📜

၁၆။ ဣန္ဒြိယသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

ဣန္ဒြိယဝိတ္ထာရကထာဝဏ္ဏနာ

၅၂၅။ ဗာဝီသတီတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒေါ။ ဣန္ဒြိယာနီတိ ပရိစ္ဆိန္နဓမ္မနိဒဿနံ။ စက္ခုန္ဒြိယန္တိအာဒိ တေသံ သရူပဒဿနံ။ တတ္ထ စက္ခုဒွါရေ ဣန္ဒဋ္ဌံ ကာရေတိ စက္ခုဒွါရဘာဝေ တံဒွါရိကေဟိ အတ္တနော ဣန္ဒဘာဝံ ပရမိဿရဘာဝံ ကာရယတီတိ စက္ခုန္ဒြိယံ။ တဉှိ တေ ရူပဂ္ဂဟဏေ အတ္တာနံ အနုဝတ္တေတိ၊ တေ စ တံ အနုဝတ္တန္တိ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တသ္မာ သောတဃာနဇိဝှာကာယဒွါရေ ဣန္ဒဋ္ဌံ ကာရေတီတိ။ ကာယိန္ဒြိယံ။ ဝိဇာနနလက္ခဏေ ဣန္ဒဋ္ဌံ ကာရေတီတိ မနိန္ဒြိယံ။ ဣတ္ထိဘာဝလက္ခဏေ၊ ပရိသဘာဝလက္ခဏေ၊ အနုပါလနလက္ခဏေ၊ သုခလက္ခဏေ၊ ဒုက္ခလက္ခဏေ၊ သောမနဿလက္ခဏေ၊ ဒေါမနဿလက္ခဏေ၊ ဥပေက္ခာလက္ခဏေ၊ အဓိမောက္ခလက္ခဏေ၊ ပဂ္ဂဟလက္ခဏေ၊ ဥပဋ္ဌာနလက္ခဏေ၊ အဝိက္ခေပလက္ခဏေ၊ ဒဿနလက္ခဏေ၊ အနညာတံ ဉဿာမီတိ ပဝတ္တေ ဇာနနလက္ခဏေ၊ ဉာတာနံ ဧဝ ဓမ္မာနံ ပုန အာဇာနနေ အညာတာဝိဘာဝေ ဣန္ဒဋ္ဌံ ကာရေတီတိ အညာတာဝိန္ဒြိယံ။

ဝိဇာနိယာတိ ဝိဇာနေယျ။ ဘူမိတော စာတိ စ-သဒ္ဒေါ အဝုတ္တသမ္ပိပဏ္ဍနတ္ထော၊ တေန တာဝတွံ သင်္ဂဏှာတိ၊ တံ ပန တာဝတွံ ပရတော ဝဏ္ဏယိဿာမ။ အသမ္မသနုပဂါနမ္ပိ အတ္ထိဘာဝတော ဒဋ္ဌဗ္ဗတာ ဣဓ န ဂဟိတာ။

ပုဗ္ဗဘာဂေတိ အရိယမဂ္ဂတော ပုဗ္ဗဘာဂေ။ အနညာတန္တိ န အညာတံ န အဓိဂတံ။ နိစ္စတာယ နတ္ထိ ဧတဿ မတံ ဘင်္ဂေါ၊ န ဝါ ဧတသ္မိံ အဓိဂတေ မရဏန္တိ အမတံ၊ ပဇ္ဇိတဗ္ဗတော ပဒဉ္စာတိ အမတပဒံ နိဗ္ဗာနံ။ ‘‘ဧဝံ ပဋိပန္နဿ ဥပ္ပဇ္ဇနတော’’တိ ဧတေန ပုဗ္ဗဘာဂဝသေနေတံ ဣန္ဒြိယံ ဧဝံ ဝေါဟရီယတီတိ ဒဿေတိ။ အာဇာနနတောတိ ပဌမမဂ္ဂေန ဒိဋ္ဌမရိယာဒံ အနတိက္ကမိတွာဝ ဇာနနတော။ ယေန တံသမင်္ဂိပုဂ္ဂလော၊ တံသမ္ပယုတ္တဓမ္မာ ဝါ အညာတာဝိနော ဟောန္တိ ၊ သော အညာတာဝိဘာဝေါ ပရိနိဋ္ဌိတကိစ္စဇာနနခီဏာသဝဿ ဘာဝဘူတော ဟုတွာ ဥပ္ပတ္တိတော ‘‘ခီဏာသဝဿ ဥပ္ပဇ္ဇနတော’’တိ ဝုတ္တံ။

လိင်္ဂေတိ ဂမေတိ ဉာပေတီတိ လိင်္ဂံ၊ လိင်္ဂီယတိ ဝါ ဧတေနာတိ လိင်္ဂံ။ ကိံ လိင်္ဂေတိ၊ ကိံ ဝါ လိင်္ဂီယတီတိ? ဣန္ဒံ၊ ဣန္ဒော ဝါ။ ဣန္ဒဿ လိင်္ဂ ဣန္ဒလိင်္ဂံ၊ ဣန္ဒလိင်္ဂဿ အတ္ထော တံသဘာဝေါ ဣန္ဒလိင်္ဂဋ္ဌော၊ ဣန္ဒလိင်္ဂမေဝ ဝါ ဣန္ဒြိယသဒ္ဒဿ အတ္ထောတိ ဣန္ဒလိင်္ဂဋ္ဌော။ သဇ္ဇိတံ ဥပ္ပာဒိတန္တိ သိဋ္ဌံ၊ ဣန္ဒေန သိဋ္ဌံ ဣန္ဒသိဋ္ဌံ။ ဇုဋ္ဌံ သေဝိတံ။ ကမ္မသင်္ခါတဿ ဣန္ဒဿ လိင်္ဂါနိ၊ တေန စ သိဋ္ဌာနီတိ ကမ္မဇာနေဝ ယောဇေတဗ္ဗာနိ၊ န အညာနိ၊ တေ စ ဒွေ အတ္ထာ ကမ္မေ ဧဝ ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ဣတရေ စ ဘဂဝတိ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ယထာယောဂ’’န္တိ။ တေနာတိ ဘဂဝတော၊ ကမ္မဿ စ ဣန္ဒတ္တာ။ ဧတ္ထာတိ ဧတေသု ဣန္ဒြိယေသု။ ဥလ္လိင်္ဂေန္တိ ဉာပေန္တိ ပကာသေန္တိ ဖလသမ္ပတ္တိဝိပတ္တီဟိ ကာရဏသမ္ပတ္တိဝိပတ္တိအဝဗောဓတော။ ‘‘သော တံ နိမိတ္တံ အာသေဝတီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၉။၃၅) ဂေါစရကရဏမ္ပိ အာသေဝနာ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘ကာနိစိ ဂေါစရာသေဝနာယာ’’တိ။ တတ္ထ သဗ္ဗေသံ ဂေါစရိကာတဗ္ဗတ္တေပိ ‘‘ကာနိစီ’’တိ ဝစနံ အဝိပဿိတဗ္ဗာနံ ဗဟုလံ မနသိကရဏေန အနာသေဝနီယတ္တာ။ ပစ္စဝေက္ခနာမတ္တမေဝ ဟိ တေသု ဟောတီတိ။ ‘‘တဿ တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတော’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၄။၁၇၀) ဘာဝနာ အာသေဝနာတိ ဝုတ္တာတိ ဘာဝေတဗ္ဗာနိ သဒ္ဓါဒီနိ သန္ဓာယာဟ ‘‘ကာနိစိ ဘာဝနာသေဝနာယာ’’တိ။

အာဓိပစ္စံ ဣန္ဒြိယပစ္စယဘာဝေါ။ အသတိပိ စ ဣန္ဒြိယပစ္စယဘာဝေ ဣတ္ထိပုရိသိန္ဒြိယာနံ၊ အတ္တနော အတ္တနော ပစ္စယဝသေန ပဝတ္တမာနေ တံသဟိတသန္တာနေ အညာကာရေန အပ္ပဝတ္တမာနေဟိ လိင်္ဂါဒီဟိ အနုဝတ္တနီယဘာဝေ အာဓိပစ္စံ။ ဣမသ္မိံ စ အတ္ထေ ဣန္ဒန္တိ ပရိမိဿရိယံ ကရောန္တိစ္စေဝ ဣန္ဒြိယာနိ။ စက္ခာဒီသု ဒဿိတေန နယေန အညေသဉ္စ ဇီဝိတာဒီနံ တဒနုဝတ္တီသု အာဓိပစ္စံ ယထာရဟံ ယောဇေတဗ္ဗံ။

အမောဟောယေဝ န ဝိသုံ စတ္တာရော ဓမ္မာ၊ တသ္မာ တဿ သင်္ခါရက္ခန္ဓကထာယံ ဝိဘာဝိတာနိ လက္ခဏာဒီနိ တေသဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ အဓိပ္ပာယော။ သေသာနိ တတ္ထ ခန္ဓနိဒ္ဒေသေ လက္ခဏာဒီဟိ အရူပေနေဝ အာဂတာနိ။

၅၂၆။ သတ္တာနံ အရိယဘူမိပဋိလာဘော ဘဂဝတော ဒေသနာယ သာဓာရဏံ၊ ပဒါနဉ္စ ပယောဇနန္တိ အာဟ ‘‘အဇ္ဈတ္တဓမ္မေ ပရိညာယာ’’တိအာဒိ။ အညေသမ္ပိ ဣန္ဒြိယာနံ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နတာယ သတိပိ အတ္တဘာဝပညာပနာယ မူလဘာဝတော စက္ခာဒီနံ သာတိသယာ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နာတိ ဝုတ္တံ ‘‘အတ္တဘာဝပရိယာပန္နာနိ စက္ခုန္ဒိယာဒီနီ’’တိ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၁၉)။ အဘိဓမ္မဋ္ဌကထာယံ ဣတ္ထိပုရိသိန္ဒြိယာနန္တရံ ဇီဝိတိန္ဒြိယဒေသနာက္ကမော ဝုတ္တောတိ ဣဓာပိ ‘‘တတော ဇီဝိတိန္ဒြိယ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တံ ဣန္ဒြိယယမကဒေသနာယ (ယမ။ ၃။ဣန္ဒြိယယမက။၁ အာဒယော) သမေတိ။ ဣန္ဒြိယဝိဘင်္ဂေ (ဝိဘ။ ၂၁၉ အာဒယော) ပန မနိန္ဒြိယာနန္တရံ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ ဝုတ္တံ၊ တံ ပုရိမပစ္ဆိမာနံ အဇ္ဈာတ္တိကဗာဟိရာနံ အနုပါလကဘာဝဒီပနတ္ထံ တေသ မဇ္ဈေ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယဉ္စ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ၊ သဗ္ဗံ တံ ဒုက္ခံ။ ယာဝ စ ဒုဝိဓတ္တဘာဝါနုပါလကဿ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ပဝတ္တိ၊ တာဝ ဒုက္ခဘူတာနံ ဧတေသံ ဝေဒယိတာနံ အနိဝတ္တီတိ ဉာပနတ္ထံ၊ တေန စ စက္ခာဒီနံ ဒုက္ခာနုဗန္ဓတာယ ပရိညေယျတံ ဉာပေတိ။ ပဋိပတ္တိဒဿနတ္ထန္တိ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပတ္တိဒဿနတ္ထံ။ တဿေဝါတိ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယဿေဝ။ တတော အနန္တရံ ဘာဝေတဗ္ဗတ္တာတိ ဘာဝနာမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တံ အညိန္ဒြိယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဒဿနာန္တရာ ဟိ ဘာဝနာတိ။

ဘေဒေါတိ ဣဓ သဘာဝတော ဘေဒေါ အဓိပ္ပေတော၊ န ဘူမိပုဂ္ဂလာဒိဝသေနာတိ အာဟ ‘‘သေသာနံ အဘေဒေါ’’တိ။ နနု စ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ အနုပါလနလက္ခဏံ သဘာဝေါ၊ တေနဿ ဒုဝိဓဿာပိ အဘေဒေါတိ? သစ္စမေတံ၊ တဿ ပန ရူပါရူပသဘာဝကတော ဘေဒေါ ဂဟိတော၊ န ဧဝံ သေသာနံ ကောစိ ဘေဒေါ အတ္ထီတိ တေသံ အဘေဒေါတိ ဘေဒါဘာဝေါ ဝုတ္တော။ နနု စေတ္ထ ဝေဒနာ၊ ပညာ စ ဘိန္ဒိတွာ ဝုတ္တာတိ? န၊ ယထာ ဒေသိတေသု ဗာဝီသတိယာ ဣန္ဒြိယေသု ဘေဒါဘေဒဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ။

၅၂၇။ စက္ခုန္ဒြိယာဒီနံ သတိပိ ပုရေဇာတာဒိပစ္စယဘာဝေ ဣန္ဒြိယပစ္စယဘာဝေန သာဓေတဗ္ဗမေဝ ကိစ္စံ ကိစ္စန္တိ ဝုတ္တံ တဿ အနညသာဓာရဏတ္တာ၊ ဣန္ဒြိယကထာယ စ အဓိကတတ္တာ။ အတ္တနော တိက္ခမန္ဒာဒိအာကာရော အတ္တာကာရော၊ တဿ အနုဝတ္တာပနံ အတ္တာကာရာနုဝတ္တာပနံ။ တေနာဟ ‘‘တိက္ခမန္ဒာဒိသင်္ခါတအတ္တာကာရာနုဝတ္တာပန’’န္တိ။ အထ ဝါ တိက္ခမန္ဒာဒိသင်္ခါတဿ စ အတ္တာကာရဿ စ အနုဝတ္တာပနံ တိက္ခ…ပေ… ဝတ္တာပနံ။ ဝိသုံ အတ္တာကာရဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ ရူပါဝဘာသနာဒိကဿ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ စက္ခုန္ဒြိယဿ ဟိ ရူပါဘိဟနနယောဂျတာသင်္ခါတေ ရူပါဝဘာသနသာမတ္ထိယေ အသတိ န ကဒါစိပိ စက္ခုဝိညာဏဿ ဒဿနကိစ္စံ သမ္ဘဝတိ။ ဧသ နယော သောတိန္ဒြိယာဒီသုပိ။ ပုဗ္ဗင်္ဂမဘာဝေန မနိန္ဒြိယဿ ဝသာဝတ္တာပနံ ဟောတိ၊ န အညေသံ။ တံသမ္ပယုတ္တာနိပိ ဟိ ဣန္ဒြိယာနိ တဗ္ဗသေနေဝ ဟုတွာ အတ္တနော အတ္တနော ဣန္ဒြိယကိစ္စံ သာဓေန္တိ စေတသိကဘာဝတော ၊ န တေသံ ဝသေန မနိန္ဒြိယံ ။ အယဉှိဿ ပုဗ္ဗင်္ဂမတာ။ သဗ္ဗတ္ထ စ ဣန္ဒြိယပစ္စယဘာဝေန သာဓေတဗ္ဗန္တိ အဓိကာရော အနုဝတ္တတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ သတိပိ အနုပ္ပာဒနေ၊ အနုပတ္ထမ္ဘနေ စ တပ္ပစ္စယာနံ တပ္ပဝတ္တနေ နိမိတ္တဘာဝေါ အနုဝိဓာနံ။

ဆာဒေတွာ ဖရိတွာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ သုခဒုက္ခဝေဒနာ သဟဇာတဓမ္မေ အဘိဘဝိတွာ အဇ္ဇောတ္ထရိတွာ သယမေဝ ပါကဋာ ဟောတိ၊ သဟဇာတဓမ္မာ စ တဿာ ဝသေန သုခဒုက္ခဗာဝပ္ပတာ ဝိယ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ယထာသကံ ဩဠာရိကာကာရာနုပါပန’’န္တိ။ အသန္တဿ၊ အပဏီတဿပိ အကုသလတဗ္ဗိပါကာဒိသမ္ပယုတ္တဿ ယထာရဟံ မဇ္ဈတ္တာကာရာနုပါပနံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ သမာနဇာတိယေဟိ ဝါ သုခဒုက္ခေဟိ သန္တပဏီတာကာရာနုပါပနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပဋိပက္ခာဘိဘဝနန္တိ အဿဒ္ဓိယာဒိပဋိပက္ခာဘိဘဝနံ။ ပသန္နာကာရာဒါတိ ပသန္နပဂ္ဂဟိတဥပဋ္ဌိတသမာဟိတဒဿနာကာရာနုပါပနံ ယထာက္ကမံ သဒ္ဓါဒီနံ။ ဗျာပါဒါဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယသံယောဇနာနိ ဂဟိတာနိ။ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တဿေဝ စ အညိန္ဒြိယဿ ကိစ္စံ ဒဿိတံ။ တေနေဝ စ ဖလသမ္ပယုတ္တဿ တံတံသံယောဇနပ္ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိပဟာနကိစ္စတာ ဒဿိတာ ဟောတီတိ။ ကတသဗ္ဗကိစ္စဿ အညာတာဝိန္ဒြိယံ အညဿ ကာတဗ္ဗဿ အဘာဝါ အမတာဘိမုခမေဝ တဗ္ဘာဝပစ္စယော စ ဟောတိ၊ န ဣတရာနိ ဝိယ ကိစ္စန္တရပသုတံ။ တေနာဟ ‘‘အမတာဘိမုခဘာဝပစ္စယတာ စာ’’တိ။

၅၂၈။ ဘူမိတော ဝိနိစ္ဆယော ဥတ္တာနတ္ထော ဧဝ။ ဧတ္ထာဟ – ကသ္မာ ပန ဧတ္တကေနေဝ ဣန္ဒြိယာနိ ဝုတ္တာနိ၊ ဧတာနိ ဧဝ စ ဝုတ္တာနီတိ? အာဓိပစ္စဋ္ဌဝသေန၊ အာဓိပစ္စံ နာမ ဣဿရိယန္တိ ဝုတ္တမေဝေတံ။ တယိဒံ အာဓိပစ္စံ အတ္တနော အတ္တနော ကိစ္စေ၊ ဖလေ စာတိ အညေသမ္ပိ သဘာဝဓမ္မာနံ ကသ္မာ န လဗ္ဘတိ? ပစ္စယာဓီနဝုတ္တိကာ ဟိ ပစ္စယုပ္ပန္နာတိ သိယာ ဖလဟေတုဓမ္မေသု အနုဝတ္တနာနုဝတ္တနီယတာတိ? သစ္စမေတံ၊ တထာပိ အတ္ထိ တေသံ ဝိသေသော။ သွာယံ ‘‘စက္ခုဝိညာဏာဒိပ္ပဝတ္တိယဉှိ စက္ခာဒီနံ သိဒ္ဓမာဓိပစ္စ’’န္တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၁၉) အဋ္ဌကထာယံ ဒဿိတောယေဝ။ အပိစ ခန္ဓပဉ္စကေ ယာယံ သတ္တပညတ္တိ၊ တဿာ ဝိသေသနိဿယော ‘‘ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနီ’’တိ တာနိ တာဝ အာဓိပစ္စတ္တံ ဥပါဒါယ ‘‘စက္ခုန္ဒြိယံ…ပေ…မနိန္ဒြိယ’’န္တိအာဒိတော (ဝိဘ။ ၂၁၉) ဝုတ္တာနိ။ သွာယံ အတ္တဘာဝေါ ဣမေသံ ဝသေန ‘‘ဣတ္ထီ ပုရိသော’’တိ သမညံ လဘတီတိ ဒဿနတ္ထံ ဘာဝဒွယံ။ တယိမေ ဥပါဒိန္နဓမ္မာ ယေန ဓမ္မေန ပဝတ္တန္တိ၊ အယံ သော ဓမ္မော တေသံ ဌိတိဟေတူတိ ဒဿနတ္ထံ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ။ သွာယံ သတ္တသညိတော ဓမ္မပုဉ္ဇော ပဗန္ဓဝသေန ပဝတ္တမာနော ဣမာဟိ ဝေဒနာဟိ သံကိလိဿတီတိ ဒဿနတ္ထံ ဝေဒနာပဉ္စကံ။ တတော ဝိသုဒ္ဓိကာမာနံ ဝေါဒါနသမ္ဘာရဒဿနတ္ထံ သဒ္ဓါဒိပဉ္စကံ။ သမ္ဘဝဝေါဒါနသမ္ဘာရာ ဣမေဟိ ဝိသုဇ္ဇန္တိ၊ ဝိသုဒ္ဓိပ္ပတ္တာ နိဋ္ဌိတကိစ္စာဝ ဟောန္တီတိ ဒဿနတ္ထံ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယာဒီနိ တီဏိ ဝုတ္တာနိ။ သဗ္ဗတ္ထ ‘‘အာဓိပစ္စတ္တံ ဥပါဒါယာ’’တိ ပဒံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧတ္တာဝတာ အဓိပ္ပေတတ္ထသိဒ္ဓီတိ အညေသံ အဂ္ဂဟဏံ။

အထ ဝါ ပဝတ္တိနိဝတ္တီနံ နိဿရာဒိဒဿနတ္တမ္ပိ ဧတာနိယေဝ ဝုတ္တာနိ။ ပဝတ္တိယာ ဟိ ဝိသေသတော မူလနိဿယဘူတာနိ ဆ အဇ္ဈတ္တိကာယတနာနိ။ ယထာဟ ‘‘ဆသု လောကော သမုပ္ပန္နော’’တိအာဒိ (သု။ နိ။ ၁၇၁)။ တဿ ဥပ္ပတ္တိ ဣတ္ထိပုရိသိန္ဒြိယေဟိ ဝိသဘာဂဝတ္ထုသရာဂနိမိတ္တေဟိ ယေဘုယျေန သတ္တကာယဿ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘တိဏ္ဏံ ခေါ၊ မဟာရာဇ၊ သန္နိပါတာ ဂဗ္ဘဿ အဝက္ကန္တိ ဟောတိ မာတာ စ ဥတုနီ ဟောတိ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော စ ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ၊ မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တီ’’တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၁။၄၀၈၊ မိ။ ပ။ ၄။၁။၆)။ အဝဋ္ဌာနံ ဇီဝိတိန္ဒြိယေန တေန အနုပါလေတဗ္ဗတော။ တေနာဟ ‘‘အာယု ဌိတိ ယပနာ ယာပနာ’’တိအာဒိ (ဓ။ သ။ ၁၉)။ ဥပဘောဂေါ ဝေဒနာဟိ။ ဝေဒနာဝသေန ဟိ ဣဋ္ဌာဒိသဗ္ဗဝိသယူပဘောဂေါ။ ယထာဟ ‘‘ဝေဒယတိ ဝေဒယတီတိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တသ္မာ ဝေဒနာတိ ဝုစ္စတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၅၀)။ ဧဝံ ပဝတ္တိယာ နိဿယသမုပ္ပာဒဋ္ဌိတိသမ္ဘောဂဒဿနတ္တံ စက္ခုန္ဒြိယံ ယာဝ ဥပေက္ခိန္ဒြိယန္တိ စုဒ္ဒသိန္ဒြိယာနိ ဒေသိတာနိ။ ယထာ စေတာနိ ပဝတ္တိယာ၊ ဧဝံ ဣတရာနိ နိဝတ္တိယာ။ ဝိဝဋ္ဋသန္နိဿိတေန ဟိ နိဗ္ဗတ္တိတာနိ သဒ္ဓါဒီနိ ပဉ္စိန္ဒြိယာနိ နိဝတ္တိယာ နိဿယော။ ဥပ္ပာဒေါ အနညာတညဿာမီတိန္ဒြိယေန တဿ နိဝတ္တိဝသေန ပဌမံ ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ အဝဋ္ဌာနံ အညိန္ဒြိယေန၊ ဥပဘောဂေါ အညာတာဝိန္ဒြိယေန အဂ္ဂဖလသမုပဘောဂတော။ ခီဏာသဝါဟိ ဝိသဝိတာယ နိဗ္ဗုတိသုခံ ပရိဘုဇ္ဇန္တိ။ ဧဝမ္ပိ ဧတာနိ ဧဝ ဣန္ဒြိယာနိ ဒေသိတာနိ။ ဧတ္တာဝတာ ယထာဓိပ္ပေတတ္ထသိဒ္ဓိတော အညေသံ အဂ္ဂဟဏံ။ ဣမိနာဝ နေသံ ဒေသနာက္ကမောပိ သံဝဏ္ဏိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။

ဣန္ဒြိယနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

သစ္စဝိတ္ထာရကထာဝဏ္ဏနာ

၅၂၉။ အရိယသဒ္ဒေန ဝိသေသနံ အကတွာ ကေဝလံ သစ္စသဒ္ဒေန ဥဒ္ဓိဋ္ဌာနိပိ အရိယသစ္စာနိ ဧဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘သစ္စာနီတိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနီ’’တိ အာဒ။ သမာညဇောတနာ ဟိ ဝိသေသေ အဝတိဋ္ဌတိ၊ ဝိသေသတ္ထိနာ စ ဝိသေသော အနုပယုဇ္ဇိတဗ္ဗောတိ။ အရိယသစ္စေသု ဝါ ဝိစာရိတေသု ဣတရာနိပိ အတ္ထတော ဝိစာရိတာနေဝ ဟောန္တီတိ ဝိပဿနာယ စ ဘူမိဘူတာနိ၊ အရိယသစ္စာနေဝါတိ စ ကတွာ ‘‘သစ္စာနီ’’တိ ဥဒ္ဓရိတွာပိ ‘‘စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။

သာသနက္ကမောတိ အရိယသစ္စာနိ ဝုစ္စန္တိ၊ အရိယသစ္စဒေသနာ ဝါ။ သကလဉှိ သာသနံ ဘဂဝတော ဝစနံ သစ္စဝိနိမုတ္တံ နတ္ထိ ပဝတ္တိနိဝတ္တိတဒုဘယဟေတုသန္ဒဿနဝသေန ပဝတ္တနတော။ တသ္မာ သစ္စေသု ကမတိ၊ သီလသမာဓိပညာသင်္ခါတံ ဝါ သာသနံ ဧတေသု ကမတိ၊ ပရိညာဒိကိစ္စသာဓနဝသေန ပဝတ္တတိ၊ တသ္မာ ကမတိ ဧတ္ထာတိ ကမော၊ ကိံ ကမတိ? သာသနံ။ သာသနဿ ကမော ‘‘သာသနက္ကမော’’တိ သစ္စာနိ သာသနပ္ပဝတ္တိဋ္ဌာနာနိ ဝုစ္စန္တိ၊ တံဒေသနာ စ တဗ္ဗောဟာရေနာတိ။

တထာတိ တံသဘာဝါ ဒုက္ခာဒိသဘာဝါ။ အဝိတထာတိ အမုသာသဘာဝါ ဗာဓနာဒိဘာဝေန ဘူတသဘာဝါ။ အနညထာတိ အညာကာရရဟိတာ အဗာဓနာဒိအာကာရဝိဝိတ္တာ။ ဒုက္ခဒုက္ခတာတန္နိမိတ္တတာဟိ အဓိဋ္ဌိတတ္တာ ပီဠနဋ္ဌော။ သမေစ္စ သမ္ဘူယ ပစ္စယေဟိ ကတဘာဝေါ သင်္ခတဋ္ဌော။ ဒုက္ခဒုက္ခတာတန္နိမိတ္တတာဟိ ပရိဒဟနံ၊ ကိလေသဒါဟသမာယောဂေါ ဝါ သန္တာပဋ္ဌော။ ဇရာယ၊ မရဏေန စာတိ ဒွေဒါ ဝိပရိဏာမေတဗ္ဗတာ ဝိပရိဏာမဋ္ဌော။ ဧတ္ထ စ ပီဠနဋ္ဌော ဒုက္ခဿ သရသေနေဝ အာဝိဘဝနာကာရော၊ ဣတရေ ယထာက္ကမံ သမုဒယမဂ္ဂနိရောဓဒဿနေဟိ အာဝိဘဝနာကာရာတိ အယံ စတုန္နမ္ပိ ဝိသေသော။ တတြတြာဘိနန္ဒနဝသေန ဗျာပိတွာ ဦဟနံ ရာသိကရဏံ ဒုက္ခဿ နိဗ္ဗတ္တနံ အာယူဟနံ အာကာရဿ ဗျာပနတ္ထတ္တာ။ အာဂစ္ဆတိ သမုဒယတောတိ ဝါ အာယံ၊ ဒုက္ခံ၊ တဿ ဦဟနံ ပဝတ္တနံ အာယူဟနံ၊ အယံ သရသေနေဝ အာဝိဘဝနာကာရော။ နိဒဒါတိ ဒုက္ခန္တိ နိဒါနံ၊ ‘‘ဣဒံ တံ ဒုက္ခ’’န္တိ သမ္ပဋိစ္ဆာပေန္တံ ဝိယ သမုဋ္ဌာပေတီတိ အတ္ထော။ အယံ နိဒါနဋ္ဌော ဒုက္ခဒဿနေန အာဝိဘဝနာကာရော။ သံသာရဒုက္ခေန သံယောဇနံ သံယောဂဋ္ဌော။ မဂ္ဂါဓိဂမနနိဝါရဏံ ပလိဗောဓဋ္ဌော။ ဣမေ စ သံယောဂပလိဗောဓဋ္ဌာ နိရောဓမဂ္ဂဒဿနေဟိ အာဝိဘဝနာကာရာ။ နိဿရန္တိ သတ္တာ ဧတ္ထ၊ သယမေဝ ဝါ နိဿဋံ ဝိသံယုတ္တံ သဗ္ဗသင်္ခတေဟိ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂဘာဝတောတိ နိဿရနံ။ အယမဿ သဘာဝေန အာဝိဘဝနာကာရော၊ ဣတရေ ဝိဝေကာသင်္ခါတာမတဋ္ဋာ၊ သမုဒယက္ခရအပစ္စယအဝိနာသိတာ ဝါ သမုဒယမဂ္ဂဒုက္ခဒဿနေန အာဝိဘဝနာကာရာ။

သံသာရတော နိဂ္ဂမနံ နိယျာနံ။ အယမဿ သရသေန အာဝိဘဝနာကာရော။ ပရိဗောဓူပစ္ဆေဒနေန နိဗ္ဗာနာဓိဂမောဝ နိဗ္ဗာနနိမိတ္တတ္တာ မဂ္ဂဿ ဟေတုဋ္ဌော။ ပညာပဓာနတ္တာ စဿ နိဗ္ဗာနဒဿနံ၊ စတုသစ္စဒဿနံ ဝါ ဒဿနဋ္ဌော။ စတုသစ္စဒဿနေ၊ ကိလေသဒုက္ခသန္တာပဝူပသမနေ စ အာဓိပစ္စံ ကရောန္တိ မဂ္ဂဓမ္မာ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေသူတိ သော မဂ္ဂဿ အာဓိပတေယျဋ္ဌော။ ဝိသေသတော ဝါ အာလမ္ဗနာဓိပတိဘူတာ မဂ္ဂဓမ္မာ ဟောန္တိ ‘‘မဂ္ဂါဓိပတိနော’’တိ (ဓ။ သ။ တိကမာတိကာ ၁၆) ဝစနတောတိ သော တေသံ အာကာရော အာဓိပတေယျဋ္ဌော။ ဧတေ ဟေတုဒဿနာဓိပတေယျဋ္ဌာ သမုဒယနိရောဓဒုက္ခဒဿနေဟိ အာဝိဘဝနာကာရာ။ ဧဝမာဒိ အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အဘိသမယဋ္ဌောတိ အဘိသမေတဗ္ဗဋ္ဌော။ အဘိသမယဿ ဝါ ဝိသယဘူတော အတ္ထော အဘိသမယဋ္ဌော။ အထ ဝါ အဘိသမယဿ ပဝတ္တိအာကာရော အဘိသမယဋ္ဌော။ သော စေတ္ထ အဘိသမေတဗ္ဗေန ပီဠနာဒိနာ ဒဿိတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

၅၃၀။ ကုစ္ဆိတံ ခံ ဒုက္ခံ၊ ဂါရယှံ ဟုတွာ အသာရန္တိ အတ္ထော။

‘‘သမာဂမော သမေတ’’န္တိအာဒီသု ကေဝလဿ အာဂမသဒ္ဒဿ၊ ဧတ-သဒ္ဒဿ စ ပယောဂေ သံယောဂတ္ထဿ အနုပလဗ္ဘနတော၊ သံ-သဒ္ဒဿ စ သံယောဂေ ဥပလဗ္ဘနတော ‘‘သံယောဂံ ဒီပေတီ’’တိ အာဟ အနွယတော၊ ဗျတိရေကတော စ တဒတ္ထဇောတကတာသိဒ္ဓိတော။ ဥပ္ပန္နံ ဥဒိတန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ အယ-သဒ္ဒေါ ဂတိအတ္ထေ သိဒ္ဓါ ဟေတုသဒ္ဒေါဝိယ ကာရဏံ ဒီပေတိ။ အတ္တနော ဖလနိပ္ဖာဒနေန အယတိ ပဝတ္တတိ၊ ဧတိ ဝါ ဧတသ္မာ ဖလန္တိ အယောတိ၊ သံယောဂေ ဥပ္ပတ္တိကာရဏံ သမုဒယောတိ။ ဧတ္ထ ဝိသုံ ပယုဇ္ဇမာနာပိ ဥပသဂ္ဂသဒ္ဒါ သဓာတုကံ သံယောဂတ္ထံ၊ ဥပ္ပာဒတ္ထဉ္စ ဒီပေန္တိ၊ ကိရိယာဝိသေသကတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

‘‘အဘာဝေါဧတ္ထ ရောဓဿာတိ နိရောဓော’’တိ ဧတေန နိဗ္ဗာနဿ ဒုက္ခဝိဝိတ္တဘာဝံ ဒဿေတိ။ သမဓိဂတေ တသ္မိံ တဒဓိဂမတော ပုဂ္ဂလဿ ရောဓာဘာဝေါ ပဝတ္တိသင်္ခါတဿ ရောဓဿ ပဋိပက္ခဘူတာယ နိဝတ္တိယာ အဓိဂတတ္တာတိ။ ဧတသ္မိဉ္စ အတ္ထေ အဘာဝေါ ဧတသ္မိံ ရောဓဿာတိ နိရောဓော ဣစ္စေဝ ပဒသမာသော။ ဒုက္ခာဘာဝေါ ပနေတ္ထ ပုဂ္ဂလဿ၊ န နိဗ္ဗာနဿေဝ။ အနုပ္ပာဒေါ ဧဝ နိရောဓော အနုပ္ပာဒနိရောဓော။ အာယတိံ ဘဝါဒီသု အပ္ပဝတ္တိ၊ န ပန ဘင်္ဂေါတိ ဘင်္ဂဝါစကံ နိရောဓသဒ္ဒံ နိဝတ္တေတွာ အနုပ္ပာဒဝါစကံ ဂဏှာတိ။ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ ကာရဏေ ဖလူပစာရံ ကတွာ နိရောဓပစ္စယော နိရောဓောတိ ဝုတ္တော။

ပဋိပဒါ စ ဟောတိ ပုဂ္ဂလဿ ဒုက္ခနိရောဒပ္ပတ္တိယာ။ နနု စ သာ ဧဝ ဒုက္ခနိရောဒပ္ပတ္တီတိ တဿာ ဧဝ သာ ပဋိပဒါတိ န ယုဇ္ဇတီတိ? န ပုဂ္ဂလာဓိဂမဿ ပတ္တိဘာဝေန၊ ယေဟိ သော အဓိဂစ္ဆတိ၊ တေသံ ကာရဏဘူတာနံ ပဋိပဒါဘာဝေန စ ဝုတ္တတ္တာ။ သစ္ဆိ ကိရိယာသစ္ဆိကရဏဓမ္မာနဉှိ အညတ္ထာဘာဝေပိ ပုဂ္ဂလသစ္ဆိကိရိယာဓမ္မဘာဝေဟိ နာနတ္တံ ကတွာ နိဒ္ဒေသော ကတောတိ။ အထ ဝါ ယံ ဒုက္ခနိရောဓပ္ပတ္တိယာ နိဋ္ဌာနံ ဖလံ၊ သယဉ္စ ဒုက္ခနိရောဓပ္ပတ္တိဘူတံ၊ တဿ အဘိသမယဘူတာယ ဒုက္ခနိရောဓပ္ပတ္တိယာ ပဋိပဒတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၅၃၁။ ဗုဒ္ဓါဒယော အရိယာ ပဋိဝိဇ္ဈန္တီတိ ဧတ္ထ ပဋိဝိဒ္ဓကာလေ ပဝတ္တံ ဗုဒ္ဓါဒိဝေါဟာရံ ‘‘အဂမာ ရာဇဂဟံ ဗုဒ္ဓါ’’တိအာဒီသု (သု။ နိ။ ၄၁၀) ဝိယ ဘာဝိနိ ဘူတေ ဝိယ ဥပစာရောတိ ပုရိမကာလေပိ အာရောပေတွာ ‘‘ဗုဒ္ဓါဒယော’’တိ ဝုတ္တံ။ တေ ဟိ ဗုဒ္ဓါဒယော စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ပဋိဝိဇ္ဈန္တီတိ။ တသ္မာ အရိယသစ္စာနီတိ ဝုစ္စန္တီတိ ဧတ္ထ အရိယပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗာနိ သစ္စာနိ အရိယသစ္စာနီတိ ပုရိမပဒေ ဥတ္တရပဒလောပေါ အရိယသစ္စာနီတိ ဝုစ္စန္တီတိ အတ္ထော။ တထာဂတေန ဟိ သယံ အဓိဂတတ္တာ၊ ပဝေဒိတတ္တာ၊ တတော ဧဝ စ အညေဟိ အဓိဂမနီရတ္တာ တာနိ တဿ ဟောန္တီတိ။ အရိယဘာဝသိဒ္ဓိတောပီတိ ဧတ္ထ အရိယသာဓကာနိ သစ္စာနိ အရိယသစ္စာနီတိ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဥတ္တရပဒလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အရိယာနိ သစ္စာနီတိပီတိ ဧတ္ထ အဝိတထဘာဝေန အရဏီယတ္တာ အဓိဂန္တဗ္ဗတ္တာ အရိယာနိ၊ အရိယသမညာ ဝါ အဝိသံဝါဒကေ အဝိတထေ နိရုဠှာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

၅၃၂။ ဗာဓနလက္ခဏန္တိ ဧတ္ထ ဒုက္ခဒုက္ခတန္နိမိတ္တဘာဝေါ၊ ဥဒယဝယပဋိပီဠိတဘာဝေါ ဝါ ဗာဓနံ။ ဘဝါဒီသု ဇာတိအာဒိဝသေန၊ စက္ခုရောဂါဒိဝသေန စ အနေကဒါ ဒုက္ခဿ ပဝတ္တနမေဝ ပုဂ္ဂလဿ သန္တာပနံ၊ တဒဿ ကိစ္စံ ရသောတိ သန္တာပနရသံ။ ပဝတ္တိနိဝတ္တီသု သံသာရဝိမောက္ခေသု ပဝတ္တိ ဟုတွာ ဂယှတီတိ ပဝတ္တိပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ ပဘဝတိ ဧတသ္မာ ဒုက္ခံ နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ပုရိမဘဝေန ပစ္ဆိမဘဝေါ ဃဋိတော သံယုတ္တော ဟုတွာ ပဝတ္တတီတိ ပဘာဝေါ။ ‘‘ဧဝမ္ပိ တဏှာနုသယေ အနူဟတေ၊ နိဗ္ဗတ္တတိ ဒုက္ခမိဒံ ပုနပ္ပုန’’န္တိ (ဓ။ ပ။ ၃၃၈၊ နေတ္တိ။ ၃၀) ဧဝံ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပာဒနံ အနုပစ္ဆေဒကရဏံ။ ဘဝနိဿရဏနိဝါရဏံ ပလိဗောဓော။ တဏှက္ခယာဒိဘာဝေန သဗ္ဗဒုက္ခသန္တတာ သန္တိ။ အစ္စုတိရသန္တိ အစ္စုတိသမ္ပတ္တိကံ အစဝနကိစ္စံ ဝါ။ ကိစ္စန္တိ စ စဝနာဘာဝံ ကိစ္စမိဝ ကတွာ ပရိယာယေန ဝုတ္တံ၊ အစဝနဉ္စဿ သဘာဝါပရိစ္စဇနံ အဝိကာရိတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ပဉ္စက္ခန္ဓနိမိတ္တသုညတာယ အဝိဂ္ဂဟံ ဟုတွာ ဂယှတီတိ အနိမိတ္တပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ အနုသယသမုစ္ဆိန္ဒနေန သံသာရစာရကတော နိဂ္ဂမနူပါယဘာဝေါ နိယျာနံ။ သဗ္ဗကိလေသာနံ အနုပ္ပာဒနိရောဓနံ ကိလေသပ္ပဟာနကရဏံ။ နိမိတ္တတော၊ ပဝတ္တတော စ စိတ္တဿ ဝုဋ္ဌာနံ ဟုတွာ ဂယှတီတိ ဝုဋ္ဌာနပစ္စုပဋ္ဌာနံ။

၅၃၃။ အသုဝဏ္ဏာဒိ သုဝဏ္ဏာဒိ ဝိယ ဒိဿမာနံ မာယာတိ ဝတ္ထုသဗ္ဘာဝါ တဿာ ဝိပရီတတာ ဝုတ္တာ။ ဥဒကံ ဝိယ ဒိဿမာနာ ပန မရီစိ ဥပဂတာနံ တုစ္ဆာ။ ဝတ္ထုမတ္တမ္ပိ တဿာ န ဒိဿတီတိ ဝိသံဝါဒိကာ ဝုတ္တာ။ မရီစိမာယာအတ္တဝိဓုရော ဘာဝေါ တစ္ဆာဝိပရီတဘူတဘာဝေါ။ အရိယဉာဏဿာတိ အရိယဿ အဝိတထဂ္ဂါဟကဿ ဉာဏဿ၊ တေန ပဋိဝေဓဉာဏံ ဝိယ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏမ္ပိ ဂဟိတံ ဟောတိ။ တေသံ ဂေါစရဘာဝေါ ပဋိဝိဇ္ဇိတဗ္ဗတာ၊ အာရမ္မဏဘာဝေါ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အဂ္ဂိလက္ခဏံ ဥဏှတ္တံ။ တဉှိ ကတ္ထစိ ကဋ္ဌာဒိဥပါဒါနဘေဒေ ဝိသံဝါဒကံ၊ ဝိပရီတံ၊ အဘူတံ ဝါကဒါစိပိ န ဟောတိ။ ‘‘ဇာတိဓမ္မာ ဇရာဓမ္မာ၊ အထော မရဏဓမ္မိနော’’တိ (အ။ နိ။ ၃။၃၉၊ ၅။၅၇) ဧဝံ ဝုတ္တာ ဇာတိအာဒိကာ လောကပကတိ။ ဧကစ္စာနံ တိရစ္ဆာနာနံ တိရိယံ ဒီဃတာ၊ မနုဿာဒီနံ ဥဒ္ဓံ ဒီဃတာ၊ ဝုဒ္ဓိနိဋ္ဌံ ပတ္တာနံ ပုန အဝဍ္ဎနန္တိ ဧဝမာဒိကာ စ လောကပကတီတိ ဝဒန္တိ။ တစ္ဆာဝိပရီတဘူတဘာဝေသု ပစ္ဆိမော တထတာ။ ပဌမော အဝိတထတာ၊ မဇ္ဈိမော အနညတတာတိ အယမေတေသံ ဝိသေသော၊

ဒုက္ခာအညံ န ဗာဓက န္တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု တဏှာပိ ဇာတိ ဝိယ ဒုက္ခနိမိတ္တတာယ ဗာဓိကာတိ? န၊ ဗာဓကပ္ပဘဝဘာဝေန ဝိသုံ ဂဟိတတ္တာ။ ဧဝမှိ ပဝတ္တိ၊ ပဝတ္တိဟေတု စ အသင်္ကရတော ဗောဓိတာ ဟောန္တိ။ အထ ဝါ ဇာတိအာဒီနံ ဝိယ ဒုက္ခဿ အဓိဋ္ဌာနဘာဝေါ၊ ဒုက္ခဒုက္ခတာ စ ဗာဓကတာ၊ န ဒုက္ခပ္ပဘဝတာတိ နတ္ထိ တဏှာယ ပဘဝဘာဝေန ဝိသုံ ဂဟိတာယ ဗာဓကဘာဝပသင်္ဂေါ။ တေနာဟ ‘‘ဒုက္ခာ အညံ န ဗာဓက’’န္တိ။ ဗာဓကတ္တနိယာမေနာတိ ဒုက္ခံ ဗာဓကမေဝ၊ ဒုက္ခမေဝ ဗာဓကန္တိ ဧဝံ ဒွိဓာပိ ဗာဓကတ္တာဝဓာရနေနာတိ အတ္ထော။ ဗာဓကတ္တနိယာမေနာတိ ဟိ ဗာဓကဿ၊ ဗာဓကတ္တေ စ နိယာမေန။ ယတာ ဗာဓကတ္တဿ ဒုက္ခေ နိယတတာ၊ ဧဝံ ဒုက္ခဿ စ ဗာဓကတ္တေ နိယတတာတိ။

တံ ဝိနာ နာညတောတိ သတိပိ အဝသေသကိလေသအဝသေသာကုသလသာသဝကုသလမူလာဝသေသသာသဝကုသလဓမ္မာနံ ဒုက္ခဟေတုဘာဝေ န တဏှာယ ဝိနာ တေသံ ဒုက္ခဟေတုဘာဝေါ အတ္ထိ၊ တေဟိ ပန ဝိနာပိ တဏှာယ ဒုက္ခဟေတုဘာဝေါ အတ္ထိ ကုသလေဟိ ဝိနာ အကုသလေဟိ ရူပါဝစရာဒိကုသလေဟိ ဝိနာ ကာမာဝစရာဒီဟိ စ တဏှာယ ဒုက္ခနိဗ္ဗတ္တကတ္တာ။ သန္တဘာဝဿ၊ သန္တဘာဝေ ဝါ နိယာမော သန္တဘာဝနိယာမော၊ တေန သန္တဘာဝနိယာမေန။ တစ္ဆနိယျာနဘာဝတ္တာတိ ဒွိဓာပိ နိယာမေန တစ္ဆော နိယျာနဘာဝေါ ဧတဿ၊ န မိစ္ဆာမဂ္ဂဿ ဝိယ ဝိပရီတတာယ၊ န လောကိယမဂ္ဂဿ ဝိယ ဝါ အနေကန္တိကတာယ အတစ္ဆောတိ တစ္ဆနိယျာနဘာဝေါ၊ မဂ္ဂေါ၊ တဿ ဘာဝေါ တစ္ဆနိယျာနဘာဝတ္တံ၊ တသ္မာ တစ္ဆနိယျာနဘာဝတ္တာ။ သဗ္ဗတ္ထ ဒွိဓာပိ နိယာမေန တစ္ဆာဝိပရီတဘူတဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ဣတိ တစ္ဆာဝိပလ္လာသာ’’တိအာဒိ။

၅၃၄။ သစ္စသဒ္ဒဿ သမ္ဘဝန္တာနံ အတ္ထာနံ ဥဒ္ဓရဏံ၊ သမ္ဘဝန္တေ ဝါ အတ္ထေ ဝတွာ အဓိပ္ပေတဿ အတ္ထဿ ဥဒ္ဓရဏံ နိဒ္ဓါရဏံ အတ္ထုဒွါရော။ ဝိရတိသစ္စေတိ မုသာဝါဒဝိရတိယံ။ န ဟိ အညဝိရတီသု သစ္စသဒ္ဒေါ နိရုဠှော။ ယေ ပန ‘‘ဝိရတိသစ္စံ သမာဒါနဝိရတီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေသမ္ပိ န သမာဒါနမတ္တံ ဝိရတိသစ္စံ၊ အထ ခေါ သမာဒါနာဝိသံဝါဒနံ။ တံ ပန ပဋိညာသစ္စံ မုသာဝါဒဝိရတိယေဝ ဟောတိ။ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ၊ မောဃမည’’န္တိ (မ။ နိ။ ၂။၁၈၇၊ ၂၀၂-၂၀၃၊ ၄၂၇၊ ၃။၂၇-၂၉) ပဝတ္တာ ဒိဋ္ဌိ ‘‘သစ္စ’’န္တိ အဘိနိဝိသနဝုတ္တိယာ ဒိဋ္ဌိသစ္စံ။ အမောသဓမ္မတ္တာ နိဗ္ဗာနံ ပရမတ္ထသစ္စံ။ ‘‘အမောသဓမ္မံ နိဗ္ဗာနံ၊ တဒရိယာ သစ္စတော ဝိဒူ’’တိ (သု။ နိ။ ၇၆၃) ဟိ ဝုတ္တံ၊ တဿ ပန တံသမ္ပာပကဿ စ မဂ္ဂဿ ပဇာနနာ ပဋိဝေဓော အဝိဝါဒကာရဏန္တိ ဒွယမ္ပိ ‘‘ဧကံ ဟိ သစ္စံ န ဒုတိယမတ္ထိ၊ ယသ္မိံ ပဇာ နော ဝိဝဒေ ပဇာန’’န္တိ ဣမိဿာ (သု။ နိ။ ၈၉၀၊ မဟာနိ။ ၁၁၉) ဂါထာယ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

၅၃၅။ ‘‘နေတံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စန္တိ အာဂစ္ဆေယျ၊ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ဧတေန ဇာတိအာဒီနံ ဒုက္ခအရိယသစ္စဘာဝေ အဝိပရီတတံ ဒဿေတိ ဧကန္တေနေဝ ဗာဓကဘာဝတော။ ‘‘အညံ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စန္တိ အာဂစ္ဆေယျ၊ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ဣမိနာ ဒုက္ခအရိယသစ္စဘာဝဿ ဇာတိအာဒီသု နိယတတံ ဒဿေတိ အနညတ္ထဘာဝတော။ သစေပိ ကထဉ္စိ ကောစိ ဧဝံစိတ္တော အာဂစ္ဆေယျ၊ ပညာပနေ ပန သဟဓမ္မေန ဉာပနေ အတ္တနော ဝါဒဿ ပတိဋ္ဌာပနေ သမတ္ထော နတ္ထီတိ ဒဿေတုံ ‘‘အဟမေတံ…ပေ… ပညပေဿာမီတိ အာဂစ္ဆေယျ၊ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဇာတိအာဒီနံ အနညထတာ အညဿ စ တတာဘူတဿ အဘာဝေါယေဝေတ္ထ ဌာနာဘာဝေါ။ သစေပိ ကောစိ အာဂစ္ဆေယျ အာဂစ္ဆတု၊ ဌာနံ ပန နတ္ထီတိ အယမေတ္ထ သုတ္တတ္ထော။ ဧသ နယော ဒုတိယသုတ္တေပိ။ တတ္ထ ပန အတ္တဘာဝပဋိလာဘေနေဝ သတ္တာနံ ဇာတိအာဒီနံ ပတ္တိ၊ သမ္မုခီဘာဝေါ စ ဟောတီတိ သမ္ပတ္တတ္တာ၊ ပစ္စက္ခတာ စ ပဌမတာ၊ ယတော တံ ဘဂဝတာ ပဌမံ ဒေသိတံ၊ တန္နိမိတ္တတာ ဒုတိယတာ၊ တဒုပသမတာ တတိယတာ၊ တံသမ္ပာပကတာ စတုတ္ထတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

‘‘ဧတပရမတော’’တိ ဧတေန စတူဟိ အရိယသစ္စေဟိ ပဝတ္တိအာဒီနံ အနဝသေသပရိယာဒါနမာဟ။ နိဗ္ဗုတိကာမေန ပရိဇာနနာဒီဟိ အညံ ကိဉ္စိ ကိစ္စံ ကာတဗ္ဗံ နတ္တိ၊ ဓမ္မဉာဏကိစ္စံ ဝါ ဣတော အညံ နတ္ထိ၊ ပရိညေယျာဒီနိ စ ဧတပရမာနေဝါတိ စတ္တာရိယေဝ ဝုတ္တာနိ။ တဏှာယ အာဒီနဝဒဿာဝီနံ ဝသေန တဏှာဝတ္ထုအာဒီနံ ဧတပရမတာယာတိ ဝုတ္တံ။ တထာ အာလယေ ပဉ္စကာမဂုဏသင်္ခါတေ၊ သကလဝတ္ထုကာမသင်္ခါတေ၊ ဘဝတ္တယသင်္ခါတေ ဝါ ဒုက္ခေ ဒေါသဒဿာဝီနံ ဝသေန အာလယာဒီနံ ဧတေပရမတာယာတိ ဝုတ္တံ။

၅၃၆။ ‘‘ဩဠာရိကတ္တာ’’တိ ဣဒံ ဇာတိအာဒီနံ ဒုက္ခဘာဝဿ ပစုရဇနပါကဋတာမတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န အရိယေန ဉာဏေန ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗာကာရံ။ တန္တိ ဒုက္ခံ။ အကတန္တိ အနိဗ္ဗတ္တိတံ၊ အနိပ္ဖာဒိတကာရဏန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ကာရဏေ ဟိ သိဒ္ဓေ ဖလံ သိဒ္ဓမေဝ ဟောတိ။ ‘‘နေဝ အကတံ အာဂစ္ဆတီ’’တိ စ ဣမိနာ အဟေတုဝါဒံ ပဋိက္ခိပတိ။ ‘‘န ဣဿရနိမ္မာနာဒိတော’’တိ ဧတေန ပဇာပတိပုရိသပကတိကာလာဒိဝါဒေ ပဋိက္ခိပတိ။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ပရတော အာဝိ ဘဝိဿတိ။ ‘‘သဟေတုကေန ဒုက္ခေနာ’’တိ ဧတေန ဒုက္ခဒဿနေန ဇနိတဿ သံဝေဂဿ သံဝဍ္ဎနမာဟ။ ဒုက္ခဿ ဟိ သဟေတုကဘာဝသဝသေန ဗလဝသံဝေဂေါ ဇာယတိ ယာဝါယံ ဟေတု၊ တာဝ ဣဒံ ဒုက္ခံ အဝိစ္ဆေဒေန ပဝတ္တတီတိ။ အဿာသဇနနတ္ထံ နိရောဓန္တိ သံဝေဂဇာတဿ အဿာသံ ဇနေတုံ နိရောဓသစ္စမာဟ။ နိဗ္ဗိန္နသံသာရဒုက္ခဿ ဟိ နိရောဓကထာ ဝုစ္စမာနာ အတိဝိယ အတိဝိယ အဿာသံ သဉ္ဇနေတိ။

၅၃၇။ ယေ တေ ဇာတိအာဒယော ဓမ္မာ ဘဂဝတာ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဗျာဓိ န ဂဟိတောတိ? အနေကန္တဘာဝတော။ တထာ ဟိ သော ကဒါစိ၊ ကေသဉ္စိ စ နတ္ထိ။ ယထာဟ ‘‘တယော ရောဂါ ပုရေ အာသုံ၊ ဣစ္ဆာ အနသနံ ဇရာ’’တိ (သု။ နိ။ ၃၁၃)။ ဗာကုလတ္တေရာဒီနံ သော နာဟောသိယေဝ၊ ဒုက္ခဂ္ဂဟဏေန ဝါ ဗျာဓိ ဧတ္ထ ဟိတောဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပရမတ္ထတော ဟိ ဓာတုက္ခောဘပစ္စယံ ကာယိကံ ဒုက္ခံ ဗျာဓီတိ။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓပဉ္စကံ ဧကံ ကောဋ္ဌာသံ ကတွာ ‘‘ဒွါဒသ ဓမ္မာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကာမတဏှာဘာဝသာမညေန ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ‘‘ဒုက္ခသမုဒယော အရိယသစ္စ’’န္တိ အညေ အန္တောဂဓဘေဒေ အနာမသိတွာ ဧကရူပေန ဂဟိတာပိ တဏှာ သဿတဒိဋ္ဌိသဟဂတာ၊ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတာ၊ ဒိဋ္ဌိဝိရဟိတာ ကေဝလံ ကာမဿာဒဘူတာ စာတိ တိဓာဝ ဘိန္ဒိတွာ ဝုတ္တာ။ ‘‘အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ’’တိ မဂ္ဂသစ္စဘာဝေန ဧကဇ္ဈံ ကတွာ ဝုတ္တာပိ သဘာဝတော ဘိန္နာ ဧဝ တေ ဓမ္မာတိ အာဟ ‘‘အဋ္ဌ ဓမ္မာ’’တိ။

သစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒုက္ခနိဒ္ဒေသကထာဝဏ္ဏနာ

ဇာတိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

ဘဝေတိ အာဒါနနိက္ခေပပရိစ္ဆိန္နော ဓမ္မပ္ပဗန္ဓော ဘဝေါ၊ တသ္မိံ ဘဝေ။ သော ဟိ ဇာယတိ ဧတ္ထ ယောနိဂတိအာဒိဝိဘာဂေါတိ ဇာတီတိ ဝုစ္စတိ၊ ဇာယန္တိ ဧတ္ထ သတ္တာ သမာနနွယာတိ ဇာတိ၊ နိကာယော။ သင်္ခတလက္ခဏေတိ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဥပ္ပာဒေ။ သော ဟိ ဇနနဋ္ဌေန ဇာတိ။ ပဋိသန္ဓိယန္တိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တက္ခဏေ ။ သမ္ပာတိဇာတောတိ ဧတ္ထ ဇာတိသဒ္ဒေန လဗ္ဘမာနံ မာတုကုစ္ဆိတော နိက္ခမနသင်္ခါတံ ဇာယနတ္ထံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ပသူတိယ’’န္တိ၊ အဘိဇာတိယန္တိ အတ္ထော။ ဇာယတိ ဧတာယ ခတ္တိယာဒိသမညာတိ ဇာတိ၊ ကုလံ။

၅၃၈။ သယန္တိ ဧတ္ထာတိ သေယျာ၊ မာတုကုစ္ဆိသင်္ခါတော ဂဗ္ဘော သေယျာ ဧတေသန္တိ ဂဗ္ဘသေယျကာ၊ အဏ္ဍဇာ၊ ဇလာဗုဇာ စ။ ဣတရေသန္တိ သံသေဒဇာနံ၊ ဩပပါတိကာနဉ္စ။ အယမ္ပိ စာတိ ‘‘ပဋိသန္ဓိခန္ဓေသွေဝါ’’တိ အနန္တရံ ဝုတ္တကထာပိ၊ ပဂေဝ ‘‘ပဋိသန္ဓိတော ပဋ္ဌာယာ’’တိ ဝုတ္တကထာယံ။ တေနာဟ ‘‘တေသံ တေသံ ပဌမပါတုဘာဝေါ ဇာတီ’’တိ။

ဥမ္မုဇ္ဇနဝသေန ဂယှတီတိ ဥမ္မုဇ္ဇနပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ ဝက္ခမာနဝိဘာဂံ ဒုက္ခဝိစိတ္တတံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတီတိ ဒုက္ခဝိစိတ္တတာပစ္စုပဋ္ဌာနာ။

၅၃၉။ ‘‘ကသ္မာ ပနာ’’တိ ဝဒတော စောဒကဿာယမဓိပ္ပာယော – ဧကန္တဒုက္ခေ နိရယေ တာဝ ဇာတိဒုက္ခာ ဟောတု၊ အညာသုပိ ဝါ ဒုဂ္ဂတီသု ပါပကမ္မသမုဋ္ဌာနတော သုခသံဝတ္တနိယကမ္မသမုဋ္ဌာနာသု ပန သုဂတီသု ကထန္တိ။ ဣတရော ‘‘နာယံ ဇာတိ သဘာဝဒုက္ခဝသေန ဒုက္ခာတိ ဝုတ္တာ၊ န ဟိ ကာစိ ပဋိသန္ဓိ ဒုက္ခဝေဒနာသမ္ပယုတ္တာ အတ္ထိ၊ အထ ခေါ ဒုက္ခဿ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော’’တိ ဒဿေန္တော ‘‘အနေကေသံ ဒုက္ခာနံ ဝတ္ထုဘာဝတော’’တိအာဒိမာဟ။ အဒုက္ခသဘာဝမ္ပိ ပရိယာယတော ဒုက္ခန္တိ ဝုစ္စတီတိ ဒုက္ခသဘာဝံ ဒုက္ခသဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဒုက္ခဒုက္ခ’’န္တိ ယထာ ရူပရူပန္တိ။

ဒုက္ခုပ္ပတ္တိဟေတုတောတိ ‘‘အဟု ဝတ မေ၊ တံ ဝတ နာဟောသီ’’တိ စေတသိကဒုက္ခုပ္ပတ္တိဟေတုတော။

‘‘ယဒနိစ္စံ၊ တံ ဒုက္ခ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၃။၁၅၊ ၄၅၊ ၇၆၊ ၇၇၊ ၈၅၊ ၂။၄။၁၊ ၄) ဝစနတော တေဘူမကာ သင်္ခါရာ သင်္ခါရဒုက္ခံ၊ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ဥဒယဗ္ဗယပ္ပဋိပါဠိတတ္တာ’’တိ။ ယဉှိ အဘိဏှံ ပဋိပီဠိတံ၊ တံ ဒုက္ခမနတာယ ဒုက္ခန္တိ၊ ဝိပဿနာစာရဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ တေဘူမကဂ္ဂဟဏံ။

ဒုက္ခဒုက္ခန္တိ ဒုက္ခဒေါမဿုပါယာသေ ဝဒတိ။ ‘‘ဇာတိပိ ဒုက္ခာ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ။ ၁၉၀) ဒုက္ခသစ္စဝိဘင်္ဂေ အာဂတံ။

ဘဂဝတာပီတိ အနာဝရဏဉာဏဝတာ အစ္စရိယာပရိမေယျဒေသနာကောသလ္လဝတာ ဘဂဝတာပိ။ ဥပမာဝသေနတိ အင်္ဂါရကာသူပမာဒိဥပမာဝသေန။

၅၄၀။ ပုဏ္ဍရီကာဒီသူတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန န မဏိကနကရဇတပဝါဠာဒိရတနသန္နိစ္စယေ၊ နာပိ အဏ္ဍဇမေဏ္ဍဇဝါယဇာတိကေ သုဘမနုညသယနတလေ၊ နာပိ ရတနမယကုဋ္ဋိမမနောဟရေ ပါသာဒတလေ၊ နာပိ သိတ္တသမ္မဋ္ဌကုသုမောပဟာရဝတိ ပါသာဒူပစာရေ၊ နာပိ မုတ္တာဇာလသဒိသဝါလိကာဝိကိဏ္ဏေ ဝိဝိဋင်္ဂဏေ၊ နာပိ ဟရိတကမ္ဗလသဒိသမုဒုသဒ္ဒလသမောတလေ ဘူမိဘာဂေတိ ဧဝမာဒီနံ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ပရမသမ္ဗာဓေတိ အတိဝိယ သမ္ဗာဓေ။ တိဗ္ဗန္ဓကာရေတိ ဗဟလန္ဓကာရေ။ ပိတ္တသေမှပုဗ္ဗရုဟိရဂူထောဒရိယာဒိ နာနာကုဏပသမ္ဗာဓေ။ မာတာ ယဒိ ဝီသတိဝဿာ၊ အထ တိံသ၊ စတ္တာလီသာဒိဝဿာ၊ တတ္တကံ ကာလံ အဓောတဝစ္စကူပသဒိသတာယ အဓိမတ္တဇေဂုစ္ဆေ။ ပူတိမစ္ဆာ ဒိ သဗ္ဗံ န သဒိသူပမ္မံ တဿ ဝါတာဒိဝသေန ဧကစ္စဒုဂ္ဂန္ဓာပဂမသဗ္ဘာဝတော။ ဒသ မာသေတိ အစ္စန္တသံယောဂေ ဥပယောဂဝစနံ၊ ယေဘုယျဝသေန ဝုတ္တံ တတော ဘိယျောပိ ဧကစ္စာနံ တတ္ထာဝဋ္ဌာနသမ္ဘဝတော ။ အတ္တနော အဓောမုခံ ဌပိတသင်္ကုစိတဟတ္ထဒွယဿ ဥက္ကုဋိကဿေဝ နိသီဒတော သမိဇ္ဇနပ္ပသာရဏာဒိရဟိတော။

အဘိမုခံ ကဍ္ဎနံ အာကဍ္ဎနံ။ ပရိတော သမန္တတော ကဍ္ဎနံ ပရိကဍ္ဎနံ။ ဟေဋ္ဌာ ဓုနနံ ဩဓူနနံ။ နိဓာယ နိဓာယ ဓူနနံ နိဒ္ဓူနနံ။ အာကဍ္ဎနာဒိသဒိသဉ္စေတ္ထ ‘‘အာကဍ္ဎနာဒီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တရုဏဝဏသဒိသံ အတိဝိယ သုခုမာလံ ဂဗ္ဘဂတံ သရီရံ သီတာဒိအပ္ပကမ္ပိ န သဟတီတိ သီတနရကူပပန္နတာဒိ နိဒဿိတံ။ တဉှိ တဿ အတိဝိယ သီတံ၊ အတိဝိယ ဥဏှဉ္စ ဟုတွာ ဥပတိဋ္ဌတိ။ သရီရံ ဝါသိယာဒီဟိ တစ္ဆေတွာ ခါရာဝသေစနကရဏံ ခါရာပဋိစ္ဆကံ။ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနေတိ ဂဗ္ဘာသယသညိတံ တတိယံ အာဝဋ္ဋံ သန္ဓာယာဟ။

ပရိဝတ္တေတွာတိ ဥဒ္ဓံပါဒအဓောသီသဘာဝေန ပရိဝတ္တေတွာ။ ဣဒံ ဝိဇာယနမူလကံ ဒုက္ခံ၊ ယေန မရဏဒုက္ခေန စ အဋ္ဋိတာ ဝေဒနာပ္ပတ္တာ သတ္တာ ကတိပယမာသမတ္တာတိက္ကန္တမ္ပိ ပဝတ္တိံ ဝိဿရန္တိ၊ မဟန္ဓကာရံ မဟာဝိဒုဂ္ဂံ ပက္ခန္ဓာ ဝိယ ဟောန္တိ။

ဝဓေန္တဿာတိ သောစနပရိဒေဝနသီသပဋိဟနနာဒိနာ ဗာဓေန္တဿ။ ခုပ္ပိပါသာ ဟိ အာတပါဝဋ္ဌာနာဒိနာ စ အာတာပနံ။ ပဉ္စဂ္ဂိတာပနာဒိနာ ပရိတာပနံ။

ဣမဿာတိ ယထာဝုတ္တဿ သတ္တဝိဓဿ။ သဗ္ဗဿာပီတိ ဂဗ္ဘကာလာဒီသု တာပနမဒ္ဒနာဒိနိရယဂ္ဂိဒါဟာဒိသဉ္ဇနိတဿ သကလဿာပိ။ ဝတ္ထုမေဝ ဟောတိ တဒဘာဝေ အဘာဝတော။ တေနေဝါဟ ‘‘ဇာယေထ နော စေ’’တိအာဒိ။

၅၄၁။ ဝိစိတ္တန္တိ ဝိဝိဓံ၊ အစ္ဆရိယံ ဝါ။

ဣတိ ဇာတိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

ဇရာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၄၂။ သင်္ခါတလက္ခဏန္တိ ‘‘ဌိတဿ အညထတ္တ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၃။၃၈၊ အ။ နိ။ ၃။၄၇၊ ကထာ။ ၂၁၄) ဝုတ္တံ ခဏိကဇရံ သန္ဓာယာဟ။ ခဏ္ဍိစ္စာဒိသမ္မတောတိ ခဏ္ဍိစ္စပါလိစ္စဝလိတ္တစတာဒိနာ သမညတော။ သာတိ ခန္ဓပုရာဏဘာဝသညိတာ ပါကဋဇရာ။ ခန္ဓပရိပါကော ဧကဘဝပရိယာပန္နာနံ ခန္ဓာနံ ပုရာဏဘာဝေါ။

ဣတိ ဇရာနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

မရဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၄၃။ သင်္ခတလက္ခဏန္တိ သင်္ခါရာနံ ဝယသညိတံ ခဏိကမရဏမာဟ။ ယံ သန္ဓာယာတိ ယံ ခဏိကမရဏံ သန္ဓာယ၊ ‘‘ဇရာမရဏံ ဒွီဟိ ခန္ဓေဟိ သင်္ဂဟိတ’’န္တိ (ဓာတု။ ၇၁) ဧတ္ထ ‘‘မရဏ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ အတ္ထော။ တန္တိ ဇီဝိတိန္ဒြိယုပစ္စေဒသညိတံ ပါကဋမရဏံ။ ‘‘စဝန’’န္တိ လက္ခိတဗ္ဗတာယ စုတိလက္ခဏံ။ ဝိယောဂရသန္တိ ယထာဓိဂတေဟိ သတ္တသင်္ခါရေဟိ ဝိယောဇနရသံ။ ယထူပပန္နာယ ဂတိယာ ဝိပ္ပဝါသဝသေန ဂယှတီတိ ဂတိဝိပ္ပဝါသပစ္စုပဋ္ဌာနံ။

ပါပဿာတိ ပါပယောဂေန ပါပဿ၊ ဥပစိတပါပကမ္မဿာတိ အတ္ထော။ ပါပကမ္မာဒိနိမိတ္တန္တိ ပါပကမ္မကမ္မနိမိတ္တဂတိနိမိတ္တသင်္ခါတံ မရဏကာလေ ဥပဋ္ဌိတံ အကုသလဝိပါကာရမ္မဏံ။ တမှိ ပဿန္တဿေဝ ကဿစိ အနုဘဝန္တဿ ဝိယ မဟာဒုက္ခံ ဟောတိ။ ဘဒ္ဒဿာတိ ဘဒ္ဒကမ္မဿ၊ ကတကုသလဿာတိ အတ္ထော။ တဿ ပန ကာမံ ဣဋ္ဌမေဝ အာရမ္မဏံ ဥပဋ္ဌာတိ၊ ပိယဝိပ္ပယောဂဝတ္ထုကံ ပန မဟန္တံ ဒုက္ခံ အာရမ္မဏံ ဥပဋ္ဌာတိ၊ ပိယဝိပ္ပယောဂဝတ္ထုကံ ပန မဟန္တံ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘အသဟန္တဿ ဝိယောဂံ ပိယဝတ္ထုက’’န္တိ။ အဝိသေသတောတိ ပါပဿ၊ ဘဒ္ဒဿ စ သာမညတော။ ‘‘အဝိသေသတော’’တိ ဝတွာပိ ‘‘သဗ္ဗေသ’’န္တိ ဝစနံ တံ ဣဒံ ဒုက္ခံ ပရိမဒ္ဒိတသင်္ခါရာနံ ဧကစ္စာနံ ခီဏာသဝါနမ္ပိ ဟောတိယေဝါတိ ဒဿနတ္ထံ။ ဝိတုဇ္ဇမာနမမ္မာနန္တိ သန္ဓိဗန္ဓနာဝစ္ဆေဒကဝါယုနာ ဝိဇ္ဈိယမာနမမ္မဋ္ဌာနာနံ။

ဣတိ မရဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

သောကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၄၄။ သောတိ သောကော။ အတ္ထတော ဒေါမနဿမေဝ ဟောတိ စေတသိကန္တရာဘာဝတော။ ဒေါမနဿဝိသေသော ပန ဟောတိ ဝိသယဝိသေသေ ပဝတ္တိအာကာရဝိသေသသဗ္ဘာဝတောတိ တံ ဝိသေသံ လက္ခဏာဒိတော ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝံ သန္တေပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အန္တော နိဇ္ဈာနံ စိတ္တသန္တာပေါ။ ပရိဇ္ဈာပနံ ရာဂဒေါသပရိဠာဟဝိသိဋ္ဌံ ဒဟနံ။ ကတာကတကုသလာကုသလဝိသယံ ဝိပ္ပဋိသာရာကာရေန ပဝတ္တံ အနုသောစနံ ကုက္ကုစ္စံ၊ ဉာတိဗျသနာဒိဝိသယံ ကေဝလံ စိတ္တသန္ထာပဘူတံ အနုသောစနံ သောကောတိ အနုသောစနပစ္စုပဋ္ဌာနတ္တေပိ အယမေတေသံ ဝိသေသော။

ဝိသပီတံ သလ္လံ ဝိသသလ္လံ။ သောကဝသေန အတိသာရာဒိ ဗျာဓိပိ ဟောတိ၊ သောကဗဟုလဿ သရီရံ န စိရဿေဝ ဇီရတိ၊ ဗလဝသောကာဘိဘူတော မရဏမ္ပိ ပါပုဏာတီတိ အာဟ ‘‘သမာဝဟတိ စ ဗျာဓိဇရာမရဏဘေဒန’’န္တိ။

ဣတိ သောကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

ပရိဒေဝနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၄၅။ ဝစီပလာပေါတိ ဝါစာဝိပ္ပလာပေါ၊ သော အတ္ထတော သဒ္ဒေါ ဧဝ။ ဘိယျောတိ သောကဒုက္ခတော ဥပရိ။ သောကသမုဋ္ဌာနော ဟိ ပရိဒေဝေါ။

ဣတိ ပရိဒေဝနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

ဒုက္ခနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၄၆။ ဇာတိအာဒီနမ္ပိ ယထာရဟံ ဒုက္ခဝတ္ထုဒုက္ခဒုက္ခတာဟိ သတိပိ ဒုက္ခဘာဝေ ကာယဿ ပီဠနဝသေန ဣဒံ သဝိသေသံ ဒုက္ခမန္တိ အာဟ ‘‘ဒုက္ခန္တိ ဝိသေသတော ဝုတ္တ’’န္တိ။

ဣတိ ဒုက္ခနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

ဒေါမနဿနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၄၇။ မနောဝိဃာတရသန္တိ ဗျာပါဒသမ္ပယောဂဝသေန မနသော ဝိဟညနကိစ္စံ။ စေတောဒုက္ခသမပ္ပိတာတိ စေတသိကဒုက္ခသမင်္ဂိနော။ အာဝဋ္ဋန္တီတိ အာမုခံ ဝဋ္ဋန္တိ၊ ယံဒိသာဘိမုခံ ပတိတာ၊ တံဒိသာဘိမုခါ ဧဝ ဝဋ္ဋန္တိ။ ဝိဝဋ္ဋန္တီတိ ဝိပရိဝတ္တနဝသေန ဝဋ္ဋန္တိ။ ဥဒ္ဓံပါဒံ ပပတန္တီတိ ဥဒ္ဓံမုခပါဒါ ဟုတွာ ပတန္တိ။ သတ္ထံ အာဟရန္တီတိ အတ္တနော သရီရဿ ဝိဇ္ဈနဘေဒနဝသေန သတ္ထံ ဥပနေန္တိ။

ဣတိ ဒေါမနဿနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

ဥပါယာသနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၄၈။ ဒေါသောယေဝါတိ ကာယစိတ္တာနံ အာယာသနဝသေန ဒေါသဿေဝ ပဝတ္တိအာကာရောတိ အတ္ထော၊ ယတော ဘုသော အာယာသောတိ ဥပါယာသောတိ ဝုစ္စတိ ယထာ ဘုသမာဒါနံ ဥပါဒါနန္တိ။ ဧကော ဓမ္မောတိ စုဒ္ဒသဟိ အကုသလစေတသိကေဟိ အညော ဧကော စေတသိကဓမ္မော၊ ယံ ‘‘ဝိသာဒေါ’’တိ စ ဝဒန္တိ။ နိတ္ထုနနဝသေန သမ္ပဇ္ဇနတော နိတ္ထုနနရသော၊ ကာယေ ဝါ နိတ္ထုနနကရဏကိစ္စော။ ‘‘သင်္ခါရဒုက္ခဘာဝတော’’တိ ဝတွာ သော ပနေတ္ထ သာတိသယောတိ ဒဿေန္တော ‘‘စိတ္တပရိဒဟနတော၊ ကာယဝိသာဒနတော စာ’’တိ အာဟ။

ဧတေ စ သောကပရိဒေဝုပါယာသာ ဝိညတ္တိယာ ဝိနာ၊ သဟ စ ယထာပစ္စယံ ဒေါမနဿစိတ္တုပ္ပာဒဿ ပဝတ္တိအာကာရဝိသေသောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ပါကော ဝိယာတိ ရဇနာဒိနော ပစိတဗ္ဗဝတ္ထုနော ပါကော ဝိယ။

ဣတိ ဥပါယာသနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

အပ္ပိယသမ္ပယောဂနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၄၉။ သမောဓာနံ သမာဂမော။ ကာယိကဒုက္ခစိတ္တဝိဃာတာဒိအနတ္ထာနံ အတ္ထိဘာဝဿ ပစ္စုပဋ္ဌာနော အနတ္ထဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနော။

တေသံ အပ္ပိယာနံ ကာယိကဝါစသိကပယောဂသင်္ခါတော ဥပက္ကမော တဒုပက္ကမော၊ တတော သမ္ဘူတော တဒုပက္ကမသမ္ဘူတော။

ဣတိ အပ္ပိယသမ္ပယောဂနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

ပိယဝိပ္ပယောဂနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၅၀။ ဥပဒ္ဒဝဘာဝေန ပစ္စုပတိဋ္ဌတီတိ ဗျသနပစ္စုပဋ္ဌာနော။

ဣတိ ပိယဝိပ္ပယောဂနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

ဣစ္ဆိတာလာဘနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၅၁။ ဣစ္ဆိတာလာဘော နာမ ယဿ ကဿစိ အတ္တနာ ဣစ္ဆိတဿ ဝတ္ထုနော အလာဘော။ ‘‘ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတီ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ မတ္ထကပ္ပတ္တံ ပန ဣစ္ဆိတာလာဘံ ဒဿေတုံ ပါဠိယံ ‘‘ဇာတိဓမ္မာနံ သတ္တာန’’န္တိအာဒိနာ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ တမေဝ ဒဿေတုံ ‘‘အဟော ဝတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣစ္ဆာဝါတိ ဧတ္ထ ဣစ္ဆာသဟိတော အလာဘောဝါတိ စ ဝဒန္တိ။ တပ္ပရိယေသနရသာတိ တေသံ အလဗ္ဘနေယျဝတ္ထူနံ ပရိယေသနရသာ။ အပ္ပတ္တိ အလာဘော။

ဣတိ ဣစ္ဆိတာလာဘနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ။

ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

၅၅၂။ ယံဝုတ္တမိဓာတိ ဣဓ သစ္စနိဒ္ဒေသေ ယံ သရူပတော ဝုတ္တံ။ အဝုတ္တန္တိ အညတ္ထ ဒုက္ခက္ခန္ဓဗာလပဏ္ဍိတသုတ္တာဒီသု ဝုတ္တမ္ပိ ဣဓ သရူပတော အဝုတ္တံ။ တဉ္စ သဗ္ဗံ ဣမေ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေ ဝိနာ န လဗ္ဘတီတိ တတ္ထ ခန္ဓသန္နိဿယမေဝ ဒုက္ခံ ခန္ဓေ ဝိဗာဓတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဣန္ဒနမိဝ ပါဝကော’’တိ ဝုတ္တံ။ ယထာ ဝါ လက္ခံ ပဟရဏပဟာရဿ ဝတ္ထု၊ ဧဝံ ခန္ဓာ သံသာရဒုက္ခဿ။ ယထာ စ ဂေါရူပံ ဍံသမကသာဒိဝိဗာဓာယ၊ ယထာ စ ခေတ္တံ နိပ္ဖန္နသဿလာယနဿ၊ ဂါမော စ ဂါမဃာတကဝိဗာဓာယ၊ ဧဝံ ခန္ဓာ ဇာတိအာဒိဒုက္ခဿ ဝတ္ထူတိ ဒဿေတုံ ‘‘လက္ခမိဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယေဘုယျေန လောကေ ဝိဗာဓကာ ဝိဗာဓေတဗ္ဗာဓီနာ န ဟောန္တိ၊ ဣမေ ပန ဝိဗာဓေတဗ္ဗာဓီနာ ဧဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘တိဏလတာဒီနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကာမံ အနာဒိမတိ သံသာရေ အာဒိ နာမ ကဿစိ နတ္ထိ၊ ဧကဘဝပရိစ္ဆိန္နဿ ပန ခန္ဓသန္တာနဿ ဝသေန ဝုတ္တံ ‘‘အာဒိဒုက္ခံ ဇာတီ’’တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ပရိယောသာနဒုက္ခံ မရဏ’’န္တိ။ န ဟေတ္ထ သမုစ္ဆေဒမရဏမေဝ အဓိပ္ပေတံ။ မရဏဿ အန္တိကေ အာသန္နေ ဇာတံ ဒုက္ခံ မာရဏန္တိကဒုက္ခံ။ ပရိဒယှနံ စိတ္တသန္တာပေါ။ လာလပ္ပနံ အတိဝိယ ဝိပ္ပလာပေါ။ အနုတ္ထုနနံ အန္တော နိဇ္ဈာယနံ။ ဧကမေကန္တိ ဇာတိအာဒီနံ အန္တရဘေဒဘိန္နာနံ၊ ဇာတိအာဒီနမေဝ ဝါ ဥပါဒါနက္ခန္ဓပဉ္စကာနံ ဝါ ဧကမေကံ။ သင်္ခိပိတွာတိ သမာသေတွာ၊ သာမညနိဒ္ဒေသေန ဝါ သင်္ခေပံ ကတွာ။

ဣတိ ဒုက္ခနိဒ္ဒေသကထာဝဏ္ဏနာ။

သမုဒယနိဒ္ဒေသကထာဝဏ္ဏနာ

၅၅၃။ ပုနဗ္ဘဝကရဏံ ပုနဗ္ဘဝေါ ဥတ္တရပဒလောပေန၊ ယထာ ဝါ အပူပဘက္ခနသီလော အာပူပိကော၊ ဧဝံ ပုနဗ္ဘဝကရဏသီလာ၊ ပုနဗ္ဘဝံ ဝါ ဖလံ အရဟတိ၊ သော ဝါ ဧတိဿာ ပယောဇနန္တိ ပေါနောဘဝိကာ။ နန္ဒနတော၊ ရဉ္ဇနတော စ နန္ဒီရာဂဘာဝံ သဗ္ဗာသု အဝတ္ထာသု အပစ္စက္ခာယ ဝုတ္တိယာ နန္ဒီရာဂသဟဂတာ။ တာယ စ သတ္တာ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝါဒိကေ ကိမိကီဋပဋင်္ဂါဒိအတ္တဘာဝေပိ နန္ဒန္တိ၊ ရူပါဘိနန္ဒနာဒိဘူတာယ ရဉ္ဇန္တိ စာတိ တတြတတြာဘိနန္ဒိနီ။ တေနာဟ ‘‘နန္ဒီရာဂေန သဟဂတာ’’တိအာဒိ။ တဗ္ဘာဝတ္ထော ဟိ ဧသ သဟဂတသဒ္ဒေါ။ ကာမဘဝဝိဘဝဘေဒဝသေန ပဝတ္တိယာ ကာမတဏှာ၊ ဘဝတဏှာ၊ ဝိဘဝတဏှာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကာမတဏှာဒိဘေဒံ အနာမသိတွာ ကေဝလံ တဏှာဘာဝေနေဝ ဧကဘာဝဂ္ဂဟဏေန ဧကတ္တံ ဥပနေတွာ ကဿစိပိ သတ္တဿ ကေနစိ သဒိသတာဘာဝတော တံတံဝိစိတ္တဘာဝဇနကကမ္မနိပ္ဖာဒနေန အတိဝိစိတ္တသဘာဝါ သကလဿ ဒုက္ခဿ ဟေတုဘာဝတော ဒုက္ခသမုဒယော အရိယသစ္စံ။

ကသ္မာ ပနေတ္ထ တဏှာဝ သမုဒယသစ္စံ ဝုတ္တာတိ? ဝိသေသဟေတုဘာဝတော။ အဝိဇ္ဇာ ဟိ ဘဝေသု အာဒီနဝံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တီ၊ ဒိဋ္ဌိအာဒိဥပါဒါနဉ္စ တတ္ထ တတ္ထ အဘိနိဝိသမာနံ တဏှံ အဘိဝဍ္ဎေန္တီ ဒေါသာဒယောပိ ကမ္မဿ ကာရဏံ ဟောန္တိ၊ တဏှာ ပန တံတံဘဝယောနိဂတိဝိညာဏဋ္ဌိတိသတ္တာဝါသသတ္တနိကာယကုလဘောဂိဿရိယာဒိဝိစိတ္တတံ အဘိပတ္ထေန္တီ၊ ကမ္မဝိစိတ္တတာယ ဥပနိဿယတံ ကမ္မဿ စ သဟာယဘာဝံ ဥပဂစ္ဆန္တီ ဘဝါဒိဝိစိတ္တတံ နိယမေတိ၊ တသ္မာ ဒုက္ခဿ ဝိသေသဟေတုဘာဝတော အညေသုပိ အဝိဇ္ဇာဥပါဒါနကမ္မာဒီသု သုတ္တေ (ဒီ။ နိ။ ၂။၄၀၀၊ မ။ နိ။ ၁။၁၃၃၊ ၃။၃၇၄) အဘိဓမ္မေ (ဝိဘ။ ၂၀၃) စ အဝသေသကိလေသာကုသလမူလာဒီသု ဝုတ္တေသု ဒုက္ခဟေတူသု ဝိဇ္ဇမာနေသု တဏှာဝ သမုဒယသစ္စန္တိ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဣတိ သမုဒယနိဒ္ဒေသကထာဝဏ္ဏနာ။

နိရောဓနိဒ္ဒေသကထာဝဏ္ဏနာ

၅၅၄။ တဿာယေဝါတိ ယဒဂ္ဂေန တဏှာ သမုဒယသစ္စန္တိ ဝုတ္တာ၊ တဒဂ္ဂေန တဿာယေဝါတိ အဝဓာရဏံ။ သတိ ဟိ ပဓာနဟေတုနိရောဓေ တဒညဟေတူ နိရုဒ္ဓါယေဝ ဟောန္တီတိ ဗျာဓိနိမိတ္တဝူပသမနေန ဗျာဓိဝူပသမော ဝိယ ဟေတုနိရောဓေန ဖလနိရောဓောတိ အာဟ ‘‘သမုဒယနိရောဓေန ဒုက္ခနိရောဓော’’တိ။ န အညထာတိ ယထာဝုတ္တဿ အတ္ထဿ ဧကန္တိကတံ ဒဿေတိ။

အနုပဒ္ဒဝေတိ ပါဏကဝိဇ္ဈနသတ္ထပ္ပဟာရာဒိဥပဒ္ဒဝရဟိတေ။ တတော ဧဝ ဒဠှေ ထိရေ။ သာခါဒိဆေဒနေန ဆိန္နောပိ။ တဏှာနုသယေတိ ကာမရာဂဘဝရာဂါနုသယေ။ အနူဟတေတိ အသမုပဃာဋိတေ။

ယထာ သီဟော ယေနတ္တနိ သရော ခိတ္တော၊ တတ္ထေဝ အတ္တနော ဗလံ ဒဿေတိ၊ န သရေ၊ တထာ ဗုဒ္ဓါနံ ကာရဏေ ပဋိပတ္တိ၊ န ဖလေ။ ယထာ ပန သာရမေယျာ ကေနစိ လေဍ္ဍုပ္ပဟာရေ ဒိန္နေ ဘုဿန္တာ လေဍ္ဍုံ ခါဒန္တိ၊ န ပဟာရဒါယကေ ဥဋ္ဌဟန္တိ၊ ဧဝံ အညတိတ္ထိယာ ဒုက္ခံ နိရောဓေတုကာမာ ကာယစ္ဆေဒမနုယုဉ္ဇန္တိ၊ န ကိလေသနိရောဓနန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘သီဟသမာနဝုတ္တိနော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၅၅၅။ ဝိရဇ္ဇတိ ပလုဇ္ဇတိ ဆိဇ္ဇတိ သမုဒယော ဧတေနာတိ ဝိရာဂေါ ဝုစ္စတိ မဂ္ဂေါ။ ဝိရဇ္ဇနံ ပလုဇ္ဇနံ သမုစ္ဆိန္ဒနံ ဝိရာဂေါတိ ပဟာနံ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ပဟာနပရိယာယော ဝိရာဂသဒ္ဒေါ၊ နိရောဓသဒ္ဒေါ စ၊ တသ္မာ။ အနုသယသမုဂ္ဃာတတော အသေသော ဝိရာဂေါ အသေသော နိရောဓောတိ သမ္ဗန္ဓနီယံ။ စာဂါဒိပဒါနိပိ ဂဟေတွာ ဝဒတိ သဗ္ဗာနေဝ ဧတာနီတိ။ ယသ္မာ နိဗ္ဗာနံ ဝုစ္စတိ၊ န ဒုက္ခဿ နိရုဇ္ဈနမတ္တံ၊ တသ္မာ တဏှာယ အသေသဝိရာဂနိရောဓာဒိပဒါနိပိ နိဗ္ဗာနဝေဝစနာနီတိ။ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ သမတ္ထေတိ ‘‘ယသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိ။ ယထာ ဝိရာဂါဒိပဒါနိ နိဗ္ဗာနေ ယုဇ္ဇန္တိ၊ တံဒဿနံ။ တတ္ထ တံ အာဂမ္မာတိ တံ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏကရဏဝသေန ပတွာ။ တဏှာ ဝိရဇ္ဇတီတိ အရိယမဂ္ဂေန အစ္စန္တဝိရာဂဝသေန တဏှာ ဝိရဇ္ဇီယတိ။ နိရုဇ္ဈတီတိ နိရောဓီယတိ၊ တေန ဝိရာဂနိရောဓသဒ္ဒါနံ အဓိကရဏသာဓနတမာဟ။ တဒေဝါတိ နိဗ္ဗာနမေဝ။ စာဂါဒယော ဟောန္တီတိ စာဂါဒိဟေတုံ ဖလဝေါဟာရေန ဝဒတိ။ ‘‘ကာမဂုဏာလယေသူ’’တိ ပေါတ္ထကေသု လိခန္တိ၊ ‘‘ကာမဂုဏာလယာဒီသူ’’တိ ပန ပါဌော။

၅၅၆။ တယိဒန္တိအာဒိ န ပေါရာဏပါဌော၊ သစ္စတ္ထဒီပနေ ပန ဝုတ္တနိယာမေန တတော အာနေတွာ ပစ္ဆာ ဌပိတံ။ တထာ ဟိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာနိပိ လက္ခဏာဒီနိ ပုနပိ ဝုတ္တာနိ။ သံသာရဒုက္ခတော နိဗ္ဗိန္နမာနသဿ အဿာသံ ကရောန္တော ဝိယ ဟောတီတိ အဿာသကရဏရသံ။ ရာဂါဒိသဗ္ဗပပဉ္စဝူပသမနိမိတ္တတာယ နိပ္ပပဉ္စတံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတီတိ နိပ္ပပဉ္စပစ္စုပဋ္ဌာနံ။

၅၅၇။ နတ္ထေဝ နိဗ္ဗာနန္တိ ယဒိ သာမညတော ပဋိညာ၊ အတ္တနာ အဓိပ္ပေတနိဗ္ဗာနဿပိ အဘာဝေါ အာပဇ္ဇတိ၊ တထာ သတိ ပဋိညာဝိရောဓော။ အထ ပရာဘိမတံ နိဗ္ဗာနံ ပတိ၊ ဧဝံ သတိ ဓမ္မိအသိဒ္ဓိ၊ တတော စ နိဿယာသိဒ္ဓါ ဟေတု။ အနုပလဗ္ဘနီယတောတိ ကိံ ပစ္စက္ခတော၊ ဥဒါဟု အနုမာနတော? ပုရိမသ္မိံ ပက္ခေ စက္ခာဒီဟိ အနေကန္တိကတာ၊ ဒုတိယသ္မိံ ပရံ ပတိ အသိဒ္ဓါ ဟေတု။ တေနာဟ ‘‘န၊ ဥပါယေန ဥပလဗ္ဘနီယတော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယထာ စေတောပရိယဉာဏလာဘိနော ဧဝ အရိယာ ပရေသံ လောကုတ္တရစိတ္တံ ဇာနန္တိ၊ တတ္ထာပိ စ အရဟာ ဧဝ သဗ္ဗေသံ၊ န သဗ္ဗေ၊ ဧဝံ နိဗ္ဗာနမ္ပိ သီလသမာဓိပညာသင်္ခါတသမ္မာပဋိပတ္တိဘူတေန ဥပါယေန ဥပလဗ္ဘတီတိ အတ္ထဝစနံ စေတံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ န ပယောဂဝစနံ။ တံ ပရတော အာဝိ ဘဝိဿတိ။

၅၅၈။ နတ္ထီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ အရိယေဟိ ဥပလဗ္ဘနီယတောတိ အဓိပ္ပာယော။ သံသာရတော သံဝိဂ္ဂမာနသာ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ နိဗ္ဗာနံ အဓိဂစ္ဆန္တီတိ သဗ္ဗသမယသိဒ္ဓါယံ နယော။ တတ္ထ သာသနိကမေဝ နိဿာယ ဝဒတိ ‘‘ပဋိပတ္တိယာ ဝဉ္စုဘာဝါပဇ္ဇနတော’’တိ။ တေနာဟ ‘‘အသတိ ဟီ’’တိအာဒိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိပုရေဇဝါယာတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိပုဗ္ဗင်္ဂမာယ။ ပုဗ္ဗင်္ဂမတာ စဿာ ပဓာနဘာဝတော။ တထာ ဟိ သာ ပဌမံ ဒေသနာရုဠှာ၊ န သဗ္ဗပဌမံ ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ န စာယံ သမ္မာပဋိပတ္တိ ဝဉ္ဈာ၊ နိဗ္ဗာနပါပနတော နိဗ္ဗာနဿ သမ္ပာပကတော။ တဝ မတေန ပန နိဗ္ဗာနဿေဝ အဘာဝတော ဝဉ္ဈဘာဝေါ အာပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ အဘာဝပါပကတ္တာတိ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ကိလေသသမုစ္ဆိန္ဒနမုခေန ခန္ဓာနံ အဘာဝသမ္ပာပကဘာဝတော၊ န ဝဉ္ဈဘာဝါပတ္တီတိ စေ ဝဒေယျာသီတိ အတ္ထော။ န ဣတိ ပဋိက္ခေပေ။ ယံ တယာ ‘‘အဘာဝပါပကတ္တာ’’တိ ဝဒန္တေန ခန္ဓာဘာဝေါ နိဗ္ဗာနန္တိ ပဋိညာတံ၊ တံ န။ ကသ္မာ? အတီတာနာဂတာဘာဝေပိ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ အဘာဝတော။ အတီတာနာဂတာ ဟိ ခန္ဓာ န သန္တီတိ တသ္မိံ အဘာဝေ နိဗ္ဗာနံ အဓိဂတံ နာမ သိယာ၊ သော ပန နတ္ထီတိ။ န ကေဝလံ အတီတာနာဂတာနမေဝ၊ အထ ခေါ ဝတ္တမာနာနမ္ပီတိ တိယဒ္ဓဂတာနံ သဗ္ဗေသံ ခန္ဓာနံ အဘာဝေါ နိဗ္ဗာနံ။ န ဟိ တံ ဧကဒေသာဘာဝေါ ဘဝိတုံ ယုတ္တန္တိ ဝတ္တမာနာ စေ၊ န န သန္တိ၊ န သန္တိ စေ၊ န ဝတ္တမာနာတိ ‘‘ဝတ္တမာနာ၊ န သန္တိ စာ’’တိ ဝိပ္ပဋိသိဒ္ဓမေတန္တိ အာဟ ‘‘န၊ တေသံ…ပေ… ပဇ္ဇနတော’’တိ။

ကိဉ္စ ဘိယျော – ယဒိ ဝတ္တမာနာဘာဝေါ နိဗ္ဗာနံ၊ ယဒါ အရိယမဂ္ဂေါ ဝတ္တတိ၊ တဒါ တဿ နိဿယဘူတာ ခန္ဓာ ဝတ္တမာနာတိ ကတွာ တဒါ နိဗ္ဗာနဿ အဘာဝေါ သိယာ။ တထာ စ သတိ မဂ္ဂက္ခဏေပိ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကိရိယာယ အဘာဝေါ အာပဇ္ဇတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဝတ္တမာန…ပေ… ဒေါသတော’’တိ အာဟ။ န မယံ သဗ္ဗေသံယေဝ အဝတ္တမာနတာယ နိဗ္ဗာနံ ဝဒါမ။ ကိဉ္စရဟီတိ၊ တဒါ မဂ္ဂက္ခဏေ ကိလေသာနံ အဝတ္တမာနတ္တာ၊ တသ္မာ န ဒေါသော ယထာဝုတ္တဒေါသာဘာဝေါတိ? ယဒိ ကိလေသာနံ အဝတ္တမာနတာသင်္ခါတော အဘာဝေါ နိဗ္ဗာနံ၊ ဧဝံ သတိ အရိယမဂ္ဂဿ နိရတ္ထကတာ အာပဇ္ဇတိ မဂ္ဂက္ခဏတော ပုဗ္ဗေပိ တဒဘာဝသိဒ္ဓိတော။ တေနာဟ ‘‘အရိယမဂ္ဂဿာ’’တိအာဒိ။ တသ္မာ အကာရဏမေတန္တိ ယသ္မာ န နိဗ္ဗာနဿ အနုပလဗ္ဘနီယတာ၊ အဘာဝမတ္တတာ၊ ပဋိပတ္တိယာ ဝဉ္ဈဘာဝေါ၊ အတီတာနာဂတာဘာဝေ နိဗ္ဗာနာဓိဂမော စ အာပဇ္ဇတိ၊ ဝတ္တမာနာနံ အဘာဝေါပိ န သမ္ဘဝတိ ၊ ပဂေဝ ကိလေသာနံ အဝတ္တမာနတာ၊ အရိယမဂ္ဂဿ စ နိရတ္ထကဘာဝါပတ္တိ၊ တသ္မာ နိဗ္ဗာနဿ အဘာဝသာဓနတ္ထံ ယဒိဒံ ‘‘အနုပလဗ္ဘနီယတော၊ အဘာဝပါပကတ္တာ၊ တဒါ ကိလေသာနံ အဝတ္တမာနတ္တာ’’တိ စ ကာရဏံ ဝုတ္တံ၊ အကာရဏမေတံ၊ အယုတ္တိရေသာတိ အတ္ထော။

၅၅၉။ အာဒိဝစနတောတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အဝသိဋ္ဌံ ဇမ္ဗုခါဒကသုတ္တပဒေသံ (သံ။ နိ။ ၄။၃၁၄ အာဒယော)၊ အညမ္ပိ အသင်္ခတာယ ဓာတုယာ နိဒ္ဒေသပါဠိံ သင်္ဂဏှာတိ။ တထာ ဟိ ‘‘နိဗ္ဗာနံ နိဗ္ဗာနန္တိ၊ အာဝုသော သာရိပုတ္တ၊ ဝုစ္စတိ၊ ကတမံ နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ နိဗ္ဗာနန္တိ? ယော ခေါ၊ အာဝုသော၊ ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယော၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ နိဗ္ဗာန’’န္တိ ဇမ္ဗုခါဒကသုတ္တေ (သံ။ နိ။ ၄။၃၁၄ အာဒယော)၊ ‘‘တတ္ထ ကတမာ အသင်္ခတာ ဓာတု? ရာဂက္ခယော ဒေါသက္ခယော မောဟက္ခယော’’တိ (ဝိဘ။ ၁၈၄) အာယတနဝိဘင်္ဂေ ဝုတ္တံ။ တတြာယမတ္ထော – နိဗ္ဗာနံ အသင်္ခတာ ဓာတု အသင်္ခတသဘာဝေါ ဓမ္မော။ ယသ္မာ တံ အာဂမ္မ ရာဂါဒယော ခီယန္တိ၊ တသ္မာ ရာဂက္ခယော၊ ဒေါသက္ခယော၊ မောဟက္ခယောတိ စ ဝုစ္စတီတိ။ အာဂမ္မာတိ စ သဗ္ဗသင်္ခါရေဟိ နိဗ္ဗိန္နဿ ဝိသင်္ခါရနိန္နဿ ဂေါတြဘုနာ ဝိဝဋ္ဋိတမာနသဿ မဂ္ဂေန သစ္ဆိကရဏေနာတိ အတ္ထော။ သစ္ဆိကိရိယမာနဉှိ တံ အဓိဂန္တွာ အာရမ္မဏပစ္စယဘူတဉ္စ ပဋိစ္စ အဓိပတိပစ္စယဘူတေ စ တသ္မိံ ပရမဿာသဘာဝေန ဝိနိမုတ္တသင်္ခါရဿ ပရမဂတိဘာဝေန စ ပတိဋ္ဌာနဘူတေ ပတိဋ္ဌာယ ခယသင်္ခါတော မဂ္ဂေါ ရာဂါဒယော ခေပေတီတိ တံသစ္ဆိကရဏာဘာဝေ ရာဂါဒီနံ အနုပ္ပတ္တိနိရောဓဂမနာဘာဝါ တံ အာဂမ္မ ရာဂါဒယော ခီယန္တီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဧကံသေန စေတံ ဧဝံ သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ ဣတရထာ ယထာရုတဝသေန ပါဠိယာ အတ္ထေ ဂယှမာနေ ဗဟူ ဒေါသာ အာပဇ္ဇန္တီတိ တေ ဒဿေတုံ ‘‘အရဟတ္တဿာပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အရဟတ္တဉှိ အဂ္ဂဖလပမုခါ စတ္တာရော ခန္ဓာတိ န တဿ ရာဂါဒိခယမတ္တတာ ယုတ္တာ။ တမ္ပိ ဟိ…ပေ… နိဒ္ဒိဋ္ဌံ။ တတ္ထ ယထာ ရာဂါဒီနံ ခီဏန္တေ ဥပ္ပန္နတ္တာ အရဟတ္တံ ‘‘ရာဂက္ခယော’’တိအာဒိနာ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ သုတ္တဿ နေယျတ္ထတ္တာ။ ဧဝံ နိဗ္ဗာနံ အာဂမ္မ ရာဂါဒယော ခီယန္တီတိ နိဗ္ဗာနံ ‘‘ရာဂက္ခယော’’တိအာဒိနာ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ ဣမဿာပိ သုတ္တဿ နေယျတ္ထတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နိဗ္ဗာနဿ ရာဂါဒိက္ခယမတ္တတာယ ဗဟူဒေါသာ အာပဇ္ဇန္တီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ကိဉ္စ ဘိယျော’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။

တတ္ထ ဣတ္တရကာလာဒိပ္ပတ္တိဒေါသတောတိ ရာဂါဒီနံ ခယမတ္တတာယ ပရိတ္တကာလတာ၊ သင်္ခတလက္ခဏတာ၊ ပယောဂေန ဝိနာ သရသေနေဝ အဓိဂန္ဓဗ္ဗတာ၊ ရာဂါဒီဟိ အပရိမုတ္တတာ၊ အာဒိတ္တတာ၊ ဒုက္ခတာ၊ အနုပသန္တတာ၊ ဗဟုဘာဝေါ၊ ဩဠာရိကတာ၊ ဂေါတြဘုမဂ္ဂါနံ အနာရမ္မဏတာတိ ဧဝမာဒိဒေါသာပဇ္ဇနတော ။ ရာဂဿေဝ ခယော ရာဂက္ခယော၊ န ဒေါသာဒီနံ။ တထာ ဒေါသက္ခယာဒယောပီတိ အညော ရာဂက္ခယော၊ အညော ဒေါသက္ခယော၊ အညော မောဟက္ခယောတိ တိဏ္ဏံ အကုသလမူလာနံ ခယဘူတာနိ တီဏိ နိဗ္ဗာနာနိ၊ စတုန္နံ ဥပါဒါနာနံ ခယေ စတ္တာရိ၊ ပဉ္စန္နံ နီဝရဏာနံ ခယေ ပဉ္စ၊ ဆန္နံ တဏှာကာယာနံ ခယေ ဆ၊ သတ္တန္နံ အနုသယာနံ ခယေ သတ္တ၊ အဋ္ဌန္နံ မိစ္ဆတ္တာနံ ခယေ အဋ္ဌ၊ နဝန္နံ တဏှာမူလကာနံ ခယေ နဝ၊ ဒသန္နံ သံယောဇနာနံ ခယေ ဒသ၊ ဒိယဍ္ဎကိလေသသဟဿဿ ခယေ ပါဋိယေက္ကံ နိဗ္ဗာနန္တိ ဗဟူနိ နိဗ္ဗာနာနိ ဟောန္တိ။ ရာဂါဒိက္ခယော နာမ အန္ဓဗာလာနမ္ပိ ပါကဋော၊ အန္တမသော ဒီပိမိဂမက္ကဋာဒီနမ္ပိ သုဝိညေယျောတိ ဩဠာရိကံ နိဗ္ဗာနံ ဟောတိ။ ဂေါတြဘုက္ခဏေ ကိလေသက္ခယဿ အဘာဝတော၊ မဂ္ဂက္ခဏေ စ အခီဏတ္တာ၊ အာရမ္မဏကရဏဿ စ အသမ္ဘဝေါ ဧဝ။ တဿ နိဗ္ဗာနဘာဝတောတိ သဗ္ဗပရိယောသာနဿ ရာဂါဒိက္ခယဿ နိဗ္ဗာနဘာဝတော။ ယတော ခယတော ပဋ္ဌာယ ရာဂါဒီနံ ပဝတ္တိ န ဟောတိ၊ သော ‘‘အယံ နာမာ’’တိ နိယမေတဗ္ဗော မဂ္ဂဖလဉာဏာနံ အာရမ္မဏဘူတော နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘န တာဒိသဿ ခယဿ အဘာဝတော’’တိ။

ကိဉ္စ ဘိယျော – ယော ပစ္ဆိမဘဝတော တတိယတ္တဘာဝေယေဝ ရာဂါဒီသု အာဒီနဝံ ဒိသွာ ဈာနဘာဝနာယ တေ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ အပရိဟီနဇ္ဈာနော ကာလံ ကတွာ ဗြဟ္မလောကံ ဥပပန္နော၊ တတ္ထ ယာဝတာယုကံ ဌတွာ ဣဓာဂတောပိ ကာမေသု ဝီတရာဂေါဝ ဟုတွာ ပဗ္ဗဇိတွာ အရဟတ္တံ ပတ္တော၊ ယော စ ပဌမဝယေ ဧဝ ရာဂါဒိတော နိဗ္ဗိန္နော တေ စ ဈာနေန ဝိက္ခမ္ဘေတွာ ပစ္ဆိမဝယေ အရဟတ္တံ ပတ္တော၊ တေသံ ရာဂါဒီနံ ဝိက္ခမ္ဘနတော ပဋ္ဌာယ အနုပ္ပဇ္ဇနတော နိရောဓသဒိသတာယ အနုပ္ပတ္တိယေဝ နိရောဓော။ တေ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တာ နာမ သိယုံ၊ န စ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ န တာဒိသဿ ခယဿ နိဗ္ဗာနဘာဝေါ။ တဿာပိ ဣတ္တရကာလတာဒိဒေါသသမာယောဂေါ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ဘာဝေပိစာ’’တိအာဒိ ။

ယဒိ ‘‘ခယော’’တိ ဝစနတော ယတော ခယတော ပဋ္ဌာယ ရာဂါဒီနံ အပ္ပဝတ္တိ၊ တံ ခယမတ္တံ နိဗ္ဗာနံ မညသိ၊ ဧဝံ သတိ ‘‘ခယေ ဉာဏ’’န္တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၁၄၂၊ ၁၃၈၂) ‘‘ခယော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ တဒုပ္ပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ စ ရာဂါဒီနံ အနုပ္ပတ္တီတိ မဂ္ဂဿာပိ နိဗ္ဗာနဘာဝါပတ္တီတိ ဒဿေန္တော ‘‘အရိယမဂ္ဂဿ စာ’’တိအာဒိမာဟ။

ယထာ နိရုဒ္ဓါ န သန္တိ၊ ဧဝံ အနုပ္ပန္နာပီတိ အဘာဝသာမညတော နိရောဓသဒိသတာယ အနုပ္ပတ္တိ ဧဝ နိရောဓော အနုပ္ပတ္တိနိရောဓော။ အယဉှိ မဂ္ဂေန ခေပေတဗ္ဗာကာရော၊ ယဒိဒံ ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟဿ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတာပါဒနန္တိ ‘‘ခယော’’တိ စ ဝုစ္စတီတိ။ တံ ဣတရခယတော ဝိသေသေန္တော ‘‘အနုပ္ပတ္တိနိရောဓသင်္ခါတဿ ပန ခယဿာ’’တိ အာဟ။ အနိပ္ဖန္နတာ ပန တဿ ခယဿ ပရိယာယေန ဥပနိဿယတ္တာတိ ဝုတ္တံ။ အနုပ္ပတ္တိနိရောဓက္ခယကရဿ ဟိ မဂ္ဂဿ အာရမ္မဏဘူတံ နိဗ္ဗာနံ အတ္ထတော တဿ ဥပနိဿယော ဝိယာတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဘတိ။ တဒုပစာရေနာတိ အတ္ထတော ဖလဘူတခယဝေါဟာရေန။ ဖလူပစာရေန ဟိ ကာရဏံ ဝေါဟရီယတိ ယထာ ‘‘အာယု ဃတံ၊ သေမှော ဂုဠော’’တိ စ။

အဿာတိ နိဗ္ဗာနဿ။ ‘‘ဣဒမ္ပိ ခေါ ဌာနံ သုဒုဒ္ဒသ’’န္တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၂။၆၄၊ ၆၆-၆၇၊ မ။ နိ။ ၂။၃၃၇၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၇၂၊ မဟာဝ။ ၇-၈) ပစ္စဝေက္ခတော ဘဂဝတော အပ္ပောဿုက္ကဘာဝါဝဟနတော။ ‘‘တဉှိ တေ၊ မာဂဏ္ဍိယ၊ အရိယံ စက္ခုံ နတ္ထိ၊ ယေန တွံ အရိယေန စက္ခုနာ အာရောဂျံ ဇာနေယျာသိ၊ နိဗ္ဗာနံ ပဿေယျာသီ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၂၁၈) ဝစနတော အရိယေန စက္ခုနာ ပဿိတဗ္ဗံ။

၅၆၀။ ယဒိ နိဗ္ဗာနံ နာမ သဘာဝဓမ္မော အတ္ထိ သတ္တသန္တာနပရိယာပန္နော စ၊ အထ ကသ္မာ စတုမဟာပထေ သဘာ ဝိယ သဗ္ဗသာဓာရဏာ န လဗ္ဘတီတိ အာဟ ‘‘မဂ္ဂသမင်္ဂိနာ ပတ္တဗ္ဗတော အသာဓာရဏ’’န္တိ။ ‘‘အသုကဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ကာလေ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ဧဝံ ပုရိမာယ ကောဋိယာ အဘာဝတော အပ္ပဘဝံ။ မဂ္ဂဘာဝေတိ အရိယမဂ္ဂဿ အတ္ထိဘာဝေ။ ဘာဝတော ဝိဇ္ဇမာနတော လဒ္ဓဗ္ဗတော။

အဏုအာဒီနန္တိ အဏုပကတိကာလပုရိသာဒီနံ။ နိစ္စဘာဝါပတ္တီတိ သဿတဘာဝသိဒ္ဓိ။ ကူဋဋ္ဌနိစ္စတာ ဟိ ဣဓာဓိပ္ပေတာ။ ဟေတုနော အဘာဝါတိ ဥပပတ္တိယာ သာဓနဟေတုနော အဘာဝါ။ နိစ္စာ တေ အဏုအာဒယော။ နိဗ္ဗာနဿနိစ္စတ္တာတိ အပေက္ခဓမ္မတ္တာတိ ဟေတုလက္ခဏာနုပပတ္တိ။ ‘‘အဏုအာဒီနံ အသိဒ္ဓတ္တာ’’တိ ဧတေန ‘‘နိစ္စာ အဏုအာဒယော’’တိ ပဋိညာယ ဓမ္မိအသိဒ္ဓိ၊ တတော စ နိဿယာသိဒ္ဓါ ဟေတူတိ ဒဿေတိ။

၅၆၁။ ယထာဝုတ္တယုတ္တိသဗ္ဘာဝတောတိ ‘‘အပ္ပဘဝတ္တာ’’တိ အတ္တနာ ဝုတ္တံ ဟေတုံ သန္ဓာယာဟ။ အပ္ပဘဝတာ စဿ အပစ္စယတာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ တာယ တဿ ပုရိမာယ ကောဋိယာ အဘာဝေါ။ ‘‘ရူပသဘာဝါတိက္ကမတော’’တိ ဧတေန ယထာ ရူပဓမ္မာနံ ရုပ္ပနသဘာဝေါ၊ ပဋိဃာတဝန္တတာယ ကလာပသော ဝုတ္တိယာ ပဒေသသမ္ဗန္ဓော စ သဘာဝေါ၊ ဧဝံ နိဗ္ဗာနဿ ကတ္ထစိ ပဋိဃာတော၊ သပ္ပဒေသတာ စ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ။ န ဟိ နိဗ္ဗာနံ ‘‘အသုကဒိသာယ၊ အသုကဒေသေ’’တိ ဝါ နိဒ္ဒိသီယတိ၊ ယတော တံ အပ္ပတိဋ္ဌမေဝါတိ။

‘‘အသိထိလ…ပေ… ဂမနီယတော’’တိ ဧတေန နိဗ္ဗာနဿ အရိယာနံ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓတံ ဒဿေတိ။ ‘‘သဗ္ဗညုဝစနတော’’တိ ဧတေန တဒညေသံ အနုမာနသိဒ္ဓတံ၊ တဒုဘယေန ‘‘အနုပလဗ္ဘနီယတော’’တိ ပနဿ ဟေတုနော အသိဒ္ဓတံ ဒဿေတိ။ ပရမတ္ထေန နာဝိဇ္ဇမာနံ ဝိဇ္ဇမာနမေဝါတိ ယထာရဒ္ဓမတ္ထံ နိဂမေတွာ တဒတ္ထသာဓနံ အာဂမံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝုတ္တဉှေတ’’န္တိ-။ အာဒိမာဟ။

တတ္ထ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင်္ခတန္တိ (ဥဒါ။ ၇၃၊ နေတ္တိ။ ၄၁) စတ္တာရိပိ ပဒါနိ အညမညဝေဝစနာနိ။ အထ ဝါ ဝေဒနာဒယော ဝိယ ဟေတုပစ္စယသမဝါယသင်္ခါတာယ ကာရဏသာမဂ္ဂိယာ န ဇာတံ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ အဇာတံ။ ကာရဏေန ဝိနာ၊ သယမေဝ စ န ဘူတံ န ပါတုဘူတံ န ဥပ္ပန္နန္တိ အဘူတံ။ ဧဝံ အဇာတတ္တာ၊ အဘူတတ္တာ စ ယေန ကေနစိ ကာရဏေန န ကတန္တိ အကတံ။ ဇာတဘူတကတဘာဝေါ စ နာမ ရူပါဒီနံ သင်္ခတဓမ္မာနံ ဟောတိ၊ န အသင်္ခတဘာဝဿ နိဗ္ဗာနဿာတိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အသင်္ခတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပဋိလောမတော ဝါ သမေစ္စ သမ္ဘူယ ပစ္စယေဟိ ကတန္တိ သင်္ခတံ၊ တထာ န သင်္ခတံ သင်္ခတလက္ခဏရဟိတန္တိ စ အသင်္ခတန္တိ ဧဝံ အနေကေဟိ ကာရဏေဟိ နိဗ္ဗတ္တိတဘာဝေ ပဋိသိဒ္ဓေ ‘‘ပကတိဝါဒီနံ ပကတိ ဝိယ သိယာ နု ခေါ ဧကေနေဝ ကာရဏေန ဧတံ ကတ’’န္တိ အာသင်္ကာယံ ကေနစိ န ကတန္တိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အကတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ အပစ္စယမ္ပိ သမာနံ ‘‘သယမေဝ နု ခေါ ဣဒံ ဘူတံ ပါတုဘူတ’’န္တိ အာသင်္ကာယံ တံ နိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘အဘူတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အယဉ္စေတဿ အသင်္ခတာကတာဘူတဘာဝေါ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဇာတိဓမ္မတ္တာတိ ဒဿေတုံ ‘‘အဇာတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

ဧဝမေတ္ထ သတ္ထာ ပရမတ္ထတော နိဗ္ဗာနဿ အတ္ထိဘာဝံ ပဝေဒေသိ။ ပဝေဒေန္တော စ ‘‘အဟံ ဓမ္မိဿရော ဓမ္မဿာမီ’’တိ န အတ္တနော အာဏာမတ္တေန ပဝေဒေသိ၊ အပိစ ခေါ ပန ပဒပရမေ အနုကမ္ပမာနော ယုတ္တိတောပိ ပဝေဒေသိ။ ယထာဟ –

‘‘နော စေတံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဘဝိဿ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင်္ခတံ၊ နယိဓ ဇာတဿ ဘူတဿ ကတဿ သင်္ခတဿ နိဿရဏံ ပညာယေထ။ ယသ္မာ စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အတ္ထိ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင်္ခတံ၊ တသ္မာ ဇာတဿ ဘူတဿ ကတဿ သင်္ခတဿ နိဿရဏံ ပညာယတီ’’တိ (ဥဒါ။ ၇၃၊ နေတ္တိ။ ၄၁)။

တဿတ္ထော – ဘိက္ခဝေ၊ ယဒိ အဇာတာဒိသဘာဝါ အသင်္ခတာ ဓာတု န အဘဝိဿ န သိယာ၊ ဣဓ လောကေ ဇာတာဒိသဘာဝဿ ရူပါဒိက္ခန္ဓပဉ္စကသင်္ခါတဿ သင်္ခတဿ နိဿရဏံ အနဝသေသဝူပသမော န ပညာယေယျ န ဥပလဗ္ဘေယျ န သမ္ဘဝေယျ။ နိဗ္ဗာနဉှိ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပဝတ္တမာနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယော အရိယမဂ္ဂဓမ္မာ အနဝသေသံ သံကိလေသေ သမုစ္ဆိန္ဒန္တိ၊ တေနေတ္ထ သဗ္ဗဿာပိ ဝဋ္ဋဒုက္ခဿ အပဂမော နိဿရဏံ ပညာယတိ။ ဧဝံ ဗျတိရေကဝသေန နိဗ္ဗာနဿ အတ္ထိဘာဝံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ အနုဂမနဝသေနပိ တံ ဒဿေတွာ နိဂမေတုံ ‘‘ယသ္မာ စ ခေါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တဿတ္ထော ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧတ္ထ စ ယသ္မာ ‘‘အပ္ပစ္စယာ ဓမ္မာ အသင်္ခတာ ဓမ္မာ (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၇-၈)။ အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ တဒါယတနံ၊ ယတ္ထ နေဝ ပထဝီ (ဥဒါ။ ၇၁)။ ဣဒမ္ပိ ခေါ ဌာနံ သုဒုဒ္ဒသံ၊ ယဒိဒံ သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိဿဂ္ဂေါ (ဒီ။ နိ။ ၂။၆၄၊ ၆၇၊ မ။ နိ။ ၂။၃၃၇၊ သံ။ နိ။ ၂။၁၇၂၊ မဟာဝ။ ၇-၈)။ အသင်္ခတဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ အသင်္ခတဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒ’’န္တိအာဒီဟိ (သံ။ နိ။ ၄။၃၆၆) အနေကေဟိ သုတ္တပဒေဟိ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇာတ’’န္တိ (ဥဒါ။ ၇၃၊ နေတ္တိ။ ၄၁) ဣမိနာ စ သုတ္တပဒေန နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရမတ္ထတော သဗ္ဘာဝေါ သဗ္ဗလောကံ အနုကမ္ပမာနေန သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ပကာသိတော၊ တသ္မာ ယဒိပိ ကတ္ထ အပစ္စက္ခကာရီနမ္ပိ သာသနေ အဘိပ္ပသန္နာနံ ဝိညူနံ သံသယော နတ္ထိယေဝ။ ယေ ပန ပရနေယျဗုဒ္ဓိနော ပုဂ္ဂလာ၊ တေသံ ဝိမတိဝိနောဒနတ္ထံ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယနိဒ္ဓါရဏမုခေန ယုတ္တိဝိစာရဏာ။

ယထာ ပရိညေယျတာယ သဥတ္တရာနံ ကာမာနံ၊ ရူပါနဉ္စ ပဋိပက္ခဘူတံ တဗ္ဗိဓုရသဘာဝံ နိဿရဏံ ပညာယတိ၊ ဧဝံ သဘာဝါနံ သဗ္ဗေသမ္ပိ သင်္ခတဓမ္မာနံ ပဋိပက္ခဘူတေန တဗ္ဗိဓုရသဘာဝေန နိဿရဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ယဉ္စ တံ နိဿရဏံ၊ သာ အသင်္ခတာ ဓာတု။ ကိဉ္စ ဘိယျော – သင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏဝိပဿနာဉာဏံ၊ အပိစ အနုလောမဉာဏံ ကိလေသေ တဒင်္ဂဝသေန ပဇဟတိ၊ န သမုစ္ဆေဒဝသေန ပဇဟိတုံ သက္ကောတိ။ တထာ သမ္မုတိသစ္စာရမ္မဏံ ပဌမဇ္ဈာနာဒီသု ဉာဏံ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေနေဝ ကိလေသေ ပဇဟတိ၊ န သမုစ္ဆေဒဝသေန။ ဣတိ သင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏဿ၊ သမ္မုတိသစ္စာရမ္မဏဿ စ ဉာဏဿ ကိလေသာနံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနေ အသမတ္ထဘာဝတော တေသံ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနကရဿ အရိယမဂ္ဂဉာဏဿ တဒုဘယဝိပရီတသဘာဝေန အာရမ္မဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ သာ အသင်္ခတာ ဓာတု။

တထာ ‘‘အတ္ထိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဇာတံ အဘူတံ အကတံ အသင်္ခတ’’န္တိ (ဥဒါ။ ၇၃၊ နေတ္တိ။ ၄၁) ဧဝမာဒိ နိဗ္ဗာနဿ ပရမတ္ထတော အတ္ထိဘာဝဇောတကဝစနံ အဝိပရီတတ္ထံ ဘဂဝတာ ဘာသိတတ္တာ။ ယဉှိ ဘဂဝတာ ဘာသိတံ၊ တံ အဝိပရီတတ္ထံ ယထာ တံ ‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ၊ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ဒုက္ခာ၊ သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၃၅၃၊ ၃၅၆၊ ဓ။ ပ။ ၂၇၇-၂၇၉၊ ထေရဂါ။ ၆၇၆-၆၇၈၊ နေတ္တိ။ ၅)၊ တထာ နိဗ္ဗာနသဒ္ဒေါ ကတ္ထစိ ဝိသယေ ယထာဘူတပရမတ္ထဝိသယော ဥပစာရဝုတ္တိသဗ္ဘာဝတော။ သေယျထာပိ သီဟသဒ္ဒေါတိ ဧဝမာဒီဟိ နယေဟိ ယုတ္တိတောပိ အသင်္ခတာယ ဓာတုယာ ပရမတ္ထတော အတ္ထိဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

အပရော နယော – ယဒိ ပန နိဗ္ဗာနံ အဘာဝမတ္တမေဝ သိယာ၊ တဿ ‘‘ဂမ္ဘီရော ဒုဒ္ဒသော ဒုရနုဗောဓော သန္တော ပဏီတော အတက္ကာဝစရော နိပုဏော ပဏ္ဍိတဝေဒနီယော’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၆၄၊ ၆၇၊ မ။ နိ။ ၂။၃၃၇၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၇၂၊ မဟာဝ။ ၇-၈) ဂမ္ဘီရာဒိတာ၊ ‘‘အသင်္ခတဉ္စ ဝေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမီ’’တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၄။၃၆၆) အသင်္ခတာဒိတာ၊ ‘‘အဗျာကတာ ဓမ္မာ အပစ္စယာဓမ္မာ’’တိအာဒိနာ အဗျာကတဓမ္မာဒိတာ စ န ဝတ္တဗ္ဗာ သိယာ။ န ဟိ အဘာဝဿ ကောစိ သဘာဝေါ အတ္ထိ၊ ယေန သော ဂမ္ဘီရာသင်္ခတာဒိအာကာရတော ဝိညာယေယျ။ အဘာဝေါ ဟိ အဘာဝေါ ဧဝ၊ ကုတော တဿ ဂမ္ဘီရာသင်္ခါတာဒိဘာဝသမ္ဗန္ဓော။ ကိဉ္စာယမဘာဝေါ သဗ္ဗေသံ ကိလေသာနံ သဗ္ဗသတ္တသန္တာနဂတာနံ ဧကော ဝါ ဘဝေယျ အနေကော ဝါ။ ယဒိ ဧကော၊ ဧကေနေဝ မဂ္ဂေန သဗ္ဗကိလေသာဘာဝေါ ကတော၊ သစ္ဆိကတော စာတိ အညဿ၊ အညေသဉ္စ မဂ္ဂါနံ နိရတ္ထကတာတိ န သိယာ မဂ္ဂဗဟုတာ၊ ဧကဇ္ဈဉ္စ သဗ္ဗသတ္တာနံ နိဗ္ဗာနာဓိဂမော အာပဇ္ဇတိ။ သိယာ ပနေဝံ ဧကော ဧဝ သော နိဗ္ဗာနသညိတော ကိလေသာဘာဝေါ၊ သော ပန န မဂ္ဂေဟိ ကာတဗ္ဗော၊ အထ ခေါ သစ္ဆိကာတဗ္ဗောတိ။ ဧဝံ သတိ ဝိသေသတော မဂ္ဂဿ နိရတ္ထကတာ အာပဇ္ဇတိ၊ ကိလေသာနံ အပ္ပဟာနတောတိ ဧကောပိ မဂ္ဂေါ န သိယာ။ အသတိ စ ကိလေသပ္ပဟာနေ ဒုက္ခဿ အနုပစ္ဆေဒနတော ကိလေသာဘာဝသစ္ဆိကိရိယာ ကိမတ္ထိယာ သိယာ၊ အထ ပန မဂ္ဂါနံ သန္တာနဂတသံယောဇနတ္တယပ္ပဟာနာဒိပဋိနိယတကိစ္စတာယ စတူသု မဂ္ဂေသု ပါဋိယေက္ကံ ကိလေသာဘာဝေါ။ ဧဝံ သတိ သဘာဝပဘေဒေန ဝိနာ န ဗဟုဘာဝေါတိ သော ကိလေသက္ခယပရိယာယေန ဝုတ္တော သဘာဝဓမ္မော ဧဝ သိယာ။

ယေသံ အဘာဝေါ၊ တပ္ပဘေဒေန အဘာဝေ ဘေဒေါပစာရောတိ စေ? ယေသံ အဘာဝေါ၊ တေသံ သသဘာဝတာယ တဿ သဘာဝေါပစာရောပိ သိယာ။ တထာ စ တေ သံကိလေသသင်္ခတတာဒိတော ကိလေသသင်္ခတတာဒိဥပစာရာပိ သိယုံ။ နော စေ တေ ဣစ္ဆိတာ၊ တပ္ပဘေဒေန ဘေဒေါပစာရောပိ န ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ န စ ပဟောတိ ဥပစရိတော ဗဟုဘာဝေါ အတ္ထတော ဗဟုဘာဝါယ။ န ဟိ ဇလံ အနလန္တိ ဥပစရိတံ ဒဟတိ၊ ပစတိ ဝါ။ ဧကတ္တပဉှမ္ပိ စာယမဘာဝေါ အသဘာဝတာယ န သဟတီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ နတ္ထိဘာဝသာမညတော အဘေဒဝေါဟာရော ယုတ္တရူပေါတိ။ ဧကတ္တေ စ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာ ဧဝ ဒေါသာ၊ ဗဟုဘာဝေ ပန သတိ ဝုတ္တနယေနေဝ သိဒ္ဓါ သဘာဝဓမ္မတာ။ သဘာဝဓမ္မတ္တေပိ စ ဗဟုဘာဝေါ ဝိယ ဘာဝံ ဘာဝေါပိ ဗဟုဘာဝံ န ဗျဘိစရေယျာတိ နိဗ္ဗာနဿ ဗဟုဘာဝပသင်္ဂေါ သိယာတိ စေ? န ဗဟုဘာဝဿေဝ အဘာဝပ္ပသင်္ဂတော။ ယဒိ ဟိ ယထာ ကက္ခဠတာ ဘာဝံ၊ ဧဝံ ဘာဝေါပိ ကက္ခဠတံ န ဗျဘိစရေယျ။ ဧဝံ သတိ သဗ္ဗေသံ ဘာဝါနံ ပထဝီဘာဝါပတ္တိတော ကုတော ဘာဝဿ ဗဟုဘာဝေါ၊ တသ္မာ လောကဝေါဟာရာနံ ဝိစိတ္တတာယ ယဒိပိ ဗဟုတာ ဘာဝါပေက္ခာ၊ ဘာဝတာ ပန န ဗဟုတာပေက္ခာတိ န ဘာဝဿ သတော နိဗ္ဗာနဿ ဗဟုဘာဝေါ ‘‘ဧကာ နိဋ္ဌာ န ပုထု နိဋ္ဌာ’’တိ ဝစနတော။ ဧကသ္မိံယေဝ စ ဒဿနဘာဝနာဒွယံ သမ္ဘဝတိ။

ပရိနိဗ္ဗုတာနံ ပစ္စေကံ နိဗ္ဗာနဘာဝေ သတ္တသန္တာနနိယတံ နာမ နိဗ္ဗာနံ သိယာ။ တထာ စ သတိ သင်္ခတတာဒိဒေါသာနတိဝတ္တိယေဝ၊ ကိလေသပ္ပဟာနံ ဝါ မဂ္ဂကိစ္စံ ကိလေသာနံ အဘာဝေါ။ တဿ စ ဧကတ္တေ န မဂ္ဂဗဟုတာ ကိစ္စန္တရဿ ကတ္တဗ္ဗဿ အဘာဝတော။ မဂ္ဂဗဟုဘာဝေါ စ မဂ္ဂေဟိ သစ္ဆိကာတဗ္ဗေ ဧကသ္မိံ ဓမ္မေ ဣန္ဒြိယာနံ အပါဋဝပါဋဝပါဋဝတရပါဋဝတမဘာဝေန သစ္ဆိကိရိယာဝိသေသေန ကိလေသာနံ ပဟာနဘေဒေန ဟောတီတိ နိဗ္ဗာနဿ သဘာဝဓမ္မတ္တေ ဧဝ သိယာ။ အဘာဝေါပိ စ ကိလေသာနံ မဂ္ဂေန သကိစ္စကတာယ ကာတဗ္ဗော ဧဝ သိယာ၊ န သစ္ဆိကာတဗ္ဗော။ ကော ဟိ သဘာဝေါ အဘာဝဿ? ယော သစ္ဆိကာတဗ္ဗော သိယာ၊ သော စေ နိဗ္ဗာနံ ဧကေနေဝ မဂ္ဂေန သဗ္ဗကိလေသာနံ အဘာဝေါ ဧကော အဘိန္နော ကာတဗ္ဗော အာပန္နော။ အညထာ မဂ္ဂဝသေန စတုဗ္ဗိဓဘာဝေ နိဗ္ဗာနဿ စတုဗ္ဗိဓဘာဝပ္ပသင်္ဂေါ၊ နိဗ္ဗာနဝိသေသပ္ပသင်္ဂေါ စ အာပဇ္ဇေယျာတိ မဂ္ဂကိစ္စဿ ဧကတ္တေန မဂ္ဂဗဟုတာ သိယာ။ ဗဟုဘာဝေ ပန တေသံ သော ဝုတ္တနယေန ဧကသ္မိံ ဓမ္မေ သစ္ဆိကိရိယာဝိသေသတောတိ သိဒ္ဓါ နိဗ္ဗာနဿ သဘာဝဓမ္မတာ။ ခယာဓိဂန္တဗ္ဗတာယ ပနေတံ ‘‘ခယော’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ခယေ ဉာဏ’’န္တိ (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၁၄၂၊ ၁၃၈၂) ဟိ ဝစနတော အရိယမဂ္ဂေါ ခယော နာမ။ တေန စေတံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ၊ တသ္မာ ‘‘ခယော’’တိ ဝုတ္တန္တိ။

ဣတိ နိရောဓနိဒ္ဒေသကထာဝဏ္ဏနာ။

မဂ္ဂနိဒ္ဒေသကထာဝဏ္ဏနာ

၅၆၂။ အဋ္ဌဓမ္မာတိ ‘‘ကတမံ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စ’’န္တိ အာရဘိတွာ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌီ’’တိအာဒိနာ ပါဠိယံ (ဝိဘ။ ၂၀၅) ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိပဋိပဒါနိဒ္ဒေသေ အာဂတာ၊ တမေဝ စ ပါဠိံ အာနေတွာ ဥဒ္ဒေသဝသေန ဣဓ စ ဝုတ္တာ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒယော အဋ္ဌ ဓမ္မာ အတ္ထတော ပကာသိတာ၊ န မဂ္ဂသစ္စနိဒ္ဒေသဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ယဒိ အတ္ထတော ပကာသိတာ၊ ကိမတ္ထိယံ ပန ဣဓ ကထနန္တိ အာဟ ‘‘ဣဓ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ဧကက္ခဏေ ပဝတ္တမာနာန’’န္တိ ဣဒံ လောကိယကုသလစိတ္တုပ္ပာဒေသု ဝိရတိယော နာနာက္ခဏိကာ ဧဝ ဟောန္တီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ သေသမဂ္ဂဓမ္မာ ပန တတ္ထာပိ ဧကဇ္ဈံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိယေဝ။ ဝိသေသာဝဗောဓနတ္ထန္တိ ပဋိပက္ခသမုဂ္ဃာတာဒိပဝတ္တိအာကာရဝိသေသဿ အဝဗောဓနတ္ထံ။ ဝိတ္ထာရတော မဂ္ဂကထာ ပရတော အာဝိ ဘဝိဿတီတိ အာဟ ‘‘သင်္ခေပတော’’တိ။ စတုသစ္စပဋိဝေဓာယ ပဋိပန္နဿာတိ ယထာ စတုသစ္စာဘိသမယော ဟောတိ၊ ဧဝံ သဗ္ဗသော ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပတ္တိယာ ပရိပူရဏဝသေန ပဋိပန္နဿ။ အရိယမဂ္ဂသင်္ခါတဿ ယောဂဿ သဗ္ဘာဝတော ယောဂိနော။ ကာမံ အဝိဇ္ဇာနုသယသမုဂ္ဃာတေ တဒေကဋ္ဌကိလေသာနံ လေသောပိ နာဝသိဿတိ၊ ဝိဇ္ဇာယ ပန အဝိဇ္ဇာ ဥဇုဝိပစ္စနီကဓမ္မောတိ ဒဿနတ္ထံ ‘‘အဝိဇ္ဇာနုသယသမုဂ္ဃာတက’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပရတော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာဒိဂ္ဂဟဏေပိ ဧသေဝ နယော။ ဓာတုပ္ပကာသနရသာတိ ပရမတ္ထပကာသနရသာ၊ စတုသစ္စဝိဘာဝနကိစ္စာတိ အတ္ထော။ မဂ္ဂဓမ္မာနံ ပဋိပက္ခဝိဓမနာကာရော သာတိသယံ ပါကဋော ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတီတိ အဝိဇ္ဇာနုသယသမုဂ္ဃာတကတံ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဝတွာပိ အဝိဇ္ဇန္ဓကာရဝိဒ္ဓံသနပစ္စုပဋ္ဌာနတာ ဝုတ္တာ။

တထာ သမ္ပန္နဒိဋ္ဌိနောတိ ယထာ အဝိဇ္ဇာနုသယသမုဂ္ဃာတော ဟောတိ၊ တထာ မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမ္ပန္နဒိဋ္ဌိနော။ ဧဝဉှိ စတုသစ္စပဋိဝေဓာယ ပဋိပန္နဿ ယောဂိနောတိ ဣမမတ္ထံ တထာ-သဒ္ဒေါ ဥပသံဟရတိ။ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏတာ ပန တံသမ္ပယုတ္တဝစနေနေဝ ဗောဓိတာ။ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပနိဃာတကန္တိ ကာမသင်္ကပ္ပာဒိမိစ္ဆာသင်္ကပ္ပသမုစ္ဆေဒကံ။ အပ္ပနာရသောတိ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏေ မဂ္ဂစိတ္တဿ သမုပ္ပာဒဝသေန ပဝတ္တနတော အပ္ပနာကိစ္စော။

တထာ ပဿတော ဝိတက္ကယတော စာတိ ဝုတ္တပ္ပကာရာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ပဿတော၊ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏေ စ သမ္မာသင်္ကပ္ပေန စိတ္တံ အဘိနိရောပယတော။ ဝစီဒုစ္စရိတသမုဂ္ဃာတိကာတိ စတုဗ္ဗိဓဿပိ ဝစီဒုစ္စရိတဿ သမုစ္ဆေဒိကာ။ မုသာဝါဒါဒီနံ ဝိသံဝါဒနာဒိကိစ္စတာယ လူခါနံ အပရိဂ္ဂါဟကာနံ ပဋိပက္ခဘာဝတော သိနိဒ္ဓဘာဝေန သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ ပရိဂ္ဂါဟကသဘာဝါ သမ္မာဝါစာတိ အာဟ ‘‘သာ ပရိဂ္ဂဟလက္ခဏာ’’တိ။ ကာယိကကိရိယာ ကိဉ္စိ ကတ္တဗ္ဗံ သမုဋ္ဌာပေတိ၊ သယဉ္စ သမုဋ္ဌဟနံ ဃဋနံ ဟောတီတိ သမ္မာကမ္မန္တသင်္ခါတာ ဝိရတိပိ သမုဋ္ဌာနသဘာဝါ ဝုတ္တာ။ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ ဝါ ဥက္ခိပနံ သမုဋ္ဌာပနံ ကာယိကကိရိယာယ ဘာရုက္ခိပနံ ဝိယ။

အဿာတိ ယောဂိနော။ တသ္မိံ သတိ ဝိသုဇ္ဈနတော ဝိသုဒ္ဓိဘူတာ။ ဇီဝမာနဿ သတ္တဿ၊ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ ဝါ သုဒ္ဓိ ဝေါဒါနံ၊ အာဇီဝဿေဝ ဝါ ဇီဝိတိန္ဒြိယဝုတ္တိယာ ။ ဉာယာဇီဝဿ အဗုဒ္ဓပဋိကုဋ္ဌာယ သမ္မာဇီဝိကာယ ပဝတ္တိဟေတုတာယ ဉာယာဇီဝပဝတ္တိရသော။ ဣမဿ ဟိ ပဝတ္တိတော ပဋ္ဌာယ မိစ္ဆာဇီဝေါ န ပဝတ္တတီတိ။

သဗ္ဗာကုသလဝိဒ္ဓံသကောပိ သမ္မာဝါယာမော ဥဇုပဋိပက္ခဒဿနဝသေန ကောသဇ္ဇသမုစ္ဆေဒကော ဝုတ္တော။ သံကိလေသပက္ခတောပိ တဿ ပဂ္ဂဏှနံ ပဂ္ဂဟော။ ကာယာဒီသု သုဘာဒိအာကာရုပဓာရဏဝသေန ပဝတ္တာ သုဘသညာဒိပုဗ္ဗင်္ဂမာ အကုသလက္ခန္ဓာ မိစ္ဆာသတိ၊ တဿာ ဝိဒ္ဓံသနော မိစ္ဆာသတိဝိနိဒ္ဓုနနော။ အသမ္မောသောတိ သမ္မောသဝိဒ္ဓံသနတော တပ္ပဋိပက္ခော။ အာရမ္မဏဿ ယထာသဘာဝသလ္လက္ခဏံ ဥပဋ္ဌာနံ။ ‘‘အာရက္ခပစ္စုပဋ္ဌာနာ’’တိ၊ ‘‘သတာရက္ခေန စေတသာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၄၈) စ ဝစနတော ဝိသေသတော သတိ ကုသလစိတ္တဿ အာရက္ခာတိ အာဟ ‘‘သတိယာ သံရက္ခိယမာနစိတ္တဿာ’’တိ။

၅၆၃။ သစ္စဉာဏဿာတိ သစ္စာနိ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တနကဉာဏဿ၊ န ပဋိဝေဓဉာဏံ ဝိယ သကိဒေဝ ဗုဇ္ဈတိ၊ အထ ခေါ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပဇ္ဇနတော အနု အနု ဗောဓော အနုဗောဓော၊ အနုဿဝါကာရပရိဝိတက္ကဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိအနုဂတော ဝါ ဗောဓော အနုဗောဓော၊ တဒေဝ ဉာဏန္တိ အနုဗောဓဉာဏံ။ န ဟိ တံ ပစ္စက္ခတော ဗုဇ္ဈတိ၊ အနုဿဝါဒိဝသေန ပန ကပ္ပနမုခေန ဗုဇ္ဈတိ။ ကိစ္စတောတိ ပရိဇာနနာဒိတော။ တံကိစ္စကရဏေနေဝ ဟိ ပရိညေယျာဒီနိ ဝိယ တာနိပိ တဿ ပါကဋာနိ ဟောန္တိ။ ဝိဝဋ္ဋာနုပဿနာယ ဟိ သင်္ခါရေဟိ ပတိလီယမာနမာနသဿ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ မဂ္ဂဉာဏံ ဝိသင်္ခါရံ ဒုက္ခနိဿရဏံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဒုက္ခံ ပရိစ္ဆိန္ဒတိ၊ ဒုက္ခဂတဉ္စ တဏှံ ပဇဟတိ၊ နိရောဓဉ္စ သစ္ဆိကရောတိ ဖုသတိ။ အာဒိစ္စော ဝိယ ပဘာယ သမ္မာသင်္ကပ္ပာဒီဟိ သဟ သမုပ္ပန္နံ တံ မဂ္ဂံ ဘာဝေတိ၊ န စ သင်္ခါရေ အမုဉ္စိတွာ ပဝတ္တမာနေန ဉာဏေန ဧတံ သဗ္ဗံ ကာတုံ သက္ကာ နိမိတ္တပဝတ္တေဟိ အဝုဋ္ဌိတတ္တာ။ တသ္မာ ဧတာနိ ကိစ္စာနိ ကရောန္တံ တံ ဉာဏံ ဒုက္ခာဒီနိ ဝိဘာဝေတိ တတ္ထ သမ္မောဟနိဝတ္တနေနာတိ ‘‘စတ္တာရိပိ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧကပဋိဝေဓေနာတိ အဓိပ္ပာယော။

ဒုက္ခသမုဒယမ္ပိ သော ပဿတီတိ ကာလန္တရဒဿနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ စေ? န၊ ‘‘ယော နု ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဒုက္ခံ ပဿတိ၊ ဒုက္ခသမုဒယမ္ပိ သော ပဿတီ’’တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၅။၁၁၀၀) ဧကဒဿိနော အညတ္တယဒဿိတာဝိစာရဏာယံ တံသာဓနတ္ထံ အာယသ္မတာ ဂဝမ္ပတိတ္ထေရေန ဣမဿ သုတ္တဿ အာနီတတ္တာ၊ ပစ္စေကဉ္စ သစ္စေသု ဒိဿမာနေသု အညတ္တယဒဿနဿ ယောဇိတတ္တာ။ အညထာ အနုပုဗ္ဗာဘိသမယေ ပုရိမဒိဋ္ဌဿ ပစ္ဆာ အဒဿနတော သမုဒယာဒိဒဿိနော ဒုက္ခာဒိဒဿိတာ န ယောဇေတဗ္ဗာ သိယာ။ ယောဇိတာ စ သာ ‘‘ယော ဒုက္ခသမုဒယံ ပဿတိ၊ ဒုက္ခမ္ပိ သော ပဿတီ’’တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၅။၁၁၀၀)။ လောကိယံ သစ္စဉာဏံ။ တတ္ထ လောကိယဉာဏေ။ ပရိယုဋ္ဌာနသင်္ခါတော အဘိဘဝေါ ပရိယုဋ္ဌာနာဘိဘဝေါ၊ တဿ ဝသေန။ သုဒ္ဓသင်္ခါရပုဉ္ဇမတ္တဒဿနတော သက္ကာယဒိဋ္ဌိပရိယုဋ္ဌာနံ နိဝတ္တေတိ။ ‘‘လောကသမုဒယံ ခေါ၊ ကစ္စာန၊ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ယာ လောကေ နတ္ထိတာ၊ သာ န ဟောတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၅) ဝစနတော သမုဒယဒဿနံ ဟေတုဖလပဗန္ဓာဝိစ္ဆေဒဒဿနတော ပရိယုဋ္ဌာနာဘိဘဝဝသေန ပဝတ္တမာနံ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ နိဝတ္တေတိ။ ‘‘လောကနိရောဓံ ခေါ…ပေ… ပဿတော ယာ လောကေ အတ္ထိတာ၊ သာ န ဟောတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၅) ဝစနတော နိရောဓဒဿနံ ဟေတုနိရောဓာ ဖလနိရောဓဒဿနတော သဿတဒိဋ္ဌိံ နိဝတ္တေတိ။ အတ္တကာရဿ ပစ္စက္ခဒဿနတော မဂ္ဂဒဿနံ ‘‘နတ္ထိ အတ္တကာရေ၊ နတ္ထိ ပရကာရေ၊ နတ္ထိ ပုရိသကာရေ’’တိအာဒိကံ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆၈) အကိရိယဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ။ ‘‘နတ္ထိ ဟေတု၊ နတ္ထိ ပစ္စယော သတ္တာနံ သံကိလေသာယ၊ အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ သံကိလိဿန္တိ၊ နတ္ထိ ဟေတု…ပေ… ဝိသုဒ္ဓိယာ၊ အဟေတူ အပ္ပစ္စယာ သတ္တာ ဝိသုဇ္ဈန္တီ’’တိအာဒိကာ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆၈၊ မ။ နိ။ ၂။၁၀၁၊ ၂၂၇၊ သံ။ နိ။ ၃။၂၁၂) အဟေတုကဒိဋ္ဌိ စ ဣဓ အကိရိယာဒိဋ္ဌိဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သာပိ ဟိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂဒဿနေန ပဟီယတီတိ။ ဒုက္ခေ ဉာဏံ သမုဒယဖလဿ ဒုက္ခဿ အဒ္ဓုဝါဒိဘာဝံ ပဿတီတိ ဖလေ ဝိပ္ပဋိပတ္တိံ နိဝတ္တေတိ။

ဣဿရော လောကံ ပဝတ္တေတိ သဇ္ဇေတိ နိဝတ္တေတိ သံဟရတီတိ ဣဿရကာရဏိနော ဝဒန္တိ။ ပဓာနတော လောကော အာဝိ ဘဝတိ၊ တတ္ထေဝ စ ပတိလီယတီတိ ပဓာနကာရဏိနော။

‘‘ကာလော ကရောတိ ဘူတာနိ၊ ကာလော သံဟရတီ ပဇာ၊

ကာလော သုတ္တေ ဇာဂရတိ၊ ကာလော ဟိ ဒုရတိက္ကမော’’တိ။ –

ကာလဝါဒိနော။ ကဏ္ဋကဿ တိခိဏဘာဝေါ ဝိယ၊ ကပိဋ္ဌဖလာဒီနံ ပရိမဏ္ဍလတာ ဝိယ၊ မိဂပက္ခိသရီသပါဒီနံ ဝိစိတ္တတာ ဝိယ စ သဘာဝေနေဝ လောကော သမ္ဘောတိ၊ ဝိဘောတိ စာတိ သဘာဝဝါဒိနော။ အာဒိ-သဒ္ဒေန အဏူဟိ လောကော ပဝတ္တတိ၊ သဗ္ဗံ ပုဗ္ဗေကတဟေတု၊ လောကော နိယတော အစ္ဆေဇ္ဇသုတ္တာဝုတာဘေဇ္ဇမဏိသဒိသော၊ န ဧတ္ထ ကဿစိ ပုရိသကာရောတိ နိယတိဝါဒိနော။

‘‘ယဒိစ္ဆာယ ပဝတ္တန္တိ၊ ယဒိစ္ဆာယ နိဝတ္တရေ၊

ယဒိစ္ဆာယ သုခံ ဒုက္ခံ၊ တသ္မာ ယာဒိစ္ဆကီ ပဇာ’’တိ။ –

ယဒိစ္ဆာဝါဒိနော၊ ယေ အဓိစ္စသမုပ္ပတ္တိဝါဒိနောတိ စ ဝုစ္စန္တိ။ ဧဝမာဒိအကာရဏဝါဒသင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ရာမုဒကအာဠာရာဒီနံ ဝိယ၊ အရူပလောကေ နိဂဏ္ဌာနံ ဝိယ စ လောကထူပိကာယံ အပဝဂ္ဂေါ မောက္ခောတိ ဂဟဏံ အပဝဂ္ဂဂါဟော။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပဓာနဿ အပ္ပဝတ္တိ၊ ဂုဏဝိယုတ္တဿ အတ္တနော သကတ္တနိ အဝဋ္ဌာနံ၊ ဗြဟ္မုနာ သလောကတာ၊ သမီပတာ၊ သံယောဂေါ၊ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါတိ ဧဝမာဒီနံ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ ပဓာနဿ အပ္ပဝတ္တိ မဟတာဒိဘာဝေန အပရိဏာမော၊ အနဘိဗျတ္တိ ဝါ။ ‘‘အဟမညော၊ ပကတိ အညာ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တပကတိပုရိသန္တရဇာနနေန အတ္တသုခဒုက္ခမောဟေသု အဝိဘာဂဂ္ဂဟဏေ ကိရ နိဝတ္တိတေ ဝုတ္တနယေန ပဓာနံ နပ္ပဝတ္တတိ၊ သော ဝိမောက္ခောတိ ကာပိလာ။ ဂုဏဝိယုတ္တဿာတိ ဗုဒ္ဓိသုခဒုက္ခဣစ္ဆာဒေါသပ္ပယတ္တဓမ္မာဓမ္မသင်္ခါရေဟိ နဝဟိ အတ္တဂုဏေဟိ ဝိယုတ္တဿာတိ ကဏာဒမတာနုသာရိနော။ သလောကတာ ဗြဟ္မုနာ သမာနလောကတာ။ သမီပတာ တဿ သမီပပ္ပဝတ္တိတာ။ သံယောဂေါ တေန ဧကီဘာဝူပဂမနံ။ ‘‘ဣန္ဒြိယတပ္ပနပုတ္တမုခဒဿနာဒီဟိ ဝိနာ အပဝဂ္ဂေါ နတ္ထီ’’တိ ဂဟေတွာ တထာ ပဝတ္တနံ ကာမသုခလ္လိကာနုယောဂေါ။ အနသနကေသလုဉ္စနာဒိတပစရိယာယ နဂ္ဂသီလဂေါသီလကုက္ကုရသီလာဒီဟိ စ အတ္တပရိတာပနေန မောက္ခော ဟောတီတိ အတ္တကိလမထော။

သွာယံ သဗ္ဗော မိစ္ဆာဂါဟော သစ္စဉာဏေ သတိ ပတိဋ္ဌံ န လဘတီတိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ သင်္ဂဏှန္တော ‘‘လောကေ လောကပ္ပဘဝေ’’တိ ဂါထမာဟာတိ။

ဉာဏကိစ္စတော ဝိနိစ္ဆယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅၆၄။ သေသာသဗ္ဗဓမ္မာတိ သေသာ ဧကာသီတိ လောကိယဓမ္မာ။ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု ဒွါဒသသု အာယတနေသု ကာမဘဝဝိဘဝတဏှာဝသေန ဒွါဒသတိကာ ဆတ္တိံသ တဏှာဝိစရိတာနိ၊ ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂေ ဝါ အာဂတနယေန ကာလဝိဘာဂံ အနာမသိတွာ ဝုတ္တာနိ။ တဒါမသနေ ဟိ အဋ္ဌသတံ ဟောန္တိ။ အသမ္မိဿန္တိ ဧကကတ္တာ ကေနစိ အသမ္မိဿံ၊ ကုတော တဒန္တောဂဓပ္ပဘေဒေါတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝီမံသိဒ္ဓိပါဒါဒီနံ ဗောဓိပက္ခိယာနံ သတိပိ ကိစ္စနာနတ္တေ အတ္ထတော ဧကတ္တာ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သင်္ဂဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိမုခေန တဒန္တောဂဓတာ ဝုတ္တာ။

တယော နေက္ခမ္မဝိတက္ကာဒယောတိ လောကိယက္ခဏေ အလောဘမေတ္တာကရုဏာသမ္ပယောဂဝသေန ဘိန္နာ၊ မဂ္ဂက္ခဏေ လောဘဗျာပါဒဝိဟိံသာသမုစ္ဆေဒနဝသေန တယောတိ ဧကောပိ ဝုတ္တော။ ဧသ နယော သမ္မာဝါစာဒီသု။ အပ္ပိစ္ဆတာသန္တုဋ္ဌိတာနံ ပန ဘာဝေ သမ္မာအာဇီဝသမ္ဘဝတော တေန တေသံ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဘဝန္တရေပိ ဇီဝိတဟေတုပိ အရိယေဟိ အဝီတိက္ကမနီယတ္တာ အရိယကန္တာနံ သမ္မာဝါစာဒိသီလာနံ ဂဟဏေန ယေန သဒ္ဓါဟတ္ထေန တာနိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ၊ သော သဒ္ဓါဟတ္ထော ဂဟိတော ဧဝ ဟောတီတိ တတော အနညာနိ သဒ္ဓိန္ဒြိယသဒ္ဓါဗလာနိ တတ္ထ အန္တောဂဓာနိ ဝုတ္တာနိ။ ဆန္ဒော ပန သဒ္ဓါနုဂုဏောတိ ကတွာ ဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒဿာပိ တဒန္တောဂဓတာ ဝုတ္တာ။ တေသံ အတ္ထိတာယာတိ သဒ္ဓိန္ဒြိယသဒ္ဓါဗလဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒါနံ အတ္ထိတာယ သီလဿ အတ္ထိဘာဝတော တိဝိဓေနာပိ သီလေန တေ တယောပိ ဂဟိတာတိ တတ္ထ အန္တောဂဓာ။ စိတ္တသမာဓီတိ စိတ္တိဒ္ဓိပါဒံ ဝဒတိ။ ‘‘စိတ္တံ ပညဉ္စ ဘာဝယ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၁။၂၃၊ ၁၉၂၊ ပေဋကော။ ၂၂၊ မိ။ ပ။ ၂။၁။၉) ဟိ စိတ္တမုခေန သမာဓိ ဝုတ္တောတိ သမာဓိမုခေန စိတ္တမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ။ စိတ္တိဒ္ဓိပါဒဘာဝနာယ ပန သမာဓိပိ အဓိမတ္တော ဟောတီတိ ဝီမံသိဒ္ဓိပါဒါဒိဝစနံ ဝိယ စိတ္တိဒ္ဓိပါဒေါတိ အဝတွာ ဣဓ ‘‘စိတ္တသမာဓီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပီတိမနဿ ကာယော ပဿမ္ဘတိ၊ ပဿဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ၊ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၄၆၆၊ ၃။၃၅၉၊ သံ။ နိ။ ၅။၃၇၆၊ အ။ နိ။ ၃။၉၆၊ ၁၁။၁၂) ဝစနတော သမာဓိဥပကာရာ ပီတိပဿဒ္ဓိယော၊ တသ္မာ သမာဓိဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတာ။ ဥပေက္ခာ ပန သမာဓိဥပကာရကတော၊ တံသဒိသကိစ္စတော စ။ တသ္မာ သမာဓိသီသေန ဧတေသံ အန္တောဂဓတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

အန္တောဂဓာနံ ပဘေဒဝိနိစ္ဆယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅၆၅။ ဘာရောဝိယ ဒုက္ခသစ္စံ ဝိဃာတကတ္တာ၊ သံဟရဏီယဝသေန ဝိဟန္တဘာဝတောတိ အတ္ထော။ ဘာရာဒါနမိဝ တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဥပ္ပဇ္ဇနကဝိဃာတဿ ဟေတုဘာဝတော။ ဘာရနိက္ခေပနမိဝ ပဝတ္တိဒုက္ခဝူပသမဘာဝတော ။ ရောဂေါ ဝိယ၊ ဒုဗ္ဘိက္ခမိဝ စ ဗာဓကတ္တာ။ ရောဂနိဒါနံ ဝိယ၊ ဒုဗ္ဗုဋ္ဌိ ဝိယ စ ပဘဝလက္ခဏတ္တာ။ ဒုဗ္ဗုဋ္ဌီတိ စ အဝဿနံ ဝါ အတိဝဿနံ ဝါ။ ရောဂဝူပသမော ဝိယ၊ သုဘိက္ခမိဝ စ သန္တိလက္ခဏတ္တာ၊ သုခဘာဝတော။ ‘‘နိဗ္ဗာနံ ပရမံ သုခ’’န္တိ (ဓ။ ပ။ ၂၀၃-၂၀၄) ဟိ ဝုတ္တံ။ ဘေသဇ္ဇမိဝ၊ သုဝုဋ္ဌိ ဝိယ စ ဒုက္ခဿ ဟေတုပစ္ဆေဒတော၊ တဿ စ အပဂမူပါယဘာဝတော။ နိယျာနလက္ခဏဉှိ မဂ္ဂသစ္စံ။ အနိဋ္ဌဘာဝတော၊ သာသင်္ကသပ္ပဋိဘယတော စ ဒုက္ခံ ဝေရိဝိသရုက္ခဘယဩရိမတီရူပမံ။ ဝေရံ ဗျာပါဒေါ၊ ပစ္စတ္ထိကဘာဝေါ ဝါ။ ဝေရသမုဂ္ဃာတော ဝေရဝူပသမော မေတ္တာ။ ဝေရသမုဂ္ဃာတုပါယော သင်္ဂဟဝတ္ထူနိ။

ဥပမာတော ဝိနိစ္ဆယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅၆၆။ ဧသ နယော သမုဒယာဒီသူတိ အတ္ထိ စေတ္ထ သမုဒယော၊ န အရိယသစ္စံ၊ အတ္ထိ အရိယသစ္စံ၊ န သမုဒယော၊ အတ္ထိ သမုဒယော စေဝ အရိယသစ္စဉ္စ၊ အတ္ထိ နေဝ သမုဒယော န အရိယသစ္စန္တိ။ သေသသစ္စဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ န အရိယသစ္စံ ပရိညေယျပဟာတဗ္ဗာသင်္ခတနိယျာနဘာဝါဘာဝတော။ ဣတရံ ပန အရိယသစ္စဒွယန္တိ သမုဒယမဂ္ဂသစ္စဒွယမာဟ။ သိယာ ဒုက္ခံ သင်္ခါရဒုက္ခတာယ။ တေနာဟ ‘‘အနိစ္စတော’’တိ။ တထတ္တေနာတိ တထသဘာဝေန၊ ပရိညေယျဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ ဧတေန တံ အရိယသစ္စဒွယံ ‘‘သိယာ ဒုက္ခံ၊ န အရိယသစ္စံ၊ သိယာ အရိယသစ္စံ၊ န ဒုက္ခ’’န္တိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ။ အရိယသစ္စသဒ္ဒပရာ ဟိ ဒုက္ခာဒိသဒ္ဒါ ပရိညေယျာဒိဘာဝံ ဝဒန္တိ။ တေနေဝ အရိယသစ္စသဒ္ဒါနပေက္ခံ ဒုက္ခသဒ္ဒံ သန္ဓာယ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တသာမညဖလဓမ္မာနံ အာဒိပဒသင်္ဂဟော ဝုတ္တော၊ အရိယသစ္စသဒ္ဒါပေက္ခံ ပန သန္ဓာယ စတုတ္ထပဒသင်္ဂဟော။

သဗ္ဗာကာရေနာတိ သဗ္ဗပ္ပကာရေန။ ယထာ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တဓမ္မာဒယော ဧကင်္ဂဝိကလာ၊ ဧဝံ အဟုတွာ သဗ္ဗင်္ဂယောဂေန ဒုက္ခတာယ စေဝ အရိယသစ္စတာယ စာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဥပါဒါနက္ခန္ဓပဉ္စက’’န္တိ ဝုတ္တေ တဏှာယပိ သင်္ဂဟော သိယာတိ တံနိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘အညတြ တဏှာယာ’’တိ ဝုတ္တံ တဿာ ဝိသုံ အရိယသစ္စဘာဝတော။ သမုဒယာဒီသု အဝသေသကိလေသာဒယော ပဘဝဋ္ဌေန သမုဒယော၊ န အရိယသစ္စံ သုတ္တန္တသံဝဏ္ဏနာ အယန္တိ ကတွာ ။ နိရောဓော အရိယသစ္စံ၊ န သမုဒယော။ ဣတရံ ပန အရိယသစ္စဒွယံ သိယာ သမုဒယော အတ္တနော ဖလဿ ပစ္စယဋ္ဌေန၊ န ပန ယဿ ပဟာနာယ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ တထတ္တေန၊ သဗ္ဗာကာရေန ပန တဏှာသမုဒယော စေဝ အရိယသစ္စဉ္စ။ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တဓမ္မာ၊ သာမညဖလာနိ စ ယဿ ပဟာနာယ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ တထတ္တေန နေဝ သမုဒယော၊ န အရိယသစ္စံ။ သင်္ခါရနိရောဓော၊ နိရောဓသမာပတ္တိ စ နိရောဓော၊ န အရိယသစ္စံ။ သမုဒယော အရိယသစ္စံ၊ န နိရောဓော။ ဣတရံ ပန အရိယသစ္စဒွယံ သိယာ နိရောဓော ခဏနိရောဓသဗ္ဘာဝတော၊ န ပန ယဿ သစ္ဆိကိရိယာယ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ တထတ္တေန။ သဗ္ဗာကာရေန ပန အသင်္ခတာ ဓာတု နိရောဓော စေဝ အရိယသစ္စဉ္စ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ အရိယမဂ္ဂတော အညာနိ မဂ္ဂါနိ မဂ္ဂေါ၊ န အရိယသစ္စံ။ နိရောဓော အရိယသစ္စံ၊ န မဂ္ဂေါ။ ဣတရံ ပန သစ္စဒွယံ သိယာ မဂ္ဂေါ ဘဝဂါမိနိပဋိပဒါဘာဝတော၊ န ပန ယဿ ဘာဝနာယ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ ဝုဿတိ တထတ္တေန၊ သဗ္ဗာကာရေန ပန နိရောဓဂါမိနိပဋိပဒါ မဂ္ဂေါ စေဝ အရိယသစ္စဉ္စ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

စတုက္ကတော ဝိနိစ္ဆယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅၆၇။ သုညာနီတိ ဝေဒကာဒီဟိ ဗာဟိရကပရိကပ္ပိတေဟီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဒုက္ခဉှိ ဝေဒနီယမ္ပိ သန္တံ ဝေဒကရဟိတံ၊ ကေဝလံ ပန တသ္မိံ အတ္တနော ပစ္စယေဟိ ပဝတ္တမာနေ ဒုက္ခံ ဝေဒေတီတိ ဝေါဟာရမတ္တံ ဟောတိ။ ဧသ နယော ဣတရေသုပိ။

‘‘ဒုက္ခမေဝါ’’တိ အဝဓာရဏေန နိဝတ္တိတမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘န ကောစိ ဒုက္ခိတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ကိရိယာဝ ဝိဇ္ဇတီတိ သမုဒယသစ္စံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ပုရိမသစ္စဒွယဿ ဝိပါကဝဋ္ဋကမ္မဝဋ္ဋသင်္ဂဟတော ကာရကဿ ဝါ ဒုက္ခသစ္စသဘာဝမာဟ။ ကာတဗ္ဗာပိ ဟိ ကိရိယာ ကာရကရဟိတာ ကေဝလံ အတ္တနော ပစ္စယေဟိ တာယ ပဝတ္တမာနာယ ဒုက္ခသညိတေ ဓမ္မပ္ပဗန္ဓေ ကိရိယံ ကရောတီတိ ဝေါဟာရမတ္တံ ဟောတိ။ နိဗ္ဗုတဂမကေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ‘‘မဂ္ဂေါ အတ္ထီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘မဂ္ဂမတ္ထီ’’တိ ဩကာရဿ အဘာဝေါ ကတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဂမကောတိ နိဗ္ဗုတိံ ဂန္တာ။

ကိလေသာသုစိပဂ္ဃရဏဋ္ဌေန သာသဝတာ အသုဘတာတိ ကတွာ အနာသဝတ္တာ နိရောဓမဂ္ဂါ သုဘာ ဧဝ။ ဒုက္ခာဒီနံ ပရိယာယေန သမုဒယာဒိဘာဝေါ စ အတ္ထိ ၊ န ပန နိရောဓဘာဝေါ၊ နိရောဓဿ ဝါ န ဒုက္ခာဒိဘာဝေါတိ နိရောဓာဝသေသတ္တယာနံ န အညမညသမင်္ဂိတာတိ အာဟ ‘‘နိရောဓသုညာနိ ဝါ’’တိအာဒိ။

သမုဒယေ ဒုက္ခဿာဘာဝတောတိ ပေါနောဘဝိကာယ တဏှာယ ပုနဗ္ဘဝဿ အဘာဝတော။ ယထာ ဝါ ပကတိဝါဒီနံ ဝိကာရာ အဝိကာရိဘာဝတော၊ ပုဗ္ဗေ ပတိပလီနာ စ ပကတိဘာဝေနေဝ တိဋ္ဌန္တိ၊ န ဧဝံ သမုဒယသမ္ပယုတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ သမုဒယဘာဝေန တိဋ္ဌတီတိ အာဟ ‘‘သမုဒယေ ဒုက္ခဿာဘာဝတော’’တိ ။ မဂ္ဂေ စ နိရောဓဿ အဘာဝတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယထာ အဝိဘတ္တေဟိ ဝိကာရေဟိ မဟာဟင်္ကာရတမ္မတ္တဝိသေသိန္ဒြိယဘူတဝိသေသေဟိ ပကတိဘာဝေနေဝ ဌိတေဟိ ပကတိ သဂဗ္ဘာ ဣစ္ဆိတာ ပကတိဝါဒီဟိ၊ ဧဝံ န ဖလေန သဂဗ္ဘော ဟေတူတိ အတ္ထော။ ‘‘ဒုက္ခသမုဒယာနံ နိရောဓမဂ္ဂါနဉ္စ အသမဝါယာ’’တိ ဧတံ ဝိဝရန္တော အာဟ ‘‘န ဟေတုသမဝေတံ ဟေတုဖလ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ဣဓ တန္တူသု ပဋော၊ ကပါလေသု ဃဋော၊ ဗီရဏေသု ကဋော ဒွီသု အဏူသု ဒွိအဏုက’’န္တိအာဒိနာ ဣဓ ဝုဒ္ဓိဝေါဟာရဇနကော အဝိသုံ သိဒ္ဓါနံ သမ္ဗန္ဓော သမဝါယော၊ တေန သမဝါယေန ကာရဏေသု ဒွီသု အဏူသု ဒွိအဏုကံ ဖလံ သမဝေတံ ဧကီဘူတမိဝ သမ္ဗဒ္ဓံ၊ တီသု အဏူသု တိအဏုကန္တိ ဧဝံ မဟာပထဝီမဟာဥဒကမဟာအဂ္ဂိမဟာဝါတက္ခန္ဓပရိယန္တံ ဖလံ အတ္တနော ကာရဏေသု သမဝေတန္တိ သမဝါယဝါဒိနော ဝဒန္တိ။ ဧဝံ ပန ဝဒန္တေဟိ အပရိမာဏေသု ကာရဏေသု မဟာပရိမာဏံ ဧကံ ဖလံ သမဝေတံ အတ္တနော အန္တောဂဓေဟိ ကာရဏေဟိ သဂဗ္ဘံ အသုညန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝမိဓ သမဝါယာဘာဝါ ဖလေ ဟေတု နတ္ထီတိ ဟေတုသုညံ ဖလန္တိ အတ္ထော။

သုညတော ဝိနိစ္ဆယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ မဂ္ဂနိဒ္ဒေသကထာဝဏ္ဏနာ။

ဧကဝိဓာဒိဝိနိစ္ဆယကထာဝဏ္ဏနာ

၅၆၈။ ပဝတ္တိဘာဝတောတိ သံသာရဿ ပဝတ္တိဘာဝတော။ စတုအာဟာရဘေဒတောတိ စတုအာဟာရပ္ပစ္စယဝိသေသတော။ ဧတေန စတ္တာရော ကဗဠီကာရာဒိအာဟာရဝိသေသေ၊ အဇ္ဈောဟရဏီယဝတ္ထု၊ သဠာယတန၊ အဝိဇ္ဇာ၊ အဘိသင်္ခါရသင်္ခါတေ တပ္ပစ္စယဘူတဓမ္မဝိသေသေ စ သင်္ဂဏှာတိ ၊ ဩဇဋ္ဌမကရူပ၊ ဝေဒနာ၊ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏ၊ နာမရူပသင်္ခါတေ တန္နိဗ္ဗတ္တဓမ္မဝိသေသေ စ။

ပဝတ္တကဘာဝတော ပဝတ္တိဒုက္ခဿ။ ရူပါဘိနန္ဒနာဒိဘေဒေါ ရူပက္ခန္ဓာဒိအဘိနန္ဒနဘေဒေါ၊ ရူပါရမ္မဏာဒိဝသေနာပီတိ ဝဒန္တိ။ ရူပတဏှာဒီနံ ပစ္စေကံ အနေကဘေဒတ္တာ ဆ တဏှာကာယာ၊ တေသံ ဘေဒတော။

ဥပါဒါနေဟိ ဥပါဒီယတီတိ ဥပါဒိ၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓပဉ္စကံ။ တန္နိဿရဏဘူတံ နိဗ္ဗာနံ၊ တဿ ဝူပသမော တံသန္တီတိ ကတွာ တဿ ယာဝ ပစ္ဆိမံ စိတ္တံ၊ တာဝ သေသတံ၊ တတော ပရံ အနဝသေသတဉ္စ ဥပါဒါယ သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတု၊ နိရုပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဓာတူတိ ဒွိဓာ ဝေါဟရီယတိ။ ယထာ စာယံ ဘေဒေါ ဝေါဟာရတော၊ ဧဝမိတရေပီတိ တေ ကတိပယေ ဒဿေတုံ ‘‘တိဝိဓော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အညထာ ဧကဿ သတော နိဗ္ဗာနဿ ကုတော ဘေဒေါတိ။

သမထဝိပဿနာဘေဒတောတိ ဧတ္ထ သမ္မာဒိဋ္ဌိသမ္မာသင်္ကပ္ပာ ဝိပဿနာ၊ ဣတရေ သမထာတိ ဝဒန္တိ။ သီလမ္ပိ ဟိ သမထဿ ဥပကာရကတ္တာ သမထဂ္ဂဟဏေန ဂယှတီတိ တေသံ အဓိပ္ပာယော။ အထ ဝါ ယာနဒွယဿ ဝသေန လဒ္ဓါ မဂ္ဂေါ သမထော ဝိပဿနာတိ အာဂမနဝသေန ဝုတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အယန္တိ အရိယမဂ္ဂေါ။ သပ္ပဒေသတ္တာတိ သီလက္ခန္ဓာဒီနံ ဧကဒေသတ္တာတိ အတ္ထော။ ဧကဒေသော ဟိ ပဒိဿတိ အဝယဝဘာဝေန အပဒိသီယတီတိ ပဒေသော၊ အတ္တနော သမုဒါယံ ပတိ သဟ ပဒေသေနာတိ သပ္ပဒေသောတိ ဝုစ္စတိ ယထာ ‘‘သနိဒဿနာ ဓမ္မာ’’တိ (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၉)၊ သီလက္ခန္ဓာဒယော စ သဗ္ဗလောကိယလောကုတ္တရသီလာဒိသင်္ဂါဟကာ၊ အရိယမဂ္ဂေါ လောကုတ္တရော ဧဝါတိ တဒေကဒေသော ဟောတိ။

သဇာတိတောတိ သမာနဇာတိတော၊ ဝစီဒုစ္စရိတဝိရတိအာဒိဘေဒေသု သမာနာယ သီလဇာတိယာတိ အတ္ထော။

ဩနတသဟာယော ဝိယ ဝါယာမော ပဂ္ဂဟကိစ္စသာမညတော။ အံသကူဋံ ဒတွာ ဌိတသဟာယော ဝိယ သတိ အပိလာပနဝသေန နိစ္စလဘာဝကရဏသာမညတော။ သဇာတိတောတိ သဝိတက္ကသဝိစာရာဒိဘေဒေသု သမာနာယ သမာဓိဇာတိယာတိ အတ္ထော။ ကိရိယတောတိ သမာဓိအနုရူပကိရိယတော။ တတော ဧဝ ဟိ ‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ သမာဓိနိမိတ္တာ၊ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ သမာဓိပရိက္ခာရာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၄၆) သတိဝါယာမာနံ သမာဓိဿ နိမိတ္တပရိက္ခာရဘာဝေါ ဝုတ္တော။

အာကောဋေန္တေန ဝိယာတိ ‘‘အနိစ္စံ အနိစ္စ’’န္တိအာဒိနာ ပညာကိစ္စသဒိသေန ကိစ္စေန သမန္တတော ကောဋေန္တေန ဝိယ၊ ‘‘အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေန၊ ဒုက္ခံ ဘယဋ္ဌေနာ’’တိအာဒိနာ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၈) ပရိဝတ္တေန္တေန ဝိယ စ အာဒါယ ဦဟိတွာ ဒိန္နမေဝ ပညာ ပဋိဝိဇ္ဈတိ။ ဒွိန္နံ သမာနကာလတ္တေပိ ပစ္စယဘာဝေန သမ္မာသင်္ကပ္ပဿ ပုရိမကာလဿ ဝိယ နိဒ္ဒေသော ကတော။ သဇာတိတောတိ ‘‘ဒုက္ခေ ဉာဏ’’န္တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၅။၈) သမာနာယ ပညာဇာတိယာ။ ကိရိယတောတိ ဧတ္ထ ပညာသဒိသံ ကိစ္စံ ‘‘ကိရိယာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ပုဗ္ဗေ ပန သမာဓိဥပကာရကံ တဒနုရူပကိစ္စန္တိ အယမေတ္ထ ဝိသေသော။

‘‘သဗ္ဗံ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဘိညေယျ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၄။၄၆) ဝစနတော စတ္တာရိပိ အဘိမုခံ ပစ္စက္ခတော ဉာတဗ္ဗာနိ၊ အဘိဝိသိဋ္ဌေန ဝါ ဉာဏေန ဉာတဗ္ဗာနီတိ အဘိညေယျာနိ။

၅၆၉။ အညမညံ သဘာဂါနီတိ အညမညသမာနဘာဂါနိ၊ သဒိသရူပါနီတိ အတ္ထော။

ဒုရဘိသမ္ဘဝတရန္တိ အဘိသမ္ဘဝိတုံ သာဓေတုံ အသက္ကုဏေယျတရံ၊ သတ္တိဝိဃာတေန ဒုရဓိဂမန္တိ အတ္ထော။ အသနန္တိ ကဏ္ဍံ။ အတိပါတေယျာတိ ခိပေယျ။ ကောဋိယာတိ ကဏ္ဍဿ ကောဋိယာ ဝါလဂ္ဂေန။ ကောဋိန္တိ ဝါလဿေဝ ကောဋိံ။ ပဋိဝိဇ္ဈေယျာတိ ပဋိမုခဘာဝေန ဝိဇ္ဈေယျ။

ဗာဓကပဘဝသန္တိနိယျာနလက္ခဏေဟိ ဝဝတ္ထာနံ သလက္ခဏဝဝတ္ထာနံ။ ဒုရဝဂါဟတ္ထေန ဂမ္ဘီရတ္တာတိ ဩဠာရိကာ ဒုက္ခသမုဒယာ။ တိရစ္ဆာနဂတာနမ္ပိ ဟိ ဒုက္ခံ၊ အာဟာရာဒီသု စ အဘိလာသော ပါကဋော။ ပီဠနာဒိအာယူဟနာဒိဝသေန ပန ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခံ၊ ဣဒမဿ ကာရဏ’’န္တိ ယာထာဝတော ဩဂါဟိတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ ဂမ္ဘီရာ။ သဏှသုခုမဓမ္မတ္တာ နိရောဓမဂ္ဂါ သဘာဝတော ဧဝ ဂမ္ဘီရဋ္ဌေန ဒုရဝဂါဟာ။ တေနေဝ ဥပ္ပန္နေ မဂ္ဂေ နတ္ထိ နိရောဓမဂ္ဂါနံ အနဝဂါဟောတိ။ နိဗ္ဗာနမ္ပိ မဂ္ဂေန အဓိဂန္တဗ္ဗတ္တာ တဿ ဖလန္တိ အပဒိသီယတီတိ အာဟ ‘‘ဖလာပဒေသတော’’တိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ဒုက္ခနိရောဓေ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၁၉)။ မဂ္ဂေါပိ နိရောဓဿ သမ္ပာပကဘာဝတော ‘‘ဟေတူ’’တိ အပဒိသီယတီတိ အာဟ ‘‘ဟေတုအပဒေသတော’’တိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၁၉)။

ဣတိ ဧဝံ ပကာရေဟီတိ ဣတိ ဝိဇညာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ဣတိသဒ္ဒေန ဝိဇာနနက္ကမံ ဒဿေတိ။ ဧဝံ ပကာရေဟီတိ ဧဝံ-သဒ္ဒေန ဝိဇာနနကာရဏဘူတေန ဧဝ။

သဘာဂဝိသဘာဂတောဝိနိစ္ဆယဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣန္ဒြိယသစ္စနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ သောဠသမပရိစ္ဆေဒဝဏ္ဏနာ။