📜

၁၈။ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

နာမရူပပရိဂ္ဂဟကထာဝဏ္ဏနာ

၆၆၂။ ယာ ဝိသုဒ္ဓိယော သမ္ပာဒေတဗ္ဗာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမေသု ယထာဝိစာရိတေသု ခန္ဓာဒီသု ဝိပဿနာယ ဘူမိဘူတေသု ဓမ္မေသု။ ဂန္ထဿ ဥဂ္ဂဏှနံ ဝါစုဂ္ဂတကရဏံ ဥဂ္ဂဟော၊ ပရိတော သဗ္ဗထာပိ အတ္ထဿ ဉာတုမိစ္ဆာ ပရိပုစ္ဆာ၊ သဝနုပပရိက္ခာဒိဝသေန တဒတ္ထဿ မနသိကာရဝိဓိ၊ တဒုဘယဝသေန ယသ္မာ တတ္ထပိ ဉာဏံ သွာသေဝိတံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဥဂ္ဂဟပရိပုစ္ဆာဝသေန ဉာဏပရိစယံ ကတွာ’’တိ၊ ခန္ဓာဒီသု သုတမယံ ဉာဏံ ဥပ္ပာဒေတွာတိ အတ္ထော။ ဝိတ္ထာရိတမေဝ၊ တသ္မာ တတ္ထ ဝိတ္ထာရိတနယာနုသာရေန သီလဝိသုဒ္ဓိ သမ္ပာဒေတဗ္ဗာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥပစာရသမာဓိပိ အပ္ပနာသမာဓိ ဝိယ ဝိပဿနာယ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော စိတ္တဝိသုဒ္ဓိယေဝါတိ အာဟ ‘‘သဥပစာရာ’’တိ။ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အတ္တနော သန္တာနေ နိဗ္ဗတ္တနဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝဉှိ တာ ပစ္စက္ခတော ဝိဒိတာ နာမ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဝေဒိတဗ္ဗာ သမ္ပာဒေတဗ္ဗာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ ဝါ သမာပတ္တိသုခါဓိဂမဝသေန အနုဘဝိတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ န ဟိ ကေဝလေန ဇာနနမတ္တေန စိတ္တဝိသုဒ္ဓိယံ ပတိဋ္ဌိတော နာမ ဟောတိ၊ န စ တတ္ထ အပတိဋ္ဌာယ ဥပရိဝိသုဒ္ဓိံ သမ္ပာဒေတုံ သက္ကာတိ။

နာမရူပါနံ ယာထာဝဒဿနန္တိ နာမဿ၊ ရူပဿ စ ဝိဘဇ္ဇ ယထာဘူတသဘာဝဒဿနံ။ နာမဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ ဝေဒနာဒီနံ စတုန္နံ တေဘူမကာနံ ခန္ဓာနံ ဂဟဏံ၊ န ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ဧတ္ထ ဝိယ ဝိညာဏံ ဝိနာ၊ နာပိ ‘‘နာမဉ္စ ရူပဉ္စာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၀၄၊ ၃၅၂၊ ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၁၀၉) ဧတ္ထ ဝိယ သနိဗ္ဗာနေဟိ လောကုတ္တရက္ခန္ဓေဟိ သဒ္ဓိန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၆၆၃။ ယာတိ ပဇ္ဇတိ ဧတေနာတိ ယာနံ၊ သမထောဝ ယာနံ သမထယာနံ၊ တံ ဧတဿ အတ္ထီတိ သမထယာနိကော။ ဈာနေ၊ ဈာနူပစာရေ ဝါ ပတိဋ္ဌာယ ဝိပဿနံ အနုယုဉ္ဇန္တဿေတံ နာမံ၊ တေန သမထယာနိကေန။ ‘‘ဌပေတွာ နေဝသညာနာသညာယတန’’န္တိ ဣဒံ ဘဝဂ္ဂဓမ္မာနံ အာဒိကမ္မိကဿ ဒုပ္ပရိဂ္ဂဟတာယ ဝုတ္တံ။ လက္ခဏရသာဒိဝသေန ပရိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာ ဉာဏေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဂဟေတဗ္ဗာ၊ ပရိဂ္ဂဟဝိဓိ ပန ခန္ဓနိဒ္ဒေသေ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၄၂၁ အာဒယော) ဝုတ္တာ ဧဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ အာရမ္မဏာဘိမုခနမနံ အာရမ္မဏေန ဝိနာ အပ္ပဝတ္တိ၊ တေန နမနဋ္ဌေန၊ နာမကရဏဋ္ဌေန ဝါ။ ဝေဒနာဒယော ဟိ အရူပဓမ္မာ သဗ္ဗဒါပိ စ ဖဿာဒိနာမကတ္တာ ပထဝီအာဒယော ဝိယ ကေသကုမ္ဘာဒိနာမန္တရာနာပဇ္ဇနတော အတ္တနာဝ ကတနာမတာယ နာမကရဏဋ္ဌေန ‘‘နာမ’’န္တိ ဝုစ္စန္တိ။ အထ ဝါ အဓိဝစနသမ္ဖဿော ဝိယ အဓိဝစနံ နာမံ အန္တရေန အနုပစိတသမ္ဘာရာနံ ဂဟဏံ န ဂစ္ဆန္တီတိ နာမာယတ္တဂ္ဂဟဏတာယ ဝေဒနာဒယော ‘‘နာမ’’န္တိ ဝုစ္စန္တိ၊ ရူပံ ပန ဝိနာပိ နာမသဝနံ အတ္တနော ရုပ္ပနသဘာဝေနေဝ ဂဟဏံ ဂစ္ဆတိ။ ဝဝတ္ထာပေတဗ္ဗန္တိ အသင်္ကရတော ဌပေတဗ္ဗံ၊ အညမညံ၊ ရူပေန စ အမိဿိတံ ကတွာ စိတ္တေ ဌပေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။

နာမရူပပရိဂ္ဂဟော စ နာမ ယာဝဒေဝ တဿ ပဋိနိဿဇ္ဇနတ္ထန္တိ တဒနုရူပမေဝ နိဒဿနံ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာ နာမာ’’တိအာဒိမာဟ။ ရုပ္ပနတောတိ ဧတ္ထ ရုပ္ပနဋ္ဌော ‘‘သီတာဒိဝိရောဓိပစ္စယသန္နိပါတေ ဝိသဒိသုပ္ပတ္တီ’’တိအာဒိနာ (ဝိသုဒ္ဓိ။ မဟာဋီ။ ၂။၄၃၂) ခန္ဓနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တောယေဝ။ ဧဝံ ဝိသုံ နာမပရိဂ္ဂဟံ၊ ရူပပရိဂ္ဂဟဉ္စ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဧကဇ္ဈံ နာမရူပပရိဂ္ဂဟံ ဒဿေတုံ ‘‘တတော နမနလက္ခဏ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၆၆၄။ ဣတိ အရူပမုခေန ဝိပဿနာဘိနိဝေသံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ရူပမုခေန တံ ဒဿေန္တော ‘‘သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိကော ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမထယာနိကဿ သမထမုခေန ဝိပဿနာဘိနိဝေသော၊ ဝိပဿနာယာနိကဿ ပန သမထံ အနိဿာယာတိ အာဟ ‘‘သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိကော’’တိ၊ သမထဘာဝနာယ အမိဿိတဝိပဿနာယာနဝါတိ အတ္ထော။ အယမေဝ ဝါ သမထယာနိကောတိ ယထာဝုတ္တော သမထယာနိကော ဧဝ ဝါ။ တေန သမထယာနိကဿာပိ ရူပမုခေန ဝိပဿနာဘိနိဝေသော လဗ္ဘတိ၊ န အရူပမုခေနေဝါတိ ဒဿေတိ။ တေသံ တေသံ ဓာတုပရိဂ္ဂဟမုခါနန္တိ ‘‘ယံ ထဒ္ဓလက္ခဏံ၊ အယံ ပထဝီဓာတူ’’တိအာဒိနာ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၃၀၈) သင်္ခေပမနသိကာရာဒိဝသေန ဝုတ္တေသု တေရသသု ဓာတုပရိဂ္ဂဟမုခေသု။ ကမ္မသမုဋ္ဌာနော နာမ ကေသော စမ္မဗ္ဘန္တရဂတော။ တတ္ထေဝါတိ တသ္မိံယေဝ ကမ္မသမုဋ္ဌာနေ ကေသေ။ ကာယပ္ပသာဒဿ ဝိယ ဘာဝဿာပိ သကလသရီရဗျာပိတာယ ‘‘ဘာဝဿ အတ္ထိတာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပုန တတ္ထေဝါတိ တသ္မိံယေဝ ကေသသညိတေ ရူပသမုဒါယေ။ အပရာနိပီတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာနိ ကမ္မသမုဋ္ဌာနာနိ ဝီသတိ၊ ဣမာနိ အာဟာရသမုဋ္ဌာနာဒီနိ စတုဝီသတိ ရူပါနီတိ သဗ္ဗာနိပိ စတုစတ္တာလီသ၊ တဉ္စ ခေါ တတ္ထ လဗ္ဘမာနသန္တတိသီသသာမညေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘စတုစတ္တာလီသာ’’တိ စ ဣဒံ သဒ္ဒဿ အနိယတတ္တာ ဝုတ္တံ။ န ဟိ သဗ္ဗကာလံ ဥတုစိတ္တတော ရူပံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တံ သသဒ္ဒမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ဧဝန္တိ ယထာ ကေသေ၊ ဧဝံ လောမာဒီသု စတုသမုဋ္ဌာနိကေသု။ စတုဝီသတိကောဋ္ဌာသေသူတိ ဒွတ္တိံသာယ ကောဋ္ဌာသေသု ဝက္ခမာနေ အဋ္ဌ ကောဋ္ဌာသေ အပနေတွာ စတုဝီသတိကောဋ္ဌာသေသု။ သေဒါဒီနံ အာတပူပတာပါဒိနာ၊ စိတ္တဝိကာရေန စ ဥပ္ပဇ္ဇနတော တေ ဥတုစိတ္တသမုဋ္ဌာနာ ဝုတ္တာ။

ဒွတ္တိံသကောဋ္ဌာသဂတေသု ရူပေသု ပါကဋေသု ဇာတေသု တဒညာနိပိ ပါကဋာနိ ဟောန္တီတိ တာနိပိ ဒဿေတုံ ‘‘အပရေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အပရေ ဒသ အာကာရာတိ တေဇောဝါယောကောဋ္ဌာသဝသေန အပရေ ဒသ အာကာရာ။ ကမ္မဇေတိ ဘူတကထနံ၊ န ဝိသေသနံ အသိတာဒိပရိပါစကဿ တေဇဿ အကမ္မဇဿ အဘာဝတော။ တထာ စိတ္တဇေတိ စ ဧကန္တစိတ္တသမုဋ္ဌာနတ္တာ အဿာသပဿာသာနန္တိ ကေစိ၊ တံ န၊ အစိတ္တဇသန္တာနေ ပဝတ္တာနံ ဥတုဇဘာဝတော။ အဗ္ဘန္တရဋ္ဌာ ဧဝ ဟိ တေ စိတ္တဇာ၊ န ဗဟိဒ္ဓါ၊ တသ္မာ တတ္ထ ‘‘စိတ္တဇေ’’တိ ဣဒံ ဝိသေသနမေဝ၊ အယဉ္စ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ အာနာပါနကထာယံ ဝုတ္တောယေဝ။ သေသေသူတိ သန္တပ္ပနာဒိဝသေန စေဝ ဥဒ္ဓင်္ဂမာဒိဝသေန စ ပဝတ္တေသု တေဇောဝါယောကောဋ္ဌာသေသု။

စက္ခုဒသကာဒီသု ပဓာနရူပံ စက္ခာဒယောတိ တေသု လဗ္ဘမာနံ ဝတ္ထုဒွါရဘာဝံ အဝယဝကိစ္စံ သမုဒါယေ အာရောပေတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဝတ္ထုဒွါရဝသေန ပဉ္စ စက္ခုဒသကာဒယော’’တိ။ ဝတ္ထုဝသေန ဟဒယဝတ္ထုဒသကဉ္စာတိ ယောဇေတဗ္ဗံ၊ ဧကယောဂနိဒ္ဒိဋ္ဌာနမ္ပိ ဧကဒေသော အနုဝတ္တတီတိ။ သဗ္ဗာနိပီတိ ယထာဝုတ္တဂဏနာယံ စတုန္နဝုတိစတုသတာဓိကာနိ သဟဿရူပရူပါနိ။ ကောဋ္ဌာသာဝယဝါနံ ပန တဒဝယဝကလာပါနဉ္စ ဘေဒေ ဂယှမာနေ အတိဝိယ တတော ဗဟုတရော ရူပဘေဒေါ ဟောတိ၊ သော ပန ဘေဒေါ ဣဓ အာဒိကမ္မိကဿ ဒုပ္ပရိဂ္ဂဟောတိ န ဂဟေတဗ္ဗော။

ကာမံ ဝတ္ထုဝသေနာပိ အရူပဓမ္မာ ပါကဋာ ဟောန္တိ၊ ဒွါရဝသေန ပန ပရိဂ္ဂဟော အနာကုလောတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဒွါရဝသေန အရူပဓမ္မာ ပါကဋာဟောန္တီ’’တိ ။ သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝသေန ‘‘ဧကာသီတိ လောကိယစိတ္တာနီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ လာဘိနော ဧဝ ပန မဟဂ္ဂတစိတ္တာနိ သုပါကဋာနိ ဟောန္တိ။ အဝိသေသေနာတိ သာဓာရဏတော။ ဖဿာဒယော ဟိ သတ္တ စေတသိကာ စက္ခုဝိညာဏာဒီဟိပိ ဥပ္ပဇ္ဇနတော သဗ္ဗစိတ္တုပ္ပာဒသာဓာရဏာ။ သဗ္ဗေပိ တေတိ ဧကာသီတိ လောကိယစိတ္တာနိ၊ တံသမ္ပယုတ္တဖဿာဒယောတိ သဗ္ဗေပိ တေ အရူပဓမ္မေ။ အာရမ္မဏာဒိဝိဘာဂေန ပန စိတ္တုပ္ပာဒဘေဒေ ဂယှမာနေ တတော ဗဟုတရော ဧဝ ဟောတိ၊ သော ပန ဣဓ နာဓိပ္ပေတော။

၆၆၅။ အဿ စက္ခုပသာဒဿ နိဿယဘူတာ ပန စတဿော ဓာတုယောတိ သမ္ဗန္ဓော။ သဟဇာတရူပါနိ တဿ စက္ခုပသာဒဿ ဣစ္စေဝ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထေဝါတိ တသ္မိံယေဝ သသမ္ဘာရစက္ခုပဒေသေ။ အနုပါဒိန္နရူပါနီတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တရူပါနံ ဥပါဒိန္နရူပတ္တာ ဝုတ္တံ၊ အကမ္မဇရူပါနီတိ အတ္ထော။ သေသာနီတိ ပဌမံ စက္ခုနော ဝုတ္တတ္တာ တတော သေသာနိ၊ တေန ပန သဒ္ဓိံ စတုပညာသ ရူပါနိ ဟောန္တိ။ စက္ခုဒသကာဒီသု ဧကဿပိ အဂ္ဂဟေတဗ္ဗတော ‘‘အဝသေသာနိ တေစတ္တာလီသ ရူပါနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သဒ္ဒဿ အနိယတတ္တာ တံ အဂ္ဂဟေတွာ ‘‘တေစတ္တာလီသ ရူပါနီ’’တိ ဝတွာ ပုန ဥတုစိတ္တသမုဋ္ဌာနေ ဒွေ သဒ္ဒေ ဂဟေတွာ ‘‘ပဉ္စစတ္တာလီသာ’’တိ ကေစိဝါဒေါ ဒဿိတော။

အဝသေသရူပါနီတိ ‘‘ဒသ ဓာတုယော’’တိ ဝုတ္တေ ဒွါဒသ ရူပဓမ္မေ ဌပေတွာ အဝသေသာနိ ဆ နိပ္ဖန္နရူပါနိ။ ရူပရူပါနေဝ ဟိ ဣဓ ပရိဂ္ဂယှန္တိ၊ န ရူပပရိစ္ဆေဒဝိကာရလက္ခဏာနိ။ စက္ခုသန္နိဿယရူပါရမ္မဏဘာဝသာမညေန၊ စိတ္တဘာဝသာမညေန စ ကုသလာကုသလဝိပါကတာယ ဒုဝိဓမ္ပိ စက္ခုဝိညာဏံ စိတ္တန္တွေဝ ဝုတ္တံ။ ဧဝန္တိ ဣမိနာ ‘‘စက္ခုံ နိဿာယာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တံ၊ အဝုတ္တဉ္စ ‘‘သောတံ နိဿာယာ’’တိအာဒိကံ သင်္ဂဏှာတိ။ မနောဝိညာဏဓာတူတိ ဧတ္ထပိ ‘‘ဧကာ’’တိ ပဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ ‘‘ဧကာ မနောဝိညာဏဓာတူ’’တိ။ အဍ္ဎေန ဧကာဒသ အဍ္ဎေကာဒသ၊ အဍ္ဎံ ဝါ ဧကာဒသမံ ဧတာသန္တိ အဍ္ဎေကာဒသ။ အဍ္ဎဋ္ဌမာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။

၆၆၆။ စက္ခုဓာတုယံ ဝုတ္တနယေနေဝါတိ ‘‘ယံ လောကော သေတကဏှမဏ္ဍလဝိစိတ္တ’’န္တိအာဒိနာ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၆၆၅) ဝုတ္တနယေန။

၆၆၇။ ဣဓ ဘိက္ခု ဣမသ္မိံ သရီရေတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝိပဿနာဘိနိဝေသဒဿနဝသေန ဝုတ္တံ။ တေနေဝ ဟိ ဧကဿေဝ ဘာဝဿ ဂဟိတတ္တာ ‘‘သတ္တရသရူပါနိ သမ္မသနုပဂါနီ’’တိ အာဟ။ သမ္မသိတုံ သက္ကုဏေယျာနိ သမ္မသနံ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ သမ္မသနုပဂါနိ၊ သမ္မသနီယာနီတိ အတ္ထော။ အာကာရ-ဂ္ဂဟဏေန ဝိညတ္တိဒွယံ ဝုတ္တံ၊ ဝိကာရ-ဂ္ဂဟဏေန လဟုတာဒိတ္တယံ၊ ဣတရေန အာကာသဓာတူတိ ဝဒန္တိ။ အာကာရ-ဂ္ဂဟဏေန ပန ဝိညတ္တိဒွယေန သဒ္ဓိံ လက္ခဏရူပမာဟ။ တမ္ပိ ဟိ ရူပါနံ ဥပ္ပဇ္ဇနာဒိအာကာရမတ္တန္တိ။ အန္တရပရိစ္ဆေဒေါတိ တံတံကလာပါနံ အသင်္ကရကာရဏတာယ အန္တရဘူတော ပရိစ္ဆေဒေါ ။ ယဒိ န သမ္မသနုပဂါနိ၊ အာကာရာဒိမတ္တာနိ စ၊ ကထံ ရူပါနီတိ အာဟ ‘‘အပိစ ခေါ’’တိအာဒိ။

၆၆၈။ ဧဝံ ဒွါစတ္တာလီသာယ ကောဋ္ဌာသာနံ ဝသေန ဝိတ္ထာရတော ရူပပရိဂ္ဂဟံ တဒနုသာရေန ဝိတ္ထာရတော ဧဝ နာမပရိဂ္ဂဟံ ဝိဘာဝေတွာ တတော သံခိတ္တသံခိတ္တတရသံခိတ္တတမဝသေန၊ အဋ္ဌာရသဓာတုဝသေန၊ ဒွါဒသာယတနဝသေန၊ ပဉ္စက္ခန္ဓဝသေန စ ရူပါရူပပရိဂ္ဂဟံ ဒဿေတွာ အတိသံခိတ္တနယေနာပိ ဒဿေတုံ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရူပ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ယထာ စ ဓာတုအာဒိဝသေန၊ ဧဝံ ဣန္ဒြိယသစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝသေနပိ ရူပါရူပပရိဂ္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကထံ? ဣန္ဒြိယဝသေန တာဝ စက္ခာဒီနိ ပဉ္စ၊ ဣတ္ထိပုရိသိန္ဒြိယာနိ စာတိ သတ္တ ဣန္ဒြိယာနိ ရူပံ၊ မနိန္ဒြိယံ၊ ပဉ္စ ဝေဒနိန္ဒြိယာနိ၊ သဒ္ဓါဒီနိ ပဉ္စ စာတိ ဧကာဒသ နာမံ၊ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ ပစ္ဆိမာနိ တီဏိ ဣဓ အနဓိပ္ပေတာနိ လောကုတ္တရတ္တာ။ ဒုက္ခသစ္စံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ သမုဒယသစ္စံ နာမံ၊ ဣတရာနိ ဣဓ နာဓိပ္ပေတာနိ လောကုတ္တရတ္တာ။ ပစ္စယာကာရေ အာဒိတော တီဏိ အင်္ဂါနိ နာမံ၊ စတုတ္ထပဉ္စမာနိ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ ဆဋ္ဌသတ္တမအဋ္ဌမနဝမာနိ နာမံ၊ ဒသမံ နာမဉ္စေဝ နာမရူပဉ္စ၊ ပစ္ဆိမာနိ ဒွေ ပစ္စေကံ နာမဉ္စ ရူပဉ္စာတိ ဧဝံ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ဣန္ဒြိယသစ္စပစ္စယာကာရဝသေနပိ နာမရူပပရိဂ္ဂဟော ကာတဗ္ဗော။ ဧဝံ ပန နာမရူပပရိဂ္ဂဟဿ ဝိဘာဂေန ကထနေ ပယောဇနံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။

၆၆၉။ ကာမံ ဝေဒနာဒီသု အရူပဓမ္မေသု န ဥတ္တရုတ္တရာ ဝိယ ပုရိမပုရိမာ သုခုမာ၊ တထာပိ သင်္ဃဋ္ဋနေန ဝိကာရအာပဇ္ဇနကေ ရူပဓမ္မေ ဥပါဒါယ သဗ္ဗေပိ တေ သုခုမာ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘သုခုမတ္တာ အရူပံ န ဥပဋ္ဌာတီ’’တိ။ သမ္မသိတဗ္ဗန္တိ သမ္မဒေဝ လက္ခဏာဒိတော ဝီမံသိတဗ္ဗံ။ မနသိကာတဗ္ဗန္တိ တထာ စိတ္တေ ဌပေတဗ္ဗံ။ ပရိဂ္ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ပရိစ္ဆေဒကာရိကာယ ပညာယ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗန္တိ အညမညံ အသင်္ကရတော ဝိနိစ္ဆိတဗ္ဗံ။ အဿာတိ ယောဂိနော ။ သုဝိက္ခာလိတန္တိ သုဝိသောဓိတံ။ အာဒိကမ္မိကဿ ဟိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ ယာဝ ဓမ္မာ သုပရိဗျတ္တံ န ဥပတိဋ္ဌန္တိ၊ တာဝ တေ တပ္ပဋိစ္ဆာဒကသမ္မောဟဗလေန အဘိဘူတာ အဝိသုဒ္ဓါ နာမ ဟောန္တိ၊ အသင်္ကရတော ဥပဋ္ဌာနာဘာဝတော အညမညဉ္စ ဇဋိတာ။ ယဒါ ပန သမ္မသနာဒိဝိဓိနာ တံ ဝိဘူတံ ဟောတိ၊ တဒါ တေ သုဝိက္ခာလိတာ၊ နိဇ္ဇဋာ စ နာမ ဟောန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ယထာ ယထာ ဟီ’’တိအာဒိ။ အာဒိကမ္မိကဿ အရူပဓမ္မာ ယေဘုယျေန ရူပဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ပဝတ္တနာကာရေန ဂဟဏံ ဂစ္ဆန္တီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘တဒါရမ္မဏာ အရူပဓမ္မာ’’တိ။ တေနေဝ ဟိ ဟေဋ္ဌာ ‘‘တဿေဝံ ပရိဂ္ဂဟိတရူပဿ ဒွါရဝသေန အရူပဓမ္မာ ပါကဋာ ဟောန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ န ဝတ္ထုဝသေနာတိ။

ဣဒါနိ ရူပပရိဂ္ဂဟော အရူပပရိဂ္ဂဟဿ ဥပါယော၊ ဥပတ္ထမ္ဘော စာတိ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ ဥပမာဟိ ပကာသေတုံ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ မုခနိမိတ္တန္တိ မုခဿ ပဋိဗိမ္ဗံ။ တတြိဒံ ဥပမာသံသန္ဒနံ – စက္ခုမာ ပုရိသော ဝိယ ယောဂါဝစရော၊ တဿ စက္ခု ဝိယ ယောဂိနော ကမ္မဋ္ဌာနပရိဂ္ဂါဟကဉာဏံ၊ အာဒါသံ ဝိယ ရူပပရိဂ္ဂဟော၊ မုခနိမိတ္တံ ဝိယ အရူပပရိဂ္ဂဟော၊ အာဒါသဿ အပရိသုဒ္ဓကာလော ဝိယ ရူပပရိဂ္ဂဟဿ အဝိက္ခာလိတကာလော၊ တဒါ မုခနိမိတ္တဿ အပညာယနံ ဝိယ ရူပပရိဂ္ဂဟဿ အဝိသုဒ္ဓတာယ အရူပဓမ္မာနံ အနုပဋ္ဌာနံ၊ အာဒါသဿ ပုနပ္ပုနံ ပရိမဇ္ဇနံ ဝိယ ရူပပရိဂ္ဂဟဿ ပုနပ္ပုနံ ဝိသောဓနံ၊ သုပရိမဇ္ဇိတေ အာဒါသေ သုဗျတ္တံ မုခနိမိတ္တဿ ပညာယနံ ဝိယ သုဝိက္ခာလိတေ နိဇ္ဇဋေ ရူပပရိဂ္ဂဟေ အရူပဓမ္မာနံ သုဋ္ဌု ဥပဋ္ဌာနန္တိ။ ဣမိနာ နယေန တေလတ္ထိကောပမာဒီသုပိ ယထာရဟံ ဥပမာသံသန္ဒနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တိလပိဋ္ဌန္တိ တိလစုဏ္ဏံ။ ကတကဋ္ဌိန္တိ ကတကဗီဇံ။ ကလလကဒ္ဒမန္တိ တနုကဒ္ဒမံ။

တပ္ပစ္စနီကကိလေသာတိ တဿ အရူပဓမ္မပရိဂ္ဂါဟကဉာဏဿ ဝိဗန္ဓဘာဝေန ပဋိပက္ခဘူတာ သမ္မောဟာဒိကိလေသာ။ ဥစ္ဆုအာဒိဥပမာသု ဣဒံ မုခမတ္တဿ ဒဿနံ – ယထာ ဥစ္ဆုရသံ ဂဟေတုကာမော ဥစ္ဆူနိ ဥစ္ဆုယန္တေ ပက္ခိပိတွာ ဧကဝါရံ ဒွိဝါရံ ယန္တက္ကမနမတ္တေန ဥစ္ဆုရသေ အနိက္ခမန္တေ န ဥစ္ဆူနိ ဆဍ္ဍေတွာ ဂစ္ဆတိ၊ ယထာ ဝါ စောရေ ဂဟေတွာ တေဟိ ကတကမ္မံ ဇာနိတုကာမော ဒွတ္တိပ္ပဟာရမတ္တေန တေသု တမတ္ထံ အကထေန္တေသု န တေ မုဉ္စတိ၊ ယထာ ဝါ ပန ဂေါဒမ္မကော ဂေါဏံ ဒမေတုကာမော ဓုရေ တံ ယောဇေတွာ ဧကဝါရံ ဒွိဝါရံ တသ္မိံ ပထေန အဂစ္ဆန္တေ န ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ ယထာ စ ဒဓိံ မန္ထေတွာ နဝနီတံ ဂဟေတုကာမော ဒဓိကလသိယံ မန္ထံ ပက္ခိပိတွာ သကိံ၊ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ မန္ထဿ ဘမနမတ္တေန နဝနီတေ အနုပ္ပဇ္ဇန္တေ န ဒဓိံ ဆဍ္ဍေတိ၊ ယထာ ဝါ ပန မစ္ဆေ ပစိတွာ ခါဒိတုကာမော ဧကဝါရံ ဒွိဝါရံ အဂ္ဂိဒါနမတ္တေန မစ္ဆေသု အပစ္စန္တေသု န တေ ဆဍ္ဍေတိ။ ‘‘အထ ခေါ နံ ပုနပ္ပုနံ ပရိမဇ္ဇတီ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ‘‘အထ ခေါ နံ ဥစ္ဆုယန္တေ ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပီဠေတီ’’တိအာဒိနာ သဗ္ဗတ္ထ ဥပမတ္ထော ယောဇေတဗ္ဗော။

အရူပဓမ္မာနံ ဥပဋ္ဌာနာကာရကထာဝဏ္ဏနာ

၆၇၀။ အာကိရီယန္တိ အဘိမုခါ ဟောန္တိ ဧတေဟီတိ အာကာရာ၊ အရူပဓမ္မာနံ ဥပဋ္ဌာနဿ မုခဘူတာ ဖုသနာနုဘဝနဝိဇာနနပ္ပကာရာတိ အာဟ ‘‘အရူပဓမ္မာ တီဟိ အာကာရေဟိ ဥပဋ္ဌဟန္တီ’’တိအာဒိ။ အာရမ္မဏေ ပဝတ္တမာနေသု စိတ္တစေတသိကေသု အသတိပိ ပုဗ္ဗာပရိယေ ဖုသနလက္ခဏော ဖဿော၊ တတ္ထ သဗ္ဗပဌမံ အဘိနိပတန္တော ဝိယ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပဌမာဘိနိပါတော ဖဿော’’တိ။ တေနဿ ဖုသနာကာရေန သုပါကဋဘာဝေန ဥပဋ္ဌာနံ ဒဿေတိ။ ဖဿေ ပန ဥပဋ္ဌိတေ ယသ္မိံ အာရမ္မဏေ သော ဖဿော၊ တဿ အနုဘဝနလက္ခဏာ ဝေဒနာ၊ သဉ္ဇာနနလက္ခဏာ သညာ၊ အာယူဟနလက္ခဏာ စေတနာ၊ ပဋိဝိဇာနနလက္ခဏံ ဝိညာဏန္တိ ဣမေပိ ပါကဋာ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘တံသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာ’’တိအာဒိ။ ဧဝံ သလက္ခဏသင်္ခေပတော စတုဓာတုဝဝတ္ထာနဝသေန ဖဿမုခေန အရူပပရိဂ္ဂဟံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဝိတ္ထာရတော စတုဓာတုဝဝတ္ထာနဝသေန တံ ဒဿေတုံ ‘‘တထာ ကေသေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကေသေ ပထဝီဓာတူတိ ကေသသင်္ခါတေ ပထဝီကောဋ္ဌာသေ ပထဝီဓာတု။ လက္ခဏဝိဘတ္တိတော ဟိ ဓာတုဝဝတ္ထာနဒဿနမေတံ။

ပုနပိ ဒွိန္နံ ဓာတုဝဝတ္ထာနာနံ ဝသေန ဝေဒနာမုခေန အရူပပရိဂ္ဂဟံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧကဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တဿ ရသာနုဘဝနကဝေဒနာတိ ထဒ္ဓဘာဝသင်္ခါတဿ ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဘာဝဿ အနုဘဝနဝသေန ပဝတ္တဝေဒနာ။

အပရဿာတိ ဧတ္ထာပိ ဝုတ္တနယေနေဝ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ အာရမ္မဏပဋိဝိဇာနနန္တိ ထဒ္ဓတာသင်္ခါတဖောဋ္ဌဗ္ဗာရမ္မဏပဋိဝိဇာနနံ။ ကာယဒွါရာဘိနိဟတံ၊ ကေဝလံ ဝါ မနောဒွါရိကဇဝနဝိညာဏမာဟ။ တဉှိ ‘‘ပထဝီဓာတု ကက္ခဠလက္ခဏာ’’တိ ပဋိဝိဇာနာတိ၊ ဣတရံ ပန ကက္ခဠလက္ခဏပဋိဝိဇာနနမတ္တမေဝါတိ။

ဧတေနေဝ ဥပါယေနာတိ ယွာယံ သလက္ခဏသင်္ခေပတော၊ သလက္ခဏဝိဘတ္တိတော စ ဓာတုဝဝတ္ထာနဝသေန ရူပပရိဂ္ဂဟံ ဒဿေတွာ တတ္ထ ဌိတဿ ဖဿာဒိမုခေန အရူပပရိဂ္ဂဏှနုပါယော ဒဿိတော၊ ဧတေနေဝ ဥပါယေန။ ကမ္မသမုဋ္ဌာနကေသေတိ စတုသမုဋ္ဌာနကေသတော နိဒ္ဓါရိတေ ကမ္မသမုဋ္ဌာနကေသေ။ ကက္ခဠလက္ခဏာတိအာဒိနာ နယေနာတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန န ကေဝလံ ‘‘ပဂ္ဃရဏလက္ခဏာ အာပေါဓာတူ’’တိအာဒိနာ လက္ခဏဝိသေသေန သဒ္ဓိံ ဓာတွန္တရာနိယေဝ၊ အထ ခေါ ဧကသမုဋ္ဌာနာဒိဘေဒါနိ ကောဋ္ဌာသန္တရာနိပီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဒွါစတ္တာလီသာယ ဓာတုကောဋ္ဌာသေသူ’’တိ။ သဗ္ဗံ နယဘေဒံ အနုဂန္တွာတိ ယွာယံ ဒွါစတ္တာလီသာယ ဓာတုကောဋ္ဌာသေသု ပထဝီဓာတုအာဒီနံ လက္ခဏာဒိတော ဝဝတ္ထာပနဝသေန နာနာဝိဓော ရူပပရိဂ္ဂဟနယော ဝုတ္တော၊ တံ သဗ္ဗံ နယဘေဒံ နယဝိသေသံ အနုဂန္တွာ၊ စက္ခုဓာတုအာဒီသု ရူပပရိဂ္ဂဟမုခေသု အရူပပရိဂ္ဂဟဒဿနဝသေန ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာတိ အဓိပ္ပာယော။ တတြိဒံ ယောဇနာမုခမတ္တဒဿနံ – ဧကဿ တာဝ ‘‘စက္ခုဓာတု ရူပါဘိဃာတာရဟဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏာ၊ ဒဋ္ဌုကာမတာနိဒါနကမ္မသမုဋ္ဌာနဘူတပ္ပသာဒလက္ခဏာ ဝါ’’တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၆၀၀) နယေန ဓာတုယော ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ ‘‘ပဌမာဘိနိပါတော ဖဿော၊ တံသမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာ’’တိ သဗ္ဗံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တထာ ‘‘ယထာဝုတ္တလက္ခဏာယ စက္ခုဓာတုယာ ရသာနုဘဝနကဝေဒနာ ဝေဒနာက္ခန္ဓော’’တိအာဒိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တထာ ‘‘ယထာဝုတ္တလက္ခဏာ စက္ခုဓာတူ’’တိ၊ ‘‘အာရမ္မဏပဋိဝိဇာနနံ ဝိညာဏံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော’’တိအာဒိနာ သဗ္ဗံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ အာယတနာဒိဝသေန ရူပပရိဂ္ဂဟမုခေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၆၇၁။ ယထာ နာမ ဟေဋ္ဌိမဈာနံ သုဘာဝိတံ ဝသီဘာဝံ ပါပိတမေဝ ဥပရိဈာနဿ ပါဒကံ ပဒဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ န ပဋိလဒ္ဓမတ္တံ၊ ဧဝံ ရူပပရိဂ္ဂဟော သုဝိသုဒ္ဓါ နိဇ္ဇဋော နိဂ္ဂုမ္ဗော ဧဝ အရူပပရိဂ္ဂဟဿ ပါဒကံ ပဒဋ္ဌာနံ ဟောတိ၊ န အဝိသုဒ္ဓါ၊ တသ္မာ ရူပါရူပဿ ဧကဒေသေပိ အနုပဋ္ဌိတေ သော အဝိသုဒ္ဓါ ဧဝ နာမ ဟောတိ၊ ပဂေဝ ဗဟူသု အနုပဋ္ဌိတေသူတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သစေ ဟီ’’တိအာဒိ။ ပဗ္ဗတေယျာ ဂါဝီ ဝိယ ဗာလာ အဗျတ္တာ အခေတ္တညူ။

ခဂ္ဂေနာတိ ခဂ္ဂဂ္ဂေန။ သမုဂ္ဂန္တိ မဉ္ဇူသာသဒိသံ မဟာသမုဂ္ဂံ။ အပရိဂ္ဂဟိတကမ္မဋ္ဌာနဿ အဝိဘတ္တံ ဝိယ ဥပဋ္ဌဟန္တမ္ပိ နာမရူပံ ဝိဘတ္တသဘာဝမေဝ၊ တဿ စ ဝိဘာဂေါ ကမ္မဋ္ဌာနပရိဂ္ဂဟေသု ပါကဋော ဟောတီတိ စ ဒဿနတ္ထံ သမုဂ္ဂဝိဝရဏံ၊ ယမကတာလကန္ဒဖာလနဉ္စ နိဒဿနဘာဝေန ဝုတ္တံ။ ယမကတာလကန္ဒဉှိ ဘိန္နသန္တာနမ္ပိ အဘိန္နံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ၊ ဧဝံ ရူပါရူပဓမ္မာတိ။ သဗ္ဗေပိ တေဘူမကေ ဓမ္မေ နာမဉ္စ ရူပဉ္စာတိ ဒွေဓာ ဝဝတ္ထပေတီတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ သဗ္ဗ-သဒ္ဒေါ အနဝသေသပရိယာဒါယကော၊ နာမရူပဘာဝေါ ပန အညမညဝိဓုရောတိ န တဒုဘယံ သမုဒါယဝသေန ပရိသမာပယေတဗ္ဗံ၊ တသ္မာ ‘‘ယဒေတ္ထ နမနလက္ခဏံ၊ တံ နာမံ။ ယံ ရုပ္ပနလက္ခဏံ၊ တံ ရူပ’’န္တိ ဧဝံ ဒွေဓာ ဝဝတ္ထပေတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဝဝတ္ထပေန္တောယေဝ စ တဒုဘယဝိနိမုတ္တဿ တေဘူမကဓမ္မေသု ကဿစိ ဓမ္မဿ အဘာဝတော ‘‘သဗ္ဗေပိ တေဘူမကဓမ္မေ နာမဉ္စ ရူပဉ္စာတိ ဒွေဓာ ဝဝတ္ထပေတီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘နာမဉ္စ ရူပဉ္စာ’’တိ ဧတေနေဝ တဿ ဒုဝိဓဘာဝေ သိဒ္ဓေ ‘‘ဒွေဓာ ဝဝတ္ထပေတီ’’တိ ဣဒံ နာမရူပဝိနိမုတ္တဿ အညဿ အဘာဝဒဿနတ္ထံ။ တေနေဝါဟ ‘‘နာမရူပမတ္တတော ဥဒ္ဓ’’န္တိအာဒိ။ ‘‘သဗ္ဗေပိ တေဘူမကေ ဓမ္မေ’’တိ ပန သဗ္ဗဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ သမ္မသမနုပဂဿ ဓမ္မဿ အနဝသေသေတဗ္ဗတာယ ဝုတ္တံ။ တဉှိ အနဝသေသတော ပရိညေယျံ ဧကံသတော ဝိရဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ တတော စ စိတ္တံ ဝိရာဇယံ ပမောစေတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘‘သဗ္ဗံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနဘိဇာနံ အပရိဇာနံ တတ္ထ စိတ္တံ အဝိရာဇယံ အပ္ပဇဟံ အဘဗ္ဗော ဒုက္ခက္ခယာယ။ သဗ္ဗဉ္စ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဘိဇာနံ ပရိဇာနံ တတ္ထ စိတ္တံ ဝိရာဇယံ ပဇဟံ ဘဗ္ဗော ဒုက္ခက္ခယာယာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၂၆-၂၇)။

ယဒိ တေဘူမကံ ဓမ္မဇာတံ အနဝသေသတော ဂဟိတံ ‘‘နာမရူပ’’န္တိ၊ ယံ ဣတော ဗာဟိရကေဟိ ပဒတ္ထဘာဝေန ပရိကပ္ပိတံ၊ သေယျထိဒံ – ပကတိအာဒိ ဒြဗျာဒိ ဇီဝါဒိ ကာယာဒိ။ တတ္ထ ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ? ဥမ္မတ္တကဝိပလ္လာသသဒိသေ အသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပဝေဒိတေ ကာ တတ္ထ အညာ ပဋိပတ္တိ အညတြ အဇ္ဈုပေက္ခနတော။ အထ ဝါ တေပိ နာမရူပန္တောဂဓဘာဝါဘာဝဝသေန နိစ္ဆိတာ ဧဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကထံ? ပကတိ၊ မဟာ၊ အဟံကာရော၊ တမ္မတ္တာနိ၊ ဣန္ဒြိယာနိ၊ ဘူတာနိ၊ ပုရိသောတိ ဧတေ ပကတိအာဒယော။ တတ္ထ သမဘာဝေန ပဝတ္တမာနာနံ သတ္တရဇတမသင်္ခါတာနံ သုခဒုက္ခမောဟာနံ သမုဒါယော ပကတိ၊ ပဓာနန္တိ စ ဝုစ္စတိ။ သတ္တမတ္တသမ္ပဝေဒနီယော မဟာ၊ ဗုဒ္ဓီတိ ကေစိ။ သတ္တရဇာဒီသု အဘိမာနော အဟံကာရော၊ အသ္မိမတ္တာတိ ကေစိ။ သဒ္ဒဖဿရူပရသဂန္ဓာ တမ္မတ္တာနိ အညမညဝိသိဋ္ဌာနံ ပထဝီအာဒီနံ ဧကုတ္တရတာဒဿနတော ဧကုတ္တရာနိ တမ္မတ္တာနီတိ ဝိဇ္ဈဝါသိဧကလက္ခဏေဟိ တမ္မတ္တေဟိ ဧကလက္ခဏာ ဝိသေသာ သဇိယန္တိ၊ သုခုမဘာဝေန ပန နေသံ သမ္ပဝေသနတော ဧကုတ္တရတာတိ ကေစိ။ သောတာဒီနိ ပဉ္စ သဝနာဒိဝုတ္တိကာနိ ဗုဒ္ဓိန္ဒြိယာနိ၊ ဝစနာဒါနဝိစရဏုဿဂ္ဂါနန္ဒကိစ္စာနိ ဝါစာဒီနိ ပဉ္စ ကမ္မိန္ဒြိယာနိ။ မနော အန္တောကရဏံ၊ ဣတရံ ဗာဟိရကရဏံ။ ဂန္ဓာဒီဟိ အာရဒ္ဓါနိ ပထဝီဥဒကအဂ္ဂိဝါယုအာကာသာနိ ဘူတာနိ၊ စေတနာသဘာဝေါ ပုရိသောတိ ဧဝံ ပကတိအာဒီနိ သရူပတော ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

တတ္ထ ဟိ ပကတိ တာဝ သုခဒုက္ခမောဟမတ္တတာယ နာမံ၊ သမဝိသမဘာဝါပတ္တိတော အနိစ္စာ၊ ဒုက္ခာ၊ သင်္ခတာ စ အာပန္နာ။ မဟာပိ ‘‘တသ္မာ အလိင်္ဂတော လိင်္ဂဝိသေသာမတ္တော မဟာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝစနတော၊ ဗုဒ္ဓိဘာဝါနုဇာနနတော စ နာမံ၊ အနိစ္စံ၊ သင်္ခတမေဝ စ အာပန္နံ။ ‘‘တသ္မာ မဟတော ဆ ဝိသေသာ သဇိယန္တီ’’တိ သက္ကတေ ဝစနတော ‘‘အသ္မီ’’တိ ဂဟဏနိမိတ္တဘာဝါနုဇာနနေန အဟံကာရော အဘိမာနောတိ ကတွာ နာမံ၊ တတော ဧဝ အနိစ္စသင်္ခတဘာဝါပတ္တိ စဿ သိဒ္ဓါ။ ဣတရံ တမ္မတ္တပဉ္စကံ ဂန္ဓရသရူပဖဿသဒ္ဒဘာဝါနုဇာနနတော ရူပံ၊ အရူပန္တိ ပန ကာပိလာနံ မိစ္ဆာဘိနိဝေသမတ္တံ။ တေ ဟိ သောဠသ ဝိသေသာ ပဉ္စ ဘူတာနိ၊ ဧကာဒသိန္ဒြိယာနိ ဘူတေဟိ ဘူတဝိသေသာနီတိ ဂန္ဓာဒိတမ္မတ္တေဟိ တန္နိဿယာနိ ပထဝီအာပေါတေဇောဝါယောအာကာသသင်္ခါတာနိ ဘူတာနိ ဣစ္ဆိတာနိ။ ‘‘တဗ္ဗိသေသာ စ နာနာဇာတိကာ အဟံကာရတော စ ဣန္ဒြိယာနီ’’တိ ဝစနတော သောတကာယစက္ခုဇိဝှာဃာနဝါစာပါဏိပါဒပါယူပတ္ထာနိ စေဝ မနော စာတိ ဧကာဒသိန္ဒြိယာနိ။

တတ္ထ မနော နာမံ၊ ဣတရာနိ သဗ္ဗာနိ ရူပံ။ ဝါစာတိ စေတ္ထ အတ္ထာဝဇောတကဿ အက္ခရသမုဒါယဿ ဂဟဏံ။ ဣမေသံ ပန ဓမ္မိနော ဓမ္မဿ အနညတ္ထဿ ဣစ္ဆိတတ္တာ သိဒ္ဓါဝ အနိစ္စတာ ပရိဏာမပက္ခေ၊ အဘိဗျတ္တိပက္ခေပိ ယဒိ တဗ္ဗိသယဉာဏုပ္ပာဒေန အဘိဗျဉ္ဇနံ သိဒ္ဓါဝ အနိစ္စတာ၊ အထ တတော ပုဗ္ဗေပိ ဉာဏံ အတ္ထေဝ။ အက္ခဗျတ္တိဝါဒေါ ပန သိယာတိ ဣဒမေတ္ထ ဒိသာမတ္တံ။ ဒြဗျဂုဏကမ္မသာမညဝိသေသသမဝါယာ ဒြဗျာဒိကာ။ တတ္ထ ပထဝီ အာပေါ တေဇော ဝါယု အာကာသော ကာလော ဒိသာ အတ္တာ မနောတိ နဝ ဒြဗျာနိ။ သဒ္ဒ ရူပ ရသ ဂန္ဓ ဖဿ သင်္ခါ ပရိမာဏာနိ ပုထူတွ သံယောဂ ဝိယောဂ ပရတွာ ပရတွ ဗုဒ္ဓိ သုခ ဒုက္ခ ဣစ္ဆာ ဒေါသ ပယတ္တ ဂုရုတွ ဒြဝတွ သ္နေဟ ဝေဂါ သင်္ခါရာ ဒိဋ္ဌာ စေတိ ဧဝမေတေ တေဝီသတိ ဂုဏာ။ ဥက္ခေပနံ အဝက္ခေပနမာကုစနံ ပသာရဏံ ဂမနမိတိ ပဉ္စ ကမ္မာနိ။ အညမညဝိသိဋ္ဌေသု အဝိသိဋ္ဌမဘိဓာနံ ပစ္စယော ဟောတိ။ သံ-ဣတိ ယတော ဒြဗျဂုဏကမ္မေသု သာ အတ္ထိ ဧဝါတိ ဧတံ မဟာသာမညံ။ ပထဝီအာဒီသု အနုဝတ္တိဗျာဝုတ္တိဗုဒ္ဓိနိမိတ္တံ ဒြဗျတွာဒိ၊ တံ ယထာ ဒြဗျတွ ဂုဏတွ ကမ္မတွ ဃဋတွာဒိ၊ ဧသော သာမညဝိသေသော။ ဣဟ တန္တေသု ပဋော၊ ကပါလေသု ဃဋောတိ ဣဟေတိ ယတော ဟေတုဟေတုဖလာနံ သမ္ဗန္ဓော သမဝါယောတိ ဝုတ္တော၊ သမဝါယောတိ ဧဝမေတေ ဒြဗျာဒိကာ။

တတ္ထ ပထဝီ အာပ တေဇ ဝါယူ ဘူတရူပံ၊ အာကာသံ တေသံ အဘာဝမတ္တံ၊ ပရိစ္ဆေဒေါ ဝါ၊ စန္ဒသူရိယာဒိပရိဝတ္တနံ၊ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိဉ္စ ဥပါဒါယ ပညတ္တိမတ္တံ ကာလော။ တထာ ဒိသာ၊ အတ္တာ စ။ မနော နာမံ။ သဒ္ဒရူပရသဂန္ဓာ ရူပမေဝ။ တထာ ဖဿော ဘူတတ္တယသဘာဝတော။ သင်္ခါ ဧကာဒိကာ တံ တံ ဥပါဒါယ ပညတ္တိမတ္တံ။ တထာ အဝယဝသမုဒါယေ ဂုဏဝိသေသဝသေန၊ သဏ္ဌာနဝိသေသဝသေန ဝါ မဟန္တံ ဒီဃံ၊ တဗ္ဗိပရိယာယတော အဏု ရဿန္တိ ဘိန္နလက္ခဏဒေသေသု ပုထုတွန္တိ။ ဘိန္နဒေသဇာနံ သဟဘာဝေ သံယောဂေါတိ။ တဒပါယေ ဝိယောဂေါတိ။ သမာနဒိသာဒေသဂတာနံ ရူပါနံ မဟဒဗ္ဗန္တရာနံ ဝသေန ပရမပရန္တိ ပညတ္တိမတ္တံ။ ဗုဒ္ဓိသုခဒုက္ခဣစ္ဆာဒေါသပယတ္တာ နာမမေဝ။ ဂုရုတွ ဒြဝတွ သ္နေဟဝေဂါ ရူပဓမ္မာနံ ပဝတ္တိဝိသေသတော ဂဟေတဗ္ဗာကာရာ။ ဣတရော သင်္ခါရော ဉာဏဿ ပဝတ္တိဝိသေသော။ အဒိဋ္ဌောပိ ဓမ္မာဓမ္မဘာဝတော နာမမေဝ။ ဥက္ခေပနံ အဝက္ခေပနံ အာကုစနံ ပသာရဏံ ဂမနန္တိ ရူပဓမ္မာနံ ပဝတ္တိမတ္တံ။ သဒိသာသဒိသတာယံ သာမညဝိသေသသညာ၊ အယုတ္တသမ္ဗန္ဓေ သမဝါယသမညာတိ ဒြဗျာဒီနမ္ပိ နာမရူပန္တောဂဓတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ဇီဝါဇီဝဗန္ဓ ပုည ပါပါသဝ သံဝရနိဇ္ဇရဝိမောက္ခာ ဇီဝါဒိကာ။ တတ္ထ ဇီဝေါတိ အတ္တာ။ ပုဂ္ဂလဓမ္မာဓမ္မာကာသကာလေသု အဇီဝသညာ။ တေသု သဒ္ဒဖဿရူပရသဂန္ဓသဏ္ဌာနဗန္ဓဘေဒသုခုမပရအပရာဃာတပ္ပဘာစ္ဆာယောဇ္ဇာကတမာနိ ပုဂ္ဂလလက္ခဏန္တိ ပုဂ္ဂလော ရူပံ ရူပဓမ္မာနံ ပဝတ္တိအာကာရမတ္တတော။ ဓမ္မာဓမ္မာ ဇီဝပုဂ္ဂလာနံ ဂတိဋ္ဌိတိမတ္တတာယ တဒဝိသိဋ္ဌာ ။ အာကာသကာလာ ပညတ္တိမတ္တံ။ ဗန္ဓော ‘‘ကမ္မပုဂ္ဂလန္တရသံယောဂေါ’’တိ ဝစနတော တေဟိ အနညော။ ပုညပါပါနိ နာမန္တိ ပါကဋမေဝ။ ‘‘ကမ္မပုဂ္ဂလာနမာသဝေါ’’တိ ဝစနတော ပုညာပုညသမ္ဘဝေ အာသဝသမညာတိ တတော အဝိသိဋ္ဌော အာသဝေါ။ ‘‘အာသဝနိရောဓော သံဝရော’’တိ ဝစနတော ပဋိပက္ခေန ပုညာပုညနိရောဓော သံဝရော။ ‘‘ကမ္မဖလပ္ပဝတ္တိယာ ပကတိယာ အပ္ပဝတ္တိ နိဇ္ဇရော’’တိ ဝစနတော ဝိပါကနိရောဓနိမိတ္တံ နိဇ္ဇရော။ မောက္ခောပိ ‘‘သဗ္ဗကမ္မဝိမောက္ခော’’တိ ဝစနတော ကမ္မပုဂ္ဂလဇီဝဝိယောဂေါ။ တတ္ထ ကမ္မပုဂ္ဂလာနံ သဒ္ဒါဒိလက္ခဏတာယ ရူပမတ္တတာ ပုညာပုညမတ္တတာယ အရူပတာ။ ဇီဝေါ စ အရူပမတ္တမေဝါတိ အယံ ဒြဗျမောက္ခော။ ဘာဝမောက္ခော ပန ဇီဝဿ ရာဂါဒိဘာဝါပရိဏာမော ရာဂါဒယော နာမမေဝါတိ ဇီဝါဒယောပိ နာမရူပန္တောဂဓာ ဧဝ။

ကာယပ္ပဝတ္တိဂတိဇာတိဗန္ဓာပဝဂ္ဂါ ကာယာဒိကာ။ တတ္ထ ပထဝီအာပတေဇဝါယုအတ္တသုခဒုက္ခေသု ကာယသမညာ။ တဒဝိသိဋ္ဌာ ပဝတ္တိဂတိဇာတိဗန္ဓာပဝဂ္ဂါ၊ ‘‘ဘာဝေါတိ အတ္ထော၊ ကာယောတိ အနတ္ထန္တရ’’န္တိ ဝစနတော ကာယတော အညံ ကိဉ္စိ နတ္ထိ။ ‘‘ပဝတ္တိသညာ ကိရိယာသံယောဂဝိဘာဂေသူ’’တိ ဝစနတော ဂတိအာဒိပ္ပကာရေန ပဝတ္တာ ပထဝီအာဒယော ဧဝ ပဝတ္တိ ဥပစာရော။ ‘‘တသ္မိံ အနတ္ထန္တရ’’န္တိ ဝစနတော ကာယတော အနညာ သုရမနုဇပေတတိရစ္ဆာနနရကူပပတ္တိယော ဂတိယော။ တာသု ပုရိမာပုရိမာဝိသိဋ္ဌော ဂတီသု ဇာတဿ နိစ္ဆယောပိ ပဝတ္တိမတ္တန္တိ တတော အနညာ ကဏှနီလရတ္တပီတသုက္ကအတိသုက္ကသင်္ခါတာ ဇာတိယော။ တာ ဥတ္တရုတ္တရဝိသိဋ္ဌာ အညာဏမောဟရာဂဒေါသတတွာသန္ဒဿနပ္ပာယာ သုက္ကဇာတိ၊ အန္တာ အစ္စန္တဝိမုတ္တာ အဝဂါဟိတတွာ စာတိ သုက္ကဇာတိ။ ‘‘ဒေါသေသု ဗန္ဓသမညာ’’တိ ဝစနတော အညာဏာဒိလက္ခဏဿ ဗန္ဓဿ ဇီဝတော အနညတာ။ အညာဏာဒိဒေါသာဘာဝတော အပဝဂ္ဂသိဒ္ဓီတိ ကာယာဒယောပိ နာမရူပမတ္တမေဝ။

ယောပိ တတ္ထ တတ္ထ ‘‘ပုရိသော အတ္တာ ဇီဝေါ’’တိအာဒိပရိယာယေဟိ ဝုတ္တော အတ္တပဒတ္ထော၊ သောပိ ယထာရဟံ နာမရူပမတ္တံ ဥပါဒါယ ပညတ္တော၊ နာမရူပမတ္တမေဝ ဝါ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တေပိ နာမရူပန္တောဂဓဘာဝါဘာဝဝသေန နိစ္ဆိတာ ဧဝါ’’တိ။

သမ္ဗဟုလသုတ္တန္တသံသန္ဒနာကထာဝဏ္ဏနာ

၆၇၂။ သောတိ သော ဝိပဿနာကမ္မိကော ယောဂါဝစရော။ ဧဝန္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရပရာမသနံ။ ယာထာဝသရသတောတိ ယထာဘူတသဘာဝတော။ နာမရူပံ ဝဝတ္ထပေတွာ ဧတမတ္ထံ သံသန္ဒေတွာ ဝဝတ္ထပေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ လောကသမညာယပိ ပဟာနတ္ထာယ၊ ပဂေဝ ‘‘သတ္တော ဇီဝေါ’’တိ ပဝတ္တနကမိစ္ဆာဘိနိဝေသဿာတိ အဓိပ္ပာယော။ နာမရူပမတ္တတာယ အဝိနိစ္ဆတတ္တာ၊ သန္တာနာဒိဃနဘေဒဿ စ အကတတ္တာ အဘိနိဝေသေန ဝိနာ သမူဟေကတ္တဂ္ဂဟဏဝသေန ‘‘သတ္တော’’တိ ပဝတ္တော သမ္မောဟော သတ္တသမ္မောဟော။ တဿ ဝိက္ခမ္ဘနာ အသမ္မောဟဘူမိ။ သမ္ဗဟုလသုတ္တန္တဝသေနာတိ ‘‘ယထာပီ’’တိအာဒိနာ ဣဓ ဝုတ္တာနံ၊ အဝုတ္တာနဉ္စ ‘‘ရူပဉ္စ ဟိဒံ၊ မဟာလိ၊ အတ္တာ အဘဝိဿ၊ နယိဒံ ရူပံ အာဗာဓာယ သံဝတ္တေယျာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၅၉၊ မဟာဝ။ ၂၀) ဧဝမာဒိနာ သမ္ဗဟုလာနံ သုတ္တန္တာနံ ဝသေန။ ‘‘နာမရူပမတ္တမေဝါ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဧတမတ္ထ’’န္တိ။

အင်္ဂသမ္ဘာရာတိ အင်္ဂသမ္ဘာရဟေတု။ တန္နိမိတ္တံ တံ အမုဉ္စိတွာ သတိ ဧဝ တသ္မိံ ‘‘သတ္တော’’တိ ဝေါဟာရော။

အဂါရန္တွေဝါတိ ယထာ ကဋ္ဌာဒီနိ ပဋိစ္စ ဥပါဒါယ တေသံ နာမံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ အဂါရမိစ္စေဝ သင်္ခံ သမညံ ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ အဋ္ဌိအာဒီနိ ပဋိစ္စ ဥပါဒါယ တေသံ နာမံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ရူပံ သရီရမိစ္စေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတီတိ ယောဇနာ။

ဒုက္ခမေဝ သမ္ဘောတီတိ ဒုက္ခဒုက္ခတာဒိဘေဒံ တိဝိဓံ ဒုက္ခမေဝ သမ္ဘဝတိ၊ ယထာပစ္စယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒေဝ ဒုက္ခံ ခဏဋ္ဌိတိပဗန္ဓဋ္ဌိတိဝသေန တိဋ္ဌတိ စေဝ ခဏနိရောဓအာယုက္ခယနိရောဓာဒိဝသေန နိရုဇ္ဈတိ စာတိ အတ္ထော။ ဣဒါနိ ဒုက္ခမေဝါတိ ဧဝကာရေန နိဝတ္တိတမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘နာညတြာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တဿတ္ထော – ယထာဝုတ္တံ ဒုက္ခံ ဌပေတွာ တတော အညံ ကိဉ္စိ ဓမ္မဇာတံ န သမ္ဘဝတိ၊ ယော ‘‘သတ္တော’’တိ ဝါ ‘‘ဇီဝေါ’’တိ ဝါ ဝုစ္စေယျ၊ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဘာဝါ ကုတော တဿ နိရောဓောတိ။

ဥပမာဟိနာမရူပဝိဘာဝနာကထာဝဏ္ဏနာ

၆၇၃။ ဧကေနာကာရေန သဏ္ဌိတေသူတိ ယေန ပကာရေန အက္ခာဒီသု သန္နိဝိဋ္ဌေသု ရထသမညာ၊ တေန ဧကေန အာကာရေန သမဝဋ္ဌိတေသု ဧကဇ္ဈံ ရာသိကတေသု ။ ဧဝမေဝန္တိ သန္နိဝေသဝိသိဋ္ဌေ အဝယဝသမုဒါယေ သန္တာနဝသေန ပဝတ္တမာနေ ယထာ ‘‘ရထော ဂေဟံ မုဋ္ဌိ ဝီဏာ သေနာ နဂရံ ရုက္ခော’’တိ ဝေါဟာရမတ္တံ၊ ပရမတ္ထတော ပန ရထာဒိ နာမ ကိဉ္စိ နတ္ထိ၊ ဧဝမေဝံ။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသူတိ ဥပါဒါနက္ခန္ဓသညိတေသု ရူပါရူပဓမ္မေသု သမုဒိတေသု သန္တာနဝသေန ပဝတ္တမာနေသု ‘‘သတ္တော ဇီဝေါ’’တိ ဝေါဟာရမတ္တံ၊ ပရမတ္ထတော ပန သတ္တော ဝါ ဇီဝေါ ဝါ နတ္ထီတိ ယာထာဝတော ဇာနနံ။ ဣဒံ ယထာဘူတဒဿနံ ‘‘ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ။

၆၇၄။ တဿာတိ သတ္တောတိ ဂဟိတဿ အတ္တနော။ ဝိနာသန္တိ နိရုဒ္ဓဿ ဝိနာသံ။ အဝိနာသန္တိ အဝိနဿနံ၊ နိစ္စတန္တိ အတ္ထော။ ဒွယဝသေနေဝ ဟိ အတ္တဝါဒိနော ဌိတာ၊ သဿတော အတ္တာ၊ ဥစ္ဆိဇ္ဇတီတိ ဝါ၊ ဧကစ္စသဿတဝါဒေါပိ ဧတ္ထေဝ သမဝရုဒ္ဓါတိ။ အဝိနာသံ အနုဇာနန္တောတိ ဗုဒ္ဓိအာဒီနံ ဓမ္မာနံ ဝိနာသံ ဣစ္ဆန္တောပိ ‘‘ဓမ္မီ နိစ္စော ကူဋဋ္ဌော’’တိ အတ္တနော ဝိနာသာဘာဝံ အနုဇာနန္တော။ သဿတေတိ သဿတဂါဟေ။ ပတတိ ကတဝိနာသအကတဗ္ဘာဂမာဒိဒေါသပ္ပသင်္ဂတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ခီရနွယဿာတိ ခီရဿ အနွယဘူတဿ၊ ဖလဘူတဿာတိ အတ္ထော။ တဒနွယဿာတိ တဿ အတ္တနော အနွယဘူတဿ အညဿ ကဿစိ အဘာဝတော။ ဩလီယတိ နာမာတိ ‘‘သဿတော အတ္တာ’’တိ အဘိနိဝေသေန ဘဝါဘိရတော ဟုတွာ ဘဝနိရောဓတော သင်္ကောစနံ အာပဇ္ဇန္တော ဘဝေယေဝ နိလီယတိ နာမ။ အတိဓာဝတိ နာမာတိ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဟိ ဘဝေ အတ္တာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတီတိ ဥစ္ဆေဒဝါဒီ ‘‘ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ အတ္တာ’’တိ ဂဏှန္တော ပရံ မရဏာ သန္တံ ဘဝံ ‘‘နတ္ထီ’’တိ အတိက္ကမန္တော အတိဓာဝတိ နာမာတိ ဝဒန္တိ။ ကိလေသနိရောဓေ ပန ကမ္မဿ အဝိပစ္စနတော ဘဝနိရောဓေ ဣစ္ဆိတဗ္ဗေ တထာ အဂ္ဂဟေတွာ ‘‘တံ တံ ဘဝဝိသေသံ အာဂမ္မ အတ္တာ ဥစ္ဆိဇ္ဇတီတိ ဧဝံ ဘဝနိရောဓော ဟောတီ’’တိ ဂဏှန္တော တံ အတိဓာဝတိ နာမ။

ပရိယုဋ္ဌိတာတိ အဘိဘူတာ။ စက္ခုမန္တောတိ ယထာဘူတဒဿနသင်္ခါတေန ဉာဏစက္ခုနာ စက္ခုမန္တော။

ကာမဘဝါဒိဘေဒေါ ဘဝေါ အာရမိတဗ္ဗဋ္ဌေန အာရာမော ဧတေသန္တိ ဘဝါရာမာ။ တသ္မိံ ဘဝေ ရတာ အဘိရတာတိ ဘဝရတာ။ ဘဝေ သမ္မောဒံ အာပန္နာတိ ဘဝသမ္မုဒိတာ။ တီဟိပိ ပဒေဟိ ဘဝဿာဒဂဓိတတာဝ ဝုတ္တာ။ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတီတိ ဘဝဿာဒဂဓိတတ္တာ ဧဝ ဘဝနိရောဓာဝဟေ ဓမ္မေ စိတ္တံ န အနုပ္ပဝိသတိ။ နပ္ပသီဒတီတိ န ဩကပ္ပတိ။ န သန္တိဋ္ဌတီတိ န ပတိဋ္ဌဟတိ။ နာဓိမုစ္စတီတိ န အဓိမုစ္စတိ။

အဋ္ဋီယမာနာတိ ဒုက္ခာပိယမာနာ။ ဟရာယမာနာတိ လဇ္ဇမာနာ။ ဇိဂုစ္ဆမာနာတိ ဟီဠေန္တာ။ ဝိဘဝန္တိ ဥစ္ဆေဒံ။ အဘိနန္ဒန္တီတိ ဝုတ္တအဘိနန္ဒနာကာရဒဿနံ ‘‘ယတော ကိရ ဘော’’တိအာဒိ။

ဘူတန္တိ ခန္ဓပဉ္စကံ။ တဉှိ ယထာသကံ ပစ္စယေဟိ ဇာတတ္တာ၊ ပရမတ္ထတော ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ စ ဘူတန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဘူတတောတိ ယထာဘူတသဘာဝတော၊ သလက္ခဏတော၊ သာမညလက္ခဏတော စ။

၆၇၅။ ဧဝံ သတ္တဂါဟတော အဝလီယနာတိဓာဝနဒေါသေ၊ ယထာဘူတဒဿနတော နိဗ္ဗိဒါဒိဂုဏေ စ သုတ္တဝသေနေဝ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ နာမရူပမတ္တေပိ ဂမနာဒိအတ္တကိစ္စသိဒ္ဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ တသ္မာတိ ယသ္မာ ‘‘အသ္မီ’’တိ ဝါ ‘‘အဟ’’န္တိ ဝါ ဂါဟဿ ဝတ္ထုဘူတော သတ္တော နာမ နတ္ထိ၊ ပရမတ္ထတော နာမရူပမတ္တမေဝ၊ တသ္မာ။ သစေ ကောစိ အတ္တာ နာမ နတ္ထိ၊ ကထမိဓ နာမရူပမတ္တေ ဂမနာဒိအတ္တကိစ္စသိဒ္ဓီတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဒါရုယန္တ’’န္တိအာဒိ။ ‘‘ခါယတီ’’တိ ဧတေန ယထာ နိဇ္ဇီဝေ ဒါရုမယယန္တေ အဗ္ဘန္တရေ ဝတ္တမာနဿ ဇီဝဿ ဝသေန သဤဟဿ သဗျာပါရဿ ဝိယ ဥပဋ္ဌာနမတ္တံ ပစ္စယဝိသေသတော၊ ဧဝံ နိဇ္ဇီဝေ နာမရူပမတ္တေ ပစ္စယဝိသေသတော ဂမနာဒိအတ္တကိစ္စသိဒ္ဓီတိ သဤဟဿ သဗျာပါရဿ ဝိယ ဥပဋ္ဌာနန္တိ ဒဿေတိ။

သစ္စတောတိ ဘူတတော၊ ပရမတ္ထတောတိ အတ္ထော။ သုညံ ဇီဝေန ယန္တမိဝ အဘိသင်္ခတံ ပစ္စယဝသေန ပဝတ္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဒုက္ခဿ ပုဉ္ဇော နိစ္စာတုရတာယ တိဏကဋ္ဌသဒိသော အတ္တသုညတာယာတိ အတ္ထော။ ဧတံ နာမရူပံ။

ယမကန္တိ ယုဂဠကံ။ သော စ ခေါ ယမကဘာဝေါ အညမညသန္နိဿိတဘာဝေနာတိ အာဟ ‘‘ဥဘော အညောညနိဿိတာ’’တိ။ တတော ဧဝ စ ဧကသ္မိံ ဘိဇ္ဇမာနသ္မိံ ဥဘော ဘိဇ္ဇန္တိ။ န ဟိ ကဒါစိ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ ရူပေ နိရုဇ္ဈန္တေ အရူပံ အနိရုဇ္ဈန္တံ၊ အရူပေ ဝါ နိရုဇ္ဈန္တေ ရူပံ အနိရုဇ္ဈန္တံ အတ္ထိ။ သွာယံ ဘင်္ဂေါ ပစ္စယာ ပစ္စယနိရောဓေနေဝ၊ နာမရူပနိရောဓောတိ အတ္ထော။ ပစ္စယာတိ ဝါ ပစ္စယဘူတာ၊ အညမညဿ ပစ္စယာ ဟောန္တာပိ ဥဘော ဘိဇ္ဇန္တိယေဝါတိ အတ္ထော။

၆၇၆။ ဒဏ္ဍာဘိဟတန္တိ ဝိသေသနေန ဒဏ္ဍံ၊ ဒဏ္ဍာဘိဃာတဿ ပစ္စယံ ပုရိသဝါယာမဉ္စ ဒဿေတိ၊ ဘေရိယာ ပန ဝိသေသိတဗ္ဗတာ သဒ္ဒဿ အသာဓာရဏကာရဏတာယ။ တေနေဝ ဟိ ‘‘အညာ ဘေရီ’’တိ ဘေရီယေဝ ဂဟိတာ၊ န ဒဏ္ဍာဒယော။ အဒိဿမာနရူပတာယ သဒ္ဒံ နာမဋ္ဌာနိယံ ကတွာ ‘‘ဧဝမေဝ’’န္တိအာဒိနာ ဥပမာသံသန္ဒနံ ကရောတိ။

န စက္ခုတော ဇာယရေတိ န စက္ခာယတနတော နိဂ္ဂစ္ဆနဝသေန ဇာယန္တိ။ န ဟိ စက္ခာယတနဿ ပစ္စယဘာဝူပဂမနတော ပုဗ္ဗေ ဖဿပဉ္စမကာ လဗ္ဘန္တိ၊ န စ ပဒေသဝန္တော၊ ယေန တေ တတော နိဂ္ဂစ္ဆေယျုံ။ တေနေဝါဟ ‘‘ပုဉ္ဇော နတ္ထိ အနာဂတေ’’တိ (မဟာနိ။ ၁၀)။ န ရူပတောတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ‘‘နော စ ဥဘိန္နမန္တရာ’’တိ ဣဒံ ပန တေသံ အရူပဓမ္မတ္တာ အပ္ပဒေသတာယ ဝုတ္တံ။ ကေဝလံ ပန ယသ္မိံ ခဏေ ပစ္စယသမဝါယော၊ တဒါ ဥပ္ပဇ္ဇနမတ္တမေဝါတိ အာဟ ‘‘ဟေတုံ ပဋိစ္စ ပဘဝန္တိ သင်္ခတာ’’တိ၊ စက္ခုရူပါလောကမနသိကာရာဒိဘေဒံ ဓမ္မဇာတံ နိဿာယ ပစ္စယဘူတံ ကာရဏံ လဘိတွာ တေဟိ သမေစ္စ သမ္ဘူယ ကတတ္တာ သင်္ခတာ ဖဿာဒယော ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အတ္ထော။ တဿာ ပန ဓမ္မာနံ ဥပ္ပတ္တိယာ ပါကဋံ ရူပဓမ္မပဝတ္တိံ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာပိ သဒ္ဒေါ ပဟဋာယ ဘေရိယာ’’တိ အာဟ။ ဖဿပဉ္စမဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ ပါကဋအရူပဓမ္မာနံ ဒဿနံ။ သေသဂါထာသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဝတ္ထုရူပါတိ ဟဒယဝတ္ထုတော။ တန္နိဿယာနံ အရူပဓမ္မာနံ ဗဟုဘေဒတ္တာ သာမညဝေါဟာရေန တေ ဒဿေတုံ ‘‘သင်္ခတာ’’တိ ဝုတ္တံ။

၆၇၇။ နိတ္တေဇန္တိ တေဇဟီနံ အာနုဘာဝရဟိတံ။ ယထာ ပန တံ နိတ္တေဇံ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘န ခါဒတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ န ဟိ အညထာ သဒ္ဒဟနုဿဟနာဒီသု နာမံ ‘‘နိတ္တေဇ’’န္တိ သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ နာပိ ရူပံ သန္ဓာရဏာဗန္ဓနာဒီသု။ တေနေဝ ဟိ ‘‘ရူပံ နိတ္တေဇ’’န္တိ ဝတွာ ‘‘န ဟိ တဿ ခါဒိတုကာမတာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အထ ခေါ’’တိအာဒိနာ ဗျတိရေကဝသေနာပိ နာမရူပါနံ နိတ္တေဇတံယေဝ ဝိဘာဝေတိ။ အညမညသန္နိဿယေန ဟိ နာမရူပဿ အတ္တကိစ္စသိဒ္ဓိပိ ပစ္စေကံ အသမတ္ထတာဝိဘာဝနမေဝ။ တထာ ဟိ နာမရူပဿ အတ္တသုညတာ၊ နိရီဟတာ၊ ဗျာပါရဝိရဟတာ စ သုဋ္ဌုတရံ ပါကဋာ ဟောန္တိ။

ကထံ ပန ပစ္စေကံ အသမတ္ထာနံ သမုဒိတဘာဝေ သမတ္ထတာ ဟောတိ? အသာမဂ္ဂိယံ အဟေတူနံ သာမဂ္ဂိယမ္ပိ အဟေတုဘာဝါပတ္တိတော။ န ဟိ ပစ္စေကံ ဒဋ္ဌုံ အသက္ကောန္တာနံ အန္ဓာနံ သတမ္ပိ သဟဿမ္ပိ သမုဒိတံ ဒဋ္ဌုံ သက္ကောတီတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဣမဿ ပနတ္ထဿာ’’တိအာဒိ။ ဣမံ ဥပမံ ဥဒါဟရန္တိ အဋ္ဌကထာစရိယာ ဥပမာယပိ အသိဒ္ဓဿ အတ္ထဿ သာဓေတဗ္ဗတော။ တေနေဝါဟ ‘‘ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ၊ ဥပမာယပိဓေကစ္စေ ဝိညူ ပုရိသာ ဘာသိတဿ အတ္ထံ ဇာနန္တီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၆၇)။ တုဋ္ဌဟဋ္ဌောတိ ယဒိပါဟံ စက္ခုကရဏီယံ ကာတုံ န သက္ကောမိ၊ ပါဒကရဏီယံ ပန ကာတုံ သက္ကောမိ၊ တွဉ္စ စက္ခုကရဏီယံ၊ တသ္မာ အမှာကံ ဥဘိန္နံ သဟိတာနဉ္စ ဝသေန ဣစ္ဆိတဒေသသမ္ပတ္တိ သိဇ္ဈတီတိ တုဋ္ဌဟဋ္ဌော ဇစ္စန္ဓော။ တတ္ထ ဇစ္စန္ဓောတိအာဒိ ဥပမောပမေယျသံသန္ဒနံ။ ဓမ္မာနံ အတ္တလာဘော ပရပဋိဗဒ္ဓါတိ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ တတော ပုဗ္ဗေ အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ၊ ပဋိလဒ္ဓတ္တလာဘဿာပိ ပရပဋိဗဒ္ဓမေဝ အတ္ထကိစ္စန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘န သကေန တေဇေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န တာသု တာသု ကိရိယာသု ပဝတ္တတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေသံ နာမရူပါနံ အညမညံ နိဿာယ ဥပ္ပတ္တိ ဝါ ပဝတ္တိ ဝါ န စ န ဟောတီတိ ဇစ္စန္ဓပီဌသပ္ပိဥပမာယ သာဓိတမတ္ထံ နိဂမေန္တော ‘‘အသာမဂ္ဂိယံ အဟေတူနံ သာမဂ္ဂိယမ္ပိ အဟေတုကဘာဝါပတ္တိတော’’တိ ယထာဝုတ္တဿ ဟေတုနော အနေကန္တိကဘာဝံ ဝိဘာဝေတိ။

ပရဓမ္မဝသာနုဝတ္တိနောတိ ပရေသံ အတ္တတော အညေသံ ဟေတုပစ္စယသင်္ခါတာနံ ဓမ္မာနံ ဝသေန အနုဝတ္တနသီလာ။ အတ္တဒုဗ္ဗလာတိ အတ္တနာ ဒုဗ္ဗလာ အသမတ္ထာ။ ပရပစ္စယတောတိ ပရေသံ ဓမ္မာနံ ပစ္စယဘာဝတော။ ဧတေန ဇနကပစ္စယံ ဝဒတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဇာယရေ’’တိ။ ပရအာရမ္မဏတောတိ ပရေသံ ဓမ္မာနံ အာရမ္မဏဘာဝတော။ ဧတေန ဥပတ္ထမ္ဘကပစ္စယံ ဝဒတိ။ ပစ္စယဂ္ဂဟဏံ ဝါ ရူပါပေက္ခံ၊ အာရမ္မဏဂ္ဂဟဏံ နာမာပေက္ခံ။ ‘‘ပရဓမ္မေဟီ’’တိ ဣဒံ အာရမ္မဏပစ္စယာနံ ဝိသေသနံ။ ပုရိမတ္ထေန ဟိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပစ္ဆိမတ္ထေန ပါကဋံ ကရောတိ။ ပဘာဝိတာတိ ဥပ္ပာဒိတာ။

နာဝါယန္တိကူပမာယပိ နာမရူပါနံ အဝသဝတ္တိတံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ယထာပီ’’တိအာဒိနာ တိဿော ဂါထာ ဝုတ္တာ။ နိဿာယာတိ ပတိဋ္ဌာယ။ ယန္တီတိ ဂစ္ဆန္တိ။ မနုဿေ နိဿာယာတိ နေတုဘူတေ နိယာမကကမ္မကာရကာဒိမနုဿေ အပဿာယ။ န ဟိ တေသံ အရဏဂ္ဂဟဏလင်္ကာရသဏ္ဌာပနဥဒကုဿိဉ္စနာဒိကိရိယာယ ဝိနာ နာဝါ ဣစ္ဆိတဒေသံ ပါပုဏာတိ။ ဥဘောတိ အညမညံ နာဝံ နိဿာယ မနုဿာ၊ မနုဿေ နိဿာယ နာဝါတိ အတ္ထော။

ဧဝန္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရေန။ နာနာနယေဟီတိ ပဌမာဒီနံ သတ္တန္နံ ဈာနာနံ၊ တေသံ ဥပစာရာနဉ္စ ဝသေန စုဒ္ဒသ အရူပပရိဂ္ဂဟမုခါနိ၊ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနေ ဝုတ္တာနံ တေရသန္နံ ဓာတုပရိဂ္ဂဟမုခါနံ ဓာတာယတနခန္ဓမဟာဘူတဝသေန၊ ဣဓ ဝုတ္တာနံ အဝုတ္တာနဉ္စ ဣန္ဒြိယသစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာနံ ဝသေန သမဝီသတိ ရူပပရိဂ္ဂဟမုခါနိ၊ တာနိ ပစ္စေကံ ‘‘ဖဿော ဝေဒနာ စိတ္တ’’န္တိ ဣမေသံ သမ္မုခဘာဝေန ဥပဋ္ဌိတာနံ တိဏ္ဏံ အရူပဓမ္မာနံ ဝသေန တိဂုဏိတာနိ သမသဋ္ဌိ၊ စုဒ္ဒသ အရူပပရိဂ္ဂဟမုခါနိ၊ တာနိ စာတိ စတုသတ္တတိယာ နာမရူပပရိဂ္ဂဟနယေဟိ စေဝ သမ္ဗဟုလသုတ္တန္တရထဂေဟမုဋ္ဌိဝီဏာသေနာရုက္ခဒါရုယန္တနဠကလာပိဘေရိဇစ္စန္ဓပင်္ဂုဠနာဝါမနုဿူပမာဟိ စ နာမရူပပမတ္တတာဝဝတ္ထာပနနယေဟိ စ။ သတ္တသညံ အဘိဘဝိတွာတိ အနာဒိကာလဘာဝိတံ ခန္ဓပဉ္စကေ အတ္တဂါဟံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ။ နာမရူပါနံ ယာထာဝဒဿနန္တိ ‘‘ဣဒံ နာမံ၊ ဧတ္တကံ နာမံ၊ န ဣတော ဘိယျော။ ဣဒံ ရူပံ၊ ဧတ္တကံ ရူပံ၊ န ဣတော ဘိယျော’’တိ စ တေသံ လက္ခဏသလ္လက္ခဏမုခေန ဓမ္မမတ္တဘာဝဒဿနံ။ အတ္တဒိဋ္ဌိမလဝိသောဓနတော ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတဿေဝါတိ နာမရူပဿ ယာထာဝဒဿနဿေဝ။

ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ အဋ္ဌာရသမပရိစ္ဆေဒဝဏ္ဏနာ။