📜

၂၀။ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

သမ္မသနဉာဏကထာဝဏ္ဏနာ

၆၉၂။ ဧဝံမဂ္ဂဉ္စ အမဂ္ဂဉ္စ ဉတွာ ဌိတံ ဉာဏန္တိ အယံ ဥပက္ကိလေသဝိနိမုတ္တာ ဝီထိပဋိပန္နာ ဝိပဿနာပညာ အရိယမဂ္ဂဿ ပုဗ္ဗဘာဂမဂ္ဂေါ၊ အယံ ဩဘာသာဒိဘေဒေါ ဒသဝိဓော ဥပက္ကိလေသော န မဂ္ဂေါတိ ဧဝံ မဂ္ဂဉ္စ အမဂ္ဂဉ္စ ယာထာဝတော ဝဝတ္ထပေတွာ ဌိတံ ဉာဏံ။

အတီတာဒိဝသေန အနေကဘေဒဘိန္နေ ဓမ္မေ ကလာပတော သင်္ခိပိတွာ သမ္မသနံ ကလာပသမ္မသနံ၊ အယံ ကိရ ဇမ္ဗုဒီပဝါသီနံ အဘိလာပေါ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရူပ’’န္တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၃၆၁၊ ၂။၁၁၃၊ ၃။၈၆၊ အ။ နိ။ ၄။၁၈၁) နယေန ဟိ ဓမ္မာနံ ဝိပဿနာ နယဝိပဿနာ၊ အယံ ကိရ တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပဝါသီနံ အဘိလာပေါ။ တေနေဝါဟ ‘‘ကလာပသမ္မသနသင်္ခါတာယ နယဝိပဿနာယာ’’တိ။ တာဝ-သဒ္ဒေါ ကမတ္ထော၊ တေန သမ္မသနပ္ပကာရာနံ ဗဟုဘေဒတံ ဒီပေတိ။ ဗဟုဘာဝတော ဟိ တေသံ ပဌမံ နယဝိပဿနာယ ယောဂါရမ္ဘံ အနုသာသတိ ‘‘နယဝိပဿနာယ တာဝ ယောဂေါ ကရဏီယော’’တိ။ ကသ္မာတိ စောဒကဝစနံ။ တဿာယံ အဓိပ္ပာယော – ယဒိ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိ သမ္ပာဒေတဗ္ဗာ၊ အထ ကသ္မာ ‘‘နယဝိပဿနာယ အာဒိတော ယောဂေါ ကာတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တန္တိ။ ဣတရော တဿာယံ အဓိဂမူပါယောတိ ဒဿေန္တော ‘‘အာရဒ္ဓဝိပဿကဿာ’’တိအာဒိမာဟ။ တေနေတံ ဒဿေတိ ‘‘ဝိပဿနာယ သတိ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏုပ္ပာဒေါ၊ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏေ သတိ ဩဘာသာဒိဥပက္ကိလေသသမ္ဘဝေါ၊ တတော မဂ္ဂါမဂ္ဂဝဝတ္ထာနံ၊ တသ္မာ တဿ အာဒိတောဝ အာရမ္ဘဿ သမ္ဘဝေါ နတ္ထီတိ ဝိပဿနာ ပဌမံ အာရဒ္ဓဗ္ဗာ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ပဌမံ နယဝိပဿနာဝ ကသ္မာ အာရဒ္ဓဗ္ဗာတိ အာဟ ‘‘ဝိပဿနာယ စ ကလာပသမ္မသနံ အာဒီ’’တိ။ တဉှိ အတီတာဒိဘေဒဘိန္နာနံ ဓမ္မာနံ သင်္ခိပိတွာ ဝဝတ္ထာနဝသေန ပဝတ္တနတော အာဒိကမ္မိကဿ သုကရံ သမ္မသနန္တိ အာဒိဘူတံ။

တသ္မာတိ အာဒိဘူတတ္တာ။ အထ ဝါ တသ္မာတိ ယသ္မာ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿ…ပေ… ကလာပသမ္မသနံ အာဒိ၊ တသ္မာ။ ဧတန္တိ ကလာပသမ္မသနံ။ အပိစာတိအာဒိ ကလာပသမ္မသနဿေဝ ဝိပဿနာယ အာဒိဘာဝေ ဥပစယဟေတုဒဿနံ။ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏပရိယောသာနာ တီရဏပရိညာ၊ အသမ္ပတ္တေ ဧဝ စ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏေ မဂ္ဂါမဂ္ဂဝဝတ္ထာနံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘တီရဏပရိညာယ ဝတ္တမာနာယာ’’တိ။ ကလာပသမ္မသနေ တာဝ ယောဂေါ ကာတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထာပိ တဿေဝ ပဌမာရမ္ဘေ ကာရဏံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယသ္မာ ကလာပသမ္မသနံ နာမ ဧကဝိသုဒ္ဓိယမ္ပိ န အန္တောဂဓံ၊ ဧကစ္စေ စ တံ အနာမသိတွာဝ ဝိပဿနာစာရံ ဝဏ္ဏေန္တိ။ ဧဝံ သန္တေပိ တံ သုတ္တန္တေသု ဧကဒေသေန၊ အနဝသေသတော စ ဒဿိတံ။ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ အာဒိကမ္မိကာနံ မနသိကာရသုကရတာယ ဝိပဿနာယ အာဒိဘာဝေန ဌပိတံ။ ဝိပဿန္တဿ စ ဩဘာသာဒီသု ဥပ္ပန္နေသု မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏသမ္ဘဝေါ၊ တသ္မာ ‘‘တံ သမ္ပာဒေတုကာမေနာ’’တိအာဒိနာ အယံ ဝိစာရော ကတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၆၉၃။ တတြာတိ တသ္မိံ တီရဏပရိညာယ ဉာတပရိညာနန္တရဘာဝေ၊ တာသု ဝါ ပရိညာသု။ ဝိနိစ္ဆယောတိ သရူပတော၊ ကိစ္စတော၊ ဘူမိတော စ သန္နိဋ္ဌာနံ။ လောကုတ္တရာပိ ပုရိမသ္မိံ သစ္စဒွယေ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ တိဝိဓာပိ ပရိညာ ကိစ္စဝသေန လဗ္ဘတီတိ ‘‘လောကိယပရိညာ’’တိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ။ သဘာဝဓမ္မာနံ လက္ခဏသလ္လက္ခဏတော ဉေယျအဘိမုခါ ပညာ အဘိညာပညာ။ ဉာတဋ္ဌေတိ ဉာတဘာဝနိမိတ္တံ။ အဘိညေယျဿ ဇာနနဟေတု ‘‘ဉာဏ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ပရိညာပညာတိ အနိစ္စာဒိလက္ခဏာနိ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဇာနနပညာ။ တီရဏဋ္ဌေတိ သမ္မသနဘာဝဟေတု။ ပဟာနပညာတိ ပဟာတဗ္ဗဿ ပဇဟနပညာ။ ဝေဒယိတာဒိလက္ခဏဝိဓုရတာယ ရုပ္ပနလက္ခဏံ ပစ္စတ္တလက္ခဏံ ဝုတ္တံ။ တေသံယေဝ ပစ္စတ္တလက္ခဏသလ္လက္ခဏဝသေန ဂဟိတဓမ္မာနံယေဝ။ ယထာ ပထဝီဖဿာဒီနံ ကက္ခဠဖုသနာဒိလက္ခဏာနိ တီသုပိ ခဏေသု သလ္လက္ခိတဗ္ဗာနိ ပဋိနိယတရူပတာယ သဘာဝသိဒ္ဓါနေဝ ဟုတွာ ဂယှန္တိ၊ န ဧဝမနိစ္စတာဒိလက္ခဏာနိ။ တာနိ ပန ဘင်္ဂုဒယဗ္ဗယပီဠာဝသဝတ္တနာကာရမုခေန ဂဟေတဗ္ဗတော သမာရောပိတရူပါနိ ဝိယ ဂယှန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘သာမညလက္ခဏံ အာရောပေတွာ’’တိ။ လောကိယပရိညာနံယေဝ အဓိပ္ပေတတ္တာ လက္ခဏာရမ္မဏိကဝိပဿနာဝ ‘‘ပဟာနပရိညာ’’တိ ဝုတ္တာ။

သင်္ခါရပဋိစ္ဆေဒတောတိ နာမရူပဝဝတ္ထာနတော၊ ယာ ‘‘ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓီ’’တိ ဝုတ္တာ။ ကေစိ ပန ‘‘ခန္ဓာဒီနံ ဝိပဿနာယ ဘူမိဘာဝတော သဗ္ဗောပိ ခန္ဓာဒိဝိစာရော သင်္ခါရပရိစ္ဆေဒေါ’’တိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ပစ္စတ္တလက္ခဏပဋိဝေဓဿေဝ အာဓိပစ္စ’’န္တိ ဣမိနာ နာမရူပပစ္စယပရိဂ္ဂဟပညာနံ တီရဏပဟာနာသမတ္ထတံ ဒဿေတိ ။ တာသမ္ပိ ပန ‘‘နမနလက္ခဏံ နာမံ၊ ရုပ္ပနလက္ခဏံ ရူပ’’န္တိ အရူပရူပါနံ သာဓာရဏာကာရသလ္လက္ခဏဝသေန ပဝတ္တိယာ ဧကေနာကာရေန တီရဏပရိယာယော၊ ဒိဋ္ဌိကင်္ခါဝိက္ခမ္ဘနေန ပဟာနပရိယာယော လဗ္ဘတီတိ သိယာ တီရဏပဟာနေသုပိ အာဓိပစ္စန္တိ ဝဒန္တိ။ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသေန ပန ယထာ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိယာဝ သင်္ခါရပရိစ္ဆေဒတာ၊ ဧဝံ လက္ခဏာရမ္မဏိကဝိပဿနာယ ဧဝ တီရဏပဟာနကိစ္စတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧဝံ ဟိ တိဿောပိ ပရိညာ ဝဝတ္ထိတာ ဟောန္တိ၊ အညထာ သင်္ကာရော သိယာ။ တီရဏပရိညာယ ဘူမိ တတ္ထ ပညာယ အနိစ္စတာဒိလက္ခဏသန္တီရဏတော။ တေနာဟ ‘‘ဧတသ္မိံ…ပေ… အာဓိပစ္စ’’န္တိ။ ကာမံ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏမ္ပိ ကဉ္စိ မိစ္ဆာဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ၊ တဿ ပန အထာမဂတတ္တာ န သာတိသယံ ပဟာနန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ဘင်္ဂါနုပဿနံ အာဒိံ ကတွာ ဥပရိ ပဟာနပရိညာယ ဘူမီ’’တိ။ အနိစ္စတော အနုပဿန္တောတိ အနိစ္စာကာရတော သင်္ခါရေ အနုပဿန္တော သမ္မသန္တော။ နိစ္စသညန္တိ ‘‘တေ နိစ္စာ သဿတာ’’တိ ပဝတ္တံ မိစ္ဆာသညံ။ သညာသီသေန ဒိဋ္ဌိစိတ္တာနမ္ပိ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧသေဝ နယော ဣတော ပရေသုပိ။ နိဗ္ဗိန္ဒန္တောတိ အနိစ္စာနုပဿနာဒိသမ္ဘူတာယ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာယ သင်္ခါရေ နိဗ္ဗိဇ္ဇနဝသေန ပဿန္တော။ နန္ဒိန္တိ သပ္ပီတိကတဏှံ။ ဝိရဇ္ဇန္တောတိ ဝိရာဂါနုပဿနာယ ဝိရဇ္ဇနဝသေန ယထာ သင်္ခါရေသု ရာဂေါ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဧဝံ အနုပဿန္တော။ တထာဘူတော ဟိ ရာဂံ ပဇဟတီတိ ဝုစ္စတိ။ နိရောဓေန္တောတိ နိရောဓာနုပဿနာယ ယထာ သင်္ခါရာ နိရုဇ္ဈန္တိယေဝ၊ န အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝံ အနုပဿန္တော။ တထာဘူတော ဟိ သင်္ခါရာနံ သမုဒယံ ပဇဟတိ နာမ အနုပ္ပတ္တိဓမ္မတာပါဒနတော။ ပဋိနိဿဇ္ဇန္တောတိ ပဋိနိဿဂ္ဂါနုပဿနာယ ယထာ သင်္ခါရာ န ပုန အာဒိယန္တိ၊ ဧဝံ ဝေါဿဇ္ဇန္တော။ တေနာဟ ‘‘အာဒါနံ ပဇဟတီ’’တိ၊ နိစ္စာဒိဝသေန ဝါ ဂဟဏံ ဝိဿဇ္ဇေတီတိ အတ္ထော။ သာဓိတတ္တာတိ သမ္ပာဒိတတ္တာ။ ဣတရာတိ တီရဏပဟာနပရိညာ။ ဧဝံ ပရိညာ နိဒ္ဒိသိတွာ ပရိညာက္ကမဝသေနပိ ကင်္ခါဝိတရဏာနန္တရံ ‘‘ကလာပသမ္မသနေ ယောဂေါ ကာတဗ္ဗော’’တိ ယွာယမတ္ထော ဝုတ္တော၊ တံ နိဂမဝသေန ပစ္စာဟရန္တော ‘‘တေန ဝုတ္တ’’န္တိအာဒိမာဟ၊ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။

၆၉၄။ တတြာတိ တသ္မိံ ကလာပသမ္မသနေ ဝိဘာဝေတဗ္ဗေ၊ တဿ ဝါ ကလာပသမ္မသနဿ အာဒိဘာဝေ။ အယံ ပါဠီတိ ဒဿိယမာနံ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂပါဠိမာဟ။ တတ္ထ သင်္ခိပိတွာ ဝဝတ္ထာနေ ပညာတိ အတီတာဒိဘေဒဘိန္နေ ဓမ္မေ ဧကတော သင်္ဂဟေတွာ အနိစ္စာဒိဝသေန ဝိနိစ္ဆယေ သာဓေတဗ္ဗေ တံသာဓနီယာ ပညာ။ သမ္မသနေ အနိစ္စတာဒိဝသေန တီရဏေ ဉာဏန္တိ ပဝုစ္စတိ၊ သာ ကထံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဝဝတ္ထာနေ သမ္မသနေတိ စ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗေ ဘုမ္မဝစနံ။ ယံ ကိဉ္စိ ရူပန္တိအာဒီနိ ပဒါနိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ သဗ္ဗံ ရူပံ အနိစ္စတော ဝဝတ္ထပေတီတိအာဒီနိ ပန ယသ္မာ ပရတော ဝဏ္ဏိယိဿန္တိ၊ တသ္မာ တတ္ထေဝ နေသံ အတ္ထံ ဝိဘာဝယိဿာမ။

ပါဠိဝဝတ္ထာနံ ပန ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ဧတ္ထ ဟိ အာဒိကမ္မိကာနံ ဝိပဿနာမနသိကာရသုခတ္ထံ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရူပ’’န္တိအာဒိနာ ပဌမံ တာဝ ပဉ္စက္ခန္ဓာ အတီတာဒိဝိဘာဂမုခေန ဂဟိတာ၊ တေ ပန ခန္ဓာ ယသ္မာ ဒွါရာရမ္မဏေဟိ သဒ္ဓိံ ဒွါရပ္ပဝတ္တဓမ္မဝသေန ဝိဘာဂံ လဗ္ဘန္တိ၊ တသ္မာ တဒနန္တရံ ဒွါရဆက္ကာဒိဝသေန ဒသ ဆက္ကာ ဂဟိတာ။ ယသ္မာ ပန လက္ခဏေသု အနတ္တလက္ခဏံ ဒုက္ခဝိဘာဂံ၊ တသ္မာ တဿ ဝိဘာဝနာယ ဆ ဓာတုယော ဂဟိတာ။ တတော ယေသု ကသိဏေသု ဣတော ဗာဟိရကာနံ အတ္တာဘိနိဝေသော၊ တာနိ ဣမေသံ ဈာနာနံ အာရမ္မဏဘာဝေန ဥပဋ္ဌာနာကာရမတ္တာနီတိ ဒဿနတ္ထံ ဒသ ကသိဏာနိ ဂဟိတာနိ။ တတော ဒုက္ခာနုပဿနာယ ပရိဝါရဘာဝေန ပဋိက္ကူလာကာရဝသေန ဒွတ္တိံသ ကောဋ္ဌာသာ ဂဟိတာ။ ပုဗ္ဗေ ခန္ဓဝသေန သင်္ခေပတော ဂဟိတာ ဓမ္မာ နာတိသင်္ခေပဝိတ္ထာရနယေန၊ ဝိတ္ထာရနယေန စ မနသိ ကာတဗ္ဗာတိ ဒဿနတ္ထံ ဒွါဒသာယတနာနိ၊ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော စ ဂဟိတာ။ တေသု ဣမေ ဓမ္မာ သတိပိ သုညနိရီဟအဗျာပါရဘာဝေ ဓမ္မသဘာဝတော အာဓိပစ္စဝသေန ပဝတ္တန္တီတိ အနတ္တလက္ခဏဝိဘာဝနတ္ထံ ဣန္ဒြိယာနိ ဂဟိတာနိ။ ဧဝံ အနေကဘေဒဘိန္နာပိမေ ဓမ္မာ ဘူမိတ္တယပရိယာပန္နတာယ တိဝိဓာဝ ဟောန္တီတိ ဒဿနတ္ထံ တိဿော ဓာတုယော ဂဟိတာ။

ဧတ္တာဝတာ နိမိတ္တံ ဒဿေတွာ ပဝတ္တံ ဒဿေတုံ ကာမဘဝါဒယော နဝ ဘဝါ ဂဟိတာ။ ဧတ္တကေ အဘိညေယျဝိသေသေ ပဝတ္တမနသိကာရကောသလ္လေန သဏှသုခုမေသု နိဗ္ဗတ္တိတမဟဂ္ဂတဓမ္မေသု မနသိကာရော ပဝတ္တေတဗ္ဗောတိ ဒဿနတ္ထံ ဈာနပ္ပမညာရုပ္ပာနိ ဂဟိတာနိ။ တတ္ထ ဈာနာနိ နာမ ဝုတ္တာဝသေသာရမ္မဏာနိ ရူပါဝစရဇ္ဈာနာနိ။ ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နဝိဘာဂတော ဣမေ ဓမ္မာ ဘိန္ဒိတွာ မနသိ ကာတဗ္ဗာတိ ဒဿနတ္ထံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂါနိ ဂဟိတာနိ။ ပစ္စယာကာရမနသိကာရော ဟိ လက္ခဏတ္တယံ သုခေန၊ သုဋ္ဌုတရဉ္စ ဝိဘာဝေတိ၊ တသ္မာ ပစ္ဆတော ဂဟိတော။ ဧဝမေတေ သမ္မသနီယဘာဝေန ဂဟိတာ ခန္ဓာဒိဝသေန ကောဋ္ဌာသတော ပဉ္စဝီသတိဝိဓာ။ ပဘေဒတော ပန အတီတာဒိဘေဒံ အနာမသိတွာဝ ဂယှမာနာ ဒွီဟိ ဦနာနိ ဒွေသတာနိ ဟောန္တိ။

တတ္ထ အနိစ္စတော ဝဝတ္ထပေတီတိအာဒိကော ပဌမော လက္ခဏဝဝတ္ထာပနဝါရော။ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေနာတိအာဒိကော ဒုတိယော ဟေတုဝါရော လက္ခဏာနံ ဟေတုကိတ္တနတော။ အနိစ္စံ သင်္ခတန္တိအာဒိကော ပန ဟေတုပတိဋ္ဌာပနဝါရော ပါကဋဘာဝသလ္လက္ခဏတော။ ခယဋ္ဌေနာတိ ဟိ ခယသဘာဝတော ယသ္မာ ရူပံ ခယသဘာဝံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ခယံ ဝယံ ဘေဒံ ဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ အနိစ္စန္တိ အတ္ထော။ ဘယဋ္ဌေနာတိ ဘာယိတဗ္ဗဘာဝတော ယသ္မာ ရူပံ ပဘင်္ဂုရတာယ ဘယာနကံ၊ တသ္မာ ဒုက္ခန္တိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘ယဒနိစ္စံ၊ တံ ဒုက္ခ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၃၀။၁၅၊ ၄၅၊ ၄၆၊ ၇၆၊ ၈၅၊ ၂။၄။၁၄၊ ပဋိ။ မ။ ၂။၁၀)။ အသာရကဋ္ဌေနာတိ အသာရကဘာဝတော၊ အတ္တသာရဝိရဟတောတိ အတ္ထော။ တတိယဝါရေ ပန ‘‘ရူပံ အနိစ္စ’’န္တိ ဝတွာ တဿ ဟေတုံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ ‘‘သင်္ခတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယသ္မာ သမေစ္စ သမ္ဘူယ ပစ္စယေဟိ ကတံ၊ အနုရူပေ စ ပစ္စယေ ပဋိစ္စ၊ န ဝိနာ တေဟိ သမံ၊ သမ္မာ စ ဥပ္ပန္နံ၊ တသ္မာ ခယဝယဝိရာဂနိရောဓဓမ္မန္တိ။ န ဟိ ပစ္စယနိဗ္ဗတ္တံ အနိရုဇ္ဈနကံ နာမ အတ္ထိ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘ယံ တံ ရူပံ ဇာတံ ဘူတံ သင်္ခတံ ပလောကဓမ္မံ၊ တံ ဝတ မာ ပလုဇ္ဇီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၃၇၉)။ ဧတေန အနိစ္စာ ပထဝီဓာတု ပစ္စယနိဗ္ဗတ္တတ္တာ တဒညံ ပစ္စယနိဗ္ဗတ္တံ ဝိယာတိ ဒဿေတိ။ ဧသ နယော သေသဓမ္မေသုပိ။

ဣဒါနိ အနွယတော၊ ဗျတိရေကတော စ သင်္ခတဓမ္မာနံ အနိစ္စတံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ ‘‘ဇာတိပစ္စယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အနိစ္စလက္ခဏဿေဝ စေတ္ထ ပတိဋ္ဌာပနံ တသ္မိံ ပတိဋ္ဌာပိတေ သေသလက္ခဏဒွယဿပိ ပတိဋ္ဌာပနသိဒ္ဓိတော။

ဣမိနာ ပေယျာလေန ဣမေ ဓမ္မရာသယော သံခိတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဒွါရာရမ္မဏေဟိ သဒ္ဓိံ ဒွါရပ္ပဝတ္တာ ဓမ္မာ၊ ပဉ္စက္ခန္ဓာ’’တိ ဣဒံ အဘိညေယျနိဒ္ဒေသေ ‘‘စက္ခုံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အဘိညေယျ’’န္တိအာဒိနာ (ပဋိ။ မ။ ၁။၃၊ သံ။ နိ။ ၄။၄၆) ဒွါရာရမ္မဏေဟိ သဒ္ဓိံ ဒွါရပ္ပဝတ္တေ ဓမ္မေ ဒဿေတွာ တေသံ ပဉ္စဟိ ခန္ဓေဟိ သင်္ဂဟိတတံ ဒဿေတုံ ‘‘ရူပံ အဘိညေယျံ…ပေ… ဝိညာဏံ အဘိညေယျ’’န္တိ အာဂတတ္တာ ဝုတ္တံ။ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၈) ပန ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရူပ’’န္တိအာဒိနာ ပဌမံ ပဉ္စက္ခန္ဓေ ဒဿေတွာ ‘‘စက္ခု’’န္တိအာဒိနာ ဒွါရာရမ္မဏေဟိ သဒ္ဓိံ ဒွါရပ္ပဝတ္တာ ဓမ္မာ ဒဿိတာ။ တထာဒဿနေ ကာရဏံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။

ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဣမေ ဓမ္မရာသယော သံခိတ္တာတိ ပါဠိယံ ဝိတ္ထာရတော အာဂတတ္တာတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဝုတ္တံ ဟေတ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တေနေဝါဟ ‘‘တံ တတ္ထ…ပေ… သံခိတ္တ’’န္တိ။ တတ္ထ တန္တိ အဘိညေယျံ။ ဧတ္ထာတိ အဘိညေယျနိဒ္ဒေသေ။ ‘‘ဝိညာဏံ မနော ဓမ္မာ’’တိအာဒိနာ တတ္ထ တတ္ထ ကောဋ္ဌာသေ ယေ လောကုတ္တရဓမ္မာ အာဂတာ။ ကေစိ ပန ‘‘ဧတ္ထာတိ ပဋိသမ္ဘိဒါယ’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တံ န သုန္ဒရံ။ သမ္မသနုပဂါ ဧဝ ဟိ ဓမ္မာ ပဋိသမ္ဘိဒါယံ ဂဟိတာ သမ္မသနဝါရဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ၊ န အဘိညေယျနိဒ္ဒေသေ (ပဋိ။ မ။ ၁။၃၊ သံ။ နိ။ ၄။၄၆) ဝိယ သဗ္ဗေဝ အဘိညေယျာ ဓမ္မာ။ ယေ ရူပါရူပဓမ္မာ။ ယဿာတိ ယောဂိနော။ တေသု တေန သမ္မသနံ အာရဘိတဗ္ဗံ ယထာပါကဋံ ဝိပဿနာဘိနိဝေသောတိ ကတွာ။ ပစ္ဆာ ပန အနုပဋ္ဌဟန္တေပိ ဥပါယေန ဥပဋ္ဌဟာပေတွာ အနဝသေသတောဝ သမ္မသိတဗ္ဗာ။

၆၉၅။ ‘‘အတီတံ ရူပံ အနိစ္စ’’န္တိအာဒိနာ အနိစ္စတော သမ္မသနဿ အတီတာဒိဝိဘာဂါ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘူတာတိ အာဟ ‘‘ဧကာဒသဟိ ဩကာသေဟီ’’တိ။ ဝဝတ္ထာပနံ နာမ သန္နိဋ္ဌာနံ။ အနိစ္စတော သန္နိဋ္ဌာနဉ္စေတ္ထ ‘‘အနိစ္စ’’န္တိ ဝိပဿနာဝါတိ အာဟ ‘‘အနိစ္စန္တိ သမ္မသတီ’’တိ။

ကထန္တိ သမ္မသနာကာရော ပုစ္ဆိတောတိ တံ ပရတော ဣဓေဝ ပါဠိယံ ဒုတိယဝါရေ ဝုတ္တနယေနေဝါတိ သင်္ခေပေနေဝ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ‘‘ဝုတ္တဉှေတ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဟီ-တိ ဟေတုအတ္ထေ နိပါတော။ ယသ္မာ ‘‘ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေနာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန အနိစ္စန္တိ သမ္မသတီတိ ယောဇနာ။

ဧဝမ္ပိ သင်္ခေပေါယေဝါတိ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ဧသာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အတီတေတိ အတီတေ ဘဝေ။ အာဒိကမ္မိကဿ ဟိ ဣဒံ သမ္မသနဝိဓာနံ၊ တသ္မာ ဘဝဝသေန အဒ္ဓါဘေဒေါ အဓိပ္ပေတော။ တေနာဟ ‘‘နယိမံ ဘဝံ သမ္ပတ္တန္တီ’’တိ။ ဧတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေါ ဟေတုအတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယံ အတီတဘဝေ ပရိယာပန္နံ ရူပံ၊ တံ အတီတေယေဝ ဘဝေ ခီဏံ၊ တတော န ဣမံ ဘဝံ သမ္ပတ္တံ၊ တသ္မာ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေန ခယသဘာဝတ္တာတိ သမ္မသတီတိ။ ဧသ နယော ယံ အနာဂတန္တိအာဒီသုပိ။

ယံ ဗဟိဒ္ဓါ၊ တမ္ပိ ဗဟိဒ္ဓါ ဧဝ ခီယတိ၊ န အဇ္ဈတ္တဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေနာတိ၊ ယံ ဩဠာရိကံ၊ တမ္ပိ တတ္ထေဝ ခီယတီတိ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေနာတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ဣဒံ သဗ္ဗမ္ပီတိ ဣဒံ အတီတာဒိဘေဒဿ ရူပဿ သမ္မသနတော သဗ္ဗံ ဧကာဒသဝိဓမ္ပိ သမ္မသနံ ဧကံ သမ္မသနံ အနိစ္စတော သမ္မသနန္တိ ကတွာ။

တန္တိ တံ ဧကာဒသဝိဓမ္ပိ ရူပံ။ သပ္ပဋိဘယတာယာတိ ဘယာနကတာယ။ ဘယာဝဟံ ဟောတီတိ အပ္ပဟီနဝိပလ္လာသဿ ‘‘အဟံ ဝိနဿာမိ၊ မမ သန္တကံ ဝိနဿတီ’’တိ စိန္တေန္တဿ ဘယဇနကံ ဟောတိ။ သီဟောပမသုတ္တေ ဒေဝါနံ ဝိယာတိ သီဟောပမသုတ္တေ ဒေသိယမာနေ ဒေဝါနံ ဝိယ။ တတ္ထ ဟိ –

‘‘ယဒါ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ…ပေ… သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ ‘ဣတိ ရူပံ၊ ဣတိ ရူပဿ သမုဒယော၊ ဣတိ ရူပဿ အတ္ထင်္ဂမော။ ဣတိ ဝေဒနာ… ဣတိ သညာ… ဣတိ သင်္ခါရာ… ဣတိ ဝိညာဏံ၊ ဣတိ ဝိညာဏဿ သမုဒယော၊ ဣတိ ဝိညာဏဿ အတ္ထင်္ဂမော’တိ။ ယေပိ တေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒေဝါ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော သုခဗဟုလာ ဥစ္စေသု ဝိမာနေသု စိရဋ္ဌိတိကာ၊ တေပိ တထာဂတဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ယေဘုယျေန ဘယံ သံဝေဂံ သန္တာသံ အာပဇ္ဇန္တိ ‘အနိစ္စာဝ ကိရ ဘော မယံ သမာနာ နိစ္စမှာတိ အမညိမှ၊ အဒ္ဓုဝါဝ…ပေ… အသဿတာဝ ကိရ ဘော မယံ သမာနာ သဿတမှာတိ အမညိမှ၊ မယမ္ပိ ကိရ ဘော အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝါ အသဿတာ သက္ကာယပရိယာပန္နာ’’’တိ (သံ။ နိ။ ၃။၇၈၊ အ။ နိ။ ၄။၃၃) –

ဧဝံ ဒေဝါနံ ဘယုပ္ပတ္တိ အာဂတာ။

ခန္ဓပဉ္စကံ၊ တဒေကဒေသော ဝါ အတ္တဝါဒီဟိ ‘‘အတ္တာ’’တိ ပရိကပ္ပီယတိ၊ တဉ္စ ဧကန္တတော အနိစ္စံ၊ ဒုက္ခဉ္စာတိ အာဟ ‘‘ယဉှိ အနိစ္စံ၊ တံ ဒုက္ခ’’န္တိအာဒိ။ တီသု ဒုက္ခတာသု သင်္ခါရဒုက္ခတာဝ ဗျာပိနီ၊ ‘‘ယဒနိစ္စံ၊ တံ ဒုက္ခ’’န္တိ စ အဓိပ္ပေတာတိ ဝုတ္တံ ‘‘အနိစ္စတံ ဝါ ဥဒယဗ္ဗယပဋိပီဠနံ ဝါ’’တိ။ အတ္တာ အဘဝိဿာတိ ‘‘ကာရကော ဝေဒကော သယံဝသီ’’တိ ဧဝံဘူတော အတ္တာ အဘဝိဿာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧဝဉှိ သတိ ရူပဿ အာဗာဓာယ သံဝတ္တနံ အယုဇ္ဇမာနကံ သိယာ။ ယထာ ရူပက္ခန္ဓေ အဘေဒတော တိဝိဓံ သမ္မသနံ၊ ဘေဒတော တေတ္တိံသဝိဓံ၊ ဧဝံ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီသုပီတိ ဣမမတ္ထံ ‘‘ဧသ နယော’’တိ အတိဒိသတိ။ တေန ခန္ဓဝသေန တာဝ ဘေဒတော ပဉ္စသဋ္ဌိအဓိကာ သတံ သမ္မသနဝါရာ ဒဿိတာ ဟောန္တိ။ ဣမိနာ နယေန ဒွါရဆက္ကာဒီသုပိ ယထာရဟံ သမ္မသနဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၆၉၆။ နိယမတော သင်္ခတာဒိဘေဒံ ဟောတီတိ ဧကံသေန သင်္ခတတာဒိဝိသေသဝန္တံ ဟောတိ အသင်္ခတာဒိသဘာဝေ အနိစ္စတာယ အသမ္ဘဝတော။ အဿာတိ အနိစ္စဿ။ ပရိယာယဒဿနတ္ထန္တိ ဝေဝစနဒဿနတ္ထံ၊ တံ ပန ‘‘ခယဓမ္မ’’န္တိအာဒီနံ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ န ပုရိမာနံ တိဏ္ဏံ။ န ဟိ တဒေဝ တဿ ပရိယာယော ဟောတိ၊ နာပိ သင်္ခတပဋိစ္စသမုပ္ပန္နပဒါနိ ဟုတွာ အဘာဝဒီပနတော ပါကဘာဝဒီပနတော။ ပါကဘာဝဒီပနေန ပန အနိစ္စတာယ သာဓနပက္ခေ တိဋ္ဌန္တိ။ တေနေဝ ဟိ သဗ္ဗေသံ ပဒါနံ ပရိယာယတာဘာဝတော ‘‘နာနာကာရေဟိ ဝါ’’တိ ဝိကပ္ပန္တရံ ဂဟိတံ။ မနသိကာရပ္ပဝတ္တီဒဿနတ္ထန္တိ အနိစ္စတာယ ဥပဗြူဟနမနသိကာရပဝတ္တိဒဿနတ္ထံ။

စတ္တာရီသာကာရအနုပဿနာကထာဝဏ္ဏနာ

၆၉၇။ သောတိ ယောဂါဝစရော။ တဿာတိ ယထာဝုတ္တဘေဒဿ အနိစ္စတာဒိသမ္မသနဿ။ ထိရဘာဝတ္ထာယာတိ ဒဠှဘာဝတ္ထာယ အနိစ္စာဒိအာကာရဿ ပုနပ္ပုနံ မနသိကာရော ဝိယ ဗဟုလီကာရဘာဝတော။ ယံ တံ ဘဂဝတာ ဧတဿ ဝိဘင်္ဂေ အနိစ္စာဒိသမ္မသနံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အနုလောမိကန္တိ အရိယမဂ္ဂါဓိဂမဿ အနုကူလံ။ ခန္တိန္တိ ဉာဏခန္တိံ။ ဉာဏဉှိ ဝိသယသဘာဝံ ဩဂါဟေတွာ ဝဝတ္ထာနေ ခမတိ သဟတီတိ ခန္တီတိ ဝုစ္စတိ။ သမ္မတ္တနိယာမန္တိ အရိယမဂ္ဂံ။ သော ဟိ သမ္မာဒိဋ္ဌိအာဒိသမ္မတ္တဉ္စေဝ အနိဝတ္တိဓမ္မတာယ နိယာမော စာတိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘အာဒိနာ နယေနာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓေ ဒုက္ခတော ပဿန္တော အနုလောမိကံ ခန္တိံ ပဋိလဘတိ၊ ခန္ဓာနံ နိရောဓော သုခံ နိဗ္ဗာနန္တိ ပဿန္တော သမ္မတ္တနိယာမံ ဩက္ကမတီ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၃။၃၈) ဧဝမာဒိကော ပါဌသေသော ရောဂါဒိပဋိပက္ခယောဇနာဝသေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။ ‘‘ခန္ဓာနံ နိရောဓော နိစ္စံ နိဗ္ဗာန’’န္တိ ဝစနေန သင်္ခါရာနံ ဒုက္ခရောဂတာဒိပဋိပက္ခော နိဗ္ဗာနဿ သုခါရောဂျာဒိဘာဝေါ ‘‘အာဒိနာ နယေနာ’’တိ ဧတ္ထ နယဂ္ဂဟဏေန ဒီပိတောတိ။ အဝသေသော သဗ္ဗော ပါဌော ပကာသိတော ဧဝ ဟောတီတိ။

ကာမဉ္စေတံ စတ္တာရီသာယ အာကာရေဟိ သမ္မသနံ အနုလောမဉာဏေ ဘာဝေတဗ္ဗဝိဓာနံ။ တေနာဟ ‘‘အနုလောမဉာဏံ ဝိဘဇန္တေန…ပေ… ဝုတ္တ’’န္တိ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ပန ကတပရိစယဿေဝ ကိစ္စာဝဟံ ဟောတီတိ ဣဓာပိ ဝုတ္တန္တီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တဿာပီတိ န ကေဝလံ ကလာပသမ္မသနဿေဝ၊ အထ ခေါ ယထာဒဿိတဿ စတ္တာလီသပ္ပဘေဒဿ အနိစ္စာဒိသမ္မသနဿပိ။ တဉှိ အနုလောမိကခန္တိပဋိလာဘာယ၊ သမ္မတ္တနိယာမောက္ကမနာယ စ သံဝတ္တနတော ဧကံသတော ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉှိ –

‘‘သော ဝတ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကဉ္စိ သင်္ခါရံ နိစ္စတော သမနုပဿန္တော အနုလောမိကာယ ခန္တိယာ သမန္နာဂတော ဘဝိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ အနုလောမိကာယ ခန္တိယာ အသမန္နာဂတော သမ္မတ္တနိယာမံ ဩက္ကမိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ သမ္မတ္တနိယာမံ အနောက္ကမမာနော သောတာပတ္တိဖလံ ဝါ…ပေ… အရဟတ္တံ ဝါ သစ္ဆိကရိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ သော ဝတ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု သဗ္ဗသင်္ခါရေ အနိစ္စတော သမနုပဿန္တော’’တိ (အ။ နိ။ ၆။၉၈၊ ပဋိ။ မ။ ၃။၃၆) –

အာဒိ သုက္ကပက္ခော ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။ တထာ ‘‘သော ဝတ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဘိက္ခု ကဉ္စိ သင်္ခါရံ သုခတော၊ ဒုက္ခတော၊ ကဉ္စိ ဓမ္မံ အတ္တတော၊ အနတ္တတော’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၃။၃၆) ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။

၆၉၈။ ဧကေကံ ခန္ဓံ အနိစ္စာဒိသမ္မသနဿ ဝသေန သမ္မသတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿ ပန သမ္မသနဿ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ သာဓာရဏတာယ ‘‘ဧကေကံ ခန္ဓ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အနစ္စန္တိကတာယာတိ အစ္စန္တိကတာဘာဝတော၊ အသဿတတာယာတိ အတ္ထော။ သဿတဉှိ အစ္စန္တိကံ ပရာယ ကောဋိယာ အဘာဝတော။ အာဒိအန္တဝန္တတာယာတိ ပုဗ္ဗာပရကောဋိဝန္တတာယ၊ ဥဒယဗ္ဗယဓမ္မတောတိ အတ္ထော။ အနိစ္စတော သမ္မသတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

အနိစ္စတောတိ စ အဒ္ဓုဝတော။ ဧတဉှိ န နိစ္စံ၊ ခဏိကတာယ အသဒါဘာဝိတာယ ဝါ န ဣစ္စံ န ဥပဂန္တဗ္ဗန္တိ အနိစ္စံ။ ဥပ္ပာဒဝယပဋိပီဠနတာယာတိ ဥပ္ပာဒေန၊ ဝယေန စ ပတိ ပတိ ခဏေ ခဏေ တံသမင်္ဂိနော ဝိဗာဓနသဘာဝတ္တာ၊ တေဟိ ဝါ သယမေဝ ဝိဗာဓေတဗ္ဗတ္တာ။ ဥဒယဗ္ဗယဝန္တော ဟိ ဓမ္မာ အဘိဏှံ တေဟိ ပဋိပီဠိတာ ဧဝ ဟောန္တိ၊ ယာ ပီဠနာ ‘‘သင်္ခါရဒုက္ခတာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဒုက္ခဝတ္ထုတာယာတိ တိဝိဓဿာပိ ဒုက္ခဿ၊ သံသာရဒုက္ခဿ စ အဓိဋ္ဌာနဘာဝတော။ ပစ္စယယာပနီယတာယာတိ ယထာရဟံ ပစ္စယေဟိ ယာပေတဗ္ဗတာယ။ ရောဂမူလတာယာတိ မူလဗျာဓိ ဝိယ အနုဗန္ဓဗျာဓီနံ မူလဘာဝတော၊ ပဒဒွယေနာပိ ယာပျရောဂသဒိသတောတိ ဒဿေတိ။ ယာပျဗျာဓိ ဟိ ရောဂေါ ဣတရော အာဗာဓောတိ။ ဒုက္ခတာသူလယောဂိတာယာတိ တိဝိဓဒုက္ခတာသင်္ခါတေန ရုဇ္ဇနေန ယုဇ္ဇတာယ။ ကိလေသာသုစိပဂ္ဃရဏတာယာတိ ယထာရဟမာရမ္မဏဝသေန၊ သမန္နာဂမဝသေန စ ရာဂါဒိကိလေသာသုစိဝိဿန္ဒနတော။ အဟုတွာ သမ္ဘဝတော ဥပ္ပတ္တိယာ ဥဒ္ဓုမာတတာ။

အန္တောတုဒနတာယာတိ အဗ္ဘန္တရေ တုဒနတော။ ဒုက္ခဝေဒနာဒယော ဝိယ ဟိ ဣမေ သင်္ခါရာ အတ္တဘာဝဿ အဗ္ဘန္တရဂတာ ဧဝ ဥဒယဗ္ဗယဝသေန တုဒန္တိ။ အရိယမဂ္ဂသဏ္ဍာသေန ဝိနာ နီဟရိတုံ အသက္ကုဏေယျတာယ ဒုန္နီဟရဏီယတာ တဏှာဒိဋ္ဌာဘိနိဝေသဒဠှဘာဝတော။ အဃန္တိ ပါပံ ဝိယ အရိယဇနေဟိ ဝိဂရဟိတဗ္ဗံ။ သတ္တာနံ အနတ္ထဇနနတော အဝဍ္ဎိအာဝဟံ၊ ပါပဿ စ ဝတ္ထုဘူတံ ခန္ဓပဉ္စကန္တိ အာဟ ‘‘ဝိဂရဟ…ပေ… အဃတော’’တိ။ အသေရိဘာဝဇနကတာယာတိ ပရဝသတာဇနနတော။ ယထာ ဂိလာနော အညေဟိ သံဝေသနဝုဋ္ဌာပနာဒိနာ ပရပဋိဗဒ္ဓသရီရဝုတ္တိကော အသေရီ၊ ဧဝမေတေပိ အသေရိဘာဝဇနကာ။ အဝသတာယာတိ အဝသဝတ္တနတော။ ယထာ ပရောသတန္တော ပုရိသော ပရဿ ဝသံ န ဂစ္ဆတိ၊ ဧဝံ သုဘသုခါဒိဘာဝေန ဝသေ ဝတ္တေတုံ အသက္ကုဏေယျတော။ အဝိဓေယျတာယာတိ ‘‘မာ ဇီရထ၊ မာ မီယထာ’’တိအာဒိနာ ဝိဓာတုံ အသက္ကုဏေယျတော။ ပလုဇ္ဇနတာယာတိ ဗျာဓိအာဒီဟိ ပကာရေဟိ ဆိဇ္ဇနတော ဝိနဿနတော။ တေဟိ ဧဝ ဝါ အာဗျသနတော။ ဗျသနတ္ထော ဟိ လောကသဒ္ဒေါ၊ ပသဒ္ဒေါ ဘုသတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဗျာဓိအာဒီဟိ စ ခန္ဓာနံ ဗျသနန္တိ။ ဗျသနာဝဟဘာဝေန ဧတီတိ ဤတိ၊ အာဂန္တုကာနံ အကုသလပက္ခိယာနံ ဗျသနဟေတူနံ ဧတံ အဓိဝစနံ။ ခန္ဓာ စ ဧဒိသာတိ အာဟ ‘‘အနေကဗျသနာဝဟတာယ ဤတိတော’’တိ။

ဥပဒ္ဒဝတီတိ ဥပဒ္ဒဝေါ၊ အနတ္ထံ ဇနေန္တော အဘိဘဝတိ အဇ္ဈောတ္ထရတီတိ အတ္ထော၊ ရာဇဒဏ္ဍာဒီနံ ဧတံ အဓိဝစနံ။ ခန္ဓာ စ ဧဒိသာတိ ဝုတ္တံ ‘‘အဝိဒိတာနံ…ပေ… ဥပဒ္ဒဝတော’’တိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကဘယာဝဟတော၊ အဘယပဋိပက္ခတော စ ခန္ဓာ ဘယန္တိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗဘယာနံ…ပေ… ဘယတော’’တိ။ ဗဟိဒ္ဓါ ဉာတိဗျသနာဒီဟိ၊ အဇ္ဈတ္တံ ရာဂါဒီဟိ အနတ္ထေဟိ ဥပသဇ္ဇနဋ္ဌေန၊ ဥပသဂ္ဂသဒိသတာယ စ ဥပသဂ္ဂေါ။ ဥပသဂ္ဂေါတိ စ ဒေဝတူပသံဟာရဝသေန ပဝတ္တော ဗျာဓိအာဒိအနတ္ထော။ သော အတ္ထကာမေန မုဟုတ္တမ္ပိ န အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗော ဟောတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အနေကေဟိ…ပေ… ဥပသဂ္ဂတော’’တိ။ ဒေါသူပသဋ္ဌတာယာတိ အာရမ္မဏတော၊ သမ္ပယောဂတော စ ရာဂါဒိဒေါသေဟိ ဥပေတတာယ။ လောကဓမ္မာ လာဘာဒိဟေတုကာ အနုနယပဋိဃာ၊ တေဟိ၊ ဗျာဓိအာဒီဟိ စ အနဝဋ္ဌိတတာ ပစလိတတာ။

ဥပက္ကမေနာတိ အတ္တနော၊ ပရဿ ဝါ ပယောဂေန။ သရသေနာတိ သဘာဝေန။ ပဘင်္ဂုပဂမနသီလတာ ဘိဒုရတာ။ သဗ္ဗာဝတ္ထနိပါတိတာယာတိ ရုက္ခဖလံ ဝိယ အတိတရုဏကာလတော ပဋ္ဌာယ သဗ္ဗာသု အဝတ္ထာသု နိပတနသီလတာယ။ အနိပတဿပိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အသာရတာယ ထိရဘာဝဿ အဘာဝတာယ။ ထိရဉှိ ဓုဝံ နာမ ဟောတိ။ တာယိတုံ ရက္ခိတုံ အသမတ္ထတာယ န တာယနောတိ အတာယနော၊ တဗ္ဘာဝေါ အတာယနတာ။ တာဏာသီသာယ ဥပဂတဿ အလဗ္ဘနေယျခေမတာ။ ဒုက္ခဘီတိယာ ဥပလီယနာဓိပ္ပာယေန အလ္လီယိတုံ။ ဒုက္ခနိဝတ္တနံ လေဏကိစ္စံ။ ဇာတိအာဒိဘယာနံ ဟိံသနံ ဝိဓမနံ ဘယသာရကတ္တံ။ ယထာပရိကပ္ပိတေဟီတိ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနေဟိ ဗာလေဟိ ပရိကပ္ပိတပ္ပကာရေဟိ။ ရိတ္တတာယာတိ ဝိဝိတ္တတာယ၊ ဝိရဟိတတာယာတိ အတ္ထော။ အန္တောသာရာဘာဝေါ ရိတ္တတာ။ သာ ဧဝ စ တုစ္ဆတာတိ အာဟ ‘‘ရိတ္တတာယေဝ တုစ္ဆတော’’တိ။ အပ္ပကတ္တာတိ ပရိတ္တတ္တာ၊ လာမကတ္တာ ဝါ။ ဓုဝသာရာဘာဝါဒီဟိ သဒ္ဓိံ အတ္တသာရာဘာဝံ ရိတ္တပဒေန ဝတွာ နိဗ္ဗတ္တိတမတ္တသာရာဘာဝမေဝ သုညပဒေန ဒဿေတုံ ‘‘သာမိ…ပေ… သုညတော’’တိ ဝုတ္တံ။ ယထာ ကေနစိ သာမိအာဒိလက္ခဏေန အတ္တနာ သုညာ ဧတေ၊ ဧဝံ သယမ္ပိ အတံသဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘သယဉ္စ…ပေ… အနတ္တတော’’တိ။ န အတ္တာတိ ဟိ အနတ္တာတိ။

ပဝတ္တိဒုက္ခတာယာတိ ဘဝပဝတ္တိဒုက္ခဘာဝတော။ ဘဝပဝတ္တိ စ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ အနိစ္စာဒိအာကာရေန ပဝတ္တနမေဝ၊ သော စ အာဒီနဝေါ။ ယထာဟ ‘‘ယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ။ အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စသု ဥပါဒါနက္ခန္ဓေသု အာဒီနဝေါ’’တိ။ တေနာဟ ‘‘ဒုက္ခဿ စ အာဒီနဝတာယာ’’တိ။ အာဒီနန္တိ ဘာဝနပုံသကနိဒ္ဒေသော ယထာ ‘‘ဧကမန္တ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၆၅)၊ အတိဝိယ ကပဏန္တိ အတ္ထော။ ဘုသတ္ထော ဟိ အယံ အာ-ကာရော။ ယထာ ‘‘ဒွိဓာ ဆိဒ္ဒကံ ဝိစ္ဆိဒ္ဒက’’န္တိ ဧတ္ထ ဒွိ-သဒ္ဒဿ အတ္ထေ ဝိ-သဒ္ဒေါ၊ ဧဝမိဓာပီတိ အာဟ ‘‘ဒွေဓာ ပရိဏာမပကတိတာယ ဝိပရိဏာမဓမ္မတော’’တိ။ ဝိပရိဏာမော စ ဝိပရီတသဘာဝါပတ္တိ။ ဒုဗ္ဗလတာယာတိ သရသဘိဒုရတာယ ဗလာဘာဝတော။ ဒုဗ္ဗလမ္ပိ ကိဉ္စိ မုဒုကမ္မညာဘာဝေန ဒုပ္ပဓံသိယာ။ ဣမေ ပန သုပဓံသိယာ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ဖေဂ္ဂု ဝိယ သုခဘဉ္ဇနီယတာယ စာ’’တိ။ အဃဿ ပါပဿ ဟေတုတာ အဃဟေတုတာ။ ခန္ဓပဋိဗဒ္ဓမေဝ ဟိ သဗ္ဗံ ကိဗ္ဗိသန္တိ။ ဣမေ ရူပါဒယော သုခဟေတု၊ န ဒုက္ခဟေတူတိ ဇနိတဝိဿာသာနံ ဟနနသီလတာယ၊ ခန္ဓေသု ဟိ ‘‘ဧတံ မမာ’’တိ ဂါဟဝသေန သတ္တာ ဗျသနံ ပါပုဏန္တိ၊ ဝိဿာသံ ဝါ ဟနန္တီတိ ဝိဿာသဃာတိနော၊ တဗ္ဘာဝတော။

ဝိဂတဘဝတာယာတိ အပဂတဝဍ္ဎိတာယ။ ဝိဘဝတဏှာ၊ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိ စ ဝိဘဝေါ ဥတ္တရပဒလောပေန၊ တတော ဝိဘဝတော၊ ပိတုသဒိသဿ ဝါ သဘာဝဟေတုနော ဝိဘဝတော ဝိနာသတော သမ္ဘူတတာယ။ အာသဝါနံ အာရမ္မဏာဒိနာ ပစ္စယဘာဝေါ အာသဝပဒဋ္ဌာနတာ။ ဗီဇာဒိကော အသာဓာရဏော ဟေတု၊ ဘူတသလိလာဒိကော သာဓာရဏော ပစ္စယော။ ဧသ နယော အဇ္ဈတ္တေပိ။ တေဟိ သမေစ္စ သမ္ဘူယ ကတော သင်္ခတော။ မစ္စုမာရဿ အဓိဋ္ဌာနဘာဝေန၊ ကိလေသမာရဿ ပစ္စယဘာဝေန သံဝဍ္ဎနတော အာမိသဘူတတာ၊ ခန္ဓာပိ ခန္ဓာနံ အာမိသဘူတာ ပစ္စယဘာဝေန သံဝဍ္ဎနတော၊ တဒန္တောဂဓာ အဘိသင်္ခါရာ။ ဒေဝပုတ္တမာရဿ ပန ‘‘မမေတ’’န္တိ အဓိမာနဝသေန အာမိသဘာဝေါတိ ခန္ဓာဒိမာရာနမ္ပိ ဣမေသံ ယထာရဟံ အာမိသဘူတတာ ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဓမ္မသဒ္ဒေါ ‘‘ဇာတိဓမ္မာန’’န္တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၃။၃၇၃၊ ပဋိ။ မ။ ၁။၃၃) ဝိယ ပကတိအတ္ထော ၊ ‘‘ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိအာဒီသု (ဝိဘ။ ၇၁၈ အာဒယော) ဝိယ ဟေတုအတ္ထော စာတိ အာဟ ‘‘ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏပကတိတာယ၊ သောကပရိဒေဝဥပါယာသဟေတုတာယာ’’တိ။ သံကိလေသတ္တယဂ္ဂဟဏေန တဒေကဋ္ဌာနံ ဒသန္နံ ကိလေသဝတ္ထူနမ္ပိ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တဒါရမ္မဏာပိ ဟိ ဓမ္မာ တဒနတိဝတ္တနတော သံကိလေသိကာ ဧဝ။ တထာ ခုဒ္ဒါ၊ တဏှာ၊ ဇဋာဒီသု သရီရဿ၊ သံကိလေသဿ စ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

စတ္တာရီသာပိ သမ္မသနာနိ တီသု အနုပဿနာသု အန္တောဂဓာနေဝါတိ တဒန္တောဂဓဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတ္ထ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အနိစ္စာနုပဿနာနိ သရူပတော ၊ ပရိယာယတော စ အနိစ္စဘာဝဝိဘာဝနတော။ ဧသ နယော ဣတရေသုပိ။ ‘‘အသာရကတော’’တိ ဣဒံ နိစ္စသာရာဘာဝဝိဘာဝနံ။

ဧတ္တာဝတာ ကလာပတော ဓမ္မေ သင်္ဂဟေတွာ နယတော သမ္မသနမတ္တံ ဒဿိတံ၊ န တာဝ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာ ဝိဟိတာတိ ‘‘သမ္မသနာရမ္ဘဝိဓာန’’န္တိ။ ဝုတ္တံ။

ဣန္ဒြိယတိက္ခကာရဏနဝကကထာဝဏ္ဏနာ

၆၉၉။ ဧကစ္စဿ တိက္ခိန္ဒြိယဿ မဟာပညဿ နယဝိပဿနာဝသေနေဝ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣတရဿ နုပ္ပဇ္ဇတိ။ တံ သန္ဓာယ ‘‘ယဿ ပန…ပေ… န သမ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏုပ္ပတ္တိ ဟိ ဣဓ နယဝိပဿနာယ သမ္ပဇ္ဇနန္တိ အဓိပ္ပေတံ။ တေန ‘‘နဝဟာကာရေဟိ ဣန္ဒြိယာနိ တိက္ခာနိ ဘဝန္တိ…ပေ… အန္တရာ စ အဗ္ဗောသာနေနာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာနံ နဝန္နံ အာကာရာနံ ဝသေန ဣန္ဒြိယာနိ တိက္ခာနိ ကတွာ သပ္ပာယာနိ သေဝမာနေန သမ္မသိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

တေနာတိ ယောဂိနာ။ နဝဟာကာရေဟီတိ ဝက္ခမာနေဟိ နဝဟိ အာကာရေဟိ။ ဣန္ဒြိယာနီတိ သဒ္ဓါဒီနိ ဣန္ဒြိယာနိ။ တိက္ခာနီတိ တိခိဏာနိ ဝိသဒါနိ သူရာနိ။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နာနန္တိ ခဏေ ခဏေ ဥပ္ပန္နာနံ ဥပ္ပန္နာနံ။ သင်္ခါရာနန္တိ ဝိပဿိယမာနာနံ ရူပါရူပဓမ္မာနံ။ ခယမေဝါတိ ပဌမံ ဥပ္ပာဒံ ဒိသွာ တံ မုဉ္စိတွာ ခယမေဝ ဘင်္ဂမေဝ ပဿတိ။ တဿ တထာခယဒဿနပသုတဿ ဝိပဿနာပညာ တိက္ခာ သူရာ ဝဟတိ၊ ဣတရာနိ စ ဣန္ဒြိယာနိ။ တတ္ထာတိ ခယဒဿနေ။ သက္ကစ္စကိရိယာယာတိ အာဒရကာရိတာယ၊ ယထာ ခယဒဿနပရမေနေဝ ဝိပဿနာဉာဏံ ပဝတ္တတိ၊ ဧဝံ တံ အာဒရဇာတော သမ္ပာဒေတိ။ သာတစ္စကိရိယာယာတိ အဝိစ္ဆေဒကိရိယာယ၊ ယထာ ဝိပဿနာဉာဏံ ခယဒဿနဝသေန နိရန္တရမေဝ ပဝတ္တတိ၊ ဧဝံ ယုတ္တပ္ပယုတ္တော နံ သမ္ပာဒေတိ။ သပ္ပာယကိရိယာယာတိ အနုရူပကိရိယာယ အာဝါသာဒိသတ္တဝိဓသပ္ပာယာသေဝနကိရိယာယ ။ နိမိတ္တဂ္ဂါဟေနာတိ ယထာ မနသိကရောန္တဿ ဝိပဿနာသမာဓိ ဥပ္ပန္နော၊ တဿ အာကာရဿ သလ္လက္ခဏဝသေန သမထနိမိတ္တဂ္ဂဟဏေန သမ္ပာဒေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနုပဝတ္တနတာယာတိ အနုရူပတော ပဝတ္တနေန ဘာဝနာစိတ္တဿ လီနဘာဝေ ပီတိဝီရိယဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဥဒ္ဓတဘာဝေ ပဿဒ္ဓိသမာဓိဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဗြူဟနေနာတိ အတ္ထော။ ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ အနပေက္ခတန္တိ အတ္တနော ကာယေ အသုစိဘာဝေန ဗာဟိရကအဝိညာဏကကုဏပေ ဝိယ ဇီဝိတေ အဟိတာဝဟပစ္စတ္ထိကေ ဝိယ နိရပေက္ခစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတိ။ တတ္ထ စ အဘိဘုယျ နေက္ခမ္မေနာတိ တသ္မိံ ကာယစိတ္တေ အနပေက္ခဘာဝေန ဣန္ဒြိယာနံ တိက္ခဘာဝါပါဒနေန ဥပ္ပန္နံ ဥပ္ပန္နံ ဒုက္ခံ ဝီရိယေန အဘိဘဝိတွာ ဘာဝနံ သမ္ပာဒေတိ။ အန္တရာတိ ယထာဓိပ္ပေတာယ ဘာဝနာသိဒ္ဓိယာ အန္တရာဝ။ အဗ္ဗောသာနေနာတိ အသင်္ကောစနေန။

ဧဝံ ဝုတ္တာနန္တိ ဧဝံ ‘‘နဝဟာကာရေဟိ ဣန္ဒြိယာနိ တိက္ခာနိ ဘဝန္တီ’’တိအာဒိနာ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တာနံ။ ဧတ္ထ စ ယထာ နာမ သုခုမာနံ မုတ္တာပဝါဠာဒီနံ ဝိဇ္ဈနေ သုခုမတရေန ဝေဓနေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဧဝမေဝ သဏှသုခုမာနံ ရူပါရူပဓမ္မာနံ၊ ပစ္စယဿ စ ပရိဂ္ဂဏှနေ တိက္ခေန ဉာဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ တေသံ ပန ခယဝယဒဿနေ တိက္ခတရေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ တိက္ခတရတာ စဿ နိသာနသိလာယံ သဏှမဋ္ဌတာယ ကရဏေန ဝိယ ဖရသုဓာရာယ နိသိတဘာဝါပါဒနေန ဣန္ဒြိယာနံ တိက္ခဘာဝါပါဒနေန သာဓေတဗ္ဗာ။ တဉ္စ ယေဟိ နဝဟိ အာကာရေဟိ ဟောတိ၊ တေသု ခဏိကာနံ သင်္ခါရာနံ ခဏေ ခဏေ ဘိဇ္ဇနာကာရဒဿနံ ပဌမံ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နာနံ သင်္ခါရာနံ ခယမေဝ ပဿတီ’’တိ။ အသတိ ဉာဏဿ တိက္ခတရဘာဝေ တဒဘာဝတော သေသိန္ဒြိယတိက္ခတာ တဿ သမ္ဘာရဘာဝတော ဝုတ္တာ၊ အဝိနာဘာဝတော ဝါ။ သက္ကစ္စကိရိယာဒိဂ္ဂဟဏံ ပန တဿ ဥပါယဒဿနံ။ အသပ္ပာယာနိ ဘောဇနာဒီနိ အနုပယုဇ္ဇနာဒိဝသေန ဝဇ္ဇေတွာ သပ္ပာယာနိ မတ္တသော သေဝမာနေန။ ရူပါရူပဓမ္မာနံ အစ္စန္တဝိဓုရတာယ ဧကဇ္ဈံ အသမ္မသိတဗ္ဗတ္တာ၊ တထာ သမ္မသနဿ စ ဣဓ အနဓိပ္ပေတတ္တာ ‘‘ကာလေန ရူပံ သမ္မသိတဗ္ဗံ၊ ကာလေန အရူပ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာပိ စ ရူပဿ ဩဠာရိကတာယ သုဝိညေယျတ္တာ ပဌမံ သမ္မသိတဗ္ဗတာ ဝုတ္တာ။ နိဗ္ဗတ္တိ ပဿိတဗ္ဗာတိ ပဌမံ တာဝ အာဂမာနုသာရတော အနုမာနဝသေန ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ တတော ပရံ အနုက္ကမေန ဗလပ္ပတ္တေ ဘာဝနာဉာဏေ ပစ္စက္ခတောပိ ဒိဿတီတိ။

ရူပနိဗ္ဗတ္တိပဿနာကာရကထာဝဏ္ဏနာ

၇၀၀။ သဗ္ဗေသန္တိ ကာမာဝစရာဒိအဏ္ဍဇာဒိဘေဒဘိန္နာနံ သဗ္ဗေသံ သတ္တာနံ။ ပဌမံ ကမ္မတော နိဗ္ဗတ္တတိ တံမူလကတ္တာ ဥတုဇာဒိရူပါနံ။ ပရတော ပဝတ္တနကကာယဒသကာဒိဝသေန လဗ္ဘမာနံ ပဗန္ဓတ္တယံ၊ သန္တတိသီသံ ဝါ သန္ဓာယ ‘‘တိသန္တတိဝသေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဒန္ဓံ မန္ဒံ စိရေန နိရောဓော ဧတဿာတိ ဒန္ဓနိရောဓံ သတ္တရသစိတ္တက္ခဏာယုကတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ဂရုပရိဝတ္တီ’’တိ။ တေနာတိ တသ္မာ၊ ယသ္မာ ‘‘တတော သီဃတရံ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အာယုသင်္ခါရာ ခီယန္တီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၂၂၈) ဝစနတော ရူပဓမ္မာပိ ဣတ္တရကာလာ ဧဝ၊ အရူပဓမ္မာ ပန တေဟိ သာတိသယံ ဣတ္တရကာလာ၊ တသ္မာ အာဟ ဘဂဝါတိ အတ္ထော။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝိစာရိတမေဝ။ တေဟိ သဒိသာတိ စိတ္တဿ ဥပ္ပာဒဘင်္ဂက္ခဏေဟိ သဒိသာ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဟိ သင်္ခါရာနံ ဥပ္ပာဒဘင်္ဂက္ခဏေသု ဝိသဒိသတာ နတ္ထိ၊ သမာနကာလာဝ တေ။ ဌာနပ္ပတ္တန္တိ ဌိတိက္ခဏပ္ပတ္တံ။ တေနာတိ ဒုတိယဘဝင်္ဂစိတ္တေန။ ဝတ္ထုရူပံ ဧကဿ စိတ္တဿ နိဿယော ဟုတွာ အညဿ န ဟောတိ ဌပေတွာ မရဏာသန္နံ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘တေန သဒ္ဓိ’’န္တိအာဒိ။

ဧဝံ ပဋိသန္ဓိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ စုတိစိတ္တဿ ဥပ္ပတ္တိ၊ တံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ နိရောဓံ ဒဿေတုံ ‘‘ပဋိသန္ဓိစိတ္တဿာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ဌာနက္ခဏေတိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တဿ ဌိတိက္ခဏေ။ ယာဝ ပဝတ္တိ နာမ အတ္ထီတိ ယာဝ သံသာရပ္ပဝတ္တိ နာမ အတ္ထိ၊ ယာဝ ဝါ စိတ္တဿ ပဝတ္တိ နာမ အတ္ထိ။ အသညူပပတ္တိယဉှိ နတ္ထိ စိတ္တပ္ပဝတ္တီတိ။ ရူပူပပတ္တိယံ သံသေဒဇာ ဩပပါတိကသဒိသာတိ ဩပပါတိကာနံယေဝ ဂဟဏံ။ ဩပပါတိကာနမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန ဝါ သံသေဒဇေ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ သတ္တသန္တတိဝသေနာတိ စက္ခုဒသကာဒီနံ သတ္တန္နံ သန္တတိသီသာနံ ဝသေန။

၇၀၁။ တတ္ထာတိ ကမ္မတော ရူပပဝတ္တိယံ။ နာနာက္ခဏိကကမ္မပစ္စယဘူတံယေဝ ဣဓ ကမ္မန္တိ အဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘ကမ္မံ နာမ ကုသလာကုသလစေတနာ’’တိ။ ဇီဝိတနဝကံ စက္ခုဒသကာဒိအန္တောဂဓမေဝ ကတွာ ‘‘သမသတ္တတိရူပ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တံ ဝါ စက္ခုဒသကာဒိ ဝိယ သုခပရိဂ္ဂဟံ န ဟောတီတိ။ တဒေဝါတိ ယထာဝုတ္တံ ဝိပါကက္ခန္ဓကဋတ္တာရူပမာဟ။ ကမ္မဉှိ ကမ္မဇဿ ဇနကံ၊ ပရိပါစကမ္ပိ ဟောတိ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ၊ ကမ္မဇဂ္ဂိနော စ ဝသေန အနုရက္ခဏသဗ္ဘာဝတော၊ အာဟာရာဒိပဋိလာဘဟေတုတာယ ဥပတ္ထမ္ဘကနိမိတ္တတော စ။ တေနာဟ ‘‘ဥပတ္ထမ္ဘကပစ္စယောပိ ဟောတီ’’တိ။ ဥပတ္ထမ္ဘကပစ္စယတာ စဿ ဥပနိဿယပစ္စယဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကမ္မံ ပစ္စယော ဧတဿာတိ ကမ္မပစ္စယံ၊ တဒေဝ စိတ္တံ၊ တံ သမုဋ္ဌာနံ ဧတဿာတိ ကမ္မပစ္စယစိတ္တသမုဋ္ဌာနံ။ ဝိပါကစေတသိကာနမ္ပိ ကမ္မပစ္စယစိတ္တသမုဋ္ဌာနတာ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ န ဝါ ဝတ္တဗ္ဗာ ကမ္မသမုဋ္ဌာနကမ္မပစ္စယဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတတ္တာ။ ဌာနပ္ပတ္တာ ဩဇာ အညံ ဩဇဋ္ဌမကံ သမုဋ္ဌာပေတိ အာဟာရာနုဂတေ သရီရေတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။

တတြာပီတိ ကမ္မသမုဋ္ဌာနာဟာရသမုဋ္ဌာနေပိ ဩဇဋ္ဌမကေ။ စတဿော ဝါ ပဉ္စ ဝါ ပဝတ္တိယော ဃဋေတီတိ သဒိသသန္တတိဝသေန စတဿော ဝါ ပဉ္စ ဝါ ရူပကလာပပ္ပဝတ္တိယော သန္တာနေတိ။ ဗာဟိရပစ္စယဝိသေသေန ပန ဝိသဒိသာ ဗဟူပိ ပဝတ္တိယော ဃဋေတီတိ ဝဒန္တိ။ ယထာ ကမ္မပစ္စယာဟာရသမုဋ္ဌာနေ ပဝေဏိဃဋနာ၊ ဧဝံ ကမ္မပစ္စယဥတုသမုဋ္ဌာနေပီတိ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ကမ္မပစ္စယဥတုသမုဋ္ဌာနံ နာမာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ ယထာ တတ္ထ တတ္ထ ကောဋ္ဌာသေ ပရမ္ပရပ္ပဝတ္တိံ ဒဿေန္တေန အကမ္မဇာ ဒုတိယာဒိပဝတ္တိယော အသမ္ဘေဒေန ဒဿိတာ၊ ဧဝံ ကမ္မဇာဟာရသမုဋ္ဌာနဥတုဝသေန၊ ကမ္မဇဥတုသမုဋ္ဌာနာဟာရဝသေန၊ ကမ္မပစ္စယစိတ္တဇာဟာရဥတုသမုဋ္ဌာနဥတုအာဟာရဝသေန စ သမ္ဘေဒဝသေနာပိ ရူပပ္ပဝတ္တိ ဒဿေတဗ္ဗာတိ ဝဒန္တိ။ တတ္ထ ကမ္မဇတော ပဝတ္တအာဟာရာ ဝိသေသပစ္စယလာဘေ သတိ ယထာဝုတ္တပရိမာဏာဟိ ပဝတ္တီဟိ ဥဒ္ဓမ္ပိ ပဝတ္တိယော န ဃဋေန္တီတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ တထာ ဟိ ‘‘ဒသ ဒွါဒသ ဝါရေ ပဝတ္တိံ ဃဋေတီ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၇၀၃)၊ ‘‘ဧဝံ ဒီဃမ္ပိ အဒ္ဓါနံ အနုပါဒိန္နပက္ခေ ဌတွာပိ ဥတုသမုဋ္ဌာနံ ပဝတ္တတိ ဧဝါ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၇၀၄) စ ဝက္ခတိ။

၇၀၂။ ဇနကာဇနကာ မတာတိ ပုရိမကာ တိကောဋ္ဌာသသင်္ဂဟိတာ ဇနကာ၊ ပစ္ဆိမကောဋ္ဌာသိကာ ‘‘သောဠသာ’’တိ ဝုတ္တာ အဇနကာတိ မတာ ဉာတာ။ ကုသလကိရိယတောတိ ကုသလတော စ ကိရိယတော စ။ ဣရိယာယ ကာယိကကိရိယာယ ပဝတ္တိဋ္ဌာနတာယ ပထဘာဝတော ဣရိယာပထော၊ ဂမနာဒိ၊ အတ္ထတော တဒဝတ္ထာ ရူပပ္ပဝတ္တိ။ ကာမဉ္စေတ္ထ ရူပဝိနိမုတ္တော ဣရိယာပထော၊ ဝိညတ္တိ စ နတ္ထိ၊ တထာပိ န သဗ္ဗံ ရူပသမုဋ္ဌာပကစိတ္တံ ဣရိယာပထူပတ္ထမ္ဘကံ၊ ဝိညတ္တိဝိကာရုပ္ပာဒကဉ္စ ဟောတိ။ ယံ ပန စိတ္တံ ဝိညတ္တိဇနကံ၊ တံ ဧကံသတော ဣတရဿ ဇနကံ အဝိနာဘာဝတော၊ တထာ ဣရိယာပထူပတ္ထမ္ဘကံ ရူပဿ။ ဧတဿ ဝိသေသဿ ဒဿနတ္ထံ ‘‘ရူပံ၊ ဣရိယာပထံ၊ ဝိညတ္တိဉ္စာ’’တိ သမုစ္စယော ကတော။ ဝိပါကဝဇ္ဇာနီတိ ဧတ္ထ ဝိပါကာဘိညာဒွယဝဇ္ဇာနီတိ ဝတ္တဗ္ဗံ တဒညေသံယေဝ သေသဂ္ဂဟဏေန ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ။ န ဝါ ဝတ္တဗ္ဗံ သေသဂ္ဂဟဏေနေဝ အဘိညာစိတ္တာနမ္ပိ နိဝတ္တေတဗ္ဗတော။ န ဝိညတ္တိံ ဇနယန္တိ မဟဂ္ဂတကုသလာဒီနံ သန္တဘာဝေန အဝိပ္ဖာရိကဘာဝတော။ ဝိပ္ဖာရိကမေဝ ဟိ ကာမာဝစရကုသလာဒိဝိညတ္တိံ သမုဋ္ဌာပေတိ၊ ဣရိယာပထူပတ္ထမ္ဘကာနိ ပန ဟောန္တိ သတိပိ သန္တဘာဝေ ဈာနဝေဂေန သဥဿာဟတ္တာ၊ ယတော တေသံ ဇဝနကိစ္စတာ။ ပဉ္စ ဘဝင်္ဂစိတ္တာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ရူပမေဝ ဇနယန္တိ၊ န ဣရိယာပထံ နိရုဿာဟသန္တဘာဝေန ပရိဒုဗ္ဗလဘာဝတော။ ကိရိယာမယစိတ္တေဟိ အဝိမိဿဘဝင်္ဂပ္ပဝတ္တိကာလေ ခန္ဓာဒိသရီရာဝယဝါနံ နိစ္စလဘာဝေနာဝဋ္ဌာနံ။ တထာ ဟိ အဗ္ဗောကိဏ္ဏေ ဘဝင်္ဂေ ပဝတ္တမာနေ အင်္ဂါနိ ဩသီဒန္တိ ပဝိဋ္ဌာနိ ဝိယ ဟောန္တိ။ ‘‘ဒွတ္တိံသာ’’တိ ပန အာဒိနာ ဝုတ္တေသု ဇာဂရဏစိတ္တေသု ဝတ္တမာနေသု အင်္ဂါနိ ဥပတ္ထဒ္ဓါနိ ယထာပဝတ္တဣရိယာပထဘာဝေနေဝ ပဝတ္တန္တီတိ။ ဒွေပဉ္စဝိညာဏာနိ သဗ္ဗဒုဗ္ဗလတာယ ရူပံ န ဇနေန္တိ။ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ ဝတ္ထုဒုဗ္ဗလတာယ။ ခီဏာသဝါနံ စုတိစိတ္တန္တိ ဧတ္ထ –

‘‘ကာမာဝစရာနံ ပစ္ဆိမစိတ္တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ယဿ စိတ္တဿ အနန္တရာ ကာမာဝစရာနံ ပစ္ဆိမစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ ရူပါဝစရေ အရူပါဝစရေ ပစ္ဆိမဘဝိကာနံ၊ ယေ စ ရူပါဝစရံ အရူပါဝစရံ ဥပပဇ္ဇိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယိဿန္တိ၊ တေသံ စဝန္တာနံ တေသံ ဝစီသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈိဿတိ၊ နော စ တေသံ ကာယသင်္ခါရော နိရုဇ္ဈိဿတီ’’တိ (ယမ။ ၂။သင်္ခါရယမက။၈၈) –

ပန ဝစနတော အညေသမ္ပိ စုတိစိတ္တံ ရူပံ န သမုဋ္ဌာပေတီတိ ဝိညာယတိ။ န ဟိ ရူပသမုဋ္ဌာပကစိတ္တဿ ဂဗ္ဘဂတတာဒိဝိဗန္ဓာဘာဝေ ကာယသင်္ခါရာသမုဋ္ဌာပနေ ကာရဏံ အတ္ထိ၊ န စ ယုတ္တံ စုတော စ စိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပဉ္စဿ ပဝတ္တတိ၊ နာပိ ‘‘စုတိစိတ္တံ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတီ’’တိ ပါဠိ အတ္ထိ၊ ‘‘ခီဏာသဝါန’’န္တိ၊ ပန ဝိသေသနံ အပ္ပဋိသန္ဓိကနိရောဓေန နိရုဇ္ဈန္တဿ တေသံ စုတိစိတ္တဿ ရူပသမုဋ္ဌာပနံ ပါကဋန္တိ ကတွာ ကတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သောဠသ စိတ္တာနီတိ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဂဟဏံ တေသံ ရူပဇနနေ ဧကံသတော နိယမေတဗ္ဗတ္တာ၊ အညာနိ ပန ဗဟူနိ အရူပေ ဥပ္ပန္နာနိ အနောကာသဂတတ္တာ ရူပံ န ဇနေန္တိယေဝ။ န ဌိတိက္ခဏေ၊ ဘင်္ဂက္ခဏေ ဝါ ရူပံ ဇနေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ပန ဗလဝံ အနန္တရာဒိပစ္စယလာဘတော။

ယထာ ပထဝီအာဒယော ရူပဓမ္မာ စိတ္တဟေတုကာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာ၊ ဧဝံ ဝေဒနာဒယောပီတိ ဝုတ္တံ ‘‘စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ နာမ တယော အရူပိနော ခန္ဓာ၊ သဒ္ဒနဝက’’န္တိအာဒိ။ တေနေဝါဟ – ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာ? ဝေဒနာက္ခန္ဓော သညာက္ခန္ဓော သင်္ခါရက္ခန္ဓော ကာယဝိညတ္တိ ဝစီဝိညတ္တီ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၂၀၁၊ ၁၅၃၅)။ တတ္ထ ကာယဝိညတ္တိအာဒီနံ စိတ္တသမုဋ္ဌာနတာ ပရိယာယတော ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ တေသံ အနိပ္ဖန္နတ္တာ။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တံ စတုသမုဋ္ဌာနရူပ’’န္တိ ဣမိနာ အတံသမုဋ္ဌာနဿေဝ စိတ္တဇရူပဿ စိတ္တပစ္စယတာ ဒဿိတာ။ ယထာ ပန ကမ္မပစ္စယံ ဒဿိတံ ၊ ဧဝံ စိတ္တပစ္စယေ ဂယှမာနေ တံသမုဋ္ဌာနရူပဿ၊ သဟဇာတဝေဒနာဒီနဉ္စ စိတ္တပစ္စယတာ သိယာ။ စိတ္တသမုဋ္ဌာနစိတ္တပစ္စယေ ပန အသင်္ကရတော ဒဿေတုံ ပစ္ဆာဇာတပစ္စယဝသေနေဝ စိတ္တပစ္စယံ ဥဒ္ဓဋန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဥတုအာဟာရေဟိ ကမ္မသမုဋ္ဌာနဥတုအာဟာရာ ဗလဝန္တော ဟောန္တီတိ တေသံ ဝသေန စတုပဉ္စပဝတ္တိဃဋနံ ဝုတ္တံ၊ စိတ္တသမုဋ္ဌာနာနံ ပန ဝသေန ဒွတ္တိပ္ပဝတ္တိဃဋနံ တံပါကတိကစိတ္တဝသေန၊ မဟဂ္ဂတာနုတ္တရစိတ္တဝသေန ပန ဗဟုတရာပိ ပဝတ္တိယော ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ တံနိဗ္ဗတ္တာနံ စိတ္တဇရူပါနံ ဥဠာရပဏီတဘာဝတော။

၇၀၃။ ‘‘ဥပါဒိန္နံ ကမ္မဇရူပံ ပစ္စယံ လဘိတွာ’’တိ ဧတေန ဗဟိဒ္ဓါ အနုပါဒိန္နဩဇာ ရူပါဟရဏကိစ္စံ န ကရောတီတိ ဒဿေတိ။ ပစ္စယလာဘော စဿ ကမ္မဇဘူတသန္နိဿယတာဝသေနာတိ အာဟ ‘‘တတ္ထ ပတိဋ္ဌာယာ’’တိ။ တတ္ထ ကမ္မပစ္စယစိတ္တသမုဋ္ဌာနာဒိရူပဿပိ ကမ္မမူလကတ္တာ သိယာ ကမ္မဇပရိယာယောတိ တံနိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘ဥပါဒိန္န’’န္တိ ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ။ အာဟာရပစ္စယဿ အာဟာရော န ကေဝလံ ဥပတ္ထမ္ဘကောဝ၊ အထ ခေါ ဇနကောပီတိ ဒဿေတုံ ‘‘စတုသမုဋ္ဌာနရူပ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဒသ ဒွါဒသ ဝါရေ’’တိ ဝတွာ ကထံ ဣမဿေဝ ဒသ ဒွါဒသ ဝါရေ ပဝတ္တိဃဋနာတိ အနုယောဂံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဧကဒိဝသံ ပရိဘုတ္တာဟာရော’’တိအာဒိ။ ဒါရကဿ သရီရံ ဖရိတွာတိ နာဘိမူလာနုဂတာဟိ ရသဟရဏီဟိ ဖရိတွာ၊ အညထာ ဇလာဗုအန္တရိကေ ကာယေ မက္ခနာဝသေန န သမ္မာဝိနိယောဂေါ အာဟာရဿ သမ္ဘဝတီတိ။

ဥပါဒိန္နကော အနုပါဒိန္နကောတိ ဒုဝိဓေ အာဟာရေ ပုဗ္ဗေ အနုပါဒိန္နကော အာဟာရပစ္စယအာဟာရော ဒဿိတောတိ ဣတရံ ဒဿေတုံ ‘‘ကမ္မဇာဟာရော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တံ ကမ္မပစ္စယာဟာရသမုဋ္ဌာနေ ဝုတ္တနယမေဝ။ တေနာဟ ‘‘စတဿော ဝါ ပဉ္စ ဝါ ပဝတ္တိယော ဃဋေတီ’’တိ။ အာဟာရပစ္စယဥတုနောပိ ဥတုပစ္စယာဟာရဿ ဝိယ ဒသ ဒွါဒသ ဝါရေ ပဝတ္တိဃဋနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တနယတ္တာ န ဥဒ္ဓတန္တိ ဝဒန္တိ။ သေသာနန္တိ ကမ္မစိတ္တဥတုသမုဋ္ဌာနာနံ တိသန္တတိရူပါနံ။ ကဗဠီကာရာဟာရော ဟိ အညာဟာရသမုဋ္ဌိတဿ၊ တိသန္တတိရူပါနဉ္စ ဥပတ္ထမ္ဘကဝသေန အတ္တနာ ဥပ္ပာဒိတဿ ဇနကော ဟုတွာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဧဝံ အာဟာရပစ္စယော ဟောန္တောယေဝ အတ္ထိအဝိဂတဝသေနာပိ ပစ္စယော ဟောတိ၊ နိဿယဘာဝေါ ပန ပဋ္ဌာနနယေန နတ္ထိ။ အာဟာရပစ္စယာ ပဝတ္တမာနာနိ ရူပါနိ အာဟာရနိဿယာနိ နာမ ဟောန္တီတိ သုတ္တန္တနယေန ဝုတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ပရတော ဥတုနော နိဿယဇောတနာယပိ ဧသေဝ နယော။

၇၀၄။ ကမ္မသမုဋ္ဌာနာဒိဝသေန စတုဗ္ဗိဓာယပိ တေဇောဓာတုယာ ရူပုပ္ပာဒနေ သမတ္ထဘာဝတော ‘‘ဥတု နာမ စတုသမုဋ္ဌာနာ တေဇောဓာတူ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧသ ဒုဝိဓော ဟောတီတိ ဧသ ဥတု တေဇောဓာတုဘာဝါဝိသေသေပိ တိက္ခမန္ဒတာဝိသေသေန ဥဏှော၊ သီတောတိ ဒုဝိဓော ဟောတိ။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝိစာရိတမေဝ။ ယဒိပိ ဥတု ဥပါဒိန္နကေန ဝိနာပိ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတိ၊ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓေ ပန တေန ဝိနာ တဿ ရူပုပ္ပာဒနံ နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘ဥပါဒိန္နကံ ပစ္စယံ လဘိတွာ’’တိ။ တေနာဟ ‘‘စတုသမုဋ္ဌာနော ဥတူ’’တိ။ ဥတုသမုဋ္ဌာနောယေဝ ဟိ ဥတု ဥပါဒိန္နကေန ဝိနာ ရူပံ သမုဋ္ဌာပေတိ။ ဥတုပစ္စယံ နာမ စတုသမုဋ္ဌာနိကံ ရူပံ။ ယဉှိ ဥတုသမုဋ္ဌာနံ ပန္နရသဝိဓံ ရူပံ၊ ယဉ္စ တဒညတိသန္တတိရူပံ၊ တဿ သဗ္ဗဿပိ သဘာဂေါ ဥတုဥပတ္ထမ္ဘကပစ္စယော ဟောတီတိ။ ယသ္မာ ဝိသဘာဂေါ ဥတု ဟိမာဒိ ဝိယ ပဒုမာဒီနံ ဝိသဒိသရူပုပ္ပတ္တိဟေတုဘူတံ ပုရိမရူပံ ဝိနာသေန္တံ ဝိယ ဟောတိ၊ တသ္မာ သဘာဂံ၊ ဝိသဘာဂဉ္စ ဧကဇ္ဈံ ဂဟေတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဥတု စတုသမုဋ္ဌာနိကရူပါနံ ပဝတ္တိယာ စ ဝိနာသဿ စ ပစ္စယော ဟောတီ’’တိ။

ဒီဃမ္ပိ အဒ္ဓါနန္တိ ‘‘ဒသ ဒွါဒသ ဝါရေ’’တိ အညဿ ဝုတ္တပရိစ္ဆေဒတော ဒီဃမ္ပိ ကာလံ။ ဥတု ဟိ သဘာဂသန္တတိဝသေန လဒ္ဓပစ္စယံ စိရတရမ္ပိ ကာလံ သဒိသာကာရံ ရူပပ္ပဝတ္တိံ သန္တာနေတိ ဥပါဒိန္နကသန္နိဿယေန ဝိနာ၊ ပဂေဝ ဣတရထာ။ တေနာဟ ‘‘အနုပါဒိန္နပက္ခေ ဌတွာပီ’’တိ၊ မံသဝိနိမုတ္တကေသလောမနခစမ္မခိလတိလကာဒိဝသေန ဇီဝမာနသရီရေ အညတ္ထ မတကဠေဝရာဒိဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ရူပဿ နိဗ္ဗတ္တိယာ ဒိဋ္ဌာယ တဿ ဘင်္ဂေါပိ ဒိဋ္ဌောယေဝ ဟောတိ ဣတ္တရကာလတ္တာ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိယာတိ အာဟ ‘‘နိဗ္ဗတ္တိံ ပဿန္တော ကာလေန ရူပံ သမ္မသတိ နာမာ’’တိ။ န ဟိ နိဗ္ဗတ္တိမတ္တဒဿနံ သမ္မသနံ နာမ ဟောတိ၊ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနဉ္စ အဓိကတန္တိ။ ဧသ နယော ဣတော ပရေသုပိ နိဗ္ဗတ္တိဂ္ဂဟဏေသု။

အရူပနိဗ္ဗတ္တိပဿနာကာရကထာဝဏ္ဏနာ

၇၀၅။ လောကိယစိတ္တုပ္ပာဒဝသေနေဝါတိ အဝဓာရဏံ ဣတရဿ အဝိသယတ္တာ။

နိဗ္ဗတ္တတိ တံတံဘဝဝသေန။ တဒေဝ ဧကူနဝီသတိပ္ပဘေဒံ စိတ္တံ ဘဝင်္ဂဝသေန နိဗ္ဗတ္တတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တထာ စုတိဝသေန တဒါရမ္မဏဝသေနာတိ ဧတ္ထာပိ။ တတ္ထာတိ တေသု ဧကူနဝီသတိစိတ္တုပ္ပာဒေသု။ အနန္တရစိတ္တတော ပဋ္ဌာယာတိအာဒိနာပိ ပဝတ္တိယေဝ ဝုတ္တာ။

သော ပန ပဋိသန္ဓိစိတ္တာနံယေဝ ပဝတ္တိယံ ပဝတ္တနာကာရောတိ သုဒ္ဓပ္ပဝတ္တိစိတ္တာနံ ဥပ္ပတ္တိံ ဒဿေန္တော ‘‘ပဝတ္တေ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ အသမ္ဘိန္နတ္တာတိ အဝိနဋ္ဌတ္တာ။ ‘‘အသမ္ဘိန္နတ္တာ စက္ခုဿာ’’တိအာဒိနာ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိဝရိတုံ ‘‘စက္ခုပသာဒဿ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဌိတိပ္ပတ္တမေဝါ’’တိ ဣမိနာ ယထာ နိရုဇ္ဈမာနံ ရူပံ ကဿစိ ပစ္စယော န ဟောတိ၊ ဧဝံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနမ္ပီတိ ဒဿေတိ။ စက္ခုဝိညာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ ကာမာဝစရကုသလာကုသလကိရိယစိတ္တေသု ဧကံ ဝါ ပဉ္စ၊ သတ္တ ဝါ ဇဝနာနိ ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥပေက္ခာသဟဂတာဟေတုကံ စိတ္တံ ဝါတိ ဝါ-သဒ္ဒံ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဉှိ သန္ဓာယ ဧဝံ ဝုတ္တံ၊ တံ ပန ဒုတိယမောဃဝါရဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပဉ္စ ဇဝနာနိ သုတ္တမုစ္ဆိတာဒိကာလေ၊ သတ္တ ပါကတိကကာလေ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဇဝနာရမ္မဏာနုရူပန္တိ ‘‘တိဟေတုကံ စေ ဇဝနံ၊ တိဟေတုကံ၊ ဒွိဟေတုကံ ဝါ’’တိအာဒိနာ၊ ‘‘ဣဋ္ဌံ စေ အာရမ္မဏံ၊ သောမနဿသဟဂတ’’န္တိအာဒိနာ စ ဇဝနဿ၊ အာရမ္မဏဿ စ အနုရူပံ။ သေသဒွါရေသူတိ သောတဒွါရာဒိသေသဒွါရေသု။

အနုက္ကမေနာတိ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏာဓိဂမာနုက္ကမေန ပညာဘာဝနံ သမ္ပာဒေတိ အရဟတ္တံ အဓိဂစ္ဆတိ။

ရူပသတ္တကသမ္မသနကထာဝဏ္ဏနာ

၇၀၆။ ရူပေသု မနသိကာရသတ္တကံ ရူပသတ္တကံ၊ ရူပဓမ္မေသု သတ္တဟာကာရေဟိ မနသိ ကာရောတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ အရူပသတ္တကမ္ပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမေဟိ အာကာရေဟီတိ ဣမေဟိ အာဒါနနိက္ခေပနမနသိကာရာဒိပ္ပကာရေဟိ၊ ဣမေဟိ ဝါ ယထာဝုတ္တကောဋ္ဌာသေဟိ။ အာရောပေတွာတိ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ။

အာဒါနနိက္ခေပနတောတိ ဘဝဿ ဂဟဏဝိဿဇ္ဇနတော၊ ဇာတိတော၊ မရဏတော စာတိ အတ္ထော။ ဝယောဝုဍ္ဎတ္ထဂါမိတောတိ ဝယသာ ဝုဍ္ဎဿ အတ္ထဂါမိဘာဝတော၊ အတ္ထင်္ဂမတော ဣစ္စေဝ အတ္ထော။ အာဟာရတောတိ အာဟာရဟေတု ၊ ရူပဿ ပစ္စယဘူတအာဟာရတောတိ အတ္ထော။ အယလောဟာဒိဘူမိပါသာဏာဒိဘေဒံ ဝိဝိဓဝဏ္ဏသဏ္ဌာနံ ကမ္မာနပေက္ခံ သဘာဝသိဒ္ဓံ ရူပံ ဓမ္မတာရူပံ။ သတ္တာတိ သတ္တဓာ သတ္တဟာကာရေဟိ။ ဝိပဿတီတိ တံ တံ ကောဋ္ဌာသံ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ ဝိပဿတိ သမ္မသတိ။

‘‘ဘာရာဒါနံ ဒုခံ လောကေ’’တိ ဝစနတော ခန္ဓဘာရဿ အာဒိတော ဂဟဏန္တိ ကတွာ ‘‘အာဒါနန္တိ ပဋိသန္ဓီ’’တိ အာဟ။ ‘‘သဗ္ဗေဝ နိက္ခိပိဿန္တိ၊ ဘူတာ လောကေ သမုဿယ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၂၀၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၈၆) ပန ဝစနတော ခန္ဓဘာရနိက္ခေပေါတိ ကတွာ ‘‘နိက္ခေပနန္တိ စုတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ယော စိရံ ဇီဝတိ၊ သော ဝဿသတ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၇၊ သံ။ နိ။ ၁။၁၄၅-၁၄၆၊ အ။ နိ။ ၇။၇၄) ဝစနတော တတော ဦနာဓိကဘာဝေါ အပ္ပမာဏန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ဧကံ ဝဿသတံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ’’တိ။ ဧတ္ထန္တရေ သဗ္ဗေ သင်္ခါရာတိ ဧတသ္မိံ အာဒါနနိက္ခေပန္တရေ ပဝတ္တာ သဗ္ဗေ ဘူတုပါဒါယရူပပ္ပဘေဒါ သင်္ခါရာ။ ရူပဓမ္မေသု ဟိ ဣဒံ သမ္မသနဝိဓာနန္တိ။ ‘‘အနိစ္စာ’’တိ ဂဟိတမတ္တံ ယုတ္တိတော ဟဒယေ ပတိဋ္ဌာပနတ္ထံ ‘‘ကသ္မာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဥပ္ပာဒဝယဝတ္တိတောတိ ဥပ္ပဇ္ဇနဝသေန၊ နိရုဇ္ဈနဝသေန စ ပဝတ္တနတော၊ အဟုတွာ သမ္ဘဝတော ဟုတွာ ဝယူပဂမနတောတိ အတ္ထော။ ဝိပရိဏာမတောတိ သန္တာနဿ ပုရိမုတ္တရဝိသဒိသဘာဝတောတိ ဝဒန္တိ။ တံ ဝဿသတပရိစ္ဆိန္နေ ရူပေ ဣဒံ သမ္မသနန္တိ အဓိပ္ပာယေနေဝ ဝုတ္တံ သိယာ၊ ဇရာမရဏေန ဝိပရိဏာမေတဗ္ဗတောတိ အတ္ထော။ အသတိပိ ဓမ္မဘေဒေ အဝတ္ထာဘေဒေါ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ န ဟိ ဥပ္ပာဒါဝတ္ထာ ဧဝ ဘင်္ဂါဝတ္ထာတိ ယုတ္တာ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘ဇရာယ စေဝ မရဏေန စာတိ ဒွေဓာ ပရိဏာမပကတိတာယာ’’တိ။ သဘာဝဝိဂမော ဧဝ ဝါ ဧတ္ထ ဝိပရိဏာမော။ ခဏိကတာ တာဝကာလိကတာ။ နိစ္စသဘာဝါဘာဝေါ ဧဝ နိစ္စပဋိက္ခေပေါ။ အနိစ္စဓမ္မာ ဟိ တေနေဝ အတ္တနော သဘာဝေန ဇာနန္တာနံ နိစ္စတံ ပဋိက္ခိပန္တိ နာမ။ ယတော န နိစ္စန္တိ အနိစ္စံ၊ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ယဒဝတ္ထာ သင်္ခါရာ၊ န တဒဝတ္ထာ ဌိတိက္ခဏေတိ အဝတ္ထန္တရပ္ပတ္တိယာ ဉာယတိ တေသံ ကိလမနာကာရောတိ အာဟ ‘‘ဌိတိယံ ဇရာယ ကိလမန္တီ’’တိ၊ သွာယမတ္ထော ပါကဋဇရာယ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယေ ပန သင်္ခါရာနံ ဌိတိံ န သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ၊ တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ ဓမ္မာနံ သဘာဝေါ နာမ ဒုရတိက္ကမော ဇရာနန္တရံ ဘင်္ဂေါတိ အာဟ ‘‘ဇရံ ပတွာ အဝဿံ ဘိဇ္ဇန္တီ’’တိ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ဥပ္ပာဒဇရာဘင်္ဂဝသေန သင်္ခါရာနံ နိရန္တရဗာဓတာ၊ တတော စ နေသံ ဒုဿဟတာယ ဒုက္ခမတာ၊ တိဿန္နံ ဒုက္ခတာနံ၊ သံသာရဒုက္ခဿ စ အဓိဋ္ဌာနတာယ ဒုက္ခဝတ္ထုတာ၊ တသ္မာ။ အဘိဏှ…ပေ… ဒုက္ခာတိ ယောဇနာ။

‘‘သုခပဋိက္ခေပတော’’တိ ဣဒံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဌိတိံ မာ ပါပုဏန္တု၊ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာကာရေနေဝ ပဝတ္တန္တူတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဥပ္ပန္နာ’’တိ ဣမိနာ ဥပ္ပာဒက္ခဏသမင်္ဂိတာ ဝုတ္တာ။ ဌာနပ္ပတ္တာ မာ ဇီရန္တူတိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု အတ္ထတော ဌိတိ ဧဝ ဇရာတိ? သစ္စမေတံ၊ ဇရာဝသေန ပန ယော ကိလမထော၊ သော ဣဓ ဇရာဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ မာ ဘိဇ္ဇန္တူတိ နိစ္စတံ အာသီသတိ။ ကဿစိ ဓမ္မိဿရဿာပိ ဘဂဝတော ဝသဝတ္တိဘာဝေါ နတ္ထိ။ န ဟိ လက္ခဏညထတ္တံ ကေနစိ ကာတုံ သက္ကာ။ ဘာဝညထတ္တမေဝ ဟိ ဣဒ္ဓိဝိသယော။ သုညာ သင်္ခါရာ တေန တီသု ဌာနေသု ဝသဝတ္တနာကာရေန။ တသ္မာတိ ဝုတ္တကာရဏပရာမသနံ။ သုညတောတိ နိဝါသီကာရကဝေဒကအဓိဋ္ဌာယကဝိရဟေန တတော သုညတော၊ န နိဿဘာဝတောတိ ဧကစ္စပရိကပ္ပိတသဘာဝသုညတော။ အဿာမိကတောတိ သာမိဘူတဿ ကဿစိ အဘာဝတော။ ဧတေန အနတ္တနိယတံ ဒဿေတိ။ အဝသဝတ္တိတောတိ ယထာဝုတ္တဝသဝတ္တိဘာဝါဘာဝတော။ အတ္တပဋိက္ခေပတောတိ ပရပရိကပ္ပိတဿ အတ္တနော ပဋိက္ခိပနတော။ ‘‘သုညတော’’တိအာဒိနာ ဟိ ဓမ္မာနံ ဗာဟိရကပရိကပ္ပိတအတ္တဝိရဟော ဝုတ္တော၊ ဣမိနာ ပန အတံသဘာဝတော အတ္တာ န ဟောတီတိ။

၇၀၇။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဥပ္ပာဒဝယဝတ္တိတော’’တိအာဒိနာ စတူဟိ ကာရဏေဟိ အနိစ္စာ၊ ‘‘အဘိဏှသမ္ပဋိပီဠနတော’’တိအာဒိနာ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဒုက္ခာ၊ ‘‘သုညတော’’တိအာဒိနာ စတူဟိ ကာရဏေဟိ အနတ္တာတိ ရူပဓမ္မေ နိရုဠှံ လက္ခဏတ္တယံ ပုဗ္ဗေ အတ္တနာ အသလ္လက္ခိတံ သလ္လက္ခေတွာ သမ္မသန္တော တံ တတ္ထ အာရောပေတီတိ ဝုစ္စတိ။ တထာ ပနာနေန အာဒါနနိက္ခေပနဝသေန သမ္မသိတတ္တာ အာဟ ‘‘ရူပေ တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ’’တိ။

တတ္ထ စ ယသ္မာ အနိစ္စလက္ခဏဂ္ဂဟဏပုဗ္ဗကံ ဒုက္ခလက္ခဏဂ္ဂဟဏံ၊ ဒုက္ခလက္ခဏဂ္ဂဟဏပုဗ္ဗကံ ဝါ အနတ္တလက္ခဏဂ္ဂဟဏံ။ အနိစ္စလက္ခဏဉ္စေတ္ထ ရူပဘေဒေန ဒဿိယမာနံ ယထောဠာရိကတော ဒီပေတဗ္ဗန္တိ တံ ဝဿသတပရိစ္ဆေဒေန ပဌမံ ဒဿေန္တေန ဝဿသတံ ဌိတဿ ‘‘ဒသ ဝါ ဝီသတိ ဝါ’’တိအာဒိနာ ဝိဘဇိတွာ အနုက္ကမေန ယာဝဥဒ္ဓရဏာဒိကောဋ္ဌာသဝသေန ရူပဿ ဘင်္ဂံ ဒိသွာ တတော ‘‘အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ’’တိ တိလက္ခဏာရောပနံ ဝယောဝုဍ္ဎတ္ထင်္ဂမတော သမ္မသနန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘တမေဝ ဝဿသတ’’န္တိအာဒိနာ ဝယဝသေန ရူပဿ သမ္မသနဝိဓိ အာရဒ္ဓါ။ တတ္ထ ယသ္မာ ဩဠာရိကဝသေနေဝါယံ အာဒိတော ရူပဘေဒေါ ဂယှတိ၊ တသ္မာ န ဝဿသတံ သမကောဋ္ဌာသဝသေန ဝိဘတ္တံ၊ မဇ္ဈိမာဝတ္ထာယ ဝါ တထာရူပတ္တာ မဇ္ဈိမဝယေ ဧကံ ဝဿံ ဝဍ္ဎိတံ။

၇၀၈။ မန္ဒတာဗာဟုလ္လေန ပဝတ္တံ ဝဿာနံ ဒသကံ မန္ဒဒသကံ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။

တဒါတိ ပဌမေ ဝဿဒသကေ။ သောတိ ပုဂ္ဂလော။ စပလောတိ အနဝဋ္ဌိတကိရိယတာယ တရလော။ တေန မောမူဟဘာဝတော ဝိသေသေတိ။ န ဟေသ နဝမဒသကေ ဝိယ မောမူဟဘာဝေန မန္ဒော၊ အထ ခေါ စပလတာယာတိ။ တေနာဟ ‘‘ကုမာရကော’’တိ။ တတိယေ ဒသကေ မံသပါရိပူရိယာ ယထာရဟံ ဆဝိဝဏ္ဏော ဝိပ္ပသီဒတီတိ အာဟ ‘‘ဝဏ္ဏာယတနံ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏာတီ’’တိ။ စတုတ္ထေ ဒသကေ အဋ္ဌီနံ၊ နှာရူနဉ္စ ထိရဘာဝပ္ပတ္တိယာ ဗလဉ္စ ထာမော စ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏာတိ။ ပဉ္စမေ ဒသကေ ယောဗ္ဗနမဒဿ ဒူရီဘာဝေန ယေဘုယျေန ကိလေသတနုတာယ ပညာ ယထာရဟံ သုဝိသဒါ ဟောတိ။ ခိဍ္ဍာယ ရတိ ခိဍ္ဍာရတိ။ ကပလ္လိကာဒိနိဿယဝိသေသေန ပဒီပဿ သုဒ္ဓတာဒိ ဝိယ နိဿယဝိသေသေန ပဉ္စမဆဋ္ဌဒသကေသု ပညာယ ဗုဒ္ဓိဟာနိယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပုရတော ပဗ္ဘာရော ဟောတိ ကဋိသန္ဓိဂီဝါသန္ဓီနံ ဝသေန ရဿဿာပိ၊ ပဂေဝ ဒီဃဿ။ ပဗ္ဘာရောတိ စ ဂရုဘာဝေန ပလမ္ဗကော။ မောမူဟော ဟောတိ သတိပညာဝိပ္ပဝါသတော။ သယနဗဟုလောဝ ဟောတိ ဌာနာဒိဝသေန သရီရဘာရံ ဝဟိတုံ အသက္ကောန္တော။

၇၀၉။ တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ ဝဿာနန္တိ ယေဘုယျတာယ ဝုတ္တံ။ စတုဝဿိကောပိ ဟိ ဧကော ကောဋ္ဌာသော ဟောတီတိ။ ဒွိသတံ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ ဧကေကအယနဝသေနာတိပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝဿာနေ ပဝတ္တရူပန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

တံ ပန ဝဿာနံ ဒွိဓာ သမတ္တံ၊ န ပုဗ္ဗေ ဝိယ စတုမာသန္တိ အာဟ ‘‘ဒွေမာသ’’န္တိ။ အစ္စန္တသံယောဂေ စေတံ ဥပယောဂဝစနံ။ သော ပန ဝဿာနော ဥတု သာဝဏပေါဋ္ဌပါဒမာသာ၊ အဿယုဇကတ္တိကမာသာ သရဒေါ၊ မိဂသိရဖုဿမာသာ ဟေမန္တော၊ မာဃဖဂ္ဂုနမာသာ သိသိရော၊ စိတ္တဝေသာခမာသာ ဝသန္တော၊ ဇေဋ္ဌာသဠှမာသာ ဂိမှော ဥတူတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဆ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာတိ ဒသဒသနာဋိကာဝသေန ဆ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ။

၇၁၀။ အဘိမုခံ ပုရတော ကမနံ အဘိက္ကမော။ ပဋိနိဝတ္တနဝသေန ကမနံ ပဋိက္ကမော။ အာမုခံ လောကနံ အာလောကနံ။ ဝိဝိဓံ ဣတော စိတော စ လောကနံ ဝိလောကနံ။ ဟတ္ထပါဒါနံ သင်္ကုစနံ သမိဉ္ဇနံ။ အာယမနံ ပသာရဏံ။

ပါဒုဒ္ဓရဏကာလေတိ ဒုတိယပါဒုဒ္ဓရဏကာလေ။ ပါဒဿာတိ ဥဒ္ဓဋပါဒဿ။ ဩမတ္တာတိ သတ္တိတော ဟီနပ္ပမာဏာ။ တေနာဟ ‘‘မန္ဒာ’’တိ။ ဣတရာတိ တေဇောဝါယောဓာတုယော။ ယထာ ပါဒဿ ဥဒ္ဓရဏံ သိဇ္ဈတိ၊ တထာ ပဝတ္တစိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပေသု ဧကံသတော တေဇောဝါယောဓာတူနံ အဓိမတ္တတာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ သလ္လဟုကသဘာဝတာယ တာသံ။ တတော ဧဝ စ ဣတရာသံ ဩမတ္တတာ ဂရုသဘာဝတ္တာ။ တံသမ္ဗန္ဓတ္တာ ပန သေသံ တိသမုဋ္ဌာနရူပံ တဂ္ဂတိကမေဝ ဟောတိ။ ကာယဝစီဝိညတ္တိပဝတ္တိယံ ဝါယောပထဝီအဓိမတ္တတာ ဣမဿ အတ္ထဿ နိဒဿနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပုရတော ဟရဏေ၊ ပစ္ဆတော ဟရဏေ စ ဥဒ္ဓရဏေ ဝိယ သလ္လဟုကသဘာဝရူပပ္ပဝတ္တီတိ တာသံယေဝ ဒွိန္နံ ဓာတူနံ အဓိမတ္တတာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာတိ အာဟ ‘‘တထာ အတိဟရဏဝီတိဟရဏေသူ’’တိ။ ယထာ ဥဒ္ဓရဏာဒီသု သလ္လဟုကသဘာဝတ္တာ ပစ္ဆိမာနံ ဒွိန္နံ ဓာတူနံ ကိစ္စံ အဓိကံ ဟောတိ၊ ဣတရာသံ ဟီနံ၊ ဧဝံ ဝေါဿဇ္ဇနာဒီသု တီသု ဂရုသဘာဝတ္တာ ပုရိမာနံ ဒွိန္နံ ကိစ္စံ အဓိကံ ဟောတိ၊ ဣတရာသံ ဟီနန္တိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝေါဿဇ္ဇနေ’’တိအာဒိ။

တဒုပါဒါယရူပါနီတိ တာ ဓာတုယော နိဿာယ ပဝတ္တဥပါဒါရူပါနိ။ ဧတ္ထေဝါတိ ဥဒ္ဓရဏေယေဝ။ တေနာဟ ‘‘အတိဟရဏံ အပ္ပတွာ’’တိ။ ဣတီတိ ဧဝံ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ဥဒ္ဓရဏာဒိကောဋ္ဌာသေ။ ပဗ္ဗံပဗ္ဗန္တိအာဒိ တေသံ ဓမ္မာနံ ကောဋ္ဌာသန္တရသင်္ကရာဘာဝဒဿနံ။ တဋတဋာယန္တာတိ တဋတဋာယန္တိ ဝိယ၊ တေန နေသံ ပဝတ္တိက္ခဏဿ ဣတ္တရတံ ဒဿေတိ။

၇၁၁။ အဿာတိ သမ္မသနဿ။ ဒါရုတိဏုက္ကာဒီသူတိ ဒါရုဥက္ကာတိဏုက္ကာဒီသု။ ‘‘ကိံ အန္ဓဗာလ ဧကဃနံ သတတံ သဗ္ဗဒါဘာဝိံ ဧကန္တိ မညသီ’’တိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘ကိမေတ္ထ မနာပ’’န္တိ။ ဣဒမ္ပီတိ ယဒိဒံ တေလဝဋ္ဋိက္ခယေန ပဒီပဿ အပညာယနံ ဝုတ္တံ၊ ဣဒမ္ပိ။ အင်္ဂုလင်္ဂုလန္တရေတိ အင်္ဂုလိယာ မိတံ အင်္ဂုလန္တိ အင်္ဂုလပ္ပမာဏေ ပဒေသေတိ အတ္ထော။ တန္တုနော အဝယဝလေသဘူတံ ပရမသုခုမဘာဝပ္ပတ္တံ အံသုံ သန္ဓာယာဟ ‘‘အံသုံ ပန မုဉ္စိတွာ’’တိ။

တတ္ထာတိအာဒိ ဥပမာသံသန္ဒနံ။ တတ္ထ ကာမံ ဥပမေယျေ ဝိယ ဥပမာယံ ပါကဋော ကာလဘေဒေါ နတ္ထိ၊ ဧကကောဋ္ဌာသဂတံ ပန ကောဋ္ဌာသန္တရံ န ပါပုဏာတီတိ ဧတ္တာဝတာ ဥပမာဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဥပမာယမ္ပိ ဝါ တာဝ ယာဝါတိ ကာလဿ ဘေဒမတ္တာ လဗ္ဘတေဝါတိ တဿာ ဂဟဏေ ကာလဘေဒဝသေနာပိ ဥပမာ ယောဇေတဗ္ဗာ။

၇၁၂။ ပုဗ္ဗေ အာဒါနနိက္ခေပါဒိဝသေန စတုသန္တတိရူပံ သင်္ဃရိတွာ ဒဿိတံ၊ ဣဒါနိ အာဟာရသမုဋ္ဌာနာဒိဝသေန ဘိန္ဒိတွာ ဒဿေန္တော ‘‘တဒေဝ ရူပံ ဝိသင်္ခရိတွာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝိသင်္ခရိတွာ ဝိဘဇိတွာ။ ‘‘ဝိသင်္ဃရိတွာ’’တိ ဝါ ပါဌော၊ အယမေဝတ္ထော။ အာဟာရမယန္တိ အာဟာရေန နိဗ္ဗတ္တံ။ ဈတ္တန္တိ မိလာတံ။ ကိလန္တန္တိ ခိန္နံ။ ဓာတန္တိ တိတ္တံ။ ပီဏိတန္တိ မံသူပစယသမ္ပတ္တိယာ ပီဏိတံ။ တတော ဧဝ မုဒု။ သိနိဒ္ဓန္တိ သိနိဒ္ဓစ္ဆဝိတာယ သဏှံ။ တတော ဧဝ ဖဿဝန္တံ။

၇၁၃။ ဥဏှကာလေ သမုဋ္ဌိတံ ရူပန္တိ ဥဏှသန္တာပေန သန္တတ္တံ ရူပံ သန္ဓာယာဟ။ သီတဥတုနာတိ သပ္ပာယေန သီတဥတုနာ။

၇၁၄။ အာယတနဒွါရဝသေနာတိ အာယတနသင်္ခါတဒွါရဝသေန။ ကမ္မဒွါရနိဝတ္တနတ္ထံ အာယတနဂ္ဂဟဏံ။ ကာယဒွါရေတိ ပသာဒကာယဒွါရေ။ မနောဒွါရံ နာမ သာဝဇ္ဇနံ ဘဝင်္ဂံ။ တဿ နိဿယဘာဝတော ဟဒယဝတ္ထုံ သန္ဓာယ နိဿိတဝေါဟာရေန ‘‘မနောဒွါရေ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ယတ္ထ မနောဒွါရုပ္ပတ္တိ။

၇၁၅။ သောမနဿိတဒေါမနဿိတဝသေနာတိ သောမနဿိတဒေါမနဿိတပုဂ္ဂလဝသေန၊ သောမနဿိတဒေါမနဿိတကာလဝသေန ဝါ။

အယမတ္ထောတိ အယံ ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနော သင်္ခါရာနံ အတိဣတ္တရခဏတာသင်္ခါတော အတ္ထော။

ဇီဝိတန္တိ ဇီဝိတိန္ဒြိယံ။ သုခဒုက္ခာတိ သုခဒုက္ခဝေဒနာ။ ဥပေက္ခာပိ ဟိ သုခဒုက္ခာသု ဧဝ အန္တောဂဓာ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌဘာဝတော။ အတ္တဘာဝေါတိ ဇီဝိတဝေဒနာဝိညာဏာနိ ဌပေတွာ အဝသိဋ္ဌဓမ္မာ ဝုတ္တာ။ သညာတိ ကေစိ။ ကေဝလာတိ အတ္တနာ နိစ္စဘာဝေန ဝါ အဝေါမိဿာ။ ဧကစိတ္တသမာယုတ္တာတိ ဧကေကေန စိတ္တေန သဟိတာ။ လဟုသော ဝတ္တတေ ခဏောတိ ဝုတ္တနယေန ဧကစိတ္တက္ခဏိကတာယ လဟုကော အတိဣတ္တရော ဇီဝိတာဒီနံ ခဏော ဝတ္တတိ။

စုလ္လာသီတိသဟဿာနိ ကပ္ပန္တိ စတုရာသီတိသဟဿပရိမာဏံ ကပ္ပံ၊ အစ္စန္တသံယောဂေ ဧတံ ဥပယောဂဝစနံ။ ကပ္ပန္တိ စ သာမညဝသေန ဧကဝစနံ။ မရူတိ ဒေဝါ။ ဒွီဟိ စိတ္တေဟိ သမောဟိတာတိ ဧဝံ စိရဇီဝိနောပိ တေ ဒွီဟိ စိတ္တေဟိ သဟိတာ ဟုတွာ န တိဋ္ဌန္တိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တေသမ္ပိ သန္တာနေ ဇီဝိတာဒီနိ ဒွီဟိ စိတ္တေဟိ သဟ န တိဋ္ဌန္တိ၊ ဧကေန စိတ္တေန သဟ ဥပ္ပန္နာနိ တေနေဝ သဟ နိရုဇ္ဈနတော ယာဝ ဒုတိယာ န တိဋ္ဌန္တီတိ။

ယေ နိရုဒ္ဓါ မရန္တဿာတိ စဝန္တဿ သတ္တဿ စုတိစိတ္တေန သဒ္ဓိံ နိရုဒ္ဓါတိ ဝတ္တဗ္ဗာ ယေ ခန္ဓာ။ တိဋ္ဌမာနဿ ဝါ ဣဓာတိ ယေ ဝါ ဣဓ ပဝတ္တိယံ တိဋ္ဌန္တဿ ဓရန္တဿ ဘင်္ဂပ္ပတ္တိယာ နိရုဒ္ဓက္ခန္ဓာ။ သဗ္ဗေပိ သဒိသာ တေ သဗ္ဗေပိ ဧကသဒိသာ အတ္ထင်္ဂတာ အပ္ပဋိသန္ဓိကာ ပုန အာဂန္တွာ ပဋိသန္ဓာနာဘာဝေန ဝိဂတာ။ ယထာ ဟိ စုတိက္ခန္ဓာ န နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ဧဝံ တတော ပုဗ္ဗေပိ ခန္ဓာ။ တသ္မာ ဧကစိတ္တက္ခဏိကံ သတ္တာနံ ဇီဝိတန္တိ အဓိပ္ပာယော။

အနန္တရာ စ ယေ ဘဂ္ဂါတိ ယေ သင်္ခါရာ အနန္တရမေဝ ဘဂ္ဂါ နိရုဒ္ဓါ။ ယေ စ ဘဂ္ဂါ အနာဂတေတိ ယေ စ သင်္ခါရာ အနာဂတေ ဘဂ္ဂါ ဘဉ္ဇနသီလာ ဘိဇ္ဇိဿန္တိ။ တဒန္တရာ နိရုဒ္ဓါနန္တိ တေသံ အတီတာနာဂတာနံ အန္တရာ ဝေမဇ္ဈေ ပစ္စုပ္ပန္နတံ ပတွာ နိရုဒ္ဓါနံ ဘဂ္ဂါနံ။ ဝေသမံ နတ္ထိ လက္ခဏေတိ တေသံ တိဝိဓာနမ္ပိ ဘင်္ဂလက္ခဏနိမိတ္တံ ဝိသမတာ ဝိသဒိသတာ နတ္ထိ။

အနိဗ္ဗတ္တေနန ဇာတောတိ အနုပ္ပန္နေန စိတ္တေန ဇာတော န ဟောတိ၊ အဇာတော နာမ ဟောတိ။ ပစ္စုပ္ပန္နေန ဝတ္တမာနေန စိတ္တေန ဇီဝတိ ဇီဝမာနော နာမ ဟောတိ။ စိတ္တဘင်္ဂါ မတော လောကောတိ စုတိစိတ္တဿ ဝိယ သဗ္ဗဿပိ တဿ တဿ စိတ္တဿ ဘင်္ဂပ္ပတ္တိယာ အယံ လောကော ပရမတ္ထတော မတော နာမ ဟောတိ နိရုဒ္ဓဿ အပ္ပဋိသန္ဓိကတ္တာ။ ဧဝံ သန္တေပိ ပညတ္တိ ပရမတ္ထိယာ ယာယံ တံ တံ သန္တံ သနိဿယံ စိတ္တံ ဥပါဒါယ ‘‘တိဿော ဇီဝတိ၊ ဖုဿော ဇီဝတီ’’တိ ဧဝံ ဝစနပ္ပဝတ္တိယာ ဝိသယဘူတာ သန္တာနပညတ္တိ၊ သာ ဧတ္ထ ပရမတ္ထိယာ ပရမတ္ထဘူတာ။ တထာ ဟိ ဝဒန္တိ ‘‘နာမဂေါတ္တံ န ဇီရတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၁။၇၆)။

အနိဓာနဂတာ ဘဂ္ဂါတိ ယေ ဘဂ္ဂါ၊ န တေ ကတ္ထစိ နိဓာနံ ဂတာ၊ အထ ခေါ အဘာဝမေဝ ဂတာ။ ပုဉ္ဇော နတ္ထိ အနာဂတေ ယတော အာဂစ္ဆေယျုံ ဝတ္တမာနဘာဝံ။ နိဗ္ဗတ္တာ ယေပီတိ ယေ ပဋိလဒ္ဓတ္တဘာဝါ ပစ္စုပ္ပန္နာ၊ တေပိ အာရဂ္ဂေ သာသပူပမာ တိဋ္ဌန္တိ။ ယထာ နာမ သူစိယံ ဌိတာယံ သာသပေါ ခိတ္တော တဿာ သိခံ ဖုဋ္ဌမတ္တော ဝိဂစ္ဆတိ န တိဋ္ဌတိ၊ ဧဝံ သင်္ခါရာ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ န တေသံ အဝဋ္ဌာနံ အတ္ထီတိ။

ဘင်္ဂေါနေသံ ပုရက္ခတောတိ တေသံ နိဗ္ဗတ္တဓမ္မာနံ ဘင်္ဂေါ နာမ ပုရတော ဧဝ ကတော၊ ဧကံသဘာဝီ န အပသက္ကတီတိ အတ္ထော။ ပုရာဏေဟီတိ ပုရိမကေဟိ အတီတေဟိ။

အဒဿနတောတိ အပဿိတဗ္ဗတော။ အာယန္တီတိ အာဂစ္ဆန္တိ။ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဣမိနာပိ ကုတောစိ ရာသိတော အာဂမနာဘာဝမေဝါဟ။ ဘဂ္ဂါ ဂစ္ဆန္တုဒဿနန္တိ ဘဂ္ဂါပိ ကတ္ထစိ ဥပဂမနာဘာဝတော သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဒဿနံ အဘာဝမေဝ ဂစ္ဆန္တိ။ တတ္ထ နိဒဿနမာဟ ‘‘ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒေါ…ပေ… ဝယန္တိ စာ’’တိ။

၇၁၆။ ‘‘ဝိဝဋ္ဋကပ္ပတော ပဋ္ဌာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကရူပ’’န္တိ ဣမိနာ သယမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇနကဓမ္မတာယ ‘‘ဓမ္မတာရူပ’’န္တိ အနွတ္ထနာမတံ ဒဿေတိ။ အယလောဟာဒီသု အယော နာမ ကာဠလောဟံ။ လောဟံ နာမ ဇာတိလောဟံ ဝိဇာတိလောဟံ ကိတ္တိမလောဟံ ပိသာစလောဟန္တိ စတုဗ္ဗိဓံ။ တတ္ထ အယော ရဇတံ သုဝဏ္ဏံ တိပု သီသံ တမ္ဗလောဟံ ဝေကန္တကလောဟန္တိ ဣမာနိ သတ္တ ဇာတိလောဟာနိ။ နာဂနာသိကလောဟံ ဝိဇာတိလောဟံ။ ကံသလောဟံ ဝဋ္ဋလောဟံ ဟာရကူဋန္တိ တီဏိ ကိတ္တိမလောဟာနိ။ မောရက္ခကာဒိ ပိသာစလောဟံ။ တတ္ထ တမ္ဗလောဟံ ဝေကန္တကန္တိ ဣမေဟိ ဒွီဟိ ဇာတိလောဟေဟိ သဒ္ဓိံ သေသံ သဗ္ဗမ္ပိ ဣဓ ‘‘လောဟ’’န္တိ ဂဟိတန္တိ။ တိပူတိ သေတတိပု။ သီသန္တိ ကာဠတိပု။ သုဝဏ္ဏံ အာကရုပ္ပန္နရသဝိဒ္ဓါဒိဘေဒံ။ မုတ္တာ သာမုဒ္ဒိကမုတ္တာဒိ။ မဏီတိ ဝေဠုရိယလောဟိတင်္ဂမသာရဂလ္လာနိ ဌပေတွာ အဝသေသော သဗ္ဗော မဏိဝိသေသော။ ဝေဠုရိယော ဝံသဝဏ္ဏမဏိ။ သင်္ခေါ သာမုဒ္ဒိကသင်္ခေါ။ သိလာတိ ကာဠသိလာပဏ္ဍုသိလာဒိဘေဒါ သဗ္ဗာပိ ရတနသမ္မတသိလာ။ ပဝါဠံ နာမ ဝဋ္ဋုမံ ဝိဒ္ဓမံ။ လောဟိတင်္ဂံ ရတ္တမဏိ။ မသာရဂလ္လံ ကဗရမဏိ။ ဘူမိအာဒယော ပါကဋာဝ။ တဒဿာတိ တံ ဓမ္မတာရူပံ အဿ ယောဂိနော။

တရုဏပလ္လဝဝဏ္ဏန္တိ အမ္ဗာဒီနံ တရုဏပလ္လဝေန သမာနဝဏ္ဏံ။ သဘာဂရူပသန္တတိန္တိ ဝဏ္ဏာဒိနာ သမာနဘာဂံ ရူပသန္တာနံ။ အနုပ္ပဗန္ဓာပယမာနန္တိ ဟေတုဖလပရမ္ပရာယ သမ္ဗန္ဓနဝသေန ပဝတ္တန္တိ။

သောတိ ယောဂီ။ တန္တိ အသောကရုက္ခပဏ္ဏံ။ ပရိဂ္ဂဟေတွာတိ ဉာဏေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဂဟေတွာ။ ဣမိနာ နယေနာတိ ဣမိနာ အသောကပဏ္ဏေ ဝုတ္တေန နယေန။ သဗ္ဗမ္ပိ အယလောဟာဒိဘေဒံ ဓမ္မတာရူပံ။ တမ္ပိ ဟိ သီတကာလေ သီတလံ၊ ဥဏှကာလေ သူရိယသန္တာပေန ဥဏှတရံ ဟောတိ။ တတ္ထ သီတဘာဝေန ပဝတ္တံ ရူပံ ဥဏှံ ဥဏှဘာဝေန ပဝတ္တံ ရူပံ သီတံ န ပါပုဏာတိ။ တတ္ထ တတ္ထေဝ တဋတဋာယန္တံ ဘိဇ္ဇတီတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။

အရူပသတ္တကသမ္မသနကထာဝဏ္ဏနာ

၇၁၇။ ကလာပတောတိ အရူပဓမ္မကလာပတော။

ယသ္မာ တတ္ထ ဖဿပဉ္စမကာ ဓမ္မာ သဗ္ဗစိတ္တုပ္ပာဒသာဓာရဏာ သုပါကဋာ၊ သုဝိညေယျာ စ၊ တသ္မာ တေသံ ဝသေန ဒဿေန္တော ‘‘ကလာပတောတိ ဖဿပဉ္စမကာ ဓမ္မာ’’တိ အာဟ။ ယေ ဣမေ သမ္မသနေ ဥပ္ပန္နာ ဖဿပဉ္စမကာ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေ တေ ဝိနဋ္ဌာတိ သမ္ဗန္ဓော။

ပဝတ္တံ စိတ္တန္တိ သတ္တသု ဌာနေသု သမ္မသနဝသေန ပဝတ္တံ စိတ္တံ။ သမ္မသန္တောတိ ဧကဇ္ဈံ ဂဟေတွာ သမ္မသန္တော။ တံ ယုတ္တတရန္တိ တံ အရိယဝံသကထာယံ ဝုတ္တံ ယုတ္တတရံ အာသန္နဘာဝေန ဝိဘူတတရံ ရူပသတ္တကေ သမ္မသနံ သဟ ဂဟေတွာ သမ္မသနဿ ဝုတ္တတ္တာ။ အပိစ ရူပသတ္တကေ သမ္မသနဿ ရူပဓမ္မေသု သာတိသယံ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတွာ ပဝတ္တတ္တာ တဗ္ဗိသယံ အရူပသမ္မသနံ သာတိသယံ အနိစ္စာဒိလက္ခဏပ္ပဋိဝေဓာယ သမ္ပဝတ္တတီတိ တံ ယုတ္တတရံ၊ န ပန အပုဗ္ဗကေသာဒိသမ္မသနံ ကတွာ တဗ္ဗိသယံ ပဝတ္တိတံ။ တထာ သတိ ကမ္မဋ္ဌာနံ နဝံ နဝံ ဧဝ သိယာ၊ ပုဗ္ဗေ ဂဟိတံ သမ္မသနဝိသယံ ဆဍ္ဍေတွာ အညဿ သမ္မသနဝိသယဿ ဂဏှနတော။ သေသာနိပီတိ ယမကတော သမ္မသနာဒီနိပိ။ တေနေဝါတိ အရိယဝံသကထာနယေနေဝ။

၇၁၈။ တမ္ပိ စိတ္တန္တိ အာဒါနနိက္ခေပတော သမ္မသနဝသေန ပဝတ္တစိတ္တုပ္ပာဒမ္ပိ။ စိတ္တသီသေန ဟိ နိဒ္ဒေသော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ယမကတော သမ္မသတိ နာမ နာမရူပဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ယုဂဠဝသေန သမ္မသနဿ ပဝတ္တနတော။ အယဉှိ ပုဗ္ဗေ ရူပသတ္တကဝသေန သမ္မသိတွာ ဌိတောပိ ဣဒါနိ အာဒါနနိက္ခေပါဒိဝသေန သမ္မသိတွာဝ တံ သမ္မသတိ။ ခဏိကတော သမ္မသနာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

၇၁၉။ ဧတမ္ပီတိ ဧတံ စတုတ္ထသမ္မသနစိတ္တမ္ပိ။ ပဌမစိတ္တန္တိ အာဒါနနိက္ခေပါဒိဝသေန ရူပံ သမ္မသိတစိတ္တံ၊ ယံ ရူပပရိဂ္ဂါဟကစိတ္တန္တိ အဓိပ္ပေတံ။ သမ္မသိတသမ္မသိတစိတ္တသမ္မသနေန တေသံ ခဏိကဘာဝဿ ဝိဘာဝနတော ဣဒံ သမ္မသနံ ‘‘ခဏိကတော သမ္မသန’’န္တိ ဝုတ္တံ။

၇၂၀။ ဣဒမေဝ စ သမ္မသနံ ဒိဂုဏိတံ အနေကသမ္မသနပဋိပါဋိသမ္ဘဝတော ‘‘ပဋိပါဋိတော သမ္မသန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဝဋ္ဋေယျာတိ သမ္ဘဝေယျ။ တထာ သတိ ပဋိပါဋိသမ္မသနပသုတာ ဧဝ ဘာဝနာ သိယာ၊ န မူလကမ္မဋ္ဌာနုပကာရီ၊ န စာယံ သမာပတ္တိစာရော။ ယသ္မာ စ တတ္တကေန ရူပဓမ္မေသု၊ အရူပဓမ္မေသု စ အနိစ္စာဒိလက္ခဏာနိ သုဋ္ဌု ဝိဘူတာနိ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ယာဝ ဒသမစိတ္တသမ္မသနာ…ပေ… ဌပေတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဌပေတဗ္ဗန္တိ စ န ဧကာဒသမံ ဒွါဒသမေန သမ္မသိတဗ္ဗန္တိ ပဋိပါဋိတော သမ္မသနဿ ပရိစ္ဆေဒဒဿနပရံ၊ န တတော သမ္မသနတော ဩရမနဒဿနပရံ၊ တသ္မာ ပုနပိ ရူပံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ယာဝ ဒသမစိတ္တသမ္မသနာ ဘာဝနမနုယုဉ္ဇတေဝ။ ဝုတ္တန္တိ အရိယဝံသကထာယံ ဝုတ္တံ။

၇၂၁။ ဝိသုံ သမ္မသနနယော နာမ နတ္ထီတိ အနိစ္စာဒိမနသိကာရဝိနိမုတ္တော အညော ဝိပဿနာမနသိကာရော နတ္ထိ။ ဝိပဿနာယ စ ဒိဋ္ဌိအာဒိဝိက္ခမ္ဘနာ ဣဓ ဒိဋ္ဌိဥဂ္ဃာဋနာဒယောတိ အဓိပ္ပေတာ။ ဝိပဿနာယ ဧဝ ဟိ ပဝတ္တိဝိသေသေန ဒိဋ္ဌိဥဂ္ဃာဋနာဒယော ဣဇ္ဈန္တီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယံ ပနေတ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သတ္တသညာတိ သတ္တာ အတ္ထီတိ ဥပ္ပဇ္ဇနကသညာ။ ဒုဗ္ဗလာယ အတ္တဒိဋ္ဌိယာ သဟဂတသညာတိပိ ဝဒန္တိ။ သတ္တသညံ ဥဂ္ဃာဋိတစိတ္တေနာတိ သတ္တသညာယ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ပဝတ္တစိတ္တေန ဒိဋ္ဌိ နုပ္ပဇ္ဇတိ၊ သညာဝိပလ္လာသဟေတုဥပ္ပဇ္ဇနကာ စိတ္တဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသာ တဒဘာဝေန ဟောန္တီတိ။ မာနော နာမ ယော ဒိဋ္ဌူပနိဿယော အပါယဂမနီယော၊ သော ဒိဋ္ဌိယာ ဝိက္ခမ္ဘိတာယ ဝိက္ခမ္ဘိတော ဧဝ ဟောတိ၊ ဒိဋ္ဌိယာ သမုစ္ဆိန္နာယ သမုစ္ဆိဇ္ဇနတောတိ အာဟ ‘‘ဒိဋ္ဌိဥဂ္ဃာဋိတ…ပေ… မာနော နုပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ မာနော ဝိက္ခမ္ဘိယမာနော တဏှာယ ပဝတ္တိံ နိဝါရေတိ၊ အဘိမတဝိသယေသု ဧဝ တဏှာယ ပဝတ္တနတောတိ ဝုတ္တံ ‘‘မာနသမုဂ္ဃာဋိတ…ပေ… တဏှာ နုပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ တဏှာတိ ဣဓ သုခုမာ နိကန္တိ အဓိပ္ပေတာတိ အာဟ ‘‘တဏှာယ…ပေ… ပရိယာဒိန္နာ နာမ ဟောတီ’’တိ။

အယံ နယောတိ ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနော သမ္မသနဝိဓိ။

မမ ဝိပဿနာတိ ဣမဿာပိ အတ္တနိယသညိတာယ ဝိပဿနာယ သာမိဘူတော အတ္တာ ပရာမသီယတီတိ ဒိဋ္ဌိဂါဟတာတိ တထာ ‘‘ဂဏှတော ဟိ ဒိဋ္ဌိသမုဂ္ဃာဋနံ နာမ န ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကာမဉ္စာယံ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိသမဓိဂမေန ဝိသုဒ္ဓဒိဋ္ဌိကော၊ မဂ္ဂေန ပန အသမုဂ္ဃာဋိတတ္တာ အနောဠာရိကာယ စ ဒိဋ္ဌိယာ ဝသေနေဝံ ဝုတ္တံ။

သုဋ္ဌူတိ သမ္မာ။ မနာပန္တိ စ ကိရိယာဝိသေသနံ၊ မနဝဍ္ဎနာကာရေနာတိ အတ္ထော။ ဥဘယေနာပိ ဝိပဿနာဝိသယံ အဓိမာနမာဟ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မာနသမုဂ္ဃာဋော နာမ န ဟောတီ’’တိ။

ဝိပဿိတုံ သက္ကောမီတိ တတ္ထ သမတ္ထတာပဒေသေန ဂုဏဝိသေသယောဂတော ဝိပဿနာယ အဿာဒေတဗ္ဗတာ ဒဿီယတိ၊ စိတ္တံ ဝိပဿိတုံ သက္ကောမိ။ တသ္မာ ဝိပဿန္တော ဧဝ ကာလံ ဝီတိနာမေဿာမီတိ ဝိပဿနံ အဿာဒေန္တဿာတိ ယောဇနာ။

ယသ္မာ ဒိဋ္ဌိသမုဂ္ဃာဋနံ နာမေတ္ထ ဝိသေသတော အနတ္တာနုပဿနာယ ဟောတိ၊ တသ္မာ တံ ဒဿေန္တေန ‘‘သစေ သင်္ခါရာ’’တိအာဒိနာ အနတ္တာနုပဿနာဝိဓိံ ဝတွာ ယသ္မာ ပန အနတ္တတော အနုပဿန္တေန သင်္ခါရာ အနိစ္စတောပိ ဒုက္ခတောပိ အနုပဿိတဗ္ဗာ ဧဝ တဒုပဗြူဟနတော၊ တသ္မာ ‘‘ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ယသ္မာ မာနသမုဂ္ဃာဋနံ နာမ အနိစ္စာနုပဿနာယ ဟောတိ။ ခဏေ ခဏေ ဘိဇ္ဇနကေ သင်္ခါရေ ပဿန္တဿ ကုတော မာနဿ အဝသရော။ အနိစ္စသညာ ဘာဝေတဗ္ဗာ အသ္မိမာနသမုဂ္ဃာဋာယာတိ ဟိ ဝုတ္တံ။

ယသ္မာ နိကန္တိပရိယာဒါနံ နာမ ဒုက္ခာနုပဿနာယ ဟောတိ။ န ဟိ သဘာဝတော၊ ဒုက္ခဝတ္ထုတော စ ဒုက္ခဘူတေ သင်္ခါရေ ပဿန္တဿ တတ္ထ ဤသကမ္ပိ အဘိရတော ဟောတိ။ အဿာဒါနုပဿိနော ဟိ တတ္ထ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ။ သေသံ အနတ္တလက္ခဏေ ဝုတ္တနယမေဝ။ အယံ ပနေတ္ထ သင်္ခေပတ္ထော – ဝုတ္တနယေန ပဋိပါဋိတော သမ္မသနံ ပသုတဿ ယောဂိနော ယဒါ အနတ္တာနုပဿနာ တိက္ခာ သူရာ ဝိသဒါ ပဝတ္တတိ၊ ဣတရာ ဒွေပိ တဒနုဂတိကာ၊ တဒါနေန ဒိဋ္ဌိဥဂ္ဃာဋနံ ကတံ ဟောတိ။ အတ္တဒိဋ္ဌိမူလိကာ ဟိ သဗ္ဗာ ဒိဋ္ဌိယော။ အနတ္တာနုပဿနာ စ အတ္တဒိဋ္ဌိယာ ဥဇုပဋိပက္ခာ။

ယဒါ ပန အနိစ္စာနုပဿနာ တိက္ခာ သူရာ ဝိသဒါ ပဝတ္တတိ၊ ဣတရာ ဒွေပိ တဒနုဂတိကာ ၊ တဒါနေန မာနသမုဂ္ဃာဋနံ ကတံ ဟောတိ။ သတိ ဟိ နိစ္စဂါဟေ မာနဇပ္ပနာ ‘‘ဣဒံ နိစ္စံ၊ ဣဒံ ဓုဝ’’န္တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၅၀၁) ဗကဗြဟ္မုနော ဝိယ။ အနိစ္စာနုပဿနာ စ နိစ္စဂါဟဿ ဥဇုပဋိပက္ခာ။

ယဒါ ပန ဒုက္ခာနုပဿနာ တိက္ခာ သူရာ ဝိသဒါ ပဝတ္တတိ၊ ဣတရာ ဒွေပိ တဒနုဂတိကာ၊ တဒါနေန နိကန္တိပရိယာဒါနံ ကတံ ဟောတိ။ သတိ ဟိ သုခသညာယ တဏှာဂါဟောဝ၊ ဒုက္ခာနုပဿနာ စ နိကန္တိယာ ဥဇုပဋိပက္ခာ။ ဧဝံ တိဿန္နံ အနုပဿနာနံ ကိစ္စဝိသေသဝသေန ဒိဋ္ဌိဥဂ္ဃာဋနာဒီနိ ဟောန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဣတိ အယံ ဝိပဿနာ အတ္တနော အတ္တနော ဌာနေယေဝ တိဋ္ဌတီ’’တိ။ အနုပဿနာနံ ယထာရဟံ သကကိစ္စကရဏဉှိ သကဋ္ဌာနေယေဝ ဌာနံ၊ တသ္မာ ဝိသုံ သမ္မသနနယော နတ္ထီတိ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။

၇၂၂။ သဗ္ဗာကာရတောတိ ဣဓ ဝိယ ဧကဒေသေန အဝတွာ သဗ္ဗာကာရတော သရူပတော၊ ကိစ္စတော စ အနဝသေသတော ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဣဓေဝါတိ တီရဏပရိညာယမေဝ။ ဧကစ္စာနံယေဝေတ္ထ အနုပဿနာနံ ပဋိလာဘောတိ အာဟ ‘‘ဧကဒေသံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တော’’တိ၊ တာ ပန သယမေဝ သရူပတော ဒဿေဿတိ ။ တပ္ပဋိပက္ခေ ဓမ္မေတိ ယာ အနုပဿနာ ဣဓ သမ္ဘဝန္တိ၊ တာသံ ပဋိပက္ခေ ဓမ္မေ နိစ္စသညာဒိကေ ပဇဟတိ ဝိက္ခမ္ဘေတိ။

ခယာနုပဿနန္တိ သင်္ခါရာနံ ခဏဘင်္ဂါနုပဿနံ။ ဘာဝေန္တောတိ ဝဍ္ဎေန္တော။ ဃနသညန္တိ သန္တတိသမူဟကိစ္စာရမ္မဏာနံ ဝသေန ဧကတ္တဂ္ဂဟဏံ။ ခယာနုပဿနန္တိ ဟုတွာ အဘာဝါနုပဿနန္တိ ဝဒန္တိ။ ယာယ ပညာယ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတွာ ‘‘အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေနာ’’တိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၈) ပဿတိ၊ သာ ခယာနုပဿနာ။ ဘင်္ဂါနုပဿနတော ပဋ္ဌာယ တဿာ ပါရိပူရီတိ ဃနသညာယ ပဟာနံ ဟောတိ၊ တတော ပုဗ္ဗေ အပရိပုဏ္ဏတာယ တံ န ဟောတိ။ ဧဝမညတ္ထာပီတိ ပရိပုဏ္ဏာပရိပုဏ္ဏတာ ပဟာနတီရဏပရိညာသု ဝိပဿနာပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ပစ္စက္ခတော၊ အနွယတော စ သင်္ခါရာနံ ဘင်္ဂံ ဒိသွာ တတ္ထေဝ ဘင်္ဂသင်္ခါတေ နိရောဓေ အဓိမုတ္တတာ ဝယာနုပဿနာ၊ တာယ အာယူဟနံ ပဇဟတိ။ ယဒတ္ထံ၊ ယာယ စ အာယူဟတိ၊ တသ္မိံ ပဝတ္တေ တဏှာယ စဿ စိတ္တံ န နမတီတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဝယာနုပဿနံ ဘာဝေန္တော အာယူဟနံ ပဇဟတီ’’တိ။ ဇာတဿ ဇရာမရဏေဟိ ဒွိဓာ ပရိဏာမဒဿနံ၊ ရူပသတ္တကာဒိဝသေန ဝါ ပရိဂ္ဂဟိတဿ တံတံပရိစ္ဆေဒတော ပရံ အညဘာဝဒဿနံ ဝိပရိဏာမာနုပဿနာ၊ တာယ ဓုဝသညံ ထိရဘာဝဂဟဏံ ပဇဟတိ။

အနိမိတ္တာနုပဿနာဒယော အနိစ္စာနုပဿနာဒယော ဧဝ။ နိမိတ္တန္တိ သန္တတိယံ၊ သမူဟေ စ ဧကတ္တသညာယ ဂယှမာနံ ကာလန္တရာဝဋ္ဌာယိဘာဝေန၊ နိစ္စဘာဝေန စ သင်္ခါရာနံ သကိစ္စပရိစ္ဆေဒတာယ သဝိဂ္ဂဟံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာနမတ္တံ။ ပဏိဓိန္တိ သုခပတ္ထနံ၊ ရာဂါဒိပဏိဓိံ ဝါ၊ အတ္ထတော တဏှာဝသေန သင်္ခါရေသု နိန္နတံ။ အဘိနိဝေသန္တိ အတ္တာဘိနိဝေသံ။ ဧတေသဉှိ နိမိတ္တာဒီနံ ပဋိပက္ခဘာဝေန အနိစ္စာနုပဿနာဒယော အနိမိတ္တာဒိနာမေဟိ ဝုတ္တာတိ အနိစ္စာနုပဿနာဒီဟိ ပဟာတဗ္ဗာ နိစ္စသညာဒယော ဝိယ နိမိတ္တဂ္ဂါဟာဒယောဝ ပဋိပက္ခာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ရူပါဒိအာရမ္မဏံ ဉတွာ တဒါရမ္မဏဿ စိတ္တဿ ဘင်္ဂံ ဒိသွာ သင်္ခါရာ ဧဝ ဘိဇ္ဇန္တိ၊ သင်္ခါရာနံ မရဏံ၊ န အညော ကောစိ အတ္ထီတိ ဘင်္ဂဝသေန သုညတံ ဂဟေတွာ ပဝတ္တာ ဝိပဿနာ အဓိပညာ စ သာ ဓမ္မေသု စ ဝိပဿနာတိ အဓိပညာဓမ္မဝိပဿနာ၊ တာယ နိစ္စသာရာဒိအာဒါနဝသေန ပဝတ္တံ အဘိနိဝေသံ သတဏှံ ဒိဋ္ဌိံ ပဇဟတိ။ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ နာမ သပ္ပစ္စယနာမရူပဒဿနံ။ တေန ‘‘အဟောသိံ နု ခေါ အဟမတီတမဒ္ဓါန’’န္တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၈၊ သံ။ နိ။ ၂။၂၀) ဧဝမာဒိကံ၊ ‘‘ဣဿရတော လောကော သမ္ဘဝတီ’’တိ ဧဝမာဒိကဉ္စ သမ္မောဟာဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ။ ဘယတုပဋ္ဌာနဝသေန ဥပ္ပန္နံ သဗ္ဗဘဝါဒီသု အာဒီနဝဒဿနဉာဏံ အာဒီနဝါနုပဿနာ၊ တာယ ကဿစိပိ အာလယနိဿယအဒဿနတော အာလယာဘိနိဝေသံ တထာပဝတ္တံ တဏှံ ပဇဟတိ။ သင်္ခါရာနံ မုဉ္စနဿ ဥပါယဘူတံ ပဋိသင်္ခါဉာဏံ ပဋိသင်္ခါနုပဿနာ၊ တာယ အနိစ္စာဒီသု အပ္ပဋိသင်္ခါတတ္တာ ပဋိသင်္ခါနဿ ပဋိပက္ခဘူတံ အဝိဇ္ဇံ ပဇဟတိ။ သင်္ခါရုပေက္ခာ၊ အနုလောမဉာဏဉ္စ ဝိဝဋ္ဋာနုပဿနာ။ တဿာ ဟိ ဝသေန တဿ ပဒုမပလာသေ ဥဒကဗိန္ဒု ဝိယ သဗ္ဗသင်္ခါရေဟိ စိတ္တံ ပတိလီယတိ ပတိကုဋတိ၊ တသ္မာ တာယ သံယောဂါဘိနိဝေသံ ကာမသံယောဂါဒိကိလေသပ္ပဝတ္တိံ ပဇဟတိ။ အနိစ္စာနုပဿနာဒယော သတ္တ အနုပဿနာ ဟေဋ္ဌာ အတ္ထတော ဝိဘတ္တာတိ၊ ပရတော စ သံဝဏ္ဏီယန္တီတိ ဣဓ န ဝုတ္တာ။

တာသူတိ အဋ္ဌာရသသု မဟာဝိပဿနာသု။ ဣမိနာတိ ယောဂိနာ။ တသ္မာတိ အနိစ္စာဒိလက္ခဏတ္တယဝသေန သင်္ခါရာနံ ဒိဋ္ဌတ္တာ။ တံဒဿနဉှိ အနိစ္စာဒိအနုပဿနာတိ။ ပဋိဝိဒ္ဓါတိ ပဋိလဒ္ဓါ။ ယဒဂ္ဂေန ဟိ ဉာဏေန သဝိသယော ပဋိဝိဒ္ဓါ၊ တဒဂ္ဂေန တံ ပဋိလဒ္ဓံ နာမ ဟောတိ။ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ ယထာ ‘‘ရုက္ခော ပါဒပေါ တရူ’’တိ။ တာပိ အနိမိတ္တာပဏိဟိတသုညတာနုပဿနာ။

သဗ္ဗာပိ ဝိပဿနာ၊ တသ္မာ ဧကဒေသေန ပဋိဝိဒ္ဓါ ဟောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိယာဧဝ သင်္ဂဟိတံ၊ တသ္မာ တံ ပဂေဝ သိဒ္ဓန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဣဒမ္ပိ ဒွယံ ပဋိဝိဒ္ဓမေဝ ဟောတီ’’တိ။ သေသေသု နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာဒီသု ဒသသု။ ‘‘ကိဉ္စိ ပဋိဝိဒ္ဓံ ကိဉ္စိ အပ္ပဋိဝိဒ္ဓ’’န္တိ ဣမိနာ တေသံ ဧကဒေသပဋိဝေဓမာဟ။ အနိစ္စာနုပဿနာယ ဟိ သိဒ္ဓါယ နိရောဓာနုပဿနာ၊ ခယာနုပဿနာ၊ ဝယာနုပဿနာ၊ ဝိပရိဏာမာနုပဿနာ စ ဧကဒေသေန သိဒ္ဓါ နာမ ဟောန္တိ၊ ဒုက္ခာနုပဿနာယ သိဒ္ဓါယ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာ၊ အာဒီနဝါနုပဿနာ စ၊ အနတ္တာနုပဿနာယ သိဒ္ဓါယ ဣတရာတိ။

ဥဒယဗ္ဗယဉာဏကထာဝဏ္ဏနာ

၇၂၃။ ပရတော ပဋိပဒါဉာဏဒဿနကထာယံ အဗ္ဘာဒိဝိဂမေန အာကာသဿ ဝိယ၊ ပင်္ကမလဝိဂမေန ဥဒကဿ ဝိယ၊ ကာဠကာပဂမေန သုဝဏ္ဏဿ ဝိယ သံကိလေသဝိဂမေန ဉာဏဿ ပရိသုဒ္ဓီတိ အာဟ ‘‘နိစ္စသညာဒီနံ ပဟာနေန ဝိသုဒ္ဓဉာဏော’’တိ။ အနေကာကာရဝေါကာရသင်္ခါရေသု လက္ခဏတ္တယသလ္လက္ခဏသမ္မသနဿ ကတတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘သမ္မသနဉာဏဿ ပါရံ ဂန္တွာ’’တိ။ တတ္ထ သမ္မသနဉာဏဿာတိ နယဝိပဿနာသင်္ခါတဿ ကလာပသမ္မသနဉာဏဿ။ တဿေဝ ဟိ ထိရဘာဝါယ ဣတရေ သမ္မသနဝိသေသာတိ ဝဒန္တိ။ သမ္မသနဉာဏဿာတိ ဝါ ကလာပသမ္မသနာဒိသမ္မသနဉာဏဿ။ အနုပဒဓမ္မဝိပဿနာယ သဒိသာ ဟိ သာ။ တာယ ဟိ ဒိဋ္ဌိဥဂ္ဃာဋနာဒိ သမ္ဘဝတီတိ။ ဝိတ္ထာရတော ဘာဝနာဝိဓာနံ ပရတော ဝတ္တုကာမော ‘‘သင်္ခေပတော တာဝ အာရဘတီ’’တိ အာဟ။ သင်္ခေပတော ဟိ အာရမ္ဘော အာဒိကမ္မိကဿ သုကရော။ တတြာတိ သင်္ခေပေန အာရမ္ဘေ။

ကထန္တိ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ။ ယံ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နာနံ…ပေ… ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနေ ဉာဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ တံ ကထံ ဉာတဗ္ဗန္တိ စေတိ အတ္ထော။ သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နေ၊ ခဏပစ္စုပ္ပန္နေ ဝါ ဓမ္မေ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနာဘိနိဝေသော ကာတဗ္ဗော၊ န အတီတာနာဂတေတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နာနံ ဓမ္မာန’’န္တိ။ ဥဒယဒဿနဉ္စေတ္ထ ယာဝဒေဝ ဝယဒဿနတ္ထန္တိ ဝယဒဿနဿ ပဓာနတံ ဒဿေတုံ ‘‘ဝိပရိဏာမာနုပဿနေ ပညာ’’တိ ဝတွာ တံ ပန ဝယဒဿနံ ဥဒယဒဿနပုဗ္ဗကန္တိ အာဟ ‘‘ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနေ ဉာဏ’’န္တိ။

ဇာတန္တိ နိဗ္ဗတ္တံ ပဋိလဒ္ဓတ္တဘာဝံ။ အယံ ဟိ ဇာတသဒ္ဒေါ ခဏတ္တယသမင်္ဂိတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တော ‘‘ယေ ဓမ္မာ ဇာတာ ဘူတာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ ၁၀၄၆) ဝိယ၊ န အတီတံ

‘‘ယေ တေ ဇာတာ န တေ သန္တိ၊ ယေ န ဇာတာ တတ္ထေဝ တေ၊

လဒ္ဓတ္တဘာဝါ နော ဘဂ္ဂါ၊ တေဝ သန္တိ သဘာဝတော’’တိ။ –

အာဒီသု ဝိယ၊ နာပိ ဇာတတာမတ္တံ ‘‘ယံ တံ ဇာတံ ဘူတံ သင်္ခတ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ။ တေနာဟ ‘‘ဇာတံ ရူပံ ပစ္စုပ္ပန္န’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၀၇၊ သံ။ နိ။ ၅။၃၇၉)၊ ပစ္စုပ္ပန္နရူပံ နာမ ဇာတံ ခဏတ္တယပရိယာပန္နန္တိ အတ္ထော။ တံ ပန အာဒိတော ဒုပ္ပရိဂ္ဂဟန္တိ သန္တတိပစ္စုပ္ပန္နဝသေန ဝိပဿနာဘိနိဝေသော ကာတဗ္ဗော။ တဿာတိ ရူပဿ။ ပစ္စယလက္ခဏပပဉ္စံ အနာမသိတွာ နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏံ ဥဒယောတိ နိဗ္ဗတ္တနသညိတံ သင်္ခတလက္ခဏံ ဥဒယော ဥပ္ပာဒေါ။ ဝိပရိဏာမလက္ခဏံ ဝယောတိ ဝိပရိဏာမသညိတံ သင်္ခတလက္ခဏံ ဝယော ဝိနာသော။ အနုပဿနာဉာဏန္တိ ယာ ဥဒယဿ၊ ဝယဿ စ အနုပေက္ခနာ၊ တံ ဉာဏံ။ ကိဉ္စာပိ ကလာပသမ္မသနာဒီသု ဇာတိဇရာမရဏသီသေန ဇာတိဇရာမရဏဝန္တော ဓမ္မာ ဝုတ္တာ၊ ဣဓ ပန ဥဒယဗ္ဗယဉာဏနိဒ္ဒေသေ ‘‘ဇာတိ ပစ္စုပ္ပန္နာ၊ တဿာ နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏံ ဥဒယော၊ ဝိပရိဏာမလက္ခဏံ ဝယော’’တိအာဒိနာ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၉) ဝုစ္စမာနေ ဇာတိဇရာမရဏာနံ ဇာတိဇရာမရဏဝန္တတာ၊ နိပ္ဖန္နတာ စ အနုညာတာ ဝိယ ဟောတီတိ တံ ပရိဟရိတုံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂေသု ဘဝပရိယောသာနာဝ ဒေသနာ ကတာ။

သောတိ ယောဂီ။ ဣမိနာ ပါဠိနယေနာတိ ဣမာယ ‘‘ဇာတံ ရူပံ ပစ္စုပ္ပန္န’’န္တိအာဒိနာ ဒဿိတာယ ပါဠိဂတိယာ။ ဇာတိန္တိ န ပသူတိံ၊ န စ ပဌမာဘိနိဗ္ဗတ္တိမတ္တံ၊ အထ ခေါ ဥပ္ပာဒံ နိဗ္ဗတ္တိဝိကာရံ။ သွာယံ ဝိကာရော ယသ္မာ သင်္ခါရာနံ အဘိနဝါဝဋ္ဌာနဇရာ ဝိယ နဝဘာဝါပဂမောတိ အာဟ ‘‘အဘိနဝါကာရ’’န္တိ။ သမနုပဿတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနုပ္ပန္နဿ ရာသိ ဝါ နိစယော ဝါ နတ္ထိ ယတော အာဂစ္ဆေယျ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ အလဒ္ဓတ္တဘာဝဿ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇမာန…ပေ… နတ္ထီ’’တိ။ ယထာ အနာဂတေ အဒ္ဓနိ ဣမေ ဓမ္မာ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ နတ္ထိ၊ ဧဝံ အတီတေပိ အဒ္ဓနီတိ ဒဿေန္တော ‘‘နိရုဇ္ဈမာနဿာပီ’’တိအာဒိံ ဝတွာ အဝိဇ္ဇမာနာနံယေဝ ရူပါရူပဓမ္မာနံ ဟေတုပစ္စယသမဝါယေ ဥပ္ပာဒေါ၊ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ စ သဗ္ဗသော အဘာဝူပဂမောတိ ဣမမတ္ထံ သမုဒါယဂတံ တဒေကဒေသဘူတာယ ဥပမာယ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ယထာ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ရာသိတောတိ ရာသိဘာဝေန သမုဿိတော ပုဉ္ဇော ရာသိ။ ယထာ တထာ ပိဏ္ဍိဘူတော နိစယော။ ဘူမိယံ နိဒဟိတွာ ဌပိတံ နိဓာနံ။ ဥပဝီဏေတိ ဧတေနာတိ ဥပဝီဏံ၊ ဝီဏာဝါဒနံ။

၇၂၄။ ဧဝံ သင်္ခေပတော ဥဒယဗ္ဗယမနသိကာရဝိဓိံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘ပုန ယာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာတိ အဝိဇ္ဇာယ ဥပ္ပာဒါ၊ အတ္ထိဘာဝါတိ အတ္ထော။ နိရောဓဝိရောဓီဟိ ဥပ္ပာဒေါ အတ္ထိဘာဝဝါစကောပိ ဟောတီတိ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော။ တသ္မာ ပုရိမဘဝသိဒ္ဓါယ အဝိဇ္ဇာယ သတိ ဣမသ္မိံ ဘဝေ ရူပဿ ဥပ္ပာဒေါ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ပစ္စယသမုဒယဋ္ဌေနာတိ ပစ္စယဿ ဥပ္ပန္နဘာဝေန၊ အတ္ထိဘာဝတောတိ အတ္ထော။ အဝိဇ္ဇာဒီဟိ စ တီဟိ အတီတကာလိကာနိ တေသံ သဟကာရီကာရဏဘူတာနိ ဥပါဒါနာဒီနိပိ ဂဟိတာနေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ပဝတ္တိပစ္စယေသု ကဗဠီကာရာဟာရဿ ဗလဝတာယ သော ဧဝ ဂဟိတော ‘‘အာဟာရသမုဒယာ’’တိ။ တသ္မိံ ပန ဂဟိတေ ပဝတ္တိပစ္စယတာသာမညေန ဥတုစိတ္တာနိပိ ဂဟိတာနေဝ ဟောန္တီတိ စတုသမုဋ္ဌာနိကရူပဿ ပစ္စယတော ဥဒယဒဿနံ ဝိဘာဝိတမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အဝိဇ္ဇာတဏှုပနိဿယသဟိတေနေဝ ကမ္မုနာ ရူပကာယဿ နိဗ္ဗတ္တိ။ အသတိ စ အဝိဇ္ဇုပနိဿယာယ ဘဝနိကန္တိယာ ဇာတိယာ အသမ္ဘဝေါ ဧဝါတိ။ ယထာ စ ရူပဿ အဝိဇ္ဇာတဏှုပနိဿယတာ၊ ဧဝံ ဝေဒနာဒီနမ္ပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အာဟာရော ပန ဥပ္ပန္နဿ ရူပဿ ပေါသကော၊ ကဗဠီကာရာဟာရဿ အဓိပ္ပေတတ္တာ၊ ကာမဓာတာဓိဋ္ဌာနတ္တာ စ ဒေသနာယ။ ဥက္ကံသနိဒ္ဒေသေန ဝါ အာဟာရဂ္ဂဟဏံ။ ‘‘နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏ’’န္တိအာဒိနာ ကာလဝသေန ဥဒယဒဿနမာဟ။ တတ္ထ အဒ္ဓါနဝသေန ပဂေဝ ဥဒယံ ပဿိတွာ ဌိတော ဣဓ သန္တတိဝသေန ဒိသွာ အနုက္ကမေန ခဏဝသေန ပဿတိ။ ပဉ္စ လက္ခဏာနီတိ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ကမ္မံ အာဟာရောတိ ဣမေသံ ပစ္စယာနံ အတ္ထိတာသင်္ခါတလက္ခဏာနိ စေဝ ရူပဿ နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏဉ္စာတိ ဣမာနိ ပဉ္စ လက္ခဏာနိ။ တေသံ အတ္ထိတာ ဟိ ရူပဿ ဥဒယော လက္ခီယတိ ဧတေဟီတိ လက္ခဏာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။ နိဗ္ဗတ္တိ ပန သင်္ခတလက္ခဏမေဝါတိ။

အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ ရူပနိရောဓောတိ အဂ္ဂမဂ္ဂဉာဏေန အဝိဇ္ဇာယ အနုပ္ပာဒနိရောဓတော အနာဂတဿ ရူပဿ အနုပ္ပာဒနိရောဓော ဟောတိ ပစ္စယာဘာဝေ အဘာဝတော။ ပစ္စယနိရောဓဋ္ဌေနာတိ အဝိဇ္ဇာသင်္ခါတဿ အနာဂတေ ဥပ္ပဇ္ဇနကရူပပစ္စယဿ နိရုဒ္ဓဘာဝေန။ တဏှာနိရောဓာ ကမ္မနိရောဓာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ အာဟာရနိရောဓာတိ ပဝတ္တိပစ္စယဿ ကဗဠီကာရာဟာရဿ အဘာဝေ။ ရူပနိရောဓောတိ တံသမုဋ္ဌာနရူပဿ အဘာဝေါ ဟောတိ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိပရိဏာမလက္ခဏန္တိ ဘင်္ဂကာလဝသေန တေသံ ဝယဒဿနံ။ တသ္မာ တံ အဒ္ဓါဝသေန ပဂေဝ ပဿိတွာ ဌိတော ဣဓ သန္တတိဝသေန ဒိသွာ အနုက္ကမေန ခဏဝသေန ပဿတိ။ ပဉ္စ လက္ခဏာနီတိ ဣဓ အဝိဇ္ဇာဒီနံ စတုန္နံ ပစ္စယာနံ အနုပ္ပာဒနိရောဓော၊ ရူပဿ ခဏနိရောဓော စာတိ ဣမာနိ ပဉ္စ လက္ခဏာနိ။ တေသဉှိ အနုပ္ပာဒနိရောဓော၊ ရူပဿ အစ္စန္တနိရောဓော လက္ခီယတိ ဧတေဟီတိ လက္ခဏာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။

ဝိပရိဏာမော သင်္ခတလက္ခဏမေဝ။ ဧသ နယော ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒီသု။ အယံ ပန ဝိသေသော – ‘‘ဖုဋ္ဌော ဝေဒေတိ၊ ဖုဋ္ဌော သဉ္ဇာနာတိ၊ ဖုဋ္ဌော စေတေတီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၄။၉၃)၊ ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ၊ စက္ခုသမ္ဖဿဇာ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ စေတနာ’’တိ၊ စ ဝစနတော ဖဿော ဝေဒနာ (ဝိဘ။ ၂၃၁) သညာ သင်္ခါရက္ခန္ဓာနံ ပဝတ္တိပစ္စယော၊ တံနိရောဓာ စ တေသံ နိရောဓော၊ မဟာပဒါန (ဒီ။ နိ။ ၂။၆၀) မဟာနိဒါနသုတ္တေသု၊ အဘိဓမ္မေ စ အညမညပစ္စယဝါရေ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ (ကထာ။ ၇၁၉) ဝစနတော နာမရူပံ ဝိညာဏဿ ပဝတ္တိပစ္စယော၊ တံနိရောဓာ တဿ နိရောဓောတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဖဿသမုဒယာ ဝေဒနာသမုဒယော’’တိအာဒိ။

ဧတ္ထ စ ကေစိ တာဝ အာဟု ‘‘အရူပက္ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနံ အဒ္ဓါသန္တတိဝသေနေဝ၊ န ခဏဝသေနာ’’တိ။ တေသံ မတေန ခဏတော ဥဒယဗ္ဗယဒဿနမေဝ န သိယာ။ အပရေ ပနာဟု ‘‘ပစ္စယတော ဥဒယဗ္ဗယဒဿနေ အတီတာဒိဝိဘာဂံ အနာမသိတွာ သဗ္ဗသာဓာရဏတော အဝိဇ္ဇာဒိပစ္စယာ ဝေဒနာသမ္ဘဝံ လဗ္ဘမာနတံ ပဿတိ၊ န ဥပ္ပာဒံ။ အဝိဇ္ဇာဒိအဘာဝေ စ တဿာ အသမ္ဘဝံ အလဗ္ဘမာနတံ ပဿတိ၊ န ဘင်္ဂံ။ ခဏတော ဥဒယဗ္ဗယဒဿနေ ပစ္စုပ္ပန္နာနံ ဥပ္ပာဒံ၊ ဘင်္ဂဉ္စ ပဿတီ’’တိ၊ တံ ယုတ္တံ။ သန္တတိဝသေန ဟိ ရူပါရူပဓမ္မေ ဥဒယတော၊ ဝယတော စ မနသိ ကရောန္တဿ အနုက္ကမေန ဘာဝနာယ ဗလပ္ပတ္တကာလေ ဉာဏဿ တိက္ခဝိသဒဘာဝပ္ပတ္တိယာ ခဏတော ဥဒယဗ္ဗယာ ဥပဋ္ဌဟန္တီတိ။ အယဉှိ ပဌမံ ပစ္စယတော ဥဒယဗ္ဗယံ မနသိ ကရောန္တော အဝိဇ္ဇာဒိကေ ပစ္စယဓမ္မေ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ဥဒယဗ္ဗယဝန္တေ ခန္ဓေ ဂဟေတွာ တေသံ ပစ္စယတော ဥဒယဗ္ဗယဒဿနမုခေန ခဏတောပိ ဥဒယဗ္ဗယံ မနသိ ကရောတိ။

တဿ ယဒါ ဉာဏံ တိက္ခံ ဝိသဒံ ဟုတွာ ပဝတ္တတိ၊ တဒါ ရူပါရူပဓမ္မာ ခဏေ ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တာ၊ ဘိဇ္ဇန္တာ စ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧဝမ္ပိ ရူပဿ ဥဒယော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဧဝမ္ပိ ရူပဿ ဥဒယောတိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန အဝိဇ္ဇာသမုဒယာပိ။ တဏှာ…ပေ… ကမ္မ…ပေ… အာဟာရသမုဒယာပိ ရူပဿ သမ္ဘဝေါ။ ဧဝမ္ပိ ရူပဿ ဝယောတိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေနေဝ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာပိ တဏှာ…ပေ… အာဟာရနိရောဓာပိ ရူပဿ ဝယော အနုပ္ပာဒေါတိ ပစ္စယတော ဝိတ္ထာရေန မနသိကာရံ ကရောတိ။ ဧဝမ္ပိ ရူပံ ဥဒေတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏံ ပဿန္တောပိ ကမ္မသမုဋ္ဌာနရူပမ္ပိ အာဟာရဥတုစိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပမ္ပိ ဥဒေတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နိပ္ပဇ္ဇတီတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိပရိဏာမလက္ခဏံ ပဿန္တော ကမ္မသမုဋ္ဌာနရူပမ္ပိ အာဟာရဥတုစိတ္တသမုဋ္ဌာနရူပမ္ပိ ဝေတိ နိရုဇ္ဈတီတိ ခဏတော ဝိတ္ထာရေန မနသိကာရံ ကရောတီတိ ယောဇနာ။

၇၂၅။ ဧဝံ မနသိ ကရောတော န ယာဝ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာဝ ဥဒယဗ္ဗယာ သုဋ္ဌု ပါကဋာ န ဟောန္တီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘ဣတိ ကိရိမေ ဓမ္မာ…ပေ… ပဋိဝေန္တီ’’တိ၊ နယဒဿနဝသေန ဝါ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ပဌမဉှိ ပစ္စုပ္ပန္နဓမ္မာနံ ဥဒယဗ္ဗယံ ဒိသွာ အထ အတီတာနာဂတေ နယံ နေတိ။ ဒုက္ခာဒိသစ္စပ္ပဘေဒါ၊ အနုလောမာဒိပဋိစ္စသမုပ္ပာဒပ္ပဘေဒါ၊ ဧကတ္တာဒိနယပ္ပဘေဒါ၊ အနိစ္စတာဒိလက္ခဏပ္ပဘေဒါ စ သစ္စပဋိစ္စသမုပ္ပာဒနယလက္ခဏပ္ပဘေဒါ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဂ္ဂဟဏေနေဝ စေတ္ထ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နဓမ္မာနမ္ပိ ဂဟဏံ၊ တေသမ္ပိ အတ္တနော ဖလံ ပတိ ပဋိစ္စ သမုပ္ပာဒဘာဝတော။

၇၂၆။ ယန္တိ ကရဏေ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ ယေန ဉာဏေနာတိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ ယန္တိ ဝါ ကိရိယာပရာမသနံ။ ခန္ဓာနံ သမုဒယံ ပဿတိ၊ ခန္ဓာနံ နိရောဓံ ပဿတီတိ ဧတ္ထ ယဒေတံ ဒဿနန္တိ အတ္ထော။ ယံ ပနာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္ထ စ ယထာ အဝိဇ္ဇာဒိသမုဒယနိရောဓတော ခန္ဓာနံ သမုဒယနိရောဓဿ အညတ္တာ ‘‘အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ ရူပသမုဒယော’’တိအာဒိဝစနဘေဒေါ (ပဋိ။ မ။ ၁။၅၀) ကတော၊ န ဧဝံ နိဗ္ဗတ္တိဝိပရိဏာမလက္ခဏေဟိ ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယဿ ဘေဒေါ အတ္ထိ အဘိန္နာဓိကရဏတ္တာတိ ‘‘နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏဝိပရိဏာမလက္ခဏာနိ ပဿန္တော ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယံ ပဿတီ’’တိ ဝစနဘေဒံ အကတွာ ဝုတ္တံ။ ဥပ္ပတ္တိက္ခဏေယေဝ ဟီတိ ဟိ-သဒ္ဒေါ ဟေတုအတ္ထော။ ယသ္မာ ဥပ္ပာဒက္ခဏေယေဝ နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏံ၊ ဘင်္ဂက္ခဏေယေဝ စ ဝိပရိဏာမလက္ခဏံ၊ တသ္မာ တာနိ ပဿန္တော ခဏတော ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယေ ပဿတိ နာမာတိ ‘‘ယံ ပနာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပါကဋတရံ ကရောတိ။

၇၂၇။ ဣစ္စဿေဝန္တိ ဧတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေါ ဟေတုအတ္ထော။ ယသ္မာ ‘‘အဝိဇ္ဇာ သမုဒယာ’’တိအာဒိ ပစ္စယတော ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနံ၊ ‘‘နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏ’’န္တိအာဒိ ခဏတော၊ တသ္မာတိ အတ္ထော။ အဿာတိ ယောဂိနော။ ဧဝန္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရပရာမသနံ။ ယေ ပန ‘‘ဣစ္စဿ ပစ္စယတော’’တိ ပဌန္တိ၊ တေသံ ဣတီတိ ဝုတ္တပ္ပကာရပရာမသနံ။ ဇနကာဝဗောဓတောတိ ခန္ဓာနံ ဇနကဿ အဝိဇ္ဇာဒိပစ္စယဿ အဝဗုဇ္ဈနတော ။ ဇာတိဒုက္ခာဝဗောဓတောတိ ဇာတိသင်္ခါတဿ ဒုက္ခဿ အဝဗုဇ္ဈနတော။ ဒုက္ခသစ္စံ ပါကဋံ ဟောတိ ဧကဒေသဒဿနေန ပဗ္ဗတသမုဒ္ဒါဒိဒဿနကာနံ ဝိယ။ မရဏဒုက္ခာဝဗောဓတောတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ‘‘ပစ္စယာနုပ္ပာဒေနာ’’တိ ဧတေန ပစ္စယာနံ အနုပ္ပာဒနိရောဓော ဣဓ ပစ္စယနိရောဓောတိ ဒဿေတိ။ ပစ္စယဝတန္တိ ပစ္စယတော ဥပ္ပဇ္ဇနကာနံ။ ယဉ္စဿ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနန္တိ ယံ အဿ ယောဂိနော ပစ္စယတော၊ ခဏတော စ ဥဒယဗ္ဗယာနံ ဒဿနံ။ တတ္ထ အသမ္မောဟော၊ တပ္ပဓာနော ဝါ ဝိတက္ကာဒိဓမ္မပုဉ္ဇော မဂ္ဂေါ ဝါယံ လောကိကောတိ နိယျာနာနုလောမတော လောကိကော မဂ္ဂေါ ဧဝါယံ။ ဣတိ တသ္မာ မဂ္ဂသစ္စံ ပါကဋံ ဟောတိ သဘာဝါဝဗောဓတော။ တေနာဟ ‘‘တတြ သမ္မောဟဝိဃာတတော’’တိ၊ တဒင်္ဂဝသေနာတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ယထာဝုတ္တော သမ္မာဒိဋ္ဌိသင်္ခါတော မဂ္ဂေါ အရိယမဂ္ဂဿ ဥပါယဘူတော အသမ္မောဟသဘာဝေါ အတ္တာနမ္ပိ ပကာသေတိ ပဒီပေါ ဝိယာတိ မဂ္ဂသစ္စံ ပါကဋံ ဟောတိ။ သွာယံ ပါကဋဘာဝေါ မောဟန္ဓကာရဝိဓမနေနာတိ အာဟ ‘‘တတြ သမ္မောဟဝိဃာတတော’’တိ။

၇၂၈။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ’’တိအာဒိကော အနုလောမော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ပဝတ္တိယာ အနုလောမနတော။ ‘‘အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ’’တိအာဒိနာ အဝိဇ္ဇာဒီသု သန္တေသူတိ အယမတ္ထော ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတီတိ အဝဗောဓတော’’တိ။ ပဝတ္တိယာ ဝိလောမနတော ‘‘အဝိဇ္ဇာယတွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ’’တိအာဒိကော ပဋိလောမော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ။ တေ စ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ‘‘ဇရာမရဏံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနိစ္စံ သင်္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္န’’န္တိအာဒိဝစနတော (သံ။ နိ။ ၂။၂၀)။ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နဿ စ ပါကဋတာ ပစ္စယာကာရပါကဋတာယ ဧဝ ‘‘ဣမဿေတံ ဖလ’’န္တိ အဝဗောဓတော။

၇၂၉။ ပုရိမပုရိမာနံ နိရောဓော ဥတ္တရုတ္တရာနံ ဥပ္ပာဒါနုဗန္ဓောတိ အယမတ္ထော ပစ္စယတော ဥဒယဒဿနေန သိဇ္ဈမာနော ဧကတ္တနယာဓိဂမာယ ဟောတိ။ ယတော ‘‘အညော ကရောတိ၊ အညော ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၂။၁၇) ဝေါဟာရသိဒ္ဓိယာ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယာ အနောကာသတာ။ တေနာဟ ‘‘ဟေတုဖလသမ္ဗန္ဓေနာ’’တိအာဒိ။ သင်္ခါရာ ခဏေ ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ အယမတ္ထော ခဏတော ဥဒယဒဿနေန သိဇ္ဈမာနော နာနတ္တနယာဓိဂမာယ ဟောတိ။ ယတော ပစ္စယပစ္စယုပ္ပန္နာနံ သဘာဝဘေဒါဝဗောဓတော ‘‘သော ကရောတိ၊ သော ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တာယ သဿတဒိဋ္ဌိယာ အနောကာသတာ။ တေနာဟ ‘‘ခဏတော ဥဒယဒဿနေနာ’’တိအာဒိ။ ပစ္စယတောဥဒယဗ္ဗယဒဿနေန ပစ္စယေ သတိ ဖလဿ ဘာဝေါ၊ အသတိ အဘာဝေါတိ ဣမဿ အတ္ထဿ သိဒ္ဓိယာ အတ္ထိတာမတ္တေနေဝ တေ ဓမ္မာ ကာရဏန္တိ အဗျာပါရနယော ပါကဋော ဟောတိ။ ယတော အတ္တဒိဋ္ဌိယာ အနောကာသတာ ဝသဝတ္တိတာယ အလဗ္ဘနေယျတော ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဓမ္မာန’’န္တိအာဒိ။ အဝသဝတ္တိဘာဝေါ ပရာယတ္တတာ၊ သာ စ သပ္ပစ္စယတာယ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပစ္စယတော ဥဒယဒဿနေန တေဟိ တေဟိ ပစ္စယေဟိ ဣမေ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ စ ပစ္စယာနုရူပမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဟေတုဖလဿ ဟေတုအနုရူပတော သိဒ္ဓိယာ အကိရိယဒိဋ္ဌိယာ အနောကာသတာဝါတိ အာဟ ‘‘ပစ္စယတော ပနာ’’တိအာဒိ။ သတိ ကာရဏေ ကုတော အကိရိယဝါဒေါ။ ကရောတီတိ ဟိ ကာရဏံ။

၇၃၀။ ပစ္စယတော ဥဒယံ ပဿတော ပစ္စယေ သတိ သဘာဝေ သတိ ဖလဿ သမ္ဘဝေါတိ အတ္ထိတာမတ္တေန ဥပကာရကတာတိ သင်္ခတာနံ နိရီဟတာ၊ အသတိ စ အဘာဝေါတိ ပစ္စယာဓီနဝုတ္တိတာ စ ဝိညာယမာနာ အတ္တသုညတံ ဝိဘာဝေတီတိ အာဟ ‘‘ပစ္စယတော စဿ…ပေ… တာဝဗောဓတော’’တိ။ အနိစ္စလက္ခဏံ ပါကဋံ ဟောတိ ခဏတော ဥဒယဗ္ဗယဒဿနေန သင်္ခါရာနံ ဥဒယဗ္ဗယတော ပရိစ္ဆိန္နတာယ ဝိညာယမာနတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ဟုတွာ အဘာဝါဝဗောဓတော’’တိ။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ နိရုဇ္ဈနဉှိ ဟုတွာ အဘာဝေါ။ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တဝိဝေကော အတီတာနာဂတဘာဝသုညတာ။ န ဟိ သင်္ခါရာ ခဏတ္တယတော ပုဗ္ဗေ၊ ပစ္ဆာ စ ဝိဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ ပုဗ္ဗန္တာပရန္တဝိဝေကာဝဗောဓတောတိ အာဒိအန္တဝန္တတာပဋိဝေဓတောတိ အတ္ထော။ ဒုက္ခလက္ခဏမ္ပိ ပါကဋံ ဟောတိ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဘိဇ္ဇန္တာ သင်္ခါရာ ဥပ္ပာဒတော ဥဒ္ဓံ ဇရာဘင်္ဂါဝတ္ထန္တရုပ္ပတ္တိယာ နိရန္တရံ ဝိဗာဓီယန္တေဝ။ သာ စ နေသံ ဝိဗာဓိယမာနတာ သမ္မာ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနေန ဝိဘူတာ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဒုက္ခ…ပေ… ဗောဓတော’’တိ။

သဘာဝလက္ခဏမ္ပီတိ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနေန န ကေဝလံ အနိစ္စဒုက္ခလက္ခဏမေဝ၊ အထ ခေါ ပထဝီဖဿာဒီနံ ကက္ခဠဖုသနာဒိသညိတံ သဘာဝသင်္ခါတံ လက္ခဏမ္ပိ ပါကဘာဝဝိဒ္ဓံ သဘာဝါဝစ္ဆိန္နံ ပါကဋံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဥဒယဗ္ဗယပရိစ္ဆိန္နာဝဗောဓတော’’တိ။ သဘာဝလက္ခဏေတိ သဘာဝသညိတေ လက္ခဏေ၊ တံတံဓမ္မာနံ သလက္ခဏေ။ သင်္ခတလက္ခဏဿ တာဝကာလိကတ္တမ္ပီတိ ဥပ္ပာဒါဒိသင်္ခတလက္ခဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏာဒိပရိတ္တကာလိကတာပိ ခဏန္တရာနဝဋ္ဌာနတော တဿ။ တေနာဟ ‘‘ဥဒယက္ခဏေ’’တိအာဒိ။ ဥဒယဝယမတ္တဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနဝသေနေဝ ဣမဿ ဉာဏဿ ပဝတ္တနတော၊ န ဌိတိက္ခဏဿ အဘာဝါ။

၇၃၁။ န ကေဝလဉ္စ နိစ္စနဝါ၊ အထ ခေါ ပရိတ္တကာလဋ္ဌာယိနော။ ကထန္တိ အာဟ ‘‘သူရိယုဂ္ဂမနေ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဥဒကေ ဒဏ္ဍေန ကတလေခါ ဥဒကေ ဒဏ္ဍရာဇိ။ ဥဿာဝဗိန္ဒုအာဒယော ပဉ္စ ကိစ္စာပိ ဥတ္တရုတ္တရိ အတိပရိတ္တဋ္ဌာယိဘာဝဒဿနတ္ထံ နိဒဿိတာ၊ တထာပိ တေ ဒန္ဓနိရောဓာ ဧဝ နိဒဿိတာ၊ တတောပိ လဟုတရနိရောဓတ္တာ သင်္ခါရာနံ။ တထာ ဟိ ဂမနဿာဒါနံ ဒေဝပုတ္တာနံ ဟေဋ္ဌုပရိယာယေန ပဋိမုခံ ဓာဝန္တာနံ သိရသိ ပါဒေ စ ဗန္ဓခုရဓာရာ သန္နိပါတတောပိ သီဃတရော ရူပဓမ္မာနံ နိရောဓော ဝုတ္တော၊ ပဂေဝ အရူပဓမ္မာနံ။ န ကေဝလံ နိစ္စနဝါ၊ နာပိ ပရိတ္တကာလဋ္ဌာယိနောဝ၊ အထ ခေါ အသာရာ။ ကထန္တိ အာဟ ‘‘မာယာ’’တိအာဒိ။ မာယာဒယော ဟိ မဏိအာဒိဝသေန ဒိဿမာနာ အတံသဘာဝတာယ အသာရာ။ တတ္ထ မန္တောသဓဘာဝိတာ ဣန္ဒဇာလာဒိကာ မာယာ။ မိဂတဏှိကာ မရီစိ။ သုပိနမေဝ သုပိနန္တံ။ မဏ္ဍလာကာရေန အာဝိဇ္ဈိယမာနံ အလာတမေဝ အလာတစက္ကံ။ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တာနံ ကီဠနိစ္ဆာဝသေန နဂရံ ဝိယ အာကာသေ ဥပဋ္ဌာနမတ္တံ ဂန္ဓဗ္ဗနဂရံ။

ဧတ္တာဝတာတိ ယွာယံ ‘‘ဇာတံ ရူပံ ပစ္စုပ္ပန္န’’န္တိအာဒိပါဠိနယာနုသာရေန (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၉)၊ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္န’’န္တိအာဒိပါဠိနယာနုသာရေန (မ။ နိ။ ၁။၃၄၇၊ ၃၆၁၊ ၂။၁၁၃၊ ၃။၈၆၊ ၈၉၊ ပဋိ။ မ။ ၁။၄၈) ဝါ ယာဝ ဥဒယဗ္ဗယပဋိဝေဓာ ဘာဝနာဝိဓိ အာရဒ္ဓါ၊ ဧတ္တာဝတာ။ ကလာပသမ္မသနာဒိကောပိ ဟိ သဗ္ဗော ဘာဝနာဝိဓိ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏုပ္ပာဒနဿေဝ၊ န ပရိသပရိသရီရကရဗန္ဓောတိ။ ဝယဓမ္မမေဝါတိ ဘိဇ္ဇနသဘာဝမေဝ။ ဝယံ ဥပေတိ အတ္တနော ဓမ္မတာယ။ ယဉှိ ဥပက္ကမေန ဝိနဿတီတိ ဝုစ္စတိ၊ တမ္ပိ အတ္တနော ဓမ္မတာယ ဧဝ ဝိနဿတိ အဟေတုကတ္တာ ဝိနာသဿ။ ဥပက္ကမဟေတု ပန ဝိသဒိသုပ္ပာဒေါ ဟောတိ။ ဣမိနာ အာကာရေနာတိ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ၊ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁၊ မဟာဝ။ ၁၆၊ ပဋိ။ မ။ ၂။၃၀) ဟိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဝယံ အနာလမ္ဗိတွာပိ ‘‘ဝယဓမ္မမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ ဥဒယဿ၊ ‘‘ဥပ္ပန္နဉ္စ ဣဒံ ဝယံ ဥပေတီ’’တိ ဝယဿ စ ဣမိနာ ယထာဝုတ္တေန ပစ္စက္ခကရဏာကာရေန။ အဓုနာ ဥပ္ပန္နံ၊ န တာဝ ဗလပ္ပတ္တန္တိ အာဟ ‘‘တရုဏဝိပဿနာဉာဏ’’န္တိ။ ကလာပသမ္မသနာဒိဝသေန ပဝတ္တံ သမ္မသနံ န နိပ္ပရိယာယေန ဝိပဿနာသမညံ လဘတိ၊ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနာဒိဝသေန ပဝတ္တမေဝ လဘတီတိ အာဟ ‘‘ယဿာဓိဂမာ အာရဒ္ဓဝိပဿကောတိ သင်္ခံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။

ဝိပဿနုပက္ကိလေသကထာဝဏ္ဏနာ

၇၃၂။ ဣမာယ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနာသင်္ခါတာယ တရုဏဝိပဿနာယ ဝသေန၊ န အာရဒ္ဓဝိပဿနာနံ ဘင်္ဂါနုပဿနာဒိသင်္ခါတာယ တရုဏဝိပဿနာယ၊ နာပိ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနာဒိသင်္ခါတာယ ဗလဝဝိပဿနာယ ဝသေနာတိ အတ္ထော။ န ဟိ တဒါ ဝိပဿနုပက္ကိလေသာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ။ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿာတိ စ အာရဒ္ဓဝိပဿကဿေဝါတိ ဧဝ-ကာရော လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌော။ တေနာဟ ‘‘ဝိပဿနုပက္ကိလေသာ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဒိဋ္ဌိဂါဟာဒိဝတ္ထုဘာဝေန ဝိပဿနံ ဥပက္ကိလေသန္တီတိ ဝိပဿနုပက္ကိလေသာ။ ‘‘အရိယသာဝကဿာ’’တိ ဣဒံ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသေန ဝုတ္တံ ဗလဝဝိပဿနာပတ္တဿာပိ အနုပ္ပဇ္ဇနတော။ ဝိပ္ပဋိပန္နကဿာတိ သီလဝိပတ္တိအာဒိဝသေန ယထာ တထာ ဝိပ္ပဋိပန္နကဿ။ တဿ ပန ပဋိပတ္တိယာ ဂရဟိတဗ္ဗတံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝိပ္ပဋိပန္နကဿာ’’တိ အာဟ။ စ-သဒ္ဒေါ ဥပရိပဒဒွယေပိ ယောဇေတဗ္ဗော။ နိက္ခိတ္တကမ္မဋ္ဌာနဿာတိ ဝိပဿနံ အာရဘိတွာ အန္တရာ ဝေါသာနံ အာပန္နဿ။ ကုသီတပုဂ္ဂလဿာတိ သီလသမ္ပန္နဿေဝ ကောသဇ္ဇေန ဘာဝနံ အနနုယုဉ္ဇန္တဿ။ အထ ဝါ ဝိပ္ပဋိပန္နကဿာတိ ဝိပဿနာဘာဝနာသင်္ခါတာယ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ အဘာဝေန ဝိဂရဟိတပဋိပတ္တိကဿ။ ဝိပဿနာပဋိပတ္တိယေဝ ဟိ သသမ္ဘာရာ ပုဗ္ဗဘာဂေ သမ္မာပဋိပတ္တိ၊ တဒညာ ဝိပ္ပဋိပတ္တိ၊ သာ စ တတ္ထ နိက္ခိတ္တဓုရဿ ဟောတိ။ နိက္ခိတ္တဓုရတာ စ ကောသဇ္ဇေနာတိ ဝုတ္တံ ‘‘နိက္ခိတ္တကမ္မဋ္ဌာနဿ ကုသီတပုဂ္ဂလဿာ’’တိ။ ယုတ္တပ္ပယုတ္တဿာတိ ယောဂေန ဉာဏေန ဘာဝနမနုယုဉ္ဇန္တဿ။ သာ ပန ယုတ္တပ္ပယုတ္တတာ သမထဝသေနာပိ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘အာရဒ္ဓဝိပဿကဿာ’’တိ။ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိယေဝ န နုပ္ပဇ္ဇန္တိ အညထာ မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဿေဝ အသမ္ဘဝတော။

ဩဘာသာဒီသု ‘‘အရိယဓမ္မော’’တိ ပဝတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စံ ဝိက္ခေပေါ ဓမ္မုဒ္ဓစ္စံ၊ တေန ဓမ္မုဒ္ဓစ္စေန ဝိပဿနာဝီထိတော ဥက္ကမနေန ဝိရူပံ ဂဟိတံ ပဝတ္တိတံ မာနသံ ဓမ္မုဒ္ဓစ္စဝိဂ္ဂဟိတမာနသံ။ ဩဘာသော ဓမ္မောတိ ကာရဏူပစာရေနာဟ၊ ဤဒိသံ ဩဘာသံ ဝိဿဇ္ဇေန္တော မမ အရိယမဂ္ဂေါတိ အတ္ထော။ ဩဘာသံ အာဝဇ္ဇတိ ‘‘နိဗ္ဗာန’’န္တိ ဝါ ‘‘မဂ္ဂေါ’’တိ ဝါ ‘‘ဖလ’’န္တိ ဝါ။ နိဗ္ဗာနန္တိ ဂဏှန္တော တတ္ထ ပဝတ္တဓမ္မေ မဂ္ဂဖလဘာဝေန ဂဏှာတိ၊ ဉာဏာဒိကေ ပန မဂ္ဂဖလဘာဝေနေဝ ဂဏှာတိ။ တတော ဝိက္ခေပေါ ဥဒ္ဓစ္စန္တိ တတော ဩဘာသဟေတု ယော ဝိက္ခေပေါ၊ တံ ဥဒ္ဓစ္စန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ဥဒ္ဓစ္စေန ဝိဂ္ဂဟိတမာနသော’’တိ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိဝရိတုံ ‘‘အနိစ္စတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တတ္ထ အနိစ္စ…ပေ… နပ္ပဇာနာတိ ‘‘မဂ္ဂံ ပတ္တောသ္မီ’’တိ သညာယ အနိစ္စတာဒိဝသေန မနသိကာရဿေဝ အဘာဝတော။ အယဉ္စ အတ္ထော –

‘‘ယော ဟိ ကောစိ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ဝါ ဘိက္ခုနီ ဝါ မမ သန္တိကေ အရဟတ္တပ္ပတ္တိံ ဗျာကရောတိ၊ သဗ္ဗော သော စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ၊ ဧတေသံ ဝါ အညတရေန။ ကတမေဟိ စတူဟိ? ဣဓာဝုသော၊ ဘိက္ခု သမထပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဝိပဿနံ ဘာဝေတိ၊ တဿ သမထပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဝိပဿနံ ဘာဝယတော မဂ္ဂေါ သဉ္ဇာယတိ၊ သော တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ။ တဿ တံ မဂ္ဂံ အာသေဝတော…ပေ… ကရောတော သံယောဇနာနိ ပဟီယန္တိ အနုသယာ ဗျန္တီဟောန္တိ။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခု ဝိပဿနာပုဗ္ဗင်္ဂမံ သမထံ ဘာဝေတိ…ပေ… သမထဝိပဿနံ ယုဂနဒ္ဓံ ဘာဝေတိ…ပေ…။

‘‘ပုန စပရံ၊ အာဝုသော၊ ဘိက္ခုနော ဓမ္မုဒ္ဓစ္စဝိဂ္ဂဟိတံ မာနသံ ဟောတိ၊ ဟောတိ သော၊ အာဝုသော၊ သမယော ယံ တံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တမေဝ သန္တိဋ္ဌတိ သန္နိသီဒတိ ဧကောဒိ ဟောတိ သမာဓိယတိ၊ တဿ မဂ္ဂေါ သဉ္ဇာယတိ…ပေ… အနုသယာ ဗျန္တီဟောန္တီ’’တိ (အ။ နိ။ ၄။၁၇၀) –

ဣမိနာ သုတ္တပဒေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧတ္ထ ဟိ စတုတ္ထမဂ္ဂဝိဿဇ္ဇနေ ယထာဝုတ္တမဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနဓမ္မာ ဓမ္မော။ တတ္ထ ဥဒ္ဓစ္စံ ‘‘အဓိဂတမဂ္ဂါဒိကောဟမသ္မီ’’တိ အမဂ္ဂါဒီသု ဝိက္ခေပေါ ဓမ္မုဒ္ဓစ္စံ၊ တေန ဥပဒ္ဒုတံ ဝိဂ္ဂဟိတမာနသံ ဟောတိ။ နိကန္တိ ဩဘာသာဒီသု အပေက္ခာ သုခုမရူပါ တဏှာ၊ သာ ဝိပဿနာဘိရတိအာကာရေန ဥပဋ္ဌဟန္တီ အဓိမာနိကေန ‘‘ဓမ္မော’’တိ ဂယှတီတိ အာဟ ‘‘နိကန္တိ ‘ဓမ္မော’တိ နိကန္တိံ အာဝဇ္ဇတီ’’တိ။

၇၃၃။ ဝိပဿနောဘာသောတိ ဝိပဿနာစိတ္တသမုဋ္ဌိတံ၊ သသန္တတိပတိတံ ဥတုသမုဋ္ဌာနဉ္စ ဘာသုရံ ရူပံ။ တတ္ထ ဝိပဿနာစိတ္တသမုဋ္ဌိတံ ယောဂိနော သရီရဋ္ဌမေဝ ပဘဿရံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ၊ ဣတရံ သရီရံ မုဉ္စိတွာ ဉာဏာနုဘာဝါနုရူပံ သမန္တတော ပတ္ထရတိ၊ တံ တဿေဝ ပညာယတိ၊ တေန ဖုဋ္ဌောကာသေ ရူပဂတမ္ပိ ပဿတိ၊ ပဿန္တော စ စက္ခုဝိညာဏေန ပဿတိ၊ ဥဒါဟု မနောဝိညာဏေနာတိ ဝီမံသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒန္တိ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုလာဘိနော ဝိယ တံ မနောဝိညာဏဝိညေယျမေဝါတိ ဝုတ္တံ ဝိယ ဒိဿတီတိ။ ဝိပဿနာဝီထိ နာမ ပဋိပါဋိယာ ပဝတ္တမာနာ ဝိပဿနာဝ။ ဥက္ကန္တာ နာမ ဟောတိ ယောဂိနာ ‘‘မဂ္ဂပ္ပတ္တောမှီ’’တိ အဓိမာနေန ဝိဿဋ္ဌတ္တာ၊ တဿ ဝါ ယောဂိနော ဝိပဿနာ တတော ဧဝ ဝီထိ ဥက္ကန္တာ နာမ ဟောတိ။ မူလကမ္မဋ္ဌာနန္တိ ဝိပဿနမေဝါဟ။

ဝေမတ္တတာယာတိ အပ္ပဝိပုလတာဝသေန ဝိသဒိသတာယ။ အဿာတိ ဩဘာသဿ။ ဒွီဟိ ကုဋ္ဋေဟိ ပရိစ္ဆိန္နံ ဂေဟံ ဒွိကုဋ္ဋဂေဟံ။ တဿ ကိရ အဗ္ဘန္တရေပိ ဧကာ ဘိတ္တိ ဟောတိ ဗဟိပိ၊ ဥဘိန္နံ အန္တရေ အနုပရိယာယပထံ ဟောတိ၊ သာယနှေ တတ္ထ သန္ထရိတာနိ ပဉ္စဝဏ္ဏာနိ ကုသုမာနိ၊ ဝိသဒဉာဏဿ ဩဘာသေန ဖရိတဋ္ဌာနေ ရူပဂတဉ္စ ဒိဗ္ဗစက္ခုနော ဝိယ ပညာယန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဘန္တေ မယှ’’န္တိအာဒိ။

ဧဝံ ဩဘာသဿ ဝေမတ္တတာယ ဝတ္ထုံ ဒဿေတွာ စိရကာလဝိပ္ပလမ္ဗနေ ဝတ္ထုံ ဒဿေတုံ ‘‘အယံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အယံ ပန ဝိပဿနုပက္ကိလေသောတိ ဝက္ခမာနပ္ပကာရံ သန္ဓာယာဟ၊ န သဗ္ဗံ။ သောတိ သော သမထဝိပဿနာလာဘီ အဓိမာနိကော။

ဒိဝါသနေတိ ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသီဒိတဗ္ဗအာသနေ။ ပဌမံ ‘‘ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ စိန္တိတတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ပဉှံ၊ ဘန္တေ၊ ပုစ္ဆိတုံ အာဂတောမှီ’’တိ။

ပစ္ဆာ ဥပါယေန ပုထုဇ္ဇနဘာဝံ ဝိညာပေတွာ ကမ္မဋ္ဌာနေ နိယောဇေဿာမီတိ စိန္တိတတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘အဝဿယော ဘဝိဿာမိစ္စေဝါဟံ အာဂတော’’တိ၊ တဿ စ ပဓာနတ္တာ သာဝဓာရဏံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ အယံ ဓမ္မောတိ အယံ အရိယမဂ္ဂါနုဂတော ပဋိသမ္ဘိဒါဓမ္မောတိ ထေရဿ အဇ္ဈာသယဝသေန ဝဒတိ။ သမာဓိန္တိ အဘိညာသမာဓိံ။ အဉ္စိတကဏ္ဏောတိ နိစ္စလဋ္ဌပိတကဏ္ဏပုဋော။ ပလာယိတုံ အာရဒ္ဓါ ဘယေန။ တေနာဟ ‘‘ထေရော ကိရ ဒေါသစရိတော’’တိ။ ဒေါသစရိတဿ ဟိ သူရဿာပိ သဟသာ ဘယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တေနဿ ခီဏာသဝတ္ထေရော အဇ္ဈာသယံ ဉတွာ ‘‘ဣမိနာ ဥပါယေန ပုထုဇ္ဇနဘာဝံ ဇာနာပေဿာမီ’’တိ ဟတ္ထိနိမ္မာပနာဒိမကာသိ။ ဒေါသစရိတတ္တာ ဟိ ထေရော ခိပ္ပံ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ ခိပ္ပဝိရာဂီ ဟိ ဒေါသစရိတော။

၇၃၄။ တဿာတိ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏံ မတ္ထကံ ပါပေန္တဿ ယောဂိနော။ ‘‘ဧဝမ္ပိ ရူပံ ဥဒေတိ၊ ဧဝမ္ပိ ရူပံ ဝေတီ’’တိအာဒိနာ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနမေဝေတ္ထ တုလနံ၊ တီရဏဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယထာ ဒေဝါနမိန္ဒေန ခိတ္တံ ဝဇိရံ အမောဃံ၊ အပ္ပဋိဟတဉ္စ ဟောတိ၊ ဧဝမိဒမ္ပိ ဉာဏံ နိပုဏံ ဥဒယဗ္ဗယဒဿနေတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိဿဋ္ဌဣန္ဒဝဇိရမိဝါ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တိခိဏန္တိ အကုဏ္ဌံ။ သူရန္တိ တေဇဝန္တံ။ အတိဝိသဒန္တိ နိသိတဘာဝေန အတိဝိယ ပဋုတရံ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တထာ ဟိနေန ယောဂီ ‘‘မဂ္ဂပ္ပတ္တောသ္မီ’’တိ မညတိ။

ဝိပဿနာပီတီတိ ဝိပဿနာစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ ပီတိ။ ခုဒ္ဒကာဒယော ပီတိယော ဟေဋ္ဌာ ဝဏ္ဏိတာ ဧဝ။ ယသ္မာ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနာယ ဝီထိပဋိပန္နာယ အနုက္ကမေန ပဉ္စ ပီတိယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘အယံ ပဉ္စ…ပေ… ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ မတ္ထကပ္ပတ္တေန ပန ဥဒယဗ္ဗယဉာဏေန သဒ္ဓိံ ဖရဏာပီတိယေဝ ဟောတိ။ ဥပစာရပ္ပနာက္ခဏတော အညဒါပိ ဟိ ဖရဏာပီတိ ဟောတိယေဝ။ တေနာဟ ‘‘သကလသရီရံ ပူရယမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။

ပဿဒ္ဓိအာဒီနိ ဆ ယုဂဠကာနိ အညမညာဝိယောဂိနီတိ ပဿဒ္ဓိယာ ဥပ္ပန္နာယ ဣတရာပိ ဥပ္ပန္နာ ဧဝ ဟောန္တီတိ ကိစ္စဒဿနမုခေန တာ သဗ္ဗာပိ ဒဿေန္တော ‘‘ကာယစိတ္တာနံ နေဝ ဒရထော၊ န ဂါရဝ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကာယဂ္ဂဟဏေန ရူပကာယဿပိ ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ န ဝေဒနာဒိက္ခန္ဓတ္တယဿေဝ။ ကာယပ္ပဿဒ္ဓိအာဒယော ဟိ ရူပကာယဿာပိ ဒရထာဒိနိမ္မဒ္ဒိကာတိ။ ကာယစိတ္တာနိ ပဿဒ္ဓါနိ…ပေ… ဥဇုကာနိယေဝ ဟောန္တိ တေသံ အပဿဒ္ဓါဒိဘာဝဿ ဟေတုဘူတာနံ ဥဒ္ဓစ္စာဒိထိနမိဒ္ဓါဒိဒိဋ္ဌိမာနာဒိသေသနီဝရဏာဒိအဿဒ္ဓိယာဒိမာယာသာထေယျာဒိသံကိလေသဓမ္မာနံ ဝိဓမနဝသေန တဒါ ဝိပဿနာစိတ္တုပ္ပာဒဿ ပဝတ္တနတော။ တသ္မိံ သမယေတိ တသ္မိံ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏုပ္ပတ္တိသမယေ။ မနုဿာနံ အယန္တိ မာနုသီ၊ မနုဿယောဂ္ဂါ ကာမသုခရတိ၊ တာဒိသေဟိ မနုဿဝိသေသေဟိ အနုဘဝိတဗ္ဗတာနတိဝတ္တနတော ဒိဗ္ဗာ ရတိပိ သင်္ဂဟိတာ၊ မာနုသီသဒိသတာယ ကာမသုခဘာဝေန ဒိဗ္ဗာ ရတိပိ ဝါ၊ တဿာ အတိက္ကန္တတာယ န မာနုသီတိ အမာနုသီ။

သုညာဂါရန္တိ ယံ ကိဉ္စိ ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ၊ ဝိပဿနံ ဧဝ ဝါ။ သာပိ ဟိ နိစ္စဘာဝါဒိသုညတာယ၊ ယောဂိနော သုခသန္နိဿယတာယ စ ‘‘သုညာဂါရ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဘတိ။ စိတ္တဿ အနုပဿနကရာနံ ကိလေသာနံ ဝိဂမေန သန္တစိတ္တဿ။ သံသာရေ ဘယဿ ဣက္ခနေန ဘိက္ခုနော။ သမ္မာ ဉာယေန ရူပါရူပဓမ္မာနံ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနာဒိဝသေန ဝိပဿတော။ သမ္မသတော အနာရဒ္ဓဝိပဿနာနံ မနုဿာနံ အဝိသယတာယ အမာနုသီ။ ဝိပဿနာပီတိသုခသညိတာ ရတိ ဟောတီတိ အယမေတ္ထ ဂါထာယ သင်္ခေပတ္ထော။ ဒုတိယဂါထာ ပန ဥဒယဗ္ဗယဉာဏမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ယတော ယတောတိ ရူပတော ဝါ အရူပတော ဝါ။

ဝိပဿနာသုခန္တိ ဝိပဿနာစိတ္တသမ္ပယုတ္တံ စေတသိကသုခံ။ ယသ္မာ တံသမုဋ္ဌိတေဟိ အတိပဏီတရူပေဟိ သဗ္ဗော ကာယော ပရိဖုဋော၊ ပရိဗြူဟိတော စ ဟောတိ။ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘သကလသရီရံ အဘိသန္ဒယမာန’’န္တိ။

အဓိမောက္ခောတိ သဒ္ဓါ၊ န ယေဝါပနကာဓိမောက္ခောတိ အဓိပ္ပာယော။ သာ စေတ္ထ န ကမ္မဖလံ၊ ရတနတ္တယံ ဝါ သဒ္ဒဟနဝသေန ပဝတ္တာ၊ အထ ခေါ ကိလေသကာလုဿိယာပဂမေန သမ္ပယုတ္တာနံ အတိဝိယ ပသန္နဘာဝဟေတုဘူတာ။ တေနာဟ ‘‘ဝိပဿနာသမ္ပယုတ္တာ…ပေ… သဒ္ဓါ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။

ပုရိမုပ္ပန္နဘာဝနာဗလသံသိဒ္ဓံ သမပ္ပဝတ္တံ ဝီရိယံ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ သံကိလေသပက္ခတော ကောသဇ္ဇတော ပဂ္ဂဏှနတော ပဂ္ဂဟော။ တေနာဟ ‘‘ပဂ္ဂဟောတိ ဝီရိယ’’န္တိအာဒိ။

သုပဋ္ဌိတာတိ သဘာဝသလ္လက္ခဏေန အာရမ္မဏေ သုဋ္ဌု ဥပဋ္ဌိတာ။ သုပတိဋ္ဌိတာတိ ပဋိပက္ခဝိဂမေန တေန အစလနီယတာယ သုဋ္ဌု ပတိဋ္ဌိတာ။ တတော ဧဝ နိခါတာ ဝိယ အစလာ။ အစလဘာဝေနေဝ ပဗ္ဗတရာဇသဒိသာတိ တီဟိပိ ပဒေဟိ သုပတိဋ္ဌိတမေဝ ဒဿေတိ။ သောတိ ယောဂါဝစရော။ ယံ ယံ ဌာနန္တိ ယံ ယံ အတ္တနော ဥပတိဋ္ဌာနဋ္ဌာနံ ရူပံ ဝါ အရူပံ ဝါ။ ဩက္ခန္ဒိတွာတိ အနုပဝိသိတွာ။ ပက္ခိန္ဒိတွာတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဒိဗ္ဗစက္ခုနော ပရိဘဏ္ဍဘူတဿ ယထာကမ္မူပဂဉာဏဿ ဥပဋ္ဌဟန္တေ ပရလောကသညိတေ သတ္တေ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဒိဗ္ဗစက္ခုနော ပရလောကော ဝိယာ’’တိ န ဒိဗ္ဗစက္ခုနော ပရလောကဝိသယတ္တာ။ ဝဏ္ဏာယတနဝိသယဉှိ တန္တိ။ အဿ သတိ ဥပဋ္ဌာတိ ခါယတိ၊ ဥပတိဋ္ဌတီတိ ဝါ အတ္ထော။ ယဒဂ္ဂေန ဟိ သတိ အာရမ္မဏံ ဩက္ခန္ဒိတွာ ဥပတိဋ္ဌတိ၊ တဒဂ္ဂေန အာရမ္မဏမ္ပိဿ ဩက္ခန္ဒိတွာ ဥပတိဋ္ဌတီတိ ဝုစ္စတိ။

ဝိစိနိတဝိသယတ္တာ သင်္ခါရာနံ ဝိစိနနေ မဇ္ဈတ္တဘာဝေန ဌိတာ ဝိပဿနုပေက္ခာ။ သာ ပန အတ္ထတော တထာပဝတ္တာ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာဝ။ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ စေတနာ အာဝဇ္ဇနေ အဇ္ဈုပေက္ခနဝသေန ပဝတ္တိယာ ‘‘အာဝဇ္ဇနုပေက္ခာ’’တိ ဝုတ္တာ။ ဥဒယဗ္ဗယာနံ သုဋ္ဌုတရံ ဥပဋ္ဌာနတော တဒနုပဿနာယံ မဇ္ဈတ္တဘူတာ ဣဓ ဝိပဿနုပေက္ခာ နာမ။ တေ ပန ဥဒယဗ္ဗယာ သဗ္ဗသင်္ခါရာနန္တိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗသင်္ခါရေသု မဇ္ဈတ္တဘူတာ’’တိ။ အာဝဇ္ဇနာယ ဣန္ဒဝဇိရတတ္တနာရာစသဒိသတာ၊ သူရတိက္ခဘာဝေါ စ သဗ္ဗညုတညာဏပုရေစရာ ဝိယ တဒနုစရဉာဏဿ တထာဘာဝေန ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ဝိပဿနာနိကန္တီတိ ဝိပဿနာယ နိကာမနာ အပေက္ခာ။ ဩဘာသာဒယော ဝိပဿနာယ ဝိဇမ္ဘနဘူတာ တဿာ အလင်္ကာရော ဝိယ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ဩဘာသာဒိပဋိမဏ္ဍိတာယာ’’တိ။ အာလယန္တိ အပေက္ခံ။ သုခုမာ၊ သန္တာကာရာတိ သုခုမာကာရာ၊ သန္တာကာရာ စ၊ သာ စဿာ သုခုမသန္တာကာရတာ ဘာဝနာယ သာတိသယပ္ပဝတ္တိယာ၊ ယတော ကိလေသဘာဝေါပိဿာ ဒုဝိညေယျော ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ယာ နိကန္တိ ကိလေသောတိ…ပေ… ဟောတီ’’တိ။

ဧတေသုပီတိ ယထာဒဿိတေသု ဉာဏာဒီသုပိ။ ‘‘အညတရသ္မိံ ဥပ္ပန္နေ’’တိ ဣဒံ ဥပ္ပန္နေ အညတရသ္မိံ ‘‘မဂ္ဂပ္ပတ္တောမှီ’’တိအာဒိဂ္ဂဟဏဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ၊ န အညတရညတရဿေဝ ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ န ဝါပိ ဟိ ဥပက္ကိလေသာ ဧကက္ခဏေပိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ပစ္စဝေက္ခဏာ ပန ဝိသုံ ဝိသုံ ဟောတိ။ ‘‘န ဝတ မေ ဣတော ပုဗ္ဗေ ဧဝရူပါ နိကန္တိ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗာ’’တိ ဣဒံ ဓမ္မသဘာဝဒဿနဝသေန ဝုတ္တံ၊ န ပန တဒါ ယောဂိနော တထာစိတ္တပ္ပဝတ္တိဝသေန။ န ဟိ သော တဒါ တံ ‘‘နိကန္တီ’’တိ ဇာနာတိ၊ တထာ သတိ တဗ္ဗိသယဿ ‘‘မဂ္ဂပ္ပတ္တောမှီ’’တိအာဒိဂ္ဂဟဏဿ အသမ္ဘဝေါ ဧဝ။ တသ္မာ ဧဝမဿ သိယာ ‘‘န ဝတ မေ ဧဝရူပါ ဘာဝနာဘိရတိ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗာ၊ အဒ္ဓါ မဂ္ဂပ္ပတ္တောမှီ’’တိ။

၇၃၅။ ဥပက္ကိလေသဝတ္ထုတာယာတိ နိပ္ပရိယာယတော ဒိဋ္ဌိမာနတဏှာ ဣဓ ဥပက္ကိလေသာ တေသံ ဝတ္ထုတာယ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနတာယ။ န သဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘န အကုသလတ္တာ’’တိ။ ယထာ ပန ဩဘာသာဒယော၊ ဧဝံ နိကန္တိပိ ဒိဋ္ဌိဂါဟာဒီနံ ဌာနံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပက္ကိလေသဝတ္ထု စာ’’တိ။ ဝတ္ထုဝသေနေဝါတိ ဂါဟေ အနာမသိတွာ ဂါဟာနံ ဝတ္ထုတာဝသေနေဝ။ အတ္တဝါဒီ ဟိ ‘‘အဟံဗုဒ္ဓိနိဗန္ဓနော’’တိ ပရိကပ္ပိတော အတ္တာ ဩဘာသဿ သာမိဘူတော ‘‘မမာ’’တိ သာမိဝစနဿ ဝိသယဘာဝေန ဂဟိတောတိ အာဟ ‘‘မမ ဩဘာသော ဥပ္ပန္နောတိ ဂဏှတော ဟိ ဒိဋ္ဌိဂါဟော’’တိ။ ဩဘာသဿ မနာပဂ္ဂဟဏမုခေန တေန အတ္တာနံ သေယျာဒိတော ဒဟတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘မနာပေါ ဝတ ဩဘာသော ဥပ္ပန္နောတိ ဂဏှတော မာနဂါဟော’’တိ။ အဿာဒယတောတိ သမ္ပိယာယတော။ တေသန္တိ ဒိဋ္ဌိဂါဟာဒိသညိတာနံ ဥပက္ကိလေသာနံ ဝသေန။ ဩဘာသာဒီသူတိ ဩဘာသာဒိနိမိတ္တံ။ ကမ္ပနံ ယထာရဒ္ဓဝိပဿနာယ အဋ္ဌတွာ ဝိက္ခေပါပတ္တိ၊ သာ စ ဩဘာသာဒီသု တဏှာဒိဂါဟောတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဩဘာသာဒီသု ကမ္ပတိ…ပေ… သမနုပဿတီ’’တိ အာဟ။

ဩဘာသနိမိတ္တံ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဩဘာသေ ဝါ ဝိသယဘူတေ ဥပက္ကိလေသေဟိ စိတ္တံ ဝိကမ္ပတီတိ ယောဇနာ။ တေနာဟ ‘‘ယေဟိ စိတ္တံ ပဝေဓတီ’’တိ။ သေသေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဥပဋ္ဌာနေတိ သတိယံ။ ဥပေက္ခာယ စာတိ ဝိပဿနုပေက္ခာယ စ။

မဂ္ဂါမဂ္ဂဝဝတ္ထာနကထာဝဏ္ဏနာ

၇၃၆။ ကုသလော ပနာတိအာဒီသု ကမ္မဋ္ဌာနကောသလ္လယောဂေန ကုသလော။ ပရိပက္ကဉာဏတာယ ပဏ္ဍိတော။ အာဂမဗျတ္တိယာ ဗျတ္တော။ ဥပက္ကိလေသတဗ္ဗိသောဓနေသု အာဒီနဝါနိသံသာဝဗောဓယောဂတော ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော။ အယံ ခေါ သောတိ ယော သော အာစရိယေန ကမ္မဋ္ဌာနဒါနကာလေ ဥဒယဗ္ဗယဉာဏုပ္ပတ္တိသမယေ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝုတ္တော၊ အယံ ခေါ သော ဩဘာသော ဥပ္ပန္နောတိ ဥပက္ကိလေသဝတ္ထုဘာဝဝဝတ္ထာနံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိဿ ဝိပဿနာယ ဝိသယဘာဝူပနယနဝိဓိံ ဒဿေန္တော ‘‘သော ခေါ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဌမနယေ အနိစ္စလက္ခဏဝိဘာဝနမေဝ ဒဿိတံ၊ တသ္မိံ သိဒ္ဓေ ဣတရမ္ပိ လက္ခဏဒွယံ သိဒ္ဓမေဝ ဟောတိ။ ဒုတိယနယေ ပန ဩဘာသာဒိကေ နိဿာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကဒိဋ္ဌိဂါဟာဒီနံ ဥဂ္ဃာဋနသမုဂ္ဃာဋနပရိယာဒါနဝသေန မနသိကာရဝိဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘သစေ ဩဘာသော အတ္တာ ဘဝေယျာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အရူပသတ္တကေ ‘‘သစေ သင်္ခါရာ အတ္တာ ဘဝေယျု’’န္တိအာဒိ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၂။၇၂၁) သဗ္ဗသင်္ခါရသင်္ဂဏှနဝသေန သာမညတော ဝုတ္တံ၊ ဣဓ ဩဘာသာဒိဝသေန သင်္ခါရေ ဝိဘဇ္ဇ ဝုတ္တံ။ သေသော မနသိကာရဝိဓိ တတ္ထ ဝုတ္တနယောဝါတိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗံ အရူပသတ္တကေ ဝုတ္တနယေန ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗ’’န္တိ။

ဩဘာသံ ‘‘နေတံ မမာ’’တိ သမနုပဿန္တော တဏှာဂါဟတော စိတ္တံ ဝိသောဓေတိ၊ ‘‘နေသောဟမသ္မီ’’တိ သမနုပဿန္တော မာနဂါဟတော၊ ‘‘န မေသော အတ္တာ’’တိ သမနုပဿန္တော ဒိဋ္ဌိဂါဟတော။ တေနာဟ ‘‘ဩဘာသံ နေတံ မမာ’’တိအာဒိ။ ဧသ နယော ဉာဏာဒီသုပိ။

ဣမာနိ ဒသ ဌာနာနီတိ ဣမာနိ ယထာဝုတ္တာနိ ဩဘာသာဒီနိ ဒသ ဥပက္ကိလေသကာရဏာနိ။ ပညာ ယဿ ပရိစ္စိတာတိ ယဿ ယောဂိနော ပညာ ဩဘာသာဒီသု အနိစ္စတာဒိဂ္ဂဟဏဝသေန ပရိစိတဝတီ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဥပပရိက္ခိတွာ ဌိတာ။ ဓမ္မုဒ္ဓစ္စဿ သမဂ္ဂဘာဝဇာနနေန ဓမ္မုဒ္ဓစ္စကုသလော ဟောတိ။

ဝီထိပဋိပန္နန္တိ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနာဝသေန ဝိပဿနာဝီထိပဋိပန္နံ။

ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိယန္တိ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိယံ အဓိဂတာယံ၊ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိဉာဏေန ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ ဝိသောဓနေ ဒုက္ခသစ္စဿ ဝဝတ္ထာနံ ကတံ ဟောတိ ဒုက္ခသစ္စပရိယာပန္နဿ နာမရူပဿ ဝဝတ္ထာနတော။ နာမရူပဿ ပစ္စယာ နာမရူပသမုဒယပက္ခိယာတိ အာဟ ‘‘ကင်္ခါ…ပေ… သမုဒယသစ္စဿ ဝဝတ္ထာနံ ကတ’’န္တိ။ အဘိဓမ္မနယေန ဟိ သဗ္ဗကိလေသာ၊ ကမ္မဉ္စ သမုဒယသစ္စံ။ ဣမိဿန္တိ ဣမာယံ။ သမ္မာတိ အဝိပရီတံ။ မဂ္ဂဿာတိ အရိယမဂ္ဂဿ ဥပါယဘူတမဂ္ဂဿ။

မဂ္ဂါမဂ္ဂဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ ဝီသတိမပရိစ္ဆေဒဝဏ္ဏနာ။