📜

၅။ ဝီထိမုတ္တသင်္ဂဟအနုဒီပနာ

၁၄၃။ ဝီထိမုတ္တသင်္ဂဟေ ။ ‘‘ပဝတ္တိသင်္ဂဟံ’’တိ စိတ္တုပ္ပာဒါနံ ပဝတ္တာကာရကထနသင်္ဂဟံ။ ‘‘ပဋိသန္ဓိယံ’’တိ ပဋိသန္ဓိကာလေ။ ‘‘တေသံ’’တိ စိတ္တ စေတသိကာနံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘တဒါသန္နတာယာ’’တိ တာယပဋိသန္ဓိယာ အာသန္နတာယ။ ‘‘တံ ဂဟဏေနေ ဝါ’’တိ သန္ဓိဂ္ဂဟဏေန ဧဝ သန္ဓိဝစနေန ဧဝ။ ‘‘ဝိသယပ္ပဝတ္တိ နာမာ’’တိ ကမ္မ ကမ္မနိမိတ္တာဒီနံ ဝိသယာနံ ဒွါရေသု အာပါတာ ဂမန ဝသေန ပဝတ္တိ နာမ။ ‘‘မရဏုပ္ပတ္တိယံ ဧဝ သိဒ္ဓါ’’တိ မရဏုပ္ပတ္တိယံ ဇဝနေသု ဧဝ သိဒ္ဓါ။ ဧတေန မရဏုပ္ပတ္တိ ဝိဓာနံ ဇဝနပ္ပဓာနံ ဟောတိ၊ န စုတိပ္ပဓာနန္တိ ဒီပေတိ။ န ဟိ တသ္မိံ ဝိဓာနေ တဿံ စုတိယံ ဝိသယပ္ပဝတ္တိ ဝစနံ နာမ အတ္ထိ။ ဇဝနေသု ဧဝ အတ္ထိ။ သာ ပန စုတိ တသ္မိံ ဘဝေ အာဒိမှိ ပဋိသန္ဓိ ပဝတ္တိယာ သိဒ္ဓါယ သိဇ္ဈတိ ယေဝါတိ။ ‘‘တေသံ’’တိ ဝီထိမုတ္တာနံ။ ‘‘ဘဝန္တီ’’တိ ပါတုဗ္ဘဝန္တိ။ ‘‘တတော’’တိ အယတော။ ‘‘ဂန္တဗ္ဗာ’’တိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန ဥပပဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ ‘‘ဂစ္ဆန္တီ’’တိ ပဝတ္တန္တိ။ ‘‘တိရော’’တိ တိရိယတော။ ‘‘အဉ္ဆိတာ’’တိ ဂတာ ပဝတ္တာ၊ အာယတာ ဝါ။ ‘‘သမာနဇာတိတာယာ’’တိ တိရစ္ဆာန ဂတဇာတိ ဝသေန သမာနဇာတိ ဘာဝေန။ ‘‘ယုဝန္တီ’’တိ မိဿီ ဘဝန္တိ။ ‘‘သုခသမုဿယတော’’တိ သုခသမုဒါယတော။ ‘‘ဒိဗ္ဗန္တီ’’တိ ဝိဇ္ဇောတန္တိ။ ‘‘ဣတိ ကတွာ’’တိ ဣတိ ဝစနတ္ထံ ကတွာ ဥပရိဒေဝါ သုရာတိ ဝုစ္စန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝေပစိတ္တိပဟာရာဒါဒယော’’တိ ဝေပစိတ္တိ အသုရိန္ဒ ပဟာရာဒအသုရိန္ဒာဒိကေ ဒေဝါသုရေ။ ‘‘သုရပ္ပဋိ ပက္ခာ’’တိ တာဝတိံသာဒေဝပ္ပဋိပက္ခာ။ ‘‘သုရသဒိသာ’’တိ တာဝတိံသာဒေဝ သဒိသာ။ ‘‘ဝေမာနိကပေတေ’’တိ ဝေမာနိက နာမကေ ပေတေ။ ‘‘ဝိနိပါတိကေ’’တိ ဝိနိပါတိက နာမကေ ဒုဂ္ဂတ ဒေဝဇာတိကေ။ တေသံ ပဝတ္တိ ဥပရိ ‘ဝိနိပါတိကာသုရာနဉ္စာ’တိ ပဒေ အာဝိ ဘဝိဿတိ။ ‘‘တေပီ’’တိ လောကန္တရိက နေရယိက သတ္တာပိ။ ‘‘ကာလကဉ္စိကပေတေ’’တိ ကာလကဉ္စိက နာမကေ ပေတေ။ ဧဝံ ကထာဝတ္ထု ပါဠိယံ အာဂတာ ဝေဿဘု အာဒယော ယမရာဇာနောပနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝေဿဘူ စ နောတ္တိ စ သောမော စ ယမော စ ဝေဿဝဏော စ ဣတိ ဣမေ ပေတ္တိ ရာဇာနော။ ‘‘ရဇ္ဇ’’န္တိ ရာဇဘာဝံ ရာဇကိစ္စံ။ ယေ စ ယက္ခရက္ခသာ နာမ ကရောန္တာ ဝိစရန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ကုရူရကမ္မကာရိနော’’တိ လုဒ္ဒကမ္မကာရိနော။ ‘‘ရေဝတိ ဝိမာနေ’’တိ ရေဝတိ ဝိမာန ဝတ္ထုမှိ။ ‘‘ဣတော’’တိ မနုဿ လောကတော၊ သုဂတိဘဝတော ဝါ။ တေဟိ ယက္ခ ရက္ခသာ နာမ ဘူမဋ္ဌကာပိ သန္တိ၊ အာကာသဋ္ဌကာပိ။ ‘‘နာနာကမ္မကာရဏာယော’’တိ ဒွတ္တိံသ ဝိဓာနိ ကမ္မကရဏ ကိစ္စာနိ။ တေသမ္ပိ နိရယပါလာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တိဿန္နံ’’တိ တိဿန္နံ အပါယဘူမီနံ။ အပါယဘူမိ။

ဥဿိတော မနော ဧတေသန္တိ ဝါ၊ ဥဿန္နော မနော ဧတေသန္တိ ဝါ၊ ဒွိဓာဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဥဿိတော’’တိ ဥဂ္ဂတော။ ‘‘ဥဿန္နော’’တိ ဝိပုလော။ ကသ္မာ တိက္ခတရ စိတ္တာ ဟောန္တီတိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ပရိပုဏ္ဏာနံ’’တိအာဒိံ။ ပုဗ္ဗဝါကျေ အနန္တ စက္ကဝါဠသာဓာရဏ ဝသေန ဝုတ္တတ္တာ ပုန ‘‘ဣမသ္မိံ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ။ ဣဓေဝ သဗ္ဗညု ဗုဒ္ဓါဒီနံ ဥပ္ပန္နတောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အဓိဂ္ဂဏှန္တီ’’တိ အဓိကံ ကတွာ ဂဏှန္တိ။ ‘‘သူရာ’’တိ ပါပကလျာဏ ကမ္မေသု သူရစိတ္တာ။ ‘‘သတိမန္တော’’တိ ဝိပုလဿတိကာ။ ‘‘ဣဓ ဗြဟ္မစရိယဝါသော’’တိ ဣဓေဝ သိက္ခတ္တယပူရဏ သင်္ခါတဿ ဗြဟ္မစရိယဝါသဿ အတ္ထိတာ။ ‘‘မရိယာဒဓမ္မေသူ’’တိ လောကစာရိတ္တ ဓမ္မေသု။ ‘‘ဓတရဋ္ဌော’’တိ ဓတရဋ္ဌော မဟာရာဇာ။ ဧဝံ ဝိရုဠှကောတိအာဒီသု။ ‘‘ဂန္ဓရုက္ခာဓိ ဝတ္ထာ’’တိ ဂန္ဓရုက္ခေသု အဇ္ဈာဝုတ္ထာ။ ‘‘ကုမ္ဘဏ္ဍာ’’တိ ကုဝုစ္စတိ ပထဝီ။ ပထဝိ ဂတာနိ ရတနဘဏ္ဍာနိ ယေသံ တေတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဒါနဝရက္ခသာ’’တိ ဒနုနာမဒေဝဓီတာယ အပစ္စန္တိ အတ္ထေန ဒါနဝ နာမကာ ရက္ခသာ။ အဝရုဇ္ဈန္တိ အန္တရာယံ ကရောန္တီတိ အဝရုဒ္ဓကာ။ ‘‘ဝိဂစ္ဆရူပေါ’’တိ ဝိပန္နဝဏ္ဏော။ ‘‘နိဟီနကမ္မကတာ’’တိ နိဟီနာနိပါပကမ္မာနိ ကတွာ အာဂတာ။ ကာစိဂန္ဓပ္ပိယော ဇာယန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယာဂန္ဓပ္ပိယော ဇောဂိနီတိ စ ဝုစ္စန္တိ၊ ဇုဏှာတိ စ ဝုစ္စန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အဘိလက္ခိတရတ္တီသူ’’တိ အဘိညာတရတ္တီသု။ ဥပေါသထရတ္တီသူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဂေါစရပ္ပသုတကာလေ’’တိ ဂေါစရတ္ထာယ ဝိစရိတကာလေ။ ‘‘ဇုတိအတ္ထေနာ’’တိ ဝိဇ္ဇောတနဋ္ဌေန။ ဝသူနိ ဓနာနိ ဓာရေန္တီတိ ဝသုန္ဓရာ။ ဝသုန္ဓရာ စ တေ ဒေဝ ယက္ခာ စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘နာဂါတွေဝ ဝုစ္စန္တီ’’တိ ပါဠိယံ နာဂေသု သင်္ဂယှန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ယာ’’တိ ယာ ဘုမ္မဒေဝယက္ခ ဇာတိယော။ ‘‘ယာသံ’’တိ ယာသံ ဘုမ္မဒေဝ ယက္ခဇာတီနံ။ ‘‘ကီဠာပသုတဝသေနာ’’တိ ဗောဓိသတ္တာနဉ္စ ဗုဒ္ဓါနဉ္စ အစ္ဆရိယ ဓမ္မဇာတကာလေ ဥဂ္ဃောသန ကီဠာကမ္မဝဍ္ဎနဝသေန။ ‘‘ယာသဉ္စ မန္တပဒါနီ’’တိ ယာသံ နိဂ္ဂဟ ပဂ္ဂဟပူဇနာဒိ ဝသေန ပဝတ္တာနိ မန္တပဒါနိ။ ‘‘တေသူ’’တိ + တေသု စတူသု အဝရုဒ္ဓကေသု။ ‘‘ကီဠာသောဏ္ဍဝသေနာ’’တိ ကီဠာဓုတ္တဝသေန။ ‘‘ဃာသသောဏ္ဍဝသေနာ’’တိ ခါဒနဘုဉ္ဇန ဓုတ္တဝသေန။ သောဏော ဝုစ္စတိ သုနခေါ။ ‘‘သတ္တေ’’ နေရယိကေ ဝါ ပေတေဝါ။ ‘‘ကာမဉ္စ ဟောတီ’’တိ ကိဉ္စာပိ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘နိဗန္ဓနောကာသော’’တိ နိစ္စသမ္ဗန္ဓနောကာသော။ ‘‘သမုဒါဂတေသူ’’တိ ပရမ္ပရတော အာဂတေသု။ ‘‘ဒေဝရာဇဋ္ဌာနေသူ’’တိ ဣမသ္မိံ စက္ကဝါဠေ တာဝတိံသာဘဝနေ ဒေဝရာဇဋ္ဌာနေသူတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပါဠိယံ ဧဝါ’’တိ ဒီဃနိကာယေ ဇနဝသဘသုတ္တပါဠိယံ ဧဝ။ ယစ္ဆန္တိ နိယစ္ဆန္တိ ဧတ္ထာတိ ယာမော။ ‘‘နိယစ္ဆန္တီ’’တိ အညမညံ ဣဿာမစ္ဆရိယ မူလကေဟိ ကလဟဘဏ္ဍနာဒီဟိ ဝိဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘တံ သဟစရိတတ္တာ’’တိ တေန ယာမ နာမကေန ဣဿရဒေဝကုလေန နိစ္စကာလံ သဟ ပဝတ္တတ္တာ။ ‘‘ဝသံ ဝတ္တေန္တီ’’တိ ဣစ္ဆံ ပူရေန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

‘‘ပုရေ’’တိ သမ္မုခဋ္ဌာနေ။ တံ ပန ဌာနံ ဥစ္စဋ္ဌာနံ နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဥစ္စေဌာနေ’’တိ။ ‘‘သဟဿော ဗြဟ္မာ’’တိအာဒီသု အတ္တနော သရီရောဘာသေန သဟဿံ စက္ကဝါဠ လောကံ ဖရန္တော သဟဿောနာမာတိ အဋ္ဌကထာယံ အဓိပ္ပေတံ။ ကုလဒေဝတာယော နာမ ကုလ ပရမ္ပရ ပူဇိတ ဒေဝတာယော နာမ။ ‘‘ဥပဋ္ဌဟန္တီ’’တိ ယုတ္တဋ္ဌာနေ ဒေဝဝတ္ထု ဒေဝမာလကာနိ ကတွာ သမယေ သမယေ တတ္ထ ဂန္တွာ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေန္တိ၊ ဝန္ဒန္တိ၊ ထောမေန္တိ၊ ဝရံ ပတ္ထေန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဥပဋ္ဌကာ ဧဝသမ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဥပဋ္ဌကမတ္တာဝဟောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ကဿစီ’’တိ ကဿစိ ဟေဋ္ဌိမဿ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တာသု ဗြဟ္မဘူမီသု။ ပုန ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ ဒုတီယတလေ။ ‘‘အာဘာ’’တိ သရီရာဘာ။ နိစ္ဆရန္တိ အင်္ဂပစ္စင်္ဂေဟိ နိဂ္ဂစ္ဆန္တိ။ ‘‘အစလ သဏ္ဌိတာ’’တိ ဒုတီယ တလေ ဝိယ စလိတာ န ဟောတိ။ အထ ခေါ အစလ သဏ္ဌိတာ။ ‘‘တေသံ’’တိ တေသံဝါဒီနံ ပါဌေ။ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာတိအာဒိကံ နာမံ နသိဒ္ဓံတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဣဉ္ဇနဇာတိကေဟီ’’တိ စလနဇာတိကေဟိ။ ‘‘ဟေဋ္ဌိမတလာနံ ဣဉ္ဇိတံ ပုညပ္ဖလံ အတ္ထီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အာနေဉ္ဇ ဇာတိကေနာ’’တိ အစလနဇာတိကေန ဥပေက္ခာဈာနေန နိဗ္ဗတ္တာနံ စတုတ္ထတလာနံ။ ‘‘ကေနစိ အန္တရာယေနာ’’တိ တေဇောသံဝဋ္ဋာဒိကေန အန္တရာယေန။ ‘‘ဧတ္ထပီ’’တိ ဧတသ္မိံ စတုတ္ထတလေပိ။ ‘‘အာယု ဝေမတ္တတာယာ’’တိ အာယုပ္ပမာဏနာနတ္တဿ။ ‘‘ဩဠာရိကာနံ’’တိ ဣဒံ ပကတိယာ ဩဠာရိက သဘာဝတာယ ဝုတ္တံ။ န သုခုမာနံ အတ္ထိတာယ။ နတ္ထိ ဝိဟညနံ ဧတေသန္တိ အဝိဟာ။ ကိံ ဝိဟညနံ နာမာတိ အာဟ ‘‘သမထဝိပဿနာ ကမ္မေသု အဝိပ္ဖာရိကတာ ပတ္တီ’’တိ။ စိတ္တဿ အဝိပ္ဖာရတာ ပဇ္ဇနံ နာမ နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ပသာဒ ဒိဗ္ဗ ဓမ္မ ပညာ စက္ခူဟီ’’တိ ‘ပသာဒ စက္ခု၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု၊ ဓမ္မစက္ခု၊ ပညာ စက္ခူ၊ ဟိ။ တတ္ထ ပသာဒစက္ခု ဧဝ ဣဓ ဒိဗ္ဗစက္ခူတိပိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ဓမ္မ စက္ခူ’’တိ ဟေဋ္ဌိမမဂ္ဂညာဏံ။ ‘‘ပညာ စက္ခူ’’တိ ဝိပဿနာ ဉာဏပစ္စဝေက္ခနာဉာဏေဟိ သဒ္ဓိံ အဝသေသံ သဗ္ဗညာဏံ။ ‘‘ရူပီနံ သတ္တာနံ’’တိ ရူပကာယဝန္တာနံ သတ္တာနံ။ ‘‘ကနိဋ္ဌဘာဝေါ’’တိ အပ္ပတရဘာဝေါ။ ‘‘အနာဂါမိမဂ္ဂဋ္ဌဿပိ ပဋိက္ခေပေါ’’တိ သကဒါဂါမိဘာဝေဌတွာ ဘာဝေန္တဿေဝ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ နော အညထာတိ အာဟ ‘‘သကဒါဂါမီနံ ပဋိက္ခေပေနာ’’တိအာဒိံ။

ဘူမိစတုက္ကံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၄၄။ ဘဝန္တရေ ဩက္ကမန္တိ ဧတာယာတိ ဩက္ကန္တီတိ ပိယုဇ္ဇတိ။ ‘‘သောတရဟိတော’’တိ ပသာဒသောတရဟိတော။ ဧဝံ သေသေသုပိ။ ‘‘အာသိတ္တကာဒိဘာဝေနာ’’တိ အာသိတ္တကပဏ္ဍကာဒိ ဘာဝေန။ ‘‘ဒွီဟိ ဗျဉ္ဇနေဟီ’’တိ ဒွီဟိ နိမိတ္တေဟိ။ ‘‘ဝိဗစ္ဆဝစနော’’တိ ဝိပန္နဝစနော။ ‘‘ဝတ္ထု ဝိပန္နဿာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဝတ္ထူ’’တိ သမ္ဘာရ စက္ခု ဝုစ္စတိ။ တဿ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ဝိပန္နတ္တာ တေန သမန္နာဂတော ပုဂ္ဂလော ဝတ္ထုဝိပန္နောတိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘တဿ တဿာ’’တိ စက္ခုသော တာဒိကဿ ။‘‘ပသူတိယံ ယေဝါ’’တိ ဝိဇာယမာနကာလေယေဝ။ ‘‘ပညာဝေယျတ္တိယဘာဝဿာ’’တိ ဧတ္ထ ဗျတ္တဿ ဘာဝေါ ဝေယျတ္တိယံ။ ‘‘ဗျတ္တဿာ’’တိ ဖရဏညာဏဿ ပုဂ္ဂလဿ။ ပညာ သင်္ခါတံ ဝေယျတ္တိယံ အဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဒွိဟေတုက တိဟေတုကာနံပိ န သက္ကာ နိယမေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထံ န သက္ကာတိ အာဟ ‘‘မာတုကုစ္ဆိမှိ ဝိပတ္တိ နာမ နတ္ထီ’’တိ။ ကတမေသံ ဝိပတ္တီတိ။ ဥပ္ပန္နာနမ္ပိ စက္ခု သောတာနံ ဝိပတ္တိ။ ကေနကာရဏေန ဝိပတ္တီတိ။ ပရူပက္ကမေနဝါ မာတုယာ ဝိသမ ပယောဂေန ဝါ နာနာဗာဓေန ဝါ ဝိပတ္တီတိ ယောဇနာ။ ဓာတုပါဌေ ယက္ခ ပူဇာယံတိ ပဌိတတ္တာ ‘‘ပူဇနီယဋ္ဌေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတေန ယက္ခိတဗ္ဗာ ပူဇိတဗ္ဗာ ယက္ခာတိ ဒဿေတိ။ ယေ ပန ကိစ္ဆဇီဝိကပတ္တာ ဝိစရန္တိ၊ တေ ဘူမဿိတာ နာမ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဘူမိဿိတာ’’တိ ပါဌေ ဘူမိယံ သိတာ နိဿိတာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ပုညနိဗ္ဗတ္တဿာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝိရူပါ ဟုတွာ’’တိ တေ ဝဏ္ဏတောပိ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ ဟောန္တိ။ သဏ္ဌာနတောပိ ဒုဿဏ္ဌာနာ။ ဇီဝိကတောပိ ကိစ္ဆဇီဝိကာတိအာဒိနာ ဝိပန္နရူပါ ဟုတွာ။ ‘ဝိဝသာ ဟုတွာ နိပတန္တီ’တိ ဝိနိပါတိကာတိပိ ဝဒန္တိ။ ဝိဝသာတိ စ အတ္တနော ဝသေန ဣစ္ဆာယ ဝိနာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဝိဝိတ္တဋ္ဌာနေသူ’’တိ ဇနဝိဝိတ္တေသု ဌာနေသု။ ပရိယေသိတွာ ဝါ ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။ ပီဠေတွာ ဝါ ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ။ တာသေတွာ ပီဠေတွာ ဝါ ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝေမာနိကပေတာပီ’’တိ အတ္တနော ပုညနိဗ္ဗတ္တံ ဒိဗ္ဗဝိမာနံ ယေသံ အတ္ထိ၊ တေ ဝေမာနိကာ။ တေ ပန ပုညာပုညမိဿက ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တတ္တာ ကေစိ ဒိဝါ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝန္တိ၊ ရတ္တိံ ပေတဒုက္ခံ။ ကေစိ ရတ္တိံ ဒိဗ္ဗသုခံ အနုဘဝန္တိ၊ ဒိဝါ ပေတဒုက္ခန္တိ။ ပရေဟိ ဒတ္တံ ဒိန္နံ ပုညပ္ဖလံ ဥပနိဿာယ ဇီဝန္တီတိ ပရဒတ္တူပဇီဝိနော။ ‘‘ပရေဟိ ဒိန္နံ ပုညပ္ဖလံ’’တိ ဉာတကေဟိ ပုညံ ကတွာ ဣဒံ မေ ပုညံ ပေတာနံ ကာလင်္ကတာနံ ဉာတီနံ ဒေဓီတိ ဧဝံ ဒိန္နံ ပုညပ္ဖလံ။ ‘‘သကလစက္ကဝါဠပရိယာပန္နာ ဧကဘူမကာ’’တိ ယထာ တာဝတိံသာဘူမိ နာမ သဗ္ဗ စက္ကဝါဠေသုပိ အတ္ထိ။ သဗ္ဗာပိ ဒိဗ္ဗေန ဝဿသဟဿေန ဧကအာယု ပရိစ္ဆေဒေါ ဟောတိ။ ဣမသ္မိံ စက္ကဝါဠေ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ။ န တထာ နိရယေသု ဝါ တိရစ္ဆာန ယောနိယံ ဝါ ပေတ္တိဝိသယေဝါ အသုရကာယေဝါ မနုဿေသုဝါ ဘုမ္မဒေဝေသု ဝါ ဧကပရိစ္ဆေဒေါ နာမ အတ္ထိ။ စတုန္နံ အပါယာနံ အာယုပ္ပမာဏ ဂဏနာယ နိယမော နတ္ထီတိ ဝုတ္တံ၊ န နု ဗြဟ္မ သံယုတ္တေ ကောကာလိကံ ဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ဘဂဝတာ ဝုတ္တော ဒသန္နံ နိရယာနံ ဝိသုံ ဝိသုံ အတ္ထီတိ။ သစ္စံ အတ္ထိ။ တေ ပန ဒသနိရယာ အဝီစိနိရယေ ပရိယာပန္နာ ဟုတွာ တဿ ပဒေသမတ္တာ ဟောန္တိ။ န တေဟိ ပဒေ သမတ္တေဟိ သကလော အဝီစိနိရယော နိယတာယု ပရိမာဏောတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ အပိ စ သောပိ တေသံ အာယုပရိစ္ဆေဒေါ အဝီစိဘူမိယာ နိယာမေန သိဒ္ဓါ န ဟောတိ။ တေန တေန ကမ္မဝိသေသေနေဝ သိဒ္ဓါ။ တသ္မာ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘တတ္ထ ယေဘူယျေန ကမ္မပ္ပမာဏတ္တာ’’တိ၊ တံ သု ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထ နိရယေသူ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ’’တိ န ဣတရ ဒီပဝါသီနံ အာယုကပ္ပဿ အာရောဟဏဉ္စ ဩရောဟဏဉ္စ အတ္ထီတိ ဝုတ္တေ သတီတိ အတ္ထော။ သမာစာရော နာမ ဒသသုစရိတာနိ။ ဝိသမာစာရော နာမ ဒသဒုစ္စရိတာနိ။ တေသံ နိဿန္ဒဘူတာ သမ္ပတ္တိဝိပတ္တိယောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တေသံ ပီ’’တိ ဣတရ ဒီပဝါသီနံပိ။ သော ဧဝပရိစ္ဆေဒေါတိ အာပဇ္ဇတိ။ န စ သက္ကာ တထာ ဘဝိတုံ။ အာဒိကပ္ပကာလေ သဗ္ဗေသမ္ပိ စတုဒီပ ဝါသီနံ အသင်္ချေယျာယုကတာ သမ္ဘဝတောတိ။ အထ ဣတရဒီပဝါသီနမ္ပိ အာယုကပ္ပဿ အာရောဟဏံ ဩရောဟဏဉ္စ အတ္ထိ။ ဧဝံ သတိ၊ ဧတရဟိပိ တေသံ အာယုကပ္ပော ဇမ္ဗုဒီပဝါသီနံ အာယုကပ္ပေန ဧကဂတိကော သိယာတိ စောဒနာ။ နိဿန္ဒမတ္တတ္တာတိအာဒိ ပရိဟာရော။ နတ္ထိ ဣဒံ မမ ဣဒံ မမာတိ ပဝတ္တာ ပါဋိပုဂ္ဂလိကတဏှာ ဧတေသန္တိ ‘‘အမမာ’’။ ‘‘အပရိဂ္ဂဟာ’’တိ ပုတ္တဒါရာဒိပရိဂ္ဂဟရဟိတာ။ ‘‘ဥပရိမေ စာတုမဟာရာဇိကေ’’တိ အာကာသဋ္ဌကစာတုမဟာရာဇိကေ။ ဒိဝေ ဒေဝလောကေ သိဒ္ဓါနိ ဒိဗ္ဗာနိ။ ‘‘ယာဝ နိမိရာဇကာလာ’’တိ ယာဝ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တဘူတဿ နိမိရညော ဥပ္ပန္နကာလာ။ ကဿ ပဗုဒ္ဓါ ပုရိမေ အန္တရကပ္ပေ ဥပ္ပန္နော။ နိမိရာဇာ ပန ဣမသ္မိံ အန္တရ ကပ္ပေ ဥပ္ပန္နော။ ‘‘မနုဿ လောကေဟိ ပညာသဝဿာနိ စာတုမဟာရာဇိကေ ဧကောဒိဗ္ဗရတ္တိဒိဝေါ ဟောတီ’’တိအာဒိ အဘိဓမ္မေ ဓမ္မ ဟဒယ ဝိဘင်္ဂေ အာဂတနယေန ဝုတ္တော။ စတုဂ္ဂုဏဝစနေ။ ‘‘ဥပရိမာနံ’’တိ ဥပရိမာနံ ဒေဝါနံ။ ဧကံ ဝဿသဟဿံ အာယုပ္ပမာဏံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဒွေ’’တိ ဒွေ ဝဿသဟဿာနိ။ ‘‘အဋ္ဌာ’’တိ အဋ္ဌဝဿသဟဿာနိ။ ‘‘ဟေဋ္ဌိမာနံ’’တိ ဟေဋ္ဌိမာနံ ဒေဝါနံ။ ‘‘ဥပရိမာနံ’’တိ ဥပရိမာနံ ဒေဝါနံ။ ယာမေ ဧကော ရတ္တိဒိဝေါတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘စတ္တာရီ’’တိ မနုဿလောကေ စတ္တာရိ ဝဿသတာနိ။ ဧဝံ သေသေသု။ ‘‘အာဒိအန္တ ဒဿနဝသေနာ’’တိ စာတုမဟာရာဇိကေ မနုဿဝဿဂဏနာ ဒဿနံ အာဒိဒဿနံ နာမ။ ဣဒါနိ ဝသဝတ္တိယံ မနုဿဝဿဂဏနာ ဒဿနံ အန္တ ဒဿနံ နာမ။

န အတိဒုဗ္ဗလံတိ နာတိဒုဗ္ဗလံ။ ‘‘တံ’’တိ တံ အဝိတက္က အဝိစာရမတ္တဈာနံ။ ‘‘ဘူမန္တရေ’’တိ ပထမဇ္ဈာနဘူမိတော အညိဿံ ဒုတီယဇ္ဈာနဘူမိယံ။ ကပ္ပဝစနေ။ ကပ္ပီယတိ ဝဿ၊ ဥတု၊ မာသ၊ ပက္ခ၊ ရတ္တိ၊ ဒိဝါ၊ ဒိဝသေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇီယတီတိ ကပ္ပော။ ကပ္ပီယန္တိ ဝါ နာနာဓမ္မပ္ပဝတ္တိယော အတီတာ ဒိဝသေန ပရိစ္ဆိဇ္ဇီယန္တိ ဧတေနာတိ ကပ္ပော။ ကာလော။ မဟန္တော ကပ္ပောတိ မဟာကပ္ပော။ ဝဿာနံ သတဘာဂေဟိပိ သဟဿဘာဂေဟိပိ သတသဟဿဘာဂေဟိပိ သင်္ခါတုံ အသက္ကုဏေယျောတိ အသင်္ချေယျော။ ဧကဿ အသင်္ချေယျဿ အန္တရေ ဒိဿမာနော ကပ္ပော အန္တရကပ္ပော။ သတ္တာနံ နာနာအာယုပရိစ္ဆေဒေါ အာယုကပ္ပော။ သော ပန မနုဿာနံ ဒသဝဿာယုကကာလေ ဒသဝဿေန ပရိစ္ဆိန္နော။ နေဝသညာ ဒေဝါနံ နိစ္စကာလံ စတုရာသီတိ ကပ္ပသဟဿေဟိ ပရိစ္ဆိန္နော။ အန္တရကပ္ပော နာမ စူဠကပ္ပာ ဝုစ္စန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝီသတိပ္ပဘေဒါ စူဠကပ္ပာ ဝုစ္စန္တီတိ ကေစိ ဝဒန္တီတိအာဒိနာ ယောဇနာ။ ‘‘ယေ’’တိ ယေ စတုသဋ္ဌိယာဒိဘေဒါ အန္တရကပ္ပာ။ ‘‘ယထာဝိနဋ္ဌံ’’တိ ဝိနဋ္ဌပ္ပကာရေန ဝိနဋ္ဌပ္ပကတိယာ။ ဝဍ္ဎမာနော ကပ္ပော ဝိဝဋ္ဋော။ ‘‘ယထာဝိဝဋ္ဋံ’’တိ ဝိဝဋ္ဋပ္ပကာရေန ဝိဝဋ္ဋပ္ပကတိယာ။ အစ္စယေန အတိက္ကမနေန။ ဟရဏေန အပနယနေန။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တသ္မိံ ကပ္ပဝစနေ။ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တေဇေနာ’’တိ အဂ္ဂိနာ။ ‘‘သံဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝိနဿတိ တဒါ။ ‘‘ဟေဋ္ဌာ’’တိ ဟေဋ္ဌာလောကော။ ‘‘စတုသဋ္ဌိဝါရေသူ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မဝစနံ။

ဂါထာသု။ ‘‘သတ္တသတ္တဂ္ဂိနာဝါရာ’’တိ သတ္တသတ္တဝါရာ အဂ္ဂိနာ ဝိနဿန္တိ။ အထဝါ၊ ဘုမ္မတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနံ။ သတ္တသုသတ္တသုဝါရေသု လောကော အဂ္ဂိနာ ဝိနဿတီတိ ယောဇနာ။ တေနာဟ ‘‘အဋ္ဌမေ အဋ္ဌမေ’’တိ။ ‘‘ဒကာ’’တိ ဥဒကေန။ အဋ္ဌမေ အဋ္ဌမေဝါရေ လောကော ဒကေန ဝိနဿတီတိ ယောဇနာ။ ယဒါ စတုသဋ္ဌိဝါရာ ပုဏ္ဏာ၊ တဒါ ဧကော ဝါယုဝါရော သိယာ။ တတ္ထ ‘‘တဒါ’’တိ တသ္မိံ စတုသဋ္ဌိဝါရေ။ ‘‘ဝိဝဋ္ဋမာနံ’’တိ သဏ္ဌဟမာနံ။ ‘‘ဝိဝဋ္ဋတီ’’တိ သဏ္ဌဟတိ။ ‘‘သံဝဋ္ဋမာနံ’’တိ ဝိနဿမာနံ။ ‘‘သံဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝိနဿတိ။ ‘‘ဒွေ အသင်္ချေယျာနီ’’တိ အဍ္ဎဒွယံ ဧကံ အသင်္ချေယျန္တိ ကတွာ ဥပစာရေန ဝုတ္တံ။ ယထာတံ-အာဘဿရာနံ အဋ္ဌကပ္ပာနီတိ။ ‘‘ဥပဍ္ဎေနာ’’တိ ဥဒကဝါရေ ဟေဋ္ဌိမဘူမီသု ဥဒကေန ဝိနဿမာနာသု ဒုတီယဇ္ဈာနဘူမိ န တာဝ ဝိနဿတိ။ သံဝဋ္ဋကပ္ပေပိ စိရကာလံ တိဋ္ဌတေယေဝ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗဉ္စေတံ လဗ္ဘမာနတ္တာ ဝုတ္တံ။ အသင်္ချေယျကပ္ပံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ။ ဣဒမေဝ ပမာဏန္တိ။

ပဋိသန္ဓိစတုက္ကံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၄၅။ ကမ္မစတုက္ကေ။ ‘‘ဇနေတီ’’တိ အဇနိတံ ဇနေတိ။ ပါတုဘာဝေတိ။ ‘‘ဥပတ္ထမ္ဘတီ’’တိ ဇနိတံ ဥပတ္ထမ္ဘတိ။ စိရဋ္ဌိတိကံ ကရောတိ။ ‘‘ဥပပီဠေတီ’’တိ ဇနိတံ ဥပပီဠေတိ၊ ပရိဟာပေတိ။ ‘‘ဥပဃာတေတီ’’တိ ဥပစ္ဆိန္ဒတိ။ ‘‘ကဋတ္တာ ရူပါနံ’’တိ ကဋတ္တာနာမကာနံ ကမ္မဇရူပါနံ။ ‘‘ကမ္မပထပတ္တာဝါ’’တိ ဧတ္ထ ပဋိသန္ဓိဇနေန သတိ၊ သဗ္ဗမ္ပိ ကမ္မံ ကမ္မပထပတ္တံ နာမ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝိပစ္စိတ္ထာတိ ဝိပက္ကံ။ ဝိပက္ကံ ဝိပါကံ ယေသန္တိ ဝိပက္က ဝိပါကာ။ ဥပတ္ထမ္ဘမာနာ ပဝတ္တတိ။ သယံပိ ပစ္စယလာဘေ သတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အလဒ္ဓါကာသဿာ’’တိ ဣဒံ နိဒဿန မတ္တံ။ လဒ္ဓါကာသဿပိ ဥပတ္ထမ္ဘနံ နာမ ဣစ္ဆိတဗ္ဗမေဝ။ အညံ အကုသလကမ္မံ ဩကာသံ လဘတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘စာယံ’’တိ စေ အယံ။ ‘‘ကာလင်္ကရိယာ’’တိ ကာလံကရေယျ။ ‘‘အဿာ’’တိ ဣမဿ ပုဂ္ဂလဿ။ ‘‘ပသာဒိတံ’’တိ ပသန္နံ။ ‘‘ပဒူသိတံ’’တိ ပဒုဋ္ဌံ။ ပုဗ္ဗေ ‘မရဏာသန္န ကာလေ’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဣဓ ‘ပဝတ္တိကာလေပီ’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဧတံ’’တိ ကမ္မန္တရဿ ဥပတ္ထမ္ဘနံ။ ‘‘ဇီဝိတပရိက္ခာရေ’’တိ ဇီဝိတပရိဝါရေ ပစ္စယေ။ ‘‘သမုဒါနေတွာ’’တိ သမာဟ ရိတွာ ။‘‘ဧတ္ထာ’’တိ ဥပတ္ထမ္ဘက ကမ္မဋ္ဌာနေ။ ခန္ဓသန္တာနဿ ဥပဗြူဟနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝုတ္တနယေနာ’’တိ ‘ဇီဝိတန္တရာယေ အပနေတွာ’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေန။ ခန္ဓသန္တာနဿ စိရတရပ္ပဝတ္တိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝုတ္တပ္ပကာရာ’’တိ ‘ဝိပစ္စိတုံ အလဒ္ဓါကာသာဝါ ဝိပက္က ဝိပါကာ ဝါ သဗ္ဗာပိ ကုသလာ ကုသလ စေတနာ’တိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရာ။ ‘‘ဒုဗ္ဗလတရံ ကတွာ ဝါ ဝိဗာဓမာနာ’’တိ ဥပပီဠက ကမ္မကိစ္စံ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဇနက ကမ္မဿ ဒုဗ္ဗလ အာယူဟနကာလေ’’တိ သမုစ္စယနကာလေ။ ‘‘ဝိဟတ သာမတ္ထိယံ’’တိ ဝိနာသိတသတ္တိကံ။ ‘‘မဟေသက္ခေသူ’’တိ မဟာနုဘာဝေသု။ ‘‘ဥပတ္ထမ္ဘကမ္ပိ တဗ္ဗိပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ’’တိ ဥပပီဠက ကမ္မတော ဝိပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘ဥပရိဘူမိ နိဗ္ဗတ္တကမ္ပိ သမာနံ ဟေဋ္ဌာဘူမိယံ နိဗ္ဗတ္တေတီ’တိအာဒီသု ‘ဟေဋ္ဌာဘူမိ နိဗ္ဗတ္တကမ္ပိ သမာနံ ဥပရိဘူမိယံ နိဗ္ဗတ္တေတီ’တိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ အဇာတသတ္တုရာဇဝတ္ထုမှိ တဿ ရညော ပိတုဃာတကမ္မံ မဟာအဝီစိနိရယေ နိဗ္ဗတ္တနကမ္ပိ သမာနံ ပစ္ဆာ ဗုဒ္ဓု ပဋ္ဌာန ကမ္မေန ဗာဓီယမာနံ ဝိဟတသာမတ္ထိယံ ဟုတွာ တံ ဥဿဒနိရယေ နိဗ္ဗတ္တေတိ။ ခန္ဓသန္တာနဿ ဝိဗာဓနံ နာမ သတ္တဿ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိ ကရဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ကထံ ဂေါမဟိံသာဒီနံ ပုတ္တဒါရဉာတိမိတ္တာနဉ္စ ဝိပတ္တိကရဏံ တဿ သတ္တဿ ဥပပီဠက ကမ္မကိစ္စံ ဘဝေယျ။ အညောဟိ သော ပုဂ္ဂလော၊ အညေ ဂေါမဟိံသာဒယော။ န စ အညေန ကတံ ကမ္မံ အညေသံ သတ္တာနံ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိံ ဝါ သုခုပ္ပတ္တိံ ဝါ ကရေယျာတိ စောဒနာ။ ဒုဝိဓန္တိအာဒိနာ တံ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ အာနန္ဒ သေဋ္ဌိဝတ္ထုမှိ။ သောသေဋ္ဌိ မဟာမစ္ဆရိယော အဟောသိ။ အညေပိ ဒါနံ ဒေန္တေ နီဝါရေသိ။ သော တတော စဝိတွာ ဧကသ္မိံ ဂါမကေ ဧကိဿာ ဣတ္ထိယာကုစ္ဆိမှိ ဇာတော။ တဿ ဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ တဿ ပါပကမ္မေန မာတရံ အာဒိံ ကတွာ သကလဂါမိကာနံ ဇနာနံ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိ ဟောတီတိ ဓမ္မပဒ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ နိဿန္ဒဖလဝသေန အညေန ကတံ ကမ္မံ အညေသံ သတ္တာနံ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိံ ဝါ သုခုပ္ပတ္တိံ ဝါ ကရောတိ ယေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ [‘‘ကမ္မဇသန္တတိ သီသေသူ’’တိ ပဋိသန္ဓိကာလတော ပဋ္ဌာယ ဥပ္ပန္နာ ဧကေကာ ကမ္မဇရူပသန္တတိ နာမ အတ္ထိ။ သာ ပစ္ဆာ အပရာပရံ တာဒိသာယ ကမ္မဇရူပသန္တတိယာ ပဝတ္တတ္ထာယ သီသဘူတတ္တာ သန္တတိ သီသန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယံ ကိဉ္စိ ဧကံ ဝါကမ္မဇသန္တတိ သီသံ။ ဒွေ ဝါကမ္မဇသန္တတိ သီသာနိ ]။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂပါဌေ။ ‘‘တဒေဝါ’’တိ တံ ဥပဃာတက ကမ္မမေဝ။ ‘‘ဣဓ စာ’’တိ ဣမသ္မိံ အဘိဓမ္မတ္ထသင်္ဂဟေ။ ‘‘ဣမဿ ပီ’’တိ ဣမဿ ဥပဃာတက ကမ္မဿပိ။ ဒုဋ္ဌဂါမဏိ ရညော ဝတ္ထုမှိ စ သောဏတ္ထေရ ပိတုနော ဝတ္ထုမှိ စ တေသံ မရဏာသန္နကာလေ ပထမံ ဒုဂ္ဂတိ နိမိတ္တာနိ ဥပဋ္ဌဟန္တိ။ ပစ္ဆာ ရညော ဧကံ ပုဗ္ဗကတံ ကလျာဏ ကမ္မံ အနုဿရန္တဿ ထေရပိတု စ တင်္ခဏေ ဧဝ ဧကံ ကလျာဏ ကမ္မံ ကရောန္တဿ တာနိ ဒုဂ္ဂတိ နိမိတ္တာနိ အန္တရဓာယန္တိ။ သဂ္ဂနိမိတ္တာနိ ပါတုဗ္ဘဝန္တိ။ ဥဘောပိ စဝိတွာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ။ ကုသလာ ကုသလ ကမ္မာနံ ခယံ ကရောတီတိ ကုသလာ ကုသလ ကမ္မက္ခယကရော။ ‘‘အာယု ကမ္မေသု ဝိဇ္ဇမာနေသူ’’တိ တဿ သတ္တဿ အာယု ပရိစ္ဆေဒေါ စ ပရိယန္တ ဂတော န ဟောတိ၊ ကမ္မာနုဘာဝေါ စ ပရိက္ခီဏော န ဟောတိ။ ဧဝံ အာယု ကမ္မေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု။ ‘‘အပရာဓ ကမ္မဿာ’’တိ မာတာပိတူသုဝါ ဓမ္မိကသမဏ ဗြာဟ္မဏေသု ဝါ အပရဇ္ဈနဝသေန ကတဿ အပရာဓကမ္မဿ။ ‘‘သော ပနာ’’တိ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာဝါဒေါ ပန။ ‘‘အရုစ္စမာနော ဝိယာ’’တိ အနိစ္ဆိယမာနောဝိယ။ ‘‘သော’’တိ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာ ဝါဒေါ။ ‘‘တတ္ထ ပနာ’’တိ မဇ္ဈိမဋ္ဌကထာယံ ပန။ ‘‘သဗ္ဗဉ္စေတံ’’တိ သဗ္ဗဉ္စ ဧတံ သုတ္တဝစနံ၊ ဝသေန ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အနိစ္ဆန္တေဟိ ဋီကာ စရိယေဟိ။ ‘‘ဝိပါကံ ပဋိဣစ္ဆိတဗ္ဗော’’တိ ဝိပါကံ ပဋိစ္စ ဣစ္ဆိ တဗ္ဗော။ ဧတ္ထ ‘‘ဝိပါကံ’’တိ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တက္ခန္ဓ သန္တာနံ ဝုစ္စတိ။ တဿ ဇနကံ ကမ္မံ ဇနက ကမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ။ တဿေဝ ခန္ဓသန္တာနဿ ဥပတ္ထမ္ဘကံ တဿေဝ ဥပပီဠကံ တဿေဝ ဥပဃာတကံ ကမ္မံ ဥပဃာတက ကမ္မန္တိ ဝုစ္စတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သာကေတ ပဉှေ’’တိ ဝိပါကုဒ္ဓါရေ အာဂတေ သာကေတ ပဉှေ။ ဓမ္မဒိန္နာယ နာမ ဥဂ္ဂသေန ရညော ဒေဝိယာ ဝတ္ထုမှိ သာဒေဝီ ပုဗ္ဗေ ဧကံ အဇံ ဃာတေသိ၊ တေန ကမ္မေန အပါယေသု ပတိတွာ ပစ္ဆာ ပဝတ္တိ ဝိပါကဝသေန ဗဟူသု ဘဝေသု အဇသရီရေ လောမဂဏနာမတ္တံ အတ္တနော သီသစ္ဆေဒန ဒုက္ခံ အနုဘောသီတိ။ ‘‘သာ ပနာ’’တိ သာ ဧကာ ပါဏာတိပါတ စေတနာ ပန။ မဟာမောဂ္ဂလာန ဝတ္ထု နာမ ပဉ္စသတ စောရာနံ ထေရဿ ဃာတ န ဝတ္ထု ။ ထေရောဟိ အတ္တနာ ပုဗ္ဗကတေန ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေန စောရဃာတနံ လဘိတွာ ပရိနိဗ္ဗုတော။ သာမာဝတိဒေဝီ စ ဝဂ္ဂုမုဒါနဒိတီရဝါသိနော ပဉ္စသတ ဘိက္ခူ စ အတ္တနော ပုဗ္ဗကတေဟိ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေဟိ တာဒိသံ ပရူပက္ကမံ လဘိတွာ သဂ္ဂေသု နိဗ္ဗတ္တာ။ ဒုဿိမာရော နာမ ကကုသန္ဓ ဗုဒ္ဓကာလေ မာရဒေဝ ပုတ္တော ဝုစ္စတိ။ ကလာဗုရာဇာနာမ ခန္တိ ဝါဒိတာ ပသဿ ဃာတကော ဝုစ္စတိ။ တေ ပန တင်္ခဏေ အတ္တနာ ကတေန ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေန တင်္ခဏေ ဧဝ စဝိတွာ အဝီစိမှိ နိဗ္ဗတ္တာ။ တတ္ထ ပုရိမ ဝတ္ထူသု ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မံ ဥပစ္ဆိန္ဒန မတ္တံ ကရောတိ။ န အတ္တနော ဝိပါကံ ဒေတိ။ ပစ္ဆိမဝတ္ထူသု ပန ဥပစ္ဆိန္ဒနဉ္စ ကရောတိ၊ ဝိပါကဉ္စ ဒေတီတိ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဥပစ္ဆေဒန ပုဗ္ဗကံ’’တိ ဥပစ္ဆေဒန ပုဗ္ဗကံ ဝိပါကံ ဇနေတီတိ ယောဇနာ။ ကမ္မန္တရဿ ဝိပါကံ ဥပစ္ဆိန္ဒိတွာဝ အတ္တနော ဝိပါကံ ဇနေတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထ ‘‘အတ္တနော ဝိပါကံ ဇနေတီ’’တိ ဣဓ ကဒါစိ ဇနေတိ၊ ကဒါစိ န ဇနေတီတိ ဧဝံ ဝိဘာဂဿ အကတတ္တာ ‘‘တံ န သုန္ဒရံ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ဣဓ ပုဗ္ဗကတေနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အဋ္ဌကထာသုယေဝ အာဂတတ္တာ’’တိ တေသု ဝတ္ထူသု တေဇနာ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေန မရန္တီတိ ဧဝံ ဝတွာ အာဂတတ္တာ။ ဝိပါကံ နိဗ္ဗတ္တေတီတိ ဝိပါက နိဗ္ဗတ္တကံ။ တဿ ဘာဝေါ ဝိပါက နိဗ္ဗတ္တကတ္တံ။ ဝိပါက နိဗ္ဗတ္တကတ္တဿ အဘာဝေါတိ ဝိဂ္ဂဟော။

ဇနကစတုက္ကံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၃၆။ ‘‘နိကန္တိ ဗလေန ဝါ ပဋိဗာဟိယမာနံ ဝိပါကံ န ဒေတီ’’တိ ဈာနလာဘိနော ဟုတွာပိ မရဏကာလေ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ နိကန္တိယာ သတိ၊ တံ ဈာနံ ဝိပါကံ န ဒေတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဧကဿာ’’တိ ဧကဿ ပုဂ္ဂလဿ။ ‘‘တေသံ’’တိ မဟဂ္ဂတကမ္မ အာနန္တရိယ ကမ္မာနံ။ အန္တိမ ဇဝနဝီထိယံ ကတံ နာမ ဝတ္ထု ဒုဗ္ဗလတ္တာ သယမ္ပိ ဒုဗ္ဗလံ ဟောတိ။ ပဋိသန္ဓိံ န ဇနေတိ။ တေနာဟ ‘‘အန္တိမ ဇဝနဝီထိတော ပုဗ္ဗဘာဂေ အာသန္နေ ကတံ’’တိ။ ဣဒဉ္စ ကမ္မသာမည ဝသေန ဝုတ္တံ။ ကမ္မဝိသေသေ ပန သတိ၊ န ဒေတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကတံ အာသန္န ကမ္မံ နာမာတိ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ပါဠိပါဌေ။ အဿပုဂ္ဂလဿ မရဏကာလေဝါ သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမတ္တာ သမာဒိန္နာ၊ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ သမတ္တာ သမာဒိန္နာတိ ယောဇနာ။ ပရတော ပရိပုဏ္ဏံ အာဂမိဿတိ။ သောမနဿ ဇနကံ ပရစေတနာ ပဝတ္တိဝသေန။ သန္တာပ ဇနကံ ကုက္ကုစ္စဝိပ္ပဋိသာရပ္ပဝတ္တိဝသေန။ ဣဒံ ဂရုက စတုက္ကံ နာမ အနန္တရေ ဘဝေ ဝိပစ္စနကာနံ ကမ္မာနံ ဝသေန ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဥပပဇ္ဇဝေဒနီယ ကမ္မာနိ ဧဝါ’’တိ။ ကမ္မံ နာမ ကုသလံ ဝါ ဟောတု၊ အကုသလံ ဝါ။ ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓါ သေဝနေ သတိ၊ ဝိပါကံ ဒေတိ။ အသတိ န ဒေတိ။ ကာမာဝစရဿ ကုသလဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ စက္ခု ဝိညာဏန္တိ စ၊ အကုသလဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဝိပါကံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ စက္ခု ဝိညာဏန္တိ စ၊ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထဟိ ကတတ္တာတိ ဝတွာ ပုန ဥပစိတတ္တာတိ ဝစနံ ပုနပ္ပုနံ ဝဍ္ဎနသင်္ခါတေ အာသေဝနေ သတိ ဧဝ ဝိပါကံ ဒေတီတိ ဉာပေတိ။ တသ္မာ ကတမတ္တ ကမ္မတ္တာ ကဋတ္တာ ကမ္မံ နာမာတိ ဝုတ္တေပိ အနန္တရဘဝေ ဝိပစ္စနက ကမ္မဿေဝ ဣဓ အဓိပ္ပေတတ္တာ ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓါ သေဝနမေဝ ဣဓ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ ဒဿေတုံ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓါသေဝနံ’’တိ ဝုတ္တံ။

‘‘ဧဝဉ္စ ကတွာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ယတ္ထ တံ ပုဗ္ဗကတံ ကမ္မန္တိ အာဂတံ’’တိ ယသ္မိံ အဋ္ဌကထာ ပဒေသေ တံ ကဋတ္တာ ကမ္မံ ပုဗ္ဗကတံ ကမ္မံတိ အာဂတံ။ ‘‘ကသ္မာ ဣဓာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဣဓာ’’တိ ဣမသ္မိံ အဘိဓမ္မတ္ထ သင်္ဂဟေ။ ပါဠိယံ။ ယံ ဂရုကံ၊ တံ ဝိပါကံ ဒေတိ။ တသ္မိံ အသတိ၊ ယံ ဗဟုလံ။ တသ္မိံ အသတိ၊ ယံ အာသန္နံ။ တသ္မိံ အသတိ၊ ယံ ကဋတ္တာ ဝါ ပန ကမ္မံ၊ တံ ဝိပါကံ ဒေတီတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

သုတ္တန္တပါဌေ။ သုခဝေဒနံ ဇနေတီတိ သုခဝေဒနီယံ။ ‘‘သမတ္တာ’’တိ သုဋ္ဌုဂဟိတာ။ ‘‘သမာဒိန္နာ’’တိ တဒတ္ထဝိဝရဏံ။ ‘‘ပရိယတ္တံ’’တိ သမတ္ထံ။ တမ္ဗဒါဓိကဿ ယာဝဇီဝံ ဗဟူနိ ပါပကမ္မာနိ အာစိဏ္ဏာနိ။ မရဏ ဒိဝသေ ပန သာရိပုတ္တတ္ထေရဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ စဝိတွာ တေန အာသန္န ကမ္မေန သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ဝါတကာလဿ ယာဝဇီဝံ ဗဟူနိ ကလျာဏ ကမ္မာနိ အာစိဏ္ဏာနိ။ မရဏ ဒိဝသေပန ဗုဒ္ဓသာသနေ ဝိပရီတ သညံ ကတွာ တေန အာသန္န ကမ္မေန အပါယေ နိဗ္ဗတ္တိ။

ဂရုကစတုက္ကံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၄၇။ ဒိဋ္ဌဓမ္မစတုက္ကေ။ ပဿိတဗ္ဗောတိ ဒိဋ္ဌော။ ‘‘ဓမ္မော’’တိ ခန္ဓာယတန ဓမ္မ သမူဟော။ ဒိဋ္ဌော ဓမ္မောတိ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မော။ ဝတ္တမာနော ဓမ္မသမူဟော။ ယော အတ္တဘာဝေါတိ ဝုစ္စတိ။ အတ္တသင်္ခါတဿ ဒိဋ္ဌိယာ ပရိကပ္ပိတသာရဿ ဘာဝေါ ပဝတ္တိ ကာရဏန္တိ ကတွာတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဒိဋ္ဌ ဓမ္မော ဝုစ္စတီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဝိပါကံ ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိ ဧတေန ကထံ ကမ္မသာဓနံ ဒဿေတိ။ ပဋိသံဝေဒန ကြိယာပဒေ ဝိပါကန္တိ ကမ္မပဒံ ဒိသွာ ဝိပါကံ နာမ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝေဒနီယံ။ ပဋိသံဝေဒိတဗ္ဗံ ပဋိသံဝေဒနီယန္တိ ဝိညာတတ္တာ။ ‘‘ဥပေစ္စာ’’တိ ဥပဂန္တွာ။ ‘‘ဥပပဇ္ဇိတွာ’’တိ ဥပေစ္စ ပဇ္ဇိတွာ။ ပါပုဏိတွာတိ အတ္ထော။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ ‘‘ဒိဋ္ဌ ဓမ္မတော’’တိ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မဿ။ သာမိအတ္ထေ ပဉ္စမီ။ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဧတ္ထဟီ’’တိအာဒိ ပုဗ္ဗဝါကျေ ဝုတ္တ နယမေဝ။ အပရသဒ္ဒေါ နိစ္စံ အပါဒါနာ ပေက္ခော။ တဉ္စ အပါဒါနံ နာမ အနန္တရေ ဝုတ္တပဒေဟိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မာ နာဂတာနန္တရ ဘဝေဟီ’’တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မတော စ အနာဂတာနန္တရ ဘဝတော စာတိ အတ္ထော။ ‘‘ပရိဝတ္တော’’တိ ပဗန္ဓော။ အပရာပရိယောတိ ဝါ၊ အပရော စ အပရော စ အပရာပရော။ အပရာပရေ ပဝတ္တော အပရာပရိယောတိ အတ္ထော။ ‘‘ဥပပဇ္ဇဘဝံ’’တိ အနာဂတာနန္တရဘဝံ။ အဟောသိ ကမ္မေ ‘‘အဟောသီ’’တိ ပဒံ အညာသိ ကောဏ္ဍညောတိ ပဒေဝိယ ရုဠှီနာမပဒန္တိ အာဟ ‘‘အဟောသိ နာမကံ’’တိ။ တံ ပန ရုဠှိပဒံ ကုတောပဝတ္တံတိ အာဟ ‘‘အဟောသိ ကမ္မံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တ ပါဌဝသေနာ’’တိ ဧတ္ထ ဣဓ ဝုတ္တော ပါဌော သာ ဝသေသော။ ပရိပုဏ္ဏပါဌော ပန အဟောသိ ကမ္မံ အဟောသိ ကမ္မ ဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ နာဟောသိ ကမ္မ ဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ အတ္ထိကမ္မ ဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ နတ္ထိ ကမ္မဝိပါကော၊ အဟောသိကမ္မံ ဘဝိဿတိ ကမ္မ ဝိပါကော၊ အဟောသိ ကမ္မံ န ဘဝိဿတိ ကမ္မ ဝိပါကောတိအာဒိနာ ပဋိသမ္ဘိဒါ မဂ္ဂေ အာဂတော။ ‘‘သာ’’တိ ပထမ ဇဝန စေတနာ။ ‘‘အပ္ပတရ ဝိပါကာ စာတီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဣတီ’’တိ ဟေတု အတ္ထေ နိပါတော၊ တသ္မာ အစိရဋ္ဌိတိ ကတ္တာ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မေ ဧဝ ဖလံ ဒတွာ ဝိဂစ္ဆတိ၊ တသ္မာ အပ္ပတရ ဝိပါကတ္တာ အဟေတုကမတ္တံ ဖလံ ဒတွာ ဝိဂစ္ဆတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပစ္စယောတိ စာ’’တိ ပစ္စယံ လဒ္ဓါတိ ဝုတ္တော ပစ္စယောတိ စ။ ‘‘သော’’တိ မဟန္တံ ဝုတ္တော ပစ္စယော။ ‘‘ကာကဝလိယာဒီနံ ဝိယာ’’တိ ကာကဝလိယာဒီနံ ပုဂ္ဂလာနံ ဒိဋ္ဌဝေဒနီယ ကမ္မံ ဝိယ။ ‘‘ပါကဋတရပ္ဖလဒါနံ’’တိ သတ္တာဟဗ္ဘန္တရေ ဧဝ သေဋ္ဌိဋ္ဌာနပ္ပဋိ လာဘာဒိဝသေန ပါကဋတရပ္ဖလဒါနကံ ကမ္မဝိသေသံ။ ကမ္မ ပထဇဝနသန္တာနေ ပဝတ္တာ ပထမဇဝန စေတနာ ဝါ ဣတရာပိ ပထမ ဇဝန စေတနာ ဝါတိ ယောဇနာ။ ‘‘ကာစီ’’တိ ဧကစ္စာ ပထမဇဝန စေတနာ။ သေသာနိ ဒိဋ္ဌဓမ္မ ဝေဒနီယ ကမ္မာနိ။

ဥပပဇ္ဇကမ္မေ။ ‘‘အတ္ထ သာဓိကာ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနတ္ထသာဓိကာ။ ပါဏဃာတာဒိ ကိစ္စသာဓိကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သုဋ္ဌု နိဋ္ဌာပေတီတိ သန္နိဋ္ဌာပိကာ။ ‘‘သေသာနိ ပီ’’တိ သေသာနိ ဥပပဇ္ဇ ဝေဒနီယ ကမ္မာနိပိ။ ‘‘ဣဓာ’’တိ ဣမသ္မိံ မနုဿ လောကေ။ ‘‘မိဿကကမ္မာနီ’’တိ ကုသလာ ကုသလမိဿကာနိ ကမ္မာနိ။ ဝေမာနိကပေတဝတ္ထူနိ ဝိမာနဝတ္ထု ပါဠိယံ အာဂတာနိ။ ‘‘သုဂတိယံ ဝိပတ္တိံ အနုဘဝန္တာနိ ဝတ္ထူနီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဝိပတ္တိံ’’တိ စက္ခု သောတာဒီနံ အင်္ဂ ပစ္စင်္ဂါနံ ဝါ ဝိပတ္တိံ။ နာနာ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိဘူတံ ဝါ ဝိပတ္တိံ။ ‘‘ဒုဂ္ဂတိယံ သမ္ပတ္တိံ’’တိ မဟိဒ္ဓီနံ နာဂသုပဏ္ဏာဒီနံ သမ္ပတ္တိံ။ ‘‘ယထာ ဝုတ္တ ဝတ္ထူဟီ’’တိ ဝေမာနိက ပေတဝတ္ထာဒီဟိ။ အဋ္ဌကထာပါဌေ။ ‘‘တေသံ သင်္ကမနံ နတ္ထီ’’တိ တေသံ ကမ္မာနံ ဝိပစ္စနကာလ သင်္ကန္တိ နာမ နတ္ထိ။ ‘‘ယထာဌာနေယေဝ ပတိဋ္ဌန္တီ’’တိ တာနိ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မဋ္ဌာနာဒိဝသေန ဘဂဝတာ ယထာ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဧဝ တိဋ္ဌန္တိ။ ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တံ’’တိ တေသံ သင်္ကမနံ နတ္ထီတိအာဒိနယေန ဝုတ္တံ။ ‘‘ယုတ္တိယာ ဝါ အဘာဝတော’’တိ ဧတ္ထ ဒိဋ္ဌ ဓမ္မ ဝေဒနီယဿ ပဋိသန္ဓိ ဝိပါကာဒိ ယုတ္တိယာ အဘာဝတော။

ဒိဋ္ဌဓမ္မစတုက္ကံ။

၁၄၈။ ပါကဋ္ဌာနစတုက္ကေ။ ‘‘ကာယာဒီနံ’’တိ စောပနကာယာဒီနံ။ ကာယ ဝိညတ္တာဒီနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အတိပါတေန္တီ’’တိ အတိက္ကမ္မ ပယောဂေန အဘိဘဝိတွာ ပါတေန္တိ။ တေနာဟ ‘‘အတိပါတနဉ္စေတ္ထာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘အဒိန္နံ’’တိ သာမိကေနအဒိန္နံ ပရသန္တကံ။ အဂမနီယဝတ္ထူနိ နာမ အဝီတိက္ကမနတ္ထာယ အနုပဂန္တဗ္ဗာနိ မာတုရက္ခိတာဒီနိ ဣတ္ထိ ပုရိသသရီရာနိ။ ‘‘တဿာ’’တိ ပရပါဏဿ။ ‘‘တတော’’တိ ပရပရိဂ္ဂဟိတ ဘာဝတော။ ‘‘အစ္ဆိန္ဒက စေတနာ’’တိ ပရသန္တကဿ အတ္တနော သန္တကကရဏဝသေန ဘုသံ ပရသန္တကာ ဘာဝစ္ဆိန္ဒက စေတနာ။ ဝိလုပ္ပန စေတနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘မဂ္ဂေန မဂ္ဂပ္ပဋိပါဒကဿာ’’တိ အတ္တနော မဂ္ဂေန ပရမဂ္ဂ သမ္ပယောဇကဿ။ ‘‘ဧတ္ထပီ’’တိ ယထာ အဒိန္နာဒါနေ ပရပရိဂ္ဂဟိတ သညိနောတိ ဒုတီယံ အင်္ဂပဒံ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ဧတ္ထပိ။ ဧတ္ထ ဝဒန္တိ အဂမနီယ ဝတ္ထု ဝသေန စိတ္တန္တိ အဝတွာ တသ္မိံ သေဝန စိတ္တန္တိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ အဂမနီယ ဝတ္ထု သညိတာတိ အဝုတ္တမ္ပိ ဝုတ္တသဒိသံ ဟောတီတိ။ န ဟောတိ။ န ဟိ တသ္မိန္တိ ဝစနံ သညာဝိသေသ သဟိတံ အတ္ထံ ဝဒတိ။ ဤဒိသေသု စ ဌာနေသု သစေ သညာပဓာနံ ဟောတိ။ ပါဏသညိတာ၊ ပရပရိဂ္ဂဟိတ သညိတာ၊တိ အင်္ဂ ပဒံ ဝိယ ဣဓပိ အဂမနီယ ဝတ္ထု သညိတာတိ ဒုတီယံ အင်္ဂပဒံ အဝဿံ ဝတ္တဗ္ဗံ ဟောတိ။ ကသ္မာ၊ အင်္ဂနိယမဋ္ဌာနတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘ဧတေနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘စတုရင်္ဂီကောဝ ဝုတ္တော’’တိ တဿ စတ္တာရော သမ္ဘာရာ။ အဂမနီယ ဝတ္ထု၊ တသ္မိံ သေဝန စိတ္တံ၊ သေဝနပ္ပယောဂေါ၊ မဂ္ဂေန မဂ္ဂပ္ပဋိပတ္တိ အဓိဝါသနန္တိ။ ‘‘သာ’’တိ ဘိက္ခုနီ။ ‘‘ရက္ခိတာသု သင်္ဂဟိတာ’’တိ မာတုရက္ခိတ ပိတု ရက္ခိတာဒီသု သင်္ဂဟိတာ။ ‘‘ဋီကာသု ပနာ’’တိ သုတ္တန္တဋီကာသု ပန။ ‘‘သာ’’တိ ဘိက္ခုနီ။ ပါသဏ္ဍာ ဝုစ္စန္တိ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာဒီနိ။ တံ ဝါဒိနော ပါသဏ္ဍိယာ နာမ။ တေသံ ဓမ္မော ပါသဏ္ဍိယ ဓမ္မော နာမ။ မိစ္ဆာစာရောပိ ဒုဿီလာယ ဣတ္ထိယာ ဝီတိက္ကမော အပ္ပသာဝဇ္ဇော။ တတော ဂေါရူပ သီလိကာယ မဟာသာဝဇ္ဇော။ တတော သရဏင်္ဂတာယ၊ ပဉ္စ သိက္ခာ ပဒိကာယ၊ သာမဏေရိယာ၊ ပုထုဇ္ဇန ဘိက္ခုနိယာတိအာဒိ။ အဋ္ဌကထာ ပါဌေ။ ‘‘ဧတ္ထာ’’တိ ဣမသ္မိံ အကုသလကာယကမ္မေ။ ‘‘န ဂဟိတံ’’တိ ထေရေန ဝါ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ ဝါ န ဂဟိတံ။ သုရဉ္စ မေရယဉ္စ ပိဝန္တိ ဧတေနာတိ သုရာမေရယ ပါနံ။ တဒဇ္ဈောဟရဏ စေတနာ ကမ္မံ။ ‘‘သဗ္ဗ လဟုကော’’တိ သဗ္ဗေသံ သုရာပါန ကမ္မ ဝိပါကာနံ မဇ္ဈေ ယော ဝိပါကော လဟုကတရော၊ ပဝတ္တိဝိပါကမတ္တောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဥမ္မတ္တကသံဝတ္တနိကော’’တိ ဥမ္မတ္တဘာဝ သံဝတ္တနိကော။ ‘‘ပဉ္စပီ’’တိ သုရာပါန ကမ္မေန သဟ ပဉ္စပိ။ မူလဋီကာ ဝစနေ။ ‘‘တဿာ’’တိ သုရာပါန ကမ္မဿ။ ပဋိသမ္ဘိဒါ မဂ္ဂဋီကာယံ ဣမဿ ဝါကျဿ သံဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ‘‘တဗ္ဗိ ရမဏာဒယော စာ’’တိ တတော သုရာပါနတော ဝိရမဏာဒယော စ။ ‘‘မဒဿာ’’တိ မဇ္ဇနဿ။ ‘‘အပုညပထဿာ’’တိ အကုသလ ကမ္မ ပထဿ။ ‘‘တဗ္ဗိရတိ ပီ’’တိ တတော သုရာပါနတော ဝိရတိပိ။ ‘‘နိမ္မဒတာယာ’’တိ မဇ္ဇနရဟိတ ဘာဝဿ။ ‘‘သာ’’တိ နိမ္မဒတာ။ ‘‘ပုညပထဿာ’’တိ ကုသလကမ္မ ပထဿ။ ‘‘ဣတီ’’တိ တသ္မာ။ ‘‘တာနီ’’တိ သုရာပါန ကမ္မတဗ္ဗိရတိ ကမ္မာနိ။ ‘‘န ဣတရံ’’တိ ကမ္မပထေဟိ အသမ္ဗန္ဓံ။ သုရာပါနံ ဝိသုံ ပဋိသန္ဓိံ န ဒေတီတိ ယောဇနာ။ တဗ္ဗိရတိ ကမ္မေ ပန သစေ ဣဒံ သုရာပါနံ နာမ ပါပကမ္မံ ဒုစ္စရိတန္တိ ဉတွာ သမာဒါန ဝိရတိ သမ္ပတ္တဝိရတိ ဝသေန တံ သိက္ခာပဒံ ရက္ခတိ။ တံ သီလံ အညေဟိ ပုညပထေဟိ အသမ္ဗန္ဓမ္ပိ ဝိသုံ ပဋိသန္ဓိံ န ဒေတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘ဧဝမိဒံ ပီ’’တိ ဧဝံ ဣဒမ္ပိ သုရာပါန ကမ္မံ ကမ္မ ပထပတ္တဿ ကမ္မဿ ပရိဝါရဘူတံ ဧဝ ပဋိသန္ဓိံ ဇနေတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ ကမ္မပထသုတ္တေသု။ သရူပတော န ဝုတ္တန္တိ စ သက္ကာ ဝတ္တုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယံ’’တိ ယံ သုရာပါန ကမ္မံ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု ကမ္မပထသုတ္တေသု။ ကမ္မ ဇနနံ နာမ ဒုစ္စရိတ ကမ္မာနံ ဇနနံ။ သက္ကေန ဒေဝါန မိန္ဒေန တဿ အပါယဂါမိတာ ဝုတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တဿာသုရာယ ပုဏ္ဏံ ဣမံ သုရာကုမ္ဘံကိဏာထ။ မူလံ ဒေထ ဂဏှာထာတိ အတ္ထော။ ‘‘တဿာ’’တိ သုရာပါန ကမ္မဿ။ အပါယံ ဂမေတိ သမ္ပာပေတီတိ အပါယ ဂါမီ။ ‘‘ယဒိဒံ’’တိ ယာ အယံ ယထာလာဘ ယောဇနာ အတ္ထိ။ မူလဋီကာ ဝစနေ။ ‘‘ကမ္မသဟဇာတာ’’တိ အကုသလ ကမ္မသဟဇာတာ တဏှာ။ ‘‘တေသံ’’တိ တေသံ ပဉ္စန္နံ ကမ္မာနံ။ ‘‘ကောဋ္ဌာသတော’’တိ ဓမ္မသင်္ဂဏိယံ ဖဿော ဟောတိ၊ ဝေဒနာ ဟောတီတိအာဒိနာ ဝုတ္တေ ဓမ္မုဒ္ဒေသဝါရေ ဈာနာဒိကောဋ္ဌာသာ နာမ အာဂတာ။ တေသု ပဉ္စ သိက္ခာပဒါ ကောဋ္ဌာသတော ကမ္မပထ ကောဋ္ဌာသိကာ ဧဝ။ ကမ္မပထ ကောဋ္ဌာသေ အန္တောဂဓာတိ အတ္ထော။ ‘‘ပုရိမာနံ စတုန္နံ’’တိ ပါဏာတိ ပါတာဒီနံ စတုန္နံ ကမ္မာနံ။ ‘‘ပဋိက္ခိတ္တော’’တိ တဿ ကမ္မပထဘာဝေါ ပဋိက္ခိတ္တော။ ‘‘တတီယံ’’တိ တတီယ သုတ္တံ။ ဧတာသုပိ စ အဋ္ဌကထာသု။

ကာယကမ္မာဒီသု။ သသမ္ဘာရကာယော နာမ သကလော ရူပကာယော။ ပသာဒကာယော နာမ ကာယပသာဒေါ ဧဝ။ ကာယ ဝိညတ္တိ စောပနကာယော နာမ။ ‘‘စောပန’’န္တိ စ စလနံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘သော ယေဝါ’’တိ စောပနကာယောယေဝ။ ကာယကမ္မ နာမ လာဘော စ ဟောတိ၊ တသ္မာ သော ကမ္မာနံ ပဝတ္တိ မုခန္တိ ဝုစ္စတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ကမ္မာနိ ဝိသေသေတုံ’’တိ ဣဒံ ကာယကမ္မံ နာမ၊ ဣဒံ ဝစီကမ္မံ နာမာတိ ဝိသေသေတုံ နိယမေတုံ။ ‘‘သက္ကောန္တီ’’တိ ကမ္မာနိ ဝိသေသေတုံ သက္ကောန္တိ။ တသ္မာ ကာယဒွါရေ ဝုတ္တိတောတိ စ ဝစီဒွါရေ ဝုတ္တိတောတိ စ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ မိစ္ဆာစာရဿ ဝစီဒွါရေ အပ္ပဝတ္တိတော ‘‘ပုရိမာနိ ဒွေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘မဇ္ဈိမာနိ စတ္တာရီ’’တိ မုသာဝါဒါဒီနိ စတ္တာရိ ဝစီကမ္မာနိ။ ‘‘ဆဗ္ဗိဓာနိ တာနိ ဝဇ္ဇာနီတိ’’တိ ‘ကာယကမ္မံ ဇဟေယျု’န္တိအာဒီနိ ဆဗ္ဗိဓာနိ တာနိ ဝဇ္ဇာနိ။ ကထံ ဧကမေကေန ဗာဟုလ္လ သဒ္ဒေန ဆဗ္ဗိဓာနိ တာနိ ဝဇ္ဇေတီတိ။ အနွယတော စ ဗျတိရေကတော စ ဝဇ္ဇေတိ။ ကထံ၊ ပါဏာတိပါတ ကမ္မံ ကဒါစိ အပ္ပကေန ဝစီဒွါရေ ဥပ္ပန္နမ္ပိ ကာယဒွါရေ ဧဝ ပဝတ္တိ ဗဟုလတ္တာ ကာယကမ္မမေဝ ဟောတိ။ ဝစီကမ္မ သင်္ချံ န ဂစ္ဆတိ။ ဒွေ ဝါ အဿ နာမာနိ န ဘဝန္တိ။ ဝစီဒွါရေ ပန အပ္ပကဝုတ္တိတ္တာ ဝစီကမ္မံ နာမ န ဟောတိ။ ကာယကမ္မန္တိ နာမံ န ဇဟတိ။ ဒွေ ဝါ အဿ နာမာနိ န ဘဝန္တီတိ ဧဝံ ဧကေန ကာယဒွါရေ ဗာဟုလ္လ ဝုတ္တိဝစနေန ပါဏာတိပါတ ကမ္မေ ဆဗ္ဗိဓာနိ ဝဇ္ဇာနိ ဝဇ္ဇေတီတိ။ ဧဝံ သေသေသု။ ဝနစရကော နာမ ဝနလုဒ္ဒကော။ သော ပန ကဒါစိ အပ္ပကေန ဂါမေ စရန္တောပိ ဝနေ ဗာဟုလ္လ စာရိတ္တာ ဝနစရကော ဧဝ ဟောတိ။ ဂါမစရကောတိ နာမံ န လဘတိ။ ဒွေ ဝါ အဿ နာမာနိ န ဘဝန္တိ။ ဧဝံ သင်္ဂါမာဝစရကာပိ။ သင်္ဂါမာဝစရော နာမ သင်္ဂါမေ ဗာဟုလ္လာဝစရော ဟတ္ထီ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္ထ မနောဒွါရံ သဗ္ဗ ကမ္မ သာဓာရဏတ္တာ ကမ္မာနိ ဝိသေသေတုံ န သက္ကောတီတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉ္စသတိ၊ ‘အဘိဇ္ဈာ ဗျာပါဒေါ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စေတိ မနသ္မိံ ဝုတ္တိတော မနောကမ္မံ နာမာ’တိ ဣဒံ န ဝတ္တဗ္ဗန္တိ။ နော န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ကမ္မ သိဒ္ဓိံ ပဋိစ္စ အညဒွါရေဟိ အသာဓာရဏတ္တာ ။ တေနာဟ ‘‘မနောကမ္မာနိ ပနာ’’တိအာဒိံ။ ‘‘သိဒ္ဓံ’’တိ နိဗ္ဗတ္တံ။ ‘‘ကာယကမ္မဒွါရံ’’တိ ဧတ္ထ တတ္ထ စောပနကာယော ကာယကမ္မာနံ ပဝတ္တိ ဗဟုလတ္တာ ကာယကမ္မ ဒွါရံ နာမ။ စောပနဝါစာ တတ္ထ ဝစီကမ္မာနံ ပဝတ္တိ ဗဟုလတ္တာ ဝစီကမ္မဒွါရံ နာမ။ ကုသလာ ကုသလ ဇဝန စိတ္တံ ပန မနောကမ္မာနံ တတ္ထေဝ ကမ္မ ကိစ္စ သိဒ္ဓိတော မနောကမ္မ ဒွါရံ နာမာတိ ဧဝံ ကမ္မေန ဒွါရ ဝဝတ္ထာနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘တဿ ဒွါရဿ နာမံ ဘိန္ဒိတုံ ဝါ’’တိ ကာယောတိ နာမံ ဘိန္ဒိတုံ ဝါ။ ‘‘အတ္တနော နာမံ ဒါတုန္တိ ဝါ’’တိ ဝစီတိ နာမံ တဿ ဒါတုံ ဝါ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏ ဂါမာဒီနံ ဗြာဟ္မဏ ဂါမာဒိဘာဝေါ ဝိယာ’’တိ တသ္မိံ အညကုလေသု ဝသန္တေသုပိ ဗြာဟ္မဏ ကုလဗဟုလတ္တာ ဗြာဟ္မဏ ဂါမောတွေဝ နာမံ ဟောတိ။ တသ္မိံ ဝနေ အညရုက္ခေသု သန္တေသုပိ ခဒီရရုက္ခ ဗဟုလတ္တာ ခဒီရဝနန္တွေဝ နာမံ ဟောတီတိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ။ ကာယကမ္မံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၄၉။ ဝစီကမ္မေ။ ‘‘မုသာ ဝဒန္တီ’’တိ အဘူတတော ဝဒန္တိ။ ပိသတိ ဧတာယာတိ ပိသုဏာ။ ‘‘နိရုတ္တိ နယေနာ’’တိ ဧတ္ထ ပိယသုည ကရဏာတိ ဝတ္တဗ္ဗေ အက္ခရ လောပကရဏံ နိရုတ္တိ နယော နာမ။ ‘‘ယေနာ’’တိ ယေနဇနေန။ ‘‘သမ္ဖံ’’တိ ဧတ္ထ သံသဒ္ဒေါ သမ္မတိ ဒုက္ခံ ဧတေနာတိ အတ္ထေန သုခေ ဟိတေ ဝတ္တတီတိ အာဟ ‘‘သံ သုခံ ဟိတဉ္စာ’’တိ။ ကီဒိသံ သုခံ ဟိတဉ္စာတိ အာဟ ‘‘သာဓုဇနေဟိ အဓိဂန္တဗ္ဗံ’’တိ။ ဧတေန ပါပဇနေဟိ အဓိဂန္တဗ္ဗံ ဟိတသုခံ ပဋိက္ခိပတိ။ ဟိတသုခဿ ဝိနာသနံ နာမ တဿ အာဂမန မဂ္ဂဘိန္ဒနန္တိ အာဟ ‘‘ဟိတသုခ မဂ္ဂံ ဘိန္ဒတီ’’တိ။ ‘‘တံ ဝါ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘တံ’’တိ ဟိတသုခံ။ ‘‘အတ္ထ ဓမ္မာ ပဂတဿာ’’တိ အတ္ထတော စ ဓမ္မတော စ အပဂတဿ။ ‘‘ပဋိဘာဏ စိတ္တဿာ’’တိ သုဏန္တာနံ စိတ္တရတိ စိတ္တဟာသဝဍ္ဎနတ္ထာယ ပဋိဘာဏညာဏေန စိတ္တီကတဿ။ ‘‘ယတ္ထာ’’တိ ယသ္မိံ ကထာ မဂ္ဂေ။ ‘‘အတ္ထ ဓမ္မ ဝိနယပဒံ’’တိ အတ္ထ ပဒဉ္စ ဓမ္မပဒဉ္စ ဝိနယ ပဒဉ္စ။ တတ္ထ အတ္ထော နာမ အာရောဂျသမ္ပတ္တိ၊ မိတ္တသမ္ပတ္တိ၊ ပညာသမ္ပတ္တိ၊ ဓန သမ္ပတ္တိ၊ ဘောဂသမ္ပတ္တိယော။ တာသု ကောသလ္လဇနကံ ဝါကျပဒံ အတ္ထပဒံ နာမ။ ဣဒံ သုစရိတံ နာမ သဂ္ဂသံဝတ္တနိကံ၊ ဣဒံ ဒုစ္စရိတံ နာမ အပါယ သံဝတ္တနိကန္တိ ဧဝံ သဘာဝ ဓမ္မေသု ကောသလ္လ ဇနကံ ဝါကျ ပဒံ ဓမ္မ ပဒံ နာမ။ ဧဝံ စိတ္တံ ဒမိတဗ္ဗံ၊ ဧဝံ ဣန္ဒြိယာနိ ဒမိတဗ္ဗာနိ၊ ဧဝံ ရာဂေါ ဝိနေတဗ္ဗော၊ ဧဝံ ဒေါသော ဝိနေတဗ္ဗောတိအာဒိနာ ဝိနေတဗ္ဗေသု ဝိနယ ကောသလ္လဇနကံ ဝါကျပဒံ ဝိနယ ပဒံ နာမ။ ယတ္ထ ဧဝရူပံ အတ္ထ ပဒဉ္စ ဓမ္မ ပဒဉ္စ ဝိနယ ပဒဉ္စ ကိဉ္စိ နတ္ထိ။ တဿ ဝါစာ ဝတ္ထုမတ္တဿ ဧတံနာမံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘သမ္ဖံ’’တိ ဝုတ္တပ္ပကာရံ နိရတ္ထကဝစနံ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု ဝစီကမ္မေသု။ ဝိသံဝါဒနံ နာမ ဝိရဇ္ဈာ ပနံ။ ဝိသံဝါဒကော နာမ ဝိရဇ္ဈာပနကော။ အတ္ထံ ဘဉ္ဇတိ ဝိနာသေတီတိ အတ္ထ ဘဉ္ဇနကော။ ‘‘ကမ္မပထဘေဒေါ’’တိ ပဋိသန္ဓိ ဇနကော ကမ္မပထဝိသေသော။ ‘‘ဣတရော’’တိ အတ္ထ ဘဉ္ဇနကတော အညော မုသာဝါဒေါ။ ‘‘ကမ္မ မေဝါ’’တိ ပဝတ္တိ ဝိပါက ဇနကံ ဝစီကမ္မမေဝ။ ‘‘ရဇာနံ’’တိ ဓူလီနံ။ တာသု သုဂတိ ဒုဂ္ဂတီသု ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ တဒုပ္ပဇ္ဇနကာနိ။ ‘‘ပထဘူတတ္တာ’’တိ ဥပ္ပတ္တိမဂ္ဂဘူတတ္တာ။ ‘‘ဘေဒ ပုရေက္ခာရေနာ’’တိ မိတ္တဘေဒပုရေက္ခာရေန။ မိတ္တံ ဘိန္ဒတီတိ ဘေဒကော။ ‘‘သံကိလိဋ္ဌ စေတနာ’’တိ အတ္ထ ပုရေက္ခာရ ဓမ္မ ပုရေက္ခာရ ဝိနယ ပုရေက္ခာရ အနုသာသနိ ပုရေက္ခာရ ရဟိတာ ကေဝလံ ဘေဒပုရေက္ခာရ စေတနာ သံကိလိဋ္ဌ စေတနာ နာမ။ ‘‘ပရေ ဘိန္နေ ယေဝါ’’တိ ပရဇနေ ပရဇနေန မိထုဘေဒဝသေန ဘိန္နေယေဝ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စီ’’တိ ယံ ကိဉ္စိ အက္ကောသဝတ္ထု။ ‘‘အယံ ပီ’’တိ အယံ ဖရုသဝါစာပိ။ ဧဝံ အက္ကောသန ကမ္မံပိ အက္ကောသိတဗ္ဗဿ ဒူရေ ဌိတဿပိ မတဿပိ သမ္ပဇ္ဇတီတိ ယောဇနာ။ အနတ္ထံ နိရတ္ထကဝါစာ ဝတ္ထု မတ္တံ ဝိညာပေတီတိ အနတ္ထဝိညာပနကော။ ‘‘သစ္စတော ဂဏှန္တေ ယေဝါ’’တိ ယထာ သော ကထေတိ၊ တထာ တံ ဝတ္ထု ဥပ္ပန္န ပုဗ္ဗန္တိ ဧဝံ သစ္စတော ဂဏှန္တေယေဝ။ ကေစိ သစ္စတော ဂဏှိတွာ ကိဉ္စိ ဝတ္ထုံ ပူဇနီယ ဌာနေ ဌပေတွာ ထောမေန္တာ ပူဇေန္တာ ဝန္ဒန္တာ ပရိဟရန္တိ။ သမ္ပရာယိ ကတ္ထာယ တံ သရဏံ ဂစ္ဆန္တိ။ သဗ္ဗမေတံ နိရတ္ထကံ ဟောတိ။ ‘‘တဒဿာဒဝသေနာ’’တိ တံ ရာဇကထာဒိံ တတ္ထ စိတ္တရတိံ လဘိတွာ အဿာဒဝသေန ကထေန္တဿေဝ ကမ္မံ ဟောတိ။ အနိစ္စ လက္ခဏ ဝိဘာဝနတ္ထာယ ဝါ ရတနတ္တယ ဂုဏဝိဘာဝနတ္ထာယ ဝါ ပါပ ဂရဟ ကလျာဏ သမ္ဘာဝနာယ ဝါ ကထေန္တဿ ပန သတ္ထကမေဝ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘အတ္ထ ဓမ္မ ဝိနယ နိဿိတံ’’တိအာဒိံ။ သေသမေတ္ထ ကာယဒွါရေ ဒီပိတမေဝ။

၁၅၀။ မနောကမ္မေ ။ ‘‘အဘိဈာယန္တီ’’တိ အတိရေကတရံ ဈာယန္တိ၊ စိန္တေန္တိ၊ ဩလောကေန္တိ ဝါတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အဿာဒမတ္တေ အဌတွာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဗျာပါဒေန္တီ’’တိ ဝိဂတဘာဝံ အာပါဒေန္တိ သမ္ပာပေန္တိ။ တဉ္စ အာပါဒနံ န ကာယဝါစာဟိ။ အထ ခေါ စိတ္တေနေဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘စိန္တေန္တီ’’တိ။ ‘‘တဗ္ဗိ ပရီတတော’’တိ သပ္ပုရိသ ပညတ္တိတော ဝိပရီတေန။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု မနောကမ္မေသု။ ‘‘ဣဒံ မမဿာ’’တိ ဣဒံ သန္တကံ မမသန္တကံ ဘဝေယျ၊ အဟော သာဓု ဝတာတိ ယောဇနာ။ ‘‘အတ္တနော ကတွာ’’တိ အတ္တနော သန္တကံ ကတွာ။ ‘‘လာဘာဝတိမေ’’တိ ဧတ္ထ သုလာဘံ လဘန္တီတိ လာဘာ။ ‘‘အတ္တနော ကရေယျံ’’တိ အတ္တနော သန္တကံ ကရေယျံ။ ပရဘဏ္ဍံ ဝတ္ထု ယဿာတိ ပရဘဏ္ဍ ဝတ္ထုကော။ ‘‘ဝတ္ထူ’’တိ အာရမ္မဏဘူတံ ဝတ္ထု။ ယာဝ န ပရိဏာမေတိ၊ တာဝ န ကမ္မပထဘေဒေါ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဝုတ္တဉှေတံ အဋ္ဌကထာသူ’’တိ အဓိကာရော။ ‘‘အယံ’’တိ အယံ သတ္တော။ ‘‘တဿာ’’တိ တဿ သတ္တဿ။ ဒသဝတ္ထုကာမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နာမ ‘နတ္ထိဒိန္နံ၊ နတ္ထိယိဋ္ဌံ၊ နတ္ထိဟုတံ’တိအာဒိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတေသု ကာစိဒိဋ္ဌိယော နတ္ထိကာဒိ သဘာဝါ ဟောန္တိ။ ဣဓ ပန တဗ္ဗဟုလနယေန ကမ္မမေဝါတိ ဝုတ္တံ။ ယထာဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဂစ္ဆန္တဿ ပုဂ္ဂလဿ။ ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒေါ’’တိ မဂ္ဂစိတ္တုပ္ပာဒေ။ ‘‘ပဿန္တော’’တိ တီဏိ လက္ခဏာနိ ပဿန္တော။ ဝုတ္တောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘နိယာမံ’’တိ သမ္မတ္တ နိယာမံ။ အဝိပရီတနိယာမန္တိ အတ္ထော။ ပုန ‘‘နိယာမံ’’တိ မိစ္ဆတ္တနိယာမံ။ ဝိပရီတ နိယာမန္တိ အတ္ထော။ တိကိစ္ဆိတုံ အသက္ကုဏေယျောတိ အတေကိစ္ဆော။ ဧကန္တေန အပါယဂါမီ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘အပဿိတွာ’’တိ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာနံ အပဿိတွာ။ ‘‘မိစ္ဆာဓိမောက္ခမတ္တေနာ’’တိ တိတ္ထာ စရိယေသု သဒ္ဒဟန မတ္တေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သကံ အာစရိယကံ’’တိ အတ္တနော အာစရိယဿ သန္တကဘူတံ။ ဌိတော ပုဂ္ဂလော။ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တော၊ ယထာဟ မိစ္ဆတ္တတိကေ မိစ္ဆာသဘာဝါတိ မိစ္ဆတ္တာ။ ဝိပါကဒါနေ သတိ၊ ခန္ဓဘေဒါနန္တရမေဝ ဝိပါကဒါနတော နိယတာ။ မိစ္ဆတ္တာ စ တေ နိယတာ စာတိ မိစ္ဆတ္တနိယတာ။ သမ္မာသ ဘာဝါတိ သမ္မတ္တာ။ သမ္မတ္တာ စ တေ နိယတာ စ အနန္တရမေဝ ဖလဒါန နိယမေနာတိ သမ္မတ္တနိယတာတိ ။ ‘‘တဿာ’’တိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ။ ‘‘အစောပေတွာ’’တိ အစာလေတွာ။ ‘‘ဧတေနာ’’တိ ဧတေနပိ သဒ္ဒေန။ ‘‘ဣမေသံ’’တိ မနောကမ္မာနံ။ ‘‘ဧတေနာ’’တိ မနသ္မိံ ဧဝါတိ ဝစနေန။ ‘‘ဥပပန္နံ’’တိ ပရိပုဏ္ဏံ။ ‘‘ဥပလက္ခဏာဒိဝသေနာ’’တိ ဥပလက္ခဏနယ နိဒဿနနယ ပဓာနနယာဒိဝသေန။ ‘‘အတ္ထန္တရပ္ပသင်္ဂေါ ဟောတီ’’တိ ကထံ ဟောတိ။ ဧဝသဒ္ဒေန ဝိနာ ပါဏာတိပါတ ကမ္မံ ကာယဒွါရေ ဗာဟုလ္လ ဝုတ္တိတော ကာယကမ္မံ နာမာတိ ဝုတ္တေ ဣဒံ လဒ္ဓါတပတ္တော ရာဇကုမာရောတိ ဝိယ ဥပလက္ခဏနယမတ္တံ။ တေန သေသဒွါရေသုပိ ဗာဟုလ္လ ဝုတ္တိံ ဥပသလ္လက္ခေတီတိ အတ္ထန္တရပ္ပသင်္ဂေါ သိယာတိ။ ဧဝံ သေသနယေသုပီတိ။ ‘‘အပိစာ’’တိ ကိဉ္စိ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထီတိ ဇောတေတိ။ ‘‘တေသူ’’တိ ပါဏဝဓာဒီသု။ ‘‘ဧကံ အင်္ဂံ’’တိ ဥပက္ကမောတိ စတုတ္ထံ အင်္ဂံ။ ‘‘တံ သဟဇာတာ စာ’’တိ စေတနာ သဟဇာတာ စ။ စေတနာ ပက္ခေ ဘဝါတိ စေတနာ ပက္ခိကာ။ စေတနာ ဝိယ ကာယကမ္မဘာဝံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အဗ္ဗောဟာရိကတ္တံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ မနောကမ္မန္တိ ဝေါဟရိတုံ အပ္ပဟောနကတ္တံ ဂစ္ဆန္တီတိ အတ္ထော။ အတ္တာ ပဓာနံ ယေသံ တေ အတ္တပ္ပဓာနာ။ အဘိဇ္ဈာဒယော။ အတ္တပ္ပဓာနာ န ဟောန္တိ။ စေတနာ ပဓာနာ ဟောန္တိ။ ဣဓေဝ တေ အတ္တပ္ပဓာနာ ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘တထာ တထာ’’တိ အဟောဝတ ဣဒံ မမဿာတိအာဒိနာ တေန တေန ပကာရေန။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တေသု မနောကမ္မေသု။ ‘‘သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ’’တိ ပါဋိပဒိကပဒမေတံ။ သဗ္ဗပ္ပကာရတောတိ အတ္ထော။ ‘‘ဣဓာ’’တိ မနောကမ္မဋ္ဌာနေ။ ‘‘မနောကမ္မ ကိစ္စဝိသေသေနာ’’တိ အဟောဝတ ဣဒံ မမဿာတိအာဒိကေန ကိစ္စ ဝိသေသေန။ မနောကမ္မ ဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅၁။ ‘‘ဧတ္ထ စ ဒသန္နံ ပီ’’တိအာဒီသု။ ‘‘တာပီ’’တိ တာ ပုဗ္ဗာပရစေတနာယောပိ။ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ပဝတ္တာ တာပီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယာနိပနာ’’တိအာဒီသု။ ဧကော ဧကဿ ဝဒတိ အဟံ ဣမံ သတ္တံ မာရေမိ၊ တွံ အသုကံသတ္တံ မာရေဟီတိ။ ဧဝံ ဝတွာ ဥဘောပိ ဥပက္ကမံ ကရောန္တိ။ ကမ္မံ ပန ဥဘိန္နမ္ပိ န သိဇ္ဈတိ။ တတ္ထ အာဏာပကဿ တွံ အသုကံ သတ္တံ မာရေဟီတိ အာဏာပန ကမ္မံ သစေ သိဇ္ဈတိ။ ဝစီဒွါရေ ပဝတ္တံ ကာယကမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန အသိဒ္ဓတ္တာ ဝစီဒွါရေ ဒိဿ မာနံ ဝစီကမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဝစီဒုစ္စရိတမတ္တန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသနယော သေသေသုပိ။

‘‘ဒေါသမူလေနာ’’တိအာဒီသု။ ဒေါသော ဧဝ မူလံ ဒေါသမူလံ။ ဒေါသော မူလံ မဿာတိ ဒေါသမူလံ။ တံ သမ္ပယုတ္တ စိတ္တန္တိ ဒွိဓာ အတ္ထော။ ဗျာပါဒေါ နာမ ဒေါသော ဧဝ။ သော ကထံ ဒေါသေန မူလေန ဇာယေယျာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပုရိမော ဗျာပါဒဝဇ္ဇေဟီ’’တိ။ ပရတော အဘိဇ္ဈာယမ္ပိ ဧသနယော။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ နိဓိပါဌကာ နာမ ရာဇနိဓိ ဝိဓာယကာ။ တတ္ထ စဏ္ဍော နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗောတိ အာဂတတ္တာ ဒုဋ္ဌနိဂ္ဂဟတ္ထန္တိ ဝုတ္တံ။ ရာဇူနံ အဒိန္နာဒါနံ မောဟမူလေန ဇာယတီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏာနဉ္စာ’’တိ သကသညာယ ဧဝ ယံ ကိဉ္စိ ဟရန္တာနံ ဗြာဟ္မဏာနဉ္စ ကမ္မဖလသမ္ဗန္ဓာပဝါဒီနဉ္စ။ ‘‘အာဟရဏံ’’တိ အဒိန္နာဒါနဝသေန ဟရဏံ။ အဝဟရဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယော ပန မောဟော ရာဇူနံ ဥပ္ပန္နော၊ ယော စ ဗြာဟ္မဏာနံ ဥပ္ပန္နော၊ ယော စ ကမ္မ ဖလသမ္ဗန္ဓာ ပဝါဒီနံ ဥပ္ပန္နောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘လောဘော နိဒါနံ ကမ္မာနံ သမုဒယာယာ’’တိ လောဘော ကမ္မာနံ သုဋ္ဌုဝဍ္ဎနာယ နိဒါနံ ကာရဏံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ သဉ္ဇာတာ ကင်္ခါယေသံ တေ သဉ္ဇာတကင်္ခါ။ ပရိတော ဥဋ္ဌာတိ ဧတ္ထာတိ ပရိယုဋ္ဌာနံ။ ကင်္ခါယ ပရိယုဋ္ဌာနံ ကင်္ခါပရိယုဋ္ဌာနံ။ ဇနာနံ တာနိကမ္မာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။

အကုသလကမ္မဒီပနာနိဋ္ဌိတာ။

၁၅၇။ ကုသလကမ္မေ။ အယံ ပန ဧဝမာဒီသု သုတ္တပဒေသု အာဂတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘မေတ္တံ ကာယကမ္မံ’’တိ မေတ္တာသဟဂတံ ကာယကမ္မံ။ ဧဝံ ဝစီကမ္မေပိ။ စေတနာ ဟေတ္ထ ကမ္မန္တိ အဓိပ္ပေတာ။ မနောကမ္မေ ပန စေတနာပိ ယုဇ္ဇတိ။ အဗျာပါဒေါပိ ယုဇ္ဇတိ။ ဉာဏံ အနုပရိဝတ္တီတိ ဉာဏာနုပရိဝတ္တံ။ ဉာဏာနုပရိဝတ္တီတိပိ ပါဌော၊ သော ယေဝတ္ထော။ ‘‘ပဒက္ခိဏံ’’တိ ပဝဍ္ဎိတံ။ အပရံ ပရိယာယံ ဒဿေတိ ‘‘ယသ္မိံ ပနာ’’တိအာဒိနာ။ ဒုဿီလဿ ဘာဝေါ ဒုဿိလျံ။ ပါဏာတိပါတာဒိကမ္မံ။ ‘‘ပဝတ္တမာနေ’’တိ ကာယဒွါရေ ပဝတ္တမာနေ။ ‘‘ယံ ပန ကုသလံ’’တိ ပါဏာတိ ပါတာဒိတော ဝိရတိ ကုသလံ ။ ‘‘ပဝတ္တမာနံ’’တိ စိတ္တေ ပဝတ္တမာနံ။ ‘‘ကိစ္စ သီသေနာ’’တိ ကိစ္စပ္ပဓာနေန။ ကိစ္စံ ပဓာနံ ကတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ သေသမေတ္ထ ကာယကမ္မေ သုဝိညေယျံ။

‘‘ဝစီကမ္မေပိ ဧသေဝနယော’’တိ ယသ္မိံ ဒုဿိလျေ ပဝတ္တမာနေ ဝါစာ အပရိသုဒ္ဓါ ဟောတိ။ ဝစီ သံဝရော ဘိဇ္ဇတီတိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ‘‘အဝသေသံ ပနာ’’တိ တီဟိ ကာယကမ္မေဟိ စတူဟိ ဝစီကမ္မေဟိ အဝသေသံ။ တတ္ထ ‘‘တီဟိ ကာယကမ္မေဟီ’’တိ တီဟိ ကာယဒုစ္စရိတ ဝိရတိ ကမ္မေဟိ။ ‘‘စတူဟိ ဝစီကမ္မေဟီ’’တိ စတူဟိ ဝစီဒုစ္စရိတ ဝိရတိ ကမ္မေဟိ။ ‘‘သဗ္ဗံပိ ကလျာဏ ကမ္မံ’’တိ သဗ္ဗမ္ပိ ဒါနကမ္မံ၊ သဗ္ဗမ္ပိ ဘာဝနာ ကမ္မံ၊ အပစာယန ကမ္မံ၊ ဝေယျာဝစ္စကမ္မံ၊ ပတ္တိဒါနကမ္မံ၊ ပတ္တာနုမောဒနာကမ္မံ၊ ဓမ္မသဝန ကမ္မံ၊ ဓမ္မ ဒေသနာ ကမ္မံ၊ သဗ္ဗမ္ပိ ဒိဋ္ဌိဇုကမ္မံ တီသုဒွါရေသု ပဝတ္တမ္ပိ မနောကမ္မံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ဣမေသု ပန ဒွီသု ပရိယာယေသု ပစ္ဆိမောယေဝ ပဓာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယာဝ ဒေဝါ’’တိ အန္တိမ ပရိစ္ဆေဒ ဇောတကော နိပါတော။ မတ္ထကပရိစ္ဆေဒေနာတိ အတ္ထော။

သီလပဒေ။ ‘‘သီလယတီ’’တိ သမ္မာ ဒဟတိ စ ဥပဓာရေတိ စာတိ ဒွိဓာ အတ္ထော။ ‘‘သုသမာဟိတာနီ’’တိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာနိ။ ‘‘ဥပရိမေ ကုသလ ဓမ္မေ’’တိ မဟဂ္ဂတ လောကုတ္တရ ကုသလဓမ္မေ။ သတ္တသု ဝိသုဒ္ဓီသု ဥပရိမေ စိတ္တ ဝိသုဒ္ဓါဒိ ကုသလဓမ္မေ။ ‘‘အဓိကုသလ ဓမ္မေ’’တိ အဓိကေ ဗောဓိပက္ခိယ ကုသလ ဓမ္မေ။ ပရေဟိ ဒိန္နံ၊ တဒေဝ ပတ္တိံ။ သဗ္ဗာနိ ပန တာနိ ဒါနာဒီနိ ကုသလာနိ။ သောဓေန္တိ သပ္ပုရိသာဇနာ။ တာနိ ဧဝပုညာနိ။ ဧကမေကံ ပုညကြိယဝတ္ထု။ ‘‘ဣမိနာ ပစ္စယေနာ’’တိ စီဝရာဒိ ပစ္စယေန၊ အန္နပါနာဒိ ပစ္စယေန၊ ဓန ဓနညာဒိပစ္စယေန ဝါ။ ‘‘သဗ္ဗံပိ စေတံ’’တိ သဗ္ဗမ္ပိ ဧတံ ဒသဝိဓံ ပုညံ။ ‘‘ဟီနေန ဆန္ဒေနာ’’တိ ယသကာမတာဒိဝသေန ဟီနေန ဆန္ဒေန၊ ဟီနေန စိတ္တေန၊ ဟီနေန ဝီရိယေန၊ ဟီနာယ ဝီမံသာယ။ ‘‘မဇ္ဈိမေနာ’’တိ ပုညပ္ဖလကာမတာဒိဝသေန မဇ္ဈိမေန။ ‘‘ပဏီတေနာ’’တိ ကတ္တဗ္ဗမေဝိဒန္တိ အရိယဝံသာနု ဗြူဟနဝသေန ပဏီတေန ဆန္ဒာဒိနာ ပဝတ္တိ တံ ပဏီတန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘ယသကာမတာယာ’’တိ ကိတ္တိ သဒ္ဒကာမတာယ ဝါ၊ ပရိဝါရကာမတာယ ဝါ။ ‘‘ပုညပ္ဖလကာမတာယာ’’တိ ဘဝသမ္ပတ္တိ ဘောဂသမ္ပတ္တိကာမတာယ။ ‘‘အရိယဘာဝံ နိဿာယာ’’တိ ဣဒံ ဒါနံ နာမ အရိယာနံ ဝံသော။ အဟမ္ပိ အရိယော။ တသ္မာ မယာပိ ကတ္တဗ္ဗမေဝိဒန္တိ ဧဝံ အရိယဘာဝံ နိဿာယာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ‘‘အရိယော’’တိ အာစာရ အရိယောပိ ယုဇ္ဇတိ ဒဿန အရိယောပိ။ တတ္ထ အာစာရ အရိယော နာမ သပ္ပုရိသော ပုထုဇ္ဇန ကလျာဏကော ဝုစ္စတိ။ ဒဿန အရိယော နာမ ပရမတ္ထ အရိယော။ ‘‘ပါရမိတာ ဒါနံ’’တိ သဗ္ဗဒါနေဟိ အဂ္ဂပတ္တံ မဟာဗောဓိ သတ္တာနံ ပါရင်္ဂတဒါနံ။ တဉှိ သဗ္ဗ သတ္တဝိမောက္ခတ္ထာယ ပဝတ္တိ တတ္တာ အဂ္ဂပတ္တံ ဟောတိ၊ ပါရင်္ဂတံ။ တတော ဥတ္တရိတရဿ ကဿစိဒါနဿ အဘာဝတော။ သေသေသုပိ ပုည ကြိယဝတ္ထူသု။ ‘‘တိကဒွယံ’’တိ ပုရိမာဒိ ဟီနာဒိ တိကဒွယံ။ ‘‘အန္တိမ ဝတ္ထုနာ’’တိ အန္တိမ ဝတ္ထု အဇ္ဈာပဇ္ဇနေန ဝါ။ ‘‘ဒုဿီလော နာမာ’’တိ ဒုဿီလ ဘိက္ခု နာမ။ သော ဟိ ယာဝဘိက္ခုပ္ပဋီညံ န ဝိဇဟိ။ တာဝ ဘိက္ခု ဧဝ။ န သာမဏေရော၊ န ဂိဟီ။ တံ စေ အညော ဘိက္ခု အမူလကေန အန္တိမ ဝတ္ထုနာ အနုဒ္ဓံသေတိ။ အနုဒ္ဓံသေန္တဿ သင်္ဃာဒိ သေသော။ ဩမသဝါဒေ ပါစိတ္တိယံ။ သဟသေယျဋ္ဌာနေ တေန သဟ အတိရေက ရတ္တိံ သယန္တဿာပိ အာပတ္တိ နတ္ထိ။ တသ္မာ သော ဒုဿီလ ဘိက္ခုတွေဝ ဝတ္တဗ္ဗောတိ။ ‘‘ပုန ကမ္မဝါစာယ သမာဒါတဗ္ဗန္တိ နတ္ထီ’’တိ ယထာ သိက္ခံ ပစ္စက္ခန္တဿ သဗ္ဗံ သမာဒါနံ ဘိဇ္ဇတိ။ ပုန ဘိက္ခုဘာဝံ ဣစ္ဆန္တေန ပုန ကမ္မဝါစာယ သမာဒါတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဧဝံ ပုန ကမ္မဝါစာယ သမာဒါတဗ္ဗန္တိ နတ္ထိ။ ‘‘ဣတရေသု ပနာ’’တိ လိင်္ဂနာသနင်္ဂတော အညေသု ဒဏ္ဍကမ္မင်္ဂေသု။ နိစ္စသီလာဒီသု။ ‘‘ယံ နိစ္စမေဝ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ယံ ပါဏာတိပါတ ဝိရတိ သီလံ နိစ္စမေဝ ရက္ခိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ အနိစ္စံ န ဝဋ္ဋတိ။ ကသ္မာ၊ ပါဏဃာတာဒိံ ကရောန္တဿ သဗ္ဗကာလမ္ပိ ဒုစ္စရိတ သမ္ဘဝတော။ တေနာဟ ‘‘အနိစ္စံ သာဝဇ္ဇံ ဟောတီ’’တိ။ ဒုစ္စရိတံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ယံ နိစ္စမ္ပိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ပကတိ ဂဟဋ္ဌာနံ ယံ ဝိကာလ ဘောဇနာဒိ ဝိရတိ သီလံ နိစ္စမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ‘‘အနိစ္စမ္ပိ ဝဋ္ဋတီ’’တိ သမာဒါန ဒိဝသံ အတိက္ကမိတွာ ဝိကာလ ဘောဇနာဒိံ ကရောန္တဿ ဝီတိက္ကမ ဒေါသောဝါ ဒုစ္စရိတ ဒေါသော ဝါ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘သာဝဇ္ဇံ န ဟောတီ’’တိ။ ဒုစ္စရိတံ န ဟောတီတိ အတ္ထော။ တထာ ဒသသီလဉ္စ ပကတိ ဂဟဋ္ဌာနံ အနိစ္စသီလံ နာမာတိ ယောဇနာ။ ‘‘အနိစ္စသီလမေဝ ဟောတီ’’တိ ပကတိ ဂဟဋ္ဌာနံ တံ ဒသသီလံ ယာဝဇီဝံ နိစ္စံ ကတွာ သမာဒိယိတွာ ရက္ခန္တာနမ္ပိ အပဗ္ဗဇိတတ္တာ ပဗ္ဗဇိတေသု ဇာတိ သဘာဝေနေဝ သိဒ္ဓံ နိစ္စသီလံ နာမ န ဟောတိ။ ယာဝဇီဝံ ကတွာ သမာဒါန ဝသေနေဝ နိစ္စံ ဟောတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဝေသဓာရဏေန သဟ သိဒ္ဓတ္တာ’’တိ ဧတ္ထ ကထံ ဝေသဓာရဏေန သိဒ္ဓံ ဟောတီတိ။ ဝေသဓာရဏံ နာမ ဂိဟိဝတ္ထံ ပဟာယ ကာသာယ ဝတ္ထ ဓာရဏံ။ ကာသာယဝတ္ထဉ္စ နာမ အရဟတ္တဓဇော ဟောတိ။ န စ အရဟတ္တဓဇံ ဓာရေန္တဿ သိက္ခာပဒံ အသမာဒိယန္တဿပိ ဝိကာလေ ဘုဉ္ဇိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ တထာ နစ္စာဒီနိ ပဿိတုံ၊ မာလာဒီနိ ဓာရေတုံ၊ ဥစ္စာသယနာဒီသု ဝသိတုံ၊ ဇာတရူပါဒီနိ သာဒိတုံ။ ကသ္မာ ဣတိ စေ၊ တေသဉှိ တံ တံ ယထာသကံ သီလံ နိစ္စံ သုဒ္ဓံ ကတွာ ရက္ခိတုမေဝ ဝဋ္ဋတီတိအာဒိနာ ကာရဏံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝါတိ။ ‘‘အပ္ပနံ အပတ္တာဝ အဓိပ္ပေတာ’’တိ အပ္ပနာပတ္တာနံ မဟဂ္ဂတဘာဝနာနံ ဝိသုံ ဥပရိ ဝက္ခမာနတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဧတ္ထေဝါ’’တိ ဣမသ္မိံ ဘာဝနာ ကမ္မေ ဧဝ။ ‘‘တေ သညေဝါ’’တိ ရတနတ္တယာဒီနံ ဧဝ စ။ ဂန္တုံ အာရဒ္ဓါ ဂမိကော။ အဒ္ဓါနံ ဒီဃမဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တော အဒ္ဓိကော။ ‘‘ပရိသုဒ္ဓေနာ’’တိ လာဘသက္ကာရာဒိ နိရပေက္ခတာယ အတ္တုက္ကံ သန ပရဝမ္ဘနာဒိ ရဟိတတာယ စ ပရိသုဒ္ဓေန။ ‘‘ဟိတပ္ဖရဏ စိတ္တေနာ’’တိ မယိ ကရောန္တေ ဣမဿ ဧတ္တကံ ဟိတသုခံ ဘဝိဿတီတိ ဧဝံ တေသံ ဟိတသုခေသု ဖရဏ စိတ္တေန။ မေတ္တစိတ္တေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အတ္တနော ကိစ္စေသု ဝိယာ’’တိ ဧတေန တေသံ သဗ္ဗံ ကိစ္စံ အတ္တနောဘာရံ ကရောတီတိ ဒီပေတိ။ ‘‘သာဓာရဏ ကရဏံ’’တိ အတ္တနော ပုညံ ပရေသံ ဒါနံ။ အတ္တ မနတာပဝေဒနိယာဓုသာဓူတိ ဝစီဘေဒကရဏံ။ တဉှိဒိန္နဉ္စာနုမောဒိတဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မဝေဒနီယံ ဇာတန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယောနိသောမနသိကာရေ ဌတွာတိ ဧတ္ထ သိလောကာဒိပက္ခိကံ အယောနိသောမနသိကာရံ ဇဟိတွာ သုဏန္တဿ ဣမံ ဓမ္မံ သုတွာ အတ္ထရသဓမ္မရသပ္ပဋိသံဝေဒီ ဘဝိဿာမီတိ၊ ဒေသေန္တဿ ဣမံ ဒေသေန္တော ဓမ္မဿ စ သုဏန္တာနဉ္စ အနုဂ္ဂဟံ ကရိဿာမီတိ ယောနိသောမနသိကာရေ ဌတွာ။ လာဘ သက္ကာရာဒိ ပက္ခိကော မနသိကာရော အယောနိ သောမနသိကာရော နာမ။ နိယျာနတ္ထ နိဿရဏတ္ထ ပက္ခိကော ယောနိသောမနသိကာရော နာမ။ နိရဝဇ္ဇ ကမ္မာနိ နာမ ကသိဂေါရက္ခာဒိ ကမ္မာနိ။ နိရဝဇ္ဇသိပ္ပာနိ နာမ ဝဍ္ဎကိသိပ္ပာဒီနိ ဝေဇ္ဇသိပ္ပာဒီနိ စ။ နိရဝဇ္ဇ ဝိဇ္ဇာဌာနာနိ နာမ ပရူပရောဓရ ဟိတာနိ အင်္ဂဝိဇ္ဇာ ဝေဒဝိဇ္ဇာ မန္တဝိဇ္ဇာဒီနိ။ ‘‘ဝေါဒါန ကရဏံ’’တိ ဝိသေသေန ဝိသုဒ္ဓကရဏံ။ ‘‘တံ သဘာဝတ္တာ’’တိ ဒါနသဘာဝတ္တာ။ ‘‘စာရိတ္တ သီလတ္တာ’’တိ သပ္ပုရိသာနံ ပကတိ စာရိတ္တ သီလတ္တာ။ ပုန ‘‘တံ သဘာဝတ္တာ’’တိ ဘာဝနာ သဘာဝတ္တာ။ တထာဟိ ဒေသေန္တဿ စ သုဏန္တဿ စ ဒေသနာသောတာနုသာရေန စိတ္တဘာဝနာ ဉာဏဘာဝနာဝဟတ္တာ ဒေသနာသဝနာ သဘာဝါ ဟောန္တိ။ အတ္တနော ဒိဋ္ဌိံ သယမေဝ ဥဇုံ ကရောန္တဿ စ ဉာဏဘာဝနာ ကမ္မမေဝ။ တထာ ပရဿ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဥဇုံ ကရောန္တဿာပီတိ။ ‘‘ဓမ္မော နာမ နတ္ထီ’’တိ ဒေသနာ ဓမ္မော နာမ နတ္ထိ။ ကသ္မာ၊ ဒါနသီလာနိ ဒေသေန္တေနပိ အန္တေ လက္ခဏတ္တယေန သဟသစ္စပ္ပကာသနဿ ကတ္တဗ္ဗတ္တာ။ ဧတေန ဒေသနာသဝနာ အန္တေ လက္ခဏတ္တယာနုပဿနာ ဘာဝနာ ကမ္မဋ္ဌာနေ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ တံ သဘာဝါ ဟောန္တီတိ ဒဿေတိ။ ‘‘မနောကမ္မ မေဝါ’’တိ ပဒုဒ္ဓါရော။ ‘‘မနသ္မိံ ဧဝါ’’တိ မနောဒွါရေ ဧဝ။ ‘‘ကိစ္စသိဒ္ဓိတော’’တိ အပ္ပနာကိစ္စဿ သိဇ္ဈနတော။ ‘‘အင်္ဂဘာဝါ သမ္ဘဝတော’’တိ အပ္ပနာ ကိစ္စသိဒ္ဓိယံ အင်္ဂဘာဝါ သမ္ဘဝတော။ ‘‘တဉ္စဘာဝနာ မယ’’န္တိ ပဒုဒ္ဓါရော။ ‘‘ဒါနာဒိဝသေနာ’’တိ ဒါနသီလဝသေန။ ဒါနဝသေန အပ္ပဝတ္တနတောတိ ဣဒံ တာဝ ယုဇ္ဇတိ။ သီလဝသေန အပ္ပဝတ္တနတောတိ ဣဒံ ပန ပါဠိယာ န သမေတိ။ ပါဠိယဉှိ မဟဂ္ဂတဇ္ဈာနေသုပိ ပဟာနံ သီလံ ဝေရမဏိ သီလန္တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ စောဒနာ။ တံ ပရိဟရန္တော ‘‘ယံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ပရိယာယေန ဝုတ္တံ’’တိ ကေနပရိယာယေန ဝုတ္တန္တိ။ ပကတိ စာရိတ္တံ သီလန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဥပ္ပန္နေ စ ပထမဇ္ဈာနေ နီဝရဏာနံ ပဟာနံ နာမ ပကတိစာရိတ္တမေဝ ပကတိ နိယာမေန ပဝတ္တမေဝ။ ဣတိ ပကတိစာရိတ္တတ္တာ သီလန္တိ ဝုတ္တံ။ ပုန နီဝရဏာနံ ပဟာနမေဝ တေဟိ ဝိဂမနဋ္ဌေန ဝေရမဏီတိ စ၊ ပိဒဟနဋ္ဌေန သံဝရောတိ စ၊ ပဟာန ကိစ္စံ အဝိဇဟနဋ္ဌေန အဝီတိက္ကမောတိ စ၊ ဝုတ္တံ။ စေတနာသီလန္တိ ဧတ္ထ ပန ဈာနသမ္ပယုတ္တ စေတနာ ဧဝ ဝုစ္စတိ။ သာ စ သီလဇာတိ ကတ္တာ သီလန္တိ ဝုတ္တာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘အပ္ပနာပတ္တ’’န္တိ ပဒုဒ္ဓါရော။ ‘‘ဈာနဘေဒေနာ’’တိ ပန ဝတ္တဗ္ဗံ။ ရူပါဝစရကုသလဉှိ ဈာနဘေဒေန ပဉ္စဝိဓံ၊ ဈာနမေဝ ပန ဈာနင်္ဂဘေဒေန ပဉ္စဝိဓန္တိ။

ကုသလကမ္မဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅၃။ ‘‘ဧတ္ထာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဓမ္မသင်္ဂဟေ’’တိ ဓမ္မသင်္ဂဏိ ပါဠိယံ။ ‘‘ဒဿနေနာ’’တိ သောတာပတ္တိ မဂ္ဂညာဏေန။ ‘‘တံ’’တိ ဥဒ္ဓစ္စ စေတနံ။ ‘‘ဘာဝနာယာ’’တိ ဥပရိမဂ္ဂတ္တယသင်္ခါတာယ ဘာဝနာယ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘စိတ္တုပ္ပာဒါ’’တိ စိတ္တစေတသိကာ ဝုစ္စန္တိ။ ‘‘သိယာ’’တိ ဧကစ္စေတိ အတ္ထေ နိပါတ ပဒံ။ ဣမေသု ဆသု စိတ္တုပ္ပာဒေသု ဧကစ္စေ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ သောတာပတ္တိ မဂ္ဂေန ပဟာတဗ္ဗာ၊ ဧကစ္စေ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ တီဟိ ဥပရိ မဂ္ဂေဟိ ပဟာတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ပထမပဒေ ‘‘ဧကစ္စေ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ’’တိ ကမ္မပထပတ္တကမ္မသဟဇာတာ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ။ ဒုတီယ ပဒေ ‘‘ဧကစ္စေ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ’’တိ အကမ္မပထ ပတ္တာ ဓမ္မိကေသု ဌာနေသု အဿာဒနာဘိ နန္ဒာဒိဝသေန ပဝတ္တာ ဆ စိတ္တုပ္ပာဒါ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ ဓမ္မသင်္ဂဟေ။ ‘‘ဣတရတ္ထာ’’တိ ဣတရေသု ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗေသု။ ‘‘တဿာ’’တိ နာနက္ခဏိက ကမ္မပစ္စယဿ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘သဟဇာတာ’’တိ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နေဟိ သဟဇာတာ။ ‘‘နာနက္ခဏိကာ’’တိ အတ္တနော ပစ္စယုပ္ပန္နေဟိ အသဟဇာတာ အတီတကာလဘူတေ နာနက္ခဏေ ပဝတ္တာ ပါဏာတိပါတာဒိ စေတနာ။ ‘‘ယဒိ ဧဝံ’’တိ ဧဝံ ယဒိ သိယာတိ အတ္ထော။ ယဒိ ဥဒ္ဓစ္စ စေတနာ ဒဿန ပဒေ အနုဒ္ဓဋတ္တာ ပဋိသန္ဓိံ နာကဍ္ဎတီတိ ဝိညာယေယျ။ ဧဝံ သတီတိ ပါဌသေသော။ ‘‘စေ’’တိ စေ ဝဒေယျ။ ‘‘နာ’’တိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ ‘‘တဿာ ဝိပါကဿာ’’တိ တဿာ ဥဒ္ဓစ္စ စေတနာယ ဝိပါကဿ။ ပါဠိပါဌေ။ ‘‘ဣမေသု ဓမ္မေသု ဉာဏံ’’တိ ဣမေ ဓမ္မေ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပန္နညာဏံ။ ‘‘တေသံ ဝိပါကေ’’တိ ဥဒ္ဓစ္စ သဟဂတာနံ ဝိပါကေ။ ‘‘ဉာဏံ’’တိ တံ ဝိပါကံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ဥပ္ပန္နညာဏံ။ ‘‘သဗ္ဗ ဒုဗ္ဗလန္တိ စ သက္ကာ ဝတ္တုံ’’တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အတိဝိယ ကာဠကဓမ္မတ္တာ’’တိ ဗုဒ္ဓါဒီသု မဟန္တေသု ဌာနေသု သဒ္ဓါရတနဿ အန္တရာယံ ကတွာ ပဝတ္တနတော အတိယေဝကဏှ ဓမ္မတ္တာ။ တဿာ ဝိစိကိစ္ဆာ စေတနာယ ပဋိသန္ဓိ အာကဍ္ဎနမ္ပိ ဝိညာတဗ္ဗန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘သဘာဝ ဝိရုဒ္ဓတ္တာ ယေဝါ’’တိ ဝိစိကိစ္ဆာ အသန္နိဋ္ဌာန သဘာဝါ။ အဓိမောက္ခော သန္နိဋ္ဌာန သဘာဝေါတိ ဧဝံ သဘာဝ ဝိရုဒ္ဓတ္တာယေဝ။

‘‘သဗ္ဗတ္ထာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဝိပစ္စတီတိ ဝိပါစေတီ’’တိ ဝဒန္တိ။ တံ ပန ပဒရူပေန န သမေတီတိ အညံ အတ္ထံ ဝဒန္တော ‘‘သဗ္ဗမ္ပိ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘မဟာသမ္ပတ္တိယော သမုဋ္ဌာပေတွာ’’တိ ဒေဝလောကေ ဒေဝသမ္ပတ္တိ သဒိသာ ဒိဗ္ဗဝိမာနာဒိကာ မဟာသမ္ပတ္တိယော သမုဋ္ဌာပေတွာ။ ဣဒံ ‘‘ဩကာသံ ကတွာ’’တိ ပဒေ ဝိသေသနံ။ တတ္ထ ‘‘သုခ ဝိပါကံ’’တိ ဣဒံ အဋ္ဌ အဟေတုက ဝိပါကာနိ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ရူပလောကေ ဗြဟ္မာနံ ရူပကာယော ရူပါဝစရ ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တော။ သော စ ကာမာဝစရ ဓမ္မ သမူဟော ဧဝ။ ဧဝံ သန္တေ တသ္မိံ လောကေ ပဉ္စ အဟေတုက ဝိပါကာနိပိ ရူပါဝစရ ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တာနိ သိယုန္တိ စောဒနာ။ တံ ပရိဟရန္တော ‘‘ရူပါဝစရ ကုသလံဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တာနီ’’တိ အပါယဘူမိယံ ဥပ္ပန္နာနိ အဋ္ဌ အဟေတုက ဝိပါကာနိ။ ‘‘သဗ္ဗသ္မိံ ကာမလောကေ’’တိ ဧကာဒသဝိဓေ ကာမလောကေ။ ‘‘တေသု စာ’’တိ တေသု အဋ္ဌ အဟေတုက ဝိပါကေသု စ။ ‘‘အာရမ္မဏန္တရေ’’တိ ကသိဏ နိမိတ္တာဒိတော အညသ္မိံ အာရမ္မဏေ။ ‘‘နိမိတ္တာ ရမ္မဏေ’’တိ ကသိဏ နိမိတ္တာဒိကေ နိမိတ္တ ပညတ္တာ ရမ္မဏေ။ ‘‘တာနိ ပဉ္စဝိပါကာနီ’’တိ စက္ခု ဝိညာဏာဒီနိ ပဉ္စ အဟေတုက ဝိပါကာနိ ကာမာဝစရ ကုသလ ကမ္မဿေဝ ဝိပါကာနိ ဟောန္တီတိ ယောဇနာ။ ‘‘သောဠသက မဂ္ဂေါ’’တိ သောဠသကထာ မဂ္ဂေါ ကထာပဗန္ဓော။ ဧဝံ ဒွါဒသ ကမဂ္ဂေါ။ ‘‘အဟေတုကဋ္ဌက’’န္တိ အဟေတုက ဝိပါကဋ္ဌကံ။ သမ္မာ ပကာရေန ဇာနာတီတိ သမ္ပဇာနံ။ ဉာဏံ။ သမ္ပဇာနေန ကတန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ န သမ္ပဇာနကတံ အသမ္ပဇာနကတံ။ ‘‘သဒ္ဒဟိတွာ’’တိ ဧတေန ဒိဋ္ဌုဇု ကမ္မဉာဏ သမ္ပတ္တိံ ဒီပေတိ။ န ဟိ တေန ဉာဏေန အသမ္ပန္နော ကမ္မဉ္စ ကမ္မဖလဉ္စ သဒ္ဒဟတီတိ။ ဇာနိတွာတိ ဝါ ပါဌော သိယာ။ ‘‘ဧကမေကံ’’တိ ဧကမေကံ ကုသလကမ္မံ။ ‘‘ကုသလ သမယေ’’တိ ကုသလ ကမ္မ ကရဏကာလေ။ ကုသလုပ္ပတ္တိကာလေ ဝါ။ ယဿမေ ဤဒိသံ ပုညံ ပသုတံ။ တဿမေ ဘဝလာဘော ဘောဂလာဘော မိတ္တလာဘော သဗ္ဗေလာဘာ ဧကန္တေန သုလာဘာတိ အတ္ထော။ ‘‘သုလဒ္ဓံ’’တိ ဣဒံ ပုညံ သုလဒ္ဓံ။ ဒေဝေသု စ မနုဿေသု သံသရိတွာတိ ပါဌသေသော။ ‘‘သေသေနာ’’တိ တဿကမ္မဿ ဝိပါကာဝသေသေန။ အဋ္ဌကထာ ပါဌေ။ ‘‘ဧကပိဏ္ဍပါတသ္မိံ’’တိ ဧကဝါရံ ပိဏ္ဍပါတဒါနေ။ သံယုတ္တဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ ယံ ဝုတ္တံ ‘ဧကာ စေတနာ ဧကမေဝ ပဋိသန္ဓိံ ဒေတီ’တိ၊ တံ သုဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ပဋိပက္ခေဟီ’’တိ ပဋိပက္ခေဟိ အကုသလေဟိ။ ဝိသေသေန ဘုသံ မုဠှော ဗျာမုဠှော။ အတိဝိယ ဗျာမုဠှော အတိဗျာမုဠှော။ အတိဗျာမုဠှတ္ထာယ ပစ္စယဘူတန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ အတိဒုပ္ပညာယ ပစ္စယဘူတန္တိ အတ္ထော။ သော ဟိ ထေရော ဝဒတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣတိ ကတွာ’’တိ ဧဝံ မနသိကရိတွာ။ ‘‘သန္နိဟိတပစ္စယမတ္တေနာ’’တိ အာသန္နေ သဏ္ဌိတပစ္စယ မတ္တေန။ ‘‘ပုဗ္ဗပယောဂ ပစ္စယမတ္တေနာ’’တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဗလဝကမ္မဝသေန ဥပ္ပန္နတ္တာ တိက္ခတရံ ဝိပါကံ။ ယဒါ ပယောဂ ရဟိတေန ပစ္စယဂဏေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ အသင်္ခါရိကံ နာမ။ ယဒါ ပယောဂသဟိတေန၊ တဒါ သသင်္ခါရိကံ နာမ။ တတ္ထ အသင်္ခါရိကံ တိက္ခံ နာမ။ သသင်္ခါရိကံ မန္ဒံ နာမ။ တထာ ဒုဗ္ဗလ ကမ္မေန ဥပ္ပန္နေ မန္ဒဝိပါကေပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ တိက္ခမန္ဒာနံ မန္ဒတိက္ခတာပတ္တိ နာမ သိယာ။ န စ တထာ သက္ကာ ဘဝိတုန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတ္ထ သိယာ၊ ယဒိ ပုဗ္ဗကမ္မဝသေန အဋ္ဌန္နံ မဟာဝိပါကာနံ သင်္ခါရဘေဒေါ သိဒ္ဓါ သိယာ၊ အဋ္ဌန္နံ အဟေတုက ဝိပါကာနမ္ပိ သောသင်္ခါရဘေဒေါ သိဒ္ဓါ ဘဝေယျ။ တာနိပိ ဟိ ကာနိစိ အသင်္ခါရိကေန ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တာနိ၊ ကာနိစိ သသင်္ခါရိကေနာတိ စောဒနာ။ တံ ပရိဟရန္တော ‘‘အဟေတုက ဝိပါကာနံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဥဘယကမ္မ နိဗ္ဗတ္တနံ’’တိ တေသံ သင်္ခါရ ဘေဒရဟိတတ္တာ အသင်္ခါရိက ကမ္မေနပိ ဝိရောဓော နတ္ထိ။ သသင်္ခါရိက ကမ္မေနပိ ဝိရောဓော နတ္ထိ။ အသင်္ခါရိက ကမ္မေနပိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ သသင်္ခါရိက ကမ္မေနပိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ဧဝံ ဥဘယကမ္မ နိဗ္ဗတ္တနံ ယုတ္တံ။ ‘‘ဣတိ အဓိပ္ပာယော’’တိ တဿ ထေရဿ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘န ကမ္မာဂမန ဝသေနာ’’တိ ကမ္မသင်္ခါတဿ စိရကာလတော အာဂမန ပစ္စယဿ ဝသေန။ ‘‘အာဂမနံ’’တိ စ အာဂစ္ဆတိ ဧတေနာတိ အာဂမနန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ကမ္မဘဝေ’’တိ အတီတေ ကမ္မကရဏဘဝေ။ ‘‘ကေစနာ’’တိ ကေစိ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန အာဂတာတိ စ။ ပဋိသမ္ဘိဒါ မဂ္ဂေ ပန ဒွိဟေတုကာ ဝုတ္တာတိ စ သမ္ဗန္ဓော။ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ပဋိသမ္ဘိဒါ မဂ္ဂဋ္ဌကထာ ဝစနမ္ပိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဝဒန္တော ‘‘တတ္ထ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘တီသုခဏေသူ’’တိ ကမ္မက္ခဏေ နိကန္တိက္ခဏေ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေတိ တီသုခဏေသု။ ‘‘ဋီကာကာရာပနာ’’တိ အဘိဓမ္မဋီကာကာရာပန။ ‘‘သာဝသေသပါဌော’’တိ ပါဠိယံ တိဟေတုကေန ကမ္မေန ဒွိဟေတုက ပဋိသန္ဓိ၊ ဒွိဟေတုကေန ကမ္မေန အဟေတုက ပဋိသန္ဓိ အဝသေသာ ဟောတိ။ ဧဝံ အဝသေသ ဝါကျ သဟိတော ပါဌော။ သရိက္ခမေဝ သရိက္ခကံ။ ကမ္မေန သရိက္ခကံ သဒိသံ ကမ္မသရိက္ခကံ။ ဝိပါကံ။ ‘‘မဟာထေရေနာ’’တိ သာရိပုတ္တ မဟာထေရေန။ ဧဝဉ္စ ကတွာတိအာဒိနာ ဋီကာကာရာနံ ဝစနံ ဥပတ္ထမ္ဘေတိ။

ကာမာဝစရကမ္မံ နိဋ္ဌိတံ။

၁၅၄။ ရူပါဝစရကမ္မေ။ ‘‘အပ္ပဂုဏတာယာ’’တိ အပရိစိတတာယ။ အဝဍ္ဎတာယ။ ‘‘ဟီနေဟိ ဆန္ဒာဒီဟီ’’တိ လာဘသက္ကာရ သိလောကာဒိ သာပေက္ခတာယ ဟီနေဟိ ဆန္ဒာဒီဟိ။ ‘‘တေ ဓမ္မာ’’တိ ဆန္ဒာဒယော ဓမ္မာ။ တာနိ ဣဓ နာဓိပ္ပေတာနိ။ ကသ္မာ၊ ဥပပတ္တိပ္ပဘေဒဿ အသာဓကတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဣမာနေဝါ’’တိ ဣမာနိ ဧဝ ဈာနာနိ။ ‘‘တိဝိဓာသူ’’တိ ဧကသ္မိံတလေ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာဒိ ဝသေန တိဝိဓာသု။ ‘‘အဋ္ဌာရသပ္ပဘေဒေန ဝိဘဇိတွာ’’တိ တီသု ဟီန မဇ္ဈိမပဏီတေသု ဧကေကသ္မိံ ဟီန ဟီနံ ဟီန မဇ္ဈိမံ ဟီန ပဏီတန္တိအာဒိနာ ဝိဘတ္တေန နဝဝိဓာနိ ဟောန္တိ။ ပုန တေသု တီဏိ မဇ္ဈိမာနိ။ မဇ္ဈိမဟီနံ မဇ္ဈိမမဇ္ဈိမန္တိအာဒိနာ ဝိဘတ္တာနိ နဝဝိဓာနိ ဟောန္တိ။ ဧဝံ အဋ္ဌာရသဘေဒေန ဝိဘဇိတွာ။ ‘‘ကမ္မဒွါရာနိ နာမာ’’တိ ကမ္မပ္ပဝတ္တိ မုခါနိ နာမ။ ‘‘ဣမေဟိ ပဘာဝိတတ္တာ’’တိ ဣမေဟိ ပဘာဝေဟိ မူလကာရဏေဟိ ပဘာဝိတတ္တာ ပဝတ္တာပိတတ္တာ။ ‘‘အဋ္ဌာရသခတ္တိယာ’’တိ ဟီနမဇ္ဈိမာဒိဘေဒေန အဋ္ဌာရသ ခတ္တိယာ။ တထာ အဋ္ဌာရသ ဗြာဟ္မဏာဒယော။ အဋ္ဌ စတ္တာလီသ ဂေါတ္တာနိ နာမ ဟီနမဇ္ဈိမာ ဒိဝသေန ဝိဘတ္တာနိ ဂေါတမဂေါတ္တာဒီနိ အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဂေါတ္တာနိ။ တေသံ စာရိတ္တ ပဋိပတ္တိဘူတာနိ စရဏာနိပိ အဋ္ဌစတ္တာလီသ ဟောန္တီတိ။ ဧတ္ထ သိယာ။ ပုရိမ ဝစနေ ဟီနာဒီနိ ဗြဟ္မလောကေ၊ အဋ္ဌကထာ ဝစနေဟီနာဒီနိ မနုဿလောကေတိ သာဓေတဗ္ဗံ အညံ၊ သာဓကံ အညန္တိ စောဒနာ။ တံ ပရိဟရတိ ‘‘ဧတေနဟီ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘ဥပလက္ခေတီ’’တိ ပစ္စက္ခတော ပါကဋံ ဧကဒေသံ ဒဿေတွာ အပါကဋေ တာဒိသေပိ ဇာနာပေတီတိ အတ္ထော။ ‘‘သမတ္ထာ သမတ္ထံ ဝါ’’တိ သမတ္ထာ သမတ္ထဘာဝံ ဝါ။ ‘‘တထာ ဟာနေနာ’’တိ တထာဟိ အနေန အာစရိယေန။ အနုရုဒ္ဓါ စရိယေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နာမ ရူပ ပရိစ္ဆေဒေ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သမာနာသေဝနေ လဒ္ဓေ သတိ၊ မဟဗ္ဗလေ ဝိဇ္ဇမာနေ မဟဂ္ဂတကမ္မံ ဝိပါကံ ဇနေတိ။ တာဒိသံ ဟေတုံ အလဒ္ဓါ အလဘိတွာ အဘိညာ စေတနာ ဝိပါကံ န ပစ္စတီတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘သမာနာ သေဝနေ’’တိ ဘူမိသမာနတာ ဝသေန သမာနာသေဝနေ။ ကာမဇဝနံ ကာမဇဝနေန သမာနာသေဝနံ။ ရူပဇဝနံ ရူပဇဝနေန။ အရူပဇဝနံ အရူပဇဝနေနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သမာနဘူမိကတော’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘တဒဘာဝတော’’တိ တာဒိသဿ ဗလဝဘာဝဿ အဘာဝတော။ ဧကဝါရမတ္တဘူတာ မဟဂ္ဂတ စေတနာ စ။ ‘‘သဗ္ဗ ပထမဘူတာ’’တိ သမာပတ္တိ ဝီထီသု ဂေါတြဘုဿ အနန္တရေ မဟဂ္ဂတ ဇဝနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ လောကုတ္တရ မဂ္ဂစေတနာ ကဒါစိပိ သမာနာ သေဝနံ န လဘတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ အတ္တနော အနန္တရတော ပဋ္ဌာယ ယာဝဇီဝမ္ပိ ဘဝန္တရေပိ အရိယဖလံ ဇနေတိယေဝ။ ဧဝမေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဝတ္တိဖလံ နာမ ဟောတိ၊ ဣဓ ပန ပဋိသန္ဓိ ဖလံ ဝိစာရိတံ၊ တသ္မာ အသမာနံ ဣဒံ နိဒဿနန္တိ စေ။ ဝုစ္စတေ။ မဂ္ဂစေတနာ နာမ တဏှာ သဟာယကံ ဝဋ္ဋဂါမိ ကမ္မံ န ဟောတိ။ အတဏှာ သဟာယကံ ဝိဝဋ္ဋဂါမိ ကမ္မံ ဟောတိ။ တသ္မာ ပဋိသန္ဓိံ န ဒေတိ။ သစေ ပန တံ တဏှာ သဟာယကံ ဝဋ္ဋဂါမိကမ္မံ ဘဝေယျ။ ပဋိသန္ဓိ ကာလေပိ ဖလံ ဒဒေယျ။ အသမာနာ သေဝနတာ ပမာဏံ န ဘဝေယျ။ ဧဝံ အညကာရဏတ္တာ အသမာနံ နိဒဿနံ ဟောတိ။ န အသမာနာ သေဝနတာယာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ဥပစိတတ္တာ’’တိ ပုနပ္ပုနံ အာသေဝန လာဘေန ဝဍ္ဎိတတ္တာ။ ‘‘သာ စေတနာ’’တိအာဒိကမ္မိကမဟဂ္ဂတ စေတနာ စ။ ‘‘နာ’’တိ စောဒနာ ၊ န သိယာတိ အတ္ထော။ န စ သာပိ သမာနဘူမက ဓမ္မတော လဒ္ဓါ သေဝနာ ဟောတိ။ ဧဝံ သန္တေပိ ကတတ္တာ ဘာဝိတတ္တာတိ ဝုတ္တံ။ ဘာဝိတတ္တာတိ စ ပုနပ္ပုနံ အာသေဝန လာဘေန ဝဍ္ဎိတတ္တာ ဣစ္စေဝတ္ထော။ တသ္မာ ဝိညာယတိ အသမာနဘူမိကေဟိ ပုဗ္ဗဘာဂပ္ပဝတ္တေဟိ ကာမဇဝနေဟိ ပရမ္ပရတော ပုနပ္ပုနံ လဒ္ဓါ သေဝနတာယ ဧဝ ဣဓ ဥပစိတတ္တာတိ ဝုတ္တန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဥဘယတ္ထ ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘ဥဘယတ္ထာ’’တိ ဥဘယေသု ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာတိ စ ကတတ္တာ ဘာဝိတတ္တာတိ စ ဝုတ္တေသု ပါဌေသု။ ‘‘ပထမ သမန္နာဟာရတော ပဋ္ဋာယာ’’တိ မဟဂ္ဂတဇ္ဈာနေ အပ္ပနာဝီထိတော ပုရေ ဒွီသု ပရိကမ္မ ဘာဝနာ ဥပစာရ ဘာဝနာသု ပရိကမ္မ ဘာဝနံ ဘာဝေန္တဿ ပထဝီ ပထဝီတိအာဒိနာ ပထမ သမန္နာဟာရတော ပဋ္ဌာယ။ လောကုတ္တရ မဂ္ဂေပန ဒသသု ဝိပဿနာ ဉာဏေသု သဗ္ဗပထမံ သမ္မသနညာဏံ ဘာဝေန္တဿ ရူပံ အနိစ္စံ ဝေဒနာ အနိစ္စာတိအာဒိနာ ပထမ သမန္နာဟာရတော ပဋ္ဌာယာတိ အတ္ထော။ ဥပစိနိတွာတိ စ ဘာဝေတွာတိ စ ဝဍ္ဎေတွာ ဣစ္စေဝ အတ္ထော။ ‘‘အဗ္ဘုဏှာ’’တိ အဘိနဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘အယံ ဝါဒေါ’’တိ အနုရုဒ္ဓါ စရိယဿ ဝါဒေါ။ ယဒိ ဧဝံ၊ အဋ္ဌကထာသု သင်္ခါရ ပစ္စယာ ဝိညာဏ ပဒ နိဒ္ဒေသေသု အဘိညာ စေတနာ ပနေတ္ထ ပရတော ဝိညာဏဿ ပစ္စယော န ဟောတီတိ န ဂဟိတာတိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အညံ ယုတ္တံ ကာရဏံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ၊ တံ ဝဒန္တော ‘‘စတုတ္ထဇ္ဈာန သမာဓိဿ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဋီကာကာရာ’’တိ အဘိဓမ္မဋီကာကာရာ။ ‘‘တဿာ ပနာ’’တိအာဒိ အတ္တနောဝါဒ ဒဿနံ။ သာဓေန္တိယာ အဘိညာ စေတနာယ။ အစိတ္တကဘဝ ပတ္ထနာသဟိတံ သညာ ဝိရာဂန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဣဓာ’’တိ မနုဿ လောကေ။

‘‘အနာဂါမိနော ပနာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘ဧတေနာ’’တိ ဧတေန အတ္ထ ဝစနေန။ ‘‘သဒ္ဓါဓိကော’’တိ သန္ဓိန္ဒြိယာဓိကော။ ဧဝံ ဝီရိယာဓိကာဒီသုပိ။ ‘‘အတ္တနာ လဒ္ဓ သမာပတ္တီနံ’’တိ ဧကဿပိ ပုဂ္ဂလဿ ဗဟူနံ အတ္တနာ လဒ္ဓ သမာပတ္တီနံ။ တေသု ပုထုဇ္ဇန သောတာပန္န သကဒါဂါမီသု။ ‘‘ပုထုဇ္ဇနော’’တိ ဈာနလာဘိ ပုထုဇ္ဇနော။ ‘‘နိကန္တိယာသတီ’’တိ ကာမဘဝနိကန္တိယာ သတိ။ ‘‘ဣတရေ ပနာ’’တိ သောတာပန္န သကဒါဂါမိနော ပန။ ပရိဟီနဇ္ဈာနာ ဧဝ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ န နိကန္တိ ဗလေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘တေသံ ပီ’’တိ ဈာနလာဘိ သောတာပန္န သကဒါဂါမီနမ္ပိ။ ဣစ္ဆန္တေန ဋီကာစရိယေန။ တထာ နိကန္တိယာ သတိ ပုထုဇ္ဇနာဒယော ကာမာဝစရ ကမ္မ ဗလေန ကာမဘဝေပိ နိဗ္ဗတ္တန္တီတိ ယောဇနာ။ စေတောပဏိဓိ ဣဇ္ဈတိ။ ကသ္မာ၊ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ။ သီလဝိသုဒ္ဓတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တေ’’တိ ဈာနလာဘိ သောတာပန္န သကဒါဂါမိနော။ အင်္ဂုတ္တရ ပါဌေ။ ‘‘သဟဒဿနုပ္ပာဒါ’’တိ သောတာပတ္တိ မဂ္ဂညာဏံ ဒဿနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဒဿနဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေန သဒ္ဓိံ။ နတ္ထိ တဿ တံ သံယောဇနန္တိပိ ပါဌော။ ‘‘ဣမံ လောကံ’’တိ ဣမံ ကာမလောကံ။ ‘‘ဝိပဿနာ နိကန္တိ တဏှာ’’တိ တေနေဝ ဓမ္မရာဂေန တာယ ဓမ္မ နန္ဒိယာတိ ဧဝံ ဝုတ္တာ ဝိပဿနာ သုခေ နိကန္တိ တဏှာ။ ပစ္စယေ သတိ ကုပ္ပန္တိ နဿန္တီတိ ကုပ္ပာ။ ကုပ္ပာ ဓမ္မာ ယေသံ တေ ကုပ္ပ ဓမ္မာ။ ‘‘ဓမ္မာ’’တိ မဟဂ္ဂတ ဓမ္မာ။ ဣမေ ဒွေ သောတာပန္န သကဒါဂါမိနော သီလေသု ပရိပူရကာရိနော နာမ။ သီလပ္ပဋိ ပက္ခာနံ ကိလေသာနံ သဗ္ဗသော ပဟီနတ္တာ။ တသ္မာ တေ သီလေသု အကုပ္ပ ဓမ္မာတိ ဝုစ္စန္တိ။ သမာဓိသ္မိံ ပန ကုပ္ပ ဓမ္မာ ဧဝ။ ‘‘မဟာဗြဟ္မေသု န နိဗ္ဗတ္တန္တီ’’တိ မဟာဗြဟ္မတ္တံ န လဘန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဟီနဇ္ဈာသယတ္တာ’’တိ ဧတ္ထ ဣတ္ထိယော နာမ ပကတိယာဝ ဟီနဇ္ဈာသယာ ဟောန္တိ နီစ ဆန္ဒာ နီစ စိတ္တာ မန္ဒဝီရိယာ မန္ဒပညာ။ ကသ္မာ၊ ဟီနလိင်္ဂတ္တာ။ ကသ္မာ စ တာ ဟီနလိင်္ဂါ ဟောန္တိ။ ဒုဗ္ဗလ ကမ္မနိဗ္ဗတ္တတ္တာ။ ဒုဗ္ဗလ ကမ္မန္တိ စ ပုရိသတ္တ ဇနကံ ကမ္မံ ဥပါဒါယ ဝုစ္စတိ။ ဗြဟ္မပုရောဟိတာနမ္ပိ သင်္ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ၊ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာနန္တိ အဋ္ဌကထာ ဝစနဿ ယေဘူယျဝစနတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘န မဟာဗြဟ္မာနံ’’တိ။ ဣတရထာ န ဗြဟ္မပုရောဟိတာနံ န စ မဟာဗြဟ္မာနန္တိ ဝုတ္တံ သိယာ။ န စ တထာ သက္ကာ ဝတ္တုံ ‘ဗြဟ္မတ္တန္တိ မဟာဗြဟ္မတ္တ’န္တိ ဣမိနာ ဝစနေန ဝိရုဇ္ဈနတော။ အယဉ္စ အတ္ထော န ကေဝလံ ယေဘူယျနယမတ္တေန သိဒ္ဓါ။ အထ ခေါ ဗျဉ္ဇန သာမတ္ထိယေနာပိ သိဒ္ဓါတိ ဒဿေတုံ ‘‘တေဟီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘တေ’’တိ ဗြဟ္မပုရောဟိတာ။ သံယုတ္တပါဌေ။ ‘‘ပဋိဘာတုတံ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘တံ’’တိ တုယှံ။ ဓမ္မီကထာ တုယှံ ပဋိဘာတု၊ ပါတုဗ္ဘဝတု။ ကထေတု ဣစ္စေဝ ဝုတ္တံ ဟောတိ ။ ‘‘ဗြာဟ္မဏာ’’တိ အဘိဘုံ ဘိက္ခုံ အာလပတိ။ ‘‘ဗြဟ္မုနော’’တိ မဟာဗြဟ္မုနော အတ္ထာယ။ ဧဝံ သေသေသု ဒွီသု။ ‘‘တေသံ’’တိ ဗြဟ္မပုရောဟိတာနံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ ‘‘ဣတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ ‘‘ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇေသု ယေဝါ’’တိ ပုလ္လိင်္ဂ ဝစနတ္တာ ပုဂ္ဂလပ္ပဓာနံ ဟောတိ။ နဘူမိပ္ပဓာနံ။ တသ္မာ အယမတ္ထော ယုတ္တိဝသေန ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ။ ‘‘တီသုဘဝဂ္ဂေသူ’’တိ ဝေဟပ္ဖလဘူမိ ပုထုဇ္ဇနဘဝဂ္ဂေါ နာမ ဟောတိ ရူပလောကေ။ တတော ဥပရိ ပုထုဇ္ဇနဘူမိယာ အဘာဝတော။ အကနိဋ္ဌဘူမိ အရိယဘဝဂ္ဂေါ နာမ။ တတ္ထ ဌိတာနံ အရိယာနံ တတ္ထေဝ နိဋ္ဌာနတော။ နေဝသညာဘူမိ လောကဘဝဂ္ဂေါ နာမ။ တတော ဥပရိ လောကဿေဝ အဘာဝတောတိ။

ကမ္မစတုက္ကာနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၅၅။ မရဏုပ္ပတ္တိယံ။ ‘‘အာယုပရိမာဏဿာ’’တိ အာယုကပ္ပဿ။ ‘‘တဒုဘယဿာ’’တိ အာယုကပ္ပဿ စ ကမ္မဿ စ။ ‘‘ဥပဃာတက ကမ္မေနာ’’တိ ဗလဝန္တေန ပါဏာတိပါတကမ္မေန။ ‘‘ဒုဿိမာရ ကလာဗုရာဇာဒီနံ ဝိယာ’’တိ တေသံ မရဏံ ဝိယ။ ဥပရောဓိတံ ခန္ဓ သန္တာန မဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ဥပရောဓိတံ’’တိ ဥပဂန္တွာ နိရောဓာပိတံ။ ကမ္မံ ခိယျတိယေဝ။ ဧဝံ သတိ၊ သဗ္ဗံပိ မရဏံ ဧကေန ကမ္မက္ခယေန သိဒ္ဓံ။ တသ္မာ ဧကံ ကမ္မက္ခယ မရဏမေဝ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘ဣတရေပိ ဝုတ္တာ’’တိ ဣတရာနိပိ တီဏိ မရဏာနိ ဝုတ္တာနီတိ စောဒနာ။ ဝုစ္စတေ ပရိဟာရော။ ‘‘သရသဝသေနေဝါ’’တိ အတ္တနော ဓမ္မတာဝသေနေဝ။ နာနာ အာယု ကပ္ပံ ဝိဒဟန္တိ သင်္ခရောန္တီတိ နာနာအာယုကပ္ပ ဝိဓာယကာ။ ‘‘သတ္တနိကာယေ’’တိ သတ္တသမူဟေ။ နိစ္စကာလံ ဌိတိံ ကရောန္တီတိ ဌိတိကရာ။ ကဒါစိ ဝုဒ္ဓိံ ကရောန္တိ၊ ကဒါစိ ဟာနိံ ကရောန္တီတိ ဝုဒ္ဓိကရာ ဟာနိကရာ စ။ ‘‘တေသံ ဝသေနာ’’တိ တေသံ ဥတု အာဟာရာနံ ဝသေန။ ‘‘တယောပိ စေတေ’’တိ ဧတေတယောပိ ဌိတိကရာဒယော။ ကမ္မံ ဝိပစ္စမာနံ ဒတွာ ခိယျတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတေန ဧဝရူပေဌာနေ ကမ္မံ အပ္ပဓာနန္တိ ဒီပေတိ။ ‘‘တဒနုရူပံ ဧဝါ’’တိ တံ ဒသဝဿကာလာနု ရူပံ ဧဝ။ ‘‘ဘော ဂဉ္စာ’’တိ ဓနဓညာဒိပရိဘောဂဉ္စ။ တေသံ ဥတုအာဟာရာနံ ဂတိ ဧတေသန္တိ တဂ္ဂတိကာ။ တေသံ ဥတုအာဟာရာနံ ဂတိံ အနုဝတ္တန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘တဒနုဝတ္တိကာ’’တိ။ သင်္ခါရဝိဒူဟိ အညတြာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သင်္ခါရဝိဒုနော ဌပေတွာတိ အတ္ထော။ ဣဒ္ဓိယာ ပကတာတိ ဣဒ္ဓိမယာ။ ‘‘ဣဒ္ဓိယာ’’တိ ဒေဝိဒ္ဓိယာဝါ ဘာဝနာမယိဒ္ဓိယာဝါ။ ဝိဇ္ဇာယ ပကတာတိ ဝိဇ္ဇာမယာ။ ‘‘ဝိဇ္ဇာယာ’’တိ ဂန္ဓာရိဝိဇ္ဇာယ။ အဋ္ဌိ နှာရု မံသ လောဟိတာဒိကာ ရသဓာတုယော အယန္တိ ဝဍ္ဎန္တိ ဧတေဟီတိ ရသာယနာနိ။ တာနိ ဝိဒဟန္တိ ဧတေဟီတိ ရသာယန ဝိဓယော။ နယူပဒေသာ။ စိရဋ္ဌိတိ ကတ္ထာယ ဇီဝိတံ သင်္ခရောန္တိ ဧတေဟီတိ ဇီဝိတ သင်္ခါရာ။ ဣဒ္ဓိမယ ဝိဇ္ဇာမယ ဇီဝိတ သင်္ခါရေသု စ ရသာယန ဝိဓိသင်္ခါတေသု ဇီဝိတ သင်္ခါရေသု စ ဝိဒုနောတိ သမာသော။ ‘‘ဒွိ သမုဋ္ဌာနိက ရူပဓမ္မေသူ’’တိ ဥတုသမုဋ္ဌာနိက ရူပဓမ္မေသု စ အာဟာရ သမုဋ္ဌာနိက ရူပဓမ္မေသု စ။ ‘‘ပရိဏမန္တေသူ’’တိ ဝိပရိဏမန္တေသု။ တေနာဟ ‘‘ဇိယျမာနေသူ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ယာဝမဟန္တံ ပီတိ’’ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါနံ ကမ္မံ ဝိယ ကောဋိပတ္တဝသေန အတိမဟန္တမ္ပိ။ ‘‘အဿာ’’တိ ကမ္မဿ။ ‘‘ဥပစ္ဆေဒက မရဏေပိ နေတဗ္ဗော’’တိ ဗလဝန္တေ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေ အာဂတေ ယာဝမဟန္တမ္ပိ ဇနက ကမ္မံ အတ္တနော ဝိပါကာဓိဋ္ဌာန ဝိပတ္တိယာ ခိယျတိယေဝ။ သော စဿခယော န သရသေန ဟောတိ၊ အထ ခေါ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မ ဗလေန ဟောတီတိ ဣဓ ဥပစ္ဆေဒက မရဏံ ဝိသုံ ဂဟိတန္တိ ဧဝံ ဥပစ္ဆေဒက မရဏေပိ နေတဗ္ဗော။ ‘‘အကာလ မရဏံ’’တိ အာယုက္ခယမရဏာဒီနိ တီဏိ မရဏာနိ ကာလမရဏာနိ နာမ၊ မရဏာ ရဟကာလေ မရဏာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတော အညံ ယံ ကိဉ္စိ မရဏံ အကာလ မရဏန္တိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ ‘‘တဉှိ ပဝတ္တမာနံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘မူလဘေဒတော’’တိ မူလကာရဏပ္ပဘေဒတော။ ယသ္မာ ပန မိလိန္ဒ ပဉှေ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သန္နိပတန္တီတိ သန္နိပါတာ။ သန္နိပါတေဟိ ဥပ္ပန္နာ သန္နိပါတိကာတိ အတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘သန္နိပတိတာနံ’’တိ ဝုတ္တံ။ အထဝါ။ သန္နိပတနံ သန္နိပါတော။ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဝါ ဒေါသာနံ မိဿကဘာဝေါ။ သန္နိပါတေန ဥပ္ပန္နာ သန္နိပါတိကာတိပိ ယုဇ္ဇတိ။ ‘‘အနိသမ္မကာရီနံ’’တိ အနိသာမေတွာ အနုပဓာရေတွာ ကရဏ သီလာနံ။ ပဝတ္တာ အာဗာဓာ ဝိသမပရိဟာရဇာနာမာတိ ယောဇနာ။ ‘‘အတ္တနာ ဝါကတာနံ ပယောဂါနံ’’တိ သတ္ထဟရဏ၊ ဝိသခါဒန၊ ဥဒကပါတနာဒိဝသေန ကတာနံ။ ‘‘ဝိနာသေန္တီ’’တိ သတ္ထဝဿ ဝါလုကဝဿာဒီနိ ဝဿာပေတွာဝါ သမုဒ္ဒ ဝီစိယော ဥဋ္ဌာပေတွာဝါ ဧဝရူပေ မဟန္တေ ဘယုပဒ္ဒဝေ ကတွာ ဝိနာသေန္တိ။ ‘‘မနုဿ ပထေ’’တိ မနုဿ ပဒေသေ။ ‘‘တေ’’တိ စဏ္ဍာ ယက္ခာ။ ‘‘ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တီ’’တိ မနုဿာနံ ဝါ ဂေါမဟိံသာနံ ဝါ မေဒလောဟိတာနိ ပါတဗျတ္ထာယ တေသု နာနာရောဂန္တရ ကပ္ပာနိ ဥပ္ပာဒေတွာ ဇီဝိတက္ခယံ ပါပေန္တီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီ’’တိ သကလံ ရဇ္ဇံ ဝါ ရဋ္ဌံ ဝါ ဒီပကံ ဝါ ဝိနာသေန္တီတိ ဝုတ္တေ သကလံ ဇနပဒံ ဝါ နဂရံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ဂါမံ ဝါ တံ တံ ပုဂ္ဂလံ ဝါ ဝိနာသေန္တီတိ ဝိသုံ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘သတ္ထဒုဗ္ဘိက္ခရောဂန္တရ ကပ္ပာပီ’’တိ သတ္ထန္တရ ကပ္ပော ဒုဗ္ဘိက္ခန္တရ ကပ္ပော ရောဂန္တရ ကပ္ပောတိ ဣမေ တယော အန္တရ ကပ္ပာပိ ဣဓ ဝတ္တဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ တေသု ပန ရောဂန္တရ ကပ္ပော ယက္ခာ ဝါဠေ အမနုဿေ ဩဿဇ္ဇန္တိ၊ တေန ဗဟူ မနုဿာ ကာလင်္ကရောန္တီတိ ဣမိနာ ဧကဒေသေန ဝုတ္တောယေဝ။ ‘‘ဥပပီဠကော ပဃာတကာနံ ကမ္မာနံ ဝိပစ္စနဝသေနာ’’တိ ဧတ္ထ တေသံ ကမ္မာနံ ဩကာသပ္ပဋိလာဘေန သတ္တသန္တာနေ သုခသန္တာနံ ဝိဗာဓေတွာ မရဏံ ဝါ ပါပေတွာ မရဏ မတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ ဇနေတွာ ပီဠနဉ္စ ဃာတနဉ္စ ဣဓ ဝိပစ္စန နာမေန ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝိပါကံ ပန ဇနေန္တုဝါ၊ မာဝါ၊ ဣဓ အပ္ပမာဏန္တိ။ ဧတ္ထ သိယာ။ အဋ္ဌသု ကာရဏေသု ဩပက္ကမိကဋ္ဌာနေ ‘ကုပ္ပိတာဟိ ဒေဝတာ သကလံ ရဇ္ဇာဒိကံ အသေသံ ကတွာ ဝိနာသေန္တီ’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဝိနာသိတာ ဇနာ ကိံ နု ခေါ အတ္တနော အတ္တနော ကမ္မ ဝိပါကဇေဟိ အာဗာဓန ဒဏ္ဍေဟိ ဝါ ဝိနဿန္တိ၊ ဥဒါဟု ဝိသုံ ဩပက္ကမိကေဟိ အာဗာဓန ဒဏ္ဍေဟိ ဝါ ဝိနဿန္တိ။ ယဉ္စေတ္ထ ဝုတ္တံ ‘ဧဝံ အကာလ မရဏံ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မုနာ ဝါ အညေဟိ ဝါ အနေက သဟဿေဟိ ကာရဏေဟိ ဟောတီ’တိ။ တတ္ထ ယဿ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မံ နာမ နတ္ထိ။ ကိံ တဿ အညေန ကာရဏေန အကာလ မရဏံ နာမ ဘဝေယျာတိ။ ဧတ္ထ ဝဒေယျုံ၊ တဿ အညေန ကာရဏေန အကာလ မရဏံ နာမ န ဘဝေယျ။ သဗ္ဗေ သတ္တာ ကမ္မဿကာ၊ ကမ္မဒါယာဒါ၊ ကမ္မယောနီ၊ ကမ္မ ဗန္ဓူ၊ ကမ္မပ္ပဋိဿရဏာတိဟိ ဝုတ္တံတိ ။ တေသံ တံ ဝါဒံ ဘိန္ဒန္တော ‘‘ယေဟိကေစိ လောကေ ဒိဿန္တီ’’တိအာဒိမာဟ။ ပုန တဒတ္ထံ ဒဠှံ ကရောန္တော ‘‘ယထာဟာ’’တိအာဒိံ ဝဒတိ။ တတ္ထ ဒုဝိဓံ ကမ္မဖလံ၊ ဝိပါက ဖလဉ္စ နိဿန္ဒ ဖလဉ္စ။ တတ္ထ ဝိပါက ဖလံ နာမ ဝိပါကက္ခန္ဓာ စ စက္ခု သောတာဒီနိ ကဋတ္တာ ရူပါနိ စ။ တံ ယေန ပုဗ္ဗေ ကမ္မံ ကတံ၊ တဿေဝ သာဓာရဏံ ဟောတိ။ တဿ သန္တာနေ ဧဝ ပဝတ္တတိ။ နိဿန္ဒ ဖလံ နာမ တဿ သုခုပ္ပတ္တိယာ ဝါ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယာ ဝါ အတ္တနော ကမ္မာနုဘာဝေန ဗဟိဒ္ဓါ သမုဋ္ဌိတာနိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏာနိ ဝါ အနိဋ္ဌာ ရမ္မဏာနိ ဝါ။ တံ ပန အညေသမ္ပိ သာဓာရဏံ ဟောတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘သကကမ္မသမုဋ္ဌိတာ ဧဝ။ လ။ ပရေသံ သာဓာရဏာ ဧဝါ’’တိ။ လောကေ အဋ္ဌလောက ဓမ္မာ နာမ သဗ္ဗေ ကမ္မ ဝိပါကဇာ ဧဝါတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ဣမေ စ သတ္တာ သံသာရေ သံသရန္တာ အဋ္ဌသုလောက ဓမ္မေသု နိမ္မုဇ္ဇန္တာ သံသရန္တိ၊ တသ္မာ တေ ဝိနာပိ ဥပပီဠက ကမ္မေန အညေဟိ ကာရဏေဟိ နာနာဒုက္ခံ ဖုသန္တိယေဝ။ တထာ ဝိနာပိ ဥပစ္ဆေဒက ကမ္မေန မရဏ ဒုက္ခံ ပါပုဏန္တိယေဝ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ကမ္မေန ဝိနာ ယတောကုတောစိ သမုဋ္ဌိတာ’’တိအာဒိ။

‘‘တေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ တေ နာနာရောဂါဒယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ‘‘န ဥပါယ ကုသလာ ဝါ’’တိ တတော အတ္တာနံ မောစေတုံ ကာရဏ ကုသလာ ဝါ န ဟောန္တိ။ ‘‘န စ ပဋိကာရ ကုသလာ ဝါ’’တိ ဥပ္ပန္နံ ရောဂါဒိဘယံ အပနေတုံ ဝူပသမေတုံ ပဋိကာရ ကမ္မေတိ ကိစ္ဆကမ္မေ ကုသလာ ဝါ န ဟောန္တိ။ ‘‘နာပိ ပရိဟာရ ကုသလာ ဝါ’’တိ တတော မောစနတ္ထံ ပရိဟရိတုံ ဒေသန္တရံ ဂန္တုံ ကုသလာ ဝါ န ဟောန္တီတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။ ‘‘ရောဂါဒယော ဧဝ တံ ခေပေန္တာ ပဝတ္တန္တီ’’တိ ကထံ တေ ပုဗ္ဗကမ္မံ ခေပေန္တီတိ။ တဿ ဝိပါကဘူတံ ဇီဝိတ သန္တာနံ ဝိနာသေန္တာ ခေပေန္တိ။ ဝိနဋ္ဌေဟိ ဇီဝိတ သန္တာနေ တံ ဘဝံ ဇနေန္တံ ခိယျတိ ယေဝါတိ။ တေနာဟ ‘‘ယထာဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ကမ္မဿပိ တထေဝါ’’တိ တထေဝ ပုဗ္ဗကမ္မဿပိ တိဏဂ္ဂေ ဥဿာဝ ဗိန္ဒုဿေဝ ပရိဒုဗ္ဗလတာ သိဒ္ဓါ ဟောတိ။ ဇီဝိတေ ပရိက္ခီဏေ တံ ဘဝံ ဇနေန္တဿ ပုဗ္ဗကမ္မဿပိ ပရိက္ခီဏတ္တာ။ ‘‘ဧဝဉ္စေတံ’’တိ ဧတံ ကမ္မပ္ပဋိ သံယုတ္တ ဝစနံ ဣဓ အမှေဟိ ဝုတ္တနယေန သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗံ ပုဗ္ဗေကတဟေတုဒိဋ္ဌိ နာမ သဗ္ဗံ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ သုစရိတံ ဝါ ဒုစ္စရိတံ ဝါ ပုဗ္ဗဘဝေ အတ္တနာ ကတေန ပုဗ္ဗကမ္မဟေတုနာ ဧဝ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဧဝံ ပဝတ္တာ ဒိဋ္ဌိ။ ‘‘ယံ ကိဉ္စာယံ’’တိ ယံ ကိဉ္စိ အယံ။ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ အဓိမုတ္တိကာလင်္ကရိယာ နာမ ဣဓ မေ စိရကာလံ ဌိတဿ ပါရမိပူရဏ ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ဣဒါနေဝ ဣတော စဝိတွာ မနုဿလောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿာမိ၊ ဥပရုဇ္ဈတု မေ ဣဒံ ဇီဝိတန္တိ အဓိမုဉ္စိတွာ ဒဠှံ မနသိကရိတွာ ကာလင်္ကရိယာ။ ‘‘သယမေဝ သတ္ထံ အာဟရိတွာ’’တိ သယမေဝ အတ္တနော ဂီဝံ သတ္ထေန ဟနိတွာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဧတ္ထေဝါ’’တိ အကာလမရဏေ ဧဝ။

‘‘တထာ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘သမာပတ္တိ လာဘီနံ’’တိ နိဒ္ဓါရဏေဘုမ္မ ဝစနံ။ ‘‘ဇီဝိတ သမသီသီနံ’’တိ အရဟတ္တ မဂ္ဂံ လဘိတွာ မဂ္ဂပစ္စဝေက္ခနဝီထိ ဧဝ မရဏာသန္နဝီထိံ ကတွာ ပရိနိဗ္ဗာနတ္တာ သမံ သီသံ ဧတေသန္တိ သမသီသိနော။ ‘‘သမံ သီသံ’’တိ ဇီဝိတ သန္တာန ပရိယန္တေန သမံ ဝဋ္ဋဒုက္ခ သန္တာန ပရိယန္တံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘သဗ္ဗေသံ ပီ’’တိ သဗ္ဗေသမ္ပိ ခီဏာသဝါနံ။ ‘‘ဣမံ သုတ္တပဒံ’’တိ မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တေ အာဂတံ သုတ္တပဒံ။ ‘‘တေ’’တိ တေ ဝါဒိနော။ ‘‘တေနာ’’တိ တေန ဝါဒဝစနေန။ ကြိယမနောဓာတု နာမ ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇနံ။ ကြိယာဟေတုကမနော ဝိညာဏဓာတု နာမ ဟသိတုပ္ပာဒစိတ္တံ။ ‘‘အဿာ’’တိ ပရိနိဗ္ဗာယန္တဿ ဗုဒ္ဓဿ။ ‘‘န သမေတိ ယေဝါ’’တိ သန္တိံ အနုပါဒိသေသံ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကတွာတိ ဧတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာန ဇဝနေဟိ အာရမ္မဏံ ကတွာတိ ဝုတ္တေပိ န သမေတိယေဝ။ တေနာဟ ‘‘တထာဟီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဘဝင်္ဂံ ဩတရိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတီ’’တိ ဧတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာန စုတိစိတ္တမေဝ ဘဝင်္ဂန္တိ ဝုတ္တံ။ စုတိစိတ္တန္တိ စ ဘဝန္တရံ ဂစ္ဆန္တဿေဝ ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန ဝေါဟာရ မတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝိဘာဝနိပါဌေ။ စုတိပရိယောသာနာနံ မရဏာသန္န စိတ္တာနံ။ ယထာ ပန ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ ယာဝဇီဝံ ဥပ္ပန္နံ မဟာဘဝင်္ဂစိတ္တံ ကမ္မကမ္မနိမိတ္တာဒယော အာရမ္မဏံ ကရောတိယေဝ။ တထာ ပရိနိဗ္ဗာန စုတိစိတ္တံ ပီတိ အာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိံ။ နနု မရဏကာလေ ကမ္မကမ္မနိမိတ္တာဒီနံ ဂဟဏံ နာမ ဘဝန္တရ ဂမနတ္ထာယ ဟောတိ၊ ဗုဒ္ဓါ စ ဘဝန္တရံ န ဂစ္ဆန္တိ။ တသ္မာ ‘‘န ဟိ။ လ။ န ကရောတီ’’တိ ဣဒံ န ယုတ္တန္တိ။ နော န ယုတ္တံ။ ဘဝန္တရ ဂမနတ္ထာယာတိ ဣဒံ ဇဝနေဟိ ဂဟဏေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣဓ ပန စုတိစိတ္တေန ဂဟဏေတိ ဒဿေန္တော ‘‘နစစုတိယာဂဟိတာနီ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ကမ္မသိဒ္ဓိယာ’’တိ ကမ္မသိဇ္ဈနတ္ထာယ ။‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘တဿာ’’တိ သောဏတ္ထေရ ပိတုနော။ ‘‘ကမ္မဗလေနာ’’တိအာဒီသု။ ‘‘အညေနပိ ကာရဏ ဗလေနာ’’တိ အာစိဏ္ဏဘာဝါဒိကေန ကာရဏဗလေန။ ဂတိနိမိတ္တံ ပန ကမ္မဗလေနေဝါတိ ယုတ္တံ သိယာ။ ‘‘တထောပဋ္ဌိတံ’’တိ အန္တိမဝီထိတော ပုဗ္ဗေ ဗဟူသုဝီထီသု ဥပဋ္ဌိတပ္ပကာရန္တိအတ္ထော။ ပါပပက္ခိယေသု ဒုဂ္ဂတိနိမိတ္တေသု။ ကလျာဏပက္ခိယာနိ သဂ္ဂနိမိတ္တာနိ။ ဓမ္မာသောကရညော မရဏကာလေ ပါပပက္ခိယာနံ ဥပဋ္ဌာနံ ကတ္ထစိ သီဟဠဂန္ထေ ဝုတ္တံ။

သကလံ ပထဝိံ ဘုတွာ၊

ဒတွာ ကောဋိသတံ ဓနံ၊

အန္တေ အဍ္ဎာမလကမတ္တဿ၊

အသောကော ဣဿရံ ဂတော၊ တိ စ၊

အသောကော သောက မာဂတော၊ တိ စ၊

‘‘တံ’’တိ ဝိပစ္စမာနကံ ကမ္မံ။ ‘‘နိယာမက သဟကာရိ ပစ္စယဘူတာ’’တိ ဧတ္ထ ယထာ နာဝါယံ နိယာမကော နာမ နာဝံ ဣစ္ဆိတဒိသာဘိမုခံ နိယာမေတိ၊ နိယောဇေတိ။ တထာ အယံ တဏှာပိ ဘဝနိကန္တိ ဟုတွာ စိတ္တသန္တာနံ ဂန္တဗ္ဗဘဝါဘိမုခံ နိယာမေတိ၊ နိယောဇေတိ။ ကမ္မဿ စ အစ္စာယတ္တ သဟာယဘာဝေန သဟကာရီ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ကုသလာကုသလ ကမ္မနိမိတ္တာနိ ဝါ’’တိ အညာနိ ကုသလာ ကုသလကမ္မနိမိတ္တာနိ ဝါ။ ‘‘တဒုပတ္ထမ္ဘိကာ’’တိ တဿ ကမ္မဿ ဥပတ္ထမ္ဘိကာ။ ‘‘နိမိတ္တဿာဒဂဓိတံ’’တိ မုခနိမိတ္တာဒီသု အဿာဒေန္တံ ဂိဇ္ဈန္တံ။ ‘‘တိဋ္ဌမာနံ တိဋ္ဌတီ’’တိ တိဋ္ဌမာနံ ဟုတွာ တိဋ္ဌတိ။ အမုဉ္စိတွာ တိဋ္ဌတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အနုဗျဉ္ဇနံ နာမ ပိယသာတရူပေါ ကထိတလပိတာဒိ ကြိယာဝိသေသော။ ‘‘အဿ ပုဂ္ဂလဿာ’’တိ အာသန္န မရဏဿ ပုဂ္ဂလဿ။ အဋ္ဌကထာ ပါဌေ။ ‘‘ကိလေသ ဗလဝိနာမိတံ’’တိ အဝိဇ္ဇာ တဏှာဒီနံ ကိလေသာနံ ဗလေန ဝိနာမိတံ။ ပဋိစ္ဆာဒိကာ အာဒီန ဝါ ယဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘တံ’’တိ စိတ္တသန္တာနံ။ ‘‘တသ္မိံ’’တိ ကမ္မာဒိဝိသယေ။ အဋ္ဌကထာယ န သမေတိ။ တသ္မိံ ဝိသယေတိဟိ တတ္ထ ဝုတ္တံ။ န ဝုတ္တံ တသ္မိံ ဘဝေတိ။ ‘‘တသ္မိံ ဝုတ္တာ နံ’’တိ တသ္မိံ ‘ယေဘူယျေန ဘဝန္တရေ ဆ ဒွါရဂ္ဂဟိတံ’တိ ဌာနေ ဋီကာသု ဝုတ္တာနံ။ တံ သဒိသ ဇဝနုပ္ပတ္တိ နာမ ကမ္မကရဏကာလေ ပဝတ္တ ဇဝနေဟိ သဒိသာနံ ဣဒါနိ ဇဝနာနံ ဥပ္ပတ္တိ။ ဘဝပ္ပဋိစ္ဆန္နဉ္စ ကမ္မံ အပါကဋဉ္စ ကမ္မံ န တထာ ဥပဋ္ဌာတိ။ ကေဝလံ အတ္တာနံ အဘိနဝကရဏ ဝသေန ဒွါရပတ္တံ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဝိသီဒ ပတ္တာ’’တိ ဝိသညီဘာဝေန ဝိရူပံ ဟုတွာ သီဒနပတ္တာ။ ‘‘တဗ္ဗိပရီတေန ပါပကမ္မ ဗဟုလာပိ ဝတ္တဗ္ဗာ’’တိ တေပိဝိသီဒန္တရေ အာဝုဓ ဟတ္ထာ ပါဏဃာတံ ကရောန္တာ ဂဏှထဗန္ဓထာတိ ဥဂ္ဃောသန္တာ ဒုဋ္ဌစိတ္တာ ဟောန္တီတိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗာ။ အဋ္ဌကထာ ပါဌေသု။ ဥက္ခိတ္တော အသိ ယဿာတိ ဥက္ခိတ္တာ သိကော။ ပတုဒန္တိ ဝိဇ္ဈန္တိ ဧတေနာတိ ပတောဒနံ။ ပါဇနဒဏ္ဍော။ တဿ အဂ္ဂေ ကတာ သူစိ ပတောဒန သူစိ။ ‘‘ပတောဒန ဒုက္ခံ’’တိ ဝိဇ္ဈန ဒုက္ခံ။ ကထံ ပန ဥက္ခိတ္တာသိကာဒိဘာဝေန ဥပဋ္ဌာနံ ကမ္မုပဋ္ဌာနံ နာမ ဟောတိ။ ကထဉ္စ တံ ပဋိသန္ဓိယာ အာရမ္မဏဘာဝံ ဥပေတီတိ အာဟ ‘‘သော စာ’’တိအာဒိံ။ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ သတ္တာနံ။ ‘‘ဣတရေသံ ပနာ’’တိ ရူပါရူပ ဘဝေသု ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနံ ပန။ ‘‘ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ’’တိ တဒါရမ္မဏ ပရိယောသာနာယဝါ သုဒ္ဓါယ ဝါ ဇဝနဝီထိယာတိ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏံ ကတွာ။ အယံ ပန ဘဝင်္ဂါဝသာနေ စုတိစိတ္တုပ္ပတ္တိ နာမ အဋ္ဌကထာသု နတ္ထိ။ ယဉ္စ ဘဝင်္ဂံ ဩတရိတွာ ပရိနိဗ္ဗာယတီတိအာဒိ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တံ။ တတ္ထပိ ‘‘ဘဝင်္ဂံ’’တိ စုတိစိတ္တမေဝ ဋီကာသု ဝဏ္ဏေန္တိ။ တသ္မာ ‘‘ဘဝင်္ဂက္ခယေဝါ’’တိ ဣဒံ ကထံ ယုဇ္ဇေယျာတိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိံ။ အနုရူပံ သေတီတိ အနုသယော။ အနုဗန္ဓော ဟုတွာ သေတီတိ အနုသယော။ အနု အနု ဝါ သေတီတိ အနုသယော။ ဧတ္ထ စ အနုသယော နာမ ဇဝနသဟဇာတော န ဟောတိ။ ဣဓ စ အနုသယ နာမေန ဝုတ္တံ။ နာနာဇဝန သဟဇာတာ စ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ ပဋိသန္ဓိယာ ဝိသေသ ပစ္စယာ ဟောန္တေဝ။ ကထံ တာ ဣဓ ဂဟိတာ သိယုန္တိ အာဟ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိံ။ ဧဝံ သန္တေ အဝိဇ္ဇာ ပရိက္ခိတ္တေန တဏှာမူလကေနာတိ ဝုတ္တေသု သုဋ္ဌု ယုဇ္ဇတိ။ အနုသယေဟိ သဟ ဇဝနသဟဇာတာနမ္ပိ လဒ္ဓတ္တာ။ တသ္မာ ဣဓ အနုသယ ဝစနံ န ယုတ္တန္တိ စောဒနာ။ ယုတ္တမေဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘အပိ စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ပရိယတ္တာ’’တိ သမတ္တာ။ ‘‘သော ပီ’’တိ ဖဿာဒိ ဓမ္မ သမူဟောပိ ။‘‘တထာ ရူပါ ယေဝါ’’တိ အဂ္ဂမဂ္ဂေန အပ္ပဟီန ရူပါယေဝ၊ အနုသယဘူတာယေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘တံ’’တိ စိတ္တ သန္တာနံ။ ‘‘တတ္ထာ’’တိ တဒုဘယသ္မိံ။ ကထံ တံ တတ္ထ ခိပန္တီတိ အာဟ ‘‘တသ္မိံ’’တိအာဒိံ။ ‘‘ဝိဇာနနဓာတုယာ’’တိ ဝိညာဏ ဓာတုယာ။ သင်္ကန္တာ နာမ နတ္ထိ။ ယတ္ထ ယတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဘိဇ္ဇန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ကုတော မရဏကာလေ သင်္ကန္တာ နာမ အတ္ထိ ဝိဇ္ဇန္တီတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ သန္တေ ဣဒံ ဝစနံ အနမတဂ္ဂိယ သုတ္တေန ဝိရုဒ္ဓံ သိယာတိ။ န ဝိရုဒ္ဓံ။ ဣဒဉှိ အဘိဓမ္မ ဝစနံ၊ မုချဝစနံ၊ အနမတဂ္ဂိယ သုတ္တံ ပန သုတ္တန္တ ဝစနံ ပရိယာယ ဝစနန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘ယဉ္စာ’’တိအာဒိမာဟ။ ပရိယာယေန ဝုတ္တန္တိ ဝတွာ တံ ပရိယာယံ ဒဿေတိ ‘‘ယေသဉှီ’’တိအာဒိနာ။ ‘‘သော’’တိ သော ပုဂ္ဂလော။ ‘‘တေသံ’’တိ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ သင်္ခါရာနဉ္စ ပဋိသန္ဓိ နာမ ရူပ ဓမ္မာနဉ္စ။ ‘‘ဟေတုပ္ဖလသမ္ဗန္ဓေန ဘဝန္တရံ သန္ဓာဝတိ သံသရတီတိ ဝုစ္စတီ’’တိ ပုဗ္ဗေ ကမ္မကရဏကာလေပိ တေ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ သင်္ခါရာ ဧဝ သော သတ္တောတိ ဝုစ္စန္တိ။ ပစ္ဆာ တေသံ ဖလဘူတာယံ ပဋိသန္ဓိယာ ပါတုဘဝနကာလေပိ သာပဋိသန္ဓိ ဧဝ သော သတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ မဇ္ဈေ ဓမ္မပ္ပဗန္ဓောပိ သော သတ္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ဟေတုဓမ္မေဟိ သဒ္ဓိံ ဖလဓမ္မေ ဧကံ သတ္တံ ကရောန္တဿ ဟေတုပ္ဖလ သမ္ဗန္ဓော ဟောတိ။ ဧဝံ ဟေတုပ္ဖလ သမ္ဗန္ဓေန သော ဧဝ ကမ္မံ ကရောတိ။ တေန ကမ္မေန သော ဧဝ ဘဝန္တရံ သန္ဓာဝတိ သံသရတီတိ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္ထ စ အနမတဂ္ဂေါ ယံ ဘိက္ခဝေ။ လ။ အဝိဇ္ဇာနီဝရဏာနံ သတ္တာနံတိ ဧဝံ သတ္တဝေါဟာရေန ဝုတ္တတ္တာ သာဓမ္မဒေသနာ ပရိယာယဒေသနာ ဟောတိ။ ပရိယာယဒေသနတ္တာ စ သန္ဓာဝတံ သံသရတန္တိ ပရိယာယောပိ သိဇ္ဈတိ။ ယဿံ ပန ဓမ္မ ဒေသနာယံ ဓမ္မဒေသနာတိ ဝစနာနု ရူပံ ဓမ္မမေဝ ဒေသေတိ၊ န သတ္တံ၊ န ပုဂ္ဂလံ။ အယံ ဓမ္မဒေသနာ ဧဝ မုချဒေသနာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ဒေသိတ ဓမ္မာ ပန ပကတိကာလေပိ ဒေသန္တရံ ကာလန္တရံ ခဏန္တရံ သင်္ကန္တာ နာမ နတ္ထိ။ ယတ္ထ ယတ္ထ ဥပ္ပန္နာ၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဘိဇ္ဇန္တိ။ ခယဝယံ ဂစ္ဆန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘န ဟိ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နာ ဓမ္မာ။ လ။ သင်္ကန္တာ နာမ အတ္ထီ’တိ။ ပဋိဃောသော စ၊ ပဒီပေါ စ၊ မုဒ္ဒါ စ။ အာဒိသဒ္ဒေန ပဋိဗိမ္ဗစ္ဆာယာ စ၊ ဗီဇသင်္ခါရော စ၊ ပါဋိဘောဂေါ စ၊ ဗာလကုမာရ သရီရေသု ဥပယုတ္တာ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပောသဓာ စာတိ ဧဝံ အဋ္ဌကထာ ယံ အာဂတာနိ နိဒဿနာနိ သင်္ဂယှန္တိ။ ‘‘နိဒဿနာ’’နီတိ စ ဥပမာယော ဝုစ္စန္တိ။ တတ္ထ ‘‘ပဋိဃောသော’’တိ ဂမ္ဘီရလေဏ ဒွါရေ ဌတွာ သဒ္ဒံ ကရောန္တဿ အန္တောလေဏေ ပဋိဃောသော ပဝတ္တတိ။ တတ္ထ ဒွါရေ ဥပ္ပန္နော မူလသဒ္ဒေါ အန္တောလေဏံ န ဂစ္ဆတိ၊ ဥပ္ပန္နဋ္ဌာနေ ဧဝ နိရုဇ္ဈတိ။ ပဋိဃောသော စ တတော အာဂတော န ဟောတိ။ န စ ဝိနာ မူလသဒ္ဒ + ပစ္စယေန အညတော ပဝတ္တတိ။ မူလသဒ္ဒပစ္စယာ ဧဝ တတ္ထ ပဝတ္တတီတိ။ တတ္ထ မူလသဒ္ဒေါ ဝိယ အတီတ ကမ္မံ။ ပဋိဃောသော ဝိယ အနန္တရေ ပဋိသန္ဓိ။ ဧသနယော ပဒီပ မုဒ္ဒါ ပဋိဗိမ္ဗစ္ဆာယာသု။ တတ္ထ ‘‘ပဒီပေါ’’တိ ပထမံ ဧကံ ပဒီပံ ဇာလေတွာ တေန အညံ ပဒီပသတမ္ပိ ပဒီပ သဟဿမ္ပိ ဇာလေတိ။ ‘‘မုဒ္ဒါ’’တိ လဉ္ဆနလေခါ။ တတ္ထ ဧကေန လဉ္ဆနက္ခန္ဓေန၊ တေန လဉ္ဆနလေခါသတမ္ပိ လဉ္ဆနလေခါ သဟဿမ္ပိ ကရောတိ။ ‘‘ပဋိဗိမ္ဗစ္ဆာယာ’’တိ ပသန္နေသု အာဒါသပဋ္ဋေသုဝါ ဥဒကေသုဝါ ဥပ္ပန္နာ သရီရစ္ဆာယာ။ ဧတေဟိ နိဒဿနေဟိ ဖလံ နာမ ဟေတုတော အာဂတံ န ဟောတိ။ ဟေတုနာ စ ဝိနာ န သိဇ္ဈတီတိ ဧတ္တကမတ္ထံ ဒီပေတိ။ ‘‘ဗီဇသင်္ခါရော’’တိ ကာလန္တရေ ဥပ္ပန္နေသု ပုပ္ဖဖလေသု ဣစ္ဆိတဝဏ္ဏ ဂန္ဓရသပါတုဘာဝတ္ထာယ ရောပနကာလေ အမ္ဗဗီဇာဒီသု ဣစ္ဆိတဝဏ္ဏ ဂန္ဓရသဓာတူနံ ပရိဘာဝနာ။ တတ္ထ တပ္ပစ္စယာ ကာလန္တရေ ပုပ္ဖဖလေသု ဥပ္ပန္နေသု တေဝဏ္ဏဂန္ဓရသာ ပါတုဗ္ဘဝန္တိ။ ‘‘ပါဋိဘောဂေါ’’တိ ကိဉ္စိ အတ္ထံ သာဓေတုံ ပရဿ သန္တိကေ ဣဏံ ဂဏှန္တဿ တဝဓနံ သံဝစ္ဆရေန ဝုဍ္ဎိယာ သဟ ဒဿာမိ၊ သစေ နဒဒေယျံ။ အသုကံ နာမ မမခေတ္တံ ဝါ ဝတ္ထုဝါ တုယှံ ဟောတူတိ ပဋိညာဌပနံ။ တတ္ထ တပ္ပစ္စယာ ဓနံ လဘိတွာ တံ အတ္ထဉ္စ သာဓေတိ။ ကာလေ သမ္ပတ္တေ ဝုဍ္ဎိယာ သဟ ဣဏဉ္စ သောဓေတိ။ ‘‘ဝိဇ္ဇာသိပ္ပောသဓာ’’တိ လောကေ ပုတ္တကေ ယာဝဇီဝံ ဟိတတ္ထာယ ဒဟရကာလေ ကိဉ္စိ ဝိဇ္ဇံဝါ သိပ္ပံဝါ သိက္ခာပေန္တိ။ ယာဝဇီဝံ ခရရောဂါနံ အနုပ္ပာဒတ္ထာယ ဒဟရကာလေ ဩဇဝန္တံ ကိဉ္စိ ဩသဓံ ဝါ အဇ္ဈောဟာရေန္တိ။ တတ္ထ တပ္ပစ္စယာ ပုတ္တာနံ ယာဝဇီဝံ ဟိတပ္ပဋိလာဘော ဝါ တာဒိသာနံ ရောဂါနံ အနုပ္ပာဒေါ ဝါ ဟောတိယေဝ။ ဧတေဟိ ယထာ ကာလန္တရေ အသန္တေသုယေဝ ပါဋိဘောဂါဒီသု မူလကမ္မေသု ပုဗ္ဗဘာဂေ ကတပစ္စယာ ဧဝ ပစ္ဆာ အတ္ထ သာဓနာဒီနိ သိဇ္ဈန္တိ။ တထာ ကုသလာ ကုသလ ကမ္မာနိ ကတွာ ကာလန္တရေ တေသု အသန္တေသုပိ ပုဗ္ဗေ ကတတ္တာ ဧဝ ပစ္ဆာ ပဋိသန္ဓာဒီနိ ဖလာနိ ပါတုဗ္ဘဝန္တီတိ ဒီပေတိ။ တေနဝုတ္တံ ‘‘ပဋိဃောသ ပဒီပမုဒ္ဒါဒီနိ စေတ္ထ နိဒဿနာနီ’’တိ။ ‘‘ကမ္မဒုဗ္ဗလဘာဝေနာ’’တိ တဒါ ဇီဝိတိန္ဒြိယဿ ဒုဗ္ဗလတ္တာ ကမ္မမ္ပိ ဒုဗ္ဗလမေဝ ဟောတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ကာမဉ္စေတ္ထ အဋ္ဌကထာယံ ဝတွာ ဒဿိတံ၊ တထာပိ သမ္ဘဝတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထ ‘‘တံ ပီ’’တိ ဂတိနိမိတ္တမ္ပိ။ ‘‘တထာ စဝန္တာနံ’’တိ ဒိဗ္ဗရထာဒီနိ ဂတိနိမိတ္တံ ကတွာ စဝန္တာနံ။ ‘‘ဒယှမာနကာယေနာ’’တိ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ ကရဏဝစနံ။ ဂါထာယံ။ ပဉ္စဒွါရေ ပဋိသန္ဓိကမ္မံ ဝိနာ ဒွိဂေါစရေ သိယာတိ ယောဇနာ။ တတ္ထ ‘‘ဒွိဂေါစရေ’’တိ ကမ္မနိမိတ္တ ဂတိနိမိတ္တဘူတေ ဒွိဂေါစရေ။ တတ္ထ ပဉ္စဒွါရေ ပဋိသန္ဓိ နာမ ပဉ္စဒွါရိက မရဏာသန္န ဝီထိစိတ္တာနံ အန္တေ စ ဝန္တာနံ ပဋိသန္ဓိ။ သာပိ ဂတိနိမိတ္တဘူတေ ဂေါစရေ သိယာတိ ဝုတ္တေ ပဉ္စဒွါရိက ဝီထိစိတ္တာနိ ပဉ္စာရမ္မဏဘူတာနိ ဂတိနိမိတ္တာနိ အာရမ္မဏံ ကရောန္တီတိပိ သိဒ္ဓံ ဟောတိ။ ဧဝဉ္စ သတိ။ တေသံ ဝီထိစိတ္တာနံ အန္တေ အစဝိတွာ တဒနုဗန္ဓက မနောဒွါရိကဝီထိစိတ္တေဟိပိ ကဒါစိ ကေသဉ္စိ စ ဝနံ နနသမ္ဘဝတီတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ။ တေသု ပန အနုဗန္ဓက ဝီထီသု အတီတဂ္ဂဟဏ သမုဒါယဂ္ဂဟဏေဟိ စ ဝန္တာနံ အတီတာနိပိ ဂတိနိမိတ္တာနိ လဗ္ဘန္တိ။ ဝတ္ထုဂ္ဂဟဏနာမဂ္ဂဟဏေဟိ စ ဝန္တာနံ ဓမ္မာ ရမ္မဏံပိ လဗ္ဘတိယေဝ။ တသ္မာ ယံ ဝုတ္တံ အာစရိယေန ကာမာဝစရ ပဋိသန္ဓိယာ ဆ ဒွါရဂ္ဂဟိတံ ကမ္မနိမိတ္တံ ဂတိနိမိတ္တဉ္စ ပစ္စုပ္ပန္နမတီတာ ရမ္မဏံ ဥပလဗ္ဘတီတိ။ တံ သုဝုတ္တမေဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယံ ပန ‘တမေဝ တထောပဋ္ဌိတံ အာရမ္မဏံ အာရဗ္ဘ စိတ္တသန္တာနံ အဘိဏှံ ပဝတ္တတီ’တိ ဧဝံ အန္တိမဝီထိတော ပုဗ္ဗဘာဂေ ဗဟူနံ ဝီထိဝါရာနံ ပဝတ္တနံ အာစရိယေန ဝုတ္တံ။ တံ တထောပဋ္ဌိတံ ဂတိနိမိတ္တံ အာရဗ္ဘာတိပိ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတိယေဝ။ ဧဝဉ္စသတိ၊ ဂတိနိမိတ္တံပိ အတီတံ လဗ္ဘတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယဒါပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘သန္တတိ ဝသေနာ’’တိ သန္တတိ ပစ္စုပ္ပန္န ဝသေန။ ‘‘တဿာ’’တိ ဂတိနိမိတ္တဿ။ ယေဘူယျေန ဝုတ္တော၊ န သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကေန ဝုတ္တောတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘မနောဒွါရိက မရဏာသန္န ဇဝနာနံပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ’’တိ ပုရေဇာတပစ္စယ ဘာဝေန ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘တဒနုဗန္ဓာယာ’’တိ တာနိ မနောဒွါရိ ကမရဏာသန္န ဇဝနာနိ အနုဂတာယ။ ‘‘ပဋိသန္ဓိယာပိ သမ္ဘဝတော’’တိ တဿ ပုရေဇာတ ပစ္စယဿ ပဋိသန္ဓိယာပိ ပုရေဇာတ ပစ္စယတာ သမ္ဘဝတော။ နနု ထေရေန ဘိန္ဒိတွာ အဝုတ္တေပိ ဘိန္ဒိတဗ္ဗေ သတိ၊ ဘိန္ဒနမေဝ ယုတ္တန္တိ စေ။ န ယုတ္တံ။ ကသ္မာ၊ ကမ္မနိမိတ္တေန သမာနဂတိကတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘နစတံ’’တိအာဒိံ။ ဝိဘာဝနိယံ ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတဗ္ဗံတိ ဝတွာ အပရေပန အဝိသေသတောဝ ဝဏ္ဏေန္တီတိ အပရေဝါဒေါပိ ဝုတ္တော။ တတ္ထ ‘‘အဝိသေသတော ဝဏ္ဏေန္တီ’’တိ အဘိန္ဒိတွာဝ ဝဏ္ဏေန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပုန တံ အပရေဝါဒံ အသမ္ပဋိစ္ဆန္တော ‘‘အဋ္ဌကထာယံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဣဓ ပန တံ အပရေဝါဒံ ပဂ္ဂဏှန္တော ပုန ‘‘ယဉ္စ တတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ‘‘တဒါရမ္မဏာယာ’’တိ တံ ဂတိနိမိတ္တာ ရမ္မဏာယ။ ‘‘တေသံ ဝစနံ’’တိ အပရေသံ ဝစနံ။ ‘‘အညတြ အဝိစာရဏာယာ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ။ နနု အဋ္ဌကထာယံ ပနာတိအာဒိ သဗ္ဗံ ဝိစာရဏာ ဝစနမေဝ ဟောတီတိ။ သစ္စံ ယထာ ဒိဋ္ဌပါဌဝသေန၊ သာဝသေသ ပါဌဘာဝံ ပန န ဝိစာရေတိယေဝ။ တသ္မာ ‘‘အညတြ အဝိစာရဏာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ သိယာ။ အဋ္ဌကထာပါဌော သာဝသေသော ဟောတု၊ မူလဋီကာပါဌော ပန မနောဒွါရေ ယေဝါတိ နိယမေတွာ ဝုတ္တတ္တာ ကထံ သာဝသေသော သိယာတိ။ နိယမေတွာ ဝုတ္တောပိ ဣဓ အဓိပ္ပေတတ္ထေ အပရိပုဏ္ဏေ သာဝသေသော ဧဝ ဟောတီတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အညံ ကာရဏံ နတ္ထိ အညတြ အဝိစာရဏာယာ’’တိ။ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နမတီတံ’’တိအာဒီသု။ တဒါရမ္မဏာဝသာနာယ ပဉ္စဒွါရိက ဇဝနဝီထိယာ စ ဝနံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဧဝံ အပရတ္ထပိ။ ဗလဝန္တေပိ သတိ။ တဒါရမ္မဏာဝသာနာယ ဧဝ ဝီထိယာ။ ‘‘ဝုတ္တတ္တာ ပနာ’’တိ အဋ္ဌကထာယံ ဧဝ ဝုတ္တတ္တာ ပန။ ‘‘ပုရိမဘာဂေ ဧဝါ’’တိ ပဉ္စဒွါရိက အန္တိမ ဝီထိတော ပုဗ္ဗဘာဂေ ဧဝ။ ‘‘တာဟီ’’တိ ဒေယျဓမ္မဝတ္ထူဟိ။ ‘‘ယထာတံ’’တိ တံ အတ္ထဇာတံ ကတမံ ဝိယာတိ အတ္ထော။ ‘‘ဣတော’’တိ မနုဿ ဘဝတော။ နိမိတ္တ သဒိသံ သဒ္ဒံ ဝဏ္ဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘နဋ္ဌစကာရံ’’တိ ပတိတစကာရံ။ အဋ္ဌကထာပါဌေ ဉာတကာ မာတာဒယော ပဉ္စဒွါရေ ဥပသံဟရန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တဝတ္ထာယာ’’တိ တဝအတ္ထာယ။ ‘‘စီနပဋသောမာရပဋာဒိဝသေနာ’’တိ စီနရဋ္ဌေ ပဝတ္တော ပဋော စီနပဋော။ တထာ သောမာရပဋေပိ။ ‘‘တာနီ’’တိ ရသဖောဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ပန အညံပိ ယုဇ္ဇတေဝ။ အတ္ထိဒါနီတိ မနသိကတတ္တာ ပစ္စုပ္ပန္နဘူတာနီတိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အရူပီနံ’’တိ အရူပဗြဟ္မာနံ။ ‘‘တေ’’တိ အရူပိနော။ ‘‘တာနီ’’တိ ဟေဋ္ဌိမဇ္ဈာနာနိ။ ဝိဿဋ္ဌံ လဒ္ဓဈာနံ ယေသံ တေ ဝိဿဋ္ဌဇ္ဈာနာ။ ‘‘တတောယေဝ စာ’’တိ ဝိဿဋ္ဌဇ္ဈာနတ္တာယေဝ စ။ အာကဍ္ဎိတံ မာနသံ စိတ္တံ ဧတေသန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဣဒဉ္စ ဟေတုဝိသေသန ပဒံ။ အာကဍ္ဎိတမာနသတ္တာ ကာမဘဝေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနန္တိ ဒီပေတိ။ တေသံ အရူပီနံ။ ‘‘အညံ ဒုဗ္ဗလ ကမ္မံ’’တိ ဥပစာရဇ္ဈာနကမ္မတော အညံ တိဟေတုကောမကံ ကမ္မံ။ ‘‘တေသံ’’တိ ရူပလောကတော စ ဝန္တာနံ။ ‘‘သတော’’တိ သန္တဿ သမာနဿ။ ‘‘ဥပတ္ထမ္ဘနေ ကာရဏံ နတ္ထီ’’တိ ဣဒံ ဥပစာရဇ္ဈာန ကမ္မဿ ဂရုက ကမ္မဂတိကတ္တာ ဝုတ္တံ။ ဧကန္တ ဂရုကကမ္မဘူတံပိ ပန မဟဂ္ဂတဇ္ဈာန ကမ္မံ နာမ နာနာနိကန္တိ ဗလေန ပဋိဗာဟီယမာနံ ပဋိသန္ဓိံ န ဒေတိယေဝ။ ဥပစာရဇ္ဈာန ကမ္မေ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘တာဒိသာနီ’’တိ တထာ ရူပါနိ ဒွိဟေတုကောမက ကမ္မာနိ တေသံ ဩကာသံ န လဘန္တိ။ နီဝရဏာနံ သုဋ္ဌုဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာယေဝ။ ‘‘ယေနာ’’တိ ယေန ဆန္ဒာဒီနံ ပဝတ္တိ ကာရဏေန။ ‘‘နာနာကမ္မာနိ ပီ’’တိ ဥပစာရဇ္ဈာန ကမ္မတော အညာနိ ပစ္စုပ္ပန္န ကမ္မာနိပိ အတီတဘဝေသု ကတာနိ အပရပရိယာယ ကမ္မာနိပိ။ ‘‘ယေန စာ’’တိ ယေန နာနာကမ္မာနမ္ပိ ဩကာသ လာဘကာရဏေန စ။ ‘‘တေ’’တိ ရူပီ ဗြဟ္မာနော။ ‘‘ဝုတ္တနယေနေ ဝါ’’တိ သုဋ္ဌုဝိက္ခမ္ဘိတနီဝရဏာနံ တေသံ အပ္ပနာ ပတ္တဇ္ဈာနဝိသေသေန [ ယသ္မာ ပနာတိအာဒိနာ စ ] ပရိဘာဝိတ စိတ္တသန္တာနတ္တာ’တိ စ ဝုတ္တနယေနေဝ။ ‘‘တံ ကာရဏံ’’တိ အဟေတုက ပဋိသန္ဓိယာ အဘာဝ ကာရဏံ။ ပရမ္ပရ ဘဝေသုစ ဝီထိမုတ္တစိတ္တာနံ ပဝတ္တာကာရံ ဒဿေတုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ယထာ တာနိယေဝ ဩသဓာနီ’’တိ လောကေ ဧကံ ဩသဓံ လဘိတွာတံ ဒေဝသိကံ ဘုဉ္ဇတိ။ ဧကောပထမဒိဝသေ ဘုဉ္ဇန္တံ ဒိသွာ ကတမံ နာမ တွံ ဩသဓံ ဘုဉ္ဇသီတိ ပုစ္ဆိ။ ဣဒံ နာမ ဩသဓံ ဘုဉ္ဇာမီတိ ဝဒတိ။ ပုနဒိဝသေသုပိ ဩသဓံ ဘုဉ္ဇန္တံ ဒိသွာ တထေဝ ပုစ္ဆိ။ တမေဝ ဩသဓံ ဘုဉ္ဇာမီတိ ဝဒတိ။ တတ္ထ ‘‘တမေဝ ဩသဓံ’’တိ ယံ ပထမဒိဝသေ ဩသဓံ တယာစ ပုစ္ဆိတံ။ မယာ စ ကထိတံ။ တမေဝ အဇ္ဇ ဘုဉ္ဇာမီတိ အတ္ထော။ တတ္ထ ပန ပထမဒိဝသေ ဘုတ္တံ ဩသဓံ အညံ။ အဇ္ဇ ဘုတ္တံ အညံ။ တံသဒိသံ ပန အညံပိ တမေဝါတိ လောကေ ဝေါဟရန္တိ တာနိယေဝ ဩသဓာနိ ဘုဉ္ဇာမီတိ။ ဧဝံ ဣဓပိ တဿဒိသေ တဗ္ဗောဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘တသ္မိံ’’တိ ဘဝင်္ဂစိတ္တေ။ အဝတ္တမာနေ ဥပပတ္တိဘဝေါ ဩစ္ဆိဇ္ဇတိ။ ဝတ္တမာနေ န ဩစ္ဆိဇ္ဇတိ။ တသ္မာ တဿ ဥပပတ္တိ ဘဝဿ အနောစ္ဆေဒ အင်္ဂတ္ထာယ ကာရဏတ္တာ ဘဝင်္ဂန္တိ ဝုစ္စတီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဥပပတ္တိ ဘဝေါ’’တိ စ ကမ္မဇက္ခန္ဓသန္တာနံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘ပရသမယေ’’တိ ဥစ္ဆေဒ ဒိဋ္ဌီနံ ဝါဒေ။ ‘‘ဝဋ္ဋမူလာနီ’’တိ အဝိဇ္ဇာတဏှာ ဝုစ္စန္တိ။ ဝဋ္ဋမူလာနိ သုဋ္ဌုဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ‘‘ယဿ အတ္ထာယာ’’တိ သဥပါဒိသေသာဒိကဿ နိဗ္ဗာနဿ ပဋိလာဘတ္ထာယ။ ‘‘ပဋ္ဌပီယန္တီ’’တိ ပဝတ္တာပီယန္တိ။ ပဇ္ဇန္တိ ပါပုဏန္တိ အရိယာ ဇနာ ဧတ္ထာတိ ပဒံ။ ပရတော သမန္တိပဒေ အနုပါဒိသေသဿ ဂယှမာနတ္တာ ဣဓ သဥပါဒိသေသန္တိ ဝုတ္တံ။ ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗုဓာ။ သုဋ္ဌု သဒ္ဓိံ ဥစ္ဆိန္နံ သိနေဟဗန္ဓနံ ယေဟိ တေ သုသမုစ္ဆိန္နသိနေဟဗန္ဓနာ။ ကထဉ္စ သုဋ္ဌုဥစ္ဆိန္နံ၊ ကေဟိ စ သဒ္ဓိံ ဥစ္ဆိန္နန္တိအာဟ ‘‘အနုသယမတ္တံ ပီ’’တိအာဒိံ။ ‘‘သေသကိလေသေဟီ’’တိ တဏှာသိနေဟ ဗန္ဓနတော အဝသေသ ကိလေသေဟိ။ ‘‘အဓိသယိတံ’’တိ ဝိက္ခမ္ဘိတုံပိ အသက္ကုဏေယျံ ဟုတွာ အတိရေကတရံ သယိတံ။ ‘‘အဓိဂမာဝဟံ’’တိ အဓိဂမော ဝုစ္စတိ နဝဝိဓော လောကုတ္တရ ဓမ္မော။ တံ အာဝဟတီတိ အဓိဂမာဝဟံ။ ‘‘သီလံ’’တိ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ ‘‘ဓုတင်္ဂံ’’တိ တေရသဓုတင်္ဂံ။ သေသမေတ္ထ သုဝိညေယျံ။

ဝီထိမုတ္တသင်္ဂဟဒီပနိယာအနုဒီပနာ နိဋ္ဌိတာ။