📜

၂၃။ ပညာဘာဝနာနိသံသနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

အာနိသံသပကာသနာဝဏ္ဏနာ

၈၅၄။ အနေကသတာနိသံသာ သာဝကဗောဓိအာဒိဝိပုလောဒါတဂုဏဝိသေသာဝဟတ္တာ။ ဝိတ္ထာရတောတိ နယဒဿနံ အကတွာ ‘‘အယမ္ပိ ပညာဘာဝနာယ အာနိသံသော၊ အယမ္ပီ’’တိ အနုပဒဒဿနဝသေန ဝိတ္ထာရတော ပကာသေတုံ န သုကရံ အတိဗဟုဘာဝတော။ အဿာတိ ပညာဘာဝနာယ။ နာနာကိလေသဝိဒ္ဓံသနန္တိ သက္ကာယဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာဒိဝသေန နာနာဝိဓာနံ ကိလေသဓမ္မာနံ တဒင်္ဂါဒိဝသေန ပဇဟနံ။ အရိယဖလရသာနုဘဝနန္တိ သောတာပတ္တိဖလာဒိဖလသုခပဋိသံဝေဒနံ။

နာနာကိလေသဝိဒ္ဓံသနကထာဝဏ္ဏနာ

၈၅၅။ ‘‘အရိယဖလရသာနုဘဝန’’န္တိ ဧတေနေဝ ကိလေသာနံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိပ္ပဟာနံ ဒီပီယတီတိ ‘‘အရိယမဂ္ဂက္ခဏေ’’တိ ဝိသေသဝစနံ၊ တဗ္ဘာဝဘာဝတော ဝါ။ သိဒ္ဓေ ဟိ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိပ္ပဟာနံ သိဒ္ဓမေဝ ဟောတီတိ။

ဘီမဝေဂါနုပတိတာတိ သကလံ လောကံ ဘိန္ဒန္တေန ဝိယ ဘီမေန ဘယာနကေန ဝေဂေန သဟသာ ပတိတာ။ သိလုစ္စယေတိ ပဗ္ဗတေ သေလပုထုလေ။ သတေဇုဇ္ဇလမဏ္ဍလောတိ သရဒကာလသမိဒ္ဓေန အတ္တနော တေဇသာ သမုဇ္ဇလဒုဒ္ဒိက္ခမဏ္ဍလော။ ဝဓဗန္ဓနာဒိဒုဂ္ဂတိပရိပက္ကိလေသာဒိဇာတိအာဒိသဗ္ဗာနတ္ထဝိဓာယကံ။ သန္ဒိဋ္ဌိကန္တိ ပစ္စက္ခဘူတံ။ ဇညာတိ ဇာနေယျ။ ဣဓာတိ ဣမိဿံ ပညာဘာဝနာယံ။

ဖလသမာပတ္တိကထာဝဏ္ဏနာ

၈၅၆။ အရိယဿ မဂ္ဂဿ ဖလံ အရိယဖလံ၊ အရိယဉ္စ တံ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ ဖလဉ္စာတိပိ အရိယဖလံ၊ တဿ ရသော၊ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝိမုတ္တိသုခံ၊ အနုဘဝနံ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏဿ တဿ ပဋိသေဝနံ။ တတြာတိ တေသု ဒွီသု အာကာရေသု။ အဿာတိ အရိယဖလဿ။

၈၅၇။ သံယောဇနေသု ပဟီနေသု သဗ္ဗေပိ ကိလေသာ ပဟီနာယေဝ ဟောန္တီတိ သံယောဇနာနံယေဝ ဂဟဏံ။ သံယောဇနပ္ပဟာနမတ္တမေဝ အရိယမဂ္ဂဿ ဖလံ နာမ၊ န အညံ ကိဉ္စိ အတ္ထန္တရံ ဝိပါကဘူတန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘ဖလံ နာမ န ကောစိ အညော ဓမ္မော အတ္ထီ’’တိ။ ကေ ပနေတံ ဝဒန္တီတိ? အန္ဓကာဒယော။ တေ ဟိ ‘‘အရဟတ္တံ အရဟတ္တန္တိ၊ အာဝုသော၊ ဝုစ္စတိ…ပေ… မောဟက္ခယော’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၁၅) သုတ္တပဒဿ အတ္ထံ အညထာ ဂဟေတွာ နိပ္ပရိယာယတော ‘‘အရဟတ္တံ နာမ ကိဉ္စိ နတ္ထိ၊ ကိလေသပ္ပဟာနမေဝ တထာ ဝေါဟရီယတီ’’တိ ဝဒန္တာ သေသဖလေပိ ပဋိက္ခိပန္တိ။ ဣဒံ သုတ္တမ္ပီတိ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂပါဠိမာဟ။ ပကဋ္ဌော ဥက္ကဋ္ဌော ယောဂေါတိ ပယောဂေါ၊ အရိယမဂ္ဂေါ၊ ပယောဂနိမိတ္တံ ဇာတကိလေသာနံ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိ ပယောဂပဋိပ္ပဿဒ္ဓိ။ ယာ ပန အရိယမဂ္ဂဿ ဘာဝိတတ္တာ လဗ္ဘမာနာပိ ယဿာ ဝိပါကပညာယ နိပ္ပဇ္ဇမာနာယ နိပ္ပဇ္ဇတိ၊ သာ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယံ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗာယံ ပညာတိ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိပညာတိ ဝုတ္တာ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ ဝုဋ္ဌာတီတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဥဇုဝိပစ္စနီကဒဿနဝသေန ဝတွာ တဒညတောပိ ဝုဋ္ဌာနံ ဒဿေတုံ ‘‘တဒနုဝတ္တကကိလေသေဟီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တဿာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သမ္ပယောဂတော၊ ဥပနိဿယတော စ အနုဝတ္တကကိလေသေဟိ။ တေန တဒေကဋ္ဌပ္ပဟာနမာဟ။ ခန္ဓေဟီတိ တဒနုဝတ္တကက္ခန္ဓေဟိ၊ တာယ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ သမ္ပယုတ္တက္ခန္ဓေဟိ စေဝ တပ္ပစ္စယာ အာယတိံ ဥပ္ပဇ္ဇနက္ခန္ဓေဟိ စာတိ အတ္ထော။ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗနိမိတ္တေဟီတိ ယထာဝုတ္တကိလေသက္ခန္ဓေဟိ ဗဟိဒ္ဓါဘူတေဟိ ဝိပဿနာယ ဂေါစရဘူတေဟိ သဗ္ဗသင်္ခါရနိမိတ္တေဟိ။

ဧဝံ မဂ္ဂကိစ္စံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တဿ ဝသေန ဖလံ ဒဿေတုံ ‘‘တမ္ပယောဂပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တမ္ပယောဂပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာတိ တဿ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဝုဋ္ဌာနာဒိပယောဂဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ။ မဂ္ဂေါ ဟိ နိမိတ္တတော၊ ပဝတ္တတော စ ဝုဋ္ဌဟန္တော ကိလေသေ ပဇဟတီတိ အတ္တနော ခဏေ တံ ပယောဂံ ကရောတိ နာမ၊ ဖလက္ခဏေ ပနဿ သော ပယောဂေါ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဝူပသန္တော နာမ ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တမ္ပယောဂပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ’’တိ။ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ မဂ္ဂါနန္တရံ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ တိက္ခတ္တုံ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဖလသမာပတ္တိကာလေ ပန ဗဟုက္ခတ္တုံ၊ နိရောဓာ ဝုဋ္ဌဟန္တဿ ဒွိက္ခတ္တုံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သဗ္ဗမ္ပိ ယထာဝုတ္တပယောဂပဋိပ္ပဿဒ္ဓိနိမိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ‘‘တမ္ပယောဂပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ မဂ္ဂဿေတံ ဖလန္တိ ယထာဝုတ္တာ ဝိပါကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ နာမ၊ ဧတံ အရိယမဂ္ဂဿ ဖလန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗန္တိ ‘‘သောတာပတ္တိမဂ္ဂက္ခဏေ အဘိနိရောပနဋ္ဌေန သမ္မာသင်္ကပ္ပော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာ’’တိအာဒိနာ (ပဋိ။ မ။ ၁။၆၃) သင်္ကပ္ပာဒိဝသေန၊ သေသမဂ္ဂဝသေန စ ဝိတ္ထာရတော ဝေဒိတဗ္ဗံ။

စတ္တာရိ စ သာမညဖလာနိ၊ ဣမေ ဓမ္မာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာတိ အပ္ပမာဏာရမ္မဏတာယ မဂ္ဂေဟိ နိဗ္ဗိသေသတာယ။ တထာ နေဝသညာနာသညာယတနသင်္ခါတော မဟဂ္ဂတော ဓမ္မော နိရောဓတော ဝုဋ္ဌာနဝေလာယံ အပ္ပမာဏဿ ဓမ္မဿ အနန္တရပစ္စယေန ပစ္စယောတိ အရိယဖလဿ အနန္တရပစ္စယတာယ စ ဒီပနာတိ ဧဝမာဒီနိပိ ဧတ္ထ အရိယဖလဿ သဘာဝဓမ္မဘာဝေန အတ္ထိတာယ သာဓကာနိ၊ န ယထာဒဿိတပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂပါဠိယေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

၈၅၈။ ဖလသမာပတ္တိယန္တိ ဖလပဝတ္တိသင်္ခါတာယ သမာပတ္တိယံ။ အဿာတိ အရိယဖလဿ။ သရူပကတ္တုကာရဏာကာရဋ္ဌိတိဝုဋ္ဌာနာနန္တရဝသေန ဣဒံ ပဉှာကမ္မံ။

၈၅၉။ အရိယဖလဿ နိရောဓေ အပ္ပနာတိ အရိယဿ ဖလဈာနဿ နိဗ္ဗာနေ အာရမ္မဏဘူတေ အပ္ပနာကာရေန ပဝတ္တိ။

၈၆၀။ သဗ္ဗေပိ ပုထုဇ္ဇနာတိ ဈာနသမာပတ္တိလာဘိနောပိ ပုထုဇ္ဇနာ န သမာပဇ္ဇန္တိ၊ ပဂေဝ ဣတရေ။ အရိယာ သဗ္ဗေပိ ဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇန္တီတိ ကာမံ သာမညဇောတနာ၊ သာ ပန ဝိသေသနိဝိဋ္ဌာယေဝ ဟောတိ။ အဓိဂတတ္တာတိ ပန ဟေတုကိတ္တနံ။ ဥပရိမာနမ္ပိ ဟေဋ္ဌိမာယ လောကိယသမာပတ္တိယာ ဝိယ သမာပဇ္ဇနံ သာဓေန္တံ ဝိယ ဌိတန္တိ တံ နိဝတ္တေန္တော ‘‘ဥပရိမာ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥပရိမာတိ သကဒါဂါမိအာဒယော။ ဟေဋ္ဌိမန္တိ သောတာပတ္တိဖလာဒိံ။ န သမာပဇ္ဇန္တိ သတိပိ အဓိဂတတ္တေ။ ကသ္မာတိ စေ? ကာရဏမာဟ ‘‘ပုဂ္ဂလန္တရဘာဝူပဂမနေန ပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ’’တိ။ ဧတေန ဥပရိမော အရိယော ဟေဋ္ဌိမံ ဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇတိ အတ္တနာ အဓိဂတတ္တာ၊ ယထာ တံ လောကိယသမာပတ္တိန္တိ၊ ဧဝံ ပဝတ္တံ ဟေတုံ ဗျဘိစာရေတိ။ န ဟိ လောကိယဇ္ဈာနေသု ပုဂ္ဂလန္တရဘာဝူပဂမနံ နာမ အတ္ထိ ဝိသေသာဘာဝတော။ ဣဓ ပန အသမုဂ္ဃာဋိတကမ္မကိလေသနိရောဓနေန ပုထုဇ္ဇနေဟိ ဝိယ သောတာပန္နဿ၊ သောတာပန္နာဒီဟိ သကဒါဂါမိအာဒီနံ ပုဂ္ဂလန္တရဘာဝူပဂမနံ အတ္ထိ။ ယတော ဟေဋ္ဌိမာ ဟေဋ္ဌိမာ ဖလဓမ္မာ ဥပရူပရိ မဂ္ဂဓမ္မေဟိ နိဝတ္တိတာ ပဋိပက္ခေဟိ ဝိယ အဘိဘူတာ အပ္ပဝတ္တိဓမ္မတံယေဝ အာပန္နာ။ တေနာဟ ‘‘ပဋိပ္ပဿဒ္ဓတ္တာ’’တိ။

အပိစ ကုသလကိရိယပဝတ္တိ နာမ အညာဒိသီ၊ ဝိပါကပဝတ္တိ စ အညာဒိသီ၊ အနန္တရဖလတ္တာ စ လောကုတ္တရကုသလာနံ ဟေဋ္ဌိမတော ဥပရိမော ဘဝန္တရဂတော ဝိယ ဟောတိ။ တံတံဖလဝသေနေဝ ဟိ အရိယာနံ သောတာပန္နာဒိနာမလာဘော။ တေ သစေ အညဖလသမင်္ဂိနောပိ ဟောန္တိ၊ သောတာပန္နာဒိနာမမ္ပိ တေသံ အဝဋ္ဌိတံ သိယာ၊ တေန တေန ဈာနေန ဂဟိတပဋိသန္ဓိကော ဝိယာတိ တဿ တဿ အရိယဿ တံ တံ ဖလံ ဘဝင်္ဂသဒိသန္တိ န ဥပရိမဿ ဟေဋ္ဌိမဖလသမင်္ဂိတာယ လေသောပိ သမ္ဘဝတိ၊ ကုတော တဿ သမာပဇ္ဇနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဟေဋ္ဌိမာ စ ဥပရိမန္တိ ဟေဋ္ဌိမာ စ သောတာပန္နာဒယော အရိယာ ဥပရိမံ သကဒါဂါမိဖလာဒိံ န သမာပဇ္ဇန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘အနဓိဂတတ္တာ’’တိ။ န ဟိ အနဓိဂတသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတုံ သက္ကာ။

‘‘အတ္တနော အတ္တနောယေဝ ပန ဖလံ သမာပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဣမိနာ သဗ္ဗေပိ အရိယာ အတ္တနော အတ္တနော ဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထေ အာပန္နေ တတ္ထ ကေသဉ္စိ မတိဘေဒံ ဒဿေတုံ ‘‘ကေစိ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧတေ ဟိ သမာဓိသ္မိံ ပရိပူရကာရိနောတိ ယသ္မာ ဟိ တေ ‘‘ဥပရိမာ ဒွေ’’တိ ဝုတ္တာ အနာဂါမိနော၊ အရဟန္တော စ သမာဓိသ္မိံ ပရိပူရကာရိနော၊ ဣတရေ ပန သီလေသု ပရိပူရကာရိနော၊ တသ္မာ ဒွေ ဧဝ ဖလသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇန္တီတိ။ န ဟိ သမာဓိပါရိပူရိယာ ဝိနာ သမာပတ္တိဝဠဉ္ဇနံ သမ္ဘဝတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တန္တိ ‘‘သမာဓိသ္မိံ ပရိပူရကာရိနော’’တိ တေဟိ ဝုတ္တကာရဏံ။ အကာရဏမေဝါတိ အယုတ္တိယေဝ။ ကသ္မာတိ စေ? အာဟ ‘‘ပုထုဇ္ဇနဿာပီ’’တိအာဒိ။ တဿတ္ထော – သဗ္ဗသော အသမုစ္ဆိန္နကိလေသဿ ပုထုဇ္ဇနဿာပိ အတ္တနာ ပဋိလဒ္ဓလောကိယသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနံ လဗ္ဘတိ၊ ကိမင်္ဂံ ပန သမုစ္ဆိန္နေကစ္စကိလေသာနံ ဟေဋ္ဌိမာနံ အရိယာနံ၊ တသ္မာ တေသံ သမာဓိသ္မိံ အပရိပူရကာရိတာ အတ္တနော ဖလသမာပတ္တိံ အသမာပဇ္ဇနဿ အကာရဏန္တိ။ ယုတ္တိစိန္တာ နာမ ပါဠိအနာရုဠှေ အတ္ထေ ယုတ္တာ၊ အယံ ပနတ္ထော ပါဠိအာရုဠှောတိ ကာရဏာပဒေသေ အနာဒရကရဏမုခေန ပါဠိံ ဒဿေန္တော ‘‘ကိဉ္စေတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂပဋိလာဘတ္ထာယာတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ သမဓိဂမာယ။ သောတာပတ္တိဖလသမာပတ္တတ္ထာယာတိ သောတာပတ္တိဖလသမာပတ္တိယာ သမာပဇ္ဇနတ္ထံ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။

ဧတ္ထ စ ‘‘သုညတဝိဟာရသမာပတ္တတ္ထာယ အနိမိတ္တဝိဟာရသမာပတ္တတ္ထာယာ’’တိအာဒိနာ သရူပတော ဥဒ္ဓဋတ္တာ တတော ပုဗ္ဗေ အာဂတာ မဂ္ဂဖလဝါရာ အပ္ပဏိဟိတဝသေန ဝုတ္တာ။ တတ္ထ အနတ္တာနုပဿနာမုခေန၊ အနိစ္စာနုပဿနာမုခေန စ ပဝတ္တာနံ ဖလသမာပတ္တီနံ ပုရေစရာ ဂေါတြဘုဓမ္မာ နဝဒသဘာဝေန ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘သောတာပတ္တိဖလသမာပတ္တတ္ထာယာ’’တိအာဒိနာ ပန စတူသုပိ ဖလေသု ဧကသဒိသံ ဒေသနာယ အာဂတတ္တာ သောတာပန္နသကဒါဂါမိနောပိ အတ္တနော ဖလံ သမာပဇ္ဇန္တီတိ ဝိညာယတိ။ မဂ္ဂါနန္တရဖလဝသေန တံ ဝုတ္တန္တိ စ န သက္ကာ ဝတ္တုံ ဝိပဿနာဝသေန ဒသန္နံ ဂေါတြဘုဓမ္မာနံ ဒဿနဝသေန ဒေသနာယ အာရဒ္ဓတ္တာ၊ မဂ္ဂဝါရေနေဝ စ တဒတ္ထသိဒ္ဓိတော။ န စ မဂ္ဂါနန္တရံ ဖလံ ‘‘ဖလသမာပတ္တီ’’တိ ဝုစ္စတိ ဝိသုံ ပရိကမ္မာဘာဝတော။ တသ္မာ ဖလသမာပတ္တိဝစနေနေဝ သောတာပန္နာဒီနမ္ပိ ဖလသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနံ သိဒ္ဓံ။ တေနာဟ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ။

၈၆၁။ ပယောဇနမ္ပိ တဒတ္ထာယ ပဋိပတ္တိယာ ကာရဏံ ဟောတိ တန္နိမိတ္တံ ပဋိပဇ္ဇနတောတိ ‘‘ကသ္မာ သမာပဇ္ဇန္တီ’’တိ ကာရဏံ ပုစ္ဆိတွာ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထ’’န္တိ ပယောဇနံ ဝိဿဇ္ဇိတံ။ ကသ္မာတိ ဝါ သမ္ပဒါနေ နိဿက္ကဝစနံ၊ ကိဿာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရတ္ထန္တိ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ကိလေသဒရထပရိဠာဟဝူပသမေန သန္တေန သုခဝိဟာရေန ဝိဟရဏတ္ထံ။ သတိပိ ဝိပါကဘာဝေ ပရိကမ္မေန ဝိနာ အနုပ္ပဇ္ဇနတော ဖလသမာပတ္တိဓမ္မာနံ တဿ တဿ အရိယဿ ရုစိဝသေနေဝ ပဝတ္တိ၊ ယတော နေသံ သာဓိပတိတာတိ အာဟ ‘‘အဒ္ဓါန…ပေ… သမာပဇ္ဇန္တီ’’တိ။

၈၆၂။ ဒွီဟိ အာကာရေဟီတိ ဒွီဟိ ကာရဏေဟိ။ ယထာ ဟိ လောကိယဇ္ဈာနာနံ သမဓိဂမော သမ္ပယောဂသမင်္ဂိဘာဝေန သိဇ္ဈမာနော ပဟာနင်္ဂသမတိက္ကမမုခေန ဝုစ္စတိ တထာ သမဓိဂန္တဗ္ဗတ္တာ၊ ဧဝံ ဖလသမာပတ္တိပိ နိဗ္ဗာနမနသိကာရေန သိဇ္ဈမာနာ တဒညာရမ္မဏာမနသိကာရမုခေန ဝုစ္စတိ သဗ္ဗသင်္ခါရတော ဝိနိဝဋ္ဋိတမာနသတာဝသေန သမိဇ္ဈနတော။ တေနာဟ ‘‘နိဗ္ဗာနတော’’တိအာဒိ။ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏာဒိဉာဏပရမ္ပရဝသေန ဟိ သဗ္ဗဖလစိတ္တံ သင်္ခါရတော သဗ္ဗသော နိဗ္ဗိန္နဝိရတ္တစိတ္တဿ တတော ဝိနိဿဋနိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ ပဝတ္တတိ။ ဧဝံ ပဝတ္တမာနဉ္စ တံ နိဗ္ဗာနတော အညဿ အာရမ္မဏဿ အမနသိကာရာ၊ နိဗ္ဗာနဿ စ မနသိကာရာ ပဝတ္တတီတိ ဝုစ္စတိ။

အနိမိတ္တာယစေတောဝိမုတ္တိယာတိ အနိမိတ္တဝိမောက္ခဒွယာယ ဖလသမာပတ္တိယာ၊ အနိစ္စာနုပဿနာမုခေန ဝါ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗာယ ဖလသမာပတ္တိယာ။ သမာပတ္တိယာတိ သမာပဇ္ဇနတ္ထာယ။ သဗ္ဗနိမိတ္တာနန္တိ ရူပါဒိသဗ္ဗသင်္ခါရနိမိတ္တာနံ။ အမနသိကာရောတိ အာဒီနဝတော ဒိသွာ ဝိဿဋ္ဌတာယ အနာဝဇ္ဇနံ အသမန္နာဟာရော။ အနိမိတ္တာယ စ ဓာတုယာ မနသိကာရောတိ သဗ္ဗသင်္ခါရနိမိတ္တာဘာဝတော အနိမိတ္တာယ။ ကေဟိစိ ပစ္စယေဟိ န သင်္ခတတ္တာ စ အသင်္ခတာတိ လဒ္ဓနာမာယ အသင်္ခတာယ ဓာတုယာ ဖလသမာပတ္တိသဟဇာတေန မနသိကာရေန မနသိကရဏံ၊ တဿာ ဝါ ဓာတုယာ ဖလသမာပတ္တိစိတ္တသင်္ခါတေ မနသိကရဏံ။

၈၆၃။ ဥဒယဗ္ဗယာဒိဝသေနာတိ ဥဒယဗ္ဗယဘင်္ဂဘယတုပဋ္ဌာနာဒိဝသေန ပဝတ္တနကာနံ နဝန္နမ္ပိ ဉာဏာနံ ဗျာပါရံ ဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘ပဝတ္တာနုပုဗ္ဗဝိပဿနဿာ’’တိ။ သင်္ခါရာရမ္မဏဂေါတြဘုဉာဏာနန္တရန္တိ သင်္ခါရာရမ္မဏဿ ‘‘ဝေါဒါန’’န္တိ လဒ္ဓနာမဿ ဂေါတြဘုဉာဏဿ အနန္တရံ။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဂေါတြဘုဉာဏံ မဂ္ဂဉာဏပုရေစာရိကံ ဝိယ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ န ဟောတီတိ? ဖလဓမ္မာနံ အနိယျာနိကဘာဝတော။ အရိယမဂ္ဂဓမ္မာ ဧဝ ဟိ နိယျာနိကာ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ နိယျာနိကာ? စတ္တာရော မဂ္ဂါ အပရိယာပန္နာ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၂၉၅၊ ၁၆၀၉)။ တသ္မာ ဧကန္တေန နိယျာနိကသဘာဝဿ ဥဘတောဝုဋ္ဌာနဘာဝေန ပဝတ္တမာနဿ မဂ္ဂဉာဏဿ အနန္တရပစ္စယဘူတေန ဉာဏေန နိမိတ္တတော ဝုဋ္ဌိတေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ တဿ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏတာ ယုတ္တာ၊ န ပန အရိယမဂ္ဂဿ ဘာဝိတတ္တာ တဿ ဝိပါကဘာဝေန ပဝတ္တမာနာနံ ကိလေသာနံ အသမုစ္ဆိန္ဒနတော အနိယျာနိကတ္တာ အဝုဋ္ဌာနသဘာဝါနံ ဖလဉာဏာနံ ပုရေစာရိကဉာဏဿ ကဒါစိပိ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏတာ ဥဘယတ္ထ အနုလောမဉာဏာနံ အတုလျာကာရတော။ အရိယမဂ္ဂဝီထိယဉှိ အနုလောမဉာဏာနိ အနိဗ္ဗိဒ္ဓပုဗ္ဗာနံ ထူလထူလလောဘက္ခန္ဓာဒီနံ သာတိသယံ ပဒါလနေန လောကိယဉာဏေသု ဥက္ကံသပါရမိပ္ပတ္တာနိ မဂ္ဂဉာဏာနုဂုဏာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဖလသမာပတ္တိဝီထိယံ ပန တာနိ တေန တေန မဂ္ဂေန တေသံ တေသံ ကိလေသာနံ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ တတ္ထ ကိလေသဝိက္ခမ္ဘနေ နိရုဿုက္ကာနိ ကေဝလံ အရိယာနံ ဖလသမာပတ္တိသုခသမင်္ဂိဘာဝဿ ပရိကမ္မမတ္တာနိ ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ န တေသံ ကုတောစိ ဝုဋ္ဌာနသမ္ဘဝေါ၊ ယတော နေသံ ပရိယောသာနဉာဏံ သင်္ခါရနိမိတ္တဝုဋ္ဌာနတော နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ သိယာ။

ဧဝဉ္စ ကတွာ ‘‘သေက္ခဿ အတ္တနော ဖလသမာပတ္တိဝဠဉ္ဇနတ္ထာယ ဥဒယဗ္ဗယာဒိဝသေန သင်္ခါရေ သမ္မသန္တဿ ဝိပဿနာဉာဏာနုပုဗ္ဗိယာ ဖလမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န မဂ္ဂေါ’’တိ ဣဒဉ္စ အဋ္ဌကထာဝစနံ သမတ္ထိတံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘သေက္ခဿာပိ ဖလမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န မဂ္ဂေါ’’တိ။ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏေ အပ္ပနဇ္ဈာနဝသေန ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလံ နိရန္တရံ ဖလစိတ္တဿေဝ ပဝတ္တနံ သမာပဇ္ဇနံ ဖလသမာပတ္တီတိ အာဟ ‘‘ဖလသမာပတ္တိဝသေန နိရောဓေ စိတ္တံ အပ္ပေတီ’’တိ။ ယဒိ အနုပုဗ္ဗဝိပဿနာနံ ဝသေန ဖလသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနံ၊ တေန နီဟာရေန သေက္ခဿ ဥပရိမဂ္ဂေနာပိ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အနုယောဂံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဖလသမာပတ္တိနိန္နတာယာ’’တိအာဒိ။ တေန အညောယေဝ ဝိပဿနာစာရော အရိယမဂ္ဂါဝဟော၊ အညော ဖလသမာပတ္တိအာဝဟောတိ ဒဿေတိ၊ သွာယံ ဝိပဿနာယ ဝိဘာဂေါ ဝုတ္တော ဧဝ။ ယေ ပနာတိ အဘယဂိရိဝါသိနော သန္ဓာယာဟ။ တေ ဟိ မဂ္ဂဖလဝိပဿနာယ အာလောဠေတွာ ဝဒန္တိ။ တေနေဝ ဟိ ‘‘ဧဝံ သတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အရဟာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘဝိဿတိ ယဒိ ဣတရတ္ထာပိ ဝိပဿနာ တဒတ္ထာယ သံဝတ္တေယျာတိ အဓိပ္ပာယော။ ပါဠိဝသေနေဝ စ ပဋိက္ခိတ္တန္တိ ‘‘ဒသ ဂေါတြဘုဓမ္မာ ဝိပဿနာဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ မဂ္ဂတ္ထာ ဖလတ္ထာ ဝိပဿနာ ဝိသုံ ကတွာ ပဝတ္တပါဠိဝသေနေဝ တေသံ ဝစနံ ပဋိက္ခိတ္တန္တိပိ န ဂဟေတဗ္ဗံ၊ အညထာ ‘‘ဒသ ဂေါတြဘုဓမ္မာ’’တိ ဝစနံ ဝိရုဇ္ဈေယျာတိ။ ဣဒမေဝ ပန ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တဿေဝတ္ထဿ နိဂမနံ။ ဖလဉ္စဿာတိအာဒိ မဟဂ္ဂတဝိပါကာနံ ဝိယ လောကုတ္တရဝိပါကာနဉ္စ ကုသလသရိက္ခတာဒဿနံ။ ဈာနတော သရိက္ခတာဒဿနေနေဝ စေတ္ထ ဗောဇ္ဈင်္ဂမဂ္ဂင်္ဂဝသေနာပိ သရိက္ခတာ ဒဿိတာယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၈၆၄။ ဌိတိယာတိ ပဗန္ဓဋ္ဌိတိယာ။ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလဉှိ သမာပတ္တိယာ ပဗန္ဓဝသေနာဝဋ္ဌာနံ ဣဓ ဌိတီတိ။ ‘‘စန္ဒေ ဝါ သူရိယေ ဝါ ဧတ္တကံ ဌာနံ ဂတေ ဝုဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ ကာလာဝဓိဂ္ဂဟဏဝသေန သမာပဇ္ဇနံ စိတ္တဿ အဘိသင်္ခရဏံ အဘိသင်္ခါရော။

၈၆၅။ သဗ္ဗာနေဝေတာနီတိ ရူပနိမိတ္တာဒိသဗ္ဗာနေဝ ဧတာနိ ဧကတော ကာမံ န မနသိ ကရောတိ အသမ္ဘဝတော။ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝသေနာတိ အနဝသေသပရိယာဒါနဝသေန။ သမုဒါယသဒ္ဒါ ဟိ အဝယဝေသုပိ ပဝတ္တန္တိ ၊ အဝယဝဗျတိရေကေန စ သမုဒါယော န လဗ္ဘတီတိ အဝယဝဂတမ္ပိ ကိစ္စံ သမုဒါယဝသေန ဝုတ္တံ။ တသ္မာတိ သဗ္ဗေသံ သင်္ခါရနိမိတ္တာနံ ဧကတော မနသိကာရာဘာဝတော။ ယသ္မာ ဘဝင်္ဂစိတ္တေ ဥပ္ပန္နေ ဖလသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတော နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ယံ ဘဝင်္ဂဿာ’’တိအာဒိ။ ဘဝင်္ဂဿ အာရမ္မဏံ နာမ ကမ္မာဒိ။ မနသိ ကရောတောတိ ဘဝင်္ဂသဟဂတေန မနသိကာရေန မနသိ ကရောတော၊ တံ ဝါ အာရမ္မဏံ ဘဝင်္ဂမနသိ ကရောတော။

၈၆၆။ ဖလဿ ဖလမေဝ ဝါ အနန္တရံ ဟောတိ ပုရိမဿ ပုရိမဿ ပစ္ဆိမံ ပစ္ဆိမံ။ ဘဝင်္ဂံဝါ သဗ္ဗပစ္ဆိမဿ။ ဖလာနန္တရံ မဂ္ဂဝီထိယံ၊ ဖလသမာပတ္တိယဉ္စ။ ‘‘ယေန ဖလေန နိရောဓာ ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတီ’’တိ ဣဒံ ဖလုပ္ပတ္တိယာ နိရောဓာ ဝုဋ္ဌာနဘာဝတော ဝုတ္တံ။ တန္တိ နိရောဓာဝုဋ္ဌာနဘာဝေန ဝုတ္တံ အနာဂါမိဖလံ ဝါ အဂ္ဂဖလံ ဝါ။ နေဝသညာနာသညာယတနာနန္တရန္တိ နေဝသညာနာသညာယတနဿ ကုသလဿ၊ ကိရိယဿ ဝါ အနန္တရံ သတိပိ သတ္တာဟာတိက္ကမေ ဝိဇာတိယေန အန္တရိကတ္တာ။

ပဋိပ္ပဿဒ္ဓဒရထန္တိ သဗ္ဗသော ပဿဒ္ဓကိလေသဒရထံ။ အမတာရမ္မဏန္တိ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ။ သုဘန္တိ အသောဘနတာယ ကိလေသဿာပိ အဘာဝတော သောဘနံ။ တဏှာသင်္ခါတံ လောကာမိသံ ဝန္တံ ဆဍ္ဍိတံ ဧတေနာတိ ဝန္တလောကာမိသံ။ ဝူပသန္တကိလေသတာယ၊ သုသန္တတာယ စ သန္တံ။ ယေန ဓမ္မေန ယောဂတော သမဏော နာမ ဟောတိ၊ တဿ အရိယမဂ္ဂသင်္ခါတဿ သာမညဿ ဖလန္တိ သာမညဖလံ။

ဩဇဝန္တေနာတိ သဘာဝသမ္ပန္နေန။ သုစိနာတိ ကိလေသာသုစိဝိရဟတော ပရိသုဒ္ဓေန။ သုခေနာတိ အနုတ္တရသုခေန။ အဘိသန္ဒိတန္တိ သဗ္ဗသော လူခဘာဝါပဂမနေန သိနေဟိတံ။ သာတာတိသာတေနာတိ မဟဂ္ဂတသာတတော၊ လောကုတ္တရကုသလသာတတော စ အတိဝိယ သာတေန မဓုရေန။ မဂ္ဂသုခတောပိ ဟိ ဖလသုခံ သန္တတရတာယ ပဏီတတရံ။ အမတေန သမ္မောဒိတံ။ ‘‘မဓုံ ဝိယာ’’တိ ဣမိနာ သာတာတိသာတတံယေဝ ဝိဘာဝေတိ။

တဿ အရိယဿ ဖလဿ ရသဘူတံ သာရဘူတံ တံ သုခံ ပညံ ဘာဝေတွာ ယသ္မာ ပဏ္ဍိတော ဝိန္ဒတိ ပဋိလဘတီတိ ယောဇနာ။

နိရောဓသမာပတ္တိကထာဝဏ္ဏနာ

၈၆၇။ တတြာတိ တသ္မိံ ‘‘နိရောဓသမာပတ္တိယာ သမာပဇ္ဇနသမတ္ထတာ’’တိ သံခိတ္တဝစနေ။ ဣဒံ သရူပါဒိဝသေန ပဉှာကမ္မံ။ ကတ္ထာတိ ကသ္မိံ ဘဝေ။

၈၆၈။ အနုပုဗ္ဗနိရောဓဝသေနာတိ ဝိပဿနာနုဂတာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော အာရောဟန္တေန တံတံပဋိပက္ခနိရောဓမုခေန တိဏ္ဏံ သင်္ခါရာနံ အနုပုဗ္ဗတော နိရောဓဝသေန။ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလံ ယာ စိတ္တစေတသိကာနံ အပ္ပဝတ္တိ၊ အယံ နိရောဓသမာပတ္တီတိ အတ္ထော။ ကေ သမာပဇ္ဇန္တိ၊ ကေ န သမာပဇ္ဇန္တီတိ ကာမံ သမာပဇ္ဇနသမတ္ထာ ပဓာနတာယ ပဌမံ ပုစ္ဆိတာ၊ တဗ္ဗိဿဇ္ဇနံ ပန ဂရုဘာဝတော ပစ္ဆာ ဝိဿဇ္ဇေတုံ အသမာပဇ္ဇနကေ တာဝ ဒဿေန္တော ‘‘သဗ္ဗေပိ…ပေ… န သမာပဇ္ဇန္တီ’’တိ အာဟ ယထာ ‘‘ဝါမံ မုဉ္စ၊ ဒက္ခိဏံ ဂဏှာ’’တိ။ တတ္ထ ‘‘သဗ္ဗေပီ’’တိ ဣဒံ ပုထုဇ္ဇနာဒီနံ တိဏ္ဏံ ဝိသေသနံ။ တေ ဟိ အဋ္ဌန္နံ သမာပတ္တီနံ လာဘိနောပိ အလာဘိနော ဝိယ သမာဓိသ္မိံ အပရိပူရကာရိတာယ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇိတုံ န သက္ကောန္တိ။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒိသမုစ္ဆိန္ဒနေန ဟိ သမာဓိသ္မိံ ပရိပူရကာရိတာ၊ န ဈာနာဓိဂမမတ္တေန။ အနာဂါမိနော၊ အရဟန္တောတိ ဧတ္ထ သုက္ခဝိပဿကာ စ အနာဂါမိနော၊ သုက္ခဝိပဿကာ စ အရဟန္တောတိ သုက္ခဝိပဿကသဒ္ဒေါ ပစ္စေကံ ယောဇေတဗ္ဗော။ ဥဘယေပိ စေတေ သတိပိ ဝိပဿနာဗလေ သမာဓိဗလဿ အဘာဝတော နိရောဓံ န သမာပဇ္ဇန္တိ။ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမ္ဘဝတညေဝေတ္ထ သမာဓိဗလံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ပုရိမကာ ပန တယော သတိပိ သမာဓိဗလေ ဝိပဿနာဗလဿ အဘာဝတော၊ အပရိပုဏ္ဏတ္တာ စ သမာပဇ္ဇိတုံ န သက္ကောန္တိ။ အပရိပုဏ္ဏတာ စဿ သင်္ခါရာနံ န သမ္မာ ပရိမဒ္ဒိတတ္တာ။ အဋ္ဌ သမာပတ္တိ…ပေ… သမာပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဝတွာ တတ္ထ ကာရဏံ ပါဠိဝသေနေဝ ဒဿေတုံ ‘‘ဒွီဟိ ဗလေဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တယော စ သင်္ခါရာနန္တိ ဧတ္ထ တယောတိ သာမိအတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ တိဏ္ဏန္တိ အတ္ထော။ ဉာဏစရိယာဟီတိ ဉာဏပ္ပဝတ္တီဟိ။ နိရောဓသမာပတ္တိယာတိ နိရောဓသမာပဇ္ဇနာယ ဉာဏံ။ အယဉ္စ သမ္ပဒါတိ အယံ ဗလဒွယသမန္နာဂမာဒိကာ ယထာဝုတ္တနိရောဓသမာပတ္တိအာဝဟာ သမ္ပတ္တိ။ အနာဂါမိခီဏာသဝေတိ အနာဂါမိနော စေဝ ခီဏာသဝေ စ။

၈၆၉။ သမထဗလန္တိ ကာမစ္ဆန္ဒာဒိကေ ပစ္စနီကဓမ္မေ သမေတီတိ သမထော၊ သော ဧဝ ပဋိပက္ခေဟိ အကမ္ပိယဋ္ဌေန ဗလံ။ အနိစ္စာဒိဝသေန ဝိဝိဓေဟိ အာကာရေဟိ ပဿတီတိ ဝိပဿနာ၊ သာ ဧဝ ဝုတ္တနယေန ဗလန္တိ ဝိပဿနာဗလံ။ နေက္ခမ္မဝသေနာတိအာဒီသု ကာမစ္ဆန္ဒဝိက္ခမ္ဘနဿ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပဿ၊ အလောဘပဓာနဿ ဝါ တထာပဝတ္တကုသလစိတ္တုပ္ပာဒဿ ဝသေန စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတာသင်္ခါတော ယော အဝိက္ခေပေါ၊ တံ သမထဗလံ။ ဗျာပါဒဝိက္ခမ္ဘနဿ အဗျာပါဒဝိတက္ကဿ၊ အဒေါသပဓာနဿ ဝါ တထာပဝတ္တကုသလစိတ္တုပ္ပာဒဿ ဝသေနေဝ။ ထိနမိဒ္ဓဝိက္ခမ္ဘိကာယ ဝိဘူတံ ကတွာ မနသိကရဏေန ဥပဋ္ဌိတအာလောကသညာယ ဝသေန။ ဥဒ္ဓစ္စဝိက္ခမ္ဘနဿ အဝိက္ခေပဿ သမာဓာနဿ ဝသေန။ သကလမိစ္ဆာဝိတက္ကဝိက္ခမ္ဘနဿ သိခါပတ္တအာနာပါနဿတိသိဒ္ဓပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿိအဿာသပဿာသာနံ ဝသေန စိတ္တဿ ဧကဂ္ဂတာသင်္ခါတော ယော အဝိက္ခေပေါ၊ တံ သမထဗလန္တိ အတ္ထယောဇနာ။

ဧဝံ ဥပစာရဿ ဈာနဿ ဝသေန သမထဗလံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ တံ အဋ္ဌန္နံ သမာပတ္တီနံ ဝသေန ပဋိပက္ခေဟိ အနဘိဘဝနီယတာယ စ ဗလပ္ပတ္တိဝသေန ဒဿေတုံ ‘‘ပဌမဇ္ဈာနေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ နီဝရဏေတိ နီဝရဏနိမိတ္တံ နီဝရဏပစ္စယာ။ န ကမ္ပတိ ဈာနသမင်္ဂိပုဂ္ဂလော၊ ဈာနသမ္ပယုတ္တသမာဓိ ဝါ။ သော ဟိ ဝိသေသတော ဣဓ ‘‘သမထဗလ’’န္တိ အဓိပ္ပေတော။ တထာ ဟိ ကေနဋ္ဌေန သမထဗလန္တိ ဗလဋ္ဌော ပုစ္ဆိတော။ ဥဒ္ဓစ္စေတိ ဥဒ္ဓစ္စနိမိတ္တံ။ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတကိလေသေတိ ဥဒ္ဓစ္စေန သမ္ပယုတ္တမောဟအဟိရိကာဒိကိလေသဟေတု။ ခန္ဓေတိ ဥဒ္ဓစ္စသမ္ပယုတ္တစတုက္ခန္ဓနိမိတ္တံ။ န ကမ္ပတီတိအာဒီနိ အညမညဝေဝစနာနိ။ ကမ္ပနံ ဝါ ဌာနာပဂမော။ စလနံ ပရိဗ္ဘမနံ။ ဝေဓနံ သန္ဓာဝနံ။ ဥဒ္ဓစ္စေ န ကမ္ပတိ၊ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတကိလေသေ န စလတိ၊ ဥဒ္ဓစ္စသဟဂတက္ခန္ဓေ န ဝေဓတီတိ ဝါ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဥဒ္ဓစ္စဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ သမထဿ ဥဇုပဋိပက္ခတာယ တဒဘိဘဝေန ဗလပ္ပတ္တိဒဿနတ္ထံ။ တေနေတံ အဋ္ဌန္နမ္ပိ သမာပတ္တီနံ သာဓာရဏတော ကိစ္စာတိသယဒဿနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣဒံ သမထဗလန္တိ ယာယံ နေက္ခမ္မာဒိဝသေန လဒ္ဓါယ စိတ္တေကဂ္ဂတာယ နီဝရဏာဒီဟိ အကမ္ပနီယတာ၊ တာနိ စ အဘိဘဝိတွာ အဝဋ္ဌာနံ၊ ဣဒံ သမထဗလံ။

ဣဒါနိ ဝိပဿနာဗလံ နိဒ္ဒိသန္တော ယသ္မာ ဝိပဿနာ သင်္ခေပတော သတ္တဟိ အနုပဿနာဟိ သင်္ဂဟိတာ၊ တသ္မာ တတော တတော သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ တာသံ ဝသေန အနုပဿနာ ကာတဗ္ဗာ၊ တတ္တကေနေဝ စေတ္ထ အနုပဿနာကိစ္စံ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတီတိ ‘‘အနိစ္စာနုပဿနာ ဝိပဿနာဗလံ…ပေ… ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနာ ဝိပဿနာဗလ’’န္တိ သရူပတော ဒဿေတွာ ပုန တာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန ဝိသယဝိဘာဂေန ဒဿေတုံ ‘‘ရူပေ အနိစ္စာနုပဿနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣဓာပိ ပဋိပက္ခေဟိ အနဘိဘဝနီယတာဝ ဗလဋ္ဌောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ကေနဋ္ဌေန ဝိပဿနာဗလ’’န္တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာယာတိ ဒွါဒသသု အကုသလစိတ္တုပ္ပာဒေသု အဝိဇ္ဇာနိမိတ္တံ။ အဝိဇ္ဇာသဟဂတကိလေသေတိ အဝိဇ္ဇာယ သမ္ပယုတ္တလောဘဒေါသာဒိကိလေသဝတ္ထုနိမိတ္တံ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယျမေဝ။ အဝိဇ္ဇဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ ဝိပဿနာယ ဥဇုပဋိပက္ခတာယ တဒဘိဘဝေန ဗလပ္ပတ္တိဒဿနတ္ထံ။ တေနေတံ သတ္တန္နမ္ပိ အနုပဿနာနံ သာဓာရဏတော ကိစ္စာတိသယဒဿနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣဒံ ဝိပဿနာဗလန္တိ ယာယံ အနိစ္စာနုပဿနာဒိဝသေန လဒ္ဓဿ ဝိပဿနာဉာဏဿ နိစ္စသညာဒိနိမိတ္တံ အကမ္ပနီယတာ၊ တာ စ အဘိဘဝိတွာ အဝဋ္ဌာနံ၊ ဣဒံ ဝိပဿနာဗလံ။

ဝိတက္ကဝိစာရာ ဝစီသင်္ခါရာ ဝါစံ သင်္ခရောန္တိ ပဝတ္တေန္တီတိ ကတွာ။ တေနာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေ ခေါ၊ အာဝုသော ဝိသာခ၊ ဝိတက္ကေတွာ ဝိစာရေတွာ ပစ္ဆာ ဝါစံ ဘိန္ဒတိ၊ တသ္မာ ဝိတက္ကဝိစာရာ ဝစီသင်္ခါရော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၆၃၊ သံ။ နိ။ ၄။၃၄၈)။ တေ ပန ဒုတိယဇ္ဈာနေ ဝူပသန္တာ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ဒုတိယဇ္ဈာနံ…ပေ… ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောန္တီ’’တိ။ ကာယေန သင်္ခရီယန္တီတိ ကာယသင်္ခါရာ၊ အဿာသပဿာသာ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘အဿာသပဿာသာ ခေါ၊ အာဝုသော ဝိသာခ၊ ကာယိကာ ဧတေ ဓမ္မာ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓါ၊ တသ္မာ အဿာသပဿာသာ ကာယသင်္ခါရော’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၆၃၊ သံ။ နိ။ ၄။၃၄၈)။ တေ ပန ယသ္မာ စတုတ္ထဇ္ဈာနေ ဝူပသန္တာ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘စတုတ္ထဇ္ဈာနံ…ပေ… ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောန္တီ’’တိ။ စိတ္တေန သင်္ခရီယန္တီတိ စိတ္တသင်္ခါရာ၊ သညာ ဝေဒနာ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘သညာ စ ဝေဒနာ စ စေတသိကာ ဧတေ ဓမ္မာ စိတ္တပ္ပဋိဗဒ္ဓါ၊ တသ္မာ သညာ စ ဝေဒနာ စ စိတ္တသင်္ခါရော’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၄၆၃၊ သံ။ နိ။ ၄။၃၄၈)။ တေ ပန ယသ္မာ နိရောဓံ သမာပန္နဿ ဝူပသမန္တိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘သညာဝေဒယိတ…ပေ… ပဋိပ္ပဿဒ္ဓါ ဟောန္တီ’’တိ။

ဉာဏစရိယာသု ဝိဝဋ္ဋာနုပဿနာဂ္ဂဟဏေနေဝ တဿ အာဒိဘူတာ သေသာနုပဿနာပိ ဂဟိတာဝ ဟောန္တိ တဒဝိနာဘာဝတော။ မဂ္ဂေါ ဉာဏစရိယာ၊ ဖလသမာပတ္တိ ဉာဏစရိယာတိ မဂ္ဂဖလသမာပတ္တီနံ ဉာဏစရိယာဘာဝဝစနံ မဂ္ဂဖလဓမ္မာနံ ဉာဏပဓာနတ္တာ၊ ဉာဏေန ဝါ ဣန္ဒြိယာဓိပတိဟေတုမဂ္ဂပစ္စယာဒိဝသေန သာတိသယပစ္စယဘူတေန သေသာ မဂ္ဂဖလဓမ္မာ စရိတာ ပဝတ္တိတာတိ ကတွာ တထာ ဝုတ္တံ။ သမာဓိစရိယာသုပိ ဧသေဝ နယော ။ ဣမာဟိ သောဠသဟီတိ အဋ္ဌန္နံ အနုပဿနာနံ၊ အဋ္ဌန္နဉ္စ မဂ္ဂဖလဉာဏာနံ ဝသေန ဣမာဟိ သောဠသဟိ ဉာဏပဝတ္တီဟိ။

နဝဟိ သမာဓိစရိယာဟီတိ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော အဋ္ဌ သမာဓိစရိယာ၊ တာသံ ဥပစာရသမာဓိ ဥပစာရသမာဓိဘာဝနာသာမညေန ဧကာ သမာဓိစရိယာတိ ဧဝံ နဝဟိ သမာဓိစရိယာဟိ။ တေနာဟ ‘‘ပဌမဇ္ဈာနံ သမာဓိစရိယာ’’တိအာဒိ။ ပဌမဇ္ဈာနပဋိလာဘတ္ထာယ ဝိတက္ကော စာတိအာဒိ နာနာဝဇ္ဇနုပစာရဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဥပရိသမာပတ္တီနမ္ပိ ဥပစာရဿ တထေဝ ဝုတ္တတ္တာ။ န ဟိ ဧကာဝဇ္ဇနေ စတုတ္ထဇ္ဈာနာဒိဥပစာရေ ပီတိအာဒယော သမ္ဘဝန္တိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ပဌမဇ္ဈာနပဋိလာဘတ္ထာယာ’’တိအာဒိဝစနေန ဥပစာရသမာဓိဿာပိ ပါရိပူရီ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာတိ ဒဿေတိ။ ကိံ ပနေတ္ထ သမထဗလသမာဓိစရိယာနံ နာနတ္တံ၊ ကိံ ဝါ ဝိပဿနာဗလလောကိယဉာဏစရိယာနံ? ယထာ သမထဗလေပိ ‘‘နေက္ခမ္မဝသေနာ’’တိအာဒိနာ ဥပစာရသမာဓိနာ သဒ္ဓိံ အဋ္ဌသု သမာပတ္တီသု အပ္ပနာသမာဓိယေဝ ဝုတ္တော၊ တထာ သမာဓိစရိယာသု၊ ဝိပဿနာဗလလောကိယဉာဏစရိယာသု စ ဝိပဿနာဝ ဝုတ္တာတိ? ကိဉ္စာပိ ဝုတ္တာ၊ ဝိဝဋ္ဋာနုပဿနာ ပန ပုရေစရဉာဏာဒိဝိပဿနာဗလေ အဝုတ္တာ ဧဝ ဉာဏစရိယာသု ဝုတ္တာ။ အပိစ ပဋိပက္ခေဟိ အကမ္ပိယဋ္ဌော ဗလဋ္ဌော၊ ပဉ္စန္နံ ဝသီဘာဝါနံ ဝသေန သုစိဏ္ဏတာ စရိယဋ္ဌော၊ ဧတေနေဝ သမထဗလသမာဓိစရိယာနမ္ပိ နာနတ္တံ သံဝဏ္ဏိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဝသီဘာဝတာ ပညာတိ ဧတ္ထ ဝသော ဧတဿ အတ္ထီတိ ဝသီ၊ တဿ ဘာဝေါ ဝသီဘာဝေါ၊ သာ ဧဝ ဝသီဘာဝတာ။ ‘‘ဝသိယော’’တိ ပန ပါဠိယံ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ဝုတ္တတ္တာ တာယော ဒဿေတုံ ‘‘ဝသီတိ ပဉ္စ ဝသိယော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဈာနံ အာဝဇ္ဇန္တဿ နိရန္တရံ ဈာနင်္ဂေသု စိတ္တပ္ပဝတ္တနသမတ္ထတာ အာဝဇ္ဇနဝသီ။ သမာပဇ္ဇိတုကာမဿ သီဃံ ဈာနံ သမာပဇ္ဇနသမတ္ထတာ သမာပဇ္ဇနဝသီ။ အစ္ဆရာမတ္တံ ဝါ ကတိပယစ္ဆရာမတ္တံ ဝါ ခဏံ ဈာနံ ဌပေတုံ သမတ္ထတာ အဓိဋ္ဌာနဝသီ။ တထေဝ လဟုံ ဝုဋ္ဌာတုံ သမတ္ထတာ ဝုဋ္ဌာနဝသီ။ ပစ္စဝေက္ခဏဝသီ ပန အာဝဇ္ဇနဝသိယာ ဧဝ သိဇ္ဈတိ။ ပစ္စဝေက္ခဏဇဝနာနေဝ ဟိ တတ္ထ အာဝဇ္ဇနာနန္တရာနီတိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဟေဋ္ဌာ အာဂတော ဧဝ။ အယဉ္စ ဝသီဘာဝေါ သမာဓိစရိယာနံ ဝသေန ဝုတ္တော။ ဉာဏစရိယာသု ပန လောကုတ္တရာနံ ဉာဏစရိယာနံ ဝသီဘာဝါပါဒနကိစ္စံ နာမ နတ္ထိ။ ပဋိပက္ခဿ သုဝိဟတတ္တာ သဘာဝသိဒ္ဓါ တတ္ထ ဝသီဘာဝေါ၊ လောကိယာနံ ပန ပဂုဏဗလဝဘာဝါပါဒနေန ဝသီဘာဝေါ လဗ္ဘတေဝ။

၈၇၀။ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသောတိ အနဝသေသနိဒ္ဒေသော။ စုဒ္ဒသဟိ ဉာဏစရိယာဟိ ဟောတိ အဂ္ဂမဂ္ဂဖလာနံ အနဓိဂတတ္တာတိ။ ယဒိ ဧဝန္တိ ယဒိ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသဝသေန ‘‘သောဠသဟိ ဉာဏစရိယာဟီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တတော အဝကံသဝသေနပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ သန္တေ ကိံ န ဟောတိ နိရောဓသမာပဇ္ဇနန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ဝတ္ထုဘူတာ ဧတဿ သန္တီတိ ပဉ္စကာမဂုဏိကော၊ ကာမရာဂေါ။ အပ္ပဟီနတ္တာ အသမုစ္ဆိန္နတ္တာ။ န ဟိ ကာမရာဂဿ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနမတ္တံ နိရောဓဿ အဓိဋ္ဌာနံ ဘဝိတုံ သက္ကောတိ။ တသ္မာတိ သမာဓိပါရိပန္ထိကဿ ကာမရာဂဿ သုပဟီနတ္တာ။ ဧတေန ကာမံ မဂ္ဂဖလဉာဏစရိယာ လောကိယဉာဏသမာဓိစရိယာ ဝိယ နိရောဓသမာပဇ္ဇနေ သရူပေန န ဝိနိယုဇ္ဇန္တိ တဒါ အပ္ပဝတ္တနတော၊ တဿ တဿ ပန ပဋိပက္ခဿ သမုစ္ဆိန္ဒနေန ဗလစရိယာနံ ဝိသေသပစ္စယတာယ နိရောဓသမာပတ္တိယာ အဓိဋ္ဌာနံ ဟောတီတိ ဒဿေတိ။ ဧသာတိ အနာဂါမီ။ ဣဒဉှိ ‘‘နိရောဓာ ဝုဋ္ဌဟန္တဿာ’’တိအာဒိဝစနံ အနာဂါမိနောဝ နိရောဓာ ဝုဋ္ဌာနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘နေဝသညာနာသညာယတနကုသလ’’န္တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၁၇) ဝစနတော၊ အညထာ ‘‘နေဝသညာနာသညာယတနကိရိယာ’’တိ (ပဋ္ဌာ။ ၁။၁။၄၁၇) ဝုစ္စေယျ။

၈၇၁။ ‘‘ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု စတုဝေါကာရဘဝေပိ အရူပဇ္ဈာနဝသေန ယထာရဟံ အနုပုဗ္ဗသမာပတ္တိ လဗ္ဘတီတိ? ကာမံ လဗ္ဘတိ၊ သာ ပန ‘‘အနုပုဗ္ဗသမာပတ္တီ’’တိ န ဝုစ္စတိ ဧကဒေသဘာဝတော။ အဋ္ဌသမာပတ္တိဝသေနေဝ စ ‘‘အနုပုဗ္ဗသမာပတ္တီ’’တိ ဝုစ္စတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ပဌမဇ္ဈာနာဒီနံ ဥပ္ပတ္တိ နတ္ထီ’’တိ။ ဝတ္ထုဿ အဘာဝါတိ ဟဒယဝတ္ထုနော အဘာဝါတိ ဝဒန္တိ၊ ကရဇကာယသင်္ခါတဿ ပန ဝတ္ထုနော အဘာဝါတိ အတ္ထော။ ယဒိ ဟိ အာရုပ္ပေ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇေယျ၊ စိတ္တစေတသိကာနံ၊ အညဿ စ ကဿစိ အဘာဝတော အပညတ္တိကောဝ ဘဝေယျ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗုတသဒိသော။ ကိဉ္စာယံ ဥပါဒါယ နိရောဓံ သမာပန္နောတိ ဝုစ္စေယျ၊ ကိံ ဝါ ဧတာယ ဝတ္ထုစိန္တာယ။ အင်္ဂဝေကလ္လတောဝ နတ္ထိ အာရုပ္ပေ နိရောဓသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနံ။

၈၇၂။ သင်္ခါရာနံပဝတ္တိဘေဒေတိ သင်္ခတဓမ္မာနံ ခဏေ ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇနေ၊ ဘိဇ္ဇနေ စ၊ တေသံ ဝါ ကုသလာဒိဘေဒဘိန္နေ ယထာရဟံ တီဟိ ဒုက္ခတာဟိ ဥပဒ္ဒုတေ ပဝတ္တိဝိဘာဂေ။ စိတ္တစေတသိကဝိဂမေဟိ ရူပဓမ္မေသု လဗ္ဘမာနာပိ သင်္ခါရဒုက္ခတာ အဗ္ဗောဟာရိကတံ အာပဇ္ဇတိ။ ဥက္ကဏ္ဌိတွာတိ နိဗ္ဗိန္ဒိတွာ။ နိဗ္ဗာနံ ပတွာတိ အနုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနံ ပတွာ ဝိယ။ သုခန္တိ နိဒ္ဒုက္ခံ။

၈၇၃။ သမထဝိပဿနာဝသေနာတိ ယုဂနဒ္ဓါနံ ဝိယ အညမညူပကာရိတာယ သဟိတာနံ ဝသေန။ ဥဿက္ကိတွာတိ ဥက္ကံသံ ပတွာ ယာဝ နေဝသညာနာသညာယတနာ၊ ယာဝ စ အနုလောမဉာဏာ အာရုဟိတွာ။ နိရောဓယတောတိ နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပဇ္ဇိတွာ တံ နိရောဓေန္တဿ။ အညဿ ကဿစိပိ စိတ္တဿ အနုပ္ပဇ္ဇနေန ဧဝမဿာ နိရောဓသမာပတ္တိယာ သမာပဇ္ဇနံ ဟောတိ။ ‘‘ယော ဟီ’’တိအာဒိနာ ‘‘သမထဝိပဿနာဝသေနာ’’တိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဗျတိရေကမုခေန ဝိဝရတိ။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိံ ပတွာ တိဋ္ဌတိ တဒုဒ္ဓံ သုဒ္ဓသမထဝိပဿနာယ အဘာဝတော။ ယော ဝိပဿနာဝသေနေဝ ဥဿက္ကတိ သစေ အရိယော ဖလသမာပတ္တတ္ထိကော၊ သော အတ္တနော ဖလသမာပတ္တိံ ပတွာ တိဋ္ဌတိ။ အထ ပုထုဇ္ဇနော၊ သေခေါ ဝါ မဂ္ဂတ္ထိကော တာယ စေ ဝိပဿနာယ မဂ္ဂံ ပတွာ ဖလေ ဌိတော၊ သောပိ ဖလသမာပတ္တိံ ပတွာ တိဋ္ဌတိစ္စေဝ ဝုစ္စတိ။ သောတိ ဥဘယဝသေန ပဋိပန္နော။ တန္တိ နိရောဓသမာပတ္တိံ။

၈၇၄။ ယေန ဖလဒွယသမန္နာဂမာဒိနာ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇိတုံ သမတ္ထော ဟောတိ၊ သော ဝိဓိ ပဂေဝ ဝိဘာဝိတောတိ သမာပဇ္ဇနာကာရမေဝ ဒဿေန္တော ‘‘ကတဘတ္တကိစ္စော’’တိအာဒိမာဟ။ တဉှိ သဗ္ဗာသမ္ပိ ဘာဝနာနံ သာဓာရဏံ ပုဗ္ဗကိစ္စံ။ တတ္ထ သင်္ခါရေတိ တသ္မိံ ပဌမဇ္ဈာနေ၊ ပဌမဇ္ဈာနစိတ္တုပ္ပာဒေ ဝါ သင်္ခါရေ။

‘‘ဝိပဿတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ကီဒိသီ ပနေတ္ထ ဝိပဿနာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာတိ တံ နိဒ္ဓါရဏတ္ထံ ‘‘ဝိပဿနာ ပနေသာ’’တိအာဒိနာ တမေဝ ဝိပဿနံ တိဓာ ဘိန္ဒိတွာ ဒဿေတိ။ မန္ဒာ စေ ဝိပဿနာ၊ ဒန္ဓာဘိညံ မဂ္ဂံ သာဓေတိ။ တိက္ခာ စေ၊ ခိပ္ပာဘိညန္တိ အယံ မန္ဒတိက္ခတာယ ဝိသေသော။ လက္ခဏပ္ပတ္တာ ပန ဝိပဿနာ မဂ္ဂဿ ပစ္စယော ဟောတိယေဝါတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သင်္ခါရ…ပေ… ဟောတိယေဝါ’’တိ။ တိက္ခာဝ ဝဋ္ဋတိ သင်္ခါရာရမ္မဏေပိ သတိ သဗ္ဗသင်္ခါရေဟိ ဝိဝဋ္ဋနာကာရေနေဝ ပဝတ္တနတော၊ မဂ္ဂေါ ဝိယ ဝိသင်္ခါရဂတဿ ဖလဿ ပစ္စယဘာဝတော စ။ တေနာဟ ‘‘မဂ္ဂဘာဝနာသဒိသာ’’တိ။ ယသ္မာ အတိမန္ဒာ သမထာဒိကာ သင်္ခါရာနံ နိရောဓနေ အသမတ္ထာ သမထနိဋ္ဌာ ဟောတိ၊ အတိတိက္ခာ ဉာဏာဒိကာ သာတိသယံ သင်္ခါရေသု ဒေါသဒဿနေ ဖလသမာပတ္တိနိဋ္ဌာ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘နာတိမန္ဒနာတိတိက္ခာ ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ ဧသ နိရောဓသမာပဇ္ဇနကော။ တေ သင်္ခါရေတိ တေ ပဌမဇ္ဈာနသင်္ခါရေ။

‘‘တထေဝါ’’တိ ဣမိနာ ‘‘နာတိမန္ဒာယ နာတိတိက္ခာယာ’’တိ ဣမမတ္ထံ အာကဍ္ဎတိ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ ‘‘အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ တတ္ထ သင်္ခါရေ တထေဝ ဝိပဿတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ ပန တံ အဝတွာ ‘‘စတုဗ္ဗိဓံ ပုဗ္ဗကိစ္စံ ကရောတိ’’စ္စေဝ ဝုတ္တန္တိ ကေစိ၊ တံ တေသံ မတိမတ္တံ။ ဝိပဿနာစာရတော ဟိ သမာဓိစာရော၊ တသ္မာ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ပုဗ္ဗကိစ္စံ ကာတဗ္ဗံ။ တထာ ဟိ ပရတောပိ ‘‘အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပဇ္ဇိတွာ ဝုဋ္ဌာယ ဣမံ ပုဗ္ဗကိစ္စံ ကတွာ’’တိအာဒိံ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၈၇၉) ဝက္ခတိ၊ န ပန ‘‘တတ္ထ သင်္ခါရေ တထေဝ ဝိပဿိတွာ’’တိ။ နာနာဗဒ္ဓအဝိကောပနန္တိ အတ္တနာ အသမ္ဗဒ္ဓဿ ပရိက္ခာရဿ အဝိနာသနံ။ ယထာ တံ န ဝိနဿတိ၊ တထာ အဓိဋ္ဌာနံ။ သင်္ဃပဋိမာနနန္တိ သင်္ဃဿ ပဋိမာနနာဝဇ္ဇနံ။ သတ္ထုပက္ကောသနန္တိ သတ္ထု ပက္ကောသနာဝဇ္ဇနံ။ အဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒန္တိ ဇီဝိတဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒံ ပုဗ္ဗကိစ္စံ ကရောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

၈၇၅။ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗန္တိ စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။ တထာ စိတ္တုပ္ပာဒနမေဝ ဟေတ္ထ အဓိဋ္ဌာနံ။

စိတ္တဇရူပါဒီနံ အနုပ္ပဇ္ဇနတော၊ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယာဒိဥပတ္ထမ္ဘာဘာဝတော စ သတ္တာဟမေဝ တထာ သရီရံ ပဝတ္တတိ၊ တတော ပရံ ကိလမတီတိ သတ္တာဟမေဝ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇန္တီတိ ဝဒန္တိ။

သမာပတ္တိဝသေနေဝါတိ နိရောဓသမာပတ္တိဝသေနေဝ။ နံ အဂ္ဂိအာဒိအန္တရာယံ ရက္ခတိ သမာပန္နကော အဓိဋ္ဌာနဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ အာယသ္မတော သဉ္ဇီဝဿာတိအာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဣဒ္ဓိကထာယံ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၃၇၄) ဝုတ္တမေဝ။

၈၇၆။ ဧတဿာတိ နိရောဓံ သမာပဇ္ဇန္တဿ၊ နိရောဓသမာပဇ္ဇနဿ ဝါ။ တသ္မိံ သမယေတိ တသ္မိံ တဿ ဘိက္ခုနော ဥပသင်္ကမနသမယေ ဝုဋ္ဌာတိယေဝ။ ကာလပရိစ္ဆေဒသဒိသဉှေတံ။

ဧဝံ ဂရုကာတိ အဂ္ဂိအာဒီဟိပိ အနဘိဘဝနီယံ နိရောဓံ သမာပန္နံ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာပနတော ဧဝံ ဂရုကာ ဟိ သင်္ဃဿ အာဏာ နာမ၊ တသ္မာ အတ္တနော ဟိတသုခံ အာကင်္ခန္တေန ဇီဝိတဟေတုပိ သင်္ဃဿ အာဏာ န အတိက္ကမိတဗ္ဗာတိ အဓိပ္ပာယော။

၈၇၇။ န ပက္ကောသတိ ‘‘သတ္ထာ တံ၊ အာဝုသော၊ အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဝုဋ္ဌဟိဿာမီ’’တိ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

၈၇၈။ ဇီဝိတဒ္ဓါနဿာတိ အတ္တနော ဇီဝိတကာလဿ ဇီဝိတပ္ပဝတ္တိယာ။ အာယု ဧဝ အာယုသင်္ခါရာ။ ‘‘အာယုဥသ္မာဝိညာဏာနီ’’တိ စ ဝဒန္တိ၊ တေ စဿ ပကတိစိတ္တဿေဝ အာရမ္မဏံ ဟောန္တိ။ အန္တောနိရောဓေ မရဏံ နတ္ထိ စရိမဘဝင်္ဂေန မီယနတော။ အာဝဇ္ဇိတွာဝ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ ‘‘သဟသာ မရဏံ မာ အဟောသီ’’တိ။ သဟသာ ဟိ မရဏေ အညဗျာကရဏဘိက္ခုဩဝါဒဒါနသာသနာနုဘာဝဒီပနာနံ အနိဿရော သိယာ၊ အနာဂါမိနော ဝါ အဂ္ဂမဂ္ဂါနဓိဂမော သိယာ။ အဝသေသန္တိ နာနာဗဒ္ဓအဝိကောပနာဒိတိဝိဓမ္ပိ ပုဗ္ဗကိစ္စံ။ ဝုတ္တံ အဋ္ဌကထာယံ။

၈၇၉။ ကိဉ္စာပိ ‘‘ဧကံ ဝါ ဒွေ ဝါ’’တိ အနိယမေတွာ ဝိယ ဝုတ္တံ၊ ဒွေ ဝါရေ ဧဝ ပန နိယမတော ဝဒန္တိ။ စိတ္တဝါရေတိ နေဝသညာနာသညာယတနစိတ္တဝါရေ။ နိရောဓံ ဖုသတီတိ အစိတ္တကဘာဝမေဝါဟ။ နိရောဓဿ ပယောဂတ္တာတိ စိတ္တနိရောဓာယ ပယောဂဘာဝတော၊ ဗလဒွယသမ္ဘရဏာဒိပယောဂဿ စိတ္တနိရောဓတ္တာတိ အတ္ထော။ သမထဝိပဿနာဗလသမန္နာဂမော၊ ဉာဏသမာဓိစရိယာဝသီဘာဝေါ စေတ္ထ အညမညာနတိဝတ္တနဝသေနေဝ ဣစ္ဆိတဗ္ဗောတိ အာဟ ‘‘ဒွေ သမထဝိပဿနာဓမ္မေ ယုဂနဒ္ဓေ ကတွာ’’တိ။ အနုပုဗ္ဗနိရောဓဿ ပယောဂေါတိ ပဌမဇ္ဈာနာဒီနံ၊ တဒနုပဿနာနဉ္စ အနုပုဗ္ဗတော နိရောဓနဿာယံ ပယောဂေါ။ ဣဒံ ဝုတ္တနယေန အဋ္ဌသမာပတ္တိအာရောဟနံ န နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ သမာပဇ္ဇနဿ။ တသ္မာ ဒွိန္နံ စိတ္တာနံ ဥပရိ စိတ္တာနိ န ပဝတ္တန္တီတိ ယောဇနာ။

ပရတောအစိတ္တကော ဘဝိတုံ န သက္ကောတီတိ သကလံ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလံ အစိတ္တကော ဘဝိတုံ န သက္ကောတိ။ တဉ္စ ခေါ သင်္ဃပဋိမာနနသတ္ထုပက္ကောသနအဒ္ဓါနပရိစ္ဆေဒါဝဇ္ဇနာနံ အကရဏေန၊ န နာနာဗဒ္ဓအဝိကောပနဿ။ တဿ ဟိ အကရဏေန ကဒါစိ ကေဝလံ တာဒိသဿ ပရိက္ခာရဿ အဝိနာသော န သိယာ၊ န နိရောဓသမာပတ္တိဝိဗန္ဓော။ အယဉ္စ အတ္ထော မဟာနာဂတ္ထေရဝတ္ထုနာ ဝိဘာဝိတော ဧဝ။ ဧဝံ သန္တေ တီဟိ အာကာရေဟိ နိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတီတိ အာပဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ တံ န သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗံ။ ပဋိနိဝတ္တိတွာ ပုန အာကိဉ္စညာယတနေယေဝ ပတိဋ္ဌာတီတိ ဣမိနာ သမာပတ္တိယာ ဝိဗန္ဓေ ဇာတေ ဧဝံ ဟောတီတိ ဒဿေတိ၊ အဝိဗန္ဓေနေဝ ပန ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလဝီတိက္ကမနေ ဖလစိတ္တုပ္ပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ဂမ္ဘီရကန္ဒရောရုဠှတတ္တပါသာဏက္ကန္တပုရိသနိဒဿနမ္ပိ သမတ္ထိတံ ဟောတီတိ ကေစိ ဝဒန္တိ။ အပရေ ပန ‘‘ပုဗ္ဗကိစ္စဿ အကတတ္တာ နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပန္နမတ္တောဝ ‘ပဋိနိဝတ္တိတွာ အာကိဉ္စညာယတနေ ပတိဋ္ဌာတီ’တိ ဝုတ္တတ္တာ သင်္ဃပဋိမာနနာဒိဧကစ္စပုဗ္ဗကိစ္စာကရဏေ အင်္ဂဝေကလ္လတော နိရောဓသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနံ န ဣဇ္ဈတေဝါ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဝတ္တသဒိသဉှေတံ နိရောဓသမာပတ္တိယာ၊ ယဒိဒံ ပုဗ္ဗကိစ္စကရဏံ။ တသ္မာ တတ္ထ ယံ ဂရုတရံ၊ တဿ အကရဏံ သမာပဇ္ဇနံ ဝိဗန္ဓတီတိ အပရေ။ ဝီမံသိတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘အာကိဉ္စညာယတနေ ပတိဋ္ဌာတီ’’တိ စ ဣဒံ ပုန အာကိဉ္စညာယတနဿ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗတ္တာ ဝုတ္တံ။ သမာပဇ္ဇိတွာ ဟိ ဝုဋ္ဌာယ ပုဗ္ဗကိစ္စဿ ကာတဗ္ဗတ္တာ။

ယထာ ပနာတိအာဒိ ကတပုဗ္ဗကိစ္စတာသာမညေန ဥပမာသံသန္ဒနံ။

၈၈၀။ အဿာတိ နိရောဓသမာပတ္တိယာ။ ‘‘ကာလပရိစ္ဆေဒဝသေနာ’’တိအာဒိနာ စတူဟိ အာကာရေဟိ နိရောဓသမာပတ္တိယာ ဌာနံ ဒဿေတိ။

၈၈၂။ ဝိဝေကနိန္နန္တိ နိဿရဏဝိဝေကနိန္နံ၊ ပဂေဝ သင်္ခါရဝိမုခတာယ၊ ဖလစိတ္တုပ္ပတ္တိယာ စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၈၈၃။ ဦသင်္ခါရတ္တယပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာ၊ အဝသေသစေတသိကဝိညာဏာဘာဝေန ရူပဓမ္မမတ္တာဝသေသတာယ စ မတနိရောဓသမာပန္နာနံ အဝိသေသံ ဂဟေတွာ ပုစ္ဆာ ‘‘မတဿ စ သမာပန္နဿ စ ကော ဝိသေသော’’တိ။ ကာမံ နေသံ သင်္ခါရတ္တယပဋိပ္ပဿဒ္ဓိအာဒီဟိ အဝိသေသော၊ ရူပဓမ္မမတ္တာဝသေသတာယ ပန အာယုဥသ္မာဣန္ဒြိယာနံ အပဂမာနပဂမနံ ဝိသေသောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယွာယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၈၈၄။ သဘာဝတောတိ သဘာဝဓမ္မတော၊ ပရမတ္ထတောတိ အတ္ထော။ ပရမတ္ထတော ဟိ ဝိဇ္ဇမာနာနံ သင်္ခတာဒိဘာဝေန ဝတ္တဗ္ဗတံ လဘတိ၊ န အဝိဇ္ဇမာနံ။ သမာပဇ္ဇန္တဿ ဝသေနာတိ ယသ္မာ သမာပဇ္ဇန္တဿ အရိယပုဂ္ဂလဿ သမထဝိပဿနာဓမ္မေ ယုဂနဒ္ဓေ ကတွာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော အာရောဟန္တဿ အနုက္ကမေန သင်္ခါရာနံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘနပယောဂနိဗ္ဗတ္တိယာ နိရောဓသမာပတ္တိ နိပ္ဖန္နာ နာမ ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ ပယောဂနိဗ္ဗတ္တိံ ဥပါဒါယ ‘‘နိပ္ဖန္နာ’’တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။

သင်္ခါရဝူပသမတော၊ သန္တဓမ္မသမနွယတော စ သန္တံ။ အရိယေဟိ ဧဝ နိသေဝိတဗ္ဗတ္တာ အရိယနိသေဝိတံ။ တိဿန္နမ္ပိ ဒုက္ခတာနံ နိဗ္ဗုတဘာဝတော နိဗ္ဗာနမိတိ သင်္ခံ ဥပါဂတံ။ အရိယံ ပညန္တိ သုဝိသုဒ္ဓံ မဂ္ဂဖလပညံ။ ဣမိဿာပီတိ နိရောဓသမာပတ္တိယာ။ သမာပတ္တိသမတ္ထတာတိ သမာပဇ္ဇနသမတ္ထတာ။

အာဟုနေယျဘာဝါဒိသိဒ္ဓိကထာဝဏ္ဏနာ

၈၈၅။ အာဟုနေယျဘာဝါဒိသိဒ္ဓီတိ အာဟုနေယျပါဟုနေယျဒက္ခိဏေယျအဉ္ဇလိကရဏီယအနုတ္တရပုညက္ခေတ္တဘာဝသိဒ္ဓိ။ အဝိသေသေနာတိ ဒဿနမဂ္ဂပညာဒိဝိသေသေန ဝိနာ၊ ဧတိဿာ လောကုတ္တရပညာယ။ အာနေတွာ ဟုနိတဗ္ဗန္တိ အာဟုနံ၊ ဒူရတောပိ အာနေတွာ ဒါတဗ္ဗဒါနံ၊ တံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ ယုတ္တောတိ အာဟုနေယျော။ ပါဟုနံ ဝုစ္စတိ အာဂန္တုကဒါနံ၊ တံ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ ယုတ္တောတိ ပါဟုနေယျော။ ဒက္ခိဏံ အရဟတီတိ ဒက္ခိဏေယျော၊ အဉ္ဇလိကရဏံ အဉ္ဇလိကမ္မံ၊ တံ အရဟတီတိ အဉ္ဇလိကရဏီယော။ အနုတ္တရံ ဥတ္တမံ သတ္တာနံ ပုညဝိရုဟနဋ္ဌာနန္တိ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကဿာတိ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရော ပန ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။

၈၈၆။ မန္ဒာယဝိပဿနာယ အာဂတောတိ အတိက္ခာယ ဝိပဿနာယ ဝသေန ပဌမမဂ္ဂပညံ ဘာဝေတွာ သောတာပန္နဘာဝံ အာဂတော။ သဒ္ဓါဒီနံ မုဒူနံ ဣန္ဒြိယာနံ ဝသေန မုဒိန္ဒြိယောပိ သမာနော။ သတ္တက္ခတ္တုပရမောတိ သတ္တက္ခတ္တုံ ပရမာ ဘဝူပပတ္တိ အတ္တဘာဝဂ္ဂဟဏံ၊ တတော ပရံ အဋ္ဌမံ ဘဝံ နာဒိယတီတိ သတ္တက္ခတ္တုပရမော။ သံသရိတွာတိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန အပရာပရံ ဂန္တွာ။ ဒုက္ခဿန္တံ ကရောတီတိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ ပရိယန္တံ ပရိယောသာနံ ကရောတိ။ အယံ ကာလေန ဒေဝလောကဿ၊ ကာလေန မနုဿလောကဿာတိ မိဿကဿ ဘဝဿ ဝသေန ‘‘သတ္တသုဂတိဘဝေ သံသရိတွာ’’တိ ဝုတ္တော။ ကုလတော ကုလံ ဂစ္ဆတီတိ ကောလံကောလော။ သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယတော ပဋ္ဌာယ ဟိ နီစကုလေ ဥပပတ္တိ နာမ နတ္ထိ၊ မဟာဘောဂကုလေသုယေဝ နိဗ္ဗတ္တတီတိ အတ္ထော။ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ ကုလာနီတိ ဒေဝမနုဿဝသေန ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ဘဝေ။ ဣတိ အယမ္ပိ မိဿကဘဝေနေဝ ကထိတော။ ဒေသနာမတ္တမေဝ စေတံ ‘‘ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ’’တိ။ ယာဝ ဆဋ္ဌဘဝါ သံသရန္တောပိ ကောလံကောလောဝ ဟောတိ။ အတ္တဘာဝဂ္ဂဟဏသင်္ခါတံ ဧကံယေဝ ခန္ဓဗီဇံ ဧတဿ အတ္ထီတိ ဧကဗီဇီ။ ‘‘မာနုသကံ ဘဝ’’န္တိ ဣဒမ္ပိ ဒေသနာမတ္တံ။ ‘‘ဒေဝဘဝံ နိဗ္ဗတ္တေတီ’’တိပိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ကော ပနေတေသံ ဣမံ ပဘေဒံ နိယမေတီတိ? တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ ဝိပဿနာ။ သစေ ဟိ ဥပရိ တိဏ္ဏံ မဂ္ဂါနံ ဝိပဿနာ ဗလဝတီ ဟောတိ၊ ဧကဗီဇီ နာမ ဟောတိ။ တတော မန္ဒာယ ကောလံကောလော၊ တတော မန္ဒတရာယ သတ္တက္ခတ္တုပရမော။

၈၈၇။ ပဋိသန္ဓိဝသေန သကိံ အာဂစ္ဆတီတိ သကဒါဂါမီ။ သကိဒေဝါတိ ဧကဝါရံယေဝ။ ‘‘ဣမံ လောကံ အာဂန္တွာ’’တိ ဣမိနာ ပဉ္စသု သကဒါဂါမီသု စတ္တာရော ဝဇ္ဇေတွာ ဧကောဝ ဂဟိတော။ ဧကစ္စော ဟိ ဣဓ သကဒါဂါမိဖလံ ပတွာ ဣဓေဝ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ ဧကစ္စော ဣဓ ပတွာ ဒေဝလောကေ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ ဧကစ္စော ဒေဝလောကေ ပတွာ တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ ဧကစ္စော ဒေဝလောကေ ပတွာ ဣဓူပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာတိ။ ဣမေ စတ္တာရောပိ ဣဓ န ဂဟိတာ။ ယော ပန ဣဓ ပတွာ ဒေဝလောကေ ယာဝတာယုကံ ဝသိတွာ ပုန ဣဓူပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ အယံ ဣဓ ဂဟိတော။

၈၈၈။ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဣဓ အနာဂမနတော အနာဂါမီ။ ဣန္ဒြိယဝေမတ္တတာဝသေနာတိ သဒ္ဓါဒီနံ ဝိမုတ္တိပရိပါစကဣန္ဒြိယာနံ ပရောပရိယတ္တေန။ ပဉ္စဓာ ဣဓ ဝိဟာယ နိဋ္ဌော ဟောတီတိ သော အနာဂါမီ အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယိအာဒိဘာဝေန ပဉ္စပကာရေန ဣမံ လောကံ ပဇဟိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယနကော ဟောတိ။ အာယုဝေမဇ္ဈဿ အန္တရာယေဝ ကိလေသပရိနိဗ္ဗာနေန ပရိနိဗ္ဗာယနတော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ။ ဥပဟစ္စာတိ ဝါ ဥပဂန္တွာ ကာလကိရိယံ။ အပ္ပယောဂေနာတိ အဓိမတ္တပယောဂေန ဝိနာ အပ္ပကသိရေနေဝ တိက္ခိန္ဒြိယတာယ သုခေနေဝ။ သပ္ပယောဂေနာတိ ဧတ္ထ ဝုတ္တဝိပရိယာယေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဥဒ္ဓံ ဝါ ဟိ ဘာဝေန ဥဒ္ဓမဿ တဏှာသောတံ၊ ဝဋ္ဋသောတံ ဝါတိ ဥဒ္ဓံသောတော။ ဥဒ္ဓံ ဝါ ဂန္တွာ ပဋိလဘိတဗ္ဗတော ဥဒ္ဓမဿ မဂ္ဂသောတန္တိ ဥဒ္ဓံသောတော။ ပဋိသန္ဓိဝသေန အကနိဋ္ဌဘဝံ ဂစ္ဆတီတိ အကနိဋ္ဌဂါမီ။

ယတ္ထုပပန္နောတိ အဝိဟာဒီသု ယတ္ထ ယတ္ထ ဥပပန္နော။ ဣမေသံ ပန အနာဂါမီနံ ပဘေဒဇာနနတ္ထံ ဥဒ္ဓံသောတအကနိဋ္ဌဂါမိစတုက္ကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ယော ဟိ အဝိဟတော ပဋ္ဌာယ စတ္တာရော ဒေဝလောကေ သောဓေတွာ အကနိဋ္ဌံ ဂန္တွာ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ အယံ ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ။ ယော ပန ဟေဋ္ဌာ တယော ဒေဝလောကေ သောဓေတွာ သုဒဿီဒေဝလောကေ ဌတွာ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ အယံ ဥဒ္ဓံသောတော နအကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ။ ယော ဣတော အကနိဋ္ဌမေဝ ဂန္တွာ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ အယံ နဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ။ ယော ပန ဟေဋ္ဌာ စတူသု ဒေဝလောကေသု တတ္ထ တတ္ထေဝ ပရိနိဗ္ဗာတိ၊ အယံ နဥဒ္ဓံသောတော နအကနိဋ္ဌဂါမီ နာမ။ ဧတေ ပန အဝိဟေသု ဥပပန္နသမနန္တရာ အာယုဝေမဇ္ဈံ အပ္ပတွာ၊ ပတွာ စ ပရိနိဗ္ဗာယနဝသေန တယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယိနော၊ ဧကော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ၊ ဧကော ဥဒ္ဓံသောတောတိ ပဉ္စ။ တေ အသင်္ခါရသသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိဝိဘာဂေန ဒသ ဟောန္တိ။ တထာ အတပ္ပသုဒဿသုဒဿီသူတိ စတ္တာရော ဒသကာ စတ္တာလီသံ။ အကနိဋ္ဌေ ပန ဥဒ္ဓံသောတော နတ္ထိ။ တယော အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယိနော၊ ဧကော ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီတိ စတ္တာရော။ တေ အသင်္ခါရသသင်္ခါရပရိနိဗ္ဗာယိဝိဘာဂေန အဋ္ဌာတိ အဋ္ဌစတ္တာလီသံ အနာဂါမိနော။

သောတာပန္နာ ပန ပဋိပဒါဘေဒေန စတ္တာရော သတ္တက္ခတ္တုပရမာ၊ စတ္တာရော ကောလံကောလာ၊ စတ္တာရော ဧကဗီဇိနောတိ သဒ္ဓါဓုရေန ပဋိပန္နာ ဒွါဒသ၊ တထာ ပညာဓုရေနာတိ စတုဝီသတိ။

သကဒါဂါမိနော သုညတဝိမောက္ခေန ဝိမုတ္တာ ပဋိပဒါဝသေန စတ္တာရော၊ တထာ အနိမိတ္တအပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခေဟီတိ ဒွါဒသ။

၈၈၉။ တထာ အရဟန္တော။ တေ ပန ဒွါဒသ ပညာဝိမုတ္တာ၊ ဒွါဒသ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တာ၊ ဒွါဒသ တေဝိဇ္ဇာ၊ ဒွါဒသ ဆဠဘိညာ၊ ဒွါဒသ ပဋိသမ္ဘိဒါပ္ပတ္တာတိ သမသဋ္ဌိ ဟောန္တိ။ ဧဝမေတေ သဒ္ဓိံ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ ဆစတ္တာလီသာဓိကသတံ အရိယာ။ ယသ္မာ တေသံ အရိယဘာဝသိဒ္ဓိ အရိယာယ ပညာဘာဝနာယ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အာဟုနေယျဘာဝါဒိသိဒ္ဓိပိ ဣမိဿာ လောကုတ္တရပညာဘာဝနာယ အာနိသံသော’’တိ။ လောကိယဝိဇ္ဇာဘိညာဟိ ဝိနာပိ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တတာ ဟောတီတိ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ဝိသုံ ဂဟိတော။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ယံ စတုတ္ထမဂ္ဂပညာဘာဝနံ သန္ဓာယ ဟေဋ္ဌာ သင်္ခေပတော ဂါထာဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တံ၊ တံ ပန ဝုတ္တာကာရံ နိဂမနဝသေန ဒဿေတုံ ‘‘မဂ္ဂက္ခဏေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကာမံ စတူသုပိ မဂ္ဂက္ခဏေသု တံ ဇဋံ ဝိဇဋေတိ နာမ၊ ဖလက္ခဏေသုပိ ယထာရဟံ ဝိဇဋိတဇဋော၊ အဂ္ဂဖလက္ခဏေယေဝ ပန သဗ္ဗသော ဝိဇဋိတဇဋော၊ တတော ပရံ ဝိဇဋေတဗ္ဗာယ ဇဋာယ အဘာဝတော။ တေနေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဟေဋ္ဌိမမဂ္ဂပညာဘာဝနာနိသံသဿ ဝုတ္တတ္တာဝ စတုတ္ထမဂ္ဂပညာဘာဝနာဝသေန အတ္ထော ဝုတ္တော။

ရတိန္တိ အဘိရတိံ၊ အဘိရုစိန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထာတိ အရိယာယ ပညာဘာဝနာယ။

၈၉၀။ ဣမိဿာ ဂါထာယာတိ ဣမိဿံ ဂါထာယံ။ ဂါထာ ဟိ အတ္တနော အတ္ထဘူတဿ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂဿ အာဓာရဘာဝေန ဝုတ္တာ၊ သာမိဝစနံ ဝါ ဧတံ အတ္ထဿ တံသမ္ဗန္ဓိဘာဝတော။

ပညာဘာဝနာနိသံသနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ တေဝီသတိမပရိစ္ဆေဒဝဏ္ဏနာ။

နိဂမနကထာဝဏ္ဏနာ

၈၉၁။ ဣမိဿာဒါနိ ဂါထာယာတိအာဒီနံ ဂါထာနံ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တော ဧဝ။ သွာယံ ‘‘ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂံ ဘာသိဿ’’န္တိ ဧဝံ ပဋိညာတော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ ဧတ္တာဝတာ ဘာသိတော ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

၈၉၂။ တတ္ထာတိအာဒီသု အယံ ပဒသမ္ဗန္ဓေန သဒ္ဓိံ သင်္ခေပတ္ထော – တေသံ ‘‘သီလေ ပတိဋ္ဌာယာ’’တိဂါထာယံ ဝုတ္တာနံ သီလာဒိပ္ပဘေဒါနံ အတ္ထာနံ ပဉ္စန္နမ္ပိ မဟာနိကာယာနံ အဋ္ဌကထာနယေ အဋ္ဌကထာတန္တိယံ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တော ယော ဝိနိစ္ဆယော၊ ယေဘုယျေန တံ သဗ္ဗံ သမာဟရိတွာ သမာနေတွာ နိကာယန္တရဿ နိကာယဂတဝါဒဒေါသသင်္ကရေဟိ မုတ္တော သော နိစ္ဆယော ယသ္မာ ပကာသိတော၊ တသ္မာ ဝိသုဒ္ဓိကာမေဟိ ယောဂီဟိ ဧတသ္မိံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ အာဒရော ကရဏီယောယေဝါတိ။

နိဂမနဂါထာယော

ဧတ္တာဝတာ စ –

သုဝိသုဒ္ဓသမာစာရော၊ ဝိသုဒ္ဓနယမဏ္ဍိတံ၊

ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂံ လောကဿ၊ ယဒစ္စန္တဝိသုဒ္ဓိယာ။

အဘာသိ ကရုဏာဝေဂ-သမုဿာဟိတမာနသော၊

မဟေသိ ဝိပုလောဒါတ-ဝိသုဒ္ဓိမတိပါဋဝေါ။

တဿ အတ္ထံ ပကာသေတုံ၊ ကထာမဂ္ဂံ ပုရာတနံ၊

နိဿာယ ယာ သမာရဒ္ဓါ၊ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာ မယာ။

အာယာစိတော သိဒ္ဓဂါမ-ပရိဝေဏနိဝါသိနာ၊

ထေရေန ဒါဌနာဂေန၊ သုဒ္ဓါစာရေန ဓီမတာ။

သာ ဧသာ ပရမတ္ထာနံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ယထာရဟံ၊

နိဓာနတော ပရမတ္ထ-မဉ္ဇူသာ နာမ နာမတော။

သမ္ပတ္တာ ပရိနိဋ္ဌာနံ၊ အနာကုလဝိနိစ္ဆယာ၊

အဋ္ဌာသီတိပ္ပမာဏာယ၊ ပါဠိယာ ဘာဏဝါရတော။

ဣတိ တံ သင်္ခရောန္တေန၊ ယံ တံ အဓိဂတံ မယာ၊

ပုညံ တဿာနုဘာဝေန၊ လောကနာထဿ သာသနေ။

ဩဂါဟေတွာ ဝိသုဒ္ဓါယ၊ သီလာဒိပဋိပတ္တိယာ၊

သဗ္ဗေပိ ဒေဟိနော ဟောန္တု၊ ဝိမုတ္တိရသဘာဂိနော။

စိရံ တိဋ္ဌတု လောကသ္မိံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနံ၊

တသ္မိံ သဂါရဝါ နိစ္စံ၊ ဟောန္တု သဗ္ဗေပိ ပါဏိနော။

သမ္မာ ဝဿတု ကာလေန၊ ဒေဝေါ ရာဇာ မဟီပတိ၊

သဒ္ဓမ္မနိရတော လောကံ၊ ဓမ္မေနေဝ ပသာသတူတိ။

ဗဒရတိတ္ထဝိဟာရဝါသိနာ အာစရိယဓမ္မပါလေန ကတာ

ပရမတ္ထမဉ္ဇူသာ နာမ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂမဟာဋီကာ သမတ္တာ။

ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂ-မဟာဋီကာ သမတ္တာ။