📜

၃။ ကာရကကဏ္ဍ

ပဌမာဝိဘတ္တိရာသိ

အထ နာမဝိဘတ္တီနံ အတ္ထဘေဒါ ဝုစ္စန္တေ။

ကသ္မိံ အတ္ထေ ပဌမာ?

၂၈၉။ ပဌမတ္ထမတ္တေ[စံ။ ၂။၁။၉၃၊ ပါ။ ၂။၃။၄၆]။

နာမဿ အဘိဓေယျမတ္တေ ပဌမာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။

ရုက္ခော၊ မာလာ၊ ဓနံ။

ဧတ္ထ စ မတ္တသဒ္ဒေန ကတ္တု၊ ကမ္မာဒိကေ ဝိဘတျတ္ထေ နိဝတ္တေတိ။ တသ္မာ အတ္ထမတ္တန္တိ လိင်္ဂတ္ထောယေဝ ဝုစ္စတိ။

တတ္ထ အနုစ္စာရိတေ သတိ သုဏန္တဿ အဝိဒိတော အတ္ထော လီနတ္ထော နာမ။ တံ လီနမတ္ထံ ဂမေတိ ဗောဓေတီတိ လိင်္ဂံ၊ ဥစ္စာရိတပဒံ။

တံ ပန ပကတိလိင်္ဂံ၊ နိပ္ဖန္နလိင်္ဂန္တိ ဒုဝိဓံ။ တတ္ထ ဝိဘတ္တိရဟိတံ ပကတိလိင်္ဂံ ဣဓာဓိပ္ပေတံ လိင်္ဂ၊ ဝိဘတ္တီနံ ဝိသုံ ဝိသုံ ဝိဘာဂဋ္ဌာနတ္တာ။

လီနံ အင်္ဂန္တိ လိင်္ဂံ။ တတ္ထ ‘လီန’န္တိ အပါကဋံ။ ‘အင်္ဂ’န္တိ အဝယဝေါ။ လိင်္ဂံ၊ နာမံ၊ ပါဋိပဒိကန္တိ အတ္ထတော ဧကံ။

လိင်္ဂဿ အတ္ထော ပရမတ္ထော၊ ပညတ္တိအတ္ထောတိ ဒုဝိဓော။ တထာ ဝိသေသနတ္ထော၊ ဝိသေသျတ္ထောတိ။

တတ္ထ ဝိသေသနတ္ထော နာမ သကတ္ထော၊ တဿ တဿ သဒ္ဒဿ ပဋိနိယတော ပါဋိပုဂ္ဂလိကတ္ထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သောယေဝ တသ္မိံ တသ္မိံ အတ္ထေ အာဒိမှိ သဒ္ဒုပ္ပတ္တိယာ စိရကာလဉ္စ သဒ္ဒပဝတ္တိယာ နိဗဒ္ဓကာရဏတ္တာ နိမိတ္တတ္ထောတိ စ ဝုစ္စတိ ။ သော သုတိ၊ ဇာတိ၊ ဂုဏ၊ ဒဗ္ဗ၊ ကြိယာ၊ နာမ၊ သမ္ဗန္ဓဝသေန သတ္တဝိဓော ဟောတိ။

ဝိသေသျတ္ထော နာမ သာမညတ္ထော၊ ဗဟုနိမိတ္တာနံ သာဓာရဏတ္ထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ သောယေဝ တံတံနိမိတ္တယောဂါ နေမိတ္တကတ္ထောတိ စ ဝုစ္စတိ၊ သော ဇာတိ၊ ဂုဏ၊ ဒဗ္ဗ၊ ကြိယာ၊ နာမဝသေန ပဉ္စဝိဓော။ ဂေါ၊ သုက္ကော၊ ဒဏ္ဍီ၊ ပါစကော၊ တိဿောတိ။

တတ္ထ ဂေါသဒ္ဒေါ ယဒါ ဇာတိမတ္တံ ဝဒတိ ဂေါ ဇာတီတိ၊ တဒါ သုတိ ဝိသေသနံ။ ယဒါ ဒဗ္ဗံ ဝဒတိ ဂေါ ဂစ္ဆတီတိ၊ တဒါ သုတိ စ ဇာတိ စ ဝိသေသနံ။

သုက္ကသဒ္ဒေါ ယဒါ ဂုဏမတ္တံ ဝဒတိ သုက္ကော ဂုဏောတိ၊ တဒါ သုတိ ဝိသေသနံ။ ယဒါ ဂုဏဝိသေသံ ဝဒတိ ဂေါဿ သုက္ကောတိ၊ တဒါ သုတိ စ ဂုဏဇာတိ စ ဝိသေသနံ။ ယဒါ ဂုဏဝန္တံ ဒဗ္ဗံ ဝဒတိ သုက္ကော ဂေါတိ၊ တဒါ သုတိ စ ဂုဏဇာတိ စ ဂုဏဝိသေသော စ သမ္ဗန္ဓော စ ဝိသေသနံ။

ဒဏ္ဍီသဒ္ဒေါ ယဒါ ဇာတိမတ္တံ ဝဒတိ ဒဏ္ဍီ ဇာတီတိ၊ တဒါ သုတိ စ ဒဗ္ဗဉ္စ ဝိသေသနံ။ ယဒါ ဒဗ္ဗဝန္တံ ဒဗ္ဗံ ဝဒတိ ဒဏ္ဍီ ပုရိသောတိ၊ တဒါ သုတိ စ ဒဗ္ဗဉ္စ ဇာတိ စ သမ္ဗန္ဓော စ ဝိသေသနံ။

ပါစကသဒ္ဒေါ ယဒါ ဇာတိမတ္တံ ဝဒတိ ပါစကော ဇာတီတိ၊ တဒါ သုတိ စ ကြိယာ စ ဝိသေသနံ။ ယဒါ ကြိယာနိပ္ဖာဒကံ ဒဗ္ဗံ ဝဒတိ ပါစကော ပုရိသောတိ၊ တဒါ သုတိ စ ကြိယာ စ ဇာတိ စ ကြိယာကာရကသမ္ဗန္ဓော စ ဝိသေသနံ။

တိဿသဒ္ဒေါ ယဒါ နာမမတ္တံ ဝဒတိ တိဿော နာမန္တိ၊ တဒါ သုတိ ဝိသေသနံ။ ယဒါ နာမဝန္တံ ဒဗ္ဗံ ဝဒတိ၊ တိဿော ဘိက္ခူတိ၊ တဒါ သုတိ စ နာမဇာတိ စ သမ္ဗန္ဓော စ ဝိသေသနံ။

သဗ္ဗတ္ထ ယံ ယံ ဝဒတီတိ ဝုတ္တံ၊ တံ တံ ဝိသေသျန္တိ စ ဒဗ္ဗန္တိ စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ သုတိ နာမ သဒ္ဒသဘာဝါ ဧဝ ဟောတိ၊ သဒ္ဒပက္ခိကာ ဧဝ။ သဗ္ဗော သဒ္ဒေါ ပဌမံ သတ္တာဘိဓာယကောတိ စ ဉာသေ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ သဗ္ဗတ္ထ သုတိဋ္ဌာနေ သတ္တာ ဧဝ ယုတ္တာ ဝတ္တုန္တိ။ သတ္တာတိ စ တဿ တဿ အတ္ထဿ ဝေါဟာရမတ္တေနပိ လောကေ ဝိဇ္ဇမာနတာ ဝုစ္စတိ၊ တံ တံ သဒ္ဒံ သုဏန္တဿ စ ဉာဏံ တံတဒတ္ထဿ အတ္ထိတာမတ္တံ သဗ္ဗပဌမံ ဇာနာတိ၊ တတော ပရံ ဇာတိသဒ္ဒေ ဇာတိံ ဇာနာတိ။ ဂုဏသဒ္ဒေ ဂုဏန္တိ ဧဝမာဒိ သဗ္ဗံ ဝတ္တဗ္ဗံ။ လိင်္ဂ၊ သင်္ချာ၊ ပရိမာဏာနိပိ ဝိသေသနတ္ထေ သင်္ဂယှန္တိ။

တတ္ထ လိင်္ဂံ နာမ ယေ ဣတ္ထိ၊ ပုရိသာနံ လိင်္ဂ၊ နိမိတ္တ၊ ကုတ္တာ’ကပ္ပာ နာမ အဘိဓမ္မေ ဝုတ္တာ၊ ယေ စ နပုံသကာနံ လိင်္ဂ၊ နိမိတ္တ၊ ကုတ္တာ’ကပ္ပာ နာမ အဝုတ္တသိဒ္ဓါ၊ ယေ စ သဒ္ဒေသု စေဝ အတ္ထေသု စ ဝိသဒါ’ဝိသဒါကာရ၊ မဇ္ဈိမာကာရာ သန္ဒိဿန္တိ၊ သဗ္ဗမေတံ လိင်္ဂံ နာမ။

ဧဝံ ဝိသေသန၊ ဝိသေသျဝသေန ဒုဝိဓော အတ္ထော ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဿ သဒ္ဒလိင်္ဂဿ အတ္ထော နာမ၊ သော သလိင်္ဂေါ၊ သသင်္ချော၊ သပရိမာဏော စာတိ တိဝိဓော ဟောတိ။

တတ္ထ သလိင်္ဂေါ ယထာ? သညာ၊ ဖဿော၊ စိတ္တံ။ ကညာ၊ ပုရိသော၊ ကုလံ။ မာလာ၊ ရုက္ခော၊ ဓနန္တိ။

သသင်္ချော ယထာ? ဧကော၊ ဒွေ၊ တယော၊ ဗဟူ ဣစ္စာဒိ။

သပရိမာဏော ယထာ? ဝိဒတ္ထိ၊ ဟတ္ထော၊ ဒေါဏော၊ အာဠှကံ ဣစ္စာဒိ။

အပိ စ သုဒ္ဓါ၊ သံသဋ္ဌောတိ ဒုဝိဓော လိင်္ဂတ္ထော။ တတ္ထ ကမ္မာဒိသံသဂ္ဂရဟိတော သုဒ္ဓါ နာမ။ သော သလိင်္ဂေါ၊ သသင်္ချော၊ သပရိမာဏော၊ ဥပသဂ္ဂတ္ထော၊ နိပါတတ္ထော၊ ပါဋိ-ပဒိကတ္ထောတိ ဆဗ္ဗိဓော။ အတ္ထိ၊ သက္ကာ၊ လဗ္ဘာဣစ္စာဒိ ဣဓ ပါဋိပဒိကံ နာမ။ တုန၊ တွာန၊ တွာ၊ တဝေ၊ တုံ၊ ခတ္တုံပစ္စယန္တာပိ နိပါတေသု ဂယှန္တိ။

သံသဋ္ဌော ဝုတ္တသံသဋ္ဌော၊ အဝုတ္တသံသဋ္ဌောတိ ဒုဝိဓော။ တတ္ထ ဝုတ္တသံသဋ္ဌော စတုဗ္ဗိဓော သမာသေန ဝုတ္တသံသဋ္ဌော၊ တဒ္ဓိတေန၊ အာချာတေန၊ ကိတေနာတိ။ တတ္ထ သမာသေန ဝုတ္တော ဆကာရကသမ္ဗန္ဓဝသေန သတ္တဝိဓော၊ ဘာဝေန သဒ္ဓိံ အဋ္ဌဝိဓော ဝါ၊ တထာ တဒ္ဓိတေန ဝုတ္တော။ အာချာတေန ဝုတ္တော ကတ္တု၊ ကမ္မ၊ ဘာဝဝသေန တိဝိဓော။ ကိတေန ဝုတ္တော ဆကာရက၊ ဘာဝဝသေန သတ္တဝိဓော။ သဗ္ဗော သုဒ္ဓါ စေဝ ဝုတ္တသံသဋ္ဌော စ ပဌမာယ ဝိသယော။

အဝုတ္တသံသဋ္ဌောပိ ကတ္တုသံသဋ္ဌော၊ ကမ္မသံသဋ္ဌောတိအာဒိနာ အနေကဝိဓော။ သော ဒုတိယာဒီနံ ဧဝ ဝိသယောတိ။ ဧတ္ထ စ ဝိဘတ္တိယာ ဝိနာ ကေဝလော သဒ္ဒေါ ပယောဂံ နာရဟတီတိ ကတွာ ပယောဂါရဟတ္ထမေဝ ဆဗ္ဗိဓေ သုဒ္ဓေ စတုဗ္ဗိဓေ စ ဝုတ္တသံသဋ္ဌေ ပဌမာ ပယုဇ္ဇတိ၊ န အတ္ထဇောတနတ္ထံ။

ကေနစိ ဝါစကေန အဝုတ္တာနိ ပန ကမ္မာဒီနိ ဝိဘတ္တီဟိ ဝိနာ ဝိဒိတာနိ န ဟောန္တီတိကတွာ အတ္ထဇောတနတ္ထမ္ပိ ကမ္မာဒီသု ဒုတိယာဒယော ပယုဇ္ဇန္တိ။ တသ္မာ အတ္ထမတ္တေတိ ဣဓ ဒေသန္တရာဝစ္ဆေဒကေ ဝိသယမတ္တေ ဘုမ္မံ။ ကမ္မေ ဒုတိယာဣစ္စာဒီသု ပန နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗေ ပယောဇနေ ဘုမ္မန္တိ ဧဝံ ဒွိန္နံ ဘုမ္မာနံ နာနတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။

၂၉၀။ အာမန္တနေ[က။ ၂၈၅၊ ရူ။ ၇၀၊ နီ။ ၅၇၈၊ စံ။ ၂။၁။၉၄၊ ပါ။ ၂။၃။၄၇၊ အာမန္တဏေ (ဗဟူသု)]။

ပဂေဝ သိဒ္ဓဿ ဝတ္ထုနော နာမေန ဝါ နိပါတေန ဝါ အတ္တနော အဘိမုခီကရဏံ အာမန္တနံ နာမ။ အဓိကာမန္တနေ အတ္ထမတ္တေ ပဌမာ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ အာမန္တနပဒံ နာမ ကြိယာပေက္ခံ န ဟောတိ၊ တသ္မာ ကာရကသညံ န လဘတိ။

တံ ပန ဒုဝိဓံ သာဒရာ’နာဒရဝသေန။ ဧဟိ သမ္မ၊ ဧဟိ ဇေတိ။

တထာ သဇီဝ၊ နိဇ္ဇီဝဝသေန၊ ဘော ပုရိသ၊ ဝဒေဟိ ဘော သင်္ခ၊ ဝဒေဟိ ဘော သင်္ခ [ဒီ။ နိ။ ၂။၄၂၆]။ ဥမ္မုဇ္ဇ ဘော ပုထုသိလေ၊ ဥမ္မုဇ္ဇ ဘော ပုထုသိလေတိ [သံ။ နိ။ ၄။၃၅၈]။

တထာ ပစ္စက္ခာ’ပစ္စက္ခဝသေန၊ ဘော ပုရိသ၊ ကဟံ ဧကပုတ္တက၊ ကဟံ ဧကပုတ္တကာတိ [သံ။ နိ။ ၂။၆၃၊ ဓ။ ပ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂]။

တထာ နိယမာ’နိယမဝသေန၊ ဘော ပုရိသ၊ အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော [ဒီ။ နိ။ ၂။၁၉၂]။ ယတြ ဟိ နာမ သညီ သမာနောတိအာဒိ [ဒီ။ နိ။ ၂။၁၉၂]။ ဣဒံ အာမန္တနံ နာမ ပဂေဝ သိဒ္ဓေ ဧဝ ဟောတိ၊ န ဝိဓာတဗ္ဗေ၊ န ဟိ ပဂေဝ ရာဇဘာဝံ ဝါ ဘိက္ခုဘာဝံ ဝါ အပ္ပတ္တံ ဇနံ ‘‘ဘော ရာဇာ’’တိ ဝါ ‘‘ဘော ဘိက္ခူ’’တိ ဝါ အာမန္တေန္တီတိ။

ပဌမာဝိဘတ္တိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

ဒုတိယာဝိဘတ္တိရာသိ

ကသ္မိံ အတ္ထေ ဒုတိယာ?

၂၉၁။ ကမ္မေ ဒုတိယာ[က။ ၂၉၇၊ ရူ။ ၂၈၄၊ နီ။ ၅၈၀၊ စံ။ ၂။၁။၄၃၊ ပါ။ ၁။၄။၄၉-၅၁]။

ကမ္မတ္ထေ ဒုတိယာ ဟောတိ။ ကရိယတေတိ ကမ္မံ၊ တံ နိဗ္ဗတ္တိကမ္မံ၊ ဝိကတိကမ္မံ၊ ပတ္တိကမ္မန္တိ တိဝိဓံ ဟောတိ။

တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိကမ္မံ ယထာ? ဣဒ္ဓိမာ ဟတ္ထိဝဏ္ဏံ မာပေတိ၊ ရာဇာ နဂရံ မာပေတိ၊ မာတာ ပုတ္တံ ဝိဇာယတိ၊ ဗီဇံ ရုက္ခံ ဇနေတိ၊ ကမ္မံ ဝိပါကံ ဇနေတိ၊ အာဟာရော ဗလံ ဇနေတိ၊ ဇနော ပုညံ ကရောတိ၊ ပါပံ ကရောတိ၊ ဗုဒ္ဓါ ဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ ဝိနယံ ပညပေသိ၊ ဘိက္ခု ဈာနံ ဥပ္ပာဒေတိ၊ မဂ္ဂံ ဥပ္ပာဒေတိ ဣစ္စာဒိ။

ဝိကတိကမ္မံ ယထာ? ဂေဟံ ကရောတိ၊ ရထံ ကရောတိ၊ ဃဋံ ကရောတိ၊ ပဋံ ဝါယတိ၊ ဩဒနံ ပစတိ၊ ဘတ္တံ ပစတိ၊ ကဋ္ဌံ အင်္ဂါရံ ကရောတိ၊ သုဝဏ္ဏံ ကဋကံ ကရောတိ၊ ဂေဟံ ဈာပေတိ၊ ရုက္ခံ ဆိန္ဒတိ၊ ပါကာရံ ဘိန္ဒတိ၊ ဝိဟယော လုနာတိ၊ ပါဏံ ဟနတိ၊ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇတိ ဣစ္စာဒိ။

ပတ္တိကမ္မံ ယထာ? ဂါမံ ဂစ္ဆတိ၊ ဂေဟံ ပဝိသတိ၊ ရုက္ခံ အာရောဟတိ၊ နဒိံ တရတိ၊ အာဒိစ္စံ ပဿတိ၊ ဓမ္မံ သုဏာတိ၊ ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒတိ ပယိရုပါသတိ ဣစ္စာဒိ။

ပကတိကမ္မံ၊ ဝိကတိကမ္မန္တိ ဒုဝိဓံ။ သုဝဏ္ဏံ ကဋကံ ကရောတိ၊ ကဋ္ဌံ အင်္ဂါရံ ကရောတိ၊ ပုရိသံ ဌိတံ ပဿတိ၊ ပုရိသံ ဂစ္ဆန္တံ ပဿတိ၊ ဘိက္ခုံ ပဿတိ သတံ၊ သမ္ပဇာနံ၊ အဘိက္ကမန္တံ၊ ပဋိက္ကမန္တံ၊ အာလောကေန္တံ၊ ဝိလောကေန္တံ၊ သမိဉ္ဇေန္တံ၊ ပသာရေန္တံ။

ဧတ္ထ ‘ပုရိသံ၊ ဘိက္ခု’န္တိ ပကတိကမ္မံ၊ ‘ဌိတံ၊ သတံ’ဣစ္စာဒီနိ ဝိကတိကမ္မာနိ။

ဓာတုကမ္မံ၊ ကာရိတကမ္မန္တိ ဒုဝိဓံ။ ဂါမံ ဂစ္ဆတိ၊ ပုရိသံ ဂါမံ ဂမေတိ။

ဓာတုကမ္မဉ္စ ဒွိကမ္မိကဓာတူနံ ဒုဝိဓံ ပဓာနကမ္မံ၊ အပ္ပဓာနကမ္မန္တိ။ အဇပါလော အဇံ ဂါမံ နေတိ၊ ပုရိသော ဘာရံ ဂါမံ ဝဟတိ၊ ဟရတိ၊ ဂါမံ သာခံ ကဍ္ဎတိ၊ ဂါဝိံ ခီရံ ဒေါဟတိ၊ ဗြာဟ္မဏံ ကမ္ဗလံ ယာစတိ၊ ဗြာဟ္မဏံ ဘတ္တံ ဘိက္ခတိ၊ ဂါဝိယော ဝဇံ အဝရုန္ဓတိ၊ ဘဂဝန္တံ ပဉှံ ပုစ္ဆတိ၊ ရုက္ခံ ဖလာနိ ဩစိနာတိ၊ သိဿံ ဓမ္မံ ဗြဝီတိ၊ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ [ဥဒါ။ ၂၃ (ထောကံ ဝိသဒိသံ)]၊ သိဿံ ဓမ္မံ အနုသာသတိ ဣစ္စာဒိ။

ဧတ္ထ စ ‘အဇံ၊ ခီရံ’ ဣစ္စာဒိ ပဓာနကမ္မံ နာမ ကတ္တာရာ ပရိဂ္ဂဟေတုံ ဣဋ္ဌတရတ္တာ။ ‘ဂါမံ၊ ဂါဝိံ’ဣစ္စာဒိ အပ္ပဓာနကမ္မံ နာမ တထာ အနိဋ္ဌတရတ္တာ။

တတ္ထ ပဓာနကမ္မံ ကထိနကမ္မံ နာမ၊ ကမ္မဘာဝေ ထိရကမ္မန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အပ္ပဓာနကမ္မံ အကထိနကမ္မံ နာမ၊ အထိရကမ္မန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တဉှိ ကဒါစိ သမ္ပဒါနံ ဟောတိ၊ ကဒါစိ အပါဒါနံ၊ ကဒါစိ သာမိ၊ ကဒါစိ ဩကာသော။ ယထာ – သော မံ ဒကာယ နေတိ၊ ဂါဝိတော ခီရံ ဒေါဟတိ၊ ဂါဝိယာ ခီရံ ဒေါဟဟိ၊ ဂါဝိယံ ခီရံ ဒေါဟတိ ဣစ္စာဒိ။

ကမ္မေ ဒုတိယာတိ ဝတ္တတေ။

၂၉၂။ ဂတိဗောဓာဟာရသဒ္ဒတ္ထာ ကမ္မက ဘဇ္ဇာဒီနံ ပယောဇ္ဇေ[က။ ၃၀၀၊ ရူ။ ၂၈၆၊ နီ။ ၅၈၇၊ စံ။ ၂။၁။၄၄၊ ပါ။ ၁။၄။၅၂]။

နိစ္စဝိဓိသုတ္တမိဒံ။ ဂမနတ္ထာနံ ဗောဓနတ္ထာနံ အာဟာရတ္ထာနံ သဒ္ဒတ္ထာနံ အကမ္မကာနံ ဘဇ္ဇာဒီနဉ္စ ဓာတူနံ ပယောဇ္ဇေ ကမ္မနိ ဒုတိယာ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ပယောဇ္ဇကမ္မံ နာမ ကာရိတကမ္မံ ဝုစ္စတိ။

ပုရိသော ပုရိသံ ဂါမံ ဂမယတိ၊ သာမိကော အဇပါလံ အဇံ ဂါမံ နယာပေတိ၊ အာစရိယော သိဿံ ဓမ္မံ ဗောဓေတိ၊ ပုရိသော ပုရိသံ ဘတ္တံ ဘောဇေတိ၊ အာစရိယော သိဿံ ဓမ္မံ ပါဌေတိ၊ ပုရိသော ပုရိသံ သယာပေတိ၊ အစ္ဆာပေတိ၊ ဥဋ္ဌာပေတိ၊ ပုရိသော ပုရိသံ ဓညံ ဘဇ္ဇာပေတိ၊ ကောဋ္ဋာပေတိ၊ ဥဒ္ဓရာပေတိ။

ဧတေသမီတိ ကိံ? ပုရိသော ပုရိသေန ဩဒနံ ပါစေတိ။

ဧတ္ထ စ ဂမနတ္ထာဒီနံ ပယောဇ္ဇေ တတိယာပိ ရူပသိဒ္ဓိယံ [၁၄၁ ပိဋ္ဌေ] သဒ္ဒနီတိယဉ္စ [သုတ္တ-၁၄၈ ပိဋ္ဌေ] ဝုတ္တာ။ သဒ္ဒနီတိယံ တတိယာပယောဂေပိ ကမ္မတ္ထမေဝ ဣစ္ဆတိ။ ဉာသာဒီသု ကတွတ္ထံ ဣစ္ဆန္တိ။

ယဒါ ပန ပဌမံ ပယောဇကံ အညော ဒုတိယော ပယောဇေတိ၊ တဒါ ပဌမော ပယောဇ္ဇော နာမ။ တသ္မိံ တတိယာဧဝါတိ ဝုတ္တိယံ ဝုတ္တံ။ အတ္တနာ ဝိပ္ပကတံ ကုဋိံ ပရေဟိ ပရိယောသာပေတိ [ပါရာ။ ၃၆၃]။

၂၉၃။ ဟရာဒီနံ ဝါ[က။ ၃၀၀၊ ရူ။ ၂၈၆၊ နီ။ ၅၈၇၊ စံ။ ၂။၁။၄၅၊ ပါ။ ၁။၄။၅၃]။

ဟရာဒီနံ ပယောဇ္ဇေ ကမ္မနိ ဝိကပ္ပေန ဒုတိယာ ဟောတိ။

သာမိကော ပုရိသံ ဘာရံ ဟာရေတိ ပုရိသေန ဝါ၊ ပုရိသံ အာဟာရံ အဇ္ဈောဟာရေတိ ပုရိသေန ဝါ၊ ပုရိသံ ကမ္မံ ကာရေတိ ပုရိသေန ဝါ၊ ရာဇာ ပုရိသံ အတ္တာနံ ဒဿေတိ ပုရိသေန ဝါ၊ ပုရိသံ ဗုဒ္ဓံ ဝန္ဒာပေတိ ပုရိသေန ဝါ။

၁၉၄။ န ခါဒါဒီနံ[က။ ၃၀၀၊ ရူ။ ၂၈၆၊ နီ။ ၅၈၇၊ စံ။ ၂။၁။၄၇၊ ပါ။ ၁။၄။၅၇]။

ခါဒါဒီနံ ပယောဇ္ဇေ ကမ္မနိ န ဒုတိယာ ဟောတိ။

သာမိကော ပုရိသေန ခဇ္ဇံ ခါဒါပေတိ၊ အဒ-ဘက္ခနေ၊ ဘတ္တံ အာဒေတိ၊ သာမိကော ဒါသေန ပုရိသံ အဝှာပေတိ၊ သဒ္ဒါယာပေတိ၊ ကန္ဒယတိ၊ နာဒယတိ။ ဧတ္ထ စ ‘သဒ္ဒါယာပေတီ’တိ သဒ္ဒံ ကာရာပေတိ၊ နာမဓာတု စေသာ။ ကန္ဒ၊ နဒါပိ သဒ္ဒတ္ထာယေဝ။

၂၉၅။ ဝဟိဿာနိယန္တုကေ[က။ ၃၀၀၊ ရူ။ ၂၈၆၊ နီ။ ၅၈၇၊ စံ။ ၂။၁။၄၈၊ ပါ။ ၁။၄။၅၂]။

ဝဟိဿာတိ ဓာတုနိဒ္ဒေသော ဣ-ကာရော၊ နိယာမေတိ ပယောဇေတီတိ နိယန္တာ၊ နတ္ထိ နိယန္တာ ဧတဿာတိ အနိယန္တုကော။ ယဿ အညေန ပယောဇကေန ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ သယမေဝ ဉတွာ ဝဟတိ၊ သော အနိယန္တုကော နာမ၊ ဝဟဓာတုဿ တာဒိသေ အနိယန္တုကေ ပယောဇ္ဇေ ကမ္မနိ ဒုတိယာ န ဟောတိ။

သာမိကော ဒါသေန ဘာရံ ဝါဟေတိ။

အနိယန္တုကေတိ ကိံ? ဗလီဗဒ္ဒေ ဘာရံ ဝါဟေတိ။

၂၉၆။ ဘက္ခိဿာဟိံသာယံ[က။ ၃၀၀၊ ရူ။ ၂၈၆၊ နီ။ ၅၈၇၊ စံ။ ၂။၁။၄၉၊ ပါ။ ၁။၄။၅]။

ဘက္ခိတုံ ဣစ္ဆန္တဿ ဘက္ခာပနံ ဟိံသာ နာမ န ဟောတိ၊ အနိစ္ဆန္တဿ ဘက္ခာပနံ ဟိံသာ နာမ၊ ဘက္ခဓာတုဿ ပယောဇ္ဇေ ကမ္မနိ အဟိံသာဝိသယေ ဒုတိယာ န ဟောတိ။

သာမိကော ပုရိသေန မောဒကေ ဘက္ခာပေတိ။

အဟိံသာယန္တိ ကိံ? ဗလီဗဒ္ဒေ သဿံ ဘက္ခာပေတိ။ ဧတ္ထ ‘သဿ’န္တိ ထူလတရံ သဿန္တိ ဝဒန္တိ။

ပါဠိယံ ‘‘သဗ္ဗေသံ ဝိညာပေတွာန [အပ။ ထေရ ၁။၁။၄၃၈]၊ တောသေန္တိ သဗ္ဗပါဏိနံ [အပ။ ထေရ ၁။၁။၃၀၀]။ ထေရဿ ပတ္တော ဒုတိယဿ ဂါဟေတဗ္ဗော’’ ဣစ္စာဒိနာ [ပါရာ။ ၆၁၅] ပယောဇ္ဇေ ဆဋ္ဌီပိ ဒိဿတိ။

၂၉၇။ ဈာဒီဟိ ယုတ္တာ[က။ ၂၉၉၊ ရူ။ ၂၈၈၊ နီ။ ၅၈၂၊ ၅၈၆၊ စံ။ ၂။၁။၅၀၊ ပါ။ ၂။၃။၂]။

ဓီဣစ္စာဒီဟိ နိပါတောပသဂ္ဂေဟိ ယုတ္တာ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာ ဟောတိ။

ဓီ ဗြာဟ္မဏဿ ဟန္တာရံ [ဓ။ ပ။ ၃၈၉]၊ ဓီရတ္ထု’မံ ပူတိကာယံ [ဇာ။ ၁။၃။၁၂၉]၊ ဓီရတ္ထု တံ ဓနလာဘံ [ဇာ။ ၁။၄။၃၆]၊ ဓီရတ္ထု ဗဟုကေ ကာမေ။ တတိယာပိ ဒိဿတိ၊ ဓီရတ္ထု ဇီဝိတေန မေ [ဇာ။ ၂။၁၇။၁၃၅]။ အန္တရာ စ ရာဇဂဟံ အန္တရာ စ နာဠန္ဒံ [ဒီ။ နိ။ ၁။၁]၊ အဘိတော ဂါမံ ဝသတိ၊ ပရိတောဂါမံ ဝသတိ၊ နဒိံ နေရဉ္ဇရံ ပတိ [သု။ နိ။ ၄၂၇]၊ ဧတေသု ဆဋ္ဌျတ္ထေ ဒုတိယာ။

တထာ ပဋိဘာတိ မံ ဘဂဝါ [ဥဒါ။ ၄၅၊ သံ။ နိ။ ၁။၂၁၇]၊ အပိဿု မံ တိဿော ဥပမာယော ပဋိဘံသု [မ။ နိ။ ၁။၃၇၄]၊ ပဋိဘာတု တံ ဘိက္ခု ဓမ္မော ဘာသိတုံ [မဟာဝ။ ၂၅၈]။ ပဋိဘန္တု တံ စုန္ဒ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ [သံ။ နိ။ ၃။၇၉] – ‘မ’န္တိ မမ၊ ‘တ’န္တိ တဝ၊ သမ္ပဒါနတ္ထေ ဒုတိယာ။ ‘မ’န္တိ မမဉာဏေ၊ ‘တ’န္တိ တဝဉာဏေတိပိ ဝဏ္ဏေသုံ။ န ဥပါယမန္တရေန အတ္ထဿ သိဒ္ဓိ၊ နတ္ထိ သမာဒါနမန္တရေန သိက္ခာပဋိလာဘော၊ နေဝိဓ န ဟုရံ န ဥဘယမန္တရေန၊ ဧသေဝန္တော ဒုက္ခဿ [မ။ နိ။ ၃။၃၉၃၊ ဥဒါ။ ၇၄]။ တတ္ထ ‘အန္တရေနာ’တိ နိပါတပဒမေတံ၊ ဝဇ္ဇေတွာတျတ္ထော။ ပုဗ္ဗေန ဂါမံ၊ ဒက္ခိဏေန ဂါမံ၊ ဥတ္တရေန ဂါမံ၊ ဂါမဿ ပုဗ္ဗေတိ အတ္ထော။

ဥပသဂ္ဂပုဗ္ဗာနံ အကမ္မကဓာတူနံ ပယောဂေ အာဓာရေ ဒုတိယာ၊ ပထဝိံ အဓိသေဿတိ၊ ဂါမံ အဓိတိဋ္ဌတိ၊ ရုက္ခံ အဇ္ဈာဝသတိ၊ မဉ္စံ ဝါ ပီဌံ ဝါ အဘိနိသီဒေယျ ဝါ အဘိနိပဇ္ဇေယျ ဝါ [ပါစိ။ ၁၃၀]၊ ဂါမံ ဥပဝသတိ၊ ဂါမံ အနုဝသတိ၊ ပဗ္ဗတံ အဓိဝသတိ၊ ဃရံ အာဝသတိ၊ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၅၈၊ ပါရာ။ ၅၁၉]၊ ဥပေါသထံ ဥပဝသတိ၊ ကာမာဝစရံ ဥပပဇ္ဇတိ၊ ရူပါဝစရံ ဥပပဇ္ဇတိ၊ အရူပါဝစရံ ဥပပဇ္ဇတိ၊ သက္ကဿ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ၊ နိပန္နံ ဝါ ဥပနိပဇ္ဇေယျ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၈၂]၊ နိသိန္နံ ဝါ ဥပနိသီဒေယျ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၈၂]၊ ဌိတံ ဝါ ဥပတိဋ္ဌေယျ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၈၂] ဣစ္စာဒိ။

တပ္ပာန၊ စာရေပိ ဒုတိယာ၊ နဒိံ ပိဝတိ၊ သမုဒ္ဒံ ပိဝတိ၊ ဂါမံ စရတိ၊ အရညံ စရတိ၊ နဒိယံ၊ ဂါမေတိ အတ္ထော။

ကာလ၊ ဒိသာသုပိ အာဓာရေ ဧဝ ဒုတိယာ၊ တံ ခဏံ၊ တံ မုဟုတ္တံ၊ တံ ကာလံ၊ ဧကမန္တံ [ခု။ ပါ။ ၅။၁]၊ ဧကံ သမယံ [ခု။ ပါ။ ၅။၁၊ ဒီ။ နိ။ ၁။၁]၊ ပုဗ္ဗဏှသမယံ [ပါရာ။ ၁၆]၊ သာယနှသမယံ၊ တံ ဒိဝသံ၊ ဣမံ ရတ္တိံ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၈၅]၊ ဒုတိယမ္ပိ၊ တတိယမ္ပိ၊ စတုတ္ထံ ဝါ ပဉ္စမံ ဝါ အပ္ပေတိ၊ တတော ပုဗ္ဗံ၊ တတော ပရံ၊ ပုရိမံ ဒိသံ [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၃၆]၊ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၃၆]၊ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၃၆]၊ ဥတ္တရံ ဒိသံ [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၃၆]၊ ဣမာ ဒသ ဒိသာယော၊ ကတမံ ဒိသံ တိဋ္ဌတိ နာဂရာဇာ [ဇာ။ ၁။၁၆။၁၀၄]၊ ဣမာသု ဒိသာသု ကတမာယ ဒိသာယ တိဋ္ဌတိ ဆဒ္ဒန္တနာဂရာဇာတိ အတ္ထောဣစ္စာဒိ။

၂၉၈။ လက္ခဏိတ္ထမ္ဘူတဝိစ္ဆာသွဘိနာ[က။ ၂၉၉၊ ရူ။ ၂၈၈၊ နီ။ ၅၈၂၊ ၅၈၆၊ စံ။ ၂။၁။၅၄၊ ပါ။ ၁။၄။၉၀၊ ၉၁၊ ၂။၃။၈]။

လက္ခဏာဒီသု အတ္ထေသု ပဝတ္တေန အဘိနာ ယုတ္တာ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာ ဟောတိ။

လက္ခီယတိ လက္ခိတဗ္ဗံ အနေနာတိ လက္ခဏံ။ အယံ ပကာရော ဣတ္ထံ၊ ဤဒိသော ဝိသေသောတိ အတ္ထော။ ဣတ္ထံ ဘူတော ပတ္တောတိ ဣတ္ထမ္ဘူတော။ ဘိန္နေ အတ္ထေ ဗျာပိတုံ ဣစ္ဆာ ဝိစ္ဆာ။

တတ္ထ လက္ခဏေ –

ရုက္ခမဘိ ဝိဇ္ဇောတတေ ဝိဇ္ဇု၊ ရုက္ခံ အဘိ ဗျာပေတွာ ဝိဇ္ဇောတတေတိ အတ္ထော၊ ဝိဇ္ဇောဘာသေန ဗျာပိတော ရုက္ခော ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒဿ လက္ခဏံ သညာဏံ ဟောတိ။

ဣတ္ထမ္ဘူတေ –

သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရမဘိ၊ မာတရံ အဘိ ဝိသိဋ္ဌံ ကတွာ သာဓူတိ အတ္ထော၊ ဒေဝဒတ္တော သက္ကစ္စံ မာတုပဋ္ဌာနေ အဂ္ဂပုရိသောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော [ပါရာ။ ၁]။ ဧတ္ထ စ ‘အဗ္ဘုဂ္ဂတော’တိ အဘိ ဝိသိဋ္ဌံ ကတွာ ဥဂ္ဂတောတိ အတ္ထော၊ အယံ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ ဘောတော ဂေါတမဿ သကလလောကဂ္ဂဘာဝံ ပကာသေတွာ ဥဂ္ဂတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ကိတ္တိသဒ္ဒသမ္ဗန္ဓေ ပန တဿ ခေါ ပန ဘောတော ဂေါတမဿာတိ အတ္ထော။

ဝိစ္ဆာယံ –

ရုက္ခံ ရုက္ခံ အဘိ ဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒော၊ ဗျာပေတွာ ဝိဇ္ဇောတတေတျတ္ထော။

ဧတ္ထ စ လက္ခဏာဒိအတ္ထာ အဘိသဒ္ဒေန ဇောတနီယာ ပိဏ္ဍတ္ထာ ဧဝ၊ န ဝစနီယတ္ထာ၊ ဗျာပနာဒိအတ္ထာ ဧဝ ဝစနီယတ္ထာတိ။

၂၉၉။ ပတိပရီဟိ ဘာဂေ စ[က။ ၂၉၉၊ ရူ။ ၂၈၈၊ နီ။ ၅၈၂၊ ၅၈၆၊ စံ။ ၂။၁။၅၅၊ ပါ။ ၁။၄။၉၀]။

လက္ခဏိ’တ္ထမ္ဘူတ၊ ဝိစ္ဆာသု စ ဘာဂေ စ ပဝတ္တေဟိ ပတိ၊ ပရီဟိ ယုတ္တာ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာ ဟောတိ။

လက္ခဏေ –

ရုက္ခံ ပတိ ဝိဇ္ဇောတတေ ဝိဇ္ဇု၊ ရုက္ခံ ပရိ ဝိဇ္ဇောတတေ ဝိဇ္ဇု။ တတ္ထ ‘ပတီ’တိ ပဋိစ္စ၊ ‘ပရီ’တိ ဖရိတွာ။

ဣတ္ထမ္ဘူတေ –

သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရံ ပတိ၊ သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရံ ပရိ။

ဝိစ္ဆာယံ –

ရုက္ခံ ရုက္ခံ ပတိ ဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒော၊ ရုက္ခံ ရုက္ခံ ပရိ ဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒော။

ဘာဂေ –

တံ ဒီယတု၊ ယဒေတ္ထ မံ ပတိ သိယာ၊ တံ ဒီယတု၊ ယဒေတ္ထ မံ ပရိ သိယာ။ တတ္ထ ‘ပတီ’တိ ပဋိစ္စ၊ ‘ပရီ’တိ ပရိစ္စ၊ ဥဒ္ဒိဿာတိ အတ္ထော၊ ‘ဌပိတ’န္တိ ပါဌသေသော။ ဧတ္ထ မံ ဥဒ္ဒိဿ ယံ ဝတ္ထု ဌပိတံ သိယာ၊ တံ မေ ဒီယတူတျတ္ထော၊ ဧတေသု ဗဟူသု ဘာဂေသု ယော မမ ဘာဂေါ၊ သော မယှံ ဒီယတူတိ ဝုတ္တံ ဟောတီတိ။

၃၀၀။ အနုနာ[က။ ၂၉၉၊ ရူ။ ၂၈၈၊ နီ။ ၅၈၂၊ ၅၈၆၊ စံ။ ၂။၁။၅၆၊ ပါ။ ၁။၄။၈၄၊ ၉၀]။

လက္ခဏိ’တ္ထမ္ဘူတ၊ ဝိစ္ဆာသု စ ဘာဂေ စ ပဝတ္တေန အနုနာ ယုတ္တာ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာ ဟောတိ။

လက္ခဏေ –

ရုက္ခံ အနု ဝိဇ္ဇောတတေ ဝိဇ္ဇု၊ ရုက္ခံ အနု ဖရိတွာတိ အတ္ထော။ စတုရာသီတိသဟဿာနိ၊ သမ္ဗုဒ္ဓမနုပဗ္ဗဇုံ [ဗု။ ဝံ။ ၂၁။၅]၊ ‘သမ္ဗုဒ္ဓ’န္တိ ဗောဓိသတ္တံ၊ အနု ဂန္တွာ ပဗ္ဗဇိံသူတိ အတ္ထော၊ ဝိပဿိဗောဓိသတ္တေ ပဗ္ဗဇိတေ သတိ တာနိပိ စတုရာသီတိကုလပုတ္တသဟဿာနိ ပဗ္ဗဇိံသူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သစ္စကြိယမနု ဝုဋ္ဌိ ပါဝဿိ၊ ‘အနူ’တိ အနွာယ၊ ပဋိစ္စာတိ အတ္ထော၊ သစ္စကြိယာယ သတိ သစ္စကြိယဟေတု ဒေဝေါ ပါဝဿီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဟေတု စ လက္ခဏံ ဘဝတီ’’တိ ဝုတ္တိယံ ဝုတ္တံ။ သစ္စကြိယာယ သဟေဝါတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘သဟ သစ္စေ ကတေ မယှ’’န္တိ [စရိယာ။ ၃။၈၂] ဟိ ဝုတ္တံ။

ဣတ္ထမ္ဘူတေ –

သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရမနု။ တတ္ထ ‘အနူ’တိ အနွာယ ပဋိစ္စ။

ဝိစ္ဆာယံ –

ရုက္ခံ ရုက္ခံ အနု ဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒော။ တတ္ထ ‘အနူ’တိ အနု ဖရိတွာ။

ဘာဂေ –

ယဒေတ္ထ မံ အနု သိယာ၊ တံ ဒီယတု။ တတ္ထ ‘အနူ’တိ အနွာယ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

၃၀၁။ သဟတ္ထေ[က။ ၂၉၉၊ ရူ။ ၂၈၈၊ နီ။ ၅၈၂၊ ၅၈၆၊ စံ။ ၂။၁။၅၇၊ ပါ။ ၁။၄။၈၅]။

သဟတ္ထေ အနုနာ ယုတ္တာ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာ ဟောတိ။

ပဗ္ဗတံ အနု တိဋ္ဌတိ [ပဗ္ဗတမနုသေနာ တိဋ္ဌတိ (မောဂ္ဂလ္လာနဝုတ္တိယံ)]။ နဒိံ အနွာဝသိတာ ဗာရာဏသီ။ ‘အနူ’တိ အနုဂန္တွာ၊ နဒိယာ သဟ အာဗဒ္ဓါ တိဋ္ဌတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၃၀၂။ ဟီနေ[က။ ၂၉၉၊ ရူ။ ၂၈၈၊ နီ။ ၅၈၂၊ ၅၈၆၊ စံ။ ၂။၁။၅၈၊ ပါ။ ၁။၄။၈၆]။

ဟီနေ ပဝတ္တေန အနုနာ ယုတ္တာ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာ ဟောတိ။

အနု သာရိပုတ္တံ ပညဝန္တော၊ အနုဂတာ ပစ္ဆတော ဂတာတိ အတ္ထော၊ သဗ္ဗေ ပညဝန္တော သာရိပုတ္တတော ဟီနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၃၀၃။ ဥပေန[က။ ၂၉၉၊ ရူ။ ၂၈၈၊ နီ။ ၅၈၂၊ ၅၈၆၊ စံ။ ၂။၁။၅၉၊ ပါ။ ၁။၄။၈၇]။

ဟီနေ ဥပေန ယုတ္တာ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာ ဟောတိ။

ဥပ သာရိပုတ္တံ ပညဝန္တော၊ ဥပေစ္စ ဂတာ သမီပေ ဂတာတိ အတ္ထော၊ ဟီနာတွေဝ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ဧတ္ထ စ အဘိဣစ္စာဒယော ကမ္မပ္ပဝစနီယာတိ သဒ္ဒသတ္ထေသု ဝုတ္တာ။ တတ္ထ ပကာရေန ဝုစ္စတီတိ ပဝစနီယံ၊ ပကာရော စ လက္ခဏိ’တ္ထမ္ဘူတ၊ ဝိစ္ဆာဒိကော ပိဏ္ဍတ္ထော ဝုစ္စတိ၊ ကမ္မန္တိ ဗျာပနာဒိကြိယာ၊ ကမ္မံ ပဝစနီယံ ယေဟိ တေ ကမ္မပ္ပဝစနီယာ။

တတ္ထ ဗျာပနာဒိကြိယာဝိသေသဝါစီဟိ ဥပသဂ္ဂေဟိ သမ္ဗန္ဓေသတိ ကမ္မတ္ထေ ဒုတိယာ ဟောတိ၊ အသမ္ဗန္ဓေ ပန အာဓာရ၊ သာမျာဒိအတ္ထေသု ဟောတိ၊ လက္ခဏာဒယော ပန သာမတ္ထိယသိဒ္ဓါ ပိဏ္ဍတ္ထာ ဧဝါတိ။

၃၀၄။ ကာလဒ္ဓါနမစ္စန္တသံယောဂေ[က။ ၂၉၈၊ ရူ။ ၂၈၇၊ နီ။ ၅၈၁၊ ပါ။ ၂။၃။၅]

ကာလဿ ဝါ အဒ္ဓုနော ဝါ ဒဗ္ဗ၊ ဂုဏ၊ ကြိယာဟိ အစ္စန္တံ နိရန္တရံ သံယောဂေ ကာလ’ဒ္ဓါနဝါစီဟိ လိင်္ဂေဟိ ပရံ ဒုတိယာ ဟောတိ။

ကာလေ –

သတ္တာဟံ ဂဝပါနံ၊ မာသံ မံသောဒနံ၊ သရဒံ ရမဏီယာ နဒီ၊ သဗ္ဗကာလံ ရမဏီယံ နန္ဒနံ၊ မာသံ သဇ္ဈာယတိ၊ ဝဿသတံ ဇီဝတိ၊ တယော မာသေ အဘိဓမ္မံ ဒေသေတိ။

အဒ္ဓါနေ –

ယောဇနံ ဝနရာဇိ၊ ယောဇနံ ဒီဃော ပဗ္ဗတော၊ ကောသံ သဇ္ဈာယတိ။

အစ္စန္တသံယောဂေတိ ကိံ? မာသေ မာသေ ဘုဉ္ဇတိ၊ ယောဇနေ ယောဇနေ ဝိဟာရော။

ဧတ္ထ စ ကြိယာဝိသေသနမ္ပိ ကတ္တာရာ သာဓေတဗ္ဗတ္တာ ကမ္မဂတိကံ ဟောတိ၊ တသ္မာ တမ္ပိ ‘ကမ္မေ ဒုတိယာ’တိ ဧတ္ထ ကမ္မသဒ္ဒေန ဂယှတိ။

သုခံ သေတိ၊ ဒုက္ခံ သေတိ၊ သီဃံ ဂစ္ဆတိ၊ ခိပ္ပံ ဂစ္ဆတိ၊ ဒန္ဓံ ဂစ္ဆတိ၊ မုဒုံ ပစတိ၊ ဂရုံ ဧဿတိ၊ လဟုံ ဧဿတိ၊ သန္နိဓိကာရကံ ဘုဉ္ဇတိ၊ သမ္ပရိဝတ္တကံ ဩတာပေတိ၊ ကာယပ္ပစာလကံ ဂစ္ဆတိ [ပါစိ။ ၅၉၀]၊ ဟတ္ထပ္ပစာလကံ ဂစ္ဆတိ၊ သီသပ္ပစာလကံ ဂစ္ဆတိ [ပါစိ။ ၅၉၄-၅၉၅]၊ သုရုသုရုကာရကံ ဘုဉ္ဇတိ [ပါစိ။ ၆၂၇]၊ အဝဂဏ္ဍကာရကံ ဘုဉ္ဇတိ [ပါစိ။ ၆၂၂]၊ ပိဏ္ဍုက္ခေပကံ ဘုဉ္ဇတိ [ပါစိ။ ၆၂၀]၊ ဟတ္ထနိဒ္ဓုနကံ ဘုဉ္ဇတိ [ပါစိ။ ၆၂၃]၊ ဟတ္ထနိလ္လေဟကံ ဘုဉ္ဇတိ [ပါစိ။ ၆၂၈]၊ စန္ဒိမသူရိယာ သမံ ပရိယာယန္တိ၊ ဝိသမံ ပရိယာယန္တိ ဣစ္စာဒိ။

ဒုတိယာဝိဘတ္တိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

တတိယာဝိဘတ္တိရာသိ

ကသ္မိံ အတ္ထေ တတိယာ?

၃၀၅။ ကတ္တုကရဏေသု တတိယာ[က။ ၂၈၆၊ ၂၈၈၊ ရူ။ ၂၉၁၊ ၂၉၃၊ နီ။ ၅၉၁၊ ၅၉၄၊ စံ။ ၂။၁။၆၂-၃၊ ပါ။ ၂။၃။၁၈]။

ကတ္တရိ ကရဏေ စ တတိယာ ဟောတိ။ ကတ္တာတိ စ ကာရကောတိ စ အတ္ထတော ဧကံ ‘‘ကရောတီတိ ကတ္တာ၊ ကရောတီတိ ကာရကော’’တိ၊ တသ္မာ ‘‘ကတ္တုကာရကော’’တိ ဝုတ္တေ ဒွိန္နံ ပရိယာယသဒ္ဒါနံ ဝသေန အယမေဝ ကြိယံ ဧကန္တံ ကရောတိ၊ သာမီ ဟုတွာ ကရောတိ၊ အတ္တပ္ပဓာနော ဟုတွာ ကရောတီတိ ဝိညာယတိ၊ တတော ကြိယာ နာမ ကတ္တုနော ဧဝ ဗျာပါရော၊ န အညေသန္တိ စ၊ အညေ ပန ကြိယာသာဓနေ ကတ္တုနော ဥပကာရကတ္တာ ကာရကာ နာမာတိ စ၊ တထာ အနုပကာရကတ္တာ အကာရကာ နာမာတိ စ ဝိညာယန္တီတိ။

တတ္ထ ကတ္တာ တိဝိဓော သယံကတ္တာ၊ ပယောဇကကတ္တာ၊ ကမ္မကတ္တာတိ။

တတ္ထ ဓာတွတ္ထံ သယံ ကရောန္တော သယံကတ္တာ နာမ၊ ပုရိသော ကမ္မံ ကရောတိ။

ပရံ နိယောဇေန္တော ပယောဇကကတ္တာ နာမ၊ ပုရိသော ဒါသံ ကမ္မံ ကာရေတိ။

ကမ္မကတ္တာ နာမ ပယောဇ္ဇကကတ္တာပိ ဝုစ္စတိ၊ ပုရိသော ဒါသေန ကမ္မံ ကာရေတိ ဒါသဿ ဝါ၊ ယော စ အညေန ကတံ ပယောဂံ ပဋိစ္စ ကမ္မဘူတောပိ သုကရတ္တာ ဝါ ကမ္မဘာဝေန အဝတ္တုကာမတာယ ဝါ အဇာနနတာယ ဝါ ဝဉ္စေတုကာမတာယ ဝါ ကတ္တုဘာဝေန ဝေါဟရီယတိ၊ သော ကမ္မကတ္တာ နာမ၊ ကုသူလော သယမေဝ ဘိဇ္ဇတိ၊ ဃဋော သယမေဝ ဘိဇ္ဇတိ။ အပိစ သုကရော ဝါ ဟောတု ဒုက္ကရော ဝါ၊ ယော ကမ္မရူပကြိယာပဒေ ပဌမန္တော ကတ္တာ၊ သော ကမ္မကတ္တာတိ ဝုစ္စတိ။ သဒ္ဒရူပေန ကမ္မဉ္စ တံ အတ္ထရူပေန ကတ္တာ စာတိ ကမ္မကတ္တာ၊ ကုသူလော ဘိဇ္ဇတိ၊ ဃဋော ဘိဇ္ဇတိ၊ ပစ္စတိ မုနိနော ဘတ္တံ၊ ထောကံ ထောကံ ဃရေ ဃရေ ဣစ္စာဒိ။

ဧတ္ထ စ သဒ္ဒတ္ထော ဒုဝိဓော ပရမတ္ထော၊ ပညတ္တတ္ထောတိ။ တတ္ထ ပရမတ္ထော ဧကန္တေန ဝိဇ္ဇမာနောယေဝ။ ပညတ္တတ္ထော ပန ကောစိ ဝိဇ္ဇမာနောတိ သမ္မတော။ ယထာ? ရာဇပုတ္တော၊ ဂေါဝိသာဏံ၊ စမ္ပကပုပ္ဖန္တိ။ ကောစိ အဝိဇ္ဇမာနောတိ သမ္မတော။ ယထာ? ဝဉ္ဈာပုတ္တော၊ သသဝိသာဏံ၊ ဥဒုမ္ဗရပုပ္ဖန္တိ။ သဒ္ဒေါ စ နာမ ဝတ္တိစ္ဆာပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တီ ဟောတိ၊ ဝတ္တမာနော စ သဒ္ဒေါ အတ္ထံ န ဒီပေတီတိ နတ္ထိ၊ သင်္ကေတေ သတိ သုဏန္တဿ အတ္ထဝိသယံ ဗုဒ္ဓိံ န ဇနေတီတိ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဣတိ အဝိဇ္ဇမာနသမ္မတောပိ အတ္ထော သဒ္ဒဗုဒ္ဓီနံ ဝိသယဘာဝေန ဝိဇ္ဇမာနော ဧဝ ဟောတိ။ ဣတရထာ ‘ဝဉ္ဈာပုတ္တော’တိ ပဒံ သုဏန္တဿ တဒတ္ထဝိသယံ စိတ္တံ နာမ န ပဝတ္တေယျာတိ၊ သဒ္ဒဗုဒ္ဓီနဉ္စ ဝိသယဘာဝေန ဝိဇ္ဇမာနော နာမ အတ္ထော သဒ္ဒနာနာတ္တေ ဗုဒ္ဓိနာနာတ္တေ စ သတိ နာနာ ဟောတိ၊ ဝိသုံ ဝိသုံ ဝိဇ္ဇမာနော နာမ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဧဝံ သဒ္ဒဗုဒ္ဓိဝိသယဘာဝေန ဝိဇ္ဇမာနဉ္စ နာနာဘူတဉ္စ အတ္ထံ ပဋိစ္စ ကာရကနာနာတ္တံ ကြိယာကာရကနာနာတ္တဉ္စ ဟောတိ ၊ န ပန သဘာဝတော ဝိဇ္ဇမာနမေဝ နာနာဘူတမေဝ စ အတ္ထန္တိ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။ တသ္မာ ‘‘သံယောဂေါ ဇာယတေ’’ ဣစ္စာဒီသု သဒ္ဒဗုဒ္ဓီနံ နာနာတ္တသိဒ္ဓေန အတ္ထနာနာတ္တေန ဒွိန္နံ သဒ္ဒါနံ ဒွိန္နံ အတ္ထာနဉ္စ ကြိယာကာရကတာသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာတိ။

ကယိရတေ အနေနာတိ ကရဏံ၊ ကြိယာသာဓနေ ကတ္တုနော သဟကာရီကာရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တံ ဒုဝိဓံ အဇ္ဈတ္တိကကရဏံ၊ ဗာဟိရကရဏန္တိ။

တတ္ထ ကတ္တုနော အင်္ဂဘူတံ ကရဏံ အဇ္ဈတ္တိကံ နာမ၊ ပုရိသော စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတိ၊ မနသာ ဓမ္မံ ဝိဇာနာတိ၊ ဟတ္ထေန ကမ္မံ ကရောတိ၊ ပါဒေန မဂ္ဂံ ဂစ္ဆတိ၊ ရုက္ခော ဖလဘာရေန ဩဏမတိ။

ကတ္တုနော ဗဟိဘူတံ ဗာဟိရံ နာမ၊ ပုရိသော ယာနေန ဂစ္ဆတိ၊ ဖရသုနာ [ပရသုနာ (သက္ကတဂန္ထေသု)] ဆိန္ဒတိ၊ ရုက္ခော ဝါတေန ဩဏမတိ။

၃၀၆။ သဟတ္ထေန[က။ ၂၈၇၊ ရူ။ ၂၉၆၊ နီ။ ၅၉၂၊ စံ။ ၂။၁။၆၅၊ ပါ။ ၂။၃။၁၉]။

သဟသဒ္ဒဿ အတ္ထော ယဿ သောတိ သဟတ္ထော၊ သဟတ္ထေန သဒ္ဒေန ယုတ္တာ လိင်္ဂမှာ တတိယာ ဟောတိ။ သဟသဒ္ဒဿ အတ္ထော နာမ သမဝါယတ္ထော။

သော တိဝိဓော ဒဗ္ဗသမဝါယော၊ ဂုဏသမဝါယော၊ ကြိယာသမဝါယောတိ။ ပုတ္တေန သဟ ဓနဝါ ပိတာ၊ ပုတ္တေန သဟ ထူလော ပိတာ၊ ပုတ္တေန သဟ အာဂတော ပိတာ။ သဟ၊ သဒ္ဓိံ၊ သမံ၊ နာနာ၊ ဝိနာဣစ္စာဒိကော သဟတ္ထသဒ္ဒေါ နာမ။

နိသီဒိ ဘဂဝါ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန [မဟာဝ။ ၅၉]၊ သဟဿေန သမံ မိတာ [သံ။ နိ။ ၁။၃၂]၊ ပိယေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ [ဒီ။ နိ။ ၂။၁၈၃၊ ၂၀၇]၊ သင်္ဃော သဟ ဝါ ဂဂ္ဂေန ဝိနာ ဝါ ဂဂ္ဂေန ဥပေါသထံ ကရေယျ [မဟာဝ။ ၁၆၇]။

၃၀၇။ လက္ခဏေ[ရူ။ ၁၄၇ ပိဋ္ဌေ၊ နီ။ ၅၉၈၊ စံ။ ၂။၁။၆၆၊ ပါ။ ၂။၃။၂၁]။

လက္ခဏံ ဝုစ္စတိ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏံ၊ တသ္မိံ တတိယာ ဟောတိ။

အဿုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ၊ ပိတရံ သော ဥဒိက္ခတိ [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၁၂၃]။ ဗြဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ [အ။ နိ။ ၃။၆၇]၊ အသမ္ဘိန္နေန ဝိလေပနေန ရာဇာနမဒက္ခိ၊ တိဒဏ္ဍကေန ပရိဗ္ဗာဇကမဒက္ခိ၊ ဦနပဉ္စဗန္ဓနေန ပတ္တေန အညံ ပတ္တံ စေတာပေတိ [ပါရာ။ ၆၁၂ (ထောကံ ဝိသဒိသံ)]၊ ဘိက္ခု ပါသာဒိကေန အဘိက္ကန္တေန ပဋိက္ကန္တေန အာလောကိတေန ဝိလောကိတေန သမိဉ္ဇိတေန ပသာရိတေန ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ၊ သာ ကာဠီ ဒါသီ ဘိန္နေန သီသေန လောဟိတေန ဂလန္တေန ပတိဝိဿကာနံ ဥဇ္ဈာပေသိ [မ။ နိ။ ၁။၂၂၆]၊ ဥက္ခိတ္တကာယ အန္တရဃရေ ဂစ္ဆန္တိ [ပါစိ။ ၅၈၄]၊ ပလ္လတ္ထိကာယ အန္တရဃရေ နိသီဒန္တိ [ပါစိ။ ၅၉၉]။

အင်္ဂဝိကာရောပိ ဣဓ သင်္ဂယှတိ [က။ ၂၉၁၊ ရူ။ ၂၉၉၊ နီ။ ၆၀၃]၊ အက္ခိနာ ကာဏံ ပဿတိ၊ ‘အက္ခီ’တိ ဣဒံ ‘ကာဏ’န္တိ ပဒေ ဝိသေသနံ၊ ဝိကလေန စက္ခုအင်္ဂေန သော ကာဏော နာမ ဟောတိ။ ဟတ္ထေန ကုဏိံ ပဿတိ၊ ပါဒေန ခဉ္ဇံ ပဿတိ။

၃၀၈။ ဟေတုမှိ[က။ ၂၈၉၊ ရူ။ ၂၉၇၊ နီ။ ၆၀၁]။

ဟိနောတိ ပဝတ္တတိ ဖလံ ဧတေနာတိ ဟေတု၊ တသ္မိံ တတိယာ ဟောတိ။

အန္နေန ဝသတိ၊ ဝိဇ္ဇာယ သာဓု၊ ကမ္မုနာ ဝတ္တတိ လောကော၊ ကမ္မုနာ ဝတ္တတိ ပဇာ [မ။ နိ။ ၂။၄၆၀၊ သု။ နိ။ ၆၅၉ (ဝတ္တတီ ပဇာ)]။ ကမ္မုနာ ဝသလော ဟောတိ၊ ကမ္မုနာ ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော [သု။ နိ။ ၁၃၆]။ ကေနဋ္ဌေန [ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ]၊ ကေန နိမိတ္တေန၊ ကေန ဝဏ္ဏေန [သံ။ နိ။ ၁။၂၃၄] ကေန ပစ္စယေန၊ ကေန ဟေတုနာ [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၀၉၇]၊ ကေန ကာရဏေန [ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၄။၁၅ မာတင်္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ] ဣစ္စာဒိ။

ဧတ္ထ စ ကရဏံ တိဝိဓံ ကြိယာသာဓကကရဏံ၊ ဝိသေသနကရဏံ၊ နာနာတ္တကရဏန္တိ။

တတ္ထ ကြိယာသာဓကံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တမေဝ။

ဝိသေသနကရဏံ ယထာ? အာဒိစ္စော နာမ ဂေါတ္တေန၊ သာကိယော နာမ ဇာတိယာ [သု။ နိ။ ၄၂၅]။ ဂေါတ္တေန ဂေါတမော နာထော [အပ။ ထေရ ၁။၁။၂၅၃ (ဝိသဒိသံ)]၊ သာရိပုတ္တောတိ နာမေန [အပ။ ထေရ ၁။၁။၂၅၁]၊ ဝိဿုတော ပညဝါ စ သော၊ ဇာတိယာ ခတ္တိယော ဗုဒ္ဓါ [ဒီ။ နိ။ ၂။၉၂]၊ ဇာတိယာ သတ္တဝဿိကော [မိ။ ပ။ ၆။၄။၈]၊ သိပ္ပေန နဠကာရော သော၊ ဧကူနတိံသော ဝယသာ [ဒီ။ နိ။ ၂။၂၁၄]၊ ဝိဇ္ဇာယ သာဓု၊ တပသာ ဥတ္တမော၊ သုဝဏ္ဏေန အဘိရူပေါ၊ ပကတိယာ အဘိရူပေါ၊ ပကတိယာ ဘဒ္ဒကော၊ ယေဘုယျေန မတ္တိကာ [ပါစိ။ ၈၆]၊ ဓမ္မေန သမေန ရဇ္ဇံ ကာရေတိ၊ သမေန ဓာဝတိ၊ ဝိသမေန ဓာဝတိ၊ သုခေန သုခိတော ဟောမိ၊ ပါမောဇ္ဇေန ပမုဒိတော [ဗု။ ဝံ။ ၂။၇၈]။ ဒွိဒေါဏေန ဓညံ ကိဏာတိ၊ သဟဿေန အဿေ ဝိက္ကိဏာတိ၊ အတ္တနာဝ အတ္တာနံ သမ္မန္နတိ [ပါရာ။ အဋ္ဌ။ ၁။ပဌမမဟာသင်္ဂီတိကထာ (သမ္မန္နိ)] ဣစ္စာဒိ။

နာနာတ္တကရဏံ ယထာ? ကိံ မေ ဧကေန တိဏ္ဏေန၊ ပုရိသေန ထာမဒဿိနာ [ဗု။ ဝံ။ ၂။၅၆]။ ကိံ တေ ဇဋာဟိ ဒုမ္မေဓ၊ ကိံ တေ အဇိနသာဋိယာ [ဓ။ ပ။ ၃၉၄]။ အလံ တေ ဣဓ ဝါသေန [ပါရာ။ ၄၃၆]၊ အလံ မေ ဗုဒ္ဓေန [ပါရာ။ ၅၂]၊ ကိန္နုမေဗုဒ္ဓေန [ပါရာ။ ၅၂]၊ န မမတ္ထော ဗုဒ္ဓေန [ပါရာ။ ၅၂]၊ မဏိနာ မေ အတ္ထော [ပါရာ။ ၃၄၄]၊ ဝဒေယျာထ ဘန္တေ ယေနတ္ထော၊ ပါနီယေန [ပါဏိယေန (မူ။)] အတ္ထော၊ မူလေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ အတ္ထော [မဟာဝ။ ၂၆၃]၊ သေယျေန အတ္ထိကော၊ မဟဂ္ဃေန အတ္ထိကော၊ မာသေန ပုဗ္ဗော၊ ပိတရာ သဒိသော၊ မာတရာ သမော၊ ကဟာပဏေန ဦနော၊ ဓနေန ဝိကလော၊ အသိနာ ကလဟော၊ ဝါစာယ ကလဟော၊ အာစာရေန နိပုဏော၊ ဝါစာယ နိပုဏော၊ ဂုဠေန မိဿကော၊ တိလေန မိဿကော၊ ဝါစာယ သခိလော ဣစ္စာဒိ။

တထာ ကမ္မာ’ဝဓိ၊ အာဓာရ’စ္စန္တသံယောဂ၊ ကြိယာပဝဂ္ဂါပိ နာနာတ္တကရဏေ သင်္ဂယှန္တိ။

ကမ္မေ တာဝ –

တိလေဟိ ခေတ္တေ ဝပ္ပတိ၊ တန္တဝါယေဟိ စီဝရံ ဝါယာပေတိ၊ သုနခေဟိ ခါဒါပေန္တိ ဣစ္စာဒိ။

အဝဓိမှိ –

သုမုတ္တာ မယံ တေန မဟာသမဏေန [စူဠဝ။ ၄၃၇]၊ မုတ္တောမှိ ကာသိရာဇေန၊ စက္ခု သုညံ အတ္တေန ဝါ အတ္တနိယေန ဝါ [သံ။ နိ။ ၄။၈၅]၊ ဩတ္တပ္ပတိ ကာယဒုစ္စရိတေန [အ။ နိ။ ၅။၂]၊ ဟိရီယတိ ကာယဒုစ္စရိတေန [အ။ နိ။ ၅။၂]၊ ဇိဂုစ္ဆတိ သကေန ကာယေန၊ ပထဗျာ ဧကရဇ္ဇေန၊ သဂ္ဂဿ ဂမနေန ဝါ။ သဗ္ဗလောကာဓိပစ္စေန၊ သောတာပတ္တိဖလံ ဝရံ [ဓ။ ပ။ ၁၇၈] ဣစ္စာဒိ။

အာဓာရေ –

တေန ခဏေန တေန လယေန တေန မုဟုတ္တေန [မဟာဝ။ ၁၇]၊ တေန သမယေန [ပါရာ။ ၁]၊ ကာလေန ဓမ္မဿဝနံ [ခု။ ပါ။ ၅။၉]။ သော ဝေါ မမစ္စယေန သတ္ထာ [ဒီ။ နိ။ ၂။၂၁၆]၊ တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန [ဒီ။ နိ။ ၂။၁၆၈၊ ဥဒါ။ ၅၁]၊ ပုဗ္ဗေန ဂါမံ၊ ဒက္ခိဏေန ဂါမံ၊ ပုရတ္ထိမေန ဓတရဋ္ဌော၊ ဒက္ခိဏေန ဝိရူဠှကော ပစ္ဆိမေန ဝိရူပက္ခော [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၃၆]၊ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ [ခု။ ပါ။ ၅။၁] ဣစ္စာဒိ။

အစ္စန္တသံယောဂေ –

မာသေန ဘုဉ္ဇတိ၊ ယောဇနေန ဓာဝတိ ဣစ္စာဒိ။

ကြိယာပဝဂ္ဂေါ နာမ ကြိယာယ သီဃတရံ နိဋ္ဌာပနံ၊ တသ္မိံ ဇောတေတဗ္ဗေ တတိယာ၊ ဧကာဟေနေဝ ဗာရာဏသိံ ပါပုဏိ၊ တီဟိ မာသေဟိ အဘိဓမ္မံ ဒေသေသိ၊ နဝဟိ မာသေဟိ ဝိဟာရံ နိဋ္ဌာပေသိ၊ ဂမနမတ္တေန လဘတိ၊ ဩဋ္ဌပဟဋမတ္တေန ပဂုဏံ အကာသိ။

တတိယာဝိဘတ္တိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

စတုတ္ထီဝိဘတ္တိရာသိ

ကသ္မိံ အတ္ထေ စတုတ္ထီ?

၃၀၉။ သမ္ပဒါနေ စတုတ္ထီ[က။ ၂၉၃၊ ရူ။ ၃၀၁၊ နီ။ ၆၀၅၊ စတုတ္ထီ သမ္ပဒါနေ (ဗဟူသု)၊ စံ။ ၂။၁။၇၃၊ ပါ။ ၂။၃။၁၃]။

သမ္ပဒါနေ စတုတ္ထီ ဟောတိ။ သမ္မာ ပဒီယတေ အဿာတိ သမ္ပဒါနံ၊ သမ္ပဋိစ္ဆကန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

တံ ဝတ္ထုသမ္ပဋိစ္ဆကံ၊ ကြိယာသမ္ပဋိစ္ဆကန္တိ ဒုဝိဓံ။ ဘိက္ခုဿ စီဝရံ ဒေတိ၊ ဗုဒ္ဓဿ သိလာဃတေ။

ပုန အနိရာကရဏံ၊ အနုမတိ၊ အာရာဓနန္တိ တိဝိဓံ ဟောတိ။ တတ္ထ န နိရာကရောတိ န နိဝါရေတီတိ အနိရာကရဏံ၊ ဒိယျမာနံ န ပဋိက္ခိပတီတိ အတ္ထော။ အသတိ ဟိ ပဋိက္ခိပနေ သမ္ပဋိစ္ဆနံ နာမ ဟောတီတိ။ ကာယစိတ္တေဟိ သမ္ပဋိစ္ဆနာကာရံ ဒဿေတွာ ပဋိဂ္ဂဏှန္တံ သမ္ပဒါနံ အနုမတိ နာမ။ ဝိဝိဓေဟိ အာယာစနဝစနေဟိ ပရဿ စိတ္တံ အာရာဓေတွာ သမ္ပဋိစ္ဆန္တံ အာရာဓနံ နာမ။ ဗောဓိရုက္ခဿ ဇလံ ဒေတိ၊ ဘိက္ခုဿ အန္နံ ဒေတိ၊ ယာစကဿ အန္နံ ဒေတိ။

ကြိယာသမ္ပဋိစ္ဆကံ နာနာကြိယာဝသေန ဗဟုဝိဓံ။

တတ္ထ ရောစနကြိယာယောဂေ –

တဉ္စ အမှာကံ ရုစ္စတိ စေဝ ခမတိ စ [မ။ နိ။ ၁။၁၇၉၊ မ။ နိ။ ၂။၄၃၅]၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ မမ ရုစ္စတိ [ဇာ။ ၂။၂၂။၄၃]၊ ကဿ သာဒုံ န ရုစ္စတိ၊ န မေ ရုစ္စတိ ဘဒ္ဒန္တေ၊ ဥလူကဿာဘိသေစနံ [ဇာ။ ၁။၃။၆၀]။ ဂမနံ မယှံ ရုစ္စတိ၊ မာယသ္မန္တာနမ္ပိ သင်္ဃဘေဒေါ ရုစ္စိတ္ထ [ပါရာ။ ၄၁၈]၊ ယဿာယသ္မတော န ခမတိ၊ ခမတိ သင်္ဃဿ [ပါရာ။ ၄၃၈]၊ ဘတ္တံ မယှံ ဆာဒေတိ၊ ဘတ္တမဿ နစ္ဆာဒေတိ [စူဠဝ။ ၂၈၂]၊ တေသံ ဘိက္ခူနံ လူခါနိ ဘောဇနာနိ နစ္ဆာဒေန္တိ [မဟာဝ။ ၂၆၁ (ထောကံ ဝိသဒိသံ)]။ တတ္ထ ‘ဆာဒေတီ’တိ ဣစ္ဆံ ဥပ္ပာဒေတီတိ အတ္ထော။

ဓာရဏပ္ပယောဂေ –

ဆတ္တဂ္ဂါဟော ရညော ဆတ္တံ ဓာရေတိ၊ သမ္ပတိဇာတဿ ဗောဓိသတ္တဿ ဒေဝါ ဆတ္တံ ဓာရယိံသု။

ဗုဒ္ဓဿ သိလာဃတေ၊ ထောမေတီတိ အတ္ထော၊ တုယှံ ဟနုတေ၊ တုဏှိဘာဝေန ဝဉ္စေတီတိ အတ္ထော၊ ဘိက္ခုနီ ဘိက္ခုဿ ဘုဉ္ဇမာနဿ ပါနီယေန ဝါ ဝိဓူပနေန ဝါ ဥပဋ္ဌာတိ [ပါစိ။ ၈၁၆ (ဝိသဒိသံ)]။ ဒုတိယာပိ ဟောတိ၊ ရညော ဥပဋ္ဌာတိ၊ ရာဇာနံ ဥပဋ္ဌာတိ၊ အဟံ ဘောတိံ ဥပဋ္ဌိဿံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၉၃၄]၊ အဟံ တံ ဥပဋ္ဌိဿာမိ၊ မာတာပိတုဥပဋ္ဌာနံ [ခု။ ပါ။ ၅။၆]၊ တုယှံ သပတေ၊ သပဿု မေ ဝေပစိတ္တိ [သံ။ နိ။ ၁။၂၅၃]၊ သပထမ္ပိ တေ သမ္မ အဟံ ကရောမိ [ဇာ။ ၂။၂၁။၄၀၇]၊ တဝ မယိ သဒ္ဒဟနတ္ထံ သစ္စံ ကရောမီတိ အတ္ထော၊ ရညော သတံ ဓာရေတိ၊ ဣဓ ကုလပုတ္တော န ကဿစိ ကိဉ္စိ ဓာရေတိ [အ။ နိ။ ၄။၆၂]၊ တဿ ရညော မယံ နာဂံ ဓာရယာမ။ တတ္ထ ‘ရညော သတံ ဓာရေတီ’တိ သတံ ဗလိဓနံ ဝါ ဒဏ္ဍဓနံ ဝါ နိဒေတီတိ [နိဓေတီတိ၊ နိဓေမ (ကေစိ)] အတ္ထော၊ ‘‘ဣဏံ ကတွာ ဂဏှာတီ’’တိ စ ဝဒန္တိ။ ‘ဓာရယာမာ’တိ ပုန နိဒေမ [နိဓေတီတိ၊ နိဓေမ (ကေစိ)]၊ တုယှံ သဒ္ဒဟတိ၊ မယှံ သဒ္ဒဟတိ၊ သဒ္ဒဟာသိ သိင်္ဂါလဿ၊ သုရာပီတဿ ဗြာဟ္မဏ [ဇာ။ ၁။၁။၁၁၃]။

ဒေဝါပိ တေ ပိဟယန္တိ တာဒိနော [ဓ။ ပ။ ၉၄ (တဿ ပိဟယန္တိ)]၊ ဒေဝါပိ တေသံ ပိဟယန္တိ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါနံ သတီမတံ [ဓ။ ပ။ ၁၈၁]၊ ‘ပိဟယန္တီ’တိ ပုနပ္ပုနံ ဒဋ္ဌုံ ပတ္ထေန္တီတိ အတ္ထော။ ဒုတိယာပိ ဟောတိ၊ သစေ မံ ပိဟယသိ၊ ဓနံ ပိဟေတိ၊ ဟိရညံ ပိဟေတိ၊ သုဝဏ္ဏံ ပိဟေတိ။ တတိယာပိ ဒိဿတိ၊ ရူပေန ပိဟေတိ၊ သဒ္ဒေန ပိဟေတိ ဣစ္စာဒိ။

တဿ ကုဇ္ဈ မဟာဝီရ [ဇာ။ ၁။၄။၄၉]၊ မာ မေ ကုဇ္ဈ ရထေသဘ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၆၉၆ (ကုဇ္ဈိ)]၊ ယဒိဟံ တဿ ကုပ္ပေယျံ၊ မာတု ကုပ္ပတိ၊ ပိတု ကုပ္ပတိ၊ ယော အပ္ပဒုဋ္ဌဿ နရဿ ဒုဿတိ [ဓ။ ပ။ ၁၂၅၊ သု။ နိ။ ၆၆၇၊ ဇာ။ ၁။၅။၉၄]၊ ဒုဟယတိ ဒိသာနံ မေဃော၊ ပူရေတိ ဝိနာသေတိ ဝါတိ အတ္ထော၊ အကာလေ ဝဿန္တော ဟိ ဝိနာသေတိ နာမ၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၉]၊ အဒုဋ္ဌဿ တုဝံ ဒုဗ္ဘိ [ဇာ။ ၁။၁၆။၂၉၅]၊ မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘေယျ၊ တိတ္ထိယာ ဣဿန္တိ သမဏာနံ၊ ဥဿူယန္တိ ဒုဇ္ဇနာ ဂုဏဝန္တာနံ၊ ပတိဝိဿကာနံ ဥဇ္ဈာပေသိ [မ။ နိ။ ၁။၂၂၆ (ဥဇ္ဈာပေသိ)]၊ မာ တုမှေ တဿ ဥဇ္ဈာယိတ္ထ [ဥဒါ။ ၂၆ (ဝိသဒိသံ)]၊ မဟာရာဇာနံ ဥဇ္ဈာပေတဗ္ဗံ ဝိရဝိတဗ္ဗံ ဝိက္ကန္ဒိတဗ္ဗံ၊ ကျာဟံ အယျာနံ အပရဇ္ဈာမိ [ပါရာ။ ၃၈၃] အယျေ ဝါ၊ ရညော အပရဇ္ဈတိ ရာဇာနံ ဝါ၊ အာရာဓော မေ ရာဇာ ဟောတိ။

ပတိ၊ အာပုဗ္ဗဿ သု-ဓာတုဿ အနု၊ ပတိပုဗ္ဗဿ စ ဂီ-ဓာတုဿ ယောဂေ သမ္ပဒါနေ စတုတ္ထီ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ ‘‘ဘိက္ခဝေါ’’တိ၊ ‘‘ဘဒ္ဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ [အ။ နိ။ ၁။၁]။ ဧတ္ထ စ ပုဗ္ဗဝါကျေ အာမန္တနကြိယာယ ကတ္တာ ဘဂဝါ၊ သော ပရဝါကျေ ပစ္စာသုယောဂေ သမ္ပဒါနံ ဟောတိ၊ ‘ပစ္စဿောသု’န္တိ ဘဒ္ဒန္တေတိ ပဋိဝစနံ အဒံသူတိ အတ္ထော။ ဘိက္ခူ ဗုဒ္ဓဿ အာသုဏန္တိ၊ ရာဇာ ဗိမ္ဗိသာရော ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရဿ အာရာမိကံ ပဋိဿုတွာ [မဟာဝ။ ၂၇၀]၊ အမစ္စော ရညော ဗိမ္ဗိသာရဿ ပဋိဿုတွာ [မဟာဝ။ ၂၇၀]၊ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာတိ အတ္ထော၊ ဘိက္ခု ဇနံ ဓမ္မံ သာဝေတိ ၊ ဇနော တဿ ဘိက္ခုနော အနုဂိဏာတိ ပဋိဂိဏာတိ၊ သာဓုကာရံ ဒေတီတိ အတ္ထော။

အာရောစနတ္ထယောဂေ –

အာရောစယာမိ ဝေါ ဘိက္ခဝေ [မ။ နိ။ ၁။၄၁၆]၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ ဘိက္ခဝေ [မ။ နိ။ ၁။၄၁၆]၊ အာမန္တယာမိ ဝေါ ဘိက္ခဝေ [ဒီ။ နိ။ ၂။၂၁၈ (ဝိသဒိသံ)]၊ ဓမ္မံ ဝေါ ဒေသေဿာမိ [မ။ နိ။ ၃။၁၀၅]၊ ဘိက္ခူနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ယထာ နော ဘဂဝါ ဗျာကရေယျ၊ နိရုတ္တိံ တေ ပဝက္ခာမိ၊ အဟံ တေ အာစိက္ခိဿာမိ၊ အဟံ တေ ကိတ္တယိဿာမိ၊ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဝေါစ။

၃၁၀။ တဒတ္ထေ[က။ ၂၇၇၊ ရူ။ ၃၀၃၊ နီ။ ၅၅၄]။

တဿာ တဿာ ကြိယာယ အတ္ထောတိ တဒတ္ထော၊ တဒတ္ထေ သမ္ပဒါနေ စတုတ္ထီ ဟောတိ။

၃၁၁။ သဿာယ စတုတ္ထိယာ[က။ ၁၀၉၊ ရူ။ ၃၀၄၊ နီ။ ၂၇၉-၈၀]။

အကာရန္တတော စတုတ္ထီဘူတဿ သဿ အာယော ဟောတိ ဝါ။

ဝိနယော သံဝရတ္ထာယ၊ သံဝရော အဝိပ္ပဋိသာရတ္ထာယ၊ အဝိပ္ပဋိသာရော ပါမုဇ္ဇတ္ထာယ၊ ပါမုဇ္ဇံ ပီတတ္ထာယ၊ ပီတိ ပဿဒ္ဓတ္ထာယ၊ ပဿဒ္ဓိ သုခတ္ထာယ၊ သုခံ သမာဓတ္ထာယ၊ သမာဓိ ယထာဘူတဉာဏဒဿနတ္ထာယ၊ ယထာဘူတဉာဏဒဿနံ နိဗ္ဗိဒတ္ထာယ၊ နိဗ္ဗိဒါ ဝိရာဂတ္ထာယ၊ ဝိရာဂေါ ဝိမုတ္တတ္ထာယ၊ ဝိမုတ္တိ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနတ္ထာယ၊ ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယ [ပရိ။ ၃၆၆]၊ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာနံ [မ။ နိ။ ၁။၅၀]၊ အလံ ကုက္ကုစ္စာယ [ပါရာ။ ၃၈]၊ အလံ သမ္မောဟာယ၊ ပါကာယ ဝဇတိ၊ ယုဒ္ဓါယ ဂစ္ဆတိ၊ ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ [ပါစိ။ ၉၀၂]။

တုမတ္ထောပိ တဒတ္ထေ သင်္ဂယှတိ၊ အလံ မိတ္တေ သုခါပေတုံ၊ အမိတ္တာနံ ဒုခါယ စ [ဇာ။ ၂။၁၇။၁၃]။ လောကာနုကမ္ပာယ ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ၊ အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ သံဝတ္တတိ [မဟာဝ။ ၁၃]။

အလမတ္ထယောဂေ –

အလံ မလ္လော မလ္လဿ၊ အရဟတိ မလ္လော မလ္လဿ၊ အလံ တေ ဣဓ ဝါသေန [ပါရာ။ ၄၃၆]၊ အလံ တေ ဟိရညသုဝဏ္ဏေန၊ ကိံ မေ ဧကေန တိဏ္ဏေန [ဗု။ ဝံ။ ၂။၅၆]၊ ကိံ တေ ဇဋာဟိ ဒုမ္မေဓ၊ ကိံ တေ အဇိနသာဋိယာ [ဓ။ ပ။ ၃၉၄]။

မညနာပယောဂေ အနာဒရေ အပါဏိသ္မိမေဝ စတုတ္ထီ၊ ကဋ္ဌဿ တုဝံ မညေ၊ ကလိင်္ဂရဿ [ကဠိင်္ဂရဿ၊ ကဠင်္ဂရဿ (က။)] တုဝံ မညေ၊ ဇီဝိတံ တိဏာယပိ န မညတိ။

အနာဒရေတိ ကိံ? သုဝဏ္ဏံ တံ မညေ။

အပါဏိသ္မိန္တိ ကိံ? ဂဒြဘံ တုဝံ မညေ။

ဂတျတ္ထာနံ နယနတ္ထာနဉ္စ ဓာတူနံ ကမ္မနိ စတုတ္ထီ၊ အပ္ပော သဂ္ဂါယ ဂစ္ဆတိ [ဓ။ ပ။ ၁၇၄]၊ ယော မံ ဒကာယ နေတိ [ဇာ။ ၁။၆။၉၇]၊ နိရယာယုပကဍ္ဎတိ [ဓ။ ပ။ ၃၁၁]၊ မူလာယ ပဋိကဿေယျ [စူဠဝ။ ၁၁၁]။

အာသီသနကြိယာယောဂေ –

အာယု ဘဝတော ဟောတု၊ ဘဒ္ဒံ တေ ဟောတု၊ ဘဒ္ဒမတ္ထု တေ [ဇာ။ ၁။၈။၁၅၊ ဇာ။ ၂။၁၇။၁]၊ ကုသလံ တေ ဟောတု၊ အနာမယံ တေ ဟောတု၊ သုခံ တေ ဟောတု၊ အတ္ထံ တေ ဟောတု၊ ဟိတံ တေ ဟောတု၊ ကလျာဏံ တေ ဟောတု၊ သွာဂတံ တေ ဟောတု၊ သောတ္ထိ တေ ဟောတု သောတ္ထိ ဂဗ္ဘဿ [မ။ နိ။ ၂။၃၅၁]၊ မင်္ဂလံ တေ ဟောတု။

သမ္မုတိယောဂေ ကမ္မတ္ထေ [ဆဋ္ဌီ]၊ ဣတ္ထန္နာမဿ ဘိက္ခုနော ရူပိယဆဍ္ဍကဿ သမ္မုတိ [ပါရာ။ ၅၉၀]၊ ပတ္တဂါဟာပကဿ သမ္မုတိဣစ္စာဒိ [ပါရာ။ ၆၁၄]။

အာဝိကရဏာဒိယောဂေ –

တုယှဉ္စဿ အာဝိ ကရောမိ၊ တဿ မေ သက္ကော ပါတုရဟောသိ၊ တဿ ပဟိဏေယျ၊ ဘိက္ခူနံ ဒူတံ ပါဟေသိ၊ ကပ္ပတိ ဘိက္ခူနံ အာယောဂေါ၊ ဝဋ္ဋတိ ဘိက္ခူနံ အာယောဂေါ၊ ပတ္ထောဒနော ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ နပ္ပဟောတိ၊ ဧကဿ ပဟောတိ၊ ဧကဿ ပရိယတ္တော၊ ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ [မ။ နိ။ ၁။၂၅၈၊ ဇာ။ ၂။၁၉။၂၄]၊ အဉ္ဇလိံ တေ ပဂ္ဂဏှာမိ [ဇာ။ ၂။၂၂။၃၂၇]၊ တထာဂတဿ ဖာသု ဟောတိ၊ အာဝိကတာ ဟိဿ ဖာသု [မဟာဝ။ ၁၃၄]၊ လောကဿ အတ္ထော၊ လောကဿ ဟိတံ၊ မဏိနာ မေ အတ္ထော [ပါရာ။ ၃၄၄]၊ န မမတ္ထော ဗုဒ္ဓေန [ပါရာ။ ၅၂]၊ နမတ္ထု ဗုဒ္ဓါနံ နမတ္ထု ဗောဓိယာ [ဇာ။ ၁။၂။၁၇]၊ ဝိပဿိဿ စ နမတ္ထု [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၇]၊ နမော ကရောဟိ နာဂဿ [မ။ နိ။ ၁။၂၄၉]၊ နမော တေ ပုရိသာဇည၊ နမော တေ ပုရိသုတ္တမ [အပ။ ထေရ ၁။၂။၁၂၉]။ သောတ္ထိ ပဇာနံ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၇၄]၊ သုဝတ္ထိ ပဇာနံ ဣစ္စာဒိ။

စတုတ္ထီဝိဘတ္တိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

ပဉ္စမီဝိဘတ္တိရာသိ

ကသ္မိံ အတ္ထေ ပဉ္စမီ?

၃၁၂။ ပဉ္စမျာဝဓိသ္မိံ[က။ ၂၉၅၊ ရူ။ ၃၀၇၊ နီ။ ၆၀၇၊ စံ။ ၂။၁။၈၁၊ ပါ။ ၂။၃။၂၈၊ ၁။၄။၂၄]။

အဝဓိယတိ ဝဝတ္ထိယတိ ပဒတ္ထော ဧတသ္မာတိ အဝဓိ၊ တသ္မိံ ပဉ္စမီ ဟောတိ၊ အဝဓီတိ စ အပါဒါနံ ဝုစ္စတိ။

အပနေတွာ ဣတော အညံ အာဒဒါတိ ဂဏှာတီတိ အပါဒါနံ။ တံ တိဝိဓံ နိဒ္ဒိဋ္ဌဝိသယံ၊ ဥပ္ပာဋဝိသယံ၊ အနုမေယျဝိသယန္တိ။

တတ္ထ ယသ္မိံ အပါဒါနဝိသယဘူတော ကြိယာဝိသေသော သရူပတော နိဒ္ဒိဋ္ဌော ဟောတိ၊ တံ နိဒ္ဒိဋ္ဌဝိသယံ။ ယထာ? ဂါမာ အပေန္တိ မုနယော၊ နဂရာ နိဂ္ဂတော ရာဇာ။

ယသ္မိံ ပန သော ပါဌသေသံ ကတွာ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗော ဟောတိ၊ တံ ဥပ္ပာဋဝိသယံ။ ယထာ? ဝလာဟကာ ဝိဇ္ဇောတတေ ဝိဇ္ဇု၊ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတောတိ [မဟာဝ။ ၃၀]။ ဧတ္ထ ဟိ ‘နိက္ခမိတွာ’တိ ပဒံ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ။

ယသ္မိံ ပန သော နိဒ္ဒိဋ္ဌော စ န ဟောတိ၊ အဇ္ဈာဟရိတုဉ္စ န သက္ကာ၊ အထ ခေါ အတ္ထတော အနုမာနဝသေန သော ဝိညေယျော ဟောတိ၊ တံ အနုမေယျဝိသယံ။ ယထာ? မာထုရာ ပါဋလိပုတ္တကေဟိ အဘိရူပတရာ၊ သီလမေဝ သုတာ သေယျော [ဇာ။ ၁။၅။၆၅]၊ မယာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတိ၊ အဂ္ဂေါဟမသ္မိ လောကဿ၊ ဇေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ၊ သေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ ဣစ္စာဒိ [မ။ နိ။ ၃။၂၀၇]။ ကြိယံ ဝိနာ ကာရကံ နာမ န သိဇ္ဈတီတိကတွာ ဥက္ကံသနကြိယာ ဧတ္ထ အနုမေတဗ္ဗာ ဟောတိ။ ဧဝံ ကြိယာပဒရဟိတေသု ဒူရယောဂါဒီသုပိ အဝိနာဘာဝိကြိယာနုမာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပုန စလာ’စလဝသေန ဒုဝိဓံ။

စလံ ယထာ? ပုရိသော ဓာဝတာ အဿာ ပတတိ၊ ဒွေ မေဏ္ဍာ ယုဇ္ဈိတွာ အညမညတော အပသက္ကန္တိ။ ဧတ္ထ စ ယဒိ စလံ သိယာ၊ ကထံ အဝဓိ နာမ ဘဝေယျ။ အစ္စုတိလက္ခဏော ဟိ အဝဓီတိ? ဝုစ္စတေ-ဒွေ မေဏ္ဍာ သကသကကြိယာယ စလန္တိ၊ ဣတရီတရကြိယာယ အဝဓီ ဟောန္တီတိ နတ္ထိ ဧတ္ထ အဝဓိလက္ခဏဝိရောဓောတိ။

အစလံ ယထာ? ဂါမာ အပေန္တိ မုနယော၊ နဂရာ နိဂ္ဂတော ရာဇာ။

ပုန ကာယသံသဂ္ဂပုဗ္ဗကံ၊ စိတ္တသံသဂ္ဂပုဗ္ဗကန္တိ ဒုဝိဓံ ဟောတိ၊ ဂါမာ အပေန္တိ မုနယော၊ စောရာ ဘယံ ဇာယတေ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ကိံဝ ဒူရော ဣတော ဂါမော၊ ဣတော သာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၉]။ ဣတော ဧကနဝုတိကပ္ပေ’’တိ [ဒီ။ နိ။ ၂။၄] အာဒီသု ဝဒန္တဿ စိတ္တသံသဂ္ဂပုဗ္ဗကမ္ပိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘န မာတာ ပုတ္တတော ဘာယတိ၊ န စ ပုတ္တော မာတိတော ဘာယတိ၊ ဘယာ ဘီတော န ဘာသသီ’’တိ [ဇာ။ ၂။၂၁။၁၃၈] ပါဠိ။ အတ္ထိ တေ ဣတော ဘယံ [မ။ နိ။ ၂။၃၅၀]၊ နတ္ထိ တေ ဣတော ဘယံ၊ ယတော ခေမံ တတော ဘယံ [ဇာ။ ၁။၉။၅၈]၊ စောရာ ဘာယတိ၊ စောရာ ဘီတော။ ဆဋ္ဌီ စ၊ စောရဿ ဘာယတိ၊ စောရဿ ဘီတော။ ဒုတိယာ စ၊ ‘‘ကထံ ပရလောကံ န ဘာယေယျ၊ ဧဝံ ပရလောကံ န ဘာယေယျ၊ ဘာယသိ မံ သမဏ [သု။ နိ။ သူစိလောမသုတ္တ]၊ နာဟံ တံ ဘာယာမိ [သု။ နိ။ သူစိလောမသုတ္တ]၊ ဘာယိတဗ္ဗံ န ဘာယတိ၊ နာဟံ ဘာယာမိ ဘောဂိနံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၈၃၅]၊ န မံ မိဂါ ဥတ္တသန္တီ’’တိ [ဇာ။ ၂။၂၂။၃၀၇] ပါဠိပဒါနိ ဒိဿန္တိ။ တတ္ထ ‘‘ဘောဂိန’န္တိ နာဂံ၊ စောရာ တသတိ ဥတ္တသတိ စောရဿ ဝါ၊ သဗ္ဗေ တသန္တိ ဒဏ္ဍဿ [ဓ။ ပ။ ၁၂၉]၊ ပါပတော ဩတ္တပ္ပတိ ဇိဂုစ္ဆတိ ဟရာယတိ ပါပေန ဝါ။

ယတော ကိဉ္စိ သိပ္ပံ ဝါ ဝိဇ္ဇံ ဝါ ဓမ္မံ ဝါ ဂဏှာတိ၊ တသ္မိံ အက္ခာတရိ ပဉ္စမီ၊ ဥပဇ္ဈာယာ အဓီတေ၊ ဥပဇ္ဈာယာ သိပ္ပံ ဂဏှာတိ၊ ဒွါသီတိ ဗုဒ္ဓတော ဂဏှိံ၊ ဒွေ သဟဿာနိ ဘိက္ခုတော။ စတုရာသီတိသဟဿာနိ၊ ယေမေ ဓမ္မာ ပဝတ္တိနော [ထေရဂါ။ ၁၀၂၇]။

ယတော သုဏာတိ၊ တသ္မိံ ပဉ္စမီ၊ ဆဋ္ဌီ စ၊ ဣတော သုတွာ၊ ဣမဿ သုတွာ ဝါ၊ ယမှာ ဓမ္မံ ဝိဇာနေယျ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတံ [ဓ။ ပ။ ၃၉၂]။

ယတော လဘတိ၊ တသ္မိံ ပဉ္စမီ၊ သင်္ဃတော လဘတိ၊ ဂဏတော လဘတိ။

ယတော ပရာဇယတိ၊ ယတော ပဘဝတိ၊ ယတော ဇာယတိ၊ တသ္မိံ ပဉ္စမီ၊ ဗုဒ္ဓသ္မာ ပရာဇယန္တိ အညတိတ္ထိယာ၊ ပါဠိယံ ပန ပရာဇိယောဂေ အပါဒါနံ ပါဌသေသဝသေန လဗ္ဘတိ၊ တသ္မိံ ခေါ ပန သင်္ဂါမေ ဒေဝါ ဇိနိံသု၊ အသုရာ ပရာဇိနိံသု။ ဧတ္ထ ဒေဝေဟိ ပရာဇိနိံသူတိ ပါဌသေသော။ ‘‘မယံ ဇိတာမှာ အမ္ဗကာယ။ ဟိမဝန္တာ ပဘဝန္တိ ပဉ္စ မဟာနဒိယော [အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၈။၁၉]၊ အယံ ဘာဂီရထီ ဂင်္ဂါ၊ ဟိမဝန္တာ ပဘာဝိတာ’’တိ ပါဠိ [အပ။ ထေရ ၁။၁။၂၅၅]၊ စောရာ ဘယံ ဇာယတေ၊ ကာမတော ဇာယတေ ဘယံ [ဓ။ ပ။ ၂၁၅]၊ ဇာတံ သရဏတော ဘယံ [ဇာ။ ၁။၁။၃၆၊ ၁။၂။၁၃၊ ၁။၉။၅၆၊ ၅၇၊ ၅၉]၊ ယံကိဉ္စိ ဘယံ ဝါ ဝေရံ ဝါ ဥပဒ္ဒဝေါ ဝါ ဥပသဂ္ဂေါ ဝါ ဇာယတိ၊ သဗ္ဗံ တံ ဗာလတော ဇာယတိ၊ နော ပဏ္ဍိတတော၊ ကာမတော ဇာယတီ သောကော [ဓ။ ပ။ ၂၁၄]၊ ဥဘတော သုဇာတော ပုတ္တော [ဒီ။ နိ။ ၁။၃၁၁]၊ ဥရသ္မာ ဇာတော၊ ဥရေ ဇာတော ဝါ၊ စီဝရံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ သင်္ဃတော ဝါ ဂဏတော ဝါ ဉာတိမိတ္တတော ဝါ [ပါရာ။ ၅၀၀ (ထောကံ ဝိသဒိသံ)]။

အညတ္ထာနံ ယောဂေ ပဉ္စမီ၊ တတော အညံ၊ တတော ပရံ [မဟာဝ။ ၃၄၆]၊ တတော အပရေန သမယေန [ပါရာ။ ၁၉၅]။

ဥပသဂ္ဂါနံ ယောဂေ ပန –

၃၁၃။ အပပရီဟိ ဝဇ္ဇနေ[က။ ၂၇၂၊ ရူ။ ၃၀၉၊ နီ။ ၅၅၈၊ ၅၆၈၊ စံ။ ၂။၁။၈၂၊ ပါ။ ၁။၄။၈၈၊ ၂။၃။၁၀]။

ဝဇ္ဇနေ ပဝတ္တေဟိ အပ၊ ပရီဟိ ယောဂေ ပဉ္စမီ ဟောတိ။

အပပဗ္ဗတာ ဝဿတိ ဒေဝေါ၊ ပရိပဗ္ဗတာ ဝဿတိ ဒေဝေါ၊ အပသာလာယ အာယန္တိ ဝါဏိဇာ၊ ပရိသာလာယ အာယန္တိ ဝါဏိဇာ၊ ပဗ္ဗတံ သာလံ ဝဇ္ဇေတွာတိ အတ္ထော။ ကစ္စာယနေ ပန ‘‘ဥပရိပဗ္ဗတာ ဒေဝေါ ဝဿတီ’’တိ ပါဌော [ပေါရာဏပါဌော]၊ ပရိပဗ္ဗတာတိ ယုတ္တော။ ဥပရိယောဂေ ပန သတ္တမီယေဝ ဒိဿတိ – ‘‘တသ္မိံ ဥပရိပဗ္ဗတေ [မ။ နိ။ ၃။၂၁၆၊ ဇာ။ ၁။၈။၁၆]၊ ဥပရိပါသာဒေ [ဒီ။ နိ။ ၂။၄၀၈]၊ ဥပရိဝေဟာသေ၊ ဥပရိဝေဟာသကုဋိယာ’’တိ၊ [ပါစိ။ ၁၃၀] တတ္ထ ပဗ္ဗတဿ ဥပရိ ဥပရိပဗ္ဗတန္တိ အတ္ထော။

၃၁၄။ ပဋိနိဓိပဋိဒါနေသု ပတိနာ[က။ ၂၇၂၊ ရူ။ ၃၀၉၊ နီ။ ၅၅၈၊ ၅၆၈၊ စံ။ ၂။၁။၈၃၊ ပါ။ ၂။၃။၁၁၊ ၁။၄။၉။၂]။

ပဋိနိဓိ နာမ ပဋိဗိမ္ဗဋ္ဌပနံ၊ ပဋိဒါနံ နာမ ပဋိဘဏ္ဍဒါနံ တေသု ပဝတ္တေန ပတိနာ ယောဂေ ပဉ္စမီ ဟောတိ။

ဗုဒ္ဓသ္မာ ပတိ သာရိပုတ္တော ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ တေလသ္မာ ပတိ ဃတံ ဒေတိ။

၃၁၅။ ရိတေ ဒုတိယာ စ[က။ ၂၇၂၊ ရူ။ ၃၀၉၊ နီ။ ၅၅၈၊ ၅၆၈၊ စံ။ ၂။၁။၈၄၊ ပါ။ ၂။၃။၂၉]။

ရိတေသဒ္ဒေန ယောဂေ ပဉ္စမီ ဟောတိ ဒုတိယာ စ။

ရိတေ သဒ္ဓမ္မာ၊ ရိတေ သဒ္ဓမ္မံ။

၃၁၆။ ဝိနာညတြေဟိ တတိယာ စ[က။ ၂၇၂၊ ရူ။ ၃၀၉၊ နီ။ ၅၅၈၊ ၅၆၈၊ စံ။ ၂။၁။၈၅၊ ပါ။ ၂။၃။၃၂၊ ‘ဝိနာညတြ တတိယာစ’ (ဗဟူသု)]။

ဝဇ္ဇနေ ပဝတ္တေဟိ ဝိနာ၊ အညတြသဒ္ဒေဟိ ယောဂေ ပဉ္စမီ၊ ဒုတိယာ၊ တတိယာ စ ဟောန္တိ။

ဝိနာ သဒ္ဓမ္မာ၊ ဝိနာ သဒ္ဓမ္မံ၊ ဝိနာ သဒ္ဓမ္မေန၊ အညတြ သဒ္ဓမ္မာ၊ အညတြ သဒ္ဓမ္မံ၊ အညတြ သဒ္ဓမ္မေန။

၃၁၇။ ပုထုနာနာဟိ စ[က။ ၂၇၂၊ ရူ။ ၃၀၉၊ နီ။ ၅၅၈၊ ၅၆၈၊ စံ။ ၂။၁။၈၆၊ ပါ။ ၂။၃။၃၂၊ ‘ပုထနာနာဟိ စ’ (ဗဟူသု)]။

ဝဇ္ဇနေ ပဝတ္တေဟိ ပုထု၊ နာနာသဒ္ဒေဟိ စ ယောဂေ ပဉ္စမီ၊ တတိယာ စ ဟောန္တိ။

ပုထဂေဝ ဇနသ္မာ၊ ပုထဂေဝ ဇနေန၊ နာနာ သဒ္ဓမ္မာ၊ နာနာ သဒ္ဓမ္မေန၊ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ [ဒီ။ နိ။ ၂။၁၈၃၊ စူဠဝ။ ၄၃၇]။ ‘‘တေ ဘိက္ခူ နာနာကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ’’တိ ဧတ္ထ ပန နာနာပ္ပကာရတ္ထော နာနာသဒ္ဒေါ၊ န ဝဇ္ဇနတ္ထော၊ ဧတ္ထ စ ဝဇ္ဇနတ္ထော နာမ ဝိယောဂတ္ထော အသမ္မိဿတ္ထော။

မရိယာဒါ’ဘိဝိဓီသု ပဝတ္တေဟိ အာသဒ္ဒ၊ ယာဝသဒ္ဒေဟိ ယောဂေပိ ပဉ္စမီ၊ ဒုတိယာ စ။

တတ္ထ ယဿ အဝဓိနော သမ္ဗန္ဓိနီ ကြိယာ၊ တံ ဗဟိကတွာ ပဝတ္တတိ၊ သော မရိယာဒေါ။ ယထာ? အာပဗ္ဗတာ ခေတ္တံ တိဋ္ဌတိ အာပဗ္ဗတံ ဝါ၊ ယာဝပဗ္ဗတာ ခေတ္တံ တိဋ္ဌတိ ယာဝပဗ္ဗတံ ဝါ။

ယဿ သမ္ဗန္ဓိနီ ကြိယာ၊ တံ အန္တောကတွာ ဗျာပေတွာ ပဝတ္တတိ၊ သော အဘိဝိဓိ။ ယထာ? အာဘဝဂ္ဂါ ဘဂဝတော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော အာဘဝဂ္ဂံ ဝါ၊ ဘဝတော အာဘဝဂ္ဂံ ဓမ္မတော အာဂေါတြဘုံ သဝန္တီတိ အာသဝါ၊ ယာဝဘဝဂ္ဂါ ယာဝဘဝဂ္ဂံ ဝါ၊ တာဝဒေဝ ယာဝဗြဟ္မလောကာ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော။

အာရဗ္ဘေ၊ သဟတ္ထေ စ ပဉ္စမီ၊ ယတောဟံ ဘဂိနိ အရိယာယ ဇာတိယာ ဇာတော [မ။ နိ။ ၂။၃၅၁]၊ ယတော ပဋ္ဌာယာတိ အတ္ထော။ ယတော သရာမိ အတ္တာနံ၊ ယတော ပတ္တောသ္မိ ဝိညုတံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၃၀၇]။ ယတော ပဋ္ဌာယ၊ ယတော ပဘုတိ။

သဟတ္ထေ –

သဟ သဗ္ဗညုတညာဏပ္ပဋိလာဘာ၊ သဟ ပရိနိဗ္ဗာနာ [ဒီ။ နိ။ ၂။၂၂၀]၊ သဟ ဒဿနုပ္ပာဒါ။

‘‘ဥပ္ပာဒါ ဝါ တထာဂတာနံ အနုပ္ပာဒါ ဝါ တထာဂတာန’’န္တိ [သံ။ နိ။ ၂။၂၀]၊ ဧတ္ထ ဘာဝလက္ခဏေ ပဉ္စမီ။

‘‘သဟတ္ထာ ဒါနံ ဒေတိ၊ သဟတ္ထာ ပဋိဂ္ဂဏှာတီ’’တိ ဧတ္ထ ကရဏေ။

‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၅၀]၊ တဒဂ္ဂေ ခေါ ဝါသေဋ္ဌ’’ဣစ္စာဒီသု [ဒီ။ နိ။ ၃။၁၃၀]၊ အာရဗ္ဘေ သတ္တမီ။

‘‘ယတွာဓိကရဏံ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၁၃]၊ ယတောနိဒါနံ [သု။ နိ။ ၂၇၅]၊ တတောနိဒါနံ’’ ဣစ္စာဒီသု [မ။ နိ။ ၁။၂၃၈] ဝါကျေ ဣစ္ဆိတေ သတိ ဟေတွတ္ထေ ပဉ္စမီ၊ သမာသေ ဣစ္ဆိတေ သတိ အတ္ထမတ္တေ ပဉ္စမီ။

ဒွိန္နံ ကာရကာနံ ကြိယာနဉ္စ မဇ္ဈေ ပဝတ္တကာလဒ္ဓါနဝါစီဟိ ပဉ္စမီ၊ လုဒ္ဒကော ပက္ခသ္မာ မိဂံ ဝိဇ္ဈတိ၊ ကောသာ ကုဉ္ဇရံ ဝိဇ္ဈတိ။ ဧတ္ထ စ လုဒ္ဒကော သကိံ မိဂံ ဝိဇ္ဈိတွာ ပက္ခဗ္ဘန္တရမှိ န ဝိဇ္ဈိ၊ ပက္ခေ ပရိပုဏ္ဏေ ပုန ဝိဇ္ဈတိ၊ ပက္ခသဒ္ဒေါ ဒွိန္နံ ဝိဇ္ဈနဝါရာနံ မဇ္ဈေ ကာလဝါစီ ဟောတိ၊ ဒွေပိ ဝိဇ္ဈနကြိယာ ကာရကေဟိ သဟေဝ သိဇ္ဈန္တီတိ ကာရကာနဉ္စ မဇ္ဈေတိ ဝုစ္စတိ။ ဝုတ္တိယံ ပန ‘‘အဇ္ဇ ဘုတွာ ဒေဝဒတ္တော ဒွိဟေ ဘုဉ္ဇိဿတိ၊ ဒွိဟာ ဘုဉ္ဇိဿတိ၊ အတြဋ္ဌော’ယမိဿာသော ကောသေ လက္ခံ ဝိဇ္ဈတိ၊ ကောသာ လက္ခံ ဝိဇ္ဈတီ’’တိ [မောဂ။ ၇၉] ဧဝံ သတ္တမီဝသေန ပရိပုဏ္ဏဝါကျမ္ပိ ဝုတ္တံ။ ပါဠိယံ ‘‘အနာပတ္တိ ဆဗ္ဗဿာ ကရောတိ [ပါရာ။ ၅၆၄]၊ အတိရေကဆဗ္ဗဿာ ကရောတီ’’တိ [ပါရာ။ ၅၆၄]၊ ‘‘ဆဗ္ဗဿာနီ’’တိပိ ပါဌော။

ရက္ခနတ္ထာနံ ယောဂေ –

ယဉ္စ ဝတ္ထုံ ဂုတ္တံ ဣစ္ဆိယတေ၊ ယတော စ ဂုတ္တံ ဣစ္ဆိယတေ၊ တတ္ထ ပဉ္စမီ၊ ယဝေဟိ ဂါဝေါ ရက္ခတိ ဝါရေတိ၊ တဏ္ဍုလာ ကာကေ ရက္ခတိ ဝါရေတိ၊ တံ မံ ပုညာ နိဝါရေသိ၊ ပါပါ စိတ္တံ နိဝါရယေ [ဓ။ ပ။ ၁၁၆]၊ န နံ ဇာတိ နိဝါရေတိ၊ ဒုဂ္ဂတျာ ဂရဟာယ ဝါ [သု။ နိ။ ၁၄၁ (န နေ)]။ ရာဇတော ဝါ စောရတော ဝါ အာရက္ခံ ဂဏှန္တု။

အန္တရဓာနတ္ထယောဂေ –

ယဿ အဒဿနံ ဣစ္ဆိယတိ၊ တသ္မိံ ပဉ္စမီ၊ ဥပဇ္ဈာယာ အန္တရဓာယတိ သိဿော၊ နိလီယတီတိ အတ္ထော။ ပါဠိယံ ပန ယဿ အဒဿနံ ဣစ္ဆိယတိ၊ တသ္မိံ ဆဋ္ဌီ ဧဝ- ‘‘အန္တရဓာယိဿာမိ သမဏဿ ဂေါတမဿ၊ အန္တရဓာယိဿာမိ သမဏဿ ဂေါတမဿာ’’တိ။ ‘‘န သက္ခိ မေ အန္တရဓာယိတု’’န္တိ ပါဠိ၊ ‘အန္တရဓာယိဿာမီ’တိ အန္တရိတေ အစက္ခုဝိသယေ ဌာနေ အတ္တာနံ ဌပေဿာမီတျတ္ထော၊ နိလီယိဿာမီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

ယသ္မိံ ဌာနေ အန္တရဓာယတိ၊ တသ္မိံ သတ္တမီ ဧဝ ဒိဿတိ၊ အတိခိပ္ပံ လောကေ စက္ခု အန္တရဓာယိဿတိ [ဒီ။ နိ။ ၂။၂၂၄ (ဝိသဒိသံ)]၊ ဇေတဝနေ အန္တရဓာယိတွာ၊ ဗြဟ္မလောကေ အန္တရဓာယိတွာ၊ မဒ္ဒကုစ္ဆိသ္မိံ အန္တရဓာယိတွာ၊ တတ္ထေဝန္တရဓာယီ [သံ။ နိ။ ၁။၁] ဣစ္စာဒိ။ ‘‘ဘဂဝတော ပုရတော အန္တရဓာယိတွာ’’တိ ဧတ္ထပိ တောသဒ္ဒေါ သတ္တမျတ္ထေ ဧဝ။ ‘‘သက္ကော နိမိဿ ရညော သမ္မုခေ အန္တရဟိတော’’တိ ပါဠိ။ ‘ဓဇတဝနေ အန္တရဓာယိတွာ’တိ ဇေတဝနေ အညေသံ အဒဿနံ ကတွာ၊ အညေသံ အစက္ခုဝိသယံ ကတွာတိ အတ္ထော။ ‘‘အန္ဓကာရော အန္တရဓာယတိ၊ အာလောကော အန္တရဓာယတိ၊ သဒ္ဓမ္မော အန္တရဓာယတိ၊ သာသနံ အန္တရဓာယတိ’’ ဣစ္စာဒီသု ပန ဆဋ္ဌီ၊ သတ္တမိယော ယထာသမ္ဘဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဒူရတ္ထယောဂေ –

ကိံဝ ဒူရော ဣတော ဂါမော၊ ကစ္စိ အာရာ ပမာဒမှာ [သု။ နိ။ ၁၅၆]၊ အထော အာရာ ပမာဒမှာ [သု။ နိ။ ၁၅၇]၊ ဂါမတော အဝိဒူရေ၊ အာရကာ တေ မောဃပုရိသာ ဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ၊ အာရကာ တေဟိ ဘဂဝါ၊ ကိလေသေဟိ အာရကာတိ အရဟံ၊ အာရာ သော အာသဝက္ခယာ [ဓ။ ပ။ ၂၅၃]။ ဒုတိယာ စ တတိယာ စ ဆဋ္ဌီ စ၊ အာရကာ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ ဣမိနာ ဓမ္မဝိနယေန ဝါ၊ အာရကာ မန္ဒဗုဒ္ဓီနံ [ဝိသုဒ္ဓိ ဋီ။ ၁။၁၃၀]။

ဒူရတ္ထေ –

ဒူရတောဝ နမဿန္တိ၊ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ [ဒီ။ နိ။ ၁။၄၀၉]၊ ကိန္နု တိဋ္ဌထ အာရကာ၊ တသ္မာ တိဋ္ဌာမ အာရကာ။ ဒုတိယာ စ တတိယာ စ၊ ဒူရံ ဂါမံ အာဂတော၊ ဒူရေန ဂါမေန အာဂတော ၊ ဒူရာ ဂါမာ အာဂတော ဣစ္စေဝတ္ထော၊ ဒူရံ ဂါမေန ဝါ။

အန္တိကတ္ထယောဂေ –

အန္တိကံ ဂါမာ၊ အာသန္နံ ဂါမာ၊ သမီပံ ဂါမာ။ ဒုတိယာ စ တတိယာ စ ဆဋ္ဌီ စ၊ အန္တိကံ ဂါမံ၊ အန္တိကံ ဂါမေန၊ အန္တိကံ ဂါမဿ။

ကာလဒ္ဓါနံ ပရိမာဏဝစနေ –

ဣတော မထုရာယ စတူသု ယောဇနေသု သင်္ကဿံ၊ ရာဇဂဟတော ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနေ သာဝတ္ထိ၊ ဣတော ဧကနဝုတိကပ္ပေ [ဒီ။ နိ။ ၂။၄]၊ ဣတော ဧကတိံသေ ကပ္ပေ [ဒီ။ နိ။ ၂။၄]၊ ဣတော သတ္တမေ ဒိဝသေ၊ ဣတော တိဏ္ဏံ မာသာနံ အစ္စယေန ပရိနိဗ္ဗာယိဿာမိ [ဒီ။ နိ။ ၂။၁၆၈၊ ဥဒါ။ ၅၁] ဣစ္စာဒိ။

ပမာဏတ္ထေ –

အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ ယောဇနံ၊ ပရိက္ခေပတော နဝယောဇနသတပရိမာဏော မဇ္ဈိမဒေသော ပရိက္ခေပေန ဝါ၊ ဒီဃသော နဝဝိဒတ္ထိယော [ပါစိ။ ၅၄၈]၊ ယောဇနံ အာယာမေန ယောဇနံ ဝိတ္ထာရေန ယောဇနံ ဥဗ္ဗေဓေန သာသပရာသိ [သံ။ နိ။ ၂။၁၂၉] ဣစ္စာဒိ။

တွာလောပေပိ ပဉ္စမီ။ ဧတ္ထ စ တွာလောပေါ နာမ ပရိပုဏ္ဏဝါကျေ လဒ္ဓဗ္ဗဿ တွာန္တပဒဿ အပရိပုဏ္ဏဝါကျေ နတ္ထိ ဘာဝေါ၊ ယဉ္စ ပဒံ တွာန္တပဒေ သတိ ကမ္မံ ဝါ ဟောတိ အဓိကရဏံ ဝါ။ တံ တွာန္တပဒေ အသတိ ပဒန္တရေ အဝဓိ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ပဉ္စမီ၊ ပါသာဒါ ဝါ ပါသာဒံ သင်္ကမေယျ [သံ။ နိ။ ၁။၁၃၂]၊ ဟတ္ထိက္ခန္ဓာ ဝါ ဟတ္ထိက္ခန္ဓံ သင်္ကမေယျ [သံ။ နိ။ ၁။၁၃၂] ဣစ္စာဒိ။ ဧတ္ထ စ ပဌမံ ဧကံ ပါသာဒံ အဘိရူဟိတွာ ပုန အညံ ပါသာဒံ သင်္ကမေယျာတိ ဝါ ပဌမံ ဧကသ္မိံ ပါသာဒေ နိသီဒိတွာ ပုန အညံ ပါသာဒံ သင်္ကမေယျာတိ ဝါ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏဝါကျံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘အန္ဓကာရာ ဝါ အန္ဓကာရံ ဂစ္ဆေယျ၊ တမာ ဝါ တမံ ဂစ္ဆေယျာ’’တိ [သံ။ နိ။ ၁။၁၃၂] ပါဠိ။ တထာ ရဋ္ဌာ ရဋ္ဌံ ဝိစရတိ၊ ဂါမာ ဂါမံ ဝိစရတိ၊ ဝနာ ဝနံ ဝိစရတိ၊ ဝိဟာရတော ဝိဟာရံ ဂစ္ဆတိ၊ ပရိဝေဏတော ပရိဝေဏံ ဂစ္ဆတိ၊ ဘဝတော ဘဝံ ဂစ္ဆတိ၊ ကုလတော ကုလံ ဂစ္ဆတိ ဣစ္စာဒိ။ တထာ ဝိနယာ ဝိနယံ ပုစ္ဆတိ၊ အဘိဓမ္မာ အဘိဓမ္မံ ပုစ္ဆတိ၊ ဝိနယာ ဝိနယံ ကထေတိ၊ အဘိဓမ္မာ အဘိဓမ္မံ ကထေတိ။ ဧတ္ထပိ ပဌမံ ဧကံ ဝိနယဝစနံ ပုစ္ဆိတွာ ဝါ ဧကသ္မိံ ဝိနယဝစနေ ဌတွာ ဝါ ပုန အညံ ဝိနယဝစနံ ပုစ္ဆတီတိ ပရိပုဏ္ဏဝါကျံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တိယံ ပန ‘‘ပါသာဒံ အာရုယှ ပေက္ခတိ၊ ပါသာဒါ ပေက္ခတိ၊ အာသနေ ပဝိသိတွာ ပေက္ခတိ၊ အာသနာ ပေက္ခတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

ဒိသတ္ထယောဂေ ဒိသတ္ထေ စ ပဉ္စမီ၊ ဣတော သာ ပုရိမာ ဒိသာ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၈]၊ ဣတော သာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၈]၊ အဝီစိတော ဥပရိ၊ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ၊ အဓော ကေသမတ္ထကာ [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၇၇၊ မ။ နိ။ ၁။၁၁၀]။

ဒိသတ္ထေ –

ပုရိမတော ဂါမဿ၊ ဒက္ခိဏတော ဂါမဿ၊ ဥပရိတော ပဗ္ဗတဿ၊ ဟေဋ္ဌတော ပါသာဒဿ၊ ပုရတ္ထိမတော၊ ဒက္ခိဏတော၊ ယတော ခေမံ၊ တတော ဘယံ [ဇာ။ ၁။၉။၅၈]၊ ယတော ယတော သမ္မသတိ၊ ခန္ဓာနံ ဥဒယဗ္ဗယံ [ဓ။ ပ။ ၃၇၄] ဣစ္စာဒိ။

ပုဗ္ဗာဒိယောဂေပိ ပဉ္စမီ၊ ပုဗ္ဗေဝ မေ သမ္ဗောဓာ [အ။ နိ။ ၃။၁၀၄]၊ ဣတော ပုဗ္ဗေ၊ တတော ပုဗ္ဗေ၊ ဣတော ပရာ ပစ္စန္တိမာ ဇနပဒါ [မဟာဝ။ ၂၅၉]၊ တတော ပုရေ၊ တတော ပစ္ဆာ၊ တတော ဥတ္တရိ [ပါရာ။ ၄၉၉] ဣစ္စာဒိ။

ဝိဘတ္တတ္ထေ စ ပဉ္စမီ ဆဋ္ဌီ စ။ ဝိဘတ္တိ နာမ ပဂေဝ ဝိသုံဘူတဿ အတ္ထဿ ကေနစိ အဓိကေန ဝါ ဟီနေန ဝါ ဘာဂေန တဒညတော ပုထက္ကရဏံ၊ မာထုရာ ပါဋလိပုတ္တကေဟိ အဘိရူပတရာ၊ ယတော ပဏီတတရော ဝါ ဝိသိဋ္ဌတရော ဝါ နတ္ထိ၊ အတ္တဒန္တော တတော ဝရံ [ဓ။ ပ။ ၃၂၂]၊ ဆန္နဝုတီနံ ပါသဏ္ဍာနံ ပဝရံ ယဒိဒံ သုဂတဝိနယော ၊ သဒေဝကဿ လောကဿ၊ သတ္ထာ လောကေ အနုတ္တရော၊ အဂ္ဂေါဟမသ္မိ လောကဿ [မ။ နိ။ ၃။၂၀၇]၊ ဇေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ [မ။ နိ။ ၃။၂၀၇]၊ သေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ [မ။ နိ။ ၃။၂၀၇]၊ ပညဝန္တာ နာမ သာရိပုတ္တတော ဟီနာ သာရိပုတ္တဿ ဝါ၊ တတော အဓိကံ ဝါ ဦနံ ဝါ န ဝဋ္ဋတိ ဣစ္စာဒိ။

ဝိရမဏတ္ထယောဂေ –

အာရတီ ဝိရတီ ပါပါ [ခု။ ပါ။ ၅။၈]၊ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ [ခု။ ပါ။ ၂။၁] ဣစ္စာဒိ။

သုဒ္ဓတ္ထယောဂေ –

လောဘနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ သုဒ္ဓါ ဣစ္စာဒိ။

မောစနတ္ထယောဂေ ပဉ္စမီ တတိယာ စ၊ သော ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ၊ ပရိမုတ္တော သော ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ [သံ။ နိ။ ၃။၂၉]၊ မောက္ခန္တိ မာရဗန္ဓနာ [ဓ။ ပ။ ၃၇]၊ န တေ မုစ္စန္တိ မစ္စုနာ ဣစ္စာဒိ၊ သဗ္ဗတ္ထ အဝဓိအတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဟေတွတ္ထေ –

ကသ္မာ ဟေတုနာ၊ ကေန ဟေတုနာ၊ ကသ္မာ နု တုမှံ ကုလေ ဒဟရာ န မိယျရေ [ဇာ။ ၁။၁၀။၉၂ (မီယရေ)]၊ တသ္မာတိဟ ဘိက္ခဝေ [သံ။ နိ။ ၂။၁၅၇]။ ဒုတိယာ တတိယာ ဆဋ္ဌီ စ၊ ကိံကာရဏံ [ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၆။၂၂။ဥမင်္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ]၊ ယတွာဓိကရဏံ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၁၃]၊ ယတောနိဒါနံ [သု။ နိ။ ၂၇၅]၊ တတောနိဒါနံ [မ။ နိ။ ၁။၂၃၈]၊ ကေန ကာရဏေန [ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၄။၂၀။မာတင်္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ]၊ တံ ကိဿဟေတု [မ။ နိ။ ၁။၂]၊ ကိဿ တုမှေ ကိလမထ ဣစ္စာဒိ။

ဝိဝေစနတ္ထယောဂေ –

ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ [ဒီ။ နိ။ ၁။၂၂၆]၊ ဝိဝိတ္တော ပါပကာ ဓမ္မာ။

ဗန္ဓနတ္ထယောဂေ –

၃၁၈။ ပဉ္စမီဏေ ဝါ[က။ ၂၉၆၊ ရူ။ ၃၁၄၊ နီ။ ၆၀၈၊ စံ။ ၂။၁။၆၉၊ ပါ။ ၂။၃။၂၄]။

ဣဏဘူတေ ဟေတုမှိ ပဉ္စမီ ဟောတိ ဝါ။

သတသ္မာ ဗန္ဓော နရော သတေန ဝါ။

၃၁၉။ ဂုဏေ[စံ။ ၂။၁။၇၀၊ ပါ။ ၂။၃။၂၅]။

အဇ္ဈတ္တဘူတော ဟေတု ဂုဏော နာမ၊ အဂုဏောပိ ဣဓ ဂုဏောတွေဝ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မိံ ပဉ္စမီ ဟောတိ ဝါ။

ဇဠတ္တာ ဗန္ဓော နရော ဇဠတ္တေန ဝါ၊ အတ္တနော ဗာလတ္တာယေဝ ဗန္ဓောတိ အတ္ထော၊ ပညာယ ဗန္ဓနာ မုတ္တော၊ ဝါစာယ မရတိ၊ ဝါစာယ မုစ္စတိ၊ ဝါစာယ ပိယော ဟောတိ၊ ဝါစာယ ဒေဿော၊ ဣဿရိယာ ဇနံ ရက္ခတိ ရာဇာ ဣဿရိယေန ဝါ၊ သီလတော နံ ပသံသန္တိ [အ။ နိ။ ၄။၆] သီလေန ဝါ၊ ဟုတွာ အဘာဝတော အနိစ္စာ၊ ဥဒယဗ္ဗယပီဠနတော ဒုက္ခာ၊ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော [ဥဒါ။ ၂]၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော [ဥဒါ။ ၂]၊ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ အနညာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သံသရန္တိ [ဒီ။ နိ။ ၂။၁၈၆ (ဝိသဒိသံ)] ဣစ္စာဒိ။

ပဉှာ၊ ကထနေသုပိ ပဉ္စမီ၊ ကုတော ဘဝံ၊ အဟံ ပါဋလိပုတ္တတော ဣစ္စာဒိ။

ထောကတ္ထေပိ အသတွဝစနေ ပဉ္စမီ၊ သတွံ ဝုစ္စတိ ဒဗ္ဗံ၊ ထောကာ မုစ္စတိ ထောကေန ဝါ၊ မုစ္စနမတ္တံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ‘‘နဒိံ တရန္တော မနံ ဝုဠှော’’တိ [မဟာဝ။ ၁၄၈] ဧတ္ထ ဝိယ။ အပ္ပမတ္တကာ မုစ္စတိ အပ္ပမတ္တကေန ဝါ၊ ကိစ္ဆာ မုစ္စတိ ကိစ္ဆေန ဝါ၊ ကိစ္ဆာ လဒ္ဓါ ပိယော ပုတ္တော [ဇာ။ ၂။၂၂။၃၅၃]၊ ကိစ္ဆာ မုတ္တာ’မှ ဒုက္ခသ္မာ၊ ယာမ ဒါနိ မဟောသဓ [ဇာ။ ၂။၂၂။၇၀၀]။

အသတွဝစနေတိ ကိံ? ပစ္စတိ မုနိနော ဘတ္တံ၊ ထောကံ ထောကံ ဃရေ ဃရေတိ [ထေရဂါ။ ၂၄၈ (ကုလေ ကုလေ)]။

‘‘အနုပုဗ္ဗေန မေဓာဝီ၊ ထောကံ ထောကံ ခဏေ ခဏေ [ဓ။ ပ။ ၂၃၉]’’ ဣစ္စာဒီသု ကြိယာဝိသေသနေ ဒုတိယာ။

အကတ္တရိပိ ပဉ္စမီ၊ တဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ ဝိပုလတ္တာ တထာဂတော သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒေါ ဟောတိ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၀၁]။ ဧတ္ထ စ ‘အကတ္တရီ’တိ အကာရကေ ဉာပကဟေတုမှီတိ ဝဒန္တိ။ ဉာသေ ပန ‘‘အကတ္တရီတိ ဟေတွတ္ထေ သင်္ဂဏှာတိ။ ယတ္ထ ဟိ ကတ္တုဗုဒ္ဓိ သဉ္ဇာယတေ၊ သောဝ ကတ္တာ န ဟောတီတိ ဝတ္တုံ သက္ကာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတေန ကတ္တုသဒိသော ဇနကဟေတု အကတ္တာ နာမာတိ ဒီပေတိ၊ ကမ္မဿ ကတတ္တာဣစ္စာဒိ စ ဇနကဟေတု ဧဝါတိ။

ဘိယျတ္ထယောဂေ –

ယောဓ သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ၊ တိဏာ ဘိယျော န မညတိ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၅၃]၊ သုခါ ဘိယျော သောမနဿံ [ဒီ။ နိ။ ၂။၂၈၇]၊ ခန္တျာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတိ [သံ။ နိ။ ၁။၂၅၀]၊ မယာ ဘိယျော န ဝိဇ္ဇတိ၊ သောတုကာမာတ္ထ တုမှေ ဘိက္ခဝေ ဘိယျောသောမတ္တာယ ပုဗ္ဗေနိဝါသကထံ၊ အတ္တမနော တွံ ဟောဟိ ပရံ ဝိယ မတ္တာယ၊ အဟမ္ပိ အတ္တမနော ဟောမိ ပရံ ဝိယ မတ္တာယ။

ပဉ္စမီဝိဘတ္တိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိရာသိ

ကသ္မိံ အတ္ထေ ဆဋ္ဌီ?

၃၂၀။ ဆဋ္ဌီ သမ္ဗန္ဓေ[က။ ၃၀၁၊ ရူ။ ၃၁၅၊ နီ။ ၆၀၉၊ စံ။ ၂။၁။၉၅၊ ပါ။ ၂။၃။၅၀]။

ဒွိန္နံ သမ္ဗန္ဓီနံ ကေနစိ ပကာရေန အာယတ္တဘာဝေါ သမ္ဗန္ဓော နာမ၊ သမ္ဗန္ဓေ ဇောတေတဗ္ဗေ ဝိသေသနသမ္ဗန္ဓိမှိ ဆဋ္ဌီ ဟောတိ။

တတ္ထ ကြိယာကာရကသဉ္ဇာတော အဿေဒမ္ဘာဝဟေတုကော သမ္ဗန္ဓော နာမာတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဒွေ သမ္ဗန္ဓိနော အညမညံ တံတံကြိယံ ကရောန္တိ၊ တံ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ အညမညသမ္ဗန္ဓိနော’’တိ ဇာနန္တဿ ဒွိန္နံ ကာရကာနံ ဒွိန္နံ ကြိယာနဉ္စ သံယောဂံ နိဿာယ သမ္ဗန္ဓောပိ ဝိဒိတော ဟောတိ၊ ဧဝံ သမ္ဗန္ဓော ကြိယာကာရကသဉ္ဇာတော၊ ‘ဣမဿ အယ’န္တိ ဧဝံ ပဝတ္တဗုဒ္ဓိယာ ဟေတုဘူတတ္တာ အဿေဒမ္ဘာဝဟေတုကော စ။

တတ္ထ သမ္ဗန္ဓော တိဝိဓော သာမိသမ္ဗန္ဓော၊ နာနာတ္တသမ္ဗန္ဓော၊ ကြိယာကာရကသမ္ဗန္ဓောတိ။

တတ္ထ ‘သာမီ’တိ ယဿ ကဿစိ ဝိသေသနသမ္ဗန္ဓိနော နာမံ၊ တသ္မာ ဝိသေသျပဒတ္ထဿ တံတံဝိသေသနဘာဝေန သမ္ဗန္ဓော သာမိသမ္ဗန္ဓော နာမ။

သော ဝိသေသျပဒတ္ထဘေဒေန အနေကဝိဓော။

တတ္ထ တဿ မာတာ၊ တဿ ပိတာဣစ္စာဒိ ဇနကသမ္ဗန္ဓော နာမ။

တဿာ ပုတ္တော၊ တဿာ ဓီတာ ဣစ္စာဒိ ဇညသမ္ဗန္ဓော နာမ။

တဿ ဘာတာ၊ တဿ ဘဂိနီ ဣစ္စာဒိ ကုလသမ္ဗန္ဓော နာမ။

သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော [သံ။ နိ။ ၁။၂၄၈] ဣစ္စာဒိ သာမိသမ္ဗန္ဓော နာမ။

ပဟူတံ မေ ဓနံ သက္က [ဇာ။ ၁။၁၅။၇၂]၊ ဘိက္ခုဿ ပတ္တစီဝရံ ဣစ္စာဒိ သံသမ္ဗန္ဓော နာမ။

အမ္ဗဝနဿ အဝိဒူရေ၊ နိဗ္ဗာနဿေဝ သန္တိကေ [ဓ။ ပ။ ၃၂] ဣစ္စာဒိ သမီပသမ္ဗန္ဓော နာမ။

သုဝဏ္ဏဿ ရာသိ၊ ဘိက္ခူနံ သမူဟော ဣစ္စာဒိ သမူဟသမ္ဗန္ဓော နာမ။

မနုဿဿေဝ တေ သီသံ [ဇာ။ ၁။၄။၈၁]၊ ရုက္ခဿ သာခါ ဣစ္စာဒိ အဝယဝသမ္ဗန္ဓော နာမ။

သုဝဏ္ဏဿ ဘာဇနံ၊ အလာဗုဿ ကဋာဟံ၊ ဘဋ္ဌဓညာနံ သတ္တု ဣစ္စာဒိ ဝိကာရသမ္ဗန္ဓော နာမ။

ယဝဿ အင်္ကုရော၊ မေဃဿ သဒ္ဒေါ၊ ပုပ္ဖာနံ ဂန္ဓော၊ ဖလာနံ ရသော၊ အဂ္ဂိဿ ဓူမော ဣစ္စာဒိ ကာရိယသမ္ဗန္ဓော နာမ။

ခန္ဓာနံ ဇာတိ၊ ခန္ဓာနံ ဇရာ၊ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ [သံ။ နိ။ ၂။၁] ဣစ္စာဒိ အဝတ္ထာသမ္ဗန္ဓော နာမ။

သုဝဏ္ဏဿ ဝဏ္ဏော၊ ဝဏ္ဏော န ခီယျေထ တထာဂတဿ [ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၃၀၄]၊ ဗုဒ္ဓဿ ကိတ္တိသဒ္ဒေါ၊ သိပ္ပိကာနံ သတံ နတ္ထိ [ဇာ။ ၁။၁။၁၁၃]၊ တိလာနံ မုဋ္ဌိ ဣစ္စာဒိ ဂုဏသမ္ဗန္ဓော နာမ။

ပါဒဿ ဥက္ခိပနံ၊ ဟတ္ထဿ သမိဉ္ဇနံ၊ ဓာတူနံ ဂမနံ ဌာနံ ဣစ္စာဒိ ကြိယာသမ္ဗန္ဓော နာမ။

စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဌာနံ ဣစ္စာဒိ ဌာနသမ္ဗန္ဓော နာမ။ ဧဝမာဒိနာ နယေန သာမိသမ္ဗန္ဓော အနေကသဟဿပ္ပဘေဒေါ၊ သော စ ကြိယာသမ္ဗန္ဓာဘာဝါ ကာရကော နာမ န ဟောတိ။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘ပါဒဿ ဥက္ခိပနံ’’ ဣစ္စာဒိ ကြိယာသမ္ဗန္ဓော နာမာတိ ဣဒံ န ယုဇ္ဇတီတိ? ဝုစ္စတေ – ကြိယာသမ္ဗန္ဓာဘာဝါတိ ဣဒံ သာဓကဘာဝေန သမ္ဗန္ဓာဘာဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ သိဒ္ဓါယ ပန ကြိယာယ သမ္ဗန္ဓံ သန္ဓာယ ကြိယာသမ္ဗန္ဓော နာမ ဝုတ္တောတိ။

နာနာတ္တသမ္ဗန္ဓေ ပန နာနာအတ္ထေသု ဆဋ္ဌီ ဟောတိ။ တတ္ထ ဏီ၊ အာဝီပစ္စယာနံ ကမ္မေ နိစ္စံ ဆဋ္ဌီ၊ ဈာနဿ လာဘီ၊ စီဝရဿ လာဘီ၊ ဓနဿ လာဘီ၊ အာဒီနဝဿ ဒဿာဝီ၊ အတ္ထိ ရူပါနံ ဒဿာဝီ၊ အတ္ထိ သမဝိသမဿ ဒဿာဝီ၊ အတ္ထိ တာရကရူပါနံ ဒဿာဝီ၊ အတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဒဿာဝီ။

တု၊ အက၊ အန၊ ဏပစ္စယာနံ ယောဂေ ကွစိ ကမ္မတ္ထေ ဆဋ္ဌီ။

တုပစ္စယေ တာဝ –

တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော [မ။ နိ။ ၂။၁၇၃]၊ သဟသာ ကမ္မဿ ကတ္တာရော၊ အမတဿ ဒါတာ [မ။ နိ။ ၁။၂၀၃]၊ ဘိန္နာနံ သန္ဓာတာ [ဒီ။ နိ။ ၁။၉၊ ၁၆၄]၊ သဟိတာနံ ဝါ အနုပ္ပဒါတာ [ဒီ။ နိ။ ၁။၉၊ ၁၆၄] ဣစ္စာဒိ။

ကွစီတိ ကိံ? ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ [အ။ နိ။ ၇။၃၇]၊ ဂါဓံ ကတ္တာ နောဝသိတာ [အ။ နိ။ ၄။၁၀၇]၊ ကာလေန ဓမ္မီကထံ ဘာသိတာ၊ သရသိ တွံ ဧဝရူပံ ဝါစံ ဘာသိတာ၊ ပရေသံ ပုညံ အနုမောဒေတာ၊ ဗုဇ္ဈိတာ သစ္စာနိ [မဟာနိ။ ၁၉၂] ဣစ္စာဒိ။

အကပစ္စယေ –

ကမ္မဿ ကာရကော နတ္ထိ၊ ဝိပါကဿ စ ဝေဒကော [ဝိသုဒ္ဓိ ၂။၆၈၉]၊ အဝိသံဝါဒကော လောကဿ [ဒီ။ နိ။ ၁။၉] ဣစ္စာဒိ။

ကွစီတိ ကိံ? မဟတိံ မဟိံ အနုသာသကော၊ ဇနံ အဟေဌကော၊ ကဋံ ကာရကော၊ ပသဝေါ ဃာတကော ဣစ္စာဒိ။

အနပစ္စယေ –

ပါပဿ အကရဏံ သုခံ [ဓ။ ပ။ ၆၁]၊ ဘာရဿ ဥက္ခိပနံ၊ ဟတ္ထဿ ဂဟဏံ၊ ဟတ္ထဿ ပရာမသနံ၊ အညတရဿ အင်္ဂဿ ပရာမသနံ [ပါရာ။ ၂၇၀] ဣစ္စာဒိ။

ကွစီတိ ကိံ? ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ [ဥဒါ။ ၂၃] ဣစ္စာဒိ။

ဏပစ္စယေ –

အစ္ဆရိယော အရဇကေန ဝတ္ထာနံ ရာဂေါ၊ အဂေါပါလကေန ဂါဝီနံ ဒေါဟော၊ အပ္ပပုညေန လာဘာနံ လာဘော၊ ဟတ္ထဿ ဂါဟော၊ ပတ္တဿ ပဋိဂ္ဂါဟော ဣစ္စာဒိ။

တွာပစ္စယေပိ ကွစိ ကမ္မနိ ဆဋ္ဌီ၊ အလဇ္ဇီနံ နိဿာယ၊ အာယသ္မတော နိဿာယ ဝစ္ဆာမိ၊ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ ပသာဒေါ [ဓ။ သ။ ၅၉၆-၅၉၉ (ဥပါဒါယ)] ဣစ္စာဒိ။

ကတ္တရိ တ၊ တဝန္တု၊ တာဝီ၊ မာန’န္တာနံ ယောဂေ ပန ကမ္မနိ ဒုတိယာ ဧဝ၊ သုခကာမော ဝိဟာရံ ကတော၊ ဂါမံ ဂတော၊ ဩဒနံ ဘုတ္တဝါ ဘုတ္တာဝီ၊ ကမ္မံ ကုရုမာနော၊ ကမ္မံ ကရောန္တော ဣစ္စာဒိ။

ကွစိ ဆဋ္ဌီပိ ဒိဿတိ၊ ဓမ္မဿ ဂုတ္တော မေဓာဝီ [ဓ။ ပ။ ၂၅၇] ဣစ္စာဒိ။

သရ၊ ဣသု၊ စိန္တ၊ ဣသ၊ ဒယဓာတူနံ ကမ္မနိ ဆဋ္ဌီ ဝါ၊ မာတုဿ သရတိ၊ မာတရံ သရတိ၊ ပိတုဿ သရတိ၊ ပိတရံ သရတိ၊ န ရဇ္ဇဿ သရိဿသိ [ဇာ။ ၂။၂၂။၁၇၂၁]၊ န တေသံ ကောစိ သရတိ၊ သတ္တာနံ ကမ္မပစ္စယာ [ခု။ ပါ။ ၇။၂]၊ အာပတ္တိပရိယန္တံ နဿရတိ၊ ရတ္တိပရိယန္တံ နဿရတိ [စူဠဝ။ ၁၅၇]၊ ပုတ္တဿ ဣစ္ဆတိ ပုတ္တံ ဝါ၊ မာတုဿ စိန္တေတိ မာတရံ ဝါ၊ ထေရဿ အဇ္ဈေသတိ ထေရံ ဝါ၊ တေလဿ ဒယတိ တေလံ ဝါ၊ ရက္ခတီတိ အတ္ထော။

ကရဓာတုဿ အဘိသင်္ခရဏတ္ထဝါစိနော ကမ္မေ ဆဋ္ဌီ၊ ဥဒကဿ ပဋိကုရုတေ ဥဒကံ ဝါ၊ ကဏ္ဍဿ ပဋိကုရုတေ ကဏ္ဍံ ဝါ ဣစ္စာဒိ။

တပစ္စယေ ပူဇနတ္ထာဒိဓာတူနံ ကတ္တရိ ဆဋ္ဌီ ဝါ၊ ရညော သမ္မတော ရညာ ဝါ၊ ဂါမဿ ပူဇိတော ဂါမေန ဝါ၊ ရညော သက္ကတော ရညာ ဝါ၊ ရညော အပစိတော ရညာ ဝါ၊ ရညော မာနိတော [ဒီ။ နိ။ ၁။၃၀၃] ရညာ ဝါ၊ တထာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓါနံ ဓမ္မဓာတု၊ အမတံ တေသံ ပရိဘုတ္တံ၊ ယေသံ ကာယဂတာသတိ ပရိဘုတ္တာ [အ။ နိ။ ၁။၆၀၃]၊ အမတံ တေသံ ဝိရဒ္ဓံ၊ ယေသံ ကာယဂတာသတိ ဝိရဒ္ဓါ [အ။ နိ။ ၁။၆၀၃]။

တိပစ္စယေပိ ကွစိ ကတ္တရိ ဆဋ္ဌီ ဝါ၊ သောဘဏာ ကစ္စာယနဿ ပကတိ ကစ္စာယနေန ဝါ၊ သောဘဏာ ဗုဒ္ဓဃောသဿ ပကတိ ဗုဒ္ဓဃောသေန ဝါ ဣစ္စာဒိ။

ပူဇနတ္ထာနံ ပူရဏတ္ထာနဉ္စ ကရဏေ ဆဋ္ဌီ၊ ပုပ္ဖဿ ဗုဒ္ဓံ ပူဇေတိ ပုပ္ဖေန ဝါ၊ ဃတဿ အဂ္ဂိံ ဇုဟောတိ ဃတေန ဝါ၊ ပတ္တံ ဥဒကဿ ပူရေတွာ၊ ပူရံ နာနာပ္ပကာရဿ အသုစိနော [ဒီ။ နိ။ ၂။၃၇၇]၊ ဗာလော ပူရတိ ပါပဿ [ဓ။ ပ။ ၁၂၁]၊ ဓီရော ပူရတိ ပုညဿ [ဓ။ ပ။ ၁၂၁] ပူရတိ ဓညာနံ ဝါ မုဂ္ဂါနံ ဝါ မာသာနံ ဝါ ဣစ္စာဒိ။ တတိယာ ဝါ၊ ခေမာ နာမ ပေါက္ခရဏီ၊ ပုဏ္ဏာ ဟံသေဟိ တိဋ္ဌတိ။

တဗ္ဗ၊ ရုဇာဒိယောဂေ ပန သမ္ပဒါနေ စတုတ္ထီ ဧဝ၊ ယက္ခသေနာပတီနံ ဥဇ္ဈာပေတဗ္ဗံ ဝိက္ကန္ဒိတဗ္ဗံ ဝိရဝိတဗ္ဗံ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၈၃ (ဝိသဒိသံ)]၊ ဒေဝဒတ္တဿ ရုဇ္ဇတိ၊ ရဇကဿ ဝတ္ထံ ဒဒါတိ ဣစ္စာဒိ။

ဘယတ္ထာဒီနံ အပါဒါနေ ဗဟုလံ ဆဋ္ဌီ၊ ကိံ နု ခေါ အဟံ တဿ သုခဿ ဘာယာမိ၊ သဗ္ဗေ တသန္တိ ဒဏ္ဍဿ၊ သဗ္ဗေ ဘာယန္တိ မစ္စုနော [ဓ။ ပ။ ၁၂၉]၊ ဘီတော စတုန္နံ အာသီဝိသာနံ [သံ။ နိ။ ၄။၂၃၈]၊ မာ ဘိက္ခဝေ ပုညာနံ ဘာယိတ္ထ [ဥဒါ။ ၂၂]၊ သင်္ခါတုံ နောပိ သက္ကောမိ၊ မုသာဝါဒဿ ဩတ္တပံ [သံ။ နိ။ ၁။၁၈၄] ဣစ္စာဒိ။ တတ္ထ ‘ဩတ္တပ’န္တိ ဩတ္တပ္ပန္တော။ တထာ အဂ္ဂေါဟမသ္မိ လောကဿ၊ ဇေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ [မ။ နိ။ ၃။၂၀၇] ဣစ္စာဒိ စ။

ကုသလ၊ ကောဝိဒ၊ ပသာဒတ္ထာနံ အာဓာရေ ဆဋ္ဌီ၊ ကုသလာ နစ္စဂီတဿ [ဇာ။ ၂။၂၂။၉၄]၊ ကုသလော တွံ ရထဿ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ [မ။ နိ။ ၂။၈၇]၊ အမစ္စေ တာတ ဇာနာဟိ၊ ဓီရေ အတ္ထဿ ကောဝိဒေ [ဇာ။ ၁။၁၇။၁၃]၊ နရာ ဓမ္မဿ ကောဝိဒါ [ဇာ။ ၁။၁။၃၇]၊ မဂ္ဂါမဂ္ဂဿ ကောဝိဒါ၊ ‘‘ကေစိ ဣဒ္ဓီသု ကောဝိဒါ’’တိပိ အတ္ထိ၊ သန္တိ ယက္ခာ ဗုဒ္ဓဿ ပသန္နာ [ဒီ။ နိ။ ၃။၂၇၆ (ဝိသဒိသံ)]၊ ဓမ္မဿ ပသန္နာ၊ သင်္ဃဿ ပသန္နာ၊ ဗုဒ္ဓေ ပသန္နာ၊ ဓမ္မေ ပသန္နာ၊ သင်္ဃေ ပသန္နာ ဝါ။ တထာ စေတောပရိယဉာဏဿ၊ ဝသီ ဟောမိ မဟာမုနိ။ ဈာနဿ ဝသိမှိ ဣစ္စာဒိ။

၃၂၁။ ဆဋ္ဌီ ဟေတွတ္ထေဟိ[ရူ။ ၁၆၃ ပိဋ္ဌေ၊ နီ။ ၆၅၀၊ စံ။ ၂။၁။၇၁၊ ပါ။ ၂။၃။၂၆]။

ဟေတွတ္ထေဟိ ယောဂေ ဟေတုမှိ ဆဋ္ဌီ ဟောတိ။

တံ ကိဿ ဟေတု [မ။ နိ။ ၁။၂၊ စံ။ ၂။၁။၉၆၊ ပါ။ ၂။၃။၇၂]၊ အင်္ဂဝရဿ ဟေတု၊ ဥဒရဿ ဟေတု၊ ဥဒရဿ ကာရဏာ [ပါရာ။ ၂၂၈] ဣစ္စာဒိ။

၃၂၂။ တုလျတ္ထေန ဝါ တတိယာ[နီ။ ၆၃၈]။

တုလျတ္ထေန ယောဂေ ဆဋ္ဌီ ဟောတိ တတိယာ ဝါ။

တုလျော ပိတု ပိတရာ ဝါ၊ သဒိသော ပိတု ပိတရာ ဝါ။ ဣတိ နာနာတ္တသမ္ဗန္ဓော။

ကြိယာကာရကသမ္ဗန္ဓော နာမ ကာရကာနံ ကြိယာယ သဟ သာဓက၊ သာဓျဘာဝေန အညမညာပေက္ခတာ အဝိနာဘာဝိတာ ဝုစ္စတိ၊ န ဟိ ကြိယံ ဝိနာ ကာရကံ နာမ သိဇ္ဈတိ၊ န စ ကာရကံ ဝိနာ ကြိယာ နာမ သိဇ္ဈတီတိ၊ သာ ပန ဆဋ္ဌီဝိသယော န ဟောတီတိ။

ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

သတ္တမီဝိဘတ္တိရာသိ

ကသ္မိံ အတ္ထေ သတ္တမီ?

၃၂၃။ သတ္တမျာဓာရေ[က။ ၃၀၂၊ ရူ။ ၃၁၃၊ နီ။ ၆၃၀၊ စံ။ ၂။၁။၈၈၊ ပါ။ ၁။၃။၄၅]။

အာဓာရော၊ ဩကာသော၊ အဓိကရဏန္တိ အတ္ထတော ဧကံ၊ အာဓာရတ္ထေ သတ္တမီ ဟောတိ။ ကတ္တုကမ္မဋ္ဌံ ကြိယံ ဘုသော ဓာရေတီတိ အာဓာရော။

ကဋေ နိသီဒတိ ပုရိသော၊ ထာလိယံ ဩဒနံ ပစတိ။ တတ္ထ ကဋော ကတ္တုဘူတေ ပုရိသေ ဌိတံ နိသီဒနကြိယံ ဓာရေတိ၊ ထာလီ ကမ္မဘူတေ တဏ္ဍုလေ ဌိတံ ပစနကြိယံ ဓာရေတိ။

သော စတုဗ္ဗိဓော ဗျာပိကာဓာရော၊ ဩပသိလေသိကာဓာရော၊ သာမီပိကာဓာရော၊ ဝေသယိကာဓာရောတိ။

တတ္ထ ယသ္မိံ အာဓေယျဝတ္ထု သကလေ ဝါ ဧကဒေသေ ဝါ ဗျာပေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ သော ဗျာပိကော။ ယထာ? တိလေသု တေလံ တိဋ္ဌတိ၊ ဥစ္ဆူသု ရသော တိဋ္ဌတိ၊ ဇလေသု ခီရံ တိဋ္ဌတိ၊ ဒဓိမှိ သပ္ပိ တိဋ္ဌတီတိ။

ယသ္မိံ အာဓေယျဝတ္ထု အလ္လီယိတွာ ဝါ တိဋ္ဌတိ၊ အဓိဋ္ဌိတမတ္တံ ဟုတွာ ဝါ တိဋ္ဌတိ၊ သော ဩပသိလေသိကော။ ယထာ? ဥက္ခလိယံ အာစာမော တိဋ္ဌတိ၊ ဃဋေသု ဥဒကံ တိဋ္ဌတိ၊ အာသနေ နိသီဒတိ ဘိက္ခု၊ ပရိယင်္ကေ ရာဇာ သေတိ။

ယော ပန အတ္ထော အာဓေယျဿ အဝတ္ထုဘူတောပိ တဒါယတ္တဝုတ္တိဒီပနတ္ထံ အာဓာရဘာဝေန ဝေါဟရိယတိ၊ သော သာမီပိကော နာမ။ ယထာ? ဂင်္ဂါယံ ဃောသော တိဋ္ဌတိ၊ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဘဂဝါတိ [အ။ နိ။ ၁။၁]။

ယော စ အတ္ထော အတ္တနာ ဝိနာ အာဓေယျဿ အညတ္ထတ္တံ ကြိယံ သမ္ပာဒေတုံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ အာဓာရဘာဝေန ဝေါဟရိယတိ၊ ယော စ အာဓေယျဿ အနညာဘိမုခဘာဝဒီပနတ္ထံ အာဓာရဘာဝေန ဝေါဟရိယတိ၊ သော ဝေသယိကော နာမ။ ယထာ? အာကာသေ သကုဏာ ပက္ခန္တိ၊ ဘူမီသု မနုဿာ စရန္တိ ၊ ဥဒကေ မစ္ဆာ စရန္တိ၊ ဘဂဝန္တံ ပါဒေသု ဝန္ဒတိ၊ ပါဒေသု ပတိတွာ ရောဒတိ၊ ပါပသ္မိံ ရမတီ မနော [ဓ။ ပ။ ၁၁၆]၊ ပသန္နော ဗုဒ္ဓသာသနေတိ [ဓ။ ပ။ ၃၆၈]။

၃၂၄။ နိမိတ္တေ[က။ ၃၁၀၊ ရူ။ ၃၂၄၊ နီ။ ၆၄၁၊ စံ။ ၂။၁။၈၉၊ ပါ။ ၂။၃။၃၆]။

နိမိနန္တိ သဉ္ဇာနန္တိ ဧတေနာတိ နိမိတ္တံ၊ နေမိတ္တကသဟဘာဝိနော သညာဏကာရဏဿေတံ နာမံ၊ တသ္မိံ နိမိတ္တေ သတ္တမီ ဟောတိ။

ဒီပိ စမ္မေသု ဟညတေ၊ ကုဉ္ဇရော ဒန္တေသု ဟညတေ၊ မုသာဝါဒေ ပါစိတ္တိယံ [ပါစိ။ ၂]၊ ဩမသဝါဒေ ပါစိတ္တိယံ [ပါစိ။ ၁၄] ဣစ္စာဒိ။

၃၂၅။ ယမ္ဘာဝေါ ဘာဝလက္ခဏံ[က။ ၃၁၃၊ ရူ။ ၃၂၇၊ နီ။ ၆၄၄၊ စံ။ ၂။၁။၉၀၊ ပါ။ ၂။၃။၃၇၊ ‘ယဗ္ဘာ ဝေါ’ (ဗဟူသု)]။

ယာဒိသော ဘာဝေါ ယမ္ဘာဝေါ၊ လက္ခိယတိ ဧတေနာတိ လက္ခဏံ၊ ဘာဝန္တရဿ လက္ခဏံ ဘာဝလက္ခဏံ၊ ယမ္ဘာဝေါ ဘာဝန္တရဿ လက္ခဏံ ဟောတိ၊ တသ္မိံ ဘာဝေ ဂမျမာနေ သတ္တမီ ဟောတိ၊ ဆဋ္ဌီပိ ဒိဿတိ။

အစိရပက္ကန္တဿ သာရိပုတ္တဿ ဗြာဟ္မဏော ကာလမကာသိ [မ။ နိ။ ၂။၄၅၂ (ဝိသဒိသံ)]၊ အပ္ပမတ္တဿ တေ ဝိဟရတော ဣတ္ထာဂါရောပိ တေ အပ္ပမတ္တော ဝိဟရိဿတိ [သံ။ နိ။ ၁။၁၂၉ (ဝိသဒိသံ)] ဣစ္စာဒိ။

ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ၊ ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ [သံ။ နိ။ ၂။၂၁]၊ အစိရပက္ကန္တေ ဘဂဝတိ ဗြာဟ္မဏော ကာလမကာသိ၊ သဗ္ဗေ မဂ္ဂါ ဝိဝဇ္ဇန္တိ၊ ဂစ္ဆန္တေ လောကနာယကေ [မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၂၂]။ ဂါဝီသု ဒုယှမာနာသု ဂတော၊ ဂါဝီသု ဒုဒ္ဓါသု အာဂတော ဣစ္စာဒိ။

ကွစိ ပဌမာပိ ဗဟုလံ ဒိဿတိ၊ ဂစ္ဆန္တော သော ဘာရဒွါဇော၊ အဒ္ဒသာ အစ္စုတံ ဣသိံ [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၀၀၇ (အဒ္ဒဿ)]။ ယာယမာနော မဟာရာဇာ၊ အဒ္ဒါ သီဒန္တရေ နဂေ [ဇာ။ ၂။၂၂။၅၆၆] ဣစ္စာဒိ။

ပုဗ္ဗဏှသမယေ ဂတော၊ သာယနှသမယေ အာဂတော ဣစ္စာဒိ ဝေသယိကာဓာရော ဧဝ။

တထာ အကာလေ ဝဿတီ တဿ၊ ကာလေ တဿ န ဝဿတိ [ဇာ။ ၁။၂။၈၈၊ ၁။၈။၄၈]။ ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ နာယကော [အပ။ ထေရ ၂။၅၄။၂၈] ဣစ္စာဒိ။

၃၂၆။ ဆဋ္ဌီ စာနာဒရေ[က။ ၃၀၅၊ ရူ။ ၃၂၃၊ နီ။ ၆၃၃၊ စံ။ ၂။၁။၉၁၊ ပါ။ ၂။၃။၃၈]။

‘အနာဒရော’တိ ဒွိန္နံ လက္ခဏ၊ လက္ခိတဗ္ဗကြိယာနံ ဧကပ္ပဟာရေန ပဝတ္တိယာ အဓိဝစနံ၊ အနာဒရဘူတေ ဘာဝလက္ခဏေ ဂမျမာနေ သတ္တမီ ဆဋ္ဌီ စ ဟောတိ။

မစ္စု ဂစ္ဆတိ အာဒါယ၊ ပေက္ခမာနေ မဟာဇနေ။ အာကောဋယန္တော သော နေတိ၊ သိဝိရာဇဿ ပေက္ခတော [ဇာ။ ၂။၂၂။၂၁၂၂ (တေနေတိ)]။ အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ ရုဒန္တာနံ ပဗ္ဗဇိ၊ အနဂါရိယုပေတဿ၊ ဝိပ္ပမုတ္တဿ တေ သတော။ သမဏဿ န တံ သာဓု၊ ယဒညမနုသောစတိ [ဇာ။ ၁။၇။၁၀၇ (ယံ ပေတမနုသောစသိ)]။

၃၂၇။ ယတော နိဒ္ဓါရဏံ[က။ ၃၀၄၊ ရူ။ ၃၂၂၊ နီ။ ၆၃၂၊ စံ။ ၂။၁။၉၂၊ ပါ။ ၂။၃။၄၁]။

ဇာတိ၊ ဂုဏ၊ ကြိယာ၊ နာမေဟိ သမုဒါယတော ဧကဒေသဿ ပုထက္ကရဏံ နိဒ္ဓါရဏံ၊ ယတော တံ နိဒ္ဓါရဏံ ဇာယတိ၊ တသ္မိံ သမုဒါယေ ဆဋ္ဌီ၊ သတ္တမိယော ဟောန္တိ။

ဇာတိယံ တာဝ –

မနုဿာနံ ခတ္တိယော သူရတမော၊ မနုဿေသု ခတ္တိယော သူရတမော။

ဂုဏေ –

ကဏှာ ဂါဝီနံ သမ္ပန္နခီရတမာ၊ ကဏှာဂါဝီသု သမ္ပန္နခီရတမာ။

ကြိယာယံ –

အဒ္ဓိကာနံ ဓာဝန္တော သီဃတမော၊ အဒ္ဓိကေသု ဓာဝန္တော သီဃတမော။

နာမေ –

အာယသ္မာ အာနန္ဒော အရဟတံ အညတရော၊ အရဟန္တေသု အညတရော ဣစ္စာဒိ။

ဣဓ နာနာတ္တသတ္တမီ ဝုစ္စတေ။

ကမ္မတ္ထေ သတ္တမီ၊ ဘိက္ခူသု အဘိဝါဒေန္တိ [ပါရာ။ ၅၁၇]၊ ပုတ္တံ မုဒ္ဓနိ စုမ္ဗိတွာ၊ ပုရိသံ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတွာ [သံ။ နိ။ ၂။၆၃] ဣစ္စာဒိ။

အထ ဝါ ‘မုဒ္ဓနိ၊ ဗာဟာသူ’တိ အာဓာရေ ဧဝ ဘုမ္မံ။ ယထာ? ရုက္ခံ မူလေ ဆိန္ဒတိ၊ ရုက္ခံ ခန္ဓေ ဆိန္ဒတိ၊ ပုရိသံ သီသေ ပဟရတိ၊ ဘဂဝန္တံ ပါဒေသု ဝန္ဒတိ။

ကရဏေ စ သတ္တမီ၊ ဟတ္ထေသု ပိဏ္ဍာယ စရန္တိ [မဟာဝ။ ၁၁၉]၊ ပတ္တေသု ပိဏ္ဍာယ စရန္တိ၊ ပထေသု ဂစ္ဆန္တိ၊ သောပိ မံ အနုသာသေယျ၊ သမ္ပဋိစ္ဆာမိ မတ္ထကေ [မိ။ ပ။ ၆။၄။၈]။

သမ္ပဒါနေ စ သတ္တမီ၊ သင်္ဃေ ဒိန္နေ မဟပ္ဖလံ၊ သင်္ဃေ ဂေါတမီ ဒဒေယျာသိ၊ သင်္ဃေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပူဇိတော ဘဝိဿာမိ [မ။ နိ။ ၃။၃၇၆]၊ ဝိစေယျ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ၊ ယတ္ထ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ [ပေ။ ဝ။ ၃၂၉]။ ဧတေသု ပန ဝိသယသတ္တမီပိ ယုဇ္ဇတိ။

အပါဒါနေ စ သတ္တမီ၊ ဂဒလီသု ဂဇေ ရက္ခန္တိဣစ္စာဒိ။

သာမိဿရာဒိယောဂေ ပန ဆဋ္ဌီ သတ္တမီ စ ဟောတိ၊ ဂုန္နံ သာမိ၊ ဂေါသု သာမိ၊ ဂုန္နံ ဣဿရော၊ ဂေါသု ဣဿရော၊ ဂုန္နံ အဓိပတိ၊ ဂေါသု အဓိပတိ၊ ဂုန္နံ ဒါယာဒေါ၊ ဂေါသု ဒါယာဒေါ၊ ဂုန္နံ သက္ခိ၊ ဂေါသု သက္ခိ၊ ဂုန္နံ ပတိဘူ၊ ဂေါသု ပတိဘူ၊ ဂုန္နံ ပသုတော၊ ဂေါသု ပသုတော၊ အာယုတ္တော ကဋကရဏဿ၊ အာယုတ္တော ကဋကရဏေတိ၊ ဧတေသု ပန သမ္ဗန္ဓေ ဆဋ္ဌီ၊ ဝိသယာဓာရေ သတ္တမီ။ ဉာဏသ္မိံ ပသန္နော၊ ဉာဏသ္မိံ ဥဿုက္ကောတိ ဝိသယာဓာရေ သတ္တမီ။ ဉာဏေန ပသန္နော၊ ဉာဏေန ဥဿုက္ကောတိ ကရဏေ တတိယာ။

၃၂၈။ သတ္တမျာဓိကျေ[က။ ၃၁၄၊ ရူ။ ၃၂၈၊ နီ။ ၆၄၅၊ စံ။ ၂။၁။၆၀၊ ပါ။ ၂။၃။၉၊ ၁။၄။၈၇]။

အဓိကဘာဝတ္ထေ ဥပေန ယုတ္တာ လိင်္ဂမှာ သတ္တမီ ဟောတိ။

ဥပ ခါရိယံ ဒေါဏော၊ ဥပ နိက္ခေ ကဟာပဏံ၊ အတိရေကဒေါဏာ ခါရီ၊ အတိရေကကဟာပဏံ နိက္ခန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၃၂၉။ သာမိတ္တေဓိနာ[စံ။ ၂။၁။၆၁၊ ပါ။ ၂။၃။၉၊ ၁။၄။၉၇]။

သာမိဘာဝတ္ထေ အဓိနာ ယုတ္တာ လိင်္ဂမှာ သတ္တမီ ဟောတိ။

အဓိ ဗြဟ္မဒတ္တေ ပဉ္စာလာ၊ အဓိ ပဉ္စာလေသု ဗြဟ္မဒတ္တော၊ အဓိ ဒေဝေသု ဗုဒ္ဓါ။ တတ္ထ ‘အဓိ ဗြဟ္မဒတ္တေ ပဉ္စာလာ’တိ ဗြဟ္မဒတ္တိဿရာ ပဉ္စာလရဋ္ဌဝါသိနောတိ ဝဒန္တိ၊ ‘ပဉ္စာလာ’တိ ဝါ ဇနပဒနာမတ္တာ ဗဟုဝစနံ၊ ကဒါစိ ပဉ္စာလရာဇာ ဗြဟ္မဒတ္တေ ကာသိရညေ ဣဿရော၊ ကဒါစိ ဗြဟ္မဒတ္တော ပဉ္စာလရညေ ဣဿရောတိ အတ္ထော။

၃၃၀။ သဗ္ဗာဒိတောသဗ္ဗာ[စံ။ ၂။၁။၇၂၊ ပါ။ ၂။၃။၂၇]။

ဟေတွတ္ထေဟိ ယောဂေ သဗ္ဗာဒီဟိ သဗ္ဗနာမေဟိ ဟေတွတ္ထေ သဗ္ဗာ ဝိဘတ္တိယော ဟောန္တိ။

ကိံ ကာရဏံ၊ ကေန ကာရဏေန [ဇာ။ အဋ္ဌ။ ၄။၁၅ မာတင်္ဂဇာတကဝဏ္ဏနာ]၊ ကိံ နိမိတ္တံ၊ ကေန နိမိတ္တေန၊ ကိံ ပယောဇနံ၊ ကေန ပယောဇနေန၊ ကေနဋ္ဌေန [ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ]၊ ကေန ဝဏ္ဏေန [သံ။ နိ။ ၁။၂၃၄]၊ ကိမတ္ထံ၊ ကုတော နိဒါနံ [ပါရာ။ ၄၂]၊ ကိဿ ဟေတု [ပါရာ။ ၃၉]၊ ကသ္မိံ နိဒါနေ၊ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ [ပါရာ။ ၄၂]၊ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ [ပါရာ။ ၄၂] ဣစ္စာဒိ။

သတ္တမီဝိဘတ္တိရာသိ နိဋ္ဌိတော။

ဣတိ နိရုတ္တိဒီပနိယာ နာမ မောဂ္ဂလ္လာနဒီပနိယာ

ကာရကကဏ္ဍော နိဋ္ဌိတော။