📜

၁၃။ အဘိညာနိဒ္ဒေသော

ဒိဗ္ဗသောတဓာတုကထာ

၄၀၀။ ဣဒါနိ ဒိဗ္ဗသောတဓာတုယာ နိဒ္ဒေသက္ကမော အနုပ္ပတ္တော။ တတ္ထ တတော ပရာသု စ တီသု အဘိညာသု သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေတိအာဒီနံ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၄၀ အာဒယော) အတ္ထော ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သဗ္ဗတ္ထ ပန ဝိသေသမတ္တမေဝ ဝဏ္ဏယိဿာမ။ တတြ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာတိ ဧတ္ထ ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ ဒိဗ္ဗာ။ ဒေဝါနံ ဟိ သုစရိတကမ္မနိဗ္ဗတ္တာ ပိတ္တသေမှရုဟိရာဒီဟိ အပလိဗုဒ္ဓါ ဥပက္ကိလေသဝိမုတ္တတာယ ဒူရေပိ အာရမ္မဏံ သမ္ပဋိစ္ဆနသမတ္ထာ ဒိဗ္ဗပသာဒသောတဓာတု ဟောတိ။ အယဉ္စာပိ ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဝီရိယဘာဝနာဗလနိဗ္ဗတ္တာ ဉာဏသောတဓာတု တာဒိသာယေဝါတိ ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ ဒိဗ္ဗာ။ အပိစ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဝသေန ပဋိလဒ္ဓတ္တာ အတ္တနာ စ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတတ္တာပိ ဒိဗ္ဗာ။ သဝနဋ္ဌေန နိဇ္ဇီဝဋ္ဌေန စ သောတဓာတု။ သောတဓာတုကိစ္စကရဏေန စ သောတဓာတု ဝိယာတိပိ သောတဓာတု။ တာယ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ။

ဝိသုဒ္ဓါယာတိ ပရိသုဒ္ဓါယ နိရုပက္ကိလေသာယ။ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယာတိ မနုဿူပစာရံ အတိက္ကမိတွာ သဒ္ဒသဝနေန မာနုသိကံ မံသသောတဓာတုံ အတိက္ကန္တာယ ဝီတိဝတ္တိတွာ ဌိတာယ။ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာတီတိ ဒွေ သဒ္ဒေ သုဏာတိ။ ကတမေ ဒွေ? ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ၊ ဒေဝါနဉ္စ မနုဿာနဉ္စ သဒ္ဒေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတေန ပဒေသပရိယာဒါနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စာတိ ယေ သဒ္ဒါ ဒူရေ ပရစက္ကဝါဠေပိ ယေ စ သန္တိကေ အန္တမသော သဒေဟသန္နိဿိတပါဏကသဒ္ဒါပိ၊ တေ သုဏာတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတေန နိပ္ပဒေသပရိယာဒါနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကထံ ပနာယံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗာတိ? တေန ဘိက္ခုနာ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ပရိကမ္မသမာဓိစိတ္တေန ပဌမတရံ ပကတိသောတပထေ ဒူရေ ဩဠာရိကော အရညေ သီဟာဒီနံ သဒ္ဒေါ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗော။ ဝိဟာရေ ဃဏ္ဍိသဒ္ဒေါ၊ ဘေရိသဒ္ဒေါ၊ သင်္ခသဒ္ဒေါ၊ သာမဏေရဒဟရဘိက္ခူနံ သဗ္ဗထာမေန သဇ္ဈာယန္တာနံ သဇ္ဈာယနသဒ္ဒေါ၊ ပကတိကထံ ကထေန္တာနံ ‘‘ကိံ ဘန္တေ၊ ကိမာဝုသော’’တိအာဒိသဒ္ဒေါ၊ သကုဏသဒ္ဒေါ၊ ဝါတသဒ္ဒေါ၊ ပဒသဒ္ဒေါ၊ ပက္ကုထိတဥဒကဿ စိစ္စိဋာယနသဒ္ဒေါ၊ အာတပေ သုဿမာနတာလပဏ္ဏသဒ္ဒေါ၊ ကုန္ထကိပိလ္လိကာဒိသဒ္ဒေါတိ ဧဝံ သဗ္ဗောဠာရိကတော ပဘုတိ ယထာက္ကမေန သုခုမသဒ္ဒါ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ တေန ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ သဒ္ဒါနံ သဒ္ဒနိမိတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ ပစ္ဆိမာယ၊ ဥတ္တရာယ၊ ဒက္ခိဏာယ၊ ဟေဋ္ဌိမာယ၊ ဥပရိမာယ ဒိသာယ၊ ပုရတ္ထိမာယ အနုဒိသာယ၊ ပစ္ဆိမာယ၊ ဥတ္တရာယ၊ ဒက္ခိဏာယ အနုဒိသာယ သဒ္ဒါနံ သဒ္ဒနိမိတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ ဩဠာရိကာနမ္ပိ သုခုမာနမ္ပိ သဒ္ဒါနံ သဒ္ဒနိမိတ္တံ မနသိကာတဗ္ဗံ။ တဿ တေ သဒ္ဒါ ပါကတိကစိတ္တဿာပိ ပါကဋာ ဟောန္တိ။ ပရိကမ္မသမာဓိစိတ္တဿ ပန အတိဝိယ ပါကဋာ။

တဿေဝံ သဒ္ဒနိမိတ္တံ မနသိကရောတော ဣဒါနိ ဒိဗ္ဗသောတဓာတု ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ တေသု သဒ္ဒေသု အညတရံ အာရမ္မဏံ ကတွာ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မိံ နိရုဒ္ဓေ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဝါ ဇဝနာနိ ဇဝန္တိ၊ ယေသံ ပုရိမာနိ တီဏိ စတ္တာရိ ဝါ ပရိကမ္မဥပစာရာနုလောမဂေါတြဘုနာမကာနိ ကာမာဝစရာနိ၊ စတုတ္ထံ ပဉ္စမံ ဝါ အပ္ပနာစိတ္တံ ရူပါဝစရံ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကံ။ တတ္ထ ယံ တေန အပ္ပနာစိတ္တေန သဒ္ဓိံ ဥပ္ပန္နံ ဉာဏံ၊ အယံ ဒိဗ္ဗသောတဓာတူတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတော ပရံ တသ္မိံ သောတေ ပတိတော ဟောတိ။ တံ ထာမဇာတံ ကရောန္တေန ‘‘ဧတ္ထန္တရေ သဒ္ဒံ သုဏာမီ’’တိ ဧကင်္ဂုလမတ္တံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ။ တတော ဒွင်္ဂုလစတုရင်္ဂုလအဋ္ဌင်္ဂုလဝိဒတ္ထိရတနအန္တောဂဗ္ဘပမုခပါသာဒပရိဝေဏသင်္ဃာရာမဂေါစရဂါမဇနပဒါဒိဝသေန ယာဝ စက္ကဝါဠံ တတော ဝါ ဘိယျောပိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ။

ဧဝံ အဓိဂတာဘိညော ဧသ ပါဒကဇ္ဈာနာရမ္မဏေန ဖုဋ္ဌောကာသဗ္ဘန္တရဂတေပိ သဒ္ဒေ ပုန ပါဒကဇ္ဈာနံ အသမာပဇ္ဇိတွာပိ အဘိညာဉာဏေန သုဏာတိယေဝ။ ဧဝံ သုဏန္တော စ သစေပိ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ သင်္ခဘေရိပဏဝါဒိသဒ္ဒေဟိ ဧကကောလာဟလံ ဟောတိ၊ ပါဋိယေက္ကံ ဝဝတ္ထပေတုကာမတာယ သတိ အယံ သင်္ခသဒ္ဒေါ အယံ ဘေရိသဒ္ဒေါတိ ဝဝတ္ထပေတုံ သက္ကောတိယေဝါတိ။

ဒိဗ္ဗသောတဓာတုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

စေတောပရိယဉာဏကထာ

၄၀၁။ စေတောပရိယဉာဏကထာယ စေတောပရိယဉာဏာယာတိ ဧတ္ထ ပရိယာတီတိ ပရိယံ၊ ပရိစ္ဆိန္ဒတီတိ အတ္ထော။ စေတသော ပရိယံ စေတောပရိယံ။ စေတောပရိယဉ္စ တံ ဉာဏဉ္စာတိ စေတောပရိယဉာဏံ။ တဒတ္ထာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပရသတ္တာနန္တိ အတ္တာနံ ဌပေတွာ သေသသတ္တာနံ။ ပရပုဂ္ဂလာနန္တိ ဣဒမ္ပိ ဣမိနာ ဧကတ္ထမေဝ။ ဝေနေယျဝသေန ပန ဒေသနာဝိလာသေန စ ဗျဉ္ဇနနာနတ္တံ ကတံ။ စေတသာ စေတောတိ အတ္တနော စိတ္တေန တေသံ စိတ္တံ။ ပရိစ္စ ပဇာနာတီတိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ သရာဂါဒိဝသေန နာနပ္ပကာရတော ဇာနာတိ။

ကထံ ပနေတံ ဉာဏံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗန္တိ? ဧတဉှိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဝသေန ဣဇ္ဈတိ၊ တံ ဧတဿ ပရိကမ္မံ။ တသ္မာ တေန ဘိက္ခုနာ အာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ပရဿ ဟဒယရူပံ နိဿာယ ဝတ္တမာနဿ လောဟိတဿ ဝဏ္ဏံ ပဿိတွာ စိတ္တံ ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ ယဒါ ဟိ သောမနဿစိတ္တံ ဝတ္တတိ၊ တဒါ ရတ္တံ နိဂြောဓပက္ကသဒိသံ ဟောတိ။ ယဒါ ဒေါမနဿစိတ္တံ ဝတ္တတိ၊ တဒါ ကာဠကံ ဇမ္ဗုပက္ကသဒိသံ။ ယဒါ ဥပေက္ခာစိတ္တံ ဝတ္တတိ၊ တဒါ ပသန္နတိလတေလသဒိသံ။ တသ္မာ တေန ‘‘ဣဒံ ရူပံ သောမနဿိန္ဒြိယသမုဋ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဒေါမနဿိန္ဒြိယသမုဋ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဥပေက္ခိန္ဒြိယသမုဋ္ဌာန’’န္တိ ပရဿ ဟဒယလောဟိတဝဏ္ဏံ ပဿိတွာ စိတ္တံ ပရိယေသန္တေန စေတောပရိယဉာဏံ ထာမဂတံ ကာတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ထာမဂတေ ဟိ တသ္မိံ အနုက္ကမေန သဗ္ဗမ္ပိ ကာမာဝစရစိတ္တံ ရူပါဝစရာရူပါဝစရစိတ္တဉ္စ ပဇာနာတိ စိတ္တာ စိတ္တမေဝ သင်္ကမန္တော ဝိနာပိ ဟဒယရူပဒဿနေန။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘အာရုပ္ပေ ပရဿ စိတ္တံ ဇာနိတုကာမော ကဿ ဟဒယရူပံ ပဿတိ၊ ကဿိန္ဒြိယဝိကာရံ ဩလောကေတီတိ? န ကဿစိ။ ဣဒ္ဓိမတော ဝိသယော ဧသ ယဒိဒံ ယတ္ထ ကတ္ထစိ စိတ္တံ အာဝဇ္ဇန္တော သောဠသပ္ပဘေဒံ စိတ္တံ ဇာနာတိ။ အကတာဘိနိဝေသဿ ပန ဝသေန အယံ ကထာ’’တိ။

သရာဂံ ဝါ စိတ္တန္တိအာဒီသု ပန အဋ္ဌဝိဓံ လောဘသဟဂတံ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဝသေသံ စတုဘူမကံ ကုသလာဗျာကတံ စိတ္တံ ဝီတရာဂံ။ ဒွေ ဒေါမနဿစိတ္တာနိ ဒွေ ဝိစိကိစ္ဆုဒ္ဓစ္စစိတ္တာနီတိ ဣမာနိ ပန စတ္တာရိ စိတ္တာနိ ဣမသ္မိံ ဒုကေ သင်္ဂဟံ န ဂစ္ဆန္တိ။ ကေစိ ပန ထေရာ တာနိပိ သင်္ဂဏှန္တိ။ ဒုဝိဓံ ပန ဒေါမနဿစိတ္တံ သဒေါသံ စိတ္တံ နာမ။ သဗ္ဗမ္ပိ စတုဘူမကံ ကုသလာဗျာကတံ ဝီတဒေါသံ။ သေသာနိ ဒသာကုသလစိတ္တာနိ ဣမသ္မိံ ဒုကေ သင်္ဂဟံ န ဂစ္ဆန္တိ။ ကေစိ ပန ထေရာ တာနိပိ သင်္ဂဏှန္တိ။

သမောဟံဝီတမောဟန္တိ ဧတ္ထ ပန ပါဋိပုဂ္ဂလိကနယေန ဝိစိကိစ္ဆုဒ္ဓစ္စသဟဂတဒွယမေဝ သမောဟံ၊ မောဟဿ ပန သဗ္ဗာကုသလေသု သမ္ဘဝတော ဒွါဒသဝိဓမ္ပိ အကုသလစိတ္တံ သမောဟံ စိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဝသေသံ ဝီတမောဟံ။ ထိနမိဒ္ဓါနုဂတံ ပန သံခိတ္တံ။ ဥဒ္ဓစ္စာနုဂတံ ဝိက္ခိတ္တံ။ ရူပါဝစရာရူပါဝစရံ မဟဂ္ဂတံ။ အဝသေသံ အမဟဂ္ဂတံ။ သဗ္ဗမ္ပိ တေဘူမကံ သဥတ္တရံ။ လောကုတ္တရံ အနုတ္တရံ။ ဥပစာရပ္ပတ္တံ အပ္ပနာပ္ပတ္တဉ္စ သမာဟိတံ။ ဥဘယမပ္ပတ္တံ အသမာဟိတံ။ တဒင်္ဂဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆေဒပဋိပဿဒ္ဓိနိဿရဏဝိမုတ္တိပ္ပတ္တံ ဝိမုတ္တံ။ ပဉ္စဝိဓမ္ပိ ဧတံ ဝိမုတ္တိမပ္ပတ္တံ အဝိမုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣတိ စေတောပရိယဉာဏလာဘီ ဘိက္ခု သဗ္ဗပ္ပကာရမ္ပိ ဣဒံ သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ…ပေ… အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ အဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတီတိ။

စေတောပရိယဉာဏကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏကထာ

၄၀၂။ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏကထာယံ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယာတိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၄၄) ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိမှိ ယံ ဉာဏံ၊ တဒတ္ထာယ။ ပုဗ္ဗေနိဝါသောတိ ပုဗ္ဗေ အတီတဇာတီသု နိဝုတ္ထက္ခန္ဓာ။ နိဝုတ္ထာတိ အဇ္ဈာဝုတ္ထာ အနုဘူတာ အတ္တနော သန္တာနေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓါ။ နိဝုတ္ထဓမ္မာ ဝါ။ နိဝုတ္ထာတိ ဂေါစရနိဝါသေန နိဝုတ္ထာ အတ္တနော ဝိညာဏေန ဝိညာတာ ပရိစ္ဆိန္နာ၊ ပရဝိညာဏဝိညာတာပိ ဝါ ဆိန္နဝဋုမကာနုဿရဏာဒီသု၊ တေ ဗုဒ္ဓါနံယေဝ လဗ္ဘန္တိ။ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတီတိ ယာယ သတိယာ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ၊ သာ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ။ ဉာဏန္တိ တာယ သတိယာ သမ္ပယုတ္တဉာဏံ။ ဧဝမိမဿ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏဿ အတ္ထာယ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏာယ ဧတဿ ဉာဏဿ အဓိဂမာယ ပတ္တိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

အနေကဝိဟိတန္တိ အနေကဝိဓံ၊ အနေကေဟိ ဝါ ပကာရေဟိ ပဝတ္တိတံ၊ သံဝဏ္ဏိတန္တိ အတ္ထော။ ပုဗ္ဗေနိဝါသန္တိ သမနန္တရာတီတဘဝံ အာဒိံ ကတွာ တတ္ထ တတ္ထ နိဝုတ္ထသန္တာနံ။ အနုဿရတီတိ ခန္ဓပဋိပါဋိဝသေန စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန ဝါ အနုဂန္တွာ အနုဂန္တွာ သရတိ။ ဣမဉှိ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ ဆ ဇနာ အနုဿရန္တိ – တိတ္ထိယာ၊ ပကတိသာဝကာ၊ မဟာသာဝကာ၊ အဂ္ဂသာဝကာ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၊ ဗုဒ္ဓါတိ။

တတ္ထ တိတ္ထိယာ စတ္တာလီသံယေဝ ကပ္ပေ အနုဿရန္တိ၊ န တတော ပရံ။ ကသ္မာ၊ ဒုဗ္ဗလပညတ္တာ။ တေသဉှိ နာမရူပပရိစ္ဆေဒဝိရဟိတတ္တာ ဒုဗ္ဗလာ ပညာ ဟောတိ။ ပကတိသာဝကာ ကပ္ပသတမ္ပိ ကပ္ပသဟဿမ္ပိ အနုဿရန္တိယေဝ၊ ဗလဝပညတ္တာ။ အသီတိမဟာသာဝကာ သတသဟဿကပ္ပေ အနုဿရန္တိ။ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ ဧကံ အသင်္ချေယျံ သတသဟဿဉ္စ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဒွေ အသင်္ချေယျာနိ သတသဟဿဉ္စ။ ဧတ္တကော ဟိ ဧတေသံ အဘိနီဟာရော။ ဗုဒ္ဓါနံ ပန ပရိစ္ဆေဒေါ နာမ နတ္ထိ။

တိတ္ထိယာ စ ခန္ဓပဋိပါဋိမေဝ သရန္တိ၊ ပဋိပါဋိံ မုဉ္စိတွာ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန သရိတုံ န သက္ကောန္တိ။ တေသဉှိ အန္ဓာနံ ဝိယ ဣစ္ဆိတပဒေသောက္ကမနံ နတ္ထိ။ ယထာ ပန အန္ဓာ ယဋ္ဌိံ အမုဉ္စိတွာဝ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဧဝံ တေ ခန္ဓာနံ ပဋိပါဋိံ အမုဉ္စိတွာဝ သရန္တိ။ ပကတိသာဝကာ ခန္ဓပဋိပါဋိယာပိ အနုဿရန္တိ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေနပိ သင်္ကမန္တိ။ တထာ အသီတိမဟာသာဝကာ။ ဒွိန္နံ ပန အဂ္ဂသာဝကာနံ ခန္ဓပဋိပါဋိကိစ္စံ နတ္ထိ။ ဧကဿ အတ္တဘာဝဿ စုတိံ ဒိသွာ ပဋိသန္ဓိံ ပဿန္တိ၊ ပုန အပရဿ စုတိံ ဒိသွာ ပဋိသန္ဓိန္တိ ဧဝံ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေနေဝ သင်္ကမန္တာ ဂစ္ဆန္တိ။ တထာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ။

ဗုဒ္ဓါနံ ပန နေဝ ခန္ဓပဋိပါဋိကိစ္စံ၊ န စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန သင်္ကမနကိစ္စံ အတ္ထိ။ တေသဉှိ အနေကာသု ကပ္ပကောဋီသု ဟေဋ္ဌာ ဝါ ဥပရိ ဝါ ယံ ယံ ဌာနံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တံ တံ ပါကဋမေဝ ဟောတိ။ တသ္မာ အနေကာပိ ကပ္ပကောဋိယော ပေယျာလပါဠိံ ဝိယ သံခိပိတွာ ယံ ယံ ဣစ္ဆန္တိ၊ တတြ တတြေဝ ဩက္ကမန္တာ သီဟောက္ကန္တဝသေန ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ ဂစ္ဆန္တာနဉ္စ နေသံ ဉာဏံ ယထာ နာမ ကတဝါလဝေဓပရိစယဿ သရဘင်္ဂသဒိသဿ ဓနုဂ္ဂဟဿ ခိတ္တော သရော အန္တရာ ရုက္ခလတာဒီသု အသဇ္ဇမာနော လက္ခေယေဝ ပတတိ၊ န သဇ္ဇတိ၊ န ဝိရဇ္ဈတိ၊ ဧဝံ အန္တရန္တရာသု ဇာတီသု န သဇ္ဇတိ၊ န ဝိရဇ္ဈတိ၊ အသဇ္ဇမာနံ အဝိရဇ္ဈမာနံ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဋ္ဌာနံယေဝ ဂဏှာတိ။

ဣမေသု စ ပန ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရဏသတ္တေသု တိတ္ထိယာနံ ပုဗ္ဗေနိဝါသဒဿနံ ခဇ္ဇုပနကပဘာသဒိသံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။ ပကတိသာဝကာနံ ဒီပပ္ပဘာသဒိသံ။ မဟာသာဝကာနံ ဥက္ကာပဘာသဒိသံ ။ အဂ္ဂသာဝကာနံ ဩသဓိတာရကပ္ပဘာသဒိသံ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ စန္ဒပ္ပဘာသဒိသံ။ ဗုဒ္ဓါနံ ရသ္မိသဟဿပဋိမဏ္ဍိတသရဒသူရိယမဏ္ဍလသဒိသံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။

တိတ္ထိယာနဉ္စ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿရဏံ အန္ဓာနံ ယဋ္ဌိကောဋိဂမနံ ဝိယ ဟောတိ။ ပကတိသာဝကာနံ ဒဏ္ဍကသေတုဂမနံ ဝိယ။ မဟာသာဝကာနံ ဇင်္ဃသေတုဂမနံ ဝိယ။ အဂ္ဂသာဝကာနံ သကဋသေတုဂမနံ ဝိယ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ မဟာဇင်္ဃမဂ္ဂဂမနံ ဝိယ။ ဗုဒ္ဓါနံ မဟာသကဋမဂ္ဂဂမနံ ဝိယ။

ဣမသ္မိံ ပန အဓိကာရေ သာဝကာနံ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿရဏံ အဓိပ္ပေတံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အနုဿရတီတိ ခန္ဓပဋိပါဋိဝသေန စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန ဝါ အနုဂန္တွာ အနုဂန္တွာ သရတီ’’တိ။

၄၀၃။ တသ္မာ ဧဝမနုဿရိတုကာမေန အာဒိကမ္မိကေန ဘိက္ခုနာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တေန ရဟောဂတေန ပဋိသလ္လိနေန ပဋိပါဋိယာ စတ္တာရိ ဈာနာနိ သမာပဇ္ဇိတွာ အဘိညာပါဒကစတုတ္ထဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌာယ သဗ္ဗပစ္ဆိမာ နိသဇ္ဇာ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ တတော အာသနပညာပနံ၊ သေနာသနပ္ပဝေသနံ၊ ပတ္တစီဝရပဋိသာမနံ၊ ဘောဇနကာလော၊ ဂါမတော အာဂမနကာလော၊ ဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတကာလော၊ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌကာလော၊ ဝိဟာရတော နိက္ခမနကာလော၊ စေတိယင်္ဂဏဗောဓိယင်္ဂဏဝန္ဒနကာလော၊ ပတ္တဓောဝနကာလော၊ ပတ္တပဋိဂ္ဂဟဏကာလော၊ ပတ္တပဋိဂ္ဂဟဏတော ယာဝ မုခဓောဝနာ ကတကိစ္စံ၊ ပစ္စူသကာလေ ကတကိစ္စံ၊ မဇ္ဈိမယာမေ ကတကိစ္စံ၊ ပဌမယာမေ ကတကိစ္စန္တိ ဧဝံ ပဋိလောမက္ကမေန သကလံ ရတ္တိန္ဒိဝံ ကတကိစ္စံ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဧတ္တကံ ပန ပကတိစိတ္တဿပိ ပါကဋံ ဟောတိ။ ပရိကမ္မသမာဓိစိတ္တဿ ပန အတိပါကဋမေဝ။

သစေ ပနေတ္ထ ကိဉ္စိ န ပါကဋံ ဟောတိ၊ ပုန ပါဒကဇ္ဈာနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဧတ္တကေန ဒီပေ ဇလိတေ ဝိယ ပါကဋံ ဟောတိ။ ဧဝံ ပဋိလောမက္ကမေနေဝ ဒုတိယဒိဝသေပိ တတိယစတုတ္ထပဉ္စမဒိဝသေပိ ဒသာဟေပိ အဍ္ဎမာသေပိ မာသေပိ ယာဝ သံဝစ္ဆရာပိ ကတကိစ္စံ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ဒသဝဿာနိ ဝီသတိဝဿာနီတိ ယာဝ ဣမသ္မိံ ဘဝေ အတ္တနော ပဋိသန္ဓိ၊ တာဝ အာဝဇ္ဇန္တေန ပုရိမဘဝေ စုတိက္ခဏေ ပဝတ္တိတနာမရူပံ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ ပဟောတိ ဟိ ပဏ္ဍိတော ဘိက္ခု ပဌမဝါရေနေဝ ပဋိသန္ဓိံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ စုတိက္ခဏေ နာမရူပမာရမ္မဏံ ကာတုံ။

ယသ္မာ ပန ပုရိမဘဝေ နာမရူပံ အသေသံ နိရုဒ္ဓံ အညံ ဥပ္ပန္နံ၊ တသ္မာ တံ ဌာနံ အာဟုန္ဒရိကံ အန္ဓတမမိဝ ဟောတိ ဒုဒ္ဒသံ ဒုပ္ပညေန။ တေနာပိ ‘‘န သက္ကောမဟံ ပဋိသန္ဓိံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ စုတိက္ခဏေ ပဝတ္တိတနာမရူပမာရမ္မဏံ ကာတု’’န္တိ ဓုရနိက္ခေပေါ န ကာတဗ္ဗော။ တဒေဝ ပန ပါဒကဇ္ဈာနံ ပုနပ္ပုနံ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ တတော စ ဝုဋ္ဌာယ ဝုဋ္ဌာယ တံ ဌာနံ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗံ။

ဧဝံ ကရောန္တော ဟိ သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော ကူဋာဂါရကဏ္ဏိကတ္ထာယ မဟာရုက္ခံ ဆိန္ဒန္တော သာခါပလာသစ္ဆေဒနမတ္တေနေဝ ဖရသုဓာရာယ ဝိပန္နာယ မဟာရုက္ခံ ဆိန္ဒိတုံ အသက္ကောန္တောပိ ဓုရနိက္ခေပံ အကတွာဝ ကမ္မာရသာလံ ဂန္တွာ တိခိဏံ ဖရသုံ ကာရာပေတွာ ပုန အာဂန္တွာ ဆိန္ဒေယျ၊ ပုန ဝိပန္နာယ စ ပုနပိ တထေဝ ကာရေတွာ ဆိန္ဒေယျ။ သော ဧဝံ ဆိန္ဒန္တော ဆိန္နဿ ဆိန္နဿ ပုန ဆေတဗ္ဗာဘာဝတော အစ္ဆိန္နဿ စ ဆေဒနတော နစိရဿေဝ မဟာရုက္ခံ ပါတေယျ၊ ဧဝမေဝံ ပါဒကဇ္ဈာနာ ဝုဋ္ဌာယ ပုဗ္ဗေ အာဝဇ္ဇိတံ အနာဝဇ္ဇိတွာ ပဋိသန္ဓိမေဝ အာဝဇ္ဇန္တော နစိရဿေဝ ပဋိသန္ဓိံ ဥဂ္ဃာဋေတွာ စုတိက္ခဏေ ပဝတ္တိတနာမရူပံ အာရမ္မဏံ ကရေယျာတိ။ ကဋ္ဌဖာလကကေသောဟာရကာဒီဟိပိ အယမတ္ထော ဒီပေတဗ္ဗော။

တတ္ထ ပစ္ဆိမနိသဇ္ဇတော ပဘုတိ ယာဝ ပဋိသန္ဓိတော အာရမ္မဏံ ကတွာ ပဝတ္တံ ဉာဏံ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏံ နာမ န ဟောတိ။ တံ ပန ပရိကမ္မသမာဓိဉာဏံ နာမ ဟောတိ။ အတီတံသဉာဏန္တိပိ ဧကေ ဝဒန္တိ။ တံ ရူပါဝစရံ သန္ဓာယ န ယုဇ္ဇတိ။ ယဒါ ပနဿ ဘိက္ခုနော ပဋိသန္ဓိံ အတိက္ကမ္မ စုတိက္ခဏေ ပဝတ္တိတနာမရူပံ အာရမ္မဏံ ကတွာ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တသ္မိဉ္စ နိရုဒ္ဓေ တဒေဝါရမ္မဏံ ကတွာ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဝါ ဇဝနာနိ ဇဝန္တိ။ သေသံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပုရိမာနိ ပရိကမ္မာဒိနာမကာနိ ကာမာဝစရာနိ ဟောန္တိ။ ပစ္ဆိမံ ရူပါဝစရံ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကံ အပ္ပနာစိတ္တံ။ တဒါဿ ယံ တေန စိတ္တေန သဟ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣဒံ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏံ နာမ။ တေန ဉာဏေန သမ္ပယုတ္တာယ သတိယာ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ။ သေယျထိဒံ၊ ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော…ပေ… ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတီတိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၄၄)။

၄၀၄။ တတ္ထ ဧကမ္ပိ ဇာတိန္တိ ဧကမ္ပိ ပဋိသန္ဓိမူလံ စုတိပရိယောသာနံ ဧကဘဝပရိယာပန္နံ ခန္ဓသန္တာနံ။ ဧသ နယော ဒွေပိ ဇာတိယောတိအာဒီသုပိ။ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေတိအာဒီသု ပန ပရိဟာယမာနော ကပ္ပော သံဝဋ္ဋကပ္ပော၊ ဝဍ္ဎမာနော ဝိဝဋ္ဋကပ္ပောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ သံဝဋ္ဋေန သံဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ ဂဟိတော ဟောတိ၊ တံမူလကတ္တာ။ ဝိဝဋ္ဋေန စ ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ၊ ဧဝဉှိ သတိ ယာနိ တာနိ ‘‘စတ္တာရိမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကပ္ပဿ အသင်္ချေယျာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? သံဝဋ္ဋော၊ သံဝဋ္ဋဋ္ဌာယီ၊ ဝိဝဋ္ဋော၊ ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယီတိ (အ။ နိ။ ၄။၁၅၆ ထောကံ ဝိသဒိသံ) ဝုတ္တာနိ၊ တာနိ ပရိဂ္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ။

တတ္ထ တယော သံဝဋ္ဋာ – အာပေါသံဝဋ္ဋော၊ တေဇောသံဝဋ္ဋော၊ ဝါယောသံဝဋ္ဋောတိ။ တိဿော သံဝဋ္ဋသီမာ – အာဘဿရာ၊ သုဘကိဏှာ၊ ဝေဟပ္ဖလာတိ။

ယဒါ ကပ္ပော တေဇေန သံဝဋ္ဋတိ၊ အာဘဿရတော ဟေဋ္ဌာ အဂ္ဂိနာ ဍယှတိ။ ယဒါ အာပေန သံဝဋ္ဋတိ၊ သုဘကိဏှတော ဟေဋ္ဌာ ဥဒကေန ဝိလီယတိ။ ယဒါ ဝါယုနာ သံဝဋ္ဋတိ၊ ဝေဟပ္ဖလတော ဟေဋ္ဌာ ဝါတေန ဝိဒ္ဓံသတိ။ ဝိတ္ထာရတော ပန သဒါပိ ဧကံ ဗုဒ္ဓခေတ္တံ ဝိနဿတိ။

ဗုဒ္ဓခေတ္တံ နာမ တိဝိဓံ ဟောတိ – ဇာတိခေတ္တံ၊ အာဏာခေတ္တံ၊ ဝိသယခေတ္တဉ္စ။ တတ္ထ ဇာတိခေတ္တံ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠပရိယန္တံ ဟောတိ။ ယံ တထာဂတဿ ပဋိသန္ဓိဂဟဏာဒီသု ကမ္ပတိ။ အာဏာခေတ္တံ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠပရိယန္တံ၊ ယတ္ထ ရတနသုတ္တံ (ခု။ ပါ။ ၆။၁ အာဒယော) ခန္ဓပရိတ္တံ (စူဠဝ။ ၂၅၁၊ အ။ နိ။ ၄။၆၇) ဓဇဂ္ဂပရိတ္တံ (သံ။ နိ။ ၁။၂၄၉) အာဋာနာဋိယပရိတ္တံ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၅ အာဒယော) မောရပရိတ္တန္တိ (ဇာ။ ၁။၂။၁၇-၁၈) ဣမေသံ ပရိတ္တာနံ အာနုဘာဝေါ ဝတ္တတိ။ ဝိသယခေတ္တံ အနန္တမပရိမာဏံ။ ယံ ‘‘ယာဝတာ ဝါ ပန အာကင်္ခေယျာ’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၈၁) ဝုတ္တံ၊ ယတ္ထ ယံ ယံ တထာဂတော အာကင်္ခတိ၊ တံ တံ ဇာနာတိ။ ဧဝမေတေသု တီသု ဗုဒ္ဓခေတ္တေသု ဧကံ အာဏာခေတ္တံ ဝိနဿတိ။ တသ္မိံ ပန ဝိနဿန္တေ ဇာတိခေတ္တမ္ပိ ဝိနဋ္ဌမေဝ ဟောတိ။ ဝိနဿန္တဉ္စ ဧကတောဝ ဝိနဿတိ၊ သဏ္ဌဟန္တမ္ပိ ဧကတော သဏ္ဌဟတိ။ တဿေဝံ ဝိနာသော စ သဏ္ဌဟနဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၄၀၅။ ယသ္မိံ ဟိ သမယေ ကပ္ပော အဂ္ဂိနာ နဿတိ၊ အာဒိတောဝ ကပ္ပဝိနာသကမဟာမေဃော ဝုဋ္ဌဟိတွာ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠေ ဧကံ မဟာဝဿံ ဝဿတိ။ မနုဿာ တုဋ္ဌဟဋ္ဌာ သဗ္ဗဗီဇာနိ နီဟရိတွာ ဝပန္တိ။ သဿေသု ပန ဂေါခါယိတကမတ္တေသု ဇာတေသု ဂဒြဘရဝံ ရဝန္တော ဧကဗိန္ဒုမ္ပိ န ဝဿတိ၊ တဒါ ပစ္ဆိန္နံ ပစ္ဆိန္နမေဝ ဝဿံ ဟောတိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဟိ ဘဂဝတာ ‘‘ဟောတိ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယော ယံ ဗဟူနိ ဝဿာနိ ဗဟူနိ ဝဿသတာနိ ဗဟူနိ ဝဿသဟဿာနိ ဗဟူနိ ဝဿသတသဟဿာနိ ဒေဝေါ န ဝဿတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၇။၆၆) ဝုတ္တံ။ ဝဿူပဇီဝိနော သတ္တာ ကာလင်္ကတွာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ပုပ္ဖဖလူပဇီဝိနိယော စ ဒေဝတာ။ ဧဝံ ဒီဃေ အဒ္ဓါနေ ဝီတိဝတ္တေ တတ္ထ တတ္ထ ဥဒကံ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆတိ၊ အထာနုပုဗ္ဗေန မစ္ဆကစ္ဆပါပိ ကာလင်္ကတွာ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ နေရယိကသတ္တာပိ။ တတ္ထ နေရယိကာ သတ္တမသူရိယပါတုဘာဝေ ဝိနဿန္တီတိ ဧကေ။

ဈာနံ ဝိနာ နတ္ထိ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဧတေသဉ္စ ကေစိ ဒုဗ္ဘိက္ခပီဠိတာ ကေစိ အဘဗ္ဗာ ဈာနာဓိဂမာယ၊ တေ ကထံ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ။ ဒေဝလောကေ ပဋိလဒ္ဓဇ္ဈာနဝသေန။ တဒါ ဟိ ‘‘ဝဿသတသဟဿဿစ္စယေန ကပ္ပုဋ္ဌာနံ ဘဝိဿတီ’’တိ လောကဗျူဟာ နာမ ကာမာဝစရဒေဝါ မုတ္တသိရာ ဝိကိဏ္ဏကေသာ ရုဒမုခါ အဿူနိ ဟတ္ထေဟိ ပုဉ္ဆမာနာ ရတ္တဝတ္ထနိဝတ္ထာ အတိဝိယ ဝိရူပဝေသဓာရိနော ဟုတွာ မနုဿပထေ ဝိစရန္တာ ဧဝံ အာရောစေန္တိ ‘‘မာရိသာ ဣတော ဝဿသတသဟဿဿစ္စယေန ကပ္ပဝုဋ္ဌာနံ ဘဝိဿတိ၊ အယံ လောကော ဝိနဿိဿတိ၊ မဟာသမုဒ္ဒေါပိ ဥဿုဿိဿတိ၊ အယဉ္စ မဟာပထဝီ သိနေရု စ ပဗ္ဗတရာဇာ ဥဒ္ဒယှိဿန္တိ ဝိနဿိဿန္တိ။ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ လောကဝိနာသော ဘဝိဿတိ။ မေတ္တံ မာရိသာ ဘာဝေထ၊ ကရုဏံ၊ မုဒိတံ၊ ဥပေက္ခံ မာရိသာ ဘာဝေထ၊ မာတရံ ဥပဋ္ဌဟထ၊ ပိတရံ ဥပဋ္ဌဟထ၊ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနော ဟောထာ’’တိ။

တေသံ ဝစနံ သုတွာ ယေဘုယျေန မနုဿာ စ ဘုမ္မဒေဝတာ စ သံဝေဂဇာတာ အညမညံ မုဒုစိတ္တာ ဟုတွာ မေတ္တာဒီနိ ပုညာနိ ကရိတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ တတ္ထ ဒိဗ္ဗသုဓာဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဝါယောကသိဏေ ပရိကမ္မံ ကတွာ ဈာနံ ပဋိလဘန္တိ။ တဒညေ ပန အပရာပရိယဝေဒနီယေန ကမ္မေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ အပရာပရိယဝေဒနီယကမ္မရဟိတော ဟိ သံသာရေ သံသရမာနော သတ္တော နာမ နတ္ထိ။ တေပိ တတ္ထ တထေဝ ဈာနံ ပဋိလဘန္တိ။ ဧဝံ ဒေဝလောကေ ပဋိလဒ္ဓဇ္ဈာနဝသေန သဗ္ဗေပိ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ။

ဝဿူပစ္ဆေဒတော ပန ဥဒ္ဓံ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန ဒုတိယော သူရိယော ပါတုဘဝတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ဘဂဝတာ ‘‘ဟောတိ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ သမယော’’တိ သတ္တသူရိယံ (အ။ နိ။ ၇။၆၆) ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ ပါတုဘူတေ စ ပန တသ္မိံ နေဝ ရတ္တိပရိစ္ဆေဒေါ၊ န ဒိဝါပရိစ္ဆေဒေါ ပညာယတိ။ ဧကော သူရိယော ဥဋ္ဌေတိ၊ ဧကော အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ။ အဝိစ္ဆိန္နသူရိယသန္တာပေါဝ လောကော ဟောတိ။ ယထာ စ ပကတိသူရိယေ သူရိယဒေဝပုတ္တော ဟောတိ၊ ဧဝံ ကပ္ပဝိနာသကသူရိယေ နတ္ထိ။ တတ္ထ ပကတိသူရိယေ ဝတ္တမာနေ အာကာသေ ဝလာဟကာပိ ဓူမသိခါပိ စရန္တိ။ ကပ္ပဝိနာသကသူရိယေ ဝတ္တမာနေ ဝိဂတဓူမဝလာဟကံ အာဒါသမဏ္ဍလံ ဝိယ နိမ္မလံ နဘံ ဟောတိ။ ဌပေတွာ ပဉ္စ မဟာနဒိယော သေသကုန္နဒီအာဒီသု ဥဒကံ သုဿတိ။

တတောပိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန တတိယော သူရိယော ပါတုဘဝတိ။ ယဿ ပါတုဘာဝါ မဟာနဒိယောပိ သုဿန္တိ။

တတောပိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန စတုတ္ထော သူရိယော ပါတုဘဝတိ။ ယဿ ပါတုဘာဝါ ဟိမဝတိ မဟာနဒီနံ ပဘဝါ ‘‘သီဟပပါတော ဟံသပါတနော ကဏ္ဏမုဏ္ဍကော ရထကာရဒဟော အနောတတ္တဒဟော ဆဒ္ဒန္တဒဟော ကုဏာလဒဟော’’တိ ဣမေ သတ္တ မဟာသရာ သုဿန္တိ။

တတောပိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန ပဉ္စမော သူရိယော ပါတုဘဝတိ။ ယဿ ပါတုဘာဝါ အနုပုဗ္ဗေန မဟာသမုဒ္ဒေ အင်္ဂုလိပဗ္ဗတေမနမတ္တမ္ပိ ဥဒကံ န သဏ္ဌာတိ။

တတောပိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန ဆဋ္ဌော သူရိယော ပါတုဘဝတိ။ ယဿ ပါတုဘာဝါ သကလစက္ကဝါဠံ ဧကဓူမံ ဟောတိ။ ပရိယာဒိဏ္ဏသိနေဟံ ဓူမေန။ ယထာ စိဒံ၊ ဧဝံ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠာနိပိ။

တတောပိ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန သတ္တမော သူရိယော ပါတုဘဝတိ။ ယဿ ပါတုဘာဝါ သကလစက္ကဝါဠံ ဧကဇာလံ ဟောတိ သဒ္ဓိံ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠေဟိ။ ယောဇနသတိကာဒိဘေဒါနိ သိနေရုကူဋာနိပိ ပလုဇ္ဇိတွာ အာကာသေယေဝ အန္တရဓာယန္တိ။ သာ အဂ္ဂိဇာလာ ဥဋ္ဌဟိတွာ စာတုမဟာရာဇိကေ ဂဏှာတိ။ တတ္ထ ကနကဝိမာနရတနဝိမာနမဏိဝိမာနာနိ ဈာပေတွာ တာဝတိံသဘဝနံ ဂဏှာတိ။ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ယာဝ ပဌမဇ္ဈာနဘူမိံ ဂဏှာတိ။ တတ္ထ တယောပိ ဗြဟ္မလောကေ ဈာပေတွာ အာဘဿရေ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ သာ ယာဝ အဏုမတ္တမ္ပိ သင်္ခါရဂတံ အတ္ထိ၊ တာဝ န နိဗ္ဗာယတိ။ သဗ္ဗသင်္ခါရပရိက္ခယာ ပန သပ္ပိတေလဈာပနဂ္ဂိသိခါ ဝိယ ဆာရိကမ္ပိ အနဝသေသေတွာ နိဗ္ဗာယတိ။ ဟေဋ္ဌာအာကာသေန သဟ ဥပရိအာကာသော ဧကော ဟောတိ မဟန္ဓကာရော။

၄၀၆။ အထ ဒီဃဿ အဒ္ဓုနော အစ္စယေန မဟာမေဃော ဥဋ္ဌဟိတွာ ပဌမံ သုခုမံ သုခုမံ ဝဿတိ ။ အနုပုဗ္ဗေန ကုမုဒနာဠယဋ္ဌိမုသလတာလက္ခန္ဓာဒိပ္ပမာဏာဟိ ဓာရာဟိ ဝဿန္တော ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠေသု သဗ္ဗံ ဒဍ္ဎဋ္ဌာနံ ပူရေတွာ အန္တရဓာယတိ။ တံ ဥဒကံ ဟေဋ္ဌာ စ တိရိယဉ္စ ဝါတော သမုဋ္ဌဟိတွာ ဃနံ ကရောတိ ပရိဝဋုမံ ပဒုမိနိပတ္တေ ဥဒကဗိန္ဒုသဒိသံ။ ကထံ တာဝ မဟန္တံ ဥဒကရာသိံ ဃနံ ကရောတီတိ စေ? ဝိဝရသမ္ပဒါနတော။ တဉှိဿ တမှိ တမှိ ဝိဝရံ ဒေတိ။ တံ ဧဝံ ဝါတေန သမ္ပိဏ္ဍိယမာနံ ဃနံ ကရိယမာနံ ပရိက္ခယမာနံ အနုပုဗ္ဗေန ဟေဋ္ဌာ ဩတရတိ။ ဩတိဏ္ဏေ ဩတိဏ္ဏေ ဥဒကေ ဗြဟ္မလောကဋ္ဌာနေ ဗြဟ္မလောကာ၊ ဥပရိ စတုကာမာဝစရဒေဝလောကဋ္ဌာနေ စ ဒေဝလောကာ ပါတုဘဝန္တိ။

ပုရိမပထဝိဋ္ဌာနံ ဩတိဏ္ဏေ ပန ဗလဝဝါတာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တေ တံ ပိဟိတဒွါရေ ဓမကရဏေ ဌိတဥဒကမိဝ နိရဿာသံ ကတွာ ရုန္ဓန္တိ။ မဓုရောဒကံ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆမာနံ ဥပရိ ရသပထဝိံ သမုဋ္ဌာပေတိ။ သာ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နာ စေဝ ဟောတိ ဂန္ဓရသသမ္ပန္နာ စ နိရုဒကပါယာသဿ ဥပရိ ပဋလံ ဝိယ။

တဒါ စ အာဘဿရဗြဟ္မလောကေ ပဌမတရာဘိနိဗ္ဗတ္တာ သတ္တာ အာယုက္ခယာ ဝါ ပုညက္ခယာ ဝါ တတော စဝိတွာ ဣဓူပပဇ္ဇန္တိ။ တေ ဟောန္တိ သယံပဘာ အန္တလိက္ခစရာ။ တေ အဂ္ဂညသုတ္တေ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၁၉) ဝုတ္တနယေန တံ ရသပထဝိံ သာယိတွာ တဏှာဘိဘူတာ အာလုပ္ပကာရကံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဥပက္ကမန္တိ။ အထ နေသံ သယံပဘာ အန္တရဓာယတိ၊ အန္ဓကာရော ဟောတိ။ တေ အန္ဓကာရံ ဒိသွာ ဘာယန္တိ။

တတော နေသံ ဘယံ နာသေတွာ သူရဘာဝံ ဇနယန္တံ ပရိပုဏ္ဏပဏ္ဏာသယောဇနံ သူရိယမဏ္ဍလံ ပါတုဘဝတိ၊ တေ တံ ဒိသွာ ‘‘အာလောကံ ပဋိလဘိမှာ’’တိ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဟုတွာ ‘‘အမှာကံ ဘီတာနံ ဘယံ နာသေတွာ သူရဘာဝံ ဇနယန္တော ဥဋ္ဌိတော၊ တသ္မာ ‘‘သူရိယော ဟောတူ’’တိ သူရိယောတွေဝဿ နာမံ ကရောန္တိ။

အထ သူရိယေ ဒိဝသံ အာလောကံ ကတွာ အတ္ထင်္ဂတေ ယမ္ပိ အာလောကံ လဘိမှာ၊ သောပိ နော နဋ္ဌောတိ ပုန ဘီတာ ဟောန္တိ။ တေသံ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘သာဓု ဝတဿ သစေ အညံ အာလောကံ လဘေယျာမာ’’တိ။ တေသံ စိတ္တံ ဉတွာ ဝိယ ဧကူနပဏ္ဏာသယောဇနံ စန္ဒမဏ္ဍလံ ပါတုဘဝတိ။ တေ တံ ဒိသွာ ဘိယျောသော မတ္တာယ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌာ ဟုတွာ ‘‘အမှာကံ ဆန္ဒံ ဉတွာ ဝိယ ဥဋ္ဌိတော၊ တသ္မာ စန္ဒော ဟောတူ’’တိ စန္ဒောတွေဝဿ နာမံ ကရောန္တိ။ ဧဝံ စန္ဒိမသူရိယေသု ပါတုဘူတေသု နက္ခတ္တာနိ တာရကရူပါနိ ပါတုဘဝန္တိ။

တတော ပဘုတိ ရတ္တိန္ဒိဝါ ပညာယန္တိ၊ အနုက္ကမေန စ မာသဒ္ဓမာသဥတုသံဝစ္ဆရာ။ စန္ဒိမသူရိယာနံ ပန ပါတုဘူတဒိဝသေယေဝ သိနေရုစက္ကဝါဠဟိမဝန္တပဗ္ဗတာ ပါတုဘဝန္တိ။ တေ စ ခေါ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဖဂ္ဂုဏပုဏ္ဏမဒိဝသေယေဝ ပါတုဘဝန္တိ။ ကထံ? ယထာ နာမ ကင်္ဂုဘတ္တေ ပစ္စမာနေ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ ပုပ္ဖုဠကာနိ ဥဋ္ဌဟန္တိ။ ဧကေ ပဒေသာ ထူပထူပါ ဟောန္တိ၊ ဧကေ နိန္နနိန္နာ၊ ဧကေ သမသမာ။ ဧဝမေဝံ ထူပထူပဋ္ဌာနေ ပဗ္ဗတာ ဟောန္တိ၊ နိန္နနိန္နဋ္ဌာနေ သမုဒ္ဒါ၊ သမသမဋ္ဌာနေ ဒီပါတိ။

အထ တေသံ သတ္တာနံ ရသပထဝိံ ပရိဘုဉ္ဇန္တာနံ ကမေန ဧကစ္စေ ဝဏ္ဏဝန္တော၊ ဧကစ္စေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ ဟောန္တိ။ တတ္ထ ဝဏ္ဏဝန္တော ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ အတိမညန္တိ။ တေသံ အတိမာနပစ္စယာ သာပိ ရသပထဝီ အန္တရဓာယတိ။ ဘူမိပပ္ပဋကော ပါတုဘဝတိ။ အထ နေသံ တေနေဝ နယေန သောပိ အန္တရဓာယတိ။ ပဒါလတာ ပါတုဘဝတိ။ တေနေဝ နယေန သာပိ အန္တရဓာယတိ။ အကဋ္ဌပါကော သာလိ ပါတုဘဝတိ အကဏော အထုသော သုဒ္ဓါ သုဂန္ဓော တဏ္ဍုလပ္ဖလော။

တတော နေသံ ဘာဇနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တေ သာလိံ ဘာဇနေ ဌပေတွာ ပါသာဏပိဋ္ဌိယာ ဌပေန္တိ၊ သယမေဝ ဇာလသိခါ ဥဋ္ဌဟိတွာ တံ ပစတိ။ သော ဟောတိ ဩဒနော သုမနဇာတိပုပ္ဖသဒိသော၊ န တဿ သူပေန ဝါ ဗျဉ္ဇနေန ဝါ ကရဏီယံ အတ္ထိ။ ယံ ယံ ရသံ ဘုဉ္ဇိတုကာမာ ဟောန္တိ၊ တံ တံ ရသောဝ ဟောတိ။ တေသံ တံ ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟရယတံ တတော ပဘုတိ မုတ္တကရီသံ သဉ္ဇာယတိ။ အထ နေသံ တဿ နိက္ခမနတ္ထာယ ဝဏမုခါနိ ပဘိဇ္ဇန္တိ၊ ပုရိသဿ ပုရိသဘာဝေါ၊ ဣတ္ထိယာပိ ဣတ္ထိဘာဝေါ ပါတုဘဝတိ။

တတြ သုဒံ ဣတ္ထီ ပုရိသံ၊ ပုရိသော စ ဣတ္ထိံ အတိဝေလံ ဥပနိဇ္ဈာယတိ။ တေသံ အတိဝေလံ ဥပနိဇ္ဈာယနပစ္စယာ ကာမပရိဠာဟော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တတော မေထုနဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တိ။ တေ အသဒ္ဓမ္မပဋိသေဝနပစ္စယာ ဝိညူဟိ ဂရဟိယမာနာ ဝိဟေဌိယမာနာ တဿ အသဒ္ဓမ္မဿ ပဋိစ္ဆာဒနဟေတု အဂါရာနိ ကရောန္တိ။ တေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသမာနာ အနုက္ကမေန အညတရဿ အလသဇာတိကဿ သတ္တဿ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇန္တာ သန္နိဓိံ ကရောန္တိ။ တတော ပဘုတိ ကဏောပိ ထုသောပိ တဏ္ဍုလံ ပရိယောနန္ဓတိ၊ လာယိတဋ္ဌာနမ္ပိ န ပဋိဝိရူဟတိ။

တေ သန္နိပတိတွာ အနုတ္ထုနန္တိ ‘‘ပါပကာ ဝတ ဘော ဓမ္မာ သတ္တေသု ပါတုဘူတာ၊ မယံ ဟိ ပုဗ္ဗေ မနောမယာ အဟုမှာ’’တိ အဂ္ဂညသုတ္တေ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၂၈) ဝုတ္တနယေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ တတော မရိယာဒံ ဌပေန္တိ။ အထ အညတရော သတ္တော အညဿ ဘာဂံ အဒိန္နံ အာဒိယတိ။ တံ ဒွိက္ခတ္တုံ ပရိဘာသေတွာ တတိယဝါရေ ပါဏိလေဋ္ဋုဒဏ္ဍေဟိ ပဟရန္တိ။ တေ ဧဝံ အဒိန္နာဒါနဂရဟမုသာဝါဒဒဏ္ဍာဒါနေသု ဥပ္ပန္နေသု သန္နိပတိတွာ စိန္တယန္တိ ‘‘ယံနူန မယံ ဧကံ သတ္တံ သမ္မန္နေယျာမ၊ ယော နော သမ္မာ ခီယိတဗ္ဗံ ခီယေယျ၊ ဂရဟိတဗ္ဗံ ဂရဟေယျ၊ ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗံ ပဗ္ဗာဇေယျ၊ မယံ ပနဿ သာလီနံ ဘာဂံ အနုပ္ပဒဿာမာ’’တိ။

ဧဝံ ကတသန္နိဋ္ဌာနေသု ပန သတ္တေသု ဣမသ္မိံ တာဝ ကပ္ပေ အယမေဝ ဘဂဝါ ဗောဓိသတ္တဘူတော တေန သမယေန တေသု သတ္တေသု အဘိရူပတရော စ ဒဿနီယတရော စ မဟေသက္ခတရော စ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော ပဋိဗလော နိဂ္ဂဟပဂ္ဂဟံ ကာတုံ။ တေ တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ယာစိတွာ သမ္မန္နိံသု။ သော တေန မဟာဇနေန သမ္မတောတိ မဟာသမ္မတော၊ ခေတ္တာနံ အဓိပတီတိ ခတ္တိယော၊ ဓမ္မေန သမေန ပရေ ရဉ္ဇေတီတိ ရာဇာတိ တီဟိ နာမေဟိ ပညာယိတ္ထ။ ယဉှိ လောကေ အစ္ဆရိယဋ္ဌာနံ၊ ဗောဓိသတ္တောဝ တတ္ထ အာဒိပုရိသောတိ ဧဝံ ဗောဓိသတ္တံ အာဒိံ ကတွာ ခတ္တိယမဏ္ဍလေ သဏ္ဌိတေ အနုပုဗ္ဗေန ဗြာဟ္မဏာဒယောပိ ဝဏ္ဏာ သဏ္ဌဟိံသု။

တတ္ထ ကပ္ပဝိနာသကမဟာမေဃတော ယာဝ ဇာလုပစ္ဆေဒေါ၊ ဣဒမေကံ အသင်္ချေယျံ သံဝဋ္ဋောတိ ဝုစ္စတိ။

ကပ္ပဝိနာသကဇာလုပစ္ဆေဒတော ယာဝ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠပရိပူရကော သမ္ပတ္တိမဟာမေဃော၊ ဣဒံ ဒုတိယံ အသင်္ချေယျံ သံဝဋ္ဋဋ္ဌာယီတိ ဝုစ္စတိ။

သမ္ပတ္တိမဟာမေဃတော ယာဝ စန္ဒိမသူရိယပါတုဘာဝေါ၊ ဣဒံ တတိယံ အသင်္ချေယျံ ဝိဝဋ္ဋောတိ ဝုစ္စတိ။

စန္ဒိမသူရိယပါတုဘာဝတော ယာဝ ပုန ကပ္ပဝိနာသကမဟာမေဃော၊ ဣဒံ စတုတ္ထံ အသင်္ချေယျံ ဝိဝဋ္ဋဋ္ဌာယီတိ ဝုစ္စတိ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ဧကော မဟာကပ္ပော ဟောတိ။ ဧဝံ တာဝ အဂ္ဂိနာ ဝိနာသော စ သဏ္ဌဟနဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၄၀၇။ ယသ္မိံ ပန သမယေ ကပ္ပော ဥဒကေန နဿတိ၊ အာဒိတောဝ ကပ္ပဝိနာသကမဟာမေဃော ဥဋ္ဌဟိတွာတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ အယံ ပန ဝိသေသော၊ ယထာ တတ္ထ ဒုတိယသူရိယော၊ ဧဝမိဓ ကပ္ပဝိနာသကော ခါရုဒကမဟာမေဃော ဝုဋ္ဌာတိ။ သော အာဒိတော သုခုမံ သုခုမံ ဝဿန္တော အနုက္ကမေန မဟာဓာရာဟိ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠာနံ ပူရေန္တော ဝဿတိ။ ခါရုဒကေန ဖုဋ္ဌဖုဋ္ဌာ ပထဝီပဗ္ဗတာဒယော ဝိလီယန္တိ၊ ဥဒကံ သမန္တတော ဝါတေဟိ ဓာရိယတိ။ ပထဝိတော ယာဝ ဒုတိယဇ္ဈာနဘူမိံ ဥဒကံ ဂဏှာတိ။ တတ္ထ တယောပိ ဗြဟ္မလောကေ ဝိလီယာပေတွာ သုဘကိဏှေ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ တံ ယာဝ အဏုမတ္တမ္ပိ သင်္ခါရဂတံ အတ္ထိ၊ တာဝ န ဝူပသမ္မတိ။ ဥဒကာနုဂတံ ပန သဗ္ဗသင်္ခါရဂတံ အဘိဘဝိတွာ သဟသာ ဝူပသမ္မတိ အန္တရဓာနံ ဂစ္ဆတိ။ ဟေဋ္ဌာအာကာသေန သဟ ဥပရိအာကာသော ဧကော ဟောတိ မဟန္ဓကာရောတိ သဗ္ဗံ ဝုတ္တသဒိသံ။ ကေဝလံ ပနိဓ အာဘဿရဗြဟ္မလောကံ အာဒိံ ကတွာ လောကော ပါတုဘဝတိ။ သုဘကိဏှတော စ စဝိတွာ အာဘဿရဋ္ဌာနာဒီသု သတ္တာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။

တတ္ထ ကပ္ပဝိနာသကမဟာမေဃတော ယာဝ ကပ္ပဝိနာသကုဒကူပစ္ဆေဒေါ၊ ဣဒမေကံ အသင်္ချေယျံ။ ဥဒကူပစ္ဆေဒတော ယာဝ သမ္ပတ္တိမဟာမေဃော၊ ဣဒံ ဒုတိယံ အသင်္ချေယျံ။ သမ္ပတ္တိမဟာမေဃတော…ပေ… ဣမာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ဧကော မဟာကပ္ပော ဟောတိ။ ဧဝံ ဥဒကေန ဝိနာသော စ သဏ္ဌဟနဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၄၀၈။ ယသ္မိံ သမယေ ကပ္ပော ဝါတေန ဝိနဿတိ၊ အာဒိတောဝ ကပ္ပဝိနာသကမဟာမေဃော ဥဋ္ဌဟိတွာတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ အယံ ပန ဝိသေသော၊ ယထာ တတ္ထ ဒုတိယသူရိယော၊ ဧဝမိဓ ကပ္ပဝိနာသနတ္ထံ ဝါတော သမုဋ္ဌာတိ။ သော ပဌမံ ထူလရဇံ ဥဋ္ဌာပေတိ။ တတော သဏှရဇံ သုခုမဝါလိကံ ထူလဝါလိကံ သက္ခရပါသာဏာဒယောတိ ယာဝ ကူဋာဂါရမတ္တေ ပါသာဏေ ဝိသမဋ္ဌာနေ ဌိတမဟာရုက္ခေ စ ဥဋ္ဌာပေတိ။ တေ ပထဝိတော နဘမုဂ္ဂတာ န စ ပုန ပတန္တိ။ တတ္ထေဝ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာ ဟုတွာ အဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိ။

အထာနုက္ကမေန ဟေဋ္ဌာ မဟာပထဝိယာ ဝါတော သမုဋ္ဌဟိတွာ ပထဝိံ ပရိဝတ္တေတွာ ဥဒ္ဓံမူလံ ကတွာ အာကာသေ ခိပတိ။ ယောဇနသတပ္ပမာဏာပိ ပထဝိပ္ပဒေသာ ဒွိယောဇနတိယောဇနစတုယောဇနပဉ္စယောဇနသတပ္ပမာဏာပိ ဘိဇ္ဇိတွာ ဝါတဝေဂေန ခိတ္တာ အာကာသေယေဝ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာ ဟုတွာ အဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိ။ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတမ္ပိ သိနေရုပဗ္ဗတမ္ပိ ဝါတော ဥက္ခိပိတွာ အာကာသေ ခိပတိ။ တေ အညမညံ အဘိဟန္တွာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာ ဟုတွာ ဝိနဿန္တိ။ ဧတေနေဝ ဥပါယေန ဘုမ္မဋ္ဌကဝိမာနာနိ စ အာကာသဋ္ဌကဝိမာနာနိ စ ဝိနာသေန္တော ဆကာမာဝစရဒေဝလောကေ ဝိနာသေတွာ ကောဋိသတသဟဿစက္ကဝါဠာနိ ဝိနာသေတိ။ တတ္ထ စက္ကဝါဠာ စက္ကဝါဠေဟိ ဟိမဝန္တာ ဟိမဝန္တေဟိ သိနေရူ သိနေရူဟိ အညမညံ သမာဂန္တွာ စုဏ္ဏဝိစုဏ္ဏာ ဟုတွာ ဝိနဿန္တိ။ ပထဝိတော ယာဝ တတိယဇ္ဈာနဘူမိံ ဝါတော ဂဏှာတိ။ တတ္ထ တယောပိ ဗြဟ္မလောကေ ဝိနာသေတွာ ဝေဟပ္ဖလံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗသင်္ခါရဂတံ ဝိနာသေတွာ သယမ္ပိ ဝိနဿတိ။ ဟေဋ္ဌာအာကာသေန သဟ ဥပရိအာကာသော ဧကော ဟောတိ မဟန္ဓကာရောတိ သဗ္ဗံ ဝုတ္တသဒိသံ။ ဣဓ ပန သုဘကိဏှဗြဟ္မလောကံ အာဒိံ ကတွာ လောကော ပါတုဘဝတိ။ ဝေဟပ္ဖလတော စ စဝိတွာ သုဘကိဏှဋ္ဌာနာဒီသု သတ္တာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။

တတ္ထ ကပ္ပဝိနာသကမဟာမေဃတော ယာဝ ကပ္ပဝိနာသကဝါတူပစ္ဆေဒေါ၊ ဣဒမေကံ အသင်္ချေယျံ။ ဝါတူပစ္ဆေဒတော ယာဝ သမ္ပတ္တိမဟာမေဃော၊ ဣဒံ ဒုတိယံ အသင်္ချေယျံ…ပေ… ဣမာနိ စတ္တာရိ အသင်္ချေယျာနိ ဧကော မဟာကပ္ပော ဟောတိ။ ဧဝံ ဝါတေန ဝိနာသော စ သဏ္ဌဟနဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၄၀၉။ ကိံကာရဏာ ဧဝံ လောကော ဝိနဿတိ? အကုသလမူလကာရဏာ။ အကုသလမူလေသု ဟိ ဥဿန္နေသု ဧဝံ လောကော ဝိနဿတိ။ သော စ ခေါ ရာဂေ ဥဿန္နတရေ အဂ္ဂိနာ ဝိနဿတိ။ ဒေါသေ ဥဿန္နတရေ ဥဒကေန ဝိနဿတိ။ ကေစိ ပန ဒေါသေ ဥဿန္နတရေ အဂ္ဂိနာ။ ရာဂေ ဥဿန္နတရေ ဥဒကေနာတိ ဝဒန္တိ။ မောဟေ ဥဿန္နတရေ ဝါတေန ဝိနဿတိ။ ဧဝံ ဝိနဿန္တောပိ စ နိရန္တရမေဝ သတ္တဝါရေ အဂ္ဂိနာ ဝိနဿတိ။ အဋ္ဌမေ ဝါရေ ဥဒကေန။ ပုန သတ္တဝါရေ အဂ္ဂိနာ။ အဋ္ဌမေ ဝါရေ ဥဒကေနာတိ ဧဝံ အဋ္ဌမေ အဋ္ဌမေ ဝါရေ ဝိနဿန္တော သတ္တက္ခတ္တုံ ဥဒကေန ဝိနဿိတွာ ပုန သတ္တဝါရေ အဂ္ဂိနာ နဿတိ။ ဧတ္တာဝတာ တေသဋ္ဌိ ကပ္ပာ အတီတာ ဟောန္တိ။ ဧတ္ထန္တရေ ဥဒကေန နဿနဝါရံ သမ္ပတ္တမ္ပိ ပဋိဗာဟိတွာ လဒ္ဓါကာသော ဝါတော ပရိပုဏ္ဏစတုသဋ္ဌိကပ္ပာယုကေ သုဘကိဏှေ ဝိဒ္ဓံသေန္တော လောကံ ဝိနာသေတိ။

၄၁၀။ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရန္တောပိ စ ကပ္ပာနုဿရဏကော ဘိက္ခု ဧတေသု ကပ္ပေသု အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနုဿရတိ။ ကထံ? ‘‘အမုတြာသိ’’န္တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၄၄) နယေန။

တတ္ထ အမုတြာသိန္တိ အမုမှိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အဟံ အမုမှိ ဘဝေ ဝါ ယောနိယာ ဝါ ဂတိယာ ဝါ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယာ ဝါ သတ္တာဝါသေ ဝါ သတ္တနိကာယေ ဝါ အာသိံ။ ဧဝံနာမောတိ တိဿော ဝါ ဖုဿော ဝါ။ ဧဝံဂေါတ္တောတိ ကစ္စာနော ဝါ ကဿပေါ ဝါ။ ဣဒမဿ အတီတဘဝေ အတ္တနော နာမဂေါတ္တာနုဿရဏဝသေန ဝုတ္တံ။ သစေ ပန တသ္မိံ ကာလေ အတ္တနော ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိံ ဝါ လူခပဏီတဇီဝိကဘာဝံ ဝါ သုခဒုက္ခဗဟုလတံ ဝါ အပ္ပာယုကဒီဃာယုကဘာဝံ ဝါ အနုဿရိတုကာမော ဟောတိ၊ တမ္ပိ အနုဿရတိယေဝ။ တေနာဟ ‘‘ဧဝံဝဏ္ဏော…ပေ… ဧဝမာယုပရိယန္တော’’တိ။

တတ္ထ ဧဝံဝဏ္ဏောတိ ဩဒါတော ဝါ သာမော ဝါ။ ဧဝမာဟာရောတိ သာလိမံသောဒနာဟာရော ဝါ ပဝတ္တဖလဘောဇနော ဝါ။ ဧဝံ သုခဒုက္ခပဋိသံဝေဒီတိ အနေကပ္ပကာရေန ကာယိကစေတသိကာနံ သာမိသနိရာမိသာဒိပ္ပဘေဒါနံ ဝါ သုခဒုက္ခာနံ ပဋိသံဝေဒီ။ ဧဝမာယုပရိယန္တောတိ ဧဝံ ဝဿသတပရိမာဏာယုပရိယန္တော ဝါ စတုရာသီတိကပ္ပသတသဟဿာယုပရိယန္တော ဝါ။ သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိန္တိ သောဟံ တတော ဘဝတော ယောနိတော ဂတိတော ဝိညာဏဋ္ဌိတိတော သတ္တာဝါသတော သတ္တနိကာယတော ဝါ စုတော ပုန အမုကသ္မိံ နာမ ဘဝေ ယောနိယာ ဂတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယာ သတ္တာဝါသေ သတ္တနိကာယေ ဝါ ဥဒပါဒိံ။ တတြာပါသိန္တိ အထ တတြာပိ ဘဝေ ယောနိယာ ဂတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယာ သတ္တာဝါသေ သတ္တနိကာယေ ဝါ ပုန အဟောသိံ။ ဧဝံနာမောတိအာဒိ ဝုတ္တနယမေဝ။

အပိစ ယသ္မာ အမုတြာသိန္တိ ဣဒံ အနုပုဗ္ဗေန အာရောဟန္တဿ ယာဝဒိစ္ဆကံ အနုဿရဏံ။ သော တတော စုတောတိ ပဋိနိဝတ္တန္တဿ ပစ္စဝေက္ခဏံ၊ တသ္မာ ‘‘ဣဓူပပန္နော’’တိ ဣမိဿာ ဣဓူပပတ္တိယာ အနန္တရမေဝဿ ဥပပတ္တိဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ‘‘အမုတြ ဥဒပါဒိ’’န္တိ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတြာပါသိန္တိ ဧဝမာဒိ ပနဿ တတြ ဣမိဿာ ဥပပတ္တိယာ အနန္တရေ ဥပပတ္တိဋ္ဌာနေ နာမဂေါတ္တာဒီနံ အနုဿရဏဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နောတိ သွာဟံ တတော အနန္တရူပပတ္တိဋ္ဌာနတော စုတော ဣဓ အသုကသ္မိံ နာမ ခတ္တိယကုလေ ဝါ ဗြာဟ္မဏကုလေ ဝါ နိဗ္ဗတ္တောတိ။ ဣတီတိ ဧဝံ။ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသန္တိ နာမဂေါတ္တဝသေန သဥဒ္ဒေသံ၊ ဝဏ္ဏာဒိဝသေန သာကာရံ။ နာမဂေါတ္တေန ဟိ သတ္တော တိဿော ကဿပေါတိ ဥဒ္ဒိသီယတိ။ ဝဏ္ဏာဒီဟိ သာမော ဩဒါတောတိ နာနတ္တတော ပညာယတိ။ တသ္မာ နာမဂေါတ္တံ ဥဒ္ဒေသော၊ ဣတရေ အာကာရာ။ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသမနုဿရတီတိ ဣဒံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏကထာ နိဋ္ဌိတာ။

စုတူပပါတဉာဏကထာ

၄၁၁။ သတ္တာနံ စုတူပပါတဉာဏကထာယ စုတူပပါတဉာဏာယာတိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၄၇) စုတိယာ စ ဥပပါတေ စ ဉာဏာယ။ ယေန ဉာဏေန သတ္တာနံ စုတိ စ ဥပပါတော စ ဉာယတိ၊ တဒတ္ထံ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏတ္ထန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတီတိ ပရိကမ္မစိတ္တံ အဘိနီဟရတိ စေဝ အဘိနိန္နာမေတိ စ။ သောတိ သော ကတစိတ္တာဘိနီဟာရော ဘိက္ခု။ ဒိဗ္ဗေနာတိအာဒီသု ပန ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ ဒိဗ္ဗံ။ ဒေဝတာနဉှိ သုစရိတကမ္မနိဗ္ဗတ္တံ ပိတ္တသေမှရုဟိရာဒီဟိ အပလိဗုဒ္ဓံ ဥပက္ကိလေသဝိမုတ္တတာယ ဒူရေပိ အာရမ္မဏံ သမ္ပဋိစ္ဆနသမတ္ထံ ဒိဗ္ဗံ ပသာဒစက္ခု ဟောတိ။ ဣဒဉ္စာပိ ဝီရိယဘာဝနာဗလနိဗ္ဗတ္တံ ဉာဏစက္ခု တာဒိသမေဝါတိ ဒိဗ္ဗသဒိသတ္တာ ဒိဗ္ဗံ။ ဒိဗ္ဗဝိဟာရဝသေန ပဋိလဒ္ဓတ္တာ အတ္တနာ စ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသန္နိဿိတတ္တာပိ ဒိဗ္ဗံ။ အာလောကပရိဂ္ဂဟေန မဟာဇုတိကတ္တာပိ ဒိဗ္ဗံ။ တိရောကုဋ္ဋာဒိဂတရူပဒဿနေန မဟာဂတိကတ္တာပိ ဒိဗ္ဗံ။ တံ သဗ္ဗံ သဒ္ဒသတ္ထာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဒဿနဋ္ဌေန စက္ခု။ စက္ခုကိစ္စကရဏေန စက္ခုမိဝါတိပိ စက္ခု။ စုတူပပါတဒဿနေန ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဟေတုတ္တာ ဝိသုဒ္ဓံ။ ယော ဟိ စုတိမတ္တမေဝ ပဿတိ၊ န ဥပပါတံ။ သော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ဂဏှာတိ။ ယော ဥပပါတမတ္တမေဝ ပဿတိ၊ န စုတိံ၊ သော နဝသတ္တပါတုဘာဝဒိဋ္ဌိံ ဂဏှာတိ။ ယော ပန တဒုဘယံ ပဿတိ၊ သော ယသ္မာ ဒုဝိဓမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဂတံ အတိဝတ္တတိ။ တသ္မာဿ တံဒဿနံ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဟေတု ဟောတိ။ ဥဘယမ္ပိ စေတံ ဗုဒ္ဓပုတ္တာ ပဿန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘စုတူပပါတဒဿနေန ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဟေတုတ္တာ ဝိသုဒ္ဓ’’န္တိ။

မနုဿူပစာရံ အတိက္ကမိတွာ ရူပဒဿနေန အတိက္ကန္တမာနုသကံ၊ မာနုသကံ ဝါ မံသစက္ခုံ အတိက္ကန္တတ္တာ အတိက္ကန္တမာနုသကန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေန ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန။ သတ္တေ ပဿတီတိ မနုဿာနံ မံသစက္ခုနာ ဝိယ သတ္တေ ဩလောကေတိ။

စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေတိ ဧတ္ထ စုတိက္ခဏေ ဥပပတ္တိက္ခဏေ ဝါ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဒဋ္ဌုံ န သက္ကာ။ ယေ ပန အာသန္နစုတိကာ ဣဒါနိ စဝိဿန္တိ၊ တေ စဝမာနာ။ ယေ စ ဂဟိတပဋိသန္ဓိကာ သမ္ပတိနိဗ္ဗတ္တာဝ၊ တေ ဥပပဇ္ဇမာနာတိ အဓိပ္ပေတာ။ တေ ဧဝရူပေ စဝမာနေ စ ဥပပဇ္ဇမာနေ စ ပဿတီတိ ဒဿေတိ။

ဟီနေတိ မောဟနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ ဟီနာနံ ဇာတိကုလဘောဂါဒီနံ ဝသေန ဟီဠိတေ ဩဟီဠိတေ ဩညာတေ အဝညာတေ။ ပဏီတေတိ အမောဟနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ တဗ္ဗိပရီတေ။ သုဝဏ္ဏေတိ အဒေါသနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ ဣဋ္ဌကန္တမနာပဝဏ္ဏယုတ္တေ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေတိ ဒေါသနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ အနိဋ္ဌာကန္တအမနာပဝဏ္ဏယုတ္တေ။ အနဘိရူပေ ဝိရူပေတိပိ အတ္ထော။ သုဂတေတိ သုဂတိဂတေ။ အလောဘနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ ဝါ အဍ္ဎေ မဟဒ္ဓနေ။ ဒုဂ္ဂတေတိ ဒုဂ္ဂတိဂတေ။ လောဘနိဿန္ဒယုတ္တတ္တာ ဝါ ဒလိဒ္ဒေ အပ္ပန္နပါနေ။

ယထာကမ္မုပဂေတိ ယံ ယံ ကမ္မံ ဥပစိတံ၊ တေန တေန ဥပဂတေ။ တတ္ထ ပုရိမေဟိ စဝမာနေတိအာဒီဟိ ဒိဗ္ဗစက္ခုကိစ္စံ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာ ပန ပဒေန ယထာကမ္မုပဂဉာဏကိစ္စံ။ တဿ စ ဉာဏဿ အယမုပ္ပတ္တိက္ကမော၊ ဣဓ ဘိက္ခု ဟေဋ္ဌာ နိရယာဘိမုခံ အာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ နေရယိကေ သတ္တေ ပဿတိ မဟာဒုက္ခမနုဘဝမာနေ။ တံ ဒဿနံ ဒိဗ္ဗစက္ခုကိစ္စမေဝ။ သော ဧဝံ မနသိကရောတိ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကမ္မံ ကတွာ ဣမေ သတ္တာ ဧတံ ဒုက္ခံ အနုဘဝန္တီ’’တိ။ အထဿ ဣဒံ နာမ ကတွာတိ တံကမ္မာရမ္မဏံ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တထာ ဥပရိဒေဝလောကာဘိမုခံ အာလောကံ ဝဍ္ဎေတွာ နန္ဒနဝနမိဿကဝနဖာရုသကဝနာဒီသု သတ္တေ ပဿတိ မဟာသမ္ပတ္တိံ အနုဘဝမာနေ။ တမ္ပိ ဒဿနံ ဒိဗ္ဗစက္ခုကိစ္စမေဝ။ သော ဧဝံ မနသိကရောတိ ‘‘ကိံ နု ခေါ ကမ္မံ ကတွာ ဣမေ သတ္တာ ဧတံ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝန္တီ’’တိ။ အထဿ ဣဒံ နာမ ကတွာတိ တံကမ္မာရမ္မဏံ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ယထာကမ္မုပဂဉာဏံ နာမ။ ဣမဿ ဝိသုံ ပရိကမ္မံ နာမ နတ္ထိ၊ ယထာ စိမဿ၊ ဧဝံ အနာဂတံသဉာဏဿာပိ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုပါဒကာနေဝ ဟိ ဣမာနိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ သဟေဝ ဣဇ္ဈန္တိ။

ကာယဒုစ္စရိတေနာတိအာဒီသု ဒုဋ္ဌု စရိတံ၊ ဒုဋ္ဌံ ဝါ စရိတံ ကိလေသပူတိကတ္တာတိ ဒုစ္စရိတံ။ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ၊ ကာယတော ဝါ ဥပ္ပန္နံ ဒုစ္စရိတန္တိ ကာယဒုစ္စရိတံ၊ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ သမန္နာဂတာတိ သမင်္ဂီဘူတာ။ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာတိ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကာနံ အရိယာနံ အန္တမသော ဂိဟိသောတာပန္နာနမ္ပိ အနတ္ထကာမာ ဟုတွာ အန္တိမဝတ္ထုနာ ဝါ ဂုဏပရိဓံသနေန ဝါ ဥပဝါဒကာ အက္ကောသကာ ဂရဟကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထ နတ္ထိ ဣမေသံ သမဏဓမ္မော၊ အဿမဏာ ဧတေတိ ဝဒန္တော အန္တိမဝတ္ထုနာ ဥပဝဒတိ။ နတ္ထိ ဣမေသံ ဈာနံ ဝါ ဝိမောက္ခော ဝါ မဂ္ဂေါ ဝါ ဖလံ ဝါတိအာဒီနိ ဝဒန္တော ဂုဏပရိဓံသနဝသေန ဥပဝဒတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သော စ ဇာနံ ဝါ ဥပဝဒေယျ အဇာနံ ဝါ၊ ဥဘယထာပိ အရိယူပဝါဒေါဝ ဟောတိ။ ဘာရိယံ ကမ္မံ အာနန္တရိယသဒိသံ သဂ္ဂါဝရဏဉ္စ မဂ္ဂါဝရဏဉ္စ၊ သတေကိစ္ဆံ ပန ဟောတိ။ တဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ ဣဒံ ဝတ္ထု ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အညတရသ္မိံ ကိရ ဂါမေ ဧကော ထေရော စ ဒဟရဘိက္ခု စ ပိဏ္ဍာယ စရန္တိ။ တေ ပဌမဃရေယေဝ ဥဠုင်္ကမတ္တံ ဥဏှယာဂုံ လဘိံသု။ ထေရဿ စ ကုစ္ဆိဝါတော ရုဇ္ဈတိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘အယံ ယာဂု မယှံ သပ္ပာယာ၊ ယာဝ န သီတလာ ဟောတိ၊ တာဝ နံ ပိဝါမီ’’တိ။ သော မနုဿေဟိ ဥမ္မာရတ္ထာယ အာဟဋေ ဒါရုခဏ္ဍေ နိသီဒိတွာ ပိဝိ။ ဣတရော တံ ဇိဂုစ္ဆန္တော ‘‘အတိခုဒ္ဒါဘိဘူတော မဟလ္လကော၊ အမှာကံ လဇ္ဇိတဗ္ဗကံ အကာသီ’’တိ အာဟ။ ထေရော ဂါမေ စရိတွာ ဝိဟာရံ ဂန္တွာ ဒဟရဘိက္ခုံ အာဟ ‘‘အတ္ထိ တေ၊ အာဝုသော၊ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပတိဋ္ဌာ’’တိ? အာမ၊ ဘန္တေ၊ သောတာပန္နော အဟန္တိ။ တေန ဟာဝုသော၊ ဥပရိမဂ္ဂတ္ထာယ ဝါယာမံ မာ အကာသိ။ ခီဏာသဝေါ တယာ ဥပဝဒိတောတိ။ သော တံ ခမာပေသိ။ တေနဿ တံ ကမ္မံ ပါကတိကံ အဟောသိ။

တသ္မာ ယော အညောပိ အရိယံ ဥပဝဒတိ၊ တေန ဂန္တွာ သစေ အတ္တနာ ဝုဍ္ဎတရော ဟောတိ၊ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ ‘‘အဟံ အာယသ္မန္တံ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ အဝစံ၊ တံ မေ ခမာဟီ’’တိ ခမာပေတဗ္ဗော။ သစေ နဝကတရော ဟောတိ၊ ဝန္ဒိတွာ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ တုမှေ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ အဝစံ၊ တံ မေ ခမထာ’’တိ ခမာပေတဗ္ဗော။ သစေ ဒိသာပက္ကန္တော ဟောတိ၊ သယံ ဝါ ဂန္တွာ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒိကေ ဝါ ပေသေတွာ ခမာပေတဗ္ဗော။

သစေ စ နာပိ ဂန္တုံ၊ န ပေသေတုံ သက္ကာ ဟောတိ၊ ယေ တသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ ဝသန္တိ၊ တေသံ သန္တိကံ ဂန္တွာ သစေ နဝကတရာ ဟောန္တိ၊ ဥက္ကုဋိကံ နိသီဒိတွာ၊ သစေ ဝုဍ္ဎတရာ၊ ဝုဍ္ဎေ ဝုတ္တနယေနေဝ ပဋိပဇ္ဇိတွာ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ အသုကံ နာမ အာယသ္မန္တံ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ အဝစံ၊ ခမတု မေ သော အာယသ္မာ’’တိ ဝတွာ ခမာပေတဗ္ဗံ။ သမ္မုခါ အခမန္တေပိ ဧတဒေဝ ကတ္တဗ္ဗံ။

သစေ ဧကစာရိကဘိက္ခု ဟောတိ၊ နေဝဿ ဝသနဋ္ဌာနံ၊ န ဂတဋ္ဌာနံ ပညာယတိ၊ ဧကဿ ပဏ္ဍိတဿ ဘိက္ခုနော သန္တိကံ ဂန္တွာ ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ အသုကံ နာမ အာယသ္မန္တံ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ အဝစံ၊ တံ မေ အနုဿရတော ဝိပ္ပဋိသာရော ဟောတိ၊ ကိံ ကရောမီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သော ဝက္ခတိ ‘‘တုမှေ မာ စိန္တယိတ္ထ၊ ထေရော တုမှာကံ ခမတိ၊ စိတ္တံ ဝူပသမေထာ’’တိ။ တေနာပိ အရိယဿ ဂတဒိသာဘိမုခေန အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတွာ ခမတူတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ သစေ သော ပရိနိဗ္ဗုတော ဟောတိ၊ ပရိနိဗ္ဗုတမဉ္စဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ယာဝသိဝထိကံ ဂန္တွာပိ ခမာပေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ကတေ နေဝ သဂ္ဂါဝရဏံ၊ န မဂ္ဂါဝရဏံ ဟောတိ၊ ပါကတိကမေဝ ဟောတီတိ။

မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာတိ ဝိပရီတဒဿနာ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဝသေန သမာဒိန္နနာနာဝိဓကမ္မာ၊ ယေ စ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမူလကေသု ကာယကမ္မာဒီသု အညေပိ သမာဒပေန္တိ။ ဧတ္ထ စ ဝစီဒုစ္စရိတဂ္ဂဟဏေနေဝ အရိယူပဝါဒေ မနောဒုစ္စရိတဂ္ဂဟဏေန စ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သင်္ဂဟိတာယပိ ဣမေသံ ဒွိန္နံ ပုန ဝစနံ မဟာသာဝဇ္ဇဘာဝဒဿနတ္ထန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မဟာသာဝဇ္ဇော ဟိ အရိယူပဝါဒေါ၊ အာနန္တရိယသဒိသတ္တာ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘သေယျထာပိ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော သမာဓိသမ္ပန္နော ပညာသမ္ပန္နော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အညံ အာရာဓေယျ၊ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဝဒါမိ တံ ဝါစံ အပ္ပဟာယ တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယ တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ ယထာဘတံ နိက္ခိတ္တော၊ ဧဝံ နိရယေ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၄၉)။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတော စ မဟာသာဝဇ္ဇတရံ နာမ အညံ နတ္ထိ။ ယထာဟ ‘‘နာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အညံ ဧကဓမ္မမ္ပိ သမနုပဿာမိ၊ ယံ ဧဝံ မဟာသာဝဇ္ဇံ၊ ယထယိဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပရမာနိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝဇ္ဇာနီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁။၃၁၀)။

ကာယဿ ဘေဒါတိ ဥပါဒိဏ္ဏက္ခန္ဓပရိစ္စာဂါ။ ပရမ္မရဏာတိ တဒနန္တရံ အဘိနိဗ္ဗတ္တိက္ခန္ဓဂ္ဂဟဏေ။ အထ ဝါ ကာယဿ ဘေဒါတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဥပစ္ဆေဒါ။ ပရမ္မရဏာတိ စုတိစိတ္တတော ဥဒ္ဓံ။ အပါယန္တိ ဧဝမာဒိ သဗ္ဗံ နိရယဝေဝစနမေဝ။

နိရယော ဟိ သဂ္ဂမောက္ခဟေတုဘူတာ ပုညသမ္မတာ အယာ အပေတတ္တာ၊ သုခါနံ ဝါ အာယဿ အဘာဝါ အပါယော။ ဒုက္ခဿ ဂတိ ပဋိသရဏန္တိ ဒုဂ္ဂတိ၊ ဒေါသဗဟုလတာယ ဝါ ဒုဋ္ဌေန ကမ္မုနာ နိဗ္ဗတ္တာ ဂတီတိ ဒုဂ္ဂတိ။ ဝိဝသာ နိပတန္တိ ဧတ္ထ ဒုက္ကဋကာရိနောတိ ဝိနိပါတော။ ဝိနဿန္တာ ဝါ ဧတ္ထ ပတန္တိ သံဘိဇ္ဇမာနင်္ဂပစ္စင်္ဂါတိပိ ဝိနိပါတော။ နတ္ထိ ဧတ္ထ အဿာဒသညိတော အယောတိ နိရယော။

အထ ဝါ အပါယဂ္ဂဟဏေန တိရစ္ဆာနယောနိံ ဒီပေတိ။ တိရစ္ဆာနယောနိ ဟိ အပါယော သုဂတိတော အပေတတ္တာ၊ န ဒုဂ္ဂတိ မဟေသက္ခာနံ နာဂရာဇာဒီနံ သမ္ဘဝတော။ ဒုဂ္ဂတိဂ္ဂဟဏေန ပေတ္တိဝိသယံ။ သော ဟိ အပါယော စေဝ ဒုဂ္ဂတိ စ၊ သုဂတိတော အပေတတ္တာ ဒုက္ခဿ စ ဂတိဘူတတ္တာ။ န တု ဝိနိပါတော အသုရသဒိသံ အဝိနိပတိတတ္တာ။ ဝိနိပါတဂ္ဂဟဏေန အသုရကာယံ။ သော ဟိ ယထာဝုတ္တေန အတ္ထေန အပါယော စေဝ ဒုဂ္ဂတိ စ သဗ္ဗသမုဿယေဟိ စ ဝိနိပတိတတ္တာ ဝိနိပါတောတိ ဝုစ္စတိ။ နိရယဂ္ဂဟဏေန အဝီစိအာဒိအနေကပ္ပကာရံ နိရယမေဝါတိ။ ဥပပန္နာတိ ဥပဂတာ၊ တတ္ထ အဘိနိဗ္ဗတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန သုက္ကပက္ခော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အယံ ပန ဝိသေသော၊ တတ္ထ သုဂတိဂ္ဂဟဏေန မနုဿဂတိပိ သင်္ဂယှတိ။ သဂ္ဂဂ္ဂဟဏေန ဒေဝဂတိယေဝ။ တတ္ထ သုန္ဒရာ ဂတီတိ သုဂတိ။ ရူပါဒီဟိ ဝိသယေဟိ သုဋ္ဌု အဂ္ဂေါတိ သဂ္ဂေါ။ သော သဗ္ဗောပိ လုဇ္ဇနပလုဇ္ဇနဋ္ဌေန လောကောတိ အယံ ဝစနတ္ထော။

‘‘ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ’’တိအာဒိ သဗ္ဗံ နိဂမနဝစနံ။ ဧဝံ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ…ပေ… ပဿတီတိ အယမေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော။

၄၁၂။ ဧဝံ ပဿိတုကာမေန ပန အာဒိကမ္မိကေန ကုလပုတ္တေန ကသိဏာရမ္မဏံ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနံ သဗ္ဗာကာရေန အဘိနီဟာရက္ခမံ ကတွာ ‘‘တေဇောကသိဏံ၊ ဩဒါတကသိဏံ၊ အာလောကကသိဏ’’န္တိ ဣမေသု တီသု ကသိဏေသု အညတရံ အာသန္နံ ကာတဗ္ဗံ။ ဥပစာရဇ္ဈာနဂေါစရံ ကတွာ ဝဍ္ဎေတွာ ဌပေတဗ္ဗံ။ န တတ္ထ အပ္ပနာ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗာတိ အဓိပ္ပာယော။ သစေ ဟိ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ပါဒကဇ္ဈာနနိဿယံ ဟောတိ၊ န ပရိကမ္မနိဿယံ။ ဣမေသု စ ပန တီသု အာလောကကသိဏံယေဝ သေဋ္ဌတရံ။ တသ္မာ တံ ဝါ ဣတရေသံ ဝါ အညတရံ ကသိဏနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေန ဥပ္ပာဒေတွာ ဥပစာရဘူမိယံယေဝ ဌတွာ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗံ။ ဝဍ္ဎနာနယောပိ စဿ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဝဍ္ဎိတဋ္ဌာနဿ အန္တောယေဝ ရူပဂတံ ပဿိတဗ္ဗံ။ ရူပဂတံ ပဿတော ပနဿ ပရိကမ္မဿ ဝါရော အတိက္ကမတိ။ တတော အာလောကော အန္တရဓာယတိ။ တသ္မိံ အန္တရဟိတေ ရူပဂတမ္ပိ န ဒိဿတိ။ အထာနေန ပုနပ္ပုနံ ပါဒကဇ္ဈာနမေဝ ပဝိသိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ အာလောကော ဖရိတဗ္ဗော။ ဧဝံ အနုက္ကမေန အာလောကော ထာမဂတော ဟောတီတိ ဧတ္ထ အာလောကော ဟောတူတိ ယတ္တကံ ဌာနံ ပရိစ္ဆိန္ဒတိ၊ တတ္ထ အာလောကော တိဋ္ဌတိယေဝ။ ဒိဝသမ္ပိ နိသီဒိတွာ ပဿတော ရူပဒဿနံ ဟောတိ။ ရတ္တိံ တိဏုက္ကာယ မဂ္ဂပဋိပန္နော စေတ္ထ ပုရိသော ဩပမ္မံ။

ဧကော ကိရ ရတ္တိံ တိဏုက္ကာယ မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိ။ တဿ သာ တိဏုက္ကာ ဝိဇ္ဈာယိ။ အထဿ သမဝိသမာနိ န ပညာယိံသု။ သော တံ တိဏုက္ကံ ဘူမိယံ ဃံသိတွာ တိဏုက္ကာ ပုန ဥဇ္ဇာလေသိ။ သာ ပဇ္ဇလိတွာ ပုရိမာလောကတော မဟန္တတရံ အာလောကံ အကာသိ။ ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ဝိဇ္ဈာတံ ဥဇ္ဇာလယတော ကမေန သူရိယော ဥဋ္ဌာသိ။ သူရိယေ ဥဋ္ဌိတေ ဥက္ကာယ ကမ္မံ နတ္ထီတိ တံ ဆဍ္ဍေတွာ ဒိဝသမ္ပိ အဂမာသိ။ တတ္ထ ဥက္ကာလောကော ဝိယ ပရိကမ္မကာလေ ကသိဏာလောကော။ ဥက္ကာယ ဝိဇ္ဈာတာယ သမဝိသမာနံ အဒဿနံ ဝိယ ရူပဂတံ ပဿတော ပရိကမ္မဿ ဝါရာတိက္ကမေန အာလောကေ အန္တရဟိတေ ရူပဂတာနံ အဒဿနံ။ ဥက္ကာယ ဃံသနံ ဝိယ ပုနပ္ပုနံ ပဝေသနံ။ ဥက္ကာယ ပုရိမာလောကတော မဟန္တတရာလောကကရဏံ ဝိယ ပုန ပရိကမ္မံ ကရောတော ဗလဝတရာလောကဖရဏံ။ သူရိယုဋ္ဌာနံ ဝိယ ထာမဂတာလောကဿ ယထာပရိစ္ဆေဒေန ဌာနံ။ တိဏုက္ကံ ဆဍ္ဍေတွာ ဒိဝသမ္ပိ ဂမနံ ဝိယ ပရိတ္တာလောကံ ဆဍ္ဍေတွာ ထာမဂတေနာလောကေန ဒိဝသမ္ပိ ရူပဒဿနံ။

တတ္ထ ယဒါ တဿ ဘိက္ခုနော မံသစက္ခုဿ အနာပါထဂတံ အန္တောကုစ္ဆိဂတံ ဟဒယဝတ္ထုနိဿိတံ ဟေဋ္ဌာပထဝီတလနိဿိတံ တိရောကုဋ္ဋပဗ္ဗတပါကာရဂတံ ပရစက္ကဝါဠဂတန္တိ ဣဒံ ရူပံ ဉာဏစက္ခုဿ အာပါထံ အာဂစ္ဆတိ၊ မံသစက္ခုနာ ဒိဿမာနံ ဝိယ ဟောတိ၊ တဒါ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဥပ္ပန္နံ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တဒေဝ စေတ္ထ ရူပဒဿနသမတ္ထံ၊ န ပုဗ္ဗဘာဂစိတ္တာနိ။

တံ ပနေတံ ပုထုဇ္ဇနဿ ပရိဗန္ဓော ဟောတိ။ ကသ္မာ? သော ဟိ ယသ္မာ ယတ္ထ ယတ္ထ အာလောကော ဟောတူတိ အဓိဋ္ဌာတိ၊ တံ တံ ပထဝီသမုဒ္ဒပဗ္ဗတေ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာပိ ဧကာလောကံ ဟောတိ၊ အထဿ တတ္ထ ဘယာနကာနိ ယက္ခရက္ခသာဒိရူပါနိ ပဿတော ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယေန စိတ္တဝိက္ခေပံ ပတွာ ဈာနဝိဗ္ဘန္တကော ဟောတိ၊ တသ္မာ ရူပဒဿနေ အပ္ပမတ္တေန ဘဝိတဗ္ဗံ။

တတြာယံ ဒိဗ္ဗစက္ခုနော ဥပ္ပတ္တိက္ကမော။ ဝုတ္တပ္ပကာရမေတံ ရူပမာရမ္မဏံ ကတွာ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓေ တဒေဝ ရူပံ အာရမ္မဏံ ကတွာ စတ္တာရိ ပဉ္စ ဝါ ဇဝနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ သဗ္ဗံ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဓာပိ ပုဗ္ဗဘာဂစိတ္တာနိ သဝိတက္ကသဝိစာရာနိ ကာမာဝစရာနိ။ ပရိယောသာနေ အတ္ထသာဓကစိတ္တံ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကံ ရူပါဝစရံ။ တေန သဟဇာတံ ဉာဏံ သတ္တာနံ စုတူပပါတေ ဉာဏန္တိပိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏန္တိပိ ဝုစ္စတီတိ။

စုတူပပါတဉာဏကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ပကိဏ္ဏကကထာ

၄၁၃။

ဣတိ ပဉ္စက္ခန္ဓဝိဒူ၊ ပဉ္စ အဘိညာ အဝေါစ ယာ နာထော၊

တာ ဉတွာ တာသု အယံ၊ ပကိဏ္ဏကကထာပိ ဝိညေယျာ။

ဧတာသု ဟိ ယဒေတံ စုတူပပါတဉာဏသင်္ခါတံ ဒိဗ္ဗစက္ခု၊ တဿ အနာဂတံသဉာဏဉ္စ ယထာကမ္မုပဂဉာဏဉ္စာတိ ဒွေပိ ပရိဘဏ္ဍဉာဏာနိ ဟောန္တိ။ ဣတိ ဣမာနိ စ ဒွေ ဣဒ္ဓိဝိဓာဒီနိ စ ပဉ္စာတိ သတ္တ အဘိညာဉာဏာနိ ဣဓာဂတာနိ။ ဣဒါနိ တေသံ အာရမ္မဏဝိဘာဂေ အသမ္မောဟတ္ထံ –

အာရမ္မဏတ္တိကာ ဝုတ္တာ၊ ယေ စတ္တာရော မဟေသိနာ၊

သတ္တန္နမပိ ဉာဏာနံ၊ ပဝတ္တိံ တေသု ဒီပယေ။

တတြာယံ ဒီပနာ။ စတ္တာရော ဟိ အာရမ္မဏတ္တိကာ မဟေသိနာ ဝုတ္တာ။ ကတမေ စတ္တာရော? ပရိတ္တာရမ္မဏတ္တိကော၊ မဂ္ဂါရမ္မဏတ္တိကော၊ အတီတာရမ္မဏတ္တိကော၊ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏတ္တိကောတိ (ဓ။ သ။ တိကမာတိကာ ၁၃၊ ၁၆၊ ၁၉၊ ၂၁)။

၄၁၄။ တတ္ထ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏံ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတအတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နအဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏဝသေန သတ္တသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တတိ။ ကထံ? တဉှိ ယဒါ ကာယံ စိတ္တသန္နိဿိတံ ကတွာ အဒိဿမာနေန ကာယေန ဂန္တုကာမော စိတ္တဝသေန ကာယံ ပရိဏာမေတိ၊ မဟဂ္ဂတစိတ္တေ သမောဒဟတိ သမာရောပေတိ၊ တဒါ ဥပယောဂလဒ္ဓံ အာရမ္မဏံ ဟောတီတိ ကတွာ ရူပကာယာရမ္မဏတော ပရိတ္တာရမ္မဏံ ဟောတိ။ ယဒါ စိတ္တံ ကာယသန္နိဿိတံ ကတွာ ဒိဿမာနေန ကာယေန ဂန္တုကာမော ကာယဝသေန စိတ္တံ ပရိဏာမေတိ၊ ပါဒကဇ္ဈာနစိတ္တံ ရူပကာယေ သမောဒဟတိ သမာရောပေတိ၊ တဒါ ဥပယောဂလဒ္ဓံ အာရမ္မဏံ ဟောတီတိ ကတွာ မဟဂ္ဂတစိတ္တာရမ္မဏတော မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ ဟောတိ။

ယသ္မာ ပန တဒေဝ စိတ္တံ အတီတံ နိရုဒ္ဓံ အာရမ္မဏံ ကရောတိ၊ တသ္မာ အတီတာရမ္မဏံ ဟောတိ။ မဟာဓာတုနိဓာနေ မဟာကဿပတ္ထေရာဒီနံ ဝိယ အနာဂတံ အဓိဋ္ဌဟန္တာနံ အနာဂတာရမ္မဏံ ဟောတိ။ မဟာကဿပတ္ထေရော ကိရ မဟာဓာတုနိဓာနံ ကရောန္တော ‘‘အနာဂတေ အဋ္ဌာရသဝဿာဓိကာနိ ဒွေဝဿသတာနိ ဣမေ ဂန္ဓာ မာ သုဿိံသု၊ ပုပ္ဖာနိ မာ မိလာယိံသု၊ ဒီပါ မာ နိဗ္ဗာယိံသူ’’တိ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁၄၃၄) အဓိဋ္ဌဟိ။ သဗ္ဗံ တထေဝ အဟောသိ။ အဿဂုတ္တတ္ထေရော ဝတ္တနိယသေနာသနေ ဘိက္ခုသင်္ဃံ သုက္ခဘတ္တံ ဘုဉ္ဇမာနံ ဒိသွာ ဥဒကသောဏ္ဍိံ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ပုရေဘတ္တေ ဒဓိရသံ ဟောတူတိ အဓိဋ္ဌာသိ။ ပုရေဘတ္တေ ဂဟိတံ ဒဓိရသံ ဟောတိ။ ပစ္ဆာဘတ္တေ ပါကတိကဥဒကမေဝ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁၄၃၄)။ ကာယံ ပန စိတ္တသန္နိဿိတံ ကတွာ အဒိဿမာနေန ကာယေန ဂမနကာလေ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏံ ဟောတိ။

ကာယဝသေန စိတ္တံ၊ စိတ္တဝသေန ဝါ ကာယံ ပရိဏာမနကာလေ အတ္တနော ကုမာရကဝဏ္ဏာဒိနိမ္မာနကာလေ စ သကာယစိတ္တာနံ အာရမ္မဏကရဏတော အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ ဟောတိ။ ဗဟိဒ္ဓါ ဟတ္ထိအဿာဒိဒဿနကာလေ ပန ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏန္တိ ဧဝံ တာဝ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏဿ သတ္တသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၁၅။ ဒိဗ္ဗသောတဓာတုဉာဏံ ပရိတ္တပစ္စုပ္ပန္နအဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏဝသေန စတူသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တတိ။ ကထံ? တဉှိ ယသ္မာ သဒ္ဒံ အာရမ္မဏံ ကရောတိ၊ သဒ္ဒေါ စ ပရိတ္တော၊ တသ္မာ ပရိတ္တာရမ္မဏံ ဟောတိ။ ဝိဇ္ဇမာနံယေဝ ပန သဒ္ဒံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပဝတ္တနတော ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏံ ဟောတိ။ တံ အတ္တနော ကုစ္ဆိသဒ္ဒသဝနကာလေ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ။ ပရေသံ သဒ္ဒသဝနကာလေ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏန္တိ ဧဝံ ဒိဗ္ဗသောတဓာတုဉာဏဿ စတူသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၁၆။ စေတောပရိယဉာဏံ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတအပ္ပမာဏမဂ္ဂအတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏဝသေန အဋ္ဌသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တတိ။ ကထံ? တဉှိ ပရေသံ ကာမာဝစရစိတ္တဇာနနကာလေ ပရိတ္တာရမ္မဏံ ဟောတိ။ ရူပါဝစရအရူပါဝစရစိတ္တဇာနနကာလေ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ ဟောတိ။ မဂ္ဂဖလဇာနနကာလေ အပ္ပမာဏာရမ္မဏံ ဟောတိ။

ဧတ္ထ စ ပုထုဇ္ဇနော သောတာပန္နဿ စိတ္တံ န ဇာနာတိ။ သောတာပန္နော ဝါ သကဒါဂါမိဿာတိ ဧဝံ ယာဝ အရဟတော နေတဗ္ဗံ။ အရဟာ ပန သဗ္ဗေသံ စိတ္တံ ဇာနာတိ။ အညောပိ စ ဥပရိမော ဟေဋ္ဌိမဿာတိ အယံ ဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ မဂ္ဂစိတ္တာရမ္မဏကာလေ မဂ္ဂါရမ္မဏံ ဟောတိ။ ယဒါ ပန အတီတေ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရေ စ အနာဂတေ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရေ စ ပရေသံ စိတ္တံ ဇာနာတိ၊ တဒါ အတီတာရမ္မဏံ အနာဂတာရမ္မဏဉ္စ ဟောတိ။

ကထံ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏံ ဟောတိ။ ပစ္စုပ္ပန္နံ နာမ တိဝိဓံ – ခဏပစ္စုပ္ပန္နံ၊ သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နံ၊ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ။ တတ္ထ ဥပ္ပာဒဋ္ဌိတိဘင်္ဂပ္ပတ္တံ ခဏပစ္စုပ္ပန္နံ။ ဧကဒွေသန္တတိဝါရပရိယာပန္နံ သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နံ။ တတ္ထ အန္ဓကာရေ နိသီဒိတွာ အာလောကဋ္ဌာနံ ဂတဿ န တာဝ အာရမ္မဏံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ ယာဝ ပန တံ ပါကဋံ ဟောတိ ၊ ဧတ္ထန္တရေ ဧကဒွေသန္တတိဝါရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အာလောကဋ္ဌာနေ ဝိစရိတွာ ဩဝရကံ ပဝိဋ္ဌဿာပိ န တာဝ သဟသာ ရူပံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ ယာဝ ပန တံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ ဧတ္ထန္တရေ ဧကဒွေသန္တတိဝါရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒူရေ ဌတွာ ပန ရဇကာနံ ဟတ္ထဝိကာရံ၊ ဃဏ္ဍိဘေရီအာကောဋနဝိကာရဉ္စ ဒိသွာပိ န တာဝ သဒ္ဒံ သုဏာတိ၊ ယာဝ ပန တံ သုဏာတိ၊ ဧတသ္မိမ္ပိ အန္တရေ ဧကဒွေသန္တတိဝါရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝံ တာဝ မဇ္ဈိမဘာဏကာ။

သံယုတ္တဘာဏကာ ပန ရူပသန္တတိ အရူပသန္တတီတိ ဒွေ သန္တတိယော ဝတွာ ဥဒကံ အက္ကမိတွာ ဂတဿ ယာဝ တီရေ အက္ကန္တဥဒကလေခါ န ဝိပ္ပသီဒတိ၊ အဒ္ဓါနတော အာဂတဿ ယာဝ ကာယေ ဥသုမဘာဝေါ န ဝူပသမ္မတိ၊ အာတပါ အာဂန္တွာ ဂဗ္ဘံ ပဝိဋ္ဌဿ ယာဝ အန္ဓကာရဘာဝေါ န ဝိဂစ္ဆတိ၊ အန္တောဂဗ္ဘေ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိ ကရိတွာ ဒိဝါ ဝါတပါနံ ဝိဝရိတွာ ဩလောကေန္တဿ ယာဝ အက္ခီနံ ဖန္ဒနဘာဝေါ န ဝူပသမ္မတိ၊ အယံ ရူပသန္တတိ နာမ။ ဒွေ တယော ဇဝနဝါရာ အရူပသန္တတိ နာမာတိ ဝတွာ တဒုဘယမ္ပိ သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နံ နာမာတိ ဝဒန္တိ။

ဧကဘဝပရိစ္ဆိန္နံ ပန အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နံ နာမ။ ယံ သန္ဓာယ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ္တေ ‘‘ယော စာဝုသော၊ မနော ယေ စ ဓမ္မာ ဥဘယမေတံ ပစ္စုပ္ပန္နံ၊ တသ္မိံ စေ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓံ ဟောတိ ဝိညာဏံ၊ ဆန္ဒရာဂပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာ ဝိညာဏဿ တဒဘိနန္ဒတိ၊ တဒဘိနန္ဒန္တော ပစ္စုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု သံဟီရတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၂၈၄) ဝုတ္တံ။ သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နဉ္စေတ္ထ အဋ္ဌကထာသု အာဂတံ။ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နံ သုတ္တေ။

တတ္ထ ကေစိ ခဏပစ္စုပ္ပန္နံ စိတ္တံ စေတောပရိယဉာဏဿ အာရမ္မဏံ ဟောတီတိ ဝဒန္တိ။ ကိံ ကာရဏာ? ယသ္မာ ဣဒ္ဓိမတော စ ပရဿ စ ဧကက္ခဏေ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ဣဒဉ္စ နေသံ ဩပမ္မံ၊ ယထာ အာကာသေ ခိတ္တေ ပုပ္ဖမုဋ္ဌိမှိ အဝဿံ ဧကံ ပုပ္ဖံ ဧကဿ ဝဏ္ဋေန ဝဏ္ဋံ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ ဧဝံ ပရဿ စိတ္တံ ဇာနိဿာမီတိ ရာသိဝသေန မဟာဇနဿ စိတ္တေ အာဝဇ္ဇိတေ အဝဿံ ဧကဿ စိတ္တံ ဧကေန စိတ္တေန ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဝါ ဌိတိက္ခဏေ ဝါ ဘင်္ဂက္ခဏေ ဝါ ပဋိဝိဇ္ဈတီတိ။ တံ ပန ဝဿသတမ္ပိ ဝဿသဟဿမ္ပိ အာဝဇ္ဇန္တော ယေန စ စိတ္တေန အာဝဇ္ဇတိ ၊ ယေန စ ဇာနာတိ။ တေသံ ဒွိန္နံ သဟဌာနာဘာဝတော အာဝဇ္ဇနဇဝနာနဉ္စ အနိဋ္ဌဋ္ဌာနေ နာနာရမ္မဏဘာဝပ္ပတ္တိဒေါသတော အယုတ္တန္တိ အဋ္ဌကထာသု ပဋိက္ခိတ္တံ။

သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နံ ပန အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ အာရမ္မဏံ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တမာနဇဝနဝီထိတော အတီတာနာဂတဝသေန ဒွိတ္တိဇဝနဝီထိပရိမာဏေ ကာလေ ပရဿ စိတ္တံ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နံ နာမ။ ‘‘အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နံ ပန ဇဝနဝါရေန ဒီပေတဗ္ဗ’’န္တိ သံယုတ္တဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ တံ သုဋ္ဌု ဝုတ္တံ။

တတြာယံ ဒီပနာ၊ ဣဒ္ဓိမာ ပရဿ စိတ္တံ ဇာနိတုကာမော အာဝဇ္ဇတိ၊ အာဝဇ္ဇနံ ခဏပစ္စုပ္ပန္နံ အာရမ္မဏံ ကတွာ တေနေဝ သဟ နိရုဇ္ဈတိ။ တတော စတ္တာရိ ပဉ္စ ဝါ ဇဝနာနိ။ ယေသံ ပစ္ဆိမံ ဣဒ္ဓိစိတ္တံ၊ သေသာနိ ကာမာဝစရာနိ၊ တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ တဒေဝ နိရုဒ္ဓံ စိတ္တမာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ န စ တာနိ နာနာရမ္မဏာနိ ဟောန္တိ၊ အဒ္ဓါဝသေန ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏတ္တာ။ ဧကာရမ္မဏတ္တေပိ စ ဣဒ္ဓိစိတ္တမေဝ ပရဿ စိတ္တံ ဇာနာတိ၊ န ဣတရာနိ။ ယထာ စက္ခုဒွါရေ စက္ခုဝိညာဏမေဝ ရူပံ ပဿတိ၊ န ဣတရာနီတိ။ ဣတိ ဣဒံ သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နဿ စေဝ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နဿ စ ဝသေန ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏံ ဟောတိ။ ယသ္မာ ဝါ သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နမ္ပိ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နေယေဝ ပတတိ၊ တသ္မာ အဒ္ဓါပစ္စုပ္ပန္နဝသေနေဝေတံ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပရဿ စိတ္တာရမ္မဏတ္တာယေဝ ပန ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ ဟောတီတိ ဧဝံ စေတောပရိယဉာဏဿ အဋ္ဌသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၁၇။ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏံ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတအပ္ပမာဏမဂ္ဂအတီတအဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါနဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏဝသေန အဋ္ဌသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တတိ။ ကထံ? တဉှိ ကာမာဝစရက္ခန္ဓာနုဿရဏကာလေ ပရိတ္တာရမ္မဏံ ဟောတိ။ ရူပါဝစရာရူပါဝစရက္ခန္ဓာနုဿရဏကာလေ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ။ အတီတေ အတ္တနာ ပရေဟိ ဝါ ဘာဝိတမဂ္ဂံ သစ္ဆိကတဖလဉ္စ အနုဿရဏကာလေ အပ္ပမာဏာရမ္မဏံ။ ဘာဝိတမဂ္ဂမေဝ အနုဿရဏကာလေ မဂ္ဂါရမ္မဏံ။ နိယမတော ပနေတံ အတီတာရမ္မဏမေဝ။

တတ္ထ ကိဉ္စာပိ စေတောပရိယဉာဏယထာကမ္မုပဂဉာဏာနိပိ အတီတာရမ္မဏာနိ ဟောန္တိ၊ အထ ခေါ တေသံ စေတောပရိယဉာဏဿ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရာတီတံ စိတ္တမေဝ အာရမ္မဏံ။ တဉှိ အညံ ခန္ဓံ ဝါ ခန္ဓပဋိဗဒ္ဓံ ဝါ န ဇာနာတိ။ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တစိတ္တာရမ္မဏတ္တာ ပန ပရိယာယတော မဂ္ဂါရမ္မဏန္တိ ဝုတ္တံ။ ယထာကမ္မုပဂဉာဏဿ စ အတီတံ စေတနာမတ္တမေဝ အာရမ္မဏံ။ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏဿ ပန အတီတာ ခန္ဓာ ခန္ဓပဋိဗဒ္ဓဉ္စ ကိဉ္စိ အနာရမ္မဏံ နာမ နတ္ထိ ။ တဉှိ အတီတက္ခန္ဓခန္ဓပဋိဗဒ္ဓေသု ဓမ္မေသု သဗ္ဗညုတညာဏဂတိကံ ဟောတီတိ အယံ ဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယမေတ္ထ အဋ္ဌကထာနယော။ ယသ္မာ ပန ‘‘ကုသလာ ခန္ဓာ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏဿ စေတောပရိယဉာဏဿ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏဿ ယထာကမ္မုပဂဉာဏဿ အနာဂတံသဉာဏဿ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၀၄) ပဋ္ဌာနေ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ စတ္တာရောပိ ခန္ဓာ စေတောပရိယဉာဏယထာကမ္မုပဂဉာဏာနံ အာရမ္မဏာ ဟောန္တိ။ တတြာပိ ယထာကမ္မုပဂဉာဏဿ ကုသလာကုသလာ ဧဝါတိ။

အတ္တနော ခန္ဓာနုဿရဏကာလေ ပနေတံ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ။ ပရဿ ခန္ဓာနုဿရဏကာလေ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ။ ‘‘အတီတေ ဝိပဿီ ဘဂဝါ အဟောသိ။ တဿ မာတာ ဗန္ဓုမတီ၊ ပိတာ ဗန္ဓုမာ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၂) နယေန နာမဂေါတ္တပထဝီနိမိတ္တာဒိအနုဿရဏကာလေ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ ဟောတိ။ နာမဂေါတ္တန္တိ စေတ္ထ ခန္ဓူပနိဗန္ဓော သမ္မုတိသိဒ္ဓါ ဗျဉ္ဇနတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ န ဗျဉ္ဇနံ။ ဗျဉ္ဇနဉှိ သဒ္ဒါယတနသင်္ဂဟိတတ္တာ ပရိတ္တံ ဟောတိ။ ယထာဟ ‘‘နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ ပရိတ္တာရမ္မဏာ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၄၉)။ အယမေတ္ထ အမှာကံ ခန္တိ။ ဧဝံ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏဿ အဋ္ဌသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၁၈။ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏံ ပရိတ္တပစ္စုပ္ပန္နအဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏဝသေန စတူသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တတိ။ ကထံ? တဉှိ ယသ္မာ ရူပံ အာရမ္မဏံ ကရောတိ၊ ရူပဉ္စ ပရိတ္တံ၊ တသ္မာ ပရိတ္တာရမ္မဏံ ဟောတိ။ ဝိဇ္ဇမာနေယေဝ စ ရူပေ ပဝတ္တတ္တာ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏံ။ အတ္တနော ကုစ္ဆိဂတာဒိရူပဒဿနကာလေ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ။ ပရဿ ရူပဒဿနကာလေ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏန္တိ ဧဝံ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏဿ စတူသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၁၉။ အနာဂတံသဉာဏံ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတအပ္ပမာဏမဂ္ဂအနာဂတအဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါနဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏဝသေန အဋ္ဌသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တတိ။ ကထံ? တဉှိ ‘‘အယံ အနာဂတေ ကာမာဝစရေ နိဗ္ဗတ္တိဿတီ’’တိ ဇာနနကာလေ ပရိတ္တာရမ္မဏံ ဟောတိ။ ‘‘ရူပါဝစရေ အရူပါဝစရေ ဝါ နိဗ္ဗတ္တိဿတီ’’တိ ဇာနနကာလေ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ။ ‘‘မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ၊ ဖလံ သစ္ဆိကရိဿတီ’’တိ ဇာနနကာလေ အပ္ပမာဏာရမ္မဏံ။ ‘‘မဂ္ဂံ ဘာဝေဿတိ’’စ္စေဝ ဇာနနကာလေ မဂ္ဂါရမ္မဏံ။ နိယမတော ပန တံ အနာဂတာရမ္မဏမေဝ။

တတ္ထ ကိဉ္စာပိ စေတောပရိယဉာဏမ္ပိ အနာဂတာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ အထ ခေါ တဿ သတ္တဒိဝသဗ္ဘန္တရာနာဂတံ စိတ္တမေဝ အာရမ္မဏံ။ တဉှိ အညံ ခန္ဓံ ဝါ ခန္ဓပဋိဗဒ္ဓံ ဝါ န ဇာနာတိ။ အနာဂတံသဉာဏဿ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေ ဝုတ္တနယေန အနာဂတေ အနာရမ္မဏံ နာမ နတ္ထိ။ ‘‘အဟံ အမုတြ နိဗ္ဗတ္တိဿာမီ’’တိ ဇာနနကာလေ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ။ ‘‘အသုကော အမုတြ နိဗ္ဗတ္တိဿတီ’’တိ ဇာနနကာလေ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ။ ‘‘အနာဂတေ မေတ္တေယျော ဘဂဝါ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၀၇)။ သုဗြဟ္မာ နာမဿ ဗြာဟ္မဏော ပိတာ ဘဝိဿတိ။ ဗြဟ္မဝတီ နာမ ဗြာဟ္မဏီ မာတာ’’တိအာဒိနာ ပန နယေန နာမဂေါတ္တဇာနနကာလေ ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေ ဝုတ္တနယေနေဝ န ဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏံ ဟောတီတိ ဧဝံ အနာဂတံသဉာဏဿ အဋ္ဌသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၂၀။ ယထာကမ္မုပဂဉာဏံ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတအတီတအဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏဝသေန ပဉ္စသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တတိ။ ကထံ? တဉှိ ကာမာဝစရကမ္မဇာနနကာလေ ပရိတ္တာရမ္မဏံ ဟောတိ။ ရူပါဝစရာရူပါဝစရကမ္မဇာနနကာလေ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏံ။ အတီတမေဝ ဇာနာတီတိ အတီတာရမ္မဏံ။ အတ္တနော ကမ္မံ ဇာနနကာလေ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏံ။ ပရဿ ကမ္မံ ဇာနနကာလေ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏံ ဟောတိ။ ဧဝံ ယထာကမ္မုပဂဉာဏဿ ပဉ္စသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယဉ္စေတ္ထ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏဉ္စေဝ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏဉ္စာတိ ဝုတ္တံ၊ တံ ကာလေန အဇ္ဈတ္တံ ကာလေန ဗဟိဒ္ဓါ ဇာနနကာလေ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏမ္ပိ ဟောတိယေဝါတိ။

ဣတိ သာဓုဇနပါမောဇ္ဇတ္ထာယ ကတေ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ

အဘိညာနိဒ္ဒေသော နာမ

တေရသမော ပရိစ္ဆေဒေါ။