📜

ဝိနယဋ္ဌကထာကရဏံ

အာစရိယော ပန ဣမံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂပကရဏံ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရေန ကတွာ အညာပိ တိပိဋကဋ္ဌကထာယော အနုက္ကမေန အကာသိ။ ကထံ? သမန္တပါသာဒိကံ နာမ ဝိနယဋ္ဌကထံ ဗုဒ္ဓသိရိတ္ထေရေန အဇ္ဈေသိတော မဟာဝိဟာရဿ ဒက္ခိဏဘာဂေ ပဓာနဃရပရိဝေဏေ မဟာနိဂမဿာမိနော ပါသာဒေ ဝသန္တော အကာသိ။ သာ ပနေသာ သိရိပါလောတိ နာမန္တရဿ မဟာနာမရညော ဝီသတိမဝဿေ (၉၇၃-ဗု-ဝ) အာရဒ္ဓါ ဧကဝီသတိမဝဿေ (၉၇၄-ဗု-ဝ) နိဋ္ဌာနပ္ပတ္တာ အဟောသိ။ တဉ္စ ပန ကရောန္တော မဟာမဟိန္ဒတ္ထေရေနာဘတံ သီဟဠဘာသာယ သင်္ခတံ မဟာအဋ္ဌကထံ တဿာ သရီရံ ကတွာ မဟာပစ္စရီကုရုန္ဒီသင်္ခေပအန္ဓကဋ္ဌကထာဟိ စ ဂဟေတဗ္ဗံ ဂဟေတွာ သီဟဠဒီပေ ယာဝ ဝသဘရာဇကာလာ ပါကဋာနံ ပေါရာဏ ဝိနယဓရမဟာထေရာနံ ဝိနိစ္ဆယဘူတံ ထေရဝါဒမ္ပိ ပက္ခိပိတွာ အကာသိ။ ဝုတ္တဉှေတံ သမန္တပါသာဒိကာယံ –

‘‘သံဝဏ္ဏနံ တဉ္စ သမာရဘန္တော၊ တဿာ မဟာအဋ္ဌကထံ သရီရံ၊

ကတွာ မဟာပစ္စရိယံ တထေဝ၊ ကုရုန္ဒိနာမာဒိသု ဝိဿုတာသု။

ဝိနိစ္ဆယော အဋ္ဌကထာသု ဝုတ္တော၊ ယော ယုတ္တမတ္ထံ အပရိစ္စဇန္တော၊

တတောပိ အန္တောဂဓထေရဝါဒံ၊ သံဝဏ္ဏနံ သမ္မ သမာရဘိဿ’’န္တိ စ။

‘‘မဟာမေဃဝနုယျာနေ၊ ဘူမိဘာဂေ ပတိဋ္ဌိတော၊

မဟာဝိဟာရော ယော သတ္ထု၊ မဟာဗောဓိဝိဘူသိတော။

ယံ တဿ ဒက္ခိဏေ ဘာဂေ၊ ပဓာနဃရမုတ္တမံ၊

သုစိစာရိတ္တသီလေန၊ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သေဝိတံ။

ဥဠာရကုလသမ္ဘူတော၊ သင်္ဃုပဋ္ဌာယကော သဒါ၊

အနာကုလာယ သဒ္ဓါယ၊ ပသန္နော ရတနတ္တယေ။

မဟာနိဂမသာမီတိ၊ ဝိဿုတော တတ္ထ ကာရယိ၊

စာရုပါကာရသဉ္စိတံ၊ ယံ ပါသာဒံ မနောရမံ။

သန္ဒစ္ဆာယတရူပေတံ၊ သမ္ပန္နသလိလာသယံ၊

ဝသတာ တတြ ပါသာဒေ၊ မဟာနိဂမသာမိနော။

သုစိသီလသမာစာရံ၊ ထေရံ ဗုဒ္ဓသိရိဝှယံ၊

ယာ ဥဒ္ဒိသိတွာ အာရဒ္ဓါ၊ ဣဒ္ဓါ ဝိနယဝဏ္ဏနာ။

ပါလယန္တဿ သကလံ၊ လင်္ကာဒီပံ နိရဗ္ဗုဒံ၊

ရညော သိရိနိဝါသဿ[သိရိယာ နိဝါသဋ္ဌောနဘူတဿ သိရိပါလနာမကဿ ရညော (ဝိမတိ၊ အန္တိမဝိဋ္ဌေ)]၊ သိရိပါလယသဿိနော။

သမဝီသတိမေ ဝဿေ၊ ဇယသံဝစ္ဆရေ အယံ၊

အာရဒ္ဓါ ဧကဝီသမှိ၊ သမ္ပတ္တေ ပရိနိဋ္ဌိတာ။

ဥပဒ္ဒဝါကုလေ လောကေ၊ နိရုပဒ္ဒဝတော အယံ၊

ဧကသံဝစ္ဆရေနေဝ၊ ယထာ နိဋ္ဌံ ဥပါဂတာ’’တိ [ပရိ။ အဋ္ဌ။ နိဂမနကထာ] စ။

အယဉ္စ သမန္တပါသာဒိကာ ဝိနယဋ္ဌကထာ အဓုနာ မုဒ္ဒိတဆဋ္ဌသင်္ဂီတိပေါတ္ထကဝသေန သဟဿတော ဥပရိ အဋ္ဌပဏ္ဏာသာဓိကတိသတမတ္တပိဋ္ဌပရိမာဏာ (၁၃၅၈) ဟောတိ၊ တဿာ စ ဧကသံဝစ္ဆရေန နိဋ္ဌာပိတတ္တံ ဥပနိဓာယ စတုဝီသာဓိကသတ္တသတမတ္တပိဋ္ဌပရိမာဏော (၇၂၄) ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါပိ အန္တမသော ဆပ္ပဉ္စမာသေဟိ နိဋ္ဌာပိတော ဘဝေယျာတိ သက္ကာ ဉာတုံ။ တသ္မာ ယံ ဗုဒ္ဓဃောသုပ္ပတ္တိယံ မဟာဝံသဝစနံ နိဿာယ ‘‘ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေါ အာစရိယဗုဒ္ဓဃောသေန ဧကရတ္တေနေဝ တိက္ခတ္တုံ လိခိတွာ နိဋ္ဌာပိတော’’တိ အဘိတ္ထုတိဝစနံ ဝုတ္တံ၊ တံ တက္ကာရကဿ အဘိတ္ထုတိမတ္တမေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

နနု စ ဣမိဿံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယ’’န္တိအာဒိနာ ဝိသေသနာမဝသေန အာဂမဋ္ဌကထာနံ အတိဒေသော ဒိဿတိ [ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၅]၊ ကထမိမိဿာ တာဟိ ပဌမတရံ ကတဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ? အာစရိယဿ အဋ္ဌကထာသု အညမညာတိဒေသတော၊ ဝိနယပိဋကဿ ဂရုကာတဗ္ဗတရဘာဝတော၊ မဟာဝိဟာရဝါသီဟိ ဝိသေသေန ဂရုကတဘာဝတော၊ သင်္ဂီတိက္ကမာနုရူပဘာဝတော၊ ဣဓေဝ ပရိပုဏ္ဏနိဒါနကထာပကာသနတော၊ နိဂမနေ စ ပဌမံ သီဟဠဋ္ဌကထာယော သုတွာ ကရဏပ္ပကာသနတော ဌပေတွာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂံ အယမေဝ ပဌမံ ကတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ပန ဝိနယဋ္ဌကထာယန္တိ ဝါ ဝိနယဋ္ဌကထာသူတိ ဝါ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာသူတိ ဝါ ဧဝံ သာမညနာမဝသေနေဝ အတိဒေသော ဒိဿတိ၊ န သမန္တပါသာဒိကာဒိဝိသေသနာမဝသေန။ တသ္မာဿ သဗ္ဗပဌမံ ကတဘာဝေါ ပါကဋောယေဝ။ အာဂမဋ္ဌကထာနံ ဣဓာတိဒေသော [ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၅] ဣမိဿာပိ တတ္ထာတိ [ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၈] ဧဝံ အညမညာတိဒေသော ပန အာစရိယဿ မနသာ သုဝဝတ္ထိတဝသေန ဝါ သက္ကာ ဘဝိတုံ၊ အပုဗ္ဗာစရိမပရိနိဋ္ဌာပနေန ဝါ။ ကထံ? အာစရိယေန ဟိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂံ သဗ္ဗသော နိဋ္ဌာပေတွာ သမန္တပါသာဒိကာဒိံ ဧကေကမဋ္ဌကထံ ကရောန္တေနေဝ ယတ္ထ ယတ္ထ အတ္ထဝဏ္ဏနာ ဝိတ္ထာရတော အညဋ္ဌကထာသု ပကာသေတဗ္ဗာ ဟောတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ ‘‘ဣမသ္မိံ နာမ ဌာနေ ကထေဿာမီ’’တိ မနသာ သုဝဝတ္ထိတံ ဝဝတ္ထပေတွာ တဉ္စ အတိဒိသိတွာ ယထာဝဝတ္ထိတဌာနပ္ပတ္တကာလေ တံ ဝိတ္ထာရတော ကထေန္တေန တာ ကတာ ဝါ ဘဝေယျုံ။ ဧကေကိဿာယ ဝါ နိဋ္ဌာနာသန္နပ္ပတ္တကာလေ တံ ဌပေတွာ အညဉ္စ အညဉ္စ တထာ ကတွာ သဗ္ဗာပိ အပုဗ္ဗာစရိမံ ပရိနိဋ္ဌာပိတာ ဘဝေယျုန္တိ ဧဝံ ဒွိန္နံ ပကာရာနမညတရဝသေန အာစရိယဿာဋ္ဌကထာသု အညမညာတိဒေသော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။