📜

၃။ ကမ္မဋ္ဌာနဂ္ဂဟဏနိဒ္ဒေသော

၃၈။ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဧဝံ ဓုတင်္ဂပရိဟရဏသမ္ပာဒိတေဟိ အပ္ပိစ္ဆတာဒီဟိ ဂုဏေဟိ ပရိယောဒါတေ ဣမသ္မိံ သီလေ ပတိဋ္ဌိတေန ‘‘သီလေ ပတိဋ္ဌာယ နရော သပညော၊ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝယ’’န္တိ ဝစနတော စိတ္တသီသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော သမာဓိ ဘာဝေတဗ္ဗော။ သော စ အတိသင်္ခေပဒေသိတတ္တာ ဝိညာတုမ္ပိ တာဝ န သုကရော၊ ပဂေဝ ဘာဝေတုံ၊ တသ္မာ တဿ ဝိတ္ထာရဉ္စ ဘာဝနာနယဉ္စ ဒဿေတုံ ဣဒံ ပဉှာကမ္မံ ဟောတိ။

ကော သမာဓိ? ကေနဋ္ဌေန သမာဓိ? ကာနဿ လက္ခဏရသပစ္စုပဋ္ဌာနပဒဋ္ဌာနာနိ? ကတိဝိဓော သမာဓိ? ကော စဿ သံကိလေသော? ကိံ ဝေါဒါနံ? ကထံ ဘာဝေတဗ္ဗော? သမာဓိဘာဝနာယ ကော အာနိသံသောတိ?

တတြိဒံ ဝိဿဇ္ဇနံ။ ကော သမာဓီတိ သမာဓိ ဗဟုဝိဓော နာနပ္ပကာရကော။ တံ သဗ္ဗံ ဝိဘာဝယိတုံ အာရဗ္ဘမာနံ ဝိဿဇ္ဇနံ အဓိပ္ပေတဉ္စေဝ အတ္ထံ န သာဓေယျ၊ ဥတ္တရိ စ ဝိက္ခေပါယ သံဝတ္တေယျ၊ တသ္မာ ဣဓာဓိပ္ပေတမေဝ သန္ဓာယ ဝဒါမ၊ ကုသလစိတ္တေကဂ္ဂတာ သမာဓိ။

ကေနဋ္ဌေန သမာဓီတိ သမာဓာနဋ္ဌေန သမာဓိ။ ကိမိဒံ သမာဓာနံ နာမ? ဧကာရမ္မဏေ စိတ္တစေတသိကာနံ သမံ သမ္မာ စ အာဓာနံ၊ ဌပနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တသ္မာ ယဿ ဓမ္မဿာနုဘာဝေန ဧကာရမ္မဏေ စိတ္တစေတသိကာ သမံ သမ္မာ စ အဝိက္ခိပမာနာ အဝိပ္ပကိဏ္ဏာ စ ဟုတွာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဣဒံ သမာဓာနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကာနဿ လက္ခဏရသပစ္စုပဋ္ဌာနပဒဋ္ဌာနာနီတိ ဧတ္ထ ပန အဝိက္ခေပလက္ခဏော သမာဓိ၊ ဝိက္ခေပဝိဒ္ဓံသနရသော၊ အဝိကမ္ပနပစ္စုပဋ္ဌာနော။ ‘‘သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတီ’’တိ ဝစနတော ပန သုခမဿ ပဒဋ္ဌာနံ။

၃၉။ ကတိဝိဓောသမာဓီတိ အဝိက္ခေပလက္ခဏေန တာဝ ဧကဝိဓော။ ဥပစာရအပ္ပနာဝသေန ဒုဝိဓော၊ တထာ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန သပ္ပီတိကနိပ္ပီတိကဝသေန သုခသဟဂတဥပေက္ခာသဟဂတဝသေန စ။ တိဝိဓော ဟီနမဇ္ဈိမပဏီတဝသေန ၊ တထာ သဝိတက္ကသဝိစာရာဒိဝသေန ပီတိသဟဂတာဒိဝသေန ပရိတ္တမဟဂ္ဂတပ္ပမာဏဝသေန စ။ စတုဗ္ဗိဓော ဒုက္ခာပဋိပဒါဒန္ဓာဘိညာဒိဝသေန၊ တထာ ပရိတ္တပရိတ္တာရမ္မဏာဒိဝသေန စတုဈာနင်္ဂဝသေန ဟာနဘာဂိယာဒိဝသေန ကာမာဝစရာဒိဝသေန အဓိပတိဝသေန စ။ ပဉ္စဝိဓော ပဉ္စကနယေ ပဉ္စဈာနင်္ဂဝသေနာတိ။

သမာဓိဧကကဒုကဝဏ္ဏနာ

တတ္ထ ဧကဝိဓကောဋ္ဌာသော ဥတ္တာနတ္ထောယေဝ။ ဒုဝိဓကောဋ္ဌာသေ ဆန္နံ အနုဿတိဋ္ဌာနာနံ မရဏဿတိယာ ဥပသမာနုဿတိယာ အာဟာရေ ပဋိကူလသညာယ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနဿာတိ ဣမေသံ ဝသေန လဒ္ဓစိတ္တေကဂ္ဂတာ၊ ယာ စ အပ္ပနာသမာဓီနံ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဧကဂ္ဂတာ၊ အယံ ဥပစာရသမာဓိ။ ‘‘ပဌမဿ ဈာနဿ ပရိကမ္မံ ပဌမဿ ဈာနဿ အနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ အာဒိဝစနတော ပန ယာ ပရိကမ္မာနန္တရာ ဧကဂ္ဂတာ၊ အယံ အပ္ပနာသမာဓီတိ ဧဝံ ဥပစာရပ္ပနာဝသေန ဒုဝိဓော။

ဒုတိယဒုကေ တီသု ဘူမီသု ကုသလစိတ္တေကဂ္ဂတာ လောကိယော သမာဓိ။ အရိယမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ ဧကဂ္ဂတာ လောကုတ္တရော သမာဓီတိ ဧဝံ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန ဒုဝိဓော။

တတိယဒုကေ စတုက္ကနယေ ဒွီသု ပဉ္စကနယေ တီသု ဈာနေသု ဧကဂ္ဂတာ သပ္ပီတိကော သမာဓိ။ အဝသေသေသု ဒွီသု ဈာနေသု ဧကဂ္ဂတာ နိပ္ပီတိကော သမာဓိ။ ဥပစာရသမာဓိ ပန သိယာ သပ္ပီတိကော၊ သိယာ နိပ္ပီတိကောတိ ဧဝံ သပ္ပီတိကနိပ္ပီတိကဝသေန ဒုဝိဓော။

စတုတ္ထဒုကေ စတုက္ကနယေ တီသု ပဉ္စကနယေ စတူသု ဈာနေသု ဧကဂ္ဂတာ သုခသဟဂတော သမာဓိ။ အဝသေသသ္မိံ ဥပေက္ခာသဟဂတော သမာဓိ။ ဥပစာရသမာဓိ ပန သိယာ သုခသဟဂတော၊ သိယာ ဥပေက္ခာသဟဂတောတိ ဧဝံ သုခသဟဂတဥပေက္ခာသဟဂတဝသေန ဒုဝိဓော။

သမာဓိတိကဝဏ္ဏနာ

တိကေသု ပဌမတ္တိကေ ပဋိလဒ္ဓမတ္တော ဟီနော၊ နာတိသုဘာဝိတော မဇ္ဈိမော၊ သုဘာဝိတော ဝသိပ္ပတ္တော ပဏီတောတိ ဧဝံ ဟီနမဇ္ဈိမပဏီတဝသေန တိဝိဓော။

ဒုတိယတ္တိကေ ပဌမဇ္ဈာနသမာဓိ သဒ္ဓိံ ဥပစာရသမာဓိနာ သဝိတက္ကသဝိစာရော။ ပဉ္စကနယေ ဒုတိယဇ္ဈာနသမာဓိ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တော။ ယော ဟိ ဝိတက္ကမတ္တေယေဝ အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဝိစာရေ အဒိသွာ ကေဝလံ ဝိတက္ကပ္ပဟာနမတ္တံ အာကင်္ခမာနော ပဌမဇ္ဈာနံ အတိက္ကမတိ၊ သော အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တံ သမာဓိံ ပဋိလဘတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ စတုက္ကနယေ ပန ဒုတိယာဒီသု ပဉ္စကနယေ တတိယာဒီသု တီသု ဈာနေသု ဧကဂ္ဂတာ အဝိတက္ကာဝိစာရော သမာဓီတိ ဧဝံ သဝိတက္ကသဝိစာရာဒိဝသေန တိဝိဓော။

တတိယတ္တိကေ စတုက္ကနယေ အာဒိတော ဒွီသု ပဉ္စကနယေ စ တီသု ဈာနေသု ဧကဂ္ဂတာ ပီတိသဟဂတော သမာဓိ။ တေသွေဝ တတိယေ စ စတုတ္ထေ စ ဈာနေ ဧကဂ္ဂတာ သုခသဟဂတော သမာဓိ။ အဝသာနေ ဥပေက္ခာသဟဂတော။ ဥပစာရသမာဓိ ပန ပီတိသုခသဟဂတော ဝါ ဟောတိ ဥပေက္ခာသဟဂတော ဝါတိ ဧဝံ ပီတိသဟဂတာဒိဝသေန တိဝိဓော။

စတုတ္ထတ္တိကေ ဥပစာရဘူမိယံ ဧကဂ္ဂတာ ပရိတ္တော သမာဓိ။ ရူပါဝစရာရူပါဝစရကုသလေ ဧကဂ္ဂတာ မဟဂ္ဂတော သမာဓိ။ အရိယမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ ဧကဂ္ဂတာ အပ္ပမာဏော သမာဓီတိ ဧဝံ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတပ္ပမာဏဝသေန တိဝိဓော။

သမာဓိစတုက္ကဝဏ္ဏနာ

စတုက္ကေသု ပဌမစတုက္ကေ အတ္ထိ သမာဓိ ဒုက္ခာပဋိပဒေါ ဒန္ဓာဘိညော၊ အတ္ထိ ဒုက္ခာပဋိပဒေါ ခိပ္ပာဘိညော၊ အတ္ထိ သုခါပဋိပဒေါ ဒန္ဓာဘိညော၊ အတ္ထိ သုခါပဋိပဒေါ ခိပ္ပာဘိညောတိ။

တတ္ထ ပဌမသမန္နာဟာရတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ တဿ တဿ ဈာနဿ ဥပစာရံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာဝ ပဝတ္တာ သမာဓိဘာဝနာ ပဋိပဒါတိ ဝုစ္စတိ။ ဥပစာရတော ပန ပဋ္ဌာယ ယာဝ အပ္ပနာ၊ တာဝ ပဝတ္တာ ပညာ အဘိညာတိ ဝုစ္စတိ။ သာ ပနေသာ ပဋိပဒါ ဧကစ္စဿ ဒုက္ခာ ဟောတိ၊ နီဝရဏာဒိပစ္စနီကဓမ္မသမုဒါစာရဂဟဏတာယ ကိစ္ဆာ အသုခါသေဝနာတိ အတ္ထော။ ဧကစ္စဿ တဒဘာဝေန သုခါ။ အဘိညာပိ ဧကစ္စဿ ဒန္ဓာ ဟောတိ မန္ဒာ အသီဃပ္ပဝတ္တိ။ ဧကစ္စဿ ခိပ္ပာ အမန္ဒာ သီဃပ္ပဝတ္တိ။

တတ္ထ ယာနိ ပရတော သပ္ပာယာသပ္ပာယာနိ စ ပလိဗောဓုပစ္ဆေဒါဒီနိ ပုဗ္ဗကိစ္စာနိ စ အပ္ပနာကောသလ္လာနိ စ ဝဏ္ဏယိဿာမ၊ တေသု ယော အသပ္ပာယသေဝီ ဟောတိ၊ တဿ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဒန္ဓာ စ အဘိညာ ဟောတိ။ သပ္ပာယသေဝိနော သုခါ ပဋိပဒါ ခိပ္ပာ စ အဘိညာ။ ယော ပန ပုဗ္ဗဘာဂေ အသပ္ပာယံ သေဝိတွာ အပရဘာဂေ သပ္ပာယသေဝီ ဟောတိ၊ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝါ သပ္ပာယံ သေဝိတွာ အပရဘာဂေ အသပ္ပာယသေဝီ၊ တဿ ဝေါမိဿကတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တထာ ပလိဗောဓုပစ္ဆေဒါဒိကံ ပုဗ္ဗကိစ္စံ အသမ္ပာဒေတွာ ဘာဝနမနုယုတ္တဿ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဟောတိ။ ဝိပရိယာယေန သုခါ။ အပ္ပနာကောသလ္လာနိ ပန အသမ္ပာဒေန္တဿ ဒန္ဓာ အဘိညာ ဟောတိ။ သမ္ပာဒေန္တဿ ခိပ္ပာ။

အပိစ တဏှာအဝိဇ္ဇာဝသေန သမထဝိပဿနာဓိကာရဝသေန စာပိ ဧတာသံ ပဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တဏှာဘိဘူတဿ ဟိ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဟောတိ။ အနဘိဘူတဿ သုခါ။ အဝိဇ္ဇာဘိဘူတဿ စ ဒန္ဓာ အဘိညာ ဟောတိ။ အနဘိဘူတဿ ခိပ္ပာ။ ယော စ သမထေ အကတာဓိကာရော၊ တဿ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဟောတိ။ ကတာဓိကာရဿ သုခါ။ ယော ပန ဝိပဿနာယ အကတာဓိကာရော ဟောတိ၊ တဿ ဒန္ဓာ အဘိညာ ဟောတိ၊ ကတာဓိကာရဿ ခိပ္ပာ။ ကိလေသိန္ဒြိယဝသေန စာပိ ဧတာသံ ပဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တိဗ္ဗကိလေသဿ ဟိ မုဒိန္ဒြိယဿ ဒုက္ခာ ပဋိပဒါ ဟောတိ ဒန္ဓာ စ အဘိညာ၊ တိက္ခိန္ဒြိယဿ ပန ခိပ္ပာ အဘိညာ။ မန္ဒကိလေသဿ စ မုဒိန္ဒြိယဿ သုခါ ပဋိပဒါ ဟောတိ ဒန္ဓာ စ အဘိညာ။ တိက္ခိန္ဒြိယဿ ပန ခိပ္ပာ အဘိညာတိ။

ဣတိ ဣမာသု ပဋိပဒါအဘိညာသု ယော ပုဂ္ဂလော ဒုက္ခာယ ပဋိပဒါယ ဒန္ဓာယ စ အဘိညာယ သမာဓိံ ပါပုဏာတိ၊ တဿ သော သမာဓိ ဒုက္ခာပဋိပဒေါ ဒန္ဓာဘိညောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧသ နယော သေသတ္တယေပီတိ ဧဝံ ဒုက္ခာပဋိပဒါဒန္ဓာဘိညာဒိဝသေန စတုဗ္ဗိဓော။

ဒုတိယစတုက္ကေ အတ္ထိ သမာဓိ ပရိတ္တော ပရိတ္တာရမ္မဏော၊ အတ္ထိ ပရိတ္တော အပ္ပမာဏာရမ္မဏော၊ အတ္ထိ အပ္ပမာဏော ပရိတ္တာရမ္မဏော၊ အတ္ထိ အပ္ပမာဏော အပ္ပမာဏာရမ္မဏောတိ။ တတ္ထ ယော သမာဓိ အပ္ပဂုဏော ဥပရိဈာနဿ ပစ္စယော ဘဝိတုံ န သက္ကောတိ၊ အယံ ပရိတ္တော။ ယော ပန အဝဍ္ဎိတေ အာရမ္မဏေ ပဝတ္တော၊ အယံ ပရိတ္တာရမ္မဏော။ ယော ပဂုဏော သုဘာဝိတော၊ ဥပရိဈာနဿ ပစ္စယော ဘဝိတုံ သက္ကောတိ၊ အယံ အပ္ပမာဏော။ ယော စ ဝဍ္ဎိတေ အာရမ္မဏေ ပဝတ္တော၊ အယံ အပ္ပမာဏာရမ္မဏော။ ဝုတ္တလက္ခဏဝေါမိဿတာယ ပန ဝေါမိဿကနယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ ပရိတ္တပရိတ္တာရမ္မဏာဒိဝသေန စတုဗ္ဗိဓော။

တတိယစတုက္ကေ ဝိက္ခမ္ဘိတနီဝရဏာနံ ဝိတက္ကဝိစာရပီတိသုခသမာဓီနံ ဝသေန ပဉ္စင်္ဂိကံ ပဌမံ ဈာနံ၊ တတော ဝူပသန္တဝိတက္ကဝိစာရံ တိဝင်္ဂိကံ ဒုတိယံ၊ တတော ဝိရတ္တပီတိကံ ဒုဝင်္ဂိကံ တတိယံ၊ တတော ပဟီနသုခံ ဥပေက္ခာဝေဒနာသဟိတဿ သမာဓိနော ဝသေန ဒုဝင်္ဂိကံ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဣမေသံ စတုန္နံ ဈာနာနံ အင်္ဂဘူတာ စတ္တာရော သမာဓီ ဟောန္တိ။ ဧဝံ စတုဈာနင်္ဂဝသေန စတုဗ္ဗိဓော။

စတုတ္ထစတုက္ကေ အတ္ထိ သမာဓိ ဟာနဘာဂိယော၊ အတ္ထိ ဌိတိဘာဂိယော၊ အတ္ထိ ဝိသေသဘာဂိယော၊ အတ္ထိ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယော။ တတ္ထ ပစ္စနီကသမုဒါစာရဝသေန ဟာနဘာဂိယတာ၊ တဒနုဓမ္မတာယ သတိယာ သဏ္ဌာနဝသေန ဌိတိဘာဂိယတာ၊ ဥပရိဝိသေသာဓိဂမဝသေန ဝိသေသဘာဂိယတာ၊ နိဗ္ဗိဒါသဟဂတသညာမနသိကာရသမုဒါစာရဝသေန နိဗ္ဗေဓဘာဂိယတာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာဟ၊ ‘‘ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘိံ ကာမသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဟာနဘာဂိနီ ပညာ။ တဒနုဓမ္မတာ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဌိတိဘာဂိနီ ပညာ။ အဝိတက္ကသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိသေသဘာဂိနီ ပညာ။ နိဗ္ဗိဒါသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိရာဂူပသဉှိတာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီ ပညာ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၉၉)။ တာယ ပန ပညာယ သမ္ပယုတ္တာ သမာဓီပိ စတ္တာရော ဟောန္တီတိ။ ဧဝံ ဟာနဘာဂိယာဒိဝသေန စတုဗ္ဗိဓော။

ပဉ္စမစတုက္ကေ ကာမာဝစရော သမာဓိ၊ ရူပါဝစရော သမာဓိ၊ အရူပါဝစရော သမာဓိ၊ အပရိယာပန္နော သမာဓီတိ ဧဝံ စတ္တာရော သမာဓီ။ တတ္ထ သဗ္ဗာပိ ဥပစာရေကဂ္ဂတာ ကာမာဝစရော သမာဓိ။ တထာ ရူပါဝစရာဒိကုသလစိတ္တေကဂ္ဂတာ ဣတရေ တယောတိ ဧဝံ ကာမာဝစရာဒိဝသေန စတုဗ္ဗိဓော။

ဆဋ္ဌစတုက္ကေ ‘‘ဆန္ဒံ စေ ဘိက္ခု အဓိပတိံ ကရိတွာ လဘတိ သမာဓိံ၊ လဘတိ စိတ္တဿေကဂ္ဂတံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဆန္ဒသမာဓိ…ပေ… ဝီရိယံ စေ ဘိက္ခု…ပေ… စိတ္တံ စေ ဘိက္ခု…ပေ… ဝီမံသံ စေ ဘိက္ခု အဓိပတိံ ကရိတွာ လဘတိ သမာဓိံ၊ လဘတိ စိတ္တဿေကဂ္ဂတံ ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဝီမံသာသမာဓီ’’တိ (ဝိဘ။ ၄၃၂၊ သံ။ နိ။ ၃။၈၂၅) ဧဝံ အဓိပတိဝသေန စတုဗ္ဗိဓော။

ပဉ္စကေ ယံ စတုက္ကဘေဒေ ဝုတ္တံ ဒုတိယံ ဈာနံ၊ တံ ဝိတက္ကမတ္တာတိက္ကမေန ဒုတိယံ၊ ဝိတက္ကဝိစာရာတိက္ကမေန တတိယန္တိ ဧဝံ ဒွိဓာ ဘိန္ဒိတွာ ပဉ္စ ဈာနာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ တေသံ အင်္ဂဘူတာ စ ပဉ္စ သမာဓီတိ ဧဝံ ပဉ္စဈာနင်္ဂဝသေန ပဉ္စဝိဓတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၀။ ကော စဿ သံကိလေသော ကိံ ဝေါဒါနန္တိ ဧတ္ထ ပန ဝိဿဇ္ဇနံ ဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တမေဝ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ‘‘သံကိလေသန္တိ ဟာနဘာဂိယော ဓမ္မော။ ဝေါဒါနန္တိ ဝိသေသဘာဂိယော ဓမ္မော’’တိ (ဝိဘ။ ၈၂၈)။ တတ္ထ ‘‘ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘိံ ကာမသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဟာနဘာဂိနီ ပညာ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၉၉) ဣမိနာ နယေန ဟာနဘာဂိယဓမ္မော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘အဝိတက္ကသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိသေသဘာဂိနီ ပညာ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၉၉) ဣမိနာ နယေန ဝိသေသဘာဂိယဓမ္မော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဒသပလိဗောဓဝဏ္ဏနာ

၄၁။ ကထံ ဘာဝေတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ ပန ယော တာဝ အယံ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန ဒုဝိဓောတိအာဒီသု အရိယမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တော သမာဓိ ဝုတ္တော၊ တဿ ဘာဝနာနယော ပညာဘာဝနာနယေနေဝ သင်္ဂဟိတော။ ပညာယ ဟိ ဘာဝိတာယ သော ဘာဝိတော ဟောတိ။ တသ္မာ တံ သန္ဓာယ ဧဝံ ဘာဝေတဗ္ဗောတိ န ကိဉ္စိ ဝိသုံ ဝဒါမ။

ယော ပနာယံ လောကိယော၊ သော ဝုတ္တနယေန သီလာနိ ဝိသောဓေတွာ သုပရိသုဒ္ဓေ သီလေ ပတိဋ္ဌိတေန ယွာဿ ဒသသု ပလိဗောဓေသု ပလိဗောဓော အတ္ထိ၊ တံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနဒါယကံ ကလျာဏမိတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနော စရိယာနုကူလံ စတ္တာလီသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု အညတရံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ သမာဓိဘာဝနာယ အနနုရူပံ ဝိဟာရံ ပဟာယ အနုရူပေ ဝိဟာရေ ဝိဟရန္တေန ခုဒ္ဒကပလိဗောဓုပစ္ဆေဒံ ကတွာ သဗ္ဗံ ဘာဝနာဝိဓာနံ အပရိဟာပေန္တေန ဘာဝေတဗ္ဗောတိ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။

အယံ ပန ဝိတ္ထာရော၊ ယံ တာဝ ဝုတ္တံ ‘‘ယွာဿ ဒသသု ပလိဗောဓေသု ပလိဗောဓော အတ္ထိ၊ တံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာ’’တိ၊ ဧတ္ထ –

အာဝါသော စ ကုလံ လာဘော၊ ဂဏော ကမ္မဉ္စ ပဉ္စမံ၊

အဒ္ဓါနံ ဉာတိ အာဗာဓော၊ ဂန္ထော ဣဒ္ဓီတိ တေ ဒသာတိ။ –

ဣမေ ဒသ ပလိဗောဓာ နာမ။ တတ္ထ အာဝါသောယေဝ အာဝါသပလိဗောဓော။ ဧသ နယော ကုလာဒီသု။

တတ္ထ အာဝါသောတိ ဧကောပိ ဩဝရကော ဝုစ္စတိ ဧကမ္ပိ ပရိဝေဏံ သကလောပိ သင်္ဃာရာမော။ သွာယံ န သဗ္ဗဿေဝ ပလိဗောဓော ဟောတိ။ ယော ပနေတ္ထ နဝကမ္မာဒီသု ဥဿုက္ကံ ဝါ အာပဇ္ဇတိ၊ ဗဟုဘဏ္ဍသန္နိစယော ဝါ ဟောတိ၊ ယေန ကေနစိ ဝါ ကာရဏေန အပေက္ခဝါ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော၊ တဿေဝ ပလိဗောဓော ဟောတိ၊ န ဣတရဿ။

တတြိဒံ ဝတ္ထု – ဒွေ ကိရ ကုလပုတ္တာ အနုရာဓပုရာ နိက္ခမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ထူပါရာမေ ပဗ္ဗဇိံသု။ တေသု ဧကော ဒွေ မာတိကာ ပဂုဏာ ကတွာ ပဉ္စဝဿိကော ဟုတွာ ပဝါရေတွာ ပါစိနခဏ္ဍရာဇိံ နာမ ဂတော။ ဧကော တတ္ထေဝ ဝသတိ။ ပါစိနခဏ္ဍရာဇိဂတော တတ္ထ စိရံ ဝသိတွာ ထေရော ဟုတွာ စိန္တေသိ ‘‘ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပမိဒံ ဌာနံ၊ ဟန္ဒ နံ သဟာယကဿာပိ အာရောစေမီ’’တိ။ တတော နိက္ခမိတွာ အနုပုဗ္ဗေန ထူပါရာမံ ပါဝိသိ။ ပဝိသန္တံယေဝ စ နံ ဒိသွာ သမာနဝဿိကတ္ထေရော ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ဝတ္တံ အကာသိ။ အာဂန္တုကတ္ထေရော သေနာသနံ ပဝိသိတွာ စိန္တေသိ ‘‘ဣဒါနိ မေ သဟာယော သပ္ပိံ ဝါ ဖာဏိတံ ဝါ ပါနကံ ဝါ ပေသေဿတိ။ အယဉှိ ဣမသ္မိံ နဂရေ စိရနိဝါသီ’’တိ။ သော ရတ္တိံ အလဒ္ဓါ ပါတော စိန္တေသိ ‘‘ဣဒါနိ ဥပဋ္ဌာကေဟိ ဂဟိတံ ယာဂုခဇ္ဇကံ ပေသေဿတီ’’တိ။ တမ္ပိ အဒိသွာ ‘‘ပဟိဏန္တာ နတ္ထိ၊ ပဝိဋ္ဌဿ မညေ ဒဿတီ’’တိ ပါတောဝ တေန သဒ္ဓိံ ဂါမံ ပါဝိသိ။ တေ ဒွေ ဧကံ ဝီထိံ စရိတွာ ဥဠုင်္ကမတ္တံ ယာဂုံ လဘိတွာ အာသနသာလာယံ နိသီဒိတွာ ပိဝိံသု။ တတော အာဂန္တုကော စိန္တေသိ ‘‘နိဗဒ္ဓယာဂု မညေ နတ္ထိ၊ ဘတ္တကာလေ ဣဒါနိ မနုဿာ ပဏီတံ ဘတ္တံ ဒဿန္တီ’’တိ၊ တတော ဘတ္တကာလေပိ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ လဒ္ဓမေဝ ဘုဉ္ဇိတွာ ဣတရော အာဟ – ‘‘ကိံ၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗကာလံ ဧဝံ ယာပေထာ’’တိ? အာမာဝုသောတိ။ ဘန္တေ၊ ပါစိနခဏ္ဍရာဇိ ဖာသုကာ၊ တတ္ထ ဂစ္ဆာမာတိ။ ထေရော နဂရတော ဒက္ခိဏဒွါရေန နိက္ခမန္တော ကုမ္ဘကာရဂါမမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ ဣတရော အာဟ – ‘‘ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ ဣမံ မဂ္ဂံ ပဋိပန္နတ္ထာ’’တိ? နနု တွမာဝုသော၊ ပါစိနခဏ္ဍရာဇိယာ ဝဏ္ဏံ အဘာသီတိ? ကိံ ပန၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ ဧတ္တကံ ကာလံ ဝသိတဋ္ဌာနေ န ကောစိ အတိရေကပရိက္ခာရော အတ္ထီတိ? အာမာဝုသော မဉ္စပီဌံ သင်္ဃိကံ၊ တံ ပဋိသာမိတမေဝ၊ အညံ ကိဉ္စိ နတ္ထီတိ။ မယှံ ပန၊ ဘန္တေ ၊ ကတ္တရဒဏ္ဍော တေလနာဠိ ဥပါဟနတ္ထဝိကာ စ တတ္ထေဝါတိ။ တယာဝုသော၊ ဧကဒိဝသံ ဝသိတွာ ဧတ္တကံ ဌပိတန္တိ? အာမ၊ ဘန္တေ။ သော ပသန္နစိတ္တော ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘တုမှာဒိသာနံ၊ ဘန္တေ၊ သဗ္ဗတ္ထ အရညဝါသောယေဝ။ ထူပါရာမော စတုန္နံ ဗုဒ္ဓါနံ ဓာတုနိဓာနဋ္ဌာနံ၊ လောဟပါသာဒေ သပ္ပာယံ ဓမ္မဿဝနံ မဟာစေတိယဒဿနံ ထေရဒဿနဉ္စ လဗ္ဘတိ၊ ဗုဒ္ဓကာလော ဝိယ ပဝတ္တတိ။ ဣဓေဝ တုမှေ ဝသထာ’’တိ ဒုတိယဒိဝသေ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ သယမေဝ အဂမာသီတိ။ ဤဒိသဿ အာဝါသော န ပလိဗောဓော ဟောတိ။

ကုလန္တိ ဉာတိကုလံ ဝါ ဥပဋ္ဌာကကုလံ ဝါ။ ဧကစ္စဿ ဟိ ဥပဋ္ဌာကကုလမ္ပိ ‘‘သုခိတေသု သုခိတော’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၈၈၈၊ သံ။ နိ။ ၄။၂၄၁) နယေန သံသဋ္ဌဿ ဝိဟရတော ပလိဗောဓော ဟောတိ၊ သော ကုလမာနုသကေဟိ ဝိနာ ဓမ္မဿဝနာယ သာမန္တဝိဟာရမ္ပိ န ဂစ္ဆတိ။ ဧကစ္စဿ မာတာပိတရောပိ ပလိဗောဓာ န ဟောန္တိ၊ ကောရဏ္ဍကဝိဟာရဝါသိတ္ထေရဿ ဘာဂိနေယျဒဟရဘိက္ခုနော ဝိယ။

သော ကိရ ဥဒ္ဒေသတ္ထံ ရောဟဏံ အဂမာသိ။ ထေရဘဂိနီပိ ဥပါသိကာ သဒါ ထေရံ တဿ ပဝတ္တိံ ပုစ္ဆတိ။ ထေရော ဧကဒိဝသံ ဒဟရံ အာနေဿာမီတိ ရောဟဏာဘိမုခေါ ပါယာသိ။ ဒဟရောပိ ‘‘စိရံ မေ ဣဓ ဝုတ္ထံ၊ ဥပဇ္ဈာယံ ဒါနိ ပဿိတွာ ဥပါသိကာယ စ ပဝတ္တိံ ဉတွာ အာဂမိဿာမီ’’တိ ရောဟဏတော နိက္ခမိ။ တေ ဥဘောပိ ဂင်္ဂါတီရေ သမာဂစ္ဆိံသု။ သော အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ထေရဿ ဝတ္တံ ကတွာ ‘‘ကုဟိံ ယာသီ’’တိ ပုစ္ဆိတော တမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ထေရော သုဋ္ဌု တေ ကတံ၊ ဥပါသိကာပိ သဒါ ပုစ္ဆတိ၊ အဟမ္ပိ ဧတဒတ္ထမေဝ အာဂတော၊ ဂစ္ဆ တွံ၊ အဟံ ပန ဣဓေဝ ဣမံ ဝဿံ ဝသိဿာမီတိ တံ ဥယျောဇေသိ။ သော ဝဿူပနာယိကဒိဝသေယေဝ တံ ဝိဟာရံ ပတ္တော။ သေနာသနမ္ပိဿ ပိတရာ ကာရိတမေဝ ပတ္တံ။

အထဿ ပိတာ ဒုတိယဒိဝသေ အာဂန္တွာ ‘‘ကဿ၊ ဘန္တေ၊ အမှာကံ သေနာသနံ ပတ္တ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တော ‘‘အာဂန္တုကဿ ဒဟရဿာ’’တိ သုတွာ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ၊ အမှာကံ သေနာသနေ ဝဿံ ဥပဂတဿ ဝတ္တံ အတ္ထီ’’တိ။ ကိံ ဥပါသကာတိ? တေမာသံ အမှာကံယေဝ ဃရေ ဘိက္ခံ ဂဟေတွာ ပဝါရေတွာ ဂမနကာလေ အာပုစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ။ သော တုဏှိဘာဝေန အဓိဝါသေသိ။ ဥပါသကောပိ ဃရံ ဂန္တွာ ‘‘အမှာကံ အာဝါသေ ဧကော အာဂန္တုကော အယျော ဥပဂတော သက္ကစ္စံ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗော’’တိ အာဟ။ ဥပါသိကာ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒေသိ။ ဒဟရောပိ ဘတ္တကာလေ ဉာတိဃရံ အဂမာသိ။ န နံ ကောစိ သဉ္ဇာနိ။

သော တေမာသမ္ပိ တတ္ထ ပိဏ္ဍပါတံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ဝဿံဝုတ္ထော ‘‘အဟံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ အာပုစ္ဆိ။ အထဿ ဉာတကာ ‘‘သွေ၊ ဘန္တေ၊ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဒုတိယဒိဝသေ ဃရေယေဝ ဘောဇေတွာ တေလနာဠိံ ပူရေတွာ ဧကံ ဂုဠပိဏ္ဍံ နဝဟတ္ထဉ္စ သာဋကံ ဒတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ၊ ဘန္တေ’’တိ အာဟံသု။ သော အနုမောဒနံ ကတွာ ရောဟဏာဘိမုခေါ ပါယာသိ။

ဥပဇ္ဈာယောပိဿ ပဝါရေတွာ ပဋိပထံ အာဂစ္ဆန္တော ပုဗ္ဗေ ဒိဋ္ဌဋ္ဌာနေယေဝ တံ အဒ္ဒသ။ သော အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ထေရဿ ဝတ္တံ အကာသိ။ အထ နံ ထေရော ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ၊ ဘဒ္ဒမုခ၊ ဒိဋ္ဌာ တေ ဥပါသိကာ’’တိ? သော ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ’’တိ သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ တေန တေလေန ထေရဿ ပါဒေ မက္ခေတွာ ဂုဠေန ပါနကံ ကတွာ တမ္ပိ သာဋကံ ထေရဿေဝ ဒတွာ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ‘‘မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ရောဟဏံယေဝ သပ္ပာယ’’န္တိ အဂမာသိ။ ထေရောပိ ဝိဟာရံ အာဂန္တွာ ဒုတိယဒိဝသေ ကောရဏ္ဍကဂါမံ ပါဝိသိ။

ဥပါသိကာပိ ‘‘မယှံ ဘာတာ မမ ပုတ္တံ ဂဟေတွာ ဣဒါနိ အာဂစ္ဆတီ’’တိ သဒါ မဂ္ဂံ ဩလောကယမာနာဝ တိဋ္ဌတိ။ သာ တံ ဧကကမေဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသွာ ‘‘မတော မေ မညေ ပုတ္တော၊ အယံ ထေရော ဧကကောဝ အာဂစ္ဆတီ’’တိ ထေရဿ ပါဒမူလေ နိပတိတွာ ပရိဒေဝမာနာ ရောဒိ။ ထေရော ‘‘နူန ဒဟရော အပ္ပိစ္ဆတာယ အတ္တာနံ အဇာနာပေတွာဝ ဂတော’’တိ တံ သမဿာသေတွာ သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတွာ ပတ္တတ္ထဝိကတော တံ သာဋကံ နီဟရိတွာ ဒဿေတိ။

ဥပါသိကာ ပသီဒိတွာ ပုတ္တေန ဂတဒိသာဘိမုခါ ဥရေန နိပဇ္ဇိတွာ နမဿမာနာ အာဟ – ‘‘မယှံ ပုတ္တသဒိသံ ဝတ မညေ ဘိက္ခုံ ကာယသက္ခိံ ကတွာ ဘဂဝါ ရထဝိနီတပဋိပဒံ (မ။ နိ။ ၁။၂၅၂ အာဒယော)၊ နာလကပဋိပဒံ (သု။ နိ။ ၆၈၄ အာဒယော)၊ တုဝဋ္ဋကပဋိပဒံ (သု။ နိ။ ၉၂၁ အာဒယော)၊ စတုပစ္စယသန္တောသဘာဝနာရာမတာဒီပကံ မဟာအရိယဝံသပဋိပဒဉ္စ (အ။ နိ။ ၄။၂၈၊ ဒီ။ နိ။ ၃။၃၀၉) ဒေသေသိ ။ ဝိဇာတမာတုယာ နာမ ဂေဟေ တေမာသံ ဘုဉ္ဇမာနောပိ ‘အဟံ ပုတ္တော တွံ မာတာ’တိ န ဝက္ခတိ၊ အဟော အစ္ဆရိယမနုဿော’’တိ။ ဧဝရူပဿ မာတာပိတရောပိ ပလိဗောဓာ န ဟောန္တိ၊ ပဂေဝ အညံ ဥပဋ္ဌာကကုလ’’န္တိ။

လာဘောတိ စတ္တာရော ပစ္စယာ။ တေ ကထံ ပလိဗောဓာ ဟောန္တိ? ပုညဝန္တဿ ဟိ ဘိက္ခုနော ဂတဂတဋ္ဌာနေ မနုဿာ မဟာပရိဝါရေ ပစ္စယေ ဒေန္တိ။ သော တေသံ အနုမောဒေန္တော ဓမ္မံ ဒေသေန္တော သမဏဓမ္မံ ကာတုံ န ဩကာသံ လဘတိ။ အရုဏုဂ္ဂမနတော ယာဝ ပဌမယာမော၊ တာဝ မနုဿသံသဂ္ဂေါ န ဥပစ္ဆိဇ္ဇတိ။ ပုန ဗလဝပစ္စူသေယေဝ ဗာဟုလ္လိကပိဏ္ဍပါတိကာ အာဂန္တွာ ‘‘ဘန္တေ၊ အသုကော ဥပါသကော ဥပါသိကာ အမစ္စော အမစ္စဓီတာ တုမှာကံ ဒဿနကာမာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ သော ဂဏှာဝုသော၊ ပတ္တစီဝရန္တိ ဂမနသဇ္ဇောဝ ဟောတီတိ နိစ္စဗျာဝဋော၊ တဿေဝ တေ ပစ္စယာ ပလိဗောဓာ ဟောန္တိ။ တေန ဂဏံ ပဟာယ ယတ္ထ နံ န ဇာနန္တိ၊ တတ္ထ ဧကကေန စရိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သော ပလိဗောဓော ဥပစ္ဆိဇ္ဇတီတိ။

ဂဏောတိ သုတ္တန္တိကဂဏော ဝါ အာဘိဓမ္မိကဂဏော ဝါ၊ ယော တဿ ဥဒ္ဒေသံ ဝါ ပရိပုစ္ဆံ ဝါ ဒေန္တော သမဏဓမ္မဿ ဩကာသံ န လဘတိ၊ တဿေဝ ဂဏော ပလိဗောဓော ဟောတိ၊ တေန သော ဧဝံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗော။ သစေ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗဟု ဂဟိတံ ဟောတိ၊ အပ္ပံ အဝသိဋ္ဌံ၊ တံ နိဋ္ဌပေတွာ အရညံ ပဝိသိတဗ္ဗံ။ သစေ အပ္ပံ ဂဟိတံ၊ ဗဟု အဝသိဋ္ဌံ၊ ယောဇနတော ပရံ အဂန္တွာ အန္တောယောဇနပရိစ္ဆေဒေ အညံ ဂဏဝါစကံ ဥပသင်္ကမိတွာ ‘‘ဣမေ အာယသ္မာ ဥဒ္ဒေသာဒီဟိ သင်္ဂဏှတူ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧဝံ အလဘမာနေန ‘‘မယှမာဝုသော၊ ဧကံ ကိစ္စံ အတ္ထိ၊ တုမှေ ယထာဖာသုကဋ္ဌာနာနိ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဂဏံ ပဟာယ အတ္တနော ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗန္တိ။

ကမ္မန္တိ နဝကမ္မံ။ တံ ကရောန္တေန ဝဍ္ဎကီအာဒီဟိ လဒ္ဓါလဒ္ဓံ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ ကတာကတေ ဥဿုက္ကံ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗဒါ ပလိဗောဓော ဟောတိ။ သောပိ ဧဝံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗော၊ သစေ အပ္ပံ အဝသိဋ္ဌံ ဟောတိ နိဋ္ဌပေတဗ္ဗံ။ သစေ ဗဟု၊ သင်္ဃိကဉ္စေ နဝကမ္မံ၊ သင်္ဃဿ ဝါ သင်္ဃဘာရဟာရကဘိက္ခူနံ ဝါ နိယျာဒေတဗ္ဗံ။ အတ္တနော သန္တကဉ္စေ၊ အတ္တနော ဘာရဟာရကာနံ နိယျာဒေတဗ္ဗံ။ တာဒိသေ အလဘန္တေန သင်္ဃဿ ပရိစ္စဇိတွာ ဂန္တဗ္ဗန္တိ။

အဒ္ဓါနန္တိ မဂ္ဂဂမနံ။ ယဿ ဟိ ကတ္ထစိ ပဗ္ဗဇ္ဇာပေက္ခော ဝါ ဟောတိ၊ ပစ္စယဇာတံ ဝါ ကိဉ္စိ လဒ္ဓဗ္ဗံ ဟောတိ။ သစေ တံ အလဘန္တော န သက္ကောတိ အဓိဝါသေတုံ၊ အရညံ ပဝိသိတွာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တဿပိ ဂမိကစိတ္တံ နာမ ဒုပ္ပဋိဝိနောဒနီယံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဂန္တွာ တံ ကိစ္စံ တီရေတွာဝ သမဏဓမ္မေ ဥဿုက္ကံ ကာတဗ္ဗန္တိ။

ဉာတီတိ ဝိဟာရေ အာစရိယုပဇ္ဈာယသဒ္ဓိဝိဟာရိကအန္တေဝါသိကသမာနုပဇ္ဈာယကသမာနာစရိယကာ၊ ဃရေ မာတာ ပိတာ ဘာတာတိ ဧဝမာဒိကာ။ တေ ဂိလာနာ ဣမဿ ပလိဗောဓာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ သော ပလိဗောဓော ဥပဋ္ဌဟိတွာ တေသံ ပါကတိကကရဏေန ဥပစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ ဥပဇ္ဈာယော တာဝ ဂိလာနော သစေ လဟုံ န ဝုဋ္ဌာတိ၊ ယာဝဇီဝမ္ပိ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗော။ တထာ ပဗ္ဗဇ္ဇာစရိယော ဥပသမ္ပဒါစရိယော သဒ္ဓိဝိဟာရိကော ဥပသမ္ပာဒိတပဗ္ဗာဇိတအန္တေဝါသိကသမာနုပဇ္ဈာယကာ စ။ နိဿယာစရိယဥဒ္ဒေသာစရိယနိဿယန္တေဝါသိကဥဒ္ဒေသန္တေဝါသိကသမာနာစရိယကာ ပန ယာဝ နိဿယဥဒ္ဒေသာ အနုပစ္ဆိန္နာ၊ တာဝ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗာ။ ပဟောန္တေန တတော ဥဒ္ဓမ္ပိ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗာ ဧဝ။ မာတာပိတူသု ဥပဇ္ဈာယေ ဝိယ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေပိ ဟိ တေ ရဇ္ဇေ ဌိတာ ဟောန္တိ၊ ပုတ္တတော စ ဥပဋ္ဌာနံ ပစ္စာသီသန္တိ၊ ကာတဗ္ဗမေဝ။ အထ တေသံ ဘေသဇ္ဇံ နတ္ထိ၊ အတ္တနော သန္တကံ ဒါတဗ္ဗံ။ အသတိ ဘိက္ခာစရိယာယ ပရိယေသိတွာပိ ဒါတဗ္ဗမေဝ။ ဘာတုဘဂိနီနံ ပန တေသံ သန္တကမေဝ ယောဇေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ သစေ နတ္ထိ အတ္တနော သန္တကံ တာဝကာလိကံ ဒတွာ ပစ္ဆာ လဘန္တေန ဂဏှိတဗ္ဗံ။ အလဘန္တေန န စောဒေတဗ္ဗာ။ အညာတကဿ ဘဂိနိသာမိကဿ ဘေသဇ္ဇံ နေဝ ကာတုံ န ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘တုယှံ သာမိကဿ ဒေဟီ’’တိ ဝတွာ ပန ဘဂိနိယာ ဒါတဗ္ဗံ။ ဘာတုဇာယာယပိ ဧသေဝ နယော။ တေသံ ပန ပုတ္တာ ဣမဿ ဉာတကာ ဧဝါတိ တေသံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ။

အာဗာဓောတိ ယောကောစိ ရောဂေါ။ သော ဗာဓယမာနော ပလိဗောဓော ဟောတိ၊ တသ္မာ ဘေသဇ္ဇကရဏေန ဥပစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗော။ သစေ ပန ကတိပါဟံ ဘေသဇ္ဇံ ကရောန္တဿပိ န ဝူပသမ္မတိ၊ နာဟံ တုယှံ ဒါသော၊ န ဘဋကော၊ တံယေဝ ဟိ ပေါသေန္တော အနမတဂ္ဂေ သံသာရဝဋ္ဋေ ဒုက္ခံ ပတ္တောတိ အတ္တဘာဝံ ဂရဟိတွာ သမဏဓမ္မော ကာတဗ္ဗောတိ။

ဂန္ထောတိ ပရိယတ္တိဟရဏံ။ တံ သဇ္ဈာယာဒီဟိ နိစ္စဗျာဝဋဿ ပလိဗောဓော ဟောတိ၊ န ဣတရဿ။ တတြိမာနိ ဝတ္ထူနိ –

မဇ္ဈိမဘာဏကဒေဝတ္ထေရော ကိရ မလယဝါသိဒေဝတ္ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ယာစိ။ ထေရော ကီဒိသောသိ၊ အာဝုသော၊ ပရိယတ္တိယန္တိ ပုစ္ဆိ။ မဇ္ဈိမော မေ၊ ဘန္တေ၊ ပဂုဏောတိ။ အာဝုသော၊ မဇ္ဈိမော နာမေသော ဒုပ္ပရိဟာရော၊ မူလပဏ္ဏာသံ သဇ္ဈာယန္တဿ မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသကော အာဂစ္ဆတိ၊ တံ သဇ္ဈာယန္တဿ ဥပရိပဏ္ဏာသကော။ ကုတော တုယှံ ကမ္မဋ္ဌာနန္တိ? ဘန္တေ၊ တုမှာကံ သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ လဘိတွာ ပုန န ဩလောကေဿာမီတိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ ဧကူနဝီသတိဝဿာနိ သဇ္ဈာယံ အကတွာ ဝီသတိမေ ဝဿေ အရဟတ္တံ ပတွာ သဇ္ဈာယတ္ထာယ အာဂတာနံ ဘိက္ခူနံ ‘‘ဝီသတိ မေ၊ အာဝုသော၊ ဝဿာနိ ပရိယတ္တိံ အနောလောကေန္တဿ၊ အပိစ ခေါ ကတပရိစယော အဟမေတ္ထ အာရဘထာ’’တိ ဝတွာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိယောသာနာ ဧကဗျဉ္ဇနေပိဿ ကင်္ခါ နာဟောသိ။

ကရုဠိယဂိရိဝါသီနာဂတ္ထေရောပိ အဋ္ဌာရသဝဿာနိ ပရိယတ္တိံ ဆဍ္ဍေတွာ ဘိက္ခူနံ ဓာတုကထံ ဥဒ္ဒိသိ။ တေသံ ဂါမဝါသိကတ္ထေရေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒေန္တာနံ ဧကပဉှောပိ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ အာဂတော နာဟောသိ။

မဟာဝိဟာရေပိ တိပိဋကစူဠာဘယတ္ထေရော နာမ အဋ္ဌကထံ အနုဂ္ဂဟေတွာဝ ပဉ္စနိကာယမဏ္ဍလေ တီဏိ ပိဋကာနိ ပရိဝတ္တေဿာမီတိ သုဝဏ္ဏဘေရိံ ပဟရာပေသိ။ ဘိက္ခုသင်္ဃော ကတမာစရိယာနံ ဥဂ္ဂဟော၊ အတ္တနော အာစရိယုဂ္ဂဟညေဝ ဝဒတု၊ ဣတရထာ ဝတ္တုံ န ဒေမာတိ အာဟ။ ဥပဇ္ဈာယောပိ နံ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာနမာဂတံ ပုစ္ဆိ ‘‘တွမာဝုသော၊ ဘေရိံ ပဟရာပေသီ’’တိ? အာမ၊ ဘန္တေ။ ကိံ ကာရဏာတိ? ပရိယတ္တိံ၊ ဘန္တေ၊ ပရိဝတ္တေဿာမီတိ။ အာဝုသော အဘယ၊ အာစရိယာ ဣဒံ ပဒံ ကထံ ဝဒန္တီတိ? ဧဝံ ဝဒန္တိ၊ ဘန္တေတိ။ ထေရော ဟုန္တိ ပဋိဗာဟိ။ ပုန သော အညေန အညေန ပရိယာယေန ဧဝံ ဝဒန္တိ ဘန္တေတိ တိက္ခတ္တုံ အာဟ။ ထေရော သဗ္ဗံ ဟုန္တိ ပဋိဗာဟိတွာ ‘‘အာဝုသော၊ တယာ ပဌမံ ကထိတော ဧဝ အာစရိယမဂ္ဂေါ၊ အာစရိယမုခတော ပန အနုဂ္ဂဟိတတ္တာ ‘ဧဝံ အာစရိယာ ဝဒန္တီ’တိ သဏ္ဌာတုံ နာသက္ခိ။ ဂစ္ဆ အတ္တနော အာစရိယာနံ သန္တိကေ သုဏာဟီ’’တိ။ ကုဟိံ၊ ဘန္တေ၊ ဂစ္ဆာမီတိ? ဂင်္ဂါယ ပရတော ရောဟဏဇနပဒေ တုလာဓာရပဗ္ဗတဝိဟာရေ သဗ္ဗပရိယတ္တိကော မဟာဓမ္မရက္ခိတတ္ထေရော နာမ ဝသတိ၊ တဿ သန္တိကံ ဂစ္ဆာတိ။ သာဓု၊ ဘန္တေတိ ထေရံ ဝန္ဒိတွာ ပဉ္စဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သဒ္ဓိံ ထေရဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ နိသီဒိ။ ထေရော ကသ္မာ အာဂတောသီတိ ပုစ္ဆိ။ ဓမ္မံ သောတုံ၊ ဘန္တေတိ။ အာဝုသော အဘယ၊ ဒီဃမဇ္ဈိမေသု မံ ကာလေန ကာလံ ပုစ္ဆန္တိ။ အဝသေသံ ပန မေ တိံသမတ္တာနိ ဝဿာနိ န ဩလောကိတပုဗ္ဗံ။ အပိစ တွံ ရတ္တိံ မမ သန္တိကေ ပရိဝတ္တေဟိ။ အဟံ တေ ဒိဝါ ကထယိဿာမီတိ။ သော သာဓု၊ ဘန္တေတိ တထာ အကာသိ။ ပရိဝေဏဒွါရေ မဟာမဏ္ဍပံ ကာရေတွာ ဂါမဝါသိနော ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဓမ္မဿဝနတ္ထာယ အာဂစ္ဆန္တိ။ ထေရော ရတ္တိံ ပရိဝတ္တိ။ တံ ဒိဝါ ကထယန္တော အနုပုဗ္ဗေန ဒေသနံ နိဋ္ဌပေတွာ အဘယတ္ထေရဿ သန္တိကေ တဋ္ဋိကာယ နိသီဒိတွာ ‘‘အာဝုသော၊ မယှံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေဟီ’’တိ အာဟ။ ဘန္တေ၊ ကိံ ဘဏထ၊ နနု မယာ တုမှာကမေဝ သန္တိကေ သုတံ? ကိမဟံ တုမှေဟိ အညာတံ ကထေဿာမီတိ? တတော နံ ထေရော အညော ဧသ၊ အာဝုသော၊ ဂတကဿ မဂ္ဂေါ နာမာတိ အာဟ။ အဘယထေရော ကိရ တဒါ သောတာပန္နော ဟောတိ။ အထဿ သော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဒတွာ အာဂန္တွာ လောဟပါသာဒေ ဓမ္မံ ပရိဝတ္တေန္တော ထေရော ပရိနိဗ္ဗုတောတိ အဿောသိ။ သုတွာ ‘‘အာဟရထာဝုသော၊ စီဝရ’’န္တိ စီဝရံ ပါရုပိတွာ ‘‘အနုစ္ဆဝိကော၊ အာဝုသော၊ အမှာကံ အာစရိယဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ။ အာစရိယော နော၊ အာဝုသော၊ ဥဇု အာဇာနီယော။ သော အတ္တနော ဓမ္မန္တေဝါသိကဿ သန္တိကေ တဋ္ဋိကာယ နိသီဒိတွာ ‘မယှံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေဟီ’တိ အာဟ။ အနုစ္ဆဝိကော၊ အာဝုသော၊ ထေရဿ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ’’တိ။ ဧဝရူပါနံ ဂန္ထော ပလိဗောဓော န ဟောတီတိ။

ဣဒ္ဓီတိ ပေါထုဇ္ဇနိကာ ဣဒ္ဓိ။ သာ ဟိ ဥတ္တာနသေယျကဒါရကော ဝိယ တရုဏသဿံ ဝိယ စ ဒုပ္ပရိဟာရာ ဟောတိ။ အပ္ပမတ္တကေနေဝ ဘိဇ္ဇတိ။ သာ ပန ဝိပဿနာယ ပလိဗောဓော ဟောတိ၊ န သမာဓိဿ၊ သမာဓိံ ပတွာ ပတ္တဗ္ဗတော။ တသ္မာ ဝိပဿနတ္ထိကေန ဣဒ္ဓိပလိဗောဓော ဥပစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗော၊ ဣတရေန အဝသေသာတိ အယံ တာဝ ပလိဗောဓကထာယ ဝိတ္ထာရော။

ကမ္မဋ္ဌာနဒါယကဝဏ္ဏနာ

၄၂။ ကမ္မဋ္ဌာနဒါယကံကလျာဏမိတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာတိ ဧတ္ထ ပန ဒုဝိဓံ ကမ္မဋ္ဌာနံ သဗ္ဗတ္ထကကမ္မဋ္ဌာနံ ပါရိဟာရိယကမ္မဋ္ဌာနဉ္စ။ တတ္ထ သဗ္ဗတ္ထကကမ္မဋ္ဌာနံ နာမ ဘိက္ခုသင်္ဃာဒီသု မေတ္တာ မရဏဿတိ စ။ အသုဘသညာတိပိ ဧကေ။

ကမ္မဋ္ဌာနိကေန ဟိ ဘိက္ခုနာ ပဌမံ တာဝ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ သီမဋ္ဌကဘိက္ခုသင်္ဃေ သုခိတာ ဟောန္တု အဗျာပဇ္ဇာတိ မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ တတော သီမဋ္ဌကဒေဝတာသု။ တတော ဂေါစရဂါမမှိ ဣဿရဇနေ။ တတော တတ္ထ မနုဿေ ဥပါဒါယ သဗ္ဗသတ္တေသု။ သော ဟိ ဘိက္ခုသင်္ဃေ မေတ္တာယ သဟဝါသီနံ မုဒုစိတ္တတံ ဇနေတိ။ အထဿ တေ သုခသံဝါသာ ဟောန္တိ။ သီမဋ္ဌကဒေဝတာသု မေတ္တာယ မုဒုကတစိတ္တာဟိ ဒေဝတာဟိ ဓမ္မိကာယ ရက္ခာယ သုသံဝိဟိတရက္ခော ဟောတိ။ ဂေါစရဂါမမှိ ဣဿရဇနေ မေတ္တာယ မုဒုကတစိတ္တသန္တာနေဟိ ဣဿရေဟိ ဓမ္မိကာယ ရက္ခာယ သုရက္ခိတပရိက္ခာရော ဟောတိ။ တတ္ထ မနုဿေသု မေတ္တာယ ပသာဒိတစိတ္တေဟိ တေဟိ အပရိဘူတော ဟုတွာ ဝိစရတိ။ သဗ္ဗသတ္တေသု မေတ္တာယ သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပဋိဟတစာရော ဟောတိ။ မရဏဿတိယာ ပန အဝဿံ မယာ မရိတဗ္ဗန္တိ စိန္တေန္တော အနေသနံ ပဟာယ ဥပရူပရိ ဝဍ္ဎမာနသံဝေဂေါ အနောလီနဝုတ္တိကော ဟောတိ။ အသုဘသညာပရိစိတစိတ္တဿ ပနဿ ဒိဗ္ဗာနိပိ အာရမ္မဏာနိ လောဘဝသေန စိတ္တံ န ပရိယာဒိယန္တိ။

ဧဝံ ဗဟူပကာရတ္တာ သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထယိတဗ္ဗံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ စ အဓိပ္ပေတဿ ယောဂါနုယောဂကမ္မဿ ဌာနဉ္စာတိ သဗ္ဗတ္ထကကမ္မဋ္ဌာနန္တိ ဝုစ္စတိ။

စတ္တာလီသာယ ပန ကမ္မဋ္ဌာနေသု ယံ ယဿ စရိယာနုကူလံ၊ တံ တဿ နိစ္စံ ပရိဟရိတဗ္ဗတ္တာ ဥပရိမဿ စ ဥပရိမဿ ဘာဝနာကမ္မဿ ပဒဋ္ဌာနတ္တာ ပါရိဟာရိယကမ္မဋ္ဌာနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣတိ ဣမံ ဒုဝိဓမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ယော ဒေတိ၊ အယံ ကမ္မဋ္ဌာနဒါယကော နာမ။ တံ ကမ္မဋ္ဌာနဒါယကံ။

ကလျာဏမိတ္တန္တိ –

ပိယော ဂရု ဘာဝနီယော၊ ဝတ္တာ စ ဝစနက္ခမော၊

ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ၊ နော စဋ္ဌာနေ နိယောဇကောတိ။ (အ။ နိ။ ၇။၃၇)၊

ဧဝမာဒိဂုဏသမန္နာဂတံ ဧကန္တေန ဟိတေသိံ ဝုဒ္ဓိပက္ခေ ဌိတံ ကလျာဏမိတ္တံ။

‘‘မမံ ဟိ၊ အာနန္ဒ၊ ကလျာဏမိတ္တံ အာဂမ္မ ဇာတိဓမ္မာ သတ္တာ ဇာတိယာ ပရိမုစ္စန္တီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၁၂၉၊ ၅။၂) အာဒိဝစနတော ပန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါယေဝ သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နော ကလျာဏမိတ္တော။ တသ္မာ တသ္မိံ သတိ တဿေဝ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဂဟိတကမ္မဋ္ဌာနံ သုဂဟိတံ ဟောတိ။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ပန တသ္မိံ အသီတိယာ မဟာသာဝကေသု ယော ဓရတိ၊ တဿ သန္တိကေ ဂဟေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ တသ္မိံ အသတိ ယံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတုကာမော ဟောတိ၊ တဿေဝ ဝသေန စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနာနိ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနပဒဋ္ဌာနံ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အာသဝက္ခယပ္ပတ္တဿ ခီဏာသဝဿ သန္တိကေ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ကိံ ပန ခီဏာသဝေါ အဟံ ခီဏာသဝေါတိ အတ္တာနံ ပကာသေတီတိ? ကိံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ကာရကဘာဝံ ဟိ ဇာနိတွာ ပကာသေတိ။ နနု အဿဂုတ္တတ္ထေရော အာရဒ္ဓကမ္မဋ္ဌာနဿ ဘိက္ခုနော ‘‘ကမ္မဋ္ဌာနကာရကော အယ’’န္တိ ဇာနိတွာ အာကာသေ စမ္မခဏ္ဍံ ပညာပေတွာ တတ္ထ ပလ္လင်္ကေန နိသိန္နော ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသီတိ။

တသ္မာ သစေ ခီဏာသဝံ လဘတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ လဘတိ၊ အနာဂါမိသကဒါဂါမိသောတာပန္နဈာနလာဘီပုထုဇ္ဇနတိပိဋကဓရဒွိပိဋကဓရဧကပိဋကဓရေသု ပုရိမဿ ပုရိမဿ သန္တိကေ။ ဧကပိဋကဓရေပိ အသတိ ယဿ ဧကသင်္ဂီတိပိ အဋ္ဌကထာယ သဒ္ဓိံ ပဂုဏာ၊ အယဉ္စ လဇ္ဇီ ဟောတိ၊ တဿ သန္တိကေ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧဝရူပေါ ဟိ တန္တိဓရော ဝံသာနုရက္ခကော ပဝေဏီပါလကော အာစရိယော အာစရိယမတိကောဝ ဟောတိ၊ န အတ္တနောမတိကော ဟောတိ။ တေနေဝ ပေါရာဏကတ္ထေရာ ‘‘လဇ္ဇီ ရက္ခိဿတိ လဇ္ဇီ ရက္ခိဿတီ’’တိ တိက္ခတ္တုံ အာဟံသု။

ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တခီဏာသဝါဒယော စေတ္ထ အတ္တနာ အဓိဂတမဂ္ဂမေဝ အာစိက္ခန္တိ။ ဗဟုဿုတော ပန တံ တံ အာစရိယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာနံ ဝိသောဓိတတ္တာ ဣတော စိတော စ သုတ္တဉ္စ ကာရဏဉ္စ သလ္လက္ခေတွာ သပ္ပာယာသပ္ပာယံ ယောဇေတွာ ဂဟနဋ္ဌာနေ ဂစ္ဆန္တော မဟာဟတ္ထီ ဝိယ မဟာမဂ္ဂံ ဒဿေန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေဿတိ။ တသ္မာ ဧဝရူပံ ကမ္မဋ္ဌာနဒါယကံ ကလျာဏမိတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ တဿ ဝတ္တပဋိပတ္တိံ ကတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတဗ္ဗံ။

သစေ ပနေတံ ဧကဝိဟာရေယေဝ လဘတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ၊ နော စေ လဘတိ၊ ယတ္ထ သော ဝသတိ၊ တတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဂစ္ဆန္တေန စ န ဓောတမက္ခိတေဟိ ပါဒေဟိ ဥပါဟနာ အာရူဟိတွာ ဆတ္တံ ဂဟေတွာ တေလနာဠိမဓုဖာဏိတာဒီနိ ဂါဟာပေတွာ အန္တေဝါသိကပရိဝုတေန ဂန္တဗ္ဗံ။ ဂမိကဝတ္တံ ပန ပူရေတွာ အတ္တနော ပတ္တစီဝရံ သယမေဝ ဂဟေတွာ အန္တရာမဂ္ဂေ ယံ ယံ ဝိဟာရံ ပဝိသတိ သဗ္ဗတ္ထ ဝတ္တပဋိပတ္တိံ ကုရုမာနေန သလ္လဟုကပရိက္ခာရေန ပရမသလ္လေခဝုတ္တိနာ ဟုတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။

တံ ဝိဟာရံ ပဝိသန္တေန အန္တရာမဂ္ဂေယေဝ ဒန္တကဋ္ဌံ ကပ္ပိယံ ကာရာပေတွာ ဂဟေတွာ ပဝိသိတဗ္ဗံ၊ န စ ‘‘မုဟုတ္တံ ဝိဿမေတွာ ပါဒဓောဝနမက္ခနာဒီနိ ကတွာ အာစရိယဿ သန္တိကံ ဂမိဿာမီ’’တိ အညံ ပရိဝေဏံ ပဝိသိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? သစေ ဟိဿ တတြ အာစရိယဿ ဝိသဘာဂါ ဘိက္ခူ ဘဝေယျုံ၊ တေ အာဂမနကာရဏံ ပုစ္ဆိတွာ အာစရိယဿ အဝဏ္ဏံ ပကာသေတွာ ‘‘နဋ္ဌောသိ၊ သစေ တဿ သန္တိကံ အာဂတော’’တိ ဝိပ္ပဋိသာရံ ဥပ္ပာဒေယျုံ၊ ယေန တတောဝ ပဋိနိဝတ္တေယျ၊ တသ္မာ အာစရိယဿ ဝသနဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆိတွာ ဥဇုကံ တတ္ထေဝ ဂန္တဗ္ဗံ။

သစေ အာစရိယော ဒဟရတရော ဟောတိ၊ ပတ္တစီဝရပဋိဂ္ဂဟဏာဒီနိ န သာဒိတဗ္ဗာနိ။ သစေ ဝုဍ္ဎတရော ဟောတိ၊ ဂန္တွာ အာစရိယံ ဝန္ဒိတွာ ဌာတဗ္ဗံ။ ‘‘နိက္ခိပါဝုသော၊ ပတ္တစီဝရ’’န္တိ ဝုတ္တေန နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ ‘‘ပါနီယံ ပိဝါ’’တိ ဝုတ္တေန သစေ ဣစ္ဆတိ ပါတဗ္ဗံ။ ‘‘ပါဒေ ဓောဝါဟီ’’တိ ဝုတ္တေန န တာဝ ပါဒါ ဓောဝိတဗ္ဗာ။ သစေ ဟိ အာစရိယေန အာဘတံ ဥဒကံ ဘဝေယျ၊ န သာရုပ္ပံ သိယာ။ ‘‘ဓောဝါဟာဝုသော၊ န မယာ အာဘတံ၊ အညေဟိ အာဘတ’’န္တိ ဝုတ္တေန ပန ယတ္ထ အာစရိယော န ပဿတိ၊ ဧဝရူပေ ပဋိစ္ဆန္နေ ဝါ ဩကာသေ၊ အဗ္ဘောကာသေ ဝိဟာရဿာပိ ဝါ ဧကမန္တေ နိသီဒိတွာ ပါဒါ ဓောဝိတဗ္ဗာ။

သစေ အာစရိယော တေလနာဠိံ အာဟရတိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဥဘောဟိ ဟတ္ထေဟိ သက္ကစ္စံ ဂဟေတဗ္ဗာ။ သစေ ဟိ န ဂဏှေယျ၊ ‘‘အယံ ဘိက္ခု ဣတော ဧဝ ပဋ္ဌာယ သမ္ဘောဂံ ကောပေတီ’’တိ အာစရိယဿ အညထတ္တံ ဘဝေယျ။ ဂဟေတွာ ပန န အာဒိတောဝ ပါဒါ မက္ခေတဗ္ဗာ။ သစေ ဟိ တံ အာစရိယဿ ဂတ္တဗ္ဘဉ္ဇနတေလံ ဘဝေယျ၊ န သာရုပ္ပံ သိယာ။ တသ္မာ သီသံ မက္ခေတွာ ခန္ဓာဒီနိ မက္ခေတဗ္ဗာနိ။ ‘‘သဗ္ဗပါရိဟာရိယတေလမိဒံ၊ အာဝုသော၊ ပါဒေပိ မက္ခေဟီ’’တိ ဝုတ္တေန ပန ထောကံ သီသေ ကတွာ ပါဒေ မက္ခေတွာ ‘‘ဣမံ တေလနာဠိံ ဌပေမိ၊ ဘန္တေ’’တိ ဝတွာ အာစရိယေ ဂဏှန္တေ ဒါတဗ္ဗာ။

အာဂတဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ကမ္မဋ္ဌာနံ မေ၊ ဘန္တေ၊ ကထေထ ဣစ္စေဝံ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဒုတိယဒိဝသတော ပန ပဋ္ဌာယ သစေ အာစရိယဿ ပကတိဥပဋ္ဌာကော အတ္ထိ၊ တံ ယာစိတွာ ဝတ္တံ ကာတဗ္ဗံ။ သစေ ယာစိတောပိ န ဒေတိ၊ ဩကာသေ လဒ္ဓေယေဝ ကာတဗ္ဗံ။ ကရောန္တေန ခုဒ္ဒကမဇ္ဈိမမဟန္တာနိ တီဏိ ဒန္တကဋ္ဌာနိ ဥပနာမေတဗ္ဗာနိ။ သီတံ ဥဏှန္တိ ဒုဝိဓံ မုခဓောဝနဥဒကဉ္စ နှာနောဒကဉ္စ ပဋိယာဒေတဗ္ဗံ။ တတော ယံ အာစရိယော တီဏိ ဒိဝသာနိ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ တာဒိသမေဝ နိစ္စံ ဥပနာမေတဗ္ဗံ။ နိယမံ အကတွာ ယံ ဝါ တံ ဝါ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ ယထာလဒ္ဓံ ဥပနာမေတဗ္ဗံ။ ကိံ ဗဟုနာ ဝုတ္တေန? ယံ တံ ဘဂဝတာ ‘‘အန္တေဝါသိကေန၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာစရိယမှိ သမ္မာ ဝတ္တိတဗ္ဗံ။ တတြာယံ သမ္မာ ဝတ္တနာ၊ ကာလဿေဝ ဥဋ္ဌာယ ဥပါဟနာ ဩမုဉ္စိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ဒန္တကဋ္ဌံ ဒါတဗ္ဗံ၊ မုခေါဒကံ ဒါတဗ္ဗံ၊ အာသနံ ပညပေတဗ္ဗံ။ သစေ ယာဂု ဟောတိ၊ ဘာဇနံ ဓောဝိတွာ ယာဂု ဥပနာမေတဗ္ဗာ’’တိ (မဟာဝ။ ၇၈) အာဒိကံ ခန္ဓကေ သမ္မာဝတ္တံ ပညတ္တံ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ကာတဗ္ဗံ။

ဧဝံ ဝတ္တသမ္ပတ္တိယာ ဂရုံ အာရာဓယမာနေန သာယံ ဝန္ဒိတွာ ယာဟီတိ ဝိဿဇ္ဇိတေန ဂန္တဗ္ဗံ၊ ယဒါ သော ကိဿာဂတောသီတိ ပုစ္ဆတိ၊ တဒါ အာဂမနကာရဏံ ကထေတဗ္ဗံ။ သစေ သော နေဝ ပုစ္ဆတိ၊ ဝတ္တံ ပန သာဒိယတိ၊ ဒသာဟေ ဝါ ပက္ခေ ဝါ ဝီတိဝတ္တေ ဧကဒိဝသံ ဝိဿဇ္ဇိတေနာပိ အဂန္တွာ ဩကာသံ ကာရေတွာ အာဂမနကာရဏံ အာရောစေတဗ္ဗံ။ အကာလေ ဝါ ဂန္တွာ ကိမတ္ထမာဂတောသီတိ ပုဋ္ဌေန အာရောစေတဗ္ဗံ။ သစေ သော ပါတောဝ အာဂစ္ဆာတိ ဝဒတိ၊ ပါတောဝ ဂန္တဗ္ဗံ။

သစေ ပနဿ တာယ ဝေလာယ ပိတ္တာဗာဓေန ဝါ ကုစ္ဆိ ပရိဍယှတိ၊ အဂ္ဂိမန္ဒတာယ ဝါ ဘတ္တံ န ဇီရတိ၊ အညော ဝါ ကောစိ ရောဂေါ ဗာဓတိ၊ တံ ယထာဘူတံ အာဝိကတွာ အတ္တနော သပ္ပာယဝေလံ အာရောစေတွာ တာယ ဝေလာယ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗံ။ အသပ္ပာယဝေလာယ ဟိ ဝုစ္စမာနမ္ပိ ကမ္မဋ္ဌာနံ န သက္ကာ ဟောတိ မနသိကာတုန္တိ။ အယံ ကမ္မဋ္ဌာနဒါယကံ ကလျာဏမိတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာတိ ဧတ္ထ ဝိတ္ထာရော။

စရိယာဝဏ္ဏနာ

၄၃။ ဣဒါနိ အတ္တနော စရိယာနုကူလန္တိ ဧတ္ထ စရိယာတိ ဆ စရိယာ ရာဂစရိယာ၊ ဒေါသစရိယာ၊ မောဟစရိယာ၊ သဒ္ဓါစရိယာ၊ ဗုဒ္ဓိစရိယာ၊ ဝိတက္ကစရိယာတိ။ ကေစိ ပန ရာဂါဒီနံ သံသဂ္ဂသန္နိပါတဝသေန အပရာပိ စတဿော၊ တထာ သဒ္ဓါဒီနန္တိ ဣမာဟိ အဋ္ဌဟိ သဒ္ဓိံ စုဒ္ဒသ ဣစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ ပန ဘေဒေ ဝုစ္စမာနေ ရာဂါဒီနံ သဒ္ဓါဒီဟိပိ သံသဂ္ဂံ ကတွာ အနေကာ စရိယာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ သင်္ခေပေန ဆဠေဝ စရိယာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ စရိယာ၊ ပကတိ၊ ဥဿန္နတာတိ အတ္ထတော ဧကံ။ တာသံ ဝသေန ဆဠေဝ ပုဂ္ဂလာ ဟောန္တိ ရာဂစရိတော၊ ဒေါသစရိတော၊ မောဟစရိတော၊ သဒ္ဓါစရိတော၊ ဗုဒ္ဓိစရိတော၊ ဝိတက္ကစရိတောတိ။

တတ္ထ ယသ္မာ ရာဂစရိတဿ ကုသလပ္ပဝတ္တိသမယေ သဒ္ဓါ ဗလဝတီ ဟောတိ၊ ရာဂဿ အာသန္နဂုဏတ္တာ။ ယထာ ဟိ အကုသလပက္ခေ ရာဂေါ သိနိဒ္ဓါ နာတိလူခေါ၊ ဧဝံ ကုသလပက္ခေ သဒ္ဓါ။ ယထာ ရာဂေါ ဝတ္ထုကာမေ ပရိယေသတိ၊ ဧဝံ သဒ္ဓါ သီလာဒိဂုဏေ။ ယထာ ရာဂေါ အဟိတံ န ပရိစ္စဇတိ၊ ဧဝံ သဒ္ဓါ ဟိတံ န ပရိစ္စဇတိ၊ တသ္မာ ရာဂစရိတဿ သဒ္ဓါစရိတော သဘာဂေါ။

ယသ္မာ ပန ဒေါသစရိတဿ ကုသလပ္ပဝတ္တိသမယေ ပညာ ဗလဝတီ ဟောတိ၊ ဒေါသဿ အာသန္နဂုဏတ္တာ။ ယထာ ဟိ အကုသလပက္ခေ ဒေါသော နိဿိနေဟော န အာရမ္မဏံ အလ္လီယတိ၊ ဧဝံ ကုသလပက္ခေ ပညာ။ ယထာ စ ဒေါသော အဘူတမ္ပိ ဒေါသမေဝ ပရိယေသတိ၊ ဧဝံ ပညာ ဘူတံ ဒေါသမေဝ။ ယထာ ဒေါသော သတ္တပရိဝဇ္ဇနာကာရေန ပဝတ္တတိ၊ ဧဝံ ပညာ သင်္ခါရပရိဝဇ္ဇနာကာရေန၊ တသ္မာ ဒေါသစရိတဿ ဗုဒ္ဓိစရိတော သဘာဂေါ။

ယသ္မာ ပန မောဟစရိတဿ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒါယ ဝါယမမာနဿ ယေဘုယျေန အန္တရာယကရာ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ မောဟဿ အာသန္နလက္ခဏတ္တာ။ ယထာ ဟိ မောဟော ပရိဗျာကုလတာယ အနဝဋ္ဌိတော၊ ဧဝံ ဝိတက္ကော နာနပ္ပကာရဝိတက္ကနတာယ။ ယထာ စ မောဟော အပရိယောဂါဟဏတာယ စဉ္စလော။ တထာ ဝိတက္ကော လဟုပရိကပ္ပနတာယ၊ တသ္မာ မောဟစရိတဿ ဝိတက္ကစရိတော သဘာဂေါတိ။

အပရေ တဏှာမာနဒိဋ္ဌိဝသေန အပရာပိ တိဿော စရိယာ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ တဏှာ ရာဂေါယေဝ၊ မာနော စ တံသမ္ပယုတ္တောတိ တဒုဘယံ ရာဂစရိယံ နာတိဝတ္တတိ ။ မောဟနိဒါနတ္တာ စ ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိစရိယာ မောဟစရိယမေဝ အနုပတတိ။

၄၄။ တာ ပနေတာ စရိယာ ကိန္နိဒါနာ? ကထဉ္စ ဇာနိတဗ္ဗံ ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ရာဂစရိတော၊ အယံ ပုဂ္ဂလော ဒေါသာဒီသု အညတရစရိတော’’တိ? ကိံ စရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ကိံ သပ္ပာယန္တိ?

တတြ ပုရိမာ တာဝ တိဿော စရိယာ ပုဗ္ဗာစိဏ္ဏနိဒါနာ၊ ဓာတုဒေါသနိဒါနာ စာတိ ဧကစ္စေ ဝဒန္တိ။ ပုဗ္ဗေ ကိရ ဣဋ္ဌပ္ပယောဂသုဘကမ္မဗဟုလော ရာဂစရိတော ဟောတိ၊ သဂ္ဂါ ဝါ စဝိတွာ ဣဓူပပန္နော။ ပုဗ္ဗေ ဆေဒနဝဓဗန္ဓနဝေရကမ္မဗဟုလော ဒေါသစရိတော ဟောတိ၊ နိရယနာဂယောနီဟိ ဝါ စဝိတွာ ဣဓူပပန္နော။ ပုဗ္ဗေ မဇ္ဇပါနဗဟုလော သုတပရိပုစ္ဆာဝိဟီနော စ မောဟစရိတော ဟောတိ၊ တိရစ္ဆာနယောနိယာ ဝါ စဝိတွာ ဣဓူပပန္နောတိ ဧဝံ ပုဗ္ဗာစိဏ္ဏနိဒါနာတိ ဝဒန္တိ။ ဒွိန္နံ ပန ဓာတူနံ ဥဿန္နတ္တာ ပုဂ္ဂလော မောဟစရိတော ဟောတိ ပထဝီဓာတုယာ စ အာပေါဓာတုယာ စ။ ဣတရာသံ ဒွိန္နံ ဥဿန္နတ္တာ ဒေါသစရိတော။ သဗ္ဗာသံ သမတ္တာ ပန ရာဂစရိတောတိ။ ဒေါသေသု စ သေမှာဓိကော ရာဂစရိတော ဟောတိ။ ဝါတာဓိကော မောဟစရိတော။ သေမှာဓိကော ဝါ မောဟစရိတော။ ဝါတာဓိကော ရာဂစရိတောတိ ဧဝံ ဓာတုဒေါသနိဒါနာတိ ဝဒန္တိ။

တတ္ထ ယသ္မာ ပုဗ္ဗေ ဣဋ္ဌပ္ပယောဂသုဘကမ္မဗဟုလာပိ သဂ္ဂါ စဝိတွာ ဣဓူပပန္နာပိ စ န သဗ္ဗေ ရာဂစရိတာယေဝ ဟောန္တိ၊ န ဣတရေ ဝါ ဒေါသမောဟစရိတာ။ ဧဝံ ဓာတူနဉ္စ ယထာဝုတ္တေနေဝ နယေန ဥဿဒနိယမော နာမ နတ္ထိ။ ဒေါသနိယမေ စ ရာဂမောဟဒွယမေဝ ဝုတ္တံ၊ တမ္ပိ စ ပုဗ္ဗာပရဝိရုဒ္ဓမေဝ။ သဒ္ဓါစရိယာဒီသု စ ဧကိဿာပိ နိဒါနံ န ဝုတ္တမေဝ။ တသ္မာ သဗ္ဗမေတံ အပရိစ္ဆိန္နဝစနံ။

အယံ ပနေတ္ထ အဋ္ဌကထာစရိယာနံ မတာနုသာရေန ဝိနိစ္ဆယော၊ ဝုတ္တဉှေတံ ဥဿဒကိတ္တနေ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၄၉၈) ‘‘ဣမေ သတ္တာ ပုဗ္ဗဟေတုနိယာမေန လောဘုဿဒါ ဒေါသုဿဒါ မောဟုဿဒါ အလောဘုဿဒါ အဒေါသုဿဒါ အမောဟုဿဒါ စ ဟောန္တိ။

ယဿ ဟိ ကမ္မာယူဟနက္ခဏေ လောဘော ဗလဝါ ဟောတိ အလောဘော မန္ဒော၊ အဒေါသာမောဟာ ဗလဝန္တော ဒေါသမောဟာ မန္ဒာ၊ တဿ မန္ဒော အလောဘော လောဘံ ပရိယာဒါတုံ န သက္ကောတိ။ အဒေါသာမောဟာ ပန ဗလဝန္တော ဒေါသမောဟေ ပရိယာဒါတုံ သက္ကောတိ။ တသ္မာ သော တေန ကမ္မေန ဒိန္နပဋိသန္ဓိဝသေန နိဗ္ဗတ္တော လုဒ္ဓါ ဟောတိ သုခသီလော အက္ကောဓနော ပညဝါ ဝဇိရူပမဉာဏော။

ယဿ ပန ကမ္မာယူဟနက္ခဏေ လောဘဒေါသာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ အလောဘာဒေါသာ မန္ဒာ၊ အမောဟော ဗလဝါ မောဟော မန္ဒော၊ သော ပုရိမနယေနေဝ လုဒ္ဓါ စေဝ ဟောတိ ဒုဋ္ဌော စ။ ပညဝါ ပန ဟောတိ ဝဇိရူပမဉာဏော ဒတ္တာဘယတ္ထေရော ဝိယ။

ယဿ ကမ္မာယူဟနက္ခဏေ လောဘာဒေါသမောဟာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ ဣတရေ မန္ဒာ၊ သော ပုရိမနယေနေဝ လုဒ္ဓါ စေဝ ဟောတိ ဒန္ဓော စ၊ သီလကော ပန ဟောတိ အက္ကောဓနော (ဗာကုလတ္ထေရော ဝိယ)။

တထာ ယဿ ကမ္မာယူဟနက္ခဏေ တယောပိ လောဘဒေါသမောဟာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ အလောဘာဒယော မန္ဒာ၊ သော ပုရိမနယေနေဝ လုဒ္ဓါ စေဝ ဟောတိ ဒုဋ္ဌော စ မူဠှော စ။

ယဿ ပန ကမ္မာယူဟနက္ခဏေ အလောဘဒေါသမောဟာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ ဣတရေ မန္ဒာ၊ သော ပုရိမနယေနေဝ အလုဒ္ဓါ အပ္ပကိလေသော ဟောတိ ဒိဗ္ဗာရမ္မဏမ္ပိ ဒိသွာ နိစ္စလော၊ ဒုဋ္ဌော ပန ဟောတိ ဒန္ဓပညော စ။

ယဿ ပန ကမ္မာယူဟနက္ခဏေ အလောဘာဒေါသမောဟာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ ဣတရေ မန္ဒာ၊ သော ပုရိမနယေနေဝ အလုဒ္ဓါ စေဝ ဟောတိ အဒုဋ္ဌော သီလကော စ၊ ဒန္ဓော ပန ဟောတိ။

တထာ ယဿ ကမ္မာယူဟနက္ခဏေ အလောဘဒေါသာမောဟာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ ဣတရေ မန္ဒာ၊ သော ပုရိမနယေနေဝ အလုဒ္ဓါ စေဝ ဟောတိ ပညဝါ စ၊ ဒုဋ္ဌော စ ပန ဟောတိ ကောဓနော။

ယဿ ပန ကမ္မာယူဟနက္ခဏေ တယောပိ အလောဘာဒေါသာမောဟာ ဗလဝန္တော ဟောန္တိ လောဘာဒယော မန္ဒာ၊ သော ပုရိမနယေနေဝ မဟာသင်္ဃရက္ခိတတ္ထေရော ဝိယ အလုဒ္ဓါ အဒုဋ္ဌော ပညဝါ စ ဟောတီ’’တိ။

ဧတ္ထ စ ယော လုဒ္ဓါတိ ဝုတ္တော၊ အယံ ရာဂစရိတော။ ဒုဋ္ဌဒန္ဓာ ဒေါသမောဟစရိတာ။ ပညဝါ ဗုဒ္ဓိစရိတော။ အလုဒ္ဓအဒုဋ္ဌာ ပသန္နပကတိတာယ သဒ္ဓါစရိတာ။ ယထာ ဝါ အမောဟပရိဝါရေန ကမ္မုနာ နိဗ္ဗတ္တော ဗုဒ္ဓိစရိတော၊ ဧဝံ ဗလဝသဒ္ဓါပရိဝါရေန ကမ္မုနာ နိဗ္ဗတ္တော သဒ္ဓါစရိတော။ ကာမဝိတက္ကာဒိပရိဝါရေန ကမ္မုနာ နိဗ္ဗတ္တော ဝိတက္ကစရိတော။ လောဘာဒိနာ ဝေါမိဿပရိဝါရေန ကမ္မုနာ နိဗ္ဗတ္တော ဝေါမိဿစရိတောတိ။ ဧဝံ လောဘာဒီသု အညတရညတရပရိဝါရံ ပဋိသန္ဓိဇနကံ ကမ္မံ စရိယာနံ နိဒါနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၄၅။ ယံ ပန ဝုတ္တံ ကထဉ္စ ဇာနိတဗ္ဗံ အယံ ပုဂ္ဂလော ရာဂစရိတောတိအာဒိ။ တတြာယံ နယော။

ဣရိယာပထတော ကိစ္စာ၊ ဘောဇနာ ဒဿနာဒိတော၊

ဓမ္မပ္ပဝတ္တိတော စေဝ၊ စရိယာယော ဝိဘာဝယေတိ။

တတ္ထ ဣရိယာပထတောတိ ရာဂစရိတော ဟိ ပကတိဂမနေန ဂစ္ဆန္တော စာတုရိယေန ဂစ္ဆတိ၊ သဏိကံ ပါဒံ နိက္ခိပတိ၊ သမံ နိက္ခိပတိ၊ သမံ ဥဒ္ဓရတိ၊ ဥက္ကုဋိကဉ္စဿ ပဒံ ဟောတိ။ ဒေါသစရိတော ပါဒဂ္ဂေဟိ ခဏန္တော ဝိယ ဂစ္ဆတိ၊ သဟသာ ပါဒံ နိက္ခိပတိ၊ သဟသာ ဥဒ္ဓရတိ၊ အနုကဍ္ဎိတဉ္စဿ ပဒံ ဟောတိ။ မောဟစရိတော ပရိဗျာကုလာယ ဂတိယာ ဂစ္ဆတိ၊ ဆမ္ဘိတော ဝိယ ပဒံ နိက္ခိပတိ၊ ဆမ္ဘိတော ဝိယ ဥဒ္ဓရတိ၊ သဟသာနုပီဠိတဉ္စဿ ပဒံ ဟောတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ မာဂဏ္ဍိယသုတ္တုပ္ပတ္တိယံ –

‘‘ရတ္တဿ ဟိ ဥက္ကုဋိကံ ပဒံ ဘဝေ၊

ဒုဋ္ဌဿ ဟောတိ အနုကဍ္ဎိတံ ပဒံ၊

မူဠှဿ ဟောတိ သဟသာနုပီဠိတံ၊

ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒဿ ဣဒမီဒိသံ ပဒ’’န္တိ။

ဌာနမ္ပိ ရာဂစရိတဿ ပါသာဒိကံ ဟောတိ မဓုရာကာရံ၊ ဒေါသစရိတဿ ထဒ္ဓါကာရံ၊ မောဟစရိတဿ အာကုလာကာရံ။ နိသဇ္ဇာယပိ ဧသေဝ နယော။ ရာဂစရိတော စ အတရမာနော သမံ သေယျံ ပညပေတွာ သဏိကံ နိပဇ္ဇိတွာ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ သမောဓာယ ပါသာဒိကေန အာကာရေန သယတိ၊ ဝုဋ္ဌာပိယမာနော စ သီဃံ အဝုဋ္ဌာယ သင်္ကိတော ဝိယ သဏိကံ ပဋိဝစနံ ဒေတိ။ ဒေါသစရိတော တရမာနော ယထာ ဝါ တထာ ဝါ သေယျံ ပညပေတွာ ပက္ခိတ္တကာယော ဘာကုဋိံ ကတွာ သယတိ၊ ဝုဋ္ဌာပိယမာနော စ သီဃံ ဝုဋ္ဌာယ ကုပိတော ဝိယ ပဋိဝစနံ ဒေတိ။ မောဟစရိတော ဒုဿဏ္ဌာနံ သေယျံ ပညပေတွာ ဝိက္ခိတ္တကာယော ဗဟုလံ အဓောမုခေါ သယတိ၊ ဝုဋ္ဌာပိယမာနော စ ဟုင်္ကာရံ ကရောန္တော ဒန္ဓံ ဝုဋ္ဌာတိ။ သဒ္ဓါစရိတာဒယော ပန ယသ္မာ ရာဂစရိတာဒီနံ သဘာဂါ၊ တသ္မာ တေသမ္ပိ တာဒိသောဝ ဣရိယာပထော ဟောတီတိ။ ဧဝံ တာဝ ဣရိယာပထတော စရိယာယော ဝိဘာဝယေ။

ကိစ္စာတိ သမ္မဇ္ဇနာဒီသု စ ကိစ္စေသု ရာဂစရိတော သာဓုကံ သမ္မဇ္ဇနိံ ဂဟေတွာ အတရမာနော ဝါလိကံ အဝိပ္ပကိရန္တော သိန္ဒုဝါရကုသုမသန္ထရမိဝ သန္ထရန္တော သုဒ္ဓံ သမံ သမ္မဇ္ဇတိ။ ဒေါသစရိတော ဂါဠှံ သမ္မဇ္ဇနိံ ဂဟေတွာ တရမာနရူပေါ ဥဘတော ဝါလိကံ ဥဿာရေန္တော ခရေန သဒ္ဒေန အသုဒ္ဓံ ဝိသမံ သမ္မဇ္ဇတိ။ မောဟစရိတော သိထိလံ သမ္မဇ္ဇနိံ ဂဟေတွာ သမ္ပရိဝတ္တကံ အာဠောလယမာနော အသုဒ္ဓံ ဝိသမံ သမ္မဇ္ဇတိ။

ယထာ သမ္မဇ္ဇနေ၊ ဧဝံ စီဝရဓောဝနရဇနာဒီသုပိ သဗ္ဗကိစ္စေသု နိပုဏမဓုရသမသက္ကစ္စကာရီ ရာဂစရိတော။ ဂါဠှထဒ္ဓဝိသမကာရီ ဒေါသစရိတော။ အနိပုဏဗျာကုလဝိသမာပရိစ္ဆိန္နကာရီ မောဟစရိတော။ စီဝရဓာရဏမ္ပိ စ ရာဂစရိတဿ နာတိဂါဠှံ နာတိသိထိလံ ဟောတိ ပါသာဒိကံ ပရိမဏ္ဍလံ။ ဒေါသစရိတဿ အတိဂါဠှံ အပရိမဏ္ဍလံ။ မောဟစရိတဿ သိထိလံ ပရိဗျာကုလံ။ သဒ္ဓါစရိတာဒယော တေသံယေဝါနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ တံ သဘာဂတ္တာတိ။ ဧဝံ ကိစ္စတော စရိယာယော ဝိဘာဝယေ။

ဘောဇနာတိ ရာဂစရိတော သိနိဒ္ဓမဓုရဘောဇနပ္ပိယော ဟောတိ၊ ဘုဉ္ဇမာနော စ နာတိမဟန္တံ ပရိမဏ္ဍလံ အာလောပံ ကတွာ ရသပဋိသံဝေဒီ အတရမာနော ဘုဉ္ဇတိ၊ ကိဉ္စိဒေဝ စ သာဒုံ လဘိတွာ သောမနဿံ အာပဇ္ဇတိ ။ ဒေါသစရိတော လူခအမ္ဗိလဘောဇနပ္ပိယော ဟောတိ၊ ဘုဉ္ဇမာနော စ မုခပူရကံ အာလောပံ ကတွာ အရသပဋိသံဝေဒီ တရမာနော ဘုဉ္ဇတိ၊ ကိဉ္စိဒေဝ စ အသာဒုံ လဘိတွာ ဒေါမနဿံ အာပဇ္ဇတိ။ မောဟစရိတော အနိယတရုစိကော ဟောတိ၊ ဘုဉ္ဇမာနော စ အပရိမဏ္ဍလံ ပရိတ္တံ အာလောပံ ကတွာ ဘာဇနေ ဆဍ္ဍေန္တော မုခံ မက္ခေန္တော ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော တံ တံ ဝိတက္ကေန္တော ဘုဉ္ဇတိ။ သဒ္ဓါစရိတာဒယောပိ တေသံယေဝါနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ တံသဘာဂတ္တာတိ။ ဧဝံ ဘောဇနတော စရိယာယော ဝိဘာဝယေ။

ဒဿနာဒိတောတိ ရာဂစရိတော ဤသကမ္ပိ မနောရမံ ရူပံ ဒိသွာ ဝိမှယဇာတော ဝိယ စိရံ ဩလောကေတိ၊ ပရိတ္တေပိ ဂုဏေ သဇ္ဇတိ၊ ဘူတမ္ပိ ဒေါသံ န ဂဏှာတိ၊ ပက္ကမန္တောပိ အမုဉ္စိတုကာမောဝ ဟုတွာ သာပေက္ခော ပက္ကမတိ။ ဒေါသစရိတော ဤသကမ္ပိ အမနောရမံ ရူပံ ဒိသွာ ကိလန္တရူပေါ ဝိယ န စိရံ ဩလောကေတိ၊ ပရိတ္တေပိ ဒေါသေ ပဋိဟညတိ၊ ဘူတမ္ပိ ဂုဏံ န ဂဏှာတိ၊ ပက္ကမန္တောပိ မုဉ္စိတုကာမောဝ ဟုတွာ အနပေက္ခော ပက္ကမတိ။ မောဟစရိတော ယံကိဉ္စိ ရူပံ ဒိသွာ ပရပစ္စယိကော ဟောတိ၊ ပရံ နိန္ဒန္တံ သုတွာ နိန္ဒတိ၊ ပသံသန္တံ သုတွာ ပသံသတိ၊ သယံ ပန အညာဏုပေက္ခာယ ဥပေက္ခကောဝ ဟောတိ။ ဧသ နယော သဒ္ဒသဝနာဒီသုပိ။ သဒ္ဓါစရိတာဒယော ပန တေသံယေဝါနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ တံသဘာဂတ္တာတိ။ ဧဝံ ဒဿနာဒိတော စရိယာယော ဝိဘာဝယေ။

ဓမ္မပ္ပဝတ္တိတော စေဝါတိ ရာဂစရိတဿ စ မာယာ၊ သာဌေယျံ၊ မာနော၊ ပါပိစ္ဆတာ၊ မဟိစ္ဆတာ၊ အသန္တုဋ္ဌိတာ၊ သိင်္ဂံ၊ စာပလျန္တိ ဧဝမာဒယော ဓမ္မာ ဗဟုလံ ပဝတ္တန္တိ။ ဒေါသစရိတဿ ကောဓော၊ ဥပနာဟော၊ မက္ခော၊ ပဠာသော၊ ဣဿာ၊ မစ္ဆရိယန္တိ ဧဝမာဒယော။ မောဟစရိတဿ ထိနံ၊ မိဒ္ဓံ၊ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ ကုက္ကုစ္စံ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ အာဓာနဂ္ဂါဟိတာ၊ ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂိတာတိ ဧဝမာဒယော။ သဒ္ဓါစရိတဿ မုတ္တစာဂတာ၊ အရိယာနံ ဒဿနကာမတာ၊ သဒ္ဓမ္မံ သောတုကာမတာ၊ ပါမောဇ္ဇဗဟုလတာ၊ အသဌတာ၊ အမာယာဝိတာ၊ ပသာဒနီယေသု ဌာနေသု ပသာဒေါတိ ဧဝမာဒယော။ ဗုဒ္ဓိစရိတဿ သောဝစဿတာ၊ ကလျာဏမိတ္တတာ၊ ဘောဇနေမတ္တညုတာ၊ သတိသမ္ပဇညံ၊ ဇာဂရိယာနုယောဂေါ၊ သံဝေဇနီယေသု ဌာနေသု သံဝေဂေါ၊ သံဝိဂ္ဂဿ စ ယောနိသော ပဓာနန္တိ ဧဝမာဒယော။ ဝိတက္ကစရိတဿ ဘဿဗဟုလတာ၊ ဂဏာရာမတာ၊ ကုသလာနုယောဂေ အရတိ၊ အနဝဋ္ဌိတကိစ္စတာ၊ ရတ္တိံ ဓူမာယနာ ၊ ဒိဝါ ပဇ္ဇလနာ၊ ဟုရာဟုရံ ဓာဝနာတိ ဧဝမာဒယော ဓမ္မာ ဗဟုလံ ပဝတ္တန္တီတိ။ ဧဝံ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိတော စရိယာယော ဝိဘာဝယေ။

ယသ္မာ ပန ဣဒံ စရိယာဝိဘာဝနဝိဓာနံ သဗ္ဗာကာရေန နေဝ ပါဠိယံ န အဋ္ဌကထာယံ အာဂတံ၊ ကေဝလံ အာစရိယမတာနုသာရေန ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ န သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗံ။ ရာဂစရိတဿ ဟိ ဝုတ္တာနိ ဣရိယာပထာဒီနိ ဒေါသစရိတာဒယောပိ အပ္ပမာဒဝိဟာရိနော ကာတုံ သက္ကောန္တိ။ သံသဋ္ဌစရိတဿ စ ပုဂ္ဂလဿ ဧကဿေဝ ဘိန္နလက္ခဏာ ဣရိယာပထာဒယော န ဥပပဇ္ဇန္တိ။ ယံ ပနေတံ အဋ္ဌကထာသု စရိယာဝိဘာဝနဝိဓာနံ ဝုတ္တံ၊ တဒေဝ သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘စေတောပရိယဉာဏဿ လာဘီ အာစရိယော စရိယံ ဉတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေဿတိ၊ ဣတရေန အန္တေဝါသိကော ပုစ္ဆိတဗ္ဗော’’တိ။ တသ္မာ စေတောပရိယဉာဏေန ဝါ တံ ဝါ ပုဂ္ဂလံ ပုစ္ဆိတွာ ဇာနိတဗ္ဗံ။ အယံ ပုဂ္ဂလော ရာဂစရိတော၊ အယံ ဒေါသာဒီသု အညတရစရိတောတိ။

၄၆။ ကိံ စရိတဿ ပုဂ္ဂလဿ ကိံ သပ္ပာယန္တိ ဧတ္ထ ပန သေနာသနံ တာဝ ရာဂစရိတဿ အဓောတဝေဒိကံ ဘူမဋ္ဌကံ အကတပဗ္ဘာရကံ တိဏကုဋိကံ ပဏ္ဏသာလာဒီနံ အညတရံ ရဇောကိဏ္ဏံ ဇတုကာဘရိတံ ဩလုဂ္ဂဝိလုဂ္ဂံ အတိဥစ္စံ ဝါ အတိနီစံ ဝါ ဥဇ္ဇင်္ဂလံ သာသင်္ကံ အသုစိဝိသမမဂ္ဂံ၊ ယတ္ထ မဉ္စပီဌမ္ပိ မင်္ကုဏဘရိတံ ဒုရူပံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ၊ ယံ ဩလောကေန္တဿေဝ ဇိဂုစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာဒိသံ သပ္ပာယံ။ နိဝါသနပါရုပနံ အန္တစ္ဆိန္နံ ဩလမ္ဗဝိလမ္ဗသုတ္တကာကိဏ္ဏံ ဇာလပူဝသဒိသံ သာဏိ ဝိယ ခရသမ္ဖဿံ ကိလိဋ္ဌံ ဘာရိကံ ကိစ္ဆပရိဟရဏံ သပ္ပာယံ။ ပတ္တောပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏော မတ္တိကာပတ္တော ဝါ အာဏိဂဏ္ဌိကာဟတော အယောပတ္တော ဝါ ဂရုကော ဒုဿဏ္ဌာနော သီသကပါလမိဝ ဇေဂုစ္ဆော ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခာစာရမဂ္ဂေါပိ အမနာပေါ အနာသန္နဂါမော ဝိသမော ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခာစာရဂါမောပိ ယတ္ထ မနုဿာ အပဿန္တာ ဝိယ စရန္တိ၊ ယတ္ထ ဧကကုလေပိ ဘိက္ခံ အလဘိတွာ နိက္ခမန္တံ ‘‘ဧဟိ၊ ဘန္တေ’’တိ အာသနသာလံ ပဝေသေတွာ ယာဂုဘတ္တံ ဒတွာ ဂစ္ဆန္တာ ဂါဝီ ဝိယ ဝဇေ ပဝေသေတွာ အနပလောကေန္တာ ဂစ္ဆန္တိ၊ တာဒိသော ဝဋ္ဋတိ ။ ပရိဝိသကမနုဿာပိ ဒါသာ ဝါ ကမ္မကရာ ဝါ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ ဒုဒ္ဒသိကာ ကိလိဋ္ဌဝသနာ ဒုဂ္ဂန္ဓာ ဇေဂုစ္ဆာ၊ ယေ အစိတ္တီကာရေန ယာဂုဘတ္တံ ဆဍ္ဍေန္တာ ဝိယ ပရိဝိသန္တိ၊ တာဒိသာ သပ္ပာယာ။ ယာဂုဘတ္တခဇ္ဇကမ္ပိ လူခံ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ သာမာကကုဒြူသကကဏာဇကာဒိမယံ ပူတိတက္ကံ ဗိလင်္ဂံ ဇိဏ္ဏသာကသူပေယျံ ယံကိဉ္စိဒေဝ ကေဝလံ ဥဒရပူရမတ္တံ ဝဋ္ဋတိ။ ဣရိယာပထောပိဿ ဌာနံ ဝါ စင်္ကမော ဝါ ဝဋ္ဋတိ။ အာရမ္မဏံ နီလာဒီသု ဝဏ္ဏကသိဏေသု ယံကိဉ္စိ အပရိသုဒ္ဓဝဏ္ဏန္တိ ဣဒံ ရာဂစရိတဿ သပ္ပာယံ။

ဒေါသစရိတဿ သေနာသနံ နာတိဥစ္စံ နာတိနီစံ ဆာယူဒကသမ္ပန္နံ သုဝိဘတ္တဘိတ္တိထမ္ဘသောပါနံ သုပရိနိဋ္ဌိတမာလာကမ္မလတာကမ္မနာနာဝိဓစိတ္တကမ္မသမုဇ္ဇလသမသိနိဒ္ဓမုဒုဘူမိတလံ ဗြဟ္မဝိမာနမိဝ ကုသုမဒါမဝိစိတြဝဏ္ဏစေလဝိတာနသမလင်္ကတံ သုပညတ္တသုစိမနောရမတ္ထရဏမဉ္စပီဌံ တတ္ထ တတ္ထ ဝါသတ္ထာယ နိက္ခိတ္တကုသုမဝါသဂန္ဓသုဂန္ဓံ ယံ ဒဿနမတ္တေနေဝ ပီတိပါမောဇ္ဇံ ဇနယတိ၊ ဧဝရူပံ သပ္ပာယံ။ တဿ ပန သေနာသနဿ မဂ္ဂေါပိ သဗ္ဗပရိဿယဝိမုတ္တော သုစိသမတလော အလင်္ကတပဋိယတ္တောဝ ဝဋ္ဋတိ။ သေနာသနပရိက္ခာရောပေတ္ထ ကီဋမင်္ကုဏဒီဃဇာတိမူသိကာနံ နိဿယပရိစ္ဆိန္ဒနတ္ထံ နာတိဗဟုကော၊ ဧကမဉ္စပီဌမတ္တမေဝ ဝဋ္ဋတိ။ နိဝါသနပါရုပနမ္ပိဿ စီနပဋ္ဋသောမာရပဋ္ဋကောသေယျကပ္ပာသိကသုခုမခေါမာဒီနံ ယံ ယံ ပဏီတံ၊ တေန တေန ဧကပဋ္ဋံ ဝါ ဒုပဋ္ဋံ ဝါ သလ္လဟုကံ သမဏသာရုပ္ပေန သုရတ္တံ သုဒ္ဓဝဏ္ဏံ ဝဋ္ဋတိ။ ပတ္တော ဥဒကပုပ္ဖုဠမိဝ သုသဏ္ဌာနော မဏိ ဝိယ သုမဋ္ဌော နိမ္မလော သမဏသာရုပ္ပေန သုပရိသုဒ္ဓဝဏ္ဏော အယောမယော ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခာစာရမဂ္ဂေါ ပရိဿယဝိမုတ္တော သမော မနာပေါ နာတိဒူရနာစ္စာသန္နဂါမော ဝဋ္ဋတိ။ ဘိက္ခာစာရဂါမောပိ ယတ္ထ မနုဿာ ‘‘ဣဒါနိ အယျော အာဂမိဿတီ’’တိ သိတ္တသမ္မဋ္ဌေ ပဒေသေ အာသနံ ပညာပေတွာ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တံ အာဒါယ ဃရံ ပဝေသေတွာ ပညတ္တာသနေ နိသီဒါပေတွာ သက္ကစ္စံ သဟတ္ထာ ပရိဝိသန္တိ၊ တာဒိသော ဝဋ္ဋတိ။ ပရိဝေသကာ ပနဿ ယေ ဟောန္တိ အဘိရူပါ ပါသာဒိကာ သုနှာတာ သုဝိလိတ္တာ ဓူပဝါသကုသုမဂန္ဓသုရဘိနော နာနာဝိရာဂသုစိမနုညဝတ္ထာဘရဏပဋိမဏ္ဍိတာ သက္ကစ္စကာရိနော၊ တာဒိသာ သပ္ပာယာ။ ယာဂုဘတ္တခဇ္ဇကမ္ပိ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသသမ္ပန္နံ ဩဇဝန္တံ မနောရမံ သဗ္ဗာကာရပဏီတံ ယာဝဒတ္ထံ ဝဋ္ဋတိ။ ဣရိယာပထောပိဿ သေယျာ ဝါ နိသဇ္ဇာ ဝါ ဝဋ္ဋတိ၊ အာရမ္မဏံ နီလာဒီသု ဝဏ္ဏကသိဏေသု ယံကိဉ္စိ သုပရိသုဒ္ဓဝဏ္ဏန္တိ ဣဒံ ဒေါသစရိတဿ သပ္ပာယံ။

မောဟစရိတဿ သေနာသနံ ဒိသာမုခံ အသမ္ဗာဓံ ဝဋ္ဋတိ၊ ယတ္ထ နိသိန္နဿ ဝိဝဋာ ဒိသာ ခါယန္တိ ၊ ဣရိယာပထေသု စင်္ကမော ဝဋ္ဋတိ။ အာရမ္မဏံ ပနဿ ပရိတ္တံ သုပ္ပမတ္တံ သရာဝမတ္တံ ဝါ (ခုဒ္ဒကံ) န ဝဋ္ဋတိ။ သမ္ဗာဓသ္မိဉှိ ဩကာသေ စိတ္တံ ဘိယျော သမ္မောဟမာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဝိပုလံ မဟာကသိဏံ ဝဋ္ဋတိ။ သေသံ ဒေါသစရိတဿ ဝုတ္တသဒိသမေဝါတိ ဣဒံ မောဟစရိတဿ သပ္ပာယံ။

သဒ္ဓါစရိတဿ သဗ္ဗမ္ပိ ဒေါသစရိတမှိ ဝုတ္တဝိဓာနံ သပ္ပာယံ။ အာရမ္မဏေသု စဿ အနုဿတိဋ္ဌာနမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။

ဗုဒ္ဓိစရိတဿ သေနာသနာဒီသု ဣဒံ နာမ အသပ္ပာယန္တိ နတ္ထိ။

ဝိတက္ကစရိတဿ သေနာသနံ ဝိဝဋံ ဒိသာမုခံ ယတ္ထ နိသိန္နဿ အာရာမဝနပေါက္ခရဏီရာမဏေယျကာနိ ဂါမနိဂမဇနပဒပဋိပါဋိယော နီလောဘာသာ စ ပဗ္ဗတာ ပညာယန္တိ၊ တံ န ဝဋ္ဋတိ၊ တဉှိ ဝိတက္ကဝိဓာဝနဿေဝ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တသ္မာ ဂမ္ဘီရေ ဒရီမုခေ ဝနပ္ပဋိစ္ဆန္နေ ဟတ္ထိကုစ္ဆိပဗ္ဘာရမဟိန္ဒဂုဟာသဒိသေ သေနာသနေ ဝသိတဗ္ဗံ။ အာရမ္မဏမ္ပိဿ ဝိပုလံ န ဝဋ္ဋတိ။ တာဒိသဉှိ ဝိတက္ကဝသေန သန္ဓာဝနဿ ပစ္စယော ဟောတိ။ ပရိတ္တံ ပန ဝဋ္ဋတိ။

သေသံ ရာဂစရိတဿ ဝုတ္တသဒိသမေဝါတိ ဣဒံ ဝိတက္ကစရိတဿ သပ္ပာယံ။ အယံ အတ္တနော စရိယာနုကူလန္တိ ဧတ္ထ အာဂတစရိယာနံ ပဘေဒနိဒါနဝိဘာဝနသပ္ပာယပရိစ္ဆေဒတော ဝိတ္ထာရော။ န စ တာဝ စရိယာနုကူလံ ကမ္မဋ္ဌာနံ သဗ္ဗာကာရေန အာဝိကတံ။ တဉှိ အနန္တရဿ မာတိကာပဒဿ ဝိတ္ထာရေ သယမေဝ အာဝိဘဝိဿတိ။

စတ္တာလီသကမ္မဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၄၇။ တသ္မာ ယံ ဝုတ္တံ စတ္တာလီသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု အညတရံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာတိ ဧတ္ထ သင်္ခါတနိဒ္ဒေသတော၊ ဥပစာရပ္ပနာဝဟတော၊ ဈာနပ္ပဘေဒတော၊ သမတိက္ကမတော၊ ဝဍ္ဎနာဝဍ္ဎနတော၊ အာရမ္မဏတော၊ ဘူမိတော၊ ဂဟဏတော၊ ပစ္စယတော၊ စရိယာနုကူလတောတိ ဣမေဟိ တာဝ ဒသဟာကာရေဟိ ကမ္မဋ္ဌာနဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ သင်္ခါတနိဒ္ဒေသတောတိ စတ္တာလီသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသူတိ ဟိ ဝုတ္တံ၊ တတြိမာနိ စတ္တာလီသ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ ဒသ ကသိဏာ၊ ဒသ အသုဘာ၊ ဒသ အနုဿတိယော၊ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရာ၊ စတ္တာရော အာရုပ္ပာ၊ ဧကာ သညာ၊ ဧကံ ဝဝတ္ထာနန္တိ။

တတ္ထ ပထဝီကသိဏံ၊ အာပေါကသိဏံ၊ တေဇောကသိဏံ၊ ဝါယောကသိဏံ၊ နီလကသိဏံ၊ ပီတကသိဏံ၊ လောဟိတကသိဏံ၊ ဩဒါတကသိဏံ၊ အာလောကကသိဏံ၊ ပရိစ္ဆိန္နာကာသကသိဏန္တိ ဣမေ ဒသ ကသိဏာ။

ဥဒ္ဓုမာတကံ၊ ဝိနီလကံ၊ ဝိပုဗ္ဗကံ၊ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကံ၊ ဝိက္ခာယိတကံ၊ ဝိက္ခိတ္တကံ၊ ဟတဝိက္ခိတ္တကံ၊ လောဟိတကံ၊ ပုဠုဝကံ၊ အဋ္ဌိကန္တိ ဣမေ ဒသ အသုဘာ။

ဗုဒ္ဓါနုဿတိ၊ ဓမ္မာနုဿတိ၊ သင်္ဃာနုဿတိ၊ သီလာနုဿတိ၊ စာဂါနုဿတိ၊ ဒေဝတာနုဿတိ၊ မရဏာနုဿတိ၊ ကာယဂတာသတိ၊ အာနာပါနဿတိ၊ ဥပသမာနုဿတီတိ ဣမာ ဒသ အနုဿတိယော။

မေတ္တာ၊ ကရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ဥပေက္ခာတိ ဣမေ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရာ။

အာကာသာနဉ္စာယတနံ၊ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ၊ အာကိဉ္စညာယတနံ၊ နေဝသညာနာသညာယတနန္တိ ဣမေ စတ္တာရော အာရုပ္ပာ။ အာဟာရေ ပဋိကူလသညာ ဧကာ သညာ။ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနံ ဧကံ ဝဝတ္ထာနန္တိ ဧဝံ သင်္ခါတနိဒ္ဒေသတော ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဥပစာရပ္ပနာဝဟတောတိ ဌပေတွာ ကာယဂတာသတိဉ္စ အာနာပါနဿတိဉ္စ အဝသေသာ အဋ္ဌ အနုဿတိယော၊ အာဟာရေ ပဋိကူလသညာ၊ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနန္တိ ဣမာနေဝ ဟေတ္ထ ဒသကမ္မဋ္ဌာနာနိ ဥပစာရဝဟာနိ။ သေသာနိ အပ္ပနာဝဟာနိ။ ဧဝံ ဥပစာရပ္ပနာဝဟတော။

ဈာနပ္ပဘေဒတောတိ အပ္ပနာဝဟေသု စေတ္ထ အာနာပါနဿတိယာ သဒ္ဓိံ ဒသ ကသိဏာ စတုက္ကဇ္ဈာနိကာ ဟောန္တိ။ ကာယဂတာသတိယာ သဒ္ဓိံ ဒသ အသုဘာ ပဌမဇ္ဈာနိကာ။ ပုရိမာ တယော ဗြဟ္မဝိဟာရာ တိကဇ္ဈာနိကာ။ စတုတ္ထဗြဟ္မဝိဟာရော စတ္တာရော စ အာရုပ္ပာ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကာတိ ဧဝံ ဈာနပ္ပဘေဒတော။

သမတိက္ကမတောတိ ဒွေ သမတိက္ကမာ အင်္ဂသမတိက္ကမော စ အာရမ္မဏသမတိက္ကမော စ။ တတ္ထ သဗ္ဗေသုပိ တိကစတုက္ကဇ္ဈာနိကေသု ကမ္မဋ္ဌာနေသု အင်္ဂသမတိက္ကမော ဟောတိ ဝိတက္ကဝိစာရာဒီနိ ဈာနင်္ဂါနိ သမတိက္ကမိတွာ တေသွေဝါရမ္မဏေသု ဒုတိယဇ္ဈာနာဒီနံ ပတ္တဗ္ဗတော။ တထာ စတုတ္ထဗြဟ္မဝိဟာရေ။ သောပိ ဟိ မေတ္တာဒီနံယေဝ အာရမ္မဏေ သောမနဿံ သမတိက္ကမိတွာ ပတ္တဗ္ဗောတိ။ စတူသု ပန အာရုပ္ပေသု အာရမ္မဏသမတိက္ကမော ဟောတိ။ ပုရိမေသု ဟိ နဝသု ကသိဏေသု အညတရံ သမတိက္ကမိတွာ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ပတ္တဗ္ဗံ။ အာကာသာဒီနိ စ သမတိက္ကမိတွာ ဝိညာဏဉ္စာယတနာဒီနိ။ သေသေသု သမတိက္ကမော နတ္ထီတိ ဧဝံ သမတိက္ကမတော။

ဝဍ္ဎနာဝဍ္ဎနတောတိ ဣမေသု စတ္တာလီသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု ဒသ ကသိဏာနေဝ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗာနိ။ ယတ္တကဉှိ ဩကာသံ ကသိဏေန ဖရတိ၊ တဒဗ္ဘန္တရေ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ သဒ္ဒံ သောတုံ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ရူပါနိ ပဿိတုံ ပရသတ္တာနဉ္စ စေတသာ စိတ္တမညာတုံ သမတ္ထော ဟောတိ။ ကာယဂတာသတိ ပန အသုဘာနိ စ န ဝဍ္ဎေတဗ္ဗာနိ။ ကသ္မာ? ဩကာသေန ပရိစ္ဆိန္နတ္တာ အာနိသံသာဘာဝါ စ။ သာ စ နေသံ ဩကာသေန ပရိစ္ဆိန္နတာ ဘာဝနာနယေ အာဝိဘဝိဿတိ။ တေသု ပန ဝဍ္ဎိတေသု ကုဏပရာသိယေဝ ဝဍ္ဎတိ၊ န ကောစိ အာနိသံသော အတ္ထိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ သောပါကပဉှာဗျာကရဏေ၊ ‘‘ဝိဘူတာ ဘဂဝါ ရူပသညာ အဝိဘူတာ အဋ္ဌိကသညာ’’တိ။ တတြ ဟိ နိမိတ္တဝဍ္ဎနဝသေန ရူပသညာ ဝိဘူတာတိ ဝုတ္တာ။ အဋ္ဌိကသညာ အဝဍ္ဎနဝသေန အဝိဘူတာတိ ဝုတ္တာ။

ယံ ပနေတံ ‘‘ကေဝလံ အဋ္ဌိသညာယ၊ အဖရီ ပထဝိံ ဣမ’’န္တိ (ထေရဂါ။ ၁၈) ဝုတ္တံ၊ တံ လာဘိဿ သတော ဥပဋ္ဌာနာကာရဝသေန ဝုတ္တံ။ ယထေဝ ဟိ ဓမ္မာသောကကာလေ ကရဝီကသကုဏော သမန္တာ အာဒါသဘိတ္တီသု အတ္တနော ဆာယံ ဒိသွာ သဗ္ဗဒိသာသု ကရဝီကသညီ ဟုတွာ မဓုရံ ဂိရံ နိစ္ဆာရေသိ၊ ဧဝံ ထေရောပိ အဋ္ဌိကသညာယ လာဘိတ္တာ သဗ္ဗဒိသာသု ဥပဋ္ဌိတံ နိမိတ္တံ ပဿန္တော ကေဝလာပိ ပထဝီ အဋ္ဌိကဘရိတာတိ စိန္တေသီတိ။

ယဒိ ဧဝံ ယာ အသုဘဇ္ဈာနာနံ အပ္ပမာဏာရမ္မဏတာ ဝုတ္တာ၊ သာ ဝိရုဇ္ဈတီတိ။ သာ စ န ဝိရုဇ္ဈတိ။ ဧကစ္စော ဟိ ဥဒ္ဓုမာတကေ ဝါ အဋ္ဌိကေ ဝါ မဟန္တေ နိမိတ္တံ ဂဏှာတိ။ ဧကစ္စော အပ္ပကေ။ ဣမိနာ ပရိယာယေန ဧကစ္စဿ ပရိတ္တာရမ္မဏံ ဈာနံ ဟောတိ။ ဧကစ္စဿ အပ္ပမာဏာရမ္မဏန္တိ။ ယော ဝါ ဧတံ ဝဍ္ဎနေ အာဒီနဝံ အပဿန္တော ဝဍ္ဎေတိ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘အပ္ပမာဏာရမ္မဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အာနိသံသာဘာဝါ ပန န ဝဍ္ဎေတဗ္ဗာနီတိ။

ယထာ စ ဧတာနိ၊ ဧဝံ သေသာနိပိ န ဝဍ္ဎေတဗ္ဗာနိ။ ကသ္မာ? တေသု ဟိ အာနာပါနနိမိတ္တံ တာဝ ဝဍ္ဎယတော ဝါတရာသိယေဝ ဝဍ္ဎတိ၊ ဩကာသေန စ ပရိစ္ဆိန္နံ။ ဣတိ သာဒီနဝတ္တာ ဩကာသေန စ ပရိစ္ဆိန္နတ္တာ န ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ။ ဗြဟ္မဝိဟာရာ သတ္တာရမ္မဏာ၊ တေသံ နိမိတ္တံ ဝဍ္ဎယတော သတ္တရာသိယေဝ ဝဍ္ဎေယျ၊ န စ တေန အတ္ထော အတ္ထိ၊ တသ္မာ တမ္ပိ န ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ။ ယံ ပန ဝုတ္တံ ‘‘မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၅၅၆) အာဒိ၊ တံ ပရိဂ္ဂဟဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ ဧကာဝါသဒွိအာဝါသာဒိနာ ဟိ အနုက္ကမေန ဧကိဿာ ဒိသာယ သတ္တေ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဘာဝေန္တော ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာတိ ဝုတ္တော။ န နိမိတ္တံ ဝဍ္ဎေန္တော။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တမေဝ စေတ္ထ နတ္ထိ။ ယဒယံ ဝဍ္ဎေယျ၊ ပရိတ္တအပ္ပမာဏာရမ္မဏတာပေတ္ထ ပရိဂ္ဂဟဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အာရုပ္ပာရမ္မဏေသုပိ အာကာသံ ကသိဏုဂ္ဃာဋိမတ္တာ။ တဉှိ ကသိဏာပဂမဝသေနေဝ မနသိ ကာတဗ္ဗံ။ တတော ပရံ ဝဍ္ဎယတောပိ န ကိဉ္စိ ဟောတိ။ ဝိညာဏံ သဘာဝဓမ္မတ္တာ။ န ဟိ သက္ကာ သဘာဝဓမ္မံ ဝဍ္ဎေတုံ။ ဝိညာဏာပဂမော ဝိညာဏဿ အဘာဝမတ္တတ္တာ။ နေဝသညာနာသညာယတနာရမ္မဏံ သဘာဝဓမ္မတ္တာယေဝ န ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ။ သေသာနိ အနိမိတ္တတ္တာ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တဉှိ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ နာမ ဘဝေယျ။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိအာဒီနဉ္စ နေဝ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ အာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ န ဝဍ္ဎေတဗ္ဗန္တိ ဧဝံ ဝဍ္ဎနာဝဍ္ဎနတော။

အာရမ္မဏတောတိ ဣမေသု စ စတ္တာလီသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု ဒသကသိဏာ၊ ဒသအသုဘာ၊ အာနာပါနဿတိ၊ ကာယဂတာသတီတိ ဣမာနိ ဒွါဝီသတိပဋိဘာဂနိမိတ္တာရမ္မဏာနိ။ သေသာနိ န ပဋိဘာဂနိမိတ္တာရမ္မဏာနိ။ တထာ ဒသသု အနုဿတီသု ဌပေတွာ အာနာပါနဿတိဉ္စ ကာယဂတာသတိဉ္စ အဝသေသာ အဋ္ဌ အနုဿတိယော၊ အာဟာရေ ပဋိကူလသညာ၊ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနံ၊ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ၊ နေဝသညာနာသညာယတနန္တိ ဣမာနိ ဒွါဒသ သဘာဝဓမ္မာရမ္မဏာနိ။ ဒသ ကသိဏာ၊ ဒသ အသုဘာ၊ အာနာပါနဿတိ၊ ကာယဂတာသတီတိ ဣမာနိ ဒွါဝီသတိ နိမိတ္တာရမ္မဏာနိ။ သေသာနိ ဆ န ဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာနိ။ တထာ ဝိပုဗ္ဗကံ၊ လောဟိတကံ၊ ပုဠုဝကံ၊ အာနာပါနဿတိ၊ အာပေါကသိဏံ၊ တေဇောကသိဏံ၊ ဝါယောကသိဏံ၊ ယဉ္စ အာလောကကသိဏေ သူရိယာဒီနံ ဩဘာသမဏ္ဍလာရမ္မဏန္တိ ဣမာနိ အဋ္ဌ စလိတာရမ္မဏာနိ၊ တာနိ စ ခေါ ပုဗ္ဗဘာဂေ၊ ပဋိဘာဂံ ပန သန္နိသိန္နမေဝ ဟောတိ။ သေသာနိ န စလိတာရမ္မဏာနီတိ ဧဝံ အာရမ္မဏတော။

ဘူမိတောတိ ဧတ္ထ စ ဒသ အသုဘာ၊ ကာယဂတာသတိ၊ အာဟာရေ ပဋိကူလသညာတိ ဣမာနိ ဒွါဒသ ဒေဝေသု နပ္ပဝတ္တန္တိ။ တာနိ ဒွါဒသ၊ အာနာပါနဿတိ စာတိ ဣမာနိ တေရသ ဗြဟ္မလောကေ နပ္ပဝတ္တန္တိ ။ အရူပဘဝေ ပန ဌပေတွာ စတ္တာရော အာရုပ္ပေ အညံ နပ္ပဝတ္တတိ။ မနုဿေသု သဗ္ဗာနိပိ ပဝတ္တန္တီတိ ဧဝံ ဘူမိတော။

ဂဟဏတောတိ ဒိဋ္ဌဖုဋ္ဌသုတဂ္ဂဟဏတောပေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတြ ဌပေတွာ ဝါယောကသိဏံ သေသာ နဝ ကသိဏာ၊ ဒသ အသုဘာတိ ဣမာနိ ဧကူနဝီသတိ ဒိဋ္ဌေန ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ပုဗ္ဗဘာဂေ စက္ခုနာ ဩလောကေတွာ နိမိတ္တံ နေသံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ကာယဂတာသတိယံ တစပဉ္စကံ ဒိဋ္ဌေန၊ သေသံ သုတေနာတိ ဧဝံ တဿာ အာရမ္မဏံ ဒိဋ္ဌသုတေန ဂဟေတဗ္ဗံ။ အာနာပါနဿတိ ဖုဋ္ဌေန၊ ဝါယောကသိဏံ ဒိဋ္ဌဖုဋ္ဌေန၊ သေသာနိ အဋ္ဌာရသ သုတေန ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ဥပေက္ခာဗြဟ္မဝိဟာရော၊ စတ္တာရော အာရုပ္ပာတိ ဣမာနိ စေတ္ထ န အာဒိကမ္မိကေန ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ သေသာနိ ပဉ္စတိံသ ဂဟေတဗ္ဗာနီတိ ဧဝံ ဂဟဏတော။

ပစ္စယတောတိ ဣမေသု ပန ကမ္မဋ္ဌာနေသု ဌပေတွာ အာကာသကသိဏံ သေသာ နဝ ကသိဏာ အာရုပ္ပာနံ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ ဒသ ကသိဏာ အဘိညာနံ၊ တယော ဗြဟ္မဝိဟာရာ စတုတ္ထဗြဟ္မဝိဟာရဿ၊ ဟေဋ္ဌိမံ ဟေဋ္ဌိမံ အာရုပ္ပံ ဥပရိမဿ ဥပရိမဿ၊ နေဝသညာနာသညာယတနံ နိရောဓသမာပတ္တိယာ၊ သဗ္ဗာနိပိ သုခဝိဟာရဝိပဿနာဘဝသမ္ပတ္တီနန္တိ ဧဝံ ပစ္စယတော။

စရိယာနုကူလတောတိ စရိယာနံ အနုကူလတောပေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေယျထိဒံ – ရာဂစရိတဿ တာဝ ဧတ္ထ ဒသ အသုဘာ၊ ကာယဂတာသတီတိ ဧကာဒသ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ အနုကူလာနိ။ ဒေါသစရိတဿ စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရာ၊ စတ္တာရိ ဝဏ္ဏကသိဏာနီတိ အဋ္ဌ။ မောဟစရိတဿ၊ ဝိတက္ကစရိတဿ စ ဧကံ အာနာပါနဿတိ ကမ္မဋ္ဌာနမေဝ။ သဒ္ဓါစရိတဿ ပုရိမာ ဆ အနုဿတိယော။ ဗုဒ္ဓိစရိတဿ မရဏဿတိ၊ ဥပသမာနုဿတိ၊ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနံ၊ အာဟာရေ ပဋိကူလသညာတိ စတ္တာရိ။ သေသကသိဏာနိ၊ စတ္တာရော စ အာရုပ္ပာ သဗ္ဗစရိတာနံ အနုကူလာနိ။ ကသိဏေသု စ ယံကိဉ္စိ ပရိတ္တံ ဝိတက္ကစရိတဿ၊ အပ္ပမာဏံ မောဟစရိတဿာတိ။

ဧဝမေတ္ထ စရိယာနုကူလတော ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ သဗ္ဗဉ္စေတံ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝသေန စ အတိသပ္ပာယဝသေန စ ဝုတ္တံ။ ရာဂါဒီနံ ပန အဝိက္ခမ္ဘိကာ သဒ္ဓါဒီနံ ဝါ အနုပကာရာ ကုသလဘာဝနာ နာမ နတ္ထိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ မေဃိယသုတ္တေ –

‘‘စတ္တာရော ဓမ္မာ ဥတ္တရိ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ အသုဘာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ရာဂဿ ပဟာနာယ။ မေတ္တာ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဗျာပါဒဿ ပဟာနာယ။ အာနာပါနဿတိ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဝိတက္ကုပစ္ဆေဒါယ။ အနိစ္စသညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ အသ္မိမာနသမုဂ္ဃာတာယာ’’တိ။

ရာဟုလသုတ္တေပိ ‘‘မေတ္တံ၊ ရာဟုလ၊ ဘာဝနံ ဘာဝေဟီ’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၂။၁၂၀) နယေန ဧကဿေဝ သတ္တ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ ဝုတ္တာနိ။ တသ္မာ ဝစနမတ္တေ အဘိနိဝေသံ အကတွာ သဗ္ဗတ္ထ အဓိပ္ပာယော ပရိယေသိတဗ္ဗောတိ အယံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာတိ ဧတ္ထ ကမ္မဋ္ဌာနကထာ ဝိနိစ္ဆယော။

၄၈။ ဂဟေတွာတိ ဣမဿ ပန ပဒဿ အယမတ္ထဒီပနာ။ ‘‘တေန ယောဂိနာ ကမ္မဋ္ဌာနဒါယကံ ကလျာဏမိတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ကလျာဏမိတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဗုဒ္ဓဿ ဝါ ဘဂဝတော အာစရိယဿ ဝါ အတ္တာနံ နိယျာတေတွာ သမ္ပန္နဇ္ဈာသယေန သမ္ပန္နာဓိမုတ္တိနာ စ ဟုတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ယာစိတဗ္ဗံ။

တတြ ‘‘ဣမာဟံ ဘဂဝါ အတ္တဘာဝံ တုမှာကံ ပရိစ္စဇာမီ’’တိ ဧဝံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော အတ္တာ နိယျာတေတဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ အနိယျာတေတွာ ပန္တေသု သေနာသနေသု ဝိဟရန္တော ဘေရဝါရမ္မဏေ အာပါထမာဂတေ သန္ထမ္ဘိတုံ အသက္ကောန္တော ဂါမန္တံ ဩသရိတွာ ဂိဟီဟိ သံသဋ္ဌော ဟုတွာ အနေသနံ အာပဇ္ဇိတွာ အနယဗျသနံ ပါပုဏေယျ။ နိယျာတိတတ္တဘာဝဿ ပနဿ ဘေရဝါရမ္မဏေ အာပါထမာဂတေပိ ဘယံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘‘နနု တယာ၊ ပဏ္ဍိတ၊ ပုရိမမေဝ အတ္တာ ဗုဒ္ဓါနံ နိယျာတိတော’’တိ ပစ္စဝေက္ခတော ပနဿ သောမနဿမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယထာ ဟိ ပုရိသဿ ဥတ္တမံ ကာသိကဝတ္ထံ ဘဝေယျ၊ တဿ တသ္မိံ မူသိကာယ ဝါ ကီဋေဟိ ဝါ ခါဒိတေ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ ဒေါမနဿံ ။ သစေ ပန တံ အစီဝရကဿ ဘိက္ခုနော ဒဒေယျ၊ အထဿ တံ တေန ဘိက္ခုနာ ခဏ္ဍာခဏ္ဍံ ကရိယမာနံ ဒိသွာပိ သောမနဿမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ။ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အာစရိယဿ နိယျာတေန္တေနာပိ ‘‘ဣမာဟံ၊ ဘန္တေ၊ အတ္တဘာဝံ တုမှာကံ ပရိစ္စဇာမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧဝံ အနိယျာတိတတ္တဘာဝေါ ဟိ အတဇ္ဇနီယော ဝါ ဟောတိ၊ ဒုဗ္ဗစော ဝါ အနောဝါဒကရော၊ ယေနကာမံဂမော ဝါ အာစရိယံ အနာပုစ္ဆာဝ ယတ္ထိစ္ဆတိ၊ တတ္ထ ဂန္တာ၊ တမေနံ အာစရိယော အာမိသေန ဝါ ဓမ္မေန ဝါ န သင်္ဂဏှာတိ၊ ဂူဠှံ ဂန္ထံ န သိက္ခာပေတိ။ သော ဣမံ ဒုဝိဓံ သင်္ဂဟံ အလဘန္တော သာသနေ ပတိဋ္ဌံ န လဘတိ၊ နစိရဿေဝ ဒုဿီလျံ ဝါ ဂိဟိဘာဝံ ဝါ ပါပုဏာတိ။ နိယျာတိတတ္တဘာဝေါ ပန နေဝ အတဇ္ဇနီယော ဟောတိ၊ န ယေနကာမံဂမော၊ သုဝစော အာစရိယာယတ္တဝုတ္တိယေဝ ဟောတိ။ သော အာစရိယတော ဒုဝိဓံ သင်္ဂဟံ လဘန္တော သာသနေ ဝုဍ္ဎိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏာတိ စူဠပိဏ္ဍပါတိကတိဿတ္ထေရဿ အန္တေဝါသိကာ ဝိယ။

ထေရဿ ကိရ သန္တိကံ တယော ဘိက္ခူ အာဂမံသု။ တေသု ဧကော ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကမတ္ထာယာ’’တိ ဝုတ္တေ သတပေါရိသေ ပပါတေ ပတိတုံ ဥဿဟေယျန္တိ အာဟ။ ဒုတိယော ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကမတ္ထာယာ’’တိ ဝုတ္တေ ဣမံ အတ္တဘာဝံ ပဏှိတော ပဋ္ဌာယ ပါသာဏပိဋ္ဌေ ဃံသေန္တော နိရဝသေသံ ခေပေတုံ ဥဿဟေယျန္တိ အာဟ။ တတိယော ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကမတ္ထာယာ’’တိ ဝုတ္တေ အဿာသပဿာသေ ဥပရုန္ဓိတွာ ကာလကိရိယံ ကာတုံ ဥဿဟေယျန္တိ အာဟ။ ထေရော ဘဗ္ဗာဝတိမေ ဘိက္ခူတိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေသိ။ တေ တဿ ဩဝါဒေ ဌတွာ တယောပိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသူတိ အယမာနိသံသော အတ္တနိယျာတနေ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဗုဒ္ဓဿ ဝါ ဘဂဝတော အာစရိယဿ ဝါ အတ္တာနံ နိယျာတေတွာ’’တိ။

၄၉။ သမ္ပန္နဇ္ဈာသယေန သမ္ပန္နာဓိမုတ္တိနာ စ ဟုတွာတိ ဧတ္ထ ပန တေန ယောဂိနာ အလောဘာဒီနံ ဝသေန ဆဟာကာရေဟိ သမ္ပန္နဇ္ဈာသယေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သမ္ပန္နဇ္ဈာသယော ဟိ တိဿန္နံ ဗောဓီနံ အညတရံ ပါပုဏာတိ။ ယထာဟ၊ ‘‘ဆ အဇ္ဈာသယာ ဗောဓိသတ္တာနံ ဗောဓိပရိပါကာယ သံဝတ္တန္တိ၊ အလောဘဇ္ဈာသယာ စ ဗောဓိသတ္တာ လောဘေ ဒေါသဒဿာဝိနော၊ အဒေါသဇ္ဈာသယာ စ ဗောဓိသတ္တာ ဒေါသေ ဒေါသဒဿာဝိနော၊ အမောဟဇ္ဈာသယာ စ ဗောဓိသတ္တာ မောဟေ ဒေါသဒဿာဝိနော၊ နေက္ခမ္မဇ္ဈာသယာ စ ဗောဓိသတ္တာ ဃရာဝါသေ ဒေါသဒဿာဝိနော၊ ပဝိဝေကဇ္ဈာသယာ စ ဗောဓိသတ္တာ သင်္ဂဏိကာယ ဒေါသဒဿာဝိနော၊ နိဿရဏဇ္ဈာသယာ စ ဗောဓိသတ္တာ သဗ္ဗဘဝဂတီသု ဒေါသဒဿာဝိနော’’တိ။ ယေ ဟိ ကေစိ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာ သောတာပန္နသကဒါဂါမိအနာဂါမိခီဏာသဝပစ္စေကဗုဒ္ဓသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သဗ္ဗေ တေ ဣမေဟေဝ ဆဟာကာရေဟိ အတ္တနာ အတ္တနာ ပတ္တဗ္ဗံ ဝိသေသံ ပတ္တာ။ တသ္မာ ဣမေဟိ ဆဟာကာရေဟိ သမ္ပန္နဇ္ဈာသယေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ တဒဓိမုတ္တတာယ ပန အဓိမုတ္တိသမ္ပန္နေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ သမာဓာဓိမုတ္တေန သမာဓိဂရုကေန သမာဓိပဗ္ဘာရေန၊ နိဗ္ဗာနာဓိမုတ္တေန နိဗ္ဗာနဂရုကေန နိဗ္ဗာနပဗ္ဘာရေန စ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။

၅၀။ ဧဝံ သမ္ပန္နဇ္ဈာသယာဓိမုတ္တိနော ပနဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ ယာစတော စေတောပရိယဉာဏလာဘိနာ အာစရိယေန စိတ္တာစာရံ ဩလောကေတွာ စရိယာ ဇာနိတဗ္ဗာ။ ဣတရေန ကိံ စရိတောသိ? ကေ ဝါ တေ ဓမ္မာ ဗဟုလံ သမုဒါစရန္တိ? ကိံ ဝါ တေ မနသိကရောတော ဖာသု ဟောတိ? ကတရသ္မိံ ဝါ တေ ကမ္မဋ္ဌာနေ စိတ္တံ နမတီတိ ဧဝမာဒီဟိ နယေဟိ ပုစ္ဆိတွာ ဇာနိတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဉတွာ စရိယာနုကူလံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတဗ္ဗံ။

ကထေန္တေန စ တိဝိဓေန ကထေတဗ္ဗံ။ ပကတိယာ ဥဂ္ဂဟိတကမ္မဋ္ဌာနဿ ဧကံ ဒွေ နိသဇ္ဇာနိ သဇ္ဈာယံ ကာရေတွာ ဒါတဗ္ဗံ။ သန္တိကေ ဝသန္တဿ အာဂတာဂတက္ခဏေ ကထေတဗ္ဗံ။ ဥဂ္ဂဟေတွာ အညတြ ဂန္တုကာမဿ နာတိသံခိတ္တံ နာတိဝိတ္ထာရိကံ ကတွာ ကထေတဗ္ဗံ။

တတ္ထ ပထဝီကသိဏံ တာဝ ကထေန္တေန စတ္တာရော ကသိဏဒေါသာ၊ ကသိဏကရဏံ၊ ကတဿ ဘာဝနာနယော၊ ဒုဝိဓံ နိမိတ္တံ၊ ဒုဝိဓော သမာဓိ၊ သတ္တဝိဓံ သပ္ပာယာသပ္ပာယံ၊ ဒသဝိဓံ အပ္ပနာကောသလ္လံ၊ ဝီရိယသမတာ၊ အပ္ပနာဝိဓာနန္တိ ဣမေ နဝ အာကာရာ ကထေတဗ္ဗာ။ သေသကမ္မဋ္ဌာနေသုပိ တဿ တဿ အနုရူပံ ကထေတဗ္ဗံ။ တံ သဗ္ဗံ တေသံ ဘာဝနာဝိဓာနေ အာဝိဘဝိဿတိ။

ဧဝံ ကထိယမာနေ ပန ကမ္မဋ္ဌာနေ တေန ယောဂိနာ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ သောတဗ္ဗံ။ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာတိ ဣဒံ ဟေဋ္ဌိမပဒံ၊ ဣဒံ ဥပရိမပဒံ၊ အယမဿ အတ္ထော ၊ အယမဓိပ္ပာယော၊ ဣဒမောပမ္မန္တိ ဧဝံ တံ တံ အာကာရံ ဥပနိဗန္ဓိတွာတိ အတ္ထော။ ဧဝံ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ သက္ကစ္စံ သုဏန္တေန ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနံ သုဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ။ အထဿ တံ နိဿာယ ဝိသေသာဓိဂမော သမ္ပဇ္ဇတိ၊ န ဣတရဿာတိ အယံ ဂဟေတွာတိ ဣမဿ ပဒဿ အတ္ထပရိဒီပနာ။

ဧတ္တာဝတာ ကလျာဏမိတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ အတ္တနော စရိယာနုကူလံ စတ္တာလီသာယ ကမ္မဋ္ဌာနေသု အညတရံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာတိ ဣမာနိ ပဒါနိ သဗ္ဗာကာရေန ဝိတ္ထာရိတာနိ ဟောန္တီတိ။

ဣတိ သာဓုဇနပါမောဇ္ဇတ္ထာယ ကတေ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ

သမာဓိဘာဝနာဓိကာရေ

ကမ္မဋ္ဌာနဂ္ဂဟဏနိဒ္ဒေသော နာမ

တတိယော ပရိစ္ဆေဒေါ။