📜
သာသနပ္ပဝတ္တိက္ကမော
ဘဂဝတော ဟိ ပရိနိဗ္ဗုတိကာလတော ပစ္ဆာ ဝဿသတဗ္ဘန္တရေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ကောစိပိ ဝါဒဘေဒေါ နာမ နတ္ထိ။ ဝဿသတကာလေ ပန ဒုတိယသင်္ဂီတိကာရေဟိ ထေရေဟိ နိက္ကဍ္ဎိတာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ ပက္ခံ လဘိတွာ ဓမ္မဉ္စ ဝိနယဉ္စ အညထာ ကတွာ မဟာသင်္ဂီတိနာမေန ဝိသုံ သင်္ဂီတိမကံသု။ တဒါ သင်္ဂီတိဒွယာရူဠှပုရာဏဓမ္မဝိနယမေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တာနံ ထေရာနံ ဂဏော ထေရဝါဒေါတိ စ တဒညေသံ မဟာသင်္ဃိကောတိ စ ဝေါဟရီယန္တိ။
ပုန မဟာသင်္ဃိကတော (၁) ဂေါကုလိကော (၂) ဧကဗျောဟာရိကောတိ ဒွေ အာစရိယဂဏာ ဥပ္ပန္နာ။ ပုန ဂေါကုလိကတော (၃) ပညတ္တိဝါဒေါ (၄) ဗာဟုလိကော (ဗဟုဿုတိကော)တိ ဒွေ ဥပ္ပန္နာ။ ပုန ဗာဟုလိကတောပိ (၅) စေတိယဝါဒိဂဏော ဥပ္ပန္နောတိ ဧတေ ပဉ္စ မူလဘူတေန မဟာသင်္ဃိကေန သဟ ဆ ပါဋိယေက္ကာ အာစရိယဂဏာ အဟေသုံ။
ဝိသုဒ္ဓတ္ထေရဝါဒတောပိ (၁) မဟိသာသကော (၂) ဝဇ္ဇိပုတ္တကောတိ ဒွေ အာစရိယဂဏာ ဥပ္ပန္နာ။ ပုန မဟိသာသကတော (၃) သဗ္ဗတ္ထိဝါဒေါ (၄) ဓမ္မဂုတ္တိကောတိ ဒွေ ဥပ္ပန္နာ။ ပုန သဗ္ဗတ္ထိဝါဒတောပိ (၅) ကဿပိယော၊ တတောပိ (၆) သင်္ကန္တိကော၊ တတောပိ (၇) သုတ္တဝါဒီတိ တယော ဥပ္ပန္နာ။ ဝဇ္ဇိပုတ္တကတောပိ (၈) ဓမ္မောတ္တရိယော (၉) ဘဒ္ဒယာနိကော (၁၀) ဆန္နာဂါရိကော (၁၁) သမ္မိတိယောတိ စတ္တာရော ဥပ္ပန္နာတိ တေ ဧကာဒသ မူလဘူတေန ဝိသုဒ္ဓတ္ထေရဝါဒေန သဟ ဒွါဒသ အာစရိယဂဏာ အဟေသုံ။ ဣတိ ဣမေ စ ဒွါဒသ ပုရိမာ စ ဆာတိ အဋ္ဌာရသ အာစရိယဂဏာ ဒုတိယတတိယသင်္ဂီတီနံ အန္တရေ ဇာတာ အဟေသုံ။
တေသု မူလဘူတော ထေရဝါဒဂဏောယေဝ ပေါရာဏဓမ္မဝိနယဂရုကော ဟုတွာ အနူနမနဓိကံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ပေါရာဏိကံ ဓမ္မဝိနယံ ဓာရေသိ။ ဣတရေ ပန သတ္တရသ ဘိန္နဂဏာ ပေါရာဏိကံ ဓမ္မဝိနယံ အညထာ ¶ အကံသု။ တေန တေသံ ဓမ္မဝိနယော ကတ္ထစိ ဦနော ကတ္ထစိ အဓိကော ဟုတွာ အပရိပုဏ္ဏော စေဝ အဟောသိ အပရိသုဒ္ဓါ စ။ တေန ဝုတ္တံ ဒီပဝံသေ ပဉ္စမပရိစ္ဆေဒေ –
‘‘နိက္ကဍ္ဎိတာ ပါပဘိက္ခူ၊ ထေရေဟိ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ၊
အညံ ပက္ခံ လဘိတွာန၊ အဓမ္မဝါဒီ ဗဟူ ဇနာ။
ဒသသဟဿာ သမာဂန္တွာ၊ အကံသု ဓမ္မသင်္ဂဟံ၊
တသ္မာယံ ဓမ္မသင်္ဂီတိ၊ မဟာသင်္ဂီတီတိ ဝုစ္စတိ။
မဟာသင်္ဂီတိကာ ဘိက္ခူ၊ ဝိလောမံ အကံသု သာသနေ၊
ဘိန္ဒိတွာ မူလသင်္ဂဟံ၊ အညံ အကံသု သင်္ဂဟံ။
အညတြ သင်္ဂဟိတံ သုတ္တံ၊ အညတြ အကရိံသု တေ၊
အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဘိန္ဒိံသု၊ ဝိနယေ နိကာယေသု စ ပဉ္စသု…ပေ…
အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဘိန္ဒိံသု၊ ဧကဒေသဉ္စ သင်္ဂဟံ၊
ဂန္ထဉ္စ ဧကဒေသဉှိ၊ ဆဍ္ဍေတွာ အညံ အကံသု တေ။
နာမံ လိင်္ဂံ ပရိက္ခာရံ၊ အာကပ္ပကရဏီယာနိ စ၊
ပကတိဘာဝံ ဇဟိတွာ၊ တဉ္စ အညံ အကံသု တေ။
သတ္တရသ ဘိန္နဝါဒါ၊ ဧကဝါဒေါ အဘိန္နကော၊
သဗ္ဗေဝဋ္ဌာရသ ဟောန္တိ၊ ဘိန္နဝါဒေန တေ သဟ။
နိဂြောဓောဝ မဟာရုက္ခော၊ ထေရ ဝါဒါနမုတ္တမော၊
အနူနံ အနဓိကဉ္စ၊ ကေဝလံ ဇိနသာသနံ၊
ကဏ္ဋကာ ဝိယ ရုက္ခမှိ၊ နိဗ္ဗတ္တာ ဝါဒသေသကာ။
ပဌမေ ဝဿသတေ နတ္ထိ၊ ဒုတိယေ ဝဿသတန္တရေ၊
ဘိန္နာ သတ္တရသ ဝါဒါ၊ ဥပ္ပန္နာ ဇိနသာသနေ’’တိ [ကထာ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ]။
အသောကရညော စ ကာလေ ပရိဟီနလာဘသက္ကာရာ အညတိတ္ထိယာ လာဘသက္ကာရံ ပတ္ထယမာနာ ဘိက္ခူသု ပဗ္ဗဇိတွာ သကာနိ သကာနိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဒီပေန္တိ ‘‘အယံ ဓမ္မော၊ အယံ ဝိနယော၊ ဣဒံ သတ္ထုသာသန’’န္တိ။ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလဘမာနာပိ သယမေဝ ကေသေ ဆိန္ဒိတွာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတွာ ဝိဟာရေသု ဝိစရန္တာ ဥပေါသထကမ္မာဒိကရဏကာလေ သင်္ဃမဇ္ဈံ ¶ ပဝိသန္တိ၊ တေ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ဓမ္မေန ဝိနယေန သတ္ထုသာသနေန နိဂ္ဂယှမာနာပိ ဓမ္မဝိနယာနုလောမာယ ပဋိပတ္တိယာ အသဏ္ဌဟန္တာ အနေကရူပံ သာသနဿ အဗ္ဗုဒဉ္စ မလဉ္စ ကဏ္ဋကဉ္စ သမုဋ္ဌာပေန္တိ။ ကေစိ အဂ္ဂိံ ပရိစရန္တိ၊ ကေစိ ပဉ္စာတပေ တပန္တိ၊ ကေစိ အာဒိစ္စံ အနုပရိဝတ္တန္တိ၊ ကေစိ ဓမ္မဉ္စ ဝိနယဉ္စ ဝေါဘိန္ဒိဿာမာတိ တထာ တထာ ပဂ္ဂဏှန္တိ။ တဒါ ဘိက္ခုသင်္ဃော န တေဟိ သဒ္ဓိံ ဥပေါသထံ ဝါ ပဝါရဏံ ဝါ အကာသိ၊ အသောကာရာမေ သတ္တ ဝဿာနိ ဥပေါသထော ဥပစ္ဆိဇ္ဇိ [ကထာ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ၊ ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။တတိယသင်္ဂီတိကထာ]။
ဣမဉ္စ ပန ပဝတ္တိံ ဥပါဒါယ ဧဝမ္ပိ သက္ကာ ဂဟေတုံ ‘‘သတ္တရသန္နံ ဘိန္နဝါဒဂဏာနံ ဓမ္မဝိနယဿ ပစ္ဆိမကာလေသု အပရိသုဒ္ဓတရဘာဝေါ ဤဒိသေနပိ ကာရဏေန အဟောသီ’’တိ။ ကိဉ္စာပိ ဟိ ဗုဒ္ဓသာသနဘူတေ ပရိသုဒ္ဓဓမ္မဝိနယေ ‘‘ကောစိပိ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော နာမ နတ္ထိ အညတြ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ၊ ပရမတ္ထတော အတ္တာပိ နတ္ထိ၊ သဗ္ဗေပိ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝါ အသဿတာ အနတ္တာယေဝါ’’တိ အတ္ထော အတိဝိယ ပါကဋော ဟောတိ၊ တထာပိ ဒါနိ အထေရဝါဒိကာနံ ဂန္ထေသု စ ပုဗ္ဗေ ဝေတုလ္လဝါဒါဒီသု စ ‘‘ဗုဒ္ဓါ နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အတ္တာ’’တိ စ၊ ‘‘သဗ္ဗေပိ သတ္တာ နိစ္စာ ဓုဝါ သဿတာ အတ္တာ’’တိ စ အတ္ထော ဒိဿတိ။
အထ အသောကော ဓမ္မရာဇာ သာသနံ ဝိသောဓေတုကာမော မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿတ္ထေရဿ သန္တိကေ ပဌမမေဝ သမယံ ဥဂ္ဂဏှိတွာ ဧကလဒ္ဓိကေ ဧကလဒ္ဓိကေ ဘိက္ခူ ဧကတော ကာရေတွာ ဧကမေကံ ဘိက္ခုသမူဟံ ပက္ကောသာပေတွာ ပုစ္ဆိ ‘‘ကိံ ဝါဒီ ဘန္တေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ။ တတော ယေ ယေ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ သဿတဝါဒီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဧကစ္စသဿတဝါဒီ’’တိ ဝါ ဧဝမာဒိနာ အတ္တနော အတ္တနော ဝါဒါနုရူပံ မိစ္ဆာဝါဒံ အာဟံသု၊ တေ တေ ‘‘နယိမေ ဘိက္ခူ၊ အညတိတ္ထိယာ ဣမေ’’တိ တထတော ဉတွာ တေသံ သေတကာနိ ဝတ္ထာနိ ဒတွာ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေသိ။ တေ သဗ္ဗေပိ သဋ္ဌိသဟဿမတ္တာ အဟေသုံ။
အထညေ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိတွာ တေဟိ ‘‘ဝိဘဇ္ဇဝါဒီ မဟာရာဇ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သုဒ္ဓံ ဒါနိ ဘန္တေ သာသနံ၊ ကရောတု ဘိက္ခုသင်္ဃော ဥပေါသထ’’န္တိ ဝတွာ အာရက္ခဉ္စ ဒတွာ နဂရံ ပါဝိသိ။ သမဂ္ဂေါ သင်္ဃော သန္နိပတိတွာ ဥပေါသထံ အကာသိ။ တသ္မိံ သမာဂမေ မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿတ္ထေရော ယာနိ စ ¶ တဒါ ဥပ္ပန္နာနိ ဝတ္ထူနိ ယာနိ စ အာယတိံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿန္တိ၊ သဗ္ဗေသမ္ပိ တေသံ ပဋိဗာဟနတ္ထံ သတ္ထာရာ ဒိန္နနယဝသေနေဝ တထာဂတေန ဌပိတမာတိကံ ဝိဘဇန္တော ပရပ္ပဝါဒမဒ္ဒနံ ကထာဝတ္ထုံ နာမ အဘိဓမ္မပိဋကေ ပဉ္စမံ ပကရဏံ အဘာသိ။ တတော မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿတ္ထေရပ္ပမုခါ တိပိဋကပရိယတ္တိဓရာ ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒါပတ္တာ သဟဿံ ဘိက္ခူ ထေရဝါဒိနော သင်္ဂီတိဒွယာရူဠှံ ပရိသုဒ္ဓံ ပေါရာဏဓမ္မဝိနယံ ပုန သင်္ဂါယိတွာ သုရက္ခိတံ ရက္ခိံသု [ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။တတိယသင်္ဂီတိကထာ]။
အထ မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿတ္ထေရော နဝသု ပစ္စန္တဋ္ဌာနေသု သာသနပတိဋ္ဌာပနတ္ထံ နဝ နာယကတ္ထေရေ ဥစ္စိနိတွာ ပေသေသိ။ တေသု အဋ္ဌဟိ ထေရေဟိ အတ္တနော အတ္တနော ပတ္တဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဗုဒ္ဓသာသနေ ပတိဋ္ဌာပိတေ မဟာမဟိန္ဒတ္ထေရော ဆတ္တိံသာဓိကဒွိသတေ (၂၃၆) ဗုဒ္ဓဝဿေ ဇမ္ဗုဒီပတော သီဟဠဒီပံ ဂန္တွာ ဒေဝါနံပိယတိဿရာဇပ္ပမုခံ ဒီပကဇနသမူဟံ ပသာဒေတွာ ဗုဒ္ဓသာသနံ သမ္ပတိဋ္ဌာပေသိ၊ တေန စ ရညာ ဒိန္နံ မဟာမေဃဝနုယျာနံ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ တတ္ထ မဟာဝိဟာရံ နာမ သင်္ဃာရာမံ ပတိဋ္ဌာပေသိ [ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။တတိယသင်္ဂီတိကထာ]။ တတော ပဘုတိ သီဟဠဒီပေ ဗုဒ္ဓသာသနံ ယာဝ ဝဋ္ဋဂါမဏိရာဇကာလာ နိကာယန္တရဝါဒါကုလရဟိတံ နိမ္မလံ သုပရိသုဒ္ဓံ ဟုတွာ သမုဇ္ဇလိတ္ထ။ ဝဋ္ဋဂါမဏိရာဇကာလတော ပန ပဋ္ဌာယ နိကာယန္တရဝါဒါပိ သီဟဠဒီပမုပါဂမိံသု။ တဒါ ဝိသုဒ္ဓတ္ထေရဝါဒိနော ယထာ ပုရာဏဓမ္မဝိနယော တေဟိ နိကာယန္တရဝါဒေဟိ အသမ္မိဿော အမလီနော ပကတိပရိသုဒ္ဓါ ဟုတွာ တိဋ္ဌေယျ၊ တထာ တံ မဟုဿာဟေန သုရက္ခိတံ ရက္ခိံသု။ ကထံ?