📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

နိရုတ္တိဒီပနီပါဌ

ဂန္ထာရမ္ဘ

၁။

စတုရာသီတိသဟဿ ¶ ၊ ဓမ္မက္ခန္ဓာပဘင်္ကရာ၊

လောကမှိ ယဿ ဇောတန္တိ၊ နန္တဝဏ္ဏပဘဿရာ။

၂။

အနန္တဝဏ္ဏံ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဝန္ဒေ နိရုတ္တိပါရဂုံ၊

သဒ္ဓမ္မဉ္စဿ သင်္ဃဉ္စ၊ ဝိသုဒ္ဓဝဏ္ဏဘာဇနံ။

၃။

မောဂ္ဂလ္လာနော မဟာဉာဏီ၊ နိရုတ္တာရညကေသရီ၊

နဒိ ဗျာကရဏံနာဒံ၊ သောဂတာရညဗျာပနံ။

၄။

တဿတ္ထံ ဒီပယိဿာမိ၊ နာနာရာသိံဝိဘာဇယံ၊

ဩဂါယှ သဒ္ဒသတ္ထာနိ၊ နဝင်္ဂံ သတ္ထုသာသနန္တိ။

၁။ သန္ဓိကဏ္ဍ

သညာရာသိ

ဂရုသညာရာသိ

ဝဏ္ဏော ¶ ၊ သရော၊ သဝဏ္ဏော၊ ဒီဃော၊ ရဿော၊ ဗျဉ္ဇနော၊ ဝဂ္ဂေါ၊ နိဂ္ဂဟီတံ။

၁။ အအာဒယော တိတာလီသံ[တိတာလီသ (ဗဟူသု)]ဝဏ္ဏာ[က။ ၂၊ ရူ။ ၂၊ နီ။ ၁၊ ၂]။

အအာဒယော ဗိန္ဒန္တာ တေစတ္တာလီသက္ခရာ ဝဏ္ဏာ နာမ ဟောန္တိ။

အ၊ အာ၊ ဣ၊ ဤ၊ ဥ၊ ဦ၊ ဧတ၊ ဧ၊ ဩတ၊ ဩ။ က၊ ခ၊ ဂ၊ ဃ၊ င၊ စ၊ ဆ၊ ဇ၊ ဈ၊ ဉ၊ ဋ၊ ဌ၊ ဍ၊ ဎ၊ ဏ၊ တ၊ ထ၊ ဒ၊ ဓ၊ န၊ ပ၊ ဖ၊ ဗ၊ ဘ၊ မ၊ ယ၊ ရ၊ လ၊ဝ သ၊ ဟ၊ ဠ၊ အံ။ အတ္ထံ ဝဏ္ဏေန္တိ ပကာသေန္တီတိ ဝဏ္ဏာ၊ အက္ခရာတိ စ ဝုစ္စန္တိ၊ နာမပညတ္တိရူပတ္တာ နက္ခရန္တိ ခယဝယံ န ဂစ္ဆန္တီတိ အက္ခရာ။ ‘‘နာမဂေါတ္တံ န ဇီရတီ’’တိ [သံ။ နိ။ ၁။၇၆] ဟိ ဝုတ္တံ။

၂။ ဒသာဒေါ သရာ[က။ ၃၊ ရူ။ ၃၊ နီ။ ၃]။

တေသု ဝဏ္ဏေသု အာဒိမှိ ဒသ ဝဏ္ဏာ သရာ နာမ ဟောန္တိ။ သယမေဝ လဒ္ဓသရူပါ ဟုတွာ ရာဇန္တိ ဝိရောစန္တီတိ သရာ။

၃။ ဒွေ ဒွေ သဝဏ္ဏာ။

တေသု သရေသု ဒွေ ဒွေသရာ သဝဏ္ဏာ နာမ ဟောန္တိ။

အ၊ အာ အဝဏ္ဏော၊ ဣ၊ ဤ ဣဝဏ္ဏော၊ ဥ၊ ဦ ဥဝဏ္ဏော၊ ဧတ၊ ဧ ဧတဝဏ္ဏော၊ ဩတ၊ ဩ ဩတဝဏ္ဏော။ သမာနော ဝဏ္ဏော သုတိ ဧတေသန္တိ သဝဏ္ဏာ၊ သရူပါတိ စ ဝုစ္စန္တိ၊ သမာနံ ရူပံ သုတိ ဧတေသန္တိ သရူပါ။

၄။ ပုဗ္ဗော ရဿော[က။ ၄၊ ရူ။ ၄၊ နီ။ ၄။၂၂]။

ဒွီသု ¶ ဒွီသု သဝဏ္ဏေသု ယော ယော ပုဗ္ဗော ဟောတိ၊ သော သော ရဿော နာမ ဟောတိ။ ရဿေန ကာလေန ဝတ္တဗ္ဗာတိ ရဿာ၊ ရဿကာလော နာမ အက္ခိဒလာနံ ဥမ္မိသနနိမ္မိသနသမကာလော။

တတ္ထ ဧတ၊ ဩတ ဣတိ ဒွေ ဧကပဒသံယောဂေ ပရေ ကွစိ လဗ္ဘန္တိ။ ဧဋ္ဌိ၊ သေဋ္ဌော၊ ဩဋ္ဌော၊ သောတ္ထိ။

ဧကပဒသံယောဂေတိ ကိံ? ပဒန္တရသံယောဂေ ပရေ ရဿာ မာ ဟောန္တူတိ။ မံ စေ တွံ နိခဏံ ဝနေ၊ [ဇာ။ ၂။၂၂။၅] ပုတ္တော တျာဟံ မဟာရာဇ [ဇာ။ ၁။၁။၇]။

ကွစီတိ ကိံ? ဧကပဒသံယောဂေပိ ဝဂ္ဂန္တေသု ဝါ ယ၊ ရ၊ လ၊ ဝေသု ဝါ ပရေသု ရဿာ မာ ဟောန္တူတိ။ ဧန္တိ၊ သေန္တိ၊ ဧယျ၊ ဘာသေယျ၊ မေဏ္ဍော၊ သောဏ္ဍော။

၅။ ပရော ဒီဃော[က။ ၅၊ ရူ။ ၅၊ နီ။ ၅]။

ဒွီသု ဒွီသု သဝဏ္ဏေသု ယော ယော ပရော ဟောတိ၊ သော သော ဒီဃော နာမ ဟောတိ။ ဒီဃေန ကာလေန ဝတ္တဗ္ဗာတိ ဒီဃာ၊ ဒီဃကာလော နာမ ရဿေဟိ ဒိဂုဏကာလော။

၆။ ကာဒယော ဗျဉ္ဇနာ[က။ ၆၊ ရူ။ ၈၊ နီ။ ၆]။

တေသု ဝဏ္ဏေသု ကာဒယော ဗိန္ဒန္တာ ဝဏ္ဏာ ဗျဉ္ဇနာ နာမ ဟောန္တိ။ အတ္ထံ ဗျဉ္ဇယန္တီတိ ဗျဉ္ဇနာ။ တေ ပန သုဒ္ဓါ အဒ္ဓမတ္တိကာ၊ ရဿယုတ္တာ ဒိယဒ္ဓမတ္တိကာ၊ ဒီဃယုတ္တာ တိယဒ္ဓမတ္တိကာ။

၇။ ပဉ္စပဉ္စကာ ဝဂ္ဂါ[က။ ၇၊ ရူ ၉၊ နီ။ ၇]။

တေသု ဗျဉ္ဇနေသု ကာဒိ-မန္တာ ပဉ္စဗျဉ္ဇနပဉ္စကာ ဝဂ္ဂါ နာမ ဟောန္တိ။

ကာဒိ ¶ ပဉ္စကော ကဝဂ္ဂေါ၊ စာဒိ စ ဝဂ္ဂေါ၊ ဋာဒိ ဋဝဂ္ဂေါ၊ တာဒိ တဝဂ္ဂေါ၊ ပါဒိ ပဝဂ္ဂေါ။ သေသာ အဝဂ္ဂါတိ သိဒ္ဓံ။ ဝဏ္ဏုဒ္ဒေသေ ဧကဋ္ဌာနိကာနံ ဗျဉ္ဇနာနံ ဝဂ္ဂေ သမူဟေ နိယုတ္တာတိ ဝဂ္ဂါ။

၈။ ဗိန္ဒု နိဂ္ဂဟီတံ[က။ ၈၊ ရူ။ ၁၀၊ နီ။ ၈]။

အန္တေ ဗိန္ဒုမတ္တော ဝဏ္ဏော နိဂ္ဂဟီတံ နာမ။ နိဂ္ဂယှ ဂယှတိ ဥစ္စာရိယတီတိ နိဂ္ဂဟီတံ။

ဂရုသညာရာသိ နိဋ္ဌိတော။

ဗျဉ္ဇနဝုတ္တိရာသိ

ဌာနံ၊ ကရဏံ၊ ပယတနံ [ရူ။ ၂ (ပိဋ္ဌေ)၊ နီ ၆ (ပိဋ္ဌေ)၊ ၂၃ (သုတ္တင်္ကေ)]။

ဆ ဌာနာနိ – ကဏ္ဌဋ္ဌာနံ၊ တာလုဋ္ဌာနံ၊ မုဒ္ဓဋ္ဌာနံ၊ ဒန္တဋ္ဌာနံ၊ ဩဋ္ဌဋ္ဌာနံ၊ နာသိကဋ္ဌာနံ။ တေသု ဗျတ္တံ ဝဒန္တေန ယတ္ထ ‘‘အက္ခ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ကဏ္ဌဋ္ဌာနံ။ ယတ္ထ ‘‘ဣစ္ဆ’’န္တိ၊ တံ တာလုဋ္ဌာနံ။ ယတ္ထ ‘‘ရဋ္ဌ’’န္တိ၊ တံ မုဒ္ဓဋ္ဌာနံ။ ယတ္ထ ‘‘သတ္ထ’’န္တိ၊ တံ ဒန္တဋ္ဌာနံ။ ယတ္ထ ‘‘ပုပ္ဖ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တံ ဩဋ္ဌဋ္ဌာနံ။ နာသပဒေသော နာသိကဋ္ဌာနံ။

ကတ္ထစိ ပန ဥရဋ္ဌာနံ၊ သိရဋ္ဌာနံ၊ ဇိဝှာမူလဋ္ဌာနန္တိပိ အာဂတံ။ တတ္ထ သိရဋ္ဌာနံ နာမ မုဒ္ဓဋ္ဌာနမေဝ။ ဇိဝှာမူလဋ္ဌာနံ ပန သဗ္ဗဝဏ္ဏာနံ သာဓာရဏန္တိ ဝဒန္တိ။

ကရဏံ စတုဗ္ဗိဓံ – ဇိဝှာမူလံ၊ ဇိဝှောပဂ္ဂံ၊ ဇိဝှဂ္ဂံ၊ သကဋ္ဌာနန္တိ။

ပယတနံ စတုဗ္ဗိဓံ – သံဝုဋံ၊ ဝိဝဋံ၊ ဖုဋ္ဌံ၊ ဤသံဖုဋ္ဌန္တိ။ တတ္ထ ကရဏာနံ သကသကဋ္ဌာနေဟိ သဒ္ဓိံ သံဝရဏာဒိကော ဝိသေသာကာရော သံဝုဋာဒိ နာမ။

တတ္ထ ကဏ္ဌပဒေသာနံ အညမညံ သင်္ဃဋ္ဋနေန ဥပ္ပန္နာ အဝဏ္ဏ၊ ကဝဂ္ဂ၊ ဟကာရာ ကဏ္ဌဇာ နာမ။ တာလုမှိ ဇိဝှာမဇ္ဈသင်္ဃဋ္ဋနေန ဥပ္ပန္နာ ဣဝဏ္ဏ၊ စဝဂ္ဂ၊ ယကာရာ တာလုဇာ နာမ။ မုခဗ္ဘန္တရမုဒ္ဓမှိ ¶ ဇိဝှောပဂ္ဂသင်္ဃဋ္ဋနေန ဥပ္ပန္နာ ဋဝဂ္ဂ၊ ရ၊ ဠကာရာ မုဒ္ဓဇာ နာမ။ ဥပရိ ဒန္တပန္တိယံ ဇိဝှဂ္ဂသင်္ဃဋ္ဋနေန ဥပ္ပန္နာ တဝဂ္ဂ၊ လ၊ သကာရာ ဒန္တဇာ နာမ။ ဩဋ္ဌဒွယသင်္ဃဋ္ဋနေန ဥပ္ပန္နာ ဥဝဏ္ဏ၊ ပဝဂ္ဂါ ဩဋ္ဌဇာ နာမ။ နိဂ္ဂဟီတံ နာသိကဇံ နာမ။ ပဉ္စဝဂ္ဂန္တာ ပန နာသိကဋ္ဌာနေပိ သကဋ္ဌာနေပိ ဇာယန္တိ။ ဧကာရော ကဏ္ဌတာလုဇော။ ဩကာရော ကဏ္ဌောဋ္ဌဇော။ ဝကာရော ဒန္တောဋ္ဌဇော။ အပိစ ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာ ကဏ္ဌေပိ ဇာယန္တိယေဝ။ ယဒါ ဟကာရော ဝဂ္ဂန္တေဟိ ဝါ ယ၊ ရ၊ လ၊ ဝေဟိ ဝါ ယုတ္တော ဟောတိ၊ တဒါ ဥရဇောတိ ဝဒန္တိ။ ပဉှော၊ တုဏှိ၊ နှာတော၊ ဝိမှိတော၊ ဂယှတေ၊ ဝုလှတေ၊ အဝှာနံ။

ကဏ္ဌံ သံဝရိတွာ ဥစ္စာရိတော အကာရော သံဝုဋော နာမ။ သကသကဋ္ဌာန၊ ကရဏာနိ ဝိဝရိတွာ ဥစ္စာရိတာ သေသသရာ စ သ၊ ဟကာရာ စ ဝိဝဋာ နာမ။ တာနိယေဝ ဂါဠှံ ဖုသာပေတွာ ဥစ္စာရိတာ ပဉ္စဝဂ္ဂါ ဖုဋ္ဌာ နာမ။ ထောကံ ဖုသာပေတွာ ဥစ္စာရိတာ ယ၊ ရ၊ လ၊ ဝါ ဤသံဖုဋ္ဌာ နာမ။ တတ္ထ ဩဋ္ဌဇေသု တာဝ ပဝဂ္ဂံ ဝဒန္တာနံ ဩဋ္ဌဒွယဿ ဂါဠှံ ဖုသနံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ဖုဋ္ဌပယတနိကတ္တာ ပဝဂ္ဂဿ။ ဥဝဏ္ဏံ ဝဒန္တာနံ ပန ဩဋ္ဌဒွယဿ ဝိဝရဏံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ဝိဝဋပယတနိကတ္တာ ဥဝဏ္ဏဿ။ ဧသ နယော သေသေသု သဗ္ဗေသူတိ။

စူဠနိရုတ္တိယံ ပန သဗ္ဗေ ရဿသရာ သံဝုဋာ နာမ၊ သဗ္ဗေဒီဃသရာ ဝိဝဋာ နာမာတိ ဝုတ္တံ။ တထာ သဒ္ဒသာရတ္ထဇာလိနိယံ၊ ကတ္ထစိ သက္ကဋဂန္ထေ စ။ ဣဒံ ယုတ္တတရံ။ အညဋ္ဌာနိကဗျဉ္ဇနေဟိ ယုတ္တာ သရာ အတ္တနော ဌာန၊ ကရဏာနိ ဇဟန္တာပိ ပယတနံ န ဇဟန္တိ။ တသ္မာ နာနာဝဏ္ဏာနံ သံသဂ္ဂေ ပယတနာနံ သံသဂ္ဂဘေဒေါပိ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။ တတ္ထ ‘‘သုဏာတု မေ’’တိ ဝဒန္တော ယဒိ ဏာ-ကာရံ ဇိဝှဂ္ဂေန ဒန္တဋ္ဌာနေ ကတွာ ဝဒေယျ၊ ဒန္တဇော နာ-ကာရော ဧဝ ဘဝေယျ။ တု-ကာရဉ္စ ဇိဝှောပဂ္ဂေန မုဒ္ဓဋ္ဌာနေ ကတွာ ဝဒေယျ၊ မုဒ္ဓဇော ဋု-ကာရော ဧဝ ဘဝေယျ။ ဧဝဉ္စ သတိ အက္ခရဝိပတ္တိ နာမ သိယာ။ ဧသ နယော သေသေသု မုဒ္ဓဇဒန္တဇေသု။ တသ္မာ ကမ္မဝါစံ သာဝေန္တေဟိ နာမ ဌာန၊ ကရဏ၊ ပယတနေသု သုဋ္ဌု ကုသလေဟိ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ။

သိထိလဉ္စ ¶ ၊ ဓနိတဉ္စ၊ ဒီဃံ၊ ရဿံ၊ ဂရုံ၊ လဟုံ၊

နိဂ္ဂဟီတံ၊ ဝိမုတ္တဉ္စ၊ သမ္ဗန္ဓဉ္စ၊ ဝဝတ္ထိတံ [နီ။ ၉၊ ၁၀၊ ၁၁၊ ၁၂၊ ၁၃၊ ၁၄၊ ၁၅၊ ၁၆-၁၉၊ ၂၀၊ ၂၁ သုတ္တေသု ပဿိတဗ္ဗံ]။

မုဒုနာ ဝစီပယောဂေန ဝတ္တဗ္ဗာ ဝဂ္ဂပဌမ၊ တတိယ၊ ပဉ္စမာ သိထိလာ နာမ။ ထဒ္ဓေန ဝစီပယောဂေန ဝတ္တဗ္ဗာ ဝဂ္ဂဒုတိယ၊ စတုတ္ထာ ဓနိတာ နာမ။ ဒီဃ၊ ရဿာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာ။ ဒီဃာ စေဝ သံယောဂပုဗ္ဗာ စ နိဂ္ဂဟီတန္တာ စ ဂရုကာ နာမ။ သေသာ လဟုကာ နာမ။ ယထာ သဒ္ဒသဟိတော ဝါတော မုခဆိဒ္ဒေန ဗဟိ အနိက္ခမ္မ နာသသောတာဘိမုခေါ ဟောတိ၊ တထာ မုခံ အဝိဝဋံ ကတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ ဗျဉ္ဇနံ နိဂ္ဂဟီတံ နာမ။ တေန ယုတ္တာနိ သဗ္ဗဗျဉ္ဇနာနိ နိဂ္ဂဟီတန္တာနိ နာမ။ သေသာ ဝိမုတ္တာ နာမ။ ပဒသန္ဓိဝသေန ဝတ္တဗ္ဗံ သမ္ဗန္ဓံ နာမ။ ပဒစ္ဆေဒံ ကတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ ဝဝတ္ထိတံ နာမ။

ဗျဉ္ဇနဝုတ္တိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

လဟုသညာရာသိ

ဈော၊ လော၊ ပေါ၊ ဃော၊ ဂေါ။

၉။ ယုဝဏ္ဏာ[ဣယုဝဏ္ဏာ (ဗဟူသု)]ဈလာ နာမဿန္တေ[က။ ၅၈၊ ရူ။ ၂၉၊ နီ။ ၂၀၅]။

အနိတ္ထိလိင်္ဂဿ နာမဿ အန္တေ ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာ ကမေန ဈလသညာ ဟောန္တိ။

၁၀။ ပိတ္ထိယံ[က။ ၅၉၊ ရူ။ ၁၈၂၊ နီ။ ၂၀၆]။

ဣတ္ထိလိင်္ဂေ နာမဿန္တေ ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာ ပသညာ ဟောန္တိ။

၁၁။ ဃာ[က။ ၆၀၊ ရူ။ ၁၇၇၊ နီ။ ၂၀၇]။

ဃော

¶ ၊ အာ ဣတိ ဒွိပဒံ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ အာကာရော ဃသညော ဟောတိ။

၁၂။ ဂေါ သျာလပနေ[က။ ၅၇၊ ရူ။ ၇၁၊ နီ။ ၂၁၄]။

အာလပနေ သိ ဂသညော ဟောတိ။

လဟုသညာရာသိ နိဋ္ဌိတော။

သင်္ကေတရာသိ

၁၃။ ဝိဓိ ဝိသေသနံ ယံ တဿ[စံ။ ၁။၁။၆၊ ပါ။ ၁။၁။၇၂၊ ဝိဓိဗ္ဗိသေသနန္တဿ (ဗဟူသု)]။

သုတ္တေ ယံ ဝိသေသနံ ဒိဿတိ၊ တဿ ဝိဓိ ဉာတဗ္ဗော။

‘အတော ယောနံ ဋာဋေ’။ နရာ၊ နရေ။ ယောနန္တိ ဝိသေသနံ။ ဋာဋေတိ ဝိဓိ။

၁၄။ သတ္တမိယံ ပုဗ္ဗဿ[ရူ။ ၈ (ပိဋ္ဌေ)၊ စံ။ ၁။၁။၇၊ ပါ။ ၁။၁။၆၆]။

သတ္တမီနိဒ္ဒေသေ ပုဗ္ဗဝဏ္ဏဿေဝ ဝိဓိ ဉာတဗ္ဗော။

‘သရော လောပေါ သရေ’။ လောကဂ္ဂေါ [အပ။ ထေရ ၁။၁၂။၅၇]။

၁၅။ ပဉ္စမိယံ ပရဿ[စံ။ ၁။၁။၈၊ ပါ။ ၁။၁။၆၇]။

ပဉ္စမီနိဒ္ဒေသေ ပရဿေဝ ဝိဓိ ဉာတဗ္ဗော။

‘အတော ယောနံ ဋာဋေ’။ နရာ၊ နရေ။

၁၆။ အာဒိဿ[စံ။ ၁။၁။၉၊ ပါ။ ၁။၁။၅၄]။

ပရဿ သိဿမာနော [ဒိဿမာနော (မူ)] ဝိဓိ အာဒိဝဏ္ဏဿ ဉာတဗ္ဗော။

‘ရ ¶ သင်္ချာတော ဝါ’။ တေရသ။

၁၇။ ဆဋ္ဌိယန္တဿ[စံ။ ၁။၁။၁၀၊ ပါ။ ၁။၁။၅၂]။

ဆဋ္ဌီနိဒ္ဒေသေ တဒန္တဿ ဝိဓိ ဉာတဗ္ဗော။

‘ရာဇဿိ နာမှိ’။ ရာဇိနာ။

၁၈။ ငါနုဗန္ဓော[စံ။ ၁။၁။၁၁၊ ပါ။ ၁။၁။၅၃]။

ငါနုဗန္ဓော အာဒေသော ဆဋ္ဌီနိဒ္ဒိဋ္ဌဿ အန္တဿ ဉာတဗ္ဗော။

‘ဂေါဿာဝင’။ ဂဝဿံ။

၁၉။ ဋာနုဗန္ဓောနေကဝဏ္ဏော သဗ္ဗဿ[စံ။ ၁။၁။၁၂၊ ပါ။ ၁။၁။၅၅၊ ဋာနုဗန္ဓာနေကဝဏ္ဏာ သဗ္ဗဿ (ဗဟူသု)]။

ယော စ ဋာနုဗန္ဓော အာဒေသော၊ ယော စ အနေကဝဏ္ဏော အာဒေသော၊ တဒုဘယံ ဆဋ္ဌီနိဒ္ဒိဋ္ဌဿ သဗ္ဗဿေဝ ဝဏ္ဏသမုဒါယဿ ဉာတဗ္ဗံ။

ဋာနုဗန္ဓေ တာဝ –

‘ဣမဿာနိတ္ထိယံ ဋေ’။ ဧသု။

အနေကဝဏ္ဏေ –

‘အနိမိ နာမှိ’။ အနေန၊ ဣမိနာ။

၂၀။ ဉကာနုဗန္ဓာ အာဒျန္တာ[စံ။ ၁။၁။၁၃၊ ပါ။ ၁။၁။၄၆]။

ဉာနုဗန္ဓော အာဂမော စ ကာနုဗန္ဓော အာဂမော စ ကမေန ဆဋ္ဌီနိဒ္ဒိဋ္ဌဿ အာဒိမှိ စ အန္တေ စ ဉာတဗ္ဗော။

ဉာနုဗန္ဓေ –

‘ဗြူတော တိဿိဉ’။ ဗြဝိတိ။

ကာနုဗန္ဓေ ¶ –

‘ဘူဿ ဝုက’။ ဗဘုဝ။

၂၁။ မာနုဗန္ဓော သရာနမန္တာ ပရော[စံ။ ၁။၁။၁၄၊ ပါ။ ၁။၁။၄၇]။

မာနုဗန္ဓော အာဂမော သရာနံ အန္တသရမှာ ပရော ဟောတိ။

‘နဇ္ဇာယော သွာမ’။ နဇ္ဇာယော သန္ဒန္တိ။ ‘မံ ဝါ ရုဓာဒီနံ’။ ရုန္ဓတိ။ ‘ဇရ သဒါနမီမ ဝါ’။ ဇီရတိ၊ သီဒတိ။

ဣမသ္မိံ ဗျာကရဏေ အနေကသရတာ နာမ နဒီ၊ ပုရိသ ဣစ္စာဒီသု လိင်္ဂပဒေသု ဧဝ အတ္ထိ၊ ဂမု၊ ပစဣစ္စာဒီသု ဓာတုပဒေသု နတ္ထိ။ သဗ္ဗဓာတုယော ဗျဉ္ဇနန္တာ ဧဝ ဟောန္တိ၊ ဓာတွန္တလောပကိစ္စံ နတ္ထိ။ တသ္မာ နဇ္ဇာယောတိ ဧတ္ထ ဤ-ကာရော အန္တသရော နာမ။ တတော ‘နဇ္ဇာယော သွာမ’ ဣတိ သုတ္တေန အာ-ကာရာဂမော။ ရုန္ဓတီတိ ဧတ္ထ ပန ဥ-ကာရော အန္တသရော နာမ၊ တတော ‘‘မံ ဝါ ရုဓာဒီန’’န္တိ သုတ္တေန ဗိန္ဒာဂမော။ ဧဝံ ဇီရတိ၊ သီဒတိ ဣစ္စာဒီသု။ မြမ္မပေါတ္ထကေသု ပန ‘‘မာနုဗန္ဓော ပဒါနမန္တာ ပရော’’တိ ပါဌော၊ သော သီဟဠပေါတ္ထကေဟိ န သမေတိ။

၂၂။ ဝိပ္ပဋိသေဓေ[စံ။ ၁။၁။၁၆၊ ပါ။ ၁။၄။၂]။

သမာနဝိသယာနံ ဒွိန္နံ ဝိဓီနံ အညမညပဋိသေဓရဟိတေ ဌာနေ ယေဘုယျေန ပရော ဝိဓိ ဩကာသံ လဘတိ။

စတ္တာရောမေ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာ [အင်္ဂုတ္တရနိကာယေ] -ဧတ္ထ စတ္တာရိမေတိ ပုဗ္ဗလောပေ သမ္ပတ္တေ ပရလောပေါ ဩကာသံ လဘတိ။

၂၃။ သင်္ကေတော နာဝယဝေါနုဗန္ဓော[စံ။ ၁။၁။၅]။

ယော ဝဏ္ဏော ပယောဂဿ အဝယဝေါ န ဟောတိ၊ သုတ္တေသု သင်္ကေတမတ္တော ဟောတိ၊ သော အနုဗန္ဓော နာမ။

‘ဂေါဿာဝ’ ¶ ။ ဂဝဿံ-ဧတေန ပဒရူပဝိဓာနေ အနုဗန္ဓော ဥပယောဂံ န ဂစ္ဆတီတိ ဉာပေတိ။

၂၄။ ဝဏ္ဏပရေန သဝဏ္ဏောပိ။

ဝဏ္ဏသဒ္ဒေါ ပရော ဧတသ္မာတိ ဝဏ္ဏပရော၊ ဝဏ္ဏပရေန ရဿသရေန သဝဏ္ဏောပိ ဂယှတိ သယဉ္စ၊ အဝဏ္ဏောတိ ဝုတ္တေ အာ-ကာရောပိ ဂယှတိ အ-ကာရော စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏေသု။

၂၅။ န္တုဝန္တုမန္တာဝန္တုတဝန္တုသမ္ဗန္ဓီ[န္တု ဝန္တုမန္တွာဝန္တုတဝန္တု သမ္ဗန္ဓီ (ဗဟူသု)]။

န္တုဣတိ ဝုတ္တေ ဝန္တု၊ မန္တု၊ အာဝန္တု၊ တဝန္တူနံ သမ္ဗန္ဓီဘူတော န္တုကာရော ဂယှတိ။

‘န္တန္တူနံ န္တော ယောမှိ ပဌမေ’။ ဂုဏဝန္တော၊ သတိမန္တော၊ ယာဝန္တော၊ ဘုတ္တဝန္တော။

သင်္ကေတရာသိ နိဋ္ဌိတော။

သန္ဓိဝိဓာန

အထ သန္ဓိဝိဓာနံ ဒီပိယတေ။

လောပေါ၊ ဒီဃော၊ ရဿော၊ ဝုဒ္ဓိ၊ အာဒေသော၊ အာဂမော၊ ဒွိဘာဝေါ၊ ဝိပလ္လာသော။

လောပရာသိ

၂၆။ သရော လောပေါ သရေ[က။ ၁၂၊ ရူ။ ၁၃၊ နီ။ ၃၀]။

လုပ္ပတီတိ လောပေါ။ သရေ ပရေ သရူပေါ ဝါ အသရူပေါ ဝါ ပုဗ္ဗော သရော လောပေါ ဟောတိ။

သရူပေ တာဝ –

အဝဏ္ဏေ-လောကဂ္ဂေါ ¶ [အပ။ ထေရ ၁။၁၂။၅၇]၊ ဘဝါသဝေါ၊ [ဓ။ သ။ ၁၁၀၂] အဝိဇ္ဇာသဝေါ [ဓ။ သ။ ၁၁၀၂]၊ အဝိဇ္ဇာနုသယော [ဝိဘ။ ၉၄၉]။

ဣဝဏ္ဏေ-မုနိန္ဒော၊ မုနီရိတော၊ ဝရဝါဒီရိတော၊ ဣတ္ထိန္ဒြိယံ [ဝိဘ။ ၂၁၉]။

ဥဝဏ္ဏေ-ဗဟူပကာရော [ဇာ။ ၁။၂၂။၅၈၈]၊ ဗဟုကာ ဦမိ ဗဟူမိ၊ သရဘုယာ ဦမိ သရဘူမိ၊ သရဘုယာ ဥဒကံ သရဘူဒကံ။

အသရူပေ –

သောတိန္ဒြိယံ [ဝိဘ။ ၂၁၉]၊ ကာမုပါဒါနံ၊ ဘဝေသနာ [ဒီ။ နိ။ ၃။၃၀၅]၊ ဘဝေါဃော [ဓ။ သ။ ၁၁၅၆]၊ သော တုဏှဿ [ပါရာ။ ၃၈၁]၊ ဒိဋ္ဌာနုသယော [ဝိဘ။ ၉၄၉]၊ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ၊ ဒိဋ္ဌေကဋ္ဌံ၊ ဒိဋ္ဌောဃော [ဓ။ သ။ ၁၁၅၆]၊ မုဒိန္ဒြိယံ [မဟာဝ။ ၉]၊ ပုတ္တာ မတ္ထိ [ဓ။ ပ။ ၆၂]၊ ဥရဿ ဒုက္ခော [ပါစိ။ ၄၀၂]၊ အသန္တေတ္ထ န ဒိဿန္တိ [ဓ။ ပ။ ၃၀၄] ဣစ္စာဒိ။

ဣတိ ပုဗ္ဗလောပရာသိ။

၂၇။ ပရော ကွစိ[က။ ၁၃၊ ရူ။ ၁၅၊ နီ။ ၃၁]။

ပုဗ္ဗသရမှာ သရူပေါ ဝါ အသရူပေါ ဝါ ပရော သရော ကွစိ လောပေါ ဟောတိ။

သရူပေ တာဝ –

တံ ကဒါဿု ဘဝိဿတိ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၄၄ အာဒယော၊ တံ ကုဒဿု]၊ ကုဒါဿု နာမ ဒုမ္မေဓော၊ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿတိ [ဓ။ ပ။ ၃၇၆]၊ ယဒါဿ သီလံ ပညဉ္စ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၄၇၄]၊ တဒါဿု ကဏှံ ယုဉ္ဇန္တိ [ဇာ။ ၁။၁။၂၉] -ကဏှန္တိ မဟာကဏှဂေါဏံ၊ တဏှာဿ ဝိပ္ပဟီနာ၊ မာဿု ¶ ကုဇ္ဈ ရထေသဘ၊ သတ္ထဟာရကံ ဝါဿ ပရိယေသေယျ [ပါရာ။ ၁၆၇၊ ၁၇၁]၊ အာဂတာတ္ထ တုမှေ၊ သောတုကာမာတ္ထ တုမှေ၊ မာယျော ဧဝရူပမကာသိ၊ ပပံ အဝိန္ဒုံ [ဇာ။ ၁။၁။၂] -ပဝဍ္ဎံ အာပံ လဘိံသူတျတ္ထော၊ နာလံ ကဗဠံ ပဒါတဝေ [ဇာ။ ၁။၁။၂၇] -ပ+အာဒါတဝေတိ ဆေဒေါ၊ ဂဏှိတုန္တတ္ထော၊ ရုပ္ပတီတိ ရူပံ၊ ဗုဇ္ဈတီတိ ဗုဒ္ဓါ-ဒီဃော၊ အဂ္ဂီဝ တပ္ပတိ၊ ဣတ္ထီဝ ဂစ္ဆတိ၊ နဒီဝ သန္ဒတိ၊ မာတုပဋ္ဌာနံ၊ ပိတုပဋ္ဌာနံ၊ ယေတေ ဓမ္မာ အာဒိကလျာဏာ [စူဠဝ။ ၃၉၉] ဣစ္စာဒိ။

အသရူပေ –

ဣတိဿ [ပါစိ။ ၄၆၅]၊ ဣတိပိ [ပါရာ။ ၁]၊ အဿမဏီသိ [ပါရာ။ ၁၃၅]၊ အကတညူသိ [ဓ။ ပ။ ၃၈၃]၊ ဝန္ဒေဟံ၊ သောဟံ၊ ယဿဒါနိ [မဟာဝ။ ၂၄၂]၊ ဆာယာဝ အနပါယိနီ [ဓ။ ပ။ ၂]၊ မာဒိသေသု ကထာဝ ကာ၊ ကိန္နုမာဝ သမဏိယော မဓုဝါ မညတိ ဗာလော [ဓ။ ပ။ ၆၉]၊ စက္ခုန္ဒြိယံ [ဝိဘ။ ၂၁၉]၊ ဒွေမေ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာ [အ။ နိ။ ၂။၃]၊ တယောမေ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာ [အ။ နိ။ ၃။၁၇] ဣစ္စာဒိ။

ကွစီတိ ကိံ? ကတမာ စာနန္ဒ အနိစ္စသညာ [အ။ နိ။ ၁၀။၆၀]။

ဣတိ ပရလောပရာသိ။

၂၈။ န ဒွေ ဝါ။

ဒွေ ပုဗ္ဗပရသရာ ကွစိ လောပါ န ဟောန္တိ ဝါ။

အပ္ပမာဒေါ အမတံ ပဒံ [ဓ။ ပ။ ၂၁]၊ ကော ဣမံ ပထဝိံဝိစေဿတိ [ဓ။ ပ။ ၄၄]။

ကွစိတွေဝ? သောတိန္ဒြိယံ [ဝိဘ။ ၂၁၉]၊ စက္ခုန္ဒြိယံ [ဝိဘ။ ၂၁၉]၊

ဝါတိ ကိံ ¶ ? ကောမံ ဝသလိံ ပရာမသိဿတိ။

ဣတော ပဋ္ဌာယ ယာဝသန္ဓိကဏ္ဍာဝသာနာ ယုတ္တဋ္ဌာနေသု သဗ္ဗတ္ထ ကွစိသဒ္ဒေါ၊ ဝါသဒ္ဒေါ စ ဝတ္တန္တေ။ တတ္ထ ကွစိသဒ္ဒေါ နာနာပယောဂံ ဒဿေတိ။ ဝါသဒ္ဒေါ ဧကပယောဂဿ နာနာရူပံ ဒဿေတိ။ လောပနိသေဓော။

၂၉။ ပရသရဿ။

နိဂ္ဂဟီတမှာ ပရသရဿ ကွစိ လောပေါ ဟောတိ ဝါ။

တွံသိ [ပေ။ ဝ။ ၄၇၊ ဇာ။ ၂။၂၂။၇၆၄]၊ စန္ဒံဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ [ဓ။ ပ။ ၄၁၃၊ သု။ နိ။ ၆၄၂]၊ စက္ကံဝ ဝဟတော ပဒံ [ဓ။ ပ။ ၁]၊ ဟလံဒါနိ ပကာသိတုံ [မဟာဝ။ ၈]၊ ကိန္တိ ဝဒေယျံ၊ စီဝရန္တိ၊ ပတ္တန္တိ၊ ဘိက္ခုန္တိ။

ဣတိ သရလောပရာသိ။

၃၀။ သံယောဂါဒိ လောပေါ။

သံယောဂဿ အာဒိဘူတော ဗျဉ္ဇနော ကွစိ လောပေါ ဟောတိ ဝါ။

ပုပ္ဖံသာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ [ပါရာ။ ၃၆] – ဣဓ ပုဗ္ဗသုတ္တေန သရလောပေါ၊ ဧဝံသ တေ အာသဝါ ပဟီနာ ဟောန္တိ [မ။ နိ။ ၁။၂၄]၊ သစေ ဘုတ္တော ဘဝေယျာဟံ၊ သာဇီဝေါ ဂရဟိတော မမ [မိ။ ပ။ ၆။၁။၅] - အဿ+အာဇီဝေါတိ ဆေဒေါ၊ ဘဝေယျာတိ အတ္ထော။

တီသု ဗျဉ္ဇနေသု သရူပါနံ ဒွိန္နံ အာဒိဗျဉ္ဇနဿ လောပေါ – အဂျာဂါရံ [ပါစိ။ ၃၂၆]၊ အဂျာဟိတော၊ ဝုတျဿ၊ ဝိတျာနုဘူယတေ၊ ဧကသတံ ခတျာ [ဇာ။ ၂။၂၂။၅၉၄]၊ ရတျော၊ ရတျာ၊ ရတျံ၊ သကွာဟံ မာရိသ ဒေဝါနမိန္ဒော [သံ။ နိ။ ၁။၂၆၈]၊ ဣစ္စာဒိ။

သရူပါနန္တိ ¶ ကိံ? တိတ္ထျာ ပုထုသော ဝဒန္တိ [သု။ နိ။ ၈၉၇]၊ စတုတ္ထျန္တံ၊ ဆဋ္ဌုန္တံ၊ စက္ခွာဗာဓံ၊ ဝတ္ထွေတ္ထ။

ဣတိ ဗျဉ္ဇနလောပရာသိ။

၃၁။ လောပေါ။

နိဂ္ဂဟီတဿ ကွစိ လောပေါ ဟောတိ ဝါ။

သရေ ပရေ တာဝ –

ဧဝါဟံ စိန္တယိတွာန [ဗု။ ဝံ။ ၂။၂၇]၊ ပုပ္ဖဒါနံ အဒါသဟံ-အဒါသိံ+အဟန္တိ ဆေဒေါ၊ ဗိန္ဒုလောပေါ၊ ပုန ပုဗ္ဗသရလောပေါ၊ တုယှတ္ထာယ မဟာမုနိ၊ တုယှေဝေတံ ဒုက္ကဋံ [ဒီ။ နိ။ ၂။၁၇၈]၊ တာသာဟံ သန္တိကေ [ပါစိ။ ၇၀၉]၊ တေသာဟံ ဧဝံ ဝဒါမိ၊ ပဉ္စန္နေတံ ဓမ္မာနံ အဓိဝစနံ၊ ဆန္နေတံ ဓမ္မာနံ အဓိဝစနံ၊ သမဏ တွေဝ ပုစ္ဆာမိ [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၅၃ သမဏ တေဝ]၊ ဗြာဟ္မဏ တွေဝ ပုစ္ဆာမိ [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၅၈ ဗြာဟ္မဏ တေဝ] -တွံ+ဧဝါတိ ဆေဒေါ၊ ဝိဒူနဂ္ဂမိတိ။

ဗျဉ္ဇနေ ပရေ –

တံ တုယှမူလေ ပဋိဒေသေမိ။

ဂါထာယံ –

အရိယသစ္စာနဒဿနံ [ခု။ ပါ။ ၅။၁၁]၊ ဧတံ ဗုဒ္ဓါန သာသနံ [ဓ။ ပ။ ၁၈၃]၊ ခန္ဓာနဉ္စ ပဋိပါဋိ၊ ဓာတုအာယတနာန စ [ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ]။

မာဂမေ ပရေ –

ဂရုဠော ဥရဂါမိဝ [ဇာ။ ၁။၄။၁၂၄ သုပဏ္ဏော]၊ ဓမ္မော အရဟတာမိဝ [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၄၈]၊ အာလောကော ပဿတာမိဝ [သု။ နိ။ ၇၆၉]၊ ဗကော ကက္ကဋကာမိဝ [ဇာ။ ၁။၁။၃၈]၊ နဘံ တာရကိတာမိဝ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၉၈၉ တာရာစိတာမိဝ]၊ ပဒုမံ ¶ ဟတ္ထဂတာမိဝ [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၃၃၆] -ဧတေသု မာဂမေ ဗိန္ဒုလောပေါ၊ ဗျဉ္ဇနေ ပုဗ္ဗသရဒီဃော စ။

တထာ သံဥပသဂ္ဂဿ ဗိန္ဒုလောပေ အန္တသရဒီဃော –

သာရာဂေါ၊ သာရတ္တော၊ အဝိသာဟာရော၊ သာရမ္ဘော၊ သာရဒ္ဓါ၊ သာကေတံ နဂရံ၊ သာဓာရဏံ၊ သံ အဿ အတ္ထီတိ သာမီ။

သမာသေ တုမန္တမှိ နိစ္စံ –

ကတ္တုကာမော၊ ဂန္တုကာမော ဣစ္စာဒိ။

ဣတိ ဗိန္ဒုလောပရာသိ။

၃၂။ သျာဒိလောပေါ ပုဗ္ဗဿေကဿ။

ဝိစ္ဆာယံ ဧကဿ ဝိဘတျန္တဿ ပဒဿ ဒွိတ္တေ ကတေ ပုဗ္ဗပဒဿ သျာဒိလောပေါ ဟောတိ။

ဧကေကံ၊ ဧကေကာနိ၊ ဧကေကေန၊ ဧကေကဿ ဣစ္စာဒိ။

မာဂမေ –

ဧကမေကံ၊ ဧကမေကာနိ ဣစ္စာဒိ။

ဣတိ သျာဒိလောပရာသိ။

အပ္ပဝိဓာနမုစ္စတေ။

၃၃။ တဒမိနာဒီနိ[စံ။ ၅။၂။၁။၂၇၊ ပါ။ ၆။၃။၁၀၉၊ မု။ ၂။၃၄၊ ကာ။ ၂။၂၇]။

မဟာဝုတ္တိသုတ္တမိဒံ၊ တဒမိနာဒီနိ ပဒရူပါနိ ဣမိနာ နိပါတနေန သိဇ္ဈန္တီတိ အတ္ထော။

သရလောပေါ ဗျဉ္ဇနေ –

လာဗု=အလာဗု ¶ ၊ ပိဓာနံ=အပိဓာနံ၊ ဒွါရံ ပိဒဟိတွာ=အပိဒဟိတွာ၊ ဂိနိ=အဂ္ဂိနိ၊ ရတ္နံ=ရတနံ၊ နှာနံ=နဟာနံ၊ အသ္နာတိ=အသနာတိ၊ ဟန္တိ=ဟနတိ၊ ဟန္တိ ကုဒ္ဓါ ပုထုဇ္ဇနော [အ။ နိ။ ၇။၆၄]၊ ဖလံ ဝေ ကဒလိံ ဟန္တိ [အ။ နိ။ ၄။၆၈]၊ သက္ကာရော ကာပုရိသံ ဟန္တိ။ ကတ္ထစိ ဗဟုဝစနမ္ပိ ဒိဿတိ။ ဝိက္ကောသမာနာ တိဗ္ဗာဟိ၊ ဟန္တိ နေသံ ဝရံ ဝရံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၃၇၀]။

ဣဝဏ္ဏလောပေ –

အာရာမရုက္ခစေတျာနိ=စေတိယာနိ [ဓ။ ပ။ ၁၈၈]၊ အထတ္ထေကသတံ ခတျာ [ဇာ။ ၂။၂၂။၅၉၄] =ခတ္တိယာ၊ တိထျာ ပုထုသော ဝဒန္တိ [သု။ နိ။ ၈၉၇]။ တိထျာ ပုထုသော နိဝိဋ္ဌာ [သု။ နိ။ ၈၉၈] =တိတ္ထိယာ။ ဝိဒ္ဓသ္တော=ဝိဒ္ဓံသိတော၊ ဥတြသ္တော=ဥတြာသိတော၊ သ္နေဟော=သိနေဟော၊ က္လေသဝတ္ထူနိ=ကိလေသဝတ္ထူနိ၊ ကြိယာ=ကိရိယာ၊ ပ္လဝန္တိ=ပိလဝန္တိ။

ဥဝဏ္ဏလောပေ –

ပဒ္ဓါနိ=ပဒုမာနိ၊ ဥသ္မာ=ဥသုမာ ဣစ္စာဒိ။

သံယောဂါဒိဗျဉ္ဇနလောပေါ စ –

ပုတ္တာနဉှိ ဝဓော ဒုခေါ၊ မာတိဃော လဘတေ ဒုခံ၊ အပ္ပဿာဒါ ကာမာ ဒုခါ၊ နတ္ထိ ကာမပရံ ဒုခံ [ဇာ။ ၂။၁၉။၁၁၈]၊ သေခေါ=သေက္ခော၊ အပေခါ=အပေက္ခာ၊ ဥပသမ္ပဒါပေခေါ=ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော [မဟာဝ။ ၇၀] ဣစ္စာဒိ။

သရေန သဟ ဗျဉ္ဇနလောပေါ –

ပဋိသင်္ခါ ယောနိသော [အ။ နိ။ ၆။၅၈]၊ အက္ခာတိ=အက္ခာယတိ၊ ဂန္ဓံ ဃာတိ=ဃာယတိ၊ အဘိညာ=အဘိညာယ၊ ပရိညာ=ပရိညာယ၊ အဓိဋ္ဌာ=အဓိဋ္ဌာယ၊ ပတိဋ္ဌာ=ပတိဋ္ဌာယ၊ အာဝီကတာ ဟိဿ ဖာသု [မဟာဝ။ ၁၃၄] ¶ ၊ အဿဝနတာ ဓမ္မဿ ပရိဟာယန္တိ [မဟာဝ။ ၈]၊ ဝိပါကော တဒါရမ္မဏတာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ [ပဋ္ဌာ။ ၃။၁။၉၈]၊ ဒသာဟပရမတာ ဓာရေတဗ္ဗံ [ပါရာ။ ၄၆၂]၊ နာယံ ဗြာဟ္မဏဘောဇနတ္ထာ၊ တိလောဒနော ဟေဟိတိ [ဇာ။ ၁။၈။၁]၊ ဝိသသေနောဝ ဂါရယှော၊ ယဿတ္ထာ ရုက္ခရောပကာ [ဇာ။ ၁။၃။၅၄] =ဝိသသေနောဝါတိ ဧဝံနာမကော ရာဇာ ဧဝ၊ ယဿတ္ထာ ဒူရမာယန္တိ [ဇာ။ ၁။၃။၂၈] – ယဿာတိ ဥဒရဿ၊ ပိတု အတ္ထာ စန္ဒဝတီ [ဇာ။ ၁။၉။၆၆]၊ ဥပါဒါရူပံ၊ အနုပါဒါ ဝိမုတ္တော၊ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတော၊ ဥပနိဓာပညတ္တိ။ သံဝိဓာဝဟာရော၊ ယာတိ=ယာယတိ၊ ဝါတိ=ဝါယတိ၊ နိဗ္ဗာတိ=နိဗ္ဗာယတိ၊ နိဗ္ဗန္တိ=နိဗ္ဗာယန္တိ၊ ပဟာတိ=ပဟာယတိ၊ သပ္ပတိဿော=သပ္ပတိဿယော၊ သုဟဒေါ=သုဟဒယော=သဗ္ဗတ္ထ ယလောပေါ၊

မုခရော=မုခခရော၊ ဝါစာကရဏော=ဝါက္ကရဏော၊ ဝါစာပထော=ဗျပ္ပထော=ဝါဿ ဗျတ္တံ၊ ရဿတ္တဉ္စ၊ ဧဝံ ဗျာခေါ=ဧဝံ ဝိယ ခေါ=ဝိဿ ဗျတ္တံ၊ ဒီဃော စ ယလောပေါ စ။

လောလုပေါ၊ မောမုဟော၊ ကုက္ကုစော၊ သုသုခေါ၊ ရောရုဝေါဣစ္စာဒီသု ပန အတိသယတ္ထဒီပနတ္ထံ ပဒဒွိတ္တံ ကတွာ ပုဗ္ဗပဒေသု အက္ခရလောပေါ။

ပဒလောပေါ အာဒိမဇ္ဈန္တေသု –

ဒတ္တော=ဒေဝဒတ္တော၊ အဿေဟိ ယုတ္တော ရထော=အဿရထော၊ ရူပဘဝေါ=ရူပံ၊ အရူပဘဝေါ=အရူပံ ဣစ္စာဒိ။

လောပရာသိ နိဋ္ဌိတော။

ဒီဃ၊ ရဿရာသိ

အထ ¶ ဒီဃ၊ ရဿာ ဒီပိယန္တေ။

၃၄။ သေသာ ဒီဃာ။

ပက္ခိတ္တမိဒံ သုတ္တံ။ လုတ္တေဟိ ဝါ အာဒေသကတေဟိ ဝါ ဝဏ္ဏေဟိ သေသာ ရဿသရာ ကွစိ ဒီဃာ ဟောန္တိ ဝါ။

ပုဗ္ဗလုတ္တေ တာဝ –

တတြာယမာဒိ ဘဝတိံ [ဓ။ ပ။ ၃၇၅]၊ တတြာဘိရတိမိစ္ဆေယျ [ဓ။ ပ။ ၈၈၊ သံ။ နိ။ ၅။၁၉၈]၊ ဗုဒ္ဓါနုဿတိ၊ သဒ္ဓီဓ ဝိတ္တံ ပုရိသဿ သေဋ္ဌံ [သု။ နိ။ ၁၈၃]၊ အနာဂါရေဟိ စူဘယံ [ဓ။ ပ။ ၄၀၄၊ သု။ နိ။ ၆၃၃]၊ ဓမ္မူပသံဟိတာ [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၄၉]၊ တထူပမံ ဓမ္မဝရံ အဒေသယိ [ခု။ ပါ။ ၆။၁၃]၊ တေသံ ဝူပသမော သုခေါ [ဒီ။ နိ။ ၂။၂၂၁] ဣစ္စာဒိ။

ပရလုတ္တေ –

အဇိတာတိ ဘဂဝါ အဝေါစ [သု။ နိ။ ၁၀၃၉၊ ၁၀၄၁]၊ သုမေဓော သာဇာတော စာတိ၊ ရုပ္ပတီတိ ရူပံ [သံ။ နိ။ ၃။၇၉]၊ ဗုဇ္ဈတီတိ ဗုဒ္ဓါ၊ သာဓူတိပတိဿုဏိတွာ [ဓ။ ပ။ အဋ္ဌ။ ၁။၄ ကာဠယက္ခိနီဝတ္ထု]၊ ကိံသူဓ ဝိတ္တံ ပုရိသဿ သေဋ္ဌံ [သု။ နိ။ ၁၈၄] ဣစ္စာဒိ။

ဗိန္ဒုလုတ္တေ –

တာသာဟံ [ပါစိ။ ၇၀၉]၊ တေသာဟံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၃၁၃]။

အာဒေသေသု –

မျာယံဓမ္မော [မဟာဝ။ ၇]၊ သွာဟံ [ပေ။ ဝ။ ၄၈၅]၊ ဝိတျာနုဘူယတေ ဣစ္စာဒိ။

ယဒိပိ ဣမာနိ ရူပါနိ ဗျဉ္ဇနေ ဥပရိသုတ္တေန သိဇ္ဈန္တိ၊ လုတ္တာဒေသေသု ပန နိစ္စမိဝ ဒီဃသိဒ္ဓိဉာပနတ္ထံ ဣဒံ သုတ္တံ ပက္ခိတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၃၅။ ဗျဉ္ဇနေ ဒီဃရဿာ[က။ ၂၅၊ ၂၆၊ နီ။ ၃၅၊ ၃၆၊ ၆၄၊ ၇၁၊ ၁၆၅၊ ၁၇၉]။

ဗျဉ္ဇနေ ¶ ပရေ ရဿဒီဃာနံ ကွစိ ဒီဃ၊ ရဿာ ဟောန္တိ ဝါ။ တတ္ထ ဒီဃဝိဓိ နာမ ဂါထာဝသေန ဝါ အာဂမဝသေန ဝါ ဝစနသုခဝသေန ဝါ ဗုဒ္ဓိသုခဝသေန ဝါ ဟောတိ။

တတ္ထ ဂါထာဝသေန တာဝ –

မဓုဝါမညတိ ဗာလော [ဓ။ ပ။ ၆၉]၊ ခန္တီ စ သောဝစဿတာ [ခု။ ပါ။ ၅။၁၀]၊ ဧဝံ ဂါမေ မုနီ စရေ [ဓ။ ပ။ ၄၉]၊ သက္ကော ဥဇူ စ သုဟုဇူ စ [ခု။ ပါ။ ၉။၁] ဣစ္စာဒိ။

အာဂမေ –

ဥရဂါမိဝ [ဇာ။ ၁။၇။၃၀]၊ အရဟတာမိဝ [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၄၈]၊ ပဿတာမိဝ [သု။ နိ။ ၇၆၉] ဣစ္စာဒိ။ ဂါထာဝသေနာတိပိ ယုဇ္ဇတိ။

ဝစနသုခဉ္စ ဗုဒ္ဓိသုခဉ္စ ပုရိမေ သေသဒီဃေပိ လဗ္ဘတိ။

တတ္ထ ဝစနသုခေ –

ဆာရတ္တံ မာနတ္တံ [စူဠဝ။ ၉၇]၊ ပကဋ္ဌံ ဝစနံ ပါဝစနံ၊ ပါသာဒေါ၊ ပါကာရော၊ ပါဝဿိ မေဃော၊ နဂရံ ပါဝိသိ၊ ပါဝေက္ခိ၊ ပါရိသုဒ္ဓိ၊ ပါဋိပဒေါ၊ စတုရာသီတိသဟဿာနိ [ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၅၈၄] ဣစ္စာဒိ။

ဗုဒ္ဓိသုခံ နာမ ပဒစ္ဆေဒဉာဏသုခံ။ တတ္ထ –

သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ [ပါရာ။ ၁]၊ သာတ္ထိကာ ဓမ္မဒေသနာ၊ စက္ခုမာဿ ယထာ အန္ဓော ဣစ္စာဒိ။

ဗိန္ဒုလုတ္တေ ပန သာရာဂေါ၊ သာရတ္တော ဣစ္စာဒီနိ ပုဗ္ဗေ ဥဒ္ဓဋာနိယေဝ။

ဣတိ ဒီဃရာသိ။

ရဿသန္ဓိမှိ ¶ ဂါထာဝသေန တာဝ –

ယိဋ္ဌံဝဟုတံဝ လောကေ [ဓ။ ပ။ ၁၀၈]၊ ဘောဝါဒိ နာမ သော ဟောတိ [ဓ။ ပ။ ၃၉၆၊ သု။ နိ။ ၆၂၅]၊ ယထာဘာဝိ ဂုဏေန သော ဣစ္စာဒိ။

အာဂမေ ယ၊ ရ၊ ဒါဂမေသု ပုဗ္ဗရဿော –

ယထယိဒံ [အ။ နိ။ ၁။၁-၄]၊ တထယိဒံ၊ ယထရိဝ အမှာကံ ဘဂဝါ၊ တထရိဝ ဘိက္ခုသင်္ဃော၊ သမ္မဒေဝ သမာစရေ [သံ။ နိ။ ၁။၁၁၂]၊ သမ္မဒက္ခာတော မယာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ [သံ။ နိ။ ၅။၁၉၄] ဣစ္စာဒိ။

သံယောဂရဿော နာမ ဗဟုလံ လဗ္ဘတိ –

အက္ကမော၊ ပရက္ကမော၊ အက္ခာတော၊ အညာ၊ အညိန္ဒြိယံ၊ အညာတံ ဘဂဝါ၊ အညာတံ သုဂတ၊ အတ္ထရဏံ၊ အပ္ဖောဋေတိ၊ အလ္လိယတိ၊ အစ္ဆိန္ဒတိ၊ အဿာဒေါ၊ အာဘဿရော၊ ပဘဿရော၊ သဗ္ဗညုတညာဏံ၊ ဈာနဿ လာဘိမှိ ဝသိမှိ [ပါရာ။ ၂၀၃-၂၀၄]။

တာ၊ တောပစ္စယေသုပိ ရဿော –

ကတညုတာ၊ အတ္ထညုတာ၊ ဓမ္မညုတာ၊ ကညတော၊ နဒိတော၊ ဝဓုတော။

သမာသေ –

ဣတ္ထိပုမံ၊ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ၊ ဣတ္ထိဘာဝေါ၊ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါ ဣစ္စာဒိ။

ဣတိ ရဿရာသိ။

ဒီဃ၊ ရဿရာသိ နိဋ္ဌိတော။

ဝုဒ္ဓိရာသိ

အထ ¶ ဝုဒ္ဓိသန္ဓိ ဒီပိယတေ။

၃၆။ ယုဝဏ္ဏာနမေဩ လုတ္တာ[က။ ၁၄၊ ရူ။ ၁၆၊ နီ။ ၃၄]။

လုတ္တာ ပုဗ္ဗသရမှာ ဝါ ပရသရမှာ ဝါ သေသာနံ ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာနံ ကမေန ဧ၊ ဩအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။

ပရဣဝဏ္ဏေ –

ဗန္ဓုဿေဝ သမာဂမော၊ အတေဝ မေ အစ္ဆရိယံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၉၈၈]၊ ဝါတေရိတံ၊ ဇိနေရိတံ။

ပရဥဝဏ္ဏေ –

ဂင်္ဂေါဒကံ၊ ပတ္တံ ဝေါဒကံ ကတွာ [စူဠဝ။ ၃၇၆]၊ သင်္ချံ [သု။ နိ။ ၇၅၄] နောပေတိ ဝေဒဂူ [မဟာနိ။ ၆]၊ ဥဒကောမိဝ ဇာတံ။

ကြိယာပဒေသု –

ဝေတိ၊ အပေတိ၊ ဥပေတိ၊ အပေက္ခာ၊ ဥပေက္ခာ ဣစ္စာဒိ။

ပုဗ္ဗဣဝဏ္ဏေ –

ရထေသဘော၊ ဇနေသဘော၊ မုနေလယော ဣစ္စာဒိ- တတ္ထ ရထီနံ အာသဘော ဇေဋ္ဌကောတိ ရထေသဘော၊ ရထီနန္တိ ရထဝန္တာနံ ရထရုဠှာနံ ယောဓာနန္တိ အတ္ထော။ ဇနီနံ အာသဘော ဇနေသဘော၊ ဇနီနန္တိ ဇနဝန္တာနံ ဣဿရာနံ။ မုနီနံ အာလယော ဝိဟာရော မုနေလယော။

ပုဗ္ဗဥဝဏ္ဏေ –

သုန္ဒရာ ဣတ္ထီ သောတ္ထိ၊ သုန္ဒရော အတ္ထော ယဿာတိ သောတ္ထိ၊ ရဿတ္တံ၊ မင်္ဂလံ။

ဝုဒ္ဓိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

အာဒေသသန္ဓိ

အထာဒေသသန္ဓိ ¶ ဒီပိယတေ။

၃၇။ ယဝါ သရေ[က။ ၁၈၊ ၁၉၊ ၂၁၊ ၄၅၊ နီ။ ၄၄၊ ၄၆၊ ၄၇၊ ၅၁၊ ၅၈]။

သရေ ပရေ ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာနံ ယ၊ ဝါဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။

ဣဝဏ္ဏေ –

ပဋိသန္ထာရဝုတျဿ [ဓ။ ပ။ ၃၇၆]၊ သဗ္ဗာ ဝိတျာနုဘူယတေ၊ ကျာဟံ အပရဇ္ဈာမိ [ပါရာ။ ၃၈၃] – ဣဓ ပဌမံ ဗိန္ဓုလောပေါ၊ သုတာ စ ပဏ္ဍိတာတျတ္ထ၊ သုတာ စ ပဏ္ဍိတာတျမှာ [ဇာ။ ၂။၂၁။၁၄၉]၊ ဉာတော သေနာပတီတျာဟံ [ဇာ။ ၂။၂၁။၉၄]၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ [ပါရာ။ ၄၁၁]၊ ဣစ္စဿ ဝစနီယံ [ဒီဃနိကာယေ]၊ ပစ္စုတ္တရိတွာ၊ ပစ္စာဟရတိ [ပါရာ။ ၃၀၅-၃၀၇]၊ ပစ္စေတိ၊ ပစ္စယော၊ အစ္စေတိ၊ အစ္စယော [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၅၁]၊ အစ္စာယံ မဇ္ဈိမော ခဏ္ဍော [ဇာ။ ၁။၇။၃၃] – အတိရေကော အယံ မဇ္ဈိမော ခဏ္ဍောတျတ္ထော၊ အပုစ္စဏ္ဍတာ – အပုတိအဏ္ဍတာတျတ္ထော၊ ဇစ္စန္ဓော၊ ဇစ္စဃာနကော၊ ဇစ္စေဠကော၊ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ၊ အဗ္ဘေတိ၊ အဗ္ဘောကာသော [ဒီ။ နိ။ ၁။၁၉၁]၊ အဇ္ဈောကာသော အဇ္ဈာဂမာ ဣစ္စာဒိ။

ဝါတွေဝ? ဣတိဿ မုဟုတ္တမ္ပိ [ပါစိ။ ၄၆၅]၊ အတိသိဂဏော၊ အဓီရိတံ။

ဧတ္ထ စ ဣစ္စေတန္တိအာဒီသု ဣမိနာ သုတ္တေန ဣတိ၊ ပတိ၊ အတိပုတိ၊ ဇာတိ၊ အဘိ၊ အဓိသဒ္ဒါနံ ဣဝဏ္ဏဿ ယတ္တံ၊ ‘တဝဂ္ဂ၊ ဝရဏာန’…န္တိ သုတ္တေန ယမှိ တဝဂ္ဂဿ စတ္တံ၊ ‘ဝဂ္ဂ၊ လ၊ သေဟိ တေ’တိ သုတ္တေန ယဿ ပုဗ္ဗရူပတ္တံ၊ အဘိ၊ အဓိသဒ္ဒေသု ပန ‘စတုတ္ထဒုတိယေသွေသ’…န္တိ သုတ္တေန ဝဂ္ဂစတုတ္ထာနံ တတိယတ္တံ။

ဥဝဏ္ဏေ ¶ –

စက္ခွာဗာဓမာဂစ္ဆတိ၊ ပါတွာကာသိ [မ။ နိ။ ၂။၃၀၈]၊ ဝတ္ထွေတ္ထ ဝိဟိတံ နိစ္စံ၊ ဒွါကာရော [မဟာဝ။ ၉]၊ မဓွာသဝေါ [ပါစိ။ ၃၂၈]၊ အနွယော၊ အနွေတိ၊ သွာက္ခာတော [မဟာဝ။ ၂၆၊ ၆၂]၊ သွာကာရော [မဟာဝ။ ၉]၊ ဗဟွာဗာဓော ဣစ္စာဒိ။

၃၈။ ဧဩနံ[က။ ၁၇၊ ၁၈၊ ရူ။ ၁၉၊ ၂၀၊ နီ။ ၄၃၊ ၄၄]။

သရေ ပရေ ဧ၊ ဩနံ ယ၊ ဝါဒေသော ဟောတိ ဝါ။

ကျဿ ဗျပထယော အဿု [သု။ နိ။ ၉၆၇]၊ ကျဿု ဣဓ ဂေါစရာ [သု။ နိ။ ၉၆၇] -ကေ+အဿ ပုဂ္ဂလဿာတိ အတ္ထော၊ ဗျပထယောတိ ဝစနပထာ၊ ယထာ နာမံ တထာ ဈဿ-စေ+အဿာတိ ဆေဒေါ၊ တျာဟံ ဧဝံ ဝဒေယျံ [မ။ နိ။ ၁။၃၀]၊ တျဿ ပဟီနာ ဟောန္တိ၊ ပုတ္တော တျာဟံ မဟာရာဇ [ဇာ။ ၁။၁။၇]၊ ပဗ္ဗတျာဟံ ဂန္ဓမာဒနေ [ဇာ။ ၂။၂၂။၃၉၇]၊ အဓိဂတော ခေါ မျာယံ ဓမ္မော [မဟာဝ။ ၇]၊ ယျဿ ဝိပ္ပဋိသာရဇာ၊ ယျဿ တေ ဟောန္တိ အနတ္ထကာမာ၊ ယျဿု မညာမိ သမဏေ-ဧတ္ထ စ အဝိသိဋ္ဌေပိ ဝစနသဒ္ဒေ ယေ+အဿာတိ ပဒစ္ဆေဒဗုဒ္ဓိသုခတ္ထံ ‘ယျဿာ’တိ ပေါတ္ထကာရောပနံ ယုဇ္ဇတိယေဝ၊ ယထာ တံ? ‘ယဒါဿ သီလံ ပညဉ္စ’ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၄၇၄] ဣစ္စာဒီသု ဝိယ၊ ကွတ္ထောသိ ဇီဝိတေန မေ၊ ယာဝတကွဿ ကာယော၊ တာဝတကွဿ ဗျာမော [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၅]၊ အထ ခွဿ၊ အတ္ထိ ခွေတံ ဗြာဟ္မဏ၊ ယတွာဓိကရဏံ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၁၃]၊ ယွာဟံ၊ သွာဟံ ဣစ္စာဒိ။

ဝါတွေဝ? သော အဟံ ဝိစရိဿာမိ [သု။ နိ။ ၁၉၄]၊ သော အဟံ ဘန္တေ။

၃၉။ ယုဝဏ္ဏာနမိယငဥဝင[မောဂ။ ၅-၁၃၆ (ယုဝဏ္ဏာန မိယငုဝင သရေ)]။

သရေ ပရေ ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏန္တာနံ ပဒါနံ ဣယင၊ ဥဝငအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။ ငါနုဗန္ဓော အန္တာဒေသတ္ထော။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။

ဣဓ ¶ ဧကေကဿ ပဒဿ ရူပဒွယံ ဝုစ္စတေ။

ဣဝဏ္ဏေ –

တိယန္တံ တျန္တံ – တတ္ထ တိယန္တန္တိ ဣမိနာ သုတ္တေန သိဒ္ဓံ၊ တျန္တန္တိ ‘ယဝါ သရေ’တိ သုတ္တေန။ ဧဝံ သေသေသု။ အဂ္ဂိယာဂါရေ အဂျာဂါရေ၊ စတုတ္ထိယတ္ထေ [မဟာဝ။ ၃၇] စတုတ္ထျတ္ထေ၊ ပဉ္စမိယတ္ထေ ပဉ္စမျတ္ထေ၊ ပထဝိယာကာသော ပထဗျာကာသော၊ ဝိယဉ္ဇနံ ဗျဉ္ဇနံ၊ ဝိယာကတော ဗျာကတော၊ ဝိယာကံသု ဗျာကံသု၊ ဝိယတ္တော ဗျတ္တော၊ ဝိယူဠှော ဗျူဠှော၊ ဓမ္မံ အဓိယေတိ အဇ္ဈေတိ၊ ပတိယေတိ ပစ္စေတိ ပတ္တိယာယတိ ဝါ၊ ပရိယင်္ကော ပလ္လင်္ကော၊ ဝိပရိယာသော ဝိပလ္လာသော၊ ဣဓ ဧကရူပံ ဟောတိ – ပရိယတ္တိ၊ ပရိယတ္တော၊ ပရိယာယော၊ ပလ္လင်္ကောဣစ္စာဒီသု ပရိသဒ္ဒေ ရဿ လတ္တံ ကတွာ ဣဿ ‘ယဝါ သရေ’တိ ယတ္တေ ကတေ ယဿ ပုဗ္ဗရူပတ္တံ။

ဥဝဏ္ဏေ –

ဘိက္ခုဝါသနေ၊ သယမ္ဘုဝါသနေ၊ ဣဓပိ ရူပဒွယံ လဗ္ဘတိ – ဒုဝင်္ဂိကံ=ဒွင်္ဂိကံ၊ ဘုဝါဒိဂဏော=ဘွာဒိဂဏော ဣစ္စာဒိ။

၄၀။ ဝိတိဿေဝေ ဝါ[ရူ။ ၃၃ (ပိဋ္ဌေ)]။

ဧဝသဒ္ဒေ ပရေ ဣတိသဒ္ဒဿ ဣ-ကာရဿ ဝေါ ဟောတိ ဝါ။

ဣတွေဝ စောရော အင်္ဂုလိမာလော၊ သမုဒ္ဒေါတွေဝ သင်္ချံ [ဥဒါ။ ၄၅] ဂစ္ဆတိ၊ မဟာဥဒကက္ခန္ဓောတွေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ၊ မဟာသမ္မတောတွေဝ ပဌမံ အက္ခရံ နိဗ္ဗတ္တံ [ဒီ။ နိ။ ၃။၁၃၁]၊ ဣသိဂိလိတွေဝ သမညာ အဟောသိ [မ။ နိ။ ၃။၁၃၃]။

ဝါတိ ကိံ? ဣစ္စေဝတ္ထော၊ သမုဒ္ဒေါတေဝ သင်္ချံ ဂစ္ဆတိ။

သုတ္တဝိဘတ္တေန ¶ ဧဝသဒ္ဒေ ပရေ အညတိ-ကာရဿ ဝတ္တံ။ ဝိလပတွေဝ သော ဒိဇော [ဇာ။ ၁။၆။၁၀၃]၊ အနုသေတွေဝဿ ကာမရာဂေါ၊ အနုသေတွေဝဿ ရူပရာဂေါ – အနုသေတိ+ဧဝ+အဿာတိ ဆေဒေါ၊ ဟောတွေဝ ကာရိယသန္နိဋ္ဌာနံ၊ ဟောတေဝ ဝါ။

၄၁။ ဧဩနမ ဝဏ္ဏေ[က။ ၂၇၊ ရူ ၃၉၊ နီ။ ၆၆၊ ၁၆၃-၄]။

သရဗျဉ္ဇနဘူတေ ဝဏ္ဏေ ပရေ ဧ၊ ဩနံ အတ္တံ ဟောတိ ဝါ။ တတ္ထ ဧဿ အတ္တံ ယေဘုယျေန မ၊ ဒါဂမေသွေဝ ဟောတိ။

အကရမှသ တေ ကိစ္စံ [ဇာ။ ၁။၄။၂၉] – အကရမှသေတျတ္ထော၊ ဒိသွာ ယာစကမာဂတေ [ဇာ။ ၁။၇။၅၈၊ ၂။၂၂။၂၂၆၁]၊ ဒိသွာ ပဏ္ဍိတမာဂတေ [ဇာ။ ၂။၂၂။၇၈၃]၊ ယမာဟု နတ္ထိ ဝီရိယန္တိ [ဇာ။ ၂။၁၈။၁၆၂] – ယေ+အာဟုတျတ္ထော။ ကဒဿု – ကေ+အဿု၊ ယဒေဝ တေ ဇာတိနိဿိတာ၊ တဒေဝ တေ ဇရာနိဿိတာယေ+ဧဝ၊ တေ+ဧဝါတိ ဆေဒေါ၊ သွေ ဘဝေါ သွာတနံ [ပါရာ။ ၂၂] – ဗျဉ္ဇနေ ဒီဃော။

ဩမှိ –

သ သီလဝါ [ဓ။ ပ။ ၈၄]၊ သ ပညဝါ၊ သ ဝေ ကာသာဝမရဟတိ [ဓ။ ပ။ ၁၀]၊ ဧသ အတ္ထော၊ ဧသ ဓမ္မော [ဓ။ ပ။ ၅]၊ ဒိန္နမာသိ ဇနိန္ဒေန [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၁၆၁ (ဒိန္နမှာတိ ဇနိန္ဒေန)] – ဒိန္နော+အာသီတိ ဆေဒေါ၊ မဂ္ဂမတ္ထိ [ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၉] – မဂ္ဂေါ+အတ္ထိ၊ အဂ္ဂမက္ခာယတိ [အ။ နိ။ ၁။၄၇]၊ ပစ္စယာကာရမေဝ စ [ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၂၅]၊ သင်္ဃော ပဗ္ဗတမိဝ၊ သဒ္ဒေါ စိစ္စိဋမိဝ၊ ဟိယျော ဘဝေါ ဟိယျတ္တနံ၊ ပါတော အသနံ ပါတရာသော၊ ပါတမနုသိဋ္ဌော၊ ကကုသန္ဓ ကောဏာဂမနော၊ ထေရ ဝါဒါနမုတ္တမော – ကကုသန္ဓောတိ စ ထေရောတိ စ ဆေဒေါ၊ ထေရဝါဒေါတိ အတ္ထော။

သုတ္တဝိဘတ္တေန ¶ အနိမိတ္တေပိ ဟောတိ။ တုဝဉ္စ ဓနုသေခ စ [ဇာ။ ၁။၁၆။၂၃၉]၊ ပစ္စယမဟာပဒေသော ဟေသ၊ ဧကကောဋ္ဌာသော ဧသ၊ အဘိလာပမတ္တဘေဒေါ ဧသ ဣစ္စာဒိ။

၄၂။ ဂေါဿာဝင[က။ ၂၂၊ ၇၈၊ ရူ။ ၂၈၊ နီ။ ၅၂၊ ၂၂၉]။

သရေ ပရေ ဂေါဿ အန္တဿ အဝင ဟောတိ။

ဂေါ စ အဿော စ ဂဝါဿံ။

သုတ္တဝိဘတ္တေန ဗျဉ္ဇနေပိ။ သဂဝစဏ္ဍော [အ။ နိ။ ၄။၁၀၈]၊ ပရဂဝစဏ္ဍော။

အပ္ပဝိဓာနမုစ္စတေ။

မဟာဝုတ္တိနာ အဝဏ္ဏဿ ဥတ္တံ၊ ဩတ္တဉ္စ –

ပုထုဇ္ဇနော၊ ပုထုဘူတော-ပုထူတိ ဝါ ဧကော ပါဋိပဒိကော၊ ပုထုနာ ပုထုနီတိပိ ဒိဿတိ၊ အပေက္ခိယာနော အပေက္ခိယာနအပေက္ခိတွာတျတ္ထော။ ဧဝံ အနုမောဒိယာနော၊ မရီစိကူပမံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓါနော၊ မာ မံ ပိသာစာ ခါဒန္တု၊ ဇီဝ တွံ သရဒေါသတံ [ဇာ။ ၁။၂။၉]၊ ရတ္တိဒိဝေါဝ သော ဒိဗ္ဗော၊ မာနုသံ သရဒေါသတံ-ဝဿသတန္တျတ္ထော၊ အနုယန္တိ ဒိသောဒိသံ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၈၁]၊ သမ္ပတန္တိ ဒိသောဒိသံ-တံ တံ ဒိသန္တျတ္ထော၊ ပရောသတံ၊ ပရောသဟဿံ၊ အညောညံ အညမညံ၊ ပေါနောပုညံ ပုနပ္ပုနံ၊ ပေါနောဗ္ဘဝိကာ တဏှာ-ပုနောတိ ဝါ ဧကော နိပါတော၊ ပုနော တဿ မဟေ သိနော၊ ပုနော ပတ္တံ ဂဟေတွာန၊ န စ ဒါနိ ပုနော အတ္ထိ၊ မမ တုယှဉ္စ သင်္ဂမော၊ န ပုနော အမတာကာရံ၊ ပဿိဿာမိ မုခံ တဝ [အပ။ ထေရီ ၂။၂။၂၃၅]။

ဣဝဏ္ဏဿ အတ္တံ၊ ဥတ္တံ၊ ဧတ္တဉ္စ –

တဒမိနာပေတံ ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ-တံ ဧတံ အတ္ထဇာတံ ဣမိနာ ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော၊ သကိံ အာဂစ္ဆတိ သီလေနာတိ ¶ သကဒါဂါမီ၊ ဣတ္ထိယာ ဘာဝေါ ဣတ္ထတ္တံ၊ ဧဝုမံ – ဧဝံ+ဣမန္တိ ဆေဒေါ၊ တွံ နော သတ္ထာ မဟာမုနေ၊ အတ္ထဓမ္မဝိဒူ ဣသေ။

ဥဝဏ္ဏဿ ဣတ္တံ၊ ဩတ္တဉ္စ –

မာတိတော [ဒီ။ နိ။ ၁။၃၀၃]၊ ပိတိတော၊ မာတိပက္ခော၊ ပိတိပက္ခော၊ မာတိဃော [ဇာ။ ၂။၁၉။၁၁၈]၊ ပိတိဃော၊ မတ္တိကံ ဓနံ [ပါရာ။ ၃၄]၊ ပေတ္တိကံ ဓနံ၊ အပိ နော လစ္ဆသိ၊ ကစ္စိ နော တုမှေ ယာပေထ၊ ကထံ နော တုမှေ ယာပေထ၊ သောတုကာမတ္ထ နော တုမှေ ဘိက္ခဝေ၊ န နော သမံ အတ္ထိ [ခု။ ပါ။ ၆။၃]၊ န ဟိ နော သင်္ကရန္တေန [မ။ နိ။ ၃။၂၇၂]၊ နတ္ထိ နော ကောစိ ပရိယာယော [ဇာ။ ၁။၅။၁၁၀ (န ဟိ နော ကောစိ ပရိယာယော)] – ဣမေသု တီသု နုသဒ္ဒေါ ဧကံသတ္ထေ၊ သောသိတော သောတတ္တော စေဝ [ဇာ။ ၁။၁။၉၄ သောတတ္တော သောသိန္ဒော စေဝ၊ မ။ နိ။ ၁။၁၅၇] – သုဋ္ဌု သီတလော သုဋ္ဌု သန္တတ္တောတျတ္ထော၊ ဇမ္ဗုနဒိယာ ဇာတံ ဇမ္ဗောနဒံ။

ဧဿ ဣတ္တံ –

ဩကန္ဒာမသိ ဘူတာနိ၊ ပဗ္ဗတာနိ ဝနာနိ စ [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၁၇၃] – အဝကန္ဒာမသေတျတ္ထော၊ ယံ ကရောမသိ ဗြဟ္မုနော၊ တဒဇ္ဇ တုယှံ ဒဿာမ [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၇၀]၊ ဣဓ ဟေမန္တဂိမှိသု [ဓ။ ပ။ ၂၈၆]၊ ဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓိသု၊ စေတေဟိ စေတပုတ္တိဟိ [စရိယာ။ ၁။၁၀၆] – စေတပုတ္တေဟိ သဒ္ဓိန္တျတ္ထော။

ဩဿ ဥတ္တံ –

မနုညံ၊ န တေနတ္ထံ အဗန္ဓိသု [ဇာ။ ၁။၆။၇] – သော တေန ဝစနေန အတ္ထံ န အဗန္ဓိ န လဘီတျတ္ထော။ အဝှာယန္တု သု ယုဒ္ဓေန [ဇာ။ ၂။၂၂။၈၇၁] – သော ¶ ပဟာရဝစနေန မံ အဝှယန္တောတျတ္ထော။ အပိ နု ဟနုကာ သန္တာ [ဇာ။ ၁။၁။၁၄၆] – နော ဟနုကာ ဧကန္တံ ခိန္နာ ဒုက္ခပတ္တာတျတ္ထော။

ဝိကာရသန္ဓိပိ အာဒေသသန္ဓိရူပတ္တာ ဣဓ သင်္ဂယှတိ။

ဣတိ သရာဒေသရာသိ။

ကဝဂ္ဂတော ပဋ္ဌာယ ဝဂ္ဂါဝဂ္ဂဗျဉ္ဇနာနံ အာဒေသော ဒီပိယတေ။

၄၃။ ဝဂ္ဂလသေဟိ တေ။

ပဉ္စဝဂ္ဂေဟိ စ လ၊ သေဟိ စ ပရဿ ယ-ကာရဿ ကွစိ တေ ဧဝ ဝဂ္ဂ လ၊ သာ ဟောန္တိ ဝါ ယထာက္ကမံ၊ ယ-ကာရော ပုဗ္ဗရူပတ္တံ အာပဇ္ဇတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

နိပစ္စတီတိ နိပကော၊ နိပကဿ ဘာဝေါ နေပက္ကံ၊ ဝိပါကော ဧဝ ဝေပက္ကံ၊ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဝါက္ကံ၊ ဝါကျံ ဝါ။ ပမုခေ သာဓု ပါမောက္ခံ – ယဿ ပုဗ္ဗရူပတ္တေ ကတေ အာဒိဒုတိယဿ ပဌမတ္တံ၊ သုဘဂဿ ဘာဝေါ သောဘဂ္ဂံ၊ ဒေါဘဂ္ဂံ၊ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဘောဂ္ဂံ၊ ယုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ယောဂ္ဂံ၊ ကုက္ကုစဘာဝေါ ကုက္ကုစ္စံ၊ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဝါစ္စံ၊ ဝုစ္စတေ၊ ပစ္စတေ၊ ဝဏိဇာနံ ကမ္မံ ဝါဏိဇ္ဇံ၊ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဘောဇ္ဇံ၊ ယုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ယောဇ္ဇံ။

၄၄။ တဝဂ္ဂဝရဏာနံ ယေ စဝဂ္ဂဗယဉာ[က။ ၂၆၉၊ ၄၁၊ နီ။ ၁၀၄၊ ၁၀၆၊ ၁၁၉၊ ၁၂၁-၅]။

အာဒေသဘူတေ ဝါ ဝိဘတ္တိဘူတေ ဝါ ပစ္စယဘူတေ ဝါ ယ-ကာရေ ပရေ တဝဂ္ဂါနံဝ၊ ရ၊ ဏာနဉ္စ စဝဂ္ဂ၊ ဗ၊ ယ၊ ဉာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ ယထာက္ကမံ။

ပေါက္ခရညော၊ ပေါက္ခရညာ၊ ပေါက္ခရညံ၊ သမဏဿ ဘာဝေါ သာမညံ၊ ဧဝံ ဗြဟ္မညံ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ [ပါရာ။ ၄၁၁] ဣစ္စာဒီနိ ‘ယဝါ သရေ’တိ သုတ္တေ ဥဒါဟဋာနိ။

ပဏ္ဍိတဿ ¶ ဘာဝေါ ပဏ္ဍိစ္စံ၊ သန္တဿ ဘာဝေါ သစ္စံ၊ တထဿ ဘာဝေါတစ္ဆံ၊ ယဇ္ဇေဝံ-ယဒိ+ဧဝံ၊ နဇ္ဇော၊ နဇ္ဇာ၊ နဇ္ဇံ၊ သုဟဒဿ ဘာဝေါ သောဟဇ္ဇံ၊ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဝဇ္ဇံ၊ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ [ဓ။ သ။ ၁၆၀]၊ ဥပသမ္ပဇ္ဇတိ၊ အဇ္ဈောကာသော၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဗောဇ္ဈာ၊ ဗောဓိယာ ဝါ၊ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗန္တိ ဗောဇ္ဈံ၊ ဗုဇ္ဈတိ၊ ပေါနောပုညံ၊ ထနတော သမ္ဘူတံ ထညံ။

ပဝဂ္ဂေ ယဿ ပုဗ္ဗရူပံ –

ဝပ္ပတေ၊ လုပ္ပတေ၊ အဗ္ဘုဂ္ဂတော၊ အဗ္ဘောကာသော၊ ဥသဘဿ ဘာဝေါ ဩသဗ္ဘံ၊ လဘိယတေတိ လဗ္ဘံ၊ လဗ္ဘတေ၊ ဂါမေ ဟိတံ ဂမ္မံ၊ ဩပမ္မံ၊ သောခုမ္မံ၊ အာဂမ္မ၊ ဥပဂမ္မ၊ ဂမိယတေတိ ဂမ္မော၊ ဧဝံ ဒမ္မော၊ ရမ္မော၊ ဂမ္မတေ၊ ရမ္မတေ။

‘တဝဂ္ဂ ဝရဏာန…’န္တိ ဣမိနာ သုတ္တေန ယမှိ ရဿ ယတ္တံ –

ကယျတေ ကရိယတေ၊ အယျော အရိယော။

‘ဝဂ္ဂလသေဟိ တေ’တိ လတော ယဿ ပုဗ္ဗရူပံ –

ပလ္လင်္ကော၊ ဝိပလ္လာသော၊ ကောသလ္လံ၊ ပတ္တကလ္လံ။

‘တဝဂ္ဂဝရဏာန…’န္တိ ယမှိ ဝဿ ဗတ္တံ –

ပုထဗျာ၊ ပုထဗျံ၊ ဘာတု အပစ္စံ ဘာတဗျော၊ ကောရဗျော၊ ဒိဝေ ဘဝံ ဒိဗ္ဗံ ဒိဗျံ။

‘ဝဂ္ဂလသေဟိ တေ’တိ သတော ယဿ ပုဗ္ဗရူပံ –

ရဟသိ ဘဝံ ရဟဿံ၊ သောမနဿံ၊ ဒေါမနဿံ၊ သောဝစဿံ၊ ဒေါဝစဿံ-မနောဂဏတ္တာ မဇ္ဈေ သာဂမော၊ ဘာသိတဗ္ဗန္တိ ဘဿံ၊ အာဒိဿ=အာဒိသိတွာ၊ ဥဒ္ဒိဿ=ဥဒ္ဒိသိတွာ၊ ဥပဝဿ=ဥပဝသိတွာ၊ သမ္ဖုဿ=သမ္ဖုသိတွာ၊ တုဿတိ၊ ဒုဿတိ၊ နဿတိဣစ္စာဒိ။

၄၅။ တထနရာနံ ¶ ဋဌဏလာ[ရူ။ ၃ (ပိဋ္ဌေ)]။

တာဒီနံ ဋာဒိအာဒေသာ ဟောန္တိ ဝါ။

တဿ ဋတ္တံ –

ပဋိဟညတိ၊ ပဋဂ္ဂိ ဒါတဗ္ဗော၊ ပဋိစ္ဆန္နော၊ ပဋိပ္ပန္နော၊ ဗျာဝဋော၊ ဥဒါဟဋော၊ ဒုက္ကဋံ ဣစ္စာဒိ။

ထဿ ဌတ္တံ –

ပီဠနဋ္ဌော [ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇]၊ သင်္ခတဋ္ဌော [ပဋိ။ မ။ ၁။၁၇]၊ အဋ္ဌိံကတွာ သုဏေယျ [ဇာ။ ၂။၁၇။၉၂]၊ အဋ္ဌကထာ ဣစ္စာဒိ။

နဿ ဏတ္တံ –

ဂါမံ နေတီတိ ဂါမဏိ၊ သေနံ နေတီတိ သေနာဏိ၊ ပဏိဓိ၊ ပဏိဓာနံ၊ ပဏိဟိတံ၊ ပဏာမော၊ ပရိဏာမော၊ ဩဏာမော၊ ဥဏ္ဏာမော၊ ကရဏီယံ၊ ကရဏံ၊ ဉာဏံ၊ တာဏံ၊ ပမာဏံ၊ သရဏံ၊ ဂဟဏံ ဣစ္စာဒိ။

ရဿ လတ္တံ –

ပလိဃော၊ ပလိဗောဓော၊ ပလိပန္နော၊ ပလ္လင်္ကော၊ တလုဏော တရုဏော၊ ကလုနံ ပရိဒေဝယိ [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၁၅၁]၊ မဟာသာလော၊ အဋ္ဌသာလိနီ၊ နယသာလိနီ ဣစ္စာဒီနိ။

ဣဒါနိ မဟာဝုတ္တိဝိဓာနမုစ္စတေ။

ကဿ ခတ္တံ –

နိက္ခမတိ၊ နိက္ခန္တော၊ နေက္ခမော၊ ရာဇကိစ္စံ ကရောတီတိ ခတ္တာ၊ ကတ္တာ ဝါ။

ဒတ္တဉ္စ –

သဒတ္ထပသုတော သိယာ [ဓ။ ပ။ ၁၆၆]။

ယတ္တဉ္စ ¶ –

သယံ ရဋ္ဌံ ဟိတွာန၊ ပုပ္ဖဒါနံ ဒဒါတီတိ ပုပ္ဖဒါနိယော ပုပ္ဖဒါနိကော၊ သိပ္ပလိဝနေ ဝသတီတိ သိပ္ပလိဝနိယော သိပ္ပလိဝနိကော၊ ကုမာရိယာ ကုမာရိကာ။

ခဿ ဂတ္တံ –

ဧဠမူဂေါ ဧဠမူခေါ။

ဂဿ ကတ္တံ –

လုဇ္ဇတီတိ လောကော၊ အာရောဂျံ အဘိသဇ္ဇေတီတိ ဘိသက္ကော၊ ကုလူပကော ကုလူပဂေါ၊ ခီရူပကော ခီရူပဂေါ၊ ဂီဝူပကံ ဂီဝူပဂံ။

ဃဿ ဟတ္တံ –

သီဃဇဝတာယ သီဟော။

စဿ ဆတ္တံ –

ဝိနိစ္ဆယော၊ အစ္ဆရိယံ၊ မစ္ဆရိယံ၊ ရံသိယော နိစ္ဆရန္တိ-နိဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။

ဆဿ သတ္တံ –

အတ္ထိ သာဟဿ ဇီဝိတံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၃၁၄] -ဆာဟံ+အဿာတိ ဆေဒေါ၊ သဠာယတနံ။

ဇဿ ဒတ္တံ –

ပရသေနံ ဇိနာတီတိပဿေနဒီ-မဟာဝုတ္တိနာ သရလောပေါ၊ ရဿ ပရရူပံ။

ယတ္တဉ္စ –

နိဿာယ ဇာယတီတိ နိယော၊ နိယကော ဝါ၊ နိယံ ပုတ္တံ။

ဉဿဏတ္တံ – ¶

ပဏ္ဏတ္တိ ပညတ္တိ၊ ပဏ္ဏာသံ ပညာသံ။ ပဏ္ဏဝီသတိ ပဉ္စဝီသတိ။

နတ္တဉ္စ –

နာမမတ္တံ န နာယတိ၊ အနိမိတ္တာ န နာယရေ [ဝိသုဒ္ဓိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၂၈] – န ပညာယန္တီတိ အတ္ထော။

တဿ ကတ္တံ –

နိယကော နိယတော။

ထတ္တဉ္စ –

နိတ္ထိဏ္ဏော၊ နိတ္ထရဏံ၊ နေတ္ထာရံ။

နတ္တဉ္စ –

ဇိနော၊ ပိနော၊ လိနော၊ ပဋိသလ္လိနော၊ ပဠိနော၊ မလိနော၊ သုပိနော၊ ပဟီနော၊ ဓုနော၊ ပုနော၊ လုနော၊ အာဟုနံ၊ ပါဟုနံ။

ဒဿ ဍတ္တံ –

ဆဝဍာဟော၊ ဒိသာဍာဟော၊ ကာယဍာဟော။

ဠတ္တဉ္စ –

ပရိဠာဟော၊ အာဂန္တွာ ဆဝံ ဒဟန္တိ ဧတ္ထာတိ အာဠဟနံ၊ သုသာနံ။

တတ္တဉ္စ –

သုဂတော၊ တထာဂတော၊ ကုသိတော၊ ဥဒတိ ပသဝတီတိ ဥတု။

ဓဿ ဒတ္တံ –

ဧကမိဒါဟံ ဘိက္ခဝေ သမယံ [မ။ နိ။ ၁။၅၀၁] -ဣဓာတိ ဝါ နိပါတော။

ဟတ္တဉ္စ ¶ –

သာဟု ဒဿနမရိယာနံ [ဓ။ ပ။ ၂၀၆]၊ သံဟိတံ၊ ဝိဟိတံ၊ ပိဟိတံ၊ အဘိဟိတံ၊ သန္နိဟိတံ၊ ပဏိဟိတံ၊ သဒ္ဒဟတိ၊ ဝိဒဟတိ၊ ပိဒဟတိ။

နဿ ဥတ္တံ –

ဥပညာသော=ဥပနျာသော၊ ဉာယော=နျာယော-နိစ္စံ ဧတိ ဖလံ ဧတေနာတိ ဉာယော၊ ဉေယျံ=နေယျံ။

ယတ္တဉ္စ –

ထေနဿ ကမ္မံ ထေယျံ၊ ထေရာဓိနန္တိ ထေရာဓေယျံ၊ ပါတိမောက္ခံ၊ ပရာဓေယျကံ ဒုက္ခံ။

ပဿ ဖတ္တံ –

နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ နိပ္ဖတ္တိ၊ နိပ္ဖန္နံ။

ဗတ္တဉ္စ –

သမ္ဗဟုလံ=သမ္ပဟုလံ၊ ဗဟုသန္တော န ဘရတိ [သု။ နိ။ ၉၈] =ပဟု သန္တော န ဘရတိ။

ဘဿ ဖတ္တံ –

အနန္တံ သဗ္ဗတောပဖံ [ဒီ။ နိ။ ၁။၄၉၉]။

မဿ ပတ္တံ –

စိရပ္ပဝါသိံ [ဓ။ ပ။ ၂၁၉]၊ ဟတ္ထိပ္ပဘိန္နံ [ဓ။ ပ။ ၃၂၆]။

ယဿ ဝတ္တံ –

ဒီဃာဝု ကုမာရော [မဟာဝ။ ၄၅၉] =ဒီဃာယု ကုမာရော၊ အာယုံ ဓာရေတီတိ အာဝုဓံ=အာယုဓံ၊ အာယု အဿ အတ္ထီတိ အတ္ထေ ‘အာဝုသော’တိ နိပါတော၊ ကသာဝေါ=ကသာယော၊ ကာသာဝံ=ကာသာယံ၊ သာလိံ လုနာတီတိ သာလိလာယကော၊ တိဏလာယကော။

လဿ ရတ္တံ ¶ –

နီလံ ဇလံ ဧတ္ထာတိ နေရဉ္ဇရာ၊ ဇလံ ဂဏှိတုံ အလန္တိ အရဉ္ဇရော၊ သဿတံ ပရေတိ၊ ဥစ္ဆေဒံ ပရေတိ-ပလေတီတိ အတ္ထော။

ဝဿ ပတ္တံ –

ပိပါသတိ ပိဝါသတိ။

ဗတ္တဉ္စ –

ဗျာကတော၊ ဗျတ္တော၊ ဗျဉ္ဇနံ၊ သီလဗ္ဗတံ၊ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဗ္ဗုတံ၊ ဒိဗ္ဗံ၊ ဒိဗ္ဗတိ၊ သိဗ္ဗတိ၊ ကုဗ္ဗတိ၊ ကုဗ္ဗန္တော၊ ကြုဗ္ဗတိ၊ ကြုဗ္ဗန္တော၊ အသေဝိတဗ္ဗတ္တာ ဝါရေတဗ္ဗောတိ ဗာလော၊ ပဗ္ဗဇိတော၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ဣစ္စာဒိ။

သဿ ဆတ္တံ –

ဥစ္ဆိဋ္ဌံ-အဝသိဋ္ဌန္တျတ္ထော၊ ‘‘ဒိဗ္ဗာ သဒ္ဒါ နိစ္ဆရန္တိ၊ ရံသိယော [ဝိ။ ဝ။ ၇၃၀] နိစ္ဆရန္တီ’’တိ ဧတ္ထာပိ သဿ ဆတ္တံ ဣစ္ဆန္တိ။

တတ္တဉ္စ –

ဥတ္တိဋ္ဌပတ္တံ ဥပနာမေန္တိ [မဟာဝ။ ၆၄]၊ ‘‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယျာ’’ တိ ဧတ္ထ ပန ဥဒ္ဒိဿ တိဋ္ဌနံ ဥတ္တိဋ္ဌန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ဥဒ္ဒိဿ အရိယာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဧသာ အရိယာန ယာစနာ [ဇာ။ ၁။၇။၅၉]’’တိ ဝုတ္တံ။

ဟဿ ဃတ္တံ –

နိစ္စံ ဒဟတိ ဧတ္ထာတိ နိဒါဃော၊ လဃု လဟု။

ဠဿ ဍတ္တံ –

ဂရုဍော ဂရုဠော။

ဣတိ ဗျဉ္ဇနာဒေသရာသိ။

မိဿကာဒေသော ¶ ဝုစ္စတေ။

အဝဿ ဥတ္တံ –

ဥဒ္ဓမ္မော၊ ဥဗ္ဗိနယော၊ ဥပ္ပထော၊ ဥမ္မဂ္ဂေါ၊ ဥညာ အဝညာ၊ ဥညာတံ အဝညာတံ၊ ဥဇ္ဈာနသညီ။

ဩတ္တဉ္စ –

ဩနဒ္ဓါ၊ ဩကာသော၊ ဩဝါဒေါ၊ ဩလောကနံ ဣစ္စာဒိ။

ဝဿ ဩတ္တံ –

ဥပေါသထော – ဥပဝသထောတိ ဌိတိ၊ နောနီတံ နဝနီတံ၊ နိဝတ္ထကောစော နိဝတ္ထကဝစော၊ ကော တေ ဗလံ မဟာရာဇ၊ ကော နု တေ ရထမဏ္ဍလံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၈၈၀] – ကွတိ အတ္ထော။ ကော တေ ဒိဋ္ဌော ဝါ သုတော ဝါ၊ ဝါနရော ဓမ္မိကော ဣတိ၊ ကော နုမေ ဂေါတမသာဝကာ ဂတာ-ကွ နု+ဣမေတိ ဆေဒေါ၊ သောဏ္ဏံ သုဝဏ္ဏံ ဣစ္စာဒိ။

ကုဿ ကြုတ္တံ –

ကြုဗ္ဗတိ ကုဗ္ဗတိ။

တ္တဿ တြတ္တံ –

အတြဇော ပုတ္တော၊ ခေတြဇော ပုတ္တော အတ္တဇော၊ ခေတ္တဇော၊ ဂေါတြဘူ၊ ဝတြဘူ၊ စိတြံ၊ ဝိစိတြံ၊ စိတ္တံ၊ ဝိစိတ္တံ၊ ဥတြသ္တမိဒံ စိတ္တံ [သံ။ နိ။ ၁။၉၈]၊ ဥတြာသီ ပလာယီ [သံ။ နိ။ ၁။၂၄၉]၊ ယာတြာ စ မေ ဘဝိဿတိ [မ။ နိ။ ၁။၂၃] ဣစ္စာဒိ။

ဒဿ ဒြတ္တံ –

ဣန္ဒြိယံ၊ သုခေါ ဥဒယော ယဿာတိ သုခုဒြယံ၊ ဒုက္ခုဒြယံ ကမ္မံ [မ။ နိ။ ၂။၁၀၉]၊ ပထဝီ ဥန္ဒြိယျတိ [သံ။ နိ။ ၁။၁၅၈] – ဘိဇ္ဇတီတျတ္ထော၊ မိတ္တဒြုဗ္ဘော မိတ္တဒ္ဒုဗ္ဘော။

ဒ္ဒဿ ဒြတ္တံ ¶ –

ဘဒြံ ဘဒ္ဒံ၊ အဿော ဘဒြော [ဓ။ ပ။ ၁၄၃]၊ သဒါ ဘဒြာနိ ပဿတိ [ဒီ။ နိ။ ၂။၁၅၃]၊ သဗ္ဗေ ဘဒြာနိ ပဿန္တု [ဇာ။ ၁။၂။၁၀၅]၊ ဘဒြာနိ ဘဒြာနိ ယာနာနိ ယောဇေတွာ၊ လုဒြံ [ဒီ။ နိ။ ၂။၄၃] လုဒ္ဒံ။

ဗဿ ဗြတ္တံ –

ဗြဟာဝနံ၊ ဗြဟန္တံ ဝါ ဝနပ္ပတိံ [ဇာ။ ၁။၁။၁၄]၊ ဗြဟ္မာ၊ ဗြာဟ္မဏော – ဗာဟိတပါပတ္တာ အရဟာ ဗြာဟ္မဏောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဗြဟ္မုနော အပစ္စန္တိ ဇာတိဗြာဟ္မဏော ဝုစ္စတိ။

ဝ၊ ဝီနံ ဗျတ္တံ –

ဗျယော=ဝယော-ဝိနာသောတျတ္ထော၊ ကိစ္စာကိစ္စေသု ဗျာဝဋော=ဝါဝဋော၊ ပင်္ကေ ဗျသန္နော=ဝိသန္နော၊ ဗျမှိတော=ဝိမှိတော၊ ဗျမှံ=ဝိမာနံ-မာနဿ မှတ္တံ။

က္ခဿ စ္ဆတ္တံ –

အစ္ဆိ=အက္ခိ၊ သစ္ဆိ=သက္ခိ-သဟ အက္ခိနာ ဝတ္တတီတိ အတ္ထေ နိပါတော၊ ပစ္စက္ခန္တိ အတ္ထော။ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ [မိ။ ပ။ ၅။၃။၁၂]၊ မစ္ဆိကာ=မက္ခိကာ၊ လစ္ဆီ=လက္ခီ-သိရီတိ အတ္ထော။

မဟာဝုတ္တိနာ အက္ခရသံခိတ္တံ ဟောတိ –

အာစေရော အာစရိယော၊ န မာတာပိတရသံဝဍ္ဎော၊ အနာစေရကုလေ ဝသံ [ဇာ။ ၁။၁။၉]၊ အာစေရမှိ သုသိက္ခိတာ [ဇာ။ ၁။၇။၈၂]၊ ဗြဟ္မစေရော ဗြဟ္မစရိယော၊ တိဏှံ တိခိဏံ၊ တဏှာ တသိဏာ၊ သုဏှာ သုဏိသာ၊ အဘိဏှံ အဘိက္ခဏံ၊ ပဏှော ပုဗ္ဗဏှော၊ ပဏှေ ဝဇ္ဈော မဟောသဓော [ဇာ။ ၁။၁၅။၃၂၄]၊ သုရာမေရယော-သုရာမေရေယျော၊ သုရာမေရေယျပါနာနိ၊ ယော နရော အနုယုဉ္ဇတိ [ဓ။ ပ။ ၂၄၇]။ ကမ္မဓာရယော= ကမ္မဓာရေယျော ¶ ၊ ပါဋိဟီရံ ပါဋိဟေရံ ပါဋိဟာရိယံ၊ အစ္ဆေရံ အစ္ဆရိယံ၊ မစ္ဆေရံ မစ္ဆရံ မစ္ဆရိယံ ဣစ္စာဒိ။

အက္ခရဝဍ္ဎိပိ ဟောတိ –

ဧကစ္စိယော ဧကစ္စေယျော ဧကစ္စော၊ မာတိယော မစ္စော၊ ကိစ္စယံ ကိစ္စံ၊ ပဏ္ဍိတိယံ ပဏ္ဍိစ္စံ၊ သုဝါမိ သာမိ၊ သုဝါမိနိ သာမိနိ၊ သုဝကေဟိ ပုတ္တေဟိ သကေဟိ ပုတ္တေဟိ၊ သတ္တဝေါ သတ္တော၊ တွဉ္စ ဥတ္တမသတ္တဝေါ [ဇာ။ ၂။၂၁။၇၆]၊ ဧဝံ ဥတ္တမသတ္တဝေါ [ဇာ။ ၂။၂၁။၇၉] ဣစ္စာဒိ။

ဣတိ မိဿကာဒေသရာသိ။

ဗိန္ဒာဒေသော ဒီပိယတေ။

၄၆။ ဝဂ္ဂေ ဝဂ္ဂန္တော[က။ ၃၁၊ ရူ။ ၄၉၊ နီ။ ၁၃၈-၉]။

ဝဂ္ဂဗျဉ္ဇနေ ပရေ နိဂ္ဂဟီတဿ သကဝဂ္ဂန္တဗျဉ္ဇနာဒေသော ဟောတိ ဝါ။

ဒီပင်္ကရော၊ သင်္ခါရော၊ သင်္ဂဟော၊ သဉ္စာရော၊ သဉ္ဇာတော၊ သဏ္ဌိတံ၊ အတ္တန္တပေါ၊ ပရန္တပေါ၊ အမတန္ဒဒေါ၊ ပုရိန္ဒဒေါ၊ သန္ဓိ၊ သန္နိဓိ၊ သမ္ပတ္တိ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါ၊ သမ္ဘဝေါ၊ သမ္ဘာရော၊ သမ္ဘိန္နော၊ သမ္မတော ဣစ္စာဒီသု နိစ္စံ၊ တင်္ကရော၊ တံကရော ဣစ္စာဒီသု အနိစ္စံ၊ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ [ခု။ ပါ။ ၁။သရဏတ္တယ]၊ န တံ ကမ္မံ ကတံ သာဓု ဣစ္စာဒီသု [ဓ။ ပ။ ၆၇] နတ္ထိ။

မဟာဝုတ္တိဝိဓာနမုစ္စတေ။

ဝဂ္ဂါဝဂ္ဂေသု ဗျဉ္ဇနေသု ပရေသု နိဂ္ဂဟီတံ ပရရူပံ ဂစ္ဆတိ –

သက္ကရောတိ၊ သက္ကတော၊ သက္ကာရော၊ သက္ကစ္စံ၊ တက္ကတ္တာ၊ တက္ကရော၊ တက္ခဏံ တင်္ခဏံ တံ ခဏံ၊ တဂ္ဂတိကံ တံ ဂတိကံ၊ တန္နိန္နော၊ တပ္ပောဏော၊ တပ္ပဗ္ဘာရော၊ တပ္ပဓာနော၊ ဧတပ္ပရမော၊ ယဂ္ဂုဏော ယံဂုဏော၊ တလ္လေဏာ၊ မလ္လေဏာ၊ သလ္လေခေါ၊ ပဋိသလ္လီနော၊ တဗ္ဗဏ္ဏနာ တံဝဏ္ဏနာ၊ တဿမော တံသမော၊ ဣဒပ္ပစ္စယတာ ¶ ၊ စိရပ္ပဝါသိံ၊ ဟတ္ထိပ္ပဘိန္နံ ဣစ္စာဒိ။ ဣမသ္မိံ ဂန္ထေ ဧကတ္ထ သိဒ္ဓမ္ပိ တံ တံ ရူပံ တတ္ထ တတ္ထ ပုနပ္ပုနမ္ပိ ဝိဓိယျတိ ဉာဏဝိစိတ္တတ္ထံ။

၄၇။ မယဒါ သရေ[က။ ၃၄၊ ၃၅၊ ရူ။ ၃၄၊ ၅၂၊ နီ။ ၁၄၂-၅]။

သရေ ပရေ နိဂ္ဂဟီတဿ ကွစိ မ၊ ယ၊ ဒါ ဟောန္တိ ဝါ။

တတ္ထ ဒါဒေသော ယ၊ တ၊ ဧတသဒ္ဒေဟိ နပုံသကေ ဒိဿတိ –

ယဒဗြဝိ [ဇာ။ ၁။၂။၁၄၃]၊ တဒနိစ္စံ [မ။ နိ။ ၂။၁၉]၊ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ [သု။ နိ။ ဒွယတာနုပဿနာသုတ္တ]။

သမာသေ ပန ဒါဒေသော တိလိင်္ဂေ ဒိဿတိ –

ယဒနန္တရံ၊ တဒနန္တရံ၊ ဧတဒတ္ထာ ကထာ [အ။ နိ။ ၂။၆၈]။ ဧတဒတ္ထာ မန္တနာ [အ။ နိ။ ၂။၆၈] -တတ္ထ ယဿ အတ္ထဿ ဝါ ယဿ ပဒဿ ဝါ ယဿာ ကထာယ ဝါ အနန္တရံ ယဒနန္တရံ။

ကွစိတွေဝ? ယမေတံ ဝါရိဇံ ပုပ္ဖံ၊ အဒိန္နံ ဥပသိင်္ဃသိ [ဇာ။ ၁။၆။၁၁၅]။

မာဒေသော ယ၊ တ၊ ဧတသဒ္ဒေဟိ ပုမိတ္ထိလိင်္ဂေသု ဒိဿတိ –

ယမာဟု ဒေဝေသု သုဇမ္ပတီတိ [ဇာ။ ၁။၁၅။၅၄]၊ တမတ္ထံ ပကာသေန္တော သတ္ထာ [ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၀။၃၅]၊ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ [မဟာဝ။ ၂-၃]။

အညသဒ္ဒေဟိ ပန ဒွေ အာဒေသာ တိလိင်္ဂေ ဒိဿန္တိ –

သကဒါဂါမီ၊ ဧဝမေတမဘိညာယ [သု။ နိ။ ၁၂၂၁] ဣစ္စာဒိ။

ယာဒေသော ဣဒံသဒ္ဒေ ပရေ တသဒ္ဒမှာ ဧဝ ကွစိ ဒိဿတိ –

တယိဒံ န သာဓု [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၇၉]၊ တယိဒံ န သုဋ္ဌု [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၇၉]။

၄၈။ ယေဝဟိသု ဉော

ယ ¶ ၊ ဧဝ၊ ဟိသဒ္ဒေသု ပရေသု နိဂ္ဂဟီတဿ ဉော ဟောတိ။ ယဿ ပုဗ္ဗရူပတ္တံ။

အာနန္တရိကညမာဟု [ခု။ ပါ။ ၆။၅] – အာနန္တရိကံ + ယံ + အာဟူတိ ဆေဒေါ၊ ယညဒေဝ-ယံ + ယံ + ဧဝ၊ တညေဝ တံ+ဧဝ၊ ပုရိသညေဝ၊ ပစ္စတ္တညေဝ၊ တဉှိ၊ ပုရိသဉှိ၊ အတ္ထသဉှိတော အတ္ထသံဟိတော၊ ဓမ္မသဉှိတော ဓမ္မသံဟိတော။

၄၉။ ယေ သံဿ[က။ ၃၃၊ ရူ။ ၅၁၊ နီ။ ၁၄၁]။

ယမှိ ပရေ သံ ဥပသဂ္ဂဿ နိဂ္ဂဟီတဿ ဉော ဟောတိ။ ယဿ ပုဗ္ဗရူပတ္တံ။

သညောဂေါ သံယောဂေါ၊ သညုတ္တော သံယုတ္တော။ သံယောဇနံ သံယောဇနံ၊ သညမော သံယမော၊ သညတော သံယတော၊ သညမတိ သံယမတိ၊ သညာစိကာ သံယာစိကာ ကုဋိံ [ပါရာ။ ၃၄၈] ဣစ္စာဒိ။

ဣတိ ဗိန္ဒာဒေသရာသိ။

အာဒေသသန္ဓိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

အာဂမသန္ဓိ

အထာဂမသန္ဓိ ဒီပိယတေ။

မဟာဝုတ္တိနာ သရာဂမော –

အ –

ပဏ္ဏသာလံ အမာပေတွာ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၉၁၃]၊ ပဏ္ဏသာလံ အမာပိယ [ဇာ။ ၁။၁။၁၄၈] – မာပေတွာ ဣစ္စေဝတ္ထော၊ န စာပိ အပုနပ္ပုနံ၊ ဟတ္ထိဗောန္ဒိံ ပဝေက္ခာမိ [ဇာ။ ၁။၁။၁၄၈] -ပုနပ္ပုနံ ဣစ္စေဝတ္ထော ¶ ၊ နတ္ထိ လောကေ အနာမတံ [ဇာ။ ၁။၂။၃၁] – အမတ ပုဗ္ဗံ ဌာနန္တိ အတ္ထော၊ အနဝဇ္ဇံ၊ အနမတဂ္ဂေါ၊ ဇစ္စန္ဓော၊ ဇစ္စဗဓိရော၊ ဇစ္စမူဂေါ၊ ဇစ္စပဏ္ဍကော။

အာ –

အဍ္ဎေ အာဇာယရေ ကုလေ [သံ။ နိ။ ၁။၄၉]၊ မနုဿေသု ပစ္စာဇာတော၊ အာပူရတိ တဿ ယသော [ပရိ။ ၃၈၆]။

ဣ –

ဓမ္မိကထံ ကတွာ [ပါရာ။ ၃၉]၊ သရန္တာ သပန္တိ ဂစ္ဆန္တီတိ သရိသပါ။

ဤ –

ကဗဠီကာရော၊ မနသီကာရော၊ မနသီကရောတိ၊ တပ္ပာကဋီကရောတိ၊ ဒူရီဘူတော၊ အဗျယီဘာဝေါ။

ဥ –

ဉာတိပရိဇိနဿ ဘာဝေါ ဉာတိပါရိဇုညံ၊ ဧဝံ ဘောဂပါရိဇုညံ- ပရိဇိနဿာတိ ပရိဟာနဿ၊ ပရိက္ခယဿ။

ဩ –

ပရောသတံ၊ သရဒေါသတံ၊ ဒိသောဒိသံ [ဓ။ ပ။ ၄၂] ဣစ္စာဒိ။

‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ တာဝ ပိဏ္ဍာယ စရိတု’ [ဒီ။ နိ။ ၃။၁] န္တိ ဧတ္ထ ပါတောတ္ထော ပဂေါသဒ္ဒေါ ဧဝ။

ဣတိ သရာဂမရာသိ။

၅၀။ ဝနတရဂါစာဂမာ

သရေ ပရေဝ န၊ တ၊ ရ၊ ဂါ စ မ၊ ယ၊ ဒါ စ အာဂမာ ဟောန္တိ။

ဂေါ၊ တော၊ ဒေါ၊ နော၊ မော၊ ယော၊ ရော၊ ဝေါ၊

တတ္ထ ¶ ဂေါ –

အရိယေဟိ ပုထဂေဝါယံ ဇနောတိ ပုထုဇ္ဇနော [မဟာနိဒ္ဒေသေ]၊ ဣဓ ပန ပဂေါသဒ္ဒေါ ဧဝ၊ ပဂေဝ ဝုတျဿ၊ ပဂေဝ မနုဿိတ္ထိယာတိ [ပါရာ။ ၅၅]။

တော –

အဇ္ဇတဂ္ဂေ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၅၀]၊ တသ္မာတိဟ [မ။ နိ။ ၁။၂၉]၊ ကတမော နာမ သော ရုက္ခော၊ ယဿ တေဝံ ဂတံ ဖလံ [ဇာ။ ၂။၁၈။၁၀] -တေဝန္တိ ဧဝံ။

ဒေါ –

ဥဒဂ္ဂေါ၊ ဥဒဗ္ဗဟိ၊ ဥဒပါဒိ၊ ဥဒယော၊ ဥဒါဟဋော၊ ဥဒိတော၊ ဥဒီရိတော၊ ဒုဘတော ဝုဋ္ဌာနံ [ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ၊ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ]၊ ဒုဘယာနိ ဝိစေယျ ပဏ္ဍရာနိ [သု။ နိ။ ၅၃၁]၊ တောဒေယျ၊ ကပ္ပာ ဒုဘယော [သု။ နိ။ ၁၁၃၁] – ဒွေ ဣသယောတိ အတ္ထော။ ကိဉ္စိဒေဝ၊ ကောစိဒေဝ၊ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ၊ ယာဝဒေဝ၊ တာဝဒေဝ၊ ဝလုတ္တေ-ယာဝဒေ၊ တာဝဒေတိ သိဒ္ဓံ၊ ပုနဒေဝ၊ သကိဒေဝ၊ သမ္မဒေဝ-ဒါဂမေ ရဿော၊ သမ္မဒက္ခာတော [သံ။ နိ။ ၅။၁၉၅]၊ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော [မ။ နိ။ ၂။၂၃၄]၊ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ [အ။ နိ။ ၃။၁၀၁]၊ အဟုဒေဝ ဘယံ [ဒီ။ နိ။ ၁။၁၅၉] ဣစ္စာဒိ။

နော –

ဣတော နာယတိ၊ စိရံ နာယတိ၊ ကမ္မေ သာဓု ကမ္မနိယံ ကမ္မညံ၊ အတ္တနော ဣဒံ အတ္တနိယံ၊ အဒ္ဓါနံ ခမတီတိ အဒ္ဓနိယံ၊ လောဘဿ ဟိတံ လောဘနိယံ လောဘနေယျံ၊ ဒေါသနိယံ ဒေါသနေယျံ၊ မောဟနိယံ မောဟနေယျံ၊ ဩဃနိယံ၊ ယောဂနိယံ၊ ဂန္ထနိယံ၊ နိဒ္ဓုနနံ၊ နိဒ္ဓုနနကော၊ သဉ္ဇာနနံ၊ သဉ္ဇာနနကော၊ သညာပနကော ဣစ္စာဒိ။

မော ¶ –

လဟုမေဿတိ [ဓ။ ပ။ ၃၆၉]၊ ဂရုမေဿတိ၊ မဂ္ဂမတ္ထိ [ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၉]၊ အဂ္ဂမက္ခာယတိ [အ။ နိ။ ၄။၃၄]၊ ဥရဂါမိဝ [ဇာ။ ၁။၇။၃၀]၊ အရဟတာမိဝ [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၄၈] ဣစ္စာဒီနိ။ တထာ ကေန တေ ဣဓ မိဇ္ဈတိ [ပေ။ ဝ။ ၁၈၁]၊ ရူပါနိ မနုပဿတိ [ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၅၉၆]၊ အာကာသေ မဘိပူဇယေ၊ အညမညဿ [မ။ နိ။ ၃။၄၀]၊ ဧကမေကဿ [ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၃]၊ သမဏမစလော [အ။ နိ။ ၄။၈၇]၊ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ [သံ။ နိ။ ၄။၂၅၀] ဣစ္စာဒိ။

ယော –

နယိမဿ ဝိဇ္ဇာ မယမတ္ထိ [ဇာ။ ၁။၃။၂၅]၊ ယထယိဒံ [အ။ နိ။ ၁။၂၁-၂၂]၊ တထယိဒံ၊ ဆယိမေ ဓမ္မာ [အ။ နိ။ ၆။၁၁]၊ နဝယိမေ ဓမ္မာ [အ။ နိ။ ၉။၉]၊ ဒသယိမေ ဓမ္မာ [အ။ နိ။ ၁၀။၁၆]၊ မမယိဒံ၊ သောယေဝ၊ တေယေဝ၊ တံယေဝ တညေဝ၊ တေဟိယေဝ၊ တေသံယေဝ တေသညေဝ၊ တသ္မိယေဝ၊ ဗုဒ္ဓါယေဝ၊ ဗုဒ္ဓေသုယေဝ၊ ဗောဓိယာယေဝ ကာရဏာ [စရိယာ။ ၁။၆၅]၊ ဟောတိယေဝ၊ အတ္ထိယေဝ ဣစ္စာဒိ။ တိယန္တံ၊ အဂ္ဂိယာဂါရေ၊ စတုတ္ထီယတ္ထေ ဣစ္စာဒီနိ ဣဝဏ္ဏန္တရူပါနိ ယာဂမေနာပိ သိဇ္ဈန္တိယေဝ။

ရော –

နိရန္တရံ၊ နိရတ္ထကံ၊ နိရာဟာရော၊ နိရာဗာဓော၊ နိရာလယော၊ နိရိန္ဓနော အဂ္ဂိ၊ နိရီဟကံ၊ နိရုဒကံ၊ နိရုတ္တိ၊ နိရုတ္တရော၊ နိရူမိကာ နဒီ၊ နိရောဇံ၊ ဒုရတိက္ကမော၊ ဒုရဘိသမ္ဘဝေါ၊ ဒုရာသဒါ ဗုဒ္ဓါ [အပ။ ထေရ ၁။၄၀။၂၇၀]၊ ဒုရာချာတော ဓမ္မော [ဒီ။ နိ။ ၃။၁၆၆]၊ ဒုရာဂတံ၊ ဒုရုတ္တံ ဝစနံ [အ။ နိ။ ၅။၁၄၀]၊ ပါတုရဟောသိ [မဟာဝ။ ၈]၊ ပါတုရဟု [ဇာ။ ၁။၁၄။၂၀၂]၊ ပါတုရဟေသုံ [အ။ နိ။ ၃။၇၁]၊ ပါတရာသော၊ ပုနရေတိ၊ ဓီရတ္ထု [ဇာ။ ၁။၁။၁၃]၊ စတုရင်္ဂိကံ ဈာနံ [ဓ။ သ။ ၁၆၈]၊ စတုရာရက္ခာ၊ စတုရာသီတိသဟဿာနိ၊ စတုရိဒ္ဓိလာဘော၊ ¶ စတုရောဃာ၊ ဝုဒ္ဓိရေသာ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၅၁]၊ ပထဝီဓာတုရေဝေသာ [မ။ နိ။ ၃။၃၄၈-၃၄၉]၊ အာပေါဓာတုရေဝေသာ [မ။ နိ။ ၃။၃၅၀]၊ သဗ္ဘိရေဝ သမာသေထ၊ နက္ခတ္တရာဇာရိဝ တာရကာနံ၊ ဝိဇ္ဇုရိဝ အဗ္ဘကူဋေ၊ အာရဂ္ဂေရိဝ၊ ဥသဘောရိဝ [သု။ နိ။ ၂၉]၊ ယထရိဝ၊ တထရိဝ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၆၃] -ရာဂမေ ရဿော။ ဧတ္ထ စ ယထာ ‘‘အတိရိဝ ကလ္လရူပါ [သု။ နိ။ ၆၈၈]၊ အတိဝိယ လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပတ္တော၊ ပရံဝိယ မတ္တာယ’’ ဣစ္စာဒီသု ဣဝ၊ ဝိယသဒ္ဒါ ဧဝတ္ထေ ဝတ္တန္တိ၊ တထာ ‘‘ယထရိဝ၊ တထရိဝ၊ ဝရမှာကံ ဘုသာမိဝ [ဇာ။ ၁။၃။၁၀၈]၊ နေတံ အဇ္ဇတနာမိဝ’’ ဣစ္စာဒီသု ဣဝသဒ္ဒေါ ဧဝတ္ထေ ဝတ္တတိ။

ဝေါ –

ဒုဝင်္ဂုလံ၊ ဒုဝင်္ဂိကံ၊ တိဝင်္ဂုလံ၊ တိဝင်္ဂိကံ၊ ပါဂုညဝုဇုတာ၊ ဝုသိတံ၊ ဝုတ္တံ၊ ဝုစ္စတေ၊ အာသနာ ဝုဋ္ဌာတိ [ပါစိ။ ၅၄၇]၊ ဝုဋ္ဌာနံ၊ ဝုဋ္ဌဟိတွာ၊ ဘိက္ခုဝါသနေ၊ ပုထုဝါသနေ၊ သယမ္ဘုဝါသနေ ဣစ္စာဒီနိ ဥဝဏ္ဏန္တရူပါနိ ဝါဂမေနာပိ သိဇ္ဈန္တိယေဝ။

၅၁။ ဆာ ဠော။

သရေ ပရေ ဆမှာ ဠာဂမော ဟောတိ။

ဆဠင်္ဂံ၊ ဆဠာယတနံ၊ ဆဠာသီတိသဟဿာနိ [ပေ။ ဝ။ ၃၇၄]၊ အတ္ထဿ ဒွါရာ ပမုခါ ဆဠေတေ [ဇာ။ ၁။၁။၈၄]၊ ဆဠေဝါနုသယာ ဟောန္တိ [အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟ]၊ ဆဠဘိညာ မဟိဒ္ဓိကာ [ဗု။ ဝံ။ ၃။၅]။

မဟာဝုတ္တိဝိဓာနမုစ္စတေ။

သရေ ¶ ပရေ မနာဒီဟိ သာဂမော –

မနသိကာရော၊ မာနသိကော၊ စေတသိကော၊ အဗျဂ္ဂမနသော နရော [အ။ နိ။ ၁။၃၀]၊ ပုတ္တော ဇာတော အစေတသော၊ ဥရေ ဘဝေါ ဩရသော ဣစ္စာဒိ။

သရေ ပရေ ဗဟုလံ ဟာဂမော –

မာဟေဝံ အာနန္ဒ [ဒီ။ နိ။ ၂။၉၅]၊ နောဟေတံ ဘန္တေ [ဒီ။ နိ။ ၁။၁၈၅-၁၈၆]၊ နောဟိဒံ ဘော ဂေါတမ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၆၃]၊ နဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ [ကထာ။ ၁]၊ ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ၊ ဟေဝံ ဝဒတိ၊ ဥဇူ စ သုဟုဇူစ [ခု။ ပါ။ ၉။၁]၊ သုဟုဋ္ဌိတံ သုခဏော ဣစ္စာဒိ။

ဣတိ ဗျဉ္ဇနာဂမရာသိ။

၅၂။ နိဂ္ဂဟီတံ[က။ ၃၅၊ ရူ။ ၂၁ (ပိဋ္ဌေ)၊ နီ။ ၅၆]။

နိဂ္ဂဟီတံ ကွစိ အာဂတံ ဟောတိ ဝါ။

ဥပဝဿံ ခေါ ပန [ပါရာ။ ၆၅၃]၊ နဝံ ပန ဘိက္ခုနာ စီဝရလာဘေန [ပါစိ။ ၃၆၈]၊ အပ္ပမာဒေါ အမတံ ပဒံ [ဓ။ ပ။ ၂၁]၊ စက္ခုံ ဥဒပါဒိ [မဟာဝ။ ၁၅]၊ အဏုံထူလာနိ [ဓ။ ပ။ ၂၆၅]၊ ကတ္တဗ္ဗံ ကုသလံ ဗဟုံ [ဓ။ ပ။ ၅၃]၊ အဝံသိရာ ပတန္တိ [ဇာ။ ၁။၁၁။၃၅]၊ ယဒတ္ထော၊ တဒတ္ထော၊ ဧတဒတ္ထော၊ တက္ကတ္တာ၊ တက္ကရော ဣစ္စာဒီနိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာနေဝ၊ တထာ တံသမ္ပယုတ္တော၊ တဗ္ဗောဟာရော၊ တဗ္ဗဟုလော ဣစ္စာဒိ။

ဣတိ ဗိန္ဒာဂမရာသိ။

မဟာဝုတ္တိနာ ပဒါနံ အန္တေ ဂတ၊ ဇာတ၊ အန္တ သဒ္ဒါ အာဂမာ ဟောန္တိ။

ရူပဂတံ ¶ [မ။ နိ။ ၂။၁၃၃] ဝေဒနာဂတံ [မ။ နိ။ ၂။၁၃၃]၊ သညာဂတံ [မ။ နိ။ ၂။၁၃၃]၊ ဂူထဂတံ [မ။ နိ။ ၂။၁၁၉]၊ မုတ္တဂတံ [မ။ နိ။ ၂။၁၁၉]၊ ဒိဋ္ဌိဂတံ [မဟာဝ။ ၆၆]၊ အတ္ထဇာတံ [ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။ပဌမမဟာသင်္ဂီတိကထာ]၊ ဓမ္မဇာတံ၊ သုတ္တန္တော [ကထာ။ ၂၂၆]၊ ဝနန္တော၊ သမ္မာကမ္မန္တော၊ မိစ္ဆာကမ္မန္တော ဣစ္စာဒိ။

အာဂမသန္ဓိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

ဒွိဘာဝသန္ဓိ

အထ ဒွိဘာဝသန္ဓိ ဒီပိယတေ။

ဒွိဘာဝေါ တိဝိဓော။ တတ္ထ ပက္ကမော၊ ပရက္ကမော ဣစ္စာဒိ ဗျဉ္ဇနဒွိတ္တံ နာမ။ ရုက္ခံ ရုက္ခံ သိဉ္စတိ ဣစ္စာဒိ ဝိဘတျန္တပဒဒွိတ္တံ နာမ။ တိတိက္ခာ၊ တိကိစ္ဆာ၊ ဇဂမာ၊ ဇဂမု ဣစ္စာဒိ ဓာတုပဒဒွိတ္တံ နာမ။

၅၃။ သရမှာ ဒွေ[က။ ၂၈၊ ရူ။ ၄၀၊ နီ။ ၆၇]။

သရမှာ ပရဿ ဗျဉ္ဇနဿ ကွစိ ဒွေ ရူပါနိ ဟောန္တိ။

တတ္ထ သရမှာ ပ၊ ပတိ၊ ပဋီနံ ပဿ ဒွိတ္တံ –

အပ္ပမာဒေါ၊ ဣဓပ္ပမာဒေါ၊ ဝိပ္ပယုတ္တော၊ သမ္မပ္ပဓာနံ၊ အပ္ပတိဝတ္တိယံ ဓမ္မစက္ကံ [မဟာဝ။ ၁၇]၊ သုပ္ပတိဋ္ဌိတော၊ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော၊ ဝိပ္ပဋိသာရော၊ သုပ္ပဋိပန္နော ဣစ္စာဒိ။

သရမှာတိ ကိံ? သမ္ပယုတ္တော။

ကီ၊ ကုဓ၊ ကမု၊ ကုသ၊ ဂဟ၊ ဇုတ၊ ဉာ၊ သိ၊ သု၊ သမ္ဘု၊ သရ၊ သသ ဣစ္စာဒီနံ ဓာတူနဉ္စ၊ ဥ၊ ဒု၊ နိပုဗ္ဗာနံ ပဒါနဉ္စ အာဒိဗျဉ္ဇနဿ ဒွိတ္တံ။

ကီ ¶ –

ဝိက္ကိနာတိ၊ ဝိက္ကယော၊ ဓနက္ကီတော။

ကုဓ –

အက္ကုဒ္ဓါ၊ အက္ကောဓော။

ကမု –

အဘိက္ကမတိ၊ အဘိက္ကမော၊ အဘိက္ကန္တော၊ အက္ကမတိ၊ အက္ကမော၊ အက္ကန္တော၊ ပရက္ကမတိ၊ ပရက္ကမော၊ ဝိက္ကမတိ၊ ဝိက္ကမော၊ ဩက္ကမတိ၊ ဩက္ကန္တော။

ကုသ –

အက္ကောသတိ၊ အက္ကောသော။

ဂဟ –

ပဂ္ဂဏှာတိ၊ ပဂ္ဂဟော၊ ဝိဂ္ဂဟော၊ ပရိဂ္ဂဟော၊ အနုဂ္ဂဟော။

ဇုတ –

ဥဇ္ဇောတတိ၊ ဝိဇ္ဇောတတိ။

ဉာ –

အညာ၊ ပညာ၊ အဘိညာ၊ ပရိညာ၊ ဝိညာဏံ၊ သဗ္ဗညုတညာဏံ၊ ရတ္တညူ၊ အတ္ထညူ၊ ဓမ္မညူ။

သိ –

အတိဿယော၊ ဘူမဿိတော၊ ဂေဟဿိတော။

သု –

အပ္ပဿုတော၊ ဗဟုဿုတော၊ ဝိဿုတော၊ အဿဝေါ၊ အနဿဝေါ။

သမ္ဘု ¶ –

ပဿမ္ဘတိ၊ ပဿဒ္ဓိ၊ ပဿဒ္ဓါ။

သရ –

အနုဿရတိ၊ အနုဿတိ၊ အနုဿရော။

သသ –

အဿသတိ၊ အဿသန္တော၊ အဿာသော၊ ပဿာသော။

သဇ –

ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ ဝိဿဇ္ဇန္တော၊ ဝိဿဂ္ဂေါ။

စဇ –

ပရိစ္စဇတိ၊ ပရိစ္စဇန္တော၊ ပရိစ္စာဂေါ ဣစ္စာဒိ။

ဥပုဗ္ဗေ –

ဥက္ကံသတိ၊ ဥက္ကံသော၊ ဥဂ္ဂဟော၊ ဥစ္စာရေတိ၊ ဥစ္စာရော၊ ဥစ္စယော၊ သမုစ္စယော၊ ဥဇ္ဇလော၊ သမုဇ္ဇလော၊ ဥဏ္ဏမတိ၊ ဥတ္တရတိ ဣစ္စာဒိ။

ဒုပုဗ္ဗေ –

ဒုက္ကဋံ၊ ဒုက္ကရံ၊ ဒုဂ္ဂတိ၊ ဒုစ္စရိတံ၊ ဒုတ္တရော၊ ဒုဒ္ဒမော၊ ဒုန္နယော၊ ဒုပ္ပောသော၊ ဒုဗ္ဗလော၊ ဒုမ္မဂ္ဂေါ၊ ဒုလ္လဘော ဣစ္စာဒိ။

နိပုဗ္ဗေ –

နိက္ကမော၊ နိက္ခန္တော၊ နိဂ္ဂတော၊ နိစ္စောရော၊ နိဇ္ဇရော၊ နိဒ္ဒေါသော၊ နိပ္ပာပေါ၊ နိမ္မိတော၊ နိမ္မာနော၊ နိယျာနံ၊ နိလ္လောလော၊ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဿယော ဣစ္စာဒိ။

တိက၊ တယ၊ တိံသာနံ တဿ ဒွိတ္တံ –

ကုသလတ္တိကံ၊ ဝေဒနတ္တိကံ၊ ဝတ္ထုတ္တယံ၊ ရတနတ္တယံ၊ ဒွတ္တိံသံ၊ တေတ္တိံသံ။

စတု ¶ ၊ ဆေဟိ ပရဗျဉ္ဇနဿ ဒွိတ္တံ –

စတုဗ္ဗိဓံ၊ စတုဒ္ဒသ၊ စတုဒ္ဒိသံ၊ စတုပ္ပဒံ၊ ဆဗ္ဗိဓံ၊ ဆန္နဝုတိ။

ဝါ တွေဝ? စတုသစ္စံ၊ ဆသတံ။

သန္တဿ သတ္တေ ပရဗျဉ္ဇနဿ နိစ္စံ ဒွိတ္တံ –

သဇ္ဇနော၊ သပ္ပုရိသော၊ သဒ္ဓမ္မော၊ သန္တဿ ဘာဝေါ သတ္တာ၊ သဗ္ဘာဝေါ။

ဝဿ ဗတ္တေ ဗဿ ဒွိတ္တံ –

သီလဗ္ဗတံ၊ နိဗ္ဗာနံ၊ နိဗ္ဗုတံ ဣစ္စာဒိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တမေဝ။

ဝတု၊ ဝဋု ဣစ္စာဒီနံ အန္တဗျဉ္ဇနဿ ဒွိတ္တံ –

ဝတ္တတိ၊ ပဝတ္တတိ၊ နိဝတ္တတိ၊ သံဝတ္တတိ၊ ဝဋ္ဋတိ၊ ဝိဝဋ္ဋတိ။

သံမှာ အနုနော နဿ ဒွိတ္တံ –

သမန္နာဂတော၊ သမန္နာဟာရော၊ သမန္နေသတိ။

အညတြပိ –

သီမံ သမ္မန္နေယျ [မဟာဝ။ ၁၃၉]၊ သီမံ သမ္မန္နိတုံ [မဟာဝ။ ၁၃၈]၊ သီမံ သမ္မန္နတိ [မဟာဝ။ ၁၃၉]၊ သမ္ပဋိစ္ဆန္နံ၊ စီဝရစေတာပန္နံ၊ စတုန္နံ၊ ပဉ္စန္နံ။

ဣတိ သဒိသဒွိတ္တရာသိ။

၅၄။ စတုတ္ထဒုတိယေသွေသံ တတိယပဌမာ[က။ ၄၄၊ ၂၉၊ ရူ။ ၂၄၊ နီ။ ၅၇၊ ၆၈၊ ၇၄၊ ၇၇-၈၊ ၈၀၊ ၈၂-၃၊ ၉၁၊ ၁၂၂]။

ဝဂ္ဂေ စတုတ္ထ၊ ဒုတိယေသု ပရေသု ကမေန တတိယ၊ ပဌမာ ဧသံ စတုတ္ထ၊ ဒုတိယာနံ ဒွိဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဒုတိယဘာဝံ ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ ‘သရမှာ ဒွေ’တိ သုတ္တေန ဝါ ‘ဝဂ္ဂလသေဟိ တေ’ဣစ္စာဒီဟိ ဝါ ဒုတိယ၊ စတုတ္ထာနမ္ပိ သဒိသတ္တေ ဇာတေ ပုန ဣမိနာ သုတ္တေန ¶ အာဒိဒုတိယဿ ပဌမတ္တံ၊ အာဒိစတုတ္ထဿ တတိယတ္တဉ္စ ဇာတံ။

တတ္ထ ကဝဂ္ဂေ –

အာက္ခာတံ၊ ပက္ခိတ္တံ၊ ပက္ခေပေါ၊ ရူပက္ခန္ဓော၊ ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ ဓာတုက္ခောဘော၊ အာယုက္ခယော၊ နက္ခမတိ။

‘ဝဂ္ဂလသေဟိ တေ’တိ သုတ္တဝိဓာနေ –

ပမုခေ သာဓု ပါမောက္ခံ၊ ပဂ္ဃရတိ၊ ဥဂ္ဃောသတိ၊ နိဂ္ဃောသော။

စဝဂ္ဂေ –

အစ္ဆာဒေတိ၊ အစ္ဆိန္ဒတိ-သံယောဂေ ရဿတ္တံ၊ ပစ္ဆာဒေတိ၊ ပစ္ဆိန္ဒတိ၊ သေတစ္ဆတ္တံ၊ ရုက္ခစ္ဆာယာ၊ တထဿ ဘာဝေါ တစ္ဆံ၊ ရထဿ ဟိတာ ရစ္ဆာ၊ ပဇ္ဈာယတိ၊ ဥဇ္ဈာယတိ၊ နိဇ္ဈာယတိ၊ ပဌမဇ္ဈာနံ၊ ဒုတိယဇ္ဈာနံ၊ အဇ္ဈောကာသော၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂေါ၊ ဒုမ္မေဓဿ ဘာဝေါ ဒုမ္မေဇ္ဈံ၊ ဗုဇ္ဈတိ၊ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ၊ ဗောဇ္ဈံ၊ ပဋိဝိဇ္ဈ၊ ပဋိဝိဇ္ဈိယ၊ ပဋိဝိဇ္ဈိတွာ ဣစ္စာဒိ။

ဋဝဂ္ဂေ –

ယတြဋ္ဌိတံ၊ တတြဋ္ဌိတော၊ ဥဋ္ဌိတော၊ နိဋ္ဌိတော၊ ထလဋ္ဌော၊ ဇလဋ္ဌော၊ ဝုဍ္ဎော ဣစ္စာဒိ။

တဝဂ္ဂေ –

သုမနတ္ထေရော၊ ယသတ္ထေရော၊ အဝတ္ထာ၊ အဝတ္ထာနံ၊ ဝိတ္ထာရော၊ အဘိတ္ထုတော၊ ဝိတ္ထမ္ဘိတော၊ ဥဒ္ဓရတိ၊ ဥဒ္ဓရဏံ၊ ဥဒ္ဓဋံ၊ နိဒ္ဓါရေတိ၊ နိဒ္ဓါရဏံ၊ နိဒ္ဓါရိတံ၊ နိဒ္ဓနော၊ နိဒ္ဓုတော၊ နိဒ္ဓါတော ဣစ္စာဒိ။

ပဝဂ္ဂေ –

ဝိပ္ဖရတိ၊ ဝိပ္ဖရဏံ၊ ဝိပ္ဖာရော၊ အပ္ဖောဋေတိ၊ မဟပ္ဖလံ၊ နိပ္ဖလံ၊ မဓုပ္ဖာဏိတံ၊ ဝိဗ္ဘမတိ၊ ဝိဗ္ဘမော၊ ဥဗ္ဘတံ၊ နိဗ္ဘယံ၊ ဒုဗ္ဘရော၊ သဗ္ဘာဝေါ ¶ ၊ ဥသဘဿ ဘာဝေါ ဩသဗ္ဘံ၊ လဗ္ဘတိ၊ အာရဗ္ဘော၊ အာရဗ္ဘ၊ အာရဗ္ဘိတွာ ဣစ္စာဒိ။

ဣဓပိ ဥ၊ ဒု၊ နိတော ပရပဒါနံ အာဒိဗျဉ္ဇနဿ ဒွိတ္တံ ဝိသေသတော ဣစ္ဆန္တိ။

ဣတိ ဝိသဒိသဒွိတ္တရာသိ။

၅၅။ ဝိစ္ဆာဘိက္ခညေသု ဒွေ[စံ။ ၆။၃-၁၊ ပါ။ ၈။၁။၁၊ ၄]။

ဝိစ္ဆာယံ အဘိက္ခညေ စ အနေကတ္ထဿ ဧကပဒဿ ဒွေ ရူပါနိ ဟောန္တိ။ ဘိန္နေ အတ္ထေ ကြိယာယ ဝါ ဒဗ္ဗေန ဝါ ဂုဏေန ဝါ ဗျာပိတုံ ဣစ္ဆာ ဝိစ္ဆာ။ ပုနပ္ပုနကြိယာ အဘိက္ခညံ။

ဝိစ္ဆာယံ တာဝ –

ရုက္ခံ ရုက္ခံ သိဉ္စတိ။ ဂါမေ ဂါမေ သတံကုမ္ဘာ၊ ဂါမော ဂါမော ရမဏိယော၊ ဂေဟေ ဂေဟေ ဣဿရော၊ ရသံ ရသံ ဘက္ခယတိ၊ ကြိယံ ကြိယံ အာရဘတေ။

အာနုပုဗ္ဗိယေပိ ဝိစ္ဆာဝ ဂမျတေ –

မူလေ မူလေ ထူလာ၊ အဂ္ဂေ အဂ္ဂေ သုခုမာ၊ ဇေဋ္ဌံ ဇေဋ္ဌံ အနုပဝေသေထ၊ ဣမေသံ ဒေဝသိကံ မာသကံ မာသကံ ဒေဟိ၊ မဉ္ဇူသကရုက္ခော ပုပ္ဖံ ပုပ္ဖံ ပုပ္ဖတိ၊ ဣမေ ဇနာ ပထံ ပထံ အစ္စေန္တိ၊ သဗ္ဗေ ဣမေ အဍ္ဎာ၊ ကတရာ ကတရာ ဣမေသံ အဍ္ဎတာ၊ ကတမာ ကတမာ ဣမေသံ အဍ္ဎတာ။

အဘိက္ခညေ –

ဘတ္တံ ပစတိ ပစတိ၊ အပုညံ ပသဝတိ ပသဝတိ၊ ဘုတွာ ဘုတွာ နိပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ပဋံ ပဋံ ကရောတိ၊ ပဋပဋာယတိ၊ ဧကမေကံ၊ ဧကမေကာနိ ဣစ္စာဒီသု ဝိစ္ဆာသု ပုဗ္ဗပဒေ သျာဒိလောပေါ။

၅၆။ သဗ္ဗာဒီနံ ဝီတိဟာရေ။

အတိက္ကမ္မ ¶ ဟရဏံ အတိဟာရော၊ န အတိဟာရော ဝီတိဟာရော၊ အညမညဿ အန္တောယေဝ ဟရဏန္တိအတ္ထော၊ ဝီတိဟာရတ္ထေ ဂမျမာနေ သဗ္ဗာဒီနံ သဗ္ဗနာမာနံ ဒွေ ရူပါနိ ဟောန္တိ၊ ပုဗ္ဗဿေကဿ စ သျာဒိလောပေါ။

ဣမေ ဒွေ ဇနာ အညမညဿ ဥပကာရကာ၊ ဣတရီတရဿ ဥပကာရကာ၊ အညမညံ ပဿန္တိ၊ အညမညဿ ဒေန္တိ၊ အညမညဿ အပေန္တိ၊ အညမညဿ ဓနံ၊ အညမညေ နိဿိတာ။

၅၇။ ယာဝတာတာဝံ သမ္ဘမေ[စံ။ ၆။၃။၁၄၊ ပါ။ ၈။၁။၁၂၊ ယာဝဗောဓံ သမ္ဘမေ (ဗဟူသု)]။

ယံ ပရိမာဏမဿာတိ ယာဝံ။ တံ ပရိမာဏမဿာတိ တာဝံ။ ပုနပ္ပုနံ ဘမနံ ပဝတ္တနံ သမ္ဘမော။ တုရိတေန ဝစီပယောဂေန တံ တံ ဥပါယဒီပနံ သမ္ဘမော၊ အာမေဍိတမေဝ ဝုစ္စတိ၊ သမ္ဘမေ ဂမျမာနေ ယာဝတာ ယတ္တကေန ပဒေန သော အတ္ထော ပညာယတိ၊ တတ္တကံ ပဒံ ပယုဇ္ဇတေ၊ ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ တိက္ခတ္တုံ ဝါ တဒုတ္တရိ ဝါ ဥဒီရိယတေတျတ္ထော။ ယထာဗောဓံ သမ္ဘမေတိပိ ပါဌော၊ သောယေဝတ္ထော။

ဘယေ၊ ကောဓေ၊ ပသံသာယံ၊ တုရိတေ၊ ကောတူဟလေ’စ္ဆရေ။

ဟာသေ၊ သောကေ၊ ပသာဒေ စ၊ ကရေ အာမေဍိတံ ဗုဓော။

တတ္ထ ဘယေ –

သပ္ပော သပ္ပော၊ စောရော စောရော –

ကောဓေ –

ဝိဇ္ဈ ဝိဇ္ဈ၊ ပဟရ ပဟရ။

ပသံသာယံ –

သာဓု သာဓု။

တုရိတေ ¶ –

ဂစ္ဆ ဂစ္ဆ။

ကောတူဟလေ –

အာဂစ္ဆ အာဂစ္ဆ။

အစ္ဆရေ –

အဟော ဗုဒ္ဓါ အဟော ဗုဒ္ဓါ။

ဟာသေ –

အဘိက္ကမထ ဝါသေဋ္ဌာ အဘိက္ကမထ ဝါသေဋ္ဌာ [ဒီ။ နိ။ ၂။၂၁၀]။

သောကေ –

ကဟံ ဧကပုတ္တက ကဟံ ဧကပုတ္တက [သံ။ နိ။ ၄။၁၂၀]။

ပသာဒေ –

အဘိက္ကန္တံ ဘော ဂေါတမ အဘိက္ကန္တံ ဘော ဂေါတမ [မ။ နိ။ ၂။၁၀၆] ဣစ္စာဒိ။ တိက္ခတ္တုံဥဒါနံ ဥဒါနေသိ ‘‘နမော တဿ ဘဂဝတော’’ [မ။ နိ။ ၂။၃၅၇] ဣစ္စာဒိ။

ဣတိ ပဒဝါကျဒွိတ္တရာသိ။

ဒွိဘာဝသန္ဓိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

ဝိပလ္လာသသန္ဓိ

အထ ဝိပလ္လာသသန္ဓိ ဒီပိယတေ။

ပဒက္ခရာနံ ပုဗ္ဗာပရဝိပရိယာယော ဝိပလ္လာသော။

၅၈။ ဟဿ ဝိပလ္လာသော။

ယမှိ ပရေ ဟဿ ပုဗ္ဗာပရဝိပလ္လာသော ဟောတိ ဝါ။

ဒယှတိ၊ သင်္ဂယှတိ၊ သန္နယှတိ၊ ဝုယှတိ၊ ဒုယှတိ၊ မုယှတိ။

ဝါတွေဝ ¶ ? သင်္ဂဏှိယတိ၊ ဧဝံ သင်္ဂယှ သင်္ဂဏှိတွာ၊ အာရုယှ အာရုဟိတွာ၊ ဩဂါယှ ဩဂါဟိတွာ။ ပသယှ ပသဟိတွာ။

၅၉။ ဝေ ဝါ[ရူ။ ၄၀ (ပိဋ္ဌေ)]။

ဝမှိ ပရေ ဟဿ ဝိပလ္လာသော ဟောတိ ဝါ။

ဗဝှာဗာဓော ဗဟွာဗာဓော၊ ဗဝှေတ္ထ နှာယတီ ဇနော [ဥဒါ။ ၉] =ဗဟွေတ္ထ နှာယတီ ဇနော။

မဟာဝုတ္တိဝိဓာနံ ဝုစ္စတေ။

ယ၊ ရာနံ ဝိပလ္လာသော –

ကုဋိ မေ ကယိရတိ [ပါရာ။ ၃၅၈]၊ ဝစနံ ပယိရုဒါဟာသိ၊ ဂရုံ ပယိရူပါသတိ၊ ဝန္ဒာမိ တေ အယျိရေ ပသန္နစိတ္တော [ဇာ။ ၂။၁၇။၅၄] -ယဿ ဒွိတ္တံ။

နိဂ္ဂဟီတဿ ဝိပလ္လာသော –

နိရယမှိ အပစ္စိသုံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၆၀]၊ တေ မေ အဿေ အယာစိသုံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၈၆၃]။ ဣမာ ဂါထာ အဘာသိသုံ။

သရာနမ္ပိ ဝိပလ္လာသော –

ဟညယျေဝါပိ ကောစိ နံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၁၉၃] – ဟညေယျာတိ ဌိတိ၊ အမူလမူလံ ဂန္တွာ-မူလမူလံ အဂန္တွာတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ပရတြ။ အနောကာသံ ကာရာပေတွာ [ပါရာ ၃၈၉]၊ အနိမိတ္တံ ကတွာ၊ သဒ္ဓံ န ဘုဉ္ဇတီတိ အသဒ္ဓဘောဇိ၊ ဒိသွာ ပဒမနုတ္တိဏ္ဏံ [ဇာ။ ၁။၁။၂၀] – ဥတ္တိဏ္ဏံ အဒိသွာတိ အတ္ထော။

ပဒါနမ္ပိ ဝိပလ္လာသော –

နဝံ ပန ဘိက္ခုနာ စီဝရလာဘေန၊ နာဂကညာ စရိတံ ဂဏေန [ဇာ။ ၁။၁၅။၂၆၈] -နာဂကညာဂဏေန စရိတန္တိ ဌိတိ။

ဣတိ ဝိပလ္လာသရာသိ။

၆၀။ ဗဟုလံ[စံ။ ၁။၁။၁၃၀၊ ပါ။ ၃။၃။၁၁၃]။

သန္ဓိဝိဓာနံ ¶ နာမ ဗဟုလံ ဟောတိ၊ ယေဘုယျေန ဟောတီတိ အတ္ထော။ အဓိကာရသုတ္တံ။ ယာဝဂန္ထပရိယောသာနာ ယုတ္တဋ္ဌာနေသု သဗ္ဗတ္ထ ဝတ္တတေ။ ဧတေန သဗ္ဗသဒ္ဒသုတ္တေသု အနိဋ္ဌနိဝတ္တိ စ ဣဋ္ဌပရိဂ္ဂဟော စ ကတော ဟောတိ။

ဣတိ နိရုတ္တိဒီပနိယာ နာမ မောဂ္ဂလ္လာနဒီပနိယံ

သန္ဓိကဏ္ဍော နိဋ္ဌိတော။