသ နယော စောရစတုက္ကာဒီသုပိ။

လောဟိတုပ္ပာဒေ တထာဂတဿ အဘေဇ္ဇကာယတာယ ကုဒ္ဓစိတ္တဿ ပရဿ ဥပက္ကမေန စမ္မစ္ဆေဒေါ၊ လောဟိတပဂ္ဃရဏံ ဝါ နတ္ထိ၊ ဒေဝဒတ္တေန ပန ပဝိဒ္ဓသိလာတော ဘိဇ္ဇိတွာ ဂတသက္ခလိကပ္ပဟာရေန ဝိယ သရီရဿ အန္တောယေဝ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ယထာ ခုဒ္ဒိကမက္ခိကာပိဝနမတ္တမ္ပိ လောဟိတံ ဝိသမံ သမောသရတိ၊ တထာ ကရောန္တဿ အာနန္တရိယံ ဟောတိ၊ န ပန ဇီဝကဿေဝ မုဒုစိတ္တေန ဒုဋ္ဌလောဟိတံ နီဟရိတွာ ဖာသုကံ ကရောန္တဿ ¶ ၊ ပုညမေဝ ပနဿ ဟောတိ၊ ပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ စေတိယံ ဘိန္ဒန္တဿ၊ ဗောဓိံ ဆိန္ဒန္တဿ၊ ဓာတူသု ဥပက္ကမန္တဿ စ အာနန္တရိယံ န ဟောတိ၊ ကမ္မံ ပန အာနန္တရိယသဒိသံ ဟောတိ။ ဗောဓိရုက္ခဿ ပန ထူပံ ဝါ သဓာတုကံ ပဋိမံ ဝါ ဗာဓယမာနံ သာခံ၊ စေတိယဝတ္ထုံ ဘိန္ဒိတွာ ဂစ္ဆန္တံ ဗောဓိမူလဉ္စ ဆိန္ဒိတွာ ဟရိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေပိ သာခါယ နိလီနာ သကုဏာ စေတိယေ ဝစ္စံ ပါတေန္တိ၊ ဆိန္ဒိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ပရိဘောဂစေတိယတော ဟိ သရီရစေတိယမေဝ မဟန္တတရံ။ ဓာတုနိဓာနရဟိတံ ပဋိမာဃရံ ဝါ ဗောဓိဃရံ ဝါ ဗာဓေန္တံ ¶ သာခံ ဆိန္ဒိတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ ဩဇောဟရဏသာခံ၊ ပနဿ ပူတိဋ္ဌာနံ ဝါ ဆိန္ဒိတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ သရီရပဋိဇဂ္ဂနေ ဝိယ ပုညမေဝ ဟောတိ။

သင်္ဃဘေဒေ သမာနသံဝါသသီမာယ သမာနသံဝါသကေ သင်္ဃေ ဧကတော ဌိတေ ဝိသုံ ဝဂ္ဂသင်္ဃံ ဂဟေတွာ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ သင်္ဃံ ဘိန္ဒန္တဿ သင်္ဃဘေဒေါ ဟောတိ အာနန္တရိယကမ္မဉ္စ။ ဝုတ္တံ ဟေတံ ‘‘ပဉ္စဟိ၊ ဥပါလိ၊ အာကာရေဟိ သင်္ဃော ဘိဇ္ဇတိ။ ကတမေဟိ ပဉ္စဟိ? ကမ္မေန ဥဒ္ဒေသေန ဝေါဟရန္တော အနုဿာဝနေန သလာကဂ္ဂါဟေနာ’’တိ (ပရိ။ ၄၅၈)။ တတ္ထ ကမ္မေနာတိ အပလောကနာဒီသု စတူသု အညတရေန ကမ္မေန။ ဥဒ္ဒေသေနာတိ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသေန။ ဝေါဟရန္တော ကထယန္တော တာဟိ တာဟိ ဥပပတ္တီဟိ ‘‘အဓမ္မံ ဓမ္မော’’တိအာဒီနိ အဋ္ဌာရသ ဘေဒကရဝတ္ထူနိ ဒီပေန္တော။ အနုဿာဝနေနာတိ ‘‘နနု တုမှေ ဇာနာထ မယှံ ဗဟုဿုတာဒိဘာဝံ၊ ကထံ ဟိ နာမ မာဒိသော ဥဒ္ဓမ္မံ ဥဗ္ဗိနယံ သတ္ထုသာသနံ ဂါဟေယျ၊ ကိမဟံ အပါယတော န ဘာယာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန ကဏ္ဏမူလေ ဝစီဘေဒံ ကတွာ အနုဿာဝနေန။ သလာကဂ္ဂါဟေနာတိ ဧဝံ ဝေါဟာရာနုဿာဝနေဟိ တေသံ စိတ္တံ ဥပတ္ထမ္ဘေတွာ အနိဝတ္တိဓမ္မံ ကတွာ ‘‘ဂဏှထ ဣမံ သလာက’’န္တိ သလာကဂ္ဂါဟေန။

ဧတ္ထ ¶ စ ကမ္မမေဝ ဥဒ္ဒေသော ဝါ ပမာဏံ၊ ဝေါဟာရာနုဿာဝနသလာကဂ္ဂါဟာ ပန ပုဗ္ဗဘာဂါ။ တေသု နိပ္ဖန္နေသုပိ အဘိန္နောဝ ဟောတိ သင်္ဃော။ ယဒါ ပန ဝေါဟာရာနုဿာဝနေဟိ စတ္တာရော ဝါ အတိရေကေ ဝါ ဘိက္ခူ သလာကံ ဂါဟေတွာ ဝဂ္ဂံ သင်္ဃံ ဂဟေတွာ ဝိသုံ ကမ္မံ ဝါ ဥဒ္ဒေသံ ဝါ ကရောတိ၊ တဒါ သင်္ဃော ဘိန္နော နာမ ဟောတိ။ အဘေဒပုရေက္ခာရဿ ပန သမဂ္ဂသညာယ ဝဋ္ဋတိ။ သမဂ္ဂသညာယ ဟိ ကရောန္တဿ နေဝ ဘေဒေါ ဟောတိ၊ န အာနန္တရိယံ၊ တထာ တတော ဦနပရိသာယ ကရောန္တဿ။ ဝုတ္တံ ဟေတံ ‘‘ဧကတော၊ ဥပါလိ၊ စတ္တာရော ဟောန္တိ ဧကတော စတ္တာရော၊ နဝမော အနုဿာဝေတီ’’တိအာဒိ (စူဠဝ။ ၃၅၁)။

ဣမေသု ပန ပဉ္စသု အာနန္တရိယေသု သင်္ဃဘေဒေါ ဝစီကမ္မံ၊ သေသာနိ ကာယကမ္မာနိ၊ သဗ္ဗာနေဝ ခေါ တာနိ ကာယဒွါရတောပိ ဝစီဒွါရတောပိ သမုဋ္ဌဟန္တိ။ သင်္ဃဘေဒေါပိ ဟိ ဟတ္ထမုဒ္ဒါယ ဘေဒံ ကရောန္တဿ ကာယဒွါရတောပိ သမုဋ္ဌာတိ၊ သင်္ဃဘေဒေါ စေတ္ထ ကပ္ပဋ္ဌိတိယော။ ကပ္ပဝိနာသေ ဧဝ ဟိ သင်္ဃဘေဒတော မုစ္စတိ၊ သေသာနံ ပန တထာ နိယမော နတ္ထိ။ ယေန စ ပဉ္စပေတာနိ ကမ္မာနိ ကတာနိ ဟောန္တိ၊ တဿ သင်္ဃဘေဒေါဝ နိရယေ ဝိပစ္စတိ၊ သေသာနိ ‘‘အဟောသိ ကမ္မံ နာဟောသိ ကမ္မဝိပါကော’’တိ ဧဝမာဒီသု သင်္ချံ ဂစ္ဆန္တိ။ သင်္ဃဘေဒါဘာဝေ လောဟိတုပ္ပာဒေါ၊ တဒဘာဝေ အရဟန္တဃာတော ¶ ၊ တဒဘာဝေ မာတုဃာတော၊ ပိတုဃာတော ဝါ၊ တသ္မိမ္ပိ သီလသမ္ပန္နတရေ။ ပုရိမာနိ စေတ္ထ စတ္တာရိ သဗ္ဗေသံ ဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတာနံ သာဓာရဏာနိ၊ သင်္ဃဘေဒေါ ပန ပကတတ္တဿ ဘိက္ခုနောဝ၊ အသာဓာရဏော အညေသံ၊ ဘိက္ခုနီပိ ဟိ သင်္ဃံ န ဘိန္ဒတိ၊ ပဂေဝ ဣတရေ။ ပဉ္စပိ စေတာနိ ဒုက္ခဝေဒနာသမ္ပယုတ္တာနိ၊ ဒေါသမူလာနိ စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

အဋ္ဌမံ ဘဝံ နိဗ္ဗတ္တေယျာတိ ဧတ္ထ အရိယသာဝကဿ အဋ္ဌမဘဝါဂဟဏံ ကေန နိယာမိတန္တိ? ဝိပဿနာယ။ ယဿ ဟိ သာ ¶ တိက္ခာ၊ သော ဧကံ ဧဝ ဘဝံ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အရဟတ္တံ ပတွာ ဧကဗီဇီ နာမ ဟောတိ။ ယဿ မန္ဒာ၊ သော ဒုတိယေ…ပေ… ဆဋ္ဌေ ဝါ ဘဝေ အရဟတ္တံ ပတွာ ကောလံကောလော နာမ ဟောတိ။ ယဿ ပန အတိမန္ဒာ၊ သော သတ္တမံ ဘဝံ နာတိက္ကမတိ၊ တတ္ထ နိယမေန အရဟတ္တံ ပါပုဏိတွာ သတ္တက္ခတ္တုပရမော နာမ ဟောတိ။ သစေပိ ဟိဿ သတ္တမေ ဘဝေ နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တဿ မတ္ထကေ အသနိ ဝါ ပဗ္ဗတကူဋော ဝါ ပတေယျ၊ တသ္မိမ္ပိ ကာလေ အရဟတ္တံ ပတွာဝ ပရိနိဗ္ဗာတိ။ ဥတ္တမကောဋိယာ ဟိ သတ္တမဘဝါနတိက္ကမနညေဝ သန္ဓာယေဝ ‘‘နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၆၆၊ ၂။၁၆၉၊ သံ။ နိ။ ၅။၉၉၈) ဝုတ္တောတိ။

ဧကိဿာ လောကဓာတုယာ ဒွေ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိအာဒီသု ဒသသဟဿစက္ကဝါဠသင်္ခါတံ ဇာတိခေတ္တံ ဧကာ လောကဓာတု နာမ အာဏာဝိသယခေတ္တေသု ဗုဒ္ဓုပ္ပတ္တိသင်္ကာယ ဧဝါဘာဝတော။ တတ္ထ ဒွိန္နံ ဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပတ္တိပဋိသေဓံ အကတွာ ဇာတိခေတ္တေ ဧဝ ကတော။ ဌပေတွာ ဣမံ စက္ကဝါဠံ အညသ္မိံ စက္ကဝါဠေ ဗုဒ္ဓါ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဗုဒ္ဓတ္တဟေတူနံ အနာဒိဗုဒ္ဓပရမ္ပရာဒီနံ တထာဘာဝါ။ တတော ဧဝ ဟိ သတ္တာ နိရဝသေသတော နိဗ္ဗုတိံ န ပါပုဏန္တိ။ ယဒိ ဟိ သဗ္ဗစက္ကဝါဠေသု ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ သဗ္ဗေ သတ္တာ ဣတော ပုဗ္ဗေ နိရဝသေသတော နိဗ္ဗုတိံ ပါပုဏေယျုံ၊ န စ တံ အတ္ထိ၊ တသ္မာ အနာဒိဗုဒ္ဓပရမ္ပရာယ ဝိဝဋ္ဋူပနိဿယသမ္ပန္နာနံ နိဝါသဘူတေ ဣမသ္မိံ စက္ကဝါဠေ ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေ စေတ္ထာပိ ဒုလ္လဘာ၊ တေသံ ဒုလ္လဘတ္တာ ဧဝေတ္ထ ကပ္ပာနံ အသင်္ချေယျမ္ပိ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒရဟိတံ ဟောတိ။ ယဒိ စ တေ သုလဘာ ဘဝေယျုံ၊ ဧကသ္မိံ ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယိအသင်္ချေယျေ စတုသဋ္ဌိဗုဒ္ဓါနမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ သက္ကာ ဘဝေယျ အန္တရကပ္ပဿ ဗုဒ္ဓန္တရတ္တာ။ ဘဒ္ဒကပ္ပေသု စေတ္ထ ပဉ္စ ဗုဒ္ဓါ ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ကထံ ပနေတ္ထာပိ ဒုလ္လဘတရာ စက္ကဝါဠန္တရေသု ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ ဗုဒ္ဓါနဉ္စ ဒုလ္လဘတာ ကာရဏဒုလ္လဘတာယ၊ တသ္မာ ဣမသ္မိညေဝ ¶ စက္ကဝါဠေ ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ? ဧတ္ထာပိ န ဒေဝဗြဟ္မလောကေသု၊ မနုဿလောကေ ဧဝ ပန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထေဝ သဗ္ဗသော တိဝိဓသဒ္ဓမ္မာဓာရဿ သင်္ဃရတနဿ ပါတုဘာဝတော၊ ဣတရလောကေသု နိရဝသေသတော ပကာရာသမ္ဘဝတော စ။

ယဒိ ¶ ဟိ ဗုဒ္ဓါ ဒေဝလောကာဒီသု ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ မနုဿာ ဘယေန ဥပသင်္ကမိတုမေဝ န သက္ကောန္တိ၊ ပဂေဝ ဓမ္မသဝနပဗ္ဗဇ္ဇာဒိံ ကာတုံ၊ တေနေဝ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တော အတ္တနော ရူပကာယာနုဘာဝါဒိသမ္ပတ္တိယာ ဥပ္ပန္နအမနုဿသင်္ကာကုတူဟလံ ဇနံ နိဇ္ဈာပေတုံ ဥတ္တာနသေယျကာဒိနိယာမေန ဝဍ္ဎိတွာ ဒါရပရိဂ္ဂဟာဒိံ အကာသိ၊ ဧဝံ ကတွာ ပဗ္ဗဇိတမ္ပိ နံ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတွာ ပဏ္ဍဝပဗ္ဗတပဿေ နိသီဒိတွာ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇန္တံ ဗိမ္ဗိသာရော နာနပ္ပကာရတော မနုဿဘာဝံ ဝိစိနိတွာဝ ဥပသင်္ကမိတုံ ဝိသဟိ၊ နော အညထာ။ လောကနိတ္ထာရဏတ္ထာယ ဟိ ဗုဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ န အတ္တနော သက္ကာရာဒိအတ္ထာယ၊ တသ္မာ မနုဿေသု ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထာပိ ဣမသ္မိံ ဇမ္ဗုဒီပေ ဧဝ၊ တတ္ထာပိ ဣမသ္မိံ မဇ္ဈိမပဒေသေ ဧဝ။ န ကေဝလဉ္စ ဗုဒ္ဓါဝ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၊ အဂ္ဂသာဝကမဟာသာဝကာ စ စက္ကဝတ္တိအာဒယော စ အညေပိ ပုညဝန္တသတ္တာ ဧတ္ထေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။

အပုဗ္ဗံ အစရိမန္တိ ဧတ္ထ မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏတော ပုရေ ပုဗ္ဗံ နာမ၊ ဓာတုအန္တရဓာနတော ပစ္ဆာ စရိမံ နာမ၊ ဥဘိန္နမန္တရာ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ နာမ။ ဧတ္ထန္တရေ အညဿ ဗုဒ္ဓဿ ဥပ္ပတ္တိ နိဝါရိတာ၊ ဓာတုအန္တရဓာနေ ပန ဇာတေ အညဿ ဥပ္ပတ္တိ န နိဝါရိတာ။ ကိဉ္စာပိ န နိဝါရိတာ၊ အန္တရကပ္ပံ ပန ခေပေတွာဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပဉ္စ ဟိ အန္တရဓာနာနိ နာမ အဓိဂမအန္တရဓာနံ ပဋိပတ္တိအန္တရဓာနံ ပရိယတ္တိအန္တရဓာနံ လိင်္ဂအန္တရဓာနံ ဓာတုအန္တရဓာနန္တိ။ တတ္ထ အဓိဂမောတိ မဂ္ဂဖလာဘိညာပဋိသမ္ဘိဒါယော၊ သော ¶ ပရိဟာယမာနော ပဋိသမ္ဘိဒါတော ပဋ္ဌာယ ပရိဟာယတိ။ ပရိနိဗ္ဗာနတော ဟိ ဝဿသဟဿမေဝ ပဋိသမ္ဘိဒါ နိဗ္ဗတ္တေတုံ သက္ကောန္တိ၊ တတော ပရံ အဘိညာ၊ တာပိ နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တာ သုက္ခဝိပဿကခီဏာသဝါ ဟောန္တိ၊ တတော အနာဂါမိနော၊ တတော သကဒါဂါမိနော၊ သောတာပန္နာ စ ဟောန္တိ၊ တေသု ဓရန္တေသုပိ အဓိဂမော အနန္တရဟိတောဝ ဟောတိ၊ ပစ္ဆိမကဿ ပန သောတာပန္နဿ ဇီဝိတက္ခယေန အဓိဂမော အန္တရဟိတော နာမ ဟောတိ။ ဣဒံ အဓိဂမအန္တရဓာနံ။

တတော မဂ္ဂဖလာနိ နိဗ္ဗတ္တေတုံ အသက္ကောန္တာ ‘‘နတ္ထိ ဒါနိ နော အရိယဓမ္မပဋိဝေဓော’’တိ ဈာနဝိပဿနာသု ဝေါသာနံ အာပဇ္ဇိတွာ ကောသဇ္ဇဗဟုလာ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလမတ္တံ ရက္ခန္တော အညမညံ န စောဒေန္တိ၊ န သာရေန္တိ၊ အကုက္ကုစ္စကာ ဟောန္တိ၊ တတော ပဋ္ဌာယ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာနိ မဒ္ဒန္တိ၊ တတော ဂရုကာပတ္တိံ အာပဇ္ဇန္တိ၊ ပါရာဇိကမတ္တမေဝ ရက္ခန္တိ၊ တေသု ဓရန္တေသုပိ ပဋိပတ္တိ ¶ အနန္တရဟိတာဝ ဟောတိ၊ ပစ္ဆိမကဿ ပန ဘိက္ခုနော သီလဘေဒေန ဝါ ဇီဝိတက္ခယေန ဝါ ပဋိပတ္တိ အန္တရဟိတာ နာမ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဋိပတ္တိအန္တရဓာနံ နာမ။

ပရိယတ္တီတိ သာဋ္ဌကထံ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ အဓမ္မိကေဟိ ကလိယုဂရာဇာဒီဟိ ဝိပန္နသဿာဒိသမ္ပတ္တိတာယ ပစ္စယဒါယကာ ဒုဂ္ဂတာ ဟောန္တိ၊ ဘိက္ခူ စ ပစ္စယေဟိ ကိလမန္တာ အန္တေဝါသိကေ ဂဟေတုံ န သက္ကောန္တိ။ တတော အဋ္ဌကထာ ပရိဟာယတိ၊ ပါဠိဝသေနေဝ ပရိယတ္တိံ ဓာရေန္တိ၊ တတော ပါဠိံ သကလံ ဓာရေတုံ န သက္ကောန္တိ၊ ပဌမံ အဘိဓမ္မပိဋကံ ပရိဟာယတိ၊ တဉ္စဿ ပရိဟာယနံ မတ္ထကတော ပဌာယ။ ပဌမမေဝ ဟိ မဟာပကရဏံ ပရိဟာယတိ၊ တတော ယမကံ ကထာဝတ္ထု ပုဂ္ဂလပညတ္တိ ဓာတုကထာ ဝိဘင်္ဂေါ ဓမ္မသင်္ဂဟော စ အနုက္ကမေန ပရိဟာယန္တိ၊ တတော မတ္ထကတော ပဋ္ဌာယ သုတ္တန္တပိဋကံ ပရိဟာယတိ၊ ပဌမံ ဟိ အင်္ဂုတ္တရနိကာယော ¶ ဧကာဒသကနိပါတတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဧကကနိပါတာ ပရိဟာယတိ၊ တတော မတ္ထကတော ပဋ္ဌာယ သံယုတ္တနိကာယော၊ ပဌမံ ဟိ မဟာဝဂ္ဂေါ ပရိဟာယတိ၊ တတော သဠာယတနဝဂ္ဂေါ ခန္ဓကဝဂ္ဂေါ နိဒါနဝဂ္ဂေါ သဂါထာဝဂ္ဂေါတိ၊ ဧဝံ မဇ္ဈိမနိကာယဒီဃနိကာယာဒယော စ မတ္ထကတော ပဋ္ဌာယ ပရိဟာယန္တိ၊ တတော ဝိနယပိဋကမေဝ တိဋ္ဌတိ၊ တမ္ပိ ပရိဝါရတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ မဟာဝိဘင်္ဂါ ပရိဟာယတိ၊ တတော ဥပေါသထက္ခန္ဓကတော မာတိကာမတ္တမေဝ ဓာရေန္တိ၊ တဒါပိ ယာဝ စတုပ္ပဒိကာပိ ဂါထာ မနုဿေသု ပဝတ္တတိ၊ တာဝ ပရိယတ္တိ အနန္တရဟိတာဝ ဟောတိ၊ တာယ အန္တရဟိတာယ ပရိယတ္တိ အန္တရဟိတာ နာမ ဟောတိ။ ဣဒံ ပရိယတ္တိအန္တရဓာနံ နာမ။

ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ပတ္တစီဝရဂ္ဂဟဏာဒိအာကပ္ပံ န ပါသာဒိကံ ဟောတိ၊ နိဂဏ္ဌာဒယော ဝိယ အလာဗုပတ္တာဒိံ အဂ္ဂဗာဟာယ ပက္ခိပိတွာပိ ဩလမ္ဗိတွာပိ သိက္ကာယ ဩလဂ္ဂေတွာပိ ဝိစရန္တိ၊ စီဝရရဇနမ္ပိ န သာရုပ္ပံ၊ ဩဋ္ဌဋ္ဌိကဝဏ္ဏံ ကတွာ ဓာရေန္တိ၊ တတော ရဇနမ္ပိ ဩဝဋ္ဋိကဝိဇ္ဈနမ္ပိ န ဟောတိ၊ ဒသာ ဆေတွာ ပရိဗ္ဗာဇကာ ဝိယ ကာသာဝမတ္တမေဝ ဓာရေန္တိ၊ တတော ပရိက္ခီဏေ ကာလေ ခုဒ္ဒကကာသာဝခဏ္ဍံ ဟတ္ထေ ဝါ ဂီဝါယ ဝါ ဗန္ဓိတွာ ကသိကမ္မာဒီနိ ကတွာ ဒါရဘရဏာဒိံ ကရောန္တိ၊ တဒါ ဒက္ခိဏံ ဒေန္တော ဇနော သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဧတေသံ ဒေတိ၊ ဣဒံ သန္ဓာယ ဘဂဝတာ ဝုတ္တံ ‘‘ဘဝိဿန္တိ ခေါ ပနာနန္ဒ၊ အနာဂတမဒ္ဓါနံ ဂေါတြဘုနော ကာသာဝကဏ္ဌာ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ၊ တေသု ဒုဿီလေသု သင်္ဃံ ဥဒ္ဒိဿ ဒါနံ ဒဿန္တိ၊ တဒါပဟံ၊ အာနန္ဒ၊ သင်္ဃဂတံ ဒက္ခိဏံ အသင်္ချေယျံ အပ္ပမေယျံ ဝဒါမီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၈၀)။ တတော ‘‘ပပဉ္စော ဧသ၊ ကိံ ဣမိနာ အမှာက’’န္တိ ¶ တံ ကာသာဝခဏ္ဍံ ဆိန္ဒိတွာ အရညေ ခိပန္တိ၊ ဧတသ္မိံ ¶ ကာလေ လိင်္ဂံ အန္တရဟိတံ နာမ ဟောတိ။ ဣဒံ လိင်္ဂအန္တရဓာနံ နာမ။

တတော တတ္ထ တတ္ထ သက္ကာရသမ္မာနံ အလဘမာနာ ဓာတုယော ဗုဒ္ဓါနံ အဓိဋ္ဌာနဗလေန သက္ကာရသမ္မာနလဗ္ဘမာနကဋ္ဌာနံ ဂမိဿန္တိ၊ တတော သဗ္ဗတ္ထ အလဘမာနာ သဗ္ဗဓာတုယော မဟာဗောဓိမဏ္ဍမေဝ ဂမိဿန္တိ။ သာသပမတ္တာပိ ဟိ ဓာတု န အန္တရာ နဿိဿတိ၊ တာ ပန ဗောဓိမဏ္ဍေ ပလ္လင်္ကေန နိသိန္နဗုဒ္ဓသရီရသိရိံ၊ ယမကပါဋိဟာရိယဉ္စ ဒဿေဿန္တိ၊ တတော ဓာတုသရီရတော တေဇော သမုဋ္ဌာယ တံ သရီရံ အပဏ္ဏတ္တိကဘာဝံ ဂမေတိ၊ တဒါ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေ ဒေဝတာ ပရိနိဗ္ဗာနဒိဝသေ ဝိယ ပရိဒေဝိတွာ ပူဇာသက္ကာရံ ကတွာ ပက္ကမန္တိ။ ဣဒံ ဓာတုအန္တရဓာနံ နာမ။

ဣမဿ ပဉ္စဝိဓဿ အန္တရဓာနဿ ပရိယတ္တိအန္တရဓာနမေဝ မူလံ။ ပရိယတ္တိယံ ဟိ သတိ ပဋိဝေဓာဒယောပိ နဋ္ဌာ နာမ န ဟောန္တိ၊ အသတိ နဋ္ဌာတိ။ ယထာ စ နိဓိကုမ္ဘိယာ ဇာနနတ္ထာယ ပါသာဏပိဋ္ဌေ ဥပနိဗဒ္ဓအက္ခရေသု ဓရန္တေသု နိဓိကုမ္ဘိ နဋ္ဌာ နာမ န ဟောတိ၊ အက္ခရေသု ပန နဋ္ဌေသု နဋ္ဌာ၊ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာဟ –

‘‘ယာဝ တိဋ္ဌန္တိ သုတ္တန္တာ၊

ဝိနယော ယာဝ ဒိပ္ပတိ၊

တာဝ ဒက္ခန္တိ အာလောကံ၊

သူရိယေ အဗ္ဘုဋ္ဌိတေ ယထာ။

‘‘သုတ္တန္တေသု အသန္တေသု၊

ပမုဋ္ဌေ ဝိနယမှိ စ၊

တမော ဘဝိဿတိ လောကေ၊

သူရိယေ အတ္ထင်္ဂတေ ယထာ။

‘‘သုတ္တန္တေ ¶ ရက္ခိတေ သန္တေ၊

ပဋိပတ္တိ ဟောတိ ရက္ခိတာ၊

ပဋိပတ္တိယံ ¶ ဌိတော ဓီရော၊

ယောဂက္ခေမာ န ဓံသတီ’’တိ၊ (အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၁၃၀၊ သာရတ္ထ။ ဋီ။ ပါစိတ္တိယ ၃။၄၃၈)၊

ဧဝမိမေသု ပဉ္စသု အန္တရဓာနေသု ဓာတုအန္တရဓာနတော ပစ္ဆာ စရိမံ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကသ္မာ ပန ဒွေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ? နိရတ္ထကတောဝ။ ဧကောဝ ဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အနန္တေသု စက္ကဝါဠေသု သဗ္ဗသတ္တာနမ္ပိ ယဒိ ဥပနိဿယော ဘဝေယျ၊ ဧကက္ခဏေ သပါဋိဟာရိယံ သဗ္ဗာနုကူလံ ဓမ္မံ ဒေသေတွာ တေ ဝိနေတုံ သက္ကောတိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန နာနက္ခဏေသု၊ တသ္မာ ဧကသ္မိံ ကာလေ အနေကေသံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပတ္တိ နိရတ္ထိကာဝ။ အနတ္ထကတာ ပန အနစ္ဆရိယအဂါရဝဝိဝါဒါဒိဒေါသတော စေဝ မဟာပထဝိယာ ဒွိန္နံ ဗုဒ္ဓါနံ ဓာရဏေ အသမတ္ထတာယ ဝိကိရဏာဒိဒေါသတော စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ စက္ကဝတ္တိနော ပန ဧကသ္မိံ စက္ကဝါဠေ ဒွေ ဧကတော န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧကောဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ နာနာစက္ကဝါဠေသု ပန ဗဟူပိ ဧကတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ဧကိဿာ လောကဓာတုယာ’’တိ ဧတဿ ဧကသ္မိံ စက္ကဝါဠေတိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ အပုဗ္ဗံ အစရိမဉ္စေတ္ထ စက္ကရတနပါတုဘာဝအန္တရဓာနာနံ ဝေမဇ္ဈံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အန္တရဓာနဉ္စဿ စက္ကဝတ္တိနော ကာလကိရိယတော၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာတော ဝါ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဟောတိ၊ တဿ စ အာနုဘာဝေန ဒွိန္နံ ဧကတ္ထ သဟအနုပ္ပတ္တိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။ ဌာနာဌာနဉာဏဗလံ ပဌမံ။

ဒုတိယေ ကမ္မသမာဒါနာနန္တိ သမာဒိယိတွာ ကတာနံ ကုသလာကုသလာနံ၊ ကမ္မမေဝ ဝါ ကမ္မသမာဒါနံ။ ဌာနသော ဟေတုသောတိ ပစ္စယတော စေဝ ဟေတုသင်္ခါတကာရဏတော စ ¶ ။ တတ္ထ ဂတိဥပဓိကာလပယောဂါ ဝိပါကဿ ပစ္စယာ၊ ကမ္မံ ဟေတု။ တဒုဘယတော ကမ္မဝိပါကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ကထံ? ဘဂဝါ ဟိ ‘‘ဧကစ္စဿ ဗဟူနိ ပါပကမ္မာနိ ဂတိဥပဓိကာလပယောဂါနံ သမ္ပတ္တိယာ ပဋိဗာဟိတာနိ န ဝိပစ္စန္တိ၊ တေသံ ဝိပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တိ၊ ဧကစ္စဿ ဗဟူနိ ကလျာဏကမ္မာနိ တေသံ ဝိပတ္တိယာ ပဋိဗာဟိတာနိ န ဝိပစ္စန္တိ၊ တေသံ သမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တီ’’တိ ပဇာနာတိ။

တတ္ထ ဂတိဝိပတ္တီတိ စတ္တာရော အပါယာ။ ဂတိသမ္ပတ္တီတိ မနုဿဒေဝဂတိယော။ ဥပဓီတိ အတ္တဘာဝေါ ¶ ။ တဿ သမိဒ္ဓိ သမ္ပတ္တိ နာမ၊ အသမိဒ္ဓိ ဝိပတ္တိ နာမ။ ကာလသမ္ပတ္တီတိ သုရာဇသုမနုဿကာလသင်္ခါတော သမ္ပန္နကာလော၊ တပ္ပဋိပက္ခော ကာလဝိပတ္တိ နာမ။ တဿ တဿ ပန ကမ္မဿ သမ္မာပယောဂေါ ပယောဂသမ္ပတ္တိ၊ မိစ္ဆာပယောဂေါ ပယောဂဝိပတ္တိ နာမ။ တတ္ထ ဟိ ဧကစ္စဿ ကုသလကမ္မေန ဒေဝဂတိအာဒီသု ဂတိယံ နိဗ္ဗတ္တဿ တံ ဂတိသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ ကုသလာနိ ဧဝ ဝိပစ္စန္တိ။ တာယ ပန ဂတိသမ္ပတ္တိယာ ပဋိဗာဟိတာနိ အကုသလာနိ တတ္ထ ဝိပစ္စိတုံ န သက္ကောန္တိ။ တာနိ ပုန နိရယာဒီသု အပါယေသု နိဗ္ဗတ္တဿ တံ ဂတိဝိပတ္တိံ အာဂမ္မ ယထာသုခံ ဝိပစ္စန္တိ။ တာယ ပန ဂတိဝိပတ္တိယာ ပဋိဗာဟိတာနိ ကုသလာနိ တတ္ထ ဝိပစ္စိတုံ န သက္ကောန္တိ။ ဧကစ္စဿ ဒဿနီယေနာဘိရူပေန ကာယေန သမန္နာဂတဿ ယဒိပိ သော ဒါသော ဝါ ဟောတိ ဟီနဇစ္စော ဝါ၊ တံ ဥပဓိသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ ကုသလာနိ ဧဝဿ ဝိပစ္စန္တိ။ တာဒိသံ ဟိ သုရူပံ ‘‘အယံ ကိလိဋ္ဌကမ္မဿ နာနုစ္ဆဝိကော’’တိ ဥစ္စေသု အမစ္စာဒိဋ္ဌာနေသု ဌပေန္တိ၊ စဏ္ဍာလိမ္ပိ သုရူပံ အဂ္ဂမဟေသိအာဒိဋ္ဌာနေသု ဌပေန္တိ။ တာယ ပန ဥပဓိသမ္ပတ္တိယာ ပဋိဗာဟိတာနိ အကုသလာနဿ ဝိပစ္စိတုံ န သက္ကောန္တိ။ တာနိ ပန ဥပဓိဝိပတ္တိယံ စ ဌိတဿ ယထာသုခံ ဝိပစ္စန္တိ။ ရာဇကုလာဒီသု ဟိ ဥပ္ပန္နမ္ပိ ဒုရူပံ ဟီနေသု ဌပေန္တိ။ ဧကစ္စဿ ပန ပဌမကပ္ပိကာနံ ဝါ စက္ကဝတ္တိရညော ဝါ ဗုဒ္ဓါနံ ဝါ သုရာဇသုမနုဿာနံ ¶ သမ္ပန္နေ ကာလေ နိဗ္ဗတ္တဿ တံ ကာလသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ ကုသလာနိ ဧဝ ဝိပစ္စန္တိ၊ န အကုသလာနိ။ တာနိ ပုန ဒုရာဇဒုမနုဿာနံ ဝိပန္နေ ကာလေ တံ ကာလဝိပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တိ၊ န ပန ကုသလာနိ တာယ ကာလဝိပတ္တိယာ ပဋိဗာဟိတတ္တာ။ ဧကစ္စဿ ပန သီလသံယမာဒိအနဝဇ္ဇပယောဂေန စေဝ သာဝဇ္ဇေန ဝါ အနဝဇ္ဇေန ဝါ ဒေသကာလာနုသာရေန အာယုဓသိပ္ပာဒိပယောဂသာမတ္ထိယေန စ သမန္နာဂတဿ တံ ပယောဂသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ ကုသလာနိ ဧဝ ဝိပစ္စန္တိ၊ န အကုသလာနိ။ တာနိ ပုန ယထာဝုတ္တဝိပရီတပယောဂဝိပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တိ၊ န ပန ကုသလာနိ တာယ ပဋိဗာဟိတတ္တာ။ ယုဒ္ဓါဒီသု ဟိ ပါဏာတိပါတာဒိအကုသလံ ကရောန္တာပိ တံတံအာယုဓသိပ္ပာဒိပယောဂသမ္ပတ္တိံ နိဿာယေဝ သေနာပတိဋ္ဌာနာဒိမဟာသမ္ပတ္တိံ လဘန္တိ၊ န ပန တံ အကုသလံ နိဿာယ။ ယထာ ဒါနဝေယျာဝစ္စာဒီသု ကုသလံ ကရောန္တာပိ အဓိမတ္တဝါယာမာဒိပယောဂဝိပတ္တိံ နိဿာယ အနယဗျသနမ္ပိ ပါပုဏန္တိ၊ န ပန တံ ကုသလံ နိဿာယ။ ဧဝမေတာဟိ စတူဟိ သမ္ပတ္တီဟိ၊ ဝိပတ္တီဟိ စ ကုသလာကုသလာနံ ဝိပစ္စနာဝိပစ္စနဝိဘာဂံ ဘဂဝါ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ အယံ တာဝေတ္ထ ဝိဘင်္ဂနယေန ဒုတိယဗလဿ ဝိဘာဝနာ။

အပရေန စဿ –

‘‘အဟောသိ ¶ ကမ္မံ အဟောသိ ကမ္မဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ နာဟောသိ ကမ္မဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ အတ္ထိ ကမ္မဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ နတ္ထိ ကမ္မဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ န ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော၊ အတ္ထိ ကမ္မံ နတ္ထိ ကမ္မဝိပါကော၊ အတ္ထိ ကမ္မံ နတ္ထိ ကမ္မဝိပါကော၊ အတ္ထိ ကမ္မံ ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော၊ အတ္ထိ ကမ္မံ န ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော၊ ဘဝိဿတိ ကမ္မံ ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော ¶ ၊ ဘဝိဿတိ ကမ္မံ န ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၂၃၄) –

ဣမိနာ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ဝုတ္တေနာပိ နယေန ဝိဘာဝနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ယံ အတီတတ္တဘာဝေ အာယူဟိတံ ကမ္မံ ဝုတ္တံ၊ ဟေတုပစ္စယံ အာဂမ္မ တတ္ထေဝ ဝိပါကံ အဒါသိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ‘‘အဟောသိ ကမ္မံ အဟောသိ ကမ္မဝိပါကော’’တိ ပဌမံ ပဒံ ဝုတ္တံ။ ယံ အတီတေသု ပန ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယာဒီသု ဗဟူသု ဧကံ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ လဒ္ဓပစ္စယံ ဝိပါကံ ဒေတိ၊ သေသာနိ အဝိပါကာနိ။ ဧကံ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယံ ပန ပဋိသန္ဓိံ အာကဍ္ဎတိ၊ ဧကံ အာနန္တရိယံ နိရယပဋိသန္ဓိံ ဒေတိ၊ သေသာနိ အဝိပါကာနိ။ အဋ္ဌသု သမာပတ္တီသု ဧကာယ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ သေသာ အဝိပါကာ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ‘‘အဟောသိ ကမ္မံ နာဟောသိ ကမ္မဝိပါကော’’တိ ဒုတိယံ ပဒံ ဝုတ္တံ။ ယံ အတီတံ ကမ္မံ ဧတရဟိ ဝိပါကံ ဒေတိ၊ ဣဒံ သန္ဓာယ တတိယံ။ ယံ ပုရိမနယေန န ဝိပစ္စတိ၊ ဣဒံ သန္ဓာယ စတုတ္ထံ။ ယံ အနာဂတေ ဝိပါကံ ဒဿတိ၊ ဣဒံ သန္ဓာယ ပဉ္စမံ။ ယံ န ဝိပစ္စတိ၊ ဣဒံ သန္ဓာယ ဆဋ္ဌံ။ ယံ ဧတရဟိ အာယူဟိတံ ကမ္မံ ဧတရဟေဝ ဝိပါကံ ဒေတိ၊ ဣဒံ သန္ဓာယ သတ္တမံ။ ယံ န ဝိပစ္စတိ၊ ဣဒံ သန္ဓာယ အဋ္ဌမံ။ ဣမိနာ နယေန သေသပဒါနမ္ပိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဣဒံ တထာဂတဿာတိ ဣဒံ သဗ္ဗေဟိ ဧတေဟိ ပကာရေဟိ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မန္တရဝိပါကန္တရာနံ ယထာဘူတတော ဇာနနဉာဏန္တိ အတ္ထော။ ဒုတိယဗလံ။

တတိယေ သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိန္တိ သဗ္ဗဂတိဂါမိနိဉ္စ အဂတိဂါမိနိဉ္စ။ ပဋိပဒန္တိ မဂ္ဂံ။ ယထာဘူတံ ပဇာနာတီတိ ဗဟူသုပိ မနုဿေသု ပါဏာတိပါတာဒီသု ဧကမေဝ အကုသလံ ဧကတော ကရောန္တေသု ဣမဿ စေတနာ နိရယဂါမိနီ ဘဝိဿတိ၊ ဣမဿ တိရစ္ဆာနယောနိဂါမိနီ၊ ဣမဿ ပေတ္တိဝိသယဂါမိနီ၊ နိရယာဒီသုပိ ပနေသာ ဧဝရူပေ ဧဝရူပေ ဌာနေ ဧဝဉ္စေဝဉ္စ ဝိပါကံ ဒဿတိ၊ ဣမဿ ပဋိသန္ဓိံ အာကဍ္ဎိတုံ န သက္ကောတိ၊ အညေန ကမ္မေန ¶ ဒိန္နပဋိသန္ဓိကဿ ဒုဗ္ဗလံ ဥပဓိဝေပက္ကံ ဘဝိဿတိ။ ဗဟူသု ဝါ ဧကတော ဒါနာဒိကုသလံ၊ ဝိပဿနံ ဝါ ပဋ္ဌပေန္တေသု ဣမဿ ¶ စေတနာ မနုဿဂတိဂါမိနီ ဘဝိဿတိ၊ ဣမဿ ဒေဝဂတိဂါမိနီ၊ တတ္ထာပိ ဧဝဉ္စေဝဉ္စ ဝိပါကံ ဒဿတိ၊ ဣမဿ ဝါ ဝိပဿနာ ဧကံ မဂ္ဂံ ဒွေ ဝါ တယော ဝါ စတ္တာရော ဝါ ပဋိသမ္ဘိဒါဒိသဟိတေ ဝါ ရဟိတေ ဝါ နိပ္ဖာဒေဿတိ၊ ဣမဿ န ကဉ္စိ ပဋိဝေဓံ သာဓေဿတီတိအာဒိနာ အနန္တေဟိ အာကာရေဟိ ဧကဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ ဥပ္ပန္နံ ကုသလာကုသလသင်္ခါတံ သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိပဋိပဒံ အဝိပရီတတော ပဇာနာတီတိ။ တတိယဗလံ။

စတုတ္ထေ အနေကဓာတုန္တိ စက္ခုဓာတုအာဒီဟိ၊ ကာမဓာတုအာဒီဟိ ဝါ ဗဟုဓာတုံ။ နာနာဓာတုန္တိ တာသညေဝ ဓာတူနံ ဝိလက္ခဏတ္တာ နာနပ္ပကာရံ ဓာတုံ။ လောကန္တိ ခန္ဓာယတနဓာတုလောကံ။ ယထာဘူတံ ပဇာနာတီတိ တာသံ တာသံ ဓာတူနံ ခန္ဓာယတနဓာတုဝိဘင်္ဂါဒီသု ဝုတ္တနယေန အနန္တပ္ပဘေဒံ နာနတ္တံ အဝိပရီတတော ပဇာနာတိ။ န ကေဝလဉ္စ တထာဂတော ဥပါဒိန္နကသင်္ခါရလောကဿေဝ နာနတ္တံ ပဇာနာတိ၊ အထ ခေါ အနုပါဒိန္နကသင်္ခါရလောကဿာပိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဒီဟိ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ အသက္ကုဏေယျံ နာနတ္တံ ပဇာနာတိယေဝ။ တေဟိ ဥပါဒိန္နကလောကဿာပိ နာနတ္တံ ဧကဒေသတောဝ ဇာနန္တိ၊ အနုပါဒိန္နဿ ပန နေဝ ဇာနန္တိ၊ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓဿေဝေတံ ဝိသယော။ ဧဝံ ဟိ ဣမာယ နာမ ဓာတုယာ ဥဿန္နာယ ဣမေသံ ရုက္ခဂစ္ဆလတာဒီနံ၊ ခန္ဓဒဏ္ဍဝလ္လိတစပတ္တပုပ္ဖဖလာဒိနော သဏ္ဌာနဝဏ္ဏဂန္ဓရသဩဇာဟိ၊ ဒေသကာလေဟိ စ အနန္တပ္ပဘေဒံ နာနတ္တံ၊ ပထဝီပဗ္ဗတာဒီနဉ္စ နာနတ္တံ ဟောတီတိ အနန္တေဟိ အာကာရေဟိ ဇာနိတုံ သက္ကောတိ၊ နာညေတိ။ စတုတ္ထဗလံ။

ပဉ္စမေ နာနာဓိမုတ္တိကန္တိ ဟီနာဒီဟိ အဓိမုတ္တီဟိ နာနာဓိမုတ္တိကဘာဝံ။ ယထာဘူတံ ပဇာနာတီတိ တီသုပိ ကာလေသု ဟီနာဓိမုတ္တိကာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ ဧဝ သေဝန္တိ၊ ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ စ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ။ တတ္ထာပိ အဿဒ္ဓါ အဿဒ္ဓေ၊ ဒုဿီလာ ¶ ဒုဿီလေ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကေ၊ သဒ္ဓါ သဒ္ဓေ၊ သီလသုတစာဂပညာဒိသမ္ပန္နာ စ တေ တေ ဧဝ သေဝန္တီတိ နာနပ္ပကာရတော ဇာနာတိ။ သဒ္ဓါသီလာဒိသမ္ပန္နာ ဟိ တဗ္ဗိရဟိတေ အတ္တနော အာစရိယုပဇ္ဈာယေပိ န သေဝန္တိ၊ တေပိ ဣတရေ၊ အတ္တနာ အတ္တနာ ပန သဒိသေ ဧဝ သေဝန္တီတိ။ ပဉ္စမဗလံ။

ဆဋ္ဌေ ပရသတ္တာနန္တိ ပဓာနသတ္တာနံ။ ပရပုဂ္ဂလာနန္တိ တတော ပရေသံ ဟီနသတ္တာနံ။ ဧကတ္ထမေဝ ဝါ ဧတံ ပဒဒွယံ ဝေနေယျဝသေန ဒွိဓာ ဝုတ္တံ။ ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တန္တိ သဒ္ဓါဒီနံ ဣန္ဒြိယာနံ ပရဘာဝဉ္စ အပရဘာဝဉ္စ၊ ဝုဒ္ဓိဉ္စ ဟာနိဉ္စာတိ အတ္ထော။ ယထာဘူတန္တိ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ အာသယာနုသယစရိတာဓိမုတ္တိအာဒီဟိ သဒ္ဓါဒိ တိက္ခိန္ဒြိယမုဒိန္ဒြိယတံ သဗ္ဗာကာရတော ဇာနာတိ။ တတ္ထ အာသယောတိ ¶ နိဝါသဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ သတ္တာနံ စိတ္တသန္တာနံ နိစ္စံ နိဝသတိ။ သော ဒုဝိဓော ဝဋ္ဋာသယော ဝိဝဋ္ဋာသယော စ။ တတ္ထ သဿတုစ္ဆေဒဝသေန ပဝတ္တံ သဗ္ဗံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဝဋ္ဋာသယော နာမ။ သပ္ပစ္စယနာမရူပပရိဂ္ဂဟတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗံ ဝိပဿနာဉာဏံ၊ မဂ္ဂဉာဏဉ္စ ဝိဝဋ္ဋာသယော နာမ။ မဂ္ဂဉာဏမ္ပိ ဟိ ‘‘ဒသယိမေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယာဝါသာ၊ ယဒရိယာ အာဝသိံသူ’’တိအာဒိဝစနတော (အ။ နိ။ ၁၀။၁၉) အာသယောဝ။ ဣမံ ပန ဘဂဝါ သတ္တာနံ အာသယံ ဇာနန္တော ဥဘိန္နံ ဒိဋ္ဌိဉာဏာနံ အပ္ပဝတ္တိက္ခဏေပိ ဇာနာတိ ဧဝ။ ကာမရာဂါဒိကိလေသာဓိမုတ္တညေဝ ဟိ ပုဂ္ဂလံ ဘဂဝါ တထေဝ ဇာနာတိ။ ‘‘အယံ နေက္ခမ္မာဒိအဘိရတော ဝိဝဋ္ဋာသယော’’တိ နေက္ခမ္မာဒိံ သေဝန္တညေဝ ဇာနာတိ၊ ‘‘အယံ ကာမာဒိအဘိရတော ဝဋ္ဋာသယော’’တိ အနုသယစရိတာဒိဇာနနေပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ အနုသယော ကာမရာဂါနုသယာဒိတော သတ္တဝိဓော။ စရိတန္တိ တီဟိ ဒွါရေဟိ အဘိသင်္ခတလောကိယကုသလာကုသလံ။ အဓိမုတ္တီတိ အဇ္ဈာသယော။ ဧဝမေတ္ထ အာသယာနုသယဉာဏံ၊ ဣန္ဒြိယပရောပရိယတ္တဉာဏဉ္စာတိ ဒွေ ဉာဏာနိ ဧကတော ဟုတွာ ဧကံ ဗလဉာဏံ နာမ ဇာတန္တိ။ ဆဋ္ဌဗလံ။

သတ္တမေ ¶ ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနန္တိ ပဌမာဒီနံ စတုန္နံ ဈာနာနံ၊ ‘‘ရူပီ ရူပါနိ ပဿတီ’’တိအာဒီနံ အဋ္ဌန္နံ ဝိမောက္ခာနံ၊ သဝိတက္ကသဝိစာရာဒီနံ တိဏ္ဏံ သမာဓီနံ၊ ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိအာဒီနံ နဝန္နံ အနုပုဗ္ဗသမာပတ္တီနံ။ သံကိလေသန္တိ ဟာနဘာဂိယဓမ္မံ။ ဝေါဒါနန္တိ ဝိသေသဘာဂိယံ ဓမ္မံ။ ဝုဋ္ဌာနန္တိ ယေန ကာရဏေန ဈာနာဒီဟိ ဝုဋ္ဌဟန္တိ၊ တံ ကာရဏံ။ တံ ပန ဒုဝိဓံ ဝေါဒါနမ္ပိ ဘဝင်္ဂမ္ပိ။ ဟေဋ္ဌိမံ ဟိ ပဂုဏံ ဈာနံ အတ္တနော ဝေါဒါနဝသေန ဥပရိမဿ ဈာနဿ ပဒဋ္ဌာနတော ‘‘ဝုဋ္ဌာန’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တမှာ တမှာ ပန သမာဓိမှာ ဘဝင်္ဂဝသေနေဝ ဝုဋ္ဌာနတော ဘဝင်္ဂမ္ပိ။ နိရောဓတော ပန ဖလသမာပတ္တိယာဝ ဝုဋ္ဌဟန္တိ။ ဣဒံ ပါဠိမုတ္တကဝုဋ္ဌာနံ နာမ၊ တံ သဗ္ဗံ ဘဂဝါ ယထာဘူတံ သဗ္ဗာကာရေန ပဇာနာတိ။ သတ္တမဗလံ။

အဋ္ဌမေ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတီတိ ပုဗ္ဗေနိဝုတ္ထက္ခန္ဓာနုဿရဏံ၊ တံ နာမဂေါတ္တဝဏ္ဏာဟာရသုခဒုက္ခာဒီဟိ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဇ္ဇမာနေဟိ အနန္တေဟိ အာကာရေဟိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတီတိ။ အဋ္ဌမဗလံ။

နဝမေ စုတူပပါတန္တိ စုတိဉ္စ ဥပပါတဉ္စ၊ တံ စဝမာနဥပပဇ္ဇမာနဟီနပဏီတသုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာဒိတော အနန္တပဘေဒေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏေန ဝဏ္ဏာယတနဂ္ဂဟဏမုခေန ဒိသွာ သဗ္ဗာကာရတော ပဇာနာတီတိ။ နဝမဗလံ။

ဒသမေ ¶ အာသဝါနံ ခယန္တိ အာသဝနိရောဓံ နိဗ္ဗာနံ၊ တံ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏေန စတုသစ္စပဋိဝေဓတော ပဇာနာတီတိ။ ဒသမဗလံ။

ဣမာနီတိ ယာနိ ဟေဋ္ဌာ ‘‘တထာဂတဿ ဒသ တထာဂတဗလာနီ’’တိ အဝေါစ၊ ဣမာနိ တာနီတိ အပ္ပနံ ကရောတိ။ ယသ္မာ စေတောပရိယဉာဏာဒီနိ သာဝကာဒီနမ္ပိ ယထာရဟံ ဝိဇ္ဇမာနာနိပိ သဝိသယံ ကိဉ္စိဒေဝ ဇာနန္တိ၊ န စ သဗ္ဗာကာရတော။ ဗုဒ္ဓါနံ ¶ ပန သဗ္ဗညုတညာဏံ ဝိယ သဗ္ဗဓမ္မေသု ယထာသကံ ဝိသယေ သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗာကာရတော ဧကက္ခဏေ အပ္ပဋိဟတံ ပဝတ္တတိ၊ တသ္မာ ‘‘တထာဂတဗလာနီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ယဒိ ဧဝံ သဗ္ဗညုတညာဏဿေဝါယံ ပဘေဒေါ ဟောတိ၊ ကသ္မာ ပန ‘‘ဒသဗလဉာဏာနီ’’တိ ဝိသုံ ဝိဘတ္တာနီတိ? ဝိသယကိစ္စဘူမိဘေဒတော နေသံ အညတ္တာ။ ဒသဗလဉာဏေသု ဟိ ပဌမံ ကာရဏာကာရဏမေဝ ဇာနာတိ၊ ဒုတိယံ ကမ္မန္တရဝိပါကန္တရမေဝ ဇာနာတိ၊ တတိယံ ကမ္မပရိစ္ဆေဒမေဝ၊ စတုတ္ထံ နာနတ္တကာရဏမေဝ၊ ပဉ္စမံ သတ္တာနံ အဇ္ဈာသယာဓိမုတ္တိမေဝ၊ ဆဋ္ဌံ ဣန္ဒြိယာနံ တိက္ခမုဒုဘာဝမေဝ၊ သတ္တမံ ဈာနာဒီဟိ သဒ္ဓိံ တေသံ သံကိလေသာဒိမေဝ၊ အဋ္ဌမံ ပုဗ္ဗေနိဝုတ္ထက္ခန္ဓသန္တတိမေဝ၊ နဝမံ သတ္တာနံ စုတိပဋိသန္ဓိမေဝ၊ ဒသမံ သစ္စပရိစ္ဆေဒမေဝ၊ နာညံ။

သဗ္ဗညုတညာဏံ ပန ဧတေဟိ ဇာနိတဗ္ဗဉ္စ တတော ဥတ္တရိဉ္စ သဗ္ဗံ အတီတာဒိဘေဒံ ဧကက္ခဏေ သဗ္ဗာကာရတော ဇာနာတိ၊ ဧတေသံ ပန ကိစ္စံ န သဗ္ဗံ ကရောတိ။ တံ ဟိ ဈာနံ ဟုတွာ အပ္ပေတုံ၊ ဣဒ္ဓိ ဟုတွာ ဝိကုဗ္ဗိတုံ၊ မဂ္ဂေါ ဟုတွာ ကိလေသေ ခေပေတုံ န သက္ကောတိ။ ဒသဗလဉာဏာနိ ပန တံ သဗ္ဗံ ယထာရဟံ ကာတုံ သက္ကောန္တိ။ တေသု စ ပဋိပါဋိယာ သတ္တ ဉာဏာနိ ကာမာဝစရာနိ၊ တတော ဒွေ ရူပါဝစရာနိ၊ အဝသာနေ ဧကံ လောကုတ္တရံ။ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပန ကာမာဝစရမေဝါတိ ဧဝံ ဝိသယကိစ္စဘူမိဘေဒတော အညမေဝ ဒသဗလဉာဏံ။ အညံ သဗ္ဗညုတညာဏန္တိ။ အယံ တာဝ ပဒတ္ထာနုသာရတော ဝိနိစ္ဆယော။ ဓမ္မဘေဒါဒိတော ပန သဗ္ဗောပိ ဝိနိစ္ဆယော ဧကဝိဓကောဋ္ဌာသတော ပဋ္ဌာယ ဧတ္ထ ဝုတ္တာနုသာရတောဝ ဉာတဗ္ဗော၊ သုတ္တန္တဘာဇနီယာဒယော ဟိ ဝိဘင်္ဂနယဘေဒါ ဧတ္ထ၊ ဣတော ပရေသု စ ဝိဘင်္ဂေသု နတ္ထီတိ။

ဉာဏဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ¶ ¶ ပနာယံ နိက္ခေပပရိစ္ဆေဒေန သဒ္ဓိံ အတ္ထတော ဝိနိစ္ဆယော။ မာတိကာယ ဟိ အာဒိတော တာဝ – ဇာတိမဒေါတိအာဒယော တေသတ္တတိ ဧကကာ နိက္ခိတ္တာ၊ တတော ကောဓော စ ဥပနာဟော စာတိအာဒယော အဋ္ဌာရသ ဒုကာ၊ အကုသလမူလာဒယော ပဉ္စတိံသ တိကာ၊ အာသဝစတုက္ကာဒယော စုဒ္ဒသ စတုက္ကာ၊ ဩရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာဒယော ပန္နရသ ပဉ္စကာ၊ ဝိဝါဒမူလာဒယော စုဒ္ဒသ ဆက္ကာ၊ အနုသယာဒယော သတ္တ သတ္တကာ၊ ကိလေသဝတ္ထုအာဒယော အဋ္ဌ အဋ္ဌကာ၊ အာဃာတဝတ္ထုအာဒယော နဝ နဝကာ၊ ကိလေသဝတ္ထုအာဒယော သတ္တ ဒသကာ၊ ဆန္နံ အဋ္ဌာရသကာနံ ဝသေန အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတာနိ စ ယထာက္ကမံ နိက္ခိပိတွာ အန္တေ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဗြဟ္မဇာလသုတ္တေ အတိဒဿိတာနီတိ သဗ္ဗာနိပိ တေသဋ္ဌိအဓိကာနိ အဋ္ဌကိလေသသတာနိ နိက္ခိတ္တာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ အယံ တာဝ နိက္ခေပပရိစ္ဆေဒေါ။

အတ္ထတော ပန ‘‘ဇာတိမဒေါ’’တိအာဒီသု ဇာတိဥစ္စာကုလီနတံ နိဿာယ ‘‘ခတ္တိယာဒီနံ စတုန္နမ္ပိ ဝဏ္ဏာနံ အဟံ ဥတ္တမဇာတိကော၊ ဣမေ န ဥတ္တမဇာတိကာ’’တိ ဧဝံ အတ္တုက္ကံသနပရဝမ္ဘနဝသေန ဥပ္ပန္နော မဇ္ဇနာကာရပ္ပဝတ္တော မာနော ဇာတိမဒေါ နာမ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ အာဒိစ္စဂေါတ္တကဿပဂေါတ္တာဒိဥတ္တမဂေါတ္တံ နိဿာယ ဂေါတ္တမဒေါ။ နိရာဗာဓတံ၊ ယောဗ္ဗညံ၊ ‘‘စိရံ သုခံ ဇီဝိံ ဇီဝါမိ ဇီဝိဿာမီ’’တိ ဧဝံ ဇီဝိတံ၊ ဗဟုလာဘဉ္စ နိဿာယ ယထာက္ကမံ အာရောဂျမဒါဒယော ဝုတ္တာ။ သုကတပဏီတပစ္စယလာဘံ၊ မာနနဝန္ဒနာဒိဂရုကာရံ မညေဝ ပမုခံ ကတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆန္တိ၊ ပရိဝါရေတွာ ဂစ္ဆန္တီတိ ဧဝံ ပုရေက္ခာရံ၊ မဟာပရိဝါရံ၊ သုစိပရိဝါရဉ္စ နိဿာယ ယထာက္ကမံ သက္ကာရမဒါဒယော စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဘောဂေါ ပန ကိဉ္စာပိ လာဘဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတော၊ နိဟိတဓနဝသေန ပနေတ္ထ ¶ လာဘော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ ‘‘အန္နပါနဝတ္ထာဘရဏမာလာဂန္ဓာဒိဥပဘောဂသမိဒ္ဓိဝသေနာပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိပိ ဝဒန္တိ။ သရီရဝဏ္ဏံ၊ ဂုဏဝဏ္ဏဉ္စ နိဿာယ ဝဏ္ဏမဒေါ။ ဗာဟုသစ္စံ၊ ပဋိဘာနံ၊ ‘‘ဝဏ္ဏံ ဗုဒ္ဓဝံသံ ရာဇဝံသံ ဇနပဒဝံသံ ဂါမဝံသံ ရတ္တိန္ဒိဝပရိစ္ဆေဒံ နက္ခတ္တမုဟုတ္တယောဂံ ဇာနာမီ’’တိ ဧဝံ ရတ္တညုတံ ဝါ နိဿာယ ယထာက္ကမံ သုတမဒါဒယော စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဇာတိပိဏ္ဍပါတိကတံ၊ အနဝညာတတံ၊ ဣရိယာပထပါသာဒိကတံ၊ မဟိဒ္ဓိကတဉ္စ နိဿာယ ယထာက္ကမံ ပိဏ္ဍပါတိကမဒါဒယော။ ကိဉ္စာပိ ပရိဝါရ-ဂ္ဂဟဏေန ယသော ဂဟိတော။ ပရိဝါရဿ ပန သဝသဝတ္တကဘာဝေန ပတ္ထဋတံ ကိတ္တိယသညေဝ ဝါ နိဿာယ ယသမဒေါ။ ပရိသုဒ္ဓသီလံ ¶ ၊ ဥပစာရပ္ပနာဈာနံ၊ သိပ္ပကောသလ္လံ၊ သရီရဿ အာရောဟသမ္ပဒံ၊ ပရိဏာဟသမ္ပဒံ၊ အနူနနိဒ္ဒေါသအင်္ဂပစ္စင်္ဂတာယ သရီရပါရိပူရိဉ္စ နိဿာယ သီလမဒါဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဣမိနာ ဧတ္တကေန ဌာနေန သဝတ္ထုကံ မာနံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အဝတ္ထုကမေဝ သာမညတော မာနံ ဒဿေန္တော ‘‘မဒေါ’’တိ အာဟ။ ပမာဒေါတိအာဒီသု ပဉ္စကာမဂုဏေသု စိတ္တဝေါဿဂ္ဂသင်္ခါတော သုစရိတာသေဝနာယ၊ ဒုစ္စရိတသေဝနာယ စ ဟေတုဘူတော ပမဇ္ဇနာကာရပ္ပဝတ္တော အကုသလစိတ္တုပ္ပာဒေါ ပမာဒေါ နာမ၊ သွာယံ သတိဝေါဿဂ္ဂလက္ခဏော။ ဝါတဘရိတဘတ္တာ ဝိယ မာတာပိတူသုပိ အနောဏတဘာဝသင်္ခါတော ကက္ခဠမာနော ထမ္ဘော နာမ၊ သွာယံ စိတ္တဿ ဥဒ္ဓုမာတဘာဝလက္ခဏော။ အညေသံ ဂေဟာဒိဥပကရဏသမ္ပဒံ၊ ဝိဇ္ဇာသမ္ပဒံ ဝါ ဒိသွာ တဒ္ဒိဂုဏသမာရမ္ဘနဝသပ္ပဝတ္တော အကုသလစိတ္တုပ္ပာဒေါ သာရမ္ဘော နာမ။ ဂန္ထောပိ ဟိ သာရမ္ဘဝသေန ဥဂ္ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ၊ အကုသလမေဝ ဟောတိ။ သွာယံ ကရဏုတ္တရိယလက္ခဏော။

အတြ ¶ အတြ ဝိသယေ ဣစ္ဆာ အဿာတိ အတြိစ္ဆော၊ ပုဂ္ဂလော၊ တဿ ဘာဝေါ အတြိစ္ဆတာ။ ဧဝံ မဟိစ္ဆတာဒီသုပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယံ ယံ လဒ္ဓံ၊ တေန တေန အသန္တုဿိတွာ အပရဿ အပရဿ ပတ္ထနာဝသေန ပဝတ္တော လောဘော အတြိစ္ဆတာ။ ယာယ အတ္တနာ လဒ္ဓံ ပဏီတမ္ပိ လာမကံ ဝိယ ခါယတိ၊ ပရေန လဒ္ဓံ လာမကမ္ပိ ပဏီတံ ဝိယ ခါယတိ။ သာယံ အပရာပရလာဘပတ္ထနာလက္ခဏာ။ သန္တဂုဏဝိဘာဝနာဝသပ္ပဝတ္တော စေဝ တဒုပ္ပန္နေဟိ အတိမဟန္တေဟိပိ ဝတ္ထူဟိ အသန္တုဿနာကာရပ္ပဝတ္တော စ လောဘော မဟိစ္ဆတာ။ ယာယ သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ပစ္စယေဟိ ဒုပ္ပူရော အဂ္ဂိ ဝိယ ဥပါဒါနေန၊ သမုဒ္ဒေါ ဝိယ စ ဥဒကေန။ ယာ စာယံ သန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတာ၊ ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ ပရိဘောဂေ စ အမတ္တညုတာ၊ ဧတံ မဟိစ္ဆတာလက္ခဏံ။

အသန္တာနံ ပန သဒ္ဓါသီလာနံ၊ မဂ္ဂဖလာဒီနဉ္စ လောကိယလောကုတ္တရာနံ ဂုဏာနံ ဝိဘာဝနာဝသပ္ပဝတ္တော စေဝ တဒုပ္ပန္နေဟိ အတိမဟန္တေဟိပိ ပစ္စယေဟိ အသန္တုဿနာကာရပ္ပဝတ္တော စ လောဘော ပါပိစ္ဆတာ။ ယာ စာယံ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတာ၊ ပဋိဂ္ဂဟဏေ စ ပရိဘောဂေ စ အမတ္တညုတာ ဧတံ ပါပိစ္ဆတာလက္ခဏံ။

သိင်္ဂန္တိ ဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန သိင်္ဂံ၊ နာဂရိကဘာဝသင်္ခါတဿ ကိလေသသိင်္ဂဿေတံ အဓိဝစနံ၊ တံ အတ္ထတော သိင်္ဂါရကရဏဝသပ္ပဝတ္တော လောဘောဝ။ တိန္တိဏန္တိ ခီယနံ၊ တံ အတ္ထတော နိဝါသဋ္ဌာနေ သုနခါနံ ¶ ဝိယ အညမညံ သတ္တာနံ ‘‘တဝ သန္တကံ၊ မမ သန္တက’’န္တိ ခိယျနာကာရပ္ပဝတ္တော ဒေါသောဝ။ စာပလျန္တိ စပလတာ၊ တံ ပတ္တစီဝရာဒိပရိက္ခာရာနံ၊ အတ္တဘာဝဿ စ မဏ္ဍနဝိဘူသနကေဠာယနဝသပ္ပဝတ္တော ရာဂေါဝ၊ ယေန သမန္နာဂတော ဇိဏ္ဏောပိ ဒဟရော ဝိယ ဟောတိ။ အသဘာဂဝုတ္တီတိ ဝိသဘာဂဝုတ္တိ ဝိသဘာဂကိရိယာ၊ သာ ဂရုဋ္ဌာနိယေသုပိ အနာဒရဝသေန ဝိပစ္စနီကဂ္ဂါဟိတာဝသပ္ပဝတ္တော ဒေါသောဝ ¶ ၊ ယာယ သမန္နာဂတော ဂိလာနေပိ မာတာပိတုအာစရိယုပဇ္ဈာယာဒိကေ န ဩလောကေတိ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ လာဘသက္ကာရကာရဏာ ကလဟံ ကရောတိ၊ တေသု ဟိရောတ္တပ္ပံ၊ စေတိယာဒီသု စိတ္တီကာရဉ္စ န ပစ္စုပဋ္ဌပေတိ။ အရတီတိ ပန္တေသု သေနာသနေသု၊ သမထဝိပဿနာသု စ အနဘိရမဏာ ဥက္ကဏ္ဌိတတာ၊ သာ တထာပဝတ္တော အကုသလစိတ္တုပ္ပာဒေါ။ တန္ဒီတိ အာလသျံ။ ဝိဇမ္ဘိတာတိ ကာယဿ အာနမနာဒိအာကာရေန ဖန္ဒနာ ဝိဇမ္ဘနာ။ ဘတ္တသမ္မဒေါတိ ဘတ္တမုစ္ဆာယ ကာယဿ အကမ္မညတာ။ စေတသော စ လီနတ္တန္တိ စိတ္တသင်္ကောစော။ အတ္ထတော ပနေတာနိ သဗ္ဗာနိပိ ထိနမိဒ္ဓဝသေန စိတ္တဿ ဂိလာနာကာရောဝ။

ကုဟနာတိအာဒီသု လာဘသက္ကာရသိလောကသန္နိဿိတဿ ပါပိစ္ဆဿ တေန တေန ဥပါယေန ဝိမှာပနာ ကုဟနာ နာမ။ သာ တိဝိဓာ ပစ္စယပဋိသေဝနသာမန္တဇပ္ပနဣရိယာပထသဏ္ဌာပနဝသေန။ တတ္ထ စီဝရာဒီဟိ နိမန္တိတဿ တဒတ္ထိကဿေဝ သတော ပါပိစ္ဆတံ နိဿာယ ပဋိက္ခိပနေန၊ တေ စ ဂဟပတိကေ အတ္တနိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတသဒ္ဓေ ဉတွာ ပုန တေသံ ‘‘အဟော အယျော အပ္ပိစ္ဆော န ကိဉ္စိ ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ ဣစ္ဆတိ၊ သုလဒ္ဓံ ဝတ နော အဿ၊ သစေ အပ္ပမတ္တကံ ကိဉ္စိ ပဋိဂ္ဂဏှေယျာ’’တိ နာနာဝိဓေဟိ ဥပါယေဟိ ပဏီတာနိ စီဝရာဒီနိ ဥပနာမေန္တာနံ တဒနုဂ္ဂဟကာမတညေဝ အာဝိကတွာ ပဋိဂ္ဂဟဏေန စ တတော ပဘုတိ အပိ သကဋဘာရေဟိ ဥပနာမနဟေတုဘူတံ ဝိမှာပနံ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတာ ကုဟနာ နာမ။ ပါပိစ္ဆဿေဝ ပန သတော ‘‘ယော ဧဝရူပံ စီဝရံ ဓာရေတိ၊ သော သမဏော မဟေသက္ခော’’တိအာဒိနာ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာဓိဂမပရိဒီပနဝါစာယ တထာ တထာ ဝိမှာပနံ သာမန္တဇပ္ပနသင်္ခါတာ ကုဟနာ နာမ။ ပါပိစ္ဆဿေဝ ပန သတော သမာဟိတဿေဝ သမ္ဘာဝနာဓိပ္ပာယကတေန ပဏိဓာယ သဏ္ဌပိတေန ဂမနာဒိဣရိယာပထေန ဝိမှာပနံ ဣရိယာပထသဏ္ဌပနသင်္ခါတာ ကုဟနာ နာမ။

အာလပနာတိအာဒိနာ ¶ ပန ဝုတ္တပစ္စယပဋိသံယုတ္တာ ဝါစာယေဝ ဒဿိတာ။ အနုပ္ပိယဘာဏိတာ၊ စာဋုကမျတာ၊ မုဂ္ဂသူပျတာ၊ ပါရိဘဋယတာ စ အာလပနာ နာမ။ တတ္ထ အာလပနာတိအာဒိတောဝ လပနာ။ အနုပ္ပိယဘာဏိတာတိ သစ္စာနုရူပံ၊ ဓမ္မာနုရူပံ ဝါ အနပလောကေတွာ ပုနပ္ပုနံ ပိယဘဏနံ။ စာဋုကမျတာတိ ¶ နီစဝုတ္တိတာ၊ အတ္တာနံ ဟေဋ္ဌတော ဌပေတွာ ပဝတ္တနံ။ မုဂ္ဂသူပျတာတိ မုဂ္ဂသူပသဒိသတာ၊ အပက္ကမုဂ္ဂသဒိသေန အပ္ပသစ္စေန သမန္နာဂတဝစနတာ။ ပါရိဘဋယတာတိ ကုလဒါရကာနံ အင်္ကေန ပရိဟရဏာဒိကံ ပရိဘဋဿ ကိစ္စံ။ ဧဝမယံ သဗ္ဗောပိ ကိရိယာဘေဒေါ ‘‘လပနာ’’တွေဝ ဝုစ္စတိ။ ပရေသံ ပန ပစ္စယဒါနသညာဇနကံ ကာယဝစီကမ္မံ နေမိတ္တိကတာ နာမ၊ ယာ ‘‘ပရိကထောဘာသနိမိတ္တကမ္မ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ အက္ကောသနဝမ္ဘနဂရဟဏာဒီဟိ ယထာ ဒါယကော အဝဏ္ဏံ ဘာယတိ၊ ဧဝံ တံ နိပ္ပီဠနံ နိပ္ပေသိကတာ နာမ။ အယံ ဟိ ယသ္မာ ဝေဠုပေသိကာယ ဝိယ အဗ္ဘင်္ဂံ ဣမာယ ပရဿ ဂုဏံ နိပ္ပေသေတိ နိပုဉ္ဆတိ၊ ယသ္မာ ဝါ ဂန္ဓဇာတံ ပိသိတွာ ဂန္ဓမဂ္ဂနာ ဝိယ ပရဂုဏေ နိပ္ပိသိတွာ ဝိစုဏ္ဏေတွာ ဧသာ လာဘမဂ္ဂနာ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘နိပ္ပေသိကတာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧကသ္မိံ ပန ကုလေ လဒ္ဓါမိသံ အညတ္ထ ဒါနဝသေန လာဘေန လာဘဿ ပတ္ထနာ လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနာ နာမ။ ဣမေ စ ကုဟနာဒယော ပဉ္စပိ တထာ တထာ ပဝတ္တာ လောဘာဒိအကုသလစိတ္တုပ္ပာဒါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘သေယျောဟမသ္မီ’’တိအာဒယော ဒွါဒသ မာနာ ဟေဋ္ဌာ သံယောဇနဂေါစ္ဆကေ ဝုတ္တာနုသာရေန သုဝိညေယျာဝ။ တတ္ထ စ အာဒိတော တယော မာနာ ပုဂ္ဂလံ အနိဿာယ ဇာတိဂေါတ္တရူပဘောဂသိပ္ပသုတာဒိမာနဝတ္ထုဝသေနေဝ ကထိတာ၊ တတော ပရံ ပန နဝ မာနာ သေယျသဒိသဟီနပုဂ္ဂလေ နိဿာယ ကထိတာ။

ဧဝမေတေဟိ ဒွါဒသဟိ ပဒေဟိ သဝတ္ထုကေ မာနေ ကထေတွာ ဣဒါနိ အဝတ္ထုကံ ဒဿေတုံ ‘‘မာနော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတော ¶ ပရံ အတိမာနောတိအာဒီသု ‘‘ဇာတိအာဒီဟိ မယာ သဒိသော နတ္ထီ’’တိ အတိက္ကမိတွာ မညနာဝသေန ပဝတ္တော မာနော အတိမာနော နာမ။ ‘‘ဣမေ မယာ ပုဗ္ဗေ သဒိသာ၊ ဣဒါနိ အဟံ သေဋ္ဌော၊ ဣမေ ဟီနတရာ’’တိ ဥပ္ပန္နော မာနော ဘာရာတိဘာရော ဝိယ မာနာတိမာနော နာမ။ အတ္တာနံ ပန အဝမညနာဝသေန ပဝတ္တော မာနော ဩမာနော နာမ၊ သော ‘‘ဟီနောဟမသ္မီ’’တိ ပဝတ္တဟီနမာနသဒိသောဝ။ အနဓိဂတေသု အရိယဓမ္မေသု ‘‘အဓိဂတာ မယာ’’တိ ဥပ္ပန္နော မာနော အဓိကမာနတ္တာ အဓိမာနော နာမ၊ အယံ ပန သောတာပန္နာဒိအရိယသာဝကာနံ ‘‘အဟံ သကဒါဂါမီ’’တိအာဒိနာ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ တေသံ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနပဟီနကိလေသာဝသိဋ္ဌကိလေသပစ္စဝေက္ခဏေန အရိယဂုဏပဋိဝေဓေ နိက္ကင်္ခတ္တာ။ ဒုဿီလဿ ပန န ဥပ္ပဇ္ဇတေဝ၊ သီလဝတောပိ ပရိစ္စတ္တကမ္မဋ္ဌာနဿ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ပရိသုဒ္ဓသီလဿေဝ ပန သုဒ္ဓသမထလာဘိနော၊ သုဒ္ဓဝိပဿနာလာဘိနော၊ တဒုဘယလာဘိနော ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေသု တဒုဘယလာဘီ အရဟတ္တေ ဧဝ အဓိမညိတွာ ပတိဋ္ဌာတိ သုဝိက္ခမ္ဘိတကိလေသတ္တာ၊ ပရိမဒ္ဒိတသင်္ခါရတ္တာ စ၊ ဣတရေ သောတာပန္နာဒီသုပီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပဉ္စသု ပန ခန္ဓေသု ‘‘အဟမသ္မီ’’တိအာဒိနာ ပဝတ္တော မာနော အသ္မိမာနော ¶ နာမ။ ပါပကေန ပန ပရူပဃာတကေန ကမ္မာယတနသိပ္ပာယတနဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနာဒိနာ အတ္တာနံ သေယျာဒိတော ဇပ္ပနဝသေန ပဝတ္တော မာနော မိစ္ဆာမာနော နာမ။

ဉာတိဝိတက္ကောတိအာဒီသု ‘‘မယှံ ဉာတကာ သုခဇီဝိနော သမ္ပတ္တိယုတ္တာ’’တိ ဧဝံ ဂေဟသိတပေမေန ဉာတကေ ဥဒ္ဒိဿ ဥပ္ပန္နော ဝိတက္ကော ဉာတိဝိတက္ကော နာမ၊ ‘‘ဉာတကာ ခယံ ဂတာ ဝယံ ဂတာ သဒ္ဓါ ပသန္နာ’’တိအာဒိနာ ပန နေက္ခမ္မသိတော ဉာတိဝိတက္ကော နာမ န ဟောတိ။ ဧဝံ ဇနပဒဝိတက္ကေပိ၊ တဿ ပန ‘‘အမှာကံ ဇနပဒေါ သုဘိက္ခော သုန္ဒရော’’တိအာဒိနာ ပဝတ္တိအာကာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အမရတ္ထာယ ဝိတက္ကော၊ အမရော ¶ ဝါ ဝိတက္ကောတိ အမရဝိတက္ကော။ တတ္ထ ယော ဥက္ကုဋိကပ္ပဓာနာဒီဟိ ဒုက္ခေ နိဇ္ဇိဏ္ဏေ သမ္ပရာယေ အတ္တာ သုခီ အမရော ဟောတီတိ ဧဝံ ပဝတ္တော၊ သော အမရတ္ထာယ ဝိတက္ကော နာမ။ ယော ပန ဒိဋ္ဌိဂတိကဿ ဧကသ္မိံ ပက္ခေ အသဏ္ဌဟိတွာ ‘‘ဧဝမ္ပိ မေ နော၊ တထာပိ မေ နော၊ အညထာပိ မေ နော’’တိအာဒိနာ အမရမစ္ဆော ဝိယ ဂဟေတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ ပဝတ္တော၊ သော အမရော ဝိတက္ကော နာမ။ တံ ဒုဝိဓမ္ပိ ဧကတော ကတွာ ဣဓ ‘‘အမရဝိတက္ကော’’တိ ဝုတ္တော။

အနုဒ္ဒယတာ ပတိရူပကေန ပန ဂိဟီဟိ သဟသောကိသဟနန္ဒိတာဒိဝသေန ဂေဟသိတပေမေန ယုတ္တော ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော နာမ။ လာဘေန စေဝ သက္ကာရေန စ ကိတ္တိသဒ္ဒေန စ သဒ္ဓိံ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ယုတ္တော ဂေဟသိတော ဝိတက္ကော လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော နာမ၊ တဿ ပန ‘‘အဟော ဝတ မေ လာဘာဒယော ဥပ္ပဇ္ဇေယျု’’န္တိအာဒိနာ ပဝတ္တိအာကာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘အဟော ဝတ မံ ပရေ န အဝဇာနေယျု’’န္တိ ဥပ္ပန္နော ဂေဟသိတော ဝိတက္ကော အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော နာမ။ ဧကကံ။

ဒုကာဒီသု ကောဓာဒယော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထေ ဝဇ္ဇေတွာ အဝသေသာနညေဝ ဝဏ္ဏနာ ဟောတိ။ တတ္ထ ဒုကေသု တာဝ ဥပနာဟောတိအာဒီသု ပုဗ္ဗဘာဂေ ကောဓော ‘‘အက္ကောစ္ဆိမ’’န္တိအာဒိနာ အာသေဝနေန အပရကာလေ ဝေရစိတ္တေ ဒဠှတရံ အာဗဒ္ဓါ ဥပနာဟော နာမ၊ ယေန သမန္နာဂတော ဝေရံ နိဿဇ္ဇိတုံ န သက္ကောတိ ဝသာတေလမက္ခိတပိလောတိကာ ဝိယ၊ သောဓိယမာနမ္ပိဿ စိတ္တံ န ပရိသုဇ္ဈတိ၊ သွာယံ ဝေရုပနိဗန္ဓနလက္ခဏော။

ပရဂုဏံ ပန ဝိနာသေတွာ တတ္ထ ဒေါသမက္ခနဝသေန ပဝတ္တော ကောဓော မက္ခော နာမ။ အယံ ဟိ ပဌမတရံ ¶ အတ္တနော စိတ္တံ ဂူထော ဝိယ ဂူထဂ္ဂါဟကံ ဟတ္ထံ မက္ခေတိ၊ ပစ္ဆာ ¶ ပရန္တိ ‘‘မက္ခော’’တိ ဝုတ္တော၊ သွာယံ ပရဂုဏမက္ခနလက္ခဏော။ ပဠာသေတီတိ ပဠာသော၊ ပရဿ ဂုဏေ ဒဿေတွာ အတ္တနော ဂုဏေဟိ သမေ ကရောတီတိ အတ္ထော။ တထာပဝတ္တော လောဘော၊ သွာယံ ယုဂဂ္ဂါဟလက္ခဏော။

ဒွါရတ္တယေပိ ဝိဇ္ဇမာနဿေဝ ဒေါသဿ ပဋိစ္ဆာဒနတော စက္ခုမောဟနမာယာ ဝိယာတိ မာယာ၊ သာ ကတဒေါသပဋိစ္ဆာဒနလက္ခဏာ။ သဌဿ ဘာဝေါ၊ ကမ္မံ ဝါ သာဌေယျံ၊ ကေရာဋိယံ၊ တံ အဝိဇ္ဇမာနဂုဏပ္ပကာသနလက္ခဏံ။

အနဇ္ဇဝါဒယော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တအဇ္ဇဝါဒိပဋိပက္ခအကုသလဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဇ္ဈတ္တသံယောဇနန္တိအာဒီသု အဇ္ဈတ္တန္တိ ကာမဘဝေါ၊ တတ္ထ သတ္တေ ဗန္ဓနဝသေန ပဝတ္တာနိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ အဇ္ဈတ္တသံယောဇနံ နာမ။ ဗဟိဒ္ဓါတိ ရူပါရူပဘဝေါ။ တတ္ထ ဗန္ဓနဝသေန ပဝတ္တာနိ ပဉ္စ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ ဗဟိဒ္ဓါသံယောဇနံ နာမ။ ကာမဘဝေ ဟိ သတ္တာနံ အာလယော ဗဟုကော၊ န ဣတရေသု၊ တသ္မာ သော အဇ္ဈတ္တံ ဣတရေ စ ဗဟိဒ္ဓါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒုကံ။

တိကေသု ပန လောဘာဒီနိ တီဏိ အကုသလမူလာနိ နာမ။ ကာမဗျာပါဒဝိဟိံသာသမ္ပယုတ္တာ ဝိတက္ကာ တယော အကုသလဝိတက္ကာ နာမ။ တေ ဧဝ သညာသီသေန တိဿော အကုသလသညာ။ သဘာဝဋ္ဌေန တိဿော အကုသလဓာတုယောတိ စ ဝုစ္စန္တိ။ ကာယဝစီမနောဒုစ္စရိတာနိ တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ နာမ၊ တာနိ ဒွါရတ္တယပ္ပဝတ္တာနံ ပါဏာတိပါတာဒီနံ၊ သဗ္ဗာကုသလာနံ ဝါ ဝသေန ယောဇေတဗ္ဗာနိ။ သုတ္တန္တပရိယာယေန ပန ဒိဋ္ဌာသဝဝဇ္ဇိတာ ကာမာသဝါဒယော တယော အာသဝါ နာမ။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာသီလဗ္ဗတပရာမာသာ တီဏိ သံယောဇနာနိ နာမ။

ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ ဝိဘဝတဏှာ စ တိဿော တဏှာ နာမ။ တတ္ထ သဿတဒိဋ္ဌိသဟဂတော ရာဂေါ ဘဝတဏှာ၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတော ¶ ရာဂေါ ဝိဘဝတဏှာ၊ အဝသေသာ ပန သဗ္ဗာပိ တဏှာ ကာမတဏှာ။ ကာမဓာတုပဋိသံယုတ္တော ဝါ ရာဂေါ ကာမတဏှာ၊ ရူပါရူပဓာတုပဋိသံယုတ္တော ဘဝတဏှာ၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတော ဝိဘဝတဏှာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကာမတဏှာ ရူပတဏှာ အရူပတဏှာ စ အပရာပိ တိဿော တဏှာ နာမ။ ရူပတဏှာ အရူပတဏှာ နိရောဓတဏှာ စ ပုန အပရာပိ တိဿော တဏှာ နာမ။ တတ္ထ နိရောဓတဏှာတိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတော။ ကာမေသနာ ဘဝေသနာ ဗြဟ္မစရိယေသနာ စ တိဿော ဧသနာ နာမ။ တတ္ထ ဗြဟ္မစရိယေသနာတိ သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသင်္ခါတဗြဟ္မစရိယဿ ဂဝေသနာ။ ‘‘သေယျောဟမသ္မီတိ ¶ ဝိဓာ၊ သဒိသောဟမသ္မီတိ ဝိဓာ၊ ဟီနောဟမသ္မီတိ ဝိဓာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တမာနဝိဓာ တိဿော ဝိဓာ နာမ။ မာနော ဟိ သေယျာဒိဝသေန ဝိဒဟနတော မညနတော ‘‘ဝိဓာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဇာတိဇရာမရဏာနိ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာနိ ဘယာနိ တီဏိ ဘယာနိ နာမ။ ‘‘အတီတံ ဝါ အဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တာနိ တီဏိ၊ ဗုဒ္ဓါဒီသု ကင်္ခနဝိစိကိစ္ဆနဝသေန ပဝတ္တာ တိဿော အဝိဇ္ဇာ တီဏိ တမာနိ နာမ။ ဝိစိကိစ္ဆာသီသေန တဿ ဝိဘင်္ဂေ တံသမ္ပယုတ္တာ အဝိဇ္ဇာဝ ဝုတ္တာ၊ တဿာ ဧဝ ပဋိစ္ဆာဒကတ္တေနပိ တမဘာဝတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ယံ ကိဉ္စိ ပန သတ္တဿ သုခါဒိကံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ သဗ္ဗံ ပုဗ္ဗေကတဟေတူတိ ဧကံ တိတ္ထာယတနံ၊ ဣဿရနိမ္မာနဟေတူတိ ဒုတိယံ၊ အဟေတုအပ္ပစ္စယာတိ တတိယန္တိ ဣမာနိ တီဏိ တိတ္ထာယတနာနိ နာမ။ တတ္ထ ပဌမဝါဒီ ကုသလာကုသလကိရိယဥတုစိတ္တာဟာရာဒိကံ၊ ဂတိဥပဓိအာဒိကံ၊ သပ္ပုရိသူပနိဿယသဒ္ဓမ္မဿဝနာဒိကဉ္စ သဗ္ဗံ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဧကံ ကမ္မဝိပါကမေဝ သမ္ပဋိစ္ဆတိ၊ ဣတရေ ပန ဒွေပိ သဗ္ဗံ ဟေတုံ ပဋိက္ခိပိတွာ ဣဿရဟေတုကံ၊ အဟေတုကဉ္စ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ၊ တေသံ တိဏ္ဏံ ဝါဒါနံ ဝသေနေဝ ပယောဇနာဘာဝါဒိတော ယထာနုရူပံ ဒေါသော ဉာတဗ္ဗော။ ဂန္ထဝိတ္ထာရဘယေန ပနေတ္ထ န ဝိတ္ထာရယိမှ။

ရာဂဒေါသမောဟာ ¶ ပန တယော ပလိဗောဓဋ္ဌေန ကိဉ္စနာ နာမ။ တေ ဧဝ ဟိ ကိလေသဋ္ဌေန အင်္ဂဏာနိ၊ မလီနဘာဝကရဏဋ္ဌေန မလာနိ၊ ပက္ခလနပါတဟေတုတော ဝိသမာနိ စ ဟောန္တိ။ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကာယဝစီမနောဝိသမာနိ အပရာနိပိ တီဏိ ဝိသမာနိ နာမ။ ရာဂဒေါသမောဟာ အနုဒဟနဋ္ဌေန တယော အဂ္ဂီ၊ ကသဋနိရောဇဋ္ဌေန ကသာဝါ စ ဟောန္တိ။ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကာယကသာဝါဒယော ပန အပရေပိ တယော ကသာဝါ နာမ။ အဿာဒဒိဋ္ဌိတ္တိကေ ကာမပရိဘောဂေ ‘‘နတ္ထိ ကာမေသု ဒေါသော’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ သဿတဒိဋ္ဌိ အဿာဒဒိဋ္ဌိ နာမ။ ဝီသတိဝတ္ထုကာ ပန အတ္တဒိဋ္ဌိ အတ္တာနံ အနုဂတတ္တာ အတ္တာနုဒိဋ္ဌိ နာမ။ တဿာ ပန ‘‘ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ၊ ရူပဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ၊ အတ္တနိ ဝါ ရူပံ၊ ရူပသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ သမနုပဿတီ’’တိ ဧဝံ ရူပက္ခန္ဓေ စတဿော ဒိဋ္ဌိယော။ ဧဝံ သေသက္ခန္ဓေသုပီတိ ဝီသတိဝတ္ထုကတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တတ္ထ စ ရူပံ အတ္တတောဒိအာဒိနာ ပဉ္စက္ခန္ဓေ အတ္တတော ဂဟဏဝသေန ပဝတ္တာ ပဉ္စ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယော၊ သေသာ ပန သဿတဒိဋ္ဌိယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာ ပန နတ္ထိကဒိဋ္ဌိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နာမ၊ လာမကဒိဋ္ဌီတိ အတ္ထော။ အရတိတ္တိကေ ပါဏိလေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိ သတ္တာနံ ¶ ဝိဟိံသနာ ဝိဟေသာ နာမ။ ဒွါရတ္တယပ္ပဝတ္တအကုသလဓမ္မဿ စရိယာ အဓမ္မစရိယာ နာမ။ ဒေါဝစဿတာတိကေ သာဝ ကာမဗျာပါဒဝိဟိံသာသညာ နာနာရမ္မဏေသု ပဝတ္တိတော၊ နာနာဘူတတ္တာ စ နာနတ္တသညာ နာမ။ ဥဒ္ဓစ္စတ္တိကေ ကုသီတဿ ဘာဝေါ ကောသဇ္ဇံ၊ ပမာဒေါဝ။ အနာဒရိယတ္တိကေ ဩဝါဒဿ အနာဒိယနဝသပ္ပဝတ္တော ကောဓော အနာဒရိယံ နာမ။ အဿဒ္ဓိယတ္တိကေ ရတနတ္တယကမ္မဖလာနံ အသဒ္ဒဟနဝသပ္ပဝတ္တာ အကုသလဓမ္မာ အဿဒ္ဓိယံ နာမ။ ပဉ္စဝိဓမစ္ဆရိယဝသေန ‘‘ဒေဟီ’’တိ ဝစနဿ အဇာနနာ အဝဒညုတာ နာမ။

ဥဒ္ဓစ္စတ္တိကေ ¶ မနစ္ဆဋ္ဌေသု ဣန္ဒြိယေသု အဂုတ္တဒွါရတာ အသံဝရော နာမ။ ကာယိကဝါစသိကဝီတိက္ကမော ဒုဿီလျံ နာမ။ အရိယတ္တိကေ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဒဿနောပါသနာဒီသု အနိစ္ဆာ အရိယာနံ အဒဿနကမျတာ နာမ။ ဗောဓိပက္ခိကသဒ္ဓမ္မဿ သဝနဓာရဏာဒီသု အနိစ္ဆာ သဒ္ဓမ္မံ အသောတုကမျတာ နာမ။ ပရဿ ဒေါသာရောပနေ ရန္ဓဂဝေသိတာသင်္ခါတော ဥပါရမ္ဘောဝ ဥပါရမ္ဘစိတ္တတာ နာမ။ မုဋ္ဌဿစ္စတ္တိကေ ဥဒ္ဓစ္စံ စေတသော ဝိက္ခေပေါ နာမ။ အယောနိသောမနသိကာရတ္တိကေ ‘‘အနိစ္စေ နိစ္စ’’န္တိအာဒိနာ၊ သစ္စပဋိပက္ခဝသေန ဝါ အနုပါယမနသိကာရသင်္ခါတံ အာဝဇ္ဇနစိတ္တံ အယောနိသောမနသိကာရော နာမ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာဒယော အဋ္ဌ မိစ္ဆာမဂ္ဂါ ကုမ္မဂ္ဂေါ နာမ၊ မိစ္ဆာမဂ္ဂဿ အာသေဝနာ ကုမ္မဂ္ဂသေဝနာ နာမ။ ထိနမိဒ္ဓံ စေတသော စ လီနတ္တံ နာမ။ တိကံ။

စတုက္ကေသု စီဝရာဒီသု စတူသု ပစ္စယေသု ‘‘ကတ္ထ မနာပံ လဘိဿာမီ’’တိ တဏှာယ ဥပ္ပာဒေါ စတ္တာရော တဏှုပ္ပာဒါ နာမ။ န ဂစ္ဆန္တိ ဧတာဟိ အရိယာတိ အဂတိယော၊ ဆန္ဒဒေါသမောဟဘယာ။ တာ ဟိ အဂန္တဗ္ဗမဂ္ဂဂမနာနိ အကတ္တဗ္ဗကရဏာနိ စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ နာမ။ တတ္ထ ဆန္ဒောတိ ပက္ခပါတရာဂေါ။ ဘယန္တိ တထာပဝတ္တော ဒေါသော။ အနိစ္စာဒီသု ‘‘နိစ္စံ သုခံ အတ္တာ သုဘ’’န္တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ စတ္တာရော ဝိပရိယာသာ ဝိပရီတတော ဓမ္မေ ဧသနတော။ တေသု ဝါ အာသနတော ပဝိသနတော စတ္တာရော ဝိပရိယာသာ နာမ။ တေ သညာစိတ္တဒိဋ္ဌိဝိပရိယာသဝသေန ပစ္စေကံ တယော တယော ဟုတွာ ဒွါဒသ ဟောန္တိ။ တေသု အနိစ္စေ နိစ္စံ၊ အနတ္တနိ အတ္တာတိ သညာစိတ္တဒိဋ္ဌိဝိပရိယာသာ ဆ၊ ဒုက္ခေ သုခံ၊ အသုဘေ သုဘန္တိ ဒိဋ္ဌိဝိပရိယာသာ ဒွေ စာတိ အဋ္ဌ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ပဟီယန္တိ၊ အသုဘေ သုဘန္တိ သညာစိတ္တဝိပရိယာသာ ဒွေ အနာဂါမိမဂ္ဂေန၊ ဒုက္ခေ သုခန္တိ သညာစိတ္တဝိပရိယာသာ ဒွေ အရဟတ္တမဂ္ဂေနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အဒိဋ္ဌေ ¶ ¶ ဒိဋ္ဌံ၊ အသုတေ သုတံ၊ အမုတေ မုတံ၊ အဝိညာတေ ဝိညာတန္တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ စတ္တာရော အနရိယဝေါဟာရာ နာမ။ ဒိဋ္ဌာဒီသု ပန အဒိဋ္ဌံ အသုတံ အမုတံ အဝိညာတန္တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ အပရေပိ စတ္တာရော အနရိယဝေါဟာရာ နာမ။ ဣမေ စ ပုရိမေဟိ သဒ္ဓိံ အဋ္ဌ အနရိယဝေါဟာရာတိပိ ဝုစ္စန္တိ။ ပါဏာတိပါတအဒိန္နာဒါနကာမေသုမိစ္ဆာစာရမုသာဝါဒါ စတ္တာရိ ဒုစ္စရိတာနိ နာမ။ မုသာဝါဒါဒိဝစီဒုစ္စရိတာနိ အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဝစီဒုစ္စရိတာနိ နာမ။ ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏဘယာနိ စတ္တာရိ ဘယာနိ နာမ။ ရာဇစောရအဂ္ဂိဥဒကဘယာနိ စတ္တာရိ၊ သမုဒ္ဒံ ဩရောဟန္တဿ ပန ဥပ္ပဇ္ဇနကာနိ ဦမိကုမ္ဘီလအာဝဋ္ဋသုသုကာဘယာနိ စ စတ္တာရိ၊ အတ္တာနုဝါဒပရာနုဝါဒဒဏ္ဍဒုဂ္ဂတိဘယာနိ စတ္တာရိ စာတိ ဣမာနိ ဝါ အပရာနိ တီဏိ စတုက္ကာနိ စတ္တာရိ ဘယာနိ နာမ။ တတ္ထ သုသုကာတိ စဏ္ဍမစ္ဆာ။ သဗ္ဗာနိပိ စေတာနိ ဘယာနိ ပဋိဃစိတ္တာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ သဗ္ဗံ သုခဒုက္ခာဒိကံ သယံကတံ ပရံကတံ ဥဘယကတံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နန္တိ ဧဝံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဣမာ စတဿော ဒိဋ္ဌိယော နာမ။ စတုက္ကံ။

ပဉ္စကေသု ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာတိအာဒီသု ဩရံ ဝုစ္စတိ ကာမဓာတု ဟေဋ္ဌာဘာဝတော၊ တတ္ထ ဥပပတ္တိနိပ္ဖာဒနတော တံ ဩရံ ဘဇန္တီတိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာသီလဗ္ဗတပရာမာသကာမရာဂပဋိဃာ ပဉ္စ ဩရမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ နာမ။ ဥဒ္ဓန္တိ ရူပါရူပဓာတု ဥပရိဘာဝတော၊ တံ ဝုတ္တနယေန ဘဇန္တီတိ ရူပရာဂအရူပရာဂမာနဥဒ္ဓစ္စအဝိဇ္ဇာ ပဉ္စ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ နာမ။ ရာဂဒေါသမောဟမာနဒိဋ္ဌိယော ပဉ္စ လဂ္ဂနဋ္ဌေန သင်္ဂါ နာမ။ တေ ဧဝ ပဉ္စ အနုပဝိသနဋ္ဌေန၊ တုဒနဋ္ဌေန စ ပဉ္စ သလ္လာ နာမ။ သတ္ထုဓမ္မသင်္ဃသိက္ခာသု ကင်္ခနာနိ စတ္တာရိ၊ သဗြဟ္မစာရီသု ကုပိတစိတ္တတာ စာတိ ဣမေ ပဉ္စ စိတ္တဿ ထဒ္ဓကစဝရခါဏုကဘာဝကရဏတ္တာ စေတောခိလာ နာမ။ ကာမေသု အဝီတရာဂေါ။ ကာယေ…ပေ… ရူပေ…ပေ… ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေယျသုခံ ¶ ပဿသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ၊ အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗြဟ္မစရိယံ စရတီတိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ပဉ္စ ဓမ္မာ စိတ္တံ ဗန္ဓိတွာ မုဋ္ဌိယံ ကတွာ ဝိယ ဂဟဏတော စေတသောဝိနိဗန္ဓာ နာမ။ တတ္ထ ကာယေတိ အဇ္ဈတ္တိကေ ကာယေ၊ ရူပေတိ ဗဟိဒ္ဓါရူပေ။ သညီ အတ္တာ၊ အသညီ အတ္တာ၊ နေဝသညီနာသညီ အတ္တာ၊ သံဝိဇ္ဇမာနော ပန အတ္တာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ ဝါ ပါပုဏာတီတိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌိယော နာမ။

ပါဏာတိပါတာဒိမဇ္ဇပါနပရိယောသာနာ ပဉ္စ ဝေရကရဏဋ္ဌေန ဝေရာ နာမ။ ဉာတိဘောဂရောဂသီလဒိဋ္ဌိဗျသနာနိ ပဉ္စ ဗျသနာ နာမ။ တတ္ထ ဗျသနာတိ ဝိနာသသဟဇာတာ၊ တတော ဥပ္ပန္နာ အကုသလာ ¶ ။ ဗဟုဇနဿ အပ္ပိယတာ၊ ဝေရဗဟုလတာ၊ ဝဇ္ဇဗဟုလတာ၊ သမ္မူဠှမရဏံ၊ အပါယဂမနန္တိ ဣမေ ပဉ္စ အက္ခန္တိယာ အာဒီနဝါ၊ အနဓိဝါသနာယ ဒေါသာတိ အတ္ထော။ အာဇီဝကဘယံ အသိလောကဘယံ ပရိသသာရဇ္ဇဘယံ မရဏဘယံ ဒုဂ္ဂတိဘယန္တိ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ နာမ။ ယာဝဒတ္ထံ ပဉ္စကာမဂုဏပရိဘောဂေန စေဝ ပဌမဇ္ဈာနာဒီဟိ စတူဟိ ဈာနေဟိ စာတိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ အတ္တာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတီတိ ပဝတ္တာ ဝါဒါ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါ နာမ။ ပဉ္စကံ။

ဆက္ကေသု ပန ကောဓော မက္ခော ဣဿာ သာဌေယျံ ပါပိစ္ဆတာ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိတာတိ ဣမာနိ ဆ ဝိဝါဒမူလာနိ။ မနာပိယေသု ရူပါဒီသု ဆသု အာရမ္မဏေသု ဆန္ဒရာဂေါတိ ဣမေ ဆ ဆန္ဒရာဂါ ဂေဟသိတာ ဓမ္မာ နာမ။ အမနာပိယေသု ဆသု အာရမ္မဏေသု ပဋိဃော ဆ ဝိရောဓဝတ္ထူနိ နာမ။ ဝိရောဓော ဧဝ ဝတ္ထု ဝိရောဓဝတ္ထု။ ဆသု အာရမ္မဏေသု တဏှာဝ ဆ တဏှာကာယာ နာမ။ သတ္ထုဓမ္မသင်္ဃသိက္ခာသု၊ အပ္ပမာဒေ၊ ပဋိသန္ထာရေ စ အဂါရဝါ ဆ အဂါရဝါ နာမ။ ကမ္မာရာမတာ၊ ဘဿနိဒ္ဒါသင်္ဂဏိကသံသဂ္ဂပပဉ္စာရာမတာ စ ဆ ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ နာမ၊ ပရိဟာနိကရာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ သဝနဒဿနသမုလ္လပနပရိဘောဂကာယသံသဂ္ဂေသု ¶ ပဉ္စသု ယုတ္တပယုတ္တတာ သံသဂ္ဂါရာမတာ။ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိပပဉ္စေသု ယုတ္တပယုတ္တတာ ပပဉ္စာရာမတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကမ္မဘဿနိဒ္ဒါသင်္ဂဏိကာရာမတာ စတ္တာရော၊ ဒေါဝစဿတာ၊ ပါပမိတ္တတာ ဒွေ စာတိ ဣမေ အပရေပိ ဆ ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ နာမ။

သောမနဿဋ္ဌာနိယေသု ရူပါဒီသု ဆသု အာရမ္မဏေသု ဥပ္ပန္နာ ဂေဟသိတသောမနဿသမ္ပယုတ္တာ ဝိစာရာ သောမနဿုပဝိစာရာ နာမ၊ ဝိတက္ကာဒယော ဓမ္မာ၊ တံသမ္ပယုတ္တာ စာတိ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ဧသ နယော ဣတရဒွယေပိ။ အညာဏသဟိတာ ပနေတ္ထ ဝေဒနုပေက္ခာ ဥပေက္ခာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ယာ ‘‘အညာဏုပေက္ခာ’’တိပိ ဝုစ္စတိ။ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌမဇ္ဈတ္တေသု ဆသု အာရမ္မဏေသု ယထာက္ကမံ ဥပ္ပန္နာ ဝေဒနာ ‘‘ဆ ဂေဟသိတာနိ သောမနဿာနီ’’တိအာဒိနာ ဆက္ကတ္တယေန ဝုတ္တာ။ ‘‘အတ္ထိ မေ အတ္တာ’’တိ ဝါ၊ ‘‘နတ္ထိ မေ အတ္တာ’’တိ ဝါ၊ ‘‘အတ္တနာ ဝါ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘အတ္တနာ ဝါ အနတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘အတ္တနာ ဝါ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘သော မေ အယံ အတ္တာ ကာရကော ဝေဒကော နိစ္စော ဓုဝေါ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဣမာ ဆ ဒိဋ္ဌိယော နာမ။ တတ္ထ အတ္ထီတိ သဿတဒိဋ္ဌိ။ နတ္ထီတိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ။ ပဉ္စပိ ခန္ဓေ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဂဟေတွာ သညာက္ခန္ဓေန သေသာနံ ဇာနနဝသေန အတ္တနာ ဝါ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီတိ ဒိဋ္ဌိ၊ သညာက္ခန္ဓံ ပန ‘‘အတ္တာ’’တိ၊ ဣတရေ စ ‘‘အနတ္တာ’’တိ ဂဟေတွာ အတ္တနာ ဝါ အနတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီတိ ဒိဋ္ဌိ၊ သညာက္ခန္ဓံ ¶ ပန ‘‘အနတ္တာ’’တိ၊ ဣတရေ စ ‘‘အတ္တာ’’တိ ဂဟေတွာ အနတ္တနာ ဝါ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီတိ ဒိဋ္ဌိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဆက္ကံ။

သတ္တကေသု ပန ကာမရာဂပဋိဃမာနဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာဘဝရာဂအဝိဇ္ဇာ သတ္တ ထာမဂတဋ္ဌေန၊ အပ္ပဟီနဋ္ဌေန စ စိတ္တသန္တာနေ အနု အနု သယနတော အနုသယာ နာမ။ တေ ဧဝ သတ္တေ ဝဋ္ဋသ္မိံ သံယောဇနတော သံယောဇနာနိ။ သမုဒါစာရဝသေန ပရိယုဋ္ဌာနတော ပရိယုဋ္ဌာနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဿဒ္ဓိယံ ¶ အဟိရိကံ အနောတ္တပ္ပံ အပ္ပဿုတတာ ကောသဇ္ဇံ မုဋ္ဌဿစ္စံ ဒုပ္ပညတာတိ ဣမေ သတ္တ အသတံ အသပ္ပုရိသာနံ၊ အသန္တာ ဝါ လာမကာ ဓမ္မာတိ အသဒ္ဓမ္မာ နာမ။ ပါဏာတိပါတာဒယော ကာယဝစီဒုစ္စရိတာနိ သတ္တ ဒုစ္စရိတာနိ နာမ။ မာနော အတိမာနော မာနာတိမာနော ဩမာနော အဓိမာနော အသ္မိမာနော မိစ္ဆာမာနောတိ ဣမေ သတ္တ မာနာ နာမ။ ‘‘မနုဿလောကေ မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝေါ အတ္တာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ တထာ ဆသု ဒေဝလောကေသု ဒိဗ္ဗော ကဗဠီကာရဘက္ခော အတ္တာ၊ ရူပလောကေ ရူပီ မနောမယော အတ္တာ၊ စတူသု အရူပဘဝေသု စတုဗ္ဗိဓော အရူပီ အတ္တာ တတ္ထ တတ္ထ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနဿတိ န ဟောတိ ပရံ မရဏာ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ သတ္တ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယော သတ္တ ဒိဋ္ဌိယော နာမ။ ဧတ္ထ စ အာဒိတော တိဿော ဒိဋ္ဌိယော ရူပက္ခန္ဓံ အတ္တတော ဂဟေတွာ ပဝတ္တာ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယော၊ သေသာ စတဿော အရူပက္ခန္ဓေတိ ဉာတဗ္ဗာ။ သတ္တကံ။

အဋ္ဌကေသု ပန လောဘော ဒေါသော မောဟော မာနော ဒိဋ္ဌိ ဝိစိကိစ္ဆာ ထိနံ ဥဒ္ဓစ္စဉ္စာတိ အဋ္ဌ ကိလေသဝတ္ထူနိ နာမ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ မေ’’တိ ဧကံ၊ တထာ ‘‘ကတံ မေ’’တိ၊ ‘‘မဂ္ဂေါ မေ ဂန္တဗ္ဗော’’တိ၊ ‘‘ဂတော’’တိ၊ ‘‘အပ္ပကံ မေ ဘုတ္တ’’န္တိ၊ ‘‘သုဘုတ္တ’’န္တိ၊ ‘‘အာဗာဓော မေ ဥပ္ပန္နော’’တိ၊ ‘‘အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ’’တိ ဧကန္တိ ဣမာနိ အဋ္ဌ ကုသီတဝတ္ထူနိ နာမ၊ ကုသီတဿ ကောသဇ္ဇကာရဏာနီတိ အတ္ထော။ လာဘေ အလာဘေ စ ယသေ အယသေ စ ပသံသာယ နိန္ဒာယ စ သုခေ ဒုက္ခေ စ ယထာက္ကမံ ရာဂဒေါသေဟိ စိတ္တဿ ပဋိဟနနံ အဋ္ဌသု လောကဓမ္မေသု စိတ္တဿ ပဋိဃာတော နာမ။ ဟေဋ္ဌာ ဒွီဟိ စတုက္ကေဟိ ဝုတ္တာ အဋ္ဌ အနရိယဝေါဟာရာ နာမ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာဒယော အဋ္ဌ မိစ္ဆတ္တာ နာမ။ ဘိက္ခူဟိ ဝိဇ္ဇမာနာယ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနဿ ‘‘န သရာမီ’’တိ နိဗ္ဗေဌနံ ဧကံ၊ ‘‘တွံ ဗာလော’’တိအာဒိနာ ¶ စောဒကပဋိပ္ဖရဏံ ဧကံ၊ တထာ ‘‘တုဝံ စေတမာပန္နော’’တိ စောဒကဿ ပစ္စာရောပနံ၊ အညေနညံ ပဋိစရဏံ၊ သင်္ဃေ ဗာဟာဝိက္ခေပဘဏနံ၊ တုဏှီဘာဝေန ဝိဟေဌနံ၊ သင်္ဃံ၊ စောဒကဉ္စ အနာဒိယိတွာ ပက္ကမနံ၊ စောဒနာဘယာ သိက္ခာပစ္စက္ခာနန္တိ ဣမေ အဋ္ဌ ပုရိသဒေါသာ နာမ။ အသညီ အတ္တာ ရူပီ၊ အရူပီ ¶ ၊ ရူပီ စ အရူပီ စ၊ နေဝရူပီနာရူပီ၊ အန္တဝါ၊ အနန္တဝါ၊ အန္တဝါ စ အနန္တဝါ စ၊ နေဝန္တဝါနာနန္တဝါတိ ဧဝံ ပဝတ္တာ အဋ္ဌ အသညီဝါဒါ နာမ။ နေဝသညီနာသညီ အတ္တာ ရူပီ အရူပီတိအာဒိနာ ပဝတ္တာ အဋ္ဌ နေဝသညီနာသညီဝါဒါ နာမ။ အဋ္ဌကံ။

နဝကေသု ပန ‘‘အနတ္ထံ မေ အစရိ၊ စရတိ၊ စရိဿတိ၊ ပိယဿ မေ အနတ္ထံ အစရိ၊ စရတိ၊ စရိဿတိ၊ အပ္ပိယဿ မေ အတ္ထံ အစရိ၊ စရတိ၊ စရိဿတီ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တာ နဝ အာဃာတာ ဧဝ အာဃာတဝတ္ထူနိ နာမ။ ကောဓော မက္ခော ဣဿာ မစ္ဆရိယံ မာယာ သာဌေယျံ မုသာဝါဒေါ ပါပိစ္ဆတာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီတိ ဣမာနိ နဝ ပုရိသမလာနိ နာမ။ ‘‘သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီ’’တိအာဒယော နဝဝိဓာ မာနာ နာမ။ ‘‘တဏှံ ပဋိစ္စ ပရိယေသနာ၊ ပရိယေသနံ ပဋိစ္စ လာဘော၊ တံ ပဋိစ္စ ဝိနိစ္ဆယော၊ တံ ပဋိစ္စ ဆန္ဒရာဂေါ၊ တံ ပဋိစ္စ အဇ္ဈောသာနံ၊ တထာ ပရိဂ္ဂဟော၊ မစ္ဆရိယံ၊ အာရက္ခော၊ အာရက္ခာဓိကရဏံ ဒဏ္ဍာဒါနသတ္ထာဒါနကလဟဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒါဒိအနေကေ ပါပကာ ဓမ္မာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာ ဣမေ နဝ တဏှာမူလကာ ဓမ္မာ နာမ။ တတ္ထ ဝိနိစ္ဆယောတိ ဉာဏတဏှာဒိဋ္ဌိဝိတက္ကဝသေန စတူသု ဝိနိစ္ဆယေသု ဝိတက္ကဝိနိစ္ဆယော ဣဓ အဓိပ္ပေတော။ လာဘံ ဟိ လဘိတွာ ‘‘ဣဒံ ရူပါရမ္မဏတ္ထာယ၊ ဣဒံ သဒ္ဒါရမ္မဏာဒိအတ္ထာယာ’’တိ ဧဝံ ဝိတက္ကေနေဝ ဝိနိစ္ဆယော။ ဆန္ဒရာဂေါ ဒုဗ္ဗလရာဂေါ၊ အဇ္ဈောသာနန္တိ ဗလဝသန္နိဋ္ဌာနံ။ ပရိဂ္ဂဟောတိ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန ပရိဂ္ဂဟကရဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘အသ္မီ’’တိ၊ ‘‘အဟမသ္မီ’’တိ၊ ‘‘အယမဟမသ္မီ’’တိ၊ ‘‘ဘဝိဿ’’န္တိ၊ ‘‘ရူပီ ဘဝိဿ’’န္တိ၊ ‘‘အရူပီ ဘဝိဿ’’န္တိ၊ ‘‘သညီ ဘဝိဿ’’န္တိ၊ ‘‘အသညီ ¶ ဘဝိဿ’’န္တိ၊ ‘‘နေဝသညီနာသညီ ဘဝိဿ’’န္တိ ဧဝံ ဝုတ္တာနိ ဣမာနိ နဝ စလနဋ္ဌေန ဣဉ္ဇိတာနိ နာမ။ ဣမာနေဝ မညနဋ္ဌေန မညိတာနိ၊ ဝိပ္ဖန္ဒနတော ဝိပ္ဖန္ဒိတာနိ၊ ပပဉ္စနတော ပပဉ္စိတာနိ၊ တာနေဝ တေဟိ တေဟိ ကာရဏေဟိ သင်္ခတတ္တာ သင်္ခတာနိ စ နာမ ဟောန္တိ။ သဗ္ဗေဟိ တေဟိ ပဉ္စဟိ နဝကေဟိ မာနော ဧဝ ကထိတော။ သောပိ ဟိ ‘‘အသ္မီ’’တိအာဒီဟိ သညီဟိ စ အာကာရေဟိ ဒိဋ္ဌိ ဝိယ ပဝတ္တတီတိ။ နဝကံ။

ဒသကေသု ပန လောဘော ဒေါသော မောဟော မာနော ဒိဋ္ဌိ ဝိစိကိစ္ဆာ ထိနံ ဥဒ္ဓစ္စံ အဟိရိကံ အနောတ္တပ္ပန္တိ ဣမေ ဒသ ကိလေသာ ဧဝ ကိလေသဝတ္ထူနိ နာမ။ ‘‘အနတ္ထံ မေ အစရီ’’တိအာဒယော နဝ ခါဏုကဏ္ဋကာဒီသု အဋ္ဌာနအာဃာတေန သဒ္ဓိံ ဒသ အာဃာတဝတ္ထူနိ နာမ။ ပါဏာတိပါတာဒယော ဒသ အကုသလကမ္မပထာ နာမ။ ကာမရာဂသံယောဇနံ ပဋိဃမာနဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာသီလဗ္ဗတပရာမာသဘဝရာဂဣဿာမစ္ဆရိယအဝိဇ္ဇာသံယောဇနန္တိ ဣမာနိ ဒသ သံယောဇနာနိ နာမ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာဒယော ¶ အဋ္ဌ၊ မိစ္ဆာဉာဏမိစ္ဆာဝိမုတ္တီဟိ သဒ္ဓိံ ဒသ မိစ္ဆတ္တာ နာမ။ တတ္ထ မိစ္ဆာဉာဏန္တိ ပါပကိရိယာသု ဥပါယစိန္တာဝသေန စေဝ ပါပကံ ကတွာ ‘‘သုကတံ မယာ’’တိ ပစ္စဝေက္ခဏဝသေန စ ပဝတ္တော မောဟော။ မိစ္ဆာဝိမုတ္တီတိ အဝိမုတ္တဿေဝ သတော ဝိမုတ္တသညိတာ။ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္နံ၊ နတ္ထိ ယိဋ္ဌ’’န္တိအာဒီဟိ ဒသဟိ အာကာရေဟိ ပဝတ္တံ နတ္ထိကဒဿနံ ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နာမ။ ‘‘သဿတော လောကော၊ တထာ အသဿတော၊ အန္တဝါ၊ အနန္တဝါ၊ တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ ဝါ၊ ‘‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’’န္တိ ဝါ၊ ‘‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ၊ ‘‘န ဟောတိ…ပေ… ဟောတိ စ န ဟောတိ စ၊ နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ ဧဝံ ပဝတ္တာ ဒသဝတ္ထုကာ အန္တဂ္ဂါဟိကာ ဒိဋ္ဌိ နာမ။ တတ္ထ လောကောတိ ခန္ဓာဒယော၊ ‘‘အန္တဝါ’’တိ ဣဒံ ပရိတ္တံ ကသိဏဇ္ဈာနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘အနန္တဝါ’’တိ ဣဒံ ဝိပုလန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ တထာဂတောတိ သတ္တော။ ဒသကံ။

အဋ္ဌာရသကေသု ¶ တဏှာဝိစရိတာနီတိ တဏှာသမုဒါစာရာ တဏှာပဝတ္တိယော။ အဇ္ဈတ္တိကဿုပါဒါယာတိ အဇ္ဈတ္တိကံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဥပါဒါယ။ ဣဒံ ဟိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ။ တတ္ထ ‘‘အသ္မီတိ ဟောတိ၊ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတိ၊ ဧဝသ္မီတိ ဟောတိ၊ အညထာသ္မီတိ ဟောတိ၊ တထာ ဘဝိဿန္တိ၊ ဣတ္ထံ ဘဝိဿန္တိ၊ ဧဝံ ဘဝိဿန္တိ၊ အညထာ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ၊ တထာ အသ္မီတိ၊ သာတသ္မီတိ ဟောတိ၊ တထာ သိယန္တိ၊ ဣတ္ထံ သိယန္တိ၊ ဧဝံ သိယန္တိ၊ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ၊ တထာ အပါဟံ သိယန္တိ၊ အပါဟံ ဣတ္ထံ သိယန္တိ၊ အပါဟံ ဧဝံ သိယန္တိ၊ အပါဟံ အညတာ သိယန္တိ ဟောတီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာနိ ဣမာနိ အဇ္ဈတ္တိကဿုပါဒါယ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနိ နာမ။

တတ္ထ အသ္မီတိ ဟောတီတိ အဇ္ဈတ္တိကေသု ခန္ဓပဉ္စကေသု သမူဟတော ‘‘အဟမသ္မီ’’တိ ဂဟဏေ သတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ပန ဂဟဏေ သတိ တတော ပရံ အနုပနိဓာယ၊ ဥပနိဓာယ ဝါတိ ဒွိဓာ ဂဟဏံ ဟောတိ။ တတ္ထ အနုပနိဓာယာတိ အညံ အာကာရံ အနုပနိဓာယ အနုပဂမ္မ သကဘာဝမေဝါရမ္မဏံ ကတွာ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတိ။ တဿ ‘‘ခတ္တိယာဒီသု ဣဒံပကာရော အဟ’’န္တိ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဝသေန ဂဟဏံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဥပနိဓာယ ဂဟဏံ ပန ဒုဝိဓံ ဟောတိ သမတော စ အသမတော စ။ တတ္ထ သမတော ဂဟဏံ ဧဝသ္မီတိ ဣဒံ၊ တဿ ယထာ အယံ ခတ္တိယော၊ ဗြာဟ္မဏာဒယော ဝါ ဒေဝမနုဿရူပီအရူပိအာဒယော ဝါ၊ ဧဝမဟမသ္မီတိ အတ္ထော။ အညထာသ္မီတိ ဣဒံ ပန အသမတော ဂဟဏံ၊ တဿ ယထာ ဣမေ ခတ္တိယာဒယော၊ တတော အညထာ အဟံ ဟီနော ဝါ အဓိကော ဝါတိ အတ္ထော။ ဣမာနိ တာဝ ပစ္စုပ္ပန္နဝသေန စတ္တာရိ တဏှာဝိစရိတာနိ၊ ဘဝိဿန္တိအာဒီနိ ပန စတ္တာရိ အနာဂတဝသေန ¶ ဝုတ္တာနိ။ တေသံ ပုရိမစတုက္ကေ ဝုတ္တနယဝသေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ အသ္မီတိအာဒိဒွယံ သဿတုစ္ဆေဒဂ္ဂါဟဝသေန ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဟိ အသ္မီတိ သဿတံ၊ သီဒတီတိ သာတံ၊ အသဿတံ၊ ဣတော ပရာနိ ¶ သိယန္တိအာဒီနိ စတ္တာရိ သံသယပရိဝိတက္ကဝသေန ဝုတ္တာနိ။ အပါဟံ သိယန္တိအာဒီနိ စတ္တာရိ ‘‘အပိ နာမာဟံ ဘဝေယျ’’န္တိ ဧဝံ ပဝတ္တပတ္ထနာကပ္ပနဝသေန ဝုတ္တာနီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အဋ္ဌာရသကံ ပဌမံ။

ဒုတိယေ ဗာဟိရဿုပါဒါယာတိ ဗာဟိရံ ခန္ဓပဉ္စကံ ဥပါဒါယ။ တတ္ထ ‘‘ဣမိနာ အသ္မီတိ ဟောတိ၊ ဣမိနာ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတိ၊ ဣမိနာ ဧဝသ္မီတိ ဟောတိ၊ ဣမိနာ အညထာသ္မီတိ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ အနန္တရေ ဝုတ္တနယေန ဗာဟိရဿုပါဒါယ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ‘‘ဣမိနာ’’တိ ပဒမတ္တမေဝ ဟေတ္ထ ပုရိမေဟိ ဝိသေသော။ တတ္ထ ဣမိနာတိ ဣမိနာ ဗာဟိရေန ရူပေန ဝါ…ပေ… ဝိညာဏေန ဝါတိ အတ္ထော။ တတ္ထ စ ဆတ္တခဂ္ဂဗီဇနိအန္နပါနဓနဓညာဒိဥပကရဏဝသေန ဗာဟိရံ ရူပံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဒါသဒါသိဉာတိပရိဇနဟတ္ထိအဿာဒိဥပကရဏဝသေန ဝေဒနာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမေဟိ ဗာဟိရေဟိ ရူပါဒီဟိ ‘‘ဣတ္ထသ္မီတိ ဧဝသ္မီ’’တိအာဒိနာ သဗ္ဗတ္ထ ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဋ္ဌာရသကံ ဒုတိယံ။

ဣတရေသု ပန တဒေကဇ္ဈံ အဘိသံယူဟိတွာတိအာဒီသု တဒုဘယံ အဋ္ဌာရသကံ ဧကတော ယောဇေတွာ ဆတ္တိံသတဏှာဝိစရိတာနိ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ဧကေကဿ ပုဂ္ဂလဿ အတီတကာလေ ဒွိန္နံ အဋ္ဌာရသကာနံ ဝသေန ဆတ္တိံသ၊ တထာ အနာဂတေ ဆတ္တိံသ ဟောန္တိ။ ပစ္စုပ္ပန္နေ ပန ဧကဿ ယထာလာဘဝသေန တာနိပိ လဗ္ဘန္တိ၊ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဝသေန ပစ္စုပ္ပန္နေပိ ဆတ္တိံသ လဗ္ဘန္တိ။ ဣတိ ဧဝံ ဝုတ္တေန ပကာရေန တံ သဗ္ဗံ ဧကတော ကတွာ သဗ္ဗသတ္တာနံ ကာလတ္တယေပိ ဆန္နံ အဋ္ဌာရသကာနံ ဝသေန အဋ္ဌသတံ တဏှာဝိစရိတာနိ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌတဏှာဝိစရိတသတံ ဟောတီတိ ဧတ္ထာပိ ဧဝမေဝ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

တဏှာဝိစရိတာနိ နိဋ္ဌိတာနိ။

ယာနိ စာတိအာဒီသု ယာနိ စေတ္ထ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ တာနိ ဗြဟ္မဇာလနာမကေ ဒီဃနိကာယဿ ပဌမသုတ္တန္တေ ¶ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၉ အာဒယော) သတ္ထာရာ သယံ အာဟစ္စ ဘာသိတာနီတိ အတ္ထော။ ဗြဟ္မဇာလေ ဟိ စတ္တာရော သဿတဝါဒါ၊ စတ္တာရော ဧကစ္စသဿတိကာ၊ စတ္တာရော အန္တာနန္တိကာ၊ စတ္တာရော အမရာဝိက္ခေပိကာ၊ ဒွေ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နိကာ၊ သောဠသ သညီဝါဒါ၊ အဋ္ဌ အသညီဝါဒါ ¶ ၊ အဋ္ဌ နေဝသညီနာသညီဝါဒါ၊ သတ္တ ဥစ္ဆေဒဝါဒါ၊ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါတိ ဣမာနိ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ သနိဒါနာနိ နာနာနယတော ဝုတ္တာနိ၊ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ နေသံ ဝိဘာဂေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ တာဝေတ္ထ ပဒတ္ထာနုသာရတော ဝိနိစ္ဆယော၊ သေသောပေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော ပဒတ္ထေ ဝုတ္တာနုသာရတောဝ သုဝိညေယျောတိ။

ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ

ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂမာတိကာယ ပန ပဒတ္ထာဒိတော ဝိနိစ္ဆယော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တောဝ။ ယသ္မာ ပန ဘဂဝတာ ဟေဋ္ဌာ နာနာနယတော ဝိဘတ္တာနညေဝ ခန္ဓာယတနာဒီနံ ဒွါဒသန္နံ ဓမ္မကောဋ္ဌာသာနံ ပုန သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကစတုဘူမုပ္ပတ္တိတပ္ပရိယာပန္နတာဒီဟိ ဒသဟိ ဝါရေဟိ အပုဗ္ဗနယသဟဿဝိဘာဝကေဟိ သဗ္ဗဓမ္မာဓိပ္ပာယသင်္ခါတေဟိ ဓမ္မဟဒယေဟိ ဝိဘာဂဒဿနတ္ထမေဝါယံ ဝိဘင်္ဂေါ ဝုတ္တော၊ တသ္မာ ဝိဘင်္ဂနယတော စေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော ဟောတိ။ ဝိဘင်္ဂေ ဟိ ပဌမံ ‘‘ကတိ ခန္ဓာ’’တိအာဒိနာ သပုစ္ဆကံ ဒွါဒသပဒိကံ မာတိကံ နိက္ခိပိတွာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာနုသာရေနေဝ စတုဘူမကသာမညတော သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝါရော နာမ ဝိဘတ္တော၊ တတ္ထ သတ္တ ဖဿာဒယော သတ္တန္နံ ဝိညာဏဓာတူနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဒုတိယော ¶ ပန ဝါရော တေသံ စတူသု ဘူမီသု စတူဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ ဥပ္ပတ္တာနုပ္ပတ္တိဒဿနဝသေန ပဝတ္တော။ တတ္ထ ပဌမကောဋ္ဌာသေ တာဝ –

‘‘ကာမဓာတုယာ ကတိ ခန္ဓာ…ပေ… ကတိ စိတ္တာနိ? ကာမဓာတုယာ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ ဒွါဒသာယတနာနိ၊ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော၊ တီဏိ သစ္စာနိ၊ ဗာဝီသတိန္ဒြိယာနိ၊ နဝ ဟေတူ၊ စတ္တာရော အာဟာရာ၊ သတ္တ ဖဿာ၊ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ စေတနာ၊ စိတ္တာနီ’’တိ –

မာတိကံ နိက္ခိပိတွာ ဝိဘတ္တာ။ တတ္ထ ယသ္မာ စတုဘူမကာပိ ဓမ္မာ ယေဘုယျေန ကာမာဝစရသတ္တာနံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ¶ ၊ န ကာမာဝစရာဝ။ တေနေတ္ထ ‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓာ’’တိအာဒိနာ စတုဘူမကာပိ ဝုတ္တာ။ တတ္ထုပ္ပဇ္ဇနကဓမ္မာ ဟေတ္ထ အဓိပ္ပေတာ၊ န တံဘူမိပရိယာပန္နာဝ။ ရူပဓာတုအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဧတ္ထ စ တီဏိ သစ္စာနီတိ ဣဒံ နိရောဓသစ္စဿ ဒေသဝိနိမုတ္တတာယ ကတ္ထစိ ဒေသေ အနိဒ္ဒိသိတဗ္ဗတော တံ ဝဇ္ဇေတွာ ဝုတ္တံ။ ကာရဏသာပေက္ခာ ဟိ ဓမ္မာ အတ္တနော နိဿယကာရဏဘူတံ ဒေသံ သမာဝသန္တိ အကာရဏဿ အနိဿယတ္တာ၊ ယထာ ဝါ ကဒါစိ ဥပလဗ္ဘမာနာ ဓမ္မာ ကာလနိယတတာယ အတ္တနော သင်္ခတတ္တံဝ သူစေန္တိ။ အညထာ ဣတရကာလေသုပိ ဘာဝဿ စ ပသင်္ဂတော၊ ဧတရဟိပိ ဝါ အဘာဝဿ၊ ဧဝံ ကွစိ ဒေသေ ဥပလဗ္ဘမာနာပီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗဒေသအဗျာပိတာ ပန အသင်္ခတဿ၊ သင်္ခတဿ ဝါ အသမ္ဘဝတော ဧဝ နောပပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဒေသကာလဝိနိမုတ္တမေဝ အသင်္ခတန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ဒုတိယကောဋ္ဌာသေ ပန –

‘‘ရူပဓာတုယာ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ ဆ အာယတနာနိ၊ နဝ ဓာတုယော၊ တီဏိ သစ္စာနိ၊ စုဒ္ဒသိန္ဒြိယာနိ၊ အဋ္ဌ ဟေတူ၊ တယော ¶ အာဟာရာ၊ စတ္တာရော ဖဿာ…ပေ… စတ္တာရိ စိတ္တာနီ’’တိ –

မာတိကံ နိက္ခိပိတွာ ဝိဘတ္တာ။ ယသ္မာ ပန ရူပီနံ ဃာနာဒီနံ အဘာဝေန ဝိဇ္ဇမာနာနိပိ ဂန္ဓာယတနာဒီနိ အာယတနာဒိကိစ္စံ န ကရောန္တိ၊ တသ္မာ တေ ဝဇ္ဇေတွာ ‘‘ဆ အာယတနာနိ၊ နဝ ဓာတုယော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ န တေသံ အဘာဝါ။ ကေစိ ပန ‘‘ရူပလောကေ ဂန္ဓရသာ ကဗဠီကာရော အာဟာရော စ မဟာဘူတာနဉ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗကိစ္စတာ နတ္ထိ၊ တေနေဝ ပါဠိယံ န ဥဒ္ဓဋာ’’တိ ဝတွာ တံ သာဓေတုံ ဗဟုံ ဟေတုပဋိရူပကံ ဝတွာ ပပဉ္စေန္တိ၊ တံ တေသံ မတိမတ္တမေဝါတိ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဂန္ဓာဒီနံ အဝိနိဗ္ဘောဂတ္တာ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတ္တာ၊ ဓာတုသဘာဝတ္တာ စ ဃာနာဒိတ္တယဘာဝဒွယသုခဒုက္ခဒေါမနဿိန္ဒြိယာနိ၊ ပန ဒေါမနဿဟေတုကဗဠီကာရာဟာရဃာနာဒိတ္တယသမ္ဖဿာဒီနိ စ ဝဇ္ဇေတွာ စုဒ္ဒသိန္ဒြိယာဒိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတိယကောဋ္ဌာသေ ပန –

‘‘အရူပဓာတုယာ ¶ စတ္တာရော ခန္ဓာ၊ ဒွေ အာယတနာနိ၊ ဒွေ ဓာတုယော၊ တီဏိ သစ္စာနိ၊ ဧကာဒသိန္ဒြိယာနိ၊ အဋ္ဌ ဟေတူ၊ တယော အာဟာရာ၊ ဧကော ဖဿော…ပေ… ဧကံ စိတ္တ’’န္တိ –

မာတိကံ နိက္ခိပိတွာ ဝိဘတ္တာ။ ဧတ္ထ စ စက္ခုသောတအနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယာနမ္ပိ အဘာဝါ ဧကာဒသိန္ဒြိယာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

စတုတ္ထကောဋ္ဌာသေ ပန –

‘‘အပရိယာပန္နေ စတ္တာရော ခန္ဓာ၊ ဒွေ အာယတနာနိ၊ ဒွေ ဓာတုယော၊ ဒွေ သစ္စာနိ၊ ဒွါဒသိန္ဒြိယာနိ၊ ဆ ဟေတူ၊ တယော အာဟာရာ၊ ဧကော ဖဿော…ပေ… ဧကံ စိတ္တ’’န္တိ –

မာတိကံ ¶ နိက္ခိပိတွာ ဝိဘတ္တာ။ ယသ္မာ စ ဩကာသဝသေန ဝါ သတ္တုပ္ပတ္တိဝသေန ဝါ အပရိယာပန္နဓာတု နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ‘‘အပရိယာပန္နဓာတုယာ’’တိ အဝတွာ နိဗ္ဗတ္တိတလောကုတ္တရမေဝ ဒဿေတုံ ‘‘အပရိယာပန္နေ စတ္တာရော ခန္ဓာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ စတူဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ ဒုတိယော ဝါရော ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတိယော ပန ဝါရော –

‘‘ရူပက္ခန္ဓော ကာမဓာတုပရိယာပန္နော၊ စတ္တာရော ခန္ဓာ သိယာ ကာမဓာတုပရိယာပန္နာ၊ သိယာ န ကာမဓာတုပရိယာပန္နာ’’တိအာဒိနာ –

စတူသု ဘူမီသု စတူဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ တံတံဘူမိပရိယာပန္နဓမ္မဒဿနဝသေန ပဝတ္တော၊ သော စ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာနုသာရေန သက္ကာ ဉာတုန္တိ န ဝိတ္ထာရိတော။ တတ္ထ စ ကာမဓာတုပရိယာပန္နောတိ ကာမာဝစရဘာဝေန တတ္ထ အန္တောဂဓော ကာမာဝစရောတိ အတ္ထော။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။

စတုတ္ထော ပန ဝါရော တီသု ဘူမီသု စတူဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇနကာနုပ္ပဇ္ဇနကဓမ္မဒဿနဝသေန ပဝတ္တော။ တတ္ထ ပဌမကောဋ္ဌာသေ တာဝ –

‘‘ကာမဓာတုယာ ¶ ဥပပတ္တိက္ခဏေ သဗ္ဗေသံ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပါတုဘဝန္တိ၊ ကဿစိ ဧကာဒသာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တိ၊ ကဿစိ ဒသာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တိ၊ ကဿစိ အပရာနိ ဒသ၊ ကဿစိ နဝ၊ ကဿစိ သတ္တ၊ ကဿစိ ဧကာဒသ ဓာတုယော…ပေ… သတ္တ ဓာတုယော။ သဗ္ဗေသံ ဧကံ သစ္စံ ပါတုဘဝတိ။ ကဿစိ စုဒ္ဒသိန္ဒြိယာနိ၊ ကဿစိ တေရသ၊ ကဿစိ အပရာနိ တေရသ၊ ကဿစိ ဒွါဒသ၊ ကဿစိ ဒသ၊ ကဿစိ နဝ၊ ကဿစိ အပရာနိ နဝ၊ ကဿစိ အဋ္ဌ၊ ကဿစိ အပရာနိ အဋ္ဌ၊ ကဿစိ သတ္တ ¶ ၊ ကဿစိ ပဉ္စ၊ ကဿစိ စတ္တာရိန္ဒြိယာနိ ပါတုဘဝန္တိ၊ ကဿစိ တယော ဟေတူ ပါတုဘဝန္တိ၊ ကဿစိ ဒွေ၊ ကဿစိ အဟေတုကာ ပါတုဘဝန္တိ။ သဗ္ဗေသံ စတ္တာရော အာဟာရာ၊ ဧကော ဖဿော…ပေ… ဧကံ စိတ္တံ ပါတုဘဝတီ’’တိ –

မာတိကံ နိက္ခိပိတွာ ဝိဘတ္တာ။ တတ္ထ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ကာမာဝစရာနံ ဩပပါတိကာနံ၊ အာပါယိကာနံ၊ ဒေဝမနုဿာနံ ပရိပုဏ္ဏာယတနာနံ သဒ္ဒါယတနဝဇ္ဇိတာနိ ဧကာဒသာယတနာနိ ပါတုဘဝန္တိ၊ တာနေဝ ဧကာဒသ ဓာတုယော ဟောန္တိ။ သဒ္ဒေါ ဟိ ဧကန္တေန ပဋိသန္ဓိယံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေသညေဝ ပန ဇစ္စန္ဓာနံ ဒသ၊ ဇစ္စဗဓိရာနံ အပရာနိ ဒသ၊ ဇစ္စန္ဓဗဓိရာနံ နဝ၊ ဂဗ္ဘသေယျကာနံ ရူပဂန္ဓရသကာယဖောဋ္ဌဗ္ဗမနောဓမ္မဝသေန သတ္တ အာယတနဓာတုယော ပါတုဘဝန္တိ။ ဩပပါတိကာနံ တိဟေတုကာနံ မနစ္ဆဋ္ဌာနိ ဣန္ဒြိယာနိ၊ ဘာဝဒွယေ ဧကံ၊ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ သောမနဿုပေက္ခိန္ဒြိယေသု ဧကံ၊ သဒ္ဓါဒီနိ ပဉ္စာတိ စုဒ္ဒသိန္ဒြိယာနိ၊ တေသံ ဒွိဟေတုကာနံ ပညိန္ဒြိယံ ဝဇ္ဇေတွာ တေရသ၊ ပဌမကပ္ပိကာနံ မနုဿာနံ တိဟေတုကာနံ ဘာဝိန္ဒြိယံ ဝဇ္ဇေတွာ အပရာနိပိ တေရသ၊ တေသညေဝ ဒုဟေတုကာနံ ဒွါဒသ၊ ဂဗ္ဘသေယျကာနံ ပန တိဟေတုကာနံ ပုရိမေသု စုဒ္ဒသသု စက္ခာဒီနိ စတ္တာရိ ဝဇ္ဇေတွာ ဒသ၊ တေသံ ဒုဟေတုကာနံ နဝ၊ ဩပပါတိကာနံ အဟေတုကာနံ ပရိပုဏ္ဏာယတနာနံ ပုရိမေသု စုဒ္ဒသသု သဒ္ဒါဒီနိ ဝဇ္ဇေတွာ အပရာနိ နဝ၊ တေသညေဝ ဇစ္စန္ဓာနံ အဋ္ဌ၊ တထာ ဗဓိရာနံ၊ အန္ဓဗဓိရာနံ ပန သတ္တ၊ ဂဗ္ဘသေယျကာနံ ပန အဟေတုကာနံ ကာယမနောဘာဝဇီဝိတဥပေက္ခိန္ဒြိယာနိ ပဉ္စ၊ တေသညေဝ နပုံသကာနံ စတ္တာရိ ပါတုဘဝန္တိ။ အဟေတုကစိတ္တေသု ဟိ ဝိဇ္ဇမာနာပိ ဧကဂ္ဂတာ သမာဓိန္ဒြိယတံ န ဂစ္ဆတိ၊ မနောဝိညာဏဓာတုဝသေန ပန ‘‘ဧကော ဖဿော’’တိအာဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဒုတိယကောဋ္ဌာသေ ¶ ပန –

‘‘ရူပဓာတုယာ ¶ ဥပပတ္တိက္ခဏေ ဌပေတွာ အသညသတ္တာနံ ဒေဝါနံ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပါတုဘဝန္တိ။ ပဉ္စာယတနာနိ၊ ပဉ္စ ဓာတုယော၊ ဧကံ သစ္စံ၊ ဒသိန္ဒြိယာနိ၊ တယော ဟေတူ၊ တယော အာဟာရာ၊ ဧကော ဖဿော…ပေ… ဧကံ စိတ္တ’’န္တိ –

မာတိကံ နိက္ခိပိတွာ ဝိဘတ္တာ။ တတ္ထ စက္ခုရူပသောတမနောဓမ္မာနံ ဝသေန ပဉ္စာယတနဓာတုယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထာပိ ဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ အဂ္ဂဟဏေ ကာရဏံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တမေဝ။ စက္ခုသောတမနောဇီဝိတိန္ဒြိယာနိ၊ သောမနဿုပေက္ခာနံ အညတရံ၊ သဒ္ဓါဒီနိ ပဉ္စာတိ ဒသိန္ဒြိယာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

တတိယကောဋ္ဌာသေ ပန –

‘‘အသညသတ္တာနံ ဒေဝါနံ ဥပပတ္တိက္ခဏေ ဧကော ခန္ဓော ပါတုဘဝတိ ရူပက္ခန္ဓော၊ ဒွေ အာယတနာနိ ရူပါယတနံ ဓမ္မာယတနံ၊ ဒွေ ဓာတုယော ရူပဓာတု ဓမ္မဓာတု၊ ဧကံ ဒုက္ခသစ္စံ၊ ဧကံ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ အသညသတ္တာ ဒေဝါ အဟေတုကာ၊ အနာဟာရာ၊ အဖဿကာ…ပေ… အစိတ္တကာ’’တိ –

သနိဒ္ဒေသမာတိကာ နိက္ခိတ္တာ။ ဧတ္ထ စ ရူပမ္ပိ ကိဉ္စာပိ တေသံ အာယတနာဒိကိစ္စံ န ကရောတိ၊ သဝိညာဏကရူပီသု ပန ဂဟိတတ္တာ ဣဓာပိ ဂဟိတံ။ ဂန္ဓာဒယော ပန တတ္ထ န ဂဟိတတ္တာ ဣဓာပိ န ဂဟိတာ၊ နော အဝိဇ္ဇမာနတာယ။ ဧကတလဝါသိကာနံ ဝါ သေသဗြဟ္မာနံ စက္ခုဝိသယတ္တာ ဣဓာပိ ရူပါယတနံ ဥဒ္ဓဋံ၊ အသညီနံ ပန ပဉ္စာယတနာနိ၊ ဧကော အာဟာရော ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

စတုတ္ထကောဋ္ဌာသေ –

‘‘အရူပဓာတုယာ ဥပပတ္တိက္ခဏေ စတ္တာရော ခန္ဓာ၊ ဒွေ အာယတနာနိ၊ ဒွေ ဓာတုယော၊ ဧကံ သစ္စံ၊ အဋ္ဌိန္ဒြိယာနိ ¶ ၊ တယော ဟေတူ၊ တယော အာဟာရာ၊ ဧကော ဖဿော…ပေ… ဧကံ စိတ္တ’’န္တိ –

မာတိကာပဒါနိ နိက္ခိပိတွာ ဝိဘတ္တာ။ ဧတ္ထ စ မနောဇီဝိတဥပေက္ခိန္ဒြိယာနိ၊ သဒ္ဓါဒီနိ ပဉ္စာတိ ¶ အဋ္ဌိန္ဒြိယာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။ ဧဝံ စတူဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ စတုတ္ထော ဝါရော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပဉ္စမော ပန ဝါရော တေသံ ဓမ္မာနံ ဘူမန္တရဝသေန ‘‘ကာမာဝစရဓမ္မာ၊ န ကာမာဝစရာ…ပေ… ပရိယာပန္နာ’’တိ စတ္တာရော ဒုကေ မာတိကာဝသေန နိက္ခိပိတွာ ဝိဘဇနဝသေန ပဝတ္တော၊ သော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထောဝ။

ဆဋ္ဌော ပန ဝါရော သမ္မုတိဒေဝဥပပတ္တိဒေဝဝိသုဒ္ဓိဒေဝေ နိဒ္ဒိသိတွာ မနုဿဒေဝဂတီသု ဥပ္ပာဒကကမ္မအာယုပ္ပမာဏဒဿနဝသေန ဝုတ္တော။ တတ္ထာယံ သင်္ခေပတ္ထော – သတ္တာ ဟိ ဒါနသီလာဒိကာမာဝစရကုသလံ ကတွာ မနုဿလောကေ ခတ္တိယမဟာသာလာဒိကုလေသု စေဝ စာတုမဟာရာဇိကတာဝတိံသယာမတုသိတနိမ္မာနရတိပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိသင်္ခါတေသု ဆသု ဒေဝလောကေသု စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တတ္ထ သိနေရုပဗ္ဗတဝေမဇ္ဈပရိဘဏ္ဍပဗ္ဗတတော ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ ယာဝ ဘူမိ တိရိယံ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတံ အာဟစ္စ ဧတ္ထန္တရေ ပဗ္ဗတအာကာသရုက္ခပထဝိနိဿိတာ စာတုမဟာရာဇစန္ဒသူရိယာ သဗ္ဗေ စာတုမဟာရာဇိကာ။ တတော ဥဒ္ဓံ စက္ကဝါဠပရိယန္တံ တာဝတိံသာဒယော ယထာက္ကမံ ဥပရူပရိ ဌိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒေဝလောကောပိ ပရမ္ပရစက္ကဝါဠပဗ္ဗတံ အပ္ပတ္တော နာမ နတ္ထိ။

ပဌမဇ္ဈာနံ ပန ပရိတ္တံ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ မဇ္ဈိမံ ဘာဝေတွာ ဗြဟ္မပုရောဟိတေသု၊ ပဏီတံ ဘာဝေတွာ မဟာဗြဟ္မေသု၊ ဣမေ တယောပိ ဇနာ ပဌမဇ္ဈာနဘူမိယံ ဧကတလေ ¶ ဝသန္တိ။ အာယုအာဘာဒိဘေဒေန ပနေသံ ဘေဒေါ၊ ဧဝံ ဥပရိပိ။

စတုက္ကနယေ ပန ဒုတိယဇ္ဈာနံ၊ ပဉ္စကနယေ ဒုတိယတတိယဇ္ဈာနဉ္စ ပရိတ္တံ၊ မဇ္ဈိမံ၊ ပဏီတဉ္စ ဘာဝေတွာ ပရိတ္တာဘာအပ္ပမာဏာဘာအာဘဿရေသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တတိယဇ္ဈာနံ ပရိတ္တာဒိဝသေန ဘာဝေတွာ ပရိတ္တသုဘအပ္ပမာဏသုဘသုဘကိဏှေသု။ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ ပန ဘာဝေတွာ အာရမ္မဏမနသိကာရဆန္ဒာဓိမုတ္တိအာဒိနာနတ္တတော ကေစိ အသညီသု၊ ကေစိ ဝေဟပ္ဖလေသု၊ ကေစိ အဝိဟေသု၊ အတပ္ပေသု၊ သုဒဿေသု၊ သုဒဿီသု၊ ကေစိ အကနိဋ္ဌေသု၊ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒီသု စတူသု စ ယထာက္ကမံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တတ္ထ ဟိ ဧကစ္စေ တိတ္ထိယာ ‘‘စိတ္တံ နိဿာယ ရဇ္ဇနဒုဿနာဒယော၊ တန္နိဒါနာနိ စ ဒုက္ခာနိ သမုပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ စိတ္တေ ဒေါသံ ဒိသွာ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနမေတ’’န္တိ သညာဝိရာဂံ ¶ ဇနေတွာ တတြူပပတ္တိယာ ဈာနံ ဘာဝေတွာ ရူပကာယမတ္တာ ဌိတာ ဝါ နိသိန္နာ ဝါ နိပန္နာ ဝါ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတ္ထေဝ ပဉ္စကပ္ပသတာနိ တိဋ္ဌန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘီနံ ကတရံ ဈာနံ ဝိပစ္စတီတိ? ပဂုဏံ၊ သဗ္ဗေသု ပဂုဏေသု ယဿ ဝိပါကဘူမိံ ပတ္ထေတိ၊ တံပတ္ထနာယ စ အသတိ ယံ မရဏသမယေ သမာပဇ္ဇတိ၊ တံ၊ တသ္မိမ္ပိ အသတိ ဥတ္တမဝသေန နေဝသညာနာသညာယတနံ ဝိပစ္စတိ။ သုဒ္ဓါဝါသေသု စ အဝိဟာဒီသု အနာဂါမိဝဇ္ဇိတာ သတ္တာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ အနာဂါမိနော ပန အသညီဝဇ္ဇိတဗြဟ္မလောကေသု သဗ္ဗတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ လဘန္တိ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ စ အရိယာနံ တတြူပပတ္တိတော ဥပရူပပတ္တိပိ၊ န ဟေဋ္ဌူပပတ္တိ။ တေ ဟိ ပဌမဇ္ဈာနဘူမိယံ နိဗ္ဗတ္တာ အနာဂါမိနော နဝ ဗြဟ္မလောကေ သောဓေတွာ မတ္ထကေ ဝေဟပ္ဖလေသု ဌိတာ ပရိနိဗ္ဗန္တိ၊ န နိဝတ္တန္တိ အရိယာနံ ဟေဋ္ဌူပပတ္တိအဘာဝါ။ ဝေဟပ္ဖလအကနိဋ္ဌနေဝသညာနာသညာယတနဘဝါ တယောပိ သေဋ္ဌဘဝါ နာမ။ ဣမေသု တီသု ဌာနေသု နိဗ္ဗတ္တာ အနာဂါမိနော နေဝ ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆန္တိ၊ န အဓော။ တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ ¶ ။ မနုဿလောကေ စ သေခါ ဂိဟိဘာဝေ ယာဝဇီဝံ တိဋ္ဌန္တိ၊ န အသေခါ။ တေ ဟိ အရဟတ္တံ ပတ္တဒိဝသေ ပဗ္ဗဇန္တိ ဝါ၊ ပရိနိဗ္ဗန္တိ ဝါ။ ဘုမ္မဒေဝေသု ပန ခီဏာသဝါပိ ယာဝဇီဝံ တိဋ္ဌန္တိ။ ဆသု ကာမာဝစရဒေဝေသု သောတာပန္နသကဒါဂါမိနောဝ တိဋ္ဌန္တိ၊ အနာဂါမိနော ပန တဒဟေဝ ရူပဘဝံ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတိ ခီဏာသဝေန ပရိနိဗ္ဗာတုန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဣမာသု သတ္တဝီသတိယာ ဘူမီသု ပရိယာပန္နမနုဿဒေဝဗြဟ္မလောကေသု နိဗ္ဗတ္တသတ္တေသု မနုဿာနံ တာဝ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေဝ ဝဿသတံ အာယုပ္ပမာဏံ၊ အပ္ပံ ဝါ ဘိယျော။ အာပါယိကာနံ၊ ဘုမ္မဒေဝါနဉ္စ ကဒါစိ အာယုပရိစ္ဆေဒေါ နတ္ထိ၊ ကမ္မမေဝ ပမာဏံ။ တေ ဟိ သတ္တာဟေနပိ မရန္တိ၊ ကပ္ပမ္ပိ တိဋ္ဌန္တီတိ။

စာတုမဟာရာဇိကာနံ ပန မာနုသကာနိ ပညာသ ဝဿာနိ ဧကံ ရတ္တိန္ဒိဝံ၊ တာယ ရတ္တိယာ တိံသ ရတ္တိယော မာသော၊ တေန မာသေန ဒွါဒသမာသိယော သံဝစ္ဆရော၊ တေန သံဝစ္ဆရေန ဒိဗ္ဗာနိ ပဉ္စဝဿသတာနိ အာယုပ္ပမာဏံ။ တာနိ မနုဿဂဏနာယ နဝုတိဝဿသတသဟဿာနိ ဟောန္တိ။ တာဝတိံသာနံ မာနုသကံ ဝဿသတံ ဧကံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ကတွာ ဧဝမာဂတံ ဒိဗ္ဗံ ဝဿသဟဿံ။ ဧဝံ ယာမာဒီနံ ဝဿဂဏနဉ္စ ဒိဂုဏံ ကတွာ ဟေဋ္ဌိမတော ဒိဂုဏစတုဂ္ဂုဏံ အာယုပ္ပမာဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဗြဟ္မေသု ပန ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာနံ ကပ္ပဿ တတိယော ဘာဂေါ အာယုပ္ပမာဏံ၊ ဗြဟ္မပုရောဟိတာနံ ဥပဍ္ဎကပ္ပော ¶ ၊ မဟာဗြဟ္မာနံ ဧကော ကပ္ပော၊ ပရိတ္တာဘာနံ ဒွေ ကပ္ပာတိ ဧဝံ ဥပရူပရိ ဒိဂုဏံ ကတွာ ယာဝ သုဘကိဏှာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သုဘကိဏှာနံ ဟိ စတုသဋ္ဌိကပ္ပံ အာယုပ္ပမာဏံ၊ အသညီနံ၊ ဝေဟပ္ဖလာနဉ္စ ပဉ္စကပ္ပသတာနိ၊ အဝိဟာနံ ကပ္ပသဟဿန္တိ ဥပရူပရိ ဒိဂုဏဝသေန ယာဝ အကနိဋ္ဌာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ အကနိဋ္ဌာနံ ဟိ သောဠသကပ္ပသဟဿာနိ၊ အရူပါနံ စတုန္နံ ယထာက္ကမံ ဝီသတိ၊ စတ္တာရိ၊ သဋ္ဌိ၊ စတုရာသီတိ ကပ္ပသဟဿာနိ အာယုပ္ပမာဏန္တိ။

ဥက္ခိတ္တာ ¶ ပုညတေဇေန၊ ကာမရူပဂတိံ ဂတာ၊

ဘဝဂ္ဂတမ္ပိ သမ္ပတ္တာ၊ ပုနာဂစ္ဆန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။

တာဝ ဒီဃာယုကာ သတ္တာ၊ စဝန္တိ အာယုသင်္ခယာ၊

နတ္ထိ ကောစိ ဘဝေါ နိစ္စော၊ ဣတိ ဝုတ္တံ မဟေသိနာ။

တသ္မာ ဟိ ဓီရာ နိပကာ၊ နိပုဏာ အတ္ထစိန္တကာ၊

ဇရာမရဏမောက္ခာယ၊ ဘာဝေန္တိ မဂ္ဂမုတ္တမံ။

ဘာဝယိတွာ သုစိံ မဂ္ဂံ၊ နိဗ္ဗာနောဂဓဂါမိနံ၊

သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ ပရိနိဗ္ဗန္တိ အနာသဝါတိ။ (ဝိဘ။ ၁၀၂၉)၊

အယံ ဆဋ္ဌဝါရေ နယော။

သတ္တမော ပန ဝါရော တေသံ ခန္ဓာဒီနံ အဘိညေယျာဒိဘာဝဝိဘာဝနဝသေန ပဝတ္တော။ တတ္ထ ဟိ –

‘‘ရူပက္ခန္ဓော အဘိညေယျော၊ ပရိညေယျော၊ န ပဟာတဗ္ဗော၊ န ဘာဝေတဗ္ဗော၊ န သစ္ဆိကာတဗ္ဗော။ စတ္တာရော ခန္ဓာ အဘိညေယျာ ပရိညေယျာ၊ သိယာ ပဟာတဗ္ဗာ၊ သိယာ ဘာဝေတဗ္ဗာ၊ သိယာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ၊ သိယာ န ပဟာတဗ္ဗာ န ဘာဝေတဗ္ဗာ န သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ’’တိအာဒိနာ –

ဒွါဒသပိ ကောဋ္ဌာသာ ဝိတ္ထာရတော ဝိဘတ္တာ။ တတ္ထ လက္ခဏပရိဂ္ဂါဟိကာယ ပညာယ ခန္ဓာဒယော သဗ္ဗေ ဓမ္မာ ¶ အဘိညေယျာ။ ဉာတတီရဏပဟာနပရိညာသု ယထာယောဂံ ယာယ ကာယစိ ပရိညာယ ဝသေန သဗ္ဗေပိ ဓမ္မာ ပရိညေယျာ။ လောကုတ္တရဓမ္မာပိ ဉာတပရိညေယျာဝ။ အကုသလာ ပန ပဟာတဗ္ဗာ။ မဂ္ဂေါ ဘာဝေတဗ္ဗော၊ ဖလံ၊ နိဗ္ဗာနဉ္စ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ရူပက္ခန္ဓော ဉာတတီရဏဝသေန ပရိညေယျော။ ဝိပဿနာဝိသယေ ဟိ သဗ္ဗံ တီရဏပရိညာယ ပရိညေယျန္တိ။ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ အဘိညေယျာဒိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အဋ္ဌမော ¶ ပန ဝါရော တေသံ သာရမ္မဏတာဝိဘာဝနဝသေန ပဝတ္တော၊ နဝမော ပနေသံ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတေသု သင်္ဂဟဒဿနဝသေန။ ဒသမော ကုသလတ္တိကာဒီဟိ သရဏဒုကပရိယောသာနေဟိ တိကဒုကေဟိ ဝိဘာဂဒဿနဝသေန ပဝတ္တော၊ တေပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာဝါတိ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပနေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗတ္ထ ဝိဘင်္ဂပါဠိအဋ္ဌကထာသု (ဝိဘ။ ၉၇၈ အာဒယော၊ ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၉၇၈ အာဒယော) ဂဟေတဗ္ဗောတိ။

ဓမ္မဟဒယဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

မောဟဝိစ္ဆေဒနိယာ အဘိဓမ္မမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာယ

ဝိဘင်္ဂမာတိကတ္ထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။