📜

၁၇။ ပညာဘူမိနိဒ္ဒေသော

ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒကထာ

၅၇၀။ ဣဒါနိ ‘‘ခန္ဓာယတနဓာတုဣန္ဒြိယသစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါဒိဘေဒါ ဓမ္မာ ဘူမီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေသု ဣမိဿာ ပညာယ ဘူမိဘူတေသု ဓမ္မေသု ယသ္မာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါစေဝ၊ အာဒိသဒ္ဒေန သင်္ဂဟိတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ စ အဝသေသာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ တေသံ ဝဏ္ဏနာက္ကမော အနုပ္ပတ္တော။

တတ္ထ အဝိဇ္ဇာဒယော တာဝ ဓမ္မာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ? အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတဿ ကေဝလဿ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿ သမုဒယော ဟောတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁)။

ဇရာမရဏာဒယော ပန ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ –

‘‘ကတမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ? ဇရာမရဏံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနိစ္စံ သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မံ။ ဇာတိ၊ ဘိက္ခဝေ…ပေ… ဘဝေါ… ဥပါဒါနံ… တဏှာ… ဝေဒနာ… ဖဿော… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရာ… အဝိဇ္ဇာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနိစ္စာ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၂၀)။

၅၇၁။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ ပစ္စယဓမ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ဓမ္မာတိ တေဟိ တေဟိ ပစ္စယေဟိ နိဗ္ဗတ္တဓမ္မာ။ ကထမိဒံ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ စေ? ဘဂဝတော ဝစနေန။ ဘဂဝတာ ဟိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒပဋိစ္စသမုပ္ပန္နဓမ္မဒေသနာသုတ္တေ –

‘‘ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ? ဇာတိပစ္စယာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရာမရဏံ၊ ဥပ္ပာဒါ ဝါ တထာဂတာနံ အနုပ္ပာဒါ ဝါ တထာဂတာနံ ဌိတာဝ သာ ဓာတု ဓမ္မဋ္ဌိတတာ ဓမ္မနိယာမတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ တံ တထာဂတော အဘိသမ္ဗုဇ္ဈတိ အဘိသမေတိ၊ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိတွာ အဘိသမေတွာ အာစိက္ခတိ ဒေသေတိ ပညပေတိ ပဋ္ဌပေတိ ဝိဝရတိ ဝိဘဇတိ ဥတ္တာနီကရောတိ၊ ပဿထာတိ စာဟ။ ဇာတိပစ္စယာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရာမရဏံ။ ဘဝပစ္စယာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတိ…ပေ… အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ခါရာ ဥပ္ပာဒါ ဝါ တထာဂတာနံ…ပေ… ဥတ္တာနီကရောတိ ပဿထာတိ စာဟ။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ခါရာ။ ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ယာ တတြ တထတာ အဝိတထတာ အနညထတာ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၂၀)။

၅၇၂။ ဧဝံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ ဒေသေန္တေန တထတာဒီဟိ ဝေဝစနေဟိ ပစ္စယဓမ္မာဝ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ ဝုတ္တာ။ တသ္မာ ဇရာမရဏာဒီနံ ဓမ္မာနံ ပစ္စယလက္ခဏော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ၊ ဒုက္ခာနုဗန္ဓနရသော၊ ကုမ္မဂ္ဂပစ္စုပဋ္ဌာနောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သော ပနာယံ တေဟိ တေဟိ ပစ္စယေဟိ အနူနာဓိကေဟေဝ တဿ တဿ ဓမ္မဿ သမ္ဘဝတော တထတာတိ၊ သာမဂ္ဂိံ ဥပဂတေသု ပစ္စယေသု မုဟုတ္တမ္ပိ တတော နိဗ္ဗတ္တဓမ္မာနံ အသမ္ဘဝါဘာဝတော အဝိတထတာတိ၊ အညဓမ္မပစ္စယေဟိ အညဓမ္မာနုပ္ပတ္တိတော အနညထတာတိ၊ ယထာဝုတ္တာနံ ဧတေသံ ဇရာမရဏာဒီနံ ပစ္စယတော ဝါ ပစ္စယသမူဟတော ဝါ ဣဒပ္ပစ္စယတာတိ ဝုတ္တော။

၅၇၃။ တတြာယံ ဝစနတ္ထော၊ ဣမေသံ ပစ္စယာ ဣဒပ္ပစ္စယာ။ ဣဒပ္ပစ္စယာ ဧဝ ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ ဣဒပ္ပစ္စယာနံ ဝါ သမူဟော ဣဒပ္ပစ္စယတာ။ လက္ခဏံ ပနေတ္ထ သဒ္ဒသတ္ထတော ပရိယေသိတဗ္ဗံ။

၅၇၄။ ကေစိ ပန ပဋိစ္စ သမ္မာ စ တိတ္ထိယပရိကပ္ပိတပကတိပုရိသာဒိကာရဏနိရပေက္ခော ဥပ္ပာဒေါ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ ဧဝံ ဥပ္ပာဒမတ္တံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ ဝဒန္တိ ၊ တံ န ယုဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ? သုတ္တာဘာဝတော၊ သုတ္တဝိရောဓတော၊ ဂမ္ဘီရနယာသမ္ဘဝတော၊ သဒ္ဒဘေဒတော စ။ ‘‘ဥပ္ပာဒမတ္တံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ ဟိ သုတ္တံ နတ္ထိ။ တံ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ စ ဝဒန္တဿ ပဒေသဝိဟာရသုတ္တဝိရောဓော အာပဇ္ဇတိ။ ကထံ? ဘဂဝတော ဟိ ‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ အနုလောမပဋိလောမံ မနသာကာသီ’’တိ (မဟာဝ။ ၁) အာဒိဝစနတော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒမနသိကာရော ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓဝိဟာရော၊ ပဒေသဝိဟာရော စ တဿေကဒေသဝိဟာရော။ ယထာဟ ‘‘ယေန သွာဟံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝိဟာရေန ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓါ ဝိဟရာမိ၊ တဿ ပဒေသေန ဝိဟာသိ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၁)။ တတြ စ ပစ္စယာကာရဒဿနေန ဝိဟာသိ၊ န ဥပ္ပာဒမတ္တဒဿနေနာတိ။ ယထာဟ ‘‘သော ဧဝံ ပဇာနာမိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာပိ ဝေဒယိတံ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပပစ္စယာပိ ဝေဒယိတ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၁) သဗ္ဗံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဥပ္ပာဒမတ္တံ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ ဝဒန္တဿ ပဒေသဝိဟာရသုတ္တဝိရောဓော အာပဇ္ဇတိ။ တထာ ကစ္စာနသုတ္တဝိရောဓော။

ကစ္စာနသုတ္တေပိ ဟိ ‘‘လောကသမုဒယံ ခေါ၊ ကစ္စာန၊ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ယာ လောကေ နတ္ထိတာ၊ သာ န ဟောတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၅) အနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ လောကပစ္စယတော ‘‘လောကသမုဒယော’’တိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသမုဂ္ဃာတတ္ထံ ပကာသိတော၊ န ဥပ္ပာဒမတ္တံ။ န ဟိ ဥပ္ပာဒမတ္တဒဿနေန ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယာ သမုဂ္ဃာတော ဟောတိ။ ပစ္စယာနုပရမဒဿနေန ပန ဟောတိ။ ပစ္စယာနုပရမေ ဖလာနုပရမတောတိ။ ဧဝံ ဥပ္ပာဒမတ္တံ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ ဝဒန္တဿ ကစ္စာနသုတ္တဝိရောဓောပိ အာပဇ္ဇတိ။

ဂမ္ဘီရနယာသမ္ဘဝတောတိ ဝုတ္တံ ခေါ ပနေတံ ဘဂဝတာ ‘‘ဂမ္ဘီရော စာယံ၊ အာနန္ဒ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော စာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၉၅၊ သံ။ နိ။ ၂။၆၀)။ ဂမ္ဘီရတ္တဉ္စ နာမ စတုဗ္ဗိဓံ၊ တံ ပရတော ဝဏ္ဏယိဿာမ။ တံ ဥပ္ပာဒမတ္တေ နတ္ထိ။ စတုဗ္ဗိဓနယပဋိမဏ္ဍိတဉ္စေတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ ဝဏ္ဏယန္တိ၊ တမ္ပိ နယစတုက္ကံ ဥပ္ပာဒမတ္တေ နတ္ထီတိ ဂမ္ဘီရနယာသမ္ဘဝတောပိ န ဥပ္ပာဒမတ္တံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ။

၅၇၅။ သဒ္ဒဘေဒတောတိ ပဋိစ္စသဒ္ဒေါ စ ပနာယံ သမာနေ ကတ္တရိ ပုဗ္ဗကာလေ ပယုဇ္ဇမာနော အတ္ထသိဒ္ဓိကရော ဟောတိ။ သေယျထိဒံ၊ ‘‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၂။၄၃)။ ဣဓ ပန ဘာဝသာဓနေန ဥပ္ပာဒသဒ္ဒေန သဒ္ဓိံ ပယုဇ္ဇမာနော သမာနဿ ကတ္တု အဘာဝတော သဒ္ဒဘေဒံ ဂစ္ဆတိ၊ န စ ကိဉ္စိ အတ္ထံ သာဓေတီတိ သဒ္ဒဘေဒတောပိ န ဥပ္ပာဒမတ္တံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ။

တတ္ထ သိယာ – ‘‘ဟောတိ-သဒ္ဒေန သဒ္ဓိံ ယောဇယိဿာမ ‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဟောတီ’တိ’’၊ တံ န ယုတ္တံ။ ကသ္မာ? ယောဂါဘာဝတော စေဝ၊ ဥပ္ပာဒဿ စ ဥပ္ပာဒပတ္တိဒေါသတော။ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေသေဿာမိ။ ကတမော စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ…ပေ… အယံ ဝုစ္စတိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁)။ ဣမေသု ဟိ ပဒေသု ဧကေနပိ သဒ္ဓိံ ဟောတိ-သဒ္ဒေါ ယောဂံ န ဂစ္ဆတိ၊ န စ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ သစေ ဘဝေယျ၊ ဥပ္ပာဒဿာပိ ဥပ္ပာဒေါ ပါပုဏေယျာတိ။

၅၇၆။ ယေပိ မညန္တိ ‘‘ဣဒပ္ပစ္စယာနံ ဘာဝေါ ဣဒပ္ပစ္စယတာ၊ ဘာဝေါ စ နာမ ယော အာကာရော အဝိဇ္ဇာဒီနံ သင်္ခါရာဒိပါတုဘာဝေ ဟေတု၊ သော။ တသ္မိဉ္စ သင်္ခါရဝိကာရေ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသညာ’’တိ၊ တေသံ တံ န ယုဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ? အဝိဇ္ဇာဒီနံ ဟေတုဝစနတော။ ဘဂဝတာ ဟိ ‘‘တသ္မာတိဟ၊ အာနန္ဒ၊ ဧသေဝ ဟေတု၊ ဧတံ နိဒါနံ၊ ဧသ သမုဒယော၊ ဧသ ပစ္စယော ဇရာမရဏဿ ယဒိဒံ ဇာတိ…ပေ… သင်္ခါရာနံ၊ ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၉၈ အာဒယော) ဧဝံ အဝိဇ္ဇာဒယောဝ ဟေတူတိ ဝုတ္တာ၊ န တေသံ ဝိကာရော။ တသ္မာ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ ပစ္စယဓမ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ၊ တံ သမ္မာ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၅၇၇။ ယာ ပနေတ္ထ ‘‘ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ ဣမာယ ဗျဉ္ဇနစ္ဆာယာယ ဥပ္ပာဒေါယေဝါယံ ဝုတ္တောတိ သညာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သာ ဣမဿ ပဒဿ ဧဝမတ္ထံ ဂဟေတွာ ဝူပသမေတဗ္ဗာ။ ဘဂဝတာ ဟိ၊

ဒွေဓာ တတော ပဝတ္တေ၊ ဓမ္မသမူဟေ ယတော ဣဒံ ဝစနံ၊

တပ္ပစ္စယော တတောယံ၊ ဖလောပစာရေန ဣတိ ဝုတ္တော။

ယော ဟိ အယံ ပစ္စယတာယ ပဝတ္တော ဓမ္မသမူဟော၊ တတ္ထ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ ဣဒံ ဝစနံ ဒွိဓာ ဣစ္ဆန္တိ။ သော ဟိ ယသ္မာ ပတီယမာနော ဟိတာယ သုခါယ စ သံဝတ္တတိ၊ တသ္မာ ပစ္စေတုမရဟန္တိ နံ ပဏ္ဍိတာတိ ပဋိစ္စော။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော စ သဟ သမ္မာ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န ဧကေကတော၊ နာပိ အဟေတုတောတိ သမုပ္ပာဒေါ။ ဧဝံ ပဋိစ္စော စ သော သမုပ္ပာဒေါ စာတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ။ အပိစ သဟ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သမုပ္ပာဒေါ၊ ပစ္စယသာမဂ္ဂိံ ပန ပဋိစ္စ အပစ္စက္ခာယာတိ ဧဝမ္ပိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ။ တဿ စာယံ ဟေတုသမူဟော ပစ္စယောတိ တပ္ပစ္စယတ္တာ အယမ္ပိ၊ ယထာ လောကေ သေမှဿ ပစ္စယော ဂုဠော သေမှော ဂုဠောတိ ဝုစ္စတိ၊ ယထာ စ သာသနေ သုခပ္ပစ္စယော ဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပာဒေါ ‘‘သုခေါ ဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပာဒေါ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တထာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဣစ္စေဝ ဖလဝေါဟာရေန ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၅၇၈။ အထ ဝါ၊

ပဋိမုခမိတောတိ ဝုတ္တော၊ ဟေတုသမူဟော အယံ ပဋိစ္စောတိ၊

သဟိတေ ဥပ္ပာဒေတိ စ၊ ဣတိ ဝုတ္တော သော သမုပ္ပာဒေါ။

ယော ဟိ ဧသ သင်္ခါရာဒီနံ ပါတုဘာဝါယ အဝိဇ္ဇာဒိဧကေကဟေတုသီသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော ဟေတုသမူဟော၊ သော သာဓာရဏဖလနိပ္ဖာဒကဋ္ဌေန အဝေကလ္လဋ္ဌေန စ သာမဂ္ဂိအင်္ဂါနံ အညမညေန ပဋိမုခံ ဣတော ဂတောတိ ကတွာ ပဋိစ္စောတိ ဝုစ္စတိ။ သွာယံ သဟိတေယေဝ အညမညံ အဝိနိဗ္ဘောဂဝုတ္တိဓမ္မေ ဥပ္ပာဒေတီတိ သမုပ္ပာဒေါတိပိ ဝုတ္တော။ ဧဝမ္ပိ ပဋိစ္စော စ သော သမုပ္ပာဒေါ စာတိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ။

၅၇၉။ အပရော နယော –

ပစ္စယတာ အညောညံ၊ ပဋိစ္စ ယသ္မာ သမံ သဟ စ ဓမ္မေ၊

အယမုပ္ပာဒေတိ တတောပိ၊ ဧဝမိဓ ဘာသိတာ မုနိနာ။

အဝိဇ္ဇာဒိသီသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌပစ္စယေသု ဟိ ယေ ပစ္စယာ ယံ သင်္ခါရာဒိကံ ဓမ္မံ ဥပ္ပာဒေန္တိ၊ န တေ အညမညံ အပဋိစ္စ အညမညဝေကလ္လေ သတိ ဥပ္ပာဒေတုံ သမတ္ထာတိ။ တသ္မာ ပဋိစ္စ သမံ သဟ စ န ဧကေကဒေသံ၊ နာပိ ပုဗ္ဗာပရဘာဝေန အယံ ပစ္စယတာ ဓမ္မေ ဥပ္ပာဒေတီတိ အတ္ထာနုသာရဝေါဟာရကုသလေန မုနိနာ ဧဝမိဓ ဘာသိတာ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတွေဝ ဘာသိတာတိ အတ္ထော။

၅၈၀။ ဧဝံ ဘာသမာနေန စ၊

ပုရိမေန သဿတာဒီန၊ မဘာဝေါ ပစ္ဆိမေန စ ပဒေန၊

ဥစ္ဆေဒါဒိဝိဃာတော၊ ဒွယေန ပရိဒီပိတော ဉာယော။

ပုရိမေနာတိ ပစ္စယသာမဂ္ဂိပရိဒီပကေန ပဋိစ္စပဒေန ပဝတ္တိဓမ္မာနံ ပစ္စယသာမဂ္ဂိယံ အာယတ္တဝုတ္တိတ္တာ သဿတာဟေတုဝိသမဟေတုဝသဝတ္တိဝါဒပ္ပဘေဒါနံ သဿတာဒီနံ အဘာဝေါ ပရိဒီပိတော ဟောတိ? ကိံ ဟိ သဿတာနံ၊ အဟေတုအာဒိဝသေန ဝါ ပဝတ္တာနံ ပစ္စယသာမဂ္ဂိယာတိ? ပစ္ဆိမေန စ ပဒေနာတိ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒပရိဒီပကေန သမုပ္ပာဒပဒေန ပစ္စယသာမဂ္ဂိယံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပတ္တိတော ဝိဟတာ ဥစ္ဆေဒနတ္ထိကအကိရိယဝါဒါတိ ဥစ္ဆေဒါဒိဝိဃာတော ပရိဒီပိတော ဟောတိ။ ပုရိမပုရိမပစ္စယဝသေန ဟိ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနေသု ဓမ္မေသု ကုတော ဥစ္ဆေဒေါ၊ နတ္ထိကာကိရိယဝါဒါ စာတိ။ ဒွယေနာတိ သကလေန ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝစနေန တဿာ တဿာ ပစ္စယသာမဂ္ဂိယာ သန္တတိံ အဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ သမ္ဘဝတော မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ၊ ‘‘သော ကရောတိ သော ပဋိသံဝေဒေတိ၊ အညော ကရောတိ အညော ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိ ဝါဒပ္ပဟာနံ၊ ဇနပဒနိရုတ္တိယာ အနဘိနိဝေသော၊ သမညာယ အနတိဓာဝနန္တိ အယံ ဉာယော ပရိဒီပိတော ဟောတီတိ အယံ တာဝ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ ဝစနမတ္တဿ အတ္ထော။

၅၈၁။ ယာ ပနာယံ ဘဂဝတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ ဒေသေန္တေန ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိအာဒိနာ နယေန နိက္ခိတ္တာ တန္တိ၊ တဿာ အတ္ထသံဝဏ္ဏနံ ကရောန္တေန ဝိဘဇ္ဇဝါဒိမဏ္ဍလံ ဩတရိတွာ အာစရိယေ အနဗ္ဘာစိက္ခန္တေန သကသမယံ အဝေါက္ကမန္တေန ပရသမယံ အနာယူဟန္တေန သုတ္တံ အပ္ပဋိဗာဟန္တေန ဝိနယံ အနုလောမေန္တေန မဟာပဒေသေ ဩလောကေန္တေန ဓမ္မံ ဒီပေန္တေန အတ္ထံ သင်္ဂါဟေန္တေန တမေဝတ္ထံ ပုနရာဝတ္တေတွာ အပရေဟိပိ ပရိယာယန္တရေဟိ နိဒ္ဒိသန္တေန စ ယသ္မာ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ ကာတဗ္ဗာ ဟောတိ၊ ပကတိယာပိ စ ဒုက္ကရာဝ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ။ ယထာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘သစ္စံ သတ္တော ပဋိသန္ဓိ၊ ပစ္စယာကာရမေဝ စ၊

ဒုဒ္ဒသာ စတုရော ဓမ္မာ၊ ဒေသေတုံ စ သုဒုက္ကရာ’’တိ။

တသ္မာ အညတြ အာဂမာဓိဂမပ္ပတ္တေဟိ န သုကရာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿတ္ထဝဏ္ဏနာတိ ပရိတုလယိတွာ၊

ဝတ္တုကာမော အဟံ အဇ္ဇ၊ ပစ္စယာကာရဝဏ္ဏနံ၊

ပတိဋ္ဌံ နာဓိဂစ္ဆာမိ၊ အဇ္ဈောဂါဠှောဝ သာဂရံ။

သာသနံ ပနိဒံ နာနာ၊ ဒေသနာနယမဏ္ဍိတံ၊

ပုဗ္ဗာစရိယမဂ္ဂေါ စ၊ အဗ္ဗောစ္ဆိန္နော ပဝတ္တတိ။

ယသ္မာ တသ္မာ တဒုဘယံ၊ သန္နိဿာယတ္ထဝဏ္ဏနံ၊

အာရဘိဿာမိ ဧတဿ၊ တံ သုဏာထ သမာဟိတာ။

ဝုတ္တဉှေတံ ပုဗ္ဗာစရိယေဟိ –

‘‘ယော ကောစိ မံ အဋ္ဌိကတွာ သုဏေယျ၊

လဘေထ ပုဗ္ဗာပရိယံ ဝိသေသံ၊

လဒ္ဓါန ပုဗ္ဗာပရိယံ ဝိသေသံ၊

အဒဿနံ မစ္စုရာဇဿ ဂစ္ဆေ’’တိ။

၅၈၂။ ဣတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိအာဒီသု ဟိ အာဒိတောယေဝ တာဝ၊

ဒေသနာဘေဒတော အတ္ထ၊ လက္ခဏေကဝိဓာဒိတော။ အင်္ဂါနဉ္စ ဝဝတ္ထာနာ၊ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ဒေသနာဘေဒတောတိ ဘဂဝတော ဟိ ဝလ္လိဟာရကာနံ စတုန္နံ ပုရိသာနံ ဝလ္လိဂဟဏံ ဝိယ အာဒိတော ဝါ မဇ္ဈတော ဝါ ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိယောသာနံ၊ တထာ ပရိယောသာနတော ဝါ မဇ္ဈတော ဝါ ပဋ္ဌာယ ယာဝ အာဒီတိ စတုဗ္ဗိဓာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဒေသနာ။

ယထာ ဟိ ဝလ္လိဟာရကေသု စတူသု ပုရိသေသု ဧကော ဝလ္လိယာ မူလမေဝ ပဌမံ ပဿတိ၊ သော တံ မူလေ ဆေတွာ သဗ္ဗံ အာကဍ္ဎိတွာ အာဒါယ ကမ္မေ ဥပနေတိ၊ ဧဝံ ဘဂဝါ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ…ပေ… ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၀၂၊ သံ။ နိ။ ၂။၂) အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိယောသာနာပိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ ဒေသေတိ။

ယထာ ပန တေသု ပုရိသေသု ဧကော ဝလ္လိယာ မဇ္ဈံ ပဌမံ ပဿတိ၊ သော မဇ္ဈေ ဆိန္ဒိတွာ ဥပရိဘာဂညေဝ အာကဍ္ဎိတွာ အာဒါယ ကမ္မေ ဥပနေတိ၊ ဧဝံ ဘဂဝါ ‘‘တဿ တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတော အဘိဝဒတော အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နန္ဒီ။ ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ၊ တဒုပါဒါနံ။ တဿုပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ၊ ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၀၉၊ သံ။ နိ။ ၃။၅) မဇ္ဈတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိယောသာနာပိ ဒေသေတိ။

ယထာ စ တေသု ပုရိသေသု ဧကော ဝလ္လိယာ အဂ္ဂံ ပဌမံ ပဿတိ၊ သော အဂ္ဂေ ဂဟေတွာ အဂ္ဂါနုသာရေန ယာဝ မူလာ သဗ္ဗံ အာဒါယ ကမ္မေ ဥပနေတိ၊ ဧဝံ ဘဂဝါ ‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ ဇာတိပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရာမရဏံ နော ဝါ ကထံ ဝေါ ဧတ္ထ ဟောတီတိ? ဇာတိပစ္စယာ၊ ဘန္တေ၊ ဇရာမရဏံ။ ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ။ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ…ပေ… အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တံ၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ နု ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သင်္ခါရာ နော ဝါ ကထံ ဝေါ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၀၃) ပရိယောသာနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အာဒိတောပိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ ဒေသေတိ။

ယထာ ပနေတေသု ပုရိသေသု ဧကော ဝလ္လိယာ မဇ္ဈမေဝ ပဌမံ ပဿတိ၊ သော မဇ္ဈေ ဆိန္ဒိတွာ ဟေဋ္ဌာ ဩတရန္တော ယာဝ မူလာ အာဒါယ ကမ္မေ ဥပနေတိ၊ ဧဝံ ဘဂဝါ ‘‘ဣမေ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ စတ္တာရော အာဟာရာ ကိန္နိဒါနာ၊ ကိံသမုဒယာ၊ ကိံဇာတိကာ၊ ကိံပဘဝါ? ဣမေ စတ္တာရော အာဟာရာ တဏှာနိဒါနာ၊ တဏှာသမုဒယာ၊ တဏှာဇာတိကာ၊ တဏှာပဘဝါ။ တဏှာ ကိန္နိဒါနာ… ဝေဒနာ… ဖဿော… သဠာယတနံ… နာမရူပံ… ဝိညာဏံ… သင်္ခါရာ ကိန္နိဒါနာ…ပေ… သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာနိဒါနာ…ပေ… အဝိဇ္ဇာပဘဝါ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၁) မဇ္ဈတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အာဒိတော ဒေသေတိ။

၅၈၃။ ကသ္မာ ပနေဝံ ဒေသေတီတိ? ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿ သမန္တဘဒ္ဒကတ္တာ သယဉ္စ ဒေသနာဝိလာသပ္ပတ္တတ္တာ။ သမန္တဘဒ္ဒကော ဟိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ၊ တတော တတော ဉာယပဋိဝေဓာယ သံဝတ္တတိယေဝ ။ ဒေသနာဝိလာသပ္ပတ္တော စ ဘဂဝါ စတုဝေသာရဇ္ဇပဋိသမ္ဘိဒါယောဂေန စတုဗ္ဗိဓဂမ္ဘီရဘာဝပ္ပတ္တိယာ စ။ သော ဒေသနာဝိလာသပ္ပတ္တတ္တာ နာနာနယေဟေဝ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။

ဝိသေသတော ပနဿ ယာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အနုလောမဒေသနာ၊ သာ ပဝတ္တိကာရဏဝိဘာဂသံမူဠှံ ဝေနေယျဇနံ သမနုပဿတော ယထာသကေဟိ ကာရဏေဟိ ပဝတ္တိသန္ဒဿနတ္ထံ ဥပ္ပတ္တိက္ကမသန္ဒဿနတ္ထဉ္စ ပဝတ္တာတိ ဝိညာတဗ္ဗာ။ ယာ ပရိယောသာနတော ပဋ္ဌာယ ပဋိလောမဒေသနာ၊ သာ ‘‘ကိစ္ဆံ ဝတာယံ လောကော အာပန္နော ဇာယတိ စ ဇီယတိ စ မီယတိ စ စဝတိ စ ဥပပဇ္ဇတိ စာ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၂။၅၇၊ သံ။ နိ။ ၂။၄) နယေန ကိစ္ဆာပန္နံ လောကံ အနုဝိလောကယတော ပုဗ္ဗဘာဂပဋိဝေဓာနုသာရေန တဿ တဿ ဇရာမရဏာဒိကဿ ဒုက္ခဿ အတ္တနာ အဓိဂတကာရဏသန္ဒဿနတ္ထံ။ ယာ မဇ္ဈတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အာဒိ ပဝတ္တာ၊ သာ အာဟာရနိဒါနဝဝတ္ထာပနာနုသာရေန ယာဝ အတီတံ အဒ္ဓါနံ အတိဟရိတွာ ပုန အတီတဒ္ဓတော ပဘုတိ ဟေတုဖလပဋိပါဋိသန္ဒဿနတ္ထံ။ ယာ ပန မဇ္ဈတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိယောသာနံ ပဝတ္တာ၊ သာ ပစ္စုပ္ပန္နေ အဒ္ဓါနေ အနာဂတဒ္ဓဟေတုသမုဋ္ဌာနတော ပဘုတိ အနာဂတဒ္ဓသန္ဒဿနတ္ထံ။ တာသု ယာ ပဝတ္တိကာရဏသမ္မူဠှဿ ဝေနေယျဇနဿ ယထာသကေဟိ ကာရဏေဟိ ပဝတ္တိသန္ဒဿနတ္ထံ ဥပ္ပတ္တိက္ကမသန္ဒဿနတ္ထဉ္စ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အနုလောမဒေသနာ ဝုတ္တာ၊ သာ ဣဓ နိက္ခိတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၅၈၄။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ အဝိဇ္ဇာ အာဒိတော ဝုတ္တာ၊ ကိံ ပကတိဝါဒီနံ ပကတိ ဝိယ အဝိဇ္ဇာပိ အကာရဏံ မူလကာရဏံ လောကဿာတိ? န အကာရဏံ။ ‘‘အာသဝသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၀၃) ဟိ အဝိဇ္ဇာယ ကာရဏံ ဝုတ္တံ။ အတ္ထိ ပန ပရိယာယော ယေန မူလကာရဏံ သိယာ၊ ကော ပန သောတိ? ဝဋ္ဋကထာယ သီသဘာဝေါ။

ဘဂဝါ ဟိ ဝဋ္ဋကထံ ကထေန္တော ဒွေ ဓမ္မေ သီသံ ကတွာ ကထေတိ၊ အဝိဇ္ဇံ ဝါ။ ယထာဟ – ‘‘ပုရိမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာယ ‘ဣတော ပုဗ္ဗေ အဝိဇ္ဇာ နာဟောသိ၊ အထ ပစ္ဆာ သမဘဝီ’တိ၊ ဧဝဉ္စေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝုစ္စတိ၊ အထ စ ပန ပညာယတိ ဣဒပ္ပစ္စယာ အဝိဇ္ဇာ’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၆၁)။ ဘဝတဏှံ ဝါ။ ယထာဟ – ‘‘ပုရိမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ကောဋိ န ပညာယတိ ဘဝတဏှာယ ‘ဣတော ပုဗ္ဗေ ဘဝတဏှာ နာဟောသိ၊ အထ ပစ္ဆာ သမဘဝီ’တိ၊ ဧဝဉ္စေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဝုစ္စတိ၊ အထ စ ပန ပညာယတိ ဣဒပ္ပစ္စယာ ဘဝတဏှာ’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၆၂)။

၅၈၅။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ ဝဋ္ဋကထံ ကထေန္တော ဣမေ ဒွေ ဓမ္မေ သီသံ ကတွာ ကထေတီတိ? သုဂတိဒုဂ္ဂတိဂါမိနော ကမ္မဿ ဝိသေသဟေတုဘူတတ္တာ။ ဒုဂ္ဂတိဂါမိနော ဟိ ကမ္မဿ ဝိသေသဟေတု အဝိဇ္ဇာ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အဝိဇ္ဇာဘိဘူတော ပုထုဇ္ဇနော အဂ္ဂိသန္တာပလဂုဠာဘိဃာတပရိဿမာဘိဘူတာ ဝဇ္ဈဂါဝီ တာယ ပရိဿမာတုရတာယ နိရဿာဒမ္ပိ အတ္တနော အနတ္ထာဝဟမ္ပိ စ ဥဏှောဒကပါနံ ဝိယ ကိလေသသန္တာပတော နိရဿာဒမ္ပိ ဒုဂ္ဂတိနိပါတနတော စ အတ္တနော အနတ္ထာဝဟမ္ပိ ပါဏာတိပါတာဒိံ အနေကပ္ပကာရံ ဒုဂ္ဂတိဂါမိကမ္မံ အာရဘတိ။ သုဂတိဂါမိနော ပန ကမ္မဿ ဝိသေသဟေတု ဘဝတဏှာ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဘဝတဏှာဘိဘူတော ပုထုဇ္ဇနော သာ ဝုတ္တပ္ပကာရာ ဂါဝီ သီတူဒကတဏှာယ သအဿာဒံ အတ္တနော ပရိဿမဝိနောဒနဉ္စ သီတူဒကပါနံ ဝိယ ကိလေသသန္တာပဝိရဟတော သအဿာဒံ သုဂတိသမ္ပာပနေန အတ္တနော ဒုဂ္ဂတိဒုက္ခပရိဿမဝိနောဒနဉ္စ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိအာဒိံ အနေကပ္ပကာရံ သုဂတိဂါမိကမ္မံ အာရဘတိ။

၅၈၆။ ဧတေသု ပန ဝဋ္ဋကထာယ သီသဘူတေသု ဓမ္မေသု ကတ္ထစိ ဘဂဝါ ဧကဓမ္မမူလိကံ ဒေသနံ ဒေသေတိ။ သေယျထိဒံ၊ ‘‘ဣတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဇ္ဇူပနိသာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရူပနိသံ ဝိညာဏ’’န္တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၂။၂၃)။ တထာ ‘‘ဥပါဒါနိယေသု၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’န္တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၂။၅၂)။ ကတ္ထစိ ဥဘယမူလိကမ္ပိ။ သေယျထိဒံ၊ ‘‘အဝိဇ္ဇာနီဝရဏဿ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလဿ တဏှာယ သမ္ပယုတ္တဿ ဧဝမယံ ကာယော သမုဒါဂတော။ ဣတိ အယဉ္စေဝ ကာယော ဗဟိဒ္ဓါ စ နာမရူပံ ဣတ္ထေတံ ဒွယံ။ ဒွယံ ပဋိစ္စ ဖဿော သဠေဝါယတနာနိ၊ ယေဟိ ဖုဋ္ဌော ဗာလော သုခဒုက္ခံ ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၉)။ တာသု ဒေသနာသု ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ အယမိဓ အဝိဇ္ဇာဝသေန ဧကဓမ္မမူလိကာ ဒေသနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝံ တာဝေတ္ထ ဒေသနာဘေဒတော ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

၅၈၇။ အတ္ထတောတိ အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပဒါနံ အတ္ထတော။ သေယျထိဒံ၊ ပူရေတုံ အယုတ္တဋ္ဌေန ကာယဒုစ္စရိတာဒိ အဝိန္ဒိယံ နာမ၊ အလဒ္ဓဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ တံ အဝိန္ဒိယံ ဝိန္ဒတီတိ အဝိဇ္ဇာ။ တဗ္ဗိပရီတတော ကာယသုစရိတာဒိ ဝိန္ဒိယံ နာမ၊ တံ ဝိန္ဒိယံ န ဝိန္ဒတီတိ အဝိဇ္ဇာ။ ခန္ဓာနံ ရာသဋ္ဌံ၊ အာယတနာနံ အာယတနဋ္ဌံ၊ ဓာတူနံ သုညဋ္ဌံ၊ ဣန္ဒြိယာနံ အဓိပတိယဋ္ဌံ၊ သစ္စာနံ တထဋ္ဌံ အဝိဒိတံ ကရောတီတိပိ အဝိဇ္ဇာ။ ဒုက္ခာဒီနံ ပီဠနာဒိဝသေန ဝုတ္တံ စတုဗ္ဗိဓံ အတ္ထံ အဝိဒိတံ ကရောတီတိပိ အဝိဇ္ဇာ။ အန္တဝိရဟိတေ သံသာရေ သဗ္ဗယောနိဂတိဘဝဝိညာဏဋ္ဌိတိသတ္တာဝါသေသု သတ္တေ ဇဝါပေတီတိ အဝိဇ္ဇာ။ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနေသု ဣတ္ထိပုရိသာဒီသု ဇဝတိ၊ ဝိဇ္ဇမာနေသုပိ ခန္ဓာဒီသု န ဇဝတီတိ အဝိဇ္ဇာ။ အပိစ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ ဝတ္ထာရမ္မဏာနံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဆာဒနတောပိ အဝိဇ္ဇာ။

ယံ ပဋိစ္စ ဖလမေတိ၊ သော ပစ္စယော။ ပဋိစ္စာတိ န ဝိနာ အပစ္စက္ခတွာတိ အတ္ထော။ ဧတီတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စေဝ ပဝတ္တတိ စာတိ အတ္ထော။ အပိစ ဥပကာရကဋ္ဌော ပစ္စယဋ္ဌော။ အဝိဇ္ဇာ စ သာ ပစ္စယော စာတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယော။ တသ္မာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ။

သင်္ခတမဘိသင်္ခရောန္တီတိ သင်္ခါရာ။ အပိစ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရသဒ္ဒေန အာဂတသင်္ခါရာတိ ဒုဝိဓာ သင်္ခါရာ။ တတ္ထ ပုညာပုညာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရာ တယော၊ ကာယဝစီစိတ္တသင်္ခါရာ တယောတိ ဣမေ ဆ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ။ တေ သဗ္ဗေပိ လောကိယကုသလာကုသလစေတနာမတ္တမေဝ ဟောန္တိ။

သင်္ခတသင်္ခါရော၊ အဘိသင်္ခတသင်္ခါရော၊ အဘိသင်္ခရဏကသင်္ခါရော၊ ပယောဂါဘိသင်္ခါရောတိ ဣမေ ပန စတ္တာရော သင်္ခါရ-သဒ္ဒေန အာဂတသင်္ခါရာ။ တတ္ထ ‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၂၁၊ ၂၇၂၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၈၆) ဝုတ္တာ သဗ္ဗေပိ သပ္ပစ္စယာ ဓမ္မာ သင်္ခတသင်္ခါရာ နာမ။ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာ တေဘူမကာ ရူပါရူပဓမ္မာ အဘိသင်္ခတသင်္ခါရာတိ အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တာ၊ တေပိ ‘‘အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၂၁၊ ၂၇၂၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၈၆) ဧတ္ထေဝ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဝိသုံ ပန နေသံ အာဂတဋ္ဌာနံ န ပညာယတိ။ တေဘူမိကကုသလာကုသလစေတနာ ပန အဘိသင်္ခရဏကသင်္ခါရောတိ ဝုစ္စတိ၊ တဿ ‘‘အဝိဇ္ဇာဂတောယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပုညဉ္စေဝ သင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတီ’’တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၂။၅၁) အာဂတဋ္ဌာနံ ပညာယတိ။ ကာယိကစေတသိကံ ပန ဝီရိယံ ပယောဂါဘိသင်္ခါရောတိ ဝုစ္စတိ၊ သော ‘‘ယာဝတိကာ အဘိသင်္ခါရဿ ဂတိ၊ တာဝတိကာ ဂန္တွာ အက္ခာဟတံ မညေ အဋ္ဌာသီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၃။၁၅) အာဂတော။

န ကေဝလဉ္စ ဧတေယေဝ၊ အညေပိ ‘‘သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပဇ္ဇန္တဿ ခေါ၊ အာဝုသော ဝိသာခ၊ ဘိက္ခုနော ပဌမံ နိရုဇ္ဈတိ ဝစီသင်္ခါရော၊ တတော ကာယသင်္ခါရော၊ တတော စိတ္တသင်္ခါရော’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၄၆၄) နယေန သင်္ခါရ-သဒ္ဒေန အာဂတာ အနေကေ သင်္ခါရာ။ တေသု နတ္ထိ သော သင်္ခါရော၊ ယော သင်္ခတသင်္ခါရေဟိ သင်္ဂဟံ န ဂစ္ဆေယျ၊ ဣတော ပရံ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိအာဒီသု ဝုတ္တံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အဝုတ္တေ ပန ဝိဇာနာတီတိ ဝိညာဏံ။ နမတီတိ နာမံ။ ရုပ္ပတီတိ ရူပံ။ အာယေ တနောတိ အာယတဉ္စ နယတီတိ အာယတနံ။ ဖုသတီတိ ဖဿော။ ဝေဒယတီတိ ဝေဒနာ။ ပရိတဿတီတိ တဏှာ။ ဥပါဒိယတီတိ ဥပါဒါနံ။ ဘဝတိ ဘာဝယတိ စာတိ ဘဝေါ။ ဇနနံ ဇာတိ။ ဇိရဏံ ဇရာ။ မရန္တိ ဧတေနာတိ မရဏံ။ သောစနံ သောကော။ ပရိဒေဝနံ ပရိဒေဝေါ။ ဒုက္ခယတီတိ ဒုက္ခံ။ ဥပ္ပာဒဋ္ဌိတိဝသေန ဝါ ဒွိဓာ ခဏတီတိပိ ဒုက္ခံ။ ဒုမ္မနဘာဝေါ ဒေါမနဿံ။ ဘုသော အာယာသော ဥပါယာသော။

သမ္ဘဝန္တီတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တန္တိ။ န ကေဝလဉ္စ သောကာဒီဟေဝ၊ အထ ခေါ သဗ္ဗပဒေဟိ သမ္ဘဝန္တိ-သဒ္ဒဿ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဣတရထာ ဟိ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ဝုတ္တေ ကိံ ကရောန္တီတိ န ပညာယေယျ၊ သမ္ဘဝန္တီတိ ပန ယောဇနာယ သတိ အဝိဇ္ဇာ စ သာ ပစ္စယော စာတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယော။ တသ္မာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ သမ္ဘဝန္တီတိ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဝဝတ္ထာနံ ကတံ ဟောတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

ဧဝန္တိ နိဒ္ဒိဋ္ဌနယနိဒဿနံ။ တေန အဝိဇ္ဇာဒီဟေဝ ကာရဏေဟိ၊ န ဣဿရနိမ္မာနာဒီဟီတိ ဒဿေတိ။ ဧတဿာတိ ယထာဝုတ္တဿ။ ကေဝလဿာတိ အသမ္မိဿဿ၊ သကလဿ ဝါ။ ဒုက္ခက္ခန္ဓဿာတိ ဒုက္ခသမူဟဿ၊ န သတ္တဿ၊ န သုခသုဘာဒီနံ။ သမုဒယောတိ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဟောတီတိ သမ္ဘဝတိ။ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထတော ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

၅၈၈။ လက္ခဏာဒိတောတိ အဝိဇ္ဇာဒီနံ လက္ခဏာဒိတော။ သေယျထိဒံ – အညာဏလက္ခဏာ အဝိဇ္ဇာ၊ သမ္မောဟနရသာ၊ ဆာဒနပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ အာသဝပဒဋ္ဌာနာ။ အဘိသင်္ခရဏလက္ခဏာ သင်္ခါရာ၊ အာယူဟနရသာ၊ စေတနာပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ အဝိဇ္ဇာပဒဋ္ဌာနာ။ ဝိဇာနနလက္ခဏံ ဝိညာဏံ၊ ပုဗ္ဗင်္ဂမရသံ၊ ပဋိသန္ဓိပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ သင်္ခါရပဒဋ္ဌာနံ၊ ဝတ္ထာရမ္မဏပဒဋ္ဌာနံ ဝါ။ နမနလက္ခဏံ နာမံ၊ သမ္ပယောဂရသံ၊ အဝိနိဗ္ဘောဂပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ဝိညာဏပဒဋ္ဌာနံ။ ရုပ္ပနလက္ခဏံ ရူပံ၊ ဝိကိရဏရသံ၊ အဗျာကတပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ ဝိညာဏပဒဋ္ဌာနံ။ အာယတနလက္ခဏံ သဠာယတနံ၊ ဒဿနာဒိရသံ၊ ဝတ္ထုဒွါရဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ နာမရူပပဒဋ္ဌာနံ။ ဖုသနလက္ခဏော ဖဿော၊ သင်္ဃဋ္ဋနရသော၊ သင်္ဂတိပစ္စုပဋ္ဌာနော၊ သဠာယတနပဒဋ္ဌာနော။ အနုဘဝနလက္ခဏာ ဝေဒနာ၊ ဝိသယရသသမ္ဘောဂရသာ၊ သုခဒုက္ခပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ဖဿပဒဋ္ဌာနာ။ ဟေတုလက္ခဏာ တဏှာ၊ အဘိနန္ဒနရသာ၊ အတိတ္တဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ၊ ဝေဒနာပဒဋ္ဌာနာ။ ဂဟဏလက္ခဏံ ဥပါဒါနံ၊ အမုဉ္စနရသံ၊ တဏှာဒဠှတ္တဒိဋ္ဌိပစ္စုပဋ္ဌာနံ၊ တဏှာပဒဋ္ဌာနံ။ ကမ္မကမ္မဖလလက္ခဏော ဘဝေါ၊ ဘာဝနဘဝနရသော၊ ကုသလာကုသလာဗျာကတပစ္စုပဋ္ဌာနော ၊ ဥပါဒါနပဒဋ္ဌာနော။ ဇာတိအာဒီနံ လက္ခဏာဒီနိ သစ္စနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဧဝမေတ္ထ လက္ခဏာဒိတောပိ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

၅၈၉။ ဧကဝိဓာဒိတောတိ ဧတ္ထ အဝိဇ္ဇာ အညာဏာဒဿနမောဟာဒိဘာဝတော ဧကဝိဓာ။ အပ္ပဋိပတ္တိမိစ္ဆာပဋိပတ္တိတော ဒုဝိဓာ။ တထာ သသင်္ခါရာသင်္ခါရတော။ ဝေဒနတ္တယသမ္ပယောဂတော တိဝိဓာ။ စတုသစ္စပဋိဝေဓတော စတုဗ္ဗိဓာ။ ဂတိပဉ္စကာဒီနဝစ္ဆာဒနတော ပဉ္စဝိဓာ။ ဒွါရာရမ္မဏတော ပန သဗ္ဗေသုပိ အရူပဓမ္မေသု ဆဗ္ဗိဓတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သင်္ခါရာ သာသဝဝိပါကဓမ္မဓမ္မာဒိဘာဝတော ဧကဝိဓာ။ ကုသလာကုသလတော ဒုဝိဓာ။ တထာ ပရိတ္တမဟဂ္ဂတဟီနမဇ္ဈိမမိစ္ဆတ္တနိယတာနိယတတော။ တိဝိဓာ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒိဘာဝတော။ စတုဗ္ဗိဓာ စတုယောနိသံဝတ္တနတော။ ပဉ္စဝိဓာ ပဉ္စဂတိဂါမိတော။

ဝိညာဏံ လောကိယဝိပါကာဒိဘာဝတော ဧကဝိဓံ။ သဟေတုကာဟေတုကာဒိတော ဒုဝိဓံ။ ဘဝတ္တယပရိယာပန္နတော၊ ဝေဒနတ္တယသမ္ပယောဂတော၊ အဟေတုကဒွိဟေတုကတိဟေတုကတော စ တိဝိဓံ။ ယောနိဂတိဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ၊ ပဉ္စဝိဓဉ္စ။

နာမရူပံ ဝိညာဏသန္နိဿယတော ကမ္မပစ္စယတော စ ဧကဝိဓံ။ သာရမ္မဏနာရမ္မဏတော ဒုဝိဓံ။ အတီတာဒိတော တိဝိဓံ။ ယောနိဂတိဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ၊ ပဉ္စဝိဓဉ္စ။

သဠာယတနံ သဉ္ဇာတိသမောသရဏဋ္ဌာနတော ဧကဝိဓံ။ ဘူတပ္ပသာဒဝိညာဏာဒိတော ဒုဝိဓံ။ သမ္ပတ္တာသမ္ပတ္တနောဘယဂေါစရတော တိဝိဓံ။ ယောနိဂတိပရိယာပန္နတော စတုဗ္ဗိဓံ ပဉ္စဝိဓဉ္စာတိ ဣမိနာ နယေန ဖဿာဒီနမ္ပိ ဧကဝိဓာဒိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဧဝမေတ္ထ ဧကဝိဓာဒိတောပိ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

၅၉၀။ အင်္ဂါနဉ္စ ဝဝတ္ထာနာတိ သောကာဒယော စေတ္ထ ဘဝစက္ကဿ အဝိစ္ဆေဒဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တာ။ ဇရာမရဏဗ္ဘာဟတဿ ဟိ ဗာလဿ တေ သမ္ဘဝန္တိ။ ယထာဟ – ‘‘အဿုတဝါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပုထုဇ္ဇနော သာရီရိကာယ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ ဖုဋ္ဌော သမာနော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟမာပဇ္ဇတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၂၅၂)။ ယာဝ စ တေသံ ပဝတ္တိ၊ တာဝ အဝိဇ္ဇာယာတိ ပုနပိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ သမ္ဗန္ဓမေဝ ဟောတိ ဘဝစက္ကံ။ တသ္မာ တေသံ ဇရာမရဏေနေဝ ဧကသင်္ခေပံ ကတွာ ဒွါဒသေဝ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂါနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဧဝမေတ္ထ အင်္ဂါနံ ဝဝတ္ထာနတောပိ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

အယံ တာဝေတ္ထ သင်္ခေပကထာ။

အဝိဇ္ဇာပစ္စယာသင်္ခါရပဒကထာ

၅၆၁။ အယံ ပန ဝိတ္ထာရနယော – အဝိဇ္ဇာတိ သုတ္တန္တပရိယာယေန ဒုက္ခာဒီသု စတူသု ဌာနေသု အညာဏံ၊ အဘိဓမ္မပရိယာယေန ပုဗ္ဗန္တာဒီဟိ သဒ္ဓိံ အဋ္ဌသု။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘တတ္ထ ကတမာ အဝိဇ္ဇာ၊ ဒုက္ခေ အညာဏံ…ပေ… ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ၊ ပုဗ္ဗန္တေ အညာဏံ၊ အပရန္တေ၊ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ၊ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အညာဏ’’န္တိ (ဓ။ သ။ ၁၁၀၆)။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ဌပေတွာ လောကုတ္တရံ သစ္စဒွယံ သေသဋ္ဌာနေသု အာရမ္မဏဝသေန အဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ပဋိစ္ဆာဒနဝသေနေဝ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ။ သာ ဟိ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခသစ္စံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ယာထာဝသရသလက္ခဏံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ န ဒေတိ၊ တထာ သမုဒယံ၊ နိရောဓံ၊ မဂ္ဂံ၊ ပုဗ္ဗန္တသင်္ခါတံ အတီတံ ခန္ဓပဉ္စကံ၊ အပရန္တသင်္ခါတံ အနာဂတံ ခန္ဓပဉ္စကံ၊ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တသင်္ခါတံ တဒုဘယံ၊ ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နဓမ္မသင်္ခါတံ ဣဒပ္ပစ္စယတဉ္စေဝ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နဓမ္မေ စ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ တိဋ္ဌတိ။ ‘‘အယံ အဝိဇ္ဇာ၊ ဣမေ သင်္ခါရာ’’တိ ဧဝံ ယာထာဝသရသလက္ခဏမေတ္ထ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ န ဒေတိ။ တသ္မာ ဒုက္ခေ အညာဏံ…ပေ… ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အညာဏန္တိ ဝုစ္စတိ။

၅၉၂။ သင်္ခါရာတိ ပုညာဒယော တယော ကာယသင်္ခါရာဒယော တယောတိ ဧဝံ ပုဗ္ဗေ သင်္ခေပတော ဝုတ္တာ ဆ၊ ဝိတ္ထာရတော ပနေတ္ထ ပုညာဘိသင်္ခါရော ဒါနသီလာဒိဝသေန ပဝတ္တာ အဋ္ဌ ကာမာဝစရကုသလစေတနာ စေဝ ဘာဝနာဝသေန ပဝတ္တာ ပဉ္စ ရူပါဝစရကုသလစေတနာ စာတိ တေရသ စေတနာ ဟောန္တိ။ အပုညာဘိသင်္ခါရော ပါဏာတိပါတာဒိဝသေန ပဝတ္တာ ဒွါဒသ အကုသလစေတနာ ။ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော ဘာဝနာဝသေနေဝ ပဝတ္တာ စတဿော အရူပါဝစရကုသလစေတနာ စာတိ တယောပိ သင်္ခါရာ ဧကူနတိံသ စေတနာ ဟောန္တိ။

ဣတရေသု ပန တီသု ကာယသဉ္စေတနာ ကာယသင်္ခါရော၊ ဝစီသဉ္စေတနာ ဝစီသင်္ခါရော၊ မနောသဉ္စေတနာ စိတ္တသင်္ခါရော။ အယံ တိကော ကမ္မာယူဟနက္ခဏေ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒီနံ ဒွါရတော ပဝတ္တိဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တော။ ကာယဝိညတ္တိံ သမုဋ္ဌာပေတွာ ဟိ ကာယဒွါရတော ပဝတ္တာ အဋ္ဌ ကာမာဝစရကုသလစေတနာ၊ ဒွါဒသ အကုသလစေတနာတိ သမဝီသတိ စေတနာ ကာယသင်္ခါရော နာမ။ တာ ဧဝ ဝစီဝိညတ္တိံ သမုဋ္ဌာပေတွာ ဝစီဒွါရတော ပဝတ္တာ ဝစီသင်္ခါရော နာမ။ အဘိညာစေတနာ ပနေတ္ထ ပရတော ဝိညာဏဿ ပစ္စယော န ဟောတီတိ န ဂဟိတာ။ ယထာ စ အဘိညာစေတနာ၊ ဧဝံ ဥဒ္ဓစ္စစေတနာပိ န ဟောတိ။ တသ္မာ သာပိ ဝိညာဏဿ ပစ္စယဘာဝေ အပနေတဗ္ဗာ၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ ပန သဗ္ဗာပေတာ ဟောန္တိ။ ဥဘောပိ ဝိညတ္တိယော အသမုဋ္ဌာပေတွာ မနောဒွါရေ ဥပ္ပန္နာ ပန သဗ္ဗာပိ ဧကူနတိံသတိ စေတနာ စိတ္တသင်္ခါရောတိ။ ဣတိ အယံ တိကော ပုရိမတ္တိကမေဝ ပဝိသတီတိ အတ္ထတော ပုညာဘိသင်္ခါရာဒီနံယေဝ ဝသေန အဝိဇ္ဇာယ ပစ္စယဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၅၉၃။ တတ္ထ သိယာ – ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ ‘‘ဣမေ သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယာ ဟောန္တီ’’တိ? အဝိဇ္ဇာဘာဝေ ဘာဝတော။ ယဿ ဟိ ဒုက္ခာဒီသု အဝိဇ္ဇာသင်္ခါတံ အညာဏံ အပ္ပဟီနံ ဟောတိ၊ သော ဒုက္ခေ တာဝ ပုဗ္ဗန္တာဒီသု စ အညာဏေန သံသာရဒုက္ခံ သုခသညာယ ဂဟေတွာ တဿေဝ ဟေတုဘူတေ တိဝိဓေပိ သင်္ခါရေ အာရဘတိ။ သမုဒယေ အညာဏေန ဒုက္ခဟေတုဘူတေပိ တဏှာပရိက္ခာရေ သင်္ခါရေ သုခဟေတုတော မညမာနော အာရဘတိ။ နိရောဓေ ပန မဂ္ဂေ စ အညာဏေန ဒုက္ခဿ အနိရောဓဘူတေပိ ဂတိဝိသေသေ ဒုက္ခနိရောဓသညီ ဟုတွာ နိရောဓဿ စ အမဂ္ဂဘူတေသုပိ ယညာမရတပါဒီသု နိရောဓမဂ္ဂသညီ ဟုတွာ ဒုက္ခနိရောဓံ ပတ္ထယမာနော ယညာမရတပါဒိမုခေန တိဝိဓေပိ သင်္ခါရေ အာရဘတိ။

အပိစ သော တာယ စတူသု သစ္စေသု အပ္ပဟီနာဝိဇ္ဇတာယ ဝိသေသတော ဇာတိဇရာရောဂမရဏာဒိအနေကာဒီနဝဝေါကိဏ္ဏမ္ပိ ပုညဖလသင်္ခါတံ ဒုက္ခံ ဒုက္ခတော အဇာနန္တော တဿ အဓိဂမာယ ကာယဝစီစိတ္တသင်္ခါရဘေဒံ ပုညာဘိသင်္ခါရံ အာရဘတိ ဒေဝစ္ဆရကာမကော ဝိယ မရုပ္ပပါတံ။ သုခသမ္မတဿာပိ စ တဿ ပုညဖလဿ အန္တေ မဟာပရိဠာဟဇနိကံ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတံ အပ္ပဿာဒတဉ္စ အပဿန္တောပိ တပ္ပစ္စယံ ဝုတ္တပ္ပကာရမေဝ ပုညာဘိသင်္ခါရံ အာရဘတိ သလဘော ဝိယ ဒီပသိခါဘိနိပါတံ၊ မဓုဗိန္ဒုဂိဒ္ဓါ ဝိယ စ မဓုလိတ္တသတ္ထဓာရာလေဟနံ။ ကာမုပသေဝနာဒီသု စ သဝိပါကေသု အာဒီနဝံ အပဿန္တော သုခသညာယ စေဝ ကိလေသာဘိဘူတတာယ စ ဒွါရတ္တယပ္ပဝတ္တမ္ပိ အပုညာဘိသင်္ခါရံ အာရဘတိ၊ ဗာလော ဝိယ ဂူထကီဠနံ၊ မရိတုကာမော ဝိယ စ ဝိသခါဒနံ။ အာရုပ္ပဝိပါကေသု စာပိ သင်္ခါရဝိပရိဏာမဒုက္ခတံ အနဝဗုဇ္ဈမာနော သဿတာဒိဝိပလ္လာသေန စိတ္တသင်္ခါရဘူတံ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရံ အာရဘတိ၊ ဒိသာမူဠှော ဝိယ ပိသာစနဂရာဘိမုခမဂ္ဂဂမနံ။

ဧဝံ ယသ္မာ အဝိဇ္ဇာဘာဝတောဝ သင်္ခါရဘာဝေါ၊ န အဘာဝတော။ တသ္မာ ဇာနိတဗ္ဗမေတံ ‘‘ဣမေ သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ ဟောန္တီ’’တိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘အဝိဒွါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဇ္ဇာဂတော ပုညာဘိသင်္ခါရမ္ပိ အဘိသင်္ခရောတိ၊ အပုညာဘိသင်္ခါရမ္ပိ အဘိသင်္ခရောတိ၊ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရမ္ပိ အဘိသင်္ခရောတိ။ ယတော စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခုနော အဝိဇ္ဇာ ပဟီနာ၊ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ သော အဝိဇ္ဇာဝိရာဂါ ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒါ နေဝ ပုညာဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခရောတီ’’တိ။

ပဋ္ဌာနပစ္စယကထာ

၅၉၄။ ဧတ္ထာဟ – ဂဏှာမ တာဝ ဧတံ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယောတိ၊ ဣဒံ ပန ဝတ္တဗ္ဗံ ကတမေသံ သင်္ခါရာနံ ကထံ ပစ္စယော ဟောတီတိ? တတြိဒံ ဝုစ္စတိ၊ ဘဂဝတာ ဟိ ‘‘ဟေတုပစ္စယော၊ အာရမ္မဏပစ္စယော၊ အဓိပတိပစ္စယော၊ အနန္တရပစ္စယော၊ သမနန္တရပစ္စယော၊ သဟဇာတပစ္စယော၊ အညမညပစ္စယော၊ နိဿယပစ္စယော၊ ဥပနိဿယပစ္စယော၊ ပုရေဇာတပစ္စယော၊ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယော၊ အာသေဝနပစ္စယော၊ ကမ္မပစ္စယော၊ ဝိပါကပစ္စယော၊ အာဟာရပစ္စယော၊ ဣန္ဒြိယပစ္စယော၊ ဈာနပစ္စယော၊ မဂ္ဂပစ္စယော၊ သမ္ပယုတ္တပစ္စယော၊ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော၊ အတ္ထိပစ္စယော၊ နတ္ထိပစ္စယော၊ ဝိဂတပစ္စယော၊ အဝိဂတပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။ပစ္စယုဒ္ဒေသ) စတုဝီသတိ ပစ္စယာ ဝုတ္တာ။

တတ္ထ ဟေတု စ သော ပစ္စယော စာတိ ဟေတုပစ္စယော၊ ဟေတု ဟုတွာ ပစ္စယော၊ ဟေတုဘာဝေန ပစ္စယောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အာရမ္မဏပစ္စယာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၅၉၅။ တတ္ထ ဟေတူတိ ဝစနာဝယဝကာရဏမူလာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ‘‘ပဋိညာ၊ ဟေတူ’’တိအာဒီသု ဟိ လောကေ ဝစနာဝယဝေါ ဟေတူတိ ဝုစ္စတိ။ သာသနေ ပန ‘‘ယေ ဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝါ’’တိအာဒီသု (မဟာဝ။ ၆၀) ကာရဏံ။ ‘‘တယော ကုသလဟေတူ၊ တယော အကုသလဟေတူ’’တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ ၁၀၅၉) မူလံ ဟေတူတိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဣဓ အဓိပ္ပေတံ။ ပစ္စယောတိ ဧတ္ထ ပန အယံ ဝစနတ္ထော၊ ပဋိစ္စ ဧတသ္မာ ဧတီတိ ပစ္စယော။ အပစ္စက္ခာယ နံ ဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ယော ဟိ ဓမ္မော ယံ ဓမ္မံ အပစ္စက္ခာယ တိဋ္ဌတိ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝါ၊ သော တဿ ပစ္စယောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ လက္ခဏတော ပန ဥပကာရကလက္ခဏော ပစ္စယော။ ယော ဟိ ဓမ္မော ယဿ ဓမ္မဿ ဌိတိယာ ဝါ ဥပ္ပတ္တိယာ ဝါ ဥပကာရကော ဟောတိ၊ သော တဿ ပစ္စယောတိ ဝုစ္စတိ။ ပစ္စယော၊ ဟေတု၊ ကာရဏံ၊ နိဒါနံ၊ သမ္ဘဝေါ၊ ပဘဝေါတိအာဒိ အတ္ထတော ဧကံ၊ ဗျဉ္ဇနတော နာနံ။ ဣတိ မူလဋ္ဌေန ဟေတု၊ ဥပကာရကဋ္ဌေန ပစ္စယောတိ သင်္ခေပတော မူလဋ္ဌေန ဥပကာရကော ဓမ္မော ဟေတုပစ္စယော။

သော သာလိအာဒီနံ သာလိဗီဇာဒီနိ ဝိယ၊ မဏိပဘာဒီနံ ဝိယ စ မဏိဝဏ္ဏာဒယော ကုသလာဒီနံ ကုသလာဒိဘာဝသာဓကောတိ အာစရိယာနံ အဓိပ္ပာယော။ ဧဝံ သန္တေ ပန တံသမုဋ္ဌာနရူပေသု ဟေတုပစ္စယတာ န သမ္ပဇ္ဇတိ။ န ဟိ သော တေသံ ကုသလာဒိဘာဝံ သာဓေတိ၊ န စ ပစ္စယော န ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ဟေတူ ဟေတုသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ ဟေတုပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁)။ အဟေတုကစိတ္တာနဉ္စ ဝိနာ ဧတေန အဗျာကတဘာဝေါ သိဒ္ဓါ၊ သဟေတုကာနမ္ပိ စ ယောနိသောမနသိကာရာဒိပဋိဗဒ္ဓါ ကုသလာဒိဘာဝေါ၊ န သမ္ပယုတ္တဟေတုပဋိဗဒ္ဓါ။ ယဒိ စ သမ္ပယုတ္တဟေတူသု သဘာဝတောဝ ကုသလာဒိဘာဝေါ သိယာ၊ သမ္ပယုတ္တေသု ဟေတုပဋိဗဒ္ဓါ အလောဘော ကုသလော ဝါ သိယာ အဗျာကတော ဝါ။ ယသ္မာ ပန ဥဘယထာပိ ဟောတိ၊ တသ္မာ ယထာ သမ္ပယုတ္တေသု၊ ဧဝံ ဟေတူသုပိ ကုသလာဒိတာ ပရိယေသိတဗ္ဗာ။

ကုသလာဒိဘာဝသာဓနဝသေန ပန ဟေတူနံ မူလဋ္ဌံ အဂဟေတွာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဘာဝသာဓနဝသေန ဂယှမာနေ န ကိဉ္စိ ဝိရုဇ္ဈတိ။ လဒ္ဓဟေတုပစ္စယာ ဟိ ဓမ္မာ ဝိရူဠှမူလာ ဝိယ ပါဒပါ ထိရာ ဟောန္တိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ၊ အဟေတုကာ တိလဗီဇကာဒိသေဝါလာ ဝိယ န သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ။ ဣတိ မူလဋ္ဌေန ဥပကာရကောတိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဘာဝသာဓနေန ဥပကာရကော ဓမ္မော ဟေတုပစ္စယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၅၉၆။ တတော ပရေသု အာရမ္မဏဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော အာရမ္မဏပစ္စယော။ သော ‘‘ရူပါယတနံ စက္ခုဝိညာဏဓာတုယာ’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၂) အာရဘိတွာပိ ‘‘ယံ ယံ ဓမ္မံ အာရဗ္ဘ ယေ ယေ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ၊ တေ တေ ဓမ္မာ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၂) ဩသာပိတတ္တာ န ကောစိ ဓမ္မော န ဟောတိ။ ယထာ ဟိ ဒုဗ္ဗလော ပုရိသော ဒဏ္ဍံ ဝါ ရဇ္ဇုံ ဝါ အာလမ္ဗိတွာဝ ဥဋ္ဌဟတိ စေဝ တိဋ္ဌတိ စ၊ ဧဝံ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ ရူပါဒိအာရမ္မဏံ အာရဗ္ဘေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စေဝ တိဋ္ဌန္တိ စ။ တသ္မာ သဗ္ဗေပိ စိတ္တစေတသိကာနံ အာရမ္မဏဘူတာ ဓမ္မာ အာရမ္မဏပစ္စယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၅၉၇။ ဇေဋ္ဌကဋ္ဌေန ဥပကာရကော ဓမ္မော အဓိပတိပစ္စယော၊ သော သဟဇာတာရမ္မဏဝသေန ဒုဝိဓော။ တတ္ထ ‘‘ဆန္ဒာဓိပတိ ဆန္ဒသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ အဓိပတိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိဝစနတော (ပဋ္ဌာ။ ၁။၃။၃) ဆန္ဒဝီရိယစိတ္တဝီမံသာသင်္ခါတာ စတ္တာရော ဓမ္မာ အဓိပတိပစ္စယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ နော စ ခေါ ဧကတော။ ယဒါ ဟိ ဆန္ဒံ ဓုရံ ဆန္ဒံ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ စိတ္တံ ပဝတ္တတိ၊ တဒါ ဆန္ဒောဝ အဓိပတိ၊ န ဣတရေ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။

ယံ ပန ဓမ္မံ ဂရုံ ကတွာ အရူပဓမ္မာ ပဝတ္တန္တိ၊ သော နေသံ အာရမ္မဏာဓိပတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယံ ယံ ဓမ္မံ ဂရုံ ကတွာ ယေ ယေ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ၊ တေ တေ ဓမ္မာ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ အဓိပတိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၃)။

၅၉၈။ အနန္တရဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော အနန္တရပစ္စယော။ သမနန္တရဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော သမနန္တရပစ္စယော။ ဣဒဉ္စ ပစ္စယဒွယံ ဗဟုဓာ ပပဉ္စယန္တိ။ အယံ ပနေတ္ထ သာရော၊ ယော ဟိ ဧသ စက္ခုဝိညာဏာနန္တရာ မနောဓာတု၊ မနောဓာတုအနန္တရာ မနောဝိညာဏဓာတူတိအာဒိ စိတ္တနိယမော၊ သော ယသ္မာ ပုရိမပုရိမစိတ္တဝသေနေဝ ဣဇ္ဈတိ၊ န အညထာ၊ တသ္မာ အတ္တနော အတ္တနော အနန္တရံ အနုရူပဿ စိတ္တုပ္ပာဒဿ ဥပ္ပာဒနသမတ္ထော ဓမ္မော အနန္တရပစ္စယော။ တေနေဝါဟ – ‘‘အနန္တရပစ္စယောတိ စက္ခုဝိညာဏဓာတု တံသမ္ပယုတ္တကာ စ ဓမ္မာ မနောဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄)။ ယော အနန္တရပစ္စယော၊ သွေဝ သမနန္တရပစ္စယော။ ဗျဉ္ဇနမတ္တမေဝ ဟေတ္ထ နာနံ၊ ဥပစယသန္တတီသု ဝိယ အဓိဝစနနိရုတ္တိဒုကာဒီသု ဝိယ စ။ အတ္ထတော ပန နာနံ နတ္ထိ။

ယမ္ပိ ‘‘အတ္ထာနန္တရတာယ အနန္တရပစ္စယော၊ ကာလာနန္တရတာယ သမနန္တရပစ္စယော’’တိ အာစရိယာနံ မတံ၊ တံ ‘‘နိရောဓာ ဝုဋ္ဌဟန္တဿ နေဝသညာနာသညာယတနကုသလံ ဖလသမာပတ္တိယာ သမနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒီဟိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၁၈) ဝိရုဇ္ဈတိ။ ယမ္ပိ တတ္ထ ဝဒန္တိ ‘‘ဓမ္မာနံ သမုဋ္ဌာပနသမတ္ထတာ န ပရိဟာယတိ၊ ဘာဝနာဗလေန ပန ဝါရိတတ္တာ ဓမ္မာ သမနန္တရာ နုပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ၊ တမ္ပိ ကာလာနန္တရတာယ အဘာဝမေဝ သာဓေတိ။ ဘာဝနာဗလေန ဟိ တတ္ထ ကာလာနန္တရတာ နတ္ထီတိ၊ မယမ္ပိ ဧတဒေဝ ဝဒါမ။ ယသ္မာ စ ကာလာနန္တရတာ နတ္ထိ၊ တသ္မာ သမနန္တရပစ္စယတာ န ယုဇ္ဇတိ။ ကာလာနန္တရတာယ ဟိ တေသံ သမနန္တရပစ္စယော ဟောတီတိ လဒ္ဓိ။ တသ္မာ အဘိနိဝေသံ အကတွာ ဗျဉ္ဇနမတ္တတောဝေတ္ထ နာနာကရဏံ ပစ္စေတဗ္ဗံ၊ န အတ္ထတော။ ကထံ? နတ္ထိ ဧတေသံ အန္တရန္တိ ဟိ အနန္တရာ။ သဏ္ဌာနာဘာဝတော သုဋ္ဌု အနန္တရာတိ သမနန္တရာ။

၅၉၉။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောဝ သဟ ဥပ္ပာဒနဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော သဟဇာတပစ္စယော ပကာသဿ ပဒီပေါ ဝိယ။ သော အရူပက္ခန္ဓာဒိဝသေန ဆဗ္ဗိဓော ဟောတိ။ ယထာဟ – ‘‘စတ္တာရော ခန္ဓာ အရူပိနော အညမညံ သဟဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော။ စတ္တာရော မဟာဘူတာ အညမညံ၊ ဩက္ကန္တိက္ခဏေ နာမရူပံ အညမညံ၊ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနံ ရူပါနံ၊ မဟာဘူတာ ဥပါဒါရူပါနံ၊ ရူပိနော ဓမ္မာ အရူပီနံ ဓမ္မာနံ ကိဉ္စိကာလေ သဟဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော၊ ကိဉ္စိကာလေ န သဟဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၆)။ ဣဒံ ဟဒယဝတ္ထုမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

၆၀၀။ အညမညံ ဥပ္ပာဒနုပတ္ထမ္ဘနဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော အညမညပစ္စယော အညမညူပတ္ထမ္ဘကံ တိဒဏ္ဍကံ ဝိယ။ သော အရူပက္ခန္ဓာဒိဝသေန တိဝိဓော ဟောတိ။ ယထာဟ – ‘‘စတ္တာရော ခန္ဓာ အရူပိနော အညမညပစ္စယေန ပစ္စယော။ စတ္တာရော မဟာဘူတာ ဩက္ကန္တိက္ခဏေ နာမရူပံ အညမညပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၇)။

၆၀၁။ အဓိဋ္ဌာနာကာရေန နိဿယာကာရေန စ ဥပကာရကော ဓမ္မော နိဿယပစ္စယော တရုစိတ္တကမ္မာဒီနံ ပထဝီပဋာဒယော ဝိယ။ သော ‘‘စတ္တာရော ခန္ဓာ အရူပိနော အညမညံ နိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ ဧဝံ သဟဇာတေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဆဋ္ဌော ပနေတ္ထ ကောဋ္ဌာသော ‘‘စက္ခာယတနံ စက္ခုဝိညာဏဓာတုယာ…ပေ… သောတ… ဃာန… ဇိဝှာ… ကာယာယတနံ ကာယဝိညာဏဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ နိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော။ ယံ ရူပံ နိဿာယ မနောဓာတု စ မနောဝိညာဏဓာတု စ ဝတ္တန္တိ၊ တံ ရူပံ မနောဓာတုယာ စ မနောဝိညာဏဓာတုယာ စ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ နိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၈) ဧဝံ ဝိဘတ္တော။

၆၀၂။ ဥပနိဿယပစ္စယောတိ ဧတ္ထ ပန အယံ တာဝ ဝစနတ္ထော၊ တဒဓီနဝုတ္တိတာယ အတ္တနော ဖလေန နိဿိတော န ပဋိက္ခိတ္တောတိ နိဿယော။ ယထာ ပန ဘုသော အာယာသော ဥပါယာသော၊ ဧဝံ ဘုသော နိဿယော ဥပနိဿယော၊ ဗလဝကာရဏဿေတံ အဓိဝစနံ။ တသ္မာ ဗလဝကာရဏဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော ဥပနိဿယပစ္စယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သော အာရမ္မဏူပနိဿယော အနန္တရူပနိဿယော ပကတူပနိဿယောတိ တိဝိဓော ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘ဒါနံ ဒတွာ သီလံ သမာဒိယိတွာ ဥပေါသထကမ္မံ ကတွာ တံ ဂရုံကတွာ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ ပုဗ္ဗေ သုစိဏ္ဏာနိ ဂရုံကတွာ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ ဈာနာ ဝုဋ္ဌဟိတွာ ဈာနံ ဂရုံကတွာ ပစ္စဝေက္ခတိ၊ သေက္ခာ ဂေါတြဘုံ ဂရုံကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တိ၊ ဝေါဒါနံ ဂရုံကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တိ။ သေက္ခာ မဂ္ဂါ ဝုဋ္ဌဟိတွာ မဂ္ဂံ ဂရုံကတွာ ပစ္စဝေက္ခန္တီ’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃) ဧဝမာဒိနာ နယေန အာရမ္မဏူပနိဿယော တာဝ အာရမ္မဏာဓိပတိနာ သဒ္ဓိံ နာနတ္တံ အကတွာဝ ဝိဘတ္တော။ တတ္ထ ယံ အာရမ္မဏံ ဂရုံကတွာ စိတ္တစေတသိကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တံ နိယမတော တေသု အာရမ္မဏေသု ဗလဝါရမ္မဏံ ဟောတိ။ ဣတိ ဂရုကတ္တဗ္ဗမတ္တဋ္ဌေန အာရမ္မဏာဓိပတိ၊ ဗလဝကာရဏဋ္ဌေန အာရမ္မဏူပနိဿယောတိ ဧဝမေတေသံ နာနတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အနန္တရူပနိဿယောပိ ‘‘ပုရိမာ ပုရိမာ ကုသလာ ခန္ဓာ ပစ္ဆိမာနံ ပစ္ဆိမာနံ ကုသလာနံ ခန္ဓာနံ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၉) နယေန အနန္တရပစ္စယေန သဒ္ဓိံ နာနတ္တံ အကတွာဝ ဝိဘတ္တော။ မာတိကာနိက္ခေပေ ပန နေသံ ‘‘စက္ခုဝိညာဏဓာတု တံသမ္ပယုတ္တကာ စ ဓမ္မာ မနောဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄) နယေန အနန္တရဿ၊ ‘‘ပုရိမာ ပုရိမာ ကုသလာ ဓမ္မာ ပစ္ဆိမာနံ ပစ္ဆိမာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၉) နယေန ဥပနိဿယဿ အာဂတတ္တာ နိက္ခေပေ ဝိသေသော အတ္ထိ။ သောပိ အတ္ထတော ဧကီဘာဝမေဝ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ အတ္တနော အတ္တနော အနန္တရာ အနုရူပဿ စိတ္တုပ္ပာဒဿ ပဝတ္တနသမတ္ထတာယ အနန္တရတာ၊ ပုရိမစိတ္တဿ ပစ္ဆိမစိတ္တုပ္ပာဒနေ ဗလဝတာယ အနန္တရူပနိဿယတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယထာ ဟိ ဟေတုပစ္စယာဒီသု ကိဉ္စိ ဓမ္မံ ဝိနာပိ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န ဧဝံ အနန္တရစိတ္တံ ဝိနာ စိတ္တဿ ဥပ္ပတ္တိ နာမ အတ္ထိ။ တသ္မာ ဗလဝပစ္စယော ဟောတိ။ ဣတိ အတ္တနော အတ္တနော အနန္တရာ အနုရူပစိတ္တုပ္ပာဒနဝသေန အနန္တရပစ္စယော၊ ဗလဝကာရဏဝသေန အနန္တရူပနိဿယောတိ ဧဝမေတေသံ နာနတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပကတူပနိဿယော ပန ပကတော ဥပနိဿယော ပကတူပနိဿယော။ ပကတော နာမ အတ္တနော သန္တာနေ နိပ္ဖာဒိတော ဝါ သဒ္ဓါသီလာဒိ ဥပသေဝိတော ဝါ ဥတုဘောဇနာဒိ။ ပကတိယာ ဧဝ ဝါ ဥပနိဿယော ပကတူပနိဿယော၊ အာရမ္မဏာနန္တရေဟိ အသမ္မိဿောတိ အတ္ထော။ တဿ ပကတူပနိဿယော ‘‘သဒ္ဓံ ဥပနိဿာယ ဒါနံ ဒေတိ၊ သီလံ သမာဒိယတိ၊ ဥပေါသထကမ္မံ ကရောတိ၊ ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ ဝိပဿနံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ မဂ္ဂံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ အဘိညံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ သမာပတ္တိံ ဥပ္ပာဒေတိ။ သီလံ၊ သုတံ၊ စာဂံ၊ ပညံ ဥပနိဿာယ ဒါနံ ဒေတိ…ပေ… သမာပတ္တိံ ဥပ္ပာဒေတိ။ သဒ္ဓါ၊ သီလံ၊ သုတံ၊ စာဂေါ၊ ပညာ သဒ္ဓါယ၊ သီလဿ၊ သုတဿ၊ စာဂဿ၊ ပညာယ၊ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃) နယေန အနေကပ္ပကာရတော ပဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ ဣမေ သဒ္ဓါဒယော ပကတာ စေဝ ဗလဝကာရဏဋ္ဌေန ဥပနိဿယာ စာတိ ပကတူပနိဿယောတိ။

၆၀၃။ ပဌမတရံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဝတ္တမာနဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော ပုရေဇာတပစ္စယော။ သော ပဉ္စဒွါရေ ဝတ္ထာရမ္မဏဟဒယဝတ္ထုဝသေန ဧကာဒသဝိဓော ဟောတိ။ ယထာဟ – ‘‘စက္ခာယတနံ စက္ခုဝိညာဏဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ပုရေဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော။ သောတ…ပေ… ဃာန၊ ဇိဝှာ၊ ကာယာယတနံ၊ ရူပ၊ သဒ္ဒ၊ ဂန္ဓ၊ ရသ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ ကာယဝိညာဏဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ပုရေဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော။ ရူပ၊ သဒ္ဒ၊ ဂန္ဓ၊ ရသ၊ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ မနောဓာတုယာ။ ယံ ရူပံ နိဿာယ မနောဓာတု စ မနောဝိညာဏဓာတု စ ဝတ္တန္တိ၊ တံ ရူပံ မနောဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ပုရေဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော။ မနောဝိညာဏဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ကိဉ္စိကာလေ ပုရေဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော။ ကိဉ္စိကာလေ န ပုရေဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁၀)။

၆၀၄။ ပုရေဇာတာနံ ရူပဓမ္မာနံ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တေန ဥပကာရကော အရူပဓမ္မော ပစ္ဆာဇာတပစ္စယော ဂိဇ္ဈပေါတကသရီရာနံ အာဟာရာသာစေတနာ ဝိယ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္ဆာဇာတာ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ ပုရေဇာတဿ ဣမဿ ကာယဿ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁၁)။

၆၀၅။ အာသေဝနဋ္ဌေန အနန္တရာနံ ပဂုဏဗလဝဘာဝါယ ဥပကာရကော ဓမ္မော အာသေဝနပစ္စယော ဂန္ထာဒီသု ပုရိမပုရိမာဘိယောဂေါ ဝိယ။ သော ကုသလာကုသလကိရိယဇဝနဝသေန တိဝိဓော ဟောတိ။ ယထာဟ – ‘‘ပုရိမာ ပုရိမာ ကုသလာ ဓမ္မာ ပစ္ဆိမာနံ ပစ္ဆိမာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အာသေဝနပစ္စယေန ပစ္စယော။ ပုရိမာ ပုရိမာ အကုသလာ…ပေ… ကိရိယာဗျာကတာ ဓမ္မာ ပစ္ဆိမာနံ ပစ္ဆိမာနံ ကိရိယာဗျာကတာနံ ဓမ္မာနံ အာသေဝနပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁၂)။

၆၀၆။ စိတ္တပယောဂသင်္ခါတေန ကိရိယဘာဝေန ဥပကာရကော ဓမ္မော ကမ္မပစ္စယော။ သော နာနက္ခဏိကာယ စေဝ ကုသလာကုသလစေတနာယ သဟဇာတာယ စ သဗ္ဗာယပိ စေတနာယ ဝသေန ဒုဝိဓော ဟောတိ ။ ယထာဟ – ‘‘ကုသလာကုသလံ ကမ္မံ ဝိပါကာနံ ခန္ဓာနံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ ကမ္မပစ္စယေန ပစ္စယော။ စေတနာ သမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ ကမ္မပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁၃)။

၆၀၇။ နိရုဿာဟသန္တဘာဝေန နိရုဿာဟသန္တဘာဝါယ ဥပကာရကော ဝိပါကဓမ္မော ဝိပါကပစ္စယော။ သော ပဝတ္တေ တံသမုဋ္ဌာနာနံ၊ ပဋိသန္ဓိယံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ၊ သဗ္ဗတ္ထ စ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ ပစ္စယော ဟောတိ။ ယထာဟ –‘‘ဝိပါကာဗျာကတော ဧကော ခန္ဓော တိဏ္ဏန္နံ ခန္ဓာနံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ ဝိပါကပစ္စယေန ပစ္စယော…ပေ… ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝိပါကာဗျာကတော ဧကော ခန္ဓော တိဏ္ဏန္နံ ခန္ဓာနံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ။ တယော ခန္ဓာ ဧကဿ ခန္ဓဿ။ ဒွေ ခန္ဓာ ဒွိန္နံ ခန္ဓာနံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ ဝိပါကပစ္စယေန ပစ္စယော။ ခန္ဓာ ဝတ္ထုဿ ဝိပါကပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ။

၆၀၈။ ရူပါရူပါနံ ဥပတ္ထမ္ဘကဋ္ဌေန ဥပကာရကာ စတ္တာရော အာဟာရာ အာဟာရပစ္စယော။ ယထာဟ –‘‘ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဣမဿ ကာယဿ အာဟာရပစ္စယေန ပစ္စယော။ အရူပိနော အာဟာရာ သမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ အာဟာရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁၅)။ ပဉှာဝါရေ ပန ‘‘ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝိပါကာဗျာကတာ အာဟာရာ သမ္ပယုတ္တကာနံ ခန္ဓာနံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ အာဟာရပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိပိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၉) ဝုတ္တံ။

၆၀၉။ အဓိပတိယဋ္ဌေန ဥပကာရကာ ဣတ္ထိန္ဒြိယပုရိသိန္ဒြိယဝဇ္ဇာ ဝီသတိန္ဒြိယာ ဣန္ဒြိယပစ္စယော။ တတ္ထ စက္ခုန္ဒြိယာဒယော အရူပဓမ္မာနံယေဝ၊ သေသာ ရူပါရူပါနံ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ ယထာဟ – ‘‘စက္ခုန္ဒြိယံ စက္ခုဝိညာဏဓာတုယာ…ပေ… သောတ… ဃာန… ဇိဝှာ… ကာယိန္ဒြိယံ ကာယဝိညာဏဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ ဣန္ဒြိယပစ္စယေန ပစ္စယော။ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယံ ကဋတ္တာရူပါနံ ဣန္ဒြိယပစ္စယေန ပစ္စယော။ အရူပိနော ဣန္ဒြိယာ သမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ ဣန္ဒြိယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁၆)။ ပဉှာဝါရေ ပန ‘‘ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝိပါကာဗျာကတာ ဣန္ဒြိယာ သမ္ပယုတ္တကာနံ ခန္ဓာနံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ ဣန္ဒြိယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိပိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၃၀) ဝုတ္တံ။

၆၁၀။ ဥပနိဇ္ဈာယနဋ္ဌေန ဥပကာရကာနိ ဌပေတွာ ဒွိပဉ္စဝိညာဏေ သုခဒုက္ခဝေဒနာဒွယံ သဗ္ဗာနိပိ ကုသလာဒိဘေဒါနိ သတ္တ ဈာနင်္ဂါနိ ဈာနပစ္စယော။ ယထာဟ –‘‘ဈာနင်္ဂါနိ ဈာနသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ ဈာနပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁၇)။ ပဉှာဝါရေ ပန ‘‘ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝိပါကာဗျာကတာနိ ဈာနင်္ဂါနိ သမ္ပယုတ္တကာနံ ခန္ဓာနံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ ဈာနပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိပိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၃၁) ဝုတ္တံ။

၆၁၁။ ယတော တတော ဝါ နိယျာနဋ္ဌေန ဥပကာရကာနိ ကုသလာဒိဘေဒါနိ ဒွါဒသ မဂ္ဂင်္ဂါနိ မဂ္ဂပစ္စယော။ ယထာဟ – ‘‘မဂ္ဂင်္ဂါနိ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တကာနံ ဓမ္မာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ မဂ္ဂပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁၈)။ ပဉှာဝါရေ ပန ‘‘ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝိပါကာဗျာကတာနိ မဂ္ဂင်္ဂါနိ သမ္ပယုတ္တကာနံ ခန္ဓာနံ ကဋတ္တာ စ ရူပါနံ မဂ္ဂပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိပိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၃၂) ဝုတ္တံ။ ဧတေ ပန ဒွေပိ ဈာနမဂ္ဂပစ္စယာ ဒွိပဉ္စဝိညာဏာဟေတုကစိတ္တေသု န လဗ္ဘန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၆၁၂။ ဧကဝတ္ထုကဧကာရမ္မဏဧကုပ္ပာဒေကနိရောဓသင်္ခါတေန သမ္ပယုတ္တဘာဝေန ဥပကာရကာ အရူပဓမ္မာ သမ္ပယုတ္တပစ္စယော။ ယထာဟ – ‘‘စတ္တာရော ခန္ဓာ အရူပိနော အညမညံ သမ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၁၉)။

၆၁၃။ ဧကဝတ္ထုကာဒိဘာဝါနုပဂမေန ဥပကာရကာ ရူပိနော ဓမ္မာ အရူပီနံ ဓမ္မာနံ၊ အရူပိနောပိ ရူပီနံ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယော။ သော သဟဇာတပစ္ဆာဇာတပုရေဇာတဝသေန တိဝိဓော ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘သဟဇာတာ ကုသလာ ခန္ဓာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနံ ရူပါနံ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော။ ပစ္ဆာဇာတာ ကုသလာ ခန္ဓာ ပုရေဇာတဿ ဣမဿ ကာယဿ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၃၄)။ အဗျာကတပဒဿ ပန သဟဇာတဝိဘင်္ဂေ ‘‘ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝိပါကာဗျာကတာ ခန္ဓာ ကဋတ္တာရူပါနံ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော။ ခန္ဓာ ဝတ္ထုဿ။ ဝတ္ထု ခန္ဓာနံ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိပိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၃၄) ဝုတ္တံ။ ပုရေဇာတံ ပန စက္ခုန္ဒြိယာဒိဝတ္ထုဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာဟ – ‘‘ပုရေဇာတံ စက္ခာယတနံ စက္ခုဝိညာဏဿ…ပေ… ကာယာယတနံ ကာယဝိညာဏဿ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော။ ဝတ္ထု ဝိပါကာဗျာကတာနံ ကိရိယာဗျာကတာနံ ခန္ဓာနံ…ပေ… ဝတ္ထု ကုသလာနံ ခန္ဓာနံ…ပေ… ဝတ္ထု အကုသလာနံ ခန္ဓာနံ ဝိပ္ပယုတ္တပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၃၄)။

၆၁၄။ ပစ္စုပ္ပန္နလက္ခဏေန အတ္ထိဘာဝေန တာဒိသဿေဝ ဓမ္မဿ ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တေန ဥပကာရကော ဓမ္မော အတ္ထိပစ္စယော။ တဿ အရူပက္ခန္ဓမဟာဘူတနာမရူပစိတ္တစေတသိကမဟာဘူတအာယတနဝတ္ထုဝသေန သတ္တဓာ မာတိကာ နိက္ခိတ္တာ။ ယထာဟ –‘‘စတ္တာရော ခန္ဓာ အရူပိနော အညမညံ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော၊ စတ္တာရော မဟာဘူတာ၊ ဩက္ကန္တိက္ခဏေ နာမရူပံ အညမညံ။ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနံ ရူပါနံ။ မဟာဘူတာ ဥပါဒါရူပါနံ။ စက္ခာယတနံ စက္ခုဝိညာဏဓာတုယာ…ပေ… ကာယာယတနံ…ပေ… ရူပါယတနံ…ပေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ ကာယဝိညာဏဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော။ ရူပါယတနံ…ပေ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ မနောဓာတုယာ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ။ ယံ ရူပံ နိဿာယ မနောဓာတု စ မနောဝိညာဏဓာတု စ ဝတ္တန္တိ၊ တံ ရူပံ မနောဓာတုယာ စ မနောဝိညာဏဓာတုယာ စ တံသမ္ပယုတ္တကာနဉ္စ ဓမ္မာနံ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၂၁)။

ပဉှာဝါရေ ပန သဟဇာတံ ပုရေဇာတံ ပစ္ဆာဇာတံ အာဟာရံ ဣန္ဒြိယန္တိပိ နိက္ခိပိတွာ သဟဇာတေ တာဝ ‘‘ဧကော ခန္ဓော တိဏ္ဏန္နံ ခန္ဓာနံ တံသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ရူပါနံ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိအာဒိနာ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၃၅) နယေန နိဒ္ဒေသော ကတော၊ ပုရေဇာတေ ပုရေဇာတာနံ စက္ခာဒီနံ ဝသေန နိဒ္ဒေသော ကတော။ ပစ္ဆာဇာတေ ပုရေဇာတဿ ဣမဿ ကာယဿ ပစ္ဆာဇာတာနံ စိတ္တစေတသိကာနံ ပစ္စယဝသေန နိဒ္ဒေသော ကတော။ အာဟာရိန္ဒြိယေသု ‘‘ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဣမဿ ကာယဿ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော။ ရူပဇီဝိတိန္ဒြိယံ ကဋတ္တာရူပါနံ အတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၃၅) ဧဝံ နိဒ္ဒေသော ကတောတိ။

၆၁၅။ အတ္တနော အနန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ အရူပဓမ္မာနံ ပဝတ္တိဩကာသဒါနေန ဥပကာရကာ သမနန္တရနိရုဒ္ဓါ အရူပဓမ္မာ နတ္ထိပစ္စယော။ ယထာဟ –‘‘သမနန္တရနိရုဒ္ဓါ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ ပဋုပ္ပန္နာနံ စိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ နတ္ထိပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ။

တေ ဧဝ ဝိဂတဘာဝေန ဥပကာရကတ္တာ ဝိဂတပစ္စယော။ ယထာဟ – ‘‘သမနန္တရဝိဂတာ စိတ္တစေတသိကာ ဓမ္မာ ပဋုပ္ပန္နာနံ စိတ္တစေတသိကာနံ ဓမ္မာနံ ဝိဂတပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ။

အတ္ထိ ပစ္စယဓမ္မာ ဧဝ စ အဝိဂတဘာဝေန ဥပကာရကတ္တာ အဝိဂတပစ္စယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒေသနာဝိလာသေန ပန တထာ ဝိနေတဗ္ဗဝေနေယျဝသေန ဝါ အယံ ဒုကော ဝုတ္တော၊ အဟေတုကဒုကံ ဝတွာပိ ဟေတုဝိပ္ပယုတ္တဒုကော ဝိယာတိ။

အဝိဇ္ဇာပစ္စယာသင်္ခါရပဒဝိတ္ထာရကထာ

၆၁၆။ ဧဝမိမေသု စတုဝီသတိယာ ပစ္စယေသု အယံ အဝိဇ္ဇာ၊

ပစ္စယော ဟောတိ ပုညာနံ၊ ဒုဝိဓာနေကဓာ ပန၊

ပရေသံ ပစ္ဆိမာနံ သာ၊ ဧကဓာ ပစ္စယော မတာတိ။

တတ္ထ ပုညာနံ ဒုဝိဓာတိ အာရမ္မဏပစ္စယေန စ ဥပနိဿယပစ္စယေန စာတိ ဒွေဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ သာ ဟိ အဝိဇ္ဇံ ခယတော ဝယတော သမ္မသနကာလေ ကာမာဝစရာနံ ပုညာဘိသင်္ခါရာနံ အာရမ္မဏပစ္စယေန ပစ္စယော ဟောတိ။ အဘိညာစိတ္တေန သမောဟစိတ္တံ ဇာနနကာလေ ရူပါဝစရာနံ။ အဝိဇ္ဇာသမတိက္ကမတ္ထာယ ပန ဒါနာဒီနိ စေဝ ကာမာဝစရပုညကိရိယဝတ္ထူနိ ပူရေန္တဿ၊ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ စ ဥပ္ပာဒေန္တဿ ဒွိန္နမ္ပိ တေသံ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော ဟောတိ။ တထာ အဝိဇ္ဇာသမ္မူဠှတ္တာ ကာမဘဝရူပဘဝသမ္ပတ္တိယော ပတ္ထေတွာ တာနေဝ ပုညာနိ ကရောန္တဿ။

အနေကဓာ ပန ပရေသန္တိ အပုညာဘိသင်္ခါရာနံ အနေကဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ကထံ? ဧသာ ဟိ အဝိဇ္ဇံ အာရဗ္ဘ ရာဂါဒီနံ ဥပ္ပဇ္ဇနကာလေ အာရမ္မဏပစ္စယေန၊ ဂရုံကတွာ အဿာဒနကာလေ အာရမ္မဏာဓိပတိအာရမ္မဏူပနိဿယေဟိ၊ အဝိဇ္ဇာသမ္မူဠှဿ အနာဒီနဝဒဿာဝိနော ပါဏာတိပါတာဒီနိ ကရောန္တဿ ဥပနိဿယပစ္စယေန၊ ဒုတိယဇဝနာဒီနံ အနန္တရသမနန္တရအနန္တရူပနိဿယာသေဝနနတ္ထိဝိဂတပစ္စယေဟိ၊ ယံကိဉ္စိ အကုသလံ ကရောန္တဿ ဟေတု သဟဇာတ အညမည နိဿယ သမ္ပယုတ္တ အတ္ထိ အဝိဂတပစ္စယေဟီတိ အနေကဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။

ပစ္ဆိမာနံ သာ ဧကဓာ ပစ္စယော မတာတိ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရာနံ ဥပနိဿယပစ္စယေနေဝ ဧကဓာ ပစ္စယော မတာ။ သော ပနဿာ ဥပနိဿယဘာဝေါ ပုညာဘိသင်္ခါရေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

၆၁၇။ ဧတ္ထာဟ – ကိံ ပနာယမေကာဝ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယော၊ ဥဒါဟု အညေပိ ပစ္စယာ သန္တီတိ? ကိံ ပနေတ္ထ၊ ယဒိ တာဝ ဧကာဝ၊ ဧကကာရဏဝါဒေါ အာပဇ္ဇတိ။ အထညေပိ သန္တိ၊ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ဧကကာရဏနိဒ္ဒေသော နုပပဇ္ဇတီတိ? န နုပပဇ္ဇတိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ –

ဧကံ န ဧကတော ဣဓ၊ နာနေကမနေကတောပိ နော ဧကံ၊

ဖလမတ္ထိ အတ္ထိ ပန ဧက-ဟေတုဖလဒီပနေ အတ္ထော။

ဧကတော ဟိ ကာရဏတော န ဣဓ ကိဉ္စိ ဧကံ ဖလမတ္ထိ၊ န အနေကံ။ နာပိ အနေကေဟိ ကာရဏေဟိ ဧကံ။ အနေကေဟိ ပန ကာရဏေဟိ အနေကမေဝ ဟောတိ။ တထာ ဟိ အနေကေဟိ ဥတုပထဝီဗီဇသလိလသင်္ခါတေဟိ ကာရဏေဟိ အနေကမေဝ ရူပဂန္ဓရသာဒိကံ အင်္ကုရသင်္ခါတံ ဖလံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဒိဿတိ။ ယံ ပနေတံ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ ဧကေကဟေတုဖလဒီပနံ ကတံ၊ တတ္ထ အတ္ထော အတ္ထိ၊ ပယောဇနံ ဝိဇ္ဇတိ။

ဘဂဝါ ဟိ ကတ္ထစိ ပဓာနတ္တာ၊ ကတ္ထစိ ပါကဋတ္တာ၊ ကတ္ထစိ အသာဓာရဏတ္တာ ဒေသနာဝိလာသဿ စ ဝေနေယျာနဉ္စ အနုရူပတော ဧကမေဝ ဟေတုံ ဝါ ဖလံ ဝါ ဒီပေတိ။ ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိ ဟိ ပဓာနတ္တာ ဧကမေဝ ဟေတုဖလမာဟ။ ဖဿော ဟိ ဝေဒနာယ ပဓာနဟေတု ယထာဖဿံ ဝေဒနာ ဝဝတ္ထာနတော။ ဝေဒနာ စ ဖဿဿ ပဓာနဖလံ ယထာဝေဒနံ ဖဿဝဝတ္ထာနတော။ ‘‘သေမှသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ’’တိ (အ။ နိ။ ၁၀။၆၀) ပါကဋတ္တာ ဧကံ ဟေတုမာဟ။ ပါကဋော ဟိ ဧတ္ထ သေမှော၊ န ကမ္မာဒယော။ ‘‘ယေ ကေစိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အကုသလာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ အယောနိသောမနသိကာရမူလကာ’’တိ အသာဓာရဏတ္တာ ဧကံ ဟေတုမာဟ။ အသာဓာရဏော ဟိ အယောနိသောမနသိကာရော အကုသလာနံ၊ သာဓာရဏာနိ ဝတ္ထာရမ္မဏာဒီနီတိ။ တသ္မာ အယမိဓ အဝိဇ္ဇာ ဝိဇ္ဇမာနေသုပိ အညေသု ဝတ္ထာရမ္မဏသဟဇာတဓမ္မာဒီသု သင်္ခါရကာရဏေသု ‘‘အဿာဒါနုပဿိနော တဏှာ ပဝဍ္ဎတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၅၂) စ ‘‘အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အာသဝသမုဒယော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၀၄) စ ဝစနတော အညေသမ္ပိ တဏှာဒီနံ သင်္ခါရဟေတူနံ ဟေတူတိ ပဓာနတ္တာ၊ ‘‘အဝိဒွါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဝိဇ္ဇာဂတော ပုညာဘိသင်္ခါရမ္ပိ အဘိသင်္ခရောတီ’’တိ ပါကဋတ္တာ၊ အသာဓာရဏတ္တာ စ သင်္ခါရာနံ ဟေတုဘာဝေန ဒီပိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧတေနေဝ စ ဧကေကဟေတုဖလဒီပနပရိဟာရဝစနေန သဗ္ဗတ္ထ ဧကေကဟေတုဖလဒီပနေ ပယောဇနံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

၆၁၈။ ဧတ္ထာဟ – ဧဝံ သန္တေပိ ဧကန္တာနိဋ္ဌဖလာယ သာဝဇ္ဇာယ အဝိဇ္ဇာယ ကထံ ပုညာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရပစ္စယတ္တံ ယုဇ္ဇတိ? န ဟိ နိမ္ဗဗီဇတော ဥစ္ဆု ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ကထံ န ယုဇ္ဇိဿတိ? လောကသ္မိဉှိ –

ဝိရုဒ္ဓါ စာဝိရုဒ္ဓါ စ၊ သဒိသာသဒိသော တထာ၊

ဓမ္မာနံ ပစ္စယော သိဒ္ဓါ၊ ဝိပါကာ ဧဝ တေ စ န။

ဓမ္မာနံ ဟိ ဌာနသဘာဝကိစ္စာဒိဝိရုဒ္ဓါ စာဝိရုဒ္ဓါ စ ပစ္စယော လောကေ သိဒ္ဓါ။ ပုရိမစိတ္တံ ဟိ အပရစိတ္တဿ ဌာနဝိရုဒ္ဓါ ပစ္စယော၊ ပုရိမသိပ္ပာဒိသိက္ခာ စ ပစ္ဆာ ပဝတ္တမာနာနံ သိပ္ပာဒိကိရိယာနံ။ ကမ္မံ ရူပဿ သဘာဝဝိရုဒ္ဓါ ပစ္စယော၊ ခီရာဒီနိ စ ဒဓိအာဒီနံ။ အာလောကော စက္ခုဝိညာဏဿ ကိစ္စဝိရုဒ္ဓါ၊ ဂုဠာဒယော စ အာသဝါဒီနံ။ စက္ခုရူပါဒယော ပန စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ ဌာနာဝိရုဒ္ဓါ ပစ္စယာ။ ပုရိမဇဝနာဒယော ပစ္ဆိမဇဝနာဒီနံ သဘာဝါဝိရုဒ္ဓါ ကိစ္စာဝိရုဒ္ဓါ စ။

ယထာ စ ဝိရုဒ္ဓါဝိရုဒ္ဓါ ပစ္စယာ သိဒ္ဓါ၊ ဧဝံ သဒိသာသဒိသာပိ။ သဒိသမေဝ ဟိ ဥတုအာဟာရသင်္ခါတံ ရူပံ ရူပဿ ပစ္စယော၊ သာလိဗီဇာဒီနိ စ သာလိဖလာဒီနံ။ အသဒိသမ္ပိ ရူပံ အရူပဿ၊ အရူပဉ္စ ရူပဿ ပစ္စယော ဟောတိ၊ ဂေါလောမာဝိလောမ-ဝိသာဏ-ဒဓိတိလပိဋ္ဌာဒီနိ စ ဒုဗ္ဗာ-သရဘူတိဏကာဒီနံ။ ယေသဉ္စ ဓမ္မာနံ တေ ဝိရုဒ္ဓါဝိရုဒ္ဓသဒိသာသဒိသပစ္စယာ၊ န တေ ဓမ္မာ တေသံ ဓမ္မာနံ ဝိပါကာ ဧဝ။

ဣတိ အယံ အဝိဇ္ဇာ ဝိပါကဝသေန ဧကန္တာနိဋ္ဌဖလာ၊ သဘာဝဝသေန စ သာဝဇ္ဇာပိ သမာနာ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဧတေသံ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒီနံ ယထာနုရူပံ ဌာနကိစ္စသဘာဝဝိရုဒ္ဓါဝိရုဒ္ဓပစ္စယဝသေန၊ သဒိသာသဒိသပစ္စယဝသေန စ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သော စဿာ ပစ္စယဘာဝေါ ‘‘ယဿ ဟိ ဒုက္ခာဒီသု အဝိဇ္ဇာသင်္ခါတံ အညာဏံ အပ္ပဟီနံ ဟောတိ၊ သော ဒုက္ခေ တာဝ ပုဗ္ဗန္တာဒီသု စ အညာဏေန သံသာရဒုက္ခံ သုခသညာယ ဂဟေတွာ တဿ ဟေတုဘူတေ တိဝိဓေပိ သင်္ခါရေ အာရဘတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တော ဧဝ။

၆၁၉။ အပိစ အယံ အညောပိ ပရိယာယော –

စုတူပပါတေ သံသာရေ၊ သင်္ခါရာနဉ္စ လက္ခဏေ၊

ယော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န-ဓမ္မေသု စ ဝိမုယှတိ။

အဘိသင်္ခရောတိ သော ဧတေ၊ သင်္ခါရေ တိဝိဓေ ယတော၊

အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယော တေသံ၊ တိဝိဓာနမ္ပယံ တတောတိ။

ကထံ ပန ယော ဧတေသု ဝိမုယှတိ၊ သော တိဝိဓေပေတေ သင်္ခါရေ ကရောတီတိ စေ။ စုတိယာ တာဝ ဝိမူဠှော ‘‘သဗ္ဗတ္ထ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ မရဏ’’န္တိ စုတိံ အဂဏှန္တော ‘‘သတ္တော မရတိ၊ သတ္တဿ ဒေဟန္တရသင်္ကမန’’န္တိအာဒီနိ ဝိကပ္ပေတိ။

ဥပပါတေ ဝိမူဠှော ‘‘သဗ္ဗတ္ထ ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ ဇာတီ’’တိ ဥပပါတံ အဂဏှန္တော ‘‘သတ္တော ဥပပဇ္ဇတိ၊ သတ္တဿ နဝသရီရပါတုဘာဝေါ’’တိအာဒီနိ ဝိကပ္ပေတိ။

သံသာရေ ဝိမူဠှော ယော ဧသ၊

‘‘ခန္ဓာနဉ္စ ပဋိပါဋိ၊ ဓာတုအာယတနာန စ၊

အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ ဝတ္တမာနာ၊ သံသာရောတိ ပဝုစ္စတီ’’တိ။ –

ဧဝံ ဝဏ္ဏိတော သံသာရော၊ တံ ဧဝံ အဂဏှန္တော ‘‘အယံ သတ္တော အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ ဂစ္ဆတိ၊ ပရသ္မာ လောကာ ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆတီ’’တိအာဒီနိ ဝိကပ္ပေတိ။

သင်္ခါရာနံ လက္ခဏေ ဝိမူဠှော သင်္ခါရာနံ သဘာဝလက္ခဏံ သာမညလက္ခဏဉ္စ အဂဏှန္တော သင်္ခါရေ အတ္တတော အတ္တနိယတော ဓုဝတော သုခတော သုဘတော ဝိကပ္ပေတိ။

ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နဓမ္မေသု ဝိမူဠှော အဝိဇ္ဇာဒီဟိ သင်္ခါရာဒီနံ ပဝတ္တိံ အဂဏှန္တော ‘‘အတ္တာ ဇာနာတိ ဝါ န ဇာနာတိ ဝါ၊ သော ဧဝ ကရောတိ စ ကာရေတိ စ။ သော ပဋိသန္ဓိယံ ဥပပဇ္ဇတိ၊ တဿ အဏုဣဿရာဒယော ကလလာဒိဘာဝေန သရီရံ သဏ္ဌပေန္တော ဣန္ဒြိယာနိ သမ္ပာဒေန္တိ။ သော ဣန္ဒြိယသမ္ပန္နော ဖုသတိ၊ ဝေဒိယတိ၊ တဏှီယတိ၊ ဥပါဒိယတိ၊ ဃဋိယတိ။ သော ပုန ဘဝန္တရေ ဘဝတီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ နိယတိသင်္ဂတိဘာဝပရိဏတာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆၈) ဝါ ဝိကပ္ပေတိ။

သော အဝိဇ္ဇာယ အန္ဓီကတော ဧဝံ ဝိကပ္ပေန္တော ယထာ နာမ အန္ဓော ပထဝိယံ ဝိစရန္တော မဂ္ဂမ္ပိ အမဂ္ဂမ္ပိ ထလမ္ပိ နိန္နမ္ပိ သမမ္ပိ ဝိသမမ္ပိ ပဋိပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ ပုညမ္ပိ အပုညမ္ပိ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရမ္ပိ အဘိသင်္ခရောတီတိ။

တေနေတံ ဝုစ္စတိ –

‘‘ယထာပိ နာမ ဇစ္စန္ဓော၊ နရော အပရိဏာယကော၊

ဧကဒါ ယာတိ မဂ္ဂေန၊ ဥမ္မဂ္ဂေနာပိ ဧကဒါ။

‘‘သံသာရေ သံသရံ ဗာလော၊ တထာ အပရိဏာယကော၊

ကရောတိ ဧကဒါ ပုညံ၊ အပုညမပိ ဧကဒါ။

‘‘ယဒါ စ ဉတွာ သော ဓမ္မံ၊ သစ္စာနိ အဘိသမေဿတိ၊

တဒါ အဝိဇ္ဇူပသမာ၊ ဥပသန္တော စရိဿတီ’’တိ။

အယံ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ပဒသ္မိံ ဝိတ္ထာရကထာ။

သင်္ခါရပစ္စယာဝိညာဏပဒဝိတ္ထာရကထာ

၆၂၀။ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏပဒေ – ဝိညာဏန္တိ စက္ခုဝိညာဏာဒိ ဆဗ္ဗိဓံ။ တတ္ထ စက္ခုဝိညာဏံ ကုသလဝိပါကံ အကုသလဝိပါကန္တိ ဒုဝိဓံ ဟောတိ။ တထာ သောတဃာနဇိဝှာကအာယဝိညာဏာနိ။ မနောဝိညာဏံ ကုသလာကုသလဝိပါကာ ဒွေ မနောဓာတုယော၊ တိဿော အဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတုယော၊ အဋ္ဌ သဟေတုကာနိ ကာမာဝစရဝိပါကစိတ္တာနိ၊ ပဉ္စ ရူပါဝစရာနိ၊ စတ္တာရိ အရူပါဝစရာနီတိ ဗာဝီသတိဝိဓံ ဟောတိ။ ဣတိ ဣမေဟိ ဆဟိ ဝိညာဏေဟိ သဗ္ဗာနိပိ ဗာတ္တိံသ လောကိယဝိပါကဝိညာဏာနိ သင်္ဂဟိတာနိ ဟောန္တိ။ လောကုတ္တရာနိ ပန ဝဋ္ဋကထာယ န ယုဇ္ဇန္တီတိ န ဂဟိတာနိ။

တတ္ထ သိယာ ‘‘ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ ဣဒံ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဝိညာဏံ သင်္ခါရပစ္စယာ ဟောတီ’’တိ? ဥပစိတကမ္မာဘာဝေ ဝိပါကာဘာဝတော။ ဝိပါကံ ဟေတံ၊ ဝိပါကဉ္စ န ဥပစိတကမ္မာဘာဝေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဒိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ သဗ္ဗေသံ သဗ္ဗဝိပါကာနိ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ၊ န စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဇာနိတဗ္ဗမေတံ သင်္ခါရပစ္စယာ ဣဒံ ဝိညာဏံ ဟောတီတိ။

ကတရသင်္ခါရပစ္စယာ ကတရံ ဝိညာဏန္တိ စေ။ ကာမာဝစရပုညာဘိသင်္ခါရပစ္စယာ တာဝ ကုသလဝိပါကာနိ ပဉ္စ စက္ခုဝိညာဏာဒီနိ၊ မနောဝိညာဏေ ဧကာ မနောဓာတု၊ ဒွေ မနောဝိညာဏဓာတုယော၊ အဋ္ဌ ကာမာဝစရမဟာဝိပါကာနီတိ သောဠသ။ ယထာဟ –

‘‘ကာမာဝစရဿ ကုသလဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ… သောတ… ဃာန… ဇိဝှာ… ကာယဝိညာဏံ … ဝိပါကာ မနောဓာတု ဥပ္ပန္နာ ဟောတိ။ သောမနဿသဟဂတာ မနောဝိညာဏဓာတု ဥပ္ပန္နာ ဟောတိ။ ဥပေက္ခာသဟဂတာ မနောဝိညာဏဓာတု ဥပ္ပန္နာ ဟောတိ။ သောမနဿသဟဂတာ ဉာဏသမ္ပယုတ္တာ။ သောမနဿသဟဂတာ ဉာဏသမ္ပယုတ္တာ သသင်္ခါရေန။ သောမနဿသဟဂတာ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တာ။ သောမနဿသဟဂတာ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တာ သသင်္ခါရေန။ ဥပေက္ခာသဟဂတာ ဉာဏသမ္ပယုတ္တာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတာ ဉာဏသမ္ပယုတ္တာ သသင်္ခါရေန။ ဥပေက္ခာသဟဂတာ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတာ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တာ သသင်္ခါရေနာ’’တိ (ဓ။ သ။ ၄၃၁၊ ၄၉၈)။

ရူပါဝစရပုညာဘိသင်္ခါရပစ္စယာ ပန ပဉ္စ ရူပါဝစရဝိပါကာနိ။ ယထာဟ –

‘‘တဿေဝ ရူပါဝစရဿ ကုသလဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ပဌမံ ဈာနံ…ပေ… ပဉ္စမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၄၉၉)။ ဧဝံ ပုညာဘိသင်္ခါရပစ္စယာ ဧကဝီသတိဝိဓံ ဝိညာဏံ ဟောတိ။

အပုညာဘိသင်္ခါရပစ္စယာ ပန အကုသလဝိပါကာနိ ပဉ္စ စက္ခုဝိညာဏာဒီနိ၊ ဧကာ မနောဓာတု၊ ဧကာ မနောဝိညာဏဓာတူတိ ဧဝံ သတ္တဝိဓံ ဝိညာဏံ ဟောတိ။ ယထာဟ –

‘‘အကုသလဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ… သောတ… ဃာန… ဇိဝှာ… ကာယဝိညာဏံ… ဝိပါကာ မနောဓာတု ဝိပါကာ မနောဝိညာဏဓာတု ဥပ္ပန္နာ ဟောတီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၅၅၆)။

အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရပစ္စယာ ပန စတ္တာရိ အရူပဝိပါကာနီတိ ဧဝံ စတုဗ္ဗိဓံ ဝိညာဏံ ဟောတိ။ ယထာဟ –

‘‘တဿေဝ အရူပါဝစရဿ ကုသလဿ ကမ္မဿ ကဋတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာသဟဂတံ…ပေ… ဝိညာဏဉ္စာ…ပေ… အာကိဉ္စညာ…ပေ… နေဝသညာနာသညာယတနသဟဂတံ သုခဿ စ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၅၀၁)။

၆၂၁။ ဧဝံ ယံ သင်္ခါရပစ္စယာ ယံ ဝိညာဏံ ဟောတိ၊ တံ ဉတွာ ဣဒါနိဿ ဧဝံ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ – သဗ္ဗမေဝ ဟိ ဣဒံ ပဝတ္တိပဋိသန္ဓိဝသေန ဒွေဓာ ပဝတ္တတိ။ တတ္ထ ဒွေ ပဉ္စဝိညာဏာနိ၊ ဒွေ မနောဓာတုယော၊ သောမနဿသဟဂတာ အဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတူတိ ဣမာနိ တေရသ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ပဝတ္တိယညေဝ ပဝတ္တန္တိ။ သေသာနိ ဧကူနဝီသတိ တီသု ဘဝေသု ယထာနုရူပံ ပဝတ္တိယမ္ပိ ပဋိသန္ဓိယမ္ပိ ပဝတ္တန္တိ။

ကထံ? ကုသလဝိပါကာနိ တာဝ စက္ခုဝိညာဏာဒီနိ ပဉ္စ ကုသလဝိပါကေန အကုသလဝိပါကေန ဝါ နိဗ္ဗတ္တဿ ယထာက္ကမံ ပရိပါကံ ဥပဂတိန္ဒြိယဿ စက္ခာဒီနံ အာပါထဂတံ ဣဋ္ဌံ ဣဋ္ဌမဇ္ဈတ္တံ ဝါ ရူပါဒိအာရမ္မဏံ အာရဗ္ဘ စက္ခာဒိပသာဒံ နိဿာယ ဒဿနသဝနဃာယနသာယနဖုသနကိစ္စံ သာဓယမာနာနိ ပဝတ္တန္တိ။ တထာ အကုသလဝိပါကာနိ ပဉ္စ။ ကေဝလဉှိ တေသံ အနိဋ္ဌံ အနိဋ္ဌမဇ္ဈတ္တံ ဝါ အာရမ္မဏံ ဟောတိ။ အယမေဝ ဝိသေသော။ ဒသပိ စေတာနိ နိယတဒွါရာရမ္မဏဝတ္ထုဋ္ဌာနာနိ နိယတကိစ္စာနေဝ စ ဘဝန္တိ။

တတော ကုသလဝိပါကာနံ စက္ခုဝိညာဏာဒီနံ အနန္တရာ ကုသလဝိပါကာ မနောဓာတု တေသံယေဝ အာရမ္မဏံ အာရဗ္ဘ ဟဒယဝတ္ထုံ နိဿာယ သမ္ပဋိစ္ဆနကိစ္စံ သာဓယမာနာ ပဝတ္တတိ။ တထာ အကုသလဝိပါကာနံ အနန္တရာ အကုသလဝိပါကာ။ ဣဒဉ္စ ပန ဒွယံ အနိယတဒွါရာရမ္မဏံ နိယတဝတ္ထုဋ္ဌာနံ နိယတကိစ္စဉ္စ ဟောတိ။

သောမနဿသဟဂတာ ပန အဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတု ကုသလဝိပါကမနောဓာတုယာ အနန္တရာ တဿာ ဧဝ အာရမ္မဏံ အာရဗ္ဘ ဟဒယဝတ္ထုံ နိဿာယ သန္တီရဏကိစ္စံ သာဓယမာနာ ဆသု ဒွါရေသု ဗလဝါရမ္မဏေ ကာမာဝစရသတ္တာနံ ယေဘုယျေန လောဘသမ္ပယုတ္တဇဝနာဝသာနေ ဘဝင်္ဂဝီထိံ ပစ္ဆိန္ဒိတွာ ဇဝနေန ဂဟိတာရမ္မဏေ တဒါရမ္မဏဝသေန စ သကိံ ဝါ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ ပဝတ္တတီတိ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ အဘိဓမ္မဋ္ဌကထာယံ ပန တဒါရမ္မဏေ ဒွေ စိတ္တဝါရာ အာဂတာ။ ဣဒံ ပန စိတ္တံ တဒါရမ္မဏန္တိ စ ပိဋ္ဌိဘဝင်္ဂန္တိ စာတိ ဒွေ နာမာနိ လဘတိ။ အနိယတဒွါရာရမ္မဏံ နိယတဝတ္ထုကံ အနိယတဋ္ဌာနကိစ္စဉ္စ ဟောတီတိ။ ဧဝံ တာဝ တေရသ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ပဝတ္တိယညေဝ ပဝတ္တန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

သေသေသု ဧကူနဝီသတိယာ န ကိဉ္စိ အတ္တနော အနုရူပါယ ပဋိသန္ဓိယာ န ပဝတ္တတိ။ ပဝတ္တိယံ ပန ကုသလာကုသလဝိပါကာ တာဝ ဒွေ အဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတုယော ပဉ္စဒွါရေ ကုသလာကုသလဝိပါကမနောဓာတူနံ အနန္တရာ သန္တီရဏကိစ္စံ၊ ဆသု ဒွါရေသု ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ တဒါရမ္မဏကိစ္စံ၊ အတ္တနာ ဒိန္နပဋိသန္ဓိတော ဥဒ္ဓံ အသတိ ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒကေ စိတ္တုပ္ပာဒေ ဘဝင်္ဂကိစ္စံ၊ အန္တေ စုတိကိစ္စဉ္စာတိ စတ္တာရိ ကိစ္စာနိ သာဓယမာနာ နိယတဝတ္ထုကာ အနိယတဒွါရာရမ္မဏဋ္ဌာနကိစ္စာ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ။

အဋ္ဌ ကာမာဝစရသဟေတုကစိတ္တာနိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဆသု ဒွါရေသု တဒါရမ္မဏကိစ္စံ၊ အတ္တနာ ဒိန္နပဋိသန္ဓိတော ဥဒ္ဓံ အသတိ ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒကေ စိတ္တုပ္ပာဒေ ဘဝင်္ဂကိစ္စံ၊ အန္တေ စုတိကိစ္စဉ္စာတိ တီဏိ ကိစ္စာနိ သာဓယမာနာနိ နိယတဝတ္ထုကာနိ အနိယတဒွါရာရမ္မဏဋ္ဌာနကိစ္စာနိ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ။

ပဉ္စ ရူပါဝစရာနိ စတ္တာရိ စ အာရုပ္ပာနိ အတ္တနာ ဒိန္နပဋိသန္ဓိတော ဥဒ္ဓံ အသတိ ဘဝင်္ဂုပစ္ဆေဒကေ စိတ္တုပ္ပာဒေ ဘဝင်္ဂကိစ္စံ၊ အန္တေ စုတိကိစ္စဉ္စာတိ ကိစ္စဒွယံ သာဓယမာနာနိ ပဝတ္တန္တိ ။ တေသု ရူပါဝစရာနိ နိယတဝတ္ထာရမ္မဏာနိ အနိယတဋ္ဌာနကိစ္စာနိ၊ ဣတရာနိ နိယတဝတ္ထုကာနိ နိယတာရမ္မဏာနိ အနိယတဋ္ဌာနကိစ္စာနိ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တီတိ ဧဝံ တာဝ ဗာတ္တိံသဝိဓမ္ပိ ဝိညာဏံ ပဝတ္တိယံ သင်္ခါရပစ္စယာ ပဝတ္တတိ။ တတြာဿ တေ တေ သင်္ခါရာ ကမ္မပစ္စယေန စ ဥပနိဿယပစ္စယေန စ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။

၆၂၂။ ယံ ပန ဝုတ္တံ ‘‘သေသေသု ဧကူနဝီသတိယာ န ကိဉ္စိ အတ္တနော အနုရူပါယ ပဋိသန္ဓိယာ န ပဝတ္တတီ’’တိ၊ တံ အတိသံခိတ္တတ္တာ ဒုဗ္ဗိဇာနံ။ တေနဿ ဝိတ္ထာရနယဒဿနတ္ထံ ဝုစ္စတိ – ကတိ ပဋိသန္ဓိယော၊ ကတိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တာနိ၊ ကေန ကတ္ထ ပဋိသန္ဓိ ဟောတိ၊ ကိံ ပဋိသန္ဓိယာ အာရမ္မဏန္တိ?

အသညပဋိသန္ဓိယာ သဒ္ဓိံ ဝီသတိ ပဋိသန္ဓိယော။ ဝုတ္တပ္ပကာရာနေဝ ဧကူနဝီသတိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တာနိ။ တတ္ထ အကုသလဝိပါကာယ အဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတုယာ အပါယေသု ပဋိသန္ဓိ ဟောတိ။ ကုသလဝိပါကာယ မနုဿလောကေ ဇစ္စန္ဓဇာတိဗဓိရဇာတိဥမ္မတ္တကဇာတိဧဠမူဂနပုံသကာဒီနံ။ အဋ္ဌဟိ သဟေတုကကာမာဝစရဝိပါကေဟိ ကာမာဝစရဒေဝေသု စေဝ မနုဿေသု စ ပုညဝန္တာနံ ပဋိသန္ဓိ ဟောတိ။ ပဉ္စဟိ ရူပါဝစရဝိပါကေဟိ ရူပီဗြဟ္မလောကေ။ စတူဟိ အရူပါဝစရဝိပါကေဟိ အရူပလောကေတိ။ ယေန စ ယတ္ထ ပဋိသန္ဓိ ဟောတိ ၊ သာ ဧဝ တဿ အနုရူပါ ပဋိသန္ဓိ နာမ။ သင်္ခေပတော ပန ပဋိသန္ဓိယာ တီဏိ အာရမ္မဏာနိ ဟောန္တိ အတီတံ ပစ္စုပ္ပန္နံ နဝတ္တဗ္ဗဉ္စ။ အသညာ ပဋိသန္ဓိ အနာရမ္မဏာတိ။

တတ္ထ ဝိညာဏဉ္စာယတနနေဝသညာနာသညာယတနပဋိသန္ဓီနံ အတီတမေဝ အာရမ္မဏံ။ ဒသန္နံ ကာမာဝစရာနံ အတီတံ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နံ ဝါ။ သေသာနံ နဝတ္တဗ္ဗမေဝ။ ဧဝံ တီသု အာရမ္မဏေသု ပဝတ္တမာနာ ပန ပဋိသန္ဓိ ယသ္မာ အတီတာရမ္မဏဿ ဝါ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏဿ ဝါ စုတိစိတ္တဿ အနန္တရမေဝ ပဝတ္တတိ။ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏံ ပန စုတိစိတ္တံ နာမ နတ္ထိ။ တသ္မာ ဒွီသု အာရမ္မဏေသု အညတရာရမ္မဏာယ စုတိယာ အနန္တရာ တီသု အာရမ္မဏေသု အညတရာရမ္မဏာယ ပဋိသန္ဓိယာ သုဂတိဒုဂ္ဂတိဝသေန ပဝတ္တနာကာရော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၆၂၃။ သေယျထိဒံ – ကာမာဝစရသုဂတိယံ တာဝ ဌိတဿ ပါပကမ္မိနော ပုဂ္ဂလဿ ‘‘တာနိဿ တသ္မိံ သမယေ ဩလမ္ဗန္တီ’’တိအာဒိဝစနတော (မ။ နိ။ ၃။၂၄၈) မရဏမဉ္စေ နိပန္နဿ ယထူပစိတံ ပါပကမ္မံ ဝါ ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါ မနောဒွါရေ အာပါထမာဂစ္ဆတိ။ တံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နာယ တဒါရမ္မဏပရိယောသာနာယ ဇဝနဝီထိယာ အနန္တရံ ဘဝင်္ဂဝိသယံ အာရမ္မဏံ ကတွာ စုတိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မိံ နိရုဒ္ဓေ တဒေဝ အာပါထဂတံ ကမ္မံ ဝါ ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါ အာရဗ္ဘ အနုပစ္ဆိန္နကိလေသဗလဝိနာမိတံ ဒုဂ္ဂတိပရိယာပန္နံ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ အတီတာရမ္မဏာယ စုတိယာ အနန္တရာ အတီတာရမ္မဏာ ပဋိသန္ဓိ။

အပရဿ မရဏသမယေ ဝုတ္တပ္ပကာရကမ္မဝသေန နရကာဒီသု အဂ္ဂိဇာလဝဏ္ဏာဒိကံ ဒုဂ္ဂတိနိမိတ္တံ မနောဒွါရေ အာပါထမာဂစ္ဆတိ၊ တဿ ဒွိက္ခတ္တုံ ဘဝင်္ဂေ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဒ္ဓေ တံ အာရမ္မဏံ အာရဗ္ဘ ဧကံ အာဝဇ္ဇနံ၊ မရဏဿ အာသန္နဘာဝေန မန္ဒီဘူတဝေဂတ္တာ ပဉ္စ ဇဝနာနိ၊ ဒွေ တဒါရမ္မဏာနီတိ တီဏိ ဝီထိစိတ္တာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တတော ဘဝင်္ဂဝိသယံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဧကံ စုတိစိတ္တံ။ ဧတ္တာဝတာ ဧကာဒသ စိတ္တက္ခဏာ အတီတာ ဟောန္တိ။ အထဿ အဝသေသပဉ္စစိတ္တက္ခဏာယုကေ တသ္မိညေဝ အာရမ္မဏေ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ အတီတာရမ္မဏာယ စုတိယာ အနန္တရာ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ ပဋိသန္ဓိ။

အပရဿ မရဏသမယေ ပဉ္စန္နံ ဒွါရာနံ အညတရသ္မိံ ရာဂါဒိဟေတုဘူတံ ဟီနမာရမ္မဏံ အာပါထမာဂစ္ဆတိ။ တဿ ယထာက္ကမေန ဥပ္ပန္နေ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနာဝသာနေ မရဏဿ အာသန္နဘာဝေန မန္ဒီဘူတဝေဂတ္တာ ပဉ္စ ဇဝနာနိ၊ ဒွေ တဒါရမ္မဏာနိ စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တတော ဘဝင်္ဂဝိသယံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဧကံ စုတိစိတ္တံ။ ဧတ္တာဝတာ စ ဒွေ ဘဝင်္ဂါနိ၊ အာဝဇ္ဇနံ၊ ဒဿနံ၊ သမ္ပဋိစ္ဆနံ၊ သန္တီရဏံ၊ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနံ၊ ပဉ္စ ဇဝနာနိ၊ ဒွေ တဒါရမ္မဏာနိ၊ ဧကံ စုတိစိတ္တန္တိ ပဉ္စဒသ စိတ္တက္ခဏာ အတီတာ ဟောန္တိ။ အထာဝသေသဧကစိတ္တက္ခဏာယုကေ တသ္မိညေဝ အာရမ္မဏေ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယမ္ပိ အတီတာရမ္မဏာယ စုတိယာ အနန္တရာ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ ပဋိသန္ဓိ။ ဧသ တာဝ အတီတာရမ္မဏာယ သုဂတိစုတိယာ အနန္တရာ အတီတပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာယ ဒုဂ္ဂတိပဋိသန္ဓိယာ ပဝတ္တနာကာရော။

၆၂၄။ ဒုဂ္ဂတိယံ ဌိတဿ ပန ဥပစိတာနဝဇ္ဇကမ္မဿ ဝုတ္တနယေနေဝ တံ အနဝဇ္ဇကမ္မံ ဝါ ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါ မနောဒွါရေ အာပါထမာဂစ္ဆတီတိ ကဏှပက္ခေ သုက္ကပက္ခံ ဌပေတွာ သဗ္ဗံ ပုရိမနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယံ အတီတာရမ္မဏာယ ဒုဂ္ဂတိစုတိယာ အနန္တရာ အတီတပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာယ သုဂတိပဋိသန္ဓိယာ ပဝတ္တနာကာရော။

၆၂၅။ သုဂတိယံ ဌိတဿ ပန ဥပစိတာနဝဇ္ဇကမ္မဿ ‘‘တာနိဿ တသ္မိံ သမယေ ဩလမ္ဗန္တီ’’တိအာဒိဝစနတော မရဏမဉ္စေ နိပန္နဿ ယထူပစိတံ အနဝဇ္ဇကမ္မံ ဝါ ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါ မနောဒွါရေ အာပါထမာဂစ္ဆတိ။ တဉ္စ ခေါ ဥပစိတကာမာဝစရာနဝဇ္ဇကမ္မဿေဝ။ ဥပစိတမဟဂ္ဂတကမ္မဿ ပန ကမ္မနိမိတ္တမေဝ အာပါထမာဂစ္ဆတိ။ တံ အာရဗ္ဘ ဥပ္ပန္နာယ တဒါရမ္မဏပရိယောသာနာယ သုဒ္ဓါယ ဝါ ဇဝနဝီထိယာ အနန္တရံ ဘဝင်္ဂဝိသယံ အာရမ္မဏံ ကတွာ စုတိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္မိံ နိရုဒ္ဓေ တမေဝ အာပါထဂတံ ကမ္မံ ဝါ ကမ္မနိမိတ္တံ ဝါ အာရဗ္ဘ အနုပစ္ဆိန္နကိလေသဗလဝိနာမိတံ သုဂတိပရိယာပန္နံ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ အတီတာရမ္မဏာယ စုတိယာ အနန္တရာ အတီတာရမ္မဏာ ဝါ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာ ဝါ ပဋိသန္ဓိ။

အပရဿ မရဏသမယေ ကာမာဝစရအနဝဇ္ဇကမ္မဝသေန မနုဿလောကေ မာတုကုစ္ဆိဝဏ္ဏသင်္ခါတံ ဝါ ဒေဝလောကေ ဥယျာနဝိမာနကပ္ပရုက္ခာဒိဝဏ္ဏသင်္ခါတံ ဝါ သုဂတိနိမိတ္တံ မနောဒွါရေ အာပါထမာဂစ္ဆတိ၊ တဿ ဒုဂ္ဂတိနိမိတ္တေ ဒဿိတာနုက္ကမေနေဝ စုတိစိတ္တာနန္တရံ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ အတီတာရမ္မဏာယ စုတိယာ အနန္တရာ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ ပဋိသန္ဓိ။

အပရဿ မရဏသမယေ ဉာတကာ ‘‘အယံ တာတ တဝတ္ထာယ ဗုဒ္ဓပူဇာ ကရီယတိ စိတ္တံ ပသာဒေဟီ’’တိ ဝတွာ ပုပ္ဖဒါမပဋာကာဒိဝသေန ရူပါရမ္မဏံ ဝါ၊ ဓမ္မဿဝနတူရိယပူဇာဒိဝသေန သဒ္ဒါရမ္မဏံ ဝါ၊ ဓူမဝါသဂန္ဓာဒိဝသေန ဂန္ဓာရမ္မဏံ ဝါ၊ ‘‘ဣဒံ တာတ သာယဿု တဝတ္ထာယ ဒါတဗ္ဗဒေယျဓမ္မ’’န္တိ ဝတွာ မဓုဖာဏိတာဒိဝသေန ရသာရမ္မဏံ ဝါ၊ ‘‘ဣဒံ တာတ ဖုသဿု တဝတ္ထာယ ဒါတဗ္ဗဒေယျဓမ္မ’’န္တိ ဝတွာ စီနပဋ္ဋသောမာရပဋ္ဋာဒိဝသေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏံ ဝါ ပဉ္စဒွါရေ ဥပသံဟရန္တိ၊ တဿ တသ္မိံ အာပါထဂတေ ရူပါဒိအာရမ္မဏေ ယထာက္ကမေန ဥပ္ပန္နဝေါဋ္ဌဗ္ဗနာဝသာနေ မရဏဿ အာသန္နဘာဝေန မန္ဒီဘူတဝေဂတ္တာ ပဉ္စ ဇဝနာနိ၊ ဒွေ တဒါရမ္မဏာနိ စ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တတော ဘဝင်္ဂဝိသယံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဧကံ စုတိစိတ္တံ၊ တဒဝသာနေ တသ္မိညေဝ ဧကစိတ္တက္ခဏဋ္ဌိတိကေ အာရမ္မဏေ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယမ္ပိ အတီတာရမ္မဏာယ စုတိယာ အနန္တရာ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ ပဋိသန္ဓိ။

၆၂၆။ အပရဿ ပန ပထဝီကသိဏဇ္ဈာနာဒိဝသေန ပဋိလဒ္ဓမဟဂ္ဂတဿ သုဂတိယံ ဌိတဿ မရဏသမယေ ကာမာဝစရကုသလကမ္မ-ကမ္မနိမိတ္တ-ဂတိနိမိတ္တာနံ ဝါ အညတရံ၊ ပထဝီကသိဏာဒိကံ ဝါ နိမိတ္တံ၊ မဟဂ္ဂတစိတ္တံ ဝါ မနောဒွါရေ အာပါထမာဂစ္ဆတိ၊ စက္ခုသောတာနံ ဝါ အညတရသ္မိံ ကုသလုပ္ပတ္တိဟေတုဘူတံ ပဏီတမာရမ္မဏံ အာပါထမာဂစ္ဆတိ၊ တဿ ယထာက္ကမေန ဥပ္ပန္နဝေါဋ္ဌဗ္ဗနာဝသာနေ မရဏဿ အာသန္နဘာဝေန မန္ဒီဘူတဝေဂတ္တာ ပဉ္စ ဇဝနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ မဟဂ္ဂတဂတိကာနံ ပန တဒါရမ္မဏံ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဇဝနာနန္တရံယေဝ ဘဝင်္ဂဝိသယံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဧကံ စုတိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တဿာဝသာနေ ကာမာဝစရမဟဂ္ဂတသုဂတီနံ အညတရသုဂတိပရိယာပန္နံ ယထူပဋ္ဌိတေသု အာရမ္မဏေသု အညတရာရမ္မဏံ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ နဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာယ သုဂတိစုတိယာ အနန္တရာ အတီတပစ္စုပ္ပန္နနဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာနံ အညတရာရမ္မဏာ ပဋိသန္ဓိ။

ဧတေနာနုသာရေန အာရုပ္ပစုတိယာပိ အနန္တရာ ပဋိသန္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အယံ အတီတနဝတ္တဗ္ဗာရမ္မဏာယ သုဂတိစုတိယာ အနန္တရာ အတီတနဝတ္တဗ္ဗပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာယ ပဋိသန္ဓိယာ ပဝတ္တနာကာရော။

၆၂၇။ ဒုဂ္ဂတိယံ ဌိတဿ ပန ပါပကမ္မိနော ဝုတ္တနယေနေဝ တံ ကမ္မံ ကမ္မနိမိတ္တံ ဂတိနိမိတ္တံ ဝါ မနောဒွါရေ။ ပဉ္စဒွါရေ ဝါ ပန အကုသလုပ္ပတ္တိ ဟေတုဘူတံ အာရမ္မဏံ အာပါထမာဂစ္ဆတိ၊ အထဿ ယထာက္ကမေန စုတိစိတ္တာဝသာနေ ဒုဂ္ဂတိပရိယာပန္နံ တေသု အာရမ္မဏေသု အညတရာရမ္မဏံ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ အတီတာရမ္မဏာယ ဒုဂ္ဂတိစုတိယာ အနန္တရာ အတီတပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာယ ပဋိသန္ဓိယာ ပဝတ္တနာကာရောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ဧကူနဝီသတိဝိဓဿာပိ ဝိညာဏဿ ပဋိသန္ဓိဝသေန ပဝတ္တိ ဒီပိတာ ဟောတိ။

၆၂၈။ တယိဒံ သဗ္ဗမ္ပိ ဧဝံ၊

ပဝတ္တမာနံ သန္ဓိမှိ၊ ဒွေဓာ ကမ္မေန ဝတ္တတိ၊

မိဿာဒီဟိ စ ဘေဒေဟိ၊ ဘေဒဿ ဒုဝိဓာဒိကော။

ဣဒဉှိ ဧကူနဝီသတိဝိဓမ္ပိ ဝိပါကဝိညာဏံ ပဋိသန္ဓိမှိ ပဝတ္တမာနာ ဒွေဓာ ကမ္မေန ဝတ္တတိ။ ယထာသကဉှိ ဧကဿ ဇနကကမ္မံ နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယေန စေဝ ဥပနိဿယပစ္စယေန စ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ကုသလာကုသလံ ကမ္မံ ဝိပါကဿ ဥပနိဿယပစ္စယေန ပစ္စယော’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၂၃)။ ဧဝံ ဝတ္တမာနဿ ပနဿ မိဿာဒီဟိ ဘေဒေဟိ ဒုဝိဓာဒိကောပိ ဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

သေယျထိဒံ – ဣဒဉှိ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဧကဓာ ပဝတ္တမာနမ္ပိ ရူပေန သဟ မိဿာမိဿဘေဒတော ဒုဝိဓံ။ ကာမရူပါရူပဘဝဘေဒတော တိဝိဓံ။ အဏ္ဍဇဇလာဗုဇ-သံသေဒဇ-ဩပပါတိကယောနိဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ။ ဂတိဝသေန ပဉ္စဝိဓံ။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိဝသေန သတ္တဝိဓံ။ သတ္တာဝါသဝသေန အဋ္ဌဝိဓံ ဟောတိ။

၆၂၉။ တတ္ထ၊

မိဿံ ဒွိဓာ ဘာဝဘေဒါ၊ သဘာဝံ တတ္ထ စ ဒွိဓာ၊

ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ဒသကာ၊ ဩမတော အာဒိနာ သဟ။

မိဿံ ဒွိဓာ ဘာဝဘေဒါတိ ယံ ဟေတံ ဧတ္ထ အညတြ အရူပဘဝါ ရူပမိဿံ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တံ ရူပဘဝေ ဣတ္ထိန္ဒြိယပုရိသိန္ဒြိယသင်္ခါတေန ဘာဝေန ဝိနာ ဥပ္ပတ္တိတော။ ကာမဘဝေ အညတြ ဇာတိပဏ္ဍကပဋိသန္ဓိယာ ဘာဝေန သဟ ဥပ္ပတ္တိတော သ-ဘာဝံ၊ အ-ဘာဝန္တိ ဒုဝိဓံ ဟောတိ။

သဘာဝံတတ္ထ စ ဒွိဓာတိ တတ္ထာပိ စ ယံ သ-ဘာဝံ၊ တံ ဣတ္ထိပုရိသဘာဝါနံ အညတရေန သဟ ဥပ္ပတ္တိတော ဒုဝိဓမေဝ ဟောတိ။

ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ဒသကာ ဩမတော အာဒိနာ သဟာတိ ယံ ဟေတမေတ္ထ ‘‘မိဿံ အမိဿ’’န္တိ ဒုကေ အာဒိဘူတံ ရူပမိဿံ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏံ၊ တေန သဟ ဝတ္ထုကာယဒသကဝသေန ဒွေ ဝါ၊ ဝတ္ထုကာယဘာဝဒသကဝသေန တယော ဝါ ဒသကာ ဩမတော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နတ္ထိ ဣတော ပရံ ရူပပရိဟာနီတိ။ တံ ပနေတံ ဧဝံ ဩမကပရိမာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ အဏ္ဍဇဇလာဗုဇနာမိကာသု ဒွီသု ယောနီသု ဇာတိဥဏ္ဏာယ ဧကေန အံသုနာ ဥဒ္ဓဋသပ္ပိမဏ္ဍပ္ပမာဏံ ကလလန္တိ လဒ္ဓသင်္ခံ ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တတ္ထ ယောနီနံ ဂတိဝသေန သမ္ဘဝဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၆၃၀။ ဧတာသု ဟိ၊

နိရယေ ဘုမ္မဝဇ္ဇေသု၊ ဒေဝေသု စ န ယောနိယော၊

တိဿော ပုရိမိကာ ဟောန္တိ၊ စတဿောပိ ဂတိတ္တယေ။

တတ္ထ ဒေဝေသု စာတိ စသဒ္ဒေန ယထာ နိရယေ စ ဘုမ္မဝဇ္ဇေသု စ ဒေဝေသု၊ ဧဝံ နိဇ္ဈာမတဏှိကပေတေသု စ ပုရိမိကာ တိဿော ယောနိယော န သန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဩပပါတိကာ ဧဝ ဟိ တေ ဟောန္တိ။ သေသေ ပန တိရစ္ဆာနပေတ္တိဝိသယမနုဿသင်္ခါတေ ဂတိတ္တယေ ပုဗ္ဗေ ဝဇ္ဇိတဘုမ္မဒေဝေသု စ စတဿောပိ ယောနိယော ဟောန္တိ။ တတ္ထ၊

တိံသ နဝ စေဝ ရူပီသု၊ သတ္တတိ ဥက္ကံသတောထ ရူပါနိ၊

သံသေဒုပပါတယောနိသု၊ အထ ဝါ အဝကံသတော တိံသ။

ရူပီဗြဟ္မေသု တာဝ ဩပပါတိကယောနိကေသု စက္ခုသောတဝတ္ထုဒသကာနံ ဇီဝိတနဝကဿ စာတိ စတုန္နံ ကလာပါနံ ဝသေန တိံသ စ နဝ စ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏေန သဟ ရူပါနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ရူပီ ဗြဟ္မေ ပန ဌပေတွာ အညေသု သံသေဒဇဩပပါတိကယောနိကေသု ဥက္ကံသတော စက္ခုသောတဃာနဇိဝှာကာယဝတ္ထုဘာဝဒသကာနံ ဝသေန သတ္တတိ၊ တာနိ စ နိစ္စံ ဒေဝေသု။ တတ္ထ ဝဏ္ဏော ဂန္ဓော ရသော ဩဇာ စတဿော စာပိ ဓာတုယော စက္ခုပသာဒေါ ဇီဝိတန္တိ အယံ ဒသရူပပရိမာဏော ရူပပုဉ္ဇော စက္ခုဒသကော နာမ။ ဧဝံ သေသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ ။ အဝကံသတော ပန ဇစ္စန္ဓဗဓိရအဃာနကနပုံသကဿ ဇိဝှာကာယဝတ္ထုဒသကာနံ ဝသေန တိံသ ရူပါနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဥက္ကံသာဝကံသာနံ ပန အန္တရေ အနုရူပတော ဝိကပ္ပော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၆၃၁။ ဧဝံ ဝိဒိတွာ ပုန၊

ခန္ဓာရမ္မဏဂတိဟေတု-ဝေဒနာပီတိဝိတက္ကဝိစာရေဟိ၊

ဘေဒါဘေဒဝိသေသော၊ စုတိသန္ဓီနံ ပရိညေယျော။

ယာ ဟေသာ မိဿာမိဿတော ဒုဝိဓာ ပဋိသန္ဓိ၊ ယာ စဿာ အတီတာနန္တရာ စုတိ၊ တာသံ ဣမေဟိ ခန္ဓာဒီဟိ ဘေဒါဘေဒဝိသေသော ဉာတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။

ကထံ? ကဒါစိ ဟိ စတုက္ခန္ဓာယ အာရုပ္ပစုတိယာ အနန္တရာ စတုက္ခန္ဓာဝ အာရမ္မဏတောပိ အဘိန္နာ ပဋိသန္ဓိ ဟောတိ။ ကဒါစိ အမဟဂ္ဂတဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာယ မဟဂ္ဂတအဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ။ အယံ တာဝ အရူပဘူမီသုယေဝ နယော။ ကဒါစိ ပန စတုက္ခန္ဓာယ အရူပစုတိယာ အနန္တရာ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ကာမာဝစရပဋိသန္ဓိ ။ ကဒါစိ ပဉ္စက္ခန္ဓာယ ကာမာဝစရစုတိယာ ရူပါဝစရစုတိယာ ဝါ အနန္တရာ စတုက္ခန္ဓာ အရူပပဋိသန္ဓိ။ ဧဝံ အတီတာရမ္မဏာယ စုတိယာ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ ပဋိသန္ဓိ။ ဧကစ္စသုဂတိစုတိယာ ဧကစ္စဒုဂ္ဂတိပဋိသန္ဓိ။ အဟေတုကစုတိယာ သဟေတုကပဋိသန္ဓိ။ ဒုဟေတုကစုတိယာ တိဟေတုကပဋိသန္ဓိ။ ဥပေက္ခာသဟဂတစုတိယာ သောမနဿသဟဂတပဋိသန္ဓိ။ အပ္ပီတိကစုတိယာ သပ္ပီတိကပဋိသန္ဓိ။ အဝိတက္ကစုတိယာ သဝိတက္ကပဋိသန္ဓိ။ အဝိစာရစုတိယာ သဝိစာရပဋိသန္ဓိ။ အဝိတက္ကာဝိစာရစုတိယာ သဝိတက္ကသဝိစာရပဋိသန္ဓီတိ တဿ တဿ ဝိပရီတတော စ ယထာယောဂံ ယောဇေတဗ္ဗံ။

၆၃၂။

လဒ္ဓပစ္စယမိတိ ဓမ္မမတ္တမေတံ ဘဝန္တရမုပေတိ၊

နာဿ တတော သင်္ကန္တိ၊ န တတော ဟေတုံ ဝိနာ ဟောတိ။

ဣတိ ဟေတံ လဒ္ဓပစ္စယံ ရူပါရူပဓမ္မမတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဘဝန္တရမုပေတီတိ ဝုစ္စတိ၊ န သတ္တော၊ န ဇီဝေါ။ တဿ စ နာပိ အတီတဘဝတော ဣဓ သင်္ကန္တိ အတ္ထိ။ နာပိ တတော ဟေတုံ ဝိနာ ဣဓ ပါတုဘာဝေါ။ တယိဒံ ပါကဋေန မနုဿစုတိပဋိသန္ဓိက္ကမေန ပကာသယိဿာမ။

အတီတဘဝသ္မိံ ဟိ သရသေန ဥပက္ကမေန ဝါ သမာသန္နမရဏဿ အသယှာနံ သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင်္ဂသန္ဓိဗန္ဓနစ္ဆေဒကာနံ မာရဏန္တိကဝေဒနာသတ္ထာနံ သန္နိပါတံ အသဟန္တဿ အာတပေ ပက္ခိတ္တဟရိတတာလပဏ္ဏမိဝ ကမေန ဥပသုဿမာနေ သရီရေ နိရုဒ္ဓေသု စက္ခာဒီသု ဣန္ဒြိယေသု ဟဒယဝတ္ထုမတ္တေ ပတိဋ္ဌိတေသု ကာယိန္ဒြိယမနိန္ဒြိယဇီဝိတိန္ဒြိယေသု တင်္ခဏာဝသေသဟဒယဝတ္ထုသန္နိဿိတံ ဝိညာဏံ ဂရုကသမာသေဝိတာသန္နပုဗ္ဗကတာနံ အညတရံ လဒ္ဓါဝသေသပစ္စယသင်္ခါရသင်္ခါတံ ကမ္မံ၊ တဒုပဋ္ဌာပိတံ ဝါ ကမ္မနိမိတ္တဂတိနိမိတ္တသင်္ခါတံ ဝိသယံ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တတိ။ တဒေဝံ ပဝတ္တမာနံ တဏှာဝိဇ္ဇာနံ အပ္ပဟီနတ္တာ အဝိဇ္ဇာပဋိစ္ဆာဒိတာဒီနဝေ တသ္မိံ ဝိသယေ တဏှာ နာမေတိ၊ သဟဇာတသင်္ခါရာ ခိပန္တိ။ တံ သန္တတိဝသေန တဏှာယ နာမိယမာနံ သင်္ခါရေဟိ ခိပ္ပမာနံ ဩရိမတီရရုက္ခဝိနိဗဒ္ဓရဇ္ဇုမာလမ္ဗိတွာ မာတိကာတိက္ကမကော ဝိယ ပုရိမဉ္စ နိဿယံ ဇဟတိ၊ အပရဉ္စ ကမ္မသမုဋ္ဌာပိတံ နိဿယံ အဿာဒယမာနံ ဝါ အနဿာဒယမာနံ ဝါ အာရမ္မဏာဒီဟိယေဝ ပစ္စယေဟိ ပဝတ္တတီတိ။

ဧတ္ထ စ ပုရိမံ စဝနတော စုတိ။ ပစ္ဆိမံ ဘဝန္တရာဒိပဋိသန္ဓာနတော ပဋိသန္ဓီတိ ဝုစ္စတိ ။ တဒေတံ နာပိ ပုရိမဘဝါ ဣဓာဂတံ၊ နာပိ တတော ကမ္မသင်္ခါရနတိဝိသယာဒိဟေတုံ ဝိနာ ပါတုဘူတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၆၃၃။

သိယုံ နိဒဿနာနေတ္ထ၊ ပဋိဃောသာဒိကာ အထ၊

သန္တာနဗန္ဓတော နတ္ထိ၊ ဧကတာ နာပိ နာနတာ။

ဧတ္ထ စေတဿ ဝိညာဏဿ ပုရိမဘဝတော ဣဓ အနာဂမနေ၊ အတီတဘဝပရိယာပန္နဟေတူတိ စ ဥပ္ပာဒေ ပဋိဃောသ-ပဒီပ-မုဒ္ဒါ-ပဋိဗိမ္ဗပ္ပကာရာ ဓမ္မာ နိဒဿနာနိ သိယုံ။ ယထာ ဟိ ပဋိဃောသ-ပဒီပ-မုဒ္ဒါ-ဆာယာ သဒ္ဒါဒိဟေတုကာ ဟောန္တိ အညတြ အဂန္တွာ ဧဝမေဝံ ဣဒံ စိတ္တံ။

ဧတ္ထ စ သန္တာနဗန္ဓတော နတ္ထိ ဧကတာ နာပိ နာနတာ။ ယဒိ ဟိ သန္တာနဗန္ဓေ သတိ ဧကန္တမေကတာ ဘဝေယျ၊ န ခီရတော ဒဓိ သမ္ဘူတံ သိယာ။ အထာပိ ဧကန္တနာနတာ ဘဝေယျ၊ န ခီရဿာဓီနော ဒဓိ သိယာ။ ဧသ နယော သဗ္ဗဟေတုဟေတုသမုပ္ပန္နေသု။ ဧဝဉ္စ သတိ သဗ္ဗလောကဝေါဟာရလောပေါ သိယာ၊ သော စ အနိဋ္ဌော။ တသ္မာ ဧတ္ထ န ဧကန္တမေကတာ ဝါ နာနတာ ဝါ ဥပဂန္တဗ္ဗာတိ။

၆၃၄။ ဧတ္ထာဟ – နနု ဧဝံ အသင်္ကန္တိပါတုဘာဝေ သတိ ယေ ဣမသ္မိံ မနုဿတ္တဘာဝေ ခန္ဓာ၊ တေသံ နိရုဒ္ဓတ္တာ၊ ဖလပစ္စယဿ စ ကမ္မဿ တတ္ထ အဂမနတော အညဿ အညတော စ တံ ဖလံ သိယာ၊ ဥပဘုဉ္ဇကေ စ အသတိ ကဿ တံ ဖလံ သိယာ၊ တသ္မာ န သုန္ဒရမိဒံ ဝိဓာနန္တိ။ တတြိဒံ ဝုစ္စတိ –

သန္တာနေ ယံ ဖလံ ဧတံ၊ နာညဿ န စ အညတော၊

ဗီဇာနံ အဘိသင်္ခါရော၊ ဧတဿတ္ထဿ သာဓကော။

ဧကသန္တာနသ္မိံ ဟိ ဖလံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ တတ္ထ ဧကန္တဧကတ္တနာနတ္တာနံ ပဋိသိဒ္ဓတ္တာ အညဿာတိ ဝါ အညတောတိ ဝါ န ဟောတိ။ ဧတဿ စ ပနတ္ထဿ ဗီဇာနံ အဘိသင်္ခါရော သာဓကော။ အမ္ဗဗီဇာဒီနံ ဟိ အဘိသင်္ခါရေသု ကတေသု တဿ ဗီဇဿ သန္တာနေ လဒ္ဓပစ္စယော ကာလန္တရေ ဖလဝိသေသော ဥပ္ပဇ္ဇမာနော န အညဗီဇာနံ၊ နာပိ အညာဘိသင်္ခါရပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ၊ န စ တာနိ ဗီဇာနိ၊ တေ အဘိသင်္ခါရာ ဝါ ဖလဋ္ဌာနံ ပါပုဏန္တိ၊ ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပောသဓာဒီဟိ စာပိ ဗာလသရီရေ ဥပယုတ္တေဟိ ကာလန္တရေ ဝုဍ္ဎသရီရာဒီသု ဖလဒေဟိ အယမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယမ္ပိ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပဘုဉ္ဇကေ စ အသတိ ကဿ တံ ဖလံ သိယာ’’တိ၊ တတ္ထ၊

ဖလဿုပ္ပတ္တိယာ ဧဝ၊ သိဒ္ဓါ ဘုဉ္ဇကသမ္မုတိ၊

ဖလုပ္ပာဒေန ရုက္ခဿ၊ ယထာ ဖလတိ သမ္မုတိ။

ယထာ ဟိ ရုက္ခသင်္ခါတာနံ ဓမ္မာနံ ဧကဒေသဘူတဿ ရုက္ခဖလဿ ဥပ္ပတ္တိယာ ဧဝ ရုက္ခော ဖလတီတိ ဝါ ဖလိတောတိ ဝါ ဝုစ္စတိ၊ တထာ ဒေဝမနုဿသင်္ခါတာနံ ခန္ဓာနံ ဧကဒေသဘူတဿ ဥပဘောဂသင်္ခါတဿ သုခဒုက္ခဖလဿ ဥပ္ပာဒေနေဝ ဒေဝေါ၊ မနုဿော ဝါ ဥပဘုဉ္ဇတီတိ ဝါ၊ သုခိတော၊ ဒုက္ခိတောတိ ဝါ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ န ဧတ္ထ အညေန ဥပဘုဉ္ဇကေန နာမ ကောစိ အတ္ထော အတ္ထီတိ။

၆၃၅။ ယောပိ ဝဒေယျ ‘‘ဧဝံ သန္တေပိ ဧတေ သင်္ခါရာ ဝိဇ္ဇမာနာ ဝါ ဖလဿ ပစ္စယာ သိယုံ၊ အဝိဇ္ဇမာနာ ဝါ၊ ယဒိ စ ဝိဇ္ဇမာနာ ပဝတ္တိက္ခဏေယေဝ နေသံ ဝိပါကေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အထ အဝိဇ္ဇမာနာ ပဝတ္တိတော ပုဗ္ဗေ ပစ္ဆာ စ နိစ္စံ ဖလာဝဟာ သိယု’’န္တိ၊ သော ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗော –

ကတတ္တာ ပစ္စယာ ဧတေ၊ န စ နိစ္စံ ဖလာဝဟာ၊

ပါဋိဘောဂါဒိကံ တတ္ထ၊ ဝေဒိတဗ္ဗံ နိဒဿနံ။

ကတတ္တာယေဝ ဟိ သင်္ခါရာ အတ္တနော ဖလဿ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ န ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ၊ အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ဝါ။ ယထာဟ – ‘‘ကာမာဝစရဿ ကုသလဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတီ’’တိအာဒိ (ဓ။ သ။ ၄၃၁)။ ယထာရဟဿ စ အတ္တနော ဖလဿ ပစ္စယာ ဟုတွာ န ပုန ဖလာဝဟာ ဟောန္တိ ဝိပါကတ္တာ။ ဧတဿ စတ္ထဿ ဝိဘာဝနေ ဣဒံ ပါဋိဘောဂါဒိကံ နိဒဿနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာ ဟိ လောကေ ယော ကဿစိ အတ္ထဿ နိယျာတနတ္ထံ ပါဋိဘောဂေါ ဟောတိ၊ ဘဏ္ဍံ ဝါ ကိဏာတိ၊ ဣဏံ ဝါ ဂဏှာတိ၊ တဿ တံ ကိရိယာကရဏမတ္တမေဝ တဒတ္ထနိယျာတနာဒိမှိ ပစ္စယော ဟောတိ၊ န ကိရိယာယ ဝိဇ္ဇမာနတ္တံ၊ အဝိဇ္ဇမာနတ္တံ ဝါ၊ န စ တဒတ္ထနိယျာတနာဒိတော ပရမ္ပိ ဓာရကောဝ ဟောတိ။ ကသ္မာ? နိယျာတနာဒီနံ ကတတ္တာ။ ဧဝံ ကတတ္တာဝ သင်္ခါရာပိ အတ္တနော ဖလဿ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ န စ ယထာရဟံ ဖလဒါနတော ပရမ္ပိ ဖလာဝဟာ ဟောန္တီတိ။ ဧတ္တာဝတာ မိဿာမိဿဝသေန ဒွေဓာပိ ဝတ္တမာနဿ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ သင်္ခါရပစ္စယာ ပဝတ္တိ ဒီပိတာ ဟောတိ။

၆၃၆။ ဣဒါနိ သဗ္ဗေသွေဝ တေသု ဗာတ္တိံသဝိပါကဝိညာဏေသု သမ္မောဟဝိဃာတတ္ထံ၊

ပဋိသန္ဓိပဝတ္တီနံ၊ ဝသေနေတေ ဘဝါဒိသု၊

ဝိဇာနိတဗ္ဗာ သင်္ခါရာ၊ ယထာ ယေသဉ္စ ပစ္စယာ။

တတ္ထ တယော ဘဝါ၊ စတဿော ယောနိယော၊ ပဉ္စ ဂတိယော၊ သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော၊ နဝ သတ္တာဝါသာတိ ဧတေ ဘဝါဒယော နာမ။ ဧတေသု ဘဝါဒီသု ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တေ စ ဧတေ ယေသံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ ပစ္စယာ၊ ယထာ စ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ တထာ ဝိဇာနိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။

တတ္ထ ပုညာဘိသင်္ခါရေ တာဝ ကာမာဝစရအဋ္ဌစေတနာဘေဒေါ ပုညာဘိသင်္ခါရော အဝိသေသေန ကာမဘဝေ သုဂတိယံ နဝန္နံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ ပဋိသန္ဓိယံ နာနက္ခဏိကကမ္မပစ္စယေန စေဝ ဥပနိဿယပစ္စယေန စာတိ ဒွေဓာ ပစ္စယော။ ရူပါဝစရပဉ္စကုသလစေတနာဘေဒေါ ပုညာဘိသင်္ခါရော ရူပဘဝေ ပဋိသန္ဓိယံ ဧဝ ပဉ္စန္နံ။

ဝုတ္တပ္ပဘေဒကာမာဝစရော ပန ကာမဘဝေ သုဂတိယံ ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုမနောဝိညာဏဓာတုဝဇ္ဇာနံ သတ္တန္နံ ပရိတ္တဝိပါကဝိညာဏာနံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒွေဓာ ပစ္စယော ပဝတ္တေ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ သွေဝ ရူပဘဝေ ပဉ္စန္နံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ တထေဝ ပစ္စယော ပဝတ္တေ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ ကာမဘဝေ ပန ဒုဂ္ဂတိယံ အဋ္ဌန္နမ္ပိ ပရိတ္တဝိပါကဝိညာဏာနံ တထေဝ ပစ္စယော ပဝတ္တေ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ တတ္ထ နိရယေ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရဿ နရကစာရိကာဒီသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏသမာယောဂေ သော ပစ္စယော ဟောတိ၊ တိရစ္ဆာနေသု ပန ပေတမဟိဒ္ဓိကေသု စ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ လဗ္ဘတိယေဝ။

သွေဝ ကာမဘဝေ သုဂတိယံ သောဠသန္နမ္ပိ ကုသလဝိပါကဝိညာဏာနံ တထေဝ ပစ္စယော ပဝတ္တေ စ ပဋိသန္ဓိယဉ္စ။ အဝိသေသေန ပန ပုညာဘိသင်္ခါရော ရူပဘဝေ ဒသန္နံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ တထေဝ ပစ္စယော ပဝတ္တေ စ ပဋိသန္ဓိယဉ္စ။

ဒွါဒသာကုသလစေတနာဘေဒေါ အပုညာဘိသင်္ခါရော ကာမဘဝေ ဒုဂ္ဂတိယံ ဧကဿ ဝိညာဏဿ တထေဝ ပစ္စယော ပဋိသန္ဓိယံ၊ နော ပဝတ္တေ။ ဆန္နံ ပဝတ္တေ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ သတ္တန္နမ္ပိ အကုသလဝိပါကဝိညာဏာနံ ပဝတ္တေ စ ပဋိသန္ဓိယဉ္စ။

ကာမဘဝေ ပန သုဂတိယံ တေသံယေဝ သတ္တန္နံ တထေဝ ပစ္စယော ပဝတ္တေ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ ရူပဘဝေ စတုန္နံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ တထေဝ ပစ္စယော ပဝတ္တေ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ သော စ ခေါ ကာမာဝစရေ အနိဋ္ဌရူပဒဿနသဒ္ဒသဝနဝသေန၊ ဗြဟ္မလောကေ ပန အနိဋ္ဌရူပါဒယော နာမ နတ္ထိ။ တထာ ကာမာဝစရဒေဝလောကေပိ။

အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော အရူပဘဝေ စတုန္နံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ တထေဝ ပစ္စယော ပဝတ္တေ စ ပဋိသန္ဓိယဉ္စ။

ဧဝံ တာဝ ဘဝေသု ပဋိသန္ဓိပဝတ္တီနံ ဝသေန ဧတေ သင်္ခါရာ ယေသံ ပစ္စယာ၊ ယထာ စ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ တထာ ဝိဇာနိတဗ္ဗာ။ ဧတေနေဝ နယေန ယောနိအာဒီသုပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၆၃၇။ တတြိဒံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ မုခမတ္တပကာသနံ – ဣမေသု ဟိ သင်္ခါရေသု ယသ္မာ ပုညာဘိသင်္ခါရော တာဝ ဒွီသု ဘဝေသု ပဋိသန္ဓိံ ဒတွာ သဗ္ဗမတ္တနော ဝိပါကံ ဇနေတိ။ တထာ အဏ္ဍဇာဒီသု စတူသု ယောနီသု၊ ဒေဝမနုဿသင်္ခါတာသု ဒွီသု ဂတီသု၊ နာနတ္တကာယနာနတ္တသညီနာနတ္တကာယဧကတ္တသညီ-ဧကတ္တကာယနာနတ္တသညီ-ဧကတ္တကာယဧကတ္တသညီသင်္ခါတာသု စတူသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု။ အသညသတ္တာဝါသေ ပနေသ ရူပမတ္တမေဝါဘိသင်္ခရောတီတိ စတူသုယေဝ သတ္တာဝါသေသု စ ပဋိသန္ဓိံ ဒတွာ သဗ္ဗမတ္တနော ဝိပါကံ ဇနေတိ။ တသ္မာ ဧသ ဧတေသု ဒွီသု ဘဝေသု၊ စတူသု ယောနီသု၊ ဒွီသု ဂတီသု၊ စတူသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု၊ စတူသု သတ္တာဝါသေသု စ ဧကဝီသတိယာ ဝိပါကဝိညာဏာနံ ဝုတ္တနယေနေဝ ပစ္စယော ဟောတိ ယထာသမ္ဘဝံ ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တေ စ။

အပုညာဘိသင်္ခါရော ပန ယသ္မာ ဧကသ္မိံယေဝ ကာမဘဝေ စတူသု ယောနီသု၊ အဝသေသာသု တီသု ဂတီသု ၊ နာနတ္တကာယဧကတ္တသညီသင်္ခါတာယ ဧကိဿာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယာ၊ တာဒိသေယေဝ စ ဧကသ္မိံ သတ္တာဝါသေ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဝိပစ္စတိ၊ တသ္မာ ဧသ ဧကသ္မိံ ဘဝေ၊ စတူသု ယောနီသု၊ တီသု ဂတီသု၊ ဧကိဿာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယာ၊ ဧကမှိ စ သတ္တာဝါသေ သတ္တန္နံ ဝိပါကဝိညာဏာနံ ဝုတ္တနယေနေဝ ပစ္စယော ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တေ စ။

အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော ပန ယသ္မာ ဧကသ္မိံယေဝ အရူပဘဝေ၊ ဧကိဿာ ဩပပါတိကယောနိယာ၊ ဧကိဿာ ဒေဝဂတိယာ၊ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒိကာသု တီသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု၊ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒိကေသု စ စတူသု သတ္တာဝါသေသု ပဋိသန္ဓိဝသေန ဝိပစ္စတိ၊ တသ္မာ ဧသ ဧကသ္မိံ ဘဝေ၊ ဧကိဿာ ယောနိယာ၊ ဧကိဿာ ဂတိယာ၊ တီသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု၊ စတူသု သတ္တာဝါသေသု စတုန္နံ ဝိညာဏာနံ ဝုတ္တနယေနေဝ ပစ္စယော ဟောတိ ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တေ စာတိ။ ဧဝံ၊

ပဋိသန္ဓိပဝတ္တီနံ ၊ ဝသေနေတေ ဘဝါဒိသု၊

ဝိဇာနိတဗ္ဗာ သင်္ခါရာ၊ ယထာ ယေသဉ္စ ပစ္စယာတိ။

အယံ ‘‘သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ ပဒသ္မိံ ဝိတ္ထာရကထာ။

ဝိညာဏပစ္စယာနာမရူပပဒဝိတ္ထာရကထာ

၆၃၈။ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပပဒေ –

ဝိဘာဂါ နာမရူပါနံ၊ ဘဝါဒီသု ပဝတ္တိတော၊

သင်္ဂဟာ ပစ္စယနယာ၊ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

ဝိဘာဂါ နာမရူပါနန္တိ ဧတ္ထ ဟိ နာမန္တိ အာရမ္မဏာဘိမုခံ နမနတော ဝေဒနာဒယော တယော ခန္ဓာ၊ ရူပန္တိ စတ္တာရိ မဟာဘူတာနိ စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယရူပံ။ တေသံ ဝိဘာဂေါ ခန္ဓနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တောယေဝါတိ။ ဧဝံ တာဝေတ္ထ ဝိဘာဂါ နာမရူပါနံ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

ဘဝါဒီသု ပဝတ္တိတောတိ ဧတ္ထ စ နာမံ ဧကံ သတ္တာဝါသံ ဌပေတွာ သဗ္ဗဘဝယောနိဂတိဝိညာဏဋ္ဌိတိသေသသတ္တာဝါသေသု ပဝတ္တတိ၊ ရူပံ ဒွီသု ဘဝေသု၊ စတူသု ယောနီသု၊ ပဉ္စသု ဂတီသု၊ ပုရိမာသု စတူသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု၊ ပဉ္စသု သတ္တာဝါသေသု ပဝတ္တတိ။

ဧဝံ ပဝတ္တမာနေ စ ဧတသ္မိံ နာမရူပေ ယသ္မာ အဘာဝကဂဗ္ဘသေယျကာနံ အဏ္ဍဇာနဉ္စ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဝတ္ထုကာယဒသကဝသေန ရူပတော ဒွေသန္တတိသီသာနိ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာ ပါတုဘဝန္တိ၊ တသ္မာ တေသံ ဝိတ္ထာရေန ရူပရူပတော ဝီသတိ ဓမ္မာ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာတိ ဧတေ တေဝီသတိ ဓမ္မာ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဂ္ဂဟိတဂ္ဂဟဏေန ပန ဧကသန္တတိသီသတော နဝ ရူပဓမ္မေ အပနေတွာ စုဒ္ဒသ။ သဘာဝကာနံ ဘာဝဒသကံ ပက္ခိပိတွာ တေတ္တိံသ၊ တေသမ္ပိ အဂ္ဂဟိတဂ္ဂဟဏေန သန္တတိသီသဒွယတော အဋ္ဌာရသ ရူပဓမ္မေ အပနေတွာ ပန္နရသ။

ယသ္မာ စ ဩပပါတိကသတ္တေသု ဗြဟ္မကာယိကာဒီနံ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ စက္ခုသောတဝတ္ထုဒသကာနံ၊ ဇီဝိတိန္ဒြိယနဝကဿ စ ဝသေန ရူပတော စတ္တာရိ သန္တတိသီသာနိ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာ ပါတုဘဝန္တိ၊ တသ္မာ တေသံ ဝိတ္ထာရေန ရူပရူပတော ဧကူနစတ္တာလီသ ဓမ္မာ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာတိ ဧတေ ဗာစတ္တာလီသ ဓမ္မာ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဂ္ဂဟိတဂ္ဂဟဏေန ပန သန္တတိသီသတ္တယတော သတ္တဝီသတိ ဓမ္မေ အပနေတွာ ပန္နရသ။

ကာမဘဝေ ပန ယသ္မာ သေသဩပပါတိကာနံ၊ သံသေဒဇာနံ ဝါ သဘာဝကပရိပုဏ္ဏာယတနာနံ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ရူပတော သတ္တ သန္တတိသီသာနိ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာ ပါတုဘဝန္တိ၊ တသ္မာ တေသံ ဝိတ္ထာရေန ရူပရူပတော သတ္တတိ ဓမ္မာ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာတိ ဧတေ တေသတ္တတိ ဓမ္မာ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဂ္ဂဟိတဂ္ဂဟဏေန ပန ရူပသန္တတိသီသဆက္ကတော စတုပညာသ ဓမ္မေ အပနေတွာ ဧကူနဝီသတိ။ ဧသ ဥက္ကံသော။ အဝကံသေန ပန တံတံရူပသန္တတိသီသဝိကလာနံ တဿ တဿ ဝသေန ဟာပေတွာ ဟာပေတွာ သင်္ခေပတော ဝိတ္ထာရတော စ ပဋိသန္ဓိယံ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပသင်္ခါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အရူပီနံ ပန တယောဝ အရူပိနော ခန္ဓာ။ အသညီနံ ရူပတော ဇီဝိတိန္ဒြိယနဝကမေဝါတိ။ ဧသ တာဝ ပဋိသန္ဓိယံ နယော။

ပဝတ္တေ ပန သဗ္ဗတ္ထ ရူပပ္ပဝတ္တိဒေသေ ပဋိသန္ဓိစိတ္တဿ ဌိတိက္ခဏေ ပဋိသန္ဓိစိတ္တေန သဟ ပဝတ္တဥတုတော ဥတုသမုဋ္ဌာနံ သုဒ္ဓဋ္ဌကံ ပါတုဘဝတိ။ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ပန ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတိ။ တဉှိ ယထာ ပပါတေ ပတိတပုရိသော ပရဿ ပစ္စယော ဟောတုံ န သက္ကောတိ၊ ဧဝံ ဝတ္ထုဒုဗ္ဗလတာယ ဒုဗ္ဗလတ္တာ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတုံ န သက္ကောတိ။ ပဋိသန္ဓိစိတ္တတော ပန ဥဒ္ဓံ ပဌမဘဝင်္ဂတော ပဘုတိ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ သုဒ္ဓဋ္ဌကံ၊ သဒ္ဒပါတုဘာဝကာလေ ပဋိသန္ဓိက္ခဏတော ဥဒ္ဓံ ပဝတ္တဥတုတော စေဝ စိတ္တတော စ သဒ္ဒနဝကံ၊ ယေ ပန ကဗဠီကာရာဟာရူပဇီဝိနော ဂဗ္ဘသေယျကသတ္တာ၊ တေသံ၊

‘‘ယဉ္စဿ ဘုဉ္ဇတိ မာတာ၊ အန္နံ ပါနဉ္စ ဘောဇနံ၊

တေန သော တတ္ထ ယာပေတိ၊ မာတုကုစ္ဆိဂတော နရော’’တိ။ –

ဝစနတော မာတရာ အဇ္ဈောဟရိတာဟာရေန အနုဂတေ သရီရေ၊ ဩပပါတိကာနံ သဗ္ဗပဌမံ အတ္တနော မုခဂတံ ခေဠံ အဇ္ဈောဟရဏကာလေ အာဟာရသမုဋ္ဌာနံ သုဒ္ဓဋ္ဌကန္တိ ဣဒံ အာဟာရသမုဋ္ဌာနဿ သုဒ္ဓဋ္ဌကဿ၊ ဥတုစိတ္တသမုဋ္ဌာနာနဉ္စ ဥက္ကံသတော ဒွိန္နံ နဝကာနံ ဝသေန ဆဗ္ဗီသတိဝိဓံ၊ ပုဗ္ဗေ ဧကေကစိတ္တက္ခဏေ တိက္ခတ္တုံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဝုတ္တံ ကမ္မသမုဋ္ဌာနဉ္စ သတ္တတိဝိဓန္တိ ဆန္နဝုတိဝိဓံ ရူပံ၊ တယော စ အရူပိနော ခန္ဓာတိ သမာသတော နဝနဝုတိ ဓမ္မာ။ ယသ္မာ ဝါ သဒ္ဒေါ အနိယတော ကဒါစိဒေဝ ပါတုဘာဝတော၊ တသ္မာ ဒုဝိဓမ္ပိ တံ အပနေတွာ ဣမေ သတ္တနဝုတိ ဓမ္မာ ယထာသမ္ဘဝံ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေသံ ဟိ သုတ္တာနမ္ပိ ပမတ္တာနမ္ပိ ခါဒန္တာနမ္ပိ ပိဝန္တာနမ္ပိ ဒိဝါ စ ရတ္တိဉ္စ ဧတေ ဝိညာဏပစ္စယာ ပဝတ္တန္တိ။ တဉ္စ နေသံ ဝိညာဏပစ္စယဘာဝံ ပရတော ဝဏ္ဏယိဿာမ။

ယမ္ပနေတမေတ္ထ ကမ္မဇရူပံ၊ တံ ဘဝယောနိဂတိဌိတိသတ္တာဝါသေသု သဗ္ဗပဌမံ ပတိဋ္ဌဟန္တမ္ပိ တိသမုဋ္ဌာနိကရူပေန အနုပတ္ထဒ္ဓံ န သက္ကောတိ သဏ္ဌာတုံ၊ နာပိ တိသမုဋ္ဌာနိကံ တေန အနုပတ္ထဒ္ဓံ။ အထ ခေါ ဝါတဗ္ဘာဟတာပိ စတုဒ္ဒိသာ ဝဝတ္ထာပိတာ နဠကလာပိယော ဝိယ၊ ဦမိဝေဂဗ္ဘာဟတာပိ မဟာသမုဒ္ဒေ ကတ္ထစိ လဒ္ဓပတိဋ္ဌာ ဘိန္နဝါဟနိကာ ဝိယ စ အညမညုပတ္ထဒ္ဓါနေဝေတာနိ အပတမာနာနိ သဏ္ဌဟိတွာ ဧကမ္ပိ ဝဿံ ဒွေပိ ဝဿာနိ…ပေ… ဝဿသတမ္ပိ ယာဝ တေသံ သတ္တာနံ အာယုက္ခယော ဝါ ပုညက္ခယော ဝါ၊ တာဝ ပဝတ္တန္တီတိ။ ဧဝံ ဘဝါဒီသု ပဝတ္တိတောပေတ္ထ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

၆၃၉။ သင်္ဂဟာတိ ဧတ္ထ စ ယံ အာရုပ္ပေ ပဝတ္တိပဋိသန္ဓီသု၊ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ စ ပဝတ္တိယံ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမမေဝ၊ ယဉ္စ အသညေသု သဗ္ဗတ္ထ၊ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ စ ပဝတ္တိယံ ဝိညာဏပစ္စယာ ရူပမေဝ၊ ယဉ္စ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ သဗ္ဗတ္ထ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ၊ တံ သဗ္ဗံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပဉ္စ နာမရူပန္တိ ဧဝံ ဧကဒေသသရူပေကသေသနယေန သင်္ဂဟေတွာ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အသညေသု ဝိညာဏာဘာဝါ အယုတ္တန္တိ စေ၊ နာယုတ္တံ။ ဣဒမ္ပိ၊

နာမရူပဿ ယံ ဟေတု၊ ဝိညာဏံ တံ ဒွိဓာ မတံ၊

ဝိပါကမဝိပါကဉ္စ၊ ယုတ္တမေဝ ယတော ဣဒံ။

ယဉှိ နာမရူပဿ ဟေတု ဝိညာဏံ၊ တံ ဝိပါကာဝိပါကဘေဒတော ဒွေဓာ မတံ။ ဣဒဉ္စ အသညသတ္တေသု ကမ္မသမုဋ္ဌာနတ္တာ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ပဝတ္တအဘိသင်္ခါရဝိညာဏပစ္စယာ ရူပံ။ တထာ ပဉ္စဝေါကာရေ ပဝတ္တိယံ ကုသလာဒိစိတ္တက္ခဏေ ကမ္မသမုဋ္ဌာနန္တိ ယုတ္တမေဝ ဣဒံ။ ဧဝံ သင်္ဂဟတောပေတ္ထ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

၆၄၀။ ပစ္စယနယာတိ ဧတ္ထ ဟိ၊

နာမဿ ပါကဝိညာဏံ၊ နဝဓာ ဟောတိ ပစ္စယော၊

ဝတ္ထုရူပဿ နဝဓာ၊ သေသရူပဿ အဋ္ဌဓာ။

အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ၊ ဟောတိ ရူပဿ ဧကဓာ၊

တဒညံ ပန ဝိညာဏံ၊ တဿ တဿ ယထာရဟံ။

ယဉှေတံ ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တိယံ ဝါ ဝိပါကသင်္ခါတံ နာမံ၊ တဿ ရူပမိဿဿ ဝါ အမိဿဿ ဝါ ပဋိသန္ဓိကံ ဝါ အညံ ဝါ ဝိပါကဝိညာဏံ သဟဇာတအညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တဝိပါကာဟာရိန္ဒြိယအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ နဝဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။

ဝတ္ထုရူပဿ ပဋိသန္ဓိယံ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကာဟာရိန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ နဝဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဌပေတွာ ပန ဝတ္ထုရူပံ သေသရူပဿ ဣမေသု နဝသု အညမညပစ္စယံ အပနေတွာ သေသေဟိ အဋ္ဌဟိ ပစ္စယေဟိ ပစ္စယော ဟောတိ။

အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ ပန အသညသတ္တရူပဿ ဝါ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ဝါ ကမ္မဇဿ ရူပဿ သုတ္တန္တိကပရိယာယတော ဥပနိဿယဝသေန ဧကဓာဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ အဝသေသံ ပဌမဘဝင်္ဂတော ပဘုတိ သဗ္ဗမ္ပိ ဝိညာဏံ တဿ တဿ နာမရူပဿ ယထာရဟံ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိတ္ထာရတော ပန တဿ ပစ္စယနယေ ဒဿိယမာနေ သဗ္ဗာပိ ပဋ္ဌာနကထာ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗာ ဟောတီတိ န နံ အာရဘာမ။

တတ္ထ သိယာ – ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ ‘‘ပဋိသန္ဓိနာမရူပံ ဝိညာဏပစ္စယာ ဟောတီ’’တိ? သုတ္တတော ယုတ္တိတော စ။ သုတ္တေ ဟိ ‘‘စိတ္တာနုပရိဝတ္တိနော ဓမ္မာ’’တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၆၂) နယေန ဗဟုဓာ ဝေဒနာဒီနံ ဝိညာဏပစ္စယတာ သိဒ္ဓါ။ ယုတ္တိတော ပန၊

စိတ္တဇေန ဟိ ရူပေန၊ ဣဓ ဒိဋ္ဌေန သိဇ္ဈတိ၊

အဒိဋ္ဌဿာပိ ရူပဿ၊ ဝိညာဏံ ပစ္စယော ဣတိ။

စိတ္တေ ဟိ ပသန္နေ အပ္ပသန္နေ ဝါ တဒနုရူပါနိ ရူပါနိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနိ ဒိဋ္ဌာနိ။ ဒိဋ္ဌေန စ အဒိဋ္ဌဿ အနုမာနံ ဟောတီတိ ဣမိနာ ဣဓ ဒိဋ္ဌေန စိတ္တဇရူပေန အဒိဋ္ဌဿာပိ ပဋိသန္ဓိရူပဿ ဝိညာဏံ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဇာနိတဗ္ဗမေတံ။ ကမ္မသမုဋ္ဌာနဿာပိ ဟိ တဿ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဿေဝ ဝိညာဏပစ္စယတာ ပဋ္ဌာနေ အာဂတာတိ။ ဧဝံ ပစ္စယနယတောပေတ္ထ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယောတိ။

အယံ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ပဒသ္မိံ ဝိတ္ထာရကထာ။

နာမရူပပစ္စယာသဠာယတနပဒဝိတ္ထာရကထာ

၆၄၁။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနပဒေ –

နာမံ ခန္ဓတ္တယံ ရူပံ၊ ဘူတဝတ္ထာဒိကံ မတံ၊

ကတေကသေသံ တံ တဿ၊ တာဒိသဿေဝ ပစ္စယော။

ယဉှေတံ သဠာယတနဿေဝ ပစ္စယဘူတံ နာမရူပံ၊ တတ္ထ နာမန္တိ ဝေဒနာဒိက္ခန္ဓတ္တယံ၊ ရူပံ ပန သသန္တတိပရိယာပန္နံ နိယမတော စတ္တာရိ ဘူတာနိ ဆ ဝတ္ထူနိ ဇီဝိတိန္ဒြိယန္တိ ဧဝံ ဘူတဝတ္ထာဒိကံ မတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တံ ပန နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပဉ္စ နာမရူပန္တိ ဧဝံ ကတေကသေသံ ဆဋ္ဌာယတနဉ္စ သဠာယတနဉ္စ သဠာယတနန္တိ ဧဝံ ကတေကသေသဿေဝ သဠာယတနဿ ပစ္စယောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အာရုပ္ပေ နာမမေဝ ပစ္စယော၊ တဉ္စ ဆဋ္ဌာယတနဿေဝ န အညဿ။ ‘‘နာမပစ္စယာ ဆဋ္ဌာယတန’’န္တိ (ဝိဘ။ ၃၂၂) ဟိ ဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ သိယာ – ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ ‘‘နာမရူပံ သဠာယတနဿ ပစ္စယော’’တိ? နာမရူပဘာဝေ ဘာဝတော။ တဿ တဿ ဟိ နာမဿ ရူပဿ စ ဘာဝေ တံ တံ အာယတနံ ဟောတိ၊ န အညထာ။ သာ ပနဿ တဗ္ဘာဝဘာဝိတာ ပစ္စယနယသ္မိံ ယေဝ အာဝိဘဝိဿတိ။ တသ္မာ၊

ပဋိသန္ဓိယာ ပဝတ္တေ ဝါ၊ ဟောတိ ယံ ယဿ ပစ္စယော၊

ယထာ စ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တထာ နေယျံ ဝိဘာဝိနာ။

တတြာယမတ္ထဒီပနာ –

နာမမေဝ ဟိ အာရုပ္ပေ၊ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တိသု၊

ပစ္စယော သတ္တဓာ ဆဓာ၊ ဟောတိ တံ အဝကံသတော။

ကထံ? ပဋိသန္ဓိယံ တာဝ အဝကံသတော သဟဇာတအညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တဝိပါကအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ သတ္တဓာ နာမံ ဆဋ္ဌာယတနဿ ပစ္စယော ဟောတိ။ ကိဉ္စိ ပနေတ္ထ ဟေတုပစ္စယေန၊ ကိဉ္စိ အာဟာရပစ္စယေနာတိ ဧဝံ အညထာပိ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တဿ ဝသေန ဥက္ကံသာဝကံသော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပဝတ္တေပိ ဝိပါကံ ဝုတ္တနယေနေဝ ပစ္စယော ဟောတိ၊ ဣတရံ ပန အဝကံသတော ဝုတ္တပ္ပကာရေသု ပစ္စယေသု ဝိပါကပစ္စယဝဇ္ဇေဟိ ဆဟိ ပစ္စယေဟိ ပစ္စယော ဟောတိ။ ကိဉ္စိ ပနေတ္ထ ဟေတုပစ္စယေန၊ ကိဉ္စိ အာဟာရပစ္စယေနာတိ ဧဝံ အညထာပိ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တဿ ဝသေန ဥက္ကံသာဝကံသော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အညသ္မိမ္ပိ ဘဝေ နာမံ၊ တထေဝ ပဋိသန္ဓိယံ၊

ဆဋ္ဌဿ ဣတရေသံ တံ၊ ဆဟာကာရေဟိ ပစ္စယော။

အာရုပ္ပတော ဟိ အညသ္မိမ္ပိ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ တံ ဝိပါကနာမံ ဟဒယဝတ္ထုနော သဟာယံ ဟုတွာ ဆဋ္ဌဿ မနာယတနဿ ယထာ အာရုပ္ပေ ဝုတ္တံ၊ တထေဝ အဝကံသတော သတ္တဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဣတရေသံ ပန တံ ပဉ္စန္နံ စက္ခာယတနာဒီနံ စတုမဟာဘူတသဟာယံ ဟုတွာ သဟဇာတနိဿယဝိပါကဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ဆဟာကာရေဟိ ပစ္စယော ဟောတိ။ ကိဉ္စိ ပနေတ္ထ ဟေတုပစ္စယေန၊ ကိဉ္စိ အာဟာရပစ္စယေနာတိ ဧဝံ အညထာပိ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တဿ ဝသေန ဥက္ကံသာဝကံသော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပဝတ္တေပိ တထာ ဟောတိ၊ ပါကံ ပါကဿ ပစ္စယော၊

အပါကံ အဝိပါကဿ၊ ဆဓာ ဆဋ္ဌဿ ပစ္စယော။

ပဝတ္တေပိ ဟိ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ယထာ ပဋိသန္ဓိယံ၊ တထေဝ ဝိပါကနာမံ ဝိပါကဿ ဆဋ္ဌာယတနဿ အဝကံသတော သတ္တဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ အဝိပါကံ ပန အဝိပါကဿ ဆဋ္ဌဿ အဝကံသတောဝ တတော ဝိပါကပစ္စယံ အပနေတွာ ဆဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဝုတ္တနယေနေဝ ပနေတ္ထ ဥက္ကံသာဝကံသော ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထေဝ သေသပဉ္စန္နံ၊ ဝိပါကံ ပစ္စယော ဘဝေ၊

စတုဓာ အဝိပါကမ္ပိ၊ ဧဝမေဝ ပကာသိတံ။

တတ္ထေဝ ဟိ ပဝတ္တေ သေသာနံ စက္ခာယတနာဒီနံ ပဉ္စန္နံ စက္ခုပသာဒါဒိဝတ္ထုကံ ဣတရမ္ပိ ဝိပါကနာမံ ပစ္ဆာဇာတဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ စတုဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ယထာ စ ဝိပါကံ၊ အဝိပါကမ္ပိ ဧဝမေဝ ပကာသိတံ။ တသ္မာ ကုသလာဒိဘေဒမ္ပိ တေသံ စတုဓာ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ တာဝ နာမမေဝ ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တေ ဝါ ယဿ ယဿ အာယတနဿ ပစ္စယော ဟောတိ၊ ယထာ စ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တထာ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ရူပံ ပနေတ္ထ အာရုပ္ပေ၊ ဘဝေ ဘဝတိ ပစ္စယော၊

န ဧကာယတနဿာပိ၊ ပဉ္စက္ခန္ဓဘဝေ ပန။

ရူပတော သန္ဓိယံ ဝတ္ထု၊ ဆဓာ ဆဋ္ဌဿ ပစ္စယော၊

ဘူတာနိ စတုဓာ ဟောန္တိ၊ ပဉ္စန္နံ အဝိသေသတော။

ရူပတော ဟိ ပဋိသန္ဓိယံ ဝတ္ထုရူပံ ဆဋ္ဌဿ မနာယတနဿ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ ဆဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ စတ္တာရိ ပန ဘူတာနိ အဝိသေသတော ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တေ စ ယံ ယံ အာယတနံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဿ တဿ ဝသေန ပဉ္စန္နမ္ပိ စက္ခာယတနာဒီနံ သဟဇာတနိဿယအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ စတုဓာ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။

တိဓာ ဇီဝိတမေတေသံ၊ အာဟာရော စ ပဝတ္တိယံ၊

တာနေဝ ဆဓာ ဆဋ္ဌဿ၊ ဝတ္ထု တဿေဝ ပဉ္စဓာ။

ဧတေသံ ပန စက္ခာဒီနံ ပဉ္စန္နံ ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တေ စ အတ္ထိ အဝိဂတဣန္ဒြိယဝသေန ရူပဇီဝိတံ တိဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ အာဟာရော စ အတ္ထိအဝိဂတာဟာရဝသေန တိဝိဓာ ပစ္စယော ဟောတိ၊ သော စ ခေါ ယေ သတ္တာ အာဟာရူပဇီဝိနော၊ တေသံ အာဟာရာနုဂတေ ကာယေ ပဝတ္တိယံယေဝ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ တာနိ ပန ပဉ္စ စက္ခာယတနာဒီနိ ဆဋ္ဌဿ စက္ခု သောတဃာနဇိဝှာကာယဝိညာဏသင်္ခါတဿ မနာယတနဿ နိဿယပုရေဇာတဣန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ဆဟာကာရေဟိ ပစ္စယာ ဟောန္တိ ပဝတ္တေ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ ဌပေတွာ ပန ပဉ္စဝိညာဏာနိ တဿေဝ အဝသေသမနာယတနဿ ဝတ္ထုရူပံ နိဿယပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ပဉ္စဓာ ပစ္စယော ဟောတိ ပဝတ္တေယေဝ၊ နော ပဋိသန္ဓိယံ။ ဧဝံ ရူပမေဝ ပဋိသန္ဓိယံ ပဝတ္တေ ဝါ ယဿ ယဿ အာယတနဿ ပစ္စယော ဟောတိ၊ ယထာ စ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တထာ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

နာမရူပံ ပနုဘယံ၊ ဟောတိ ယံ ယဿ ပစ္စယော၊

ယထာ စ တမ္ပိ သဗ္ဗတ္ထ၊ ဝိညာတဗ္ဗံ ဝိဘာဝိနာ။

သေယျထိဒံ ။ ပဋိသန္ဓိယံ တာဝ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ခန္ဓတ္တယဝတ္ထုရူပသင်္ခါတံ နာမရူပံ ဆဋ္ဌာယတနဿ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကသမ္ပယုတ္တဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယာဒီဟိ ပစ္စယော ဟောတီတိ။ ဣဒမေတ္ထ မုခမတ္တံ။ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ပန သက္ကာ သဗ္ဗံ ယောဇေတုန္တိ န ဧတ္ထ ဝိတ္ထာရော ဒဿိတောတိ။

အယံ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’န္တိ ပဒသ္မိံ ဝိတ္ထာရကထာ။

သဠာယတနပစ္စယာဖဿပဒဝိတ္ထာရကထာ

၆၄၂။ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿပဒေ –

သဠေဝ ဖဿာ သင်္ခေပါ၊ စက္ခုသမ္ဖဿအာဒယော၊

ဝိညာဏမိဝ ဗာတ္တိံသ၊ ဝိတ္ထာရေန ဘဝန္တိ တေ။

သင်္ခေပေန ဟိ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ စက္ခုသမ္ဖဿော၊ သောတသမ္ဖဿော၊ ဃာနသမ္ဖဿော၊ ဇိဝှာသမ္ဖဿော၊ ကာယသမ္ဖဿော၊ မနောသမ္ဖဿောတိ ဣမေ စက္ခုသမ္ဖဿာဒယော ဆ ဧဝ ဖဿာ ဘဝန္တိ။ ဝိတ္ထာရေန ပန စက္ခုသမ္ဖဿာဒယော ပဉ္စ ကုသလဝိပါကာ၊ ပဉ္စ အကုသလဝိပါကာတိ ဒသ၊ သေသာ ဗာဝီသတိ-လောကိယဝိပါကဝိညာဏသမ္ပယုတ္တာ စ ဗာဝီသတီတိ ဧဝံ သဗ္ဗေပိ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝုတ္တဝိညာဏမိဝ ဗာတ္တိံသ ဟောန္တိ။

ယံ ပနေတဿ ဗာတ္တိံသဝိဓဿာပိ ဖဿဿ ပစ္စယော သဠာယတနံ၊ တတ္ထ၊

ဆဋ္ဌေန သဟ အဇ္ဈတ္တံ၊ စက္ခာဒိံ ဗာဟိရေဟိပိ၊

သဠာယတနမိစ္ဆန္တိ၊ ဆဟိ သဒ္ဓိံ ဝိစက္ခဏာ။

တတ္ထ ယေ တာဝ ‘‘ဥပါဒိဏ္ဏကပဝတ္တိကထာ အယ’’န္တိ သကသန္တတိပရိယာပန္နမေဝ ပစ္စယံ ပစ္စယုပ္ပန္နဉ္စ ဒီပေန္တိ၊ တေ ‘‘ဆဋ္ဌာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ (ဝိဘ။ ၃၂၂) ပါဠိအနုသာရတော အာရုပ္ပေ ဆဋ္ဌာယတနဉ္စ၊ အညတ္ထ သဗ္ဗသင်္ဂဟတော သဠာယတနဉ္စ ဖဿဿ ပစ္စယောတိ ဧကဒေသသရူပေကသေသံ ကတွာ ဆဋ္ဌေန သဟ အဇ္ဈတ္တံ စက္ခာဒိံ သဠာယတနန္တိ ဣစ္ဆန္တိ။ တဉှိ ဆဋ္ဌာယတနဉ္စ သဠာယတနဉ္စ သဠာယတနန္တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

ယေ ပန ပစ္စယုပ္ပန္နမေဝ ဧကသန္တတိပရိယာပန္နံ ဒီပေန္တိ၊ ပစ္စယံ ပန ဘိန္နသန္တာနမ္ပိ၊ တေ ယံ ယံ အာယတနံ ဖဿဿ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဒီပေန္တာ ဗာဟိရမ္ပိ ပရိဂ္ဂဟေတွာ တဒေဝ ဆဋ္ဌေန သဟ အဇ္ဈတ္တံ ဗာဟိရေဟိပိ ရူပါယတနာဒီဟိ သဒ္ဓိံ သဠာယတနန္တိ ဣစ္ဆန္တိ။ တမ္ပိ ဟိ ဆဋ္ဌာယတနဉ္စ သဠာယတနဉ္စ သဠာယတနန္တိ ဧတေသံ ဧကသေသေ ကတေ သဠာယတနန္တွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။

ဧတ္ထာဟ – န သဗ္ဗာယတနေဟိ ဧကော ဖဿော သမ္ဘောတိ၊ နာပိ ဧကမှာ အာယတနာ သဗ္ဗေ ဖဿာ၊ အယဉ္စ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ ဧကောဝ ဝုတ္တော၊ သော ကသ္မာတိ။ တတြိဒံ ဝိဿဇ္ဇနံ – သစ္စမေတံ၊ သဗ္ဗေဟိ ဧကော၊ ဧကမှာ ဝါ သဗ္ဗေ န သမ္ဘောန္တိ၊ သမ္ဘောတိ ပန အနေကေဟိ ဧကော။ ယထာ စက္ခုသမ္ဖဿော စက္ခာယတနာ ရူပါယတနာ စက္ခုဝိညာဏသင်္ခါတာ မနာယတနာ အဝသေသသမ္ပယုတ္တဓမ္မာယတနာ စာတိ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ယထာနုရူပံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ဧဝ ဟိ၊

ဧကောပနေကာယတနပ္ပဘဝေါ ဣတိ ဒီပိတော၊

ဖဿောယံ ဧကဝစနနိဒ္ဒေသေနီဓ တာဒိနာ။

ဧကဝစနနိဒ္ဒေသေနာတိ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ ဣမိနာ ဧကဝစနနိဒ္ဒေသေန အနေကေဟိ အာယတနေဟိ ဧကော ဖဿော ဟောတီတိ တာဒိနာ ဒီပိတောတိ အတ္ထော။ အာယတနေသု ပန၊

ဆဓာ ပဉ္စ တတော ဧကံ၊ နဝဓာ ဗာဟိရာနိ ဆ၊

ယထာသမ္ဘဝမေတဿ၊ ပစ္စယတ္တေ ဝိဘာဝယေ။

တတြာယံ ဝိဘာဝနာ – စက္ခာယတနာဒီနိ တာဝ ပဉ္စ စက္ခုသမ္ဖဿာဒိဘေဒတော ပဉ္စဝိဓဿ ဖဿဿ နိဿယပုရေဇာတိန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ဆဓာ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ တတော ပရံ ဧကံ ဝိပါကမနာယတနံ အနေကဘေဒဿ ဝိပါကမနောသမ္ဖဿဿ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကာဟာရဣန္ဒြိယသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန နဝဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဗာဟိရေသု ပန ရူပါယတနံ စက္ခုသမ္ဖဿဿ အာရမ္မဏပုရေဇာတအတ္ထိအဝိဂတဝသေန စတုဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ တထာ သဒ္ဒါယတနာဒီနိ သောတသမ္ဖဿာဒီနံ။ မနောသမ္ဖဿဿ ပန တာနိ စ ဓမ္မာယတနဉ္စ တထာ စ အာရမ္မဏပစ္စယမတ္တေနေဝ စာတိ ဧဝံ ဗာဟိရာနိ ဆ ယထာသမ္ဘဝမေတဿ ပစ္စယတ္တေ ဝိဘာဝယေတိ။

အယံ ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ ပဒသ္မိံ ဝိတ္ထာရကထာ။

ဖဿပစ္စယာဝေဒနာပဒဝိတ္ထာရကထာ

၆၄၃။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာပဒေ –

ဒွါရတော ဝေဒနာ ဝုတ္တာ၊ စက္ခုသမ္ဖဿဇာဒိကာ၊

သဠေဝ တာ ပဘေဒေန၊ ဧကူနနဝုတီ မတာ။

ဧတဿပိ ပဒဿ ဝိဘင်္ဂေ ‘‘စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ။ သောတ… ဃာန… ဇိဝှာ… ကာယ… မနောသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၃၁) ဧဝံ ဒွါရတော သဠေဝ ဝေဒနာ ဝုတ္တာ၊ တာ ပန ပဘေဒေန ဧကူနနဝုတိယာ စိတ္တေဟိ သမ္ပယုတ္တတ္တာ ဧကူနနဝုတိ မတာ။

ဝေဒနာသု ပနေတာသု၊ ဣဓ ဗာတ္တိံသ ဝေဒနာ၊

ဝိပါကစိတ္တယုတ္တာဝ၊ အဓိပ္ပေတာတိ ဘာသိတာ။

အဋ္ဌဓာ တတ္ထ ပဉ္စန္နံ၊ ပဉ္စဒွါရမှိ ပစ္စယော၊

သေသာနံ ဧကဓာ ဖဿော၊ မနောဒွါရေပိ သော တထာ။

တတ္ထ ဟိ ပဉ္စဒွါရေ စက္ခုပသာဒါဒိဝတ္ထုကာနံ ပဉ္စန္နံ ဝေဒနာနံ စက္ခုသမ္ဖဿာဒိကော ဖဿော သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကအာဟာရသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန အဋ္ဌဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ သေသာနံ ပန ဧကေကသ္မိံ ဒွါရေ သမ္ပဋိစ္ဆနသန္တီရဏတဒါရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တာနံ ကာမာဝစရဝိပါကဝေဒနာနံ သော စက္ခုသမ္ဖဿာဒိကော ဖဿော ဥပနိဿယဝသေန ဧကဓာဝ ပစ္စယော ဟောတိ။

မနောဒွါရေပိ သော တထာတိ မနောဒွါရေပိ ဟိ တဒါရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တာနံ ကာမာဝစရဝိပါကဝေဒနာနံ သော သဟဇာတမနောသမ္ဖဿသင်္ခါတော ဖဿော တထေဝ အဋ္ဌဓာ ပစ္စယော ဟောတိ၊ ပဋိသန္ဓိဘဝင်္ဂစုတိဝသေန ပဝတ္တာနံ တေဘူမကဝိပါကဝေဒနာနမ္ပိ။ ယာ ပန တာ မနောဒွါရေ တဒါရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တာ ကာမာဝစရဝေဒနာ၊ တာသံ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနသမ္ပယုတ္တော မနောသမ္ဖဿော ဥပနိဿယဝသေန ဧကဓာဝ ပစ္စယော ဟောတီတိ။

အယံ ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိ ပဒသ္မိံ ဝိတ္ထာရကထာ။

ဝေဒနာပစ္စယာတဏှာပဒဝိတ္ထာရကထာ

၆၄၄။ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာပဒေ –

ရူပတဏှာဒိဘေဒေန၊ ဆ တဏှာ ဣဓ ဒီပိတာ၊

ဧကေကာ တိဝိဓာ တတ္ထ၊ ပဝတ္တာကာရတော မတာ။

ဣမသ္မိံ ဟိ ပဒေ သေဋ္ဌိပုတ္တော ဗြာဟ္မဏပုတ္တောတိ ပိတိတော နာမဝသေန ပုတ္တော ဝိယ ‘‘ရူပတဏှာ။ သဒ္ဒ… ဂန္ဓ… ရသ… ဖောဋ္ဌဗ္ဗ… ဓမ္မတဏှာ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၃၂) အာရမ္မဏတော နာမဝသေန ဝိဘင်္ဂေ ဆ တဏှာ ဒီပိတာ။

တာသု ပန တဏှာသု ဧကေကာ တဏှာ ပဝတ္တိအာကာရတော ကာမတဏှာ၊ ဘဝတဏှာ၊ ဝိဘဝတဏှာတိ ဧဝံ တိဝိဓာ မတာ။ ရူပတဏှာယေဝ ဟိ ယဒါ စက္ခုဿ အာပါထမာဂတံ ရူပါရမ္မဏံ ကာမဿာဒဝသေန အဿာဒယမာနာ ပဝတ္တတိ၊ တဒါ ကာမတဏှာ နာမ ဟောတိ။ ယဒါ တဒေဝါရမ္မဏံ ‘‘ဓုဝံ သဿတ’’န္တိ ပဝတ္တာယ သဿတဒိဋ္ဌိယာ သဒ္ဓိံ ပဝတ္တတိ၊ တဒါ ဘဝတဏှာ နာမ ဟောတိ။ သဿတဒိဋ္ဌိသဟဂတော ဟိ ရာဂေါ ဘဝတဏှာတိ ဝုစ္စတိ။ ယဒါ ပန တဒေဝါရမ္မဏံ ‘‘ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနဿတီ’’တိ ပဝတ္တာယ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယာ သဒ္ဓိံ ပဝတ္တတိ၊ တဒါ ဝိဘဝတဏှာ နာမ ဟောတိ။ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတော ဟိ ရာဂေါ ဝိဘဝတဏှာတိ ဝုစ္စတိ။ ဧသ နယော သဒ္ဒတဏှာဒီသုပီတိ။ ဧတာ အဋ္ဌာရသ တဏှာ ဟောန္တိ။

တာ အဇ္ဈတ္တရူပါဒီသု အဋ္ဌာရသ၊ ဗဟိဒ္ဓါ အဋ္ဌာရသာတိ ဆတ္တိံသ။ ဣတိ အတီတာ ဆတ္တိံသ၊ အနာဂတာ ဆတ္တိံသ၊ ပစ္စုပ္ပန္နာ ဆတ္တိံသာတိ အဋ္ဌသတံ တဏှာ ဟောန္တိ။ တာ ပုန သင်္ခေပ္ပမာဏာ ရူပါဒိအာရမ္မဏဝသေန ဆ၊ ကာမတဏှာဒိဝသေန ဝါ တိဿောဝ တဏှာ ဟောန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ယသ္မာ ပနိမေ သတ္တာ ပုတ္တံ အဿာဒေတွာ ပုတ္တေ မမတ္တေန ဓာတိယာ ဝိယ ရူပါဒိအာရမ္မဏဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဝေဒနံ အဿာဒေတွာ ဝေဒနာယ မမတ္တေန ရူပါဒိအာရမ္မဏဒါယကာနံ စိတ္တကာရ-ဂန္ဓဗ္ဗ-ဂန္ဓိက-သူဒ-တန္တဝါယရသာယနဝိဓာယကဝေဇ္ဇာဒီနံ မဟာသက္ကာရံ ကရောန္တိ။ တသ္မာ သဗ္ဗာပေသာ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ယသ္မာ စေတ္ထ အဓိပ္ပေတာ၊ ဝိပါကသုခဝေဒနာ၊

ဧကာဝ ဧကဓာဝေသာ၊ တသ္မာ တဏှာယ ပစ္စယော။

ဧကဓာတိ ဥပနိဿယပစ္စယေနေဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ ယသ္မာ ဝါ၊

ဒုက္ခီ သုခံ ပတ္ထယတိ၊ သုခီ ဘိယျောပိ ဣစ္ဆတိ၊

ဥပေက္ခာ ပန သန္တတ္တာ၊ သုခမိစ္စေဝ ဘာသိတာ။

တဏှာယ ပစ္စယာ တသ္မာ၊ ဟောန္တိ တိဿောပိ ဝေဒနာ၊

ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ၊ ဣတိ ဝုတ္တာ မဟေသိနာ။

ဝေဒနာပစ္စယာ စာပိ၊ ယသ္မာ နာနုသယံ ဝိနာ၊

ဟောတိ တသ္မာ န သာ ဟောတိ၊ ဗြာဟ္မဏဿ ဝုသီမတောတိ။

အယံ ‘‘ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ’’တိ ပဒသ္မိံ ဝိတ္ထာရကထာ။

တဏှာပစ္စယာဥပါဒါနပဒဝိတ္ထာရကထာ

၆၄၅။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနပဒေ –

ဥပါဒါနာနိ စတ္တာရိ၊ တာနိ အတ္ထဝိဘာဂတော၊

ဓမ္မသင်္ခေပဝိတ္ထာရာ၊ ကမတော စ ဝိဘာဝယေ။

တတြာယံ ဝိဘာဝနာ – ကာမုပါဒါနံ၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ၊ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ၊ အတ္တဝါဒုပါဒါနန္တိ ဣမာနိ တာဝေတ္ထ စတ္တာရိ ဥပါဒါနာနိ။ တေသံ အယံ အတ္ထဝိဘာဂေါ – ဝတ္ထုသင်္ခါတံ ကာမံ ဥပါဒိယတီတိ ကာမုပါဒါနံ၊ ကာမော စ သော ဥပါဒါနဉ္စာတိပိ ကာမုပါဒါနံ။ ဥပါဒါနန္တိ ဒဠှဂ္ဂဟဏံ။ ဒဠှတ္ထော ဟေတ္ထ ဥပသဒ္ဒေါ ဥပါယာသဥပကဋ္ဌာဒီသု ဝိယ။ တထာ ဒိဋ္ဌိ စ သာ ဥပါဒါနဉ္စာတိ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ။ ဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယတီတိ ဝါ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ။ ‘‘သဿတော အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၁။၃၁) ဟိ ပုရိမဒိဋ္ဌိံ ဥတ္တရဒိဋ္ဌိ ဥပါဒိယတိ။ တထာ သီလဗ္ဗတံ ဥပါဒိယတီတိ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ။ သီလဗ္ဗတဉ္စ တံ ဥပါဒါနဉ္စာတိပိ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ။ ဂေါသီလဂေါဝတာဒီနိ ဟိ ‘‘ဧဝံ သုဒ္ဓီ’’တိ အဘိနိဝေသတော သယမေဝ ဥပါဒါနာနိ။ တထာ ဝဒန္တိ ဧတေနာတိ ဝါဒေါ။ ဥပါဒိယန္တိ ဧတေနာတိ ဥပါဒါနံ။ ကိံ ဝဒန္တိ၊ ဥပါဒိယန္တိ ဝါ? အတ္တာနံ။ အတ္တနော ဝါဒုပါဒါနံ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ။ အတ္တဝါဒမတ္တမေဝ ဝါ အတ္တာတိ ဥပါဒိယန္တိ ဧတေနာတိ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ။ အယံ တာဝ တေသံ အတ္ထဝိဘာဂေါ။

ဓမ္မသင်္ခေပဝိတ္ထာရေ ပန ကာမုပါဒါနံ တာဝ ‘‘တတ္ထ ကတမံ ကာမုပါဒါနံ? ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမရာဂေါ ကာမနန္ဒီ ကာမတဏှာ ကာမသ္နေဟော ကာမပရိဠာဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမဇ္ဈောသာနံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမုပါဒါန’’န္တိ (ဓ။ သ။ ၁၂၂၀၊ ဝိဘ။ ၉၃၈) အာဂတတ္တာ သင်္ခေပတော တဏှာဒဠှတ္တံ ဝုစ္စတိ။ တဏှာဒဠှတ္တံ နာမ ပုရိမတဏှာဥပနိဿယပစ္စယေန ဒဠှသမ္ဘူတာ ဥတ္တရတဏှာဝ။ ကေစိ ပနာဟု ‘‘အပ္ပတ္တဝိသယပတ္ထနာ တဏှာ အန္ဓကာရေ စောရဿ ဟတ္ထပ္ပသာရဏံ ဝိယ၊ သမ္ပတ္တဝိသယဂ္ဂဟဏံ ဥပါဒါနံ တဿေဝ ဘဏ္ဍဂ္ဂဟဏံ ဝိယ။ အပ္ပိစ္ဆတာသန္တုဋ္ဌိတာပဋိပက္ခာ စ တေ ဓမ္မာ။ တထာ ပရိယေသနာရက္ခဒုက္ခမူလာ’’တိ။ သေသုပါဒါနတ္တယံ ပန သင်္ခေပတော ဒိဋ္ဌိမတ္တမေဝ။

ဝိတ္ထာရတော ပန ပုဗ္ဗေ ရူပါဒီသု ဝုတ္တအဋ္ဌသတပ္ပဘေဒါယပိ တဏှာယ ဒဠှဘာဝေါ ကာမုပါဒါနံ။ ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ။ ယထာဟ – ‘‘တတ္ထ ကတမံ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ? နတ္ထိ ဒိန္နံ၊ နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ…ပေ… သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီတိ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ…ပေ… ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟော။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဒိဋ္ဌုပါဒါန’’န္တိ (ဓ။ သ။ ၁၂၂၁၊ ဝိဘ။ ၉၃၈)။ သီလဗ္ဗတေဟိ သုဒ္ဓီတိ ပရာမသနံ ပန သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ။ ယထာဟ – ‘‘တတ္ထ ကတမံ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ? သီလေန သုဒ္ဓိ၊ ဝတေန သုဒ္ဓိ၊ သီလဗ္ဗတေန သုဒ္ဓီတိ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ…ပေ… ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟော။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ သီလဗ္ဗတုပါဒါန’’န္တိ (ဓ။ သ။ ၁၂၂၂၊ ဝိဘ။ ၉၃၈)။ ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ။ ယထာဟ – ‘‘တတ္ထ ကတမံ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ? ဣဓ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော…ပေ… သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ…ပေ… ဝိပရိယေသဂ္ဂါဟော၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ အတ္တဝါဒုပါဒါန’’န္တိ (ဓ။ သ။ ၁၂၂၃၊ ဝိဘ။ ၉၃၈)။ အယမေတ္ထ ဓမ္မသင်္ခေပဝိတ္ထာရော။

ကမတောတိ ဧတ္ထ ပန တိဝိဓော ကမော ဥပ္ပတ္တိက္ကမော ပဟာနက္ကမော ဒေသနာက္ကမော စ။ တတ္ထ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ ဣမဿ ပဌမံ ဥပ္ပတ္တီတိ အဘာဝတော ကိလေသာနံ နိပ္ပရိယာယေန ဥပ္ပတ္တိက္ကမော န ဝုစ္စတိ။ ပရိယာယေန ပန ယေဘုယျေန ဧကသ္မိံ ဘဝေ အတ္တဂ္ဂါဟပုဗ္ဗင်္ဂမော သဿတုစ္ဆေဒါဘိနိဝေသော၊ တတော ‘‘သဿတော အယံ အတ္တာ’’တိ ဂဏှတော အတ္တဝိသုဒ္ဓတ္ထံ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ၊ ‘‘ဥစ္ဆိဇ္ဇတီ’’တိ ဂဏှတော ပရလောကနိရပေက္ခဿ ကာမုပါဒါနန္တိ ဧဝံ ပဌမံ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ၊ တတော ဒိဋ္ဌိသီလဗ္ဗတကာမုပါဒါနာနီတိ အယမေတေသံ ဧကသ္မိံ ဘဝေ ဥပ္ပတ္တိက္ကမော။

ဒိဋ္ဌုပါဒါနာဒီနိ စေတ္ထ ပဌမံ ပဟီယန္တိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဝဇ္ဈတ္တာ။ ကာမုပါဒါနံ ပစ္ဆာ၊ အရဟတ္တမဂ္ဂဝဇ္ဈတ္တာတိ အယမေတေသံ ပဟာနက္ကမော။

မဟာဝိသယတ္တာ ပန ပါကဋတ္တာ စ ဧတေသု ကာမုပါဒါနံ ပဌမံ ဒေသိတံ။ မဟာဝိသယံ ဟိ တံ အဋ္ဌစိတ္တသမ္ပယောဂါ၊ အပ္ပဝိသယာနိ ဣတရာနိ စတုစိတ္တသမ္ပယောဂါ၊ ယေဘုယျေန စ အာလယရာမတ္တာ ပဇာယ ပါကဋံ ကာမုပါဒါနံ၊ န ဣတရာနိ။ ကာမုပါဒါန ဝါ ကာမာနံ သမဓိဂမတ္ထံ ကောတူဟလမင်္ဂလာဒိဗဟုလော ဟောတိ၊ သာဿ ဒိဋ္ဌီတိ တဒနန္တရံ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ၊ တံ ပဘိဇ္ဇမာနံ သီလဗ္ဗတအတ္တဝါဒုပါဒါနဝသေန ဒုဝိဓံ ဟောတိ။ တသ္မိံ ဒွယေ ဂေါကိရိယံ ကုက္ကုရကိရိယံ ဝါ ဒိသွာပိ ဝေဒိတဗ္ဗတော ဩဠာရိကန္တိ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ ပဌမံ ဒေသိတံ။ သုခုမတ္တာ အန္တေ အတ္တဝါဒုပါဒါနန္တိ အယမေတေသံ ဒေသနာက္ကမော။

တဏှာ စ ပုရိမဿေတ္ထ၊ ဧကဓာ ဟောတိ ပစ္စယော၊

သတ္တဓာ အဋ္ဌဓာ ဝါပိ၊ ဟောတိ သေသတ္တယဿ သာ။

ဧတ္ထ စ ဧဝံ ဒေသိတေ ဥပါဒါနစတုက္ကေ ပုရိမဿ ကာမုပါဒါနဿ ကာမတဏှာ ဥပနိဿယဝသေန ဧကဓာဝ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တဏှာဘိနန္ဒိတေသု ဝိသယေသု ဥပ္ပတ္တိတော။ သေသတ္တယဿ ပန သဟဇာတအညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဟေတုဝသေန သတ္တဓာ ဝါ၊ ဥပနိဿယေန သဟ အဋ္ဌဓာ ဝါပိ ပစ္စယော ဟောတိ။ ယဒါ စ သာ ဥပနိဿယဝသေန ပစ္စယော ဟောတိ၊ တဒါ အသဟဇာတာဝ ဟောတီတိ။

အယံ ‘‘တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’န္တိ ပဒသ္မိံ ဝိတ္ထာရကထာ။

ဥပါဒါနပစ္စယာဘဝပဒဝိတ္ထာရကထာ

၆၄၆။ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝပဒေ –

အတ္ထတော ဓမ္မတော စေဝ၊ သာတ္ထတော ဘေဒသင်္ဂဟာ၊

ယံ ယဿ ပစ္စယော စေဝ၊ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

တတ္ထ ဘဝတီတိ ဘဝေါ။ သော ကမ္မဘဝေါ ဥပပတ္တိဘဝေါ စာတိ ဒုဝိဓော ဟောတိ။ ယထာဟ – ‘‘ဘဝေါ ဒုဝိဓေန အတ္ထိ ကမ္မဘဝေါ၊ အတ္ထိ ဥပပတ္တိဘဝေါ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၃၄)။ တတ္ထ ကမ္မမေဝ ဘဝေါ ကမ္မဘဝေါ၊ တထာ ဥပပတ္တိယေဝ ဘဝေါ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ ဧတ္ထ စ ဥပပတ္တိ ဘဝတီတိ ဘဝေါ။ ကမ္မံ ပန ယထာ သုခကာရဏတ္တာ ‘‘သုခေါ ဗုဒ္ဓါနံ ဥပ္ပာဒေါ’’တိ (ဓ။ ပ။ ၁၉၄) ဝုတ္တော၊ ဧဝံ ဘဝကာရဏတ္တာ ဖလဝေါဟာရေန ဘဝေါတိ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။ ဧဝံ တာဝေတ္ထ အတ္ထတော ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

၆၄၇။ ဓမ္မတော ပန ကမ္မဘဝေါ တာဝ သင်္ခေပတော စေတနာ စေဝ စေတနာသမ္ပယုတ္တာ စ အဘိဇ္ဈာဒယော ကမ္မသင်္ခါတာ ဓမ္မာ။ ယထာဟ – ‘‘တတ္ထ ကတမော ကမ္မဘဝေါ? ပုညာဘိသင်္ခါရော အပုညာဘိသင်္ခါရော အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော (ဝိဘ။ ၂၃၄) ပရိတ္တဘူမကော ဝါ မဟာဘူမကော ဝါ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ကမ္မဘဝေါ။ သဗ္ဗမ္ပိ ဘဝဂါမိကမ္မံ ကမ္မဘဝေါ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၃၄)။ ဧတ္ထ ဟိ ပုညာဘိသင်္ခါရောတိ တေရသ စေတနာ။ အပုညာဘိသင်္ခါရောတိ ဒွါဒသ။ အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရောတိ စတဿော စေတနာ။ ဧဝံ ပရိတ္တဘူမကော ဝါ မဟာဘူမကော ဝါတိ ဧတေန တာသံယေဝ စေတနာနံ မန္ဒဗဟုဝိပါကတာ ဝုတ္တာ။ သဗ္ဗမ္ပိ ဘဝဂါမိကမ္မန္တိ ဣမိနာ ပန စေတနာသမ္ပယုတ္တာ အဘိဇ္ဈာဒယော ဝုတ္တာ။

ဥပပတ္တိဘဝေါ ပန သင်္ခေပတော ကမ္မာဘိနိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ၊ ပဘေဒတော နဝဝိဓော ဟောတိ။ ယထာဟ – ‘‘တတ္ထ ကတမော ဥပပတ္တိဘဝေါ? ကာမဘဝေါ ရူပဘဝေါ အရူပဘဝေါ သညာဘဝေါ အသညာဘဝေါ နေဝသညာနာသညာဘဝေါ၊ ဧကဝေါကာရဘဝေါ စတုဝေါကာရဘဝေါ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေါ၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဥပပတ္တိဘဝေါ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၃၄)။ တတ္ထ ကာမသင်္ခါတော ဘဝေါ ကာမဘဝေါ။ ဧသ နယော ရူပါရူပဘဝေသု။ သညာဝတံ ဘဝေါ၊ သညာ ဝါ ဧတ္ထ ဘဝေ အတ္ထီတိ သညာဘဝေါ။ ဝိပရိယာယေန အသညာဘဝေါ။ ဩဠာရိကာယ သညာယ အဘာဝါ သုခုမာယ စ ဘာဝါ နေဝသညာ၊ နာသညာ အသ္မိံ ဘဝေတိ နေဝသညာနာသညာဘဝေါ။ ဧကေန ရူပက္ခန္ဓေန ဝေါကိဏ္ဏော ဘဝေါ ဧကဝေါကာရဘဝေါ။ ဧကော ဝါ ဝေါကာရော အဿ ဘဝဿာတိ ဧကဝေါကာရဘဝေါ။ ဧသ နယော စတုဝေါကာရပဉ္စဝေါကာရဘဝေသု။ တတ္ထ ကာမဘဝေါ ပဉ္စ ဥပါဒိဏ္ဏက္ခန္ဓာ။ တထာ ရူပဘဝေါ။ အရူပဘဝေါ စတ္တာရော ၊ သညာဘဝေါ ပဉ္စ။ အသညာဘဝေါ ဧကော ဥပါဒိဏ္ဏက္ခန္ဓော။ နေဝသညာနာသညာဘဝေါ စတ္တာရော။ ဧကဝေါကာရဘဝါဒယော ဧကစတုပဉ္စက္ခန္ဓာ ဥပါဒိဏ္ဏက္ခန္ဓေဟီတိ ဧဝမေတ္ထ ဓမ္မတောပိ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

၆၄၈။ သာတ္ထတောတိ ယထာ စ ဘဝနိဒ္ဒေသေ၊ တထေဝ ကာမံ သင်္ခါရနိဒ္ဒေသေပိ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒယောဝ ဝုတ္တာ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ပုရိမေ အတီတကမ္မဝသေန ဣဓ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယတ္တာ၊ ဣမေ ပစ္စုပ္ပန္နကမ္မဝသေန အာယတိံ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယတ္တာတိ ပုနဝစနံ သာတ္ထကမေဝ၊ ပုဗ္ဗေ ဝါ ‘‘တတ္ထ ကတမော ပုညာဘိသင်္ခါရော? ကုသလာ စေတနာ ကာမာဝစရာ’’တိ (ဝိဘ။ ၂၂၆) ဧဝမာဒိနာ နယေန စေတနာဝ သင်္ခါရာတိ ဝုတ္တာ။ ဣဓ ပန ‘‘သဗ္ဗမ္ပိ ဘဝဂါမိကမ္မ’’န္တိ (ဝိဘ။ ၂၃၄) ဝစနတော စေတနာသမ္ပယုတ္တာပိ။ ပုဗ္ဗေ စ ဝိညာဏပစ္စယမေဝ ကမ္မံ ‘‘သင်္ခါရာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒါနိ အသညာဘဝနိဗ္ဗတ္တကမ္ပိ။ ကိံ ဝါ ဗဟုနာ၊ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ ဧတ္ထ ပုညာဘိသင်္ခါရာဒယောဝ ကုသလာကုသလာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ။ ‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’’တိ ဣဓ ပန ဥပပတ္တိဘဝဿာပိ သင်္ဂဟိတတ္တာ ကုသလာကုသလာဗျာကတာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ။ တသ္မာ သဗ္ဗထာပိ သာတ္ထကမေဝိဒံ ပုနဝစနန္တိ ဧဝမေတ္ထ သာတ္ထတောပိ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

၆၄၉။ ဘေဒသင်္ဂဟာတိ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝဿ ဘေဒတော စေဝ သင်္ဂဟတော စ။ ယဉှိ ကာမုပါဒါနပစ္စယာ ကာမဘဝနိဗ္ဗတ္တကံ ကမ္မံ ကရီယတိ၊ သော ကမ္မဘဝေါ။ တဒဘိနိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ ဧသ နယော ရူပါရူပဘဝေသု။ ဧဝံ ကာမုပါဒါနပစ္စယာ ဒွေ ကာမဘဝါ၊ တဒန္တောဂဓာ စ သညာဘဝပဉ္စဝေါကာရဘဝါ၊ ဒွေ ရူပဘဝါ၊ တဒန္တောဂဓာ စ သညာဘဝအသညာဘဝဧကဝေါကာရဘဝပဉ္စဝေါကာရဘဝါ၊ ဒွေ အရူပဘဝါ၊ တဒန္တောဂဓာ စ သညာဘဝနေဝသညာနာသညာဘဝစတုဝေါကာရဘဝါတိ သဒ္ဓိံ အန္တောဂဓေဟိ ဆ ဘဝါ။ ယထာ စ ကာမုပါဒါနပစ္စယာ သဒ္ဓိံ အန္တောဂဓေဟိ ဆ ဘဝါ။ တထာ သေသုပါဒါနပစ္စယာပီတိ ဧဝံ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘေဒတော သဒ္ဓိံ အန္တောဂဓေဟိ စတုဝီသတိ ဘဝါ။

သင်္ဂဟတော ပန ကမ္မဘဝံ ဥပပတ္တိဘဝဉ္စ ဧကတော ကတွာ ကာမုပါဒါနပစ္စယာ သဒ္ဓိံ အန္တောဂဓေဟိ ဧကော ကာမဘဝေါ။ တထာ ရူပါရူပဘဝါတိ တယော ဘဝါ။ တထာ သေသုပါဒါနပစ္စယာ ပီတိ။ ဧဝံ ဥပါဒါနပစ္စယာ သင်္ဂဟတော သဒ္ဓိံ အန္တောဂဓေဟိ ဒွါဒသ ဘဝါ။ အပိစ အဝိသေသေန ဥပါဒါနပစ္စယာ ကာမဘဝူပဂံ ကမ္မံ ကမ္မဘဝေါ။ တဒဘိနိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ ဧသ နယော ရူပါရူပဘဝေသု။ ဧဝံ ဥပါဒါနပစ္စယာ သဒ္ဓိံ အန္တောဂဓေဟိ ဒွေ ကာမဘဝါ၊ ဒွေ ရူပဘဝါ၊ ဒွေ အရူပဘဝါတိ အပရေန ပရိယာယေန သင်္ဂဟတော ဆ ဘဝါ။ ကမ္မဘဝဥပပတ္တိဘဝဘေဒံ ဝါ အနုပဂမ္မ သဒ္ဓိံ အန္တောဂဓေဟိ ကာမဘဝါဒိဝသေန တယော ဘဝါ ဟောန္တိ။ ကာမဘဝါဒိဘေဒမ္ပိ အနုပဂမ္မ ကမ္မဘဝဥပပတ္တိဘဝဝသေန ဒွေ ဘဝါ ဟောန္တိ။ ကမ္မုပပတ္တိဘေဒဉ္စာပိ အနုပဂမ္မ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါတိ ဘဝဝသေန ဧကောဝ ဘဝေါ ဟောတီတိ ဧဝမေတ္ထ ဥပါဒါနပစ္စယဿ ဘဝဿ ဘေဒသင်္ဂဟာပိ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

၆၅၀။ ယံ ယဿ ပစ္စယော စေဝါတိ ယဉ္စေတ္ထ ဥပါဒါနံ ယဿ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တတောပိ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယောတိ အတ္ထော။ ကိံ ပနေတ္ထ ကဿ ပစ္စယော ဟောတိ? ယံကိဉ္စိ ယဿ ကဿစိ ပစ္စယော ဟောတိယေဝ။ ဥမ္မတ္တကော ဝိယ ဟိ ပုထုဇ္ဇနော။ သော ဣဒံ ယုတ္တံ ဣဒံ အယုတ္တန္တိ အဝိစာရေတွာ ယဿ ကဿစိ ဥပါဒါနဿ ဝသေန ယံကိဉ္စိ ဘဝံ ပတ္ထေတွာ ယံကိဉ္စိ ကမ္မံ ကရောတိယေဝ။ တသ္မာ ယဒေကစ္စေ သီလဗ္ဗတုပါဒါနေန ရူပါရူပဘဝါ န ဟောန္တီတိ ဝဒန္တိ၊ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗေန ပန သဗ္ဗော ဟောတီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

သေယျထိဒံ – ဣဓေကစ္စော အနုဿဝဝသေန ဝါ ဒိဋ္ဌာနုသာရေန ဝါ ‘‘ကာမာ နာမေတေ မနုဿလောကေ စေဝ ခတ္တိယမဟာသာလကုလာဒီသု၊ ဆ ကာမာဝစရဒေဝလောကေ စ သမိဒ္ဓါ’’တိ စိန္တေတွာ တေသံ အဓိဂမတ္ထံ အသဒ္ဓမ္မဿဝနာဒီဟိ ဝဉ္စိတော ‘‘ဣမိနာ ကမ္မေန ကာမာ သမ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ မညမာနော ကာမုပါဒါနဝသေန ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိပိ ကရောတိ၊ သော ဒုစ္စရိတပါရိပူရိယာ အပါယေ ဥပပဇ္ဇတိ။ သန္ဒိဋ္ဌိကေ ဝါ ပန ကာမေ ပတ္ထယမာနော ပဋိလဒ္ဓေ စ ဂေါပယမာနော ကာမုပါဒါနဝသေန ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ ကရောတိ၊ သော ဒုစ္စရိတပါရိပူရိယာ အပါယေ ဥပပဇ္ဇတိ။ တတြာဿ ဥပပတ္တိဟေတုဘူတံ ကမ္မံ ကမ္မဘဝေါ။ ကမ္မာဘိနိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ သညာဘဝပဉ္စဝေါကာရဘဝါ ပန တဒန္တောဂဓာ ဧဝ။

အပရော ပန သဒ္ဓမ္မဿဝနာဒီဟိ ဥပဗြူဟိတဉာဏော ‘‘ဣမိနာ ကမ္မေန ကာမာ သမ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ မညမာနော ကာမုပါဒါနဝသေန ကာယသုစရိတာဒီနိ ကရောတိ။ သော သုစရိတပါရိပူရိယာ ဒေဝေသု ဝါ မနုဿေသု ဝါ ဥပပဇ္ဇတိ။ တတြာဿ ဥပပတ္တိဟေတုဘူတံ ကမ္မံ ကမ္မဘဝေါ။ ကမ္မာဘိနိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ သညာဘဝပဉ္စဝေါကာရဘဝါ ပန တဒန္တောဂဓာ ဧဝ။ ဣတိ ကာမုပါဒါနံ သပ္ပဘေဒဿ သာန္တောဂဓဿ ကာမဘဝဿ ပစ္စယော ဟောတိ။

အပရော ‘‘ရူပါရူပဘဝေသု တတော သမိဒ္ဓတရာ ကာမာ’’တိ သုတွာ ပရိကပ္ပေတွာ ဝါ ကာမုပါဒါနဝသေနေဝ ရူပါရူပသမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတွာ သမာပတ္တိဗလေန ရူပါရူပဗြဟ္မလောကေ ဥပပဇ္ဇတိ။ တတြာဿ ဥပပတ္တိဟေတုဘူတံ ကမ္မံ ကမ္မဘဝေါ။ ကမ္မာဘိနိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ သညာ-အသညာ-နေဝသညာနာသညာ-ဧက-စတု-ပဉ္စဝေါကာရဘဝါ ပန တဒန္တောဂဓာ ဧဝ။ ဣတိ ကာမုပါဒါနံ သပ္ပဘေဒါနံ သာန္တောဂဓာနံ ရူပါရူပဘဝါနမ္ပိ ပစ္စယော ဟောတိ။

အပရော ‘‘အယံ အတ္တာ နာမ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိဘဝေ ဝါ ရူပါရူပဘဝါနံ ဝါ အညတရသ္မိံ ဥစ္ဆိန္နေ သုဥစ္ဆိန္နော ဟောတီ’’တိ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒါယ တဒုပဂံ ကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿ တံ ကမ္မံ ကမ္မဘဝေါ။ ကမ္မာဘိနိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ သညာဘဝါဒယော ပန တဒန္တောဂဓာ ဧဝ။ ဣတိ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ သပ္ပဘေဒါနံ သာန္တောဂဓာနံ တိဏ္ဏမ္ပိ ကာမရူပါရူပဘဝါနံ ပစ္စယော ဟောတိ။

အပရော ‘‘အယံ အတ္တာ နာမ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိဘဝေ ဝါ ရူပါရူပဘဝါနံ ဝါ အညတရသ္မိံ သုခီ ဟောတိ ဝိဂတပရိဠာဟော’’တိ အတ္တဝါဒုပါဒါနေန တဒုပဂံ ကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿ တံ ကမ္မံ ကမ္မဘဝေါ။ တဒဘိနိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ သညာဘဝါဒယော ပန တဒန္တောဂဓာ ဧဝ။ ဣတိ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ သပ္ပဘေဒါနံ သာန္တောဂဓာနံ တိဏ္ဏံ ဘဝါနံ ပစ္စယော ဟောတိ။

အပရော ‘‘ဣဒံ သီလဗ္ဗတံ နာမ ကာမာဝစရသမ္ပတ္တိဘဝေ ဝါ ရူပါရူပဘဝါနံ ဝါ အညတရသ္မိံ ပရိပူရေန္တဿ သုခံ ပါရိပူရိံ ဂစ္ဆတီ’’တိ သီလဗ္ဗတုပါဒါနဝသေန တဒုပဂံ ကမ္မံ ကရောတိ၊ တဿ တံ ကမ္မံ ကမ္မဘဝေါ။ တဒဘိနိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ ဥပပတ္တိဘဝေါ။ သညာဘဝါဒယော ပန တဒန္တောဂဓာ ဧဝ။ ဣတိ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ သပ္ပဘေဒါနံ သာန္တောဂဓာနံ တိဏ္ဏံ ဘဝါနံ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဧဝမေတ္ထ ယံ ယဿ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တတောပိ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိနိစ္ဆယော။

ကိံ ပနေတ္ထ ကဿ ဘဝဿ ကထံ ပစ္စယော ဟောတီတိ စေ?

ရူပါရူပဘဝါနံ ၊ ဥပနိဿယပစ္စယော ဥပါဒါနံ၊

သဟဇာတာဒီဟိပိ တံ၊ ကာမဘဝဿာတိ ဝိညေယျံ။

ရူပါရူပဘဝါနံ ဟိ၊ ကာမဘဝပရိယာပန္နဿ စ ကမ္မဘဝေ ကုသလကမ္မဿေဝ၊ ဥပပတ္တိဘဝဿ စေတံ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ ဥပါဒါနံ ဥပနိဿယပစ္စယဝသေန ဧကဓာဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ ကာမဘဝေ အတ္တနာ သမ္ပယုတ္တာကုသလကမ္မဘဝဿ သဟဇာတအညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဟေတုပစ္စယပ္ပဘေဒေဟိ သဟဇာတာဒီဟိ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဝိပ္ပယုတ္တဿ ပန ဥပနိဿယပစ္စယေနေဝါတိ။

အယံ ‘‘ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ’’တိ ပဒသ္မိံ ဝိတ္ထာရကထာ။

ဘဝပစ္စယာဇာတိအာဒိဝိတ္ထာရကထာ

၆၅၁။ ဘဝပစ္စယာ ဇာတီတိအာဒီသု ဇာတိအာဒီနံ ဝိနိစ္ဆယော သစ္စနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဘဝေါတိ ပနေတ္ထ ကမ္မဘဝေါဝ အဓိပ္ပေတော။ သော ဟိ ဇာတိယာ ပစ္စယော၊ န ဥပပတ္တိဘဝေါ။ သော စ ပန ကမ္မပစ္စယဥပနိဿယပစ္စယဝသေန ဒွေဓာ ပစ္စယော ဟောတီတိ။

တတ္ထ သိယာ – ကထံ ပနေတံ ဇာနိတဗ္ဗံ ဘဝေါ ဇာတိယာ ပစ္စယောတိ စေ? ဗာဟိရပစ္စယသမတ္တေပိ ဟီနပဏီတတာဒိဝိသေသဒဿနတော။ ဗာဟိရာနံ ဟိ ဇနကဇနနီသုက္ကသောဏိတာဟာရာဒီနံ ပစ္စယာနံ သမတ္တေပိ သတ္တာနံ ယမကာနမ္ပိ သတံ ဟီနပဏီတတာဒိဝိသေသော ဒိဿတိ။ သော စ န အဟေတုကော သဗ္ဗဒါ စ သဗ္ဗေသဉ္စ အဘာဝတော၊ န ကမ္မဘဝတော အညဟေတုကော တဒဘိနိဗ္ဗတ္တကသတ္တာနံ အဇ္ဈတ္တသန္တာနေ အညဿ ကာရဏဿ အဘာဝတောတိ ကမ္မဘဝဟေတုကောဝ။ ကမ္မံ ဟိ သတ္တာနံ ဟီနပဏီတတာဒိဝိသေသဿ ဟေတု။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘ကမ္မံ သတ္တေ ဝိဘဇတိ ယဒိဒံ ဟီနပ္ပဏီတတာယာ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၂၈၉)။ တသ္မာ ဇာနိတဗ္ဗမေတံ ‘‘ဘဝေါ ဇာတိယာ ပစ္စယော’’တိ။

ယသ္မာ စ အသတိ ဇာတိယာ ဇရာမရဏံ နာမ၊ သောကာဒယော ဝါ ဓမ္မာ န ဟောန္တိ။ ဇာတိယာ ပန သတိ ဇရာမရဏဉ္စေဝ၊ ဇရာမရဏသင်္ခါတဒုက္ခဓမ္မဖုဋ္ဌဿ စ ဗာလဇနဿ ဇရာမရဏာဘိသမ္ဗန္ဓာ ဝါ တေန တေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဖုဋ္ဌဿ အနဘိသမ္ဗန္ဓာ ဝါ သောကာဒယော စ ဓမ္မာ ဟောန္တိ။ တသ္မာ အယမ္ပိ ဇာတိ ဇရာမရဏဿ စေဝ သောကာဒီနဉ္စ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သာ ပန ဥပနိဿယကောဋိယာ ဧကဓာဝ ပစ္စယော ဟောတီတိ။

အယံ ‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိအာဒီသု ဝိတ္ထာရကထာ။

ဘဝစက္ကကထာ

၆၅၂။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ သောကာဒယော အဝသာနေ ဝုတ္တာ၊ တသ္မာ ယာ သာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဧဝမေတဿ ဘဝစက္ကဿ အာဒိမှိ ဝုတ္တာ၊ သာ၊

သောကာဒီဟိ အဝိဇ္ဇာ၊ သိဒ္ဓါ ဘဝစက္ကမဝိဒိတာဒိမိဒံ၊

ကာရကဝေဒကရဟိတံ၊ ဒွါဒသဝိဓသုညတာသုညံ။

သတတံ သမိတံ ပဝတ္တတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ကထံ ပနေတ္ထ သောကာဒီဟိ အဝိဇ္ဇာ သိဒ္ဓါ၊ ကထမိဒံ ဘဝစက္ကံ အဝိဒိတာဒိ၊ ကထံ ကာရကဝေဒကရဟိတံ၊ ကထံ ဒွါဒသဝိဓသုညတာသုညန္တိ စေ? ဧတ္ထ ဟိ သောကဒေါမနဿုပါယာသာ အဝိဇ္ဇာယ အဝိယောဂိနော၊ ပရိဒေဝေါ စ နာမ မူဠှဿာတိ တေသု တာဝ သိဒ္ဓေသု သိဒ္ဓါ ဟောတိ အဝိဇ္ဇာ။ အပိစ ‘‘အာသဝသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၀၃) ဝုတ္တံ။ အာသဝသမုဒယာ စေတေ သောကာဒယော ဟောန္တိ။

ကထံ? ဝတ္ထုကာမဝိယောဂေ တာဝ သောကော ကာမာသဝသမုဒယာ ဟောတိ။ ယထာဟ –

‘‘တဿ စေ ကာမယာနဿ၊ ဆန္ဒဇာတဿ ဇန္တုနော၊

တေ ကာမာ ပရိဟာယန္တိ၊ သလ္လဝိဒ္ဓါဝ ရုပ္ပတီ’’တိ။ (သု။ နိ။ ၇၇၃)၊

ယထာ စာဟ – ‘‘ကာမတော ဇာယတိ သောကော’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၂၁၅)။

သဗ္ဗေပိ စေတေ ဒိဋ္ဌာသဝသမုဒယာ ဟောန္တိ။ ယထာဟ –

‘‘တဿ ‘အဟံ ရူပံ မမ ရူပ’န္တိ ပရိယုဋ္ဌဋ္ဌာယိနော ရူပဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၁)။

ယထာ စ ဒိဋ္ဌာသဝသမုဒယာ၊ ဧဝံ ဘဝါသဝသမုဒယာပိ။ ယထာဟ –

‘‘ယေပိ တေ ဒေဝါ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော သုခဗဟုလာ ဥစ္စေသု ဝိမာနေသု စိရဋ္ဌိတိကာ၊ တေပိ တထာဂတဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဘယံ သန္တာသံ သံဝေဂမာပဇ္ဇန္တီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၇၈)။ ပဉ္စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဒိသွာ မရဏဘယေန သန္တဇ္ဇိတာနံ ဒေဝါနံ ဝိယ။

ယထာ စ ဘဝါသဝသမုဒယာ၊ ဧဝံ အဝိဇ္ဇာသဝသမုဒယာပိ။ ယထာဟ –

‘‘သ ခေါ သော၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗာလော တိဝိဓံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခံ ဒေါမနဿံ ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၂၄၆)။

ဣတိ ယသ္မာ အာသဝသမုဒယာ ဧတေ ဓမ္မာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဧတေ သိဇ္ဈမာနာ အဝိဇ္ဇာယ ဟေတုဘူတေ အာသဝေ သာဓေန္တိ။ အာသဝေသု စ သိဒ္ဓေသု ပစ္စယဘာဝေ ဘာဝတော အဝိဇ္ဇာပိ သိဒ္ဓါဝ ဟောတီတိ။ ဧဝံ တာဝေတ္ထ သောကာဒီဟိ အဝိဇ္ဇာ သိဒ္ဓါ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ယသ္မာ ပန ဧဝံ ပစ္စယဘာဝေ ဘာဝတော အဝိဇ္ဇာယ သိဒ္ဓါယ ပုန အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ ဧဝံ ဟေတုဖလပရမ္ပရာယ ပရိယောသာနံ နတ္ထိ။ တသ္မာ တံ ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓဝသေန ပဝတ္တံ ဒွါဒသင်္ဂံ ဘဝစက္ကံ အဝိဒိတာဒီတိ သိဒ္ဓံ ဟောတိ။

ဧဝံ သတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဣဒံ အာဒိမတ္တကထနံ ဝိရုဇ္ဈတီတိ စေ။ နယိဒံ အာဒိမတ္တကထနံ။ ပဓာနဓမ္မကထနံ ပနေတံ။ တိဏ္ဏန္နံ ဟိ ဝဋ္ဋာနံ အဝိဇ္ဇာ ပဓာနာ။ အဝိဇ္ဇာဂ္ဂဟဏေန ဟိ အဝသေသကိလေသဝဋ္ဋဉ္စ ကမ္မာဒီနိ စ ဗာလံ ပလိဗောဓေန္တိ။ သပ္ပသိရဂ္ဂဟဏေန သေသသပ္ပသရီရံ ဝိယ ဗာဟံ။ အဝိဇ္ဇာသမုစ္ဆေဒေ ပန ကတေ တေဟိ ဝိမောက္ခော ဟောတိ ။ သပ္ပသိရစ္ဆေဒေ ကတေ ပလိဗောဓိတဗာဟာဝိမောက္ခော ဝိယ။ ယထာဟ – ‘‘အဝိဇ္ဇာယတွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၊ မဟာဝ။ ၁)။ ဣတိ ယံ ဂဏှတော ဗန္ဓော၊ မုစ္စတော စ မောက္ခော ဟောတိ၊ တဿ ပဓာနဓမ္မဿ ကထနမိဒံ၊ န အာဒိမတ္တကထနန္တိ။ ဧဝမိဒံ ဘဝစက္ကံ အဝိဒိတာဒီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တယိဒံ ယသ္မာ အဝိဇ္ဇာဒီဟိ ကာရဏေဟိ သင်္ခါရာဒီနံ ပဝတ္တိ၊ တသ္မာ တတော အညေန ‘‘ဗြဟ္မာ မဟာဗြဟ္မာ သေဋ္ဌော သဇိတာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၄၂) ဧဝံ ပရိကပ္ပိတေန ဗြဟ္မာဒိနာ ဝါ သံသာရဿ ကာရကေန၊ ‘‘သော ခေါ ပန မေ အယံ အတ္တာ ဝဒေါ ဝေဒေယျော’’တိ ဧဝံ ပရိကပ္ပိတေန အတ္တနာ ဝါ သုခဒုက္ခာနံ ဝေဒကေန ရဟိတံ။ ဣတိ ကာရကဝေဒကရဟိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ယသ္မာ ပနေတ္ထ အဝိဇ္ဇာ ဥဒယဗ္ဗယဓမ္မကတ္တာ ဓုဝဘာဝေန၊ သံကိလိဋ္ဌတ္တာ သံကိလေသိကတ္တာ စ သုဘဘာဝေန၊ ဥဒယဗ္ဗယပဋိပီဠိတတ္တာ သုခဘာဝေန၊ ပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိတ္တာ ဝသဝတ္တနဘူတေန အတ္တဘာဝေန စ သုညာ။ တထာ သင်္ခါရာဒီနိပိ အင်္ဂါနိ။ ယသ္မာ ဝါ အဝိဇ္ဇာ န အတ္တာ၊ န အတ္တနော၊ န အတ္တနိ၊ န အတ္တဝတီ။ တထာ သင်္ခါရာဒီနိပိ အင်္ဂါနိ။ တသ္မာ ဒွါဒသဝိဓသုညတာသုညမေတံ ဘဝစက္ကန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၆၅၃။ ဧဝဉ္စ ဝိဒိတွာ ပုန၊

တဿာဝိဇ္ဇာတဏှာ၊ မူလမတီတာဒယော တယော ကာလာ၊

ဒွေ အဋ္ဌ ဒွေ ဧဝ စ၊ သရူပတော တေသု အင်္ဂါနိ။

တဿ ခေါ ပနေတဿ ဘဝစက္ကဿ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ စာတိ ဒွေ ဓမ္မာ မူလန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တဒေတံ ပုဗ္ဗန္တာဟရဏတော အဝိဇ္ဇာမူလံ ဝေဒနာဝသာနံ၊ အပရန္တသန္တာနတော တဏှာမူလံ ဇရာမရဏာဝသာနန္တိ ဒုဝိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ ပုရိမံ ဒိဋ္ဌိစရိတဝသေန ဝုတ္တံ၊ ပစ္ဆိမံ တဏှာစရိတဝသေန။ ဒိဋ္ဌိစရိတာနံ ဟိ အဝိဇ္ဇာ၊ တဏှာစရိတာနဉ္စ တဏှာ သံသာရနာယိကာ။ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသမုဂ္ဃာတာယ ဝါ ပဌမံ၊ ဖလုပ္ပတ္တိယာ ဟေတူနံ အနုပစ္ဆေဒပ္ပကာသနတော၊ သဿတဒိဋ္ဌိသမုဂ္ဃာတာယ ဒုတိယံ၊ ဥပ္ပန္နာနံ ဇရာမရဏပ္ပကာသနတော။ ဂဗ္ဘသေယျကဝသေန ဝါ ပုရိမံ၊ အနုပုဗ္ဗပဝတ္တိဒီပနတော၊ ဩပပါတိကဝသေန ပစ္ဆိမံ၊ သဟုပ္ပတ္တိဒီပနတော။

အတီတပစ္စုပ္ပန္နာနာဂတာ စဿ တယော ကာလာ။ တေသု ပါဠိယံ သရူပတော အာဂတဝသေန ‘‘အဝိဇ္ဇာ၊ သင်္ခါရာ စာ’’တိ ဒွေ အင်္ဂါနိ အတီတကာလာနိ။ ဝိညာဏာဒီနိ ဘဝါဝသာနာနိ အဋ္ဌ ပစ္စုပ္ပန္နကာလာနိ။ ဇာတိ စေဝ ဇရာမရဏဉ္စ ဒွေ အနာဂတကာလာနီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

၆၅၄။ ပုန ၊

‘‘ဟေတုဖလဟေတုပုဗ္ဗက-တိသန္ဓိစတုဘေဒသင်္ဂဟဉ္စေတံ၊

ဝီသတိ အာကာရာရံ၊ တိဝဋ္ဋမနဝဋ္ဌိတံ ဘမတိ’’။

ဣတိပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတ္ထ သင်္ခါရာနဉ္စ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ စ အန္တရာ ဧကော ဟေတုဖလသန္ဓိ နာမ။ ဝေဒနာယ စ တဏှာယ စ အန္တရာ ဧကော ဖလဟေတုသန္ဓိ နာမ။ ဘဝဿ စ ဇာတိယာ စ အန္တရာ ဧကော ဟေတုဖလသန္ဓီတိ ဧဝမိဒံ ဟေတုဖလဟေတုပုဗ္ဗကတိသန္ဓီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သန္ဓီနံ အာဒိပရိယောသာနဝဝတ္ထိတာ ပနဿ စတ္တာရော သင်္ဂဟာ ဟောန္တိ။ သေယျထိဒံ – အဝိဇ္ဇာသင်္ခါရာ ဧကော သင်္ဂဟော။ ဝိညာဏနာမရူပသဠာယတနဖဿဝေဒနာ ဒုတိယော။ တဏှုပါဒါနဘဝါ တတိယော။ ဇာတိဇရာမရဏံ စတုတ္ထောတိ။ ဧဝမိဒံ စတုဘေဒသင်္ဂဟန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အတီတေ ဟေတဝေါ ပဉ္စ၊ ဣဒါနိ ဖလပဉ္စကံ၊

ဣဒါနိ ဟေတဝေါ ပဉ္စ၊ အာယတိံ ဖလပဉ္စကန္တိ။

ဧတေဟိ ပန ဝီသတိယာ အာကာရသင်္ခါတေဟိ အရေဟိ ဝီသတိအာကာရာရန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ အတီတေ ဟေတဝေါ ပဉ္စာတိ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာ စာတိ ဣမေ တာဝ ဒွေ ဝုတ္တာ ဧဝ။ ယသ္မာ ပန အဝိဒွါ ပရိတဿတိ၊ ပရိတဿိတော ဥပါဒိယတိ၊ တဿုပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ။ တသ္မာ တဏှုပါဒါနဘဝါပိ ဂဟိတာ ဟောန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ပုရိမကမ္မဘဝသ္မိံ မောဟော အဝိဇ္ဇာ၊ အာယူဟနာ သင်္ခါရာ၊ နိကန္တိ တဏှာ၊ ဥပဂမနံ ဥပါဒါနံ၊ စေတနာ ဘဝေါတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ပုရိမကမ္မဘဝသ္မိံ ဣဓ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၇)။

တတ္ထ ပုရိမကမ္မဘဝသ္မိန္တိ ပုရိမေ ကမ္မဘဝေ၊ အတီတဇာတိယံ ကမ္မဘဝေ ကရိယမာနေတိ အတ္ထော။ မောဟော အဝိဇ္ဇာတိ ယော တဒါ ဒုက္ခာဒီသု မောဟော၊ ယေန မူဠှော ကမ္မံ ကရောတိ၊ သာ အဝိဇ္ဇာ။ အာယူဟနာ သင်္ခါရာတိ တံ ကမ္မံ ကရောတော ယာ ပုရိမစေတနာယော၊ ယထာ ‘‘ဒါနံ ဒဿာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတွာ မာသမ္ပိ သံဝစ္ဆရမ္ပိ ဒါနုပကရဏာနိ သဇ္ဇေန္တဿ ဥပ္ပန္နာ ပုရိမစေတနာယော။ ပဋိဂ္ဂါဟကာနံ ပန ဟတ္ထေ ဒက္ခိဏံ ပတိဋ္ဌာပယတော စေတနာ ဘဝေါတိ ဝုစ္စတိ။ ဧကာဝဇ္ဇနေသု ဝါ ဆသု ဇဝနေသု စေတနာ အာယူဟနာ သင်္ခါရာ နာမ ။ သတ္တမေ ဘဝေါ။ ယာ ကာစိ ဝါ ပန စေတနာ ဘဝေါ။ သမ္ပယုတ္တာ အာယူဟနာ သင်္ခါရာ နာမ။ နိကန္တိ တဏှာတိ ယာ ကမ္မံ ကရောန္တဿ ဖလေ ဥပပတ္တိဘဝေ နိကာမနာ ပတ္ထနာ၊ သာ တဏှာ နာမ။ ဥပဂမနံ ဥပါဒါနန္တိ ယံ ကမ္မဘဝဿ ပစ္စယဘူတံ ‘‘ဣဒံ ကတွာ အသုကသ္မိံ နာမ ဌာနေ ကာမေ သေဝိဿာမိ ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တံ ဥပဂမနံ ဂဟဏံ ပရာမသနံ၊ ဣဒံ ဥပါဒါနံ နာမ။ စေတနာ ဘဝေါတိ အာယူဟနာဝသာနေ ဝုတ္တာ စေတနာ ဘဝေါတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဣဒါနိ ဖလပဉ္စကန္တိ ဝိညာဏာဒိဝေဒနာဝသာနံ ပါဠိယံ အာဂတမေဝ။ ယထာဟ – ‘‘ဣဓ ပဋိသန္ဓိ ဝိညာဏံ၊ ဩက္ကန္တိ နာမရူပံ၊ ပသာဒေါ အာယတနံ၊ ဖုဋ္ဌော ဖဿော၊ ဝေဒယိတံ ဝေဒနာ၊ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဣဓူပပတ္တိဘဝသ္မိံ ပုရေကတဿ ကမ္မဿ ပစ္စယာ’’တိ (ပဋိ။ ၁။၄၇)။ တတ္ထ ပဋိသန္ဓိ ဝိညာဏန္တိ ယံ ဘဝန္တရပဋိသန္ဓာနဝသေန ဥပ္ပန္နတ္တာ ပဋိသန္ဓီတိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဝိညာဏံ။ ဩက္ကန္တိ နာမရူပန္တိ ယာ ဂဗ္ဘေ ရူပါရူပဓမ္မာနံ ဩက္ကန္တိ အာဂန္တွာ ပဝိသနံ ဝိယ၊ ဣဒံ နာမရူပံ။ ပသာဒေါ အာယတနန္တိ ဣဒံ စက္ခာဒိပဉ္စာယတနဝသေန ဝုတ္တံ။ ဖုဋ္ဌော ဖဿောတိ ယော အာရမ္မဏံ ဖုဋ္ဌော ဖုသန္တော ဥပ္ပန္နော၊ အယံ ဖဿော။ ဝေဒယိတံ ဝေဒနာတိ ယံ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏေန ဝါ သဠာယတနပစ္စယေန ဝါ ဖဿေန သဟ ဥပ္ပန္နံ ဝိပါကဝေဒယိတံ၊ သာ ဝေဒနာတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဣဒါနိ ဟေတဝေါ ပဉ္စာတိ တဏှာဒယော ပါဠိယံ အာဂတာ တဏှုပါဒါနဘဝါ။ ဘဝေ ပန ဂဟိတေ တဿ ပုဗ္ဗဘာဂါ တံသမ္ပယုတ္တာ ဝါ သင်္ခါရာ ဂဟိတာဝ ဟောန္တိ။ တဏှုပါဒါနဂ္ဂဟဏေန စ တံသမ္ပယုတ္တာ၊ ယာယ ဝါ မူဠှော ကမ္မံ ကရောတိ၊ သာ အဝိဇ္ဇာ ဂဟိတာဝ ဟောတီတိ။ ဧဝံ ပဉ္စ။ တေနာဟ ‘‘ဣဓ ပရိပက္ကတ္တာ အာယတနာနံ မောဟော အဝိဇ္ဇာ၊ အာယူဟနာ သင်္ခါရာ၊ နိကန္တိ တဏှာ၊ ဥပဂမနံ ဥပါဒါနံ၊ စေတနာ ဘဝေါတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဣဓ ကမ္မဘဝသ္မိံ အာယတိံ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၇)။ တတ္ထ ဣဓ ပရိပက္ကတ္တာ အာယတနာနန္တိ ပရိပက္ကာယတနဿ ကမ္မကရဏကာလေ သမ္မောဟော ဒဿိတော။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။

အာယတိံ ဖလပဉ္စကန္တိ ဝိညာဏာဒီနိ ပဉ္စ။ တာနိ ဇာတိဂ္ဂဟဏေန ဝုတ္တာနိ။ ဇရာမရဏံ ပန တေသံယေဝ ဇရာမရဏံ။ တေနာဟ – ‘‘အာယတိံ ပဋိသန္ဓိ ဝိညာဏံ ၊ ဩက္ကန္တိ နာမရူပံ၊ ပသာဒေါ အာယတနံ၊ ဖုဋ္ဌော ဖဿော၊ ဝေဒယိတံ ဝေဒနာ၊ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ အာယတိံ ဥပပတ္တိဘဝသ္မိံ ဣဓ ကတဿ ကမ္မဿ ပစ္စယာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၇)။ ဧဝမိဒံ ဝီသတိ အာကာရာရံ ဟောတိ။

တိဝဋ္ဋမနဝဋ္ဌိတံ ဘမတီတိ ဧတ္ထ ပန သင်္ခါရဘဝါ ကမ္မဝဋ္ဋံ၊ အဝိဇ္ဇာတဏှုပါဒါနာနိ ကိလေသဝဋ္ဋံ၊ ဝိညာဏနာမရူပသဠာယတနဖဿဝေဒနာ ဝိပါကဝဋ္ဋန္တိ ဣမေဟိ တီဟိ ဝဋ္ဋေဟိ တိဝဋ္ဋမိဒံ ဘဝစက္ကံ ယာဝ ကိလေသဝဋ္ဋံ န ဥပစ္ဆိဇ္ဇတိ၊ တာဝ အနုပစ္ဆိန္နပစ္စယတ္တာ အနဝဋ္ဌိတံ ပုနပ္ပုနံ ပရိဝတ္တနတော ဘမတိယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၆၅၅။ တယိဒမေဝံ ဘမမာနံ၊

သစ္စပ္ပဘဝတော ကိစ္စာ၊ ဝါရဏာ ဥပမာဟိ စ၊

ဂမ္ဘီရနယဘေဒါ စ၊ ဝိညာတဗ္ဗံ ယထာရဟံ။

တတ္ထ ယသ္မာ ကုသလာကုသလံ ကမ္မံ အဝိသေသေန သမုဒယသစ္စန္တိ သစ္စဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ အဝိဇ္ဇာယ သင်္ခါရာ ဒုတိယသစ္စပ္ပဘဝံ ဒုတိယသစ္စံ။ သင်္ခါရေဟိ ဝိညာဏံ ဒုတိယသစ္စပ္ပဘဝံ ပဌမသစ္စံ။ ဝိညာဏာဒီဟိ နာမရူပါဒီနိ ဝိပါကဝေဒနာပရိယောသာနာနိ ပဌမသစ္စပ္ပဘဝံ ပဌမသစ္စံ။ ဝေဒနာယ တဏှာ ပဌမသစ္စပ္ပဘဝံ ဒုတိယသစ္စံ။ တဏှာယ ဥပါဒါနံ ဒုတိယသစ္စပ္ပဘဝံ ဒုတိယသစ္စံ။ ဥပါဒါနတော ဘဝေါ ဒုတိယသစ္စပ္ပဘဝံ ပဌမဒုတိယသစ္စဒွယံ။ ဘဝတော ဇာတိ ဒုတိယသစ္စပ္ပဘဝံ ပဌမသစ္စံ။ ဇာတိယာ ဇရာမရဏံ ပဌမသစ္စပ္ပဘဝံ ပဌမသစ္စန္တိ ဧဝံ တာဝိဒံ သစ္စပ္ပဘဝတော ဝိညာတဗ္ဗံ ယထာရဟံ။

၆၅၆။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ အဝိဇ္ဇာ ဝတ္ထူသု စ သတ္တေ သမ္မောဟေတိ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ သင်္ခါရာနံ ပါတုဘာဝါယ။ တထာ သင်္ခါရာ သင်္ခတဉ္စ အဘိသင်္ခရောန္တိ၊ ပစ္စယာ စ ဟောန္တိ ဝိညာဏဿ။ ဝိညာဏမ္ပိ ဝတ္ထုဉ္စ ပဋိဝိဇာနာတိ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ နာမရူပဿ။ နာမရူပမ္ပိ အညမညဉ္စ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ သဠာယတနဿ။ သဠာယတနမ္ပိ သဝိသယေ စ ပဝတ္တတိ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ ဖဿဿ။ ဖဿောပိ အာရမ္မဏဉ္စ ဖုသတိ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ ဝေဒနာယ။ ဝေဒနာပိ အာရမ္မဏရသဉ္စ အနုဘဝတိ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ တဏှာယ။ တဏှာပိ ရဇ္ဇနီယေ စ ဓမ္မေ ရဇ္ဇတိ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ ဥပါဒါနဿ။ ဥပါဒါနမ္ပိ ဥပါဒါနိယေ စ ဓမ္မေ ဥပါဒိယတိ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ ဘဝဿ။ ဘဝေါပိ နာနာဂတီသု စ ဝိက္ခိပတိ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ ဇာတိယာ။ ဇာတိပိ ခန္ဓေ စ ဇနေတိ တေသံ အဘိနိဗ္ဗတ္တိဘာဝေန ပဝတ္တတ္တာ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ ဇရာမရဏဿ။ ဇရာမရဏမ္ပိ ခန္ဓာနံ ပါကဘေဒဘာဝဉ္စ အဓိတိဋ္ဌတိ၊ ပစ္စယော စ ဟောတိ ဘဝန္တရပါတုဘာဝါယ သောကာဒီနံ အဓိဋ္ဌာနတ္တာ။ တသ္မာ သဗ္ဗပဒေသု ဒွေဓာ ပဝတ္တိကိစ္စတောပိ ဣဒံ ဝိညာတဗ္ဗံ ယထာရဟံ။

၆၅၇။ ယသ္မာ စေတ္ထ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဣဒံ ကာရကဒဿနနိဝါရဏံ။ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ အတ္တသင်္ကန္တိဒဿနနိဝါရဏံ။ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ‘‘အတ္တာ’’တိပရိကပ္ပိတဝတ္ထုဘေဒဒဿနတော ဃနသညာနိဝါရဏံ။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိအာဒိ အတ္တာ ပဿတိ…ပေ… ဝိဇာနာတိ၊ ဖုသတိ၊ ဝေဒယတိ၊ တဏှိယတိ၊ ဥပါဒိယတိ၊ ဘဝတိ၊ ဇာယတိ၊ ဇီယတိ၊ မီယတီတိဧဝမာဒိဒဿနနိဝါရဏံ။ တသ္မာ မိစ္ဆာဒဿနနိဝါရဏတောပေတံ ဘဝစက္ကံ ဝိညာတဗ္ဗံ ယထာရဟံ။

၆၅၈။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ သလက္ခဏသာမညလက္ခဏဝသေန ဓမ္မာနံ အဒဿနတော အန္ဓော ဝိယ အဝိဇ္ဇာ။ အန္ဓဿ ဥပက္ခလနံ ဝိယ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ။ ဥပက္ခလိတဿ ပတနံ ဝိယ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ။ ပတိတဿ ဂဏ္ဍပါတုဘာဝေါ ဝိယ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ။ ဂဏ္ဍဘေဒပီဠကာ ဝိယ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ။ ဂဏ္ဍပီဠကာဃဋ္ဋနံ ဝိယ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော။ ဃဋ္ဋနဒုက္ခံ ဝိယ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ ဒုက္ခဿ ပဋိကာရာဘိလာသော ဝိယ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာ။ ပဋိကာရာဘိလာသေန အသပ္ပာယဂ္ဂဟဏံ ဝိယ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနံ။ ဥပါဒိဏ္ဏအသပ္ပာယာလေပနံ ဝိယ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါ။ အသပ္ပာယာလေပနေန ဂဏ္ဍဝိကာရပါတုဘာဝေါ ဝိယ ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ။ ဂဏ္ဍဝိကာရတော ဂဏ္ဍဘေဒေါ ဝိယ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ။ ယသ္မာ ဝါ ပနေတ္ထ အဝိဇ္ဇာ အပ္ပဋိပတ္တိမိစ္ဆာပဋိပတ္တိဘာဝေန သတ္တေ အဘိဘဝတိ ပဋလံ ဝိယ အက္ခီနိ ။ တဒဘိဘူတော စ ဗာလော ပုနဗ္ဘဝိကေဟိ သင်္ခါရေဟိ အတ္တာနံ ဝေဌေတိ ကောသကာရကိမိ ဝိယ ကောသပ္ပဒေသေဟိ။ သင်္ခါရပရိဂ္ဂဟိတံ ဝိညာဏံ ဂတီသု ပတိဋ္ဌံ လဘတိ ပရိဏာယကပရိဂ္ဂဟိတော ဝိယ ရာဇကုမာရော ရဇ္ဇေ။ ဥပပတ္တိနိမိတ္တပရိကပ္ပနတော ဝိညာဏံ ပဋိသန္ဓိယံ အနေကပ္ပကာရံ နာမရူပံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတိ မာယာကာရော ဝိယ မာယံ။ နာမရူပေ ပတိဋ္ဌိတံ သဠာယတနံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠှိံ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏာတိ သုဘူမိယံ ပတိဋ္ဌိတော ဝနပ္ပဂုမ္ဗော ဝိယ။ အာယတနဃဋ္ဋနတော ဖဿော ဇာယတိ အရဏိသဟိတာဘိမန္ထနတော အဂ္ဂိ ဝိယ။ ဖဿေန ဖုဋ္ဌဿ ဝေဒနာ ပါတုဘဝတိ အဂ္ဂိနာ ဖုဋ္ဌဿ ဒါဟော ဝိယ။ ဝေဒယမာနဿ တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ လောဏူဒကံ ပိဝတော ပိပါသာ ဝိယ။ တသိတော ဘဝေသု အဘိလာသံ ကရောတိ ပိပါသိတော ဝိယ ပါနီယေ။ တဒဿုပါဒါနံ၊ ဥပါဒါနေန ဘဝံ ဥပါဒိယတိ အာမိသလောဘေန မစ္ဆော ဗဠိသံ ဝိယ။ ဘဝေ သတိ ဇာတိ ဟောတိ ဗီဇေ သတိ အင်္ကုရော ဝိယ။ ဇာတဿ အဝဿံ ဇရာမရဏံ ဥပ္ပန္နဿ ရုက္ခဿ ပတနံ ဝိယ။ တသ္မာ ဧဝံ ဥပမာဟိပေတံ ဘဝစက္ကံ ဝိညာတဗ္ဗံ ယထာရဟံ။

၆၅၉။ ယသ္မာ စ ဘဂဝတာ အတ္ထတောပိ ဓမ္မတောပိ ဒေသနတောပိ ပဋိဝေဓတောပိ ဂမ္ဘီရဘာဝံ သန္ဓာယ ‘‘ဂမ္ဘီရော စာယံ၊ အာနန္ဒ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော စာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၉၅၊ သံ။ နိ။ ၂။၆၀) ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဂမ္ဘီရဘေဒတောပေတံ ဘဝစက္ကံ ဝိညာတဗ္ဗံ ယထာရဟံ။

တတ္ထ ယသ္မာ န ဇာတိတော ဇရာမရဏံ န ဟောတိ၊ န စ ဇာတိံ ဝိနာ အညတော ဟောတိ၊ ဣတ္ထဉ္စ ဇာတိတော သမုဒါဂစ္ဆတီတိ ဧဝံ ဇာတိပစ္စယသမုဒါဂတဋ္ဌဿ ဒုရဝဗောဓနီယတော ဇရာမရဏဿ ဇာတိပစ္စယသမ္ဘူတသမုဒါဂတဋ္ဌော ဂမ္ဘီရော။ တထာ ဇာတိယာ ဘဝပစ္စယ…ပေ… သင်္ခါရာနံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယသမ္ဘူတသမုဒါဂတဋ္ဌော ဂမ္ဘီရော။ တသ္မာ ဣဒံ ဘဝစက္ကံ အတ္ထဂမ္ဘီရန္တိ အယံ တာဝေတ္ထ အတ္ထဂမ္ဘီရတာ။ ဟေတုဖလဉှိ အတ္ထောတိ ဝုစ္စတိ။ ယထာဟ – ‘‘ဟေတုဖလေ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၂၀)။

ယသ္မာ ပန ယေနာကာရေန ယဒဝတ္ထာ စ အဝိဇ္ဇာ တေသံ တေသံ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တဿ ဒုရဝဗောဓနီယတော အဝိဇ္ဇာယ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယဋ္ဌော ဂမ္ဘီရော။ တထာ သင်္ခါရာနံ…ပေ… ဇာတိယာ ဇရာမရဏဿ ပစ္စယဋ္ဌော ဂမ္ဘီရော၊ တသ္မာ ဣဒံ ဘဝစက္ကံ ဓမ္မဂမ္ဘီရန္တိ အယမေတ္ထ ဓမ္မဂမ္ဘီရတာ။ ဟေတုနော ဟိ ဓမ္မောတိ နာမံ။ ယထာဟ – ‘‘ဟေတုမှိ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၂၀)။

ယသ္မာ စဿ တေန တေန ကာရဏေန တထာ တထာ ပဝတ္တေတဗ္ဗတ္တာ ဒေသနာပိ ဂမ္ဘီရာ၊ န တတ္ထ သဗ္ဗညုတညာဏတော အညံ ဉာဏံ ပတိဋ္ဌံ လဘတိ။ တထာဟေတံ ကတ္ထစိ သုတ္တေ အနုလောမတော၊ ကတ္ထစိ ပဋိလောမတော၊ ကတ္ထစိ အနုလောမပဋိလောမတော၊ ကတ္ထစိ ဝေမဇ္ဈတော ပဋ္ဌာယ အနုလောမတော ဝါ ပဋိလောမတော ဝါ၊ ကတ္ထစိ တိသန္ဓိစတုသင်္ခေပံ၊ ကတ္ထစိ ဒွိသန္ဓိတိသင်္ခေပံ၊ ကတ္ထစိ ဧကသန္ဓိဒွိသင်္ခေပံ ဒေသိတံ၊ တသ္မာ ဣဒံ ဘဝစက္ကံ ဒေသနာဂမ္ဘီရန္တိ အယံ ဒေသနာဂမ္ဘီရတာ။

ယသ္မာ စေတ္ထ ယော သော အဝိဇ္ဇာဒီနံ သဘာဝေါ၊ ယေန ပဋိဝိဒ္ဓေန အဝိဇ္ဇာဒယော သမ္မာ သလက္ခဏတော ပဋိဝိဒ္ဓါ ဟောန္တိ၊ သော ဒုပ္ပရိယောဂါဟတ္တာ ဂမ္ဘီရော၊ တသ္မာ ဣဒံ ဘဝစက္ကံ ပဋိဝေဓဂမ္ဘီရံ။ တထာ ဟေတ္ထ အဝိဇ္ဇာယ အညာဏာဒဿနသစ္စာသမ္ပဋိဝေဓဋ္ဌော ဂမ္ဘီရော၊ သင်္ခါရာနံ အဘိသင်္ခရဏာယူဟနသရာဂဝိရာဂဋ္ဌော၊ ဝိညာဏဿ သုညတအဗျာပါရအသင်္ကန္တိပဋိသန္ဓိပါတုဘာဝဋ္ဌော၊ နာမရူပဿ ဧကုပ္ပာဒဝိနိဗ္ဘောဂါဝိနိဗ္ဘောဂနမနရုပ္ပနဋ္ဌော၊ သဠာယတနဿ အဓိပတိလောကဒွါရခေတ္တဝိသယိဘာဝဋ္ဌော၊ ဖဿဿ ဖုသနသင်္ဃဋ္ဋနသင်္ဂတိသန္နိပါတဋ္ဌော ၊ ဝေဒနာယ အာရမ္မဏရသာနုဘဝနသုခဒုက္ခမဇ္ဈတ္တဘာဝနိဇ္ဇီဝဝေဒယိတဋ္ဌော။ တဏှာယ အဘိနန္ဒိတဇ္ဈောသာနသရိတာလတာနဒီတဏှာသမုဒ္ဒဒုပ္ပူရဋ္ဌော၊ ဥပါဒါနဿ အာဒါနဂ္ဂဟဏာဘိနိဝေသပရာမာသဒုရတိက္ကမဋ္ဌော၊ ဘဝဿ အာယူဟနာဘိသင်္ခရဏယောနိဂတိဌိတိနိဝါသေသုခိပနဋ္ဌော၊ ဇာတိယာ ဇာတိ သဉ္ဇာတိ ဩက္ကန္တိ နိဗ္ဗတ္တိ ပါတုဘာဝဋ္ဌော၊ ဇရာမရဏဿ ခယဝယဘေဒဝိပရိဏာမဋ္ဌော ဂမ္ဘီရောတိ အယမေတ္ထ ပဋိဝေဓဂမ္ဘီရတာ။

၆၆၀။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ ဧကတ္တနယော၊ နာနတ္တနယော၊ အဗျာပါရနယော၊ ဧဝံဓမ္မတာနယောတိ စတ္တာရော အတ္ထနယာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ နယဘေဒတောပေတံ ဘဝစက္ကံ ဝိညာတဗ္ဗံ ယထာရဟံ။

တတ္ထ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ ဧဝံ ဗီဇဿ အင်္ကုရာဒိဘာဝေန ရုက္ခဘာဝပ္ပတ္တိ ဝိယ သန္တာနာနုပစ္ဆေဒေါ ဧကတ္တနယော နာမ။ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓေန သန္တာနဿ အနုပစ္ဆေဒါဝဗောဓတော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ။ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓေန ပဝတ္တမာနဿ သန္တာနာနုပစ္ဆေဒဿ ဧကတ္တဂဟဏတော သဿတဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယတိ။

အဝိဇ္ဇာဒီနံ ပန ယထာသကံလက္ခဏဝဝတ္ထာနံ နာနတ္တနယော နာမ။ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော နဝနဝါနံ ဥပ္ပာဒဒဿနတော သဿတဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ။ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ဧကသန္တာနပတိတဿ ဘိန္နသန္တာနဿေဝ နာနတ္တဂ္ဂဟဏတော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယတိ။

အဝိဇ္ဇာယ သင်္ခါရာ မယာ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗာ၊ သင်္ခါရာနံ ဝါ ဝိညာဏံ အမှေဟီတိ ဧဝမာဒိဗျာပါရာဘာဝေါ အဗျာပါရနယော နာမ။ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော ကာရကဿ အဘာဝါဝဗောဓတော အတ္တဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ။ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ယော အသတိပိ ဗျာပါရေ အဝိဇ္ဇာဒီနံ သဘာဝနိယမသိဒ္ဓါ ဟေတုဘာဝေါ၊ တဿ အဂ္ဂဟဏတော အကိရိယဒိဋ္ဌိံ ဥပါဒိယတိ။

အဝိဇ္ဇာဒီဟိ ပန ကာရဏေဟိ သင်္ခါရာဒီနံယေဝ သမ္ဘဝေါ ခီရာဒီဟိ ဒဓိအာဒီနံ ဝိယ၊ န အညေသန္တိ အယံ ဧဝံဓမ္မတာနယော နာမ။ ယံ သမ္မာ ပဿန္တော ပစ္စယာနုရူပတော ဖလာဝဗောဓာ အဟေတုကဒိဋ္ဌိံ အကိရိယဒိဋ္ဌိဉ္စ ပဇဟတိ။ မိစ္ဆာ ပဿန္တော ပစ္စယာနုရူပံ ဖလပ္ပဝတ္တိံ အဂ္ဂဟေတွာ ယတော ကုတောစိ ယဿ ကဿစိ အသမ္ဘဝဂ္ဂဟဏတော အဟေတုကဒိဋ္ဌိဉ္စေဝ နိယတဝါဒဉ္စ ဥပါဒိယတီတိ ဧဝမိဒံ ဘဝစက္ကံ၊

သစ္စပ္ပဘဝတော ကိစ္စာ၊ ဝါရဏာဥပမာဟိ စ၊

ဂမ္ဘီရနယဘေဒါ စ၊ ဝိညာတဗ္ဗံ ယထာရဟံ။

၆၆၁။ ဣဒဉှိ အတိဂမ္ဘီရတော အဂါဓံ။ နာနာနယဂဟနတော ဒုရတိယာနံ။ ဉာဏာသိနာ သမာဓိပဝရသိလာယံ သုနိသိတေန၊

ဘဝစက္ကမပဒါလေတွာ၊ အသနိဝိစက္ကမိဝ နိစ္စနိမ္မထနံ၊

သံသာရဘယမတီတော၊ န ကောစိ သုပိနန္တရေပျတ္ထိ။

ဝုတ္တမ္ပိ ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ဂမ္ဘီရော စာယံ၊ အာနန္ဒ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဂမ္ဘီရာဝဘာသော စ။ ဧတဿ စာနန္ဒ၊ ဓမ္မဿ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဧဝမယံ ပဇာ တန္တာကုလကဇာတာ ကုလာဂဏ္ဌိကဇာတာ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇဘူတာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ သံသာရံ နာတိဝတ္တတီ’’တိ (မဟာဝ။ ၉၅၊ သံ။ နိ။ ၂။၆၀)။ တသ္မာ အတ္တနော ဝါ ပရေသံ ဝါ ဟိတာယ စ သုခါယ စ ပဋိပန္နော အဝသေသကိစ္စာနိ ပဟာယ၊

ဂမ္ဘီရေ ပစ္စယာကာရပ္ပဘေဒေ ဣဓ ပဏ္ဍိတော၊

ယထာ ဂါဓံ လဘေထေဝမနုယုဉ္ဇေ သဒါ သတောတိ။

ဣတိ သာဓုဇနပါမောဇ္ဇတ္ထာယ ကတေ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ

ပညာဘာဝနာဓိကာရေ

ပညာဘူမိနိဒ္ဒေသော နာမ

သတ္တရသမော ပရိစ္ဆေဒေါ။