📜

၄။ ဝီထိသင်္ဂဟအနုဒီပနာ

၁၃၆။ ဝီထိသင်္ဂဟေ ။ ‘‘တေသညေ ဝါ’’တိ စိတ္တ စေတသိကာနံ ဧဝ။ ‘‘ဝုတ္တပ္ပကာရေနာ’’တိ ‘တတ္ထ စိတ္တံ တာဝ စတုဗ္ဗိဓံ ဟောတိ ကာမာဝစရံ ရူပါဝစရံ၊ တိအာဒိနာ ဣစ္စေဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန။ ‘‘ပုဗ္ဗာ ပရနိယာမိတံ’’တိ ဝါ ဒွတ္တိံသ သုခ ပုညမှာတိအာဒိနာ နယေန ပုဗ္ဗာ ပရနိယာမိတံ။ ‘‘အာရဗ္ဘဂါထာယာ’’တိ။

ဝီထိ စိတ္တဝသေနေဝံ၊ ပဝတ္တိယ မုဒီရိတော၊

ပဝတ္တိ သင်္ဂဟော နာမ၊ သန္ဓိယံ ဒါနိ ဝုစ္စတီ။တိ

ဧဝံ ပဝတ္တိကာလေ ပဝတ္တိ သင်္ဂဟော၊ ပဋိသန္ဓိကာလေ ပဝတ္တိ သင်္ဂဟောတိ သိဒ္ဓါ ဟောတိ။ ကေစိ ဝါဒေ ‘‘ပဋိသန္ဓိ ပဝတ္တိယံ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဂဟိတေ ဒွီသု ပဋိသန္ဓိ သင်္ဂဟ ပဝတ္တိ သင်္ဂဟေသု ဣဒါနိ ပဝတ္တိ သင်္ဂဟံ ပဝက္ခာမိ၊ ပစ္ဆာ ပဋိသန္ဓိ သင်္ဂဟံ ပဝက္ခာမီတိ အတ္ထော ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘ပဋိသန္ဓိ သင်္ဂဟော’’တိ ပဋိသန္ဓိကာလေ သင်္ဂဟော။ ‘‘ပဝတ္တိ သင်္ဂဟော’’တိ ပဝတ္တိကာလေ သင်္ဂဟော။ သော စ ဥပရိဂါထာယ န သမေတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဧဝံ သတီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တာနိ တီဏိ ဆက္ကာနိ နိက္ခိတ္တာနီ’’တိ ဆက္ကမတ္တာနိ နိက္ခိတ္တာနိ၊ န သကလံ။ ဝတ္ထု ဒွါရာ လမ္ဗဏ သင်္ဂဟောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သာ ပနာ’’တိ သာဝိသယပ္ပဝတ္တိ ပန။ ‘‘ကာစိ သီဃတမာ’’တိ ကာစိ အတိရေကတရံ သီဃာ။ ‘‘ဒန္ဓာ’’တိ သဏိကာ၊ စိရာယိကာ။ ‘‘အနုပပန္နာ’’တိ အသမ္ပန္နာ။ အသမ္ပန္န ဒေါသော အာဂစ္ဆတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဓာတုဘေဒံ’’တိ သတ္တ ဝိညာဏ ဓာတူနံ ဝိဘာဂံ။ ‘‘ဓာတုနာနတ္တံ’’တိ ဓာရဏ ကိစ္စနာနတ္တံ။ ဣတိ တသ္မာ မနောဓာတု ဝိသုံ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘မနနံ’’တိ ဝိဇာနနဘာဝံ အပတ္တံ။ အာဝဇ္ဇနမတ္တ သမ္ပဋိစ္ဆနမတ္တ သင်္ခါတံ ဇာနနမတ္တံ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ မနနံ’’တိ အန္တမသော အာဝဇ္ဇနမတ္တ သမ္ပဋိစ္ဆနမတ္တံ ပီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သုဒ္ဓါ ပန မနောဝိညာဏပ္ပဗန္ဓော’’တိ မနောဒွါရ ဝိကာရံ ပဋိစ္စ ပဝတ္တော မနောဝိညာဏပ္ပဗန္ဓော။ န ဘဝင်္ဂ မနောဝိညာဏပ္ပဗန္ဓော။ သော ဟိ ဝီထိမုတ္တတ္တာ ဣဓ အပ္ပသင်္ဂေါတိ ။ မနောဒွါရေ ပန ဒွိဓာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပထမာဘိနီဟာရကာလော နာမ သုမေဓတာပသကာလေ ဗုဒ္ဓ ဘာဝါယ ကာယ စိတ္တာနံ အဘိနီဟာရကာလော။ အာဒိသဒ္ဒေန ပစ္ဆိမ ဘဝေ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ‘‘ဇာတိ ဖလိကက္ခန္ဓာ ဝိယ သမ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ တေန ဩဘာသေန အဇ္ဈောတ္ထဋတ္တာ ဇာတိဖလိကက္ခန္ဓ သဒိသာ ဟောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဥပပတ္တိ ဒေဝ ဗြဟ္မာနံ ပနာ’’တိ ဥပပတ္တိပ္ပဋိသန္ဓိကာနံ ဩပပါတိက ဒေဝ ဗြဟ္မာနံ ပန။ ‘‘ပသာဒ နိဿယ ဘူတာနံ’’တိ စက္ခာဒီနံ ပသာဒ ဝတ္ထူနံ နိဿယ မဟာဘူတာနံ။

‘‘ယာနိ ပနာ’’တိအာဒီသု။ ဒွတ္တိ စိတ္တက္ခဏာနိ အတိက္ကမ္မ အာပါတံ အာဂစ္ဆန္တီတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ ပရတ္ထပိ။ ဝိဘူတဿာတိ စ အဝိဘူတဿာတိ စ ဣဒံ အာဒိမှိ မနောဒွါရေ ပန ဝိဘူတဿာတိ စ အဝိဘူတဿာတိ စ ပဒါနံ ဥဒ္ဓရဏံ။ ‘‘ရူပါ ရူပါနံ’’တိ ရူပ ဓမ္မာနဉ္စ အရူပ ဓမ္မာနဉ္စ။ ‘‘တာဝါ’’တိ ဝီထိ စိတ္တပ္ပဝတ္တိ ဒဿနတော ပထမတရံ ဧဝါတိ အတ္ထော။ ‘‘အဒ္ဓါန ပရိစ္ဆေဒံ’’တိ ခဏကာလ ပရိစ္ဆေဒံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘အတိမဟန္တာ ဒိဝသေန ဝိသယ ဝဝတ္ထာနံ ဟောတီ’’တိ ဝစနေန အာဒိမှိ ‘ဆဝတ္ထူနိ၊ ဆ ဒွါရာနိ၊ ဆ အာရမ္မဏာနိ၊ ဆ ဝိညာဏာနိ၊ ဆ ဝီထိယော၊ ဆ ဓာဝိသယပ္ပဝတ္တီ၊တိ ဧဝံ ဝုတ္တေသု ဆသု ဆက္ကေသု ဆဓာဝိသယပ္ပဝတ္တီတိ ပဒမတ္တံ သင်္ဂဏှာတိ။ တံ အနုပပန္နံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧဝဉှိ သတီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဝိသယ ဝဝတ္ထာနတ္ထ မေဝါ’’တိ အတိမဟန္တာဒိ ဝိသယ ဝဝတ္ထာနတ္ထမေဝ ဝုတ္တန္တိ န စ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ရူပါ ရူပ ဓမ္မာနံ အဒ္ဓါန ပရိစ္ဆေဒေါ နာမ အဘိဓမ္မေ သဗ္ဗတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ တသ္မာ တဿ ဒဿနတ္ထမ္ပိ တံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘သဘာဝပ္ပဋိလာဘော’’တိ စိန္တန ဖုသနာဒီနံ ပါတုဘာဝေါ ဝုစ္စတိ။ ‘‘အနိဝတ္တီ’’တိ အနန္တရဓာနံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ပရိဟာယိတွာ’’တိ ဇရာ ကိစ္စံ အာဟ။ ‘‘အစ္ဆရာသင်္ဃာဋက္ခဏဿာ’’တိ အင်္ဂုလီနံ သင်္ဃဋ္ဋနက္ခဏဿ။ အာစရိယာနန္ဒတ္ထေရော နာမ အဘိဓမ္မ ဋီကာကာရော ဝုစ္စတိ။ ‘‘အဿာ ဝိဇ္ဇုယာဌိတိ နာမ ဝိသုံ န ပညာယတီ’’တိ ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒံ ပဿန္တာနံ န ပညာယတိ။ တထာ စိတ္တမ္ပိ ဝဍ္ဎနာနန္တရမေဝ ဘိဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ တေနာဟ ‘‘တံ ပီ’’တိအာဒိံ။ ဥဒယဘာဂေါ နာမ ဝဍ္ဎနဘာဂေါ၊ ဝယဘာဂေါ နာမ အန္တရဓာနဘာဂေါ။ ‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ’’တိ လဒ္ဓဂုဏ ဝစနံ။ ‘‘ဧကံစိတ္တံ ဒိဝသံ တိဋ္ဌတီ’’တိ ပုစ္ဆာ ဝစနံ။ ‘‘အာမန္တာ’’တိ ပဋိညာ ဝစနံ။ ‘‘ဝယက္ခဏော’’တိ ပုစ္ဆာ။ ‘‘န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ’’တိ ပဋိက္ခေပေါ။ ပစ္စတ္တ ဝစနဿ ဧကာရတ္တံ။ ဧဝံ နဝတ္တဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ‘‘မဟာထေရေနာ’’တိ မောဂ္ဂလိ ပုတ္တတိဿ မဟာထေရေန။ နနု သုတ္တန္တေသု ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘နာ’’တိ န ဥပလဗ္ဘတိ။ ‘‘ဣမဿ ဝုတ္တတ္တာ’’တိ ဣမဿ ဝစနဿ ဝုတ္တတ္တာ။ သင်္ခတ လက္ခဏံ ဝိသယော ယေသံ တာနိ သင်္ခတ ဝိသယ လက္ခဏာနိ။ သင်္ခတ ဓမ္မမေဝ အာဟစ္စ တိဋ္ဌတိ။ အယံ အဘိဓမ္မေ ဓမ္မတာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သင်္ဂဟ ကာရေနာ’’တိ အာစရိယ ဗုဒ္ဓဃောသတ္ထေရံ ဝဒတိ။ ‘‘အတ္ထိက္ခဏံ’’တိ ခဏဒွယမေဝ ဝုစ္စတိ။ ဣတိ ဝတွာ တမတ္ထံ သာဓေန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂါထာယံ။ ‘‘တဿေဝါ’’တိ တဿာ ဌိတိယာ ဧဝ ဘေဒေါ။ သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗပါဏိနံ မရဏံ နာမ ဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တမတ္ထံ’’တိ တာနိ အတ္ထိက္ခဏံ ဥပါဒါယ လဗ္ဘန္တီတိ အတ္ထံ။ ‘‘အထဝါ’’တိ ဧကော ထေရဝါဒေါ။ ‘‘သန္တတိ ဝသေန ဌာနံ’’တိ ဌိတာယ အညထတ္တံ ပညာယတီတိ ဧတ္ထ ဌိတဘာဝသင်္ခါတံ ဌာနံ သန္တတိ ဌိတိဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ’’တိ ဝေဒနာယ ဥပ္ပာဒေါ ပညာယတိ၊ ဝယော ပညာယတိ၊ ဌိတာယ အညထတ္တံ ပညာယတီတိ ဣဒံ သုတ္တံ ဝဒတိ။ ‘‘အပ္ပဋိဗာဟေတွာ’’တိ အနီဝါရေတွာ။ ယာဝဍ္ဎနဿ နိဝတ္တိ နာမ အတ္ထိ။ ဥဒယ ပရိယန္တ မတ္တဘူတာ သာ ဧဝ နိဝတ္တိ။ ‘‘ဒွီဟိ ခန္ဓေဟီ’’တိ ရူပ ဇရာ ရူပက္ခန္ဓေန သင်္ဂဟိတာ။ အရူပ ဇရာ သင်္ခါရက္ခန္ဓေနာတိ ဧဝံ ဒွီဟိ ခန္ဓေဟိ။ ယဉ္စ တတ္ထ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ရူပဿ ဥပ္ပာဒေါ ဒွိဓာဘိန္ဒိတွာ ဒေသိတော။ ကထံ၊ ဥပစယော သန္တတီ တိယောဇနာ။ ‘‘ဝိဘာဂါ ရဟဿာ’’တိ ဥပ္ပာဒေါ ဥပ္ပဇ္ဇ နဋ္ဌေန ဧကော သမာနော ရူပါနံ ဝဍ္ဎန သမယေ ဥပ္ပာဒေါ။ ဥပရိ ဝဍ္ဎနဋ္ဌေန ဥပစယောတိ ဝုတ္တော။ အဝဍ္ဎိတွာ ဌိတ သမယေ ဥပ္ပာဒေါ ယထာ ဌိတ နီဟာရေန စိရကာလံ ပဝတ္တိ အတ္ထေန သန္တတီတိ ဝုတ္တော။ ဧဝံ ဝိဘာဂါ ရဟဿ။ ‘‘ယထာနုလောမ သာသနံ’’တိ ဝိနေတဗ္ဗ ပုဂ္ဂလာနံ အဇ္ဈာသယာနုလောမ သာသနံ။

‘‘အရူပ’’န္တိအာဒီသု။ ‘‘အရူပံ’’တိ သဗ္ဗသော ရူပသဏ္ဌာန ရဟိတတ္တာ စိတ္တ စေတသိကံ နာမံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘အရူပိ သဘာဝတ္တာ’’တိ အရူပ ဓမ္မ သဘာဝတ္တာ ဣစ္စေဝတ္ထော။ တတ္ထ အရူပ ဓမ္မ သဘာဝေါ နာမ ရူပ ဓမ္မတော သတဂုဏေနဝါသဟဿဂုဏေနဝါသဏှသုခုမသဘာဝေါ ။ ဝိဘာဝ နိပါဌေ။ ‘‘ဂါဟက ဂဟေတဗ္ဗ ဘာဝဿ တံ တံ ခဏဝသေန နိပ္ဖဇ္ဇနတော’’တိ ဧတ္ထ ပဉ္စဒွါရ ဝီထီသု ဝီထိ စိတ္တာနဉ္စ အာရမ္မဏာနဉ္စ ဝိသယီ ဝိသယဘာဝေါ ဂါဟက ဂဟေတဗ္ဗ ဘာဝေါ နာမ။ ‘‘တံ တံ ခဏဝသေန နိပ္ဖဇ္ဇနတော’’တိ ဝီထိ စိတ္တာနိ စ ဧကသ္မိံ အာရမ္မဏေပိ အာဝဇ္ဇနာဒီဟိ နာနာ ကိစ္စေဟိ ဂဏှန္တာ ဧဝ ဂဟဏ ကိစ္စံ သမ္ပာဒေန္တိ။ နာနာ ကိစ္စာနိ စ နာနာ စိတ္တာနံ ဝသေန သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ အာရမ္မဏာနိ စ ပုရေဇာတာနိ ဟုတွာ ယာဝ တာနိ ကိစ္စာနိ သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တာဝ ပစ္စုပ္ပန္နဘာဝေန ဓရမာနာနိ ဧဝ ဂဟဏံ သမ္ပာဒေန္တိ။ ဧဝံ သတိ၊ ဂါဟကာနံ ဝီထိ စိတ္တာနဉ္စ ခဏတ္တယာယုကတ္တာ ဧဝ ဂါဟက ကိစ္စံ နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ သိဇ္ဈတိ။ ဂဟေတဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏာနဉ္စ သတ္တရသ စိတ္တက္ခဏာယုကတ္တာ ဧဝ ဂဟေတဗ္ဗ ကိစ္စံ နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ သိဇ္ဈတိ။ ဧဝံ တံ တံ ခဏ ဝသေန နိပ္ဖဇ္ဇနတော။ ဝိညတ္တိ ဒွယံ ဧက စိတ္တက္ခဏိကံ။ ကသ္မာ၊ စိတ္တာနု ပရိဝတ္တိ ဓမ္မတ္တာ။ ‘‘ဥပ္ပာဒမတ္တာ’’တိ နိပ္ဖန္န ရူပါနံ ဥပ္ပာဒမတ္တာ။ ‘‘ဘင်္ဂမတ္တာ’’တိ တေသမေဝ ဘင်္ဂမတ္တာ။ ‘‘ရူပ ဓမ္မာနံ’’တိ နိပ္ဖန္န ရူပ ဓမ္မာနံ။ ‘‘ဥပ္ပာဒနိရောဓ ဝိဓာနဿာ’’တိ ဥပ္ပာဒ နိရောဓ ဝိဓာနဘူတဿ မဟာအဋ္ဌကထာဝါဒဿ ပဋိသိဒ္ဓတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တံ’’တိ တံ မဟာအဋ္ဌကထာ ဝစနံ။ ‘‘တသ္မိံ ဝါဒေ’’တိ တသ္မိံ မဟာအဋ္ဌကထာဝါဒေ။ ‘‘တတ္ထ အာဂတာ’’တိ တသ္မိံ ဝါဒေ အာဂတာ။ ယံ ပန ဝိဘာဝနိယံ ကာရဏံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တံ ဋီကာနယံ’’တိ တံ သောဠသ စိတ္တက္ခဏာယုက ဒီပကံ မူလဋီကာနယံ။ တဒတ္ထံ သာဓေန္တေန ဝိဘာဝနိ ဋီကာစရိယေန ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ဂဟကာရဿ အဋ္ဌကထာ စရိယဿ။ ‘‘ဥပစရီယတီ’’တိ ဥပစာရ ဝသေန ဝေါဟရီယတိ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဧတာနီ’’တိ အာရမ္မဏာနိ။ ‘‘တံ’’တိ တံ ဧက စိတ္တက္ခဏံ။ ‘‘တေ စာ’’တိ ရူပ ဓမ္မာ စ။ ‘‘ပရိပုဏ္ဏ ပစ္စယူပလဒ္ဓါ’’တိ ပရိပုဏ္ဏံ ပစ္စယံ ဥပလဒ္ဓါ။ ‘‘သော’’တိ ဋီကာကာရော။ ‘‘ဣတရာနီ’’တိ ဂန္ဓရသ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ ‘‘ဂေါစရဘာဝံ’’တိ ပဉ္စဒွါရိက စိတ္တာနံ ဂေါစရဘာဝံ။ ‘‘ပုရိမာနိ ဒွေ’’တိ ရူပသဒ္ဒါ ရမ္မဏာနိ။ ‘‘နိမိတ္တ ဝသေန ဃဋ္ဋေန္တီ’’တိ အာဒါသံ ပဿန္တဿ မုခသဒိသံ မုခနိမိတ္တံ မုခပ္ပဋိဗိမ္ဗံ အာဒါသေ ဥပဋ္ဌာတိ။ ဧဝံ ရူပါရမ္မဏံ စက္ခုပသာဒေ သဒ္ဒါရမ္မဏဉ္စ သောတပသာဒေ တံ သဒိသ နိမိတ္တ ဝသေန ဃဋ္ဋေန္တိ ။ နဝတ္ထု ဝသေန ဃဋ္ဋေန္တိ။ သယံ ဂန္တွာ န ဃဋ္ဋေန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ အသမ္ပတ္တာနညေဝ အာရမ္မဏာနံ။ ‘‘နိမိတ္တု ပဋ္ဌာန ဝသေနာ’’တိ နိမိတ္တဿ ဥပဋ္ဌာနဝသေန။ ‘‘နိမိတ္တ အပ္ပနာဝသေနာ’’တိ နိမိတ္တဿ ပဝေသန ဝသေန။ မနောဒွါရေ ပန အသမ္ပတ္တာနိယေဝ ဟုတွာတိ ပါဌသေသော။ ‘‘အာပါတာ ဂမနဉ္စေတ္ထာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘လဉ္ဆကာနံ’’တိ လဉ္ဆနကာရာနံ။ ‘‘လဉ္ဆနက္ခန္ဓံ’’တိ အယောမယံ လဉ္ဆနက္ခန္ဓံ။ သော စ လဉ္ဆနက္ခန္ဓော တာလပဏ္ဏေ အာပါတေတွာ အက္ခရံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ တတ္ထ ‘‘အာပါတေတွာ’’တိ အဇ္ဈောတ္ထရိတွာ။ ‘‘စက္ခာဒိပ္ပထေ’’တိ စက္ခာဒီနံ ဝိသယက္ခေတ္တေ။ န ကေဝလံ အတ္တနော ဒွါရေသု ဧဝ အာပါတ မာဂစ္ဆန္တိ။ အထ ခေါ မနောဒွါရေပိ အာပါတ မာဂစ္ဆန္တိ။ န ကေဝလံ ဘဝင်္ဂ မနောဒွါရေ ဧဝ အာပါတ မာဂစ္ဆန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တေသု ပနာ’’တိ တေသု အာရမ္မဏေသု ပန။ တာနိ အာရမ္မဏာနိ ယေသံ တာနိ တဒါ ရမ္မဏာနိ။ န ဧကက္ခဏေ ပဉ္စသု အာရမ္မဏေသု ဝီထိ စိတ္တာနိ ပဝတ္တန္တိ၊ ဧကေကသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဧဝါတိ ဝုတ္တတ္တာ န ဒွီသု၊ န တီသု၊ န စတူသူတိပိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဗဟုစိတ္တက္ခဏာတီတာနိ ပဉ္စာရမ္မဏာနိ ဗဟုစိတ္တက္ခဏာတီတေ ပဉ္စဒွါရေတိ ယောဇနာ။ ပဉ္စဒွါရေတိ စ ပဉ္စဒွါရေသူတိ အတ္ထော။ ‘‘ဧဝံ သတီ’’တိ တေသံ ပသာဒါနံ အာဝဇ္ဇနေန သဒ္ဓိံ ဥပ္ပတ္တိယာ သတိ။ ‘‘အာဒိလက္ခဏံ’’တိ ပဉ္စာရမ္မဏာနံ ပဉ္စဒွါရေသု အာပါတာ ဂမန သင်္ခါတံ ဝိသယပ္ပဝတ္တိယာ အာဒိလက္ခဏံ။ စလနဉ္စ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယထာ ဂဟိတံ’’တိ ပဋိသန္ဓိတော ပဋ္ဌာယ ဂဟိတပ္ပကာရံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘ယောဂျ ဒေသာဝဋ္ဌာန ဝသေနာ’’တိ အာပါတံ အာဂန္တုံ ယုတ္တဋ္ဌာနေ အဝေစ္စဋ္ဌာန ဝသေန။ ယုဇ္ဇနဉ္စ၊ မန္ထနဉ္စ၊ ခေါဘကရဏဉ္စ၊ ဃဋ္ဋနန္တိ စ အာပါတာ ဂမနန္တိ စ ဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ အာပါတာ ဂမနဉ္စေတ္ထာတိအာဒိနာ။ ‘‘နာနာ ဌာနိယေသူ’’တိ နာနာ ဌာနေသု ဌိတေသု။ ‘‘ဧကော ဓမ္မနိယာမော နာမာ’’တိ ယထာ ဗောဓိသတ္တေ မာတုကုစ္ဆိမှိ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှန္တေ ဓမ္မနိယာမ ဝသေန သကလေ ဇာတိက္ခေတ္တေ ပထဝိကမ္ပနံ အဟောသိ။ တထာ ဣဓပိ ပဉ္စဒွါရေသု ဧကေကသ္မိံ ဒွါရေ အာရမ္မဏေ ဃဋ္ဋေန္တေ ဓမ္မနိယာမ ဝသေန ဘဝင်္ဂ စလနံ ဟောတိ။ အယံ ဓမ္မနိယာမော နာမ။ ‘‘သဟေဝါ’’တိ ဧကတောယေဝ။ ကထံ ဟဒယ ဝတ္ထု နိဿိတဿ ဘဝင်္ဂဿ စလနံ သိယာတိ ယောဇနာ။ ဧတ္ထ စ ပဉ္စဝိညာဏဿ စလနံ သိယာတိ ဣဒံ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ကသ္မာ၊ တဒါ ပဉ္စဝိညာဏဿ အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ။ ယဒါ စ တံ ဝိဇ္ဇတိ၊ တဒါ တံ န စလတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ သဗ္ဗမ္ပိ ဟိ ဝီထိစိတ္တံ နာမ စလတိ ယေဝါတိ။ သန္တတိ နာမ ပုဗ္ဗာ ပရပ္ပဗန္ဓော။ သဏ္ဌာနံ နာမ သဟပ္ပဝတ္တာနံ ဧကတော ဌိတိ။ ဣဓ သဏ္ဌာနံ အဓိပ္ပေတံ။ ပဉ္စနိဿယ မဟာဘူတေဟိ သဒ္ဓိံ ဟဒယ ဝတ္ထု နိဿယဘူတာနံ ဧက သဏ္ဌာန ဘာဝေန ဧကာဗဒ္ဓတ္တာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘သဏ္ဌာန ဝသေနာတိ ပန ဝတ္တဗ္ဗံ’’တိ။ ‘‘တာဒိသဿ အနုက္ကမ စလနဿာ’’တိ ဝိဘာဝနိယံ ဘေရိသက္ခရောပမာယ သဒ္ဓိံ ရူပါဒိနာ ပသာဒေ ဃဋ္ဋိတေ တန္နိဿ ယေသု မဟာဘူတေသု စလိတေသု အနုက္ကမေန တံ သမ္ဗန္ဓာနံ သေသရူပါနမ္ပိ စလနေန ဟဒယ ဝတ္ထုမှိ စလိတေ တန္နိဿိတဿ ဘဝင်္ဂဿ စလနာ ကာရေန ပဝတ္တိတောတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တဿ အနုက္ကမ စလနဿ။ ‘‘ဘဝင်္ဂပ္ပဝါဟံ’’တိ ဘဝင်္ဂ သန္တတိံ။ ‘‘ကုရုမာနံ’’တိ ကရောန္တံ။ သလ္လက္ခေန္တံ’’တိ ဣဒမေဝါတိ သန္နိဋ္ဌာပေန္တံ။ ‘‘ယောနိ သောမနသိကာရာဒိဝသေနာ’’တိ ယောနိ သောမနသိကာရော ကုသလ ဇဝနုပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယော။ အယောနိ သောမနသိကာရော အကုသလ ဇဝနုပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယော။ နိရနုသယ သန္တာနတာ ကြိယဇဝနုပ္ပတ္တိယာ ပစ္စယော။ တေသု စ သောမနဿ ဇဝနာဒီနံ ဥပ္ပတ္တိ ပစ္စယောပိ ဟေဋ္ဌာ စိတ္တ သင်္ဂဟေ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။

‘‘ဘဝင်္ဂပါတော’’တိအာဒီသု။ ‘‘အာဝဇ္ဇနတော ပဋ္ဌာယ ဥဋ္ဌိတံ’’တိ ကမ္မ ဝိပါကသန္တာနတော စ တဒါရမ္မဏတော စ မုဉ္စိတွာ ဝိသုံ ကြိယာမယ ဗျာပါရေန အာရမ္မဏန္တရံ ဂဟေတွာ ဥဋ္ဌိတံ သမုဋ္ဌိတံ။ ဘဝင်္ဂ စလနမ္ပိ ဥဋ္ဌာနဿ အာဒိ ဟောတိ။ တသ္မာ တမ္ပိ ဥဋ္ဌိတေ စိတ္တ သန္တာနေ သင်္ဂဏှန္တော ပထမ ဘဝင်္ဂ စလနတောယေဝ ဝါတိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဣမသ္မိံ ဌာနေ’’တိ ဝီထိ စိတ္တာနံ အနုက္ကမေန အတ္တနော ကိစ္စေဟိ အာရမ္မဏပ္ပဝတ္တိဋ္ဌာနေ။ ‘‘ဒေါဝါရိကောပမာ’’တိ ဗဓိရဒေါဝါရိကောပမာ။ ‘‘ဂါမိလ္လောပမာ’’တိ ဂါမဒါရကောပမာ။ ‘‘အမ္ဗောပမာ’’တိ အမ္ဗပ္ဖလောပမာ။ အညာပိ ဥပမာ အတ္ထိ။ မက္ကဋသုတ္တောပမာ၊ ဥစ္ဆုယန္တောပမာ၊ ဇစ္စန္ဓောပမာ။ တာသဗ္ဗာပိ အဋ္ဌသာလိနိယံ ဝိပါကုဒ္ဓါရ ကထာတော ဂဟေတဗ္ဗာ။ ‘‘ယတ္ထဟီ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ကထံ ဆ ဆက္က ယောဇနာ ဟောတီ’’တိ။ စက္ခု ဝတ္ထု ဝစနဉ္စ၊ စက္ခုဒွါရ ဝစနဉ္စ၊ ရူပါ ရမ္မဏ ဝစနဉ္စ၊ စက္ခု ဝိညာဏ ဝစနဉ္စ၊ စက္ခုဒွါရ ဝီထိ စက္ခု ဝိညာဏ ဝီထိ ဝစနဉ္စ၊ အတိမဟန္တာ ရမ္မဏ ဝစနဉ္စာ၊တိ ဧတာနိ ဆဝစနာနိ။ တေဟိ ဆဆက္ကေဟိ အာဟရိတွာ ဣမိဿံ ဝီထိယံ ဒဿိတာနိ။ သေသဝီထီသုပိ ယထာလာဘံ ဒဿိတဗ္ဗာနိ။ ဧဝံ ဆဆက္ကယောဇနာ ဟောတိ။ ‘‘ဧတ္ထ စ ယတ္တကာနီ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဧကူန ပညာသ ပရိမာဏေသူ’’တိ ဧကဿနိပ္ဖန္န ရူပဓမ္မဿ ဧကပညာသ မတ္တေသု ခုဒ္ဒကက္ခဏေသု ဥပ္ပာဒက္ခဏဉ္စ ဘင်္ဂက္ခဏဉ္စ ဌပေတွာ မဇ္ဈေ ဧကူန ပညာသ မတ္တာနိ ဌိတိက္ခဏာနိ သန္တိ။ တေသု ခဏေသု အနုက္ကမေန ဥပ္ပန္နာ ဧကူန ပညာသ စက္ခု ပသာဒါ စ သန္တိ။ ‘‘ကိသ္မိဉ္စီ’’တိ တေသု ကတရသ္မိံ နာမ စက္ခု ပသာဒေ န ဃဋ္ဋေန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာနိ။ ‘‘တေသု ပနာ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မဝစနံ။ ‘‘ယဒေဝ ဧကံ စက္ခူ’’တိ နိဒ္ဓါရဏီယံ။ တံ ပန ကတမန္တိ။ အတီတ ဘဝင်္ဂေန သဒ္ဓိံ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ တံ အတိက္ကမ္မ ဘဝင်္ဂ စလနက္ခဏေ လဒ္ဓဃဋနံ ဧကံ စက္ခု။ တံ ပန စက္ခု ဝိညာဏဿ ဝတ္ထု ဘာဝဉ္စ ဒွါရဘာဝဉ္စ သာဓေတိ။ သေသဝိညာဏာနံ ဒွါရဘာဝံ သာဓေတီတိ။ တေနာဟ ‘‘ယထာရဟံ’’တိ။ ဧတဒေဝ ဧတံ ဧဝ စက္ခု ကိစ္စ သာဓနံ နာမ ဟောတိ ဝီထိ စိတ္တုပ္ပတ္တိယာ ဝတ္ထု ကိစ္စဒွါရ ကိစ္စာနံ သာဓနတော။ ‘‘ယံ မဇ္ဈိမာယုကံ’’တိ မန္ဒာယုက အမန္ဒာယုကာနံ မဇ္ဈေ ပဝတ္တတ္တာ ယံ မဇ္ဈိမာယုကန္တိ ဝဒန္တိ။ တံ ကိစ္စ သာဓနံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဣတရာနိ ပနာ’’တိ ဧကူန ပညာသ ပရိမာဏေသု စက္ခု ပသာဒေသူတိ ဝုတ္တာနိ၊ တေသု ဧကံ ကိစ္စ သာဓနံ ဌပေတွာ သေသာနိ ဣတရာနိ အဋ္ဌ စတ္တာလီသ စက္ခူနိ မောဃဝတ္ထူနိ နာမ ဟောန္တိ။ ရူပါ ရမ္မဏေဟိ သဒ္ဓိံ လဒ္ဓ ဃဋ္ဋနာနမ္ပိ သတံ ဝီထိ စိတ္တုပ္ပတ္တိယာ ဝတ္ထု ကိစ္စဒွါရ ကိစ္စရဟိတတ္တာ။ တေသု ကတမာနိ မန္ဒာယုကာနိ နာမာတိ အာဟ ‘‘တာနိ ပနာ’’တိအာဒိံ။ ကိစ္စ သာဓနတော ပုရိမာနိ နာမ အတီတ ဘဝင်္ဂတော ပုရေ တေရသသု ဘဝင်္ဂေသု အာဒိ ဘဝင်္ဂဿ ဘင်္ဂက္ခဏတော ပဋ္ဌာယ ခဏေ ခဏေ ဥပ္ပန္နာ သတ္တတိံသ စက္ခု ပသာဒါ။ တာနိ မန္ဒာယုကာနီတိ ဝဒန္တိ။ ကသ္မာ၊ ကိစ္စ သာဓနတော အပ္ပတရာယုကတ္တာ။ ကိစ္စ သာဓနတော ပစ္ဆိမာနိ နာမ အတီတ ဘဝင်္ဂဿ ဌိတိက္ခဏတော ပဋ္ဌာယ ခဏေ ခဏေ ဥပ္ပန္နာ ဧကာဒသ စက္ခု ပသာဒါ၊ တာနိ အမန္ဒာယုကာနီတိ ဝဒန္တိ။ ကသ္မာ၊ ကိစ္စ သာဓနတော ဗဟုတရာယုကတ္တာ။ တဒုဘယာနိပိ အဋ္ဌ စတ္တာလီသ မတ္တာနိ ဝေဒိတဗ္ဗာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တတော’’တိ တေဟိ အဋ္ဌစတ္တာလီသ မတ္တေဟိ။ ‘‘ပုရိမတရာနီ’’တိ သတ္တတိံသ မန္ဒာယုကေဟိ ပုရိမတရာနိ။ တာနိ ဟိ စက္ခု ဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန အနုပလဒ္ဓတ္တာ ဣဓ န ဂဟိတာနိ။ ‘‘ပစ္ဆိမတရာနီ’’တိ ဧကာဒသ အမန္ဒာယုကေဟိ ပစ္ဆိမတရာနိ။ တာနိ စ စက္ခု ဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဥပ္ပန္နာနိပိ တသ္မိံ ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန အနုပလဒ္ဓတ္တာ ဣဓ န ဂဟိတာနိ။ ကသ္မာ ပန စက္ခုဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန အနုပလဒ္ဓါနိ တဒုဘယာနိ ဣဓ န ဂဟိတာနီတိ။ စက္ခု ဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန ဓရမာနာနံ အဋ္ဌစတ္တာလီသ မတ္တာနံ စက္ခူနံ မဇ္ဈေ ဧဝ ကတမံ စက္ခု စက္ခု ဝိညာဏဿ ဝတ္ထု ကိစ္စ ဒွါရ ကိစ္စံ သာဓေတီတိ အာသင်္ကိတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ နာမ အတ္တနော ဌိတိက္ခဏေ ဧဝ ပဉ္စဝိညာဏာနံ ဝတ္ထုဒွါရ ကိစ္စ သာဓကတ္တာ စက္ခု ဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန အနုပလဒ္ဓတ္တာ ဣဓ န ဂဟိတာနီတိ စ၊ စက္ခု ဝိညာဏဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ ဌိတိ ဘာဝေန ဓရမာနာနန္တိ စ၊ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ဧတ္ထ သိယာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဣမာယ ဝီထိယာ’’တိ ဣမာယ အတိမဟန္တာ ရမ္မဏ ဝီထိယာ။ ‘‘သမုဒါယဂ္ဂါဟိကာ’’တိ ရူပါ ရမ္မဏာနံ သမူဟဂ္ဂါဟိကာ။ ‘‘ဝဏ္ဏသလ္လက္ခဏာ’’တိ ဝဏ္ဏဝဝတ္ထာနိကာ။ ‘‘ဝတ္ထုဂ္ဂါဟိကာ’’တိ ဒဗ္ဗ သဏ္ဌာနဂ္ဂါဟိကာ။ ‘‘နာမဂ္ဂါဟိကာ’’တိ နာမ ပညတ္တိဂ္ဂါဟိကာ။ ‘‘အလာတစက္ကဿ ဂါဟိကာ ဝိယာ’’တိ ရတ္တန္ဓကာရေ ဧကော အလာတံ ဂဟေတွာ ပရိဗ္ဘမတိ။ အညော တံ ပဿန္တော စက္ကံ ဝိယ မညတိ။ တတ္ထ အလာတဿ ဂတဂတဋ္ဌာနေ ပစ္စုပ္ပန္နံ ရူပံ အာရဗ္ဘ စက္ခုဒွါရ ဝီထိယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ မနောဒွါရ ဝီထိယော ပန ပုရိမ ပုရိမာဟိ စက္ခုဒွါရ ဝီထီဟိ ဂဟိတာနိ အတီတ ရူပါနိ အမုဉ္စိတွာ ဧကတော သဏ္ဌာနဉ္စ သန္တတိဉ္စ ကတွာ ဂဏှန္တိ။ တဒါ ပဿန္တဿ စက္ကံ ဝိယ ဥပဋ္ဌာတိ။ ဧဝံ အယံ သမုဒါယဂ္ဂါဟိကာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘နတ္ထိ တဒါရမ္မဏုပ္ပာဒေါ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ယဿာ’’တိ ယဿ အာရမ္မဏဿ။ စိတ္တာနီတိ စ နာနာရမ္မဏာနီတိ စ ကမ္မပဒါနိ။ အဝသေသေ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ။ ‘‘သင်္ဂဟ ကာရေနာ’’တိ ပေါရာဏ အဋ္ဌကထာယော ဧကတော သင်္ဂဟေတွာ ကတတ္တာ ဗုဒ္ဓဃောသတ္ထေရေန ကတာ သဗ္ဗာ အဋ္ဌကထာယော သင်္ဂဟဋ္ဌကထာ နာမ။ သော စ သင်္ဂဟ ကာရောတိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဣဓ ပီ’’တိ ဣမသ္မိံ အဘိဓမ္မတ္ထ သင်္ဂဟေပိ။ ‘‘ထေရေနာ’’တိ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရေန။ ‘‘ဧကမ္ပိ ဣစ္ဆတိ ယေဝါ’’တိ။ ‘‘ယဿ ဟိ စတ္တာရီ’’တိအာဒီသု ယဿ အာရမ္မဏဿ စတ္တာရိ ဝါ ပဉ္စဝါ ဆဝါတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဇဝနမ္ပိ အနုပ္ပဇ္ဇိတွာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘အတ္တနော ပဓာန ကြိယာယာ’’တိ အနုပ္ပဇ္ဇိတွာတိ ပဒဿ ပရတော ‘ယံ ပဝတ္တတီ’တိ အတ္တနော ပဓာန ကြိယာပဒံ အတ္ထိ။ တေန အတ္တနော ကြိယာပဒေန သဒ္ဓိန္တိ အတ္ထော။ ‘‘ကတ္ထစိ ဝုတ္တာ’’တိ ကတ္ထစိ သဒ္ဒဂန္ထေသု ဝုတ္တာ။ အပိ စ၊ ဟေတုမှိ တွာပစ္စယော လက္ခဏေ ဟေတုမှိ စ မာနန္တ ပစ္စယာ ဇောတနီယဋ္ဌေန ဝုတ္တာ၊ န ဝစနီယဋ္ဌေနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘ပကတိ နိယာမေနာ’’တိ ဧတေန ပစ္စယ ဝိသေသေသတိ၊ စတ္တာရိ ဝါ ပဉ္စဝါ ဆဝါ ဇဝနာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဒီပေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧတ္ထပနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ’’တိ ဝါသဒ္ဒတ္ထေ အညပဒတ္ထ သမာသပဒန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ တိက္ခတ္တုံ ဝါ’’တိ။ ‘‘ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဿ အာသေဝနတာ’’တိ အာသေဝန ပစ္စယတာဝါ ပစ္စယုပ္ပန္နတာဝါ။ ‘‘အာဝဇ္ဇနာယာ’’တိ ဧတ္ထ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗန ကိစ္စံ အာဝဇ္ဇနမ္ပိ သင်္ဂဏှာတိ။ ဣဓပိ အာရမ္မဏ ဒုဗ္ဗလတာယ စတုပ္ပဉ္စ ဇဝနုပ္ပတ္တိ ဣစ္ဆိ တဗ္ဗာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘ဣဓ ပီ’’တိ ဣမသ္မိံ ပရိတ္တာ ရမ္မဏ ဝါရေပိ။ တိဝေါဋ္ဌဗ္ဗနိကာ ပဉ္စ ပရိတ္တာ ရမ္မဏ ဝီထိယောတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဣတရာနီ’’တိ ပရိတ္တ မဟန္တာတိ မဟန္တာ ရမ္မဏာနိ။ ‘‘ဥဘယထာပီ’’တိ အာပါတာ ဂမန ဝသေနပိ အာရမ္မဏ ကရဏ ဝသေနပိ။ ဣမဿ ပဒဿ။

၁၃၇။ ‘‘မနောဒွါရေ ပနာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ပရိတ္တက္ခဏာ ပီ’’တိ စိတ္တ ဖဿာဒယော အပ္ပတရက္ခဏာပိ။ ‘‘အတီတာနာဂတာ ပီ’’တိ အတီတာနာဂတ ဓမ္မာပိ။ ‘‘ဃဋ္ဋနေနာ’’တိ ရူပါဒီနံ ဃဋ္ဋနေန။ ‘‘ယတ္ထာ’’တိ ယသ္မိံ ဘဝင်္ဂေ။ ‘‘ပဉ္စဒွါရာနု ဗန္ဓကံ’’တိ ပဉ္စဒွါရ ဝီထိ အနုဂတံ။ အတီတံ အာလမ္ဗဏံ ပဝတ္တေတိ ယေဝါတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယထာပါတာ ဂတမေဝါ’’တိ ပကတိယာ အာပါတာ ဂတပ္ပကာရမေဝ။ ‘‘တထာ တထာ’’တိ ဒိဋ္ဌ သမ္ဗန္ဓာဒိနာ တေန တေန ပကာရေန။ ‘‘ကိဉ္စီ’’တိ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏံ။ ‘‘ဒိသွာ’’တိ ပစ္စက္ခံ ကတွာ။ ပဉ္စဒွါရဂ္ဂဟိတဉှိ အာရမ္မဏံ ပစ္စက္ခကတဋ္ဌေန ဒိဋ္ဌန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယံ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏံ။ ‘‘အနုမာနေန္တဿာ’’တိ ဧဝမေဝ ဘဝိတ္ထ၊ ဘဝိဿတိ၊ ဘဝတီတိ အနုမာနညာဏေန စိန္တေန္တဿ။ တံ သဒိသံ အာရမ္မဏံ။ ‘‘ပရဿ သဒ္ဒဟနာ’’တိ ပရဝစနံ သုတွာ ယထာ အယံ ဝဒတိ၊ တထေ ဝေတန္တိ သဒ္ဒဟနာ။ ‘‘ဒိဋ္ဌိ’’ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ ဝါ လဒ္ဓိ ဝါ။ ‘‘နိဇ္ဈာနံ’’တိ သုဋ္ဌု ဩလောကနံ။ ‘‘ခန္တီ’’တိ ခမနံ သဟနံ။ အညထတ္တံ အဂမနံ။ ဒိဋ္ဌိယာ နိဇ္ဈာနံ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနံ။ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနဿ ခန္တိ ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ။ ‘‘သေသံ’’တိ နာနာကမ္မ ဗလေနာတိအာဒိကံ။ ‘‘ဒေဝတော ပသံဟာရဝသေနာ’’တိ ဒေဝတာ ကဒါစိ ကေသဉ္စိ သုပိနန္တေ နာနာရမ္မဏာနိ ဥပသံဟရိတွာ ဒဿေန္တိ။ ဧဝံ ဒေဝတော ပသံဟာရ ဝသေနာပိ။ အနုဗောဓော နာမ လောကိယညာဏ ဝသေန စတုဿစ္စ ဓမ္မာနံ အနုဗုဇ္ဈနံ။ ပဋိဝေဓော နာမ လောကုတ္တရညာဏ ကိစ္စံ။ အနန္တ ရူပ နိဿယ ပစ္စယဂ္ဂဟဏေန ပကတူ ပနိဿယ ပစ္စယမ္ပိ ဥပလက္ခေတိ။ စိတ္တ သန္တာနဿ အနန္တရူပနိဿယ ပစ္စယဘာဝေါ နာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အနန္တ ရူပ နိဿယ ပစ္စယသတ္တိ နာမ အနန္တရ ပရမ္ပရ ဝိပ္ဖရဏဝသေန မဟာဂတိကာ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနန္တ ရူပ နိဿယ ပစ္စယာနု ဘာဝေါတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ကထံ မဟာဝိပ္ဖာရောတိ အာဟ ‘‘သကိံ ပီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘သုဋ္ဌု အာသေဝိတွာ’’တိ ဧတ္ထ ပစ္ဆာ အပ္ပမုဿမာနံ ကတွာ ပုနပ္ပုနံ သေဝနံ သုဋ္ဌု အာသေဝနံ နာမ။ န ကေဝလံ ပုရိမ စိတ္တ သန္တာနဿ သော ဥပနိဿယ ပစ္စယာနုဘာဝေါ ဧဝ မဟာဝိပ္ဖာရော ဟောတိ။ ပကတိယာ စိတ္တဿ ဝိစိတ္တ ဘာဝ သင်္ခါတံ စိန္တနာ ကိစ္စမ္ပိ မဟာဝိပ္ဖာရံ ဟောတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘စိတ္တဉ္စ နာမာ’’တိအာဒိဝုတ္တံ။ ကထံ မဟာဝိပ္ဖာရံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ကိဉ္စိ နိမိတ္တံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ကိဉ္စိ နိမိတ္တံ’’တိ ဒိဋ္ဌာဒီသု နာနာ ရမ္မဏေသု ကိဉ္စိ အပ္ပမတ္တကံ ဒိဋ္ဌာဒိကံ အာရမ္မဏ နိမိတ္တံ။ ‘‘တေဟိ စကာရဏေဟီ’’တိ တေဟိ ကတ္တုဘူတေဟိ ဒိဋ္ဌာဒီဟိ ကာရဏေဟိ။ ‘‘စောဒီယမာနံ’’တိ ပယောဇီယမာနံ။ ‘‘အဇ္ဈာသယ ယုတ္တံ’’တိ အဇ္ဈာသယေန သံယုတ္တံ။ ဘဝင်္ဂ စိတ္တဿ အာရမ္မဏံ နာမ အဝိဘူတံ ဟောတိ။ ဘဝင်္ဂံ စာလေတွာ အာဝဇ္ဇနံ နိယောဇေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘လဒ္ဓ ပစ္စယေသူ’’တိ အာလောကာဒိဝသေန ဝါ ဒိဋ္ဌာဒိဝသေန ဝါ လဒ္ဓ ပစ္စယဝန္တေသု။ တဒဘိနိန္နာကာရော နာမ နိစ္စကာလမ္ပိ တေသု အာရမ္မဏေသု အဘိမုခံ နိန္နာကာရော။ တေန အာကာရေန ပဝတ္တော မနသိကာရော။ တေန သမ္ပယုတ္တဿ။ ဧတေဟိ ဝစနေဟိ သုဒ္ဓမနောဒွါရေ အာရမ္မဏာနံ အပါတာဂမနဉ္စ ဘဝင်္ဂ စလနဉ္စ န ကေဝလံ လဒ္ဓ ပစ္စယာနံ အာရမ္မဏာနံ ဝသေနေဝ ဟောတိ။ တာဒိသေန ပန မနသိကာရေန ယုတ္တဿ သယဉ္စ ဝီထိ စိတ္တ စိန္တနာ ကိစ္စဿ စိတ္တဿ ဝသေနာပိ ဟောတီတိ သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ န ဟိ အာရမ္မဏန္တရေ အဘိနိန္နာကာရော နာမ နတ္ထီတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ကသ္မာ၊ အဘာဝိတ စိတ္တာနံ ပမာဒ ဗဟုလာနံ ဇနာနံ ကဒါစိ ကရဟစိ ဘာဝနာ မနသိကာရေ ကရီယမာနေပိ ဝီထိ စိတ္တ သန္တာနဿ ဗဟိဒ္ဓါ နာနာရမ္မဏေသု အဘိနိန္နာကာရဿ သန္ဒိဿနတောတိ။ ‘‘ယထာ စေတ္ထာ’’တိ ယထာ ဧတ္ထ မနောဒွါရေ ရူပါရူပ သတ္တာနံ ဝိဘူတာ ရမ္မဏေပိ တဒါ ရမ္မဏုပ္ပာဒေါ နတ္ထိ၊ ဧဝန္တိ ယောဇနာ။ ဉာဏဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယံ ပန ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဝါရောပိ အာဂတော။ ယထာဟ သုပိနေနေဝ ဒိဋ္ဌံ ဝိယ မေ၊ သုတံ ဝိယ မေတိ ကထနကာလေပိ အဗျာကတော ယေဝါတိ။ တတ္ထ ဟိ ‘‘အဗျာကတော ယေဝါ’’တိ သုပိနန္တေ မနောဒွါရေ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ဥပ္ပန္နဿ အာဝဇ္ဇနဿ ဝသေန အဗျာကတောယေဝ။ တတော ပရံ ဘဝင်္ဂပါတော။ အဋ္ဌသာလိနိယမ္ပိ ဝုတ္တံ အယံ ပန ဝါရော ဒိဋ္ဌံ ဝိယ မေ၊ သုတံ ဝိယ မေ တိအာဒီနိ ဝဒနကာလေ လဗ္ဘတီတိ။ တံ ပန ပဉ္စ ဒွါရေ ပရိတ္တာရမ္မဏေ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ ဥပ္ပန္နဿ ဝေါဋ္ဌဗ္ဗနဿ ဝသေန ဝုတ္တံ။ ‘‘သောပိ ဣဓ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိ ယေဝါ’’တိ သောပိ ဝါရော ဣမသ္မိံ မနောဒွါရေ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ‘‘ဘဝင်္ဂေ စလိတေ နိဝတ္တနကဝါရာနံ’’တိ ဒွိက္ခတ္တုံ ဘဝင်္ဂ စလနမတ္တေ ဌတွာ ဝီထိ စိတ္တာနိ အနုပ္ပဇ္ဇိတွာ ဘဝင်္ဂပါတဝသေန နိဝတ္တနကာနံ မောဃဝါရာနံ မနောဒွါရေပိ ပမာဏံ န ဘဝိဿတိယေဝ။ အထ ဣမသ္မိံဝါရေ ဝီထိ စိတ္တပ္ပဝတ္တိ နတ္ထိ။ ဧဝံ သတိ၊ ဣမသ္မိံ ဝီထိ သင်္ဂဟေ သော ဝါရော န ဝတ္တဗ္ဗောတိ စေ။ ဝတ္တဗ္ဗောယေဝ။ ကသ္မာ၊ ဆဓာ ဝိသယပ္ပဝတ္တီတိ ဣမသ္မိံ ဆက္ကေ သင်္ဂဟိတတ္တာတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဝိသယေ စ အာပါတာဂတေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အာရမ္မဏဘူတာ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ။ ဧကေကသ္မိံ အနုဗန္ဓကဝါရေ။ ‘‘တဒါရမ္မဏ ဝါရာဒယော’’တိ တဒါရမ္မဏ ဝါရော ဇဝနဝါရော ဝေါဋ္ဌဗ္ဗန ဝါရော မောဃဝါရော။ တေသု ပန တဒါ ရမ္မဏဝါရော ဝတ္ထုဂ္ဂဟဏေ စ နာမဂ္ဂဟဏေ စ န လဗ္ဘတိ။ ‘‘ဝတ္ထူ’’တိ ဟိ သဏ္ဌာန ပညတ္တိ။ ‘‘နာမံ’’တိ နာမ ပညတ္တိ။ န စ တဒါ ရမ္မဏံ ပညတ္တာ ရမ္မဏံ ဟောတီတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယထာရဟံ’’တိ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု ဒိဋ္ဌဝါရာဒီသု ဆသု ဝါရေသု။ ဧတရဟိ ပန ကေစိ အာစရိယာတိ ပါဌသေသော။ ‘‘အတီတ ဘဝင်္ဂ ဝသေနာ’’တိ ဧကံ ဘဝင်္ဂံ အတိက္ကမ္မ အာပါတာ ဂတေ အာရမ္မဏေ ဧကော ဝါရော၊ ဒွေ ဘဝင်္ဂါနိ အတိက္ကမ္မ အာပါတာ ဂတေ ဧကောတိအာဒိနာ အတီတ ဘဝင်္ဂ ဘေဒဝသေန။ ‘‘တဒါ ရမ္မဏ ဝသေနာ’’တိ တဒါ ရမ္မဏဿ ဥပ္ပန္နဝါရော အနုပ္ပန္န ဝါရောတိ ဧဝံ တဒါ ရမ္မဏ ဝသေန။ ကပ္ပေန္တိ စိန္တေန္တိ၊ ဝိဒဟန္တိ ဝါ။ ‘‘ခဏ ဝသေန ဗလဝဒုဗ္ဗလတာ သမ္ဘဝေါ’’တိ ယထာ ပဉ္စဒွါရေ အတိမဟန္တာ ရမ္မဏေသုပိ အာရမ္မဏ ဓမ္မာ ဥပ္ပာဒံ ပတွာ အာဒိတော ဧကစိတ္တက္ခဏမတ္တေ ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တိ။ အတ္တနော ဒွါရေသု အာပါတံ အာဂန္တုံ န သက္ကောန္တိ။ ဧက စိတ္တက္ခဏံ ပန အတိက္ကမ္မ ဗလဝန္တာ ဟောန္တိ။ အတ္တနော ဒွါရေသု အာပါတံ ဂန္တုံ သက္ကောန္တိ။ မဟန္တာ ရမ္မဏာဒီသု ပန ဒွိ စိတ္တက္ခဏိကမတ္တေ ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တီတိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗာ။ န တထာ မနောဒွါရေ အာရမ္မဏာနံ ခဏ ဝသေန ဗလဝဒုဗ္ဗလတာ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ကသ္မာ နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘တဒါ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘တဒါ’’တိ တသ္မိံ ဝီထိ စိတ္တပ္ပဝတ္တိကာလေ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ မနောဒွါရေ။

‘‘ဧတ္ထ သိယာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘သိယာ’’တိ ကေသဉ္စိ ဝိစာရဏာ သိယာ။ ဧကံ အာဝဇ္ဇနံ အဿာတိ ဧကာဝဇ္ဇနာ။ ‘‘ဝီထီ’’တိ ဝီထိစိတ္တပ္ပဗန္ဓော။ ဧကာဝဇ္ဇနာ စ သာ ဝီထိ စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘အာဝဇ္ဇနံ’’တိ အာဝဇ္ဇန စိတ္တံ။ တံ ဝါ အာဝဇ္ဇတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တံ တံ ဇဝနေနာ’’တိ တေန တေန ဇဝနေန သဟုပ္ပန္နံ ဝါ ပရဿ စိတ္တံ အာဝဇ္ဇတိ ကိန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ကိဉ္စေတ္ထာ’’တိ ဧတ္ထ ဝစနေ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီတိ အတ္ထော။ ယဒိ တာဝ အာဝဇ္ဇနဉ္စ ဇဝနာနိ စာတိ အဓိကာရော။ ‘‘တဉှိ စိတ္တံ’’တိ ပရဿ စိတ္တံ။ ‘‘ဧဝမ္ပိ ဘိန္နမေဝါ’’တိ ဇဝနာနံ ဓမ္မတော ဘိန္နမေဝ။ ဧတ္ထ အဋ္ဌကထာယံ ဝိနိစ္ဆိတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တံ စိတ္တံ နိရုဒ္ဓမ္ပိ ဇဝနာနမ္ပိ ပစ္စုပ္ပန္နမေဝ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘အဒ္ဓါဝသေန ဂဟိတံ’’တိ အဒ္ဓါ ပစ္စုပ္ပန္န ဝသေန ဂဟိတံ။ ‘‘သန္တတိဝသေန ဂဟိတံ’’တိ သန္တတိ ပစ္စုပ္ပန္နဝသေန ဂဟိတံ။ အာစရိယာနန္ဒမတေ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ အာဝဇ္ဇန ဇဝနာနံ။ စိတ္တမေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဓမ္မတော အဘိန္နံ။ ပစ္စုပ္ပန္နဉ္စ ဟောတိ၊ တသ္မာ ကာလတော အဘိန္နန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနန္တရပစ္စယေ အတီတော စ ပစ္စုပ္ပန္နော စ ခဏ ဝသေန ယုဇ္ဇတိ။ ယဒိ အဒ္ဓါသန္တတိ ဝသေန ယုဇ္ဇေယျ၊ ပစ္စုပ္ပန္နော ဓမ္မော ပစ္စုပ္ပန္နဿ ဓမ္မဿ အနန္တရ ပစ္စယေန ပစ္စယောတိ ဝုတ္တော ဘဝေယျ။ ကသ္မာ၊ ဧကာဝဇ္ဇန ဝီထိယဉှိ သဗ္ဗာနိ စိတ္တာနိ အဒ္ဓါသန္တတိ ဝသေန ပစ္စုပ္ပန္နာနိ ဧဝ ဟောန္တီတိ။

၁၃၈။ အပ္ပနာဝါရေ။ ‘‘အပ္ပနာ ဇဝနံ’’တိ ကမ္မပဒံ။ ‘‘တဒါ ရမ္မဏံ’’တိ ကတ္တုပဒံ။ ‘‘ဣန္ဒြိယ သမတာဒီဟီ’’တိ သဒ္ဓါဒီနံ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒြိယာနံ အညမညံ အနတိ ဝတ္တနဝသေန သမတာဒီဟိ။ ‘‘ပရိတော’’တိ သမန္တတော။ ‘‘ဥပေစ္စာ’’တိ ဥပဂန္တွာ။ အပ္ပနံ ဝဟိတုံ ဇနေတုံ သမတ္ထ ဘာဝေါ အပ္ပနာဝဟသမတ္ထဘာဝေါ။ ‘‘ယဿ ပဝတ္တိယာ’’တိ ယဿ ဥပစာရ ဇဝနဿ ပဝတ္တိတော။ ‘‘အစိရံ ကာလံ’’တိ အစိရေကာလေ။ ပရိတ္တ ဇာတိကာ နာမ ကာမာဝစရဇာတိ။ ‘‘ဂေါတ္တံ’’တိ ကမ္မကတ္တု ပဒံ။ ‘‘အဘိဘုယျတီ’’တိ ဘာဝနာ ဗလေန အဘိဘုယျမာနံ ဟောတိ။ အဘိမဒ္ဒီယမာနံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဆိဇ္ဇတီ’’တိ ဣဒံ ပန အဘိဘဝနဿ သိခါပတ္တ ဒဿနံ။ ယာဝ တံ ဂေါတ္တံ ဆေဒံ ပါပုဏာတိ၊ တာဝ အဘိဘုယျတိ၊ မဒ္ဒီယတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဂေါတ္တံ အဘိဘဝတီတိ ဂေါတြဘူတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘ပဉ္စမံ’’တိ ပဉ္စမေ စိတ္တဝါရေ။ ‘‘တဒါဟိ ဇဝနံ ပတိတံ နာမ ဟောတီ’’တိ ပကတိယာ ဇဝနပ္ပဝတ္တိနာမ သတ္တက္ခတ္တု ပရမော ဟောတိ။ စတုတ္ထဉ္စ မုဒ္ဓပတ္တံ။ ပဉ္စမတော ပဋ္ဌာယ ပတိတံ။ တသ္မာ တသ္မိံ ပဉ္စမဝါရေ ဇဝနံ ပတိတံ နာမ ဟောတိ။ ‘‘ဒုတီယေနာ’’တိ ဒုတီယေန ဧဝ သဒ္ဒေန။ ‘‘ဒုတီယံ’’တိ ဒုတီယေ စိတ္တဝါရေ။ တဒါ အနုလောမံ ပထမဇဝနံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အလဒ္ဓါ သေဝနံ အနုလောမ’’န္တိ။ ‘‘ဧတေနေဝါ’’တိ ဧတေန ဧဝ သဒ္ဒ ဒွယေ နေဝ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန အနုညာတာ ဝိယ ဒိဿတိ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ။ မန္ဒပညဿ စတ္တာရိ အနုလောမာနိ ဟောန္တိ၊ ပဉ္စမံ ဂေါတြဘု၊ ဆဋ္ဌံ မဂ္ဂစိတ္တံ၊ သတ္တမံ ဖလန္တိ။ ‘‘ဣတရဋ္ဌကထာသူ’’တိ ဝိနယဋ္ဌ ကထာဒီသု။ ‘‘ပဋိသိဒ္ဓတ္တာ’’တိ ပဉ္စမံ ဂေါတြ ဘုပ္ပဝတ္တိယာ ပဋိသိဒ္ဓတ္တာ အာဒိမှိ အဋ္ဌန္နံ အညတြသ္မိံတိ ဝုတ္တတ္တာ ဣဓ နိရုဒ္ဓေတိ ပဒံ အဝဿံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗမေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘နိရုဒ္ဓေ အနန္တရမေဝါတိ ပဒစ္ဆေဒေါ’’တိ။ အနန္တရ သဒ္ဒဿ စ နိစ္စံ သမ္ဗန္ဓာပေက္ခတ္တာ တမေဝပဒံ ဝိဘတ္တိ ပရိဏာမေန အဓိကတန္တိ အာဟ ‘‘နိရုဒ္ဓဿာတိ အတ္ထတော လဒ္ဓမေဝါ’’တိ။ ‘‘ဝသိဘူတာပီ’’တိ ဝသိဘူတာပိ သမာနာ။ ‘‘ဧကဝါရံ ဇဝိတွာ’’တိ ဣဒံ လောကိယပ္ပနာဝသေန ဝုတ္တံ။ လောကုတ္တရ အပ္ပနာပန သတ္တမမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိယေဝ။ မူလဋီကာ ပါဌေ ‘‘ဘူမန္တရပတ္တိယာ’’တိ ဂေါတြဘု စိတ္တံ ကာမဘူမိ ဟောတိ။ အပ္ပနာပန မဟဂ္ဂတဘူမိ ဝါ လောကုတ္တရဘူမိ ဝါ ဟောတိ။ ဧဝံ ဘူမန္တရပတ္တိယာ။ ‘‘အာရမ္မဏန္တရ လဒ္ဓိယာ’’တိ ဖလသမာပတ္တိ ဝီထိယံ ဖလဇဝနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တတ္ထဟိ ပုရိမာနိ အနုလောမ ဇဝနာနိ သင်္ခါရာ ရမ္မဏာနိ ဟောန္တိ။ ဖလဇဝနံ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ။ ဣဒဉ္စ ကာရဏမတ္တမေဝ။ ယထာဝုတ္တ လေဍ္ဍုပမာ ဧဝ ဣဓ ယုတ္တရူပါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘န ခေါ ပနေတံ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ ဧတံ အတ္ထဇာတံ န ခေါ ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘အနဒ္ဓနီယာ’’တိ အဒ္ဓါနံ ဒီဃကာလံ နခ မန္တီတိ အနဒ္ဓနီယာ။ အသာရာ။ အသာရတ္တာ ဧဝ သီဃတရံ ရုဟန္တိ။ သီဃတရံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရုဠှိံ အာပဇ္ဇန္တိ။ သာရဝန္တာ ပန သာရေန သဟ ဝဍ္ဎမာနတ္တာ သီဃတရံ နရုဟန္တိ။ သီဃတရံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရုဠှိံ နာ ပဇ္ဇန္တိ။ တေနာဟ ‘‘ဧကဝဿဇီဝိနော’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဧဝမေဝါ’’တိအာဒီသု ‘‘ပတိတဇဝနေသူ’’တိ ပဉ္စမ ဆဋ္ဌ သတ္တမ ဇဝနေသု။ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘သုပက္ကသာလိဘတ္တ သဒိသာနီ’’တိ ယထာ သာလိဘတ္တာနိ သုပက္ကတ္တာ ဧဝ မုဒုတရာနိ ဟုတွာ ဒုဗ္ဗလာနိ အစိရဋ္ဌိတိကာနိ။ တသ္မိံ ဒိဝသေပိ ပူတိဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝံ အပ္ပနာ ဇဝနာနိ။ ‘‘ယသ္မာ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဒုဝိဓဿ နိယမဿာ’’တိ ဇဝနနိယမဿ စ ကာလနိယမဿ စ။ ‘‘ပဋိသန္ဓိယာ အနန္တရ ပစ္စယ ဘာဝိနော’’တိ သတ္တမ ဇဝန စေတနာ အနန္တရ ပစ္စယော၊ တဒနန္တရေ ပဝတ္တံ ဝိပါက သန္တာနံ ပစ္စယုပ္ပန္နော၊ တမေဝ စ အဝသာနေ စုတိ စိတ္တံ ဟုတွာ ဘဝန္တရေ ပဋိသန္ဓိ စိတ္တဿ အနန္တရ ပစ္စယော။ ဧဝံ ပဋိသန္ဓိ စိတ္တဿ အနန္တရ ပစ္စယ ဘာဝေန အဝဿံ ဘဝိဿမာနဿာတိ အတ္ထော။ ဣဒဉ္စ ကာရဏ မတ္တမေဝ။ မဟာဋီကာဝစနံ ပန ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗ ရူပန္တိ န ပဋိက္ခိတ္တံ။ ‘‘နိရန္တရပ္ပဝတ္တာနံ’’တိ အာဒီသု။ ဘိန္နာ အသဒိသာ ဝေဒနာ ယေသံ တာနိ ဘိန္နဝေဒနာနိ။ ‘‘အာသေဝန ပစ္စနီကာနံ’’တိ အာသေဝန ပစ္စယပ္ပဋိ ပက္ခာနံ။ အဘိန္နာ ဝေဒနာ ယေသန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ ကြိယဇဝနာနန္တရံ အရဟတ္တဖလံ ဖလသမာပတ္တိ ဝီထိယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ သေသမေတ္ထသုဝိညေယျံ။

၁၃၉။ ‘‘သဗ္ဗထာ ပီ’’တိအာဒီသု။ လောကေ မဇ္ဈိမကေ ဟိ မဟာဇနေဟိ ဣစ္ဆိတမ္ပိ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏံ အတိဥက္ကဋ္ဌေဟိ မန္ဓာတု ရာဇာဒီဟိ ဣစ္ဆိတံ န ဟောတိ။ တထာ တေဟိ မဟာဇနေဟိ အနိစ္ဆိတမ္ပိ ကိဉ္စိ အာရမ္မဏံ အတိဒုဂ္ဂတေဟိ ပစ္စန္တ ဝါသီဟိ ဣစ္ဆိတံ ဟောတိ။ တသ္မာ အာရမ္မဏာနံ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌ ဝဝတ္ထာနံ ပတွာ အတိဥက္ကဋ္ဌေဟိ စ အတိဒုဂ္ဂတေဟိ စ ဝဝတ္ထာနံ န ဂစ္ဆတိ၊ မဇ္ဈိမကေဟိ ဧဝ ဝဝတ္ထာနံ ဂစ္ဆတိ။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထ စာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အာရမ္မဏံ’’တိ ကတ္တုပဒံ။ ‘‘ဝိပါကစိတ္တံ’’တိ ကမ္မပဒံ။ ‘‘ကိဉ္စီ’’တိ ကိဉ္စိ ရူပံ။ ‘‘ကိသ္မိဉ္စီ’’တိ ကသ္မိံစိ ဧကသ္မိံ ပုပ္ဖေ။ ‘‘တေန ဝါ’’တိ တေန ဝါ သုခသမ္ဖဿေန ဝတ္ထေန။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

‘‘ဝေဒနာနိယမောပနာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘အာဒါသေ မုခနိမိတ္တဿ ဝိယာ’’တိ ယထာ အာဒါသေ မုခ နိမိတ္တဿ စလန စဝနာဒိယောဂေါ နာနာဝဏ္ဏယောဂေါ စ ယထာမုခမေဝ သိဒ္ဓါ။ တထာ ဝိပါကာနံ။ ဝေဒနာ ယောဂေါ ပန ယထာရမ္မဏမေဝ သိဒ္ဓါတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘ဝေဒနာယောဂေါ’’တိ နာနာဝေဒနာယောဂေါ။ ‘‘ကပ္ပေတွာ’’တိ စိန္တေတွာ။ ‘‘ပကပ္ပေတွာ’’တိ နာနပ္ပကာရတော စိန္တေတွာ။ န ကေဝလဉ္စ ဝိပါကာနံ ဧဝ ယထာရမ္မဏံ ဝေဒနာ ယောဂေါ ဟောတီတိ ယောဇနာ။

‘‘အယဉ္စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ပီ’’တိ ပဋ္ဌာန အဋ္ဌကထာယမ္ပိ။ ‘‘တဒါရမ္မဏ ဝသေနာ’’တိ တဒါရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တာနန္တိ ပါဌသေသော။ ‘‘ပဉ္စန္နံ’’တိ သောမနဿ သန္တီရဏေန သဒ္ဓိံ စတ္တာရိ မဟာဝိပါက သောမနဿာနိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပကတိ နီဟာရေနာ’’တိ ပကတိယာ နိစ္စကာလံ ပဝတ္တပ္ပကာရေန။ ပါဠိပါဌေ။ ဘာဝိတာနိ ဣန္ဒြိယာနိ ယေနာတိ ဘာဝိတိန္ဒြိယော။ ‘‘မနာပံ’’တိ မနောရမ္မံ။ ‘‘အမနာပံ’’တိ အမနောရမ္မံ။ ဝိဟရေယျန္တိ သစေ ကင်္ခတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ပဋိကူလေ’’တိ အမနာပေ။ ‘‘အပ္ပဋိကူလ သညီ’’တိ မနာပသညီ။ ဧဝံ သေသေသု။ ‘‘တေသံ’’တိ ခီဏာသဝါနံ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘သုမနော’’တိ သောမနဿိတော။ ‘‘ဒုမ္မနော’’တိ ဒေါမနဿိတော။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘မေတ္တာယဝါ ဖရတီ’’တိ အယံ သတ္တော အဝေရောဟောတူတိအာဒိနာ မေတ္တာစိတ္တေန ဝါ ဖရတိ။ ‘‘ဓာတုသော ဥပသံဟရတီ’’တိ ယထာ မ မ ကာယောပိ စတုဓာတု သမုဿယော ဟောတိ။ တတ္ထ ဧကာပိ ဓာတု နာမ ပဋိကူလာ ဝါ အပ္ပဋိကူလာ ဝါ န ဟောတိ။ ကေဝလံ တုစ္ဆ သုည သဘာဝမတ္တာ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ဣမဿ သတ္တဿ ကာယောပီတိအာဒိနာ ဓာတု သော ဥပသံဟရတိ။ ‘‘အသုဘာယ ဝါ’’တိ အသုဘ ဘာဝနာယ ဝါ။ အသုဘ ဘာဝနာ စိတ္တေန ဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အသုဘာယာ’’တိ ဝါ တဿ အသုဘဘာဝတ္ထာယ။ ဒေဝနာဋကာ ဒေဝစ္ဆရာ နာမ။ ကုထိတာနိ ကုဋ္ဌာနိ ယေသံ တာနိ ကုထိတ ကုဋ္ဌာနိ။ ‘‘သရီရာနီ’’တိ ကာယင်္ဂါနိ။ ကုထိတ ကုဋ္ဌာနိ သရီရာနိ ယဿ သော ကုထိတကုဋ္ဌသရီရော။ ‘‘ကုထိတာနီ’’တိ အဗ္ဘုက္ကိရဏာနိ။ ဝေဒနာ ယုတ္တာနိ ဟောန္တိ ဣတိ အပရေ ဝဒန္တီတိ ယောဇနာ။ တသ္မာ ပစ္စယော ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထံ ပစ္စယော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ယထာ အာနိသံသ ဒဿနေနာ’’တိအာဒိံ။ တတ္ထ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ’’တိ ဝိသုဒ္ဓိ မဂ္ဂဋ္ဌကထာယံ။ ‘‘ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတာ ဒဿနေနာ’’တိ အတ္တနော သတ္ထုဘူတဿ ဗုဒ္ဓဿ သုဗုဒ္ဓတာ ဒဿနေန။ ‘‘အတ္တသမ္ပတ္တိ ဒဿနေနာ’’တိ မယံ ပန ဧဝရူပါ ဒုက္ခာ မုတ္တာမှာတိ ဧဝံ အတ္တနော သမ္ပတ္တိ ဒဿနေန။ ‘‘အဋ္ဌိကင်္ကလိကပေတရူပေ’’တိ နိမ္မံ သလောဟိတေ အဋ္ဌိပုဉ္ဇပေတသရီရေ။ ‘‘ကုဋ္ဌိနော’’တိ ကုဋ္ဌသရီရဿ။ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ’’တိ ဓမ္မပဒ အဋ္ဌကထာယံ။ အတိ ဣဋ္ဌေ ဒေဝစ္ဆရ ဝဏ္ဏာဒိကေ။ အတိ အနိဋ္ဌေ ကုထိတကုဋ္ဌသရီရာဒိကေ။ ‘‘ဝတ္ထု ဘူတော’’တိ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာန ဘူတော။ ‘‘တေသံ တေသံ သတ္တာနံ’’တိ ကတ္တု အတ္ထေသာမိဝစနံ။ ‘‘တဒုဘယံ ပီ’’တိ ဥဘယံ တံ ဂဟဏံပိ။ ‘‘တေသံ’’တိ တေသံ လောကိယ မဟာဇနာနံ။ ‘‘ဝိပလ္လာသဝသေနေဝ ဟောတီ’’တိ ဒေဝစ္ဆရဝဏ္ဏာဒီသု အတိဣဋ္ဌေသု အတိဣဋ္ဌာကာရတော ဂဟဏမ္ပိ ဝိပလ္လာသ ဝသေနေဝ ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ ဒေဝစ္ဆရ ဝဏ္ဏာဒီသု အတိ ဣဋ္ဌ သညာယ ဝိပလ္လာသ သညာဘာဝတော။

ဝိဘာဝနိပါဌေ ။ ‘‘ပဝတ္တိယာ’’တိ ပဝတ္တနတော။ အဋ္ဌကထာဓိပ္ပာယေ ဌတွာ ဝုတ္တတ္တာ အဋ္ဌကထာဂါရဝေန’’တံ ဝိစာရေတဗ္ဗ မေဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထတော ပန အယုတ္တမေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသနယော အညတ္ထပိ။ ‘‘ဓမ္မ စက္ခုရဟိတာ’’တိ ဓမ္မ ဝဝတ္ထာနညာဏ စက္ခု ရဟိတာ။ ‘‘ကုသလာကုသလာနိ ယေဝါ’’တိ တေသံ ဓမ္မ စက္ခု ရဟိတာနံ ဥပ္ပန္နာနိ ကုသလာကုသလာနိယေဝ။ ဂါထာယံ။ ‘‘ရူပါ’’တိ ရူပတော နပ္ပဝေဓန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘သဒ္ဒါ’’တိအာဒီသုပိ ဧသေဝနယော။ နပ္ပဝေဓန္တီတိ စ န စလန္တိ၊ န ကမ္ပန္တိ၊ စိတ္တညထတ္တံ န ဂစ္ဆန္တိ။ တထာ ဥပေက္ခာ ကြိယဇဝနာနန္တရမ္ပိ တဒါရမ္မဏာနိ သောမနဿု ပေက္ခာဝေဒနာ ယုတ္တာနိ ဧဝ သိယုန္တိ ယောဇနာ။ မူလဋီကာပါဌေ။ ‘‘တဒါရမ္မဏတာ’’တိ တဒါရမ္မဏတာယ တဒါရမ္မဏဘာဝေန။ ‘‘ကတ္ထစီ’’တိ ကတ္ထစိ အဘိဓမ္မ ပါဠိယံ။ ‘‘ဝိဇ္ဇမာနေ စ တသ္မိံ’’တိ တသ္မိံ ကြိယဇဝနာနု ဗန္ဓကေ တဒါ ရမ္မဏေ ဝိဇ္ဇမာနေ သတိ။ ဧတံ ဘဝင်္ဂဉ္စ နာမ အနုဗန္ဓတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ နဒီသောတော ပဋိသောတဂါမိနာဝံ အနုဗန္ဓတိ ဝိယာတိ ယောဇနာ။ ‘‘သဝိပ္ဖာရိကံ ဧဝဇဝနံ’’တိ ကိလေသ ဓမ္မာနံ ဝိပလ္လာသ ဓမ္မာနဉ္စ ဝသေန ခဏမတ္တေပိ အနေကသတေသု အာရမ္မဏေသု ဝိဝိဓာကာရေန ဖရဏဝေဂသဟိတံ ကုသလာကုသလ ဇဝနမေဝ အနုဗန္ဓတီတိ ယုတ္တံ။ န ပန ကြိယဇဝနံ အနုဗန္ဓတီတိ ယုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ဆဠင်္ဂု ပေက္ခာဝတော’’တိ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နေဝ သုမနော ဟောတိ၊ န ဒုမ္မနော၊ ဥပေက္ခကော ဝိဟရတီ-တိအာဒိနာ ဝုတ္တာယ ဆ ဒွါရိကဝသေန ဆဠင်္ဂ သမန္နာဂတာယ ဥပေက္ခာယ သမ္ပန္နဿ။ ဝတ္တနံ ဝုတ္တိ။ သန္တာ ဝုတ္တိ အဿာတိ သန္တ ဝုတ္တိ။ တံ ဝိစာရေန္တော ‘‘ပဋ္ဌာနေ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ယဒိ စေတံ ဝုစ္စေယျာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဧတံ’’တိ ကြိယာ ဗျာကတေတိအာဒိကံ ဧတံ ဝစနံ။ ‘‘တသ္မိံ’’တိ တသ္မိံ ဝစနေ။ ‘‘ဧဝမာဒိနာ’’တိ ဧဝမာဒိနာ နယေန။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဥတ္တရံ’’တိ ပရိဟာရံ။ ‘‘ဝိပဿနာစာရ ဝသေနာ’’တိ ဝိပဿနာ ပဝတ္တိ ဝသေန။ ‘‘တေသံ’’တိ သောမနဿ ဒေါမနဿာနံ။ ‘‘ဣတရီတရာနန္တရ ပစ္စယတာ’’တိ အညမညာနန္တရ ပစ္စယတာတိ အတ္ထော။ ‘‘ထေရေနာ’’တိ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရေန။ သဗ္ဗာနိ တဒါ ရမ္မဏာနိ၊ သဗ္ဗာနိ ဘဝင်္ဂါနိ စ။ ‘‘သမုဒါ စရန္တီ’’တိ စိရကာလံ သဉ္စရန္တိ ။ ‘‘ဧတာနိဟီ’’တိအာဒိနာ တေသံ အဋ္ဌာရသန္နံ ဇဝနာနံ အနန္တရံ တဒါရမ္မဏာနံ အနိယမတော ပဝတ္တိယာ ကာရဏယုတ္တိံ ဒဿေတိ။ သမ္ဘဝတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတေနာတိ သမ္ဘဝေါ။ တဒါ ရမ္မဏဿ သမ္ဘဝေါ တဒါ ရမ္မဏ သမ္ဘဝေါ။ အထဝါ၊ သမ္ဘဝနံ ဥပ္ပဇ္ဇနံ သမ္ဘဝေါတိ ဣမေ ဒွေ အတ္ထေ ဒဿေတုံ ‘‘တဒါ ရမ္မဏ သမ္ဘဝေါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ယေသံ ပနာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ယေသံ’’တိ ယေသံ ပုဂ္ဂလာနံ။ ‘‘ဣတရာနီ’’တိ ဥပေက္ခာ သန္တီရဏ ဒွယတော အညာနိ။ ‘‘န ဟောန္တီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံသတိ၊ ကသ္မာ ထေရေန ဣဓ န ဝုတ္တာနီတိ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ အဝုတ္တတ္တာ ဣဓ န ဝုတ္တာနီတိ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန ကသ္မာ န ဝုတ္တာနိ။ ယေဘူယျ နိယမသောတေ ပတိတတ္တာ န ဝုတ္တာနိ။ န ပန အလဗ္ဘမာနတ္တာ န ဝုတ္တာနီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဥပေက္ခာသဟဂတ သန္တီရဏ ဒွယမေဝ ဝုတ္တံ’’တိ အာဂန္တုက ဘဝင်္ဂဘာဝေန ဝုတ္တံ။ ယထာဟ အထဿ ယဒါ သောမနဿ သဟဂတပ္ပဋိသန္ဓိကဿ ပဝတ္တေ ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ ပမာဒေန ပရိဟီနဇ္ဈာနဿ ပဏီတ ဓမ္မော မေ နဋ္ဌောတိ ပစ္စဝေက္ခတော ဝိပ္ပဋိသာရိ ဝသေန ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ ကိံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သောမနဿာနန္တရဉှိ ဒေါမနဿံ၊ ဒေါမနဿာနန္တရဉ္စ သောမနဿံ ပဋ္ဌာနေ ပဋိသိဒ္ဓံ။ မဟဂ္ဂတ ဓမ္မံ အာရဗ္ဘ ဇဝနေ ဇဝိတေ တဒါ ရမ္မဏမ္ပိ တတ္ထေဝ ပဋိသိဒ္ဓန္တိ။ ကုသလ ဝိပါကာဝါ အကုသလဝိပါကာဝါ ဥပေက္ခာ သဟဂတာ ဟေတုကမနောဝိညာဏ ဓာတု ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ကိမဿာ ရမ္မဏန္တိ။ ရူပါဒီသု ပရိတ္တ ဓမ္မေသု အညတရံ။ ဧတေသု ဟိ ယဒေဝ တသ္မိံ သမယေ အာပါတမာဂတံ ဟောတိ။ တံ အာရဗ္ဘ ဧတံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ-တိ။ ဧဝံ ဒေါမနဿသဟဂတ ဇဝနာနုရူပံ ဥပေက္ခာသဟဂတ သန္တီရဏ ဒွယမေဝ အာဂန္တုက ဘဝင်္ဂဘာဝေန အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တန္တိ။ ‘‘ဧတမ္ပိ ယုဇ္ဇတိ ယေဝါ’’တိ အကုသလ ဇဝနာဝသာနေ ဧတံ သဟေတုကံ အာဂန္တုက ဘဝင်္ဂံပိ ယုဇ္ဇတိယေဝ။ ‘‘ဒေါမနဿ ဇဝနာနန္တရံ ဘဝင်္ဂ ပါတောဝ ဟောတီ’’တိ ဥပေက္ခာ သဟဂတ မူလဘဝင်္ဂ ပါတောဝ ဟောတိ။ အာဂန္တုက ဘဝင်္ဂေန ကိစ္စံ နတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ ဥပေက္ခာ ပဋိသန္ဓိကတ္တာ။ နေဝတဒါရမ္မဏ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ တေသု အာရမ္မဏေသု တဒါရမ္မဏဝါရဿ အသမ္ဘဝတော။ န ဟိ မဟန္တာရမ္မဏေသု စ အဝိဘူတာရမ္မဏေသု စ တဒါရမ္မဏဝါရော သမ္ဘဝတိ။ န စ မူလဘဝင်္ဂ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ မူလဘဝင်္ဂဘူ တဿ သောမနဿ ဘဝင်္ဂဿ ဒေါမနဿ ဇဝနေန သဟ ဝိရုဒ္ဓတ္တာ။ ‘‘ဣတိ ကတွာ’’တိ ဣမိနာ ကာရဏေန။ ‘‘ဧကံ’’တိ ဧကံ ဥပေက္ခာသဟဂတ ဝိပါကံ။ တထာ တဿေဝ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပာဒေန္တဿ နေဝ တဒါရမ္မဏ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ န စ မူလဘဝင်္ဂ သမ္ဘဝေါတိ ကတွာ ဒေါမနဿာနန္တရံ ဆသု…ပေ… ပဝတ္တတီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘တဿေဝါ’’တိ သောမနဿပ္ပဋိသန္ဓိကဿေဝ။ နေဝတဒါရမ္မဏ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ အာရမ္မဏာနံ အတိမဟန္တတ္တေပိ အတိဝိဘူတတ္တေပိ သတိ သောမနဿ တဒါရမ္မဏဿ ဇဝနေန သဟ ဝိရုဒ္ဓတ္တာ။ ဥပေက္ခာ တဒါ ရမ္မဏဿ စ အာရမ္မဏေန သဟ ဝိရုဒ္ဓတ္တာ။ န ဟိ အတိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ ဥပေက္ခာ တဒါရမ္မဏံ ပဝတ္တတိ။ မဟဂ္ဂတ ပညတ္တာ ရမ္မဏေသု ပန ဥဘယမ္ပိ တဒါရမ္မဏံ နုပ္ပဇ္ဇတိယေဝ။ န စ မူလဘဝင်္ဂ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ ဇဝနေန သဟ ဝိရုဒ္ဓတ္တာတိ။

‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘သဗ္ဗ ဓမ္မေသူ’’တိ သဗ္ဗေသု အာရမ္မဏ ဓမ္မေသု။ ‘‘ပထမ သမန္နာဟာရော’’တိ အာဝဇ္ဇန ကိစ္စံ အာဟ။ သုတ္တန္တ ပါဌေ။ ‘‘တဇ္ဇော’’တိ တေန အာရမ္မဏာနံ အာပါတာ ဂမနေန ဇာတော။ ‘‘တဇ္ဇော’’တိ ဝါ တဒနုရူပေါတိပိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ဝိညာဏဘာဂဿာ’’တိ စက္ခု ဒွါရိက ဝိညာဏ ကောဋ္ဌာသဿ။ ‘‘ယတော’’တိ ယသ္မိံ ကာလေ။ ကထံ အာဝဇ္ဇနေန ဝိနာ နုပ္ပဇ္ဇတီတိ အာဟ ‘‘သစေ အာဝဇ္ဇနေနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဧတ္ထ သိယာ’’တိအာဒီသု။ ယထာ ပန နိရာဝဇ္ဇနံ ဟောတိ ဘိန္နာ ရမ္မဏဉ္စ၊ ဧဝံ တထာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဧကဿပီ’’တိ ဧကဿ အာဂန္တုက ဘဝင်္ဂဿပိ နတ္ထိ ဒေါသော။ မဟာအဋ္ဌကထာယဉ္စ နတ္ထိ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန အတ္ထိယေဝ။ ‘‘သဝိပ္ဖန္ဒနတ္တာ’’တိ ဧတ္ထ အတ္ထော သဝိပ္ဖာရိကန္တိ ပဒေ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘ဣတရေ သဉ္စာ’’တိ မဟဂ္ဂတလောကုတ္တရ ဇဝနာနဉ္စ။ ကာနိ စိ ပရိတ္တာရမ္မဏာနိပိ သမာနာနိ။ ယဒိ တဒါရမ္မဏူ ပနိဿ ယဿ ကာမဘဝင်္ဂဿ အဘာဝတော တဒါရမ္မဏာနိ ရူပါရူပ ဗြဟ္မာနံ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဧဝံ သတိ၊ စက္ခုသောတ ဒွါရိက စိတ္တာနိပိ ရူပ ဗြဟ္မာနံ နုပ္ပဇ္ဇေယျုန္တိ အာဟ ‘‘စက္ခု သောတဝိညာဏာနိ ပနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဣန္ဒြိယပ္ပဝတ္တိ အာနုဘာဝတော’’တိ စက္ခု ဝတ္ထု သောတဝတ္ထု သင်္ခါတာနံ ဣန္ဒြိယ ဝတ္ထူနံ ရူပ ဗြဟ္မ သန္တာနေ ပဝတ္တတ္တာ တေသံ ပဝတ္တိ အာနုဘာဝတော စက္ခု သောတဝိညာဏာနိ ရူပဗြဟ္မာနံ ပဝတ္တန္တိယေ ဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘သမ္ပဋိစ္ဆန သန္တီရဏာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝိကပ္ပဗလေဝါ’’တိ ကာမကုသလာ ကုသလာနံ ဝိယ ဝိဝိဓေန အာကာရေန ကပ္ပေတွာ ပကပ္ပေတွာ အာရမ္မဏဂ္ဂဟသာမတ္ထိယေဝါသတိ။ ‘‘အပ္ပနာပတ္တ ဘာဝနာ ကမ္မဝိသေသေ ဝါ’’တိ ဧတ္ထ အဘိညာ ဇဝနာနိ ဝိယ မဟဂ္ဂတ ဝိပါက လောကုတ္တရ ဝိပါကာနိ ဝိယ စာတိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ’’တိ ပဋိစ္စ သမုပ္ပာဒ ဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယံ။ ‘‘ဝိဘာဝနိယံ ဝုတ္တ ကာရဏာနီ’’တိ အဋ္ဌကထာတော အာဟရိတွာ ဝိဘာဝနိယံ ဝုတ္တာနိ ‘အဇနကတ္တာ ဇနက သမာနတ္တာ ဘာဝတော’တိအာဒီနိ ကာရဏာနိ။

၁၄၀။ ဇဝန နိယမေ။ အဋ္ဌကထာယမ္ပိ ဆက္ခတ္တုံ ပဝတ္တိ ဝုတ္တာ။ ယထာဟ သစေ ပန ဗလဝါ ရမ္မဏံ အာပါတာဂတံ ဟောတိ။ ကြိယမနောဓာတုယာ ဘဝင်္ဂေ အာဝဋ္ဋိတေ စက္ခုဝိညာဏာဒီနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဇဝနဋ္ဌာနေ ပန ပထမကာမာဝစရ ကုသလ စိတ္တံ ဇဝနံ ဟုတွာ ဆသတ္တဝါရေ ဇဝိတွာ တဒါရမ္မဏဿ ဝါရံ ဒေတီတိ။ ‘‘မုဒုတရ ဘာဝေနာ’’တိ မာတုကုစ္ဆိမှိ ဌိတကာလေဝါ သမ္ပတိ ဇာတကာလေ ဝါ ဝတ္ထုဿ အတိမုဒုဘာဝေန။ ‘‘ကေနစိဥပဒ္ဒုတ ဘာဝေနာ’’တိ ဗာဠှဂေလညဇာတကာလေ ကေနစိ ဝါတပိတ္တသေမှာဒိနာ ဥပဒ္ဒုတ ဘာဝေန။ ‘‘အဇ္ဈောတ္ထဋ ဘာဝေနာ’’တိ တဿ ဝေဝစနမတ္တံ။ မန္ဒီဘူတော ဝေဂေါ ယေသံ တာနိ မန္ဒီဘူတ ဝေဂါနိ။ ‘‘အသယှ ရူပေဟီ’’တိ ဒုက္ခမသဘာဝေဟိ။ အဘိဘူတာနံ သတ္တာနံ။ တဉ္စ ခေါ ဝစနံ ပါကတိက သတ္တာနံ ဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ န သတ္တဝိသေသာနံ ဝသေန။ ဧဝံ သတိ၊ သတ္တဝိသေသာနံ ဝသေန ကထံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ယေ ပနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဥပရီ’’တိ မရဏုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနေ။ ‘‘ဝုတ္တဉှီ’’တိ ဝိသုဒ္ဓိ မဂ္ဂေ ဝုတ္တမေဝ။ ‘‘ယမကပ္ပာဋိဟာရိယံ’’တိ ယုဂဠဝတ္ထူနံ ဧကတော ပဝတ္တ အစ္ဆရိယ ကမ္မံ။ ‘‘ဒွေ ဈာနင်္ဂါနီ’’တိ ဥပေက္ခေကဂ္ဂတာ ဈာနင်္ဂါနိ။

‘‘ယောဂကမ္မသိဒ္ဓိယာ’’တိ ဘာဝနာနု ယောဂကမ္မသိဒ္ဓဿ။ ဣဒ္ဓိ ဝိကုဗ္ဗနံ နာမ ဣဒ္ဓိယာ နာနာကမ္မကရဏံ။ ‘‘သိဒ္ဓိယာ ဧဝါ’’တိ သိဇ္ဈ နတ္ထာယ ဧဝ ။ အတ္တနော အနန္တရေ ဧဝ ဥပ္ပန္နံ ဖလံ ဧတိဿာတိ အာနန္တရိကပ္ဖလာ။ မဂ္ဂစေတနာ။ ‘‘ဣတီ’’တိ တသ္မာ။ ‘‘မန္ဒဿာ’’တိ မန္ဒ ပုဂ္ဂလဿ။ ‘‘တိက္ခဿာ’’တိ တိက္ခ ပုဂ္ဂလဿ။ တီဏိ ဖလစိတ္တာနိ။ ‘‘ပယောဂါဘိသင်္ခါရဿာ’’တိ ပထမဇ္ဈာနတော ပဋ္ဌာယ သမထ ဝိပဿနာယုဂနန္ဓပ္ပဝတ္တိ သင်္ခါတဿ ပုဗ္ဗပ္ပယောဂါဘိသင်္ခါရဿ။ ‘‘အကတာဓိကာရဿာ’’တိ အာသန္နေ ပုရိမဘဝေ အကတ ဈာနပရိကမ္မဿ ပုဂ္ဂလဿ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဖလဋ္ဌာနံ စိဏ္ဏဝသိဘာဝါနေဝ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။

ဇဝနနိယမောနိဋ္ဌိတော။

၁၄၁။ ဒုဟေတုကာဒီသု။ ဇာတိ ဒွိဟေတုကာဒယော ဧဝ အဓိပ္ပေတာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပဋိသန္ဓိဝိညာဏ သဟဂတာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘တေသံ ဒွိန္နံ ပီ’’တိ ဒွိဟေတုကာနမ္ပိ အဟေတုကာနမ္ပိ။ ဘုသောဈာန မဂ္ဂဖလာနိ ဝါရေန္တိ နီဝါရေန္တီတိ အာဝရဏာနိ။ ဝိပါကာနိ စ တာနိ အာဝရဏာနိ စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဝိပါကာနီ’’တိ အဟေတုက ဒွိဟေတုက ဝိပါကာနိ။ တေဟိ ဂဟိတပ္ပဋိသန္ဓိကာနံ ဣမသ္မိံ ဘဝေဈာန မဂ္ဂဖလပ္ပဋိလာဘော နာမ နတ္ထိ။ တေနာဟ ‘‘ဝိပါကာဝရဏ သဗ္ဘာဝတော’’တိအာဒိံ။ ‘‘တေသံ’’တိ ဒုဂ္ဂတိ အဟေတုက ပုဂ္ဂလာနံ။ ပုဂ္ဂလာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ န လဗ္ဘန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣတရေသံ’’တိ တတော အညေသံ သုဂတိ အဟေတုက ပုဂ္ဂလာနံ။

‘‘ဧတ္ထ သိယာ’’တိအာဒီသု။ ဒုဂ္ဂတိ ပရိယာပန္နာနဉ္စ အဟေတုကာနံ။ ‘‘မူလဘဝင်္ဂေ’’တိအာဒိမှိ ပဋိသန္ဓိ စိတ္တံ ဟုတွာ အာဂတေ မူလဘဝင်္ဂေ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စီ’’တိ ယံ ကိဉ္စိ ဘဝင်္ဂံ။ ‘‘ဝုစ္စတေ’’တိ ဝိသဇ္ဇနာ ဝုစ္စတေ။ ‘‘သဗ္ဗ အဋ္ဌကထာသု ပဋိက္ခိတ္တော’’တိ အဋ္ဌသာလိနိယံ တာဝ ဝိပါကုဒ္ဓါရကထာယံ သောဠသသု ကာမာဝစရ ကုသလ ဝိပါကေသု အဋ္ဌန္နံ အဟေတုက ဝိပါကာနံ ဧဝ အာပါယိကေသု သတ္တေသု ဥပ္ပတ္တိံ ဒဿေတိ။ န အဋ္ဌန္နံ သဟေတုက ဝိပါကာနံ။ တထာ ပဋိစ္စ သမုပ္ပာဒဋ္ဌ ကထာသု စ ဝိညာဏ ပဒဝဏ္ဏနာသု အညာသု စ အဘိဓမ္မာဝတာရာဒီသူတိ ဧဝံ သဗ္ဗဋ္ဌကထာသု ပဋိက္ခိတ္တာ နာမ ဟောတိ။ ‘‘ယောဂသာ ဓနီယတ္တာ’’တိ ပယောဂေန သာဓေတဗ္ဗတ္တာ။ ကုသလာကုသလာနိ ဟိ ဝဍ္ဎေတုံ ဝါ ဟာပေတုံ ဝါ ပယောဂေ ကတေ ဝဍ္ဎန္တိ စေဝ ဟာယန္တိ စ။ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တဘူတံ ဂဟေတုံ ယုတ္တံ။ ကသ္မာ၊ အဟေတုကဿ ဘဝင်္ဂဿာတိ ဝုတ္တဿ မူလဘဝင်္ဂဿ အဟေတုကတ္တာ။ ‘‘ဒွိန္နမ္ပိ အဟေတုကာနံ’’တိ ဒုဂ္ဂတိ အဟေတုကာနဉ္စ သုဂတိ အဟေတုကာနဉ္စ။ ‘‘အပရေပနာ’’တိအာဒိ ဝိဘာဝနိယံ အာဂတော အပရေ ဝါဒေါ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ‘အပရေပန ယထာ အဟေတုကာနံ သဟေတုက တဒါရမ္မဏံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဒွိဟေတုကာနံ တိဟေတုက တဒါရမ္မဏံပီ’တိ ဝဏ္ဏေန္တိ။ တေသံမတာနုရောဓေန စ ဣဓပိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တ ဝိပါကပ္ပဋိက္ခေပေါ အဟေတုကေယေဝ သန္ဓာယာတိ ဝဒန္တီတိ။ တံ ပန ဝိပါကုဒ္ဓါရကထာယံ ‘ဧတ္ထေဝ ဒွါဒသ ကမဂ္ဂေါပီ’တိ စ၊ ဧတ္ထေဝ ဒသကမဂ္ဂေါပီ’တိ စ အာဂတေဟိ န သမေတိ။ တတ္ထ ဟိ သောဠသသုကုသလဝိပါကေသု ဒွိဟေတုက ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာနံ ဒွိန္နံ ဒွိဟေတုကာဟေတုက ပုဂ္ဂလာနံ စတ္တာရိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တ ဝိပါကာနိ ဝဇ္ဇေတွာ ဒွါဒသ ကမဂ္ဂေါ နာမ ဟောတိ။ ပုန သေသေသု ဒွါဒသ ဝိပါကေသုပိ အသင်္ခါရိက ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာနံ ဒွေ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တ သသင်္ခါရိက ဝိပါကာနိ၊ သသင်္ခါရိက ကမ္မနိဗ္ဗတ္တာနဉ္စ ဒွေ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တ အသင်္ခါရိက ဝိပါကာနိ ဝဇ္ဇေတွာ ဒုတိယတ္ထေရ ဝါဒေ ဒသကမဂ္ဂေါ နာမ ဟောတီတိ။ ဧတ္ထ ပန ဒွိ ဟေတုကောပိ ပုဂ္ဂလော အဓိကေန ဆန္ဒေန ဝါ ဝီရိယေန ဝါ စိတ္တေန ဝါ ယုတ္တော ပရိယတ္တိ ဓမ္မံ ဝါ နာနာဝိဇ္ဇာသိပ္ပာနိ ဝါ ဗဟုံ ဂဏှေယျ၊ သုဏေယျ၊ ဓာရေယျ၊ ဝါစေယျ၊ စိန္တေယျ။ အထဿ ဉာဏသမ္ပယုတ္တ ဇဝနံ ဗဟုလံ သမုဒါ စရေယျ။ တဒါ တဿ နာနာကမ္မေန ဇဝနာနု ရူပံ ဉာဏသမ္ပယုတ္တ တဒါရမ္မဏံ န န သမ္ဘဝတီတိ ဝုတ္တံ။ တံ ယုတ္တံ ဝိယ ဒိဿတီတိ။ ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ပိဟိ။ လ။ ဝုတ္တာ’’တိ ကထံ ဝုတ္တာ။ ဧတာနိ ဟိ မနုဿေသု စ ကာမာဝစရ ဒေဝေသု စ ပုညဝန္တာနံ ဒွိဟေတုကတိ ဟေတုကာနံ ပဋိသန္ဓိကာလေ ပဋိသန္ဓိ ဟုတွာ ဝိပစ္စန္တီတိအာဒိနာ ဝုတ္တာတိ။ တေ ပန တိဝိဓာ၊ နဝဝိဓာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တေသံ တဗ္ဘာဝေါ’’တိ ကုသလာနံ ကုသလဘာဝေါ၊ အကုသလာနံ အကုသလဘာဝေါ။ ‘‘သိက္ခန ဓမ္မယုတ္တာ’’တိ တီဟိ သိက္ခာဟိ ပဟာတဗ္ဗာနံ ကိလေသာနံ အတ္ထိတာယ သိက္ခိတဗ္ဗတာ ပကတိယံ ဌိတာတိ အဓိပ္ပာယော ။‘‘ဟေဋ္ဌိမာနဉ္စာ’’တိ ဟေဋ္ဌိမ ဖလာနဉ္စ။ ယာနိယာနိသကာနိ ယထာသကံ။ ‘‘ဥပရိမာနံ’’တိ ဥပရိမာနံ ပုဂ္ဂလာနံ။ ‘‘ပရိနိဋ္ဌိတ သိက္ခာ ကိစ္စတ္တာ’’တိ သိက္ခာ ကိစ္စံ နာမ ကိလေသ ဓမ္မာနံ ပဟာနတ္ထာယ ဧဝ ဟောတီတိ တေသု သဗ္ဗသော ပဟီနေသု သိက္ခာ ကိစ္စံ ပရိနိဋ္ဌိတံ ဟောတိ။ ဧဝံ ပရိနိဋ္ဌိတ သိက္ခာ ကိစ္စတ္တာ။ သုဋ္ဌု ဘဗ္ဗောတိ သမ္ဘဝေါ။ သမ္ဘဝေါတိ ဝိသေသန ပဒမေတန္တိ အာဟ ‘‘ယထာ သမ္ဘဝံ’’တိ။

၁၄၂။ ‘‘ဧတ္ထေဝါ’’တိ ဧတသ္မိံ ကာမလောကေ ဧဝ။ ‘‘တံ တံ ပသာဒရဟိတာနံ’’တိ တေနတေန ပသာဒေန ရဟိတာနံ။ တသ္မိံ တသ္မိံ ဒွါရေ ဥပ္ပန္နာနိ တံ တံ ဒွါရိကာနိ။ စတုသဋ္ဌိဝီထိ စိတ္တာနိ။ ဒွေ စတ္တာလီသ ဝီထိ စိတ္တာနိ။ ‘‘ဗြဟ္မလောကေ ဝါ’’တိအာဒီသု။ ဣဒံ အဋ္ဌကထာ ဝစနံ။ ယထာဟ ရူပဘဝေ စတုန္နံ ဝိညာဏာနံ၊ တထေဝ ပစ္စယော။ ပဝတ္တေ၊ နောပဋိသန္ဓိယံ။ သောစ ခေါ ကာမာဝစရေ အနိဋ္ဌ ရူပဒဿန သဒ္ဒသဝနဝသေန၊ ဗြဟ္မလောကေ ပန အနိဋ္ဌာ ရူပါဒယော နာမ နတ္ထိ။ တထာ ကာမာဝစရ ဒေဝလောကေ ပီတိ။ တာနိ စတ္တာရိ စိတ္တာနိ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ ရူပလောကေ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဣဓာ’’တိ ဣမသ္မိံ ဝစနေ။ ‘‘တံ တံ ဘူမိ ပရိယာပန္နေ’’တိ တိဿံ တိဿံ ဘူမိယံ ပရိယာပန္နေ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

ဝီထိသင်္ဂဟဒီပနိယာအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။