📜

၁၄။ ခန္ဓနိဒ္ဒေသော

ပညာကထာ

၄၂၁။ ဣဒါနိ ယသ္မာ ဧဝံ အဘိညာဝသေန အဓိဂတာနိသံသာယ ထိရတရာယ သမာဓိဘာဝနာယ သမန္နာဂတေန ဘိက္ခုနာ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ နရော သပညော၊ စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝယန္တိ ဧတ္ထ စိတ္တသီသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော သမာဓိ သဗ္ဗာကာရေန ဘာဝိတော ဟောတိ။

တဒနန္တရာ ပန ပညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ။ သာ စ အတိသင်္ခေပဒေသိတတ္တာ ဝိညာတုမ္ပိ တာဝ န သုကရာ၊ ပဂေဝ ဘာဝေတုံ။ တသ္မာ တဿာ ဝိတ္ထာရံ ဘာဝနာနယဉ္စ ဒဿေတုံ ဣဒံ ပဉှာကမ္မံ ဟောတိ။

ကာ ပညာ၊ ကေနဋ္ဌေန ပညာ၊ ကာနဿာ လက္ခဏရသပစ္စုပဋ္ဌာနပဒဋ္ဌာနာနိ၊ ကတိဝိဓာ ပညာ၊ ကထံ ဘာဝေတဗ္ဗာ၊ ပညာဘာဝနာယ ကော အာနိသံသောတိ?

၄၂၂။ တတြိဒံ ဝိဿဇ္ဇနံ၊ ကာ ပညာတိ ပညာ ဗဟုဝိဓာ နာနပ္ပကာရာ။ တံ သဗ္ဗံ ဝိဘာဝယိတုံ အာရဗ္ဘမာနံ ဝိဿဇ္ဇနံ အဓိပ္ပေတဉ္စေဝ အတ္ထံ န သာဓေယျ၊ ဥတ္တရိ စ ဝိက္ခေပါယ သံဝတ္တေယျ၊ တသ္မာ ဣဓ အဓိပ္ပေတမေဝ သန္ဓာယ ဝဒါမ။ ကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တံ ဝိပဿနာဉာဏံ ပညာ။

၄၂၃။ ကေနဋ္ဌေန ပညာတိ ပဇာနနဋ္ဌေန ပညာ။ ကိမိဒံ ပဇာနနံ နာမ? သဉ္ဇာနနဝိဇာနနာကာရဝိသိဋ္ဌံ နာနပ္ပကာရတော ဇာနနံ။ သညာဝိညာဏပညာနံ ဟိ သမာနေပိ ဇာနနဘာဝေ၊ သညာ ‘‘နီလံ ပီတက’’န္တိ အာရမ္မဏသဉ္ဇာနနမတ္တမေဝ ဟောတိ။ ‘‘အနိစ္စံ ဒုက္ခမနတ္တာ’’တိ လက္ခဏပဋိဝေဓံ ပါပေတုံ န သက္ကောတိ။ ဝိညာဏံ ‘‘နီလံ ပီတက’’န္တိ အာရမ္မဏဉ္စ ဇာနာတိ၊ လက္ခဏပဋိဝေဓဉ္စ ပါပေတိ။ ဥဿက္ကိတွာ ပန မဂ္ဂပါတုဘာဝံ ပါပေတုံ န သက္ကောတိ။ ပညာ ဝုတ္တနယဝသေန အာရမ္မဏဉ္စ ဇာနာတိ၊ လက္ခဏပဋိဝေဓဉ္စ ပါပေတိ၊ ဥဿက္ကိတွာ မဂ္ဂပါတုဘာဝဉ္စ ပါပေတိ။

ယထာ ဟိ ဟေရညိကဖလကေ ဌပိတံ ကဟာပဏရာသိံ ဧကော အဇာတဗုဒ္ဓိဒါရကော၊ ဧကော ဂါမိကပုရိသော၊ ဧကော ဟေရညိကောတိ တီသု ဇနေသု ပဿမာနေသု အဇာတဗုဒ္ဓိဒါရကော ကဟာပဏာနံ စိတ္တဝိစိတ္တဒီဃစတုရဿပရိမဏ္ဍလဘာဝမတ္တမေဝ ဇာနာတိ၊ ‘‘ဣဒံ မနုဿာနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂံ ရတနသမ္မတ’’န္တိ န ဇာနာတိ။ ဂါမိကပုရိသော စိတ္တဝိစိတ္တာဒိဘာဝံ ဇာနာတိ၊ ‘‘ဣဒံ မနုဿာနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂံ ရတနသမ္မတ’’န္တိ စ။ ‘‘အယံ ဆေကော၊ အယံ ကူဋော၊ အယံ အဒ္ဓသာရော’’တိ ဣမံ ပန ဝိဘာဂံ န ဇာနာတိ။ ဟေရညိကော သဗ္ဗေပိ တေ ပကာရေ ဇာနာတိ၊ ဇာနန္တော စ ကဟာပဏံ ဩလောကေတွာပိ ဇာနာတိ၊ အာကောဋိတဿ သဒ္ဒံ သုတွာပိ၊ ဂန္ဓံ ဃာယိတွာပိ၊ ရသံ သာယိတွာပိ၊ ဟတ္ထေန ဓာရယိတွာပိ၊ အသုကသ္မိံ နာမ ဂါမေ ဝါ နိဂမေ ဝါ နဂရေ ဝါ ပဗ္ဗတေ ဝါ နဒီတီရေ ဝါ ကတောတိပိ၊ အသုကာစရိယေန ကတောတိပိ ဇာနာတိ၊ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သညာ ဟိ အဇာတဗုဒ္ဓိနော ဒါရကဿ ကဟာပဏဒဿနံ ဝိယ ဟောတိ၊ နီလာဒိဝသေန အာရမ္မဏဿ ဥပဋ္ဌာနာကာရမတ္တဂဟဏတော။ ဝိညာဏံ ဂါမိကဿ ပုရိသဿ ကဟာပဏဒဿနမိဝ ဟောတိ၊ နီလာဒိဝသေန အာရမ္မဏာကာရဂဟဏတော၊ ဥဒ္ဓံပိ စ လက္ခဏပဋိဝေဓသမ္ပာပနတော။ ပညာ ဟေရညိကဿ ကဟာပဏဒဿနမိဝ ဟောတိ၊ နီလာဒိဝသေန အာရမ္မဏာကာရံ ဂဟေတွာ၊ လက္ခဏပဋိဝေဓဉ္စ ပါပေတွာ၊ တတော ဥဒ္ဓမ္ပိ မဂ္ဂပါတုဘာဝပါပနတော။ တသ္မာ ယဒေတံ သဉ္ဇာနနဝိဇာနနာကာရဝိသိဋ္ဌံ နာနပ္ပကာရတော ဇာနနံ။ ဣဒံ ပဇာနနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဟိ ဧတံ ဝုတ္တံ ‘‘ပဇာနနဋ္ဌေန ပညာ’’တိ။

သာ ပနေသာ ယတ္ထ သညာဝိညာဏာနိ၊ န တတ္ထ ဧကံသေန ဟောတိ။ ယဒါ ပန ဟောတိ၊ တဒါ အဝိနိဗ္ဘုတ္တာ တေဟိ ဓမ္မေဟိ ‘‘အယံ သညာ၊ ဣဒံ ဝိညာဏံ၊ အယံ ပညာ’’တိ ဝိနိဗ္ဘုဇ္ဇိတွာ အလဗ္ဘနေယျနာနတ္တာ သုခုမာ ဒုဒ္ဒသာ။ တေနာဟ အာယသ္မာ နာဂသေနော ‘‘ဒုက္ကရံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ ကတ’’န္တိ။ ကိံ၊ ဘန္တေ၊ နာဂသေန ဘဂဝတာ ဒုက္ကရံ ကတန္တိ? ‘ဒုက္ကရံ၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝတာ ကတံ ယံ အရူပီနံ စိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ ဧကာရမ္မဏေ ပဝတ္တမာနာနံ ဝဝတ္ထာနံ အက္ခာတံ အယံ ဖဿော၊ အယံ ဝေဒနာ၊ အယံ သညာ၊ အယံ စေတနာ၊ ဣဒံ စိတ္တ’’’န္တိ (မိ။ ပ။ ၂။၇။၁၆)။

၄၂၄။ ကာနဿာလက္ခဏရသပစ္စုပဋ္ဌာနပဒဋ္ဌာနာနီတိ ဧတ္ထ ပန ဓမ္မသဘာဝပဋိဝေဓလက္ခဏာ ပညာ၊ ဓမ္မာနံ သဘာဝပဋိစ္ဆာဒကမောဟန္ဓကာရဝိဒ္ဓံသနရသာ၊ အသမ္မောဟပစ္စုပဋ္ဌာနာ။ ‘‘သမာဟိတော ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၂) ဝစနတော ပန သမာဓိ တဿာ ပဒဋ္ဌာနံ။

ပညာပဘေဒကထာ

၄၂၅။ ကတိဝိဓာ ပညာတိ ဓမ္မသဘာဝပဋိဝေဓလက္ခဏေန တာဝ ဧကဝိဓာ။ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန ဒုဝိဓာ။ တထာ သာသဝါနာသဝါဒိဝသေန၊ နာမရူပဝဝတ္ထာပနဝသေန၊ သောမနဿုပေက္ခာသဟဂတဝသေန၊ ဒဿနဘာဝနာဘူမိဝသေန စ။ တိဝိဓာ စိန္တာသုတဘာဝနာမယဝသေန။ တထာ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတအပ္ပမာဏာရမ္မဏဝသေန၊ အာယာပါယဥပါယကောသလ္လဝသေန၊ အဇ္ဈတ္တာဘိနိဝေသာဒိဝသေန စ။ စတုဗ္ဗိဓာ စတူသု သစ္စေသု ဉာဏဝသေန စတုပဋိသမ္ဘိဒါဝသေန စာတိ။

၄၂၆။ တတ္ထ ဧကဝိဓကောဋ္ဌာသော ဥတ္တာနတ္ထောယေဝ။ ဒုဝိဓကောဋ္ဌာသေ လောကိယမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ လောကိယာ။ လောကုတ္တရမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ လောကုတ္တရာတိ ဧဝံ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန ဒုဝိဓာ။

ဒုတိယဒုကေ အာသဝါနံ အာရမ္မဏဘူတာ သာသဝါ။ တေသံ အနာရမ္မဏာ အနာသဝါ။ အတ္ထတော ပနေသာ လောကိယလောကုတ္တရာဝ ဟောတိ။ အာသဝသမ္ပယုတ္တာ သာသဝါ။ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာ အနာသဝါတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝံ သာသဝါနာသဝါဒိဝသေန ဒုဝိဓာ။

တတိယဒုကေ ယာ ဝိပဿနံ အာရဘိတုကာမဿ စတုန္နံ အရူပက္ခန္ဓာနံ ဝဝတ္ထာပနေ ပညာ၊ အယံ နာမဝဝတ္ထာပနပညာ။ ယာ ရူပက္ခန္ဓဿ ဝဝတ္ထာပနေ ပညာ၊ အယံ ရူပဝဝတ္ထာပနပညာတိ ဧဝံ နာမရူပဝဝတ္ထာပနဝသေန ဒုဝိဓာ။

စတုတ္ထဒုကေ ဒွီသု ကာမာဝစရကုသလစိတ္တေသု သောဠသသု စ ပဉ္စကနယေန စတုက္ကဇ္ဈာနိကေသု မဂ္ဂစိတ္တေသု ပညာ သောမနဿသဟဂတာ။ ဒွီသု ကာမာဝစရကုသလစိတ္တေသု စတူသု စ ပဉ္စမဇ္ဈာနိကေသု မဂ္ဂစိတ္တေသု ပညာ ဥပေက္ခာသဟဂတာတိ ဧဝံ သောမနဿုပေက္ခာသဟဂတဝသေန ဒုဝိဓာ။

ပဉ္စမဒုကေ ပဌမမဂ္ဂပညာ ဒဿနဘူမိ။ အဝသေသမဂ္ဂတ္တယပညာ ဘာဝနာဘူမီတိ ဧဝံ ဒဿနဘာဝနာဘူမိဝသေန ဒုဝိဓာ။

၄၂၇။ တိကေသု ပဌမတ္တိကေ ပရတော အဿုတွာ ပဋိလဒ္ဓပညာ အတ္တနော စိန္တာဝသေန နိပ္ဖန္နတ္တာ စိန္တာမယာ။ ပရတော သုတွာ ပဋိလဒ္ဓပညာ သုတဝသေန နိပ္ဖန္နတ္တာ သုတမယာ။ ယထာ တထာ ဝါ ဘာဝနာဝသေန နိပ္ဖန္နာ အပ္ပနာပ္ပတ္တာ ပညာ ဘာဝနာမယာ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘တတ္ထ ကတမာ စိန္တာမယာ ပညာ? ယောဂဝိဟိတေသု ဝါ ကမ္မာယတနေသု ယောဂဝိဟိတေသု ဝါ သိပ္ပာယတနေသု ယောဂဝိဟိတေသု ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေသု ကမ္မဿကတံ ဝါ သစ္စာနုလောမိကံ ဝါ ရူပံ အနိစ္စန္တိ ဝါ ဝေဒနာ…ပေ… သညာ… သင်္ခါရာ… ဝိညာဏံ အနိစ္စန္တိ ဝါ၊ ယံ ဧဝရူပိံ အနုလောမိကံ ခန္တိံ ဒိဋ္ဌိံ ရုစိံ မုတိံ ပေက္ခံ ဓမ္မနိဇ္ဈာနခန္တိံ ပရတော အဿုတွာ ပဋိလဘတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ စိန္တာမယာ ပညာ…ပေ… သုတွာ ပဋိလဘတိ၊ အယံ ဝုစ္စတိ သုတမယာ ပညာ။ သဗ္ဗာပိ သမာပန္နဿ ပညာ ဘာဝနာမယာ ပညာ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၆၈)။

ဧဝံ စိန္တာသုတဘာဝနာမယဝသေန တိဝိဓာ။

ဒုတိယတ္တိကေ ကာမာဝစရဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တာ ပညာ ပရိတ္တာရမ္မဏာ။ ရူပါဝစရာရူပါဝစရေ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တာ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ။ သာ လောကိယဝိပဿနာ။ နိဗ္ဗာနံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ။ သာ လောကုတ္တရဝိပဿနာတိ ဧဝံ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတာပ္ပမာဏာရမ္မဏဝသေန တိဝိဓာ။

တတိယတ္တိကေ အာယော နာမ ဝုဒ္ဓိ၊ သာ ဒုဝိဓာ အနတ္ထဟာနိတော အတ္ထုပ္ပတ္တိတော စ။ တတ္ထ ကောသလ္လံ အာယကောသလ္လံ။ ယထာဟ –

‘‘တတ္ထ ကတမံ အာယကောသလ္လံ? ဣမေ မေ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ အကုသလာ ဓမ္မာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဥပ္ပန္နာ စ အကုသလာ ဓမ္မာ ပဟီယန္တိ၊ ဣမေ ဝါ ပနိမေ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ ကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဥပ္ပန္နာ စ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တန္တီတိ၊ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ…ပေ… အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ အာယကောသလ္လ’’န္တိ (ဝိဘ။ ၇၇၁)။

အပါယောတိ ပန အဝုဒ္ဓိ၊ သာပိ ဒုဝိဓာ အတ္ထဟာနိတော စ အနတ္ထုပ္ပတ္တိတော စ။ တတ္ထ ကောသလ္လံ အပါယကောသလ္လံ။ ယထာဟ ‘‘တတ္ထ ကတမံ အပါယကောသလ္လံ? ဣမေ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ ကုသလာ ဓမ္မာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိအာဒိ (ဝိဘ။ ၇၇၁)။

သဗ္ဗတ္ထ ပန တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ ဥပါယေသု နိဗ္ဗတ္တိကာရဏေသု တံခဏပ္ပဝတ္တံ ဌာနုပ္ပတ္တိကံ ကောသလ္လံ ဥပါယကောသလ္လံ နာမ။ ယထာဟ – ‘‘သဗ္ဗာပိ တတြုပါယာ ပညာ ဥပါယကောသလ္လ’’န္တိ (ဝိဘ။ ၇၇၁)။ ဧဝံ အာယာပါယဥပါယကောသလ္လဝသေန တိဝိဓာ။

စတုတ္ထတ္တိကေ အတ္တနော ခန္ဓေ ဂဟေတွာ အာရဒ္ဓါ ဝိပဿနာ ပညာ အဇ္ဈတ္တာဘိနိဝေသာ။ ပရဿ ခန္ဓေ ဗာဟိရံ ဝါ အနိန္ဒြိယဗဒ္ဓရူပံ ဂဟေတွာ အာရဒ္ဓါ ဗဟိဒ္ဓါဘိနိဝေသာ။ ဥဘယံ ဂဟေတွာ အာရဒ္ဓါ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဘိနိဝေသာတိ ဧဝံ အဇ္ဈတ္တာဘိနိဝေသာဒိဝသေန တိဝိဓာ။

၄၂၈။ စတုက္ကေသု ပဌမစတုက္ကေ ဒုက္ခသစ္စံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တံ ဉာဏံ ဒုက္ခေ ဉာဏံ။ ဒုက္ခသမုဒယံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တံ ဉာဏံ ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ။ ဒုက္ခနိရောဓံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တံ ဉာဏံ ဒုက္ခနိရောဓေ ဉာဏံ။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တံ ဉာဏံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏန္တိ ဧဝံ စတူသု သစ္စေသု ဉာဏဝသေန စတုဗ္ဗိဓာ။

ဒုတိယစတုက္ကေ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ နာမ အတ္ထာဒီသု ပဘေဒဂတာနိ စတ္တာရိ ဉာဏာနိ။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘အတ္ထေ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဓမ္မေ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ။ တတြဓမ္မနိရုတ္တာဘိလာပေ ဉာဏံ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဉာဏေသု ဉာဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၁၈)။

တတ္ထ အတ္ထောတိ သင်္ခေပတော ဟေတုဖလဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဟေတုဖလံ ဟိ ယသ္မာ ဟေတုအနုသာရေန အရိယတိ အဓိဂမိယတိ သမ္ပာပုဏိယတိ၊ တသ္မာ အတ္ထောတိ ဝုစ္စတိ။ ပဘေဒတော ပန ယံ ကိဉ္စိ ပစ္စယသမ္ဘူတံ၊ နိဗ္ဗာနံ၊ ဘာသိတတ္ထော၊ ဝိပါကော၊ ကိရိယာတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ အတ္ထောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ ။ တံ အတ္ထံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ တသ္မိံ အတ္ထေ ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဓမ္မောတိပိ သင်္ခေပတော ပစ္စယဿေတံ အဓိဝစနံ။ ပစ္စယော ဟိ ယသ္မာ တံ တံ ဒဟတိ ပဝတ္တေတိ ဝါ သမ္ပာပုဏိတုံ ဝါ ဒေတိ၊ တသ္မာ ဓမ္မောတိ ဝုစ္စတိ။ ပဘေဒတော ပန ယော ကောစိ ဖလနိဗ္ဗတ္တကော ဟေတု၊ အရိယမဂ္ဂေါ၊ ဘာသိတံ၊ ကုသလံ၊ အကုသလန္တိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဓမ္မောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တံ ဓမ္မံ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ တသ္မိံ ဓမ္မေ ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ။

အယမေဝ ဟိ အတ္ထော အဘိဓမ္မေ –

‘‘ဒုက္ခေ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဟေတုမှိ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဟေတုဖလေ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ။ ယေ ဓမ္မာ ဇာတာ ဘူတာ သဉ္ဇာတာ နိဗ္ဗတ္တာ အဘိနိဗ္ဗတ္တာ ပါတုဘူတာ။ ဣမေသု ဓမ္မေသု ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ။ ယမှာ ဓမ္မာ တေ ဓမ္မာ ဇာတာ ဘူတာ သဉ္ဇာတာ နိဗ္ဗတ္တာ အဘိနိဗ္ဗတ္တာ ပါတုဘူတာ၊ တေသု ဓမ္မေသု ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဇရာမရဏေ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဇရာမရဏသမုဒယေ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ…ပေ… သင်္ခါရနိရောဓေ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ။ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ။ ဣဓ ဘိက္ခု ဓမ္မံ ဇာနာတိ သုတ္တံ ဂေယျံ…ပေ… ဝေဒလ္လံ။ အယံ ဝုစ္စတိ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ။ သော တဿ တဿေဝ ဘာသိတဿ အတ္ထံ ဇာနာတိ ‘အယံ ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော၊ အယံ ဣမဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော’တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ။ ကတမေ ဓမ္မာ ကုသလာ? ယသ္မိံ သမယေ ကာမာဝစရံ ကုသလံ စိတ္တံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ…ပေ… ဣမေ ဓမ္မာ ကုသလာ။ ဣမေသု ဓမ္မေသု ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ။ တေသံ ဝိပါကေ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၇၁၉ အာဒယော) နယေန ဝိဘဇိတွာ ဒဿိတော။

တတြဓမ္မနိရုတ္တာဘိလာပေ ဉာဏန္တိ တသ္မိံ အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ ယာ သဘာဝနိရုတ္တိ အဗျဘိစာရီ ဝေါဟာရော။ တဒဘိလာပေ တဿ ဘာသနေ ဥဒီရဏေ တံ ဘာသိတံ လပိတံ ဥဒီရိတံ သုတွာဝ အယံ သဘာဝနိရုတ္တိ၊ အယံ န သဘာဝနိရုတ္တီတိ ဧဝံ တဿာ ဓမ္မနိရုတ္တိသညိတာယ သဘာဝနိရုတ္တိယာ မာဂဓိကာယ သဗ္ဗသတ္တာနံ မူလဘာသာယ ပဘေဒဂတံ ဉာဏံ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ။ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တော ဟိ ဖဿော ဝေဒနာတိ ဧဝမာဒိဝစနံ သုတွာဝ အယံ သဘာဝနိရုတ္တီတိ ဇာနာတိ။ ဖဿာ ဝေဒနောတိ ဧဝမာဒိကံ ပန အယံ န သဘာဝနိရုတ္တီတိ။

ဉာဏေသုဉာဏန္တိ သဗ္ဗတ္ထ ဉာဏမာရမ္မဏံ ကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ဉာဏာရမ္မဏံ ဉာဏံ၊ ယထာဝုတ္တေသု ဝါ တေသု ဉာဏေသု သဂေါစရကိစ္စာဒိဝသေန ဝိတ္ထာရတော ဉာဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါတိ အတ္ထော။

၄၂၉။ စတဿောပိ စေတာ ပဋိသမ္ဘိဒါ ဒွီသု ဌာနေသု ပဘေဒံ ဂစ္ဆန္တိ သေက္ခဘူမိယဉ္စ အသေက္ခဘူမိယဉ္စ။

တတ္ထ အဂ္ဂသာဝကာနံ မဟာသာဝကာနဉ္စ အသေက္ခဘူမိယံ ပဘေဒဂတာ။ အာနန္ဒတ္ထေရစိတ္တဂဟပတိဓမ္မိကဥပါသကဥပါလိဂဟပတိခုဇ္ဇုတ္တရာဥပါသိကာဒီနံ သေက္ခဘူမိယံ။ ဧဝံ ဒွီသု ဘူမီသု ပဘေဒံ ဂစ္ဆန္တိယောပိ စေတာ အဓိဂမေန ပရိယတ္တိယာ သဝနေန ပရိပုစ္ဆာယ ပုဗ္ဗယောဂေန စာတိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ဝိသဒါ ဟောန္တိ။

တတ္ထ အဓိဂမော နာမ အရဟတ္တပ္ပတ္တိ။ ပရိယတ္တိ နာမ ဗုဒ္ဓဝစနဿ ပရိယာပုဏနံ။ သဝနံ နာမ သက္ကစ္စံ အတ္ထိံ ကတွာ ဓမ္မဿဝနံ။ ပရိပုစ္ဆာ နာမ ပါဠိအဋ္ဌကထာဒီသု ဂဏ္ဌိပဒအတ္ထပဒဝိနိစ္ဆယကထာ၊ ပုဗ္ဗယောဂေါ နာမ ပုဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ သာသနေ ဂတပစ္စာဂတိကဘာဝေန ယာဝ အနုလောမံ ဂေါတြဘုသမီပံ၊ တာဝ ဝိပဿနာနုယောဂေါ။

အပရေ အာဟု –

‘‘ပုဗ္ဗယောဂေါ ဗာဟုသစ္စံ၊ ဒေသဘာသာ စ အာဂမော၊

ပရိပုစ္ဆာ အဓိဂမော၊ ဂရုသန္နိဿယော တထာ၊

မိတ္တသမ္ပတ္တိ စေဝါတိ၊ ပဋိသမ္ဘိဒပစ္စယာ’’တိ။

တတ္ထ ပုဗ္ဗယောဂေါ ဝုတ္တနယောဝ။ ဗာဟုသစ္စံ နာမ တေသု တေသု သတ္ထေသု စ သိပ္ပာယတနေသု စ ကုသလတာ။ ဒေသဘာသာ နာမ ဧကသတဝေါဟာရကုသလတာ။ ဝိသေသေန ပန မာဂဓိကေ ကောသလ္လံ။ အာဂမော နာမ အန္တမသော ဩပမ္မဝဂ္ဂမတ္တဿပိ ဗုဒ္ဓဝစနဿ ပရိယာပုဏနံ။ ပရိပုစ္ဆာ နာမ ဧကဂါထာယပိ အတ္ထဝိနိစ္ဆယပုစ္ဆနံ။ အဓိဂမော နာမ သောတာပန္နတာ ဝါ…ပေ… အရဟတ္တံ ဝါ။ ဂရုသန္နိဿယော နာမ သုတပဋိဘာနဗဟုလာနံ ဂရူနံ သန္တိကေ ဝါသော။ မိတ္တသမ္ပတ္တိ နာမ တထာရူပါနံယေဝ မိတ္တာနံ ပဋိလာဘောတိ။

တတ္ထ ဗုဒ္ဓါ စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ စ ပုဗ္ဗယောဂဉ္စေဝ အဓိဂမဉ္စ နိဿာယ ပဋိသမ္ဘိဒါ ပါပုဏန္တိ။ သာဝကာ သဗ္ဗာနိပိ ဧတာနိ ကာရဏာနိ။ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တိယာ စ ပါဋိယေက္ကော ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာနုယောဂေါ နာမ နတ္ထိ။ သေက္ခာနံ ပန သေက္ခဖလဝိမောက္ခန္တိကာ။ အသေက္ခာနံ အသေက္ခဖလဝိမောက္ခန္တိကာဝ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တိ ဟောတိ။ တထာဂတာနံ ဟိ ဒသဗလာနိ ဝိယ အရိယာနံ အရိယဖလေနေဝ ပဋိသမ္ဘိဒါ ဣဇ္ဈန္တီတိ ဣမာ ပဋိသမ္ဘိဒါ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ စတုပဋိသမ္ဘိဒါဝသေန စတုဗ္ဗိဓာတိ။

ပညာဘူမိ-မူလ-သရီရဝဝတ္ထာနံ

၄၃၀။ ကထံ ဘာဝေတဗ္ဗာတိ ဧတ္ထ ပန ယသ္မာ ဣမာယ ပညာယ ခန္ဓာယတနဓာတုဣန္ဒြိယသစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒိဘေဒါ ဓမ္မာ ဘူမိ။ သီလဝိသုဒ္ဓိ စေဝ စိတ္တဝိသုဒ္ဓိ စာတိ ဣမာ ဒွေ ဝိသုဒ္ဓိယော မူလံ။ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ၊ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ၊ ပဋိပဒါဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ၊ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓီတိ ဣမာ ပဉ္စ ဝိသုဒ္ဓိယော သရီရံ။ တသ္မာ တေသု ဘူမိဘူတေသု ဓမ္မေသု ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာဝသေန ဉာဏပရိစယံ ကတွာ မူလဘူတာ ဒွေ ဝိသုဒ္ဓိယော သမ္ပာဒေတွာ သရီရဘူတာ ပဉ္စ ဝိသုဒ္ဓိယော သမ္ပာဒေန္တေန ဘာဝေတဗ္ဗာ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။

၄၃၁။ အယံ ပန ဝိတ္ထာရော၊ ယံ တာဝ ဝုတ္တံ ‘‘ခန္ဓာယတနဓာတုဣန္ဒြိယသစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒိဘေဒါ ဓမ္မာ ဘူမီ’’တိ၊ ဧတ္ထ ခန္ဓာတိ ပဉ္စ ခန္ဓာ ရူပက္ခန္ဓော ဝေဒနာက္ခန္ဓော သညာက္ခန္ဓော သင်္ခါရက္ခန္ဓော ဝိညာဏက္ခန္ဓောတိ။

ရူပက္ခန္ဓကထာ

၄၃၂။ တတ္ထ ယံ ကိဉ္စိ သီတာဒီဟိ ရုပ္ပနလက္ခဏံ ဓမ္မဇာတံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဧကတော ကတွာ ရူပက္ခန္ဓောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တဒေတံ ရုပ္ပနလက္ခဏေန ဧကဝိဓမ္ပိ ဘူတောပါဒါယဘေဒတော ဒုဝိဓံ။

တတ္ထ ဘူတရူပံ စတုဗ္ဗိဓံ – ပထဝီဓာတု အာပေါဓာတု တေဇောဓာတု ဝါယောဓာတူတိ။ တာသံ လက္ခဏရသပစ္စုပဋ္ဌာနာနိ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနေ ဝုတ္တာနိ။ ပဒဋ္ဌာနတော ပန တာ သဗ္ဗာပိ အဝသေသဓာတုတ္တယပဒဋ္ဌာနာ။

ဥပါဒါရူပံ စတုဝီသတိဝိဓံ – စက္ခု၊ သောတံ၊ ဃာနံ၊ ဇိဝှာ၊ ကာယော၊ ရူပံ၊ သဒ္ဒေါ၊ ဂန္ဓော၊ ရသော၊ ဣတ္ထိန္ဒြိယံ၊ ပုရိသိန္ဒြိယံ၊ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ ဟဒယဝတ္ထု၊ ကာယဝိညတ္တိ၊ ဝစီဝိညတ္တိ၊ အာကာသဓာတု၊ ရူပဿ လဟုတာ၊ ရူပဿ မုဒုတာ ၊ ရူပဿ ကမ္မညတာ၊ ရူပဿ ဥပစယော၊ ရူပဿ သန္တတိ၊ ရူပဿ ဇရတာ၊ ရူပဿ အနိစ္စတာ၊ ကဗဠီကာရော အာဟာရောတိ။

၄၃၃။ တတ္ထ ရူပါဘိဃာတာရဟတပ္ပသာဒလက္ခဏံ ဒဋ္ဌုကာမတာနိဒါနကမ္မသမုဋ္ဌာနဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏံ ဝါ စက္ခု၊ ရူပေသု အာဝိဉ္ဆနရသံ၊ စက္ခုဝိညာဏဿ အာဓာရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ဒဋ္ဌုကာမတာနိဒါနကမ္မဇဘူတပဒဋ္ဌာနံ။

သဒ္ဒါဘိဃာတာရဟဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏံ၊ သောတုကာမတာနိဒါနကမ္မသမုဋ္ဌာနဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏံ ဝါ သောတံ၊ သဒ္ဒေသု အာဝိဉ္ဆနရသံ၊ သောတဝိညာဏဿ အာဓာရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ သောတုကာမတာနိဒါနကမ္မဇဘူတပဒဋ္ဌာနံ။

ဂန္ဓာဘိဃာတာရဟဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏံ၊ ဃာယိတုကာမတာနိဒါနကမ္မသမုဋ္ဌာနဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏံ ဝါ ဃာနံ၊ ဂန္ဓေသု အာဝိဉ္ဆနရသံ၊ ဃာနဝိညာဏဿ အာဓာရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ဃာယိတုကာမတာနိဒါနကမ္မဇဘူတပဒဋ္ဌာနံ။

ရသာဘိဃာတာရဟဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏာ၊ သာယိတုကာမတာနိဒါနကမ္မသမုဋ္ဌာနဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏာ ဝါ ဇိဝှာ၊ ရသေသု အာဝိဉ္ဆနရသာ၊ ဇိဝှာဝိညာဏဿ အာဓာရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ သာယိတုကာမတာနိဒါနကမ္မဇဘူတပဒဋ္ဌာနာ။

ဖောဋ္ဌဗ္ဗာဘိဃာတာရဟဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏော၊ ဖုသိတုကာမတာနိဒါနကမ္မသမုဋ္ဌာနဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏော ဝါ ကာယော၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေသု အာဝိဉ္ဆနရသော၊ ကာယဝိညာဏဿ အာဓာရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ ဖုသိတုကာမတာနိဒါနကမ္မဇဘူတပဒဋ္ဌာနော။

၄၃၄။ ကေစိ ပန ‘‘တေဇာဓိကာနံ ဘူတာနံ ပသာဒေါ စက္ခု၊ ဝါယုပထဝီအာပါဓိကာနံ ဘူတာနံ ပသာဒါ သောတဃာနဇိဝှာ၊ ကာယော သဗ္ဗေသမ္ပီ’’တိ ဝဒန္တိ။ အပရေ ‘‘တေဇာဓိကာနံ ပသာဒေါ စက္ခု၊ ဝိဝရဝါယုအာပပထဝါဓိကာနံ သောတဃာနဇိဝှာကာယာ’’တိ ဝဒန္တိ။ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘သုတ္တံ အာဟရထာ’’တိ။ အဒ္ဓါ သုတ္တမေဝ န ဒက္ခိဿန္တိ။ ကေစိ ပနေတ္ထ ‘‘တေဇာဒီနံ ဂုဏေဟိ ရူပါဒီဟိ အနုဂယှဘာဝတော’’တိ ကာရဏံ ဒဿေန္တိ။ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘ကော ပနေဝမာဟရူပါဒယော တေဇာဒီနံ ဂုဏာ’တိ။ အဝိနိဗ္ဘောဂဝုတ္တီသု ဟိ ဘူတေသု အယံ ဣမဿ ဂုဏော အယံ ဣမဿ ဂုဏောတိ န လဗ္ဘာ ဝတ္တု’’န္တိ။ အထာပိ ဝဒေယျုံ ‘‘ယထာ တေသု တေသု သမ္ဘာရေသု တဿ တဿ ဘူတဿ အဓိကတာယ ပထဝီအာဒီနံ သန္ဓာရဏာဒီနိ ကိစ္စာနိ ဣစ္ဆထ၊ ဧဝံ တေဇာဒိအဓိကေသု သမ္ဘာရေသု ရူပါဒီနံ အဓိကဘာဝဒဿနတော ဣစ္ဆိတဗ္ဗမေတံ ရူပါဒယော တေသံ ဂုဏာ’’တိ။ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘ဣစ္ဆေယျာမ၊ ယဒိ အာပါဓိကဿ အာသဝဿ ဂန္ဓတော ပထဝီအဓိကေ ကပ္ပာသေ ဂန္ဓော အဓိကတရော သိယာ၊ တေဇာဓိကဿ စ ဥဏှောဒကဿ ဝဏ္ဏတော သီတုဒကဿ ဝဏ္ဏော ပရိဟာယေထ’’။ ယသ္မာ ပနေတံ ဥဘယမ္ပိ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ပဟာယေတံ ဧတေသံ နိဿယဘူတာနံ ဝိသေသကပ္ပနံ၊ ‘‘ယထာ အဝိသေသေပိ ဧကကလာပေ ဘူတာနံ ရူပရသာဒယော အညမညံ ဝိသဒိသာ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ စက္ခုပသာဒါဒယော အဝိဇ္ဇမာနေပိ အညသ္မိံ ဝိသေသကာရဏေ’’တိ ဂဟေတဗ္ဗမေတံ။

ကိံ ပန တံ ယံ အညမညဿ အသာဓာရဏံ? ကမ္မမေဝ နေသံ ဝိသေသကာရဏံ။ တသ္မာ ကမ္မဝိသေသတော ဧတေသံ ဝိသေသော၊ န ဘူတဝိသေသတော။ ဘူတဝိသေသေ ဟိ သတိ ပသာဒေါဝ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သမာနာနဉှိ ပသာဒေါ၊ န ဝိသမာနာနန္တိ ပေါရာဏာ။

၄၃၅။ ဧဝံ ကမ္မဝိသေသတော ဝိသေသဝန္တေသု စ ဧတေသု စက္ခုသောတာနိ အသမ္ပတ္တဝိသယဂါဟကာနိ၊ အတ္တနော နိဿယံ အနလ္လီနနိဿယေ ဧဝ ဝိသယေ ဝိညာဏဟေတုတ္တာ။ ဃာနဇိဝှာကာယာ သမ္ပတ္တဝိသယဂါဟကာ၊ နိဿယဝသေန စေဝ၊ သယဉ္စ၊ အတ္တနော နိဿယံ အလ္လီနေယေဝ ဝိသယေ ဝိညာဏဟေတုတ္တာ။

၄၃၆။ စက္ခု စေတ္ထ ယဒေတံ လောကေ နီလပခုမသမာကိဏ္ဏကဏှသုက္ကမဏ္ဍလဝိစိတ္တံ နီလုပ္ပလဒလသန္နိဘံ စက္ခူတိ ဝုစ္စတိ။ တဿ သသမ္ဘာရစက္ခုနော သေတမဏ္ဍလပရိက္ခိတ္တဿ ကဏှမဏ္ဍလဿ မဇ္ဈေ အဘိမုခေ ဌိတာနံ သရီရသဏ္ဌာနုပ္ပတ္တိပဒေသေ သတ္တသု ပိစုပဋလေသု အာသိတ္တတေလံ ပိစုပဋလာနိ ဝိယ သတ္တ အက္ခိပဋလာနိဗျာပေတွာ ဓာရဏနှာပနမဏ္ဍနဗီဇနကိစ္စာဟိ စတူဟိ ဓာတီဟိ ခတ္တိယကုမာရော ဝိယ သန္ဓာရဏဗန္ဓနပရိပါစနသမုဒီရဏကိစ္စာဟိ စတူဟိ ဓာတူဟိ ကတူပကာရံ ဥတုစိတ္တာဟာရေဟိ ဥပတ္ထမ္ဘိယမာနံ အာယုနာ အနုပါလိယမာနံ ဝဏ္ဏဂန္ဓရသာဒီဟိ ပရိဝုတံ ပမာဏတော ဦကာသိရမတ္တံ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ ယထာရဟံ ဝတ္ထုဒွါရဘာဝံ သာဓယမာနံ တိဋ္ဌတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ဓမ္မသေနာပတိနာ –

‘‘ယေန စက္ခုပသာဒေန၊ ရူပါနိ မနုပဿတိ၊

ပရိတ္တံ သုခုမံ ဧတံ၊ ဦကာသိရသမူပမ’’န္တိ။

သသမ္ဘာရသောတဗိလဿ အန္တော တနုတမ္ဗလောမာစိတေ အင်္ဂုလိဝေဓကသဏ္ဌာနေ ပဒေသေ သောတံ ဝုတ္တပ္ပကာရာဟိ ဓာတူဟိ ကတူပကာရံ ဥတုစိတ္တာဟာရေဟိ ဥပတ္ထမ္ဘိယမာနံ အာယုနာ အနုပါလိယမာနံ ဝဏ္ဏာဒီဟိ ပရိဝုတံ သောတဝိညာဏာဒီနံ ယထာရဟံ ဝတ္ထုဒွါရဘာဝံ သာဓယမာနံ တိဋ္ဌတိ။

သသမ္ဘာရဃာနဗိလဿ အန္တော အဇပဒသဏ္ဌာနေ ပဒေသေ ဃာနံ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရုပကာရုပတ္ထမ္ဘနာနုပါလနပရိဝါရံ ဃာနဝိညာဏာဒီနံ ယထာရဟံ ဝတ္ထုဒွါရဘာဝံ သာဓယမာနံ တိဋ္ဌတိ။

သသမ္ဘာရဇိဝှာမဇ္ဈဿ ဥပရိ ဥပ္ပလဒလဂ္ဂသဏ္ဌာနေ ပဒေသေ ဇိဝှာ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရုပကာရုပတ္ထမ္ဘနာနုပါလနပရိဝါရာ ဇိဝှာဝိညာဏာဒီနံ ယထာရဟံ ဝတ္ထုဒွါရဘာဝံ သာဓယမာနာ တိဋ္ဌတိ။

ယာဝတာ ပန ဣမသ္မိံ ကာယေ ဥပါဒိဏ္ဏရူပံ နာမ အတ္ထိ။ သဗ္ဗတ္ထ ကာယော ကပ္ပာသပဋလေ သ္နေဟော ဝိယ ဝုတ္တပ္ပကာရုပကာရုပတ္ထမ္ဘနာနုပါလနပရိဝါရောဝ ဟုတွာ ကာယဝိညာဏာဒီနံ ယထာရဟံ ဝတ္ထုဒွါရဘာဝံ သာဓယမာနော တိဋ္ဌတိ။

ဝမ္မိကဥဒကာကာသဂါမသိဝထိကသင်္ခါတသဂေါစရနိန္နာ ဝိယ စ အဟိသုသုမာရပက္ခီကုက္ကုရသိင်္ဂါလာရူပါဒိသဂေါစရနိန္နာဝ ဧတေ စက္ခာဒယောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၄၃၇။ တတော ပရေသု ပန ရူပါဒီသု စက္ခုပဋိဟနနလက္ခဏံ ရူပံ၊ စက္ခုဝိညာဏဿ ဝိသယဘာဝရသံ ၊ တဿေဝ ဂေါစရပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ စတုမဟာဘူတပဒဋ္ဌာနံ။ ယထာ စေတံ တထာ သဗ္ဗာနိပိ ဥပါဒါရူပါနိ။ ယတ္ထ ပန ဝိသေသော အတ္ထိ၊ တတ္ထ ဝက္ခာမ။ တယိဒံ နီလံ ပီတကန္တိအာဒိဝသေန အနေကဝိဓံ။

သောတပဋိဟနနလက္ခဏော သဒ္ဒေါ၊ သောတဝိညာဏဿ ဝိသယဘာဝရသော၊ တဿေဝ ဂေါစရပစ္စုပဋ္ဌာနော။ ဘေရိသဒ္ဒေါ မုဒိင်္ဂသဒ္ဒေါတိအာဒိနာ နယေန အနေကဝိဓော။

ဃာနပဋိဟနနလက္ခဏော ဂန္ဓော၊ ဃာနဝိညာဏဿ ဝိသယဘာဝရသော၊ တဿေဝ ဂေါစရပစ္စုပဋ္ဌာနော။ မူလဂန္ဓော သာရဂန္ဓောတိအာဒိနာ နယေန အနေကဝိဓော။

ဇိဝှာပဋိဟနနလက္ခဏော ရသော၊ ဇိဝှာဝိညာဏဿ ဝိသယဘာဝရသော၊ တဿေဝ ဂေါစရပစ္စုပဋ္ဌာနော။ မူလရသော ခန္ဓရသောတိအာဒိနာ နယေန အနေကဝိဓော။

၄၃၈။ ဣတ္ထိဘာဝလက္ခဏံ ဣတ္ထိန္ဒြိယံ၊ ဣတ္ထီတိ ပကာသနရသံ၊ ဣတ္ထိလိင်္ဂနိမိတ္တကုတ္တာကပ္ပာနံ ကာရဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ ပုရိသဘာဝလက္ခဏံ ပုရိသိန္ဒြိယံ၊ ပုရိသောတိ ပကာသနရသံ၊ ပုရိသလိင်္ဂနိမိတ္တကုတ္တာကပ္ပာနံ ကာရဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ တဒုဘယမ္ပိ ကာယပ္ပသာဒေါ ဝိယ သကလသရီရံ ဗျာပကမေဝ၊ န စ ကာယပသာဒေန ဌိတောကာသေ ဌိတန္တိ ဝါ အဋ္ဌိတောကာသေ ဌိတန္တိ ဝါတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အာပဇ္ဇတိ၊ ရူပရသာဒယော ဝိယ အညမညံ သင်္ကရော နတ္ထိ။

၄၃၉။ သဟဇရူပါနုပါလနလက္ခဏံ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ၊ တေသံ ပဝတ္တနရသံ၊ တေသညေဝ ဌပနပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ယာပယိတဗ္ဗဘူတပဒဋ္ဌာနံ။ သန္တေပိ စ အနုပါလနလက္ခဏာဒိမှိ ဝိဓာနေ အတ္ထိက္ခဏေယေဝ တံ သဟဇရူပါနိ အနုပါလေတိ ဥဒကံ ဝိယ ဥပ္ပလာဒီနိ။ ယထာသကံ ပစ္စယုပ္ပန္နေပိ စ ဓမ္မေ ပါလေတိ ဓာတိ ဝိယ ကုမာရံ။ သယံ ပဝတ္တိတဓမ္မသမ္ဗန္ဓေနေဝ စ ပဝတ္တတိ နိယာမကော ဝိယ။ န ဘင်္ဂတော ဥဒ္ဓံ ပဝတ္တတိ၊ အတ္တနော စ ပဝတ္တယိတဗ္ဗာနဉ္စ အဘာဝါ။ န ဘင်္ဂက္ခဏေ ဌပေတိ၊ သယံ ဘိဇ္ဇမာနတ္တာ။ ခီယမာနော ဝိယ ဝဋ္ဋိသ္နေဟော ဒီပသိခံ။ န စ အနုပါလနပဝတ္တနဋ္ဌပနာနုဘာဝဝိရဟိတံ၊ ယထာဝုတ္တက္ခဏေ တဿ တဿ သာဓနတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၄၄၀။ မနောဓာတုမနောဝိညာဏဓာတူနံ နိဿယလက္ခဏံ ဟဒယဝတ္ထု၊ တာသညေဝ ဓာတူနံ အာဓာရဏရသံ ၊ ဥဗ္ဗဟနပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ ဟဒယဿ အန္တော ကာယဂတာသတိကထာယံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ လောဟိတံ နိဿာယ သန္ဓာရဏာဒိကိစ္စေဟိ ဘူတေဟိ ကတူပကာရံ ဥတုစိတ္တာဟာရေဟိ ဥပတ္ထမ္ဘိယမာနံ အာယုနာ အနုပါလိယမာနံ မနောဓာတုမနောဝိညာဏဓာတူနဉ္စေဝ တံသမ္ပယုတ္တဓမ္မာနဉ္စ ဝတ္ထုဘာဝံ သာဓယမာနံ တိဋ္ဌတိ။

၄၄၁။ အဘိက္ကမာဒိပဝတ္တကစိတ္တသမုဋ္ဌာနဝါယောဓာတုယာ သဟဇရူပကာယထမ္ဘနသန္ဓာရဏစလနဿ ပစ္စယော အာကာရဝိကာရော ကာယဝိညတ္တိ၊ အဓိပ္ပာယပကာသနရသာ၊ ကာယဝိပ္ဖန္ဒနဟေတုဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဝါယောဓာတုပဒဋ္ဌာနာ။ သာ ပနေသာ ကာယဝိပ္ဖန္ဒနေန အဓိပ္ပာယဝိညာပနဟေတုတ္တာ၊ သယဉ္စ တေန ကာယဝိပ္ဖန္ဒနသင်္ခါတေန ကာယေန ဝိညေယျတ္တာ ‘‘ကာယဝိညတ္တီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ တာယ စ ပန စလိတေဟိ စိတ္တဇရူပေဟိ အဘိသမ္ဗန္ဓာနံ ဥတုဇာဒီနမ္ပိ စလနတော အဘိက္ကမာဒယော ပဝတ္တန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဝစီဘေဒပဝတ္တကစိတ္တသမုဋ္ဌာနပထဝီဓာတုယာ ဥပါဒိဏ္ဏဃဋ္ဋနဿ ပစ္စယော အာကာရဝိကာရော ဝစီဝိညတ္တိ၊ အဓိပ္ပာယပ္ပကာသနရသာ၊ ဝစီဃောသဟေတုဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ စိတ္တသမုဋ္ဌာနပထဝီဓာတုပဒဋ္ဌာနာ။ သာ ပနေသာ ဝစီဃောသေန အဓိပ္ပာယဝိညာပနဟေတုတ္တာ၊ သယဉ္စ တာယ ဝစီဃောသသင်္ခါတာယ ဝါစာယ ဝိညေယျတ္တာ ‘‘ဝစီဝိညတ္တီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယထာ ဟိ အရညေ ဥဿာပေတွာ ဗန္ဓဂေါသီသာဒိဥဒကနိမိတ္တံ ဒိသွာ ဥဒကမေတ္ထ အတ္ထီတိ ဝိညာယတိ၊ ဧဝံ ကာယဝိပ္ဖန္ဒနဉ္စေဝ ဝစီဃောသဉ္စ ဂဟေတွာ ကာယဝစီဝိညတ္တိယောပိ ဝိညာယန္တိ။

၄၄၂။ ရူပပရိစ္ဆေဒလက္ခဏာ အာကာသဓာတု၊ ရူပပရိယန္တပ္ပကာသနရသာ၊ ရူပမရိယာဒါပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ အသမ္ဖုဋ္ဌဘာဝစ္ဆိဒ္ဒဝိဝရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ ဝါ၊ ပရိစ္ဆိန္နရူပပဒဋ္ဌာနာ။ ယာယ ပရိစ္ဆိန္နေသု ရူပေသု ဣဒမိတော ဥဒ္ဓမဓော တိရိယန္တိ စ ဟောတိ။

၄၄၃။ အဒန္ဓတာလက္ခဏာ ရူပဿ လဟုတာ၊ ရူပါနံ ဂရုဘာဝဝိနောဒနရသာ၊ လဟုပရိဝတ္တိတာပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ လဟုရူပပဒဋ္ဌာနာ။ အထဒ္ဓတာလက္ခဏာ ရူပဿ မုဒုတာ၊ ရူပါနံ ထဒ္ဓဘာဝဝိနောဒနရသာ၊ သဗ္ဗကိရိယာသု အဝိရောဓိတာပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ မုဒုရူပပဒဋ္ဌာနာ။ သရီရကိရိယာနုကူလကမ္မညဘာဝလက္ခဏာ ရူပဿကမ္မညတာ၊ အကမ္မညတာဝိနောဒနရသာ၊ အဒုဗ္ဗလဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ကမ္မညရူပပဒဋ္ဌာနာ။

ဧတာ ပန တိဿော န အညမညံ ဝိဇဟန္တိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ယော အရောဂိနော ဝိယ ရူပါနံ လဟုဘာဝေါ အဒန္ဓတာ လဟုပရိဝတ္တိပ္ပကာရော ရူပဒန္ဓတ္တကရဓာတုက္ခောဘပဋိပက္ခပစ္စယသမုဋ္ဌာနော၊ သော ရူပဝိကာရော ရူပဿ လဟုတာ။ ယော ပန သုပရိမဒ္ဒိတစမ္မဿေဝ ရူပါနံ မုဒုဘာဝေါ သဗ္ဗကိရိယာဝိသေသေသု ဝသဝတ္တနဘာဝမဒ္ဒဝပ္ပကာရော ရူပတ္ထဒ္ဓတ္တကရဓာတုက္ခောဘပဋိပက္ခပစ္စယသမုဋ္ဌာနော၊ သော ရူပဝိကာရော ရူပဿ မုဒုတာ။ ယော ပန သုဒန္တသုဝဏ္ဏဿေဝ ရူပါနံ ကမ္မညဘာဝေါ သရီရကိရိယာနုကူလဘာဝပ္ပကာရော သရီရကိရိယာနံ အနနုကူလကရဓာတုက္ခောဘပဋိပက္ခပစ္စယသမုဋ္ဌာနော၊ သော ရူပဝိကာရော ရူပဿ ကမ္မညတာတိ ဧဝမေတာသံ ဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၄၄၄။ အာစယလက္ခဏော ရူပဿ ဥပစယော၊ ပုဗ္ဗန္တတော ရူပါနံ ဥမ္မုဇ္ဇာပနရသော၊ နိယျာတနပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ ပရိပုဏ္ဏဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနော ဝါ၊ ဥပစိတရူပပဒဋ္ဌာနော။ ပဝတ္တိလက္ခဏာ ရူပဿ သန္တတိ၊ အနုပ္ပဗန္ဓနရသာ၊ အနုပစ္ဆေဒပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ အနုပ္ပဗန္ဓကရူပပဒဋ္ဌာနာ။ ဥဘယမ္ပေတံ ဇာတိရူပဿေဝါဓိဝစနံ၊ အာကာရနာနတ္တတော ပန ဝေနေယျဝသေန စ ‘‘ဥပစယော သန္တတီ’’တိ ဥဒ္ဒေသဒေသနာ ကတာ။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ အတ္ထတော နာနတ္တံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဣမေသံ ပဒါနံ နိဒ္ဒေသေ ‘‘ယော အာယတနာနံ အာစယော၊ သော ရူပဿ ဥပစယော။ ယော ရူပဿ ဥပစယော၊ သာ ရူပဿ သန္တတီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၆၄၁-၆၄၂) ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ ‘‘အာစယော နာမ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဥပစယော နာမ ဝဍ္ဎိ၊ သန္တတိ နာမ ပဝတ္တီ’’တိ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၆၄၁) ဝတွာ ‘‘နဒီတီရေ ခတကူပကမှိ ဥဒကုဂ္ဂမနကာလော ဝိယ အာစယော နိဗ္ဗတ္တိ၊ ပရိပုဏ္ဏကာလော ဝိယ ဥပစယော ဝဍ္ဎိ၊ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ ဂမနကာလော ဝိယ သန္တတိ ပဝတ္တီ’’တိ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၆၄၁) ဥပမာ ကတာ။

ဥပမာဝသာနေ စ ‘‘ဧဝံ ကိံ ကထိတံ ဟောတိ? အာယတနေန အာစယော ကထိတော၊ အာစယေန အာယတနံ ကထိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ယာ ရူပါနံ ပဌမာဘိနိဗ္ဗတ္တိ၊ သာ အာစယော။ ယာ တေသံ ဥပရိ အညေသမ္ပိ နိဗ္ဗတ္တမာနာနံ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သာ ဝဍ္ဎိအာကာရေန ဥပဋ္ဌာနတော ဥပစယော။ ယာ တေသမ္ပိ ဥပရိ ပုနပ္ပုနံ အညေသံ နိဗ္ဗတ္တမာနာနံ နိဗ္ဗတ္တိ၊ သာ အနုပဗန္ဓာကာရေန ဥပဋ္ဌာနတော သန္တတီတိ စ ပဝုစ္စတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ရူပပရိပါကလက္ခဏာ ဇရတာ၊ ဥပနယနရသာ၊ သဘာဝါနပဂမေပိ နဝဘာဝါပဂမပစ္စုပဋ္ဌာနာ ဝီဟိပုရာဏဘာဝေါ ဝိယ၊ ပရိပစ္စမာနရူပပဒဋ္ဌာနာ။ ခဏ္ဍိစ္စာဒိဘာဝေန ဒန္တာဒီသု ဝိကာရဒဿနတော ဣဒံ ပါကဋဇရံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အရူပဓမ္မာနံ ပန ပဋိစ္ဆန္နဇရာ နာမ ဟောတိ၊ တဿာ ဧသ ဝိကာရော နတ္ထိ၊ ယာ စ ပထဝီ ဥဒကပဗ္ဗတစန္ဒိမသူရိယာဒီသု အဝီစိဇရာ နာမ။

ပရိဘေဒလက္ခဏာ ရူပဿ အနိစ္စတာ၊ သံသီဒနရသာ၊ ခယဝယပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ပရိဘိဇ္ဇမာနရူပပဒဋ္ဌာနာ။

၄၄၅။ ဩဇာလက္ခဏော ကဗဠီကာရော အာဟာရော၊ ရူပါဟရဏရသော၊ ဥပတ္ထမ္ဘနပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ ကဗဠံ ကတွာ အာဟရိတဗ္ဗဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနော။ ယာယ ဩဇာယ သတ္တာ ယာပေန္တိ၊ တဿာ ဧတံ အဓိဝစနံ။

၄၄၆။ ဣမာနိ တာဝ ပါဠိယံ အာဂတရူပါနေဝ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဗလရူပံ သမ္ဘဝရူပံ ဇာတိရူပံ ရောဂရူပံ ဧကစ္စာနံ မတေန မိဒ္ဓရူပန္တိ ဧဝံ အညာနိပိ ရူပါနိ အာဟရိတွာ ‘‘အဒ္ဓါ မုနီသိ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ နတ္ထိ နီဝရဏာ တဝါ’’တိအာဒီနိ (သု။ နိ။ ၅၄၆) ဝတွာ မိဒ္ဓရူပံ တာဝ နတ္ထိယေဝါတိ ပဋိက္ခိတ္တံ။ ဣတရေသု ရောဂရူပံ ဇရတာအနိစ္စတာဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတမေဝ၊ ဇာတိရူပံ ဥပစယသန္တတိဂ္ဂဟဏေန၊ သမ္ဘဝရူပံ အာပေါဓာတုဂ္ဂဟဏေန၊ ဗလရူပံ ဝါယောဓာတုဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတမေဝ။ တသ္မာ တေသု ဧကမ္ပိ ဝိသုံ နတ္ထီတိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတံ။

ဣတိ ဣဒံ စတုဝီသတိဝိဓံ ဥပါဒါရူပံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ စတုဗ္ဗိဓံ ဘူတရူပဉ္စာတိ အဋ္ဌဝီသတိဝိဓံ ရူပံ ဟောတိ အနူနမနဓိကံ။

၄၄၇။ တံ သဗ္ဗမ္ပိ န ဟေတု အဟေတုကံ ဟေတုဝိပ္ပယုတ္တံ သပ္ပစ္စယံ လောကိယံ သာသဝမေဝါတိအာဒိနာ နယေန ဧကဝိဓံ။

အဇ္ဈတ္တိကံ ဗာဟိရံ၊ ဩဠာရိကံ သုခုမံ၊ ဒူရေ သန္တိကေ၊ နိပ္ဖန္နံ အနိပ္ဖန္နံ၊ ပသာဒရူပံ နပသာဒရူပံ၊ ဣန္ဒြိယံ အနိန္ဒြိယံ၊ ဥပါဒိဏ္ဏံ အနုပါဒိဏ္ဏန္တိအာဒိဝသေန ဒုဝိဓံ။

တတ္ထ စက္ခာဒိပဉ္စဝိဓံ အတ္တဘာဝံ အဓိကိစ္စ ပဝတ္တတ္တာ အဇ္ဈတ္တိကံ၊ သေသံ တတော ဗာဟိရတ္တာ ဗာဟိရံ။ စက္ခာဒီနိ နဝ အာပေါဓာတုဝဇ္ဇိတာ တိဿော ဓာတုယော စာတိ ဒွါဒသဝိဓံ ဃဋ္ဋနဝသေန ဂဟေတဗ္ဗတော ဩဠာရိကံ၊ သေသံ တတော ဝိပရီတတ္တာ သုခုမံ။ ယံ သုခုမံ တဒေဝ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈသဘာဝတ္တာ ဒူရေ၊ ဣတရံ သုပ္ပဋိဝိဇ္ဈသဘာဝတ္တာ သန္တိကေ။ စတဿော ဓာတုယော၊ စက္ခာဒီနိ တေရသ၊ ကဗဠီကာရာဟာရော စာတိ အဋ္ဌာရသဝိဓံ ရူပံ ပရိစ္ဆေဒဝိကာရလက္ခဏဘာဝံ အတိက္ကမိတွာ သဘာဝေနေဝ ပရိဂ္ဂဟေတဗ္ဗတော နိပ္ဖန္နံ၊ သေသံ တဗ္ဗိပရီတတာယ အနိပ္ဖန္နံ။ စက္ခာဒိပဉ္စဝိဓံ ရူပါဒီနံ ဂဟဏပစ္စယဘာဝေန အာဒါသတလံ ဝိယ ဝိပ္ပသန္နတ္တာ ပသာဒရူပံ၊ ဣတရံ တတော ဝိပရီတတ္တာ နပသာဒရူပံ။ ပသာဒရူပမေဝ ဣတ္ထိန္ဒြိယာဒိတ္တယေန သဒ္ဓိံ အဓိပတိယဋ္ဌေန ဣန္ဒြိယံ၊ သေသံ တတော ဝိပရီတတ္တာ အနိန္ဒြိယံ။ ယံ ကမ္မဇန္တိ ပရတော ဝက္ခာမ၊ တံ ကမ္မေန ဥပါဒိဏ္ဏတ္တာ ဥပါဒိဏ္ဏံ၊ သေသံ တတော ဝိပရီတတ္တာ အနုပါဒိဏ္ဏံ။

၄၄၈။ ပုန သဗ္ဗမေဝ ရူပံ သနိဒဿနကမ္မဇာဒီနံ တိကာနံ ဝသေန တိဝိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ ဩဠာရိကေ ရူပံ သနိဒဿနသပ္ပဋိဃံ၊ သေသံ အနိဒဿနသပ္ပဋိဃံ။ သဗ္ဗမ္ပိ သုခုမံ အနိဒဿနအပ္ပဋိဃံ။ ဧဝံ တာဝ သနိဒဿနတ္တိကဝသေန တိဝိဓံ။ ကမ္မဇာဒိတ္တိကဝသေန ပန ကမ္မတော ဇာတံ ကမ္မဇံ၊ တဒညပစ္စယဇာတံ အကမ္မဇံ၊ နကုတောစိဇာတံ နေဝ ကမ္မဇံ နာကမ္မဇံ။ စိတ္တတော ဇာတံ စိတ္တဇံ၊ တဒညပစ္စယဇာတံ အစိတ္တဇံ၊ နကုတောစိဇာတံ နေဝ စိတ္တဇံ နာစိတ္တဇံ၊ အာဟာရတော ဇာတံ အာဟာရဇံ၊ တဒညပစ္စယဇာတံ အနာဟာရဇံ၊ နကုတောစိဇာတံ နေဝ အာဟာရဇံ နအနာဟာရဇံ။ ဥတုတော ဇာတံ ဥတုဇံ၊ တဒညပစ္စယဇာတံ အနုတုဇံ၊ နကုတောစိဇာတံ နေဝ ဥတုဇံ နအနုတုဇန္တိ ဧဝံ ကမ္မဇာဒိတ္တိကဝသေန တိဝိဓံ။

၄၄၉။ ပုန ဒိဋ္ဌာဒိရူပရူပါဒိဝတ္ထာဒိစတုက္ကဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ။ တတ္ထ ရူပါယတနံ ဒိဋ္ဌံ နာမ ဒဿနဝိသယတ္တာ၊ သဒ္ဒါယတနံ သုတံ နာမ သဝနဝိသယတ္တာ၊ ဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗတ္တယံ မုတံ နာမ သမ္ပတ္တဂါဟကဣန္ဒြိယဝိသယတ္တာ၊ သေသံ ဝိညာတံ နာမ ဝိညာဏဿေဝ ဝိသယတ္တာတိ ဧဝံ တာဝ ဒိဋ္ဌာဒိစတုက္ကဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ။

နိပ္ဖန္နရူပံ ပနေတ္ထ ရူပရူပံ နာမ၊ အာကာသဓာတု ပရိစ္ဆေဒရူပံ နာမ၊ ကာယဝိညတ္တိအာဒိ ကမ္မညတာပရိယန္တံ ဝိကာရရူပံ နာမ၊ ဇာတိဇရာဘင်္ဂံ လက္ခဏရူပံ နာမာတိ ဧဝံ ရူပရူပါဒိစတုက္ကဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ။

ယံ ပနေတ္ထ ဟဒယရူပံ နာမ၊ တံ ဝတ္ထု န ဒွါရံ။ ဝိညတ္တိဒွယံ ဒွါရံ န ဝတ္ထု။ ပသာဒရူပံ ဝတ္ထု စေဝ ဒွါရဉ္စ။ သေသံ နေဝ ဝတ္ထု န ဒွါရန္တိ ဧဝံ ဝတ္ထာဒိစတုက္ကဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ။

၄၅၀။ ပုန ဧကဇံ၊ ဒွိဇံ၊ တိဇံ၊ စတုဇံ၊ နကုတောစိဇာတန္တိ ဣမေသံ ဝသေန ပဉ္စဝိဓံ။ တတ္ထ ကမ္မဇမေဝ စိတ္တဇမေဝ စ ဧကဇံ နာမ။ တေသု သဒ္ဓိံ ဟဒယဝတ္ထုနာ ဣန္ဒြိယရူပံ ကမ္မဇမေဝ။ ဝိညတ္တိဒွယံ စိတ္တဇမေဝ။ ယံ ပန စိတ္တတော စ ဥတုတော စ ဇာတံ၊ တံ ဒွိဇံ နာမ၊ တံ သဒ္ဒါယတနမေဝ။ ယံ ဥတုစိတ္တာဟာရေဟိ ဇာတံ၊ တံ တိဇံ နာမ၊ တံ ပန လဟုတာဒိတ္တယမေဝ။ ယံ စတူဟိပိ ကမ္မာဒီဟိ ဇာတံ၊ တံ စတုဇံ နာမ၊ တံ လက္ခဏရူပဝဇ္ဇံ အဝသေသံ ဟောတိ။ လက္ခဏရူပံ ပန နကုတောစိဇာတံ။ ကသ္မာ? န ဟိ ဥပ္ပာဒဿ ဥပ္ပာဒေါ အတ္ထိ၊ ဥပ္ပန္နဿ စ ပရိပါကဘေဒမတ္တံ ဣတရဒွယံ။ ယမ္ပိ ‘‘ရူပါယတနံ သဒ္ဒါယတနံ ဂန္ဓာယတနံ ရသာယတနံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ အာကာသဓာတု အာပေါဓာတု ရူပဿ လဟုတာ၊ ရူပဿ မုဒုတာ၊ ရူပဿ ကမ္မညတာ၊ ရူပဿ ဥပစယော၊ ရူပဿ သန္တတိ၊ ကဗဠီကာရော အာဟာရော၊ ဣမေ ဓမ္မာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ ၁၂၀၁) ဇာတိယာ ကုတောစိဇာတတ္တံ အနုညာတံ၊ တံ ပန ရူပဇနကပစ္စယာနံ ကိစ္စာနုဘာဝက္ခဏေ ဒိဋ္ဌတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣဒံ တာဝ ရူပက္ခန္ဓေ ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။

ဝိညာဏက္ခန္ဓကထာ

၄၅၁။ ဣတရေသု ပန ယံကိဉ္စိ ဝေဒယိတလက္ခဏံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဧကတော ကတွာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ ယံကိဉ္စိ သဉ္ဇာနနလက္ခဏံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဧကတော ကတွာ သညာက္ခန္ဓော၊ ယံကိဉ္စိ အဘိသင်္ခရဏလက္ခဏံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဧကတော ကတွာ သင်္ခါရက္ခန္ဓော၊ ယံကိဉ္စိ ဝိဇာနနလက္ခဏံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဧကတော ကတွာ ဝိညာဏက္ခန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ယသ္မာ ဝိညာဏက္ခန္ဓေ ဝိညာတေ ဣတရေ သုဝိညေယျာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဝိညာဏက္ခန္ဓံ အာဒိံ ကတွာ ဝဏ္ဏနံ ကရိဿာမ။

ယံကိဉ္စိ ဝိဇာနနလက္ခဏံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဧကတော ကတွာ ဝိညာဏက္ခန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စ ဝိဇာနနလက္ခဏံ ဝိညာဏံ? ယထာဟ ‘‘ဝိဇာနာတိ ဝိဇာနာတီတိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ တသ္မာ ဝိညာဏန္တိ ဝုစ္စတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၄၉)။ ဝိညာဏံ စိတ္တံ မနောတိ အတ္ထတော ဧကံ။ တဒေတံ ဝိဇာနနလက္ခဏေန သဘာဝတော ဧကဝိဓမ္ပိ ဇာတိဝသေန တိဝိဓံ ကုသလံ၊ အကုသလံ၊ အဗျာကတဉ္စ။

၄၅၂။ တတ္ထ ကုသလံ ဘူမိဘေဒတော စတုဗ္ဗိဓံ ကာမာဝစရံ ရူပါဝစရံ အရူပါဝစရံ လောကုတ္တရဉ္စ။ တတ္ထ ကာမာဝစရံ သောမနဿုပေက္ခာဉာဏသင်္ခါရဘေဒတော အဋ္ဌဝိဓံ။ သေယျထိဒံ – သောမနဿသဟဂတံ ဉာဏသမ္ပယုတ္တံ အသင်္ခါရံ သသင်္ခါရဉ္စ၊ တထာ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တံ။ ဥပေက္ခာသဟဂတံ ဉာဏသမ္ပယုတ္တံ အသင်္ခါရံ သသင်္ခါရဉ္စ၊ တထာ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တံ။

ယဒါ ဟိ ဒေယျဓမ္မပဋိဂ္ဂါဟကာဒိသမ္ပတ္တိံ အညံ ဝါ သောမနဿဟေတုံ အာဂမ္မ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌော ‘‘အတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တံ (မ။ နိ။ ၁။၄၄၁) သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ပုရက္ခတွာ အသံသီဒန္တော အနုဿာဟိတော ပရေဟိ ဒါနာဒီနိ ပုညာနိ ကရောတိ၊ တဒါဿ သောမနဿသဟဂတံ ဉာဏသမ္ပယုတ္တံ စိတ္တံ အသင်္ခါရံ ဟောတိ။ ယဒါ ပန ဝုတ္တနယေန ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော သမ္မာဒိဋ္ဌိံ ပုရက္ခတွာ အမုတ္တစာဂတာဒိဝသေန သံသီဒမာနော ဝါ ပရေဟိ ဝါ ဥဿာဟိတော ကရောတိ၊ တဒါဿ တဒေဝ စိတ္တံ သသင်္ခါရံ ဟောတိ။ ဣမသ္မိဉှိ အတ္ထေ သင်္ခါရောတိ ဧတံ အတ္တနော ဝါ ပရေသံ ဝါ ဝသေန ပဝတ္တဿ ပုဗ္ဗပယောဂဿာဓိဝစနံ။ ယဒါ ပန ဉာတိဇနဿ ပဋိပတ္တိဒဿနေန ဇာတပရိစယာ ဗာလဒါရကာ ဘိက္ခူ ဒိသွာ သောမနဿဇာတာ သဟသာ ကိဉ္စိဒေဝ ဟတ္ထဂတံ ဒဒန္တိ ဝါ ဝန္ဒန္တိ ဝါ၊ တဒါ တတိယံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဒါ ပန ‘‘ဒေထ ဝန္ဒထာတိ’’ ဉာတီဟိ ဥဿာဟိတာ ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇန္တိ၊ တဒါ စတုတ္ထံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဒါ ပန ဒေယျဓမ္မပဋိဂ္ဂါဟကာဒီနံ အသမ္ပတ္တိံ အညေသံ ဝါ သောမနဿဟေတူနံ အဘာဝံ အာဂမ္မ စတူသုပိ ဝိကပ္ပေသု သောမနဿရဟိတာ ဟောန္တိ၊ တဒါ သေသာနိ စတ္တာရိ ဥပေက္ခာသဟဂတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ။ ဧဝံ သောမနဿုပေက္ခာဉာဏသင်္ခါရဘေဒတော အဋ္ဌဝိဓံ ကာမာဝစရကုသလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ရူပါဝစရံ ပန ဈာနင်္ဂယောဂဘေဒတော ပဉ္စဝိဓံ ဟောတိ။ သေယျထိဒံ၊ ဝိတက္ကဝိစာရပီတိသုခသမာဓိယုတ္တံ ပဌမံ၊ အတိက္ကန္တဝိတက္ကံ ဒုတိယံ၊ တတော အတိက္ကန္တဝိစာရံ တတိယံ၊ တတော ဝိရတ္တပီတိကံ စတုတ္ထံ၊ အတ္ထင်္ဂတသုခံ ဥပေက္ခာသမာဓိယုတ္တံ ပဉ္စမန္တိ။

အရူပါဝစရံ စတုန္နံ အာရုပ္ပာနံ ယောဂဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ။ ဝုတ္တပ္ပကာရေန ဟိ အာကာသာနဉ္စာယတနဇ္ဈာနေန သမ္ပယုတ္တံ ပဌမံ၊ ဝိညာဏဉ္စာယတနာဒီဟိ ဒုတိယတတိယစတုတ္ထာနိ ။ လောကုတ္တရံ စတုမဂ္ဂသမ္ပယောဂတော စတုဗ္ဗိဓန္တိ ဧဝံ တာဝ ကုသလဝိညာဏမေဝ ဧကဝီသတိဝိဓံ ဟောတိ။

၄၅၃။ အကုသလံ ပန ဘူမိတော ဧကဝိဓံ ကာမာဝစရမေဝ၊ မူလတော တိဝိဓံ လောဘမူလံ ဒေါသမူလံ မောဟမူလဉ္စ။

တတ္ထ လောဘမူလံ သောမနဿုပေက္ခာဒိဋ္ဌိဂတသင်္ခါရဘေဒတော အဋ္ဌဝိဓံ။ သေယျထိဒံ၊ သောမနဿသဟဂတံ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ္တံ အသင်္ခါရံ သသင်္ခါရဉ္စ၊ တထာ ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ္တံ။ ဥပေက္ခာသဟဂတံ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ္တံ အသင်္ခါရံ သသင်္ခါရဉ္စ၊ တထာ ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ္တံ။

ယဒါ ဟိ ‘‘နတ္ထိ ကာမေသု အာဒီနဝေါ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၆၉) အာဒိနာ နယေန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ ပုရက္ခတွာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော ကာမေ ဝါ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ ဒိဋ္ဌမင်္ဂလာဒီနိ ဝါ သာရတော ပစ္စေတိ သဘာဝတိက္ခေနေဝ အနုဿာဟိတေန စိတ္တေန၊ တဒါ ပဌမံ အကုသလစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဒါ မန္ဒေန သမုဿာဟိတေန စိတ္တေန၊ တဒါ ဒုတိယံ။ ယဒါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ အပုရက္ခတွာ ကေဝလံ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော မေထုနံ ဝါ သေဝတိ၊ ပရသမ္ပတ္တိံ ဝါ အဘိဇ္ဈာယတိ၊ ပရဘဏ္ဍံ ဝါ ဟရတိ သဘာဝတိက္ခေနေဝ အနုဿာဟိတေန စိတ္တေန၊ တဒါ တတိယံ။ ယဒါ မန္ဒေန သမုဿာဟိတေန စိတ္တေန၊ တဒါ စတုတ္ထံ။ ယဒါ ပန ကာမာနံ ဝါ အသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ အညေသံ ဝါ သောမနဿဟေတူနံ အဘာဝေန စတူသုပိ ဝိကပ္ပေသု သောမနဿရဟိတာ ဟောန္တိ၊ တဒါ သေသာနိ စတ္တာရိ ဥပေက္ခာသဟဂတာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဧဝံ သောမနဿုပေက္ခာဒိဋ္ဌိဂတသင်္ခါရဘေဒတော အဋ္ဌဝိဓံ လောဘမူလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဒေါသမူလံ ပန ဒေါမနဿသဟဂတံ ပဋိဃသမ္ပယုတ္တံ အသင်္ခါရံ သသင်္ခါရန္တိ ဒုဝိဓမေဝ ဟောတိ၊ တဿ ပါဏာတိပါတာဒီသု တိက္ခမန္ဒပ္ပဝတ္တိကာလေ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

မောဟမူလံ ဥပေက္ခာသဟဂတံ ဝိစိကိစ္ဆာသမ္ပယုတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တဉ္စာတိ ဒုဝိဓံ။ တဿ သန္နိဋ္ဌာနဝိက္ခေပကာလေ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ဧဝံ အကုသလဝိညာဏံ ဒွါဒသဝိဓံ ဟောတိ။

၄၅၄။ အဗျာကတံ ဇာတိဘေဒတော ဒုဝိဓံ ဝိပါကံ ကိရိယဉ္စ။ တတ္ထ ဝိပါကံ ဘူမိတော စတုဗ္ဗိဓံ ကာမာဝစရံ ရူပါဝစရံ အရူပါဝစရံ လောကုတ္တရဉ္စ။ တတ္ထ ကာမာဝစရံ ဒုဝိဓံ ကုသလဝိပါကံ အကုသလဝိပါကဉ္စ။ ကုသလဝိပါကမ္ပိ ဒုဝိဓံ အဟေတုကံ သဟေတုကဉ္စ။

တတ္ထ အလောဘာဒိဝိပါကဟေတုဝိရဟိတံ အဟေတုကံ၊ တံ စက္ခုဝိညာဏံ၊ သောတဃာနဇိဝှာကာယဝိညာဏံ ၊ သမ္ပဋိစ္ဆနကိစ္စာ မနောဓာတု၊ သန္တီရဏာဒိကိစ္စာ ဒွေ မနောဝိညာဏဓာတုယော စာတိ အဋ္ဌဝိဓံ။

တတ္ထ စက္ခုသန္နိဿိတရူပဝိဇာနနလက္ခဏံ စက္ခုဝိညာဏံ၊ ရူပမတ္တာရမ္မဏရသံ၊ ရူပါဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ရူပါရမ္မဏာယ ကိရိယမနောဓာတုယာ အပဂမပဒဋ္ဌာနံ။ သောတာဒိသန္နိဿိတသဒ္ဒါဒိဝိဇာနနလက္ခဏာနိ သောတဃာနဇိဝှာကာယဝိညာဏာနိ၊ သဒ္ဒါဒိမတ္တာရမ္မဏရသာနိ၊ သဒ္ဒါဒိအဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာနိ၊ သဒ္ဒါရမ္မဏာဒီနံ ကိရိယမနောဓာတူနံ အပဂမပဒဋ္ဌာနာနိ။

စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ အနန္တရံ ရူပါဒိဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊ ရူပါဒိသမ္ပဋိစ္ဆနရသာ၊ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ စက္ခုဝိညာဏာဒိအပဂမပဒဋ္ဌာနာ။

အဟေတုကဝိပါကာ သဠာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ ဒုဝိဓာပိ သန္တီရဏာဒိကိစ္စာ မနောဝိညာဏဓာတု၊ သန္တီရဏာဒိရသာ၊ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ဟဒယဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနာ။ သောမနဿုပေက္ခာယောဂတော ပန ဒွိပဉ္စဋ္ဌာနဘေဒတော စ တဿာ ဘေဒေါ။ ဧတာသု ဟိ ဧကာ ဧကန္တမိဋ္ဌာရမ္မဏေ ပဝတ္တိသဗ္ဘာဝတော သောမနဿသမ္ပယုတ္တာ ဟုတွာ သန္တီရဏတဒါရမ္မဏဝသေန ပဉ္စဒွါရေ စေဝ ဇဝနာဝသာနေ စ ပဝတ္တနတော ဒွိဋ္ဌာနာ ဟောတိ။ ဧကာ ဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တာရမ္မဏေ ပဝတ္တိသဗ္ဘာဝတော ဥပေက္ခာသမ္ပယုတ္တာ ဟုတွာ သန္တီရဏတဒါရမ္မဏပဋိသန္ဓိဘဝင်္ဂစုတိဝသေန ပဝတ္တနတော ပဉ္စဋ္ဌာနာ ဟောတိ။

အဋ္ဌဝိဓမ္ပိ စေတံ အဟေတုကဝိပါကဝိညာဏံ နိယတာနိယတာရမ္မဏတ္တာ ဒုဝိဓံ။ ဥပေက္ခာသုခသောမနဿဘေဒတော တိဝိဓံ။ ဝိညာဏပဉ္စကံ ဟေတ္ထ နိယတာရမ္မဏံ ယထာက္ကမံ ရူပါဒီသုယေဝ ပဝတ္တိတော၊ သေသံ အနိယတာရမ္မဏံ။ တတြ ဟိ မနောဓာတု ပဉ္စသုပိ ရူပါဒီသု ပဝတ္တတိ၊ မနောဝိညာဏဓာတုဒွယံ ဆသူတိ။ ကာယဝိညာဏံ ပနေတ္ထ သုခယုတ္တံ၊ ဒွိဋ္ဌာနာ မနောဝိညာဏဓာတု သောမနဿယုတ္တာ၊ သေသံ ဥပေက္ခာယုတ္တန္တိ။ ဧဝံ တာဝ ကုသလဝိပါကာဟေတုကံ အဋ္ဌဝိဓံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အလောဘာဒိဝိပါကဟေတုသမ္ပယုတ္တံ ပန သဟေတုကံ၊ တံ ကာမာဝစရကုသလံ ဝိယ သောမနဿာဒိ ဘေဒတော အဋ္ဌဝိဓံ။ ယထာ ပန ကုသလံ ဒါနာဒိဝသေန ဆသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တတိ၊ န ဣဒံ တထာ။ ဣဒဉှိ ပဋိသန္ဓိဘဝင်္ဂစုတိတဒါရမ္မဏဝသေန ပရိတ္တဓမ္မပရိယာပန္နေသုယေဝ ဆသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တတိ ။ သင်္ခါရာသင်္ခါရဘာဝေါ ပနေတ္ထ အာဂမနာဒိဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနဉ္စ ဝိသေသေ အသတိပိ အာဒါသတလာဒီသု မုခနိမိတ္တံ ဝိယ နိရုဿာဟံ ဝိပါကံ၊ မုခံ ဝိယ သဥဿာဟံ ကုသလန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကေဝလံ ဟိ အကုသလဝိပါကံ အဟေတုကမေဝ၊ တံ စက္ခုဝိညာဏံ၊ သောတဃာနဇိဝှာကာယဝိညာဏံ၊ သမ္ပဋိစ္ဆနကိစ္စာ မနောဓာတု၊ သန္တီရဏာဒိကိစ္စာ ပဉ္စဋ္ဌာနာ မနောဝိညာဏဓာတူတိ သတ္တဝိဓံ။ တံ လက္ခဏာဒိတော ကုသလာဟေတုကဝိပါကေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကေဝလဉှိ ကုသလဝိပါကာနိ ဣဋ္ဌဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာနိ၊ ဣမာနိ အနိဋ္ဌအနိဋ္ဌမဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာနိ။ တာနိ စ ဥပေက္ခာသုခသောမနဿဘေဒတော တိဝိဓာနိ၊ ဣမာနိ ဒုက္ခဥပေက္ခာဝသေန ဒုဝိဓာနိ။ ဧတ္ထ ဟိ ကာယဝိညာဏံ ဒုက္ခသဟဂတမေဝ၊ သေသာနိ ဥပေက္ခာသဟဂတာနိ။ သာ စ တေသု ဥပေက္ခာ ဟီနာ ဒုက္ခံ ဝိယ နာတိတိခိဏာ၊ ဣတရေသု ဥပေက္ခာ ပဏီတာ သုခံ ဝိယ နာတိတိခိဏာ။ ဣတိ ဣမေသံ သတ္တန္နံ အကုသလဝိပါကာနံ ပုရိမာနဉ္စ သောဠသန္နံ ကုသလဝိပါကာနံ ဝသေန ကာမာဝစရံ ဝိပါကဝိညာဏံ တေဝီသတိဝိဓံ။

ရူပါဝစရံ ပန ကုသလံ ဝိယ ပဉ္စဝိဓံ။ ကုသလံ ပန သမာပတ္တိဝသေန ဇဝနဝီထိယံ ပဝတ္တတိ။ ဣဒံ ဥပပတ္တိယံ ပဋိသန္ဓိဘဝင်္ဂစုတိဝသေန။ ယထာ စ ရူပါဝစရံ၊ ဧဝံ အရူပါဝစရမ္ပိ ကုသလံ ဝိယ စတုဗ္ဗိဓံ။ ပဝတ္တိဘေဒေါပိဿ ရူပါဝစရေ ဝုတ္တနယော ဧဝ။ လောကုတ္တရဝိပါကံ စတုမဂ္ဂယုတ္တစိတ္တဖလတ္တာ စတုဗ္ဗိဓံ၊ တံ မဂ္ဂဝီထိဝသေန စေဝ သမာပတ္တိဝသေန စ ဒွိဓာ ပဝတ္တတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗမ္ပိ စတူသု ဘူမီသု ဆတ္တိံသဝိဓံ ဝိပါကဝိညာဏံ ဟောတိ။

ကိရိယံ ပန ဘူမိဘေဒတော တိဝိဓံ ကာမာဝစရံ ရူပါဝစရံ အရူပါဝစရဉ္စ။ တတ္ထ ကာမာဝစရံ ဒုဝိဓံ အဟေတုကံ သဟေတုကဉ္စ။ တတ္ထ အလောဘာဒိကိရိယဟေတုဝိရဟိတံ အဟေတုကံ၊ တံ မနောဓာတုမနောဝိညာဏဓာတုဘေဒတော ဒုဝိဓံ။

တတ္ထ စက္ခုဝိညာဏာဒိပုရေစရရူပါဒိဝိဇာနနလက္ခဏာ မနောဓာတု၊ အာဝဇ္ဇနရသာ၊ ရူပါဒိအဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ဘဝင်္ဂဝိစ္ဆေဒပဒဋ္ဌာနာ၊ သာ ဥပေက္ခာယုတ္တာဝ ဟောတိ။

မနောဝိညာဏဓာတု ပန ဒုဝိဓာ သာဓာရဏာ အသာဓာရဏာ စ။ တတ္ထ သာဓာရဏာ ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ သဠာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊ ကိစ္စဝသေန ပဉ္စဒွါရမနောဒွါရေသု ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနာဝဇ္ဇနရသာ၊ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ အဟေတုကဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတု ဘဝင်္ဂါနံ အညတရာပဂမပဒဋ္ဌာနာ။

အသာဓာရဏာ သောမနဿသဟဂတာဟေတုကကိရိယာ သဠာရမ္မဏဝိဇာနနလက္ခဏာ၊ ကိစ္စဝသေန အရဟတံ အနုဠာရေသု ဝတ္ထူသု ဟသိတုပ္ပာဒနရသာ၊ တထာဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ဧကန္တတော ဟဒယဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနာတိ။ ဣတိ ကာမာဝစရကိရိယံ အဟေတုကံ တိဝိဓံ။

သဟေတုကံ ပန သောမနဿာဒိဘေဒတော ကုသလံ ဝိယ အဋ္ဌဝိဓံ။ ကေဝလဉှိ ကုသလံ သေက္ခပုထုဇ္ဇနာနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣဒံ အရဟတံယေဝါတိ အယမေတ္ထ ဝိသေသော။ ဧဝံ တာဝ ကာမာဝစရံ ဧကာဒသဝိဓံ။

ရူပါဝစရံ ပန အရူပါဝစရဉ္စ ကုသလံ ဝိယ ပဉ္စဝိဓံ စတုဗ္ဗိဓဉ္စ ဟောတိ။ အရဟတံ ဥပ္ပတ္တိဝသေနေဝ စဿ ကုသလတော ဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗမ္ပိ တီသု ဘူမီသု ဝီသတိဝိဓံ ကိရိယဝိညာဏံ ဟောတိ။

၄၅၅။ ဣတိ ဧကဝီသတိ ကုသလာနိ ဒွါဒသာကုသလာနိ ဆတ္တိံသ ဝိပါကာနိ ဝီသတိ ကိရိယာနီတိ သဗ္ဗာနိပိ ဧကူနနဝုတိ ဝိညာဏာနိ ဟောန္တိ။ ယာနိ ပဋိသန္ဓိဘဝင်္ဂါဝဇ္ဇနဒဿနသဝနဃာယနသာယနဖုသနသမ္ပဋိစ္ဆနသန္တီရဏဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဇဝနတဒါရမ္မဏစုတိဝသေန စုဒ္ဒသဟိ အာကာရေဟိ ပဝတ္တန္တိ။

ကထံ? ယဒါ ဟိ အဋ္ဌန္နံ ကာမာဝစရကုသလာနံ အာနုဘာဝေန ဒေဝမနုဿေသု သတ္တာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ တဒါ နေသံ မရဏကာလေ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ကမ္မကမ္မနိမိတ္တဂတိနိမိတ္တာနံ အညတရံ အာရမ္မဏံ ကတွာ အဋ္ဌ သဟေတုကကာမာဝစရဝိပါကာနိ၊ မနုဿေသု ပဏ္ဍကာဒိဘာဝံ အာပဇ္ဇမာနာနံ ဒုဗ္ဗလဒွိဟေတုကကုသလဝိပါကဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကဝိပါကမနောဝိညာဏဓာတု စာတိ ပဋိသန္ဓိဝသေန နဝ ဝိပါကစိတ္တာနိ ပဝတ္တန္တိ။ ယဒါ ရူပါဝစရာရူပါဝစရကုသလာနုဘာဝေန ရူပါရူပဘဝေသု နိဗ္ဗတ္တန္တိ ၊ တဒါ နေသံ မရဏကာလေ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ကမ္မနိမိတ္တမေဝ အာရမ္မဏံ ကတွာ နဝ ရူပါရူပါဝစရဝိပါကာနိ ပဋိသန္ဓိဝသေန ပဝတ္တန္တိ။

ယဒါ ပန အကုသလာနုဘာဝေန အပါယေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ တဒါ နေသံ မရဏကာလေ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ကမ္မကမ္မနိမိတ္တဂတိနိမိတ္တာနံ အညတရံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဧကာ အကုသလဝိပါကာဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတု ပဋိသန္ဓိဝသေန ပဝတ္တတီတိ ဧဝံ တာဝေတ္ထ ဧကူနဝီသတိယာ ဝိပါကဝိညာဏာနံ ပဋိသန္ဓိဝသေန ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပဋိသန္ဓိဝိညာဏေ ပန နိရုဒ္ဓေ တံ တံ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏမနုဗန္ဓမာနံ တဿ တဿေဝ ကမ္မဿ ဝိပါကဘူတံ တသ္မိညေဝ အာရမ္မဏေ တာဒိသမေဝ ဘဝင်္ဂဝိညာဏံ နာမ ပဝတ္တတိ၊ ပုနပိ တာဒိသန္တိ ဧဝံ အသတိ သန္တာနဝိနိဝတ္တကေ အညသ္မိံ စိတ္တုပ္ပာဒေ နဒီသောတံ ဝိယ သုပိနံ အပဿတော နိဒ္ဒေါက္ကမနကာလာဒီသု အပရိမာဏသင်္ချမ္ပိ ပဝတ္တတိယေဝါတိ ဧဝံ တေသညေဝ ဝိညာဏာနံ ဘဝင်္ဂဝသေနာပိ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဧဝံ ပဝတ္တေ ပန ဘဝင်္ဂသန္တာနေ ယဒါ သတ္တာနံ ဣန္ဒြိယာနိ အာရမ္မဏဂဟဏက္ခမာနိ ဟောန္တိ၊ တဒါ စက္ခုဿာပါထဂတေ ရူပေ ရူပံ ပဋိစ္စ စက္ခုပသာဒဿ ဃဋ္ဋနာ ဟောတိ၊ တတော ဃဋ္ဋနာနုဘာဝေန ဘဝင်္ဂစလနံ ဟောတိ၊ အထ နိရုဒ္ဓေ ဘဝင်္ဂေ တဒေဝ ရူပံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဘဝင်္ဂံ ဝိစ္ဆိန္ဒမာနာ ဝိယ အာဝဇ္ဇနကိစ္စံ သာဓယမာနာ ကိရိယမနောဓာတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သောတဒွါရာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ မနောဒွါရေ ပန ဆဗ္ဗိဓေပိ အာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ ဘဝင်္ဂစလနာနန္တရံ ဘဝင်္ဂံ ဝိစ္ဆိန္ဒမာနာ ဝိယ အာဝဇ္ဇနကိစ္စံ သာဓယမာနာ အဟေတုကကိရိယမနောဝိညာဏဓာတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခာသဟဂတာတိ ဧဝံ ဒွိန္နံ ကိရိယဝိညာဏာနံ အာဝဇ္ဇနဝသေန ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အာဝဇ္ဇနာနန္တရံ ပန စက္ခုဒွါရေ တာဝ ဒဿနကိစ္စံ သာဓယမာနံ စက္ခုပသာဒဝတ္ထုကံ စက္ခုဝိညာဏံ၊ သောတဒွါရာဒီသု သဝနာဒိကိစ္စံ သာဓယမာနာနိ သောတဃာနဇိဝှာကာယဝိညာဏာနိ ပဝတ္တန္တိ။ တာနိ ဣဋ္ဌဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တေသု ဝိသယေသု ကုသလဝိပါကာနိ၊ အနိဋ္ဌအနိဋ္ဌမဇ္ဈတ္တေသု ဝိသယေသု အကုသလဝိပါကာနီတိ ဧဝံ ဒသန္နံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ ဒဿနသဝနဃာယနသာယနဖုသနဝသေန ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

‘‘စက္ခုဝိညာဏဓာတုယာ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓသမနန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စိတ္တံ မနော မာနသံ တဇ္ဇာ မနောဓာတူ’’တိအာဒိဝစနတော (ဝိဘ။ ၁၈၄) ပန စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ အနန္တရာ တေသညေဝ ဝိသယံ သမ္ပဋိစ္ဆမာနာ ကုသလဝိပါကာနန္တရံ ကုသလဝိပါကာ၊ အကုသလဝိပါကာနန္တရံ အကုသလဝိပါကာ မနောဓာတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ဒွိန္နံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ သမ္ပဋိစ္ဆနဝသေန ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

‘‘မနောဓာတုယာပိ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓသမနန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စိတ္တံ မနော မာနသံ တဇ္ဇာမနောဝိညာဏဓာတူ’’တိ (ဝိဘ။ ၁၈၄) ဝစနတော ပန မနောဓာတုယာ သမ္ပဋိစ္ဆိတမေဝ ဝိသယံ သန္တီရယမာနာ အကုသလဝိပါကမနောဓာတုယာ အနန္တရာ အကုသလဝိပါကာ၊ ကုသလဝိပါကာယ အနန္တရာ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ သောမနဿသဟဂတာ၊ ဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တေ ဥပေက္ခာသဟဂတာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိပါကာဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတူတိ ဧဝံ တိဏ္ဏံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ သန္တီရဏဝသေန ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သန္တီရဏာနန္တရံ ပန တမေဝ ဝိသယံ ဝဝတ္ထာပယမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကိရိယာဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတု ဥပေက္ခာသဟဂတာတိ ဧဝံ ဧကဿေဝ ကိရိယဝိညာဏဿ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝသေန ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနာနန္တရံ ပန သစေ မဟန္တံ ဟောတိ ရူပါဒိအာရမ္မဏံ၊ အထ ယထာဝဝတ္ထာပိတေ ဝိသယေ အဋ္ဌန္နံ ဝါ ကာမာဝစရကုသလာနံ ဒွါဒသန္နံ ဝါ အကုသလာနံ နဝန္နံ ဝါ အဝသေသကာမာဝစရကိရိယာနံ အညတရဝသေန ဆ သတ္တ ဝါ ဇဝနာနိ ဇဝန္တိ၊ ဧသော တာဝ ပဉ္စဒွါရေ နယော။

မနောဒွါရေ ပန မနောဒွါရာဝဇ္ဇနာနန္တရံ တာနိယေဝ။ ဂေါတြဘုတော ဥဒ္ဓံ ရူပါဝစရတော ပဉ္စ ကုသလာနိ ပဉ္စ ကိရိယာနိ၊ အရူပါဝစရတော စတ္တာရိ ကုသလာနိ စတ္တာရိ ကိရိယာနိ၊ လောကုတ္တရတော စတ္တာရိ မဂ္ဂစိတ္တာနိ စတ္တာရိ ဖလစိတ္တာနီတိ ဣမေသု ယံ ယံ လဒ္ဓပစ္စယံ ဟောတိ၊ တံ တံ ဇဝတီတိ ဧဝံ ပဉ္စပညာသာယ ကုသလာကုသလကိရိယဝိပါကဝိညာဏာနံ ဇဝနဝသေန ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဇဝနာဝသာနေ ပန သစေ ပဉ္စဒွါရေ အတိမဟန္တံ၊ မနောဒွါရေ စ ဝိဘူတမာရမ္မဏံ ဟောတိ၊ အထ ကာမာဝစရသတ္တာနံ ကာမာဝစရဇဝနာဝသာနေ ဣဋ္ဌာရမ္မဏာဒီနံ ပုရိမကမ္မဇဝနစိတ္တာဒီနဉ္စ ဝသေန ယော ယော ပစ္စယော လဒ္ဓါ ဟောတိ၊ တဿ တဿ ဝသေန အဋ္ဌသု သဟေတုကကာမာဝစရဝိပါကေသု တီသု ဝိပါကာဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတူသု စ အညတရံ ပဋိသောတဂတံ နာဝံ အနုဗန္ဓမာနံ ကိဉ္စိ အန္တရံ ဥဒကမိဝ ဘဝင်္ဂဿာရမ္မဏတော အညသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဇဝိတံ ဇဝနမနုဗန္ဓံ ဒွိက္ခတ္တုံ သကိံ ဝါ ဝိပါကဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တဒေတံ ဇဝနာဝသာနေ ဘဝင်္ဂဿ အာရမ္မဏေ ပဝတ္တနာရဟံ သမာနံ တဿ ဇဝနဿ အာရမ္မဏံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပဝတ္တတ္တာ တဒါရမ္မဏန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ဧကာဒသန္နံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ တဒါရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

တဒါရမ္မဏာဝသာနေ ပန ပုန ဘဝင်္ဂမေဝ ပဝတ္တတိ၊ ဘဝင်္ဂေ ဝိစ္ဆိန္နေ ပုန အာဝဇ္ဇနာဒီနီတိ ဧဝံ လဒ္ဓပစ္စယစိတ္တသန္တာနံ ဘဝင်္ဂါနန္တရံ အာဝဇ္ဇနံ အာဝဇ္ဇနာနန္တရံ ဒဿနာဒီနီတိ စိတ္တနိယမဝသေနေဝ ပုနပ္ပုနံ တာဝ ပဝတ္တတိ၊ ယာဝ ဧကသ္မိံ ဘဝေ ဘဝင်္ဂဿ ပရိက္ခယော။ ဧကသ္မိံ ဟိ ဘဝေ ယံ သဗ္ဗပစ္ဆိမံ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ၊ တံ တတော စဝနတ္တာ စုတီတိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ တမ္ပိ ဧကူနဝီသတိဝိဓမေဝ ဟောတိ။ ဧဝံ ဧကူနဝီသတိယာ ဝိပါကဝိညာဏာနံ စုတိဝသေန ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

စုတိတော ပန ပုန ပဋိသန္ဓိ၊ ပဋိသန္ဓိတော ပုန ဘဝင်္ဂန္တိ ဧဝံ ဘဝဂတိဌိတိနိဝါသေသု သံသရမာနာနံ သတ္တာနံ အဝိစ္ဆိန္နံ စိတ္တသန္တာနံ ပဝတ္တတိယေဝ။ ယော ပနေတ္ထ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ၊ တဿ စုတိစိတ္တေ နိရုဒ္ဓေ နိရုဒ္ဓမေဝ ဟောတီတိ။

ဣဒံ ဝိညာဏက္ခန္ဓေ ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။

ဝေဒနာက္ခန္ဓကထာ

၄၅၆။ ဣဒါနိ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ယံကိဉ္စိ ဝေဒယိတလက္ခဏံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဧကတော ကတွာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ၊ ဧတ္ထာပိ ဝေဒယိတလက္ခဏံ နာမ ဝေဒနာဝ။ ယထာဟ – ‘‘ဝေဒယတိ ဝေဒယတီတိ ခေါ အာဝုသော၊ တသ္မာ ဝေဒနာတိ ဝုစ္စတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၅၀)။ သာ ပန ဝေဒယိတလက္ခဏေန သဘာဝတော ဧကဝိဓာပိ ဇာတိဝသေန တိဝိဓာ ဟောတိ ကုသလာ၊ အကုသလာ၊ အဗျာကတာ စာတိ။

တတ္ထ ကာမာဝစရံ သောမနဿုပေက္ခာဉာဏသင်္ခါရဘေဒတော အဋ္ဌဝိဓန္တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တေန ကုသလဝိညာဏေန သမ္ပယုတ္တာ ကုသလာ၊ အကုသလေန သမ္ပယုတ္တာ အကုသလာ၊ အဗျာကတေန သမ္ပယုတ္တာ အဗျာကတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သာ သဘာဝဘေဒတော ပဉ္စဝိဓာ ဟောတိ – သုခံ ဒုက္ခံ သောမနဿံ ဒေါမနဿံ ဥပေက္ခာတိ။

တတ္ထ ကုသလဝိပါကေန ကာယဝိညာဏေန သမ္ပယုတ္တံ သုခံ။ အကုသလဝိပါကေန ဒုက္ခံ။ ကာမာဝစရတော စတူဟိ ကုသလေဟိ၊ စတူဟိ သဟေတုကဝိပါကေဟိ၊ ဧကေန အဟေတုကဝိပါကေန၊ စတူဟိ သဟေတုကကိရိယေဟိ၊ ဧကေန အဟေတုကကိရိယေန၊ စတူဟိ အကုသလေဟိ၊ ရူပါဝစရတော ဌပေတွာ ပဉ္စမဇ္ဈာနဝိညာဏံ စတူဟိ ကုသလေဟိ၊ စတူဟိ ဝိပါကေဟိ၊ စတူဟိ ကိရိယေဟိ၊ လောကုတ္တရံ ပန ယသ္မာ အဈာနိကံ နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ အဋ္ဌ လောကုတ္တရာနိ ပဉ္စန္နံ ဈာနာနံ ဝသေန စတ္တာလီသံ ဟောန္တိ။ တေသု ဌပေတွာ အဋ္ဌ ပဉ္စမဇ္ဈာနိကာနိ သေသေဟိ ဒွတ္တိံသာယ ကုသလဝိပါကေဟီတိ ဧဝံ သောမနဿံ ဒွါသဋ္ဌိယာ ဝိညာဏေဟိ သမ္ပယုတ္တံ။ ဒေါမနဿံ ဒွီဟိ အကုသလေဟိ။ ဥပေက္ခာ အဝသေသပဉ္စပညာသာယ ဝိညာဏေဟိ သမ္ပယုတ္တာ။

တတ္ထ ဣဋ္ဌဖောဋ္ဌဗ္ဗာနုဘဝနလက္ခဏံ သုခံ၊ သမ္ပယုတ္တာနံ ဥပဗြူဟနရသံ၊ ကာယိကအဿာဒပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ကာယိန္ဒြိယပဒဋ္ဌာနံ။

အနိဋ္ဌဖောဋ္ဌဗ္ဗာနုဘဝနလက္ခဏံ ဒုက္ခံ၊ သမ္ပယုတ္တာနံ မိလာပနရသံ၊ ကာယိကာဗာဓပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ကာယိန္ဒြိယပဒဋ္ဌာနံ။

ဣဋ္ဌာရမ္မဏာနုဘဝနလက္ခဏံ သောမနဿံ၊ ယထာ တထာ ဝါ ဣဋ္ဌာကာရသမ္ဘောဂရသံ၊ စေတသိကအဿာဒပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ပဿဒ္ဓိပဒဋ္ဌာနံ။

အနိဋ္ဌာရမ္မဏာနုဘဝနလက္ခဏံ ဒေါမနဿံ၊ ယထာ တထာ ဝါ အနိဋ္ဌာကာရသမ္ဘောဂရသံ၊ စေတသိကာဗာဓပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ဧကန္တေနေဝ ဟဒယဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနံ။

မဇ္ဈတ္တဝေဒယိတလက္ခဏာ ဥပေက္ခာ၊ သမ္ပယုတ္တာနံ နာတိဥပဗြူဟနမိလာပနရသာ၊ သန္တဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ နိပ္ပီတိကစိတ္တပဒဋ္ဌာနာတိ။

ဣဒံ ဝေဒနာက္ခန္ဓေ ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။

သညာက္ခန္ဓကထာ

၄၅၇။ ဣဒါနိ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘ယံကိဉ္စိ သဉ္ဇာနနလက္ခဏံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဧကတော ကတွာ သညာက္ခန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ၊ ဧတ္ထာပိ သဉ္ဇာနနလက္ခဏံ နာမ သညာဝ။ ယထာဟ – ‘‘သဉ္ဇာနာတိ သဉ္ဇာနာတီတိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ တသ္မာ သညာတိ ဝုစ္စတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၅၀)။ သာ ပနေသာ သဉ္ဇာနနလက္ခဏေန သဘာဝတော ဧကဝိဓာပိ ဇာတိဝသေန တိဝိဓာ ဟောတိ ကုသလာ၊ အကုသလာ၊ အဗျာကတာ စ။

တတ္ထ ကုသလဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ ကုသလာ၊ အကုသလသမ္ပယုတ္တာ အကုသလာ၊ အဗျာကတသမ္ပယုတ္တာ အဗျာကတာ။ န ဟိ တံ ဝိညာဏံ အတ္ထိ၊ ယံ သညာယ ဝိပ္ပယုတ္တံ၊ တသ္မာ ယတ္တကော ဝိညာဏဿ ဘေဒေါ၊ တတ္တကော သညာယာတိ။

သာ ပနေသာ ဧဝံ ဝိညာဏေန သမပ္ပဘေဒါပိ လက္ခဏာဒိတော သဗ္ဗာဝ သဉ္ဇာနနလက္ခဏာ၊ တဒေဝေတန္တိ ပုန သဉ္ဇာနနပစ္စယနိမိတ္တကရဏရသာ ဒါရုအာဒီသု တစ္ဆကာဒယော ဝိယ၊ ယထာဂဟိတနိမိတ္တဝသေန အဘိနိဝေသကရဏပစ္စုပဋ္ဌာနာ ဟတ္ထိဒဿကအန္ဓာ (ဥဒါ။ ၅၄) ဝိယ၊ ယထာဥပဋ္ဌိတဝိသယပဒဋ္ဌာနာ တိဏပုရိသကေသု မိဂပေါတကာနံ ပုရိသာတိ ဥပ္ပန္နသညာ ဝိယာတိ။

ဣဒံ သညာက္ခန္ဓေ ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။

သင်္ခါရက္ခန္ဓကထာ

၄၅၈။ ယံ ပန ဝုတ္တံ ‘‘ယံကိဉ္စိ အဘိသင်္ခရဏလက္ခဏံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဧကတော ကတွာ သင်္ခါရက္ခန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ၊ ဧတ္ထ အဘိသင်္ခရဏလက္ခဏံ နာမ ရာသိကရဏလက္ခဏံ။ ကိံ ပန တန္တိ၊ သင်္ခါရာယေဝ။ ယထာဟ – ‘‘သင်္ခတမဘိသင်္ခရောန္တီတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တသ္မာ သင်္ခါရာတိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၇၉)။ တေ အဘိသင်္ခရဏလက္ခဏာ၊ အာယူဟနရသာ၊ ဝိပ္ဖာရပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ သေသခန္ဓတ္တယပဒဋ္ဌာနာ။

ဧဝံ လက္ခဏာဒိတော ဧကဝိဓာပိ စ ဇာတိဝသေန တိဝိဓာ ကုသလာ၊ အကုသလာ၊ အဗျာကတာတိ ။ တေသု ကုသလဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ ကုသလာ။ အကုသလသမ္ပယုတ္တာ အကုသလာ။ အဗျာကတသမ္ပယုတ္တာ အဗျာကတာ။

တတ္ထ ကာမာဝစရပဌမကုသလဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ တာဝ နိယတာ သရူပေန အာဂတာ သတ္တဝီသတိ၊ ယေဝါပနကာ စတ္တာရော၊ အနိယတာ ပဉ္စာတိ ဆတ္တိံသ။ တတ္ထ ဖဿော၊ စေတနာ၊ ဝိတက္ကော၊ ဝိစာရော၊ ပီတိ၊ ဝီရိယံ၊ ဇီဝိတံ၊ သမာဓိ၊ သဒ္ဓါ၊ သတိ၊ ဟိရီ၊ ဩတ္တပ္ပံ၊ အလောဘော၊ အဒေါသော၊ အမောဟော၊ ကာယပဿဒ္ဓိ၊ စိတ္တပဿဒ္ဓိ၊ ကာယလဟုတာ၊ စိတ္တလဟုတာ၊ ကာယမုဒုတာ၊ စိတ္တမုဒုတာ၊ ကာယကမ္မညတာ၊ စိတ္တကမ္မညတာ၊ ကာယပါဂုညတာ၊ စိတ္တပါဂုညတာ၊ ကာယုဇုကတာ၊ စိတ္တုဇုကတာတိ ဣမေ သရူပေန အာဂတာ သတ္တဝီသတိ (ဓ။ သ။ ၁၊ ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁ ယေဝါပနကဝဏ္ဏနာ)။ ဆန္ဒော၊ အဓိမောက္ခော၊ မနသိကာရော၊ တတြမဇ္ဈတ္တတာတိ ဣမေ ယေဝါပနကာ စတ္တာရော (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁ ယေဝါပနကဝဏ္ဏနာ)။ ကရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ကာယဒုစ္စရိတဝိရတိ၊ ဝစီဒုစ္စရိတဝိရတိ၊ မိစ္ဆာဇီဝဝိရတီတိ ဣမေ အနိယတာ ပဉ္စ။ ဧတေ ဟိ ကဒါစိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာပိ စ န ဧကတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။

၄၅၉။ တတ္ထ ဖုသတီတိ ဖဿော။ သွာယံ ဖုသနလက္ခဏော။ သင်္ဃဋ္ဋနရသော၊ သန္နိပါတပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ အာပါထဂတဝိသယပဒဋ္ဌာနော။ အယဉှိ အရူပဓမ္မောပိ သမာနော အာရမ္မဏေ ဖုသနာကာရေနေဝ ပဝတ္တတိ။ ဧကဒေသေန စ အနလ္လိယမာနောပိ ရူပံ ဝိယ စက္ခု၊ သဒ္ဒေါ ဝိယ စ သောတံ စိတ္တံ အာရမ္မဏဉ္စ သင်္ဃဋ္ဋေတိ၊ တိကသန္နိပါတသင်္ခါတဿ အတ္တနော ကာရဏဿ ဝသေန ပဝေဒိတတ္တာ သန္နိပါတပစ္စုပဋ္ဌာနော။ တဇ္ဇာသမန္နာဟာရေန စေဝ ဣန္ဒြိယေန စ ပရိက္ခတေ ဝိသယေ အနန္တရာယေနေဝ ဥပ္ပဇ္ဇနတော အာပါထဂတဝိသယပဒဋ္ဌာနောတိ ဝုစ္စတိ။ ဝေဒနာဓိဋ္ဌာနဘာဝတော ပန နိစ္စမ္မဂါဝီ (သံ။ နိ။ ၂။၆၃) ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၄၆၀။ စေတယတီတိ စေတနာ။ အဘိသန္ဒဟတီတိ အတ္ထော။ သာ စေတနာဘာဝလက္ခဏာ၊ အာယူဟနရသာ၊ သံဝိဒဟနပစ္စုပဋ္ဌာနာ သကိစ္စပရကိစ္စသာဓိကာ ဇေဋ္ဌသိဿမဟာဝဍ္ဎကီအာဒယော ဝိယ။ အစ္စာယိကကမ္မာနုဿရဏာဒီသု စ ပနာယံ သမ္ပယုတ္တာနံ ဥဿဟနဘာဝေန ပဝတ္တမာနာ ပါကဋာ ဟောတိ။

ဝိတက္ကဝိစာရပီတီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ တံ သဗ္ဗံ ပထဝီကသိဏနိဒ္ဒေသေ ပဌမဇ္ဈာနဝဏ္ဏနာယံ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၇၁) ဝုတ္တမေဝ။

၄၆၁။ ဝီရဘာဝေါ ဝီရိယံ။ တံ ဥဿဟနလက္ခဏံ၊ သဟဇာတာနံ ဥပတ္ထမ္ဘနရသံ၊ အသံသီဒနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ ‘‘သံဝိဂ္ဂေါ ယောနိသော ပဒဟတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၁၁၃) ဝစနတော သံဝေဂပဒဋ္ဌာနံ၊ ဝီရိယာရမ္ဘဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနံ ဝါ၊ သမ္မာ အာရဒ္ဓံ သဗ္ဗသမ္ပတ္တီနံ မူလံ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၄၆၂။ ဇီဝန္တိ တေန၊ သယံ ဝါ ဇီဝတိ၊ ဇီဝနမတ္တမေဝ ဝါ တန္တိ ဇီဝိတံ။ လက္ခဏာဒီနိ ပနဿ ရူပဇီဝိတေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ တဉှိ ရူပဓမ္မာနံ ဇီဝိတံ၊ ဣဒံ အရူပဓမ္မာနန္တိ ဣဒမေဝေတ္ထ နာနာကရဏံ။

၄၆၃။ အာရမ္မဏေ စိတ္တံ သမံ အာဓိယတိ၊ သမ္မာ ဝါ အာဓိယတိ၊ သမာဓာနမတ္တမေဝ ဝါ ဧတံ စိတ္တဿာတိ သမာဓိ။ သော အဝိသာရလက္ခဏော၊ အဝိက္ခေပလက္ခဏော ဝါ၊ သဟဇာတာနံ သမ္ပိဏ္ဍနရသော နှာနိယစုဏ္ဏာနံ ဥဒကံ ဝိယ၊ ဥပသမပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ ဝိသေသတော သုခပဒဋ္ဌာနော၊ နိဝါတေ ဒီပစ္စီနံ ဌိတိ ဝိယ စေတသော ဌိတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၄၆၄။ သဒ္ဒဟန္တိ ဧတာယ၊ သယံ ဝါ သဒ္ဒဟတိ၊ သဒ္ဒဟနမတ္တမေဝ ဝါ ဧသာတိ သဒ္ဓါ။ သာ သဒ္ဒဟနလက္ခဏာ၊ ဩကပ္ပနလက္ခဏာ ဝါ၊ ပသာဒနရသာ ဥဒကပ္ပသာဒကမဏိ ဝိယ၊ ပက္ခန္ဒနရသာ ဝါ ဩဃုတ္တရဏော ဝိယ။ အကာလုဿိယပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ အဓိမုတ္တိပစ္စုပဋ္ဌာနာ ဝါ၊ သဒ္ဓေယျဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနာ၊ သဒ္ဓမ္မဿဝနာဒိသောတာပတ္တိယင်္ဂ(ဒီ။ နိ။ ၃။၃၁၁၊ သံ။ နိ။ ၅။၁၀၀၁) ပဒဋ္ဌာနာ ဝါ၊ ဟတ္ထဝိတ္တဗီဇာနိ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၄၆၅။ သရန္တိ တာယ၊ သယံ ဝါ သရတိ သရဏမတ္တမေဝ ဝါ ဧသာတိ သတိ။ သာ အပိလာပနလက္ခဏာ၊ အသမ္မောသရသာ၊ အာရက္ခပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ဝိသယာဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ ဝါ၊ ထိရသညာပဒဋ္ဌာနာ၊ ကာယာဒိသတိပဋ္ဌာနပဒဋ္ဌာနာ ဝါ။ အာရမ္မဏေ ဒဠှပတိဋ္ဌိတတ္တာ ပန ဧသိကာ ဝိယ၊ စက္ခုဒွါရာဒိရက္ခဏတော ဒေါဝါရိကော ဝိယ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၄၆၆။ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ ဟိရိယတီတိ ဟိရီ။ လဇ္ဇာယေတံ အဓိဝစနံ။ တေဟိယေဝ ဩတ္တပ္ပတီတိ ဩတ္တပ္ပံ။ ပါပတော ဥဗ္ဗေဂဿေတံ အဓိဝစနံ။ တတ္ထ ပါပတော ဇိဂုစ္ဆနလက္ခဏာ ဟိရီ။ ဥတ္တာသနလက္ခဏံ ဩတ္တပ္ပံ။ လဇ္ဇာကာရေန ပါပါနံ အကရဏရသာ ဟိရီ။ ဥတ္တာသာကာရေန ဩတ္တပ္ပံ။ ဝုတ္တပ္ပကာရေနေဝ စ ပါပတော သင်္ကောစနပစ္စုပဋ္ဌာနာ ဧတာ၊ အတ္တဂါရဝပရဂါရဝပဒဋ္ဌာနာ။ အတ္တာနံ ဂရုံ ကတွာ ဟိရိယာ ပါပံ ဇဟာတိ ကုလဝဓူ ဝိယ။ ပရံ ဂရုံ ကတွာ ဩတ္တပ္ပေန ပါပံ ဇဟာတိ ဝေသိယာ ဝိယ။ ဣမေ စ ပန ဒွေ ဓမ္မာ လောကပါလကာတိ (အ။ နိ။ ၂။၉) ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၄၆၇။ န လုဗ္ဘန္တိ တေန၊ သယံ ဝါ န လုဗ္ဘတိ၊ အလုဗ္ဘနမတ္တမေဝ ဝါ တန္တိ အလောဘော။ အဒေါသာမောဟေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တေသု အလောဘော အာရမ္မဏေ စိတ္တဿ အဂေဓလက္ခဏော၊ အလဂ္ဂဘာဝလက္ခဏော ဝါ ကမလဒလေ ဇလဗိန္ဒု ဝိယ။ အပရိဂ္ဂဟရသော မုတ္တဘိက္ခု ဝိယ၊ အနလ္လီနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနော အသုစိမှိ ပတိတပုရိသော ဝိယ။

၄၆၈။ အဒေါသော အစဏ္ဍိက္ကလက္ခဏော၊ အဝိရောဓလက္ခဏော ဝါ အနုကူလမိတ္တော ဝိယ၊ အာဃာတဝိနယရသော၊ ပရိဠာဟဝိနယရသော ဝါ စန္ဒနံ ဝိယ၊ သောမ္မဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနော ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ။

၄၆၉။ အမောဟော ယထာသဘာဝပဋိဝေဓလက္ခဏော၊ အက္ခလိတပဋိဝေဓလက္ခဏော ဝါ ကုသလိဿာသခိတ္တဥသုပဋိဝေဓော ဝိယ၊ ဝိသယောဘာသနရသော ပဒီပေါ ဝိယ။ အသမ္မောဟပစ္စုပဋ္ဌာနော အရညဂတသုဒေသကော ဝိယ။ တယောပိ စေတေ သဗ္ဗကုသလာနံ မူလဘူတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၄၇၀။ ကာယဿ ပဿမ္ဘနံ ကာယပဿဒ္ဓိ။ စိတ္တဿ ပဿမ္ဘနံ စိတ္တပဿဒ္ဓိ။ ကာယောတိ စေတ္ထ ဝေဒနာဒယော တယော ခန္ဓာ။ ဥဘောပိ ပနေတာ ဧကတော ကတွာ ကာယစိတ္တဒရထဝူပသမလက္ခဏာ ကာယစိတ္တပဿဒ္ဓိယော၊ ကာယစိတ္တဒရထနိမဒ္ဒနရသာ၊ ကာယစိတ္တာနံ အပရိပ္ဖန္ဒနသီတိဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ကာယစိတ္တပဒဋ္ဌာနာ။ ကာယစိတ္တာနံ အဝူပသမကရဥဒ္ဓစ္စာဒိကိလေသပဋိပက္ခဘူတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ကာယဿ လဟုဘာဝေါ ကာယလဟုတာ။ စိတ္တဿ လဟုဘာဝေါ စိတ္တလဟုတာ။ တာ ကာယစိတ္တဂရုဘာဝဝူပသမလက္ခဏာ၊ ကာယစိတ္တဂရုဘာဝနိမဒ္ဒနရသာ၊ ကာယစိတ္တာနံ အဒန္ဓတာပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ကာယစိတ္တပဒဋ္ဌာနာ။ ကာယစိတ္တာနံ ဂရုဘာဝကရထိနမိဒ္ဓါဒိကိလေသပဋိပက္ခဘူတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ကာယဿ မုဒုဘာဝေါ ကာယမုဒုတာ။ စိတ္တဿ မုဒုဘာဝေါ စိတ္တမုဒုတာ။ တာ ကာယစိတ္တတ္ထမ္ဘဝူပသမလက္ခဏာ ၊ ကာယစိတ္တထဒ္ဓဘာဝနိမဒ္ဒနရသာ၊ အပ္ပဋိဃာတပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ကာယစိတ္တပဒဋ္ဌာနာ။ ကာယစိတ္တာနံ ထဒ္ဓဘာဝကရဒိဋ္ဌိမာနာဒိကိလေသပဋိပက္ခဘူတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ကာယဿ ကမ္မညဘာဝေါ ကာယကမ္မညတာ။ စိတ္တဿ ကမ္မညဘာဝေါ စိတ္တကမ္မညတာ။ တာ ကာယစိတ္တာကမ္မညဘာဝဝူပသမလက္ခဏာ၊ ကာယစိတ္တာကမ္မညဘာဝနိမဒ္ဒနရသာ၊ ကာယစိတ္တာနံ အာရမ္မဏကရဏသမ္ပတ္တိပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ကာယစိတ္တပဒဋ္ဌာနာ။ ကာယစိတ္တာနံ အကမ္မညဘာဝကရာဝသေသနီဝရဏာဒိပဋိပက္ခဘူတာ၊ ပသာဒနီယဝတ္ထူသု ပသာဒါဝဟာ၊ ဟိတကိရိယာသု ဝိနိယောဂက္ခမဘာဝါဝဟာ သုဝဏ္ဏဝိသုဒ္ဓိ ဝိယာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ကာယဿ ပါဂုညဘာဝေါ ကာယပါဂုညတာ။ စိတ္တဿ ပါဂုညဘာဝေါ စိတ္တပါဂုညတာ။ တာ ကာယစိတ္တာနံ အဂေလညဘာဝလက္ခဏာ၊ ကာယစိတ္တဂေလညနိမဒ္ဒနရသာ၊ နိရာဒီနဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ကာယစိတ္တပဒဋ္ဌာနာ။ ကာယစိတ္တာနံ ဂေလညကရအသဒ္ဓိယာဒိပဋိပက္ခဘူတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ကာယဿ ဥဇုကဘာဝေါ ကာယုဇုကတာ။ စိတ္တဿ ဥဇုကဘာဝေါ စိတ္တုဇုကတာ။ တာ ကာယစိတ္တအဇ္ဇဝလက္ခဏာ၊ ကာယစိတ္တကုဋိလဘာဝနိမဒ္ဒနရသာ၊ အဇိမှတာပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ကာယစိတ္တပဒဋ္ဌာနာ။ ကာယစိတ္တာနံ ကုဋိလဘာဝကရမာယာသာဌေယျာဒိပဋိပက္ခဘူတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၄၇၁။ ဆန္ဒောတိ ကတ္တုကာမတာယေတံ အဓိဝစနံ။ တသ္မာ သော ကတ္တုကာမတာလက္ခဏော ဆန္ဒော၊ အာရမ္မဏပရိယေသနရသော၊ အာရမ္မဏေန အတ္ထိကတာပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ တဒေဝဿ ပဒဋ္ဌာနံ။ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏေ အယံ စေတသော ဟတ္ထပ္ပသာရဏံ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၄၇၂။ အဓိမုစ္စနံ အဓိမောက္ခော။ သော သန္နိဋ္ဌာနလက္ခဏော၊ အသံသပ္ပနရသော၊ နိစ္ဆယပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ သန္နိဋ္ဌေယျဓမ္မပဒဋ္ဌာနော၊ အာရမ္မဏေ နိစ္စလဘာဝေန ဣန္ဒခီလော ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၄၇၃။ ကိရိယာ ကာရော။ မနမှိ ကာရော မနသိကာရော။ ပုရိမမနတော ဝိသဒိသမနံ ကရောတီတိပိ မနသိကာရော။ သွာယံ အာရမ္မဏပဋိပါဒကော၊ ဝီထိပဋိပါဒကော၊ ဇဝနပဋိပါဒကောတိ တိပ္ပကာရော။

တတ္ထ အာရမ္မဏပဋိပါဒကော မနမှိ ကာရောတိ မနသိကာရော။ သော သာရဏလက္ခဏော၊ သမ္ပယုတ္တာနံ အာရမ္မဏေ သံယောဇနရသော၊ အာရမ္မဏာဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ အာရမ္မဏပဒဋ္ဌာနော။ သင်္ခါရက္ခန္ဓပရိယာပန္နော၊ အာရမ္မဏပဋိပါဒကတ္တေန သမ္ပယုတ္တာနံ သာရထိ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဝီထိပဋိပါဒကောတိ ပန ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇနဿေတံ အဓိဝစနံ။ ဇဝနပဋိပါဒကောတိ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနဿေတံ အဓိဝစနံ။ န တေ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ။

၄၇၄။ တေသု ဓမ္မေသု မဇ္ဈတ္တတာ တတြမဇ္ဈတ္တတာ။ သာ စိတ္တစေတသိကာနံ သမဝါဟိတလက္ခဏာ၊ ဦနာဓိကတာနိဝါရဏရသာ၊ ပက္ခပါတုပစ္ဆေဒနရသာ ဝါ၊ မဇ္ဈတ္တဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ စိတ္တစေတသိကာနံ အဇ္ဈုပေက္ခနဘာဝေန သမပ္ပဝတ္တာနံ အာဇာနီယာနံ အဇ္ဈုပေက္ခကသာရထိ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ကရုဏာမုဒိတာ စ ဗြဟ္မဝိဟာရနိဒ္ဒေသေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၆၂) ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကေဝလဉှိ တာ အပ္ပနာပ္ပတ္တာ ရူပါဝစရာ၊ ဣမာ ကာမာဝစရာတိ အယမေဝ ဝိသေသော။

ကေစိ ပန မေတ္တုပေက္ခာယောပိ အနိယတေသု ဣစ္ဆန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ အတ္ထတော ဟိ အဒေါသောယေဝ မေတ္တာ၊ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာယေဝ ဥပေက္ခာတိ။

၄၇၅။ ကာယဒုစ္စရိတတော ဝိရတိ ကာယဒုစ္စရိတဝိရတိ။ ဧသ နယော သေသာသုပိ။ လက္ခဏာဒိတော ပနေတာ တိဿောပိ ကာယဒုစ္စရိတာဒိဝတ္ထူနံ အဝီတိက္ကမလက္ခဏာ၊ အမဒ္ဒနလက္ခဏာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကာယဒုစ္စရိတာဒိဝတ္ထုတော သင်္ကောစနရသာ၊ အကိရိယပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ သဒ္ဓါဟိရောတ္တပ္ပအပ္ပိစ္ဆတာဒိဂုဏပဒဋ္ဌာနာ၊ ပါပကိရိယတော စိတ္တဿ ဝိမုခဘာဝဘူတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၄၇၆။ ဣတိ ဣမေဝ ဆတ္တိံသ သင်္ခါရာ ပဌမေန ကာမာဝစရကုသလဝိညာဏေန သမ္ပယောဂံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာ စ ပဌမေန၊ ဧဝံ ဒုတိယေနာပိ။ သသင်္ခါရဘာဝမတ္တမေဝ ဟေတ္ထ ဝိသေသော။

တတိယေန ပန ဌပေတွာ အမောဟံ အဝသေသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တထာ စတုတ္ထေန။ သသင်္ခါရဘာဝမတ္တမေဝ ဟေတ္ထ ဝိသေသော။

ပဌမေ ဝုတ္တေသု ပန ဌပေတွာ ပီတိံ အဝသေသာ ပဉ္စမေန သမ္ပယောဂံ ဂစ္ဆန္တိ။ ယထာ စ ပဉ္စမေန၊ ဧဝံ ဆဋ္ဌေနာပိ။ သသင်္ခါရဘာဝမတ္တမေဝ ဟေတ္ထ ဝိသေသော။ သတ္တမေန စ ပန ဌပေတွာ အမောဟံ အဝသေသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တထာ အဋ္ဌမေန။ သသင်္ခါရဘာဝမတ္တမေဝ ဟေတ္ထ ဝိသေသော။

ပဌမေ ဝုတ္တေသု ဌပေတွာ ဝိရတိတ္တယံ သေသာ ရူပါဝစရကုသလေသု ပဌမေန သမ္ပယောဂံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဒုတိယေန တတော ဝိတက္ကဝဇ္ဇာ။ တတိယေန တတော ဝိစာရဝဇ္ဇာ။ စတုတ္ထေန တတော ပီတိဝဇ္ဇာ။ ပဉ္စမေန တတော အနိယတေသု ကရုဏာမုဒိတာဝဇ္ဇာ။ တေယေဝ စတူသု အာရုပ္ပကုသလေသု။ အရူပါဝစရဘာဝေါယေဝ ဟိ ဧတ္ထ ဝိသေသော။

လောကုတ္တရေသု ပဌမဇ္ဈာနိကေ တာဝ မဂ္ဂဝိညာဏေ ပဌမရူပါဝစရဝိညာဏေ ဝုတ္တနယေန၊ ဒုတိယဇ္ဈာနိကာဒိဘေဒေ ဒုတိယရူပါဝစရဝိညာဏာဒီသု ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကရုဏာမုဒိတာနံ ပန အဘာဝေါ၊ နိယတဝိရတိတာ ၊ လောကုတ္တရတာ စာတိ အယမေတ္ထ ဝိသေသော။ ဧဝံ တာဝ ကုသလာယေဝ သင်္ခါရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၇၇။ အကုသလေသု လောဘမူလေ ပဌမာကုသလသမ္ပယုတ္တာ တာဝ နိယတာ သရူပေန အာဂတာ တေရသ၊ ယေဝါပနကာ စတ္တာရောတိ သတ္တရသ။ တတ္ထ ဖဿော၊ စေတနာ၊ ဝိတက္ကော၊ ဝိစာရော၊ ပီတိ၊ ဝီရိယံ၊ ဇီဝိတံ၊ သမာဓိ၊ အဟိရိကံ၊ အနောတ္တပ္ပံ၊ လောဘော၊ မောဟော၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီတိ ဣမေ သရူပေန အာဂတာ တေရသ (ဓ။ သ။ ၃၆၅၊ ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၃၆၅)။ ဆန္ဒော၊ အဓိမောက္ခော၊ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ မနသိကာရောတိ ဣမေ ယေဝါပနကာ စတ္တာရော (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၃၆၅)။

၄၇၈။ တတ္ထ န ဟိရိယတီတိ အဟိရိကော။ အဟိရိကဿ ဘာဝေါ အဟိရိကံ။ န ဩတပ္ပတီတိ အနောတ္တပ္ပံ။ တေသု အဟိရိကံ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ အဇိဂုစ္ဆနလက္ခဏံ၊ အလဇ္ဇာလက္ခဏံ ဝါ။ အနောတ္တပ္ပံ တေဟေဝ အသာရဇ္ဇလက္ခဏံ၊ အနုတ္တာသလက္ခဏံ ဝါ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရော ပန ဟိရောတ္တပ္ပာနံ ဝုတ္တပဋိပက္ခဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

၄၇၉။ လုဗ္ဘန္တိ တေန၊ သယံ ဝါ လုဗ္ဘတိ၊ လုဗ္ဘနမတ္တမေဝ ဝါ တန္တိ လောဘော။ မုယှန္တိ တေန၊ သယံ ဝါ မုယှတိ၊ မုယှနမတ္တမေဝ ဝါ တန္တိ မောဟော။ တေသု လောဘော အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏလက္ခဏော မက္ကဋာလေပေါ ဝိယ၊ အဘိသင်္ဂရသော တတ္တကပါလေ ခိတ္တမံသပေသိ ဝိယ။ အပရိစ္စာဂပစ္စုပဋ္ဌာနော တေလဉ္ဇနရာဂေါ ဝိယ။ သံယောဇနိယဓမ္မေသု အဿာဒဒဿနပဒဋ္ဌာနော။ တဏှာနဒီဘာဝေန ဝဍ္ဎမာနော သီဃသောတာ နဒီ ဣဝ မဟာသမုဒ္ဒံ အပါယမေဝ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၄၈၀။ မောဟော စိတ္တဿ အန္ဓဘာဝလက္ခဏော၊ အညာဏလက္ခဏော ဝါ၊ အသမ္ပဋိဝေဓရသော၊ အာရမ္မဏသဘာဝစ္ဆာဒနရသော ဝါ၊ အသမ္မာပဋိပတ္တိပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ အန္ဓကာရပစ္စုပဋ္ဌာနော ဝါ၊ အယောနိသောမနသိကာရပဒဋ္ဌာနော၊ သဗ္ဗာကုသလာနံ မူလန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၄၈၁။ မိစ္ဆာ ပဿန္တိ တာယ၊ သယံ ဝါ မိစ္ဆာ ပဿတိ၊ မိစ္ဆာဒဿနမတ္တံ ဝါ ဧသာတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ သာ အယောနိသော အဘိနိဝေသလက္ခဏာ၊ ပရာမာသရသာ၊ မိစ္ဆာဘိနိဝေသပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ အရိယာနံ အဒဿနကာမတာဒိပဒဋ္ဌာနာ၊ ပရမံ ဝဇ္ဇန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၄၈၂။ ဥဒ္ဓတဘာဝေါ ဥဒ္ဓစ္စံ။ တံ အဝူပသမလက္ခဏံ ဝါတာဘိဃာတစလဇလံ ဝိယ၊ အနဝဋ္ဌာနရသံ ဝါတာဘိဃာတစလဓဇပဋာကာ ဝိယ၊ ဘန္တတ္တပစ္စုပဋ္ဌာနံ ပါသာဏာဘိဃာတသမုဒ္ဓတဘသ္မံ ဝိယ၊ စေတသော အဝူပသမေ အယောနိသောမနသိကာရပဒဋ္ဌာနံ၊ စိတ္တဝိက္ခေပေါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သေသာ ကုသလေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အကုသလဘာဝေါယေဝ ဟိ အကုသလဘာဝေန စ လာမကတ္တံ ဧတေသံ တေဟိ ဝိသေသော။

၄၈၃။ ဣတိ ဣမေ သတ္တရသ သင်္ခါရာ ပဌမေန အကုသလဝိညာဏေန သမ္ပယောဂံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာ စ ပဌမေန၊ ဧဝံ ဒုတိယေနာပိ။ သသင်္ခါရတာ ပနေတ္ထ ထိနမိဒ္ဓဿ စ အနိယတတာ ဝိသေသော။

တတ္ထ ထိနနတာ ထိနံ။ မိဒ္ဓနတာ မိဒ္ဓံ။ အနုဿာဟသံဟနနတာ အသတ္တိဝိဃာတော စာတိ အတ္ထော။ ထိနဉ္စ မိဒ္ဓဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ။ တတ္ထ ထိနံ အနုဿာဟလက္ခဏံ၊ ဝီရိယဝိနောဒနရသံ၊ သံသီဒနပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ မိဒ္ဓံ အကမ္မညတာလက္ခဏံ၊ ဩနဟနရသံ၊ လီနတာပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ပစလာယိကာနိဒ္ဒါပစ္စုပဋ္ဌာနံ ဝါ။ ဥဘယမ္ပိ အရတိဝိဇမ္ဘိကာဒီသု အယောနိသောမနသိကာရပဒဋ္ဌာနံ။

တတိယေန ပဌမေ ဝုတ္တေသု ဌပေတွာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ အဝသေသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ မာနော ပနေတ္ထ အနိယတော ဟောတိ။ အယံ ဝိသေသော၊ သော ဥဏ္ဏတိလက္ခဏော၊ သမ္ပဂ္ဂဟရသော၊ ကေတုကမျတာပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တလောဘပဒဋ္ဌာနော၊ ဥမ္မာဒေါ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

စတုတ္ထေန ဒုတိယေ ဝုတ္တေသု ဌပေတွာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိံ အဝသေသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထာပိ စ မာနော အနိယတေသု ဟောတိယေဝ။ ပဌမေ ဝုတ္တေသု ပန ဌပေတွာ ပီတိံ အဝသေသာ ပဉ္စမေန သမ္ပယောဂံ ဂစ္ဆန္တိ။ ယထာ စ ပဉ္စမေန၊ ဧဝံ ဆဋ္ဌေနာပိ။ သသင်္ခါရတာ ပနေတ္ထ ထိနမိဒ္ဓဿ စ အနိယတဘာဝေါ ဝိသေသော။ သတ္တမေန ပဉ္စမေ ဝုတ္တေသု ဌပေတွာ ဒိဋ္ဌိံ အဝသေသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ မာနော ပနေတ္ထ အနိယတော ဟောတိ။ အဋ္ဌမေန ဆဋ္ဌေ ဝုတ္တေသု ဌပေတွာ ဒိဋ္ဌိံ အဝသေသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထာပိ စ မာနော အနိယတေသု ဟောတိယေဝါတိ။

၄၈၄။ ဒေါသမူလေသု ပန ဒွီသု ပဌမသမ္ပယုတ္တာ တာဝ နိယတာ သရူပေန အာဂတာ ဧကာဒသ၊ ယေဝါပနကာ စတ္တာရော၊ အနိယတာ တယောတိ အဋ္ဌာရသ ။ တတ္ထ ဖဿော၊ စေတနာ၊ ဝိတက္ကော၊ ဝိစာရော၊ ဝီရိယံ၊ ဇီဝိတံ၊ သမာဓိ၊ အဟိရိကံ၊ အနောပ္ပတ္တံ၊ ဒေါသော၊ မောဟောတိ ဣမေ သရူပေန အာဂတာ ဧကာဒသ (ဓ။ သ။ ၄၁၃၊ ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၄၁၃)။ ဆန္ဒော၊ အဓိမောက္ခော၊ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ မနသိကာရောတိ ဣမေ ယေဝါပနကာ စတ္တာရော (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၄၁၃)။ ဣဿာ၊ မစ္ဆရိယံ၊ ကုက္ကုစ္စန္တိ ဣမေ အနိယတာ တယော (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၄၁၃)။

၄၈၅။ တတ္ထ ဒုဿန္တိ တေန၊ သယံ ဝါ ဒုဿတိ၊ ဒုဿနမတ္တမေဝ ဝါ တန္တိ ဒေါသော။ သော စဏ္ဍိက္ကလက္ခဏော ပဟဋာသီဝိသော ဝိယ၊ ဝိသပ္ပနရသော ဝိသနိပါတော ဝိယ၊ အတ္တနော နိဿယဒဟနရသော ဝါ ဒါဝဂ္ဂိ ဝိယ။ ဒူသနပစ္စုပဋ္ဌာနော လဒ္ဓါကာသော ဝိယ သပတ္တော၊ အာဃာတဝတ္ထုပဒဋ္ဌာနော၊ ဝိသသံသဋ္ဌပူတိမုတ္တံ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၄၈၆။ ဣဿာယနာ ဣဿာ။ သာ ပရသမ္ပတ္တီနံ ဥသူယနလက္ခဏာ။ တတ္ထေဝ အနဘိရတိရသာ၊ တတော ဝိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ပရသမ္ပတ္တိပဒဋ္ဌာနာ၊ သံယောဇနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၄၈၇။ မစ္ဆရဘာဝေါ မစ္ဆရိယံ။ တံ လဒ္ဓါနံ ဝါ လဘိတဗ္ဗာနံ ဝါ အတ္တနော သမ္ပတ္တီနံ နိဂူဟနလက္ခဏံ၊ တာသံယေဝ ပရေဟိ သာဓာရဏဘာဝအက္ခမနရသံ၊ သင်္ကောစနပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ကဋုကဉ္စုကတာပစ္စုပဋ္ဌာနံ ဝါ၊ အတ္တသမ္ပတ္တိပဒဋ္ဌာနံ၊ စေတသော ဝိရူပဘာဝေါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၄၈၈။ ကုစ္ဆိတံ ကတံ ကုကတံ။ တဿ ဘာဝေါ ကုက္ကုစ္စံ။ တံ ပစ္ဆာနုတာပလက္ခဏံ၊ ကတာကတာနုသောစနရသံ၊ ဝိပ္ပဋိသာရပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ကတာကတပဒဋ္ဌာနံ၊ ဒါသဗျမိဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သေသာ ဝုတ္တပ္ပကာရာယေဝါတိ။

ဣတိ ဣမေ အဋ္ဌာရသ သင်္ခါရာ ပဌမေန ဒေါသမူလေန သမ္ပယောဂံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာ စ ပဌမေန၊ ဧဝံ ဒုတိယေနာပိ။ သသင်္ခါရတာ ပန အနိယတေသု စ ထိနမိဒ္ဓသမ္ဘဝေါဝ ဝိသေသော။

၄၈၉။ မောဟမူလေသု ဒွီသု ဝိစိကိစ္ဆာသမ္ပယုတ္တေန တာဝ ဖဿော၊ စေတနာ၊ ဝိတက္ကော၊ ဝိစာရော၊ ဝီရိယံ၊ ဇီဝိတံ၊ စိတ္တဋ္ဌိတိ၊ အဟိရိကံ၊ အနောတ္တပ္ပံ ၊ မောဟော၊ ဝိစိကိစ္ဆာတိ သရူပေန အာဂတာ ဧကာဒသ (ဓ။ သ။ ၄၂၂၊ ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၄၂၂)၊ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ မနသိကာရောတိ ယေဝါပနကာ ဒွေ စာတိ တေရသ။

၄၉၀။ တတ္ထ စိတ္တဋ္ဌိတီတိ ပဝတ္တိဋ္ဌိတိမတ္တော ဒုဗ္ဗလော သမာဓိ။ ဝိဂတာ စိကိစ္ဆာတိ ဝိစိကိစ္ဆာ။ သာ သံသယလက္ခဏာ၊ ကမ္ပနရသာ၊ အနိစ္ဆယပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ အနေကံသဂါဟပစ္စုပဋ္ဌာနာ ဝါ၊ ဝိစိကိစ္ဆာယံ အယောနိသောမနသိကာရပဒဋ္ဌာနာ၊ ပဋိပတ္တိအန္တရာယကရာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သေသာ ဝုတ္တပ္ပကာရာယေဝ။

ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တေန ဝိစိကိစ္ဆာသမ္ပယုတ္တေ ဝုတ္တေသု ဌပေတွာ ဝိစိကိစ္ဆံ သေသာ ဒွါဒသ။ ဝိစိကိစ္ဆာယ အဘာဝေန ပနေတ္ထ အဓိမောက္ခော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေန သဒ္ဓိံ တေရသေဝ၊ အဓိမောက္ခသဗ္ဘာဝတော စ ဗလဝတရော သမာဓိ ဟောတိ။ ယဉ္စေတ္ထ ဥဒ္ဓစ္စံ၊ တံ သရူပေနေဝ အာဂတံ။ အဓိမောက္ခမနသိကာရာ ယေဝါပနကဝသေနာတိ ဧဝံ အကုသလသင်္ခါရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၉၁။ အဗျာကတေသု ဝိပါကာဗျာကတာ တာဝ အဟေတုကသဟေတုကဘေဒတော ဒုဝိဓာ။ တေသု အဟေတုကဝိပါကဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ အဟေတုကာ။ တတ္ထ ကုသလာကုသလဝိပါကစက္ခုဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ တာဝ ဖဿော၊ စေတနာ၊ ဇီဝိတံ၊ စိတ္တဋ္ဌိတီတိ သရူပေန အာဂတာ စတ္တာရော (ဓ။ သ။ ၄၃၁၊ ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၄၃၁)၊ ယေဝါပနကော မနသိကာရောယေဝါတိ ပဉ္စ။ သောတဃာနဇိဝှာကာယဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာပိ ဧတေယေဝ။ ဥဘယဝိပါကမနောဓာတုယာ ဧတေ စေဝ ဝိတက္ကဝိစာရာဓိမောက္ခာ စာတိ အဋ္ဌ၊ တထာ တိဝိဓာယပိ အဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတုယာ။ ယာ ပနေတ္ထ သောမနဿသဟဂတာ၊ တာယ သဒ္ဓိံ ပီတိ အဓိကာ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သဟေတုကဝိပါကဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ ပန သဟေတုကာ။ တေသု အဋ္ဌကာမာဝစရဝိပါကသမ္ပယုတ္တာ တာဝ အဋ္ဌဟိ ကာမာဝစရကုသလေဟိ သမ္ပယုတ္တသင်္ခါရသဒိသာယေဝ။ ယာ ပန တာ အနိယတေသု ကရုဏာမုဒိတာ၊ တာ သတ္တာရမ္မဏတ္တာ ဝိပါကေသု န သန္တိ။ ဧကန္တပရိတ္တာရမ္မဏာ ဟိ ကာမာဝစရဝိပါကာ။ န ကေဝလဉ္စ ကရုဏာမုဒိတာ၊ ဝိရတိယောပိ ဝိပါကေသု န သန္တိ။ ‘‘ပဉ္စ သိက္ခာပဒါ ကုသလာယေဝါ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။

ရူပါဝစရာရူပါဝစရလောကုတ္တရဝိပါကဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ ပန တေသံ ကုသလဝိညာဏသမ္ပယုတ္တသင်္ခါရေဟိ သဒိသာ ဧဝ။

၄၉၂။ ကိရိယာဗျာကတာပိ အဟေတုကသဟေတုကဘေဒတော ဒုဝိဓာ။ တေသု အဟေတုကကိရိယဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ အဟေတုကာ။ တေ စ ကုသလဝိပါကမနောဓာတုအဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတုဒွယယုတ္တေဟိ သမာနာ။ မနောဝိညာဏဓာတုဒွယေ ပန ဝီရိယံ အဓိကံ။ ဝီရိယသဗ္ဘာဝတော ဗလပ္ပတ္တော သမာဓိ ဟောတိ။ အယမေတ္ထ ဝိသေသော။

သဟေတုကကိရိယဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ ပန သဟေတုကာ။ တေသု အဋ္ဌကာမာဝစရကိရိယဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ တာဝ ဌပေတွာ ဝိရတိယော အဋ္ဌဟိ ကာမာဝစရကုသလေဟိ သမ္ပယုတ္တသင်္ခါရသဒိသာ။ ရူပါဝစရာရူပါဝစရကိရိယသမ္ပယုတ္တာ ပန သဗ္ဗာကာရေနပိ တေသံ ကုသလဝိညာဏသမ္ပယုတ္တသဒိသာယေဝါတိ ဧဝံ အဗျာကတာပိ သင်္ခါရာ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။

ဣဒံ သင်္ခါရက္ခန္ဓေ ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။

ဣဒံ တာဝ အဘိဓမ္မေ ပဒဘာဇနီယနယေန ခန္ဓေသု ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။

အတီတာဒိဝိဘာဂကထာ

၄၉၃။ ဘဂဝတာ ပန –

‘‘ယံကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အဇ္ဈတ္တံ ဝါ ဗဟိဒ္ဓါ ဝါ ဩဠာရိကံ ဝါ သုခုမံ ဝါ ဟီနံ ဝါ ပဏီတံ ဝါ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝါ၊ တဒေကဇ္ဈံ အဘိသံယူဟိတွာ အဘိသင်္ခိပိတွာ အယံ ဝုစ္စတိ ရူပက္ခန္ဓော။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ… ယာ ကာစိ သညာ… ယေ ကေစိ သင်္ခါရာ… ယံကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ…ပေ… အဘိသင်္ခိပိတွာ အယံ ဝုစ္စတိ ဝိညာဏက္ခန္ဓော’’တိ (ဝိဘ။ ၂၊၂၆) –

ဧဝံ ခန္ဓာ ဝိတ္ထာရိတာ။

တတ္ထ ယံကိဉ္စီတိ အနဝသေသပရိယာဒါနံ။ ရူပန္တိ အတိပ္ပသင်္ဂနိယမနံ။ ဧဝံ ပဒဒွယေနာပိ ရူပဿ အနဝသေသပရိဂ္ဂဟော ကတော ဟောတိ။ အထဿ အတီတာဒိနာ ဝိဘာဂံ အာရဘတိ။ တဉှိ ကိဉ္စိ အတီတံ၊ ကိဉ္စိ အနာဂတာဒိဘေဒန္တိ။ ဧသ နယော ဝေဒနာဒီသု။

၄၉၄။ တတ္ထ ရူပံ တာဝ အဒ္ဓါသန္တတိသမယခဏဝသေန စတုဓာ အတီတံ နာမ ဟောတိ။ တထာ အနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ။

တတ္ထ အဒ္ဓါဝသေန တာဝ ဧကဿ ဧကသ္မိံ ဘဝေ ပဋိသန္ဓိတော ပုဗ္ဗေ အတီတံ၊ စုတိတော ဥဒ္ဓံ အနာဂတံ၊ ဥဘိန္နမန္တရေ ပစ္စုပ္ပန္နံ။

သန္တတိဝသေန သဘာဂဧကဥတုသမုဋ္ဌာနံ ဧကာဟာရသမုဋ္ဌာနဉ္စ ပုဗ္ဗာပရိယဝသေန ဝတ္တမာနမ္ပိ ပစ္စုပ္ပန္နံ၊ တတော ပုဗ္ဗေ ဝိသဘာဂဥတုအာဟာရသမုဋ္ဌာနံ အတီတံ၊ ပစ္ဆာ အနာဂတံ။ စိတ္တဇံ ဧကဝီထိဧကဇဝနဧကသမာပတ္တိသမုဋ္ဌာနံ ပစ္စုပ္ပန္နံ၊ တတော ပုဗ္ဗေ အတီတံ၊ ပစ္ဆာ အနာဂတံ။ ကမ္မသမုဋ္ဌာနဿ ပါဋိယေက္ကံ သန္တတိဝသေန အတီတာဒိဘေဒေါ နတ္ထိ၊ တေသညေဝ ပန ဥတုအာဟာရစိတ္တသမုဋ္ဌာနာနံ ဥပတ္ထမ္ဘကဝသေန တဿ အတီတာဒိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သမယဝသေန ဧကမုဟုတ္တပုဗ္ဗဏှသာယနှရတ္တိန္ဒိဝါဒီသု သမယေသု သန္တာနဝသေန ပဝတ္တမာနံ တံ တံ သမယံ ပစ္စုပ္ပန္နံ နာမ၊ တတော ပုဗ္ဗေ အတီတံ၊ ပစ္ဆာ အနာဂတံ။

ခဏဝသေန ဥပ္ပာဒါဒိခဏတ္တယပရိယာပန္နံ ပစ္စုပ္ပန္နံ၊ တတော ပုဗ္ဗေ အနာဂတံ၊ ပစ္ဆာ အတီတံ။ အပိစ အတိက္ကန္တဟေတုပစ္စယကိစ္စံ အတီတံ၊ နိဋ္ဌိတဟေတုကိစ္စံ အနိဋ္ဌိတပစ္စယကိစ္စံ ပစ္စုပ္ပန္နံ၊ ဥဘယကိစ္စံ အသမ္ပတ္တံ အနာဂတံ။ သကိစ္စက္ခဏေ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နံ၊ တတော ပုဗ္ဗေ အနာဂတံ၊ ပစ္ဆာ အတီတံ။ ဧတ္ထ စ ခဏာဒိကထာဝ နိပ္ပရိယာယာ။ သေသာ သပရိယာယာ။

၄၉၅။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဘေဒေါ ဝုတ္တနယော ဧဝ။ အပိစ ဣဓ နိယကဇ္ဈတ္တမ္ပိ အဇ္ဈတ္တံ ပရပုဂ္ဂလိကမ္ပိ စ ဗဟိဒ္ဓါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဩဠာရိကသုခုမဘေဒေါ ဝုတ္တနယောဝ။

၄၉၆။ ဟီနပဏီတဘေဒေါ ဒုဝိဓော ပရိယာယတော နိပ္ပရိယာယတော စ။ တတ္ထ အကနိဋ္ဌာနံ ရူပတော သုဒဿီနံ ရူပံ ဟီနံ။ တဒေဝ သုဒဿာနံ ရူပတော ပဏီတံ။ ဧဝံ ယာဝ နရကသတ္တာနံ ရူပံ၊ တာဝ ပရိယာယတော ဟီနပဏီတတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နိပ္ပရိယာယတော ပန ယတ္ထ အကုသလဝိပါကံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ဟီနံ။ ယတ္ထ ကုသလဝိပါကံ၊ တံ ပဏီတံ။

ဒူရေ သန္တိကေတိ ဣဒမ္ပိ ဝုတ္တနယမေဝ။ အပိစ ဩကာသတောပေတ္ထ ဥပါဒါယုပါဒါယ ဒူရသန္တိကတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၄၉၇။ တဒေကဇ္ဈံ အဘိသံယူဟိတွာ အဘိသင်္ခိပိတွာတိ တံ အတီတာဒီဟိ ပဒေဟိ ဝိသုံ ဝိသုံ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ ရူပံ သဗ္ဗံ ရုပ္ပနလက္ခဏသင်္ခါတေ ဧကဝိဓဘာဝေ ပညာယ ရာသိံ ကတွာ ရူပက္ခန္ဓောတိ ဝုစ္စတီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ဧတေန သဗ္ဗမ္ပိ ရူပံ ရုပ္ပနလက္ခဏေ ရာသိဘာဝူပဂမနေန ရူပက္ခန္ဓောတိ ဒဿိတံ ဟောတိ။ န ဟိ ရူပတော အညော ရူပက္ခန္ဓော နာမ အတ္ထိ။

၄၉၈။ ယထာ စ ရူပံ၊ ဧဝံ ဝေဒနာဒယောပိ ဝေဒယိတလက္ခဏာဒီသု ရာသိဘာဝူပဂမနေန။ န ဟိ ဝေဒနာဒီဟိ အညေ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒယော နာမ အတ္ထိ။

အတီတာဒိဝိဘာဂေ ပနေတ္ထ သန္တတိဝသေန ခဏာဒိဝသေန စ ဝေဒနာယ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ သန္တတိဝသေန ဧကဝီထိဧကဇဝနဧကသမာပတ္တိပရိယာပန္နာ ဧကဝီထိဝိသယသမာယောဂပ္ပဝတ္တာ စ ပစ္စုပ္ပန္နာ၊ တတော ပုဗ္ဗေ အတီတာ၊ ပစ္ဆာ အနာဂတာ။ ခဏာဒိဝသေန ခဏတ္တယပရိယာပန္နာ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တမဇ္ဈတ္တဂတာ သကိစ္စဉ္စ ကုရုမာနာ ဝေဒနာ ပစ္စုပ္ပန္နာ၊ တတော ပုဗ္ဗေ အတီတာ၊ ပစ္ဆာ အနာဂတာ။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဘေဒေါ နိယကဇ္ဈတ္တဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

၄၉၉။ ဩဠာရိကသုခုမဘေဒေါ ‘‘အကုသလာ ဝေဒနာ ဩဠာရိကာ၊ ကုသလာဗျာကတာ ဝေဒနာ သုခုမာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၁၁) နယေန ဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တေန ဇာတိသဘာဝပုဂ္ဂလလောကိယလောကုတ္တရဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဇာတိဝသေန တာဝ အကုသလာ ဝေဒနာ သာဝဇ္ဇကိရိယဟေတုတော၊ ကိလေသသန္တာပဘာဝတော စ အဝူပသန္တဝုတ္တီတိ ကုသလဝေဒနာယ ဩဠာရိကာ၊ သဗျာပါရတော၊ သဥဿာဟတော၊ သဝိပါကတော၊ ကိလေသသန္တာပဘာဝတော၊ သာဝဇ္ဇတော စ ဝိပါကာဗျာကတာယ ဩဠာရိကာ၊ သဝိပါကတော၊ ကိလေသသန္တာပဘာဝတော၊ သဗျာဗဇ္ဈတော၊ သာဝဇ္ဇတော စ ကိရိယာဗျာကတာယ ဩဠာရိကာ။ ကုသလာဗျာကတာ ပန ဝုတ္တဝိပရိယာယတော အကုသလာယ သုခုမာ။ ဒွေပိ ကုသလာကုသလဝေဒနာ သဗျာပါရတော၊ သဥဿာဟတော၊ သဝိပါကတော စ ယထာယောဂံ ဒုဝိဓာယပိ အဗျာကတာယ ဩဠာရိကာ ၊ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန ဒုဝိဓာပိ အဗျာကတာ တာဟိ သုခုမာ။ ဧဝံ တာဝ ဇာတိဝသေန ဩဠာရိကသုခုမတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၅၀၀။ သဘာဝဝသေန ပန ဒုက္ခာ ဝေဒနာ နိရဿာဒတော၊ သဝိပ္ဖာရတော၊ ခေါဘကရဏတော၊ ဥဗ္ဗေဇနီယတော၊ အဘိဘဝနတော စ ဣတရာဟိ ဒွီဟိ ဩဠာရိကာ၊ ဣတရာ ပန ဒွေ သာတတော၊ သန္တတော၊ ပဏီတတော၊ မနာပတော၊ မဇ္ဈတ္တတော စ ယထာယောဂံ ဒုက္ခာယ သုခုမာ။ ဥဘော ပန သုခဒုက္ခာ သဝိပ္ဖာရတော၊ ခေါဘကရဏတော၊ ပါကဋတော စ အဒုက္ခမသုခါယ ဩဠာရိကာ၊ သာ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန တဒုဘယတော သုခုမာ။ ဧဝံ သဘာဝဝသေန ဩဠာရိကသုခုမတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၅၀၁။ ပုဂ္ဂလဝသေန ပန အသမာပန္နဿ ဝေဒနာ နာနာရမ္မဏေ ဝိက္ခိတ္တဘာဝတော သမာပန္နဿ ဝေဒနာယ ဩဠာရိကာ၊ ဝိပရိယာယေန ဣတရာ သုခုမာ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလဝသေန ဩဠာရိကသုခုမတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

လောကိယလောကုတ္တရဝသေန ပန သာသဝါ ဝေဒနာ လောကိယာ၊ သာ အာသဝုပ္ပတ္တိဟေတုတော၊ ဩဃနိယတော၊ ယောဂနိယတော၊ ဂန္ထနိယတော၊ နီဝရဏိယတော၊ ဥပါဒါနိယတော၊ သံကိလေသိကတော၊ ပုထုဇ္ဇနသာဓာရဏတော စ အနာသဝါယ ဩဠာရိကာ။ သာ ဝိပရိယာယေန သာသဝါယ သုခုမာ။ ဧဝံ လောကိယလောကုတ္တရဝသေန ဩဠာရိကသုခုမတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၅၀၂။ တတ္ထ ဇာတိအာဒိဝသေန သမ္ဘေဒေါ ပရိဟရိတဗ္ဗော။ အကုသလဝိပါကကအာယဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ ဟိ ဝေဒနာ ဇာတိဝသေန အဗျာကတတ္တာ သုခုမာပိ သမာနာ သဘာဝါဒိဝသေန ဩဠာရိကာ ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘အဗျာကတာ ဝေဒနာ သုခုမာ။ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ဩဠာရိကာ။ သမာပန္နဿ ဝေဒနာ သုခုမာ။ အသမာပန္နဿ ဝေဒနာ ဩဠာရိကာ။ သာသဝါ ဝေဒနာ ဩဠာရိကာ။ အနာသဝါ ဝေဒနာ သုခုမာ’’တိ (ဝိဘ။ ၁၁)။ ယထာ စ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ၊ ဧဝံ သုခါဒယောပိ ဇာတိဝသေန ဩဠာရိကာ သဘာဝါဒိဝသေန သုခုမာ ဟောန္တိ။ တသ္မာ ယထာ ဇာတိအာဒိဝသေန သမ္ဘေဒေါ န ဟောတိ၊ တထာ ဝေဒနာနံ ဩဠာရိကသုခုမတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေယျထိဒံ – အဗျာကတာ ဇာတိဝသေန ကုသလာကုသလာဟိ သုခုမာ။ တတ္ထ ကတမာ အဗျာကတာ? ကိံ ဒုက္ခာ? ကိံ သုခါ? ကိံ သမာပန္နဿ? ကိံ အသမာပန္နဿ? ကိံ သာသဝါ ? ကိံ အနာသဝါတိ? ဧဝံ သဘာဝါဒိဘေဒေါ န ပရာမသိတဗ္ဗော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

အပိစ တံ တံ ဝါ ပန ဝေဒနံ ဥပါဒါယုပါဒါယ ဝေဒနာ ဩဠာရိကသုခုမာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ ဝစနတော အကုသလာဒီသုပိ လောဘသဟဂတာယ ဒေါသသဟဂတာ ဝေဒနာ အဂ္ဂိ ဝိယ အတ္တနော နိဿယဒဟနတော ဩဠာရိကာ၊ လောဘသဟဂတာ သုခုမာ။ ဒေါသသဟဂတာပိ နိယတာ ဩဠာရိကာ၊ အနိယတာ သုခုမာ။ နိယတာပိ ကပ္ပဋ္ဌိတိကာ ဩဠာရိကာ၊ ဣတရာ သုခုမာ။ ကပ္ပဋ္ဌိတိကာသုပိ အသင်္ခါရိကာ ဩဠာရိကာ၊ ဣတရာ သုခုမာ။ လောဘသဟဂတာ ပန ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တာ ဩဠာရိကာ၊ ဣတရာ သုခုမာ။ သာပိ နိယတာ ကပ္ပဋ္ဌိတိကာ အသင်္ခါရိကာ ဩဠာရိကာ၊ ဣတရာ သုခုမာ။ အဝိသေသေန စ အကုသလာ ဗဟုဝိပါကာ ဩဠာရိကာ၊ အပ္ပဝိပါကာ သုခုမာ။ ကုသလာ ပန အပ္ပဝိပါကာ ဩဠာရိကာ၊ ဗဟုဝိပါကာ သုခုမာ။

အပိစ ကာမာဝစရကုသလာ ဩဠာရိကာ။ ရူပါဝစရာ သုခုမာ။ တတော အရူပါဝစရာ။ တတော လောကုတ္တရာ။ ကာမာဝစရာ ဒါနမယာ ဩဠာရိကာ။ သီလမယာ သုခုမာ။ တတော ဘာဝနာမယာ။ ဘာဝနာမယာပိ ဒုဟေတုကာ ဩဠာရိကာ။ တိဟေတုကာ သုခုမာ။ တိဟေတုကာပိ သသင်္ခါရိကာ ဩဠာရိကာ။ အသင်္ခါရိကာ သုခုမာ။ ရူပါဝစရာ စ ပဌမဇ္ဈာနိကာ ဩဠာရိကာ…ပေ… ပဉ္စမဇ္ဈာနိကာ သုခုမာ။ အရူပါဝစရာ စ အာကာသာနဉ္စာယတနသမ္ပယုတ္တာ ဩဠာရိကာ…ပေ… နေဝသညာနာသညာယတနသမ္ပယုတ္တာ သုခုမာဝ။ လောကုတ္တရာ စ သောတာပတ္တိမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ ဩဠာရိကာ…ပေ… အရဟတ္တမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ သုခုမာဝ။ ဧသ နယော တံ တံ ဘူမိဝိပါကကိရိယဝေဒနာသု စ ဒုက္ခာဒိအသမာပန္နာဒိသာသဝါဒိဝသေန ဝုတ္တဝေဒနာသု စ။

ဩကာသဝသေန စာပိ နိရယေ ဒုက္ခာ ဩဠာရိကာ။ တိရစ္ဆာနယောနိယံ သုခုမာ…ပေ… ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီသု သုခုမာဝ။ ယထာ စ ဒုက္ခာ၊ ဧဝံ သုခါပိ သဗ္ဗတ္ထ ယထာနုရူပံ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ဝတ္ထုဝသေန စာပိ ဟီနဝတ္ထုကာ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ ဩဠာရိကာ၊ ပဏီတဝတ္ထုကာ သုခုမာ။

ဟီနပဏီတဘေဒေ ယာ ဩဠာရိကာ၊ သာ ဟီနာ။ ယာ စ သုခုမာ၊ သာ ပဏီတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၅၀၃။ ဒူရပဒံ ပန ‘‘အကုသလာ ဝေဒနာ ကုသလာဗျာကတာဟိ ဝေဒနာဟိ ဒူရေ’’။ သန္တိကေပဒံ ‘‘အကုသလာ ဝေဒနာ အကုသလာယ ဝေဒနာယ သန္တိကေ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝိဘင်္ဂေ ဝိဘတ္တံ။ တသ္မာ အကုသလာ ဝေဒနာ ဝိသဘာဂတော၊ အသံသဋ္ဌတော၊ အသရိက္ခတော စ ကုသလာဗျာကတာဟိ ဒူရေ၊ တထာ ကုသလာဗျာကတာ အကုသလာယ။ ဧသ နယော သဗ္ဗဝါရေသု။ အကုသလာ ပန ဝေဒနာ သဘာဂတော၊ သရိက္ခတော စ အကုသလာယ သန္တိကေတိ။ ဣဒံ ဝေဒနာက္ခန္ဓဿ အတီတာဒိဝိဘာဂေ ဝိတ္ထာရကထာမုခံ။ တံတံဝေဒနာသမ္ပယုတ္တာနံ ပန သညာဒီနမ္ပိ ဧဝမေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကမာဒိဝိနိစ္ဆယကထာ

၅၀၄။ ဧဝံ ဝိဒိတွာ စ ပုန ဧတေသွေဝ –

ခန္ဓေသု ဉာဏဘေဒတ္ထံ၊ ကမတောထ ဝိသေသတော၊

အနူနာဓိကတော စေဝ၊ ဥပမာတော တထေဝ စ။

ဒဋ္ဌဗ္ဗတော ဒွိဓာ ဧဝံ၊ ပဿန္တဿတ္ထသိဒ္ဓိတော၊

ဝိနိစ္ဆယနယော သမ္မာ၊ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိဘာဝိနာ။

တတ္ထ ကမတောတိ ဣဓ ဥပ္ပတ္တိက္ကမော၊ ပဟာနက္ကမော၊ ပဋိပတ္တိက္ကမော၊ ဘူမိက္ကမော၊ ဒေသနာက္ကမောတိ ဗဟုဝိဓော ကမော။

တတ္ထ ‘‘ပဌမံ ကလလံ ဟောတိ၊ ကလလာ ဟောတိ အဗ္ဗုဒ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၃၅) ဧဝမာဒိ ဥပ္ပတ္တိက္ကမော။ ‘‘ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ ဓမ္မာ၊ ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ ဓမ္မာ’’တိ (ဓ။ သ။ တိကမာတိကာ ၈) ဧဝမာဒိ ပဟာနက္ကမော။ ‘‘သီလဝိသုဒ္ဓိ၊ စိတ္တဝိသုဒ္ဓီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၂၅၉၊ ပဋိ။ မ။ ၃။၄၁) ဧဝမာဒိ ပဋိပတ္တိက္ကမော။ ‘‘ကာမာဝစရာ၊ ရူပါဝစရာ’’တိ (ဓ။ သ။ ၉၈၇) ဧဝမာဒိ ဘူမိက္ကမော။ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ၊ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၄၅) ဝါ၊ ‘‘ဒါနကထံ၊ သီလကထ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၉၈) ဝါ ဧဝမာဒိ ဒေသနာက္ကမော။ တေသု ဣဓ ဥပ္ပတ္တိက္ကမော တာဝ န ယုဇ္ဇတိ၊ ကလလာဒီနံ ဝိယ ခန္ဓာနံ ပုဗ္ဗာပရိယဝဝတ္ထာနေန အနုပ္ပတ္တိတော။ န ပဟာနက္ကမော၊ ကုသလာဗျာကတာနံ အပ္ပဟာတဗ္ဗတော။ နပဋိပတ္တိက္ကမော၊ အကုသလာနံ အပ္ပဋိပဇ္ဇနီယတော။ န ဘူမိက္ကမော၊ ဝေဒနာဒီနံ စတုဘူမိပရိယာပန္နတ္တာ။ ဒေသနာက္ကမော ပန ယုဇ္ဇတိ။

အဘေဒေန ဟိ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု အတ္တဂါဟပတိတံ ဝေနေယျဇနံ သမူဟဃနဝိနိဗ္ဘောဂဒဿနေန အတ္တဂါဟတော မောစေတုကာမော ဘဂဝါ ဟိတကာမော တဿ တဿ ဇနဿ သုခဂဟဏတ္ထံ စက္ခုအာဒီနမ္ပိ ဝိသယဘူတံ ဩဠာရိကံ ပဌမံ ရူပက္ခန္ဓံ ဒေသေသိ။ တတော ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌရူပသံဝေဒနိကံ ဝေဒနံ။ ‘‘ယံ ဝေဒယတိ၊ တံ သဉ္ဇာနာတီ’’တိ ဧဝံ ဝေဒနာဝိသယဿ အာကာရဂါဟိကံ သညံ။ သညာဝသေန အဘိသင်္ခါရကေ သင်္ခါရေ။ တေသံ ဝေဒနာဒီနံ နိဿယံ အဓိပတိဘူတဉ္စ နေသံ ဝိညာဏန္တိ ဧဝံ တာဝ ကမတော ဝိနိစ္ဆယနယော ဝိညာတဗ္ဗော။

၅၀၅။ ဝိသေသတောတိ ခန္ဓာနဉ္စ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနဉ္စ ဝိသေသတော။ ကော ပန နေသံ ဝိသေသော၊ ခန္ဓာ တာဝ အဝိသေသတော ဝုတ္တာ။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ သာသဝဥပါဒါနိယဘာဝေန ဝိသေသေတွာ။ ယထာဟ –

‘‘ပဉ္စ စေဝ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ခန္ဓေ ဒေသေဿာမိ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ စ၊ တံ သုဏာထ။ ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ ယံကိဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ…ပေ… သန္တိကေ ဝါ၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပက္ခန္ဓော။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ…ပေ… ယံကိဉ္စိ ဝိညာဏံ…ပေ… သန္တိကေ ဝါ၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိညာဏက္ခန္ဓော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စက္ခန္ဓာ။ ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ။ ယံကိဉ္စိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပံ…ပေ… သန္တိကေ ဝါ သာသဝံ ဥပါဒါနိယံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ…ပေ… ယံကိဉ္စိ ဝိညာဏံ…ပေ… သန္တိကေ ဝါ သာသဝံ ဥပါဒါနိယံ၊ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၄၈)။

ဧတ္ထ စ ယထာ ဝေဒနာဒယော အနာသဝါပိ အတ္ထိ၊ န ဧဝံ ရူပံ။ ယသ္မာ ပနဿ ရာသဋ္ဌေန ခန္ဓဘာဝေါ ယုဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ခန္ဓေသု ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ ရာသဋ္ဌေန စ သာသဝဋ္ဌေန စ ဥပါဒါနက္ခန္ဓဘာဝေါ ယုဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု ဝုတ္တံ။ ဝေဒနာဒယော ပန အနာသဝါဝ ခန္ဓေသု ဝုတ္တာ။ သာသဝါ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတိ စေတ္ထ ဥပါဒါနဂေါစရာ ခန္ဓာ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဣဓ ပန သဗ္ဗေပေတေ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ခန္ဓာတိ အဓိပ္ပေတာ။

၅၀၆။ အနူနာဓိကတောတိ ကသ္မာ ပန ဘဂဝတာ ပဉ္စေဝ ခန္ဓာ ဝုတ္တာ အနူနာ အနဓိကာတိ။ သဗ္ဗသင်္ခတသဘာဂေကသင်္ဂဟတော အတ္တတ္တနိယဂါဟဝတ္ထုဿ ဧတပရမတော အညေသဉ္စ တဒဝရောဓတော။ အနေကပ္ပဘေဒေသု ဟိ သင်္ခတဓမ္မေသု သဘာဂဝသေန သင်္ဂယှမာနေသု ရူပမ္ပိ ရူပသဘာဂေကသင်္ဂဟဝသေန ဧကော ခန္ဓော ဟောတိ။ ဝေဒနာ ဝေဒနာသဘာဂေကသင်္ဂဟဝသေန ဧကော ခန္ဓော ဟောတိ။ ဧသ နယော သညာဒီသု။ တသ္မာ သဗ္ဗသင်္ခတသဘာဂေကသင်္ဂဟတော ပဉ္စေဝ ဝုတ္တာ။ ဧတပရမဉ္စေတံ အတ္တတ္တနိယဂါဟဝတ္ထု ယဒိဒံ ရူပါဒယော ပဉ္စ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ရူပေ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သတိ ရူပံ ဥပါဒါယ ရူပံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ။ ဝေဒနာယ၊ သညာယ၊ သင်္ခါရေသု၊ ဝိညာဏေ သတိ ဝိညာဏံ ဥပါဒါယ ဝိညာဏံ အဘိနိဝိဿ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၂၀၇)။ တသ္မာ အတ္တတ္တနိယဂါဟဝတ္ထုဿ ဧတပရမတောပိ ပဉ္စေဝ ဝုတ္တာ။ ယေပိ စညေ သီလာဒယော ပဉ္စ ဓမ္မက္ခန္ဓာ ဝုတ္တာ၊ တေပိ သင်္ခါရက္ခန္ဓေ ပရိယာပန္နတ္တာ ဧတ္ထေဝ အဝရောဓံ ဂစ္ဆန္တိ။ တသ္မာ အညေသံ တဒဝရောဓတောပိ ပဉ္စေဝ ဝုတ္တာတိ ဧဝံ အနူနာဓိကတော ဝိနိစ္ဆယနယော ဝိညာတဗ္ဗော။

၅၀၇။ ဥပမာတောတိ ဧတ္ထ ဟိ ဂိလာနသာလုပမော ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဂိလာနုပမဿ ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓဿ ဝတ္ထုဒွါရာရမ္မဏဝသေန နိဝါသဋ္ဌာနတော။ ဂေလညုပမော ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ အာဗာဓကတ္တာ။ ဂေလညသမုဋ္ဌာနုပမော သညုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ကာမသညာဒိဝသေန ရာဂါဒိသမ္ပယုတ္တဝေဒနာသဗ္ဘာဝါ။ အသပ္ပာယသေဝနုပမော သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဝေဒနာဂေလညဿ နိဒါနတ္တာ။ ‘‘ဝေဒနံ ဝေဒနတ္ထာယ အဘိသင်္ခရောန္တီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၇၉) ဟိ ဝုတ္တံ။ တထာ ‘‘အကုသလဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ ကာယဝိညာဏံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ ဒုက္ခသဟဂတ’’န္တိ (ဓ။ သ။ ၅၅၆)။ ဂိလာနုပမော ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓော၊ ဝေဒနာဂေလညေန အပရိမုတ္တတ္တာ။ အပိစ စာရကကာရဏအပရာဓကာရဏကာရကအပရာဓိကုပမာ ဧတေ ဘာဇနဘောဇနဗျဉ္ဇနပရိဝေသကဘုဉ္ဇကူပမာ စာတိ ဧဝံ ဥပမာတော ဝိနိစ္ဆယနယော ဝိညာတဗ္ဗော။

၅၀၈။ ဒဋ္ဌဗ္ဗတော ဒွိဓာတိ သင်္ခေပတော ဝိတ္ထာရတော စာတိ ဧဝံ ဒွိဓာ ဒဋ္ဌဗ္ဗတောပေတ္ထ ဝိနိစ္ဆယနယော ဝိညာတဗ္ဗော။ သင်္ခေပတော ဟိ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ အာသီဝိသူပမေ (သံ။ နိ။ ၄။၂၃၈) ဝုတ္တနယေန ဥက္ခိတ္တာသိကပစ္စတ္ထိကတော၊ ဘာရသုတ္တဝသေန (သံ။ နိ။ ၃။၂၂) ဘာရတော၊ ခဇ္ဇနီယပရိယာယဝသေန (သံ။ နိ။ ၃။၇၉) ခါဒကတော၊ ယမကသုတ္တဝသေန (သံ။ နိ။ ၃။၈၅) အနိစ္စဒုက္ခာနတ္တသင်္ခတဝဓကတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဝိတ္ထာရတော ပနေတ္ထ ဖေဏပိဏ္ဍော ဝိယ ရူပံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ပရိမဒ္ဒနာသဟနတော။ ဥဒကပုဗ္ဗုဠံ ဝိယ ဝေဒနာ၊ မုဟုတ္တရမဏီယတော။ မရီစိကာ ဝိယ သညာ၊ ဝိပ္ပလမ္ဘနတော။ ကဒလိက္ခန္ဓော ဝိယ သင်္ခါရာ၊ အသာရကတော။ မာယာ ဝိယ ဝိညာဏံ၊ ဝဉ္စကတော။ ဝိသေသတော စ သုဠာရမ္ပိ အဇ္ဈတ္တိကံ ရူပံ အသုဘန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝေဒနာ တီဟိ ဒုက္ခတာဟိ အဝိနိမုတ္တတော ဒုက္ခာတိ။ သညာသင်္ခါရာ အဝိဓေယျတော အနတ္တာတိ။ ဝိညာဏံ ဥဒယဗ္ဗယဓမ္မတော အနိစ္စန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၅၀၉။ ဧဝံ ပဿန္တဿတ္ထသိဒ္ဓိတောတိ ဧဝဉ္စ သင်္ခေပဝိတ္ထာရဝသေန ဒွိဓာ ပဿတော ယာ အတ္ထသိဒ္ဓိ ဟောတိ၊ တတောပိ ဝိနိစ္ဆယနယော ဝိညာတဗ္ဗော။ သေယျထိဒံ – သင်္ခေပတော တာဝ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ ဥက္ခိတ္တာသိကပစ္စတ္ထိကာဒိဘာဝေန ပဿန္တော ခန္ဓေဟိ န ဝိဟညတိ။ ဝိတ္ထာရတော ပန ရူပါဒီနိ ဖေဏပိဏ္ဍာဒိသဒိသဘာဝေန ပဿန္တော န အသာရေသု သာရဒဿီ ဟောတိ။

ဝိသေသတော စ အဇ္ဈတ္တိကရူပံ အသုဘတော ပဿန္တော ကဗဠီကာရာဟာရံ ပရိဇာနာတိ၊ အသုဘေ သုဘန္တိ ဝိပလ္လာသံ ပဇဟတိ။ ကာမောဃံ ဥတ္တရတိ၊ ကာမယောဂေန ဝိသံယုဇ္ဇတိ၊ ကာမာသဝေန အနာသဝေါ ဟောတိ၊ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထံ ဘိန္ဒတိ၊ ကာမုပါဒါနံ န ဥပါဒိယတိ။

ဝေဒနံဒုက္ခတော ပဿန္တော ဖဿာဟာရံ ပရိဇာနာတိ၊ ဒုက္ခေ သုခန္တိ ဝိပလ္လာသံ ပဇဟတိ၊ ဘဝေါဃံ ဥတ္တရတိ၊ ဘဝယောဂေန ဝိသံယုဇ္ဇတိ၊ ဘဝါသဝေန အနာသဝေါ ဟောတိ၊ ဗျာပါဒကာယဂန္ထံ ဘိန္ဒတိ၊ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ န ဥပါဒိယတိ။

သညံ သင်္ခါရေ စ အနတ္တတော ပဿန္တော မနောသဉ္စေတနာဟာရံ ပရိဇာနာတိ၊ အနတ္တနိ အတ္တာတိ ဝိပလ္လာသံ ပဇဟတိ၊ ဒိဋ္ဌောဃံ ဥတ္တရတိ၊ ဒိဋ္ဌိယောဂေန ဝိသံယုဇ္ဇတိ၊ ဒိဋ္ဌာသဝေန အနာသဝေါ ဟောတိ။ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထံ ဘိန္ဒတိ၊ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ န ဥပါဒိယတိ။

ဝိညာဏံ အနိစ္စတော ပဿန္တော ဝိညာဏာဟာရံ ပရိဇာနာတိ၊ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ ဝိပလ္လာသံ ပဇဟတိ၊ အဝိဇ္ဇောဃံ ဥတ္တရတိ၊ အဝိဇ္ဇာယောဂေန ဝိသံယုဇ္ဇတိ၊ အဝိဇ္ဇာသဝေန အနာသဝေါ ဟောတိ၊ သီလဗ္ဗတပရာမာသကာယဂန္ထံ ဘိန္ဒတိ၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ န ဥပါဒိယတိ။

ဧဝံ မဟာနိသံသံ၊ ဝဓကာဒိဝသေန ဒဿနံ ယသ္မာ၊

တသ္မာ ခန္ဓေ ဓီရော၊ ဝဓကာဒိဝသေန ပဿေယျာတိ။

ဣတိ သာဓုဇနပါမောဇ္ဇတ္ထာယ ကတေ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ

ပညာဘာဝနာဓိကာရေ

ခန္ဓနိဒ္ဒေသော နာမ

စုဒ္ဒသမော ပရိစ္ဆေဒေါ။