📜

၈။ အနုဿတိကမ္မဋ္ဌာနနိဒ္ဒေသော

မရဏဿတိကထာ

၁၆၇။ ဣဒါနိ ဣတော အနန္တရာယ မရဏဿတိယာ ဘာဝနာနိဒ္ဒေသော အနုပ္ပတ္တော။ တတ္ထ မရဏန္တိ ဧကဘဝပရိယာပန္နဿ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဥပစ္ဆေဒေါ။ ယံ ပနေတံ အရဟန္တာနံ ဝဋ္ဋဒုက္ခသမုစ္ဆေဒသင်္ခါတံ သမုစ္ဆေဒမရဏံ၊ သင်္ခါရာနံ ခဏဘင်္ဂသင်္ခါတံ ခဏိကမရဏံ၊ ရုက္ခော မတော လောဟံ မတန္တိအာဒီသု သမ္မုတိမရဏဉ္စ၊ န တံ ဣဓ အဓိပ္ပေတံ။

ယမ္ပိ စေတံ အဓိပ္ပေတံ၊ တံ ကာလမရဏံ အကာလမရဏန္တိ ဒုဝိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ ကာလမရဏံ ပုညက္ခယေန ဝါ အာယုက္ခယေန ဝါ ဥဘယက္ခယေန ဝါ ဟောတိ။ အကာလမရဏံ ကမ္မုပစ္ဆေဒကကမ္မဝသေန။

တတ္ထ ယံ ဝိဇ္ဇမာနာယပိ အာယုသန္တာနဇနကပစ္စယသမ္ပတ္တိယာ ကေဝလံ ပဋိသန္ဓိဇနကဿ ကမ္မဿ ဝိပက္ကဝိပါကတ္တာ မရဏံ ဟောတိ၊ ဣဒံ ပုညက္ခယေန မရဏံ နာမ။ ယံ ဂတိကာလာဟာရာဒိသမ္ပတ္တိယာ အဘာဝေန အဇ္ဇတနကာလပုရိသာနံ ဝိယ ဝဿသတမတ္တပရိမာဏဿ အာယုနော ခယဝသေန မရဏံ ဟောတိ၊ ဣဒံ အာယုက္ခယေန မရဏံ နာမ။ ယံ ပန ဒူသီမာရကလာဗုရာဇာဒီနံ ဝိယ တင်္ခဏညေဝ ဌာနာစာဝနသမတ္ထေန ကမ္မုနာ ဥပစ္ဆိန္နသန္တာနာနံ၊ ပုရိမကမ္မဝသေန ဝါ သတ္ထဟရဏာဒီဟိ ဥပက္ကမေဟိ ဥပစ္ဆိဇ္ဇမာနသန္တာနာနံ မရဏံ ဟောတိ၊ ဣဒံ အကာလမရဏံ နာမ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန ဇီဝိတိန္ဒြိယုပစ္ဆေဒေန သင်္ဂဟိတံ။ ဣတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယုပစ္ဆေဒသင်္ခါတဿ မရဏဿ သရဏံ မရဏဿတိ။

၁၆၈။ တံ ဘာဝေတုကာမေန ရဟောဂတေန ပဋိသလ္လီနေန ‘‘မရဏံ ဘဝိဿတိ၊ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ဥပစ္ဆိဇ္ဇိဿတီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘မရဏံ မရဏ’’န္တိ ဝါ ယောနိသော မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ အယောနိသော ပဝတ္တယတော ဟိ ဣဋ္ဌဇနမရဏာနုဿရဏေ သောကော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိဇာတမာတုယာ ပိယပုတ္တမရဏာနုဿရဏေ ဝိယ။ အနိဋ္ဌဇနမရဏာနုဿရဏေ ပါမောဇ္ဇံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝေရီနံ ဝေရိမရဏာနုဿရဏေ ဝိယ။ မဇ္ဈတ္တဇနမရဏာနုဿရဏေ သံဝေဂေါ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ မတကဠေဝရဒဿနေ ဆဝဍာဟကဿ ဝိယ။ အတ္တနော မရဏာနုဿရဏေ သန္တာသော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥက္ခိတ္တာသိကံ ဝဓကံ ဒိသွာ ဘီရုကဇာတိကဿ ဝိယ။ တဒေတံ သဗ္ဗမ္ပိ သတိသံဝေဂဉာဏဝိရဟတော ဟောတိ။ တသ္မာ တတ္ထ တတ္ထ ဟတမတသတ္တေ ဩလောကေတွာ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗသမ္ပတ္တီနံ သတ္တာနံ မတာနံ မရဏံ အာဝဇ္ဇေတွာ သတိဉ္စ သံဝေဂဉ္စ ဉာဏဉ္စ ယောဇေတွာ ‘‘မရဏံ ဘဝိဿတီ’’တိအာဒိနာ နယေန မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဧဝံ ပဝတ္တေန္တော ဟိ ယောနိသော ပဝတ္တေတိ၊ ဥပါယေန ပဝတ္တေတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ပဝတ္တယတောယေဝ ဟိ ဧကစ္စဿ နီဝရဏာနိ ဝိက္ခမ္ဘန္တိ၊ မရဏာရမ္မဏာ သတိ သဏ္ဌာတိ၊ ဥပစာရပ္ပတ္တမေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဟောတိ။

၁၆၉။ ယဿ ပန ဧတ္တာဝတာ န ဟောတိ၊ တေန ဝဓကပစ္စုပဋ္ဌာနတော၊ သမ္ပတ္တိဝိပတ္တိတော၊ ဥပသံဟရဏတော၊ ကာယဗဟုသာဓာရဏတော၊ အာယုဒုဗ္ဗလတော၊ အနိမိတ္တတော၊ အဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒတော၊ ခဏပရိတ္တတောတိ ဣမေဟိ အဋ္ဌဟာကာရေဟိ မရဏံ အနုဿရိတဗ္ဗံ။

တတ္ထ ဝဓကပစ္စုပဋ္ဌာနတောတိ ဝဓကဿ ဝိယ ပစ္စုပဋ္ဌာနတော။ ယထာ ဟိ ဣမဿ သီသံ ဆိန္ဒိဿာမီတိ အသိံ ဂဟေတွာ ဂီဝါယ စာရယမာနော ဝဓကော ပစ္စုပဋ္ဌိတောဝ ဟောတိ၊ ဧဝံ မရဏမ္ပိ ပစ္စုပဋ္ဌိတမေဝါတိ အနုဿရိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? သဟ ဇာတိယာ အာဂတတော၊ ဇီဝိတဟရဏတော စ။ ယထာ ဟိ အဟိစ္ဆတ္တကမကုဠံ မတ္ထကေန ပံသုံ ဂဟေတွာဝ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ သတ္တာ ဇရာမရဏံ ဂဟေတွာဝ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ တထာ ဟိ နေသံ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဥပ္ပာဒါနန္တရမေဝ ဇရံ ပတွာ ပဗ္ဗတသိခရတော ပတိတသိလာ ဝိယ ဘိဇ္ဇတိ သဒ္ဓိံ သမ္ပယုတ္တခန္ဓေဟိ။ ဧဝံ ခဏိကမရဏံ တာဝ သဟ ဇာတိယာ အာဂတံ။ ဇာတဿ ပန အဝဿံ မရဏတော ဣဓာဓိပ္ပေတမရဏမ္ပိ သဟ ဇာတိယာ အာဂတံ။ တသ္မာ ဧသ သတ္တော ဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ ယထာ နာမ ဥဋ္ဌိတော သူရိယော အတ္ထာဘိမုခေါ ဂစ္ဆတေဝ၊ ဂတဂတဋ္ဌာနတော ဤသကမ္ပိ န နိဝတ္တတိ။ ယထာ ဝါ နဒီ ပဗ္ဗတေယျာ သီဃသောတာ ဟာရဟာရိနီ သန္ဒတေဝ ဝတ္တတေဝ ဤသကမ္ပိ န နိဝတ္တတိ၊ ဧဝံ ဤသကမ္ပိ အနိဝတ္တမာနော မရဏာဘိမုခေါဝ ယာတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

‘‘ယမေကရတ္တိံ ပဌမံ၊ ဂဗ္ဘေ ဝသတိ မာဏဝေါ၊

အဗ္ဘုဋ္ဌိတောဝ သော ယာတိ၊ သ ဂစ္ဆံ န နိဝတ္တတီ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၅။၃၆၃)၊

ဧဝံ ဂစ္ဆတော စဿ ဂိမှာဘိတတ္တာနံ ကုန္နဒီနံ ခယော ဝိယ၊ ပါတော အာပေါရသာနုဂတဗန္ဓနာနံ ဒုမပ္ဖလာနံ ပတနံ ဝိယ၊ မုဂ္ဂရာဘိတာဠိတာနံ မတ္တိကဘာဇနာနံ ဘေဒေါ ဝိယ၊ သူရိယရသ္မိသမ္ဖုဋ္ဌာနံ ဥဿာဝဗိန္ဒူနံ ဝိဒ္ဓံသနံ ဝိယ စ မရဏမေဝ အာသန္နံ ဟောတိ။ တေနာဟ –

‘‘အစ္စယန္တိ အဟောရတ္တာ၊ ဇီဝိတမုပရုဇ္ဈတိ၊

အာယု ခီယတိ မစ္စာနံ၊ ကုန္နဒီနံဝ ဩဒကံ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၄၆)၊

‘‘ဖလာနမိဝ ပက္ကာနံ၊ ပါတော ပပတတော ဘယံ၊

ဧဝံ ဇာတာန မစ္စာနံ၊ နိစ္စံ မရဏတော ဘယံ။

‘‘ယထာပိ ကုမ္ဘကာရဿ၊ ကတံ မတ္တိကဘာဇနံ၊

ခုဒ္ဒကဉ္စ မဟန္တဉ္စ၊ ယံ ပက္ကံ ယဉ္စ အာမကံ၊

သဗ္ဗံ ဘေဒနပရိယန္တံ၊ ဧဝံ မစ္စာန ဇီဝိတံ’။ (သု။ နိ။ ၅၈၁-၅၈၂)၊

‘‘ဥဿာဝေါဝ တိဏဂ္ဂမှိ၊ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ၊

ဧဝမာယု မနုဿာနံ၊ မာ မံ အမ္မ နိဝါရယာ’’တိ။ (ဇာ။ ၁။၁၁။၇၉)၊

ဧဝံ ဥက္ခိတ္တာသိကော ဝဓကော ဝိယ သဟ ဇာတိယာ အာဂတံ ပနေတံ မရဏံ ဂီဝါယ အသိံ စာရယမာနော သော ဝဓကော ဝိယ ဇီဝိတံ ဟရတိယေဝ၊ န အဟရိတွာ နိဝတ္တတိ။ တသ္မာ သဟ ဇာတိယာ အာဂတတော၊ ဇီဝိတဟရဏတော စ ဥက္ခိတ္တာသိကော ဝဓကော ဝိယ မရဏမ္ပိ ပစ္စုပဋ္ဌိတမေဝါတိ ဧဝံ ဝဓကပစ္စုပဋ္ဌာနတော မရဏံ အနုဿရိတဗ္ဗံ။

၁၇၀။ သမ္ပတ္တိဝိပတ္တိတောတိ ဣဓ သမ္ပတ္တိ နာမ တာဝဒေဝ သောဘတိ၊ ယာဝ နံ ဝိပတ္တိ နာဘိဘဝတိ၊ န စ သာ သမ္ပတ္တိ နာမ အတ္ထိ၊ ယာ ဝိပတ္တိံ အတိက္ကမ္မ တိဋ္ဌေယျ။ တထာ ဟိ –

‘‘သကလံ မေဒိနိံ ဘုတွာ၊ ဒတွာ ကောဋိသတံ သုခီ၊

အဍ္ဎာမလကမတ္တဿ၊ အန္တေ ဣဿရတံ ဂတော။

‘‘တေနေဝ ဒေဟဗန္ဓေန၊ ပုညမှိ ခယမာဂတေ၊

မရဏာဘိမုခေါ သောပိ၊ အသောကော သောကမာဂတော’’တိ။

အပိစ သဗ္ဗံ အာရောဂျံ ဗျာဓိပရိယောသာနံ၊ သဗ္ဗံ ယောဗ္ဗနံ ဇရာပရိယောသာနံ၊ သဗ္ဗံ ဇီဝိတံ မရဏပရိယောသာနံ၊ သဗ္ဗောယေဝ လောကသန္နိဝါသော ဇာတိယာ အနုဂတော၊ ဇရာယ အနုသဋော၊ ဗျာဓိနာ အဘိဘူတော၊ မရဏေန အဗ္ဘာဟတော။ တေနာဟ –

‘‘ယထာပိ သေလာ ဝိပုလာ၊ နဘံ အာဟစ္စ ပဗ္ဗတာ၊

သမန္တာ အနုပရိယေယျုံ၊ နိပ္ပောထေန္တာ စတုဒ္ဒိသာ။

‘‘ဧဝံ ဇရာ စ မစ္စု စ၊ အဓိဝတ္တန္တိ ပါဏိနေ၊

ခတ္တိယေ ဗြာဟ္မဏေ ဝေဿေ၊ သုဒ္ဒေ စဏ္ဍာလပုက္ကုသေ၊

န ကိဉ္စိ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ သဗ္ဗမေဝါဘိမဒ္ဒတိ။

‘‘န တတ္ထ ဟတ္ထီနံ ဘူမိ၊ န ရထာနံ န ပတ္တိယာ၊

န စာပိ မန္တယုဒ္ဓေန၊ သက္ကာ ဇေတုံ ဓနေန ဝါ’’တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၃၆)၊

ဧဝံ ဇီဝိတသမ္ပတ္တိယာ မရဏဝိပတ္တိပရိယောသာနတံ ဝဝတ္ထပေန္တေန သမ္ပတ္တိဝိပတ္တိတော မရဏံ အနုဿရိတဗ္ဗံ။

၁၇၁။ ဥပသံဟရဏတောတိ ပရေဟိ သဒ္ဓိံ အတ္တနော ဥပသံဟရဏတော။ တတ္ထ သတ္တဟာကာရေဟိ ဥပသံဟရဏတော မရဏံ အနုဿရိတဗ္ဗံ၊ ယသမဟတ္တတော၊ ပုညမဟတ္တတော၊ ထာမမဟတ္တတော၊ ဣဒ္ဓိမဟတ္တတော၊ ပညာမဟတ္တတော၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓတော၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတောတိ။ ကထံ? ဣဒံ မရဏံ နာမ မဟာယသာနံ မဟာပရိဝါရာနံ သမ္ပန္နဓနဝါဟနာနံ မဟာသမ္မတမန္ဓာတုမဟာသုဒဿန ဒဠှနေမိ နိမိပ္ပဘုတီနမ္ပိ ဥပရိ နိရာသင်္ကမေဝ ပတိတံ၊ ကိမင်္ဂံ ပန မယှံ ဥပရိ န ပတိဿတိ?

မဟာယသာ ရာဇဝရာ၊ မဟာသမ္မတအာဒယော၊

တေပိ မစ္စုဝသံ ပတ္တာ၊ မာဒိသေသု ကထာဝ ကာတိ။

ဧဝံ တာဝ ယသမဟတ္တတော အနုဿရိတဗ္ဗံ။

ကထံ ပုညမဟတ္တတော?

ဇောတိကော ဇဋိလော ဥဂ္ဂေါ၊ မေဏ္ဍကော အထ ပုဏ္ဏကော၊

ဧတေ စညေ စ ယေ လောကေ၊ မဟာပုညာတိ ဝိဿုတာ၊

သဗ္ဗေ မရဏမာပန္နာ၊ မာဒိသေသု ကထာဝ ကာတိ။

ဧဝံ ပုညမဟတ္တတော အနုဿရိတဗ္ဗံ။

ကထံ ထာမမဟတ္တတော?

ဝါသုဒေဝေါ ဗလဒေဝေါ၊ ဘီမသေနော ယုဓိဋ္ဌိလော၊

စာနုရော ယော မဟာမလ္လော၊ အန္တကဿ ဝသံ ဂတာ။

ဧဝံ ထာမဗလူပေတာ၊ ဣတိ လောကမှိ ဝိဿုတာ၊

ဧတေပိ မရဏံ ယာတာ၊ မာဒိသေသု ကထာဝ ကာတိ။

ဧဝံ ထာမမဟတ္တတော အနုဿရိတဗ္ဗံ။

ကထံ ဣဒ္ဓိမဟတ္တတော?

ပါဒင်္ဂုဋ္ဌကမတ္တေန ၊ ဝေဇယန္တမကမ္ပယိ၊

ယော နာမိဒ္ဓိမတံ သေဋ္ဌော၊ ဒုတိယော အဂ္ဂသာဝကော။

သောပိ မစ္စုမုခံ ဃောရံ၊ မိဂေါ သီဟမုခံ ဝိယ၊

ပဝိဋ္ဌော သဟ ဣဒ္ဓီဟိ၊ မာဒိသေသု ကထာဝ ကာတိ။

ဧဝံ ဣဒ္ဓိမဟတ္တတော အနုဿရိတဗ္ဗံ။

ကထံ ပညာမဟတ္တတော?

လောကနာထံ ဌပေတွာန၊ ယေ စညေ အတ္ထိ ပါဏိနော၊

ပညာယ သာရိပုတ္တဿ၊ ကလံ နာဂ္ဃန္တိ သောဠသိံ။

ဧဝံ နာမ မဟာပညော၊ ပဌမော အဂ္ဂသာဝကော၊

မရဏဿ ဝသံ ပတ္တော၊ မာဒိသေသု ကထာဝ ကာတိ။

ဧဝံ ပညာမဟတ္တတော အနုဿရိတဗ္ဗံ။

ကထံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓတော? ယေပိ တေ အတ္တနော ဉာဏဝီရိယဗလေန သဗ္ဗကိလေသသတ္တုနိမ္မထနံ ကတွာ ပစ္စေကဗောဓိံ ပတ္တာ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပာ သယမ္ဘုနော၊ တေပိ မရဏတော န မုတ္တာ၊ ကုတော ပနာဟံ မုစ္စိဿာမီတိ။

တံ တံ နိမိတ္တမာဂမ္မ၊ ဝီမံသန္တာ မဟေသယော၊

သယမ္ဘုညာဏတေဇေန၊ ယေ ပတ္တာ အာသဝက္ခယံ။

ဧကစရိယနိဝါသေန၊ ခဂ္ဂသိင်္ဂသမူပမာ၊

တေပိ နာတိဂတာ မစ္စုံ၊ မာဒိသေသု ကထာဝ ကာတိ။

ဧဝံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓတော အနုဿရိတဗ္ဗံ။

ကထံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတော? ယောပိ သော ဘဂဝါ အသီတိအနုဗျဉ္ဇနပဋိမဏ္ဍိတဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏဝိစိတြရူပကာယော သဗ္ဗာကာရပရိသုဒ္ဓသီလက္ခန္ဓာဒိဂုဏရတနသမိဒ္ဓဓမ္မကာယော ယသမဟတ္တပုညမဟတ္တထာမမဟတ္တဣဒ္ဓိမဟတ္တပညာမဟတ္တာနံ ပါရံ ဂတော အသမော အသမသမော အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သောပိ သလိလဝုဋ္ဌိနိပါတေန မဟာအဂ္ဂိက္ခန္ဓော ဝိယ မရဏဝုဋ္ဌိနိပါတေန ဌာနသော ဝူပသန္တော။

ဧဝံ မဟာနုဘာဝဿ၊ ယံ နာမေတံ မဟေသိနော၊

န ဘယေန န လဇ္ဇာယ၊ မရဏံ ဝသမာဂတံ။

နိလ္လဇ္ဇံ ဝီတသာရဇ္ဇံ၊ သဗ္ဗသတ္တာဘိမဒ္ဒနံ၊

တယိဒံ မာဒိသံ သတ္တံ၊ ကထံ နာဘိဘဝိဿတီတိ။

ဧဝံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓတော အနုဿရိတဗ္ဗံ။

တဿေဝံ ယသမဟတ္တတာဒိသမ္ပန္နေဟိ ပရေဟိ သဒ္ဓိံ မရဏသာမညတာယ အတ္တာနံ ဥပသံဟရိတွာ တေသံ ဝိယ သတ္တဝိသေသာနံ မယှမ္ပိ မရဏံ ဘဝိဿတီတိ အနုဿရတော ဥပစာရပ္ပတ္တံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဟောတီတိ။ ဧဝံ ဥပသံဟရဏတော မရဏံ အနုဿရိတဗ္ဗံ။

၁၇၂။ ကာယဗဟုသာဓာရဏတောတိ အယံ ကာယော ဗဟုသာဓာရဏော။ အသီတိယာ တာဝ ကိမိကုလာနံ သာဓာရဏော၊ တတ္ထ ဆဝိနိဿိတာ ပါဏာ ဆဝိံ ခါဒန္တိ၊ စမ္မနိဿိတာ စမ္မံ ခါဒန္တိ၊ မံသနိဿိတာ မံသံ ခါဒန္တိ၊ နှာရုနိဿိတာ နှာရုံ ခါဒန္တိ၊ အဋ္ဌိနိဿိတာ အဋ္ဌိံ ခါဒန္တိ၊ မိဉ္ဇနိဿိတာ မိဉ္ဇံ ခါဒန္တိ။ တတ္ထေဝ ဇာယန္တိ ဇီယန္တိ မီယန္တိ၊ ဥစ္စာရပဿာဝံ ကရောန္တိ။ ကာယောဝ နေသံ သူတိဃရဉ္စေဝ ဂိလာနသာလာ စ သုသာနဉ္စ ဝစ္စကုဋိ စ ပဿာဝဒေါဏိကာ စ။ သွာယံ တေသမ္ပိ ကိမိကုလာနံ ပကောပေန မရဏံ နိဂစ္ဆတိယေဝ။ ယထာ စ အသီတိယာ ကိမိကုလာနံ၊ ဧဝံ အဇ္ဈတ္တိကာနံယေဝ အနေကသတာနံ ရောဂါနံ ဗာဟိရာနဉ္စ အဟိဝိစ္ဆိကာဒီနံ မရဏဿ ပစ္စယာနံ သာဓာရဏော။

ယထာ ဟိ စတုမဟာပထေ ဌပိတေ လက္ခမှိ သဗ္ဗဒိသာဟိ အာဂတာ သရသတ္တိတောမရပါသာဏာဒယော နိပတန္တိ၊ ဧဝံ ကာယေပိ သဗ္ဗုပဒ္ဒဝါ နိပတန္တိ ။ သွာယံ တေသမ္ပိ ဥပဒ္ဒဝါနံ နိပါတေန မရဏံ နိဂစ္ဆတိယေဝ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဒိဝသေ နိက္ခန္တေ ရတ္တိယာ ပဋိဟိတာယ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ၊ ဗဟုကာ ခေါ မေ ပစ္စယာ မရဏဿ၊ အဟိ ဝါ မံ ဍံသေယျ၊ ဝိစ္ဆိကော ဝါ မံ ဍံသေယျ၊ သတပဒီ ဝါ မံ ဍံသေယျ၊ တေန မေ အဿ ကာလင်္ကိရိယာ၊ သော မမဿ အန္တရာယော၊ ဥပက္ခလိတွာ ဝါ ပပတေယျံ၊ ဘတ္တံ ဝါ မေ ဘုတ္တံ ဗျာပဇ္ဇေယျ၊ ပိတ္တံ ဝါ မေ ကုပ္ပေယျ၊ သေမှံ ဝါ မေ ကုပ္ပေယျ၊ သတ္ထကာ ဝါ မေ ဝါတာ ကုပ္ပေယျုံ၊ တေန မေ အဿ ကာလင်္ကိရိယာ၊ သော မမဿ အန္တရာယော’’တိ။ ဧဝံ (အ။ နိ။ ၆။၂၀) ကာယဗဟုသာဓာရဏတော မရဏံ အနုဿရိတဗ္ဗံ။

၁၇၃။ အာယုဒုဗ္ဗလတောတိ အာယု နာမေတံ အဗလံ ဒုဗ္ဗလံ။ တထာ ဟိ သတ္တာနံ ဇီဝိတံ အဿာသပဿာသူပနိဗဒ္ဓဉ္စေဝ ဣရိယာပထူပနိဗဒ္ဓဉ္စ သီတုဏှူပနိဗဒ္ဓဉ္စ မဟာဘူတူပနိဗဒ္ဓဉ္စ အာဟာရူပနိဗဒ္ဓဉ္စ။ တဒေတံ အဿာသပဿာသာနံ သမဝုတ္တိတံ လဘမာနမေဝ ပဝတ္တတိ။ ဗဟိ နိက္ခန္တနာသိကဝါတေ ပန အန္တော အပဝိသန္တေ၊ ပဝိဋ္ဌေ ဝါ အနိက္ခမန္တေ မတော နာမ ဟောတိ။ စတုန္နံ ဣရိယာပထာနမ္ပိ သမဝုတ္တိတံ လဘမာနမေဝ ပဝတ္တတိ။ အညတရညတရဿ ပန အဓိမတ္တတာယ အာယုသင်္ခါရာ ဥပစ္ဆိဇ္ဇန္တိ။ သီတုဏှာနမ္ပိ သမဝုတ္တိတံ လဘမာနမေဝ ပဝတ္တတိ။ အတိသီတေန ပန အတိဥဏှေန ဝါ အဘိဘူတဿ ဝိပဇ္ဇတိ။ မဟာဘူတာနမ္ပိ သမဝုတ္တိတံ လဘမာနမေဝ ပဝတ္တတိ။ ပထဝီဓာတုယာ ပန အာပေါဓာတုအာဒီနံ ဝါ အညတရညတရဿ ပကောပေန ဗလသမ္ပန္နောပိ ပုဂ္ဂလော ပတ္ထဒ္ဓကာယော ဝါ အတိသာရာဒိဝသေန ကိလိန္နပူတိကာယော ဝါ မဟာဍာဟပရေတော ဝါ သမ္ဘိဇ္ဇမာနသန္ဓိဗန္ဓနော ဝါ ဟုတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပုဏာတိ။ ကဗဠီကာရာဟာရမ္ပိ ယုတ္တကာလေ လဘန္တဿေဝ ဇီဝိတံ ပဝတ္တတိ၊ အာဟာရံ အလဘမာနဿ ပန ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆတီတိ။ ဧဝံ အာယုဒုဗ္ဗလတော မရဏံ အနုဿရိတဗ္ဗံ။

၁၇၄။ အနိမိတ္တတောတိ အဝဝတ္ထာနတော၊ ပရိစ္ဆေဒါဘာဝတောတိ အတ္ထော။ သတ္တာနံ ဟိ –

ဇီဝိတံ ဗျာဓိ ကာလော စ၊ ဒေဟနိက္ခေပနံ ဂတိ၊

ပဉ္စေတေ ဇီဝလောကသ္မိံ၊ အနိမိတ္တာ န နာယရေ။

တတ္ထ ဇီဝိတံ တာဝ ‘‘ဧတ္တကမေဝ ဇီဝိတဗ္ဗံ၊ န ဣတော ပရ’’န္တိ ဝဝတ္ထာနာဘာဝတော အနိမိတ္တံ ။ ကလလကာလေပိ ဟိ သတ္တာ မရန္တိ၊ အဗ္ဗုဒပေသိဃနမာသိကဒွေမာသတေမာသစတုမာသပဉ္စမာသဒသမာသကာလေပိ။ ကုစ္ဆိတော နိက္ခန္တသမယေပိ။ တတော ပရံ ဝဿသတဿ အန္တောပိ ဗဟိပိ မရန္တိယေဝ။ ဗျာဓိပိ ‘‘ဣမိနာဝ ဗျာဓိနာ သတ္တာ မရန္တိ၊ နာညေနာ’’တိ ဝဝတ္ထာနာဘာဝတော အနိမိတ္တော။ စက္ခုရောဂေနာပိ ဟိ သတ္တာ မရန္တိ၊ သောတရောဂါဒီနံ အညတရေနာပိ။ ကာလောပိ ‘‘ဣမသ္မိံယေဝ ကာလေ မရိတဗ္ဗံ၊ နာညသ္မိ’’န္တိ ဧဝံ ဝဝတ္ထာနာဘာဝတော အနိမိတ္တော။ ပုဗ္ဗဏှေပိ ဟိ သတ္တာ မရန္တိ၊ မဇ္ဈနှိကာဒီနံ အညတရသ္မိမ္ပိ။ ဒေဟနိက္ခေပနမ္ပိ ‘‘ဣဓေဝ မီယမာနာနံ ဒေဟေန ပတိတဗ္ဗံ၊ နာညတြာ’’တိ ဧဝံ ဝဝတ္ထာနာဘာဝတော အနိမိတ္တံ။ အန္တောဂါမေ ဇာတာနံ ဟိ ဗဟိဂါမေပိ အတ္တဘာဝေါ ပတတိ။ ဗဟိဂါမေ ဇာတာနမ္ပိ အန္တောဂါမေ။ တထာ ထလဇာနံ ဝါ ဇလေ၊ ဇလဇာနံ ဝါ ထလေတိ အနေကပ္ပကာရတော ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ ဂတိပိ ‘‘ဣတော စုတေန ဣဓ နိဗ္ဗတ္တိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝံ ဝဝတ္ထာနာဘာဝတော အနိမိတ္တာ။ ဒေဝလောကတော ဟိ စုတာ မနုဿေသုပိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ မနုဿလောကတော စုတာ ဒေဝလောကာဒီနမ္ပိ ယတ္ထ ကတ္ထစိ နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ ဧဝံ ယန္တယုတ္တဂေါဏော ဝိယ ဂတိပဉ္စကေ လောကော သမ္ပရိဝတ္တတီတိ ဧဝံ အနိမိတ္တတော မရဏံ အနုဿရိတဗ္ဗံ။

၁၇၅။ အဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒတောတိ မနုဿာနံ ဇီဝိတဿ နာမ ဧတရဟိ ပရိတ္တော အဒ္ဓါ။ ယော စိရံ ဇီဝတိ၊ သော ဝဿသတံ၊ အပ္ပံ ဝါ ဘိယျော။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘အပ္ပမိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မနုဿာနံ အာယု၊ ဂမနီယော သမ္ပရာယော၊ ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ၊ စရိတဗ္ဗံ ဗြဟ္မစရိယံ၊ နတ္ထိ ဇာတဿ အမရဏံ။ ယော၊ ဘိက္ခဝေ၊ စိရံ ဇီဝတိ၊ သော ဝဿသတံ၊ အပ္ပံ ဝါ ဘိယျောတိ။

အပ္ပမာယုမနုဿာနံ၊ ဟီဠေယျ နံ သုပေါရိသော၊

စရေယျာဒိတ္တသီသောဝ၊ နတ္ထိ မစ္စုဿ နာဂမောတိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၄၅)၊

အပရမ္ပိ အာဟ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရကော နာမ သတ္ထာ အဟောသီ’’တိ သဗ္ဗမ္ပိ သတ္တဟိ ဥပမာဟိ အလင်္ကတံ သုတ္တံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။

အပရမ္ပိ အာဟ – ‘‘ယောစာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ၊ အဟော ဝတာဟံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဇီဝေယျံ၊ ဘဂဝတော သာသနံ မနသိကရေယျံ၊ ဗဟုံ ဝတ မေ ကတံ အဿာတိ။ ယောစာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ ၊ အဟော ဝတာဟံ ဒိဝသံ ဇီဝေယျံ၊ ဘဂဝတော သာသနံ မနသိကရေယျံ၊ ဗဟုံ ဝတ မေ ကတံ အဿာတိ။ ယော စာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ၊ အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ၊ ယဒန္တရံ ဧကံ ပိဏ္ဍပါတံ ဘုဉ္ဇာမိ၊ ဘဂဝတော သာသနံ မနသိကရေယျံ၊ ဗဟုံ ဝတ မေ ကတံ အဿာတိ။ ယော စာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ၊ အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ၊ ယဒန္တရံ စတ္တာရော ပဉ္စ အာလောပေ သင်္ခါဒိတွာ အဇ္ဈောဟရာမိ၊ ဘဂဝတော သာသနံ မနသိကရေယျံ၊ ဗဟုံ ဝတ မေ ကတံ အဿာတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ ပမတ္တာ ဝိဟရန္တိ၊ ဒန္ဓံ မရဏဿတိံ ဘာဝေန္တိ အာသဝါနံ ခယာယ။ ယော စ ခွာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ၊ အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ၊ ယဒန္တရံ ဧကံ အာလောပံ သင်္ခါဒိတွာ အဇ္ဈောဟရာမိ၊ ဘဂဝတော သာသနံ မနသိကရေယျံ၊ ဗဟုံ ဝတ မေ ကတံ အဿာတိ။ ယော စာယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဧဝံ မရဏဿတိံ ဘာဝေတိ၊ အဟော ဝတာဟံ တဒန္တရံ ဇီဝေယျံ၊ ယဒန္တရံ အဿသိတွာ ဝါ ပဿသာမိ၊ ပဿသိတွာ ဝါ အဿသာမိ၊ ဘဂဝတော သာသနံ မနသိကရေယျံ၊ ဗဟုံ ဝတ မေ ကတံ အဿာတိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခူ အပ္ပမတ္တာ ဝိဟရန္တိ၊ တိက္ခံ မရဏဿတိံ ဘာဝေန္တိ အာသဝါနံ ခယာယာ’’တိ (အ။ နိ။ ၆။၁၉)။ ဧဝံ စတုပဉ္စာလောပသင်္ခါဒနမတ္တံ အဝိဿာသိယော ပရိတ္တော ဇီဝိတဿ အဒ္ဓါတိ ဧဝံ အဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒတော မရဏံ အနုဿရိတဗ္ဗံ။

၁၇၆။ ခဏပရိတ္တတောတိ ပရမတ္ထတော ဟိ အတိပရိတ္တော သတ္တာနံ ဇီဝိတက္ခဏော ဧကစိတ္တပ္ပဝတ္တိမတ္တောယေဝ။ ယထာ နာမ ရထစက္ကံ ပဝတ္တမာနမ္ပိ ဧကေနေဝ နေမိပ္ပဒေသေန ပဝတ္တတိ၊ တိဋ္ဌမာနမ္ပိ ဧကေနေဝ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ ဧကစိတ္တက္ခဏိကံ သတ္တာနံ ဇီဝိတံ။ တသ္မိံ စိတ္တေ နိရုဒ္ဓမတ္တေ သတ္တော နိရုဒ္ဓါတိ ဝုစ္စတိ။ ယထာဟ – ‘‘အတီတေ စိတ္တက္ခဏေ ဇီဝိတ္ထ၊ န ဇီဝတိ၊ န ဇီဝိဿတိ။ အနာဂတေ စိတ္တက္ခဏေ န ဇီဝိတ္ထ၊ န ဇီဝတိ၊ ဇီဝိဿတိ။ ပစ္စုပ္ပန္နေ စိတ္တက္ခဏေ န ဇီဝိတ္ထ၊ ဇီဝတိ၊ န ဇီဝိဿတိ။

‘‘ဇီဝိတံ အတ္တဘာဝေါ စ၊ သုခဒုက္ခာ စ ကေဝလာ၊

ဧကစိတ္တသမာယုတ္တာ၊ လဟု သော ဝတ္တတေ ခဏော။

‘‘ယေ နိရုဒ္ဓါ မရန္တဿ၊ တိဋ္ဌမာနဿ ဝါ ဣဓ၊

သဗ္ဗေပိ သဒိသာ ခန္ဓာ၊ ဂတာ အပ္ပဋိသန္ဓိကာ။

‘‘အနိဗ္ဗတ္တေန န ဇာတော၊ ပစ္စုပ္ပန္နေန ဇီဝတိ၊

စိတ္တဘင်္ဂါ မတော လောကော၊ ပညတ္တိ ပရမတ္ထိယာ’’တိ။ (မဟာနိ။ ၃၉)၊

ဧဝံ ခဏပရိတ္တတော မရဏံ အနုဿရိတဗ္ဗံ။

၁၇၇။ ဣတိ ဣမေသံ အဋ္ဌန္နံ အာကာရာနံ အညတရညတရေန အနုဿရတောပိ ပုနပ္ပုနံ မနသိကာရဝသေန စိတ္တံ အာသေဝနံ လဘတိ၊ မရဏာရမ္မဏာ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ၊ နီဝရဏာနိ ဝိက္ခမ္ဘန္တိ၊ ဈာနင်္ဂါနိ ပါတုဘဝန္တိ။ သဘာဝဓမ္မတ္တာ ပန သံဝေဇနီယတ္တာ စ အာရမ္မဏဿ အပ္ပနံ အပ္ပတွာ ဥပစာရပ္ပတ္တမေဝ ဈာနံ ဟောတိ။ လောကုတ္တရဇ္ဈာနံ ပန ဒုတိယစတုတ္ထာနိ စ အာရုပ္ပဇ္ဈာနာနိ သဘာဝဓမ္မေပိ ဘာဝနာဝိသေသေန အပ္ပနံ ပါပုဏန္တိ။ ဝိသုဒ္ဓိဘာဝနာနုက္ကမဝသေန ဟိ လောကုတ္တရံ အပ္ပနံ ပါပုဏာတိ။ အာရမ္မဏာတိက္ကမဘာဝနာဝသေန အာရုပ္ပံ။ အပ္ပနာပတ္တဿေဝ ဟိ ဈာနဿ အာရမ္မဏသမတိက္ကမနမတ္တံ တတ္ထ ဟောတိ။ ဣဓ ပန တဒုဘယမ္ပိ နတ္ထိ။ တသ္မာ ဥပစာရပ္ပတ္တမေဝ ဈာနံ ဟောတိ။ တဒေတံ မရဏဿတိဗလေန ဥပ္ပန္နတ္တာ မရဏဿတိစ္စေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

ဣမဉ္စ ပန မရဏဿတိံ အနုယုတ္တော ဘိက္ခု သတတံ အပ္ပမတ္တော ဟောတိ၊ သဗ္ဗဘဝေသု အနဘိရတိသညံ ပဋိလဘတိ၊ ဇီဝိတနိကန္တိံ ဇဟာတိ၊ ပါပဂရဟီ ဟောတိ၊ အသန္နိဓိဗဟုလော ပရိက္ခာရေသု ဝိဂတမလမစ္ဆေရော၊ အနိစ္စသညာ စဿ ပရိစယံ ဂစ္ဆတိ၊ တဒနုသာရေနေဝ ဒုက္ခသညာ အနတ္တသညာ စ ဥပဋ္ဌာတိ။ ယထာ အဘာဝိတမရဏာ သတ္တာ သဟသာ ဝါဠမိဂယက္ခသပ္ပစောရဝဓကာဘိဘူတာ ဝိယ မရဏသမယေ ဘယံ သန္တာသံ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝံ အနာပဇ္ဇိတွာ အဘယော အသမ္မူဠှော ကာလံ ကရောတိ။ သစေ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အမတံ နာရာဓေတိ၊ ကာယဿ ဘေဒါ သုဂတိပရာယနော ဟောတိ။

တသ္မာ ဟဝေ အပ္ပမာဒံ၊ ကယိရာထ သုမေဓသော၊

ဧဝံ မဟာနုဘာဝါယ၊ မရဏဿတိယာ သဒါတိ။

ဣဒံ မရဏဿတိယံ ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။

ကာယဂတာသတိကထာ

၁၇၈။ ဣဒါနိ ယံ တံ အညတြ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒါ အပ္ပဝတ္တပုဗ္ဗံ သဗ္ဗတိတ္ထိယာနံ အဝိသယဘူတံ တေသု တေသု သုတ္တန္တေသု ‘‘ဧကဓမ္မော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော မဟတော သံဝေဂါယ သံဝတ္တတိ။ မဟတော အတ္ထာယ သံဝတ္တတိ။ မဟတော ယောဂက္ခေမာယ သံဝတ္တတိ။ မဟတော သတိသမ္ပဇညာယ သံဝတ္တတိ။ ဉာဏဒဿနပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ။ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတိ။ ကတမော ဧကဓမ္မော? ကာယဂတာ သတိ… (အ။ နိ။ ၁။၅၆၃ အာဒယော)။ အမတံ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ ယေ ကာယဂတာသတိံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ အမတံ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ န ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ ယေ ကာယဂတာသတိံ န ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ အမတံ တေသံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိဘုတ္တံ… အပရိဘုတ္တံ… ပရိဟီနံ… အပရိဟီနံ… ဝိရဒ္ဓံ… အဝိရဒ္ဓံ၊ ယေသံ ကာယဂတာသတိ အာရဒ္ဓါတိ (အ။ နိ။ ၁။၆၀၃) ဧဝံ ဘဂဝတာ အနေကေဟိ အာကာရေဟိ ပသံသိတွာ ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကာယဂတာသတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၃။၁၅၄) နယေန အာနာပါနပဗ္ဗံ၊ ဣရိယာပထပဗ္ဗံ၊ စတုသမ္ပဇညပဗ္ဗံ၊ ပဋိက္ကူလမနသိကာရပဗ္ဗံ၊ ဓာတုမနသိကာရပဗ္ဗံ၊ နဝသိဝထိကပဗ္ဗာနီတိ ဣမေသံ စုဒ္ဒသန္နံ ပဗ္ဗာနံ ဝသေန ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာနံ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ၊ တဿ ဘာဝနာနိဒ္ဒေသော အနုပ္ပတ္တော။

တတ္ထ ယသ္မာ ဣရိယာပထပဗ္ဗံ စတုသမ္ပဇညပဗ္ဗံ ဓာတုမနသိကာရပဗ္ဗန္တိ ဣမာနိ တီဏိ ဝိပဿနာဝသေန ဝုတ္တာနိ။ နဝ သိဝထိကပဗ္ဗာနိ ဝိပဿနာဉာဏေသုယေဝ အာဒီနဝါနုပဿနာဝသေန ဝုတ္တာနိ။ ယာပိ စေတ္ထ ဥဒ္ဓုမာတကာဒီသု သမာဓိဘာဝနာ ဣဇ္ဈေယျ၊ သာ အသုဘနိဒ္ဒေသေ ပကာသိတာယေဝ။ အာနာပါနပဗ္ဗံ ပန ပဋိက္ကူလမနသိကာရပဗ္ဗဉ္စ ဣမာနေဝေတ္ထ ဒွေ သမာဓိဝသေန ဝုတ္တာနိ။ တေသု အာနာပါနပဗ္ဗံ အာနာပါနဿတိဝသေန ဝိသုံ ကမ္မဋ္ဌာနံယေဝ။ ယံ ပနေတံ ‘‘ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ အဓော ကေသမတ္ထကာ တစပရိယန္တံ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ။ အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ…ပေ… မုတ္တ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၅၄) ဧဝံ မတ္ထလုင်္ဂံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇေန သင်္ဂဟေတွာ ပဋိက္ကူလမနသိကာရဝသေန ဒေသိတံ ဒွတ္တိံသာကာရကမ္မဋ္ဌာနံ၊ ဣဒမိဓ ကာယဂတာသတီတိ အဓိပ္ပေတံ။

၁၇၉။ တတ္ထာယံ ပါဠိဝဏ္ဏနာပုဗ္ဗင်္ဂမော ဘာဝနာနိဒ္ဒေသော။ ဣမမေဝ ကာယန္တိ ဣမံ စတုမဟာဘူတိကံ ပူတိကာယံ။ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာတိ ပါဒတလတော ဥပရိ။ အဓော ကေသမတ္ထကာတိ ကေသဂ္ဂတော ဟေဋ္ဌာ။ တစပရိယန္တန္တိ တိရိယံ တစပရိစ္ဆိန္နံ။ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတီတိ နာနပ္ပကာရကေသာဒိအသုစိဘရိတော အယံ ကာယောတိ ပဿတိ။ ကထံ? အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ…ပေ… မုတ္တန္တိ။

တတ္ထ အတ္ထီတိ သံဝိဇ္ဇန္တိ။ ဣမသ္မိန္တိ ယွာယံ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ အဓော ကေသမတ္ထကာ တစပရိယန္တော ပူရော နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနောတိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မိံ။ ကာယေတိ သရီရေ။ သရီရံ ဟိ အသုစိသဉ္စယတော ကုစ္ဆိတာနံ ကေသာဒီနဉ္စေဝ စက္ခုရောဂါဒီနဉ္စ ရောဂသတာနံ အာယဘူတတော ကာယောတိ ဝုစ္စတိ။ ကေသာ လောမာတိ ဧတေ ကေသာဒယော ဒွတ္တိံသာကာရာ။ တတ္ထ အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ၊ အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ လောမာတိ ဧဝံ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဣမသ္မိံ ဟိ ပါဒတလာ ပဋ္ဌာယ ဥပရိ၊ ကေသမတ္ထကာ ပဋ္ဌာယ ဟေဋ္ဌာ၊ တစတော ပဋ္ဌာယ ပရိတောတိ ဧတ္တကေ ဗျာမမတ္တေ ကဠေဝရေ သဗ္ဗာကာရေနပိ ဝိစိနန္တော န ကောစိ ကိဉ္စိ မုတ္တံ ဝါ မဏိံ ဝါ ဝေဠုရိယံ ဝါ အဂရုံ ဝါ ကုင်္ကုမံ ဝါ ကပ္ပူရံ ဝါ ဝါသစုဏ္ဏာဒိံ ဝါ အဏုမတ္တမ္ပိ သုစိဘာဝံ ပဿတိ၊ အထ ခေါ ပရမဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆံ အသိရိကဒဿနံ နာနပ္ပကာရံ ကေသလောမာဒိဘေဒံ အသုစိံယေဝ ပဿတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာ လောမာ…ပေ… မုတ္တ’’န္တိ။ အယမေတ္ထ ပဒသမ္ဗန္ဓတော ဝဏ္ဏနာ။

၁၈၀။ ဣမံ ပန ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတုကာမေန အာဒိကမ္မိကေန ကုလပုတ္တေန ဝုတ္တပ္ပကာရံ ကလျာဏမိတ္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ တေနာပိဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တေန သတ္တဓာ ဥဂ္ဂဟကောသလ္လံ ဒသဓာ စ မနသိကာရကောသလ္လံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဝစသာ မနသာ ဝဏ္ဏတော သဏ္ဌာနတော ဒိသတော ဩကာသတော ပရိစ္ဆေဒတောတိ ဧဝံ သတ္တဓာ ဥဂ္ဂဟကောသလ္လံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။

ဣမသ္မိံ ဟိ ပဋိက္ကူလမနသိကာရကမ္မဋ္ဌာနေ ယောပိ တိပိဋကော ဟောတိ၊ တေနာပိ မနသိကာရကာလေ ပဌမံ ဝါစာယ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ ဧကစ္စဿ ဟိ သဇ္ဈာယံ ကရောန္တဿေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပါကဋံ ဟောတိ မလယဝါသီ မဟာဒေဝတ္ထေရဿ သန္တိကေ ဥဂ္ဂဟိတကမ္မဋ္ဌာနာနံ ဒွိန္နံ ထေရာနံ ဝိယ။ ထေရော ကိရ တေဟိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ယာစိတော စတ္တာရော မာသေ ဣမံယေဝ သဇ္ဈာယံ ကရောထာတိ ဒွတ္တိံသာကာရပါဠိံ အဒါသိ။ တေ ကိဉ္စာပိ နေသံ ဒွေ တယော နိကာယာ ပဂုဏာ၊ ပဒက္ခိဏဂ္ဂါဟိတာယ ပန စတ္တာရော မာသေ ဒွတ္တိံသာကာရံ သဇ္ဈာယန္တာဝ သောတာပန္နာ အဟေသုံ။ တသ္မာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တေန အာစရိယေန အန္တေဝါသိကော ဝတ္တဗ္ဗော ‘‘ပဌမံ တာဝ ဝါစာယ သဇ္ဈာယံ ကရောဟီ’’တိ။

ကရောန္တေန စ တစပဉ္စကာဒီနိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အနုလောမပဋိလောမဝသေန သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစောတိ ဟိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

တဒနန္တရံ ဝက္ကပဉ္စကေ မံသံ နှာရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကန္တိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော ဝက္ကံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အဋ္ဌိ နှာရု မံသံ၊ တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

တတော ပပ္ဖာသပဉ္စကေ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသန္တိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော ပပ္ဖာသံ ပိဟကံ ကိလောမကံ ယကနံ ဟဒယံ၊ ဝက္ကံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အဋ္ဌိ နှာရု မံသံ၊ တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

တတော မတ္ထလုင်္ဂပဉ္စကေ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ မတ္ထလုင်္ဂန္တိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော မတ္ထလုင်္ဂံ ကရီသံ ဥဒရိယံ အန္တဂုဏံ အန္တံ၊ ပပ္ဖာသံ ပိဟကံ ကိလောမကံ ယကနံ ဟဒယံ၊ ဝက္ကံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အဋ္ဌိ နှာရု မံသံ၊ တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

တတော မေဒဆက္ကေ ပိတ္တံ သေမှံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါတိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော မေဒေါ သေဒေါ လောဟိတံ ပုဗ္ဗော သေမှံ ပိတ္တံ၊ မတ္ထလုင်္ဂံ ကရီသံ ဥဒရိယံ အန္တဂုဏံ အန္တံ၊ ပပ္ဖာသံ ပိဟကံ ကိလောမကံ ယကနံ ဟဒယံ၊ ဝက္ကံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အဋ္ဌိ နှာရု မံသံ၊ တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

တတော မုတ္တဆက္ကေ အဿု ဝသာ ခေဠော သိင်္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တန္တိ ဝတွာ ပုန ပဋိလောမတော မုတ္တံ လသိကာ သိင်္ဃာဏိကာ ခေဠော ဝသာ အဿု၊ မေဒေါ သေဒေါ လောဟိတံ ပုဗ္ဗော သေမှံ ပိတ္တံ၊ မတ္ထလုင်္ဂံ ကရီသံ ဥဒရိယံ အန္တဂုဏံ အန္တံ၊ ပပ္ဖာသံ ပိဟကံ ကိလောမကံ ယကနံ ဟဒယံ၊ ဝက္ကံ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ အဋ္ဌိ နှာရု မံသံ၊ တစော ဒန္တာ နခါ လောမာ ကေသာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။

ဧဝံ ကာလသတံ ကာလသဟဿံ ကာလသတသဟဿမ္ပိ ဝါစာယ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ ဝစသာ သဇ္ဈာယေန ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနတန္တိ ပဂုဏာ ဟောတိ၊ န ဣတော စိတော စ စိတ္တံ ဝိဓာဝတိ။ ကောဋ္ဌာသာ ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ ဟတ္ထသင်္ခလိကာ ဝိယ ဝတိပါဒပန္တိ ဝိယ စ ခါယန္တိ။

ယထာ ပန ဝစသာ၊ တထေဝ မနသာပိ သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော။ ဝစသာ သဇ္ဈာယော ဟိ မနသာ သဇ္ဈာယဿ ပစ္စယော ဟောတိ။ မနသာ သဇ္ဈာယော လက္ခဏပဋိဝေဓဿ ပစ္စယော ဟောတိ။

ဝဏ္ဏတောတိ ကေသာဒီနံ ဝဏ္ဏော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။

သဏ္ဌာနတောတိ တေသညေဝ သဏ္ဌာနံ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။

ဒိသတောတိ ဣမသ္မိံ ဟိ သရီရေ နာဘိတော ဥဒ္ဓံ ဥပရိမဒိသာ၊ အဓော ဟေဋ္ဌိမဒိသာ၊ တသ္မာ အယံ ကောဋ္ဌာသော ဣမိဿာ နာမ ဒိသာယာတိ ဒိသာ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။

ဩကာသတောတိ အယံ ကောဋ္ဌာသော ဣမသ္မိံ နာမ ဩကာသေ ပတိဋ္ဌိတောတိ ဧဝံ တဿ တဿ ဩကာသော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။

ပရိစ္ဆေဒတောတိ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါတိ ဒွေ ပရိစ္ဆေဒါ။ တတ္ထ အယံ ကောဋ္ဌာသော ဟေဋ္ဌာ စ ဥပရိ စ တိရိယဉ္စ ဣမိနာ နာမ ပရိစ္ဆိန္နောတိ ဧဝံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကေသာ န လောမာ၊ လောမာပိ န ကေသာတိ ဧဝံ အမိဿကတာဝသေန ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧဝံ သတ္တဓာ ဥဂ္ဂဟကောသလ္လံ အာစိက္ခန္တေန ပန ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ အသုကသ္မိံ သုတ္တေ ပဋိက္ကူလဝသေန ကထိတံ၊ အသုကသ္မိံ ဓာတုဝသေနာတိ ဉတွာ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ ဣဒဉှိ မဟာသတိပဋ္ဌာနေ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၇၇) ပဋိက္ကူလဝသေနေဝ ကထိတံ။ မဟာဟတ္ထိပဒေါပမ(မ။ နိ။ ၁။၃၀၀ အာဒယော) မဟာရာဟုလောဝါဒ(မ။ နိ။ ၂။၁၁၃ အာဒယော) ဓာတုဝိဘင်္ဂေသု(မ။ နိ။ ၃။၃၄၂ အာဒယော) ဓာတုဝသေန ကထိတံ။ ကာယဂတာသတိသုတ္တေ (မ။ နိ။ ၃။၁၅၃) ပန ယဿ ဝဏ္ဏတော ဥပဋ္ဌာတိ၊ တံ သန္ဓာယ စတ္တာရိ ဈာနာနိ ဝိဘတ္တာနိ။ တတ္ထ ဓာတုဝသေန ကထိတံ ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာနံ ဟောတိ။ ပဋိက္ကူလဝသေန ကထိတံ သမထကမ္မဋ္ဌာနံ။ တဒေတံ ဣဓ သမထကမ္မဋ္ဌာနမေဝါတိ။

၁၈၁။ ဧဝံ သတ္တဓာ ဥဂ္ဂဟကောသလ္လံ အာစိက္ခိတွာ အနုပုဗ္ဗတော၊ နာတိသီဃတော၊ နာတိသဏိကတော၊ ဝိက္ခေပပဋိဗာဟနတော၊ ပဏ္ဏတ္တိသမတိက္ကမနတော၊ အနုပုဗ္ဗမုဉ္စနတော၊ အပ္ပနာတော၊ တယော စ သုတ္တန္တာတိ ဧဝံ ဒသဓာ မနသိကာရကောသလ္လံ အာစိက္ခိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ အနုပုဗ္ဗတောတိ ဣဒဉှိ သဇ္ဈာယကရဏတော ပဋ္ဌာယ အနုပဋိပါဋိယာ မနသိကာတဗ္ဗံ၊ န ဧကန္တရိကာယ။ ဧကန္တရိကာယ ဟိ မနသိကရောန္တော ယထာ နာမ အကုသလော ပုရိသော ဒွတ္တိံသပဒံ နိဿေဏိံ ဧကန္တရိကာယ အာရောဟန္တော ကိလန္တကာယော ပတတိ၊ န အာရောဟနံ သမ္ပာဒေတိ၊ ဧဝမေဝ ဘာဝနာသမ္ပတ္တိဝသေန အဓိဂန္တဗ္ဗဿ အဿာဒဿ အနဓိဂမာ ကိလန္တစိတ္တော ပတတိ၊ န ဘာဝနံ သမ္ပာဒေတိ။

အနုပုဗ္ဗတော မနသိကရောန္တေနာပိ စ နာတိသီဃတော မနသိကာတဗ္ဗံ။ အတိသီဃတော မနသိကရောတော ဟိ ယထာ နာမ တိယောဇနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ဩက္ကမနဝိဿဇ္ဇနံ အသလ္လက္ခေတွာ သီဃေန ဇဝေန သတက္ခတ္တုမ္ပိ ဂမနာဂမနံ ကရောတော ပုရိသဿ ကိဉ္စာပိ အဒ္ဓါနံ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆတိ၊ အထ ခေါ ပုစ္ဆိတွာဝ ဂန္တဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ကေဝလံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိယောသာနံ ပါပုဏာတိ၊ အဝိဘူတံ ပန ဟောတိ၊ န ဝိသေသံ အာဝဟတိ၊ တသ္မာ နာတိသီဃတော မနသိကာတဗ္ဗံ။

ယထာ စ နာတိသီဃတော၊ ဧဝံ နာတိသဏိကတောပိ။ အတိသဏိကတော မနသိကရောတော ဟိ ယထာ နာမ တဒဟေဝ တိယောဇနမဂ္ဂံ ဂန္တုကာမဿ ပုရိသဿ အန္တရာမဂ္ဂေ ရုက္ခပဗ္ဗတတဠာကာဒီသု ဝိလမ္ဗမာနဿ မဂ္ဂေါ ပရိက္ခယံ န ဂစ္ဆတိ၊ ဒွီဟတီဟေန ပရိယောသာပေတဗ္ဗော ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိယောသာနံ န ဂစ္ဆတိ၊ ဝိသေသာဓိဂမဿ ပစ္စယော န ဟောတိ။

ဝိက္ခေပပဋိဗာဟနတောတိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဗဟိဒ္ဓါ ပုထုတ္တာရမ္မဏေ စေတသော ဝိက္ခေပေါ ပဋိဗာဟိတဗ္ဗော။ အပ္ပဋိဗာဟတော ဟိ ယထာ နာမ ဧကပဒိကံ ပပါတမဂ္ဂံ ပဋိပန္နဿ ပုရိသဿ အက္ကမနပဒံ အသလ္လက္ခေတွာ ဣတော စိတော စ ဝိလောကယတော ပဒဝါရော ဝိရဇ္ဈတိ၊ တတော သတပေါရိသေ ပပါတေ ပတိတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ဧဝမေဝ ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခေပေ သတိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိဟာယတိ ပရိဓံသတိ။ တသ္မာ ဝိက္ခေပပဋိဗာဟနတော မနသိကာတဗ္ဗံ။

ပဏ္ဏတ္တိသမတိက္ကမနတောတိ ယာယံ ကေသာ လောမာတိအာဒိကာ ပဏ္ဏတ္တိ၊ တံ အတိက္ကမိတွာ ပဋိက္ကူလန္တိ စိတ္တံ ဌပေတဗ္ဗံ။ ယထာ ဟိ ဥဒကဒုလ္လဘကာလေ မနုဿာ အရညေ ဥဒပါနံ ဒိသွာ တတ္ထ တာလပဏ္ဏာဒိကံ ကိဉ္စိဒေဝ သညာဏံ ဗန္ဓိတွာ တေန သညာဏေန အာဂန္တွာ နှာယန္တိ စေဝ ပိဝန္တိ စ။ ယဒါ ပန နေသံ အဘိဏှသဉ္စာရေန အာဂတာဂတပဒံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ တဒါ သညာဏေန ကိစ္စံ န ဟောတိ၊ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ ဂန္တွာ နှာယန္တိ စေဝ ပိဝန္တိ စ၊ ဧဝမေဝ ပုဗ္ဗဘာဂေ ကေသာ လောမာတိပဏ္ဏတ္တိဝသေန မနသိကရောတော ပဋိက္ကူလဘာဝေါ ပါကဋော ဟောတိ။ အထ ကေသာ လောမာတိပဏ္ဏတ္တိံ သမတိက္ကမိတွာ ပဋိက္ကူလဘာဝေယေဝ စိတ္တံ ဌပေတဗ္ဗံ။

အနုပုဗ္ဗမုဉ္စနတောတိ ယော ယော ကောဋ္ဌာသော န ဥပဋ္ဌာတိ၊ တံ တံ မုဉ္စန္တေန အနုပုဗ္ဗမုဉ္စနတော မနသိကာတဗ္ဗံ။ အာဒိကမ္မိကဿ ဟိ ကေသာတိ မနသိကရောတော မနသိကာရော ဂန္တွာ မုတ္တန္တိ ဣမံ ပရိယောသာနကောဋ္ဌာသမေဝ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ မုတ္တန္တိ စ မနသိကရောတော မနသိကာရော ဂန္တွာ ကေသာတိ ဣမံ အာဒိကောဋ္ဌာသမေဝ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ အထဿ မနသိကရောတော မနသိကရောတော ကေစိ ကောဋ္ဌာသာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ ကေစိ န ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ တေန ယေ ယေ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ တေသု တေသု တာဝ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ။ ယာဝ ဒွီသု ဥပဋ္ဌိတေသု တေသမ္ပိ ဧကော သုဋ္ဌုတရံ ဥပဋ္ဌဟတိ၊ ဧဝံ ဥပဋ္ဌိတံ ပန တမေဝ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောန္တေန အပ္ပနာ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗာ။

တတြာယံ ဥပမာ – ယထာ ဟိ ဒွတ္တိံသတာလကေ တာလဝနေ ဝသန္တံ မက္ကဋံ ဂဟေတုကာမော လုဒ္ဒေါ အာဒိမှိ ဌိတတာလဿ ပဏ္ဏံ သရေန ဝိဇ္ဈိတွာ ဥက္ကုဋ္ဌိံ ကရေယျ၊ အထ ခေါ သော မက္ကဋော ပဋိပါဋိယာ တသ္မိံ တသ္မိံ တာလေ ပတိတွာ ပရိယန္တတာလမေဝ ဂစ္ဆေယျ၊ တတ္ထပိ ဂန္တွာ လုဒ္ဒေန တထေဝ ကတေ ပုန တေနေဝ နယေန အာဒိတာလံ အာဂစ္ဆေယျ၊ သော ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ပရိပါတိယမာနော ဥက္ကုဋ္ဌုက္ကုဋ္ဌိဋ္ဌာနေယေဝ ဥဋ္ဌဟိတွာ အနုက္ကမေန ဧကသ္မိံ တာလေ နိပတိတွာ တဿ ဝေမဇ္ဈေ မကုဠတာလပဏ္ဏသူစိံ ဒဠှံ ဂဟေတွာ ဝိဇ္ဈိယမာနောပိ န ဥဋ္ဌဟေယျ၊ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

တတြိဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – ယထာ ဟိ တာလဝနေ ဒွတ္တိံသတာလာ၊ ဧဝံ ဣမသ္မိံ ကာယေ ဒွတ္တိံသကောဋ္ဌာသာ။ မက္ကဋော ဝိယ စိတ္တံ။ လုဒ္ဒေါ ဝိယ ယောဂါဝစရော။ မက္ကဋဿ ဒွတ္တိံသတာလကေ တာလဝနေ နိဝါသော ဝိယ ယောဂိနော စိတ္တဿ ဒွတ္တိံသကောဋ္ဌာသကေ ကာယေ အာရမ္မဏဝသေန အနုသဉ္စရဏံ။ လုဒ္ဒေန အာဒိမှိ ဌိတတာလဿ ပဏ္ဏံ သရေန ဝိဇ္ဈိတွာ ဥက္ကုဋ္ဌိယာ ကတာယ မက္ကဋဿ တသ္မိံ တသ္မိံ တာလေ ပတိတွာ ပရိယန္တတာလဂမနံ ဝိယ ယောဂိနော ကေသာတိ မနသိကာရေ အာရဒ္ဓေ ပဋိပါဋိယာ ဂန္တွာ ပရိယောသာနကောဋ္ဌာသေယေဝ စိတ္တဿ သဏ္ဌာနံ။ ပုန ပစ္စာဂမနေပိ ဧသေဝ နယော။ ပုနပ္ပုနံ ပရိပါတိယမာနဿ မက္ကဋဿ ဥက္ကုဋ္ဌုက္ကုဋ္ဌိဋ္ဌာနေ ဥဋ္ဌာနံ ဝိယ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောတော ကေသုစိ ကေသုစိ ဥပဋ္ဌိတေသု အနုပဋ္ဌဟန္တေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဥပဋ္ဌိတေသု ပရိကမ္မကရဏံ။ အနုက္ကမေန ဧကသ္မိံ တာလေ နိပတိတွာ တဿ မဇ္ဈေ မကုဠတာလပဏ္ဏသူစိံ ဒဠှံ ဂဟေတွာ ဝိဇ္ဈိယမာနဿပိ အနုဋ္ဌာနံ ဝိယ အဝသာနေ ဒွီသု ဥပဋ္ဌိတေသု ယော သုဋ္ဌုတရံ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တမေဝ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရိတွာ အပ္ပနာယ ဥပ္ပာဒနံ။

အပရာပိ ဥပမာ – ယထာ နာမ ပိဏ္ဍပါတိကော ဘိက္ခု ဒွတ္တိံသကုလံ ဂါမံ ဥပနိဿာယ ဝသန္တော ပဌမဂေဟေယေဝ ဒွေ ဘိက္ခာ လဘိတွာ ပရတော ဧကံ ဝိဿဇ္ဇေယျ။ ပုနဒိဝသေ တိဿော လဘိတွာ ပရတော ဒွေ ဝိဿဇ္ဇေယျ။ တတိယဒိဝသေ အာဒိမှိယေဝ ပတ္တပူရံ လဘိတွာ အာသနသာလံ ဂန္တွာ ပရိဘုဉ္ဇေယျ။ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဒွတ္တိံသကုလဂါမော ဝိယ ဟိ ဒွတ္တိံသာကာရော။ ပိဏ္ဍပါတိကော ဝိယ ယောဂါဝစရော။ တဿ တံ ဂါမံ ဥပနိဿာယ ဝါသော ဝိယ ယောဂိနော ဒွတ္တိံသာကာရေ ပရိကမ္မကရဏံ။ ပဌမဂေဟေ ဒွေ ဘိက္ခာ လဘိတွာ ပရတော ဧကိဿာ ဝိဿဇ္ဇနံ ဝိယ ဒုတိယဒိဝသေ တိဿော လဘိတွာ ပရတော ဒွိန္နံ ဝိဿဇ္ဇနံ ဝိယ စ မနသိကရောတော မနသိကရောတော အနုပဋ္ဌဟန္တေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဥပဋ္ဌိတေသု ယာဝ ကောဋ္ဌာသဒွယေ ပရိကမ္မကရဏံ။ တတိယဒိဝသေ အာဒိမှိယေဝ ပတ္တပူရံ လဘိတွာ အာသနသာလာယံ နိသီဒိတွာ ပရိဘောဂေါ ဝိယ ဒွီသု ယော သုဋ္ဌုတရံ ဥပဋ္ဌာတိ၊ တမေဝ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရိတွာ အပ္ပနာယ ဥပ္ပာဒနံ။

အပ္ပနာတောတိ အပ္ပနာကောဋ္ဌာသတော ကေသာဒီသု ဧကေကသ္မိံ ကောဋ္ဌာသေ အပ္ပနာ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အယမေဝေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။

တယော စ သုတ္တန္တာတိ အဓိစိတ္တံ၊ သီတိဘာဝေါ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂကောသလ္လန္တိ ဣမေ တယော သုတ္တန္တာ ဝီရိယသမာဓိယောဇနတ္ထံ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထ –

‘‘အဓိစိတ္တမနုယုတ္တေန ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနာ တီဏိ နိမိတ္တာနိ ကာလေနကာလံ မနသိကာတဗ္ဗာနိ။ ကာလေနကာလံ သမာဓိနိမိတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ ကာလေနကာလံ ပဂ္ဂဟနိမိတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ ကာလေနကာလံ ဥပေက္ခာနိမိတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော ဘိက္ခု ဧကန္တံ သမာဓိနိမိတ္တညေဝ မနသိကရေယျ၊ ဌာနံ တံ စိတ္တံ ကောသဇ္ဇာယ သံဝတ္တေယျ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော ဘိက္ခု ဧကန္တံ ပဂ္ဂဟနိမိတ္တညေဝ မနသိကရေယျ၊ ဌာနံ တံ စိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စာယ သံဝတ္တေယျ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော ဘိက္ခု ဧကန္တံ ဥပေက္ခာနိမိတ္တညေဝ မနသိကရေယျ၊ ဌာနံ တံ စိတ္တံ န သမ္မာ သမာဓိယေယျ အာသဝါနံ ခယာယ။ ယတော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တော ဘိက္ခု ကာလေနကာလံ သမာဓိနိမိတ္တံ ပဂ္ဂဟနိမိတ္တံ ဥပေက္ခာနိမိတ္တံ မနသိကရောတိ၊ တံ ဟောတိ စိတ္တံ မုဒုဉ္စ ကမ္မညဉ္စ ပဘဿရဉ္စ၊ န စ ပဘင်္ဂု၊ သမ္မာ သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ။

‘‘သေယျထာပိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝဏ္ဏကာရော ဝါ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝါသီ ဝါ ဥက္ကံ ဗန္ဓတိ၊ ဥက္ကံ ဗန္ဓိတွာ ဥက္ကာမုခံ အာလိမ္ပေတိ၊ ဥက္ကာမုခံ အာလိမ္ပေတွာ သဏ္ဍာသေန ဇာတရူပံ ဂဟေတွာ ဥက္ကာမုခေ ပက္ခိပိတွာ ကာလေနကာလံ အဘိဓမတိ၊ ကာလေနကာလံ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသေတိ၊ ကာလေနကာလံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝဏ္ဏကာရော ဝါ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝါသီ ဝါ တံ ဇာတရူပံ ဧကန္တံ အဘိဓမေယျ၊ ဌာနံ တံ ဇာတရူပံ ဍဟေယျ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝဏ္ဏကာရော ဝါ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝါသီ ဝါ တံ ဇာတရူပံ ဧကန္တံ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသေယျ၊ ဌာနံ တံ ဇာတရူပံ နိဗ္ဗာယေယျ။ သစေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝဏ္ဏကာရော ဝါ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝါသီ ဝါ တံ ဇာတရူပံ ဧကန္တံ အဇ္ဈုပေက္ခေယျ၊ ဌာနံ တံ ဇာတရူပံ န သမ္မာ ပရိပါကံ ဂစ္ဆေယျ။ ယတော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သုဝဏ္ဏကာရော ဝါ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝါသီ ဝါ တံ ဇာတရူပံ ကာလေနကာလံ အဘိဓမတိ၊ ကာလေနကာလံ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသေတိ၊ ကာလေနကာလံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ၊ တံ ဟောတိ ဇာတရူပံ မုဒုဉ္စ ကမ္မညဉ္စ ပဘဿရဉ္စ၊ န စ ပဘင်္ဂု၊ သမ္မာ ဥပေတိ ကမ္မာယ။ ယဿာ ယဿာ စ ပိဠန္ဓနဝိကတိယာ အာကင်္ခတိ ယဒိ ပဋိကာယ ယဒိ ကုဏ္ဍလာယ ယဒိ ဂီဝေယျာယ ယဒိ သုဝဏ္ဏမာလာယ၊ တဉ္စဿ အတ္ထံ အနုဘောတိ။

‘‘ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တေန…ပေ… သမာဓိယတိ အာသဝါနံ ခယာယ။ ယဿ ယဿ စ အဘိညာ သစ္ဆိ ကရဏီယဿ ဓမ္မဿ စိတ္တံ အဘိနိန္နာမေတိ အဘိညာ သစ္ဆိ ကိရိယာယ၊ တတြ တတြေဝ သက္ခိဘဗ္ဗတံ ပါပုဏာတိ သတိ သတိ အာယတနေ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၁၀၃)။

ဣဒံ သုတ္တံ အဓိစိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

‘‘ဆဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘဗ္ဗော အနုတ္တရံ သီတိဘာဝံ သစ္ဆိကာတုံ။ ကတမေဟိ ဆဟိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ၊ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ နိဂ္ဂဏှာတိ။ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ပဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ၊ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏှာတိ။ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ သမ္ပဟံသိတဗ္ဗံ၊ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ သမ္ပဟံသေတိ။ ယသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗံ၊ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ။ ပဏီတာဓိမုတ္တိကော စ ဟောတိ နိဗ္ဗာနာဘိရတော။ ဣမေဟိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဆဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဘဗ္ဗော အနုတ္တရံ သီတိဘာဝံ သစ္ဆိကာတု’’န္တိ (အ။ နိ။ ၆။၈၅)။

ဣဒံ သုတ္တံ အနုတ္တရံ သီတိဘာဝေါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဗောဇ္ဈင်္ဂကောသလ္လံ ‘‘ပန ဧဝမေဝ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယသ္မိံ သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ အကာလော တသ္မိံ သမယေ ပဿဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂဿ ဘာဝနာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၂၃၄) အပ္ပနာကောသလ္လကထာယံ ဒဿိတမေဝ။

ဣတိ ဣဒံ သတ္တဝိဓံ ဥဂ္ဂဟကောသလ္လံ သုဂ္ဂဟိတံ ကတွာ ဣဒဉ္စ ဒသဝိဓံ မနသိကာရကောသလ္လံ သုဋ္ဌု ဝဝတ္ထပေတွာ တေန ယောဂိနာ ဥဘယကောသလ္လဝသေန ကမ္မဋ္ဌာနံ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ သစေ ပနဿ အာစရိယေန သဒ္ဓိံ ဧကဝိဟာရေယေဝ ဖာသု ဟောတိ၊ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အကထာပေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ သုဋ္ဌု ဝဝတ္ထပေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဇ္ဇန္တေန ဝိသေသံ လဘိတွာ ဥပရူပရိ ကထာပေတဗ္ဗံ။ အညတ္ထ ဝသိတုကာမေန ယထာဝုတ္တေန ဝိဓိနာ ဝိတ္ထာရတော ကထာပေတွာ ပုနပ္ပုနံ ပရိဝတ္တေတွာ သဗ္ဗံ ဂဏ္ဌိဋ္ဌာနံ ဆိန္ဒိတွာ ပထဝီကသိဏနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေနေဝ အနနုရူပံ သေနာသနံ ပဟာယ အနုရူပေ ဝိဟာရေ ဝသန္တေန ခုဒ္ဒကပလိဗောဓုပစ္ဆေဒံ ကတွာ ပဋိက္ကူလမနသိကာရေ ပရိကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ။

ကရောန္တေန ပန ကေသေသု တာဝ နိမိတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ကထံ? ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ ကေသေ လုဉ္စိတွာ ဟတ္ထတလေ ဌပေတွာ ဝဏ္ဏော တာဝ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗော။ ဆိန္နဋ္ဌာနေပိ ကေသေ ဩလောကေတုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဥဒကပတ္တေ ဝါ ယာဂုပတ္တေ ဝါ ဩလောကေတုမ္ပိ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ကာဠကကာလေ ဒိသွာ ကာဠကာတိ မနသိကာတဗ္ဗာ ။ သေတကာလေ သေတာတိ။ မိဿကကာလေ ပန ဥဿဒဝသေန မနသိကာတဗ္ဗာ ဟောန္တိ။ ယထာ စ ကေသေသု၊ ဧဝံ သကလေပိ တစပဉ္စကေ ဒိသွာဝ နိမိတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ကောဋ္ဌာသဝဝတ္ထာပနကထာ

၁၈၂။ ဧဝံ နိမိတ္တံ ဂဟေတွာ သဗ္ဗကောဋ္ဌာသေ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဒိသောကာသပရိစ္ဆေဒဝသေန ဝဝတ္ထပေတွာ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဂန္ဓအာသယောကာသဝသေန ပဉ္စဓာ ပဋိက္ကူလတော ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။

တတြာယံ သဗ္ဗကောဋ္ဌာသေသု အနုပုဗ္ဗကထာ။ ကေသာ တာဝ ပကတိဝဏ္ဏေန ကာဠကာ အဒ္ဒါရိဋ္ဌကဝဏ္ဏာ။ သဏ္ဌာနတော ဒီဃဝဋ္ဋလိကာ တုလာဒဏ္ဍသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ဥပရိမဒိသာယ ဇာတာ။ ဩကာသတော ဥဘောသု ပဿေသု ကဏ္ဏစူဠိကာဟိ၊ ပုရတော နလာဋန္တေန၊ ပစ္ဆတော ဂလဝါဋကေန ပရိစ္ဆိန္နာ။ သီသကဋာဟဝေဌနံ အလ္လစမ္မံ ကေသာနံ ဩကာသော။ ပရိစ္ဆေဒတော ကေသာ သီသဝေဌနစမ္မေ ဝီဟဂ္ဂမတ္တံ ပဝိသိတွာ ပတိဋ္ဌိတေန ဟေဋ္ဌာ အတ္တနော မူလတလေန၊ ဥပရိ အာကာသေန၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ၊ ဒွေ ကေသာ ဧကတော နတ္ထီတိ အယံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ကေသာ န လောမာ၊ လောမာ န ကေသာတိ ဧဝံ အဝသေသဧကတိံသကောဋ္ဌာသေဟိ အမိဿီကတာ ကေသာ နာမ ပါဋိယေက္ကော ဧကကောဋ္ဌာသောတိ အယံ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဣဒံ ကေသာနံ ဝဏ္ဏာဒိတော ဝဝတ္ထာပနံ။

၁၈၃။ ဣဒံ ပန နေသံ ဝဏ္ဏာဒိဝသေန ပဉ္စဓာ ပဋိက္ကူလတော ဝဝတ္ထာပနံ။ ကေသာ နာမေတေ ဝဏ္ဏတောပိ ပဋိက္ကူလာ။ သဏ္ဌာနတောပိ ဂန္ဓတောပိ အာသယတောပိ ဩကာသတောပိ ပဋိက္ကူလာ။

မနုညေပိ ဟိ ယာဂုပတ္တေ ဝါ ဘတ္တပတ္တေ ဝါ ကေသဝဏ္ဏံ ကိဉ္စိ ဒိသွာ ကေသမိဿကမိဒံ ဟရထ နန္တိ ဇိဂုစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ ကေသာ ဝဏ္ဏတော ပဋိက္ကူလာ။ ရတ္တိံ ဘုဉ္ဇန္တာပိ ကေသသဏ္ဌာနံ အက္ကဝါကံ ဝါ မကစိဝါကံ ဝါ ဆုပိတွာပိ တထေဝ ဇိဂုစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ သဏ္ဌာနတော ပဋိက္ကူလာ။

တေလမက္ခနပုပ္ဖဓူပါဒိ သင်္ခါရဝိရဟိတာနဉ္စ ကေသာနံ ဂန္ဓော ပရမဇေဂုစ္ဆော ဟောတိ။ တတော ဇေဂုစ္ဆတရော အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တာနံ။ ကေသာ ဟိ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနတော အပ္ပဋိက္ကူလာပိ သိယုံ၊ ဂန္ဓေန ပန ပဋိက္ကူလာယေဝ။ ယထာ ဟိ ဒဟရဿ ကုမာရဿ ဝစ္စံ ဝဏ္ဏတော ဟလိဒ္ဒိဝဏ္ဏံ၊ သဏ္ဌာနတောပိ ဟလိဒ္ဒိပိဏ္ဍသဏ္ဌာနံ။ သင်္ကာရဋ္ဌာနေ ဆဍ္ဍိတဉ္စ ဥဒ္ဓုမာတကကာဠသုနခသရီရံ ဝဏ္ဏတော တာလပက္ကဝဏ္ဏံ ။ သဏ္ဌာနတော ဝဋ္ဋေတွာ ဝိဿဋ္ဌမုဒိင်္ဂသဏ္ဌာနံ။ ဒါဌာပိဿ သုမနမကုဠသဒိသာတိ ဥဘယမ္ပိ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနတော သိယာ အပ္ပဋိက္ကူလံ ဂန္ဓေန ပန ပဋိက္ကူလမေဝ။ ဧဝံ ကေသာပိ သိယုံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနတော အပ္ပဋိက္ကူလာ ဂန္ဓေန ပန ပဋိက္ကူလာယေဝါတိ။

ယထာ ပန အသုစိဋ္ဌာနေ ဂါမနိဿန္ဒေန ဇာတာနိ သူပေယျပဏ္ဏာနိ နာဂရိကမနုဿာနံ ဇေဂုစ္ဆာနိ ဟောန္တိ အပရိဘောဂါနိ၊ ဧဝံ ကေသာပိ ပုဗ္ဗလောဟိတမုတ္တကရီသပိတ္တသေမှာဒိနိဿန္ဒေန ဇာတတ္တာ ဇေဂုစ္ဆာတိ ဣဒံ နေသံ အာသယတော ပါဋိက္ကုလျံ။

ဣမေ စ ကေသာ နာမ ဂူထရာသိမှိ ဥဋ္ဌိတကဏ္ဏိကံ ဝိယ ဧကတိံသကောဋ္ဌာသရာသိမှိ ဇာတာ။ တေ သုသာနသင်္ကာရဋ္ဌာနာဒီသု ဇာတသာကံ ဝိယ ပရိက္ခာဒီသု ဇာတကမလကုဝလယာဒိပုပ္ဖံ ဝိယ စ အသုစိဋ္ဌာနေ ဇာတတ္တာ ပရမဇေဂုစ္ဆာတိ ဣဒံ နေသံ ဩကာသတော ပါဋိက္ကုလျံ။

ယထာ စ ကေသာနံ၊ ဧဝံ သဗ္ဗကောဋ္ဌာသာနံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဂန္ဓာသယောကာသဝသေန ပဉ္စဓာ ပဋိက္ကူလတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဒိသောကာသပရိစ္ဆေဒဝသေန ပန သဗ္ဗေပိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။

၁၈၄။ တတ္ထ လောမာ တာဝ ပကတိဝဏ္ဏတော န ကေသာ ဝိယ အသမ္ဘိန္နကာဠကာ၊ ကာဠပိင်္ဂလာ ပန ဟောန္တိ။ သဏ္ဌာနတော ဩနတဂ္ဂါ တာလမူလသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာ။ ဩကာသတော ဌပေတွာ ကေသာနံ ပတိဋ္ဌိတောကာသဉ္စ ဟတ္ထပါဒတလာနိ စ ယေဘုယျေန အဝသေသသရီရဝေဌနစမ္မေ ဇာတာ။ ပရိစ္ဆေဒတော သရီရဝေဌနစမ္မေ လိခါမတ္တံ ပဝိသိတွာ ပတိဋ္ဌိတေန ဟေဋ္ဌာ အတ္တနော မူလတလေန၊ ဥပရိ အာကာသေန၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ၊ ဒွေ လောမာ ဧကတော နတ္ထိ၊ အယံ နေသံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၈၅။ နခါတိ ဝီသတိယာ နခပတ္တာနံ နာမံ။ တေ သဗ္ဗေပိ ဝဏ္ဏတော သေတာ။ သဏ္ဌာနတော မစ္ဆသကလိကသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ပါဒနခါ ဟေဋ္ဌိမဒိသာယ၊ ဟတ္ထနခါ ဥပရိမဒိသာယာတိ ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာ။ ဩကာသတော အင်္ဂုလီနံ အဂ္ဂပိဋ္ဌေသု ပတိဋ္ဌိတာ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဒွီသု ဒိသာသု အင်္ဂုလိကောဋိမံသေဟိ၊ အန္တော အင်္ဂုလိပိဋ္ဌိမံသေန၊ ဗဟိ စေဝ အဂ္ဂေ စ အာကာသေန၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ၊ ဒွေ နခါ ဧကတော နတ္ထိ၊ အယံ နေသံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၈၆။ ဒန္တာတိ ပရိပုဏ္ဏဒန္တဿ ဒွတ္တိံသ ဒန္တဋ္ဌိကာနိ။ တေပိ ဝဏ္ဏတော သေတာ။ သဏ္ဌာနတော အနေကသဏ္ဌာနာ။ တေသံ ဟိ ဟေဋ္ဌိမာယ တာဝ ဒန္တပါဠိယာ မဇ္ဈေ စတ္တာရော ဒန္တာ မတ္တိကာပိဏ္ဍေ ပဋိပါဋိယာ ဌပိတအလာဗုဗီဇသဏ္ဌာနာ။ တေသံ ဥဘောသု ပဿေသု ဧကေကော ဧကမူလကော ဧကကောဋိကော မလ္လိကမကုဠသဏ္ဌာနော။ တတော ဧကေကော ဒွိမူလကော ဒွိကောဋိကော ယာနကဥပတ္ထမ္ဘိနိသဏ္ဌာနော။ တတော ဒွေ ဒွေ တိမူလာ တိကောဋိကာ။ တတော ဒွေ ဒွေ စတုမူလာ စတုကောဋိကာတိ။ ဥပရိမပါဠိယာပိ ဧသေဝ နယော။ ဒိသတော ဥပရိမဒိသာယ ဇာတာ။ ဩကာသတော ဒွီသု ဟနုကဋ္ဌိကေသု ပတိဋ္ဌိတာ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ ဟနုကဋ္ဌိကေ ပတိဋ္ဌိတေန အတ္တနော မူလတလေန၊ ဥပရိ အာကာသေန၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ၊ ဒွေ ဒန္တာ ဧကတော နတ္ထိ၊ အယံ နေသံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၈၇။ တစောတိ သကလသရီရံ ဝေဌေတွာ ဌိတစမ္မံ။ တဿ ဥပရိ ကာဠသာမပီတာဒိဝဏ္ဏာ ဆဝိ နာမ ယာ သကလသရီရတောပိ သင်္ကဍ္ဎိယမာနာ ဗဒရဋ္ဌိမတ္တာ ဟောတိ။ တစော ပန ဝဏ္ဏတော သေတောယေဝ။ သော စဿ သေတဘာဝေါ အဂ္ဂိဇာလာဘိဃာတပဟရဏပ္ပဟာရာဒီဟိ ဝိဒ္ဓံသိတာယ ဆဝိယာ ပါကဋော ဟောတိ။ သဏ္ဌာနတော သရီရသဏ္ဌာနောဝ ဟောတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။

ဝိတ္ထာရတော ပန ပါဒင်္ဂုလိတ္တစော ကောသကာရကကောသသဏ္ဌာနော။ ပိဋ္ဌိပါဒတ္တစော ပုဋဗန္ဓဥပါဟနသဏ္ဌာနော။ ဇင်္ဃတ္တစော ဘတ္တပုဋကတာလပဏ္ဏသဏ္ဌာနော။ ဦရုတ္တစော တဏ္ဍုလဘရိတဒီဃတ္ထဝိကသဏ္ဌာနော။ အာနိသဒတ္တစော ဥဒကပူရိတပဋပရိဿာဝနသဏ္ဌာနော။ ပိဋ္ဌိတ္တစော ဖလကောနဒ္ဓစမ္မသဏ္ဌာနော။ ကုစ္ဆိတ္တစော ဝီဏာဒေါဏိကောနဒ္ဓစမ္မသဏ္ဌာနော။ ဥရတ္တစော ယေဘုယျေန စတုရဿသဏ္ဌာနော။ ဥဘယဗာဟုတ္တစော တူဏိရောနဒ္ဓစမ္မသဏ္ဌာနော။ ပိဋ္ဌိဟတ္ထတ္တစော ခုရကောသသဏ္ဌာနော၊ ဖဏကတ္ထဝိကသဏ္ဌာနော ဝါ။ ဟတ္ထင်္ဂုလိတ္တစော ကုဉ္စိကာကောသကသဏ္ဌာနော။ ဂီဝတ္တစော ဂလကဉ္စုကသဏ္ဌာနော။ မုခတ္တစော ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒေါ ကီဋကုလာဝကသဏ္ဌာနော။ သီသတ္တစော ပတ္တတ္ထဝိကသဏ္ဌာနောတိ။

တစပရိဂ္ဂဏှကေန စ ယောဂါဝစရေန ဥတ္တရောဋ္ဌတော ပဋ္ဌာယ ဥပရိမုခံ ဉာဏံ ပေသေတွာ ပဌမံ တာဝ မုခံ ပရိယောနန္ဓိတွာ ဌိတစမ္မံ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ တတော နလာဋဋ္ဌိစမ္မံ။ တတော ထဝိကာယ ပက္ခိတ္တပတ္တဿ စ ထဝိကာယ စ အန္တရေန ဟတ္ထမိဝ သီသဋ္ဌိကဿ စ သီသစမ္မဿ စ အန္တရေန ဉာဏံ ပေသေတွာ အဋ္ဌိကေန သဒ္ဓိံ စမ္မဿ ဧကာဗဒ္ဓဘာဝံ ဝိယောဇေန္တေန သီသစမ္မံ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗံ။ တတော ခန္ဓစမ္မံ။ တတော အနုလောမေန ပဋိလောမေန စ ဒက္ခိဏဟတ္ထစမ္မံ။ အထ တေနေဝ နယေန ဝါမဟတ္ထစမ္မံ။ တတော ပိဋ္ဌိစမ္မံ တံ ဝဝတ္ထပေတွာ အနုလောမေန ပဋိလောမေန စ ဒက္ခိဏပါဒစမ္မံ။ အထ တေနေဝ နယေန ဝါမပါဒစမ္မံ။ တတော အနုက္ကမေနေဝ ဝတ္ထိဥဒရဟဒယဂီဝစမ္မာနိ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာနိ။ အထ ဂီဝစမ္မာနန္တရံ ဟေဋ္ဌိမဟနုစမ္မံ ဝဝတ္ထပေတွာ အဓရောဋ္ဌပရိယောသာနံ ပါပေတွာ နိဋ္ဌပေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဩဠာရိကောဠာရိကံ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ သုခုမမ္ပိ ပါကဋံ ဟောတိ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတော။ ဩကာသတော သကလသရီရံ ပရိယောနန္ဓိတွာ ဌိတော။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ ပတိဋ္ဌိတတလေန၊ ဥပရိ အာကာသေန ပရိစ္ဆိန္နော၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၈၈။ မံသန္တိ နဝ မံသပေသိသတာနိ။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝဏ္ဏတော ရတ္တံ ကိံသုကပုပ္ဖသဒိသံ။ သဏ္ဌာနတော ဇင်္ဃပိဏ္ဍိကမံသံ တာလပဏ္ဏပုဋဘတ္တသဏ္ဌာနံ။ ဦရုမံသံ နိသဒပေါတသဏ္ဌာနံ။ အာနိသဒမံသံ ဥဒ္ဓနကောဋိသဏ္ဌာနံ။ ပိဋ္ဌိမံသံ တာလဂုဠပဋလသဏ္ဌာနံ။ ဖာသုကဒွယမံသံ ကောဋ္ဌလိကာယ ကုစ္ဆိယံ တနုမတ္တိကာလေပသဏ္ဌာနံ။ ထနမံသံ ဝဋ္ဋေတွာ အဝက္ခိတ္တမတ္တိကာပိဏ္ဍသဏ္ဌာနံ။ ဗာဟုဒွယမံသံ ဒွိဂုဏံ ကတွာ ဌပိတနိစ္စမ္မမဟာမူသိကသဏ္ဌာနံ။ ဧဝံ ဩဠာရိကောဠာရိကံ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ သုခုမမ္ပိ ပါကဋံ ဟောတိ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော ဝီသာဓိကာနိ တီဏိ အဋ္ဌိသတာနိ အနုလိမ္ပိတွာ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ အဋ္ဌိသင်္ဃာတေ ပတိဋ္ဌိတတလေန၊ ဥပရိ တစေန၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၈၉။ နှာရူတိ နဝ နှာရုသတာနိ။ ဝဏ္ဏတော သဗ္ဗေပိ နှာရူ သေတာ။ သဏ္ဌာနတော နာနာသဏ္ဌာနာ။ ဧတေသု ဟိ ဂီဝါယ ဥပရိမဘာဂတော ပဋ္ဌာယ ပဉ္စ မဟာနှာရူ သရီရံ ဝိနန္ဓမာနာ ပုရိမပဿေန ဩတိဏ္ဏာ။ ပဉ္စ ပစ္ဆိမပဿေန။ ပဉ္စ ဒက္ခိဏပဿေန။ ပဉ္စ ဝါမပဿေန။ ဒက္ခိဏဟတ္ထံ ဝိနန္ဓမာနာပိ ဟတ္ထဿ ပုရိမပဿေန ပဉ္စ။ ပစ္ဆိမပဿေန ပဉ္စ။ တထာ ဝါမဟတ္ထံ ဝိနန္ဓမာနာ။ ဒက္ခိဏပါဒံ ဝိနန္ဓမာနာပိ ပါဒဿ ပုရိမပဿေန ပဉ္စ။ ပစ္ဆိမပဿေန ပဉ္စ။ တထာ ဝါမပါဒံ ဝိနန္ဓမာနာပီတိ ဧဝံ သရီရဓာရကာ နာမ သဋ္ဌိမဟာနှာရူ ကာယံ ဝိနန္ဓမာနာ ဩတိဏ္ဏာ ။ ယေ ကဏ္ဍရာတိပိ ဝုစ္စန္တိ။ တေ သဗ္ဗေပိ ကန္ဒလမကုဠသဏ္ဌာနာ။ အညေ ပန တံ တံ ပဒေသံ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဌိတာ။ တတော သုခုမတရာ သုတ္တရဇ္ဇုကသဏ္ဌာနာ။ အညေ တတော သုခုမတရာ ပူတိလတာသဏ္ဌာနာ၊ အညေ တတော သုခုမတရာ မဟာဝီဏာတန္တိသဏ္ဌာနာ။ အညေ ထူလသုတ္တကသဏ္ဌာနာ။ ဟတ္ထပါဒပိဋ္ဌီသု နှာရူ သကုဏပါဒသဏ္ဌာနာ။ သီသေ နှာရူ ဒါရကာနံ သီသဇာလကသဏ္ဌာနာ။ ပိဋ္ဌိယံ နှာရူ အာတပေ ပသာရိတအလ္လဇာလသဏ္ဌာနာ။ အဝသေသာ တံတံအင်္ဂပစ္စင်္ဂါနုဂတာ နှာရူ သရီရေ ပဋိမုက္ကဇာလကဉ္စုကသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာ။ ဩကာသတော သကလသရီရေ အဋ္ဌီနိ အာဗန္ဓိတွာ ဌိတာ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ တိဏ္ဏံ အဋ္ဌိသတာနံ ဥပရိ ပတိဋ္ဌိတတလေဟိ၊ ဥပရိ မံသစမ္မာနိ အာဟစ္စ ဌိတပ္ပဒေသေဟိ၊ တိရိယံ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာ၊ အယံ နေသံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၉၀။ အဋ္ဌီတိ ဌပေတွာ ဒွတ္တိံသ ဒန္တဋ္ဌီနိ အဝသေသာနိ စတုသဋ္ဌိ ဟတ္ထဋ္ဌီနိ၊ စတုသဋ္ဌိ ပါဒဋ္ဌီနိ၊ စတုသဋ္ဌိ မံသနိဿိတာနိ မုဒုအဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ပဏှိကဋ္ဌီနိ၊ ဧကေကသ္မိံ ပါဒေ ဒွေ ဒွေ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ဇင်္ဃဋ္ဌီနိ၊ ဧကံ ဇဏ္ဏုကဋ္ဌိ၊ ဧကံ ဦရုဋ္ဌိ၊ ဒွေ ကဋိဋ္ဌီနိ၊ အဋ္ဌာရသ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကဋ္ဌီနိ၊ စတုဝီသတိ ဖာသုကဋ္ဌီနိ၊ စုဒ္ဒသ ဥရဋ္ဌီနိ ၊ ဧကံ ဟဒယဋ္ဌိ၊ ဒွေ အက္ခကဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ကောဋ္ဋဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ဗာဟုဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ဒွေ အဂ္ဂဗာဟုဋ္ဌီနိ၊ သတ္တ ဂီဝဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ဟနုကဋ္ဌီနိ၊ ဧကံ နာသိကဋ္ဌိ၊ ဒွေ အက္ခိဋ္ဌီနိ၊ ဒွေ ကဏ္ဏဋ္ဌီနိ၊ ဧကံ နလာဋဋ္ဌိ။ ဧကံ မုဒ္ဓဋ္ဌိ၊ နဝ သီသကပါလဋ္ဌီနီတိ ဧဝံ တိမတ္တာနိ အဋ္ဌိသတာနိ၊ တာနိ သဗ္ဗာနိပိ ဝဏ္ဏတော သေတာနိ။ သဏ္ဌာနတော နာနာသဏ္ဌာနာနိ။

တတ္ထ ဟိ အဂ္ဂပါဒင်္ဂုလိအဋ္ဌီနိ ကတကဗီဇသဏ္ဌာနာနိ။ တဒနန္တရာနိ မဇ္ဈပဗ္ဗဋ္ဌီနိ ပနသဋ္ဌိသဏ္ဌာနာနိ။ မူလပဗ္ဗဋ္ဌီနိ ပဏဝသဏ္ဌာနာနိ။ ပိဋ္ဌိပါဒဋ္ဌီနိ ကောဋ္ဋိတကန္ဒလကန္ဒရာသိသဏ္ဌာနာနိ။ ပဏှိကဋ္ဌိ ဧကဋ္ဌိတာလဖလဗီဇသဏ္ဌာနံ။ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌီနိ ဗဒ္ဓကီဠာဂေါဠကသဏ္ဌာနာနိ။ ဇင်္ဃဋ္ဌီနံ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌီသု ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ အပနီတတစသိန္ဒိကဠီရသဏ္ဌာနံ။ ခုဒ္ဒကဇင်္ဃဋ္ဌိကံ ဓနုကဒဏ္ဍသဏ္ဌာနံ။ မဟန္တံ မိလာတသပ္ပပိဋ္ဌိသဏ္ဌာနံ။ ဇဏ္ဏုကဋ္ဌိ ဧကတော ပရိက္ခီဏဖေဏကသဏ္ဌာနံ။ တတ္ထ ဇင်္ဃဋ္ဌိကဿ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ အတိခိဏဂ္ဂဂေါသိင်္ဂသဏ္ဌာနံ။ ဦရုဋ္ဌိ ဒုတ္တစ္ဆိတဝါသိပရသုဒဏ္ဍသဏ္ဌာနံ။ တဿ ကဋိဋ္ဌိမှိ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ ကီဠာဂေါဠကသဏ္ဌာနံ။ တေန ကဋိဋ္ဌိနော ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ အဂ္ဂစ္ဆိန္နမဟာပုန္နာဂဖလသဏ္ဌာနံ။

ကဋိဋ္ဌီနိ ဒွေပိ ဧကာဗဒ္ဓါနိ ဟုတွာ ကုမ္ဘကာရိကဥဒ္ဓနသဏ္ဌာနာနိ။ ပါဋိယေက္ကံ ကမ္မာရကူဋယောတ္တကသဏ္ဌာနာနိ။ ကောဋိယံ ဌိတံ အာနိသဒဋ္ဌိ အဓောမုခံ ကတွာ ဂဟိတသပ္ပဖဏသဏ္ဌာနံ၊ သတ္တဋ္ဌဋ္ဌာနေသု ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ။ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကဋ္ဌီနိ အဗ္ဘန္တရတော ဥပရူပရိ ဌပိတသီသပဋ္ဋဝေဌကသဏ္ဌာနာနိ။ ဗာဟိရတော ဝဋ္ဋနာဝဠိသဏ္ဌာနာနိ။ တေသံ အန္တရန္တရာ ကကစဒန္တသဒိသာ ဒွေ တယော ကဏ္ဋကာ ဟောန္တိ။ စတုဝီသတိယာ ဖာသုကဋ္ဌီသု အပရိပုဏ္ဏာနိ အပရိပုဏ္ဏအသိသဏ္ဌာနာနိ။ ပရိပုဏ္ဏာနိ ပရိပုဏ္ဏအသိသဏ္ဌာနာနိ။ သဗ္ဗာနိပိ ဩဒါတကုက္ကုဋဿ ပသာရိတပက္ခသဏ္ဌာနာနိ။ စုဒ္ဒသ ဥရဋ္ဌီနိ ဇိဏ္ဏသန္ဒမာနိကပဉ္ဇရသဏ္ဌာနာနိ။ ဟဒယဋ္ဌိ ဒဗ္ဗိဖဏသဏ္ဌာနံ။

အက္ခကဋ္ဌီနိ ခုဒ္ဒကလောဟဝါသိဒဏ္ဍသဏ္ဌာနာနိ။ ကောဋ္ဋဋ္ဌီနိ ဧကတော ပရိက္ခီဏသီဟဠကုဒ္ဒါလသဏ္ဌာနာနိ။ ဗာဟုဋ္ဌီနိ အာဒါသဒဏ္ဍကသဏ္ဌာနာနိ။ အဂ္ဂဗာဟုဋ္ဌီနိ ယမကတာလကန္ဒသဏ္ဌာနာနိ။ မဏိဗန္ဓဋ္ဌီနိ ဧကတော အလ္လိယာပေတွာ ဌပိတသီသကပဋ္ဋဝေဌကသဏ္ဌာနာနိ။ ပိဋ္ဌိဟတ္ထဋ္ဌီနိ ကောဋ္ဋိတကန္ဒလကန္ဒရာသိသဏ္ဌာနာနိ ။ ဟတ္ထင်္ဂုလီသု မူလပဗ္ဗဋ္ဌီနိ ပဏဝသဏ္ဌာနာနိ။ မဇ္ဈပဗ္ဗဋ္ဌီနိ အပရိပုဏ္ဏပနသဋ္ဌိသဏ္ဌာနာနိ။ အဂ္ဂပဗ္ဗဋ္ဌီနိ ကတကဗီဇသဏ္ဌာနာနိ။

သတ္တ ဂီဝဋ္ဌီနိ ဒဏ္ဍေန ဝိဇ္ဈိတွာ ပဋိပါဋိယာ ဌပိတဝံသကဠီရစက္ကလကသဏ္ဌာနာနိ။ ဟေဋ္ဌိမဟနုကဋ္ဌိ ကမ္မာရာနံ အယောကူဋယောတ္တကသဏ္ဌာနံ။ ဥပရိမံ အဝလေခနသတ္ထကသဏ္ဌာနံ။ အက္ခိကူပနာသကူပဋ္ဌီနိ အပနီတမိဉ္ဇတရုဏတာလဋ္ဌိသဏ္ဌာနာနိ။ နလာဋဋ္ဌိ အဓောမုခဋ္ဌပိတသင်္ခထာလကကပါလသဏ္ဌာနံ။ ကဏ္ဏစူဠိကဋ္ဌီနိ နှာပိတခုရကောသသဏ္ဌာနာနိ။ နလာဋကဏ္ဏစူဠိကာနံ ဥပရိ ပဋ္ဋဗန္ဓနောကာသေ အဋ္ဌိသင်္ကုဋိတဃဋပုဏ္ဏပဋလခဏ္ဍသဏ္ဌာနံ။ မုဒ္ဓဋ္ဌိ မုခစ္ဆိန္နဝင်္ကနာဠိကေရသဏ္ဌာနံ။ သီသဋ္ဌီနိ သိဗ္ဗေတွာ ဌပိတဇဇ္ဇရလာဗုကဋာဟသဏ္ဌာနာနိ။

ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာနိ။ ဩကာသတော အဝိသေသေန သကလသရီရေ ဌိတာနိ။ ဝိသေသေန ပနေတ္ထ သီသဋ္ဌီနိ ဂိဝဋ္ဌီသု ပတိဋ္ဌိတာနိ။ ဂီဝဋ္ဌီနိ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကဋ္ဌီသု။ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကဋ္ဌီနိ ကဋိဋ္ဌီသု။ ကဋိဋ္ဌီနိ ဦရုဋ္ဌီသု။ ဦရုဋ္ဌီနိ ဇဏ္ဏုကဋ္ဌီသု။ ဇဏ္ဏုကဋ္ဌီနိ ဇင်္ဃဋ္ဌီသု။ ဇင်္ဃဋ္ဌီနိ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌီသု။ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌီနိ ပိဋ္ဌိပါဒဋ္ဌီသု ပတိဋ္ဌိတာနိ။ ပရိစ္ဆေဒတော အန္တော အဋ္ဌိမိဉ္ဇေန၊ ဥပရိတော မံသေန၊ အဂ္ဂေ မူလေ စ အညမညေန ပရိစ္ဆိန္နာနိ၊ အယံ နေသံ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၉၁။ အဋ္ဌိမိဉ္ဇန္တိ တေသံ တေသံ အဋ္ဌီနံ အဗ္ဘန္တရဂတံ မိဉ္ဇံ။ တံ ဝဏ္ဏတော သေတံ။ သဏ္ဌာနတော မဟန္တမဟန္တာနံ အဋ္ဌီနံ အဗ္ဘန္တရဂတံ ဝေဠုနာဠိယံ ပက္ခိတ္တသေဒိတမဟာဝေတ္တဂ္ဂသဏ္ဌာနံ။ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကာနံ အဗ္ဘန္တရဂတံ ဝေဠုယဋ္ဌိပဗ္ဗေသု ပက္ခိတ္တသေဒိတတနုဝေတ္တဂ္ဂသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော အဋ္ဌီနံ အဗ္ဘန္တရေ ပတိဋ္ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော အဋ္ဌီနံ အဗ္ဘန္တရတလေဟိ ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၉၂။ ဝက္ကန္တိ ဧကဗန္ဓနာ ဒွေ မံသပိဏ္ဍိကာ။ တံ ဝဏ္ဏတော မန္ဒရတ္တံ ပါဠိဘဒ္ဒကဋ္ဌိဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဒါရကာနံ ယမကကီဠာဂေါဠကသဏ္ဌာနံ၊ ဧကဝဏ္ဋပဋိဗဒ္ဓအမ္ဗဖလဒွယသဏ္ဌာနံ ဝါ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဂလဝါဋကာ နိက္ခန္တေန ဧကမူလေန ထောကံ ဂန္တွာ ဒွိဓာ ဘိန္နေန ထူလနှာရုနာ ဝိနိဗဒ္ဓံ ဟုတွာ ဟဒယမံသံ ပရိက္ခိပိတွာ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဝက္ကံ ဝက္ကဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၉၃။ ဟဒယန္တိ ဟဒယမံသံ။ တံ ဝဏ္ဏတော ရတ္တပဒုမပတ္တပိဋ္ဌိဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဗာဟိရပတ္တာနိ အပနေတွာ အဓောမုခံ ဌပိတပဒုမမကုဠသဏ္ဌာနံ။ ဗဟိ မဋ္ဌံ၊ အန္တော ကောသာတကီဖလဿ အဗ္ဘန္တရသဒိသံ။ ပညဝန္တာနံ ထောကံ ဝိကသိတံ၊ မန္ဒပညာနံ မကုဠိတမေဝ။ အန္တော စဿ ပုန္နာဂဋ္ဌိပတိဋ္ဌာနမတ္တော အာဝါဋကော ဟောတိ၊ ယတ္ထ အဒ္ဓပသတမတ္တံ လောဟိတံ သဏ္ဌာတိ၊ ယံ နိဿာယ မနောဓာတု စ မနောဝိညာဏဓာတု စ ဝတ္တန္တိ။ တံ ပနေတံ ရာဂစရိတဿ ရတ္တံ ဟောတိ၊ ဒေါသစရိတဿ ကာဠကံ၊ မောဟစရိတဿ မံသဓောဝနဥဒကသဒိသံ၊ ဝိတက္ကစရိတဿ ကုလတ္ထယူသဝဏ္ဏံ၊ သဒ္ဓါစရိတဿ ကဏိကာရပုပ္ဖဝဏ္ဏံ၊ ပညာစရိတဿ အစ္ဆံ ဝိပ္ပသန္နံ အနာဝိလံ ပဏ္ဍရံ ပရိသုဒ္ဓံ နိဒ္ဓါတဇာတိမဏိ ဝိယ ဇုတိမန္တံ ခါယတိ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော သရီရဗ္ဘန္တရေ ဒွိန္နံ ထနာနံ မဇ္ဈေ ပတိဋ္ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟဒယံ ဟဒယဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၉၄။ ယကနန္တိ ယမကမံသပဋလံ။ တံ ဝဏ္ဏတော ရတ္တံ ပဏ္ဍုကဓာတုကံ နာတိရတ္တကုမုဒဿ ပတ္တပိဋ္ဌိဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော မူလေ ဧကံ အဂ္ဂေ ယမကံ ကောဝိဠာရပတ္တသဏ္ဌာနံ။ တဉ္စ ဒန္ဓာနံ ဧကမေဝ ဟောတိ မဟန္တံ၊ ပညဝန္တာနံ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ခုဒ္ဒကာနိ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ၊ ဩကာသတော ဒွိန္နံ ထနာနံ အဗ္ဘန္တရေ ဒက္ခိဏပဿံ နိဿာယ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ယကနံ ယကနဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၉၅။ ကိလောမကန္တိ ပဋိစ္ဆန္နာပဋိစ္ဆန္နဘေဒတော ဒုဝိဓံ ပရိယောနဟနမံသံ။ တံ ဒုဝိဓမ္ပိ ဝဏ္ဏတော သေတံ ဒုကူလပိလောတိကဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော အတ္တနော ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ပဋိစ္ဆန္နကိလောမကံ ဥပရိမာယ ဒိသာယ။ ဣတရံ ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော ပဋိစ္ဆန္နကိလောမကံ ဟဒယဉ္စ ဝက္ကဉ္စ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ၊ အပ္ပဋိစ္ဆန္နကိလောမကံ သကလသရီရေ စမ္မဿ ဟေဋ္ဌတော မံသံ ပရိယောနန္ဓိတွာ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ မံသေန၊ ဥပရိ စမ္မေန၊ တိရိယံ ကိလောမကဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၉၆။ ပိဟကန္တိ ဥဒရဇိဝှာမံသံ။ တံ ဝဏ္ဏတော နီလံ နိဂ္ဂုဏ္ဍိပုပ္ဖဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော သတ္တင်္ဂုလပ္ပမာဏံ အဗန္ဓနံ ကာဠဝစ္ဆကဇိဝှာသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဟဒယဿ ဝါမပဿေ ဥဒရပဋလဿ မတ္ထကပဿံ နိဿာယ ဌိတံ၊ ယသ္မိံ ပဟရဏပ္ပဟာရေန ဗဟိနိက္ခန္တေ သတ္တာနံ ဇီဝိတက္ခယော ဟောတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ပိဟကဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၉၇။ ပပ္ဖာသန္တိ ဒွတ္တိံသမံသခဏ္ဍပ္ပဘေဒံ ပပ္ဖာသမံသံ။ တံ ဝဏ္ဏတော ရတ္တံ နာတိပက္ကဥဒုမ္ဗရဖလဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဝိသမစ္ဆိန္နဗဟလပူဝခဏ္ဍသဏ္ဌာနံ။ အဗ္ဘန္တရေ အသိတပီတာနံ အဘာဝေ ဥဂ္ဂတေန ကမ္မဇတေဇုသ္မာနာ အဗ္ဘာဟတတ္တာ သံခါဒိတပလာလပိဏ္ဍမိဝ နိရသံ နိရောဇံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော သရီရဗ္ဘန္တရေ ဒွိန္နံ ထနာနံ အန္တရေ ဟဒယဉ္စ ယကနဉ္စ ဥပရိ ဆာဒေတွာ ဩလမ္ဗန္တံ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော ပပ္ဖာသဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၉၈။ အန္တန္တိ ပုရိသဿ ဒွတ္တိံသဟတ္ထာ ဣတ္ထိယာ အဋ္ဌဝီသတိဟတ္ထာ ဧကဝီသတိယာ ဌာနေသု ဩဘဂ္ဂါ အန္တဝဋ္ဋိ။ တဒေတံ ဝဏ္ဏတော သေတံ သက္ခရသုဓာဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော လောဟိတဒေါဏိယံ အာဘုဇိတွာ ဌပိတသီသစ္ဆိန္နသပ္ပသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော ဥပရိ ဂလဝါဋကေ ဟေဋ္ဌာ စ ကရီသမဂ္ဂေ ဝိနိဗန္ဓတ္တာ ဂလဝါဋကကရီသမဂ္ဂပရိယန္တေ သရီရဗ္ဘန္တရေ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော အန္တဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၁၉၉။ အန္တဂုဏန္တိ အန္တဘောဂဋ္ဌာနေသု ဗန္ဓနံ။ တံ ဝဏ္ဏတော သေတံ ဒကသီတလိကမူလဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဒကသီတလိကမူလသဏ္ဌာနမေဝ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော ကုဒ္ဒါလဖရသုကမ္မာဒီနိ ကရောန္တာနံ ယန္တာကဍ္ဎနကာလေ ယန္တသုတ္တကမိဝ ယန္တဖလကာနိ အန္တဘောဂေ ဧကတော အဂဠန္တေ အာဗန္ဓိတွာ ပါဒပုဉ္ဆနရဇ္ဇုမဏ္ဍလကဿ အန္တရာ သံသိဗ္ဗိတွာ ဌိတရဇ္ဇုကာ ဝိယ ဧကဝီသတိယာ အန္တဘောဂါနံ အန္တရာ ဌိတံ။ ပရိစ္ဆေဒတော အန္တဂုဏဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၀၀။ ဥဒရိယန္တိ ဥဒရေ ဘဝံ အသိတပီတခါယိတသာယိတံ။ တံ ဝဏ္ဏတော အဇ္ဈောဟဋာဟာရဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ပရိဿာဝနေ သိထိလဗဒ္ဓတဏ္ဍုလသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဥဒရေ ဌိတံ။

ဥဒရံ နာမ ဥဘတော နိပ္ပီဠိယမာနဿ အလ္လသာဋကဿ မဇ္ဈေ သဉ္ဇာတဖောဋကသဒိသံ အန္တပဋလံ၊ ဗဟိ မဋ္ဌံ၊ အန္တော မံသကသမ္ဗုပလိဝေဌနကိလိဋ္ဌပါဝါရကပုပ္ဖကသဒိသံ၊ ကုထိတပနသတစဿ အဗ္ဘန္တရသဒိသန္တိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ၊ ယတ္ထ တက္ကောဋကာ ဂဏ္ဍုပ္ပာဒကာ တာလဟီရကာ သူစိမုခကာ ပဋတန္တသုတ္တကာ ဣစ္စေဝမာဒိဒွတ္တိံသကုလပ္ပဘေဒါ ကိမယော အာကုလဗျာကုလာ သဏ္ဍသဏ္ဍစာရိနော ဟုတွာ နိဝသန္တိ၊ ယေ ပါနဘောဇနာဒိမှိ အဝိဇ္ဇမာနေ ဥလ္လင်္ဃိတွာ ဝိရဝန္တာ ဟဒယမံသံ အဘိဟနန္တိ၊ ပါနဘောဇနာဒိအဇ္ဈောဟရဏဝေလာယဉ္စ ဥဒ္ဓံမုခါ ဟုတွာ ပဌမဇ္ဈောဟဋေ ဒွေ တယော အာလောပေ တုရိတတုရိတာ ဝိလုပ္ပန္တိ၊ ယံ တေသံ ကိမီနံ သူတိဃရံ ဝစ္စကုဋိ ဂိလာနသာလာ သုသာနဉ္စ ဟောတိ။ ယတ္ထ သေယျထာပိ နာမ စဏ္ဍာလဂါမဒွါရေ စန္ဒနိကာယ နိဒါဃသမယေ ထူလဖုသိတကေ ဒေဝေ ဝဿန္တေ ဥဒကေန ဝုယှမာနံ မုတ္တကရီသစမ္မအဋ္ဌိနှာရုခဏ္ဍခေဠသိင်္ဃာဏိကာလောဟိတပ္ပဘုတိနာနာကုဏပဇာတံ နိပတိတွာ ကဒ္ဒမောဒကာလုဠိတံ ဒွီဟတီဟစ္စယေန သဉ္ဇာတကိမိကုလံ သူရိယာတပသန္တာပဝေဂကုထိတံ ဥပရိ ဖေဏပုပ္ဖုဠကေ မုဉ္စန္တံ အဘိနီလဝဏ္ဏံ ပရမဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆံ နေဝ ဥပဂန္တုံ၊ န ဒဋ္ဌုံ အရဟရူပတံ အာပဇ္ဇိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ပဂေဝ ဃာယိတုံ ဝါ သာယိတုံ ဝါ၊ ဧဝမေဝ နာနပ္ပကာရံ ပါနဘောဇနာဒိဒန္တမုသလသဉ္စုဏ္ဏိတံ ဇိဝှာဟတ္ထပရိဝတ္တိတခေဠလာလာပလိဗုဒ္ဓံ တင်္ခဏဝိဂတဝဏ္ဏဂန္ဓရသာဒိသမ္ပဒံ တန္တဝါယခလိသုဝါနဝမထုသဒိသံ နိပတိတွာ ပိတ္တသေမှဝါတပလိဝေဌိတံ ဟုတွာ ဥဒရဂ္ဂိသန္တာပဝေဂကုထိတံ ကိမိကုလာကုလံ ဥပရူပရိ ဖေဏပုပ္ဖုဠကာနိ မုဉ္စန္တံ ပရမကသမ္ဗုဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ တိဋ္ဌတိ။ ယံ သုတွာပိ ပါနဘောဇနာဒီသု အမနုညတာ သဏ္ဌာတိ၊ ပဂေဝ ပညာစက္ခုနာ အဝလောကေတွာ။ ယတ္ထ စ ပတိတံ ပါနဘောဇနာဒိ ပဉ္စဓာ ဝိဝေကံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧကံ ဘာဂံ ပါဏကာ ခါဒန္တိ၊ ဧကံ ဘာဂံ ဥဒရဂ္ဂိ ဈာပေတိ၊ ဧကော ဘာဂေါ မုတ္တံ ဟောတိ၊ ဧကော ဘာဂေါ ကရီသံ၊ ဧကော ဘာဂေါ ရသဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ သောဏိတမံသာဒီနိ ဥပဗြူဟယတိ။

ပရိစ္ဆေဒတော ဥဒရပဋလေန စေဝ ဥဒရိယဘာဂေန စ ပရိစ္ဆိန္နံ။ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၀၁။ ကရီသန္တိ ဝစ္စံ။ တံ ဝဏ္ဏတော ယေဘုယျေန အဇ္ဈောဟဋာဟာရဝဏ္ဏမေဝ ဟောတိ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဟေဋ္ဌိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ပက္ကာသယေ ဌိတံ။ ပက္ကာသယော နာမ ဟေဋ္ဌာနာဘိ-ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကမူလာနံ အန္တရေ အန္တာဝသာနေ ဥဗ္ဗေဓေန အဋ္ဌင်္ဂုလမတ္တော ဝေဠုနာဠိကသဒိသော၊ ယတ္ထ သေယျထာပိ နာမ ဥပရိ ဘူမိဘာဂေ ပတိတံ ဝဿောဒကံ ဩဂဠိတွာ ဟေဋ္ဌာ ဘူမိဘာဂံ ပူရေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ ယံကိဉ္စိ အာမာသယေ ပတိတံ ပါနဘောဇနာဒိကံ ဥဒရဂ္ဂိနာ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပက္ကံ ပက္ကံ နိသဒါယ ပိသိတမိဝ သဏှဘာဝံ အာပဇ္ဇိတွာ အန္တဗိလေန ဩဂဠိတွာ ဩဂဠိတွာ ဩမဒ္ဒိတွာ ဝေဠုပဗ္ဗေ ပက္ခိပမာနပဏ္ဍုမတ္တိကာ ဝိယ သန္နိစိတံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ပက္ကာသယပဋလေန စေဝ ကရီသဘာဂေန စ ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၀၂။ မတ္ထလုင်္ဂန္တိ သီသကဋာဟဗ္ဘန္တရေ ဌိတမိဉ္ဇရာသိ။ တံ ဝဏ္ဏတော သေတံ အဟိစ္ဆတ္တကပိဏ္ဍဝဏ္ဏံ။ ဒဓိဘာဝံ အသမ္ပတ္တံ ဒုဋ္ဌခီရဝဏ္ဏန္တိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော သီသကဋာဟဗ္ဘန္တရေ စတ္တာရော သိဗ္ဗိနိမဂ္ဂေ နိဿာယ သမောဓာနေတွာ ဌပိတာ စတ္တာရော ပိဋ္ဌပိဏ္ဍာ ဝိယ သမောဟိတံ တိဋ္ဌတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော သီသကဋာဟဿ အဗ္ဘန္တရတလေဟိ စေဝ မတ္ထလုင်္ဂဘာဂေန စ ပရိစ္ဆိန္နံ ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၀၃။ ပိတ္တန္တိ ဒွေ ပိတ္တာနိ ဗဒ္ဓပိတ္တဉ္စ အဗဒ္ဓပိတ္တဉ္စ။ တတ္ထ ဗဒ္ဓပိတ္တံ ဝဏ္ဏတော ဗဟလမဓုကတေလဝဏ္ဏံ။ အဗဒ္ဓပိတ္တံ မိလာတအာကုလိပုပ္ဖဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဥဘယမ္ပိ ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဗဒ္ဓပိတ္တံ ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ၊ ဣတရံ ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော အဗဒ္ဓပိတ္တံ ဌပေတွာ ကေသလောမဒန္တနခါနံ မံသဝိနိမုတ္တဋ္ဌာနဉ္စေဝ ထဒ္ဓသုက္ခစမ္မဉ္စ ဥဒကမိဝ တေလဗိန္ဒု အဝသေသသရီရံ ဗျာပေတွာ ဌိတံ၊ ယမှိ ကုပိတေ အက္ခီနိ ပီတကာနိ ဟောန္တိ၊ ဘမန္တိ၊ ဂတ္တံ ကမ္ပတိ၊ ကဏ္ဍူယတိ။ ဗဒ္ဓပိတ္တံ ဟဒယပပ္ဖာသာနံ အန္တရေ ယကနမံသံ နိဿာယ ပတိဋ္ဌိတေ မဟာကောသာတကီကောသကသဒိသေ ပိတ္တကောသကေ ဌိတံ၊ ယမှိ ကုပိတေ သတ္တာ ဥမ္မတ္တကာ ဟောန္တိ၊ ဝိပလ္လတ္ထစိတ္တာ ဟိရောတ္တပ္ပံ ဆဍ္ဍေတွာ အကာတဗ္ဗံ ကရောန္တိ၊ အဘာသိတဗ္ဗံ ဘာသန္တိ၊ အစိန္တိတဗ္ဗံ စိန္တေန္တိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ပိတ္တဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၀၄။ သေမှန္တိ သရီရဗ္ဘန္တရေ ဧကပတ္ထပူရပ္ပမာဏံ သေမှံ။ တံ ဝဏ္ဏတော သေတံ နာဂဗလာပဏ္ဏရသဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဥဒရပဋလေ ဌိတံ။ ယံ ပါနဘောဇနာဒိအဇ္ဈောဟရဏကာလေ သေယျထာပိ နာမ ဥဒကေ သေဝါလပဏကံ ကဋ္ဌေ ဝါ ကထလေ ဝါ ပတန္တေ ဆိဇ္ဇိတွာ ဒွိဓာ ဟုတွာ ပုန အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝမေဝ ပါနဘောဇနာဒိမှိ နိပတန္တေ ဆိဇ္ဇိတွာ ဒွိဓာ ဟုတွာ ပုန အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ယမှိ စ မန္ဒီဘူတေ ပက္ကဂဏ္ဍော ဝိယ ပူတိကုက္ကုဋဏ္ဍမိဝ စ ဥဒရံ ပရမဇေဂုစ္ဆံ ကုဏပဂန္ဓံ ဟောတိ၊ တတော ဥဂ္ဂတေန စ ဂန္ဓေန ဥဒ္ဒေကောပိ မုခမ္ပိ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ပူတိကုဏပသဒိသံ ဟောတိ။ သော စ ပုရိသော အပေဟိ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဝါယသီတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ၊ ယဉ္စ ဝဍ္ဎိတွာ ဗဟလတ္တမာပန္နံ ပိဓာနဖလကမိဝ ဝစ္စကုဋိယံ ဥဒရပဋလဿ အဗ္ဘန္တရေယေဝ ကုဏပဂန္ဓံ သန္နိရုမ္ဘိတွာ တိဋ္ဌတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော သေမှဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၀၅။ ပုဗ္ဗောတိ ပူတိလောဟိတဝသေန ပဝတ္တပုဗ္ဗံ။ တံ ဝဏ္ဏတော ပဏ္ဍုပလာသဝဏ္ဏော။ မတသရီရေ ပန ပူတိဗဟလာစာမဝဏ္ဏော ဟောတိ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနော။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဟောတိ။ ဩကာသတော ပန ပုဗ္ဗဿ ဩကာသော နာမ နိဗဒ္ဓါ နတ္ထိ၊ ယတ္ထ သော သန္နိစိတော တိဋ္ဌေယျ၊ ယတြ ယတြ ခါဏုကဏ္ဋကပဟရဏဂ္ဂိဇာလာဒီဟိ အဘိဟတေ သရီရပ္ပဒေသေ လောဟိတံ သဏ္ဌဟိတွာ ပစ္စတိ၊ ဂဏ္ဍပီဠကာဒယော ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တတြ တတြ တိဋ္ဌတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ပုဗ္ဗဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နော၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၀၆။ လောဟိတန္တိ ဒွေ လောဟိတာနိ သန္နိစိတလောဟိတဉ္စ သံသရဏလောဟိတဉ္စ။ တတ္ထ သန္နိစိတလောဟိတံ ဝဏ္ဏတော နိပက္ကဗဟလလာခါရသဝဏ္ဏံ။ သံသရဏလောဟိတံ အစ္ဆလာခါရသဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဥဘယမ္ပိ ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော သန္နိစိတလောဟိတံ ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဣတရံ ဒွိသု ဒိသာသု ဇာတံ။ ဩကာသတော သံသရဏလောဟိတံ ဌပေတွာ ကေသလောမဒန္တနခါနံ မံသဝိနိမုတ္တဋ္ဌာနဉ္စေဝ ထဒ္ဓသုက္ခစမ္မဉ္စ ဓမနိဇာလာနုသာရေန သဗ္ဗံ ဥပါဒိဏ္ဏသရီရံ ဖရိတွာ ဌိတံ။ သန္နိစိတလောဟိတံ ယကနဋ္ဌာနဿ ဟေဋ္ဌာဘာဂံ ပူရေတွာ ဧကပတ္ထပူရမတ္တံ ဟဒယဝက္ကပပ္ဖာသာနံ ဥပရိ ထောကံ ထောကံ ပဂ္ဃရန္တံ ဝက္ကဟဒယယကနပပ္ဖာသေ တေမယမာနံ ဌိတံ။ တသ္မိံ ဟိ ဝက္ကဟဒယာဒီနိ အတေမေန္တေ သတ္တာ ပိပါသိတာ ဟောန္တိ။ ပရိစ္ဆေဒတော လောဟိတဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၀၇။ သေဒေါတိ လောမကူပါဒီဟိ ပဂ္ဃရဏကအာပေါဓာတု။ သော ဝဏ္ဏတော ဝိပ္ပသန္နတိလတေလဝဏ္ဏော။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနော။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတော။ ဩကာသတော သေဒဿောကာသော နာမ နိဗဒ္ဓါ နတ္ထိ၊ ယတ္ထ သော လောဟိတံ ဝိယ သဒါ တိဋ္ဌေယျ။ ယဒါ ပန အဂ္ဂိသန္တာပသူရိယသန္တာပဥတုဝိကာရာဒီဟိ သရီရံ သန္တပတိ၊ တဒါ ဥဒကတော အဗ္ဗူဠှမတ္တဝိသမစ္ဆိန္နဘိသမုဠာလကုမုဒနာဠကလာပေါ ဝိယ သဗ္ဗကေသလောမကူပဝိဝရေဟိ ပဂ္ဃရတိ၊ တသ္မာ တဿ သဏ္ဌာနမ္ပိ ကေသလောမကူပဝိဝရာနညေဝ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေဒပရိဂ္ဂဏှကေန စ ယောဂိနာ ကေသလောမကူပဝိဝရေ ပူရေတွာ ဌိတဝသေနေဝ သေဒေါ မနသိ ကာတဗ္ဗော။ ပရိစ္ဆေဒတော သေဒဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နော၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

မေဒေါတိ ထိနသိနေဟော။ သော ဝဏ္ဏတော ဖာလိတဟလိဒ္ဒိဝဏ္ဏော။ သဏ္ဌာနတော ထူလသရီရဿ တာဝ စမ္မမံသန္တရေ ဌပိတဟလိဒ္ဒိဝဏ္ဏဒုကူလပိလောတိကသဏ္ဌာနော ဟောတိ။ ကိသသရီရဿ ဇင်္ဃမံသံ ဦရုမံသံ ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကနိဿိတံ ပိဋ္ဌိမံသံ ဥဒရဝဋ္ဋိမံသန္တိ ဧတာနိ နိဿာယ ဒိဂုဏတိဂုဏံ ကတွာ ဌပိတဟလိဒ္ဒိဝဏ္ဏဒုကူလပိလောတိကသဏ္ဌာနော။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတော။ ဩကာသတော ထူလဿ သကလသရီရံ ဖရိတွာ ကိသဿ ဇင်္ဃမံသာဒီနိ နိဿာယ ဌိတော၊ ယံ သိနေဟသင်္ခံ ဂတမ္ပိ ပရမဇေဂုစ္ဆတ္တာ နေဝ မုဒ္ဓနိ တေလတ္ထာယ၊ န နာသတေလာဒီနမတ္ထာယ ဂဏှန္တိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဟေဋ္ဌာ မံသေန၊ ဥပရိ စမ္မေန၊ တိရိယံ မေဒဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နော၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၀၈။ အဿူတိ အက္ခီဟိ ပဂ္ဃရဏကအာပေါဓာတု။ တံ ဝဏ္ဏတော ဝိပ္ပသန္နတိလတေလဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော အက္ခိကူပကေသု ဌိတံ။ န စေတံ ပိတ္တကောသကေ ပိတ္တမိဝ အက္ခိကူပကေသု သဒါ သန္နိစိတံ တိဋ္ဌတိ။ ယဒါ ပန သတ္တာ သောမနဿဇာတာ မဟာဟသိတံ ဟသန္တိ၊ ဒေါမနဿဇာတာ ရောဒန္တိ ပရိဒေဝန္တိ၊ တထာရူပံ ဝါ ဝိသမာဟာရံ အာဟာရေန္တိ၊ ယဒါ စ နေသံ အက္ခီနိ ဓူမရဇပံသုကာဒီဟိ အဘိဟညန္တိ။ တဒါ ဧတေဟိ သောမနဿဒေါမနဿဝိသဘာဂါဟာရဥတူဟိ သမုဋ္ဌဟိတွာ အက္ခိကူပကေ ပူရေတွာ တိဋ္ဌတိ ဝါ ပဂ္ဃရတိ ဝါ။ အဿုပရိဂ္ဂဏှကေန စ ယောဂိနာ အက္ခိကူပကေ ပူရေတွာ ဌိတဝသေနေဝ ပရိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗံ။ ပရိစ္ဆေဒတော အဿုဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၀၉။ ဝသာတိ ဝိလီနသိနေဟော။ သာ ဝဏ္ဏတော နာဠိကေရတေလဝဏ္ဏာ။ အာစာမေ အာသိတ္တတေလဝဏ္ဏာတိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ သဏ္ဌာနတော နှာနကာလေ ပသန္နဥဒကဿ ဥပရိ ပရိဗ္ဘမန္တသိနေဟဗိန္ဒုဝိသဋသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာ။ ဩကာသတော ယေဘုယျေန ဟတ္ထတလဟတ္ထပိဋ္ဌိပါဒတလပါဒပိဋ္ဌိနာသပုဋနလာဋအံသကူဋေသု ဌိတာ။ န စေသာ ဧတေသု ဩကာသေသု သဒါ ဝိလီနာဝ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ ယဒါ ပန အဂ္ဂိသန္တာပသူရိယသန္တာပဥတုဝိသဘာဂဓာတုဝိသဘာဂေဟိ တေ ပဒေသာ ဥသ္မာဇာတာ ဟောန္တိ၊ တဒါ တတ္ထ နှာနကာလေ ပသန္နဥဒကူပရိ သိနေဟဗိန္ဒုဝိသဋော ဝိယ ဣတော စိတော စ သဉ္စရတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဝသာဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နာ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောယေဝ။

၂၁၀။ ခေဠောတိ အန္တောမုခေ ဖေဏမိဿာ အာပေါဓာတု။ သော ဝဏ္ဏတော သေတော ဖေဏဝဏ္ဏော။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနော။ ဖေဏသဏ္ဌာနောတိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတော။ ဩကာသတော ဥဘောဟိ ကပေါလပဿေဟိ ဩရုယှ ဇိဝှာယ ဌိတော။ န စေသ ဧတ္ထ သဒါ သန္နိစိတော ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ ယဒါ ပန သတ္တာ တထာရူပမာဟာရံ ပဿန္တိ ဝါ သရန္တိ ဝါ၊ ဥဏှတိတ္တကဋုကလောဏမ္ဗိလာနံ ဝါ ကိဉ္စိ မုခေ ဌပေန္တိ၊ ယဒါ ဝါ နေသံ ဟဒယံ အာဂိလာယတိ၊ ကိသ္မိဉ္စိ ဒေဝ ဝါ ဇိဂုစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ ခေဠော ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဥဘောဟိ ကပေါလပဿေဟိ ဩရုယှ ဇိဝှာယ သဏ္ဌာတိ။ အဂ္ဂဇိဝှာယ စေသ တနုကော ဟောတိ၊ မူလဇိဝှာယ ဗဟလော၊ မုခေ ပက္ခိတ္တဉ္စ ပုထုကံ ဝါ တဏ္ဍုလံ ဝါ အညံ ဝါ ကိဉ္စိ ခါဒနီယံ နဒီပုလိနေ ခတကူပကသလိလံ ဝိယ ပရိက္ခယံ အဂစ္ဆန္တောဝ တေမေတုံ သမတ္ထော ဟောတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ခေဠဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နော၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

၂၁၁။ သိင်္ဃာဏိကာတိ မတ္ထလုင်္ဂတော ပဂ္ဃရဏကအသုစိ။ သာ ဝဏ္ဏတော တရုဏတာလဋ္ဌိမိဉ္ဇဝဏ္ဏာ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ဥပရိမာယ ဒိသာယ ဇာတာ။ ဩကာသတော နာသာပုဋေ ပူရေတွာ ဌိတာ။ န စေသာ ဧတ္ထ သဒါ သန္နိစိတာ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ၊ အထ ခေါ ယထာ နာမ ပုရိသော ပဒုမိနိပတ္တေ ဒဓိံ ဗန္ဓိတွာ ဟေဋ္ဌာ ကဏ္ဋကေန ဝိဇ္ဈေယျ၊ အထာနေန ဆိဒ္ဒေန ဒဓိမုတ္တံ ဂဠိတွာ ဗဟိ ပတေယျ၊ ဧဝမေဝ ယဒါ သတ္တာ ရောဒန္တိ၊ ဝိသဘာဂါဟာရဥတုဝသေန ဝါ သဉ္ဇာတဓာတုခေါဘာ ဟောန္တိ၊ တဒါ အန္တော သီသတော ပူတိသေမှဘာဝမာပန္နံ မတ္ထလုင်္ဂံ ဂဠိတွာ တာလုမတ္ထကဝိဝရေန ဩတရိတွာ နာသာပုဋေ ပူရေတွာ တိဋ္ဌတိ ဝါ ပဂ္ဃရတိ ဝါ။ သိင်္ဃာဏိကာ ပရိဂ္ဂဏှကေန စ ယောဂိနာ နာသာပုဋေ ပူရေတွာ ဌိတဝသေနေဝ ပရိဂ္ဂဏှိတဗ္ဗာ။ ပရိစ္ဆေဒတော သိင်္ဃာဏိကာဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နာ၊ အယမဿာ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

၂၁၂။ လသိကာတိ သရီရသန္ဓီနံ အဗ္ဘန္တရေ ပိစ္ဆိလကုဏပံ။ သာ ဝဏ္ဏတော ကဏိကာရနိယျာသဝဏ္ဏာ။ သဏ္ဌာနတော ဩကာသသဏ္ဌာနာ။ ဒိသတော ဒွီသု ဒိသာသု ဇာတာ။ ဩကာသတော အဋ္ဌိသန္ဓီနံ အဗ္ဘဉ္ဇနကိစ္စံ သာဓယမာနာ အသီတိသတသန္ဓီနံ အဗ္ဘန္တရေ ဌိတာ။ ယဿ စေသာ မန္ဒာ ဟောတိ၊ တဿ ဥဋ္ဌဟန္တဿ နိသီဒန္တဿ အဘိက္ကမန္တဿ ပဋိက္ကမန္တဿ သမိဉ္ဇန္တဿ ပသာရေန္တဿ အဋ္ဌိကာနိ ကဋကဋာယန္တိ၊ အစ္ဆရာသဒ္ဒံ ကရောန္တော ဝိယ သဉ္စရတိ။ ဧကယောဇနဒွိယောဇနမတ္တံ အဒ္ဓါနံ ဂတဿ ဝါယောဓာတု ကုပ္ပတိ၊ ဂတ္တာနိ ဒုက္ခန္တိ။ ယဿ ပန ဗဟုကာ ဟောန္တိ၊ တဿ ဥဋ္ဌာနနိသဇ္ဇာဒီသု န အဋ္ဌီနိ ကဋကဋာယန္တိ၊ ဒီဃမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဂတဿ န ဝါယောဓာတု ကုပ္ပတိ၊ န ဂတ္တာနိ ဒုက္ခန္တိ။ ပရိစ္ဆေဒတော လသိကာဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နာ၊ အယမဿာ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

၂၁၃။ မုတ္တန္တိ မုတ္တရသံ။ တံ ဝဏ္ဏတော မာသခါရောဒကဝဏ္ဏံ။ သဏ္ဌာနတော အဓောမုခဋ္ဌပိတဥဒကကုမ္ဘအဗ္ဘန္တရဂတဥဒကသဏ္ဌာနံ။ ဒိသတော ဟေဋ္ဌိမာယ ဒိသာယ ဇာတံ။ ဩကာသတော ဝတ္ထိဿ အဗ္ဘန္တရေ ဌိတံ။ ဝတ္ထိ နာမ ဝတ္ထိ ပုဋော ဝုစ္စတိ။ ယတ္ထ သေယျထာပိ စန္ဒနိကာယ ပက္ခိတ္တေ အမုခေ ရဝဏဃဋေ စန္ဒနိကာရသော ပဝိသတိ၊ န စဿ ပဝိသနမဂ္ဂေါ ပညာယတိ ၊ ဧဝမေဝ သရီရတော မုတ္တံ ပဝိသတိ၊ န စဿ ပဝိသနမဂ္ဂေါ ပညာယတိ၊ နိက္ခမနမဂ္ဂေါ ပန ပါကဋော ဟောတိ။ ယမှိ စ မုတ္တဿ ဘရိတေ ပဿာဝံ ကရောမာတိ သတ္တာနံ အာယူဟနံ ဟောတိ။ ပရိစ္ဆေဒတော ဝတ္ထိအဗ္ဘန္တရေန စေဝ မုတ္တဘာဂေန စ ပရိစ္ဆိန္နံ၊ အယမဿ သဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ။ ဝိသဘာဂပရိစ္ဆေဒေါ ပန ကေသသဒိသောဝ။

၂၁၄။ ဧဝဉှိ ကေသာဒိကေ ကောဋ္ဌာသေ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဒိသောကာသပရိစ္ဆေဒဝသေန ဝဝတ္ထပေတွာ အနုပုဗ္ဗတော နာတိသီဃတောတိအာဒိနာ နယေန ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဂန္ဓာသယောကာသဝသေန ပဉ္စဓာ ပဋိက္ကူလာ ပဋိက္ကူလာတိ မနသိကရောတော ပဏ္ဏတ္တိသမတိက္ကမာဝသာနေ သေယျထာပိ စက္ခုမတော ပုရိသဿ ဒွတ္တိံသဝဏ္ဏာနံ ကုသုမာနံ ဧကသုတ္တကဂန္ထိတံ မာလံ ဩလောကေန္တဿ သဗ္ဗပုပ္ဖာနိ အပုဗ္ဗာပရိယမိဝ ပါကဋာနိ ဟောန္တိ၊ ဧဝမေဝ အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ကေသာတိ ဣမံ ကာယံ ဩလောကေန္တဿ သဗ္ဗေ တေ ဓမ္မာ အပုဗ္ဗာပရိယာဝ ပါကဋာ ဟောန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ မနသိကာရကောသလ္လကထာယံ ‘‘အာဒိကမ္မိကဿ ဟိ ကေသာတိ မနသိကရောတော မနသိကာရော ဂန္တွာ မုတ္တန္တိ ဣမံ ပရိယောသာနကောဋ္ဌာသမေဝ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတီ’’တိ။

သစေ ပန ဗဟိဒ္ဓါပိ မနသိကာရံ ဥပသံဟရတိ၊ အထဿ ဧဝံ သဗ္ဗကောဋ္ဌာသေသု ပါကဋီဘူတေသု အာဟိဏ္ဍန္တာ မနုဿတိရစ္ဆာနာဒယော သတ္တာကာရံ ဝိဇဟိတွာ ကောဋ္ဌာသရာသိဝသေနေဝ ဥပဋ္ဌဟန္တိ၊ တေဟိ စ အဇ္ဈောဟရိယမာနံ ပါနဘောဇနာဒိ ကောဋ္ဌာသရာသိမှိ ပက္ခိပမာနမိဝ ဥပဋ္ဌာတိ။

အထဿ အနုပုဗ္ဗမုဉ္စနာဒိဝသေန ပဋိက္ကူလာ ပဋိက္ကူလာတိ ပုနပ္ပုနံ မနသိကရောတော အနုက္ကမေန အပ္ပနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တတ္ထ ကေသာဒီနံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနဒိသောကာသပရိစ္ဆေဒဝသေန ဥပဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟနိမိတ္တံ။ သဗ္ဗာကာရတော ပဋိက္ကူလဝသေန ဥပဋ္ဌာနံ ပဋိဘာဂနိမိတ္တံ။ တံ အာသေဝတော ဘာဝယတော ဝုတ္တနယေန အသုဘကမ္မဋ္ဌာနေသု ဝိယ ပဌမဇ္ဈာနဝသေနေဝ အပ္ပနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

သာ ယဿ ဧကောဝ ကောဋ္ဌာသော ပါကဋော ဟောတိ၊ ဧကသ္မိံ ဝါ ကောဋ္ဌာသေ အပ္ပနံ ပတွာ ပုန အညသ္မိံ ယောဂံ န ကရောတိ၊ တဿ ဧကာဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဿ ပန အနေကေ ကောဋ္ဌာသာ ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ ဧကသ္မိံ ဝါ ဈာနံ ပတွာ ပုန အညသ္မိံပိ ယောဂံ ကရောတိ၊ တဿ မလ္လကတ္ထေရဿ ဝိယ ကောဋ္ဌာသဂဏနာယ ပဌမဇ္ဈာနာနိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။

သော ကိရာယသ္မာ ဒီဃဘာဏကအဘယတ္ထေရံ ဟတ္ထေ ဂဟေတွာ ‘‘အာဝုသော အဘယ၊ ဣမံ တာဝ ပဉှံ ဥဂ္ဂဏှာဟီ’’တိ ဝတွာ အာဟ – ‘‘မလ္လကတ္ထေရော ဒွတ္တိံသကောဋ္ဌာသေသု ဒွတ္တိံသာယ ပဌမဇ္ဈာနာနံ လာဘီ။ သစေ ရတ္တိံ ဧကံ၊ ဒိဝါ ဧကံ သမာပဇ္ဇတိ၊ အတိရေကဒ္ဓမာသေန ပုန သမ္ပဇ္ဇတိ၊ သစေ ပန ဒေဝသိကံ ဧကံ သမာပဇ္ဇတိ၊ အတိရေကမာသေန ပုန သမ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။

ဧဝံ ပဌမဇ္ဈာနဝသေန ဣဇ္ဈမာနမ္ပိ စေတံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒီသု သတိဗလေန ဣဇ္ဈနတော ကာယဂတာသတီတိ ဝုစ္စတိ။

ဣမဉ္စ ကာယဂတာသတိမနုယုတ္တော ဘိက္ခု အရတိရတိသဟော ဟောတိ၊ န စ နံ အရတိ သဟတိ၊ ဥပ္ပန္နံ အရတိံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရတိ။ ဘယဘေရဝသဟော ဟောတိ၊ န စ နံ ဘယဘေရဝံ သဟတိ၊ ဥပ္ပန္နံ ဘယဘေရဝံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရတိ။ ခမော ဟောတိ သီတဿ ဥဏှဿ …ပေ… ပါဏဟရာနံ အဓိဝါသကဇာတိကော ဟောတိ (မ။ နိ။ ၃။၁၅၉)။ ကေသာဒီနံ ဝဏ္ဏဘေဒံ နိဿာယ စတုန္နံ ဈာနာနံ လာဘီ ဟောတိ။ ဆ အဘိညာ ပဋိဝိဇ္ဈတိ (မ။ နိ။ ၃။၁၅၉)။

တသ္မာ ဟဝေ အပ္ပမတ္တော၊ အနုယုဉ္ဇေထ ပဏ္ဍိတော၊

ဧဝံ အနေကာနိသံသံ၊ ဣမံ ကာယဂတာသတိန္တိ။

ဣဒံ ကာယဂတာသတိယံ ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။

အာနာပါနဿတိကထာ

၂၁၅။ ဣဒါနိ ယံ တံ ဘဂဝတာ ‘‘အယမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော သန္တော စေဝ ပဏီတော စ အသေစနကော စ သုခေါ စ ဝိဟာရော၊ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ စ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဌာနသော အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတီ’’တိ ဧဝံ ပသံသိတွာ –

‘‘ကထံ ဘာဝိတော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော သန္တော စေဝ ပဏီတော စ အသေစနကော စ သုခေါ စ ဝိဟာရော၊ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ စ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဌာနသော အန္တရဓာပေတိ ဝူပသမေတိ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု အရညဂတော ဝါ ရုက္ခမူလဂတော ဝါ သုညာဂါရဂတော ဝါ နိသီဒတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ၊ သော သတောဝ အဿသတိ သတော ပဿသတိ။ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ဒီဃံ အဿသာမီတိ ပဇာနာတိ။ ဒီဃံ ဝါ ပဿသန္တော…ပေ… ရဿံ ဝါ အဿသန္တော…ပေ… ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ရဿံ ပဿသာမီတိ ပဇာနာတိ။ သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ပီတိပဋိသံဝေဒီ… သုခပဋိသံဝေဒီ… စိတ္တသင်္ခါရပဋိသံဝေဒီ… ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရံ… စိတ္တပဋိသံဝေဒီ… အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ… သမာဒဟံ စိတ္တံ… ဝိမောစယံ စိတ္တံ … အနိစ္စာနုပဿီ… ဝိရာဂါနုပဿီ… နိရောဓာနုပဿီ။ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ –

ဧဝံ သောဠသဝတ္ထုကံ အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ။ တဿ ဘာဝနာနယော အနုပ္ပတ္တော။ သော ပန ယသ္မာ ပါဠိဝဏ္ဏနာနုသာရေနေဝ ဝုစ္စမာနော သဗ္ဗာကာရပရိပူရော ဟောတိ။ တသ္မာ အယမေတ္ထ ပါဠိဝဏ္ဏနာပုဗ္ဗင်္ဂမော နိဒ္ဒေသော။

၂၁၆။ ကထံ ဘာဝိတော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာနာပါနဿတိ သမာဓီတိ ဧတ္ထ တာဝ ကထန္တိ အာနာပါနဿတိသမာဓိဘာဝနံ နာနပ္ပကာရတော ဝိတ္ထာရေတုကမျတာပုစ္ဆာ။ ဘာဝိတော စ ဘိက္ခဝေ အာနာပါနဿတိသမာဓီတိ နာနပ္ပကာရတော ဝိတ္ထာရေတုကမျတာယ ပုဋ္ဌဓမ္မနိဒဿနံ။ ကထံ ဗဟုလီကတော…ပေ… ဝူပသမေတီတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ဘာဝိတောတိ ဥပ္ပာဒိတော ဝဍ္ဎိတော ဝါ။ အာနာပါနဿတိသမာဓီတိ အာနာပါနပရိဂ္ဂါဟိကာယ သတိယာ သဒ္ဓိံ သမ္ပယုတ္တော သမာဓိ။ အာနာပါနဿတိယံ ဝါ သမာဓိ အာနာပါနဿတိသမာဓိ။ ဗဟုလီကတောတိ ပုနပ္ပုနံ ကတော။ သန္တောစေဝ ပဏီတော စာတိ သန္တော စေဝ ပဏီတော စေဝ။ ဥဘယတ္ထ ဧဝ သဒ္ဒေန နိယမော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? အယဉှိ ယထာ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနံ ကေဝလံ ပဋိဝေဓဝသေန သန္တဉ္စ ပဏီတဉ္စ၊ ဩဠာရိကာရမ္မဏတ္တာ ပန ပဋိက္ကူလာရမ္မဏတ္တာ စ အာရမ္မဏဝသေန နေဝ သန္တံ န ပဏီတံ၊ န ဧဝံ ကေနစိ ပရိယာယေန အသန္တော ဝါ အပဏီတော ဝါ၊ အထ ခေါ အာရမ္မဏသန္တတာယပိ သန္တော ဝူပသန္တော နိဗ္ဗုတော၊ ပဋိဝေဓသင်္ခါတအင်္ဂသန္တတာယပိ။ အာရမ္မဏပဏီတတာယပိ ပဏီတော အတိတ္တိကရော၊ အင်္ဂပဏီတတာယပီတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သန္တော စေဝ ပဏီတော စာ’’တိ။

အသေစနကော စ သုခေါ စ ဝိဟာရောတိ ဧတ္ထ ပန နာဿ သေစနန္တိ အသေစနကော၊ အနာသိတ္တကော အဗ္ဗောကိဏ္ဏော ပါဋိယေက္ကော အာဝေဏိကော။ နတ္ထိ ဧတ္ထ ပရိကမ္မေန ဝါ ဥပစာရေန ဝါ သန္တတာ။ အာဒိသမန္နာဟာရတော ပဘုတိ အတ္တနော သဘာဝေနေဝ သန္တော စ ပဏီတော စာတိ အတ္ထော။ ကေစိ ပန အသေစနကောတိ အနာသိတ္တကော ဩဇဝန္တော သဘာဝေနေဝ မဓုရောတိ ဝဒန္တိ။ ဧဝံ အယံ အသေစနကော စ၊ အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ ကာယိကစေတသိကသုခပဋိလာဘာယ သံဝတ္တနတော သုခေါ စ ဝိဟာရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေတိ အဝိက္ခမ္ဘိတေ အဝိက္ခမ္ဘိတေ။ ပါပကေတိ လာမကေ။ အကုသလေ ဓမ္မေတိ အကောသလ္လသမ္ဘူတေ ဓမ္မေ။ ဌာနသော အန္တရဓာပေတီတိ ခဏေနေဝ အန္တရဓာပေတိ ဝိက္ခမ္ဘေတိ။ ဝူပသမေတီတိ သုဋ္ဌု ဥပသမေတိ။ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယတ္တာ ဝါ အနုပုဗ္ဗေန အရိယမဂ္ဂဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော သမုစ္ဆိန္ဒတိ၊ ပဋိပ္ပဿမ္ဘေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော။ ဘိက္ခဝေ၊ ကေန ပကာရေန ကေနာကာရေန ကေန ဝိဓိနာ ဘာဝိတော အာနာပါနဿတိသမာဓိ ကေန ပကာရေန ဗဟုလီကတော သန္တော စေဝ…ပေ… ဝူပသမေတီတိ။

၂၁၇။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော ‘‘ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဣဓ ဘိက္ခဝေ ဘိက္ခူတိ ဘိက္ခဝေ၊ ဣမသ္မိံ သာသနေ ဘိက္ခု။ အယဉှိ ဧတ္ထ ဣဓသဒ္ဒေါ သဗ္ဗပ္ပကာရအာနာပါနဿတိသမာဓိနိဗ္ဗတ္တကဿ ပုဂ္ဂလဿ သန္နိဿယဘူတသာသနပရိဒီပနော အညသာသနဿ တထာဘာဝပဋိသေဓနော စ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ဣဓေဝ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမဏော…ပေ… သုညာ ပရပ္ပဝါဒါ သမဏေဘိ အညေဟီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၃၉)။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဣမသ္မိံ သာသနေ ဘိက္ခူ’’တိ။

အရညဂတော ဝါ…ပေ… သုညာဂါရဂတော ဝါတိ ဣဒမဿ အာနာပါနဿတိသမာဓိဘာဝနာနုရူပသေနာသနပရိဂ္ဂဟပရိဒီပနံ။ ဣမဿ ဟိ ဘိက္ခုနော ဒီဃရတ္တံ ရူပါဒီသု အာရမ္မဏေသု အနုဝိသဋံ စိတ္တံ အာနာပါနဿတိသမာဓိအာရမ္မဏံ အဘိရုဟိတုံ န ဣစ္ဆတိ၊ ကူဋဂေါဏယုတ္တရထော ဝိယ ဥပ္ပထမေဝ ဓာဝတိ။ တသ္မာ သေယျထာပိ နာမ ဂေါပေါ ကူဋဓေနုယာ သဗ္ဗံ ခီရံ ပိဝိတွာ ဝဍ္ဎိတံ ကူဋဝစ္ဆံ ဒမေတုကာမော ဓေနုတော အပနေတွာ ဧကမန္တေ မဟန္တံ ထမ္ဘံ နိခဏိတွာ တတ္ထ ယောတ္တေန ဗန္ဓေယျ၊ အထဿ သော ဝစ္ဆော ဣတော စိတော စ ဝိပ္ဖန္ဒိတွာ ပလာယိတုံ အသက္ကောန္တော တမေဝ ထမ္ဘံ ဥပနိသီဒေယျ ဝါ ဥပနိပဇ္ဇေယျ ဝါ၊ ဧဝမေဝ ဣမိနာပိ ဘိက္ခုနာ ဒီဃရတ္တံ ရူပါရမ္မဏာဒိရသပါနဝဍ္ဎိတံ ဒုဋ္ဌစိတ္တံ ဒမေတုကာမေန ရူပါဒိအာရမ္မဏတော အပနေတွာ အရညံ ဝါ…ပေ… သုညာဂါရံ ဝါ ပဝေသေတွာ တတ္ထ အဿာသပဿာသထမ္ဘေ သတိယောတ္တေန ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဧဝမဿ တံ စိတ္တံ ဣတော စိတော စ ဝိပ္ဖန္ဒိတွာပိ ပုဗ္ဗေ အာစိဏ္ဏာရမ္မဏံ အလဘမာနံ သတိယောတ္တံ ဆိန္ဒိတွာ ပလာယိတုံ အသက္ကောန္တံ တမေဝါရမ္မဏံ ဥပစာရပ္ပနာဝသေန ဥပနိသီဒတိ စေဝ ဥပနိပဇ္ဇတိ စ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘ယထာ ထမ္ဘေ နိဗန္ဓေယျ၊ ဝစ္ဆံ ဒမံ နရော ဣဓ၊

ဗန္ဓေယျေဝံ သကံ စိတ္တံ၊ သတိယာရမ္မဏေ ဒဠှ’’န္တိ။ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၆၅၊ ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၃၇၄၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၀၇)၊

ဧဝမဿေတံ သေနာသနံ ဘာဝနာနုရူပံ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဣဒမဿ အာနာပါနဿတိသမာဓိဘာဝနာနုရူပသေနာသနပရိဂ္ဂဟပရိဒီပန’’န္တိ။

အထ ဝါ ယသ္မာ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနပ္ပဘေဒေ မုဒ္ဓဘူတံ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ဝိသေသာဓိဂမဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရပဒဋ္ဌာနံ အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဣတ္ထိပုရိသဟတ္ထိအဿာဒိသဒ္ဒသမာကုလံ ဂါမန္တံ အပရိစ္စဇိတွာ န သုကရံ ဘာဝေတုံ၊ သဒ္ဒကဏ္ဋကတ္တာ ဈာနဿ။ အဂါမကေ ပန အရညေ သုကရံ ယောဂါဝစရေန ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ တဒေဝ ပါဒကံ ကတွာ သင်္ခါရေ သမ္မသိတွာ အဂ္ဂဖလံ အရဟတ္တံ သမ္ပာပုဏိတုံ။ တသ္မာဿ အနုရူပသေနာသနံ ဒဿေန္တော ဘဂဝါ ‘‘အရညဂတော ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။

ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာစရိယော ဝိယ ဟိ ဘဂဝါ၊ သော ယထာ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာစရိယော နဂရဘူမိံ ပဿိတွာ သုဋ္ဌု ဥပပရိက္ခိတွာ ‘‘ဧတ္ထ နဂရံ မာပေထာ’’တိ ဥပဒိသတိ၊ သောတ္ထိနာ စ နဂရေ နိဋ္ဌိတေ ရာဇကုလတော မဟာသက္ကာရံ လဘတိ၊ ဧဝမေဝ ယောဂါဝစရဿ အနုရူပသေနာသနံ ဥပပရိက္ခိတွာ ‘‘ဧတ္ထ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ဥပဒိသတိ၊ တတော တတ္ထ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုတ္တေန ယောဂိနာ ကမေန အရဟတ္တေ ပတ္တေ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝတ သော ဘဂဝါ’’တိ မဟန္တံ သက္ကာရံ လဘတိ။

အယံ ပန ဘိက္ခု ဒီပိသဒိသောတိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ မဟာဒီပိရာဇာ အရညေ တိဏဂဟနံ ဝါ ဝနဂဟနံ ဝါ ပဗ္ဗတဂဟနံ ဝါ နိဿာယ နိလီယိတွာ ဝနမဟိံသဂေါကဏ္ဏသူကရာဒယော မိဂေ ဂဏှာတိ၊ ဧဝမေဝ အယံ အရညာဒီသု ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇန္တော ဘိက္ခု ယထာက္ကမေန သောတာပတ္တိသကဒါဂါမိအနာဂါမိအရဟတ္တမဂ္ဂေ စေဝ အရိယဖလဉ္စ ဂဏှတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘ယထာပိ ဒီပိကော နာမ၊ နိလီယိတွာ ဂဏှတီ မိဂေ၊

တထေဝါယံ ဗုဒ္ဓပုတ္တော၊ ယုတ္တယောဂေါ ဝိပဿကော၊

အရညံ ပဝိသိတွာန၊ ဂဏှာတိ ဖလမုတ္တမ’’န္တိ။ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၆၅၊ ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၇၄၊ မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၀၇)၊

တေနဿ ပရက္ကမဇဝယောဂ္ဂဘူမိံ အရညသေနာသနံ ဒဿေန္တော ဘဂဝါ ‘‘အရညဂတော ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။

၂၁၈။ တတ္ထ အရညဂတောတိ ‘‘အရညန္တိ နိက္ခမိတွာ ဗဟိ ဣန္ဒခီလာ သဗ္ဗမေတံ အရည’’န္တိ (ဝိဘ။ ၅၂၉) စ၊ ‘‘အာရညကံ နာမ သေနာသနံ ပဉ္စဓနုသတိကံ ပစ္ဆိမ’’န္တိ (ပါရာ။ ၆၅၄) စ ဧဝံ ဝုတ္တလက္ခဏေသု အရညေသု ယံကိဉ္စိ ပဝိဝေကသုခံ အရညံ ဂတော။ ရုက္ခမူလဂတောတိ ရုက္ခသမီပံ ဂတော။ သုညာဂါရဂတောတိ သုညံ ဝိဝိတ္တောကာသံ ဂတော။ ဧတ္ထ စ ဌပေတွာ အရညဉ္စ ရုက္ခမူလဉ္စ အဝသေသသတ္တဝိဓသေနာသနဂတောပိ သုညာဂါရဂတောတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဧဝမဿ ဥတုတ္တယာနုကူလံ ဓာတုစရိယာနုကူလဉ္စ အာနာပါနဿတိဘာဝနာနုရူပံ သေနာသနံ ဥပဒိသိတွာ အလီနာနုဒ္ဓစ္စပက္ခိကံ သန္တံ ဣရိယာပထံ ဥပဒိသန္တော နိသီဒတီတိ အာဟ။ အထဿ နိသဇ္ဇာယ ဒဠှဘာဝံ အဿာသပဿာသာနံ ပဝတ္တနသုခတံ အာရမ္မဏပရိဂ္ဂဟူပါယဉ္စ ဒဿေန္တော ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပလ္လင်္ကန္တိ သမန္တတော ဦရုဗဒ္ဓါသနံ။ အာဘုဇိတွာတိ ဗန္ဓိတွာ။ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယာတိ ဥပရိမသရီရံ ဥဇုကံ ဌပေတွာ။ အဋ္ဌာရသပိဋ္ဌိကဏ္ဋကေ ကောဋိယာ ကောဋိံ ပဋိပါဒေတွာ။ ဧဝဉှိ နိသီဒန္တဿ စမ္မမံသနှာရူနိ န ပဏမန္တိ။ အထဿ ယာ တေသံ ပဏမနပ္ပစ္စယာ ခဏေ ခဏေ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ တာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တာသု အနုပ္ပဇ္ဇမာနာသု စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ န ပရိပတတိ၊ ဝုဒ္ဓိံ ဖာတိံ ဥပဂစ္ဆတိ။ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာတိ ကမ္မဋ္ဌာနာဘိမုခံ သတိံ ဌပယိတွာ။ အထ ဝါ ပရီတိ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌော။ မုခန္တိ နိယျာနဋ္ဌော။ သတီတိ ဥပဋ္ဌာနဋ္ဌော။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ပရိမုခံ သတိ’’န္တိ ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၄) ဝုတ္တနယေနပေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတြာယံ သင်္ခေပေါ၊ ပရိဂ္ဂဟိတနိယျာနံ သတိံ ကတွာတိ။

၂၁၉။ သောသတောဝ အဿသတိ သတော ပဿသတီတိ သော ဘိက္ခု ဧဝံ နိသီဒိတွာ ဧဝဉ္စ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ တံ သတိံ အဝိဇဟန္တော သတော ဧဝ အဿသတိ သတော ပဿသတိ၊ သတောကာရီ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒါနိ ယေဟာကာရေဟိ သတောကာရီ ဟောတိ၊ တေ ဒဿေတုံ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တောတိအာဒိမာဟ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ‘‘သော သတောဝ အဿသတိ သတော ပဿသတီ’’တိ ဧတဿေဝ ဝိဘင်္ဂေ –

‘‘ဗာတ္တိံသာယ အာကာရေဟိ သတော ကာရီ ဟောတိ။ ဒီဃံ အဿာသဝသေန စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ အဝိက္ခေပံ ပဇာနတော သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန သတော ကာရီ ဟောတိ။ ဒီဃံ ပဿာသဝသေန…ပေ… ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿာသဝသေန။ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ ပဿာသဝသေန စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ အဝိက္ခေပံ ပဇာနတော သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန သတော ကာရီ ဟောတီ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၅)။

တတ္ထ ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တောတိ ဒီဃံ ဝါ အဿာသံ ပဝတ္တယန္တော။ အဿာသောတိ ဗဟိ နိက္ခမနဝါတော။ ပဿာသောတိ အန္တော ပဝိသနဝါတောတိ ဝိနယဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ သုတ္တန္တဋ္ဌကထာသု ပန ဥပ္ပဋိပါဋိယာ အာဂတံ။ တတ္ထ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဂဗ္ဘသေယျကာနံ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမနကာလေ ပဌမံ အဗ္ဘန္တရဝါတော ဗဟိ နိက္ခမတိ။ ပစ္ဆာ ဗာဟိရဝါတော သုခုမရဇံ ဂဟေတွာ အဗ္ဘန္တရံ ပဝိသန္တော တာလုံ အာဟစ္စ နိဗ္ဗာယတိ။ ဧဝံ တာဝ အဿာသပဿာသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ယာ ပန တေသံ ဒီဃရဿတာ၊ သာ အဒ္ဓါနဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာ ဟိ ဩကာသဒ္ဓါနံ ဖရိတွာ ဌိတံ ဥဒကံ ဝါ ဝါလိကာ ဝါ ‘‘ဒီဃမုဒကံ ဒီဃာ ဝါလိကာ၊ ရဿမုဒကံ ရဿာ ဝါလိကာ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာပိ အဿာသပဿာသာ ဟတ္ထိသရီရေ စ အဟိသရီရေ စ တေသံ အတ္တဘာဝသင်္ခါတံ ဒီဃံ အဒ္ဓါနံ သဏိကံ ပူရေတွာ သဏိကမေဝ နိက္ခမန္တိ။ တသ္မာ ဒီဃာတိ ဝုစ္စန္တိ။ သုနခသသာဒီနံ အတ္တဘာဝသင်္ခါတံ ရဿံ အဒ္ဓါနံ သီဃံ ပူရေတွာ သီဃမေဝ နိက္ခမန္တိ၊ တသ္မာ ရဿာတိ ဝုစ္စန္တိ။ မနုဿေသု ပန ကေစိ ဟတ္ထိအဟိအာဒယော ဝိယ ကာလဒ္ဓါနဝသေန ဒီဃံ အဿသန္တိ စ ပဿသန္တိ စ။ ကေစိ သုနခသသာဒယော ဝိယ ရဿံ၊ တသ္မာ တေသံ ကာလဝသေန ဒီဃမဒ္ဓါနံ နိက္ခမန္တာ စ ပဝိသန္တာ စ တေ ‘‘ဒီဃာ’’ ဣတ္တရမဒ္ဓါနံ နိက္ခမန္တာ စ ပဝိသန္တာ စ ‘‘ရဿာ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တတြာယံ ဘိက္ခု နဝဟာကာရေဟိ ဒီဃံ အဿသန္တော ပဿသန္တော စ ‘‘ဒီဃံ အဿသာမိ၊ ပဿသာမီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ပဇာနတော စဿ ဧကေနာကာရေန ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ သမ္ပဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာဟ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၆) –

‘‘ကထံ ဒီဃံ အဿသန္တော ဒီဃံ အဿသာမီတိ ပဇာနာတိ။ ဒီဃံ ပဿသန္တော ဒီဃံ ပဿသာမီတိ ပဇာနာတိ။ ဒီဃံ အဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိ။ ဒီဃံ ပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ ပဿသတိ။ ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိပိ ပဿသတိပိ။ ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတောပိ ပဿသတောပိ ဆန္ဒော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဆန္ဒဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ အဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိ။ ဆန္ဒဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ ပဿာသံ…ပေ… ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိပိ ပဿသတိပိ။ ဆန္ဒဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတောပိ ပဿသတောပိ ပါမောဇ္ဇံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ပါမောဇ္ဇဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ အဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိ။ ပါမောဇ္ဇဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ ပဿာသံ…ပေ… ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတိပိ ပဿသတိပိ။ ပါမောဇ္ဇဝသေန တတော သုခုမတရံ ဒီဃံ အဿာသပဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ အဿသတောပိ ပဿသတောပိ ဒီဃံ အဿာသပဿာသာ စိတ္တံ ဝိဝတ္တတိ၊ ဥပေက္ခာ သဏ္ဌာတိ။ ဣမေဟိ နဝဟိ အာကာရေဟိ ဒီဃံ အဿာသပဿာသာ ကာယော။ ဥပဋ္ဌာနံ သတိ။ အနုပဿနာ ဉာဏံ။ ကာယော ဥပဋ္ဌာနံ၊ နော သတိ။ သတိ ဥပဋ္ဌာနဉ္စေဝ သတိ စ။ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန တံ ကာယံ အနုပဿတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ’’တိ။

ဧသ နယော ရဿပဒေပိ။ အယံ ပန ဝိသေသော၊ ယထာ ဧတ္ထ ‘‘ဒီဃံ အဿာသံ အဒ္ဓါနသင်္ခါတေ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝမိဓ ‘‘ရဿံ အဿာသံ ဣတ္တရသင်္ခါတေ အဿသတီ’’တိ အာဂတံ။ တသ္မာ ရဿဝသေန ယာဝ ‘‘တေန ဝုစ္စတိ ကာယေ ကာယာနုပဿနာသတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ’’တိ၊ တာဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ဧဝံ အယံ အဒ္ဓါနဝသေန ဣတ္တရဝသေန စ ဣမေဟာကာရေဟိ အဿာသပဿာသေ ပဇာနန္တော ဒီဃံ ဝါ အဿသန္တော ဒီဃံ အဿသာမီတိ ပဇာနာတိ…ပေ… ရဿံ ဝါ ပဿသန္တော ရဿံ ပဿသာမီတိ ပဇာနာတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ ပဇာနတော စဿ –

ဒီဃော ရဿော စ အဿာသော၊

ပဿာသောပိ စ တာဒိသော၊

စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ဝတ္တန္တိ၊

နာသိကဂ္ဂေဝ ဘိက္ခုနောတိ။ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၆၅)၊

၂၂၀။ သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမိ…ပေ… ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီတိ သကလဿ အဿာသကာယဿ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ ဝိဒိတံ ကရောန္တော ပါကဋံ ကရောန္တော အဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ သကလဿ ပဿာသကာယဿ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ ဝိဒိတံ ကရောန္တော ပါကဋံ ကရောန္တော ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဝိဒိတံ ကရောန္တော ပါကဋံ ကရောန္တော ဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တေန အဿသတိ စေဝ ပဿသတိ စ။ တသ္မာ ‘‘အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီ’’တိ သိက္ခတီတိ ဝုစ္စတိ။ ဧကဿ ဟိ ဘိက္ခုနော စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏဝိသဋေ အဿာသကာယေ ပဿာသကာယေ ဝါ အာဒိ ပါကဋော ဟောတိ၊ န မဇ္ဈပရိယောသာနံ။ သော အာဒိမေဝ ပရိဂ္ဂဟေတုံ သက္ကောတိ၊ မဇ္ဈပရိယောသာနေ ကိလမတိ။ ဧကဿ မဇ္ဈံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ န အာဒိပရိယောသာနံ။ ဧကဿ ပရိယောသာနံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ န အာဒိမဇ္ဈံ။ သော ပရိယောသာနံယေဝ ပရိဂ္ဂဟေတုံ သက္ကောတိ၊ အာဒိမဇ္ဈေ ကိလမတိ။ ဧကဿ သဗ္ဗမ္ပိ ပါကဋံ ဟောတိ၊ သော သဗ္ဗမ္ပိ ပရိဂ္ဂဟေတုံ သက္ကောတိ၊ န ကတ္ထစိ ကိလမတိ၊ တာဒိသေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ – ‘‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီတိ…ပေ… ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ။

တတ္ထ သိက္ခတီတိ ဧဝံ ဃဋတိ ဝါယမတိ။ ယော ဝါ တထာဘူတဿ သံဝရော၊ အယမေတ္ထ အဓိသီလသိက္ခာ။ ယော တထာဘူတဿ သမာဓိ၊ အယံ အဓိစိတ္တသိက္ခာ။ ယာ တထာဘူတဿ ပညာ၊ အယံ အဓိပညာသိက္ခာတိ ဣမာ တိဿော သိက္ခာယော တသ္မိံ အာရမ္မဏေ တာယ သတိယာ တေန မနသိကာရေန သိက္ခတိ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

တတ္ထ ယသ္မာ ပုရိမနယေ ကေဝလံ အဿသိတဗ္ဗံ ပဿသိတဗ္ဗမေဝ၊ န စ အညံ ကိဉ္စိ ကာတဗ္ဗံ။ ဣတော ပဋ္ဌာယ ပန ဉာဏုပ္ပာဒနာဒီသု ယောဂေါ ကရဏီယော။ တသ္မာ တတ္ထ အဿသာမီတိ ပဇာနာတိ ပဿသာမီတိ ပဇာနာတိစ္စေဝ ဝတ္တမာနကာလဝသေန ပါဠိံ ဝတွာ ဣတော ပဋ္ဌာယ ကတ္တဗ္ဗဿ ဉာဏုပ္ပာဒနာဒိနော အာကာရဿ ဒဿနတ္ထံ သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿသိဿာမီတိအာဒိနာ နယေန အနာဂတဝစနဝသေန ပါဠိ အာရောပိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပဿမ္ဘယံကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီတိ…ပေ… ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီတိ ဩဠာရိကံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿမ္ဘေန္တော ပဋိပ္ပဿမ္ဘေန္တော နိရောဓေန္တော ဝူပသမေန္တော အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ တတြ ဧဝံ ဩဠာရိကသုခုမတာ စ ပဿဒ္ဓိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣမဿ ဟိ ဘိက္ခုနော ပုဗ္ဗေ အပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ကာယော စ စိတ္တဉ္စ သဒရထာ ဟောန္တိ ဩဠာရိကာ။ ကာယစိတ္တာနံ ဩဠာရိကတ္တေ အဝူပသန္တေ အဿာသပဿာသာပိ ဩဠာရိကာ ဟောန္တိ၊ ဗလဝတရာ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ၊ နာသိကာ နပ္ပဟောတိ၊ မုခေန အဿသန္တောပိ ပဿသန္တောပိ တိဋ္ဌတိ။ ယဒါ ပနဿ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ ပရိဂ္ဂဟိတာ ဟောန္တိ၊ တဒါ တေ သန္တာ ဟောန္တိ ဝူပသန္တာ။ တေသု ဝူပသန္တေသု အဿာသပဿာသာ သုခုမာ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ၊ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’’တိ ဝိစေတဗ္ဗတာကာရပ္ပတ္တာ ဟောန္တိ။

သေယျထာပိ ပုရိသဿ ဓာဝိတွာ၊ ပဗ္ဗတာ ဝါ ဩရောဟိတွာ၊ မဟာဘာရံ ဝါ သီသတော ဩရောပေတွာ ဌိတဿ ဩဠာရိကာ အဿာသပဿာသာ ဟောန္တိ၊ နာသိကာ နပ္ပဟောတိ၊ မုခေန အဿသန္တောပိ ပဿသန္တောပိ တိဋ္ဌတိ။ ယဒါ ပနေသ တံ ပရိဿမံ ဝိနောဒေတွာ နှတွာ စ ပိဝိတွာ စ အလ္လသာဋကံ ဟဒယေ ကတွာ သီတာယ ဆာယာယ နိပန္နော ဟောတိ၊ အထဿ တေ အဿာသပဿာသာ သုခုမာ ဟောန္တိ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ နတ္ထီ’’တိ ဝိစေတဗ္ဗတာကာရပ္ပတ္တာ၊ ဧဝမေဝ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ပုဗ္ဗေ အပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ကာယော စ…ပေ… ဝိစေတဗ္ဗတာကာရပ္ပတ္တာ ဟောန္တိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? တထာ ဟိဿ ပုဗ္ဗေ အပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ‘‘ဩဠာရိကောဠာရိကေ ကာယသင်္ခါရေ ပဿမ္ဘေမီ’’တိ အာဘောဂသမန္နာဟာရမနသိကာရပစ္စဝေက္ခဏာ နတ္ထိ၊ ပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ပန အတ္ထိ။ တေနဿ အပရိဂ္ဂဟိတကာလတော ပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ကာယသင်္ခါရော သုခုမော ဟောတိ။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘သာရဒ္ဓေ ကာယေ စိတ္တေ စ၊ အဓိမတ္တံ ပဝတ္တတိ၊

အသာရဒ္ဓမှိ ကာယမှိ၊ သုခုမံ သမ္ပဝတ္တတီ’’တိ။ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၆၅)၊

၂၂၁။ ပရိဂ္ဂဟေပိ ဩဠာရိကော၊ ပဌမဇ္ဈာနုပစာရေ သုခုမော။ တသ္မိမ္ပိ ဩဠာရိကော၊ ပဌမဇ္ဈာနေ သုခုမော။ ပဌမဇ္ဈာနေ စ ဒုတိယဇ္ဈာနုပစာရေ စ ဩဠာရိကော၊ ဒုတိယဇ္ဈာနေ သုခုမော။ ဒုတိယဇ္ဈာနေ စ တတိယဇ္ဈာနုပစာရေ စ ဩဠာရိကော၊ တတိယဇ္ဈာနေ သုခုမော။ တတိယဇ္ဈာနေ စ စတုတ္ထဇ္ဈာနုပစာရေ စ ဩဠာရိကော၊ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ အတိသုခုမော အပ္ပဝတ္တိမေဝ ပါပုဏာတီတိ။ ဣဒံ တာဝ ဒီဃဘာဏကသံယုတ္တဘာဏကာနံ မတံ။

မဇ္ဈိမဘာဏကာ ပန ပဌမဇ္ဈာနေ ဩဠာရိကော၊ ဒုတိယဇ္ဈာနုပစာရေ သုခုမောတိ ဧဝံ ဟေဋ္ဌိမဟေဋ္ဌိမဇ္ဈာနတော ဥပရူပရိဇ္ဈာနုပစာရေပိ သုခုမတရမိစ္ဆန္တိ။ သဗ္ဗေသညေဝ ပန မတေန အပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ပဝတ္တကာယသင်္ခါရော ပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ ပရိဂ္ဂဟိတကာလေ ပဝတ္တကာယသင်္ခါရော ပဌမဇ္ဈာနုပစာရေ…ပေ… စတုတ္ထဇ္ဈာနုပစာရေ ပဝတ္တကာယသင်္ခါရော စတုတ္ထဇ္ဈာနေ ပဋိပ္ပဿမ္ဘတိ။ အယံ တာဝ သမထေ နယော။

ဝိပဿနာယံ ပန အပရိဂ္ဂဟေ ပဝတ္တော ကာယသင်္ခါရော ဩဠာရိကော၊ မဟာဘူတပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ ဥပါဒါရူပပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ သကလရူပပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ အရူပပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ ရူပါရူပပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ သပ္ပစ္စယနာမရူပပရိဂ္ဂဟေ သုခုမော။ သောပိ ဩဠာရိကော၊ လက္ခဏာရမ္မဏိကဝိပဿနာယ သုခုမော။ သောပိ ဒုဗ္ဗလဝိပဿနာယ ဩဠာရိကော၊ ဗလဝဝိပဿနာယ သုခုမော။ တတ္ထ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပုရိမဿ ပုရိမဿ ပစ္ဆိမေန ပစ္ဆိမေန ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝမေတ္ထ ဩဠာရိကသုခုမတာ စ ပဿဒ္ဓိ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇၁) ပနဿ သဒ္ဓိံ စောဒနာသောဓနာဟိ ဧဝမတ္ထော ဝုတ္တော –

‘‘ကထံ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမိ…ပေ… ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ? ကတမေ ကာယသင်္ခါရာ? ဒီဃံ အဿာသပဿာသာ ကာယိကာ ဧတေ ဓမ္မာ ကာယပဋိဗဒ္ဓါ ကာယသင်္ခါရာ။ တေ ကာယသင်္ခါရေ ပဿမ္ဘေန္တော နိရောဓေန္တော ဝူပသမေန္တော သိက္ခတိ…ပေ… ယထာရူပေဟိ ကာယသင်္ခါရေဟိ ကာယဿ အာနမနာ၊ ဝိနမနာ၊ သန္နမနာ၊ ပဏမနာ၊ ဣဉ္ဇနာ၊ ဖန္ဒနာ၊ စလနာ၊ ကမ္ပနာ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ၊ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ယထာရူပေဟိ ကာယသင်္ခါရေဟိ ကာယဿ န အာနမနာ၊ န ဝိနမနာ၊ န သန္နမနာ၊ န ပဏမနာ၊ အနိဉ္ဇနာ၊ အဖန္ဒနာ၊ အစလနာ၊ အကမ္ပနာ သန္တံ သုခုမံ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။

‘‘ဣတိ ကိရ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ သန္တေ ဝါတူပလဒ္ဓိယာ စ ပဘာဝနာ န ဟောတိ။ အဿာသပဿာသာနဉ္စ ပဘာဝနာ န ဟောတိ။ အာနာပါနဿတိယာ စ ပဘာဝနာ န ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ စ ပဘာဝနာ န ဟောတိ၊ န စ နံ တံ သမာပတ္တိံ ပဏ္ဍိတာ သမာပဇ္ဇန္တိပိ ဝုဋ္ဌဟန္တိပိ။

‘‘ဣတိ ကိရ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ သန္တေ ဝါတူပလဒ္ဓိယာ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အဿာသပဿာသာနဉ္စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိယာ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ တဉ္စ နံ သမာပတ္တိံ ပဏ္ဍိတာ သမာပဇ္ဇန္တိပိ ဝုဋ္ဌဟန္တိပိ။ ယထာ ကထံ ဝိယ?

‘‘သေယျထာပိ ကံသေ အာကောဋိတေ ပဌမံ ဩဠာရိကာ သဒ္ဒါ ပဝတ္တန္တိ။ ဩဠာရိကာနံ သဒ္ဒါနံ နိမိတ္တံ သုဂဟိတတ္တာ သုမနသိကတတ္တာ သူပဓာရိတတ္တာ နိရုဒ္ဓေပိ ဩဠာရိကေ သဒ္ဒေ အထ ပစ္ဆာ သုခုမကာ သဒ္ဒါ ပဝတ္တန္တိ။ သုခုမကာနံ သဒ္ဒါနံ နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတတ္တာ သုမနသိကတတ္တာ သူပဓာရိတတ္တာ နိရုဒ္ဓေပိ သုခုမကေ သဒ္ဒေ အထ ပစ္ဆာ သုခုမသဒ္ဒနိမိတ္တာရမ္မဏတာပိ စိတ္တံ ပဝတ္တတိ၊ ဧဝမေဝ ပဌမံ ဩဠာရိကာ အဿာသပဿာသာ ပဝတ္တန္တိ။ ဩဠာရိကာနံ အဿာသပဿာသာနံ နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတတ္တာ သုမနသိကတတ္တာ သူပဓာရိတတ္တာ နိရုဒ္ဓေပိ ဩဠာရိကေ အဿာသပဿာသေ အထ ပစ္ဆာ သုခုမကာ အဿာသပဿာသာ ပဝတ္တန္တိ။ သုခုမကာနံ အဿာသပဿာသာနံ နိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတတ္တာ သုမနသိကတတ္တာ သူပဓာရိတတ္တာ နိရုဒ္ဓေပိ သုခုမကေ အဿာသပဿာသေ အထ ပစ္ဆာ သုခုမအဿာသပဿာသနိမိတ္တာရမ္မဏတာပိ စိတ္တံ န ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ။

‘‘ဧဝံ သန္တေ ဝါတူပလဒ္ဓိယာ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အဿာသပဿာသာနဉ္စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိယာ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိဿ စ ပဘာဝနာ ဟောတိ၊ တဉ္စ နံ သမာပတ္တိံ ပဏ္ဍိတာ သမာပဇ္ဇန္တိပိ ဝုဋ္ဌဟန္တိပိ။ ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿာသပဿာသာ ကာယော၊ ဥပဋ္ဌာနံ သတိ၊ အနုပဿနာ ဉာဏံ၊ ကာယော ဥပဋ္ဌာနံ၊ နော သတိ၊ သတိ ဥပဋ္ဌာနဉ္စေဝ သတိ စ၊ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန တံ ကာယံ အနုပဿတိ။ တေန ဝုစ္စတိ ကာယေ ကာယာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာ’’တိ။

အယံ တာဝေတ္ထ ကာယာနုပဿနာဝသေန ဝုတ္တဿ ပဌမစတုက္ကဿ အနုပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ။

၂၂၂။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ ဣဒမေဝ စတုက္ကံ အာဒိကမ္မိကဿ ကမ္မဋ္ဌာနဝသေန ဝုတ္တံ။ ဣတရာနိ ပန တီဏိ စတုက္ကာနိ ဧတ္ထ ပတ္တဇ္ဈာနဿ ဝေဒနာစိတ္တဓမ္မာနုပဿနာဝသေန ဝုတ္တာနိ။ တသ္မာ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတွာ အာနာပါနစတုတ္ထဇ္ဈာနပဒဋ္ဌာနာယ ဝိပဿနာယ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုကာမေန အာဒိကမ္မိကေန ကုလပုတ္တေန ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ သီလပရိသောဓနာဒီနိ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကတွာ ဝုတ္တပ္ပကာရဿ အာစရိယဿ သန္တိကေ ပဉ္စသန္ဓိကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။

တတြိမေ ပဉ္စ သန္ဓယော ဥဂ္ဂဟော၊ ပရိပုစ္ဆာ၊ ဥပဋ္ဌာနံ၊ အပ္ပနာ၊ လက္ခဏန္တိ။ တတ္ထ ဥဂ္ဂဟော နာမ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ဥဂ္ဂဏှနံ။ ပရိပုစ္ဆာ နာမ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ပရိပုစ္ဆနာ။ ဥပဋ္ဌာနံ နာမ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ဥပဋ္ဌာနံ။ အပ္ပနာ နာမ ကမ္မဋ္ဌာနဿ အပ္ပနာ။ လက္ခဏံ နာမ ကမ္မဋ္ဌာနဿ လက္ခဏံ။ ‘‘ဧဝံလက္ခဏမိဒံ ကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိ ကမ္မဋ္ဌာနသဘာဝူပဓာရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဧဝံ ပဉ္စသန္ဓိကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဏှန္တော အတ္တနာပိ န ကိလမတိ၊ အာစရိယမ္ပိ န ဝိဟေသေတိ။ တသ္မာ ထောကံ ဥဒ္ဒိသာပေတွာ ဗဟုကာလံ သဇ္ဈာယိတွာ ဧဝံ ပဉ္စသန္ဓိကံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥဂ္ဂဟေတွာ အာစရိယဿ သန္တိကေ ဝါ အညတြ ဝါ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တပ္ပကာရေ သေနာသနေ ဝသန္တေန ဥပစ္ဆိန္နခုဒ္ဒကပလိဗောဓေန ကတဘတ္တကိစ္စေန ဘတ္တသမ္မဒံ ပဋိဝိနောဒေတွာ သုခနိသိန္နေန ရတနတ္တယဂုဏာနုဿရဏေန စိတ္တံ သမ္ပဟံသေတွာ အာစရိယုဂ္ဂဟတော ဧကပဒမ္ပိ အသမ္မုယှန္တေန ဣဒံ အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိ ကာတဗ္ဗံ။ တတြာယံ မနသိကာရဝိဓိ –

၂၂၃။

ဂဏနာ အနုဗန္ဓနာ၊ ဖုသနာ ဌပနာ သလ္လက္ခဏာ၊

ဝိဝဋ္ဋနာ ပါရိသုဒ္ဓိ၊ တေသဉ္စ ပဋိပဿနာတိ။

တတ္ထ ဂဏနာတိ ဂဏနာယေဝ။ အနုဗန္ဓနာတိ အနုဝဟနာ။ ဖုသနာတိ ဖုဋ္ဌဋ္ဌာနံ။ ဌပနာတိ အပ္ပနာ။ သလ္လက္ခဏာတိ ဝိပဿနာ။ ဝိဝဋ္ဋနာတိ မဂ္ဂေါ။ ပါရိသုဒ္ဓီတိ ဖလံ။ တေသဉ္စ ပဋိပဿနာတိ ပစ္စဝေက္ခဏာ။

တတ္ထ ဣမိနာ အာဒိကမ္မိကေန ကုလပုတ္တေန ပဌမံ ဂဏနာယ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိ ကာတဗ္ဗံ ။ ဂဏေန္တေန စ ပဉ္စန္နံ ဟေဋ္ဌာ န ဌပေတဗ္ဗံ။ ဒသန္နံ ဥပရိ န နေတဗ္ဗံ။ အန္တရာ ခဏ္ဍံ န ဒဿေတဗ္ဗံ။ ပဉ္စန္နံ ဟေဋ္ဌာ ဌပေန္တဿ ဟိ သမ္ဗာဓေ ဩကာသေ စိတ္တုပ္ပာဒေါ ဝိပ္ဖန္ဒတိ သမ္ဗာဓေ ဝဇေ သန္နိရုဒ္ဓဂေါဂဏော ဝိယ။ ဒသန္နမ္ပိ ဥပရိ နေန္တဿ ဂဏနနိဿိတကော စိတ္တုပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ အန္တရာ ခဏ္ဍံ ဒဿေန္တဿ ‘‘သိခါပ္ပတ္တံ နု ခေါ မေ ကမ္မဋ္ဌာနံ၊ နော’’တိ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတိ။ တသ္မာ ဧတေ ဒေါသေ ဝဇ္ဇေတွာ ဂဏေတဗ္ဗံ။

ဂဏေန္တေန စ ပဌမံ ဒန္ဓဂဏနာယ ဓညမာပကဂဏနာယ ဂဏေတဗ္ဗံ။ ဓညမာပကော ဟိ နာဠိံ ပူရေတွာ ‘‘ဧက’’န္တိ ဝတွာ ဩကိရတိ။ ပုန ပူရေန္တော ကိဉ္စိ ကစဝရံ ဒိသွာ တံ ဆဍ္ဍေန္တော ‘‘ဧကံ ဧက’’န္တိ ဝဒတိ။ ဧသ နယော ဒွေ ဒွေတိအာဒီသု။ ဧဝမေဝ ဣမိနာပိ အဿာသပဿာသေသု ယော ဥပဋ္ဌာတိ၊ တံ ဂဟေတွာ ‘‘ဧကံ ဧက’’န္တိ အာဒိံ ကတွာ ယာဝ ‘‘ဒသ ဒသာ’’တိ ပဝတ္တမာနံ ပဝတ္တမာနံ ဥပလက္ခေတွာဝ ဂဏေတဗ္ဗံ။ တဿ ဧဝံ ဂဏယတော နိက္ခမန္တာ စ ပဝိသန္တာ စ အဿာသပဿာသာ ပါကဋာ ဟောန္တိ။

အထာနေန တံ ဒန္ဓဂဏနံ ဓညမာပကဂဏနံ ပဟာယ သီဃဂဏနာယ ဂေါပါလကဂဏနာယ ဂဏေတဗ္ဗံ။ ဆေကော ဟိ ဂေါပါလကော သက္ခရာဒယော ဥစ္ဆင်္ဂေန ဂဟေတွာ ရဇ္ဇုဒဏ္ဍဟတ္ထော ပါတောဝ ဝဇံ ဂန္တွာ ဂါဝေါ ပိဋ္ဌိယံ ပဟရိတွာ ပလိဃတ္ထမ္ဘမတ္ထကေ နိသိန္နော ဒွါရပ္ပတ္တံ ဒွါရပ္ပတ္တံယေဝ ဂါဝိံ ဧကာ ဒွေတိ သက္ခရံ ခိပိတွာ ဂဏေတိ။ တိယာမရတ္တိံ သမ္ဗာဓေ ဩကာသေ ဒုက္ခံ ဝုတ္ထဂေါဂဏော နိက္ခမန္တော နိက္ခမန္တော အညမညံ ဥပနိဃံသန္တော ဝေဂေန ဝေဂေန ပုဉ္ဇပုဉ္ဇော ဟုတွာ နိက္ခမတိ။ သော ဝေဂေန ဝေဂေန ‘‘တီဏိ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဒသာ’’တိ ဂဏေတိယေဝ၊ ဧဝမိမဿာပိ ပုရိမနယေန ဂဏယတော အဿာသပဿာသာ ပါကဋာ ဟုတွာ သီဃံ သီဃံ ပုနပ္ပုနံ သဉ္စရန္တိ။ တတောနေန ‘‘ပုနပ္ပုနံ သဉ္စရန္တီ’’တိ ဉတွာ အန္တော စ ဗဟိ စ အဂဟေတွာ ဒွါရပ္ပတ္တံ ဒွါရပ္ပတ္တံယေဝ ဂဟေတွာ ‘‘ဧကော ဒွေ တီဏိ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဆ။ ဧကော ဒွေ တီဏိ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဆ သတ္တ…ပေ… အဋ္ဌ၊ နဝ၊ ဒသာ’’တိ သီဃံ သီယံ ဂဏေတဗ္ဗမေဝ။ ဂဏနပဋိဗဒ္ဓေ ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနေ ဂဏနဗလေနေဝ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ၊ အရိတ္တုပတ္ထမ္ဘနဝသေန စဏ္ဍသောတေ နာဝါဋ္ဌပနမိဝ။

တဿေဝံ သီဃံ သီဃံ ဂဏယတော ကမ္မဋ္ဌာနံ နိရန္တရံ ပဝတ္တံ ဝိယ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။ အထ နိရန္တရံ ပဝတ္တတီတိ ဉတွာ အန္တော စ ဗဟိ စ ဝါတံ အပရိဂ္ဂဟေတွာ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဂေန ဝေဂေန ဂဏေတဗ္ဗံ။ အန္တော ပဝိသနဝါတေန ဟိ သဒ္ဓိံ စိတ္တံ ပဝေသယတော အဗ္ဘန္တရံ ဝါတဗ္ဘာဟတံ မေဒပူရိတံ ဝိယ ဟောတိ။ ဗဟိ နိက္ခမနဝါတေန သဒ္ဓိံ စိတ္တံ နီဟရတော ဗဟိဒ္ဓါ ပုထုတ္တာရမ္မဏေ စိတ္တံ ဝိက္ခိပတိ။ ဖုဋ္ဌဖုဋ္ဌောကာသေ ပန သတိံ ဌပေတွာ ဘာဝေန္တဿေဝ ဘာဝနာ သမ္ပဇ္ဇတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အန္တော စ ဗဟိ စ ဝါတံ အပရိဂ္ဂဟေတွာ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဂေန ဝေဂေန ဂဏေတဗ္ဗ’’န္တိ။

ကီဝစိရံ ပနေတံ ဂဏေတဗ္ဗန္တိ? ယာဝ ဝိနာ ဂဏနာယ အဿာသပဿာသာရမ္မဏေ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ။ ဗဟိဝိသဋဝိတက္ကဝိစ္ဆေဒံ ကတွာ အဿာသပဿာသာရမ္မဏေ သတိသဏ္ဌာပနတ္ထံယေဝ ဟိ ဂဏနာတိ။

၂၂၄။ ဧဝံ ဂဏနာယ မနသိ ကတွာ အနုဗန္ဓနာယ မနသိ ကာတဗ္ဗံ။ အနုဗန္ဓနာ နာမ ဂဏနံ ပဋိသံဟရိတွာ သတိယာ နိရန္တရံ အဿာသပဿာသာနံ အနုဂမနံ။ တဉ္စ ခေါ န အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနာနုဂမနဝသေန။ ဗဟိနိက္ခမနဝါတဿ ဟိ နာဘိ အာဒိ၊ ဟဒယံ မဇ္ဈံ၊ နာသိကဂ္ဂံ ပရိယောသာနံ။ အဗ္ဘန္တရံ ပဝိသနဝါတဿ နာသိကဂ္ဂံ အာဒိ၊ ဟဒယံ မဇ္ဈံ နာဘိ ပရိယောသာနံ။ တဉ္စဿ အနုဂစ္ဆတော ဝိက္ခေပဂတံ စိတ္တံ သာရဒ္ဓါယ စေဝ ဟောတိ ဣဉ္ဇနာယ စ။ ယထာဟ –

‘‘အဿာသာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ သတိယာ အနုဂစ္ဆတော အဇ္ဈတ္တံ ဝိက္ခေပဂတေန စိတ္တေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓါ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စ။ ပဿာသာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ သတိယာ အနုဂစ္ဆတော ဗဟိဒ္ဓါ ဝိက္ခေပဂတေန စိတ္တေန ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ သာရဒ္ဓါ စ ဟောန္တိ ဣဉ္ဇိတာ စ ဖန္ဒိတာ စာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၅၇)။

တသ္မာ အနုဗန္ဓနာယ မနသိကရောန္တေန အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနဝသေန န မနသိ ကာတဗ္ဗံ။ အပိစ ခေါ ဖုသနာဝသေန စ ဌပနာဝသေန စ မနသိ ကာတဗ္ဗံ။ ဂဏနာနုဗန္ဓနာဝသေန ဝိယ ဟိ ဖုသနာဌပနာဝသေန ဝိသုံ မနသိကာရော နတ္ထိ။ ဖုဋ္ဌဖုဋ္ဌဋ္ဌာနေယေဝ ပန ဂဏေန္တော ဂဏနာယ စ ဖုသနာယ စ မနသိ ကရောတိ။ တတ္ထေဝ ဂဏနံ ပဋိသံဟရိတွာ တေ သတိယာ အနုဗန္ဓန္တော၊ အပ္ပနာဝသေန စ စိတ္တံ ဌပေန္တော အနုဗန္ဓနာယ စ ဖုသနာယ စ ဌပနာယ စ မနသိ ကရောတီတိ ဝုစ္စတိ။ သွာယမတ္ထော အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တပင်္ဂုဠဒေါဝါရိကူပမာဟိ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ဝုတ္တကကစူပမာယ စ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၂၅။ တတြာယံ ပင်္ဂုဠောပမာ – သေယျထာပိ ပင်္ဂုဠော ဒေါလာယ ကီဠတံ မာတာပုတ္တာနံ ဒေါလံ ခိပိတွာ တတ္ထေဝ ဒေါလာထမ္ဘမူလေ နိသိန္နော ကမေန အာဂစ္ဆန္တဿ စ ဂစ္ဆန္တဿ စ ဒေါလာဖလကဿ ဥဘော ကောဋိယော မဇ္ဈဉ္စ ပဿတိ၊ န စ ဥဘောကောဋိမဇ္ဈာနံ ဒဿနတ္ထံ ဗျာဝဋော ဟောတိ၊ ဧဝမေဝါယံ ဘိက္ခု သတိဝသေန ဥပနိဗန္ဓနထမ္ဘမူလေ ဌတွာ အဿာသပဿာသဒေါလံ ခိပိတွာ တတ္ထေဝ နိမိတ္တေ သတိယာ နိသီဒန္တော ကမေန အာဂစ္ဆန္တာနဉ္စ ဂစ္ဆန္တာနဉ္စ ဖုဋ္ဌဋ္ဌာနေ အဿာသပဿာသာနံ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ သတိယာ အနုဂစ္ဆန္တော တတ္ထ စ စိတ္တံ ဌပေန္တော ပဿတိ၊ န စ တေသံ ဒဿနတ္ထံ ဗျာဝဋော ဟောတိ၊ အယံ ပင်္ဂုဠောပမာ။

၂၂၆။ အယံ ပန ဒေါဝါရိကူပမာ – သေယျထာပိ ဒေါဝါရိကော နဂရဿ အန္တော စ ဗဟိ စ ပုရိသေ ‘‘ကော တွံ၊ ကုတော ဝါ အာဂတော၊ ကုဟိံ ဝါ ဂစ္ဆသိ၊ ကိံ ဝါ တေ ဟတ္ထေ’’တိ န ဝီမံသတိ။ န ဟိ တဿ တေ ဘာရာ၊ ဒွါရပ္ပတ္တံ ဒွါရပ္ပတ္တံယေဝ ပန ဝီမံသတိ၊ ဧဝမေဝ ဣမဿ ဘိက္ခုနော အန္တောပဝိဋ္ဌဝါတာ စ ဗဟိနိက္ခန္တဝါတာ စ န ဘာရာ ဟောန္တိ၊ ဒွါရပ္ပတ္တာ ဒွါရပ္ပတ္တာယေဝ ဘာရာတိ အယံ ဒေါဝါရိကူပမာ။

၂၂၇။ ကကစူပမာ ပန အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘နိမိတ္တံ အဿာသပဿာသာ၊ အနာရမ္မဏမေကစိတ္တဿ၊

အဇာနတော စ တယော ဓမ္မေ၊ ဘာဝနာ နုပလဗ္ဘတိ။

‘‘နိမိတ္တံ အဿာသပဿာသာ၊ အနာရမ္မဏမေကစိတ္တဿ၊

ဇာနတော စ တယော ဓမ္မေ၊ ဘာဝနာ ဥပလဗ္ဘတီ’’တိ။ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၅၉)၊

‘‘ကထံ ဣမေ တယော ဓမ္မာ ဧကစိတ္တဿ အာရမ္မဏာ န ဟောန္တိ၊ န စိမေ တယော ဓမ္မာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ န စ စိတ္တံ ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ၊ ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ၊ ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ၊ ဝိသေသမဓိ ဂစ္ဆတိ? သေယျထာပိ ရုက္ခော သမေ ဘူမိဘာဂေ နိက္ခိတ္တော၊ တမေနံ ပုရိသော ကကစေန ဆိန္ဒေယျ။ ရုက္ခေ ဖုဋ္ဌကကစဒန္တာနံ ဝသေန ပုရိသဿ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ၊ န အာဂတေ ဝါ ဂတေ ဝါ ကကစဒန္တေ မနသိ ကရောတိ၊ န အာဂတာ ဝါ ဂတာ ဝါ ကကစဒန္တာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ၊ ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ၊ ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ။

‘‘ယထာ ရုက္ခော သမေ ဘူမိဘာဂေ နိက္ခိတ္တော၊ ဧဝံ ဥပနိဗန္ဓနာနိမိတ္တံ။ ယထာ ကကစဒန္တာ၊ ဧဝံ အဿာသပဿာသာ။ ယထာ ရုက္ခေ ဖုဋ္ဌကကစဒန္တာနံ ဝသေန ပုရိသဿ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ၊ န အာဂတေ ဝါ ဂတေ ဝါ ကကစဒန္တေ မနသိ ကရောတိ၊ န အာဂတာ ဝါ ဂတာ ဝါ ကကစဒန္တာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ၊ ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ၊ ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ၊ ဧဝမေဝ ဘိက္ခု နာသိကဂ္ဂေ ဝါ မုခနိမိတ္တေ ဝါ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတွာ နိသိန္နော ဟောတိ၊ န အာဂတေ ဝါ ဂတေ ဝါ အဿာသပဿာသေ မနသိ ကရောတိ၊ န စ အာဂတာ ဝါ ဂတာ ဝါ အဿာသပဿာသာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ၊ ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ၊ ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ။

‘‘ပဓာနန္တိ ကတမံ ပဓာနံ? အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ ကမ္မနိယံ ဟောတိ၊ ဣဒံ ပဓာနံ။ ကတမော ပယောဂေါ? အာရဒ္ဓဝီရိယဿ ဥပက္ကိလေသာ ပဟီယန္တိ၊ ဝိတက္ကာ ဝူပသမန္တိ၊ အယံ ပယောဂေါ။ ကတမော ဝိသေသော? အာရဒ္ဓဝီရိယဿ သံယောဇနာ ပဟီယန္တိ၊ အနုသယာ ဗျန္တီ ဟောန္တိ၊ အယံ ဝိသေသော။ ဧဝံ ဣမေ တယော ဓမ္မာ ဧကစိတ္တဿ အာရမ္မဏာ န ဟောန္တိ၊ န စိမေ တယော ဓမ္မာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ န စ စိတ္တံ ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ၊ ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ၊ ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ၊ ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၅၉)။

‘‘အာနာပါနဿတိ ယဿ၊ ပရိပုဏ္ဏာ သုဘာဝိတာ၊

အနုပုဗ္ဗံ ပရိစိတာ၊ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတာ၊

သော ဣမံ လောကံ ပဘာသေတိ၊ အဗ္ဘာ မုတ္တောဝ စန္ဒိမာ’’တိ။ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၆၀)၊

အယံ ကကစူပမာ။ ဣဓ ပနဿ အာဂတာဂတဝသေန အမနသိကာရမတ္တမေဝ ပယောဇနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၂၂၈။ ဣဒံ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောတော ကဿစိ န စိရေနေဝ နိမိတ္တဉ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အဝသေသဈာနင်္ဂပဋိမဏ္ဍိတာ အပ္ပနာသင်္ခါတာ ဌပနာ စ သမ္ပဇ္ဇတိ။ ကဿစိ ပန ဂဏနာဝသေနေဝ မနသိကာရကာလတော ပဘုတိ အနုက္ကမတော ဩဠာရိကအဿာသပဿာသနိရောဓဝသေန ကာယဒရထေ ဝူပသန္တေ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ လဟုကံ ဟောတိ၊ သရီရံ အာကာသေ လင်္ဃနာကာရပ္ပတ္တံ ဝိယ ဟောတိ။ ယထာ သာရဒ္ဓကာယဿ မဉ္စေ ဝါ ပီဌေ ဝါ နိသီဒတော မဉ္စပီဌံ ဩနမတိ၊ ဝိကူဇတိ၊ ပစ္စတ္ထရဏံ ဝလိံ ဂဏှာတိ။ အသာရဒ္ဓကာယဿ ပန နိသီဒတော နေဝ မဉ္စပီဌံ ဩနမတိ၊ န ဝိကူဇတိ၊ န ပစ္စတ္ထရဏံ ဝလိံ ဂဏှာတိ၊ တူလပိစုပူရိတံ ဝိယ မဉ္စပီဌံ ဟောတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အသာရဒ္ဓါ ကာယော လဟုကော ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ဂဏနာဝသေန မနသိကာရကာလတော ပဘုတိ အနုက္ကမတော ဩဠာရိကအဿာသပဿာသနိရောဓဝသေန ကာယဒရထေ ဝူပသန္တေ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ လဟုကံ ဟောတိ၊ သရီရံ အာကာသေ လင်္ဃနာကာရပ္ပတ္တံ ဝိယ ဟောတိ။

တဿ ဩဠာရိကေ အဿာသပဿာသေ နိရုဒ္ဓေ သုခုမဿာသပဿာသနိမိတ္တာရမ္မဏံ စိတ္တံ ပဝတ္တတိ။ တသ္မိမ္ပိ နိရုဒ္ဓေ အပရာပရံ တတော သုခုမတရံ သုခုမတရံ နိမိတ္တာရမ္မဏံ ပဝတ္တတိယေဝ။ ကထံ? ယထာ ပုရိသော မဟတိယာ လောဟသလာကာယ ကံသထာလံ အာကောဋေယျ၊ ဧကပ္ပဟာရေန မဟာသဒ္ဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တဿ ဩဠာရိကသဒ္ဒါရမ္မဏံ စိတ္တံ ပဝတ္တေယျ။ နိရုဒ္ဓေ ဩဠာရိကေ သဒ္ဒေ အထ ပစ္ဆာ သုခုမသဒ္ဒနိမိတ္တာရမ္မဏံ၊ တသ္မိမ္ပိ နိရုဒ္ဓေ အပရာပရံ တတော သုခုမတရံ သုခုမတရံ သဒ္ဒနိမိတ္တာရမ္မဏံ ပဝတ္တတေဝ၊ ဧဝန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တမ္ပိစေတံ – ‘‘သေယျထာပိ ကံသေ အာကောဋိတေ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇၁) ဝိတ္ထာရော။

၂၂၉။ ယထာ ဟိ အညာနိ ကမ္မဋ္ဌာနာနိ ဥပရူပရိ ဝိဘူတာနိ ဟောန္တိ၊ န တထာ ဣဒံ။ ဣဒံ ပန ဥပရူပရိ ဘာဝေန္တဿ သုခုမတ္တံ ဂစ္ဆတိ၊ ဥပဋ္ဌာနမ္ပိ န ဥပဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ အနုပဋ္ဌဟန္တေ ပန တသ္မိံ တေန ဘိက္ခုနာ ဥဋ္ဌာယာသနာ စမ္မခဏ္ဍံ ပပ္ဖောဋေတွာ န ဂန္တဗ္ဗံ။ ကိံ ကာတဗ္ဗံ? ‘‘အာစရိယံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘နဋ္ဌံ ဒါနိ မေ ကမ္မဋ္ဌာန’’န္တိ ဝါ န ဝုဋ္ဌာတဗ္ဗံ။ ဣရိယာပထံ ဝိကောပေတွာ ဂစ္ဆတော ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနံ နဝနဝမေဝ ဟောတိ။ တသ္မာ ယထာနိသိန္နေနေဝ ဒေသတော အာဟရိတဗ္ဗံ။

တတြာယံ အာဟရဏူပါယော၊ တေန ဟိ ဘိက္ခုနာ ကမ္မဋ္ဌာနဿ အနုပဋ္ဌာနဘာဝံ ဉတွာ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခိတဗ္ဗံ၊ ဣမေ အဿာသပဿာသာ နာမ ကတ္ထ အတ္ထိ၊ ကတ္ထ နတ္ထိ။ ကဿ ဝါ အတ္ထိ၊ ကဿ ဝါ နတ္ထီတိ။ အထေဝံ ပဋိသဉ္စိက္ခတာ ဣမေ အန္တောမာတုကုစ္ဆိယံ နတ္ထိ၊ ဥဒကေ နိမုဂ္ဂါနံ နတ္ထိ၊ တထာ အသညီဘူတာနံ၊ မတာနံ၊ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပန္နာနံ၊ ရူပါရူပဘဝသမင်္ဂီနံ၊ နိရောဓသမာပန္နာနန္တိ ဉတွာ ဧဝံ အတ္တနာဝ အတ္တာ ပဋိစောဒေတဗ္ဗော ‘‘နနု တွံ၊ ပဏ္ဍိတ၊ နေဝ မာတုကုစ္ဆိဂတော၊ န ဥဒကေ နိမုဂ္ဂေါ၊ န အသညီဘူတော၊ န မတော၊ န စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပန္နော၊ န ရူပါရူပဘဝသမင်္ဂီ၊ န နိရောဓသမာပန္နော။ အတ္ထိယေဝ တေ အဿာသပဿာသာ၊ မန္ဒပညတာယ ပန ပရိဂ္ဂဟေတုံ န သက္ကောသီ’’တိ။ အထာနေန ပကတိဖုဋ္ဌဝသေန စိတ္တံ ဌပေတွာ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဣမေ ဟိ ဒီဃနာသိကဿ နာသာပုဋံ ဃဋ္ဋေန္တာ ပဝတ္တန္တိ။ ရဿနာသိကဿ ဥတ္တရောဋ္ဌံ။ တသ္မာနေန ဣမံ နာမ ဌာနံ ဃဋ္ဋေန္တီတိ နိမိတ္တံ ဌပေတဗ္ဗံ။ ဣမမေဝ ဟိ အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ – ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မုဋ္ဌသတိဿ အသမ္ပဇာနဿ အာနာပါနဿတိဘာဝနံ ဝဒါမီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၄၉၊ သံ။ နိ။ ၅။၉၉၂)။

၂၃၀။ ကိဉ္စာပိ ဟိ ယံကိဉ္စိ ကမ္မဋ္ဌာနံ သတဿ သမ္ပဇာနဿေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ။ ဣတော အညံ ပန မနသိကရောန္တဿ ပါကဋံ ဟောတိ။ ဣဒံ ပန အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဂရုကံ ဂရုကဘာဝနံ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓဗုဒ္ဓပုတ္တာနံ မဟာပုရိသာနံယေဝ မနသိကာရဘူမိဘူတံ၊ န စေဝ ဣတ္တရံ၊ န စ ဣတ္တရသတ္တသမာသေဝိတံ။ ယထာ ယထာ မနသိ ကရီယတိ၊ တထာ တထာ သန္တဉ္စေဝ ဟောတိ သုခုမဉ္စ။ တသ္မာ ဧတ္ထ ဗလဝတီ သတိ စ ပညာ စ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။

ယထာ ဟိ မဋ္ဌသာဋကဿ တုန္နကရဏကာလေ သူစိပိ သုခုမာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ သူစိပါသဝေဓနမ္ပိ တတော သုခုမတရံ၊ ဧဝမေဝ မဋ္ဌသာဋကသဒိသဿ ဣမဿ ကမ္မဋ္ဌာနဿ ဘာဝနာကာလေ သူစိပဋိဘာဂါ သတိပိ၊ သူစိပါသဝေဓနပဋိဘာဂါ တံသမ္ပယုတ္တာ ပညာပိ ဗလဝတီ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ တာဟိ စ ပန သတိပညာဟိ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ န တေ အဿာသပဿာသာ အညတြ ပကတိဖုဋ္ဌောကာသာ ပရိယေသိတဗ္ဗာ။

ယထာ ပန ကဿကော ကသိံ ကသိတွာ ဗလီဗဒ္ဒေ မုဉ္စိတွာ ဂေါစရမုခေ ကတွာ ဆာယာယ နိသိန္နော ဝိဿမေယျ၊ အထဿ တေ ဗလီဗဒ္ဒါ ဝေဂေန အဋဝိံ ပဝိသေယျုံ။ ယော ဟောတိ ဆေကော ကဿကော၊ သော ပုန တေ ဂဟေတွာ ယောဇေတုကာမော န တေသံ အနုပဒံ ဂန္တွာ အဋဝိံ အာဟိဏ္ဍဟိ၊ အထ ခေါ ရသ္မိဉ္စ ပတောဒဉ္စ ဂဟေတွာ ဥဇုကမေဝ တေသံ နိပါတနတိတ္ထံ ဂန္တွာ နိသီဒတိ ဝါ နိပဇ္ဇတိ ဝါ၊ အထ တေ ဂေါဏေ ဒိဝသဘာဂံ စရိတွာ နိပါတနတိတ္ထံ ဩတရိတွာ နှတွာ စ ပိဝိတွာ စ ပစ္စုတ္တရိတွာ ဌိတေ ဒိသွာ ရသ္မိယာ ဗန္ဓိတွာ ပတောဒေန ဝိဇ္ဈန္တော အာနေတွာ ယောဇေတွာ ပုန ကမ္မံ ကရောတိ၊ ဧဝမေဝ တေန ဘိက္ခုနာ န တေ အဿာသပဿာသာ အညတြ ပကတိဖုဋ္ဌောကာသာ ပရိယေသိတဗ္ဗာ။ သတိရသ္မိံ ပန ပညာပတောဒဉ္စ ဂဟေတွာ ပကတိဖုဋ္ဌောကာသေ စိတ္တံ ဌပေတွာ မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗော။ ဧဝဉှိဿ မနသိကရောတော န စိရဿေဝ တေ ဥပဋ္ဌဟန္တိ နိပါတနတိတ္ထေ ဝိယ ဂေါဏာ။ တတောနေန သတိရသ္မိယာ ဗန္ဓိတွာ တသ္မိံယေဝ ဌာနေ ယောဇေတွာ ပညာပတောဒေန ဝိဇ္ဈန္တေန ပုနပ္ပုနံ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။

၂၃၁။ တဿေဝမနုယုဉ္ဇတော န စိရဿေဝ နိမိတ္တံ ဥပဋ္ဌာတိ။ တံ ပနေတံ န သဗ္ဗေသံ ဧကသဒိသံ ဟောတိ။ အပိစ ခေါ ကဿစိ သုခသမ္ဖဿံ ဥပ္ပာဒယမာနော တူလပိစု ဝိယ ကပ္ပာသပိစု ဝိယ ဝါတဓာရာ ဝိယ စ ဥပဋ္ဌာတီတိ ဧကစ္စေ အာဟု။

အယံ ပန အဋ္ဌကထာသု ဝိနိစ္ဆယော၊ ဣဒဉှိ ကဿစိ တာရကရူပံ ဝိယ မဏိဂုဠိကာ ဝိယ မုတ္တာဂုဠိကာ ဝိယ စ၊ ကဿစိ ခရသမ္ဖဿံ ဟုတွာ ကပ္ပာသဋ္ဌိ ဝိယ ဒါရုသာရသူစိ ဝိယ စ၊ ကဿစိ ဒီဃပါမင်္ဂသုတ္တံ ဝိယ ကုသုမဒါမံ ဝိယ ဓူမသိခါ ဝိယ စ၊ ကဿစိ ဝိတ္ထတံ မက္ကဋကသုတ္တံ ဝိယ ဝလာဟကပဋလံ ဝိယ ပဒုမပုပ္ဖံ ဝိယ ရထစက္ကံ ဝိယ စန္ဒမဏ္ဍလံ ဝိယ သူရိယမဏ္ဍလံ ဝိယ စ ဥပဋ္ဌာတိ။ တဉ္စ ပနေတံ ယထာ သမ္ဗဟုလေသု ဘိက္ခူသု သုတ္တန္တံ သဇ္ဈာယိတွာ နိသိန္နေသု ဧကေန ဘိက္ခုနာ ‘‘တုမှာကံ ကီဒိသံ ဟုတွာ ဣဒံ သုတ္တံ ဥပဋ္ဌာတီ’’တိ ဝုတ္တေ ဧကော ‘‘မယှံ မဟတီ ပဗ္ဗတေယျာ နဒီ ဝိယ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတီ’’တိ အာဟ။ အပရော ‘‘မယှံ ဧကာ ဝနရာဇိ ဝိယ’’။ အညော ‘‘မယှံ ဧကော သီတစ္ဆာယော သာခါသမ္ပန္နော ဖလဘာရဘရိတရုက္ခော ဝိယာ’’တိ။ တေသံ ဟိ တံ ဧကမေဝ သုတ္တံ သညာနာနတာယ နာနတော ဥပဋ္ဌာတိ။ ဧဝံ ဧကမေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ သညာနာနတာယ နာနတော ဥပဋ္ဌာတိ။ သညဇဉှိ ဧတံ သညာနိဒါနံ သညာပဘဝံ။ တသ္မာ သညာနာနတာယ နာနတော ဥပဋ္ဌာတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧတ္ထ စ အညမေဝ အဿာသာရမ္မဏံ စိတ္တံ၊ အညံ ပဿာသာရမ္မဏံ၊ အညံ နိမိတ္တာရမ္မဏံ။ ယဿ ဟိ ဣမေ တယော ဓမ္မာ နတ္ထိ၊ တဿ ကမ္မဋ္ဌာနံ နေဝ အပ္ပနံ၊ န ဥပစာရံ ပါပုဏာတိ။ ယဿ ပန ဣမေ တယော ဓမ္မာ အတ္ထိ၊ တဿေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဥပစာရဉ္စ အပ္ပနဉ္စ ပါပုဏာတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘နိမိတ္တံ အဿာသပဿာသာ၊ အနာရမ္မဏမေကစိတ္တဿ၊

အဇာနတော တယော ဓမ္မေ၊ ဘာဝနာ နုပလဗ္ဘတိ။

‘‘နိမိတ္တံ အဿာသပဿာသာ၊ အနာရမ္မဏမေကစိတ္တဿ၊

ဇာနတောဝ တယော ဓမ္မေ၊ ဘာဝနာ ဥပလဗ္ဘတီ’’တိ။ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၆၅)၊

၂၃၂။ ဧဝံ ဥပဋ္ဌိတေ ပန နိမိတ္တေ တေန ဘိက္ခုနာ အာစရိယဿ သန္တိကံ ဂန္တွာ အာရောစေတဗ္ဗံ ‘‘မယှံ၊ ဘန္တေ၊ ဧဝရူပံ နာမ ဥပဋ္ဌာတီ’’တိ။ အာစရိယေန ပန ဧတံ နိမိတ္တန္တိ ဝါ န ဝါ နိမိတ္တန္တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘ဧဝံ ဟောတိ၊ အာဝုသော’’တိ ဝတွာ ပုနပ္ပုနံ မနသိ ကရောဟီတိ ဝတ္တဗ္ဗော။ နိမိတ္တန္တိ ဟိ ဝုတ္တေ ဝေါသာနံ အာပဇ္ဇေယျ။ န နိမိတ္တန္တိ ဝုတ္တေ နိရာသော ဝိသီဒေယျ။ တသ္မာ တဒုဘယမ္ပိ အဝတွာ မနသိကာရေယေဝ နိယောဇေတဗ္ဗောတိ။ ဧဝံ တာဝ ဒီဃဘာဏကာ။

မဇ္ဈိမဘာဏကာ ပနာဟု ‘‘နိမိတ္တမိဒံ၊ အာဝုသော၊ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပုနပ္ပုနံ မနသိ ကရောဟိ သပ္ပုရိသာတိ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ။ အထာနေန နိမိတ္တေယေဝ စိတ္တံ ဌပေတဗ္ဗံ ။ ဧဝမဿာယံ ဣတော ပဘုတိ ဌပနာဝသေန ဘာဝနာ ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပေါရာဏေဟိ –

‘‘နိမိတ္တေ ဌပယံ စိတ္တံ၊ နာနာကာရံ ဝိဘာဝယံ၊

ဓီရော အဿာသပဿာသေ၊ သကံ စိတ္တံ နိဗန္ဓတီ’’တိ။ (ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၆၅)၊

တဿေဝံ နိမိတ္တုပဋ္ဌာနတော ပဘုတိ နီဝရဏာနိ ဝိက္ခမ္ဘိတာနေဝ ဟောန္တိ၊ ကိလေသာ သန္နိသိန္နာဝ။ သတိ ဥပဋ္ဌိတာယေဝ။ စိတ္တံ ဥပစာရသမာဓိနာ သမာဟိတမေဝ။ အထာနေန တံ နိမိတ္တံ နေဝ ဝဏ္ဏတော မနသိ ကာတဗ္ဗံ၊ န လက္ခဏတော ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ။ အပိစ ခေါ ခတ္တိယမဟေသိယာ စက္ကဝတ္တိဂဗ္ဘော ဝိယ ကဿကေန သာလိယဝဂဗ္ဘော ဝိယ စ အာဝါသာဒီနိ သတ္တ အသပ္ပာယာနိ ဝဇ္ဇေတွာ တာနေဝ သတ္တ သပ္ပာယာနိ သေဝန္တေန သာဓုကံ ရက္ခိတဗ္ဗံ။ အထ နံ ဧဝံ ရက္ခိတွာ ပုနပ္ပုနံ မနသိကာရဝသေန ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဂမယိတွာ ဒသဝိဓံ အပ္ပနာကောသလ္လံ သမ္ပာဒေတဗ္ဗံ၊ ဝီရိယသမတာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ တဿေဝံ ဃဋေန္တဿ ပထဝီကသိဏေ ဝုတ္တာနုက္ကမေနေဝ တသ္မိံ နိမိတ္တေ စတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနာနိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။

၂၃၃။ ဧဝံ နိဗ္ဗတ္တစတုက္ကပဉ္စကဇ္ဈာနော ပနေတ္ထ ဘိက္ခု သလ္လက္ခဏာဝိဝဋ္ဋနာဝသေန ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝဍ္ဎေတွာ ပါရိသုဒ္ဓိံ ပတ္တုကာမော တဒေဝ ဈာနံ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ဝသိပ္ပတ္တံ ပဂုဏံ ကတွာ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတွာ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတိ။ ကထံ? သော ဟိ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ အဿာသပဿာသာနံ သမုဒယော ကရဇကာယော စ စိတ္တဉ္စာတိ ပဿတိ။ ယထာ ဟိ ကမ္မာရဂဂ္ဂရိယာ ဓမမာနာယ ဘသ္တဉ္စ ပုရိသဿ စ တဇ္ဇံ ဝါယာမံ ပဋိစ္စ ဝါတော သဉ္စရတိ၊ ဧဝမေဝ ကာယဉ္စ စိတ္တဉ္စ ပဋိစ္စ အဿာသပဿာသာတိ။ တတော အဿာသပဿာသေ စ ကာယဉ္စ ရူပန္တိ စိတ္တဉ္စ တံသမ္ပယုတ္တဓမ္မေ စ အရူပန္တိ ဝဝတ္ထပေတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရတော ပန နာမရူပဝဝတ္ထာနံ ပရတော အာဝိဘဝိဿတိ။

ဧဝံ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတွာ တဿ ပစ္စယံ ပရိယေသတိ။ ပရိယေသန္တော စ နံ ဒိသွာ တီသုပိ အဒ္ဓါသု နာမရူပဿ ပဝတ္တိံ အာရဗ္ဘ ကင်္ခံ ဝိတရတိ။ ဝိတိဏ္ဏကင်္ခေါ ကလာပသမ္မသနဝသေန တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနာယ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဥပ္ပန္နေ ဩဘာသာဒယော ဒသ ဝိပဿနုပက္ကိလေသေ ပဟာယ ဥပက္ကိလေသဝိမုတ္တံ ပဋိပဒါဉာဏံ မဂ္ဂေါတိ ဝဝတ္ထပေတွာ ဥဒယံ ပဟာယ ဘင်္ဂါနုပဿနံ ပတွာ နိရန္တရံ ဘင်္ဂါနုပဿနေန ဝယတော ဥပဋ္ဌိတေသု သဗ္ဗသင်္ခါရေသု နိဗ္ဗိန္ဒန္တော ဝိရဇ္ဇန္တော ဝိမုစ္စန္တော ယထာက္ကမေန စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂေ ပါပုဏိတွာ အရဟတ္တဖလေ ပတိဋ္ဌာယ ဧကူနဝီသတိဘေဒဿ ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏဿ ပရိယန္တံ ပတ္တော သဒေဝကဿ လောကဿ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယျော ဟောတိ။

ဧတ္တာဝတာ စဿ ဂဏနံ အာဒိံ ကတွာ ဝိပဿနာပရိယောသာနာ အာနာပါနဿတိသမာဓိဘာဝနာ သမတ္တာ ဟောတီတိ အယံ သဗ္ဗာကာရတော ပဌမစတုက္ကဝဏ္ဏနာ။

၂၃၄။ ဣတရေသု ပန တီသု စတုက္ကေသု ယသ္မာ ဝိသုံ ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာနယော နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ အနုပဒဝဏ္ဏနာနယေနေဝ တေသံ ဧဝံ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပီတိပဋိသံဝေဒီတိ ပီတိံ ပဋိသံဝိဒိတံ ကရောန္တော ပါကဋံ ကရောန္တော အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ တတ္ထ ဒွီဟာကာရေဟိ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ အာရမ္မဏတော စ အသမ္မောဟတော စ။

ကထံ အာရမ္မဏတော ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ? သပ္ပီတိကေ ဒွေ ဈာနေ သမာပဇ္ဇတိ။ တဿ သမာပတ္တိက္ခဏေ ဈာနပဋိလာဘေန အာရမ္မဏတော ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ၊ အာရမ္မဏဿ ပဋိသံဝိဒိတတ္တာ။ ကထံ အသမ္မောဟတော? သပ္ပီတိကေ ဒွေ ဈာနေ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဈာနသမ္ပယုတ္တံ ပီတိံ ခယတော ဝယတော သမ္မသတိ။ တဿ ဝိပဿနာက္ခဏေ လက္ခဏပဋိဝေဓေန အသမ္မောဟတော ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇၂) –

‘‘ဒီဃံ အဿာသဝသေန စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ အဝိက္ခေပံ ပဇာနတော သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ ဒီဃံ ပဿာသဝသေန… ရဿံ အဿာသဝသေန… ရဿံ ပဿာသဝသေန… သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အဿာသပဿာသဝသေန… ပဿမ္ဘယံ ကာယသင်္ခါရံ အဿာသပဿာသဝသေန စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတံ အဝိက္ခေပံ ပဇာနတော သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ တာယ သတိယာ တေန ဉာဏေန သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ အာဝဇ္ဇတော သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ ဇာနတော ပဿတော ပစ္စဝေက္ခတော စိတ္တံ အဓိဋ္ဌဟတော သဒ္ဓါယ အဓိမုစ္စတော ဝီရိယံ ပဂ္ဂဏှတော သတိံ ဥပဋ္ဌာပယတော စိတ္တံ သမာဒဟတော ပညာယ ပဇာနတော အဘိညေယျံ ပရိညေယျံ ပဟာတဗ္ဗံ ဘာဝေတဗ္ဗံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကရောတော သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ ဧဝံ သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတီ’’တိ။

ဧတေနေဝ နယေန အဝသေသပဒါနိပိ အတ္ထတော ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဣဒမ္ပနေတ္ထ ဝိသေသမတ္တံ၊ တိဏ္ဏံ ဈာနာနံ ဝသေန သုခပဋိသံဝေဒိတာ၊ စတုန္နမ္ပိ ဝသေန စိတ္တသင်္ခါရပဋိသံဝေဒိတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ စိတ္တသင်္ခါရောတိ ဝေဒနာဒယော ဒွေ ခန္ဓာ။ သုခပဋိသံဝေဒီပဒေ စေတ္ထ ဝိပဿနာဘူမိဒဿနတ္ထံ ‘‘သုခန္တိ ဒွေ သုခါနိ ကာယိကဉ္စ သုခံ စေတသိကဉ္စာ’’တိ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇၃) ဝုတ္တံ။ ပဿမ္ဘယံ စိတ္တသင်္ခါရန္တိ ဩဠာရိကံ ဩဠာရိကံ စိတ္တသင်္ခါရံ ပဿမ္ဘေန္တော၊ နိရောဓေန္တောတိ အတ္ထော။ သော ဝိတ္ထာရတော ကာယသင်္ခါရေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အပိစေတ္ထ ပီတိပဒေ ပီတိသီသေန ဝေဒနာ ဝုတ္တာ။ သုခပဒေ သရူပေနေဝ ဝေဒနာ။ ဒွီသု စိတ္တသင်္ခါရပဒေသု ‘‘သညာ စ ဝေဒနာ စ စေတသိကာ ဧတေ ဓမ္မာ စိတ္တပဋိဗဒ္ဓါ စိတ္တသင်္ခါရာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇၄၊ မ။ နိ။ ၁။၄၆၃) ဝစနတော သညာသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာတိ ဧဝံ ဝေဒနာနုပဿနာနယေန ဣဒံ စတုက္ကံ ဘာသိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၂၃၅။ တတိယစတုက္ကေပိ စတုန္နံ ဈာနာနံ ဝသေန စိတ္တပဋိသံဝေဒိတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တန္တိ စိတ္တံ မောဒေန္တော ပမောဒေန္တော ဟာသေန္တော ပဟာသေန္တော အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတိ။ တတ္ထ ဒွီဟာကာရေဟိ အဘိပ္ပမောဒေါ ဟောတိ သမာဓိဝသေန စ ဝိပဿနာဝသေန စ။

ကထံ သမာဓိဝသေန? သပ္ပီတိကေ ဒွေ ဈာနေ သမာပဇ္ဇတိ။ သော သမာပတ္တိက္ခဏေ သမ္ပယုတ္တပီတိယာ စိတ္တံ အာမောဒေတိ ပမောဒေတိ။ ကထံ ဝိပဿနာဝသေန? သပ္ပီတိကေ ဒွေ ဈာနေ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဈာနသမ္ပယုတ္တပီတိံ ခယတော ဝယတော သမ္မသတိ။ ဧဝံ ဝိပဿနာက္ခဏေ ဈာနသမ္ပယုတ္တံ ပီတိံ အာရမ္မဏံ ကတွာ စိတ္တံ အာမောဒေတိ ပမောဒေတိ။ ဧဝံ ပဋိပန္နော ‘‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

သမာဒဟံ စိတ္တန္တိ ပဌမဇ္ဈာနာဒိဝသေန အာရမ္မဏေ စိတ္တံ သမံ အာဒဟန္တော သမံ ဌပေန္တော။ တာနိ ဝါ ပန ဈာနာနိ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဈာနသမ္ပယုတ္တံ စိတ္တံ ခယတော ဝယတော သမ္ပဿတော ဝိပဿနာက္ခဏေ လက္ခဏပဋိဝေဓေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ ခဏိကစိတ္တေကဂ္ဂတာ။ ဧဝံ ဥပ္ပန္နာယ ခဏိကစိတ္တေကဂ္ဂတာယ ဝသေနပိ အာရမ္မဏေ စိတ္တံ သမံ အာဒဟန္တော သမံ ဌပေန္တော ‘‘သမာဒဟံ စိတ္တံ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

ဝိမောစယံ စိတ္တန္တိ ပဌမဇ္ဈာနေန နီဝရဏေဟိ စိတ္တံ မောစေန္တော ဝိမောစေန္တော၊ ဒုတိယေန ဝိတက္ကဝိစာရေဟိ၊ တတိယေန ပီတိယာ၊ စတုတ္ထေန သုခဒုက္ခေဟိ စိတ္တံ မောစေန္တော ဝိမောစေန္တော။ တာနိ ဝါ ပန ဈာနာနိ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဈာနသမ္ပယုတ္တံ စိတ္တံ ခယတော ဝယတော သမ္မသတိ။ သော ဝိပဿနာက္ခဏေ အနိစ္စာနုပဿနာယ နိစ္စသညာတော စိတ္တံ မောစေန္တော၊ ဒုက္ခာနုပဿနာယ သုခသညာတော၊ အနတ္တာနုပဿနာယ အတ္တသညာတော၊ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာယ နန္ဒိတော၊ ဝိရာဂါနုပဿနာယ ရာဂတော၊ နိရောဓာနုပဿနာယ သမုဒယတော၊ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနာယ အာဒါနတော စိတ္တံ မောစေန္တော အဿသတိ စေဝ ပဿသတိ စ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ။ ဧဝံ စိတ္တာနုပဿနာဝသေန ဣဒံ စတုက္ကံ ဘာသိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၂၃၆။ စတုတ္ထစတုက္ကေ ပန အနိစ္စာနုပဿီတိ ဧတ္ထ တာဝ အနိစ္စံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အနိစ္စတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အနိစ္စာနုပဿနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အနိစ္စာနုပဿီ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ အနိစ္စန္တိ ပဉ္စက္ခန္ဓာ။ ကသ္မာ? ဥပ္ပာဒဝယညထတ္တဘာဝါ။ အနိစ္စတာတိ တေသံယေဝ ဥပ္ပာဒဝယညထတ္တံ၊ ဟုတွာ အဘာဝေါ ဝါ၊ နိဗ္ဗတ္တာနံ တေနေဝါကာရေန အဋ္ဌတွာ ခဏဘင်္ဂေန ဘေဒေါတိ အတ္ထော။ အနိစ္စာနုပဿနာတိ တဿာ အနိစ္စတာယ ဝသေန ရူပါဒီသု အနိစ္စန္တိ အနုပဿနာ။ အနိစ္စာနုပဿီတိ တာယ အနုပဿနာယ သမန္နာဂတော။ တသ္မာ ဧဝံဘူတော အဿသန္တော ပဿသန္တော စ ဣဓ ‘‘အနိစ္စာနုပဿီ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဝိရာဂါနုပဿီတိ ဧတ္ထ ပန ဒွေ ဝိရာဂါ ခယဝိရာဂေါ စ အစ္စန္တဝိရာဂေါ စ။ တတ္ထ ခယဝိရာဂေါတိ သင်္ခါရာနံ ခဏဘင်္ဂေါ။ အစ္စန္တဝိရာဂေါတိ နိဗ္ဗာနံ။ ဝိရာဂါနုပဿနာတိ တဒုဘယဒဿနဝသေန ပဝတ္တာ ဝိပဿနာ စ မဂ္ဂေါ စ။ တာယ ဒုဝိဓာယပိ အနုပဿနာယ သမန္နာဂတော ဟုတွာ အဿသန္တော ပဿသန္တော စ ‘‘ဝိရာဂါနုပဿီ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ နိရောဓာနုပဿီပဒေပိ ဧသေဝ နယော။

ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီတိ ဧတ္ထာပိ ဒွေ ပဋိနိဿဂ္ဂါ ပရိစ္စာဂပဋိနိဿဂ္ဂေါ စ ပက္ခန္ဒနပဋိနိဿဂ္ဂေါ စ။ ပဋိနိဿဂ္ဂေါယေဝ အနုပဿနာ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနာ။ ဝိပဿနာမဂ္ဂါနံ ဧတမဓိဝစနံ။

ဝိပဿနာ ဟိ တဒင်္ဂဝသေန သဒ္ဓိံ ခန္ဓာဘိသင်္ခါရေဟိ ကိလေသေ ပရိစ္စဇတိ၊ သင်္ခတဒေါသဒဿနေန စ တဗ္ဗိပရီတေ နိဗ္ဗာနေ တန္နိန္နတာယ ပက္ခန္ဒတီတိ ပရိစ္စာဂပဋိနိဿဂ္ဂေါ စေဝ ပက္ခန္ဒနပဋိနိဿဂ္ဂေါတိ စ ဝုစ္စတိ။ မဂ္ဂေါ သမုစ္ဆေဒဝသေန သဒ္ဓိံ ခန္ဓာဘိသင်္ခါရေဟိ ကိလေသေ ပရိစ္စဇတိ၊ အာရမ္မဏကရဏေန စ နိဗ္ဗာနေ ပက္ခန္ဒတီတိ ပရိစ္စာဂပဋိနိဿဂ္ဂေါ စေဝ ပက္ခန္ဒနပဋိနိဿဂ္ဂေါတိ စ ဝုစ္စတိ။ ဥဘယမ္ပိ ပန ပုရိမပုရိမညာဏာနံ အနုအနုပဿနတော အနုပဿနာတိ ဝုစ္စတိ။ တာယ ဒုဝိဓာယပိ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနာယ သမန္နာဂတော ဟုတွာ အဿသန္တော ပဿသန္တော စ ‘‘ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿီ အဿသိဿာမိ ပဿသိဿာမီတိ သိက္ခတီ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဣဒံ စတုတ္ထစတုက္ကံ သုဒ္ဓဝိပဿနာဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ ပုရိမာနိ ပန တီဏိ သမထဝိပဿနာဝသေန။ ဧဝံ စတုန္နံ စတုက္ကာနံ ဝသေန သောဠသဝတ္ထုကာယ အာနာပါနဿတိယာ ဘာဝနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝံ သောဠသဝတ္ထုဝသေန စ ပန အယံ အာနာပါနဿတိ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။

၂၃၇။ တတြဿ ‘‘အယမ္ပိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာနာပါနဿတိသမာဓိ ဘာဝိတော ဗဟုလီကတော သန္တော စေဝ ပဏီတော စာ’’တိအာဒိဝစနတော သန္တဘာဝါဒိဝသေနာပိ မဟာနိသံသတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ဝိတက္ကုပစ္ဆေဒသမတ္ထတာယပိ။ အယဉှိ သန္တပဏီတအသေစနကသုခဝိဟာရတ္တာ သမာဓိအန္တရာယကရာနံ ဝိတက္ကာနံ ဝသေန ဣတော စိတော စ စိတ္တဿ ဝိဓာဝနံ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ အာနာပါနာရမ္မဏာဘိမုခမေဝ စိတ္တံ ကရောတိ။ တေနေဝ ဝုတ္တံ ‘‘အာနာပါနဿတိ ဘာဝေတဗ္ဗာ ဝိတက္ကုပစ္ဆေဒါယာ’’တိ (အ။ နိ။ ၉။၁)။

ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိပါရိပူရိယာ မူလဘာဝေနာပိ စဿာ မဟာနိသံသတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘အာနာပါနဿတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ၊ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂေ ပရိပူရေန္တိ၊ သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၁၄၇)။

အပိစ စရိမကာနံ အဿာသပဿာသာနံ ဝိဒိတဘာဝကရဏတောပိဿာ မဟာနိသံသတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ၊ ရာဟုလ၊ အာနာပါနဿတိယာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာယ ယေပိ တေ စရိမကာ အဿာသပဿာသာ၊ တေပိ ဝိဒိတာဝ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ နော အဝိဒိတာ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၁၂၁)။

၂၃၈။ တတ္ထ နိရောဓဝသေန တယော စရိမကာ ဘဝစရိမကာ၊ ဈာနစရိမကာ၊ စုတိစရိမကာတိ။ ဘဝေသု ဟိ ကာမဘဝေ အဿာသပဿာသာ ပဝတ္တန္တိ၊ ရူပါရူပဘဝေသု နပ္ပဝတ္တန္တိ၊ တသ္မာ တေ ဘဝစရိမကာ။ ဈာနေသု ပုရိမေ ဈာနတ္တယေ ပဝတ္တန္တိ၊ စတုတ္ထေ နပ္ပဝတ္တန္တိ၊ တသ္မာ တေ ဈာနစရိမကာ။ ယေ ပန စုတိစိတ္တဿ ပုရတော သောဠသမေန စိတ္တေန သဒ္ဓိံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ စုတိစိတ္တေန သဟ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ဣမေ စုတိစရိမကာ နာမ။ ဣမေ ဣဓ ‘‘စရိမကာ’’တိ အဓိပ္ပေတာ။

ဣမံ ကိရ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနုယုတ္တဿ ဘိက္ခုနော အာနာပါနာရမ္မဏဿ သုဋ္ဌု ပရိဂ္ဂဟိတတ္တာ စုတိစိတ္တဿ ပုရတော သောဠသမဿ စိတ္တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဥပ္ပာဒံ အာဝဇ္ဇယတော ဥပ္ပာဒေါပိ နေသံ ပါကဋော ဟောတိ။ ဌိတိံ အာဝဇ္ဇယတော ဌိတိပိ နေသံ ပါကဋာ ဟောတိ။ ဘင်္ဂံ အာဝဇ္ဇယတော စ ဘင်္ဂေါ နေသံ ပါကဋော ဟောတိ။

ဣတော အညံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တဿ ဘိက္ခုနော ဟိ အာယုအန္တရံ ပရိစ္ဆိန္နံ ဝါ ဟောတိ အပရိစ္ဆိန္နံ ဝါ။ ဣဒံ ပန သောဠသဝတ္ထုကံ အာနာပါနဿတိံ ဘာဝေတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တဿ အာယုအန္တရံ ပရိစ္ဆိန္နမေဝ ဟောတိ။ သော ‘‘ဧတ္တကံ ဒါနိ မေ အာယုသင်္ခါရာ ပဝတ္တိဿန္တိ၊ န ဣတော ပရ’’န္တိ ဉတွာ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဧဝ သရီရပဋိဇဂ္ဂနနိဝါသနပါရုပနာဒီနိ သဗ္ဗကိစ္စာနိ ကတွာ အက္ခီနိ နိမီလေတိ ကောဋပဗ္ဗတဝိဟာရဝါသီတိဿတ္ထေရော ဝိယ မဟာကရဉ္ဇိယဝိဟာရဝါသီမဟာတိဿတ္ထေရော ဝိယ ဒေဝပုတ္တမဟာရဋ္ဌေ ပိဏ္ဍပါတိကတိဿတ္ထေရော ဝိယ စိတ္တလပဗ္ဗတဝိဟာရဝါသိနော ဒွေ ဘာတိယတ္ထေရာ ဝိယ စ။

တတြိဒံ ဧကဝတ္ထုပရိဒီပနံ။ ဒွေဘာတိယတ္ထေရာနံ ကိရေကော ပုဏ္ဏမုပေါသထဒိဝသေ ပါတိမောက္ခံ ဩသာရေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝုတော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ စင်္ကမေ ဌိတော စန္ဒာလောကံ ဩလောကေတွာ အတ္တနော အာယုသင်္ခါရေ ဥပဓာရေတွာ ဘိက္ခုသင်္ဃမာဟ – ‘‘တုမှေဟိ ကထံ ပရိနိဗ္ဗာယန္တာ ဘိက္ခူ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ’’တိ။ တတြ ကေစိ အာဟံသု ‘‘အမှေဟိ အာသနေ နိသိန္နကာဝ ပရိနိဗ္ဗာယန္တာ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ’’တိ။ ကေစိ ‘‘အမှေဟိ အာကာသေ ပလ္လင်္ကမာဘုဇိတွာ နိသိန္နကာ’’တိ။ ထေရော အာဟ – ‘‘အဟံ ဒါနိ ဝေါ စင်္ကမန္တမေဝ ပရိနိဗ္ဗာယမာနံ ဒဿေဿာမီ’’တိ တတော စင်္ကမေ လေခံ ကတွာ ‘‘အဟံ ဣတော စင်္ကမကောဋိတော ပရကောဋိံ ဂန္တွာ နိဝတ္တမာနော ဣမံ လေခံ ပတွာဝ ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမီ’’တိ ဝတွာ စင်္ကမံ ဩရုယှ ပရဘာဂံ ဂန္တွာ နိဝတ္တမာနော ဧကေန ပါဒေန လေခံ အက္ကန္တက္ခဏေယေဝ ပရိနိဗ္ဗာယိ။

တသ္မာ ဟဝေ အပ္ပမတ္တော၊ အနုယုဉ္ဇေထ ပဏ္ဍိတော၊

ဧဝံ အနေကာနိသံသံ၊ အာနာပါနဿတိံ သဒါတိ။

ဣဒံ အာနာပါနဿတိယံ ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။

ဥပသမာနုဿတိကထာ

၂၃၉။ အာနာပါနဿတိယာ အနန္တရံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌံ ပန ဥပသမာနုဿတိံ ဘာဝေတုကာမေန ရဟောဂတေန ပဋိသလ္လီနေန – ‘‘ယာဝတာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မာ သင်္ခတာ ဝါ အသင်္ခတာ ဝါ ဝိရာဂေါ တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ၊ ယဒိဒံ မဒနိမ္မဒနော ပိပါသဝိနယော အာလယသမုဂ္ဃာတော ဝဋ္ဋုပစ္ဆေဒေါ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓော နိဗ္ဗာန’’န္တိ (အ။ နိ။ ၄။၃၄၊ ဣတိဝု။ ၉၀) ဧဝံ သဗ္ဗဒုက္ခူပသမသင်္ခါတဿ နိဗ္ဗာနဿ ဂုဏာ အနုဿရိတဗ္ဗာ။

တတ္ထ ယာဝတာတိ ယတ္တကာ။ ဓမ္မာတိ သဘာဝါ။ သင်္ခတာ ဝါ အသင်္ခတာ ဝါတိ သင်္ဂမ္မ သမာဂမ္မ ပစ္စယေဟိ ကတာ ဝါ အကတာ ဝါ။ ဝိရာဂေါ တေသံ ဓမ္မာနံအဂ္ဂမက္ခာယတီတိ တေသံ သင်္ခတာသင်္ခတဓမ္မာနံ ဝိရာဂေါ အဂ္ဂမက္ခာယတိ သေဋ္ဌော ဥတ္တမောတိ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ ဝိရာဂေါတိ န ရာဂါဘာဝမတ္တမေဝ၊ အထ ခေါ ယဒိဒံ မဒနိမ္မဒနော…ပေ… နိဗ္ဗာနန္တိ ယော သော မဒနိမ္မဒနောတိအာဒီနိ နာမာနိ အသင်္ခတဓမ္မော လဘတိ၊ သော ဝိရာဂေါတိ ပစ္စေတဗ္ဗော။ သော ဟိ ယသ္မာ တမာဂမ္မ သဗ္ဗေပိ မာနမဒပုရိသမဒါဒယော မဒါ နိမ္မဒါ အမဒါ ဟောန္တိ ဝိနဿန္တိ၊ တသ္မာ မဒနိမ္မဒနောတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ စ တမာဂမ္မ သဗ္ဗာပိ ကာမပိပါသာ ဝိနယံ အဗ္ဘတ္ထံ ယာတိ၊ တသ္မာ ပိပါသဝိနယောတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ ပန တမာဂမ္မ ပဉ္စကာမဂုဏာလယာ သမုဂ္ဃာတံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ အာလယသမုဂ္ဃာတောတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ စ တမာဂမ္မ တေဘူမကံ ဝဋ္ဋံ ဥပစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဝဋ္ဋုပစ္ဆေဒေါတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ ပန တမာဂမ္မ သဗ္ဗသော တဏှာ ခယံ ဂစ္ဆတိ ဝိရဇ္ဇတိ နိရုဇ္ဈတိ စ၊ တသ္မာ တဏှက္ခယော ဝိရာဂေါ နိရောဓောတိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ ပနေသ စတဿော ယောနိယော ပဉ္စ ဂတိယော သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော နဝ စ သတ္တာဝါသေ အပရာပရဘာဝါယ ဝိနနတော အာဗန္ဓနတော သံသိဗ္ဗနတော ဝါနန္တိ လဒ္ဓဝေါဟာရာယ တဏှာယ နိက္ခန္တော နိဿဋော ဝိသံယုတ္တော၊ တသ္မာ နိဗ္ဗာနန္တိ ဝုစ္စတီတိ။

ဧဝမေတေသံ မဒနိမ္မဒနတာဒီနံ ဂုဏာနံ ဝသေန နိဗ္ဗာနသင်္ခါတော ဥပသမော အနုဿရိတဗ္ဗော။ ယေ ဝါ ပနညေပိ ဘဂဝတာ – ‘‘အသင်္ခတဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ… သစ္စဉ္စ… ပါရဉ္စ… သုဒုဒ္ဒသဉ္စ… အဇရဉ္စ… ဓုဝဉ္စ… နိပ္ပပဉ္စဉ္စ… အမတဉ္စ… သိဝဉ္စ… ခေမဉ္စ… အဗ္ဘုတဉ္စ… အနီတိကဉ္စ… အဗျာဗဇ္ဈဉ္စ… ဝိသုဒ္ဓိဉ္စ… ဒီပဉ္စ… တာဏဉ္စ … လေဏဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမီ’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၄။၃၆၆) သုတ္တေသု ဥပသမဂုဏာ ဝုတ္တာ၊ တေသမ္ပိ ဝသေန အနုဿရိတဗ္ဗောယေဝ။

တဿေဝံ မဒနိမ္မဒနတာဒိဂုဏဝသေန ဥပသမံ အနုဿရတော နေဝ တသ္မိံ သမယေ ရာဂပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ၊ န ဒေါသ… န မောဟပရိယုဋ္ဌိတံ စိတ္တံ ဟောတိ။ ဥဇုဂတမေဝဿ တသ္မိံ သမယေ စိတ္တံ ဟောတိ ဥပသမံ အာရဗ္ဘာတိ ဗုဒ္ဓါနုဿတိအာဒီသု ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိက္ခမ္ဘိတနီဝရဏဿ ဧကက္ခဏေ ဈာနင်္ဂါနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဥပသမဂုဏာနံ ပန ဂမ္ဘီရတာယ နာနပ္ပကာရဂုဏာနုဿရဏာဓိမုတ္တတာယ ဝါ အပ္ပနံ အပ္ပတွာ ဥပစာရပ္ပတ္တမေဝ ဈာနံ ဟောတိ ။ တဒေတမုပသမဂုဏာနုဿရဏဝသေန ဥပသမာနုဿတိစ္စေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။

ဆ အနုဿတိယော ဝိယ စ အယမ္ပိ အရိယသာဝကဿေဝ ဣဇ္ဈတိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ဥပသမဂရုကေန ပုထုဇ္ဇနေနာပိ မနသိ ကာတဗ္ဗာ။ သုတဝသေနာပိ ဟိ ဥပသမေ စိတ္တံ ပသီဒတိ။ ဣမဉ္စ ပန ဥပသမာနုဿတိံ အနုယုတ္တော ဘိက္ခု သုခံ သုပတိ၊ သုခံ ပဋိဗုဇ္ဈတိ၊ သန္တိန္ဒြိယော ဟောတိ သန္တမာနသော ဟိရောတ္တပ္ပသမန္နာဂတော ပါသာဒိကော ပဏီတာဓိမုတ္တိကော သဗြဟ္မစာရီနံ ဂရု စ ဘာဝနီယော စ။ ဥတ္တရိ အပ္ပဋိဝိဇ္ဈန္တော ပန သုဂတိပရာယနော ဟောတိ။

တသ္မာ ဟဝေ အပ္ပမတ္တော၊ ဘာဝယေထ ဝိစက္ခဏော၊

ဧဝံ အနေကာနိသံသံ၊ အရိယေ ဥပသမေ သတိန္တိ။

ဣဒံ ဥပသမာနုဿတိယံ ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။

ဣတိ သာဓုဇနပါမောဇ္ဇတ္ထာယ ကတေ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ

သမာဓိဘာဝနာဓိကာရေ

အနုဿတိကမ္မဋ္ဌာနနိဒ္ဒေသော နာမ

အဋ္ဌမော ပရိစ္ဆေဒေါ။