📜

၆။ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနနိဒ္ဒေသော

ဥဒ္ဓုမာတကာဒိပဒတ္ထဝဏ္ဏနာ

၁၀၂။ ကသိဏာနန္တရမုဒ္ဒိဋ္ဌေသု ပန ဥဒ္ဓုမာတကံ၊ ဝိနီလကံ၊ ဝိပုဗ္ဗကံ၊ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကံ၊ ဝိက္ခာယိတကံ၊ ဝိက္ခိတ္တကံ၊ ဟတဝိက္ခိတ္တကံ၊ လောဟိတကံ၊ ပုဠဝကံ၊ အဋ္ဌိကန္တိ ဒသသု အဝိညာဏကာသုဘေသု ဘသ္တာ ဝိယ ဝါယုနာ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒါနာ ယထာနုက္ကမံ သမုဂ္ဂတေန သူနဘာဝေန ဥဒ္ဓုမာတတ္တာ ဥဒ္ဓုမာတံ၊ ဥဒ္ဓုမာတမေဝ ဥဒ္ဓုမာတကံ။ ပဋိက္ကူလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတံ ဥဒ္ဓုမာတန္တိ ဥဒ္ဓုမာတကံ။ တထာရူပဿ ဆဝသရီရဿေတံ အဓိဝစနံ။

ဝိနီလံ ဝုစ္စတိ ဝိပရိဘိန္နနီလဝဏ္ဏံ၊ ဝိနီလမေဝ ဝိနီလကံ။ ပဋိက္ကူလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတံ ဝိနီလန္တိ ဝိနီလကံ။ မံသုဿဒဋ္ဌာနေသု ရတ္တဝဏ္ဏဿ ပုဗ္ဗသန္နိစယဋ္ဌာနေသု သေတဝဏ္ဏဿ ယေဘုယျေန စ နီလဝဏ္ဏဿ နီလဋ္ဌာနေ နီလသာဋကပါရုတဿေဝ ဆဝသရီရဿေတမဓိဝစနံ။

ပရိဘိန္နဋ္ဌာနေသု ဝိဿန္ဒမာနံ ပုဗ္ဗံ ဝိပုဗ္ဗံ၊ ဝိပုဗ္ဗမေဝ ဝိပုဗ္ဗကံ။ ပဋိက္ကူလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတံ ဝိပုဗ္ဗန္တိ ဝိပုဗ္ဗကံ။ တထာရူပဿ ဆဝသရီရဿေတမဓိဝစနံ။

ဝိစ္ဆိဒ္ဒံ ဝုစ္စတိ ဒွိဓာ ဆိန္ဒနေန အပဓာရိတံ၊ ဝိစ္ဆိဒ္ဒမေဝ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကံ။ ပဋိက္ကူလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတံ ဝိစ္ဆိဒ္ဒန္တိ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကံ။ ဝေမဇ္ဈေ ဆိန္နဿ ဆဝသရီရဿေတမဓိဝစနံ။

ဣတော စ ဧတ္တော စ ဝိဝိဓာကာရေန သောဏသိင်္ဂါလာဒီဟိ ခါဒိတန္တိ ဝိက္ခာယိတံ၊ ဝိက္ခာယိတမေဝ ဝိက္ခာယိတကံ။ ပဋိက္ကူလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတံ ဝိက္ခာယိတန္တိ ဝိက္ခာယိတကံ။ တထာရူပဿ ဆဝသရီရဿေတမဓိဝစနံ။

ဝိဝိဓံ ခိတ္တံ ဝိက္ခိတ္တံ၊ ဝိက္ခိတ္တမေဝ ဝိက္ခိတ္တကံ။ ပဋိက္ကူလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတံ ဝိက္ခိတ္တန္တိ ဝိက္ခိတ္တကံ။ အညေန ဟတ္ထံ အညေန ပါဒံ အညေန သီသန္တိ ဧဝံ တတော တတော ခိတ္တဿ ဆဝသရီရဿေတမဓိဝစနံ။

ဟတဉ္စ တံ ပုရိမနယေနေဝ ဝိက္ခိတ္တကဉ္စာတိ ဟတဝိက္ခိတ္တကံ။ ကာကပဒါကာရေန အင်္ဂပစ္စင်္ဂေသု သတ္ထေန ဟနိတွာ ဝုတ္တနယေန ဝိက္ခိတ္တဿ ဆဝသရီရဿေတမဓိဝစနံ။

လောဟိတံ ကိရတိ ဝိက္ခိပတိ ဣတော စိတော စ ပဂ္ဃရတီတိ လောဟိတကံ။ ပဂ္ဃရိတလောဟိတမက္ခိတဿ ဆဝသရီရဿေတမဓိဝစနံ။

ပုဠဝါ ဝုစ္စန္တိ ကိမယော၊ ပုဠဝေ ကိရတီတိ ပုဠဝကံ။ ကိမိပရိပုဏ္ဏဿ ဆဝသရီရဿေတမဓိဝစနံ။

အဋ္ဌိယေဝ အဋ္ဌိကံ။ ပဋိက္ကူလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတံ အဋ္ဌီတိ အဋ္ဌိကံ။ အဋ္ဌိသင်္ခလိကာယပိ ဧကဋ္ဌိကဿပေတမဓိဝစနံ။ ဣမာနိ စ ပန ဥဒ္ဓုမာတကာဒီနိ နိဿာယ ဥပ္ပန္နနိမိတ္တာနမ္ပိ နိမိတ္တေသု ပဋိလဒ္ဓဇ္ဈာနာနမ္ပေတာနေဝ နာမာနိ။

ဥဒ္ဓုမာတကကမ္မဋ္ဌာနံ

၁၀၃။ တတ္ထ ဥဒ္ဓုမာတကသရီရေ ဥဒ္ဓုမာတကနိမိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ ဥဒ္ဓုမာတကသင်္ခါတံ ဈာနံ ဘာဝေတုကာမေန ယောဂိနာ ပထဝီကသိဏေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝုတ္တပ္ပကာရံ အာစရိယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ တေနဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တေန အသုဘနိမိတ္တတ္ထာယ ဂမနဝိဓာနံ၊ သမန္တာ နိမိတ္တုပလက္ခဏံ၊ ဧကာဒသဝိဓေန နိမိတ္တဂ္ဂါဟော၊ ဂတာဂတမဂ္ဂပစ္စဝေက္ခဏန္တိ ဧဝံ အပ္ပနာဝိဓာနပရိယောသာနံ သဗ္ဗံ ကထေတဗ္ဗံ။ တေနာပိ သဗ္ဗံ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတွာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တပ္ပကာရံ သေနာသနံ ဥပဂန္တွာ ဥဒ္ဓုမာတကနိမိတ္တံ ပရိယေသန္တေန ဝိဟာတဗ္ဗံ။

၁၀၄။ ဧဝံ ဝိဟရန္တေန စ အသုကသ္မိံ နာမ ဂါမဒွါရေ ဝါ အဋဝိမုခေ ဝါ ပန္ထေ ဝါ ပဗ္ဗတပါဒေ ဝါ ရုက္ခမူလေ ဝါ သုသာနေ ဝါ ဥဒ္ဓုမာတကသရီရံ နိက္ခိတ္တန္တိ ကထေန္တာနံ ဝစနံ သုတွာပိ န တာဝဒေဝ အတိတ္ထေန ပက္ခန္ဒန္တေန ဝိယ ဂန္တဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? အသုဘံ ဟိ နာမေတံ ဝါဠမိဂါဓိဋ္ဌိတမ္ပိ အမနုဿာဓိဋ္ဌိတမ္ပိ ဟောတိ။ တတြဿ ဇီဝိတန္တရာယောပိ သိယာ။ ဂမနမဂ္ဂေါ ဝါ ပနေတ္ထ ဂါမဒွါရေန ဝါ နဟာနတိတ္ထေန ဝါ ကေဒါရကောဋိယာ ဝါ ဟောတိ။ တတ္ထ ဝိသဘာဂရူပံ အာပါထမာဂစ္ဆတိ၊ တဒေဝ ဝါ သရီရံ ဝိသဘာဂံ ဟောတိ။ ပုရိသဿ ဟိ ဣတ္ထိသရီရံ ဣတ္ထိယာ စ ပုရိသသရီရံ ဝိသဘာဂံ၊ တဒေတံ အဓုနာမတံ သုဘတောပိ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တေနဿ ဗြဟ္မစရိယန္တရာယောပိ သိယာ။ သစေ ပန ‘‘နယိဒံ မာဒိသဿ ဘာရိယ’’န္တိ အတ္တာနံ တက္ကယတိ၊ ဧဝံ တက္ကယမာနေန ဂန္တဗ္ဗံ။

၁၀၅။ ဂစ္ဆန္တေန စ သင်္ဃတ္ထေရဿ ဝါ အညတရဿ ဝါ အဘိညာတဿ ဘိက္ခုနော ကထေတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? သစေ ဟိဿ သုသာနေ အမနုဿသီဟဗျဂ္ဃာဒီနံ ရူပသဒ္ဒါဒိအနိဋ္ဌာရမ္မဏာဘိဘူတဿ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ ဝါ ပဝေဓေန္တိ၊ ဘုတ္တံ ဝါ န ပရိသဏ္ဌာတိ၊ အညော ဝါ အာဗာဓော ဟောတိ။ အထဿ သော ဝိဟာရေ ပတ္တစီဝရံ သုရက္ခိတံ ကရိဿတိ။ ဒဟရေ ဝါ သာမဏေရေ ဝါ ပဟိဏိတွာ တံ ဘိက္ခုံ ပဋိဇဂ္ဂိဿတိ။ အပိစ သုသာနံ နာမ နိရာသင်္ကဋ္ဌာနန္တိ မညမာနာ ကတကမ္မာပိ အကတကမ္မာပိ စောရာ သမောသရန္တိ။ တေ မနုဿေဟိ အနုဗဒ္ဓါ ဘိက္ခုဿ သမီပေ ဘဏ္ဍကံ ဆဍ္ဍေတွာပိ ပလာယန္တိ။ မနုဿာ ‘‘သဟောဍ္ဎံ စောရံ အဒ္ဒသာမာ’’တိ ဘိက္ခုံ ဂဟေတွာ ဝိဟေဌေန္တိ။ အထဿ သော ‘‘မာ ဣမံ ဝိဟေဌယိတ္ထ၊ မမာယံ ကထေတွာ ဣမိနာ နာမ ကမ္မေန ဂတော’’တိ တေ မနုဿေ သညာပေတွာ သောတ္ထိဘာဝံ ကရိဿတိ။ အယံ အာနိသံသော ကထေတွာ ဂမနေ။ တသ္မာ ဝုတ္တပ္ပကာရဿ ဘိက္ခုနော ကထေတွာ အသုဘနိမိတ္တဒဿနေ သဉ္ဇာတာဘိလာသေန ယထာနာမ ခတ္တိယော အဘိသေကဋ္ဌာနံ၊ ယဇမာနော ယညသာလံ၊ အဓနော ဝါ ပန နိဓိဋ္ဌာနံ ပီတိသောမနဿဇာတော ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ ပီတိသောမနဿံ ဥပ္ပာဒေတွာ အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တေန ဝိဓိနာ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ဥဒ္ဓုမာတကံ အသုဘနိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှန္တော ဧကော အဒုတိယော ဂစ္ဆတိ ဥပဋ္ဌိတာယ သတိယာ အသမ္မုဋ္ဌာယ အန္တောဂတေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ အဗဟိဂတေန မာနသေန ဂတာဂတမဂ္ဂံ ပစ္စဝေက္ခမာနော။ ယသ္မိံ ပဒေသေ ဥဒ္ဓုမာတကံ အသုဘနိမိတ္တံ နိက္ခိတ္တံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ပဒေသေ ပါသာဏံ ဝါ ဝမ္မိကံ ဝါ ရုက္ခံ ဝါ ဂစ္ဆံ ဝါ လတံ ဝါ သနိမိတ္တံ ကရောတိ၊ သာရမ္မဏံ ကရောတိ။ သနိမိတ္တံ ကတွာ သာရမ္မဏံ ကတွာ ဥဒ္ဓုမာတကံ အသုဘနိမိတ္တံ သဘာဝဘာဝတော ဥပလက္ခေတိ၊ ဝဏ္ဏတောပိ လိင်္ဂတောပိ သဏ္ဌာနတောပိ ဒိသတောပိ ဩကာသတောပိ ပရိစ္ဆေဒတောပိ သန္ဓိတော ဝိဝရတော နိန္နတော ထလတော သမန္တတော။ သော တံ နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတံ ကရောတိ ၊ သူပဓာရိတံ ဥပဓာရေတိ၊ သုဝဝတ္ထိတံ ဝဝတ္ထပေတိ။ သော တံ နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတံ ကတွာ သူပဓာရိတံ ဥပဓာရေတွာ သုဝဝတ္ထိတံ ဝဝတ္ထပေတွာ ဧကော အဒုတိယော ဂစ္ဆတိ ဥပဋ္ဌိတာယ သတိယာ အသမ္မုဋ္ဌာယ အန္တောဂတေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ အဗဟိဂတေန မာနသေန ဂတာဂတမဂ္ဂံ ပစ္စဝေက္ခမာနော။ သော စင်္ကမန္တောပိ တဗ္ဘာဂိယညေဝ စင်္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ။ နိသီဒန္တောပိ တဗ္ဘာဂိယညေဝ အာသနံ ပညပေတိ။

‘‘သမန္တာ နိမိတ္တုပလက္ခဏာ ကိမတ္ထိယာ ကိမာနိသံသာတိ? သမန္တာ နိမိတ္တုပလက္ခဏာ အသမ္မောဟတ္ထာ အသမ္မောဟာနိသံသာ။ ဧကာဒသဝိဓေန နိမိတ္တဂ္ဂါဟော ကိမတ္ထိယော ကိမာနိသံသောတိ? ဧကာဒသဝိဓေန နိမိတ္တဂ္ဂါဟော ဥပနိဗန္ဓနတ္ထော ဥပနိဗန္ဓနာနိသံသော။ ဂတာဂတမဂ္ဂပစ္စဝေက္ခဏာ ကိမတ္ထိယာ ကိမာနိသံသာတိ? ဂတာဂတမဂ္ဂပစ္စဝေက္ခဏာ ဝီထိသမ္ပဋိပါဒနတ္ထာ ဝီထိသမ္ပဋိပါဒနာနိသံသာ။

‘‘သော အာနိသံသဒဿာဝီ ရတနသညီ ဟုတွာ စိတ္တီကာရံ ဥပဋ္ဌပေတွာ သမ္ပိယာယမာနော တသ္မိံ အာရမ္မဏေ စိတ္တံ ဥပနိဗန္ဓတိ ‘အဒ္ဓါ ဣမာယ ပဋိပဒါယ ဇရာမရဏမှာ ပရိမုစ္စိဿာမီ’တိ။ သော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ…ပေ… ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ တဿာဓိဂတံ ဟောတိ ရူပါဝစရံ ပဌမံ ဈာနံ ဒိဗ္ဗော စ ဝိဟာရော ဘာဝနာမယဉ္စ ပုညကိရိယဝတ္ထု’’န္တိ။

၁၀၆။ တသ္မာ ယော စိတ္တသညတ္တတ္ထာယ သိဝထိကဒဿနံ ဂစ္ဆတိ၊ သော ဃဏ္ဍိံ ပဟရိတွာ ဂဏံ သန္နိပါတေတွာပိ ဂစ္ဆတု။ ကမ္မဋ္ဌာနသီသေန ပန ဂစ္ဆန္တေန ဧကကေန အဒုတိယေန မူလကမ္မဋ္ဌာနံ အဝိဿဇ္ဇေတွာ တံ မနသိကရောန္တေနေဝ သုသာနေ သောဏာဒိပရိဿယဝိနောဒနတ္ထံ ကတ္တရဒဏ္ဍံ ဝါ ယဋ္ဌိံ ဝါ ဂဟေတွာ၊ သူပဋ္ဌိတ ဘာဝသမ္ပာဒနေန အသမ္မုဋ္ဌံ သတိံ ကတွာ၊ မနစ္ဆဋ္ဌာနဉ္စ ဣန္ဒြိယာနံ အန္တောဂတဘာဝသမ္ပာဒနတော အဗဟိဂတမနေန ဟုတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။

ဝိဟာရတော နိက္ခမန္တေနေဝ အသုကဒိသာယ အသုကဒွါရေန နိက္ခန္တောမှီတိ ဒွါရံ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ တတော ယေန မဂ္ဂေန ဂစ္ဆတိ၊ သော မဂ္ဂေါ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော၊ အယံ မဂ္ဂေါ ပါစိနဒိသာဘိမုခေါ ဝါ ဂစ္ဆတိ၊ ပစ္ဆိမဥတ္တရဒက္ခိဏဒိသာဘိမုခေါ ဝါ ဝိဒိသာဘိမုခေါဝါတိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ဝါမတော ဂစ္ဆတိ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဒက္ခိဏတော၊ ဣမသ္မိံ စဿ ဌာနေ ပါသာဏော ၊ ဣမသ္မိံ ဝမ္မိကော၊ ဣမသ္မိံ ရုက္ခော၊ ဣမသ္မိံ ဂစ္ဆော၊ ဣမသ္မိံ လတာတိ။ ဧဝံ ဂမနမဂ္ဂံ ဝဝတ္ထပေန္တေန နိမိတ္တဋ္ဌာနံ ဂန္တဗ္ဗံ။ နော စ ခေါ ပဋိဝါတံ။ ပဋိဝါတံ ဂစ္ဆန္တဿ ဟိ ကုဏပဂန္ဓော ဃာနံ ပဟရိတွာ မတ္ထလုင်္ဂံ ဝါ သင်္ခေါဘေယျ၊ အာဟာရံ ဝါ ဆဍ္ဍာပေယျ၊ ဝိပ္ပဋိသာရံ ဝါ ဇနေယျ ‘‘ဤဒိသံ နာမ ကုဏပဋ္ဌာနံ အာဂတောမှီ’’တိ။ တသ္မာ ပဋိဝါတံ ဝဇ္ဇေတွာ အနုဝါတံ ဂန္တဗ္ဗံ။ သစေ အနုဝါတမဂ္ဂေန န သက္ကာ ဟောတိ ဂန္တုံ၊ အန္တရာ ပဗ္ဗတော ဝါ ပပါတော ဝါ ပါသာဏော ဝါ ဝတိ ဝါ ကဏ္ဋကဋ္ဌာနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ စိက္ခလ္လံ ဝါ ဟောတိ၊ စီဝရကဏ္ဏေန နာသံ ပိဒဟိတွာ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဣဒမဿ ဂမနဝတ္တံ။

၁၀၇။ ဧဝံ ဂတေန ပန န တာဝ အသုဘနိမိတ္တံ ဩလောကေတဗ္ဗံ။ ဒိသာ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။ ဧကသ္မိံ ဟိ ဒိသာဘာဂေ ဌိတဿ အာရမ္မဏဉ္စ န ဝိဘူတံ ဟုတွာ ခါယတိ၊ စိတ္တဉ္စ န ကမ္မနိယံ ဟောတိ။ တသ္မာ တံ ဝဇ္ဇေတွာ ယတ္ထ ဌိတဿ အာရမ္မဏဉ္စ ဝိဘူတံ ဟုတွာ ခါယတိ၊ စိတ္တဉ္စ ကမ္မနိယံ ဟောတိ၊ တတ္ထ ဌာတဗ္ဗံ။ ပဋိဝါတာနုဝါတဉ္စ ပဟာတဗ္ဗံ။ ပဋိဝါတေ ဌိတဿ ဟိ ကုဏပဂန္ဓေန ဥဗ္ဗာဠှဿ စိတ္တံ ဝိဓာဝတိ။ အနုဝါတေ ဌိတဿ သစေ တတ္ထ အဓိဝတ္ထာ အမနုဿာ ဟောန္တိ၊ တေ ကုဇ္ဈိတွာ အနတ္ထံ ကရောန္တိ။ တသ္မာ ဤသကံ ဥက္ကမ္မ နာတိအနုဝါတေ ဌာတဗ္ဗံ။ ဧဝံ တိဋ္ဌမာနေနာပိ နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ နာနုပါဒံ နာနုသီသံ ဌာတဗ္ဗံ။ အတိဒူရေ ဌိတဿ ဟိ အာရမ္မဏံ အဝိဘူတံ ဟောတိ။ အစ္စာသန္နေ ဘယမုပ္ပဇ္ဇတိ။ အနုပါဒံ ဝါ အနုသီသံ ဝါ ဌိတဿ သဗ္ဗံ အသုဘံ သမံ န ပညာယတိ။ တသ္မာ နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ ဩလောကေန္တဿ ဖာသုကဋ္ဌာနေ သရီရဝေမဇ္ဈဘာဂေ ဌာတဗ္ဗံ။

၁၀၈။ ဧဝံ ဌိတေန ‘‘တသ္မိံ ပဒေသေ ပါသာဏံ ဝါ…ပေ… လတံ ဝါ သနိမိတ္တံ ကရောတီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာနိ သမန္တာ နိမိတ္တာနိ ဥပလက္ခေတဗ္ဗာနိ။ တတြိဒံ ဥပလက္ခဏဝိဓာနံ၊ သစေ တဿ နိမိတ္တဿ သမန္တာ စက္ခုပထေ ပါသာဏော ဟောတိ၊ သော ‘‘အယံ ပါသာဏော ဥစ္စော ဝါ နီစော ဝါ ခုဒ္ဒကော ဝါ မဟန္တော ဝါ တမ္ဗော ဝါ ကာဠော ဝါ သေတော ဝါ ဒီဃော ဝါ ပရိမဏ္ဍလော ဝါ’’တိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။ တတော ‘‘ဣမသ္မိံ နာမ ဩကာသေ အယံ ပါသာဏော ဣဒံ အသုဘနိမိတ္တံ၊ ဣဒံ အသုဘနိမိတ္တံ အယံ ပါသာဏော’’တိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ သစေ ဝမ္မိကော ဟောတိ၊ သောပိ ‘‘ဥစ္စော ဝါ နီစော ဝါ ခုဒ္ဒကော ဝါ မဟန္တော ဝါ တမ္ဗော ဝါ ကာဠော ဝါ သေတော ဝါ ဒီဃော ဝါ ပရိမဏ္ဍလော ဝါ’’တိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။ တတော ‘‘ဣမသ္မိံ နာမ ဩကာသေ အယံ ဝမ္မိကော ဣဒံ အသုဘနိမိတ္တ’’န္တိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ သစေ ရုက္ခော ဟောတိ၊ သောပိ ‘‘အဿတ္ထော ဝါ နိဂြောဓော ဝါ ကစ္ဆကော ဝါ ကပီတနော ဝါ ဥစ္စော ဝါ နီစော ဝါ ခုဒ္ဒကော ဝါ မဟန္တော ဝါ တမ္ဗော ဝါ ကာဠော ဝါ သေတော ဝါ’’တိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။ တတော ‘‘ဣမသ္မိံ နာမ ဩကာသေ အယံ ရုက္ခော ဣဒံ အသုဘနိမိတ္တ’’န္တိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ သစေ ဂစ္ဆော ဟောတိ၊ သောပိ ‘‘သိန္ဒိဝါ ကရမန္ဒော ဝါ ကဏဝီရော ဝါ ကုရဏ္ဍကော ဝါ ဥစ္စော ဝါ နီစော ဝါ ခုဒ္ဒကော ဝါ မဟန္တော ဝါ’’တိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။ တတော ‘‘ဣမသ္မိံ နာမ ဩကာသေ အယံ ဂစ္ဆော ဣဒံ အသုဘနိမိတ္တ’’န္တိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ သစေ လတာ ဟောတိ၊ သာပိ ‘‘လာဗု ဝါ ကုမ္ဘဏ္ဍီ ဝါ သာမာ ဝါ ကာဠဝလ္လိ ဝါ ပူတိလတာ ဝါ’’တိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။ တတော ‘‘ဣမသ္မိံ နာမ ဩကာသေ အယံ လတာ ဣဒံ အသုဘနိမိတ္တံ၊ ဣဒံ အသုဘနိမိတ္တံ အယံ လတာ’’တိ သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။

၁၀၉။ ယံ ပန ဝုတ္တံ သနိမိတ္တံ ကရောတိ သာရမ္မဏံ ကရောတီတိ၊ တံ ဣဓေဝ အန္တောဂဓံ။ ပုနပ္ပုနံ ဝဝတ္ထပေန္တော ဟိ သနိမိတ္တံ ကရောတိ နာမ။ အယံ ပါသာဏော ဣဒံ အသုဘနိမိတ္တံ၊ ဣဒံ အသုဘနိမိတ္တံ အယံ ပါသာဏောတိ ဧဝံ ဒွေ ဒွေ သမာသေတွာ သမာသေတွာ ဝဝတ္ထပေန္တော သာရမ္မဏံ ကရောတိ နာမ။

ဧဝံ သနိမိတ္တံ သာရမ္မဏဉ္စ ကတွာ ပန သဘာဝဘာဝတော ဝဝတ္ထပေတီတိ ဝုတ္တတ္တာ ယွာဿ သဘာဝဘာဝေါ အနညသာဓာရဏော အတ္တနိယော ဥဒ္ဓုမာတကဘာဝေါ၊ တေန မနသိကာတဗ္ဗံ။ ဝဏိတံ ဥဒ္ဓုမာတကန္တိ ဧဝံ သဘာဝေန သရသေန ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။

၁၁၀။ ဧဝံ ဝဝတ္ထပေတွာ ဝဏ္ဏတောပိ လိင်္ဂတောပိ သဏ္ဌာနတောပိ ဒိသတောပိ ဩကာသတောပိ ပရိစ္ဆေဒတောပီတိ ဆဗ္ဗိဓေန နိမိတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ကထံ? တေန ဟိ ယောဂိနာ ဣဒံ သရီရံ ကာဠဿ ဝါ ဩဒါတဿ ဝါ မင်္ဂုရစ္ဆဝိနော ဝါတိ ဝဏ္ဏတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ လိင်္ဂတော ပန ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ဝါ ပုရိသလိင်္ဂံ ဝါတိ အဝဝတ္ထပေတွာ ပဌမဝယေ ဝါ မဇ္ဈိမဝယေ ဝါ ပစ္ဆိမဝယေ ဝါ ဌိတဿ ဣဒံ သရီရန္တိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ သဏ္ဌာနတော ဥဒ္ဓုမာတကဿ သဏ္ဌာနဝသေနေဝ ဣဒမဿ သီသသဏ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဂီဝါသဏ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဟတ္ထသဏ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဥဒရသဏ္ဌာနံ၊ ဣဒံ နာဘိသဏ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ကဋိသဏ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဦရုသဏ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဇင်္ဃာသဏ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ပါဒသဏ္ဌာနန္တိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ဒိသတော ပန ဣမသ္မိံ သရီရေ ဒွေ ဒိသာ နာဘိယာ အဓော ဟေဋ္ဌိမဒိသာ ဥဒ္ဓံ ဥပရိမဒိသာတိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ အဟံ ဣမိဿာ ဒိသာယ ဌိတော အသုဘနိမိတ္တံ ဣမိဿာတိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ဩကာသတော ပန ဣမသ္မိံ နာမ ဩကာသေ ဟတ္ထာ၊ ဣမသ္မိံ ပါဒါ၊ ဣမသ္မိံ သီသံ၊ ဣမသ္မိံ မဇ္ဈိမကာယော ဌိတောတိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ အဟံ ဣမသ္မိံ ဩကာသေ ဌိတော အသုဘနိမိတ္တံ ဣမသ္မိန္တိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဣဒံ သရီရံ အဓော ပါဒတလေန ဥပရိ ကေသမတ္ထကေန တိရိယံ တစေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ ယထာပရိစ္ဆိန္နေ စ ဌာနေ ဒွတ္တိံသကုဏပဘရိတမေဝါတိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ အယမဿ ဟတ္ထပရိစ္ဆေဒေါ၊ အယံ ပါဒပရိစ္ဆေဒေါ၊ အယံ သီသပရိစ္ဆေဒေါ၊ အယံ မဇ္ဈိမကာယပရိစ္ဆေဒေါတိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ယတ္တကံ ဝါ ပန ဌာနံ ဂဏှတိ၊ တတ္တကမေဝ ဣဒံ ဤဒိသံ ဥဒ္ဓုမာတကန္တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗံ။ ပုရိသဿ ပန ဣတ္ထိသရီရံ ဣတ္ထိယာ ဝါ ပုရိသသရီရံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဝိသဘာဂေ သရီရေ အာရမ္မဏံ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဝိပ္ဖန္ဒနဿေဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ ‘‘ဥဂ္ဃာဋိတာပိ ဟိ ဣတ္ထီ ပုရိသဿ စိတ္တံ ပရိယာဒါယ တိဋ္ဌတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၅၅) မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ သဘာဂသရီရေယေဝ ဧဝံ ဆဗ္ဗိဓေန နိမိတ္တံ ဂဏှိတဗ္ဗံ။

၁၁၁။ ယော ပန ပုရိမဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကေ အာသေဝိတကမ္မဋ္ဌာနော ပရိဟတဓုတင်္ဂေါ ပရိမဒ္ဒိတမဟာဘူတော ပရိဂ္ဂဟိတသင်္ခါရော ဝဝတ္ထာပိတနာမရူပေါ ဥဂ္ဃာဋိတသတ္တသညော ကတသမဏဓမ္မော ဝါသိတဝါသနော ဘာဝိတဘာဝနော သဗီဇော ဉာဏုတ္တရော အပ္ပကိလေသော ကုလပုတ္တော၊ တဿ ဩလောကိတောလောကိတဋ္ဌာနေယေဝ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ ဥပဋ္ဌာတိ။ နော စေ ဧဝံ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အထေဝံ ဆဗ္ဗိဓေန နိမိတ္တံ ဂဏှတော ဥပဋ္ဌာတိ။ ယဿ ပန ဧဝမ္ပိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ တေန သန္ဓိတော ဝိဝရတော နိန္နတော ထလတော သမန္တတောတိ ပုနပိ ပဉ္စဝိဓေန နိမိတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗံ။

၁၁၂။ တတ္ထ သန္ဓိတောတိ အသီတိသတသန္ဓိတော။ ဥဒ္ဓုမာတကေ ပန ကထံ အသီတိသတသန္ဓယော ဝဝတ္ထပေဿတိ။ တသ္မာနေန တယော ဒက္ခိဏဟတ္ထသန္ဓီ၊ တယော ဝါမဟတ္ထသန္ဓီ၊ တယော ဒက္ခိဏပါဒသန္ဓီ၊ တယော ဝါမပါဒသန္ဓီ ၊ ဧကော ဂီဝသန္ဓိ၊ ဧကော ကဋိသန္ဓီတိ ဧဝံ စုဒ္ဒသမဟာသန္ဓိဝသေန သန္ဓိတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ဝိဝရတောတိ ဝိဝရံ နာမ ဟတ္ထန္တရံ ပါဒန္တရံ ဥဒရန္တရံ ကဏ္ဏန္တရန္တိ ဧဝံ ဝိဝရတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ အက္ခီနမ္ပိ နိမ္မီလိတဘာဝေါ ဝါ ဥမ္မီလိတဘာဝေါ ဝါ မုခဿ စ ပိဟိတဘာဝေါ ဝါ ဝိဝဋဘာဝေါ ဝါ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။ နိန္နတောတိ ယံ သရီရေ နိန္နဋ္ဌာနံ အက္ခိကူပေါ ဝါ အန္တောမုခံ ဝါ ဂလဝါဋကော ဝါ၊ တံ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ အဟံ နိန္နေ ဌိတော သရီရံ ဥန္နတေတိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ထလတောတိ ယံ သရီရေ ဥန္နတဋ္ဌာနံ ဇဏ္ဏုကံ ဝါ ဥရော ဝါ နလာဋံ ဝါ၊ တံ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ အထ ဝါ အဟံ ထလေ ဌိတော သရီရံ နိန္နေတိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ သမန္တတောတိ သဗ္ဗံ သရီရံ သမန္တတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ သကလသရီရေ ဉာဏံ စာရေတွာ ယံ ဌာနံ ဝိဘူတံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တတ္ထ ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကံ ဥဒ္ဓုမာတက’’န္တိ စိတ္တံ ဌပေတဗ္ဗံ။ သစေ ဧဝမ္ပိ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဥဒရပရိယောသာနံ အတိရေကံ ဥဒ္ဓုမာတကံ ဟောတိ၊ တတ္ထ ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကံ ဥဒ္ဓုမာတက’’န္တိ စိတ္တံ ဌပေတဗ္ဗံ။

၁၁၃။ ဣဒါနိ ‘‘သော တံ နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတံ ကရောတီ’’တိအာဒီသု အယံ ဝိနိစ္ဆယကထာ –

တေန ယောဂိနာ တသ္မိံ သရီရေ ယထာဝုတ္တနိမိတ္တဂ္ဂါဟဝသေန သုဋ္ဌု နိမိတ္တံ ဂဏှိတဗ္ဗံ။ သတိံ သူပဋ္ဌိတံ ကတွာ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ကရောန္တေန သာဓုကံ ဥပဓာရေတဗ္ဗဉ္စေဝ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗဉ္စ။ သရီရတော နာတိဒူရေ နာစ္စာသန္နေ ပဒေသေ ဌိတေန ဝါ နိသိန္နေန ဝါ စက္ခုံ ဥမ္မီလေတွာ ဩလောကေတွာ နိမိတ္တံ ဂဏှိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကပဋိက္ကူလံ ဥဒ္ဓုမာတကပဋိက္ကူလ’’န္တိ သတက္ခတ္တုံ သဟဿက္ခတ္တုံ ဥမ္မီလေတွာ ဩလောကေတဗ္ဗံ၊ နိမ္မီလေတွာ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ကရောန္တဿ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ။ ကဒါ သုဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ? ယဒါ ဥမ္မီလေတွာ ဩလောကေန္တဿ နိမ္မီလေတွာ အာဝဇ္ဇေန္တဿ စ ဧကသဒိသံ ဟုတွာ အာပါထမာဂစ္ဆတိ၊ တဒါ သုဂ္ဂဟိတံ နာမ ဟောတိ။

သော တံ နိမိတ္တံ ဧဝံ သုဂ္ဂဟိတံ ကတွာ သူပဓာရိတံ ဥပဓာရေတွာ သုဝဝတ္ထိတံ ဝဝတ္ထပေတွာ သစေ တတ္ထေဝ ဘာဝနာပရိယောသာနံ ပတ္တုံ န သက္ကောတိ၊ အထာနေန အာဂမနကာလေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဧကကေန အဒုတိယေန တဒေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တေန သူပဋ္ဌိတံ သတိံ ကတွာ အန္တောဂတေဟိ ဣန္ဒြိယေဟိ အဗဟိဂတေန မာနသေန အတ္တနော သေနာသနမေဝ ဂန္တဗ္ဗံ။

သုသာနာ နိက္ခမန္တေနေဝ စ အာဂမနမဂ္ဂေါ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော၊ ယေန မဂ္ဂေန နိက္ခန္တောသ္မိ၊ အယံ မဂ္ဂေါ ပါစီနဒိသာဘိမုခေါ ဝါ ဂစ္ဆတိ၊ ပစ္ဆိမဥတ္တရဒက္ခိဏဒိသာဘိမုခေါ ဝါ ဂစ္ဆတိ၊ ဝိဒိသာဘိမုခေါ ဝါ ဂစ္ဆတိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ဝါမတော ဂစ္ဆတိ၊ ဣမသ္မိံ ဒက္ခိဏတော၊ ဣမသ္မိံ စဿ ဌာနေ ပါသာဏော၊ ဣမသ္မိံ ဝမ္မိကော၊ ဣမသ္မိံ ရုက္ခော၊ ဣမသ္မိံ ဂစ္ဆော၊ ဣမသ္မိံ လတာတိ ဧဝံ အာဂမနမဂ္ဂံ ဝဝတ္ထပေတွာ အာဂတေန စင်္ကမန္တေနာပိ တဗ္ဘာဂိယောဝ စင်္ကမော အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗော၊ အသုဘနိမိတ္တဒိသာဘိမုခေ ဘူမိပ္ပဒေသေ စင်္ကမိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ နိသီဒန္တေန အာသနမ္ပိ တဗ္ဘာဂိယမေဝ ပညပေတဗ္ဗံ။ သစေ ပန တဿံ ဒိသာယံ သောဗ္ဘော ဝါ ပပါတော ဝါ ရုက္ခော ဝါ ဝတိ ဝါ ကလလံ ဝါ ဟောတိ၊ န သက္ကာ တံဒိသာဘိမုခေ ဘူမိပ္ပဒေသေ စင်္ကမိတုံ၊ အာသနမ္ပိ အနောကာသတ္တာ န သက္ကာ ပညပေတုံ။ တံ ဒိသံ အနပလောကေန္တေနာပိ ဩကာသာနုရူပေ ဌာနေ စင်္ကမိတဗ္ဗဉ္စေဝ နိသီဒိတဗ္ဗဉ္စ။ စိတ္တံ ပန တံဒိသာဘိမုခံယေဝ ကာတဗ္ဗံ။

၁၁၄။ ဣဒါနိ ‘‘သမန္တာ နိမိတ္တုပလက္ခဏာ ကိမတ္ထိယာ’’တိအာဒိပဉှာနံ ‘‘အသမ္မောဟတ္ထာ’’တိအာဒိဝိဿဇ္ဇနေ အယံ အဓိပ္ပာယော။ ယဿ ဟိ အဝေလာယံ ဥဒ္ဓုမာတကနိမိတ္တဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ သမန္တာ နိမိတ္တုပလက္ခဏံ ကတွာ နိမိတ္တဂ္ဂဟဏတ္ထံ စက္ခုံ ဥမ္မီလေတွာ ဩလောကေန္တဿေဝ တံ မတသရီရံ ဥဋ္ဌဟိတွာ ဌိတံ ဝိယ အဇ္ဈောတ္ထရမာနံ ဝိယ အနုဗန္ဓမာနံ ဝိယ စ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ သော တံ ဗီဘစ္ဆံ ဘေရဝါရမ္မဏံ ဒိသွာ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော ဥမ္မတ္တကော ဝိယ ဟောတိ၊ ဘယံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသံ ပါပုဏာတိ။ ပါဠိယံ ဟိ ဝိဘတ္တအဋ္ဌတိံသာရမ္မဏေသု အညံ ဧဝရူပံ ဘေရဝါရမ္မဏံ နာမ နတ္ထိ။ ဣမသ္မိံ ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနေ ဈာနဝိဗ္ဘန္တကော နာမ ဟောတိ။ ကသ္မာ? အတိဘေရဝတ္တာ ကမ္မဋ္ဌာနဿ။ တသ္မာ တေန ယောဂိနာ သန္ထမ္ဘေတွာ သတိံ သူပဋ္ဌိတံ ကတွာ မတသရီရံ ဥဋ္ဌဟိတွာ အနုဗန္ဓနကံ နာမ နတ္ထိ။ သစေ ဟိ သော ‘‘ဧတဿ သမီပေ ဌိတော ပါသာဏော ဝါ လတာ ဝါ အာဂစ္ဆေယျ၊ သရီရမ္ပိ အာဂစ္ဆေယျ။ ယထာ ပန သော ပါသာဏော ဝါ လတာ ဝါ နာဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ သရီရမ္ပိ နာဂစ္ဆတိ။ အယံ ပန တုယှံ ဥပဋ္ဌာနာကာရော သညဇော သညာသမ္ဘဝေါ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ တေ အဇ္ဇ ဥပဋ္ဌိတံ၊ မာ ဘာယိ ဘိက္ခူ’’တိ တာသံ ဝိနောဒေတွာ ဟာသံ ဥပ္ပာဒေတွာ တသ္မိံ နိမိတ္တေ စိတ္တံ သဉ္စရာပေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ။ ဣဒမေတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘သမန္တာ နိမိတ္တုပလက္ခဏာ အသမ္မောဟတ္ထာ’’တိ။

ဧကာဒသဝိဓေန ပန နိမိတ္တဂ္ဂါဟံ သမ္ပာဒေန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥပနိဗန္ဓတိ။ တဿ ဟိ စက္ခူနိ ဥမ္မီလေတွာ ဩလောကနပစ္စယာ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မိံ မာနသံ စာရေန္တဿ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တတ္ထ မာနသံ စာရေန္တော အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ။ အပ္ပနာယံ ဌတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တော အရဟတ္တံ သစ္ဆိကရောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧကာဒသဝိဓေန နိမိတ္တဂ္ဂါဟော ဥပနိဗန္ဓနတ္ထော’’တိ။

၁၁၅။ ဂတာဂတမဂ္ဂပစ္စဝေက္ခဏာ ဝီထိသမ္ပဋိပါဒနတ္ထာတိ ဧတ္ထ ပန ယာ ဂတမဂ္ဂဿ စ အာဂတမဂ္ဂဿ စ ပစ္စဝေက္ခဏာ ဝုတ္တာ၊ သာ ကမ္မဋ္ဌာနဝီထိယာ သမ္ပဋိပါဒနတ္ထာတိ အတ္ထော။ သစေ ဟိ ဣမံ ဘိက္ခုံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ အာဂစ္ဆန္တံ အန္တရာမဂ္ဂေ ကေစိ အဇ္ဇ၊ ဘန္တေ၊ ကတိမီတိ ဒိဝသံ ဝါ ပုစ္ဆန္တိ၊ ပဉှံ ဝါ ပုစ္ဆန္တိ၊ ပဋိသန္ထာရံ ဝါ ကရောန္တိ၊ အဟံ ကမ္မဋ္ဌာနိကောတိ တုဏှီဘူတေန ဂန္တုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ဒိဝသော ကထေတဗ္ဗော၊ ပဉှော ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗော။ သစေ န ဇာနာတိ၊ န ဇာနာမီတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဓမ္မိကော ပဋိသန္ထာရော ကာတဗ္ဗော။ တဿေဝံ ကရောန္တဿ ဥဂ္ဂဟိတံ တရုဏနိမိတ္တံ နဿတိ။ တသ္မိံ နဿန္တေပိ ဒိဝသံ ပုဋ္ဌေန ကထေတဗ္ဗမေဝ။ ပဉှံ အဇာနန္တေန န ဇာနာမီတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဇာနန္တေန ဧကဒေသေန ကထေတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ၊ ပဋိသန္ထာရောပိ ကာတဗ္ဗော။ အာဂန္တုကံ ပန ဘိက္ခုံ ဒိသွာ အာဂန္တုကပဋိသန္ထာရော ကာတဗ္ဗောဝ။ အဝသေသာနိပိ စေတိယင်္ဂဏဝတ္တဗောဓိယင်္ဂဏဝတ္တဥပေါသထာဂါရဝတ္တဘောဇနသာလာဇန္တာဃရအာစရိယုပဇ္ဈာယအာဂန္တုကဂမိကဝတ္တာဒီနိ သဗ္ဗာနိ ခန္ဓကဝတ္တာနိ ပူရေတဗ္ဗာနေဝ။ တဿ တာနိ ပူရေန္တဿာပိ တံ တရုဏနိမိတ္တံ နဿတိ၊ ပုန ဂန္တွာ နိမိတ္တံ ဂဏှိဿာမီတိ ဂန္တုကာမဿာပိ အမနုဿေဟိ ဝါ ဝါဠမိဂေဟိ ဝါ အဓိဋ္ဌိတတ္တာ သုသာနမ္ပိ ဂန္တုံ န သက္ကာ ဟောတိ၊ နိမိတ္တံ ဝါ အန္တရဓာယတိ။ ဥဒ္ဓုမာတကံ ဟိ ဧကမေဝ ဝါ ဒွေ ဝါ ဒိဝသေ ဌတွာ ဝိနီလကာဒိဘာဝံ ဂစ္ဆတိ။ သဗ္ဗကမ္မဋ္ဌာနေသု ဧတေန သမံ ဒုလ္လဘံ ကမ္မဋ္ဌာနံ နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ ဧဝံ နဋ္ဌေ နိမိတ္တေ တေန ဘိက္ခုနာ ရတ္တိဋ္ဌာနေ ဝါ ဒိဝါဌာနေ ဝါ နိသီဒိတွာ အဟံ ဣမိနာ နာမ ဒွါရေန ဝိဟာရာ နိက္ခမိတွာ အသုကဒိသာဘိမုခံ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ ဝါမံ ဂဏှိ၊ အသုကသ္မိံ ဒက္ခိဏံ။ တဿ အသုကသ္မိံ ဌာနေ ပါသာဏော၊ အသုကသ္မိံ ဝမ္မိကရုက္ခဂစ္ဆလတာနမညတရံ။ သောဟံ တေန မဂ္ဂေန ဂန္တွာ အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ အသုဘံ အဒ္ဒသံ။ တတ္ထ အသုကဒိသာဘိမုခေါ ဌတွာ ဧဝဉ္စေဝဉ္စ သမန္တာ နိမိတ္တာနိ သလ္လက္ခေတွာ ဧဝံ အသုဘနိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အသုကဒိသာယ သုသာနတော နိက္ခမိတွာ ဧဝရူပေန နာမ မဂ္ဂေန ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကရောန္တော အာဂန္တွာ ဣဓ နိသိန္နောတိ ဧဝံ ယာဝ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသိန္နဋ္ဌာနံ၊ တာဝ ဂတာဂတမဂ္ဂေါ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗော။ တဿေဝံ ပစ္စဝေက္ခတော တံ နိမိတ္တံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ ပုရတော နိက္ခိတ္တံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ။ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပုရိမာကာရေနေဝ ဝီထိံ ပဋိပဇ္ဇတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဂတာဂတမဂ္ဂပစ္စဝေက္ခဏာ ဝီထိသမ္ပဋိပါဒနတ္ထာ’’တိ။

၁၁၆။ ဣဒါနိ အာနိသံသဒဿာဝီ ရတနသညီ ဟုတွာ စိတ္တီကာရံ ဥပဋ္ဌပေတွာ သမ္ပိယာယမာနော တသ္မိံ အာရမ္မဏေ စိတ္တံ ဥပနိဗန္ဓတီတိ ဧတ္ထ ဥဒ္ဓုမာတကပဋိက္ကူလေ မာနသံ စာရေတွာ ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ဈာနပဒဋ္ဌာနံ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေန္တော ‘‘အဒ္ဓါ ဣမာယ ပဋိပဒါယ ဇရာမရဏမှာ ပရိမုစ္စိဿာမီ’’တိ ဧဝံ အာနိသံသဒဿာဝိနာ ဘဝိတဗ္ဗံ။

ယထာ ပန ဒုဂ္ဂတော ပုရိသော မဟဂ္ဃံ မဏိရတနံ လဘိတွာ ဒုလ္လဘံ ဝတ မေ လဒ္ဓန္တိ တသ္မိံ ရတနသညီ ဟုတွာ ဂါရဝံ ဇနေတွာ ဝိပုလေန ပေမေန သမ္ပိယာယမာနော တံ ရက္ခေယျ၊ ဧဝမေဝ ‘‘ဒုလ္လဘံ မေ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ လဒ္ဓံ ဒုဂ္ဂတဿ မဟဂ္ဃမဏိရတနသဒိသံ။ စတုဓာတုကမ္မဋ္ဌာနိကော ဟိ အတ္တနော စတ္တာရော မဟာဘူတေ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ အာနာပါနကမ္မဋ္ဌာနိကော အတ္တနော နာသိကဝါတံ ပရိဂ္ဂဏှာတိ၊ ကသိဏကမ္မဋ္ဌာနိကော ကသိဏံ ကတွာ ယထာသုခံ ဘာဝေတိ၊ ဧဝံ ဣတရာနိ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ သုလဘာနိ။ ‘ဣဒံ ပန ဧကမေဝ ဝါ ဒွေ ဝါ ဒိဝသေ တိဋ္ဌတိ၊ တတော ပရံ ဝိနီလကာဒိဘာဝံ ပါပုဏာတီ’တိ နတ္ထိ ဣတော ဒုလ္လဘတရ’’န္တိ တသ္မိံ ရတနသညိနာ ဟုတွာ စိတ္တီကာရံ ဥပဋ္ဌပေတွာ သမ္ပိယာယမာနေန တံ နိမိတ္တံ ရက္ခိတဗ္ဗံ။ ရတ္တိဋ္ဌာနေ စ ဒိဝါဌာနေ စ ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကပဋိက္ကူလံ ဥဒ္ဓုမာတကပဋိက္ကူလ’’န္တိ တတ္ထ ပုနပ္ပုနံ စိတ္တံ ဥပနိဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ပုနပ္ပုနံ တံ နိမိတ္တံ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ မနသိကာတဗ္ဗံ။ တက္ကာဟတံ ဝိတက္ကာဟတံ ကာတဗ္ဗံ။

၁၁၇။ တဿေဝံ ကရောတော ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တတြိဒံ နိမိတ္တဒွယဿ နာနာကရဏံ၊ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ဝိရူပံ ဗီဘစ္ဆံ ဘေရဝဒဿနံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ ပန ယာဝဒတ္ထံ ဘုဉ္ဇိတွာ နိပန္နော ထူလင်္ဂပစ္စင်္ဂပုရိသော ဝိယ။ တဿ ပဋိဘာဂနိမိတ္တပဋိလာဘသမကာလမေဝ ဗဟိဒ္ဓါ ကာမာနံ အမနသိကာရာ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီယတိ။ အနုနယပ္ပဟာနေနေဝ စဿ လောဟိတပ္ပဟာနေန ပုဗ္ဗော ဝိယ ဗျာပါဒေါပိ ပဟီယတိ။ တထာ အာရဒ္ဓဝီရိယတာယ ထိနမိဒ္ဓံ၊ အဝိပ္ပဋိသာရကရသန္တဓမ္မာနုယောဂဝသေန ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ၊ အဓိဂတဝိသေသဿ ပစ္စက္ခတာယ ပဋိပတ္တိဒေသကေ သတ္ထရိ ပဋိပတ္တိယံ ပဋိပတ္တိဖလေ စ ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီယတီတိ ပဉ္စ နီဝရဏာနိ ပဟီယန္တိ။ တသ္မိညေဝ စ နိမိတ္တေ စေတသော အဘိနိရောပနလက္ခဏော ဝိတက္ကော၊ နိမိတ္တာနုမဇ္ဇနကိစ္စံ သာဓယမာနော ဝိစာရော၊ ပဋိလဒ္ဓဝိသေသာဓိဂမပစ္စယာ ပီတိ၊ ပီတိမနဿ ပဿဒ္ဓိသမ္ဘဝတော ပဿဒ္ဓိ၊ တန္နိမိတ္တံ သုခံ၊ သုခိတဿ စိတ္တသမာဓိသမ္ဘဝတော သုခနိမိတ္တာ ဧကဂ္ဂတာ စာတိ ဈာနင်္ဂါနိ ပါတုဘဝန္တိ။ ဧဝမဿ ပဌမဇ္ဈာနပဋိဗိမ္ဗဘူတံ ဥပစာရဇ္ဈာနမ္ပိ တင်္ခဏညေဝ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဣတော ပရံ ယာဝ ပဌမဇ္ဈာနဿ အပ္ပနာ စေဝ ဝသိပ္ပတ္တိ စ၊ တာဝ သဗ္ဗံ ပထဝီကသိဏေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝိနီလကာဒိကမ္မဋ္ဌာနာနိ

၁၁၈။ ဣတော ပရေသု ပန ဝိနီလကာဒီသုပိ ယံ တံ ‘‘ဥဒ္ဓုမာတကံ အသုဘနိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှန္တော ဧကော အဒုတိယော ဂစ္ဆတိ ဥပဋ္ဌိတာယ သတိယာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဂမနံ အာဒိံ ကတွာ လက္ခဏံ ဝုတ္တံ၊ တံ သဗ္ဗံ ‘‘ဝိနီလကံ အသုဘနိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှန္တော၊ ဝိပုဗ္ဗကံ အသုဘနိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဏှန္တော’’တိ ဧဝံ တဿ တဿ ဝသေန တတ္ထ တတ္ထ ဥဒ္ဓုမာတကပဒမတ္တံ ပရိဝတ္တေတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ သဝိနိစ္ဆယာဓိပ္ပာယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အယံ ပန ဝိသေသော – ဝိနီလကေ ‘‘ဝိနီလကပဋိက္ကူလံ ဝိနီလကပဋိက္ကူလ’’န္တိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တဉ္စေတ္ထ ကဗရကဗရဝဏ္ဏံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ ပန ဥဿဒဝသေန ဥပဋ္ဌာတိ။

ဝိပုဗ္ဗကေ ‘‘ဝိပုဗ္ဗကပဋိက္ကူလံ ဝိပုဗ္ဗကပဋိက္ကူလ’’န္တိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ပနေတ္ထ ပဂ္ဃရန္တမိဝ ဥပဋ္ဌာတိ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ နိစ္စလံ သန္နိသိန္နံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။

ဝိစ္ဆိဒ္ဒကံ ယုဒ္ဓမဏ္ဍလေ ဝါ စောရာဋဝိယံ ဝါ သုသာနေ ဝါ ယတ္ထ ရာဇာနော စောရေ ဆိန္ဒာပေန္တိ။ အရညေ ဝါ ပန သီဟဗျဂ္ဃေဟိ ဆိန္နပုရိသဋ္ဌာနေ လဗ္ဘတိ။ တသ္မာ တထာရူပံ ဌာနံ ဂန္တွာ သစေ နာနာဒိသာယံ ပတိတမ္ပိ ဧကာဝဇ္ဇနေန အာပါထမာဂစ္ဆတိ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ အာဂစ္ဆတိ၊ သယံ ဟတ္ထေန န ပရာမသိတဗ္ဗံ။ ပရာမသန္တော ဟိ ဝိဿာသံ အာပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ အာရာမိကေန ဝါ သမဏုဒ္ဒေသေန ဝါ အညေန ဝါ ကေနစိ ဧကဋ္ဌာနေ ကာရေတဗ္ဗံ။ အလဘန္တေန ကတ္တရယဋ္ဌိယာ ဝါ ဒဏ္ဍကေန ဝါ ဧကင်္ဂုလန္တရံ ကတွာ ဥပနာမေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဥပနာမေတွာ ‘‘ဝိစ္ဆိဒ္ဒကပဋိက္ကူလံ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကပဋိက္ကူလ’’န္တိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ မဇ္ဈေ ဆိဒ္ဒံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ ပန ပရိပုဏ္ဏံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။

ဝိက္ခာယိတကေ ဝိက္ခာယိတကပဋိက္ကူလံ ဝိက္ခာယိတကပဋိက္ကူလန္တိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ပနေတ္ထ တဟိံ တဟိံ ခါယိတသဒိသမေဝ ဥပဋ္ဌာတိ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ ပရိပုဏ္ဏံဝ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။

ဝိက္ခိတ္တကမ္ပိ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကေ ဝုတ္တနယေနေဝ အင်္ဂုလင်္ဂုလန္တရံ ကာရေတွာ ဝါ ကတွာ ဝါ ‘‘ဝိက္ခိတ္တကပဋိက္ကူလံ ဝိက္ခိတ္တကပဋိက္ကူလ’’န္တိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ပါကဋန္တရံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ ပန ပရိပုဏ္ဏံဝ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။

ဟတဝိက္ခိတ္တကမ္ပိ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကေ ဝုတ္တပ္ပကာရေသုယေဝ ဌာနေသု လဗ္ဘတိ။ တသ္မာ တတ္ထ ဂန္တွာ ဝုတ္တနယေနေဝ အင်္ဂုလင်္ဂုလန္တရံ ကာရေတွာ ဝါ ကတွာ ဝါ ‘‘ဟတဝိက္ခိတ္တကပဋိက္ကူလံ ဟတဝိက္ခိတ္တကပဋိက္ကူလ’’န္တိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ပနေတ္ထ ပညာယမာနံ ပဟာရမုခံ ဝိယ ဟောတိ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ ပရိပုဏ္ဏမေဝ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။

လောဟိတကံ ယုဒ္ဓမဏ္ဍလာဒီသု လဒ္ဓပ္ပဟာရာနံ ဟတ္ထပါဒါဒီသု ဝါ ဆိန္နေသု ဘိန္နဂဏ္ဍပီဠကာဒီနံ ဝါ မုခတော ပဂ္ဃရမာနကာလေ လဗ္ဘတိ။ တသ္မာ တံ ဒိသွာ ‘‘လောဟိတကပဋိက္ကူလံ လောဟိတကပဋိက္ကူလ’’န္တိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ဝါတပ္ပဟတာ ဝိယ ရတ္တပဋာကာ စလမာနာကာရံ ဥပဋ္ဌာတိ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ ပန သန္နိသိန္နံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။

ပုဠဝကံ ဒွီဟတီဟစ္စယေန ကုဏပဿ နဝဟိ ဝဏမုခေဟိ ကိမိရာသိပဂ္ဃရဏကာလေ ဟောတိ။ အပိစ တံ သောဏသိင်္ဂါလမနုဿဂေါမဟိံသဟတ္ထိအဿအဇဂရာဒီနံ သရီရပ္ပမာဏမေဝ ဟုတွာ သာလိဘတ္တရာသိ ဝိယ တိဋ္ဌတိ ။ တေသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ ‘‘ပုဠဝကပဋိက္ကူလံ ပုဠဝကပဋိက္ကူလ’’န္တိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ စူဠပိဏ္ဍပါတိကတိဿတ္ထေရဿ ဟိ ကာဠဒီဃဝါပိယာ အန္တော ဟတ္ထိကုဏပေ နိမိတ္တံ ဥပဋ္ဌာသိ။ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ပနေတ္ထ စလမာနံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ သာလိဘတ္တပိဏ္ဍော ဝိယ သန္နိသိန္နံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။

အဋ္ဌိကံ ‘‘သေယျထာပိ ပဿေယျ သရီရံ သိဝထိကာယ ဆဍ္ဍိတံ အဋ္ဌိသင်္ခလိကံ သမံသလောဟိတံ နဟာရုသမ္ဗန္ဓ’’န္တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၃။၁၅၄) နယေန နာနပ္ပကာရတော ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယတ္ထ တံ နိက္ခိတ္တံ ဟောတိ၊ တတ္ထ ပုရိမနယေနေဝ ဂန္တွာ သမန္တာ ပါသာဏာဒီနံ ဝသေန သနိမိတ္တံ သာရမ္မဏံ ကတွာ ဣဒံ အဋ္ဌိကန္တိ သဘာဝဘာဝတော ဥပလက္ခေတွာ ဝဏ္ဏာဒိဝသေန ဧကာဒသဟာကာရေဟိ နိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။

၁၁၉။ တံ ပန ဝဏ္ဏတော သေတန္တိ ဩလောကေန္တဿ န ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဩဒါတကသိဏသမ္ဘေဒေါ ဟောတိ။ တသ္မာ အဋ္ဌိကန္တိ ပဋိက္ကူလဝသေနေဝ ဩလောကေတဗ္ဗံ။ လိင်္ဂန္တိ ဣဓ ဟတ္ထာဒီနံ နာမံ။ တသ္မာ ဟတ္ထပါဒသီသဥရဗာဟုကဋိဦရုဇင်္ဃာနံ ဝသေန လိင်္ဂတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ဒီဃရဿဝဋ္ဋစတုရဿခုဒ္ဒကမဟန္တဝသေန ပန သဏ္ဌာနတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ဒိသောကာသာ ဝုတ္တနယာ ဧဝ။ တဿ တဿ အဋ္ဌိနော ပရိယန္တဝသေန ပရိစ္ဆေဒတော ဝဝတ္ထပေတွာ ယဒေဝေတ္ထ ပါကဋံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တံ ဂဟေတွာ အပ္ပနာ ပါပုဏိတဗ္ဗာ။ တဿ တဿ အဋ္ဌိနော နိန္နဋ္ဌာနထလဋ္ဌာနဝသေန ပန နိန္နတော စ ထလတော စ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ပဒေသဝသေနာပိ အဟံ နိန္နေ ဌိတော၊ အဋ္ဌိ ထလေ၊ အဟံ ထလေ၊ အဋ္ဌိ နိန္နေတိပိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ဒွိန္နံ ပန အဋ္ဌိကာနံ ဃဋိတဃဋိတဋ္ဌာနဝသေန သန္ဓိတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ အဋ္ဌိကာနံယေဝ အန္တရဝသေန ဝိဝရတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗတ္ထေဝ ပန ဉာဏံ စာရေတွာ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဣဒမဋ္ဌီတိ သမန္တတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ ဧဝမ္ပိ နိမိတ္တေ အနုပဋ္ဌဟန္တေ နလာဋဋ္ဌိမှိ စိတ္တံ သဏ္ဌပေတဗ္ဗံ။

၁၂၀။ ယထာ စေတ္ထ၊ ဧဝံ ဣဒံ ဧကာဒသဝိဓေန နိမိတ္တဂ္ဂဟဏံ ဣတော ပုရိမေသု ပုဠဝကာဒီသုပိ ယုဇ္ဇမာနဝသေန သလ္လက္ခေတဗ္ဗံ။ ဣဒဉ္စ ပန ကမ္မဋ္ဌာနံ သကလာယပိ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကာယ ဧကသ္မိမ္ပိ အဋ္ဌိကေ သမ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မာ တေသု ယတ္ထကတ္ထစိ ဧကာဒသဝိဓေန နိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဟေတွာ ‘‘အဋ္ဌိကပဋိက္ကူလံ အဋ္ဌိကပဋိက္ကူလ’’န္တိ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဣဓ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တမ္ပိ ပဋိဘာဂနိမိတ္တမ္ပိ ဧကသဒိသမေဝ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ၊ တံ ဧကသ္မိံ အဋ္ဌိကေ ယုတ္တံ။ အဋ္ဌိကသင်္ခလိကာယ ပန ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တေ ပညာယမာနေ ဝိဝရတာ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တေ ပရိပုဏ္ဏဘာဝေါ ယုဇ္ဇတိ။ ဧကဋ္ဌိကေပိ စ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တေန ဗီဘစ္ဆေန ဘယာနကေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ပဋိဘာဂနိမိတ္တေန ပီတိသောမနဿဇနကေန၊ ဥပစာရာဝဟတ္တာ။

ဣမသ္မိံ ဟိ ဩကာသေ ယံ အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တံ၊ တံ ဒွါရံ ဒတွာဝ ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ တတ္ထ ‘‘စတူသု ဗြဟ္မဝိဟာရေသု ဒသသု စ အသုဘေသု ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ နတ္ထိ။ ဗြဟ္မဝိဟာရေသု ဟိ သီမသမ္ဘေဒေါယေဝ နိမိတ္တံ။ ဒသသု စ အသုဘေသု နိဗ္ဗိကပ္ပံ ကတွာ ပဋိက္ကူလဘာဝေယေဝ ဒိဋ္ဌေ နိမိတ္တံ နာမ ဟောတီ’’တိ ဝတွာပိ ပုန အနန္တရမေဝ ‘‘ဒုဝိဓံ ဣဓ နိမိတ္တံ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ။ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ဝိရူပံ ဗီဘစ္ဆံ ဘယာနကံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ယံ ဝိစာရေတွာ အဝေါစုမှ၊ ဣဒမေဝေတ္ထ ယုတ္တံ။

အပိစ မဟာတိဿတ္ထေရဿ ဒန္တဋ္ဌိကမတ္တာဝလောကနေန သကလိတ္ထိသရီရဿ အဋ္ဌိသင်္ဃာတဘာဝေန ဥပဋ္ဌာနာဒီနိ စေတ္ထ နိဒဿနာနီတိ။

ဣတိ အသုဘာနိ သုဘဂုဏော၊ ဒသသတလောစနေန ထုတကိတ္တိ၊

ယာနိ အဝေါစ ဒသဗလော၊ ဧကေကဇ္ဈာနဟေတုနီတိ။

ဧဝံ တာနိ စ တေသဉ္စ၊ ဘာဝနာနယမိမံ ဝိဒိတွာန၊

တေသွေဝ အယံ ဘိယျော၊ ပကိဏ္ဏကကထာပိ ဝိညေယျာ။

ပကိဏ္ဏကကထာ

၁၂၁။ ဧတေသု ဟိ ယတ္ထ ကတ္ထစိ အဓိဂတဇ္ဈာနော သုဝိက္ခမ္ဘိတရာဂတ္တာ ဝီတရာဂေါ ဝိယ နိလ္လောလုပ္ပစာရော ဟောတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ယွာယံ အသုဘပ္ပဘေဒေါ ဝုတ္တော၊ သော သရီရသဘာဝပ္ပတ္တိဝသေန စ ရာဂစရိတဘေဒဝသေန စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဆဝသရီရံ ဟိ ပဋိက္ကူလဘာဝံ အာပဇ္ဇမာနံ ဥဒ္ဓုမာတကသဘာဝပ္ပတ္တံ ဝါ သိယာ၊ ဝိနီလကာဒီနံ ဝါ အညတရသဘာဝပ္ပတ္တံ။ ဣတိ ယာဒိသံ ယာဒိသံ သက္ကာ ဟောတိ လဒ္ဓုံ၊ တာဒိသေ တာဒိသေ ဥဒ္ဓုမာတကပဋိက္ကူလံ ဝိနီလကပဋိက္ကူလန္တိ ဧဝံ နိမိတ္တံ ဂဏှိတဗ္ဗမေဝါတိ သရီရသဘာဝပ္ပတ္တိဝသေန ဒသဓာ အသုဘပ္ပဘေဒေါ ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဝိသေသတော စေတ္ထ ဥဒ္ဓုမာတကံ သရီရသဏ္ဌာနဝိပတ္တိပ္ပကာသနတော သဏ္ဌာနရာဂိနော သပ္ပာယံ။ ဝိနီလကံ ဆဝိရာဂဝိပတ္တိပ္ပကာသနတော သရီရဝဏ္ဏရာဂိနော သပ္ပာယံ။ ဝိပုဗ္ဗကံ ကာယဝဏပဋိဗဒ္ဓဿ ဒုဂ္ဂန္ဓဘာဝဿ ပကာသနတော မာလာဂန္ဓာဒိဝသေန သမုဋ္ဌာပိတသရီရဂန္ဓရာဂိနော သပ္ပာယံ။ ဝိစ္ဆိဒ္ဒကံ အန္တောသုသိရဘာဝပ္ပကာသနတော သရီရေ ဃနဘာဝရာဂိနော သပ္ပာယံ။ ဝိက္ခာယိတကံ မံသုပစယသမ္ပတ္တိဝိနာသပ္ပကာသနတော ထနာဒီသု သရီရပ္ပဒေသေသု မံသုပစယရာဂိနော သပ္ပာယံ။ ဝိက္ခိတ္တကံ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ ဝိက္ခေပပ္ပကာသနတော အင်္ဂပစ္စင်္ဂလီလာရာဂိနော သပ္ပာယံ။ ဟတဝိက္ခိတ္တကံ သရီရသင်္ဃာတဘေဒဝိကာရပ္ပကာသနတော သရီရသင်္ဃာတသမ္ပတ္တိရာဂိနော သပ္ပာယံ။ လောဟိတကံ လောဟိတမက္ခိတပဋိက္ကူလဘာဝပ္ပကာသနတော အလင်္ကာရဇနိတသောဘရာဂိနော သပ္ပာယံ။ ပုဠဝကံ ကာယဿ အနေကကိမိကုလသာဓာရဏဘာဝပ္ပကာသနတော ကာယေ မမတ္တရာဂိနော သပ္ပာယံ။ အဋ္ဌိကံ သရီရဋ္ဌီနံ ပဋိက္ကူလဘာဝပ္ပကာသနတော ဒန္တသမ္ပတ္တိရာဂိနော သပ္ပာယန္တိ ဧဝံ ရာဂစရိတဘေဒဝသေနာပိ ဒသဓာ အသုဘပ္ပဘေဒေါ ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယသ္မာ ပန ဒသဝိဓေပိ ဧတသ္မိံ အသုဘေ သေယျထာပိ နာမ အပရိသဏ္ဌိတဇလာယ သီဃသောတာယ နဒိယာ အရိတ္တဗလေနေဝ နာဝါ တိဋ္ဌတိ၊ ဝိနာ အရိတ္တေန န သက္ကာ ဌပေတုံ၊ ဧဝမေဝ ဒုဗ္ဗလတ္တာ အာရမ္မဏဿ ဝိတက္ကဗလေနေဝ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ဝိနာ ဝိတက္ကေန န သက္ကာ ဌပေတုံ၊ တသ္မာ ပဌမဇ္ဈာနမေဝေတ္ထ ဟောတိ၊ န ဒုတိယာဒီနိ။

ပဋိက္ကူလေပိ စ ဧတသ္မိံ အာရမ္မဏေ ‘‘အဒ္ဓါ ဣမာယ ပဋိပဒါယ ဇရာမရဏမှာ ပရိမုစ္စိဿာမီ’’တိ ဧဝမာနိသံသဒဿာဝိတာယ စေဝ နီဝရဏသန္တာပပ္ပဟာနေန စ ပီတိသောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ‘‘ဗဟုံ ဒါနိ ဝေတနံ လဘိဿာမီ’’တိ အာနိသံသဒဿာဝိနော ပုပ္ဖဆဍ္ဍကဿ ဂူထရာသိမှိ ဝိယ၊ ဥဿန္နဗျာဓိဒုက္ခဿ ရောဂိနော ဝမနဝိရေစနပ္ပဝတ္တိယံ ဝိယ စ။

၁၂၂။ ဒသဝိဓမ္ပိ စေတံ အသုဘံ လက္ခဏတော ဧကမေဝ ဟောတိ။ ဒသဝိဓဿာပိ ဟေတဿ အသုစိဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆပဋိက္ကူလဘာဝေါ ဧဝ လက္ခဏံ။ တဒေတံ ဣမိနာ လက္ခဏေန န ကေဝလံ မတသရီရေ၊ ဒန္တဋ္ဌိကဒဿာဝိနော ပန စေတိယပဗ္ဗတဝါသိနော မဟာတိဿတ္ထေရဿ ဝိယ၊ ဟတ္ထိက္ခန္ဓဂတံ ရာဇာနံ ဩလောကေန္တဿ သင်္ဃရက္ခိတတ္ထေရူပဋ္ဌာကသာမဏေရဿ ဝိယ စ ဇီဝမာနကသရီရေပိ ဥပဋ္ဌာတိ။ ယထေဝ ဟိ မတသရီရံ၊ ဧဝံ ဇီဝမာနကမ္ပိ အသုဘမေဝ။ အသုဘလက္ခဏံ ပနေတ္ထ အာဂန္တုကေန အလင်္ကာရေန ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ န ပညာယတိ။ ပကတိယာ ပန ဣဒံ သရီရံ နာမ အတိရေကတိသတအဋ္ဌိကသမုဿယံ အသီတိသတသန္ဓိသင်္ဃဋိတံ နဝနှာရုသတနိဗန္ဓနံ နဝမံသပေသိသတာနုလိတ္တံ အလ္လစမ္မပရိယောနဒ္ဓံ ဆဝိယာ ပဋိစ္ဆန္နံ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ မေဒကထာလိကာ ဝိယ နိစ္စုဂ္ဃရိတပဂ္ဃရိတံ ကိမိသင်္ဃနိသေဝိတံ ရောဂါနံ အာယတနံ ဒုက္ခဓမ္မာနံ ဝတ္ထု ပရိဘိန္နပုရာဏဂဏ္ဍော ဝိယ နဝဟိ ဝဏမုခေဟိ သတတဝိဿန္ဒနံ။ ယဿ ဥဘောဟိ အက္ခီဟိ အက္ခိဂူထကော ပဂ္ဃရတိ၊ ကဏ္ဏဗိလေဟိ ကဏ္ဏဂူထကော၊ နာသာပုဋေဟိ သိင်္ဃာဏိကာ၊ မုခတော အာဟာရပိတ္တသေမှရုဓိရာနိ၊ အဓောဒွါရေဟိ ဥစ္စာရပဿာဝါ၊ နဝနဝုတိယာ လောမကူပသဟဿေဟိ အသုစိသေဒယူသော ပဂ္ဃရတိ။ နီလမက္ခိကာဒယော သမ္ပရိဝါရေန္တိ။ ယံ ဒန္တကဋ္ဌမုခဓောဝနသီသမက္ခနနဟာနနိဝါသနပါရုပနာဒီဟိ အပ္ပဋိဇဂ္ဂိတွာ ယထာဇာတောဝ ဖရုသဝိပ္ပကိဏ္ဏကေသော ဟုတွာ ဂါမေန ဂါမံ ဝိစရန္တော ရာဇာပိ ပုပ္ဖဆဍ္ဍကစဏ္ဍာလာဒီသု အညတရောပိ သမသရီရပဋိက္ကူလတာယ နိဗ္ဗိသေသော ဟောတိ၊ ဧဝံ အသုစိဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆပဋိက္ကူလတာယ ရညော ဝါ စဏ္ဍာလဿ ဝါ သရီရေ ဝေမတ္တံ နာမ နတ္ထိ။ ဒန္တကဋ္ဌမုခဓောဝနာဒီဟိ ပနေတ္ထ ဒန္တမလာဒီနိ ပမဇ္ဇိတွာ နာနာဝတ္ထေဟိ ဟိရိကောပီနံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ နာနာဝဏ္ဏေန သုရဘိဝိလေပနေန ဝိလိမ္ပိတွာ ပုပ္ဖာဘရဏာဒီဟိ အလင်္ကရိတွာ ‘‘အဟံ မမ’’န္တိ ဂဟေတဗ္ဗာကာရပ္ပတ္တံ ကရောန္တိ။ တတော ဣမိနာ အာဂန္တုကေန အလင်္ကာရေန ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ တဒဿ ယာထာဝသရသံ အသုဘလက္ခဏံ အသဉ္ဇာနန္တာ ပုရိသာ ဣတ္ထီသု၊ ဣတ္ထိယော စ ပုရိသေသု ရတိံ ကရောန္တိ။ ပရမတ္ထတော ပနေတ္ထ ရဇ္ဇိတဗ္ဗကယုတ္တဋ္ဌာနံ နာမ အဏုမတ္တမ္ပိ နတ္ထိ။ တထာ ဟိ ကေသလောမနခဒန္တခေဠသိင်္ဃာဏိကဥစ္စာရပဿာဝါဒီသု ဧကကောဋ္ဌာသမ္ပိ သရီရတော ဗဟိ ပတိတံ သတ္တာ ဟတ္ထေန ဆုပိတုမ္ပိ န ဣစ္ဆန္တိ၊ အဋ္ဋီယန္တိ ဟရာယန္တိ ဇိဂုစ္ဆန္တိ။ ယံ ယံ ပနေတ္ထ အဝသေသံ ဟောတိ၊ တံ တံ ဧဝံ ပဋိက္ကူလမ္ပိ သမာနံ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရပရိယောနဒ္ဓါ အတ္တသိနေဟရာဂရတ္တာ ‘‘ဣဋ္ဌံ ကန္တံ နိစ္စံ သုခံ အတ္တာ’’တိ ဂဏှန္တိ။ တေ ဧဝံ ဂဏှန္တာ အဋဝိယံ ကိံသုကရုက္ခံ ဒိသွာ ရုက္ခတော အပတိတပုပ္ဖံ ‘‘အယံ မံသပေသီ’’တိ ဝိဟညမာနေန ဇရသိင်္ဂါလေန သမာနတံ အာပဇ္ဇန္တိ။ တသ္မာ –

ယထာပိ ပုပ္ဖိတံ ဒိသွာ၊ သိင်္ဂါလော ကိံသုကံ ဝနေ၊

မံသရုက္ခော မယာ လဒ္ဓါ၊ ဣတိ ဂန္တွာန ဝေဂသာ။

ပတိတံ ပတိတံ ပုပ္ဖံ၊ ဍံသိတွာ အတိလောလုပေါ၊

နယိဒံ မံသံ အဒုံ မံသံ၊ ယံ ရုက္ခသ္မိန္တိ ဂဏှတိ။

ကောဋ္ဌာသံ ပတိတံယေဝ၊ အသုဘန္တိ တထာ ဗုဓော၊

အဂ္ဂဟေတွာန ဂဏှေယျ၊ သရီရဋ္ဌမ္ပိ နံ တထာ။

ဣမဉှိ သုဘတော ကာယံ၊ ဂဟေတွာ တတ္ထ မုစ္ဆိတာ၊

ဗာလာ ကရောန္တာ ပါပါနိ၊ ဒုက္ခာ န ပရိမုစ္စရေ။

တသ္မာ ပဿေယျ မေဓာဝီ၊ ဇီဝတော ဝါ မတဿ ဝါ၊

သဘာဝံ ပူတိကာယဿ၊ သုဘဘာဝေန ဝဇ္ဇိတံ။

ဝုတ္တဉှေတံ –

ဒုဂ္ဂန္ဓော အသုစိ ကာယော၊ ကုဏပေါ ဥက္ကရူပမော၊

နိန္ဒိတော စက္ခုဘူတေဟိ၊ ကာယော ဗာလာဘိနန္ဒိတော။

အလ္လစမ္မပဋိစ္ဆန္နော၊ နဝဒွါရော မဟာဝဏော၊

သမန္တတော ပဂ္ဃရတိ၊ အသုစိ ပူတိဂန္ဓိယော။

သစေ ဣမဿ ကာယဿ၊ အန္တော ဗာဟိရကော သိယာ၊

ဒဏ္ဍံ နူန ဂဟေတွာန၊ ကာကေ သောဏေ နိဝါရယေတိ။

တသ္မာ ဒဗ္ဗဇာတိကေန ဘိက္ခုနာ ဇီဝမာနသရီရံ ဝါ ဟောတု

မတသရီရံ ဝါ ယတ္ထ ယတ္ထ အသုဘာကာရော ပညာယတိ၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပနံ ပါပေတဗ္ဗန္တိ။

ဣတိ သာဓုဇနပါမောဇ္ဇတ္ထာယ ကတေ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ

သမာဓိဘာဝနာဓိကာရေ

အသုဘကမ္မဋ္ဌာနနိဒ္ဒေသော နာမ

ဆဋ္ဌော ပရိစ္ဆေဒေါ။