📜

၁၉။ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသော

ပစ္စယပရိဂ္ဂဟကထာ

၆၇၈။ ဧတဿေဝ ပန နာမရူပဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဏေန တီသု အဒ္ဓါသု ကင်္ခံ ဝိတရိတွာ ဌိတံ ဉာဏံ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ နာမ။

တံ သမ္ပာဒေတုကာမော ဘိက္ခု ယထာ နာမ ကုသလော ဘိသက္ကော ရောဂံ ဒိသွာ တဿ သမုဋ္ဌာနံ ပရိယေသတိ။ ယထာ ဝါ ပန အနုကမ္ပကော ပုရိသော ဒဟရံ ကုမာရံ မန္ဒံ ဥတ္တာနသေယျကံ ရထိကာယ နိပန္နံ ဒိသွာ ‘‘ကဿ နု ခေါ အယံ ပုတ္တကော’’တိ တဿ မာတာပိတရော အာဝဇ္ဇတိ၊ ဧဝမေဝ တဿ နာမရူပဿ ဟေတုပစ္စယပရိယေသနံ အာပဇ္ဇတိ။

သော အာဒိတောဝ ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ ‘‘န တာဝိဓံ နာမရူပံ အဟေတုကံ၊ သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗေသဉ္စ ဧကသဒိသဘာဝါပတ္တိတော၊ န ဣဿရာဒိဟေတုကံ၊ နာမရူပတော ဥဒ္ဓံ ဣဿရာဒီနံ အဘာဝတော။ ယေပိ နာမရူပမတ္တမေဝ ဣဿရာဒယောတိ ဝဒန္တိ၊ တေသံ ဣဿရာဒိသင်္ခါတနာမရူပဿ အဟေတုကဘာဝပ္ပတ္တိတော။ တသ္မာ ဘဝိတဗ္ဗမဿ ဟေတုပစ္စယေဟိ၊ ကေ နု ခေါ တေ’’တိ။

၆၇၉။ သော ဧဝံ နာမရူပဿ ဟေတုပစ္စယေ အာဝဇ္ဇေတွာ ဣမဿ တာဝ ရူပကာယဿ ဧဝံ ဟေတုပစ္စယေ ပရိဂ္ဂဏှာတိ – ‘‘အယံ ကာယော နိဗ္ဗတ္တမာနော နေဝ ဥပ္ပလပဒုမပုဏ္ဍရီကသောဂန္ဓိကာဒီနံ အဗ္ဘန္တရေ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ န မဏိမုတ္တာဟာရာဒီနံ၊ အထ ခေါ အာမာသယပက္ကာသယာနံ အန္တရေ ဥဒရပဋလံ ပစ္ဆတော ပိဋ္ဌိကဏ္ဋကံ ပုရတော ကတွာ အန္တအန္တဂုဏပရိဝါရိတော သယမ္ပိ ဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆပဋိက္ကူလော ဒုဂ္ဂန္ဓဇေဂုစ္ဆပဋိက္ကူလေ ပရမသမ္ဗာဓေ ဩကာသေ ပူတိမစ္ဆပူတိကုမ္မာသဩဠိဂလ္လစန္ဒနိကာဒီသု ကိမိဝ နိဗ္ဗတ္တတိ။ တဿေဝံ နိဗ္ဗတ္တမာနဿ ‘အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ဥပါဒါနံ ကမ္မ’န္တိ ဣမေ စတ္တာရော ဓမ္မာ နိဗ္ဗတ္တကတ္တာ ဟေတု၊ အာဟာရော ဥပတ္ထမ္ဘကတ္တာ ပစ္စယောတိ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဟေတုပစ္စယာ ဟောန္တိ။ တေသုပိ အဝိဇ္ဇာဒယော တယော ဣမဿ ကာယဿ မာတာ ဝိယ ဒါရကဿ ဥပနိဿယာ ဟောန္တိ။ ကမ္မံ ပိတာ ဝိယ ပုတ္တဿ ဇနကံ ။ အာဟာရော ဓာတိ ဝိယ ဒါရကဿ သန္ဓာရကော’’တိ။ ဧဝံ ရူပကာယဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟံ ကတွာ၊ ပုန ‘‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏ’’န္တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၂။၄၃) နယေန နာမကာယဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟံ ကရောတိ။

သော ဧဝံ ပစ္စယတော နာမရူပဿ ပဝတ္တိံ ဒိသွာ ယထာ ဣဒံ ဧတရဟိ၊ ဧဝံ အတီတေပိ အဒ္ဓါနေ ပစ္စယတော ပဝတ္တိတ္ထ၊ အနာဂတေပိ ပစ္စယတော ပဝတ္တိဿတီတိ သမနုပဿတိ။

၆၈၀။ တဿေဝံ သမနုပဿတော ယာ သာ ပုဗ္ဗန္တံ အာရဗ္ဘ ‘‘အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ န နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ ကိံ နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ ကထံ နု ခေါ အဟောသိံ အတီတမဒ္ဓါနံ၊ ကိံ ဟုတွာ ကိံ အဟောသိံ နု ခေါ အဟံ အတီတမဒ္ဓါန’’န္တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၈၊ သံ။ နိ။ ၂။၂၀) ပဉ္စဝိဓာ ဝိစိကိစ္ဆာ ဝုတ္တာ၊ ယာပိ အပရန္တံ အာရဗ္ဘ ‘‘ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ န နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ ကိံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ ကထံ နု ခေါ ဘဝိဿာမိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ၊ ကိံ ဟုတွာ ကိံ ဘဝိဿာမိ နု ခေါ အဟံ အနာဂတမဒ္ဓါန’’န္တိ ပဉ္စဝိဓာ ဝိစိကိစ္ဆာ ဝုတ္တာ၊ ယာပိ ပစ္စုပ္ပန္နံ အာရဗ္ဘ ‘‘ဧတရဟိ ဝါ ပန ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ အဇ္ဈတ္တံ ကထံကထီ ဟောတိ – အဟံ နု ခေါသ္မိ၊ နော နု ခေါသ္မိ၊ ကိံ နု ခေါသ္မိ၊ ကထံ နု ခေါသ္မိ၊ အယံ နု ခေါ သတ္တော ကုတော အာဂတော၊ သော ကုဟိံ ဂါမီ ဘဝိဿတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၈) ဆဗ္ဗိဓာ ဝိစိကိစ္ဆာ ဝုတ္တာ၊ သာ သဗ္ဗာပိ ပဟီယတိ။

၆၈၁။ အပရော သာဓာရဏာသာဓာရဏဝသေန ဒုဝိဓံ နာမဿ ပစ္စယံ ပဿတိ၊ ကမ္မာဒိဝသေန စတုဗ္ဗိဓံ ရူပဿ။ ဒုဝိဓော ဟိ နာမဿ ပစ္စယော သာဓာရဏော အသာဓာရဏော စ။ တတ္ထ စက္ခာဒီနိ ဆ ဒွါရာနိ၊ ရူပါဒီနိ ဆ အာရမ္မဏာနိ နာမဿ သာဓာရဏော ပစ္စယော၊ ကုသလာဒိဘေဒတော သဗ္ဗပ္ပကာရဿာပိ တတော ပဝတ္တိတော။ မနသိကာရာဒိကော အသာဓာရဏော။ ယောနိသော မနသိကာရသဒ္ဓမ္မဿဝနာဒိကော ဟိ ကုသလဿေဝ ဟောတိ၊ ဝိပရီတော အကုသလဿ၊ ကမ္မာဒိကော ဝိပါကဿ၊ ဘဝင်္ဂါဒိကော ကိရိယဿာတိ။

ရူပဿ ပန ကမ္မံ စိတ္တံ ဥတု အာဟာရောတိ အယံ ကမ္မာဒိကော စတုဗ္ဗိဓော ပစ္စယော။ တတ္ထ ကမ္မံ အတီတမေဝ ကမ္မသမုဋ္ဌာနဿ ရူပဿ ပစ္စယော ဟောတိ ။ စိတ္တံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဿ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ။ ဥတုအာဟာရာ ဥတုအာဟာရသမုဋ္ဌာနဿ ဌိတိက္ခဏေ ပစ္စယာ ဟောန္တီတိ။ ဧဝမေဝေကော နာမရူပဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟံ ကရောတိ။

သော ဧဝံ ပစ္စယတော နာမရူပဿ ပဝတ္တိံ ဒိသွာ ယထာ ဣဒံ ဧတရဟိ၊ ဧဝံ အတီတေပိ အဒ္ဓါနေ ပစ္စယတော ပဝတ္တိတ္ထ၊ အနာဂတေပိ ပစ္စယတော ပဝတ္တိဿတီတိ သမနုပဿတိ။ တဿေဝံ သမနုပဿတော ဝုတ္တနယေနေဝ တီသုပိ အဒ္ဓါသု ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီယတိ။

၆၈၂။ အပရော တေသံယေဝ နာမရူပသင်္ခါတာနံ သင်္ခါရာနံ ဇရာပတ္တိံ ဇိဏ္ဏာနဉ္စ ဘင်္ဂံ ဒိသွာ ဣဒံ သင်္ခါရာနံ ဇရာမရဏံ နာမ ဇာတိယာ သတိ ဟောတိ၊ ဇာတိ ဘဝေ သတိ၊ ဘဝေါ ဥပါဒါနေ သတိ၊ ဥပါဒါနံ တဏှာယ သတိ၊ တဏှာ ဝေဒနာယ သတိ၊ ဝေဒနာ ဖဿေ သတိ၊ ဖဿော သဠာယတနေ သတိ၊ သဠာယတနံ နာမရူပေ သတိ၊ နာမရူပံ ဝိညာဏေ သတိ၊ ဝိညာဏံ သင်္ခါရေသု သတိ၊ သင်္ခါရာ အဝိဇ္ဇာယ သတီတိ ဧဝံ ပဋိလောမပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝသေန နာမရူပဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟံ ကရောတိ။ အထဿ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီယတိ။

၆၈၃။ အပရော ‘‘ဣတိ ခေါ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၂) ပုဗ္ဗေ ဝိတ္ထာရေတွာ ဒဿိတအနုလောမပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝသေနေဝ နာမရူပဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟံ ကရောတိ။ အထဿ ဝုတ္တနယေနေဝ ကင်္ခါ ပဟီယတိ။

၆၈၄။ အပရော ‘‘ပုရိမကမ္မဘဝသ္မိံ မောဟော အဝိဇ္ဇာ၊ အာယူဟနာ သင်္ခါရာ၊ နိကန္တိ တဏှာ၊ ဥပဂမနံ ဥပါဒါနံ၊ စေတနာ ဘဝေါတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ပုရိမကမ္မဘဝသ္မိံ ဣဓ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယာ၊ ဣဓ ပဋိသန္ဓိ ဝိညာဏံ၊ ဩက္ကန္တိ နာမရူပံ၊ ပသာဒေါ အာယတနံ၊ ဖုဋ္ဌော ဖဿော၊ ဝေဒယိတံ ဝေဒနာတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဣဓူပပတ္တိဘဝသ္မိံ ပုရေကတဿ ကမ္မဿ ပစ္စယာ။ ဣဓ ပရိပက္ကတ္တာ အာယတနာနံ မောဟော အဝိဇ္ဇာ…ပေ… စေတနာ ဘဝေါတိ ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မာ ဣဓ ကမ္မဘဝသ္မိံ အာယတိံ ပဋိသန္ဓိယာ ပစ္စယာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၇) ဧဝံ ကမ္မဝဋ္ဋဝိပါကဝဋ္ဋဝသေန နာမရူပဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟံ ကရောတိ။

၆၈၅။ တတ္ထ စတုဗ္ဗိဓံ ကမ္မံ – ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ၊ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယံ၊ အပရာပရိယဝေဒနီယံ၊ အဟောသိကမ္မန္တိ။ တေသု ဧကဇဝနဝီထိယံ သတ္တသု စိတ္တေသု ကုသလာ ဝါ အကုသလာ ဝါ ပဌမဇဝနစေတနာ ဒိဋ္ဌိဓမ္မဝေဒနီယကမ္မံ နာမ။ တံ ဣမသ္မိညေဝ အတ္တဘာဝေ ဝိပါကံ ဒေတိ။ တထာ အသက္ကောန္တံ ပန ‘‘အဟောသိကမ္မံ နာဟောသိ ကမ္မဝိပါကော၊ န ဘဝိဿတိ ကမ္မဝိပါကော၊ နတ္ထိ ကမ္မဝိပါကော’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၂၃၄) ဣမဿ တိကဿ ဝသေန အဟောသိကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ အတ္ထသာဓိကာ ပန သတ္တမဇဝနစေတနာ ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယကမ္မံ နာမ။ တံ အနန္တရေ အတ္တဘာဝေ ဝိပါကံ ဒေတိ။ တထာ အသက္ကောန္တံ ဝုတ္တနယေနေဝ အဟောသိကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ ဥဘိန္နံ အန္တရေ ပဉ္စ ဇဝနစေတနာ အပရာပရိယဝေဒနီယကမ္မံ နာမ။ တံ အနာဂတေ ယဒါ ဩကာသံ လဘတိ၊ တဒါ ဝိပါကံ ဒေတိ။ သတိ သံသာရပ္ပဝတ္တိယာ အဟောသိကမ္မံ နာမ န ဟောတိ။

၆၈၆။ အပရမ္ပိ စတုဗ္ဗိဓံ ကမ္မံ – ယံ ဂရုကံ၊ ယံ ဗဟုလံ၊ ယဒါသန္နံ၊ ကဋတ္တာ ဝါ ပန ကမ္မန္တိ။ တတ္ထ ကုသလံ ဝါ ဟောတု အကုသလံ ဝါ၊ ဂရုကာဂရုကေသု ယံ ဂရုကံ မာတုဃာတာဒိကမ္မံ ဝါ မဟဂ္ဂတကမ္မံ ဝါ၊ တဒေဝ ပဌမံ ဝိပစ္စတိ။ တထာ ဗဟုလာဗဟုလေသုပိ ယံ ဗဟုလံ ဟောတိ သုသီလျံ ဝါ ဒုဿီလျံ ဝါ၊ တဒေဝ ပဌမံ ဝိပစ္စတိ။ ယဒါသန္နံ နာမ မရဏကာလေ အနုဿရိတကမ္မံ။ ယဉှိ အာသန္နမရဏော အနုဿရိတုံ သက္ကောတိ၊ တေနေဝ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဧတေဟိ ပန တီဟိ မုတ္တံ ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓါသေဝနံ ကဋတ္တာ ဝါ ပန ကမ္မံ နာမ ဟောတိ၊ တေသံ အဘာဝေ တံ ပဋိသန္ဓိံ အာကဍ္ဎတိ။

၆၈၇။ အပရမ္ပိ စတုဗ္ဗိဓံ ကမ္မံ – ဇနကံ၊ ဥပတ္ထမ္ဘကံ၊ ဥပပီဠကံ၊ ဥပဃာတကန္တိ။ တတ္ထ ဇနကံ နာမ ကုသလမ္ပိ ဟောတိ အကုသလမ္ပိ။ တံ ပဋိသန္ဓိယမ္ပိ ပဝတ္တေပိ ရူပါရူပဝိပါကက္ခန္ဓေ ဇနေတိ။ ဥပတ္ထမ္ဘကံ ပန ဝိပါကံ ဇနေတုံ န သက္ကောတိ၊ အညေန ကမ္မေန ဒိန္နာယ ပဋိသန္ဓိယာ ဇနိတေ ဝိပါကေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနကသုခဒုက္ခံ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ၊ အဒ္ဓါနံ ပဝတ္တေတိ။ ဥပပီဠကံ အညေန ကမ္မေန ဒိန္နာယ ပဋိသန္ဓိယာ ဇနိတေ ဝိပါကေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနကသုခဒုက္ခံ ပီဠေတိ ဗာဓတိ၊ အဒ္ဓါနံ ပဝတ္တိတုံ န ဒေတိ။ ဥပဃာတကံ ပန သယံ ကုသလမ္ပိ အကုသလမ္ပိ သမာနံ အညံ ဒုဗ္ဗလကမ္မံ ဃာတေတွာ တဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ အတ္တနော ဝိပါကဿ ဩကာသံ ကရောတိ။ ဧဝံ ပန ကမ္မေန ကတေ ဩကာသေ တံ ဝိပါကံ ဥပ္ပန္နံ နာမ ဝုစ္စတိ။

ဣတိ ဣမေသံ ဒွါဒသန္နံ ကမ္မာနံ ကမ္မန္တရဉ္စေဝ ဝိပါကန္တရဉ္စ ဗုဒ္ဓါနံ ကမ္မဝိပါကဉာဏဿေဝ ယာထာဝသရသတော ပါကဋံ ဟောတိ၊ အသာဓာရဏံ သာဝကေဟိ။ ဝိပဿကေန ပန ကမ္မန္တရဉ္စ ဝိပါကန္တရဉ္စ ဧကဒေသတော ဇာနိတဗ္ဗံ။ တသ္မာ အယံ မုခမတ္တဒဿနေန ကမ္မဝိသေသော ပကာသိတောတိ။

၆၈၈။ ဣတိ ဣမံ ဒွါဒသဝိဓံ ကမ္မံ ကမ္မဝဋ္ဋေ ပက္ခိပိတွာ ဧဝံ ဧကော ကမ္မဝဋ္ဋဝိပါကဝဋ္ဋဝသေန နာမရူပဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟံ ကရောတိ။ သော ဧဝံ ကမ္မဝဋ္ဋဝိပါကဝဋ္ဋဝသေန ပစ္စယတော နာမရူပဿ ပဝတ္တိံ ဒိသွာ ‘‘ယထာ ဣဒံ ဧတရဟိ၊ ဧဝံ အတီတေပိ အဒ္ဓါနေ ကမ္မဝဋ္ဋဝိပါကဝဋ္ဋဝသေန ပစ္စယတော ပဝတ္တိတ္ထ၊ အနာဂတေပိ ကမ္မဝဋ္ဋဝိပါကဝဋ္ဋဝသေနေဝ ပစ္စယတော ပဝတ္တိဿတီ’’တိ။ ဣတိ ကမ္မဉ္စေဝ ကမ္မဝိပါကော စ၊ ကမ္မဝဋ္ဋဉ္စ ဝိပါကဝဋ္ဋဉ္စ၊ ကမ္မပဝတ္တဉ္စ ဝိပါကပဝတ္တဉ္စ၊ ကမ္မသန္တတိ စ ဝိပါကသန္တတိ စ၊ ကိရိယာ စ ကိရိယာဖလဉ္စ။

ကမ္မာ ဝိပါကာ ဝတ္တန္တိ၊ ဝိပါကော ကမ္မသမ္ဘဝေါ၊

ကမ္မာ ပုနဗ္ဘဝေါ ဟောတိ၊ ဧဝံ လောကော ပဝတ္တတီတိ။ –

သမနုပဿတိ။ တဿေဝံ သမနုပဿတော ယာ သာ ပုဗ္ဗန္တာဒယော အာရဗ္ဘ ‘‘အဟောသိံ နု ခေါ အဟ’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တာ သောဠသဝိဓာ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ သာ သဗ္ဗာ ပဟီယတိ။ သဗ္ဗဘဝယောနိဂတိဋ္ဌိတိနိဝါသေသု ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓဝသေန ပဝတ္တမာနံ နာမရူပမတ္တမေဝ ခါယတိ။ သော နေဝ ကာရဏတော ဥဒ္ဓံ ကာရကံ ပဿတိ၊ န ဝိပါကပ္ပဝတ္တိတော ဥဒ္ဓံ ဝိပါကပဋိသံဝေဒကံ။ ကာရဏေ ပန သတိ ‘‘ကာရကော’’တိ၊ ဝိပါကပ္ပဝတ္တိယာ သတိ ‘‘ပဋိသံဝေဒကော’’တိ သမညာမတ္တေန ပဏ္ဍိတာ ဝေါဟရန္တိစ္စေဝဿ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌံ ဟောတိ။

၆၈၉။ တေနာဟု ပေါရာဏာ –

‘‘ကမ္မဿ ကာရကော နတ္ထိ၊ ဝိပါကဿ စ ဝေဒကော၊

သုဒ္ဓဓမ္မာ ပဝတ္တန္တိ၊ ဧဝေတံ သမ္မဒဿနံ။

‘‘ဧဝံ ကမ္မေ ဝိပါကေ စ၊ ဝတ္တမာနေ သဟေတုကေ၊

ဗီဇရုက္ခာဒိကာနံဝ၊ ပုဗ္ဗာ ကောဋိ န နာယတိ၊

အနာဂတေပိ သံသာရေ၊ အပ္ပဝတ္တံ န ဒိဿတိ။

‘‘ဧတမတ္ထံ အနညာယ၊ တိတ္ထိယာ အသယံဝသီ၊

သတ္တသညံ ဂဟေတွာန၊ သဿတုစ္ဆေဒဒဿိနော၊

ဒွါသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိံ ဂဏှန္တိ၊ အညမညဝိရောဓိတာ။

‘‘ဒိဋ္ဌိဗန္ဓနဗဒ္ဓါ တေ၊ တဏှာသောတေန ဝုယှရေ၊

တဏှာသောတေန ဝုယှန္တာ၊ န တေ ဒုက္ခာ ပမုစ္စရေ။

‘‘ဧဝမေတံ အဘိညာယ၊ ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓဿ သာဝကော၊

ဂမ္ဘီရံ နိပုဏံ သုညံ၊ ပစ္စယံ ပဋိဝိဇ္ဈတိ။

‘‘ကမ္မံ နတ္ထိ ဝိပါကမှိ၊ ပါကော ကမ္မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊

အညမညံ ဥဘော သုညာ၊ န စ ကမ္မံ ဝိနာ ဖလံ။

‘‘ယထာ န သူရိယေ အဂ္ဂိ၊ န မဏိမှိ န ဂေါမယေ၊

န တေသံ ဗဟိ သော အတ္ထိ၊ သမ္ဘာရေဟိ စ ဇာယတိ။

‘‘တထာ န အန္တော ကမ္မဿ၊ ဝိပါကော ဥပလဗ္ဘတိ၊

ဗဟိဒ္ဓါပိ န ကမ္မဿ၊ န ကမ္မံ တတ္ထ ဝိဇ္ဇတိ။

‘‘ဖလေန သုညံ တံ ကမ္မံ၊ ဖလံ ကမ္မေ န ဝိဇ္ဇတိ၊

ကမ္မဉ္စ ခေါ ဥပါဒါယ၊ တတော နိဗ္ဗတ္တတေ ဖလံ။

‘‘န ဟေတ္ထ ဒေဝေါ ဗြဟ္မာ ဝါ၊ သံသာရဿတ္ထိကာရကော၊

သုဒ္ဓဓမ္မာ ပဝတ္တန္တိ၊ ဟေတုသမ္ဘာရပစ္စယာ’’တိ။

၆၉၀။ တဿေဝံ ကမ္မဝဋ္ဋဝိပါကဝဋ္ဋဝသေန နာမရူပဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟံ ကတွာ တီသု အဒ္ဓါသု ပဟီနဝိစိကိစ္ဆဿ သဗ္ဗေ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နဓမ္မာ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန ဝိဒိတာ ဟောန္တိ၊ သာဿ ဟောတိ ဉာတပရိညာ။

သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ယေ အတီတေ ကမ္မပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ၊ တေ တတ္ထေဝ နိရုဒ္ဓါ၊ အတီတကမ္မပစ္စယာ ပန ဣမသ္မိံ ဘဝေ အညေ နိဗ္ဗတ္တာ၊ အတီတဘဝတော ဣမံ ဘဝံ အာဂတော ဧကဓမ္မောပိ နတ္ထိ၊ ဣမသ္မိမ္ပိ ဘဝေ ကမ္မပစ္စယေန နိဗ္ဗတ္တာ ခန္ဓာ နိရုဇ္ဈိဿန္တိ၊ ပုနဗ္ဘဝေ အညေ နိဗ္ဗတ္တိဿန္တိ၊ ဣမမှာ ဘဝါ ပုနဗ္ဘဝံ ဧကဓမ္မောပိ န ဂမိဿတိ။ အပိစ ခေါ ယထာ န အာစရိယမုခတော သဇ္ဈာယော အန္တေဝါသိကဿ မုခံ ပဝိသတိ၊ န စ တပ္ပစ္စယာ တဿ မုခေ သဇ္ဈာယော န ဝတ္တတိ၊ န ဒူတေန မန္တောဒကံ ပီတံ ရောဂိနော ဥဒရံ ပဝိသတိ၊ န စ တဿ တပ္ပစ္စယာ ရောဂေါ န ဝူပသမ္မတိ၊ န မုခေ မဏ္ဍနဝိဓာနံ အာဒါသတလာဒီသု မုခနိမိတ္တံ ဂစ္ဆတိ၊ န စ တတ္ထ တပ္ပစ္စယာ မဏ္ဍနဝိဓာနံ န ပညာယတိ၊ န ဧကိဿာ ဝဋ္ဋိယာ ဒီပသိခါ အညံ ဝဋ္ဋိံ သင်္ကမတိ၊ န စ တတ္ထ တပ္ပစ္စယာ ဒီပသိခါ န နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ဧဝမေဝ န အတီတဘဝတော ဣမံ ဘဝံ၊ ဣတော ဝါ ပုနဗ္ဘဝံ ကောစိ ဓမ္မော သင်္ကမတိ၊ န စ အတီတဘဝေ ခန္ဓာယတနဓာတုပစ္စယာ ဣဓ၊ ဣဓ ဝါ ခန္ဓာယတနဓာတုပစ္စယာ ပုနဗ္ဘဝေ ခန္ဓာယတနဓာတုယော န နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ။

ယထေဝ စက္ခုဝိညာဏံ၊ မနောဓာတုအနန္တရံ၊

န စေဝ အာဂတံ နာပိ၊ န နိဗ္ဗတ္တံ အနန္တရံ။

တထေဝ ပဋိသန္ဓိမှိ၊ ဝတ္တတေ စိတ္တသန္တတိ၊

ပုရိမံ ဘိဇ္ဇတေ စိတ္တံ၊ ပစ္ဆိမံ ဇာယတေ တတော။

တေသံ အန္တရိကာ နတ္ထိ၊ ဝီစိ တေသံ န ဝိဇ္ဇတိ၊

န စိတော ဂစ္ဆတိ ကိဉ္စိ၊ ပဋိသန္ဓိ စ ဇာယတီတိ။

၆၉၁။ ဧဝံ စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန ဝိဒိတသဗ္ဗဓမ္မဿ သဗ္ဗာကာရေန နာမရူပဿ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏံ ထာမဂတံ ဟောတိ၊ သောဠသဝိဓာ ကင်္ခါ သုဋ္ဌုတရံ ပဟီယတိ။ န ကေဝလဉ္စ သာ ဧဝ၊ ‘‘သတ္ထရိ ကင်္ခတီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၀၀၈) အာဒိနယပ္ပဝတ္တာ အဋ္ဌဝိဓာပိ ကင်္ခါ ပဟီယတိယေဝ၊ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဝိက္ခမ္ဘန္တိ။ ဧဝံ နာနာနယေဟိ နာမရူပပစ္စယပရိဂ္ဂဟဏေန တီသု အဒ္ဓါသု ကင်္ခံ ဝိတရိတွာ ဌိတံ ဉာဏံ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏန္တိပိ ယထာဘူတဉာဏန္တိပိ သမ္မာဒဿနန္တိပိ ဧတဿေဝါဓိဝစနံ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယော၊ သင်္ခါရာ ပစ္စယသမုပ္ပန္နာ။ ဥဘောပေတေ ဓမ္မာ ပစ္စယသမုပ္ပန္နာတိ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ ပညာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ’’န္တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၆)။

‘‘အနိစ္စတော မနသိကရောန္တော ကတမေ ဓမ္မေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ ကထံ သမ္မာဒဿနံ ဟောတိ၊ ကထံ တဒနွယေန သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စတော သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ၊ ကတ္ထ ကင်္ခါ ပဟီယတိ? ဒုက္ခတော…ပေ… အနတ္တတော မနသိကရောန္တော ကတမေ ဓမ္မေ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ…ပေ… ကတ္ထ ကင်္ခါ ပဟီယတီတိ?

‘‘အနိစ္စတော မနသိကရောန္တော နိမိတ္တံ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ တေန ဝုစ္စတိ သမ္မာဒဿနံ။ ဧဝံ တဒနွယေန သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စတော သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ ဧတ္ထ ကင်္ခါ ပဟီယတိ။ ဒုက္ခတော မနသိကရောန္တော ပဝတ္တံ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ…ပေ… အနတ္တတော မနသိကရောန္တော နိမိတ္တဉ္စ ပဝတ္တဉ္စ ယထာဘူတံ ဇာနာတိ ပဿတိ၊ တေန ဝုစ္စတိ သမ္မာဒဿနံ။ ဧဝံ တဒနွယေန သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တတော သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ ဧတ္ထ ကင်္ခါ ပဟီယတိ။

‘‘ယဉ္စ ယထာဘူတဉာဏံ ယဉ္စ သမ္မာဒဿနံ ယာ စ ကင်္ခါဝိတရဏာ၊ ဣမေ ဓမ္မာ နာနတ္ထာ စေဝ နာနာဗျဉ္ဇနာ စ၊ ဥဒါဟု ဧကတ္ထာ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနန္တိ? ယဉ္စ ယထာဘူတဉာဏံ ယဉ္စ သမ္မာဒဿနံ ယာ စ ကင်္ခါဝိတရဏာ၊ ဣမေ ဓမ္မာ ဧကတ္ထာ၊ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာန’’န္တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၂၂၇)။

ဣမိနာ ပန ဉာဏေန သမန္နာဂတော ဝိပဿကော ဗုဒ္ဓသာသနေ လဒ္ဓဿာသော လဒ္ဓပတိဋ္ဌော နိယတဂတိကော စူဠသောတာပန္နော နာမ ဟောတိ။

တသ္မာ ဘိက္ခု သဒါ သတော၊ နာမရူပဿ သဗ္ဗသော၊

ပစ္စယေ ပရိဂ္ဂဏှေယျ၊ ကင်္ခါဝိတရဏတ္ထိကောတိ။

ဣတိ သာဓုဇနပါမောဇ္ဇတ္ထာယ ကတေ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ

ပညာဘာဝနာဓိကာရေ

ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသော နာမ

ဧကူနဝီသတိမော ပရိစ္ဆေဒေါ။