📜
၅။ ပဉ္စမော ကဏ္ဍော (ခါဒိ)
၁။ တိဇ မာနေဟိ ခ သာ ခမာ ဝီမံသာသု။
ခန္တိယံ တိဇာ ဝီမံသာယံ မာနာ စ ခသပ္ပစ္စယာ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ၊ တိတိက္ခာ၊ ဝီမံသာ၊ တိတိက္ခတိ၊ ဝီမံသတိ။ ခမာဝီမံသာ၊ သူတိ ကိံ? တေဇနံ၊ တေဇော၊ တေဇယတိ၊ မာနနံ၊ မာနောမာနေတိ။
တိကိစ္ဆာယံ သံသယေ စ ဝတ္တမာနာ ကိတာ ဆော ဟောတိ။ တိကိစ္ဆာ၊ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ တိကိစ္ဆတိ၊ ဝိစိကိစ္ဆတိ။ အညတြ နိကေတော၊ သံကေတော၊ ကေတနံ၊ ကေတော၊ ကေတယတိ။
နိန္ဒာယံ ¶ ဝတ္တမာနေဟိ ဂုပ ဗဓေဟိ ဆော ဟောတိ ဗဿ ဘော စ။ ဇိဂုစ္ဆာ၊ ဗီဘစ္ဆာ၊ ဇိဂုစ္ဆတိ၊ ဗီဘစ္ဆတိ၊ အညတြ ဂေါပနံ၊ ဂေါပေါ၊ ဂေါပေတိ၊ ဗဓကော။
၄။ တုံသ္မာ လောပေါ စိစ္ဆာယံ တေ။
တုမန္တတော ဣစ္ဆာယမတ္ထေ တေ ခသဆာ ဟောန္တိ ဗဟုလံ၊ လောပေါ စ တုံပစ္စယဿ ဟောတိ သုတတ္တာ၊ ဗုဘုက္ခာ၊ ဇိဂီသာံ၊ ဇိဃစ္ဆာ၊ ဗုဘုက္ခတိ၊ ဇိဂီသတိ ဇိဃစ္ဆတိ။ ဣဓ ကသ္မာ န ဟောတိ ‘ဘောတ္တုမိစ္ဆတီ’တိ? ပဒန္တရေနာဘိဓာနာ။ တုံသ္မာတိ ကိံ? ဘောဇနမိစ္ဆတိ။ ဣစ္ဆာယန္တိ ကိံ? ဘုဉ္ဇိတုံ ဂစ္ဆတိ။ ကထံ ‘ကူလံ ဝိပတိ သတီ’တိ? ယထာ ကူလံ ပတိတု မိစ္ဆတီတိ ဝါကျံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ဝုတ္တိပိ ဟောဿတိ။ ဝါကျမေဝ စရဟိ ကထံ ဟောတိ? လောကဿ တထာ ဝစနိစ္ဆာယ။
ဣစ္ဆာကမ္မတော ဣစ္ဆာယမတ္ထေ ဤယပ္ပစ္စယော ဟောတိ။ ပုတ္တမိစ္ဆတိ ပုတ္ထီယတိ။ ကမ္မာတိ ကိံ? အသိနေစ္ဆတိ။ ဣဓ ကသ္မာ န ဟောတိ ‘ရညောပုတ္တမိစ္ဆတီ’တိ? သာပေက္ခတ္တာ၊ န ဟိ အညမပေက္ခမာနော အညေန သဟေကတ္ထိဘာဝမနုဘဝိတုံ သက္ကောတိ။ ဣဓာပိ စရဟိ န သိယာ ‘အတ္တနော ပုတ္တ မိစ္ဆတီ’တိ? နေဝေတ္ထ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ န ဟိ ဘဝတိ ‘အတ္တနော ပုတ္တီယတီ’တိ၊ ကထံ စရဟိ ပုတ္တဿ အတ္တနိယတာ-ဝဂမျတေ ¶ ? အညဿာသုတတ္တာ ဣစ္ဆာယ စ တဗ္ဗိသယတ္တာ။
ကမ္မတော ဥပမာနာ အာစာရတ္ထေ ဤယော ဟောတိ။ ပုတ္တမိ-ဝါ-စရတိ ပုတ္တီယတိ မာဏဝကံ၊ ဥပမာနာတိ ကိံ? ပုတ္တမာစရတိ။
အာဓာရတူ-ပမာနာ အာစာရတ္ထေ ဤယော ယောတိ။ ကုဋိယမိဝါ-စရတိ ကုဋီယတီ ပါသာဒေ၊ ပါသာဒီယတိ ကုဋိယံ ဘိက္ခု။
ကတ္တုတူ-ပမာနာ အာစာရတ္ထေ အာယော ဟောတိ။ ပဗ္ဗတော ဣဝါစရတိ ပဗ္ဗတာယတိ။
ကတ္တုတော အဘူတတဗ္ဘာဝေ အာယော ဟောတိ ဗဟုလံ။ ဘုသာယတိ၊ ပဋပဋာယတိ၊ လောဟိတာယတိ၊ ကတ္တုတောတွေဝ? (အဘုသံ) ဘုသံ ကရောတီဟိ၊ ဣဟ ကသ္မာ န ဟောတိ ‘ဘုသီ ဘဝတီ’တိ? ဝုတ္တတ္ထတာယ။
သဒ္ဒါဒီဟိ ဒုတိယန္တေဟိ ကရောတီတိ အသ္မိံ အတ္ထေ အာယော ဟောတိ။ သဒ္ဒါယတိ၊ ဝေရာယတိ၊ ကလဟာယတိ၊ ဓူပါယတိ။
နမောဣစ္စသ္မာ ¶ ကရောတီတိ အသ္မိံ အတ္ထေ အဿော ဟောတိ။ နမဿတိ တထာဂ္တံ။
နာမသ္မာ ဓာတွတ္ထေ ဗဟုလမိဟောတိ။ ဟတ္ထိနာ အတိက္ကမတိ အတိဟတ္ထယတိ၊ ဝီဏာယ ဥပဂါယတိ ဥပဝီဏယတိ၊ ဒဠှံ ကရောတိ ဝိနယံ ဒဠှယတိ၊ ဝိသုဒ္ဓါ ဟောတိ ရတ္တိ ဝိသုဒ္ဓယတိ၊ ကုသလံ ပုစ္ဆတိ ကုသလယတိ။
သစ္စာဒီဟိ ဓာတွတ္ထေ အာပိ ဟောတိ။ သစ္စာပေတိ၊ အတ္ထာပေတိ၊ ဝေဒါပေတိ၊ သုက္ခာပေတိ၊ သုခါပေတိ၊ ဒုက္ခာပေတိ။
အယမဓိကာရော အာသတ္ထပရိသမတ္တိယာ။ ကြိယာ အတ္ထော ယဿ သော ကြိယတ္ထော ဓာတု။
စုရာဒီဟိ ကြိယတ္ထေဟိ သကတ္ထေ ဏိ ပရော ဟောတိ ဗဟုလံ။ ဏကာရော ဝုဒ္ဓျတ္ထော၊ ဧဝမညတြာပိ၊ စောရယတိ၊ လာဠယတိ၊ ကထံ ‘ရဇ္ဇံ ကာရေတီ’တိ? ယောဂဝိဘာဂတော။
ကတ္တာရံ ယော ပယောဇယတိ၊ တဿ ဗျာပါရေ ကြိယတ္ထာ ဏိဏာပီ ဟောန္တိ ဗဟုလံ၊ ကာရေတိ၊ ကာရာပေတိ။ နနု စ ကတ္တာပိ ကရဏာဒီနံ ¶ ပယောဇကောတိ တံဗျာပါရေပိ ဏိဏာပီ ပါပုဏန္တိ? ပယောဇကဂ္ဂဟဏသာမတ္ထိယာ န ဘဝိဿန္တိ စုရာဒီဟိ ဝိသုံ ဝစနသာမတ္ထိယာ စ။ အတော ဘိယျော ဏာပိယေဝ၊ ဏိယေဝုဝဏ္ဏတော၊ ဒွယမေဝညေဟိ။
၁၇။ ကျော ဘာဝကမ္မေသွ-ပရောက္ခေသု မာန န္တ တျာဒီသု။ ဘာဝကမ္မဝိဟိတေသု ပရောက္ခာဝဇ္ဇိတေသု မာနန္တတျာဒီသု ပရေသု ကျော ဟောတိ ကြိယတ္ထာ။ န္တဂ္ဂဟဏမုတ္တရတ္ထံ၊ ကကာရော အဝုဒ္ဓျတ္ထော ဧဝမုတ္တရတြာပိ။ ဌီယမာနံ၊ ဌီယတေ၊ သူယမာနံ၊ သူယတေ၊ အပရောက္ခေသု မာနန္တတျာဒီသူတိ ကိံ? ဗဘူဝ ဒေဝဒတ္တေန၊ ဗိဘိဒ ကုသုလော။ ဘိဇ္ဇတေ ကုသုလော သယမေဝါတိ ‘ဘိဇ္ဇတေ’တိ သဝနာ ကမ္မတာ-ဝဂမျတေ၊ ‘သယမေဝါ’တိ သဝနတော ကတ္တုတာ၊ ကတ္တုတာဝစနိစ္ဆာယန္တု ‘ဘိန္ဒတိ ကုသုလော အတ္တာန’န္တိ ဘဝတိ၊ ဧဝမညမ္ပိ ယထာဂမမနုဂန္တဗ္ဗံ။ ‘အပရောက္ခေသု မာနန္တတျာဒီသူ’တိ အယမဓိကာရော အာ ‘တနာဒိတွော’တိ ၅။၂၆။ အပိစ ဧတေ ကျာဒယော တျာဒီသု ပရဘူတေသု ကတ္တုကမ္မဘာဝ ဝိဟိတေသု ကျလာဒီနံ ဝိဓာနတော တေသွေဝ ဝိညာယန္တီတိ အကမ္မကေဟိ ဓာတူဟိ ကတ္တုဘာဝေသု၊ သကမ္မကေဟိ ကတ္တုကမ္မေသု၊ ကမ္မာဝစနိစ္ဆာယံ ဘာဝေ စ ဘဝန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယဿ ပန ဓာတုဿ ကိရိယာ ကမ္မမပေက္ခတေ၊ သော သကမ္မကော၊ ယဿ တု ကိရိယာ ကတ္တုမတ္တမပေက္ခတေ၊ သွာကမ္မကောတိ ဉာတဗ္ဗံ။
ကြိယတ္ထတော အပရောက္ခေသု ကတ္တုဝိဟိတမာန န္တတျာဒီသု လော ဟောတိ။ လကာရော၊ ‘‘ဉိလဿေ’’တိ ၅-၁၆၃ ဝိသေသနတ္ထော။ ပစမာနော၊ ပစန္တော၊ ပစတိ။
ရုဓာဒိတော ¶ ကတ္တုဝိဟိတမာနန္တ တျာဒီသု လော ဟောတိ မံ စ အန္တသရာ ပရော။ မကာရော-နုဗန္ဓော၊ အကာရော ဥစ္စာရဏတ္ထော။ ရုန္ဓမာနော၊ ရုန္ဓန္တော၊ ရုန္ဓတိ။
ဏိဏာပျာပီဟိ ကတ္တုဝိဟိတမာနန္တ တျာဒီသု လော ဟောတိ ဝိဘာသာ၊ ဩရယန္တော၊ စောရေန္တော၊ ကာရယန္တော၊ ကာရေန္တော၊ ကာရာပယန္တော၊ ကာရာပေန္တော၊ သစ္စာပယန္တော၊ သစ္စာပေန္တော၊ စောရယတိ၊ စောရေတိ၊ ကာရယတိ၊ ကာရေတိ၊ ကာရာပယတိ၊ ကာရာပေတိ၊ သစ္စာပယတိ၊ သစ္စာပေတိ။ ဝဝတ္ထိတဝိဘာသတ္ထော-ယံ ဝါသဒ္ဒေါ၊ တေန မာနေ နိစ္စံ၊ စောရယမာနော၊ ကာရယမာနော၊ ကာရာပယမာနော၊ သစ္စာပယမာနော။
ဒိဝါဒီဟိ လဝိသယေ ယက ဟောတိ။ ဒိဗ္ဗန္တော၊ ဒိဗ္ဗတိ။
တုဒါဒီဟိ လဝိသယေ ကော ဟောတိ။ တုဒမာနော၊ တုဒန္တော၊ တုဒတိ။
ဇိအာဒီဟိ လဝိသယေ က္နာ ဟောတိ။ ဇိနန္တော၊ ဇိနာတိ။ ကထံ ‘ဇယန္တော’ ဇယတီ၊ တိ? ဘူဝါဒိပါဌာ။
ကီအာဒီဟိ ¶ လဝိသယေ က္ဏာ ဟောတိ။ ကိဏန္တော၊ ကိဏာတိ။
သုအာဒီဟိ လဝိသယေ က္ဏော ဟောတိ။ သုဏမာနော၊ သုဏန္တော၊ သုဏောတိ။ ကထံ သုဏာတီတိ? ကျာဒိပါဌာ။
တနာဒိတော လဝိသယေ ဩ ဟောတိ။ တနောတိ။
တဗ္ဗအနီယာ ကြိယတ္ထာ ပရေ ဘာဝကမ္မေသု ဗဟုလံ ဘဝန္တိ။ ကတ္တဗ္ဗံ၊ ကရဏီယံ၊ ကတ္တဗ္ဗော ကဋော၊ ကရဏီယော။ ဗဟုလာဓိကာရာ ကရဏာဒီသုပိ ဘဝန္တိ၊ သိနာနီယံ စုဏ္ဏံ၊ ဒါနီယော ဗြာဟ္မဏော၊ သမ္မာဝတ္တနီယော ဂုရု၊ ပဝစနီယော ဥပဇ္ဈာယော၊ ဥပဋ္ဌာနီယော သိဿော။
ဘာဝကမ္မေသု ကြိယတ္ထာ ပရော ဃျဏ ဟောတိ ဗဟုလံ။ ဝါကျံ၊ ကာရိယံ၊ စေယျံ၊ ဇေယျံ။
အာတောဃျဏ ဟောတိ ဘာဝကမ္မေသု၊ အာဿ ဧ စ။ ဒေယျံ။
ဝဒါဒီဟိ ¶ ကြိယတ္ထေဟိ ယော ဟောတိ ဗဟုလံ ဘာဝကမ္မေသု။ ဝဇ္ဇံ၊ မဇ္ဇံ၊ ဂမ္မံ။ (၄၂) ‘‘ဘုဇာန္နေ’’၊ ဘောဇ္ဇော ဩဒနော၊ ဘောဇ္ဇာ ယာဂု၊ ဘောဂ္ဂမညံ။
၃၁။ ကိစ္စ ဃစ္စ ဘစ္စ ဘဗ္ဗ လေယျာ။
ဧတေ သဒ္ဒါ ယပ္ပစ္စယန္တာ နိပစ္စန္တေ။
ဂုတာဒီဟိ ကြိယတ္တေဟိ ဘာဝကမ္မေသု ယက ဟောတိ။ ဂုယှံ၊ ဒုယှံ၊ သိဿော။ သိဒ္ဓါ ဧဝေတေ တဗ္ဗာဒယော ပေသာတိသဂ္ဂပတ္တကာလေသုပိ ဂမျမာနေသု သာမညေနဝိဓာနတော၊ တွယာ ခလု ကဋော ကတ္တဗ္ဗော၊ ကရဏီယော၊ ကာရိယော၊ ကိစ္စော၊ ဧဝံ တွယာ ကဋော ကတ္တဗ္ဗော၊ ဘောတာ ကဋော ကတ္တဗ္ဗော၊ ဘောတော ဟိ ပတ္တော ကာလော ကဋကရဏေ။ ဧဝံ ဥဒ္ဓမောဟုတ္တိကေပိ ဝတ္တမာနတော ပေသာဒီသု သိဒ္ဓါ ဧဝ။ တထာ အရဟေ ကတ္တရိ သတ္တိဝိသိဋ္ဌေ စ ပတီယမာနေ အာဝဿကာဓမီဏတာဝိသိဋ္ဌေ စ ဘာဝါဒေါ သိဒ္ဓါ၊ ဥဒ္ဓံမုဟုတ္တတော-ဘောတာ ကဋော ကတ္တဗ္ဗော၊ ဘောတာ ရဇ္ဇံ ကတ္တဗ္ဗံ။ ဘဝံ အရဟော၊ ဘောတာ သာရော ဝဟိတဗ္ဗော၊ ဘဝံ သက္ကော၊ ဘောတာ အဝဿံ ကဋော ကတ္တဗ္ဗော၊ ဘောတာ နိက္ခော ဒါတဗ္ဗော။
ကတ္တရိ ကာရကေ ကြိယတ္ထာ လ္တုဏကာ ဟောန္တိ ဗဟုလံ။ ပဌိတာ၊ ပါဌကော။ ဗဟုလမိတွေဝ? ပါဒေဟိ ဟရီယတီတိ ပါဒဟာ-ရကော ¶ ၊ ဂလေ စုပ္ပတေတိ ဂလေစောပကော။ သိဒ္ဓါဝ လ္တု၊ အရဟေ သီလသာဓုဓမ္မေသု စ သာမညဝိဟိတတ္တာ၊ ဘဝံ ခလု ကညာယ ပရိဂ္ဂဟိတာ၊ ဘဝမေတံ အရဟတိ။ သီလာဒီသု-ခလွပိ ဥပါဒါတာ ကုမာရကေ၊ ဂန္တာ ခေလံ၊ မုဏ္ဍယိတာရော သာဝိဋ္ဌာယနာ ဝဓုံ ကတပရိဂ္ဂဟံ။
ကြိယတ္ထာ အာဝီ ဟောတိ ဗဟုလံ ကတ္တရိ။ ဘယဒဿာဝီ။ အပ္ပဝိသယတညာပနတ္ထံ ဘိန္နယောဂကရဏံ၊ သာမညဝိဟိတတ္တာ သီလာ ဒီသု စ ဟောတေဝ။
အာသိံသာယံ ဂမျမာနာယံ ကြိယတ္ထာ အကော ဟောတိ ကတ္တရိ။ ဇီဝတူတိ ဇီဝကော၊ နန္ဒတူတိ နန္ဒကော၊ ဘဝတူတိ ဘဝကော။
ကရတော ကတ္တရိ ဏနော ဟောတိ။ ကရောတီတိ ကာရဏံ၊ ကတ္တရီတိ ကိံ? ကရဏံ။
ဟာတော ဝီဟိသ္မိံ ကာလေ စ ဏနော ဟောတိ ကတ္တရိ။ ဟာယနာ နာမ ဝိဟယော၊ ဟာယနော သံဝစ္ဆရော၊ ဝီဟိကာလေသူတိ ကိံ? ဟာတာ။
ဝိဒသ္မာ ကူ ဟောတိ ကတ္တရိ။ ဝိဒူ၊ လောကဝိဒူ။
ဝိပုဗ္ဗာ ¶ ဉာဣစ္စသ္မာ ကူ ဟောတိ ကတ္တရိ။ ဝိညူ။ ဝိတောတိ ကိံ? ပညာ။
ကမ္မတော ပရာ ဉာဣစ္စသ္မာ ကူ ဟောတိ ကတ္တရိ။ သဗ္ဗညူ၊ ကာလညူ။
ကမ္မတော ပရာ ကြိယတ္ထာ ကွစိ အဏ ဟောတိ ကတ္တရိ။ ကုမ္ဘကာရော၊ သရလာဝေါ၊ မန္တဇ္ဈာယော၊ ဗဟုလာဓိကာရာ ဣဓ န ဟောတိ အာဒိစ္စံ ပဿတိ၊ ဟိမဝန္တံ သုဏောတိ၊ ဂါမံ ဂစ္ဆတိ။ ကွစီတိ ကိံ? ကမ္မကရော။
ကမ္မတော ပရာ ဂမာ ရူ ဟောတိ ကတ္တရိ။ ဝေဒဂူ ပါရဂူ။
၄၃။ သမာနည ဘဝန္တ ယာဒိတူ-ပမာနာ ဒိသာ ကမ္မေ ရီရိက္ခကာ။
သမာနာဒီဟိ ယာဒီဟိ စောပမာနေဟိ ပရာ ဒိသာ ကမ္မကာရကေ ရီရိက္ခကာ ဟောန္တိ။ သမာနော ဝိယ ဒိဿတီတိ သဒီ သဒိက္ခော သဒိသော။ အညာဒီ အညာဒိက္ခော အညာဒိသော။ ဘဝါဒီ ဘဝါဒိက္ခော ဘဝါဒိသော။ ယာဒီ ယာဒိက္ခော ယာဒိသော။ တျာဒီ တျာဒိက္ခော တျာဒိသော။ သမာနာဒီဟီတိ ကိံ? ရုက္ခော ဝိယ ဒိဿတိ။ ဥပမာနာတိ ကိံ? သော ဒိဿတိ။ ကမ္မေတိ ကိံ? သော ¶ ဝိယ ပဿတိ။ ရကာရာ အန္တသရာဒိလောပတ္ထာ၊ ကကာရော ဧကာရာဘာဝတ္ထော။
ဘာဝေ ကာရကေ စ ကြိယတ္ထာ အ ဃဏ ဃ ကာ ဟောန္တိ ဗဟုလံ။ အ-ပဂ္ဂဟော၊ နိဂ္ဂဟော၊ ကရော၊ ဂရော၊ စယော၊ ဇယော၊ ရဝေါ၊ ဘဝေါ၊ ပစော၊ ဝစော၊ အန္နဒေါ၊ ပုရိန္ဒဒေါ၊ ဤသက္ကရော၊ ဒုက္ကရော၊ သုကရော။ ဃဏ-ဘာဝေ ပါကော၊ စာဂေါ၊ ဘာဝေါ၊ ကာရကေပိ သညာယံ တာဝ ပဇ္ဇတေနေနာတိ ပါဒေါ၊ ရုဇတီတိ ရောဂေါ၊ ဝိသတီတိ ဝေသော၊ သရတိ ကာလန္တရန္တိ သာရော ထိရံသော၊ ဒရီယန္တေ ဧတေဟီတိ ဒါရာ၊ ဇီရယတိ ဧတေနာတိ ဇာရော၊ အသညာယမ္ပိ ဒါယော ဒတ္တော၊ လာဘော လဒ္ဓါ၊ ဃ-ဝကော၊ နိပကော၊ က-ပိယော၊ ခိပေါ၊ ဘုဇော၊ အာယုဓံ။
ဒါဓာဟိ ဗဟုလမိ ဟောတိ ဘာဝကာရကေသု။ အာဒိ၊ နိဓိ၊ ဝါလမိ။
ဝမာဒီဟိ ဘာဝကာရကေသွထု ဟောတိ။ ဝမထု၊ ဝေပထု၊ (အဝထု၊ သယထု)။
ကြိယတ္ထာ ¶ ကွိ ဟောတိ ဗဟုလံ ဘာဝကာရကေသု။ ကကာရော ကာနုဗန္ဓကာရိယတ္ထော၊ အဘိဘူ၊ သယမ္ဘူ၊ ဘတ္တဂ္ဂံ၊ (ဒါနဂ္ဂံ) သလာကဂ္ဂံ၊ သဘာ၊ ပဘာ။
ကြိယတ္တာ ဘာဝကာရကေသွနော ဟောတိ။ ဂမနံ၊ ဒါနံ၊ သမ္ပဒါနံ၊ အပါဒါနံ၊ အဓိကရဏံ၊ စလနော၊ ဇလနော၊ ကောဓနော၊ ကောပနော၊ မဏ္ဍနော၊ ဘူသနော။
ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဘာဝေ ကာရကေ စ ကြိယတ္ထာ အအာဒယော ဟောန္တိ အနော စ ဗဟုလံ။ အ တိတိက္ခာ၊ ဝီမံသာ၊ ဇိဂုစ္ဆာ၊ ပိပါသာ၊ ပုတ္တိယာ ဤဟာ ဘိက္ခာ၊ အာပဒါ၊ မေဓာ၊ ဂေါဓာ၊ ဏကာရာ၊ ဟာရာ၊ တာရာ၊ ဓာရာ၊ အာရာ၊ က္တိ-ဣဋ္ဌိ၊ သိဋ္ဌိ၊ ဘိတ္တိ၊ ဘတ္တိ၊ တန္တိ ဘူတိ၊ က-ဂုဟာ၊ ရုဇာ၊ မုဒါ၊ ယက-ဝိဇ္ဇာ၊ ဣဇ္ဇာ၊ ယ-သေယျာ၊ သမဇ္ဇာ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ ပရိစရိယာ၊ ဇာဂရိယာ၊ အနကာရဏာ၊ ဟာရဏာ၊ ဝေဒနာ၊ ဝန္ဒနာ၊ ဥပါသနာ။
ဇာဟာဣစ္စေတေဟိ နိ ဟောတိတ္ထိယံ။ ဇာနိ၊ ဟာနိ။
ကရတော ရိရိယော ဟောတိတ္ထိယံ။ ကရဏံ ကိရိယာ။ ကထံ ‘ကြိယာ’တိ? ‘‘ကြိယာယံ’’တိ နိပါတနာ။
ကြိယတ္ထဿ ¶ သရူပေ-ဘိဓေယျေ ကြိယတ္ထာ ပရေ ဣကိတီ ဟောန္တိ၊ ဝစိ၊ ယုဓိ၊ ပစတိ၊ ‘အကာရော ကကာရော’တိ အာဒီသု ကာရသဒ္ဒေန သမာသော၊ ယထာ ဧဝကာရောတိ။
ကြိယတ္ထာ ဏီ ဟောတိ သီလာဒီသု ပတီယမာနေသု၊ ဥဏှဘောဇီ၊ ခီရပါယီ၊ အဝဿကာရီ၊ သတန္ဒာယီ။
၅၄။ ထာဝရိတ္တရ ဘင်္ဂုရ ဘိဒုရ ဘာသုရ ဘဿရာ။
ဧတေ သဒ္ဒါ နိပစ္စန္တေ သီလေ ဂမျမာနေ။
၅၅။ ကတ္တရိ ဘူတေ က္တဝန္တု က္တာဝီ။
ဘူတေ-တ္ထေ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္ထာ က္တဝန္တုတ္တာဝီ ဟောန္တိ ကတ္တရိ။ ဝိဇိတဝါ၊ ဝိဇိတာဝီ၊ ဘူတေတိ အဓိကာရော ယာဝ ‘‘အာဟာရတ္ထာ’’တိ (၅-၆၀)။
ဘာဝေ ကမ္မေ စ ဘူတေ က္တော ဟောတိ။ အာသိတံ ဘဝတာ။ ကတော ကဋော ဘဝတာ။
ကြိယာရမ္ဘေ ကတ္တရိ က္တော ဟောတိ ယထာပတ္တဉ္စ။ ပကတော ဘဝံ ကဋံ၊ ပကတော ကဋော ဘဝတာ၊ ပသုတ္တော ဘဝံ၊ ပသုတ္တံ ဘဝတာ။
၅၈။ ဌာ-သ ဝသ သိလိသ သီ ရုဟ ဇရ ဇနီဟိ။
ဌာဒီဟိ ¶ ကတ္တရိ က္တော ဟောတိ ယထာပတ္တဉ္စ။ ဥပဋ္ဌိတော ဂုရုံ ဘဝံ၊ ဥပဋ္ဌိတော ဂုရု ဘောတာ၊ ဥပါသိတော ဂုရုံ ဘဝံ၊ ဥပါသိတော ဂုရု ဘောတာ၊ အနုဝုသိတော ဂုရုံ ဘဝံ၊ အနုဝုသိတော ဂုရု ဘောတာ၊ အာသိလိဋ္ဌော ဂုရုံ ဘဝံ၊ အာသိလိဋ္ဌော ဂုရု ဘောတာ၊ အဓိဿိတော ခဋောပိကံ ဘဝံ၊ အဓိဿိတာ ခဋောပိကာ ဘောတာ၊ အာရဠှော ရုက္ခံ ဘဝံ၊ အာရုဠှော ရုက္ခော ဘောတာ၊ အနုဇိဏ္ဏော ဝသလိံ ဒေဝဒတ္တော၊ အနုဇိဏ္ဏာ ဝသလီ ဒေဝဒတ္တေန၊ အနုဇာတော မာဏဝကော မာဏဝိကံ၊ အနုဇာတာ မာဏဝိကာ မာဏဝကေန။
ဂမနတ္ထတော အကမ္မကတော စ ကြိယတ္ထာ အာဓာရေ က္တော ဟောတိ ကတ္တရိ စ ယထာပတ္တဉ္စ၊ ဣဒမေသံ ယာတံ၊ ဣဟ တေ ယာတာ၊ ဣဟ တေဟိ ယာတံ၊ အယံ တေဟိ ယာတော ပထော၊ ဣဒမေသမာသိတံ၊ ဣဟ တေ အာသိတာ၊ ဣဟတေဟိ အာသိတံ၊ ‘ဒေဝေါ စေ ဝုဋ္ဌော သမ္ပန္နာ သာလယော’တိ ကာရဏသာမဂ္ဂီသမ္ပတ္တိ ဧတ္ထာဘိမတာ။
အဇ္ဈောဟာရတ္ထာ အာဓာရေ က္တော ဟောတိ ယထာပတ္တဉ္စ၊ ဣဒမေသံ ဘုတ္တံ၊ ဣဒမေသံ ပီတံ၊ ဣဟ တေဟိ ဘုတ္တံ၊ ဣဟ တေဟိ ပီတံ၊ ဩဒနော တေဟိ ဘုတ္တော ပီတမုဒကံ၊ အကတ္တတ္ထော ယောဂဝိဘာဂေါ၊ ကထံ ‘ပီတာ ဂါဝေါ’တိ? ပီတမေသံ ဝိဇ္ဇတီတိ ပီတာ၊ ဗာဟုလကာ ဝါ၊ ‘ပဿိန္နော’တိ ယာ ဧတ္ထ ဘူတကာလတာ၊ တတြ တ္တော၊ ဧဝံ ရညံ မတော ရညံ ဣဋ္ဌော၊ ရညံ ဗုဒ္ဓါ၊ ရညံ ပူဇိတော၊ ဧဝံ ¶ သီလိတော၊ ရက္ခိတော၊ ခန္တော၊ အာကုဋ္ဌော၊ ရုဋ္ဌော၊ ရုသိတော၊ အဘိဗျာဟဋော၊ ဒယိယော၊ ဟဋ္ဌော၊ ကန္တာ၊ သံယတော၊ အမတော၊ ‘ကဋ္ဌ’န္တိ ဘူတတာယမေဝ ဟေတုနော၊ ဖလံ တွတြ ဘာဝိ။
၆၁။ တုံ တာယေ တဝေ ဘာဝေ ဘဝိဿတိ ကြိယာယံ တဒတ္ထာယ။
ဘဝိဿတိ အတ္ထေ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္ထာ ဘာဝေ တုံ တာယေ တဝေ ဟောန္တိ ကြိယာယံ တဒတ္ထာယံ ပတီယမာနာယံ။ ကာတုံ ဂစ္ဆတိ၊ ကတ္တာယေ ဂစ္ဆတိ၊ ကာတဝေ ဂစ္ဆတိ၊ ဣစ္ဆတိ ဘောတ္တုံ ကာမေတိ ဘောတ္တုန္တိ ဣမီနာဝ သိဒ္ဓံ၊ ပုနဗ္ဗိဓာနေ တွိဟာပိ သိယာ ‘ဣစ္ဆန္တော ကရောတီ’တိ၊ ဧဝံ သက္ကောတိ ဘောတ္တုံ၊ ဇာနာတိ ဘောတ္တုံ၊ ဂိလာယတိ ဘောတ္တုံ၊ ဃဋတေ ဘောတ္တုံ၊ အာရဘတေ ဘောတ္တုံ၊ လဘတေ ဘောတ္တုံ၊ ပက္ကမတိ ဘောတ္တုံ၊ ဥဿဟတိ ဘောတ္တုံ၊ အရဟတိ ဘောတ္တုံ၊ အတ္ထိ ဘောတ္တုံ၊ ဝိဇ္ဇတိ ဘောတ္တုံ၊ ဝဋ္ဋ တိဘောတ္တုံ၊ ကပ္ပတိ ဘောတ္တုန္တိ။ တထာ ပါရယတိ ဘောတ္တုံ၊ ပဟု ဘောတ္တုံ၊ သမတ္ထော ဘောတ္တုံ၊ ပရိယတ္တော ဘောတ္တုံ၊ အလံ ဘောတ္တုန္တိ ဘဝတိဿ သဗ္ဗတ္ထ သမ္ဘဝါ။ တထာ ကာလော ဘောတ္တုံ။ သမယော ဘောတုံ၊ ဝေလာ ဘောတုန္တိ၊ ယထာ ဘောတ္တုံမနော၊ သောတ္တုံ သောတော၊ ဒဋ္ဌုံ စက္ခု၊ ယုဇ္ဈိတုံ ဓနု၊ ဝတ္တုံ ဇဠော၊ ဂန္တုမနော၊ ကတ္တုမလသောတိ၊ ဥစ္စာရဏန္တု ဝတ္တာယတ္တံ။ ဘာဝေတိ ကိံ? ကရိဿာမီတိ ဂစ္ဆတိ၊ ကြိယာယန္တိ ကိံ? ဘိက္ခိဿံ ဣစ္စဿ ဇဋာ၊ တဒတ္ထာယန္တိ ကိံ? ဂစ္ဆိဿတော တေ ဘဝိဿတိ ဘတ္တံ ဘောဇနာယ။
၆၂။ ပဋိသေဓေ-လံခလူနံ တုန တွာန တွာ ဝါ။
အလံ ¶ ခလုသဒ္ဒါနံ ပဋိသေဓတ္ထာနံ ပယောဂေ တုနာဒယော ဝါ ဟောန္တိ ဘာဝေ။ အလံ သောတုန၊ ခလု သောတုန၊ အလံ သုတွာန၊ ဓလု သုတွာန၊ အလံ သုတွာ၊ ခလု သုတွာ၊ အလံ သုတေန၊ ခလု သောတေန၊ အလံ ခလူနန္တိ ကိံ? မာ ဟောတု၊ ပဋိသေဓေတိ ကိံ? အလင်္ကာရော။
ဧကော ကတ္တာ ယေသံ ဗျာပါရာနံ၊ တေသု ယော ပုဗ္ဗော၊ တဒတ္ထတော ကြိယတ္ထာ တုနာဒယော ဟောန္တိ ဘာဝေ၊ သောတုန ယာတိ၊ သုတွာန၊ သုတွာ ဝါ၊ ဧကကတ္တုကာနန္တိကိံ? ဘုတ္တသ္မိံ ဒေဝဒတ္တေ ယညဒတ္တော ဝဇတိ၊ ပုဗ္ဗာတိ ကိံ? ဘုဉ္ဇဘိ စ ပစတိ စ။ ‘အပ္ပတွာ နဒိံ ပဗ္ဗတော အတိက္ကမ္မ ပဗ္ဗတံ နဒီ’တိ ဘူဓာတုဿ သဗ္ဗတ္ထ သမ္ဘဝါ ဧကကတ္တုကတာ ပုဗ္ဗကာလတာ စ ဂမျတေ။ ‘ဘုတွာ ဘုတွာ ဂစ္ဆတီတိ’ ဣမိနာဝ သိဒ္ဓံ အာဘိက္ခညန္တု ဒွိဗ္ဗစနာဝဂမျတေ။ ကထံ ‘ဇီဝဂ္ဂါဟံ အဂါဟယိ၊ ကာယပ္ပစာလကံ ဂစ္ဆန္တီ’တိ အာဒိ? ဃဏန္တေန ကြိယာဝိသေသနေန သိဒ္ဓံ ယထာ ‘ဩဒနပါကံ သယတီ’တိ။
ဝတ္တမာနတ္ထေ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္တာ န္တော ဟော တိ ကတ္တရိ၊ တိဋ္ဌန္တော။
ဝတ္တမာနတ္ထေ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္ထာ မာနော ဟောတိ၊ ကတ္တရိ။ တိဋ္ဌမာနော။
ဝတ္တမာနတ္ထေ ¶ ဝတ္တမာနတော ကြိံယတ္ထာ ဘာဝေ ကမ္မေစ မာနော ဟောတိ။ ဌီယမာနံ၊ ပစ္စမာနော ဩဒနော။
အနာဂတတ္ထေ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္ထာ တေန္တမာနာ ဿပုဗ္ဗာ ဟောန္တိ။ ဌဿန္တော၊ ဌဿမာနော၊ ဌီယိဿမာနံ၊ ပစ္စိဿမာနော ဩဒနော။
ကြိယတ္ထာ ပရေ ဗဟုလံ ဏွာဒယော ဟောန္တိ။ စာရု၊ ဒါရု။
ခဆသပ္ပစ္စယန္တာနံ ကြိယတ္ထာနံ ပဌမေကဿရံ သဒ္ဒရူပံ ဒွေ ဘဝတိ။ တိတိက္ခာ၊ ဇိဂုစ္ဆာ၊ ဝီမံသာ။
ပရောက္ခာယံ ပဌမေကဿရံ သဒ္ဒရူပံ ဒွေ ဘဝတိ။ ဇဂါမ၊ စကာရော အနုတ္တသမုစ္စယတ္ထော၊ တေနညတြာပိ ယထာဂမံ၊ ဇဟာတိ၊ ဇဟိတဗ္ဗံ၊ ဇဟိတုံ၊ ဒဒ္ဒလ္လတိ၊ စင်္ကမတိ။ ‘လောလုပေါ၊ မောမူဟောတိ ဩတ္တံ တဒမိနာဒိပါဌာ။
အာဒိဘူတာ သရာ ပရမေကဿရံ ဒွေ ဟောတိ၊ အသိသိသတိ၊ အာဒိသ္မာတိ ကိံ? ဇဇဂါရ၊ သရာတိ ကိံ? ပပါစ။
ယံ ¶ ဒွိဘူတံ၊ န တံ ပုန ဒွိတ္တမာပဇ္ဇတေ၊ တိတိက္ခိသတိ၊ ဇိဂုစ္ဆိသတိ။
သျာဒျန္တဿ ယထိဋ္ဌမေကဿရမာဒိဘူတမညံ ဝါ ယထာဂမံ ဒွိတ္တပဇ္ဇတေ၊ ပုပုတ္တီယိသတိ၊ ပုတိတ္တီယိသတိ၊ ပုတ္တီယိယိသတိ။
ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ သရော ရဿော ဟောတိ။ ဒဒါတိ။
ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿာဒိတော-ညဿ ဗျဉ္ဇနဿ လောပေါ ဟောတိ။ အသိသိသတိ။
ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ အဿ ဣ ဟောတိ ခဆသေသု။ ပိပါသတိ၊ ဇိဃံသတိ၊ ခဆသေသူတိ ကိံ? ဇဟာတိ၊ အဿာတိ ကိံ? ဗုဘုက္ခတိ။
ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ ဂုပိဿ ဥဿ ဣ ဟောတိ ခဆသေသု၊ ဇိဂုစ္ဆတိ။
ဒွိတ္တေ ပုဗေသံ စတုတ္ထဒုတိယာနံ တတိယပဌမာ ဟောန္တိ။ ဗုဘုက္ခတိ၊ စိစ္ဆေဒ။
ဒွိတ္တေ ¶ ပုဗ္ဗေသံ ကဝဂ္ဂဟာနံ စဝဂ္ဂဇာ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ။ စုကောပ၊ ဇဟာတိ။
ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ မာနဿ ဝီ ဟောတိ ပရဿ စ မံ၊ ဝီမံသတိ။
သံသယသော-ညသ္မိံ ဝတ္တမာနဿ ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ ကိတဿ ဝါ တိ ဟောတိ။ တိကိစ္ဆတိ၊ စိကိစ္ဆတိ၊ အသံသယေတိ ကိံ? ဝိစိကိစ္ဆတိ။
ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏန္တာနံ ကြိယတ္ထာနံ ဧဩဟောန္တိ ယထာက္ကမံ ပစ္စယေ။ စေတဗ္ဗံ၊ နေတဗ္ဗံ၊ သောတဗ္ဗံ၊ ဘဝိတဗ္ဗံ။
လဟုဘူတဿ ဥပန္တဿ ယုဝဏ္ဏဿ ဧဩ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ။ ဧသိတဗ္ဗံ၊ ကောသိတဗ္ဗံ၊ လဟုဿာတိ ကိံ? ဓူပိတာ၊ ဥပန္တဿာတိ ကိံ? ရုန္ဓတိ။
ဏကာရာနုဗန္ဓေ ပစ္စယေ ပရေ ဥပန္တဿ အကာရဿ အာ ဟောတိ။ ကာရကော။
တေ ¶ ဧဩအာ ကာနုဗန္ဓေ နာဂမေ စ န ဟောန္တိ။ စိတော၊ သုတော၊ ဒိဋ္ဌော၊ ပုဋ္ဌော၊ နာဂမေ ‘ဝနာ’ဒိနာ (၁။၄၅) စိနိတဗ္ဗံ၊ စိနိတုံ၊ သုဏိတဗ္ဗံ၊ သုဏိတုံ ပါပုဏိတဗ္ဗံ၊ ပါပုဏိတုံ၊ ဓုနိတဗ္ဗံ၊ ဓုနိတုံ၊ ဓုနနံ၊ ဓုနယိတဗ္ဗံ၊ ဓုနာပေတဗ္ဗံ၊ ဓုနယိတုံ ဓုနာပေတုံ၊ ဓုနယနံ၊ ဓုနာပနံ၊ ဓုနယတိ၊ ဓုနာပေတိ၊ ပီနေတဗ္ဗံ၊ ပီနယိတုံ၊ ပီနနံ၊ ပီနိတုံ၊ ပီနယတိ၊ သုနောတိ၊ သိနောတိ၊ ဒုနောတိ၊ ဟိနောတိ၊ ပဟိဏိထဗ္ဗံ၊ ပဟိဏိတုံ၊ ပဟိဏနံ။
တေ ကွစိ ဝါ န ဟောန္တိ ကာနုဗန္ဓနာဂမေသု။ မုဒိတော၊ ရုဒိတံ၊ ရောဒိတံ။
ကာနုဗန္ဓနာဂမတော-ညသ္မိမ္ပိ တေ ကွစိ၊ နု ဟောန္တိ။ ခိပကော၊ ပနူဒနံ၊ ဝဓကော။
သိဿ အာ ဟောတိ ပျာဒေသေ၊ နိဿာယ။
သရေ ပရေ ဧဩနံ အယအဝါ ဟောန္တိ။ ဇယော၊ ဘဝေါ၊ သရတိ ကိံ? ဇေတိ၊ အနုဘောတိ။
ဧဩနံ ¶ အာယာဝါ ဟောန္တိ သရာဒေါ ဏာနုဗန္ဓေ။ နာယယတိ၊ ဘာဝယတိ၊ ‘သယာပေတွာ’တိအာဒီသု ရဿတ္တံ။
အာကာရန္တဿ ကြိယတ္ထဿ ယုက ဟောတိ ဏာပိတော-ညသ္မိံ ဏာနုဗန္ဓေ။ ဒါယကော၊ ဏာနုဗန္ဓေတွေဝ? ဒါနံ၊ အဏာပိမှီတိ ကိံ? ဒါပယတိ။
ပဒါဒီနံ ယုက ဟောတိ ကွစိ။ နိပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ နိပဇ္ဇိတုံ နိပဇ္ဇနံ၊ ပမဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ ပမဇ္ဇိတုံ၊ ပမဇ္ဇနံ၊ ကွစီတိ ကိံ? ပါဒေါ။
ရုဓာဒီနံ ကွစိ မံ ဝါ ဟောတိ။ ရုန္ဓိတုံ၊ ရုဇ္ဈိတုံ၊ ကွစိတွေဝ? နိရောဓော။
အန္တဗျဉ္ဇနဿ လောပေါ ဟောတိ ကွိမှိ။ ဘတ္တံ ဂသန္တိ ဂဏှန္တိ ဝါ ဧတ္ထာတိ ဘတ္တဂ္ဂံ။
ကြိယတ္ထာနမန္တဗျဉ္ဇနဿ ပရရူပံ ဟောတိ ယကာရတော-ညသ္မိံ ဗျဉ္ဇနေ။ ဘေတ္တဗ္ဗံ၊ ဗျဉ္ဇနေတိ ကိံ? ဘိန္ဒိတဗ္ဗံ၊ အယကာရေတိ ကိံ? ဘိဇ္ဇတိ။
မကာရနကာရန္တာနံ ¶ ကြိယတ္ထာနံ နိဂ္ဂဟီတံ ဟောတိ အယကာရေ ဗျဉ္ဇနေ။ ဂန္တဗ္ဗံ၊ ဇင်္ဃာ၊ ဗျဉ္ဇနေတွေဝ? ဂမနံ၊ အယကာရေတွေဝ? ဂမျတေ။
ဗြူဿ ဩ န ဟောတိ ဗျဉ္ဇနေ။ ဗြူမိ၊ ဗျဉ္ဇနေတွေဝ? အဗြဝိ။
ဃာနုဗန္ဓေ စကာရဇကာရန္တာနံ ကြိယတ္ထာနံ ကဂါ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ။ ဝါကျံ၊ ဘာဂျံ။
ဟနဿ ဃာတော ဟောတိ ဏာနုဗန္ဓေ။ အာဃာတော။
၁၀၀။ ကွိမှိ ဃော ပရိပစ္စ-သမောဟိ။
ပယျာဒီဟိ ပရဿ ဟနဿ ဃော ဟောတိ ကွိမှိ။ ပလိဃော၊ ပဋိဃော၊ အဃံ ရဿတ္တံ နိပါတနာ၊ သင်္ဃော၊ ဩဃော။
ဒွိတ္တေ ပရဿ ဟနဿ ဃံ ဟောတိ သေ။ ဇိဃံသာ။
ဒွိတ္တေ ပရေသံ ဇိတရာနံ ဂီ ဟောတိ သေ။ ဝိဇိဂီသာ၊ ဇိဂီသာ။
ဒွိတ္တေ ¶ ပရဿ ဓာဿ ဟ ဟောတိ။ ဒဟတိ။
ဒုသဿ ဒီဃော ဟောတိ ဏိမှိ။ ဒုသိတော။ ဏိမှီတိ ကိံ? ဒုဋ္ဌော။
ဂုဟိဿ ဒီဃော ဟောတိ သရေ။ နိဂူဟနံ သရေတိ ကိံ? ဂုယှံ။
၁၀၆။ မုဟဗဟာနဉ္စ တေ ကာနုဗန္ဓေ-တွေ။
မုဟဗဟာနံ ဂုဟိဿ စ ဒီဃော ဟောတိ တကာရာဒေါ ကာနုဗန္ဓေ တွာနတွာဝဇ္ဇိတေ၊ မူဠှော၊ ဗာဠှော၊ ဂူဠှော၊ တေတိ ကိံ? မုယှတိ၊ ကာနုဗန္ဓေတိ-ကိံ? မုယှိတဗ္ဗံ၊ အတွေတိ ကိံ? မုယှိတွာန၊ မုယှိတွာ၊ ‘တေ ကာနုဗန္ဓေ-တွေ’တိ အယမဓိကာရော ယာဝ ‘‘သာသဿ သိသွေ’’တိ -၁၁၇။
ဝဟဿ ဥဿ ဒီဃော ဟောတိ တေ ကာနုဗန္ဓေ တွာနတွာဝဇ္ဇိတေ။ ဝုဋ္ဌော။
ဓာ=ဓာရဏေတီမဿ ဟိ ဟောတိ တေ ကာနုဗန္ဓေ တွာနတွာဝဇ္ဇိတေ။ နိဟိတော၊ နိဟိတဝါ။
ဂမာဒီနံ ¶ ရကာရန္တာနံ စ အန္တဿ လောပေါ ဟောတိ တေ ကာနုဗန္ဓေ တွာနတွာဝဇ္ဇိတေ။ ဂတော၊ ခတော၊ ဟတော၊ မတော၊ တတော၊ သညတော၊ ရတော၊ ကတော၊ တေတွေဝ? ဂမျတေ၊ ကာနုဗန္ဓေတွေဝ? ဂန္တဗ္ဗံ၊ အတွေတွေဝ? ဂန္တွာန၊ ဂန္တွာ။
ဝစာဒီနံ ဝဿ ဝါ ဥဋ ဟောတိ ကာနုဗန္ဓေ-တွေ။ ဥတ္တံ၊ ဝုတ္တံ၊ ဥဋ္ဌံ၊ ဝုဋ္ဌံ၊ ‘အတွေတွေဝ? ဝတွာန၊ ဝတွာ။
ဝစာဒီနမဿ ဥ ဟောတိ ကာနုဗန္ဓေ-သွေ။ ဝုတ္တံ၊ ဝုဋ္ဌံ။
ဝဒ္ဓဿ အဿ ဝါ ဥ ဟောတိ ကာနုဗန္ဓေ တွေ။ ဝုဒ္ဓါ။ ဝဒ္ဓါ။ အတွေတွေဝ? ဝဒ္ဓိတွာန၊ ဝဒ္ဓိတွာ၊ ကထံ ‘ဝုတ္တီ’တိ? ‘‘ဝုတ္တီမတ္တေ’’တိ ၃-၆၉။ နိပါတနာ၊ ‘ဝတ္တီ’တိ ဟောတေဝ ယထာလက္ခဏံ။
ယဇဿ ¶ ယဿ ဋိယီ ဟောန္တိ ကာနုဗန္ဓေ-တွေ။ ဣဋ္ဌံ၊ ယိဋ္ဌံ၊ အတွေတွေဝ? ယဇိတွာန၊ ယဇိတွာ။
ဌာဿိ ဟောတိ ကာနုဗန္ဓေ-တွေ။ ဌိတော၊ အတွေတွေဝ? ဌတွာန၊ ဌတွာ။
ဂါပါနမီ ဟောတိ ကာနဗန္ဓေ-တွေ။ ဂီတံ၊ ပီတံ၊ အတွေတွေဝ? ဂါယိတွာ နိစ္စံ ယာဂမော၊ ပါဿ တု ပီတွာတိ ဗဟုလာဓိကာရာ။
ဇနိဿ အာ ဟောတိ ကာနုဗန္ဓေ-တွေ။ ဇာတော။ အတွေတွေဝ? ဇနိတွာ။
သာသဿ သိသ ဝါ ဟောတိ ကာနုဗန္ဓေ-တွေ။ သိဋ္ဌံ၊ သတ္ထံ၊ သိဿော၊ သာသိယော အတွေတွေဝ? အနုသာသိတွာန။
ကရဿ အာ ဟောတိ တဝေ။ ကာတဝေ။
တုမာဒီသု ဝါ ကရဿာ ဟောတိ။ ကာတုံ ကတ္တုံ၊ ကာတုန ကတ္တုန၊ ကာတဗ္ဗံ ကတ္တဗ္ဗံ။
ဉာဓာတုဿ ¶ ဇာ ဟောတိ နကာရေ။ ဇာနိတုံ၊ ဇာနန္တော၊ နေတိ ကိံ? ဉာတော။
သကအာပါနံ ကုကကုဣစ္စေတေ အာဂမာ ဟောန္တိ ဏကာရေ။ သက္ကုဏန္တော၊ ပါပုဏန္တော၊ သက္ကုဏောတိ၊ ပါပုဏောတိ၊ ဏေတိ ကိံ? သက္ကောတိ၊ ပါပေတိ။
နိသ္မာ ပရဿ စိဿ ဆော ဟောတိ။ နိစ္ဆယော။
ဇရသဒါနမန္တသရာ ပရော ဤမ ဟောတိ ဝိဘာသာ။ ဇီရဏံ၊ ဇီရတိ၊ ဇီရာပေတိ၊ နိသီဒိတဗ္ဗံ၊ နိသီဒနံ၊ နိသီဒိတုံ၊ နိသီဒတိ၊ ဝါတိ ကိံ? ဇရာ၊ နိသဇ္ဇာ၊ ‘ဤမ ဝါ’တိ ယောဂဝိဘာဂါ အညေသမ္ပိ၊ အဟီရထ၊ သံယောဂါဒိ လောပေါတ္ထဿ။
ဒိသဿ ပဿာဒယော ဟောန္တိ ဝိဘာသာ။ ဝိပဿနာ၊ ဝိပဿိတုံ၊ ဝိပဿတိ၊ သုဒဿီ၊ ပိယဒဿီ၊ ဓမ္မဒဿီ၊ သုဒဿံ၊ ဒဿနံ၊ ဒဿေတိ၊ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဒဋ္ဌာ၊ ဒဋ္ဌုံ၊ ဒုဒ္ဒသော၊ အဒ္ဒသ၊ အဒ္ဒါ၊ အဒ္ဒံ၊ အဒ္ဒက္ခိ၊ ဒက္ခိဿတိ၊ ဝါတွေဝ? ဒိဿန္တိ ဗာလာ။
သမာနသဒ္ဒတော ¶ ပရဿ ဒိသဿ ရ ဟောတိ ဝါ ရီဝိက္ခကေသု။ သရီ၊ သဒီ၊ သရိက္ခော၊ သဒိက္ခော၊ သရိသော၊ သဒိသော။
ဒဟဿ ဒဿ ဍော ဟောတိ ဝါ။ ဍာဟော၊ ဒါဟော၊ ဍဟတိ၊ ဒဟတိ။
အာပရီဟိ ပရဿ ဒဟဿ ဒဿ ဠော ဟောတိ အနဃဏသု။ အာဠဟနံ၊ ပရိဠာဟော။
တျာဒိန္တဝဇ္ဇိတေသု ပစ္စယေသု ‘အသ=ဘုဝိ’ဣစ္စဿ ဘူ ဟောတိ။ ဘဝိတဗ္ဗံ။ အာဒေသဝိဓာနမသဿာပ္ပယောဂတ္ထမေတသ္မိံ ဝိသယေ၊ ဧတေန ကတ္ထစိ ကဿစိ ဓာတုဿ အပ္ပယောဂါပိ ဉာပိတော ဟောတိ။ အတျာဒိန္တေသူတိ ကိံ? အတ္ထိ၊ သန္တော၊ အတ္ထိဿာတိ ကိံ? အဿတိဿ မာ ဟောတု။
အအာဒေါ၊ အာအာဒေါ၊ ဿာဒေါ စ အတ္ထိဿ ဘူ ဟောတိ။ ဗဘူဝ၊ အဘဝါ၊ အဘဝိဿာ၊ ဘဝိဿတိ။
၁၃၀။ န္တမာနန္တိယိယုံသွာဒိလောပေါ။ န္တာဒိသူတ္ထိဿာဒိလောပေါ ဟောတိ။ သန္တော၊ သမာနော၊ သန္တိ၊ သန္တု၊ သိယာ၊ သိယုံ၊ ဧတေသွီတိ ကိံ? အတ္ထိ။
၁၃၁။ ပါဒိတော ဌာဿ ဝါ ဌဟော ကွစိ။
ပါဒီဟိ ¶ ကိရိယာဝိသေသဇောတကေဟိ သဒ္ဒေဟိ ပရဿ ဌာဿ ကွစိ ဌဟော ဝါ ဟောတိ။ သဏ္ဌဟန္တော သန္တိဋ္ဌန္တော။ သဏ္ဌဟတိ၊ သန္တိဋ္ဌတိ။ ပ ပရာ အပ သံ အနု အဝ ဩ နိ ဒု ဝိ အဓိ အပိ အတိသု ဥ အဘိ ပတိ ပရိ ဥပ အာ ပါဒီ။ ကွစီတိ ကိံ? သဏ္ဌိတိ။
ပါဒိတော ပရဿ ဒါဿ ဣယင ဟောတိ ကွစိ။ အနာဒိယိတွာ၊ သမာဒိယတိ၊ ကွစိတွေဝ? အာဒါယ။
ပါဒိတော ပရဿ ကရဿ ကွစိ ခ ဟောတိ။ သင်္ခါရော၊ သင်္ခရီယတိ၊ ကရဿာတိ အဝတွာ ကရောတိဿာတိ ဝစနံ တိမှိ စ ဝိကရဏုပ္ပတ္တိဉာပေတုံ။
ပုရာ ဣစ္စသ္မာ နိပါတာ ပရဿ ကရဿ ခ ဟောတိ။ ပုရက္ခတွာ၊ ပုရေက္ခာရော-ဧတ္တံ တဒမိနာဒိပါဌာ။
နိသ္မာ ပရဿ ကမဿ ကွစိ ခ ဟောတိ၊ နိက္ခမတိ၊ ကွစိတွေဝ? နိက္ကမော။
ဣဝဏ္ဏုဝဏ္ဏတ္တာနံ ကြိယတ္ထာနမိယငုဝင ဟောတိ သရေ ကွစိ။ ဝေဒိယတိ၊ ဗြုဝန္တိ၊ သရေတိ ကိံ? နိဝေဒေတိ၊ ဗြူတိ၊ ကွစိတွေဝ? ဇယတိ၊ ဘဝတိ။
ဉာဒိတော-ညဿ ¶ အာကာရန္တဿ ကြိယတ္ထဿ ဤ ဟောတိ ကျေ။ ဒီယတိ၊ အညာဒိဿာတိ ကိံ? ဉာယတိ၊ တာယတိံ။
တနဿ အာ ဟောတိ ဝါ ကျေ။ တာယတေ၊ တညတေ။
သရန္တဿ ကြိယတ္ထဿ ဒီဃော ဟောတိ ကျေ၊ စီယတေ၊ သူယတေ။
သကာရန္တတော ကြိယတ္ထာ ပရဿာ-နန္တရဿ တကာရဿ ဌ ဟောတိ။ တုဋ္ဌော၊ တုဋ္ဌဝါ၊ တုဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တုဋ္ဌိ၊ အနန္တရဿာတိ ကိံ? တုဿိတွာ။
ကသသ္မာ ပရဿာနန္တရဿ တဿ ဌ ဟောတိ ကသဿ ဝါ ဣမ စ။ ကိဋ္ဌံ၊ ကဋ္ဌံ၊ အနန္တရဿာတွေဝ? ကသိတဗ္ဗံ။
ဧတေ သဒ္ဒါ နိပစ္စန္တေ။
ပုစ္ဆာဒီဟိ ¶ ကြိယတ္ထေဟိ ပရဿာနန္တရဿ တကာရဿ ဌ ဟောတိ။ ပုဋ္ဌော၊ ဘဋ္ဌော၊ ယိဋ္ဌော၊ အနန္တရဿာတွေဝ? ပုစ္ဆိတွာ။
ဧတေဟိ ပရဿာနန္တရဿ တဿ ထ ဟောတိ၊ သတ္ထံ၊ ဝတ္ထံ၊ ပသတ္ထံ၊ သတ္ထံ။ ကထမနုသိဋ္ဌော (ဝုဋ္ဌော) တိ? ‘တထနရာနံ ဋဋ္ဌဏလာ’ ၁-၅၂ တိ ဋ္ဌော၊ အနန္တရဿာတွေဝ? သာသိတုံ။
ဓကာရဟကာရဘကာရန္တေဟိ ကြိယတ္ထေဟိ ပရဿာနန္တရဿ တဿ ဓ ဟောတိ။ ဝုဒ္ဓါ၊ ဒုဒ္ဓံ၊ လဒ္ဓံ။
ဒဟာ ပရဿာနန္တရဿ တဿ ဎ ဟောတိ။ ဒဍ္ဎော။
ဗဟာ ပရဿာနန္တရဿ တဿ ဎော ဟောတိ၊ ဗဟဿုမ စ ဎသန္နိယောဂေန။ ဗုဍ္ဎော။
ရဟာဒီဟိ ပရဿာနန္တရဿ တဿ ဟ ဟောတိ ဠော စာန္တဿ။ အာရုဠှော၊ ဂူဠှော၊ ဝူဠှော၊ ဗာဠှော၊ (ဩဂါဠှော)၊ အနန္တရဿာတွေဝ? အာရောဟိတုံ။
မုဟာ ¶ ပရဿာနန္တရဿ တဿ ဟ ဟောတိ ဝါ ဠော စာန္တဿ ဟသန္နိယောဂေန။ မူဠှော၊ မုဒ္ဓါ။
၁၅၀။ ဘိဒါဒိတော နော က္တက္တဝန္တူနံ။
ဘိဒါဒိတော ပရေသံ က္တက္တဝန္တူနံ တဿ နော ဟောတိ။ ဘိန္နော ဘိန္နဝါ၊ ဆိန္နော ဆိန္နဝါ၊ ဆန္နော ဆန္နဝါ၊ ဆိန္နော ခိန္နဝါ၊ ဥပ္ပန္နော ဥပ္ပန္နဝါ၊ သိန္နော၊ သိန္နဝါ၊ သန္နော သန္နဝါ၊ ပီနော ပီနဝါ၊ သူနော သူနဝါ၊ ဒီနော ဒီနဝါ၊ ဍီနော ဍီနဝါ၊ လီနော လီနဝါ၊ လူနော လူနဝါ၊ က္တက္တဝန္တူနန္တိ ကိံ? ဘိတ္တိ၊ ဆိတ္တိ၊ ဘေတ္တုံ၊ ဆေတ္တုံ။
ဒါတော ပရေသံ က္တက္တဝန္တူနံ တဿ ဣန္နော ဟောတိ။ ဒိန္နော၊ ဒိန္နဝါ။
ကိရာဒီဟိ ပရေသံ က္တက္တဝန္တူနံ တဿာနန္တရဿ ဏ ဟောတိ၊ ကိဏ္ဏော ကိဏ္ဏဝါ၊ ပုဏ္ဏော ပုဏ္ဏဝါ၊ ခီဏော ခီဏဝါ။
တရာဒီဟိ ပရေသံ က္တက္တဝန္တူနံ တဿ ရိဏ္ဏော ဟောတိ။ တိဏ္ဏော တိဏ္ဏဝါ၊ ဇိဏ္ဏော ဇိဏ္ဏဝါ၊ စိဏ္ဏော စိဏ္ဏဝါ။
ဘန္ဇာဒီဟိ ပရေသံ က္တက္တဝန္တူနံ တဿာနန္တရဿ ဂ ဟောတိ။ ဘဂ္ဂေါ ဘဂ္ဂဝါ၊ လဂ္ဂေါ လဂ္ဂဝါ၊ နိမုဂ္ဂေါ နိမုဂ္ဂဝါ၊ သံဝိဂ္ဂေါ သံဝိဂ္ဂဝါ။
သုသာ ¶ ပရေသံ က္တက္တဝန္တူနံ တဿ ခေါ ဟောတိ။ သုက္ခော သုက္ခဝါ။
ပစာ ပရေသံ က္တက္တဝန္တူနံ တဿ ကော ဟောတိ။ ပက္ကော ပက္ကဝါ။
မုစာ ပရေသံ က္တက္တဝန္တူနံ တဿ ကော ဝါ ဟောတိ။ မုက္ကော မုတ္တော၊ မုက္ကဝါ မုတ္တဝါ။ ‘သက္ကော’တိ ဏွာဒီသု သိဒ္ဓံ၊ က္တက္တဝန္တူသု သတ္တော၊ သတ္တာဝါတွေဝ ဟောတိ။
ဝဍ္ဎာ ပရဿ က္တိဿ တဿ လောပေါ ဟောတိ။ ဝဍ္ဎိ။
ကြိယတ္ထာ ပရဿ ကွိဿ လောပေါ ဟောတိ၊ အဘိဘူ။
ဏိဏာပီနံ လောပေါ ဟောတိ တေသု ဏိဏာပီသု။ ကာရေန္တံ ပယောဇယတိ ကာရေတိ ကာရာပယတိ။
ဝိကရဏာနံ ကွစိ လောပေါ ဟောတိ။ ဥဒပါဒိ၊ ဟန္တိ။
ကြိယတ္ထာ ¶ ပရဿ မာနဿ မကာရဿ လောပေါ ဟောတိ ကွစိ။ ကရာဏော၊ ကွစီတိ ကိံ? ကုရုမာနော။
ဉိလာနမေ ဟောတိ ကွစိ။ ဂဟေတွာ၊ အဒေန္တိ၊ ကွစိတွေဝ? ဝပိတွာ။
တွာဿ ဝါ ပျော ဟောတိ သမာသေ။ ပကာရော ‘‘ပျေ သိဿာ’’ တိ ၅-၈၈ ဝိသေသနတ္ထော။ အဘိဘူယ၊ အဘိဘဝိတွာ၊ သမာသေတိ ကိံ? ပတွာ၊ ကွစာသမာသေပိ ဗဟုလာဓိကာရာ ‘လတံ ဒန္တေဟိ ဆိန္ဒိယ’။
က္တွာဿ ဝါ တုံယာနာ ဟောန္တိ သမာသေ ကွစ္စိ။ အဘိဟဋ္ဌုံ အဘိဟရိတွာ၊ အနုမောဒိယာန အနုမောဒိတွာ၊ အသမာသေပိ ဗဟုလာဓိ ကာရာ၊ ဒဋ္ဌုံ ဒိသွာ၊ ဧသမပ္ပဝိသယတာဉာပနတ္ထော ယောဂဝိဘာဂေါ။
ဟနသ္မာ ပရဿ က္တွာဿ ရစ္စော ဝါ ဟောတိ သမာသေ။ အာဟစ္စ၊ အာဟနိတွာ။
သာသာဓီဟိ ပရာ ကရာ ပရဿ က္တွဿ စစရိစ္စာ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ။ သက္ကစ္စ သက္ကရိတွာ၊ အသက္ကစ္စ အသက္ကရိတွာ၊ အဓိကိစ္စ အဓိကရိတွာ။
ဣဣစ္စသ္မာ ¶ ပရဿ က္တွာဿ စ္စော ဝါ ဟောတိ။ အဓိစ္စ အဓီယိတွာ၊ သမေစ္စ သမေတွာ။
ဒိသတော က္တွာဿ ဝါနဝါ ဟောန္တိ ဝါ ဒိသဿ စ သ ကာရော တံသန္နိယောဂေန။ သဿ သဝိဓာနံ ပရရူပဗာဓနတ္ထံ။ ဒိသွာန၊ ဒိသွာ ပဿိတွာ၊ ကထံ ‘နာဒဋ္ဌာ ပရတော ဒေါသ’န္တိ? ဉာပကာ တွာဿ ဝလောပေါ၊ ဧဝံ ‘လဒ္ဓါ ဓန’န္တိ အာဒီသု။
ကြိယတ္ထာ ပရဿ ဗျဉ္ဇနာဒိပ္ပစ္စယဿ ဉိ ဝါ ဟောတိ။ ဘုဉ္ဇိတုံ ဘောတ္တုံ၊ ဗျဉ္ဇနဿာတိ ကိံ? ပါစကော။
ရန္တတော ကြိယတ္ထာ ပရဿ ပစ္စယနကာရဿ ဏော ဟောတိ။ အရဏံ၊ သရဏံ။
ရန္တတော ပရေသံ န္တမာနတျာဒီနံ နဿ ဏော န ဟောတိ၊ ကရောန္တော၊ ကုရုမာနော၊ ကရောန္တိ။
ဧတေသံ ဝါ စ္ဆင ဟောတိ န္တမာနတျာဒီသု။ ဂစ္ဆန္တော ဂစ္ဆမာနော ဂစ္ဆတိ၊ ယစ္ဆန္နော ယစ္ဆမာနော ယစ္ဆတိ၊ ဣစ္ဆန္တော ဣစ္ဆမာနော ဣစ္ဆတိ ¶ အစ္ဆန္တော အစ္ဆမာနော အစ္ဆတိ၊ ဒိစ္ဆန္တော ဒိစ္ဆမာနော ဒိစ္ဆတိ၊ ဝါတိ ကိံ? ဂမိဿတိ၊ ဝဝတ္ထိတဝိဘာသာ-ယံ၊ တေနာညေသု စ ကွစိ-ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ ဣစ္ဆာ ဣစ္ဆိတုံ၊ အစ္ဆိတဗ္ဗံ အစ္ဆတုံ၊ အညေသဉ္စ ယောဂဝိဘာဂါ-ပဝေစ္ဆတိ။
ဧတေသမီယင ဝါ ဟောတိ န္တမာနတျာဒီသု။ ဇီယန္တော ဇီရန္တော၊ ဇီယမာနော ဇီရမာနော၊ ဇီယတိ ဇီရတိ၊ မီယန္တော မရန္တော၊ မီယမာနော မရမာနော၊ မီယတိ မရတိ။
ဌာပါနံ တိဋ္ဌပိဝါ ဟောန္တိ န္တမာနတျာဒီသု။ တိဋ္ဌန္တော၊ တိဋ္ဌမာနော၊ တိဋ္ဌတိ၊ ပိဝန္တော၊ ပိဝမာနော၊ ပိဝတိ၊ ဝါတွေဝိ? ဌာတိ၊ ပါတိ။
ဂမာဒီနံ ဃမ္မာဒယော ဝါ ဟောန္တိ န္တမာနတျာဒီသု။ ဃမ္မန္တော၊ ဂစ္ဆန္တော၊ ဝဇ္ဇန္တော ဝဒန္တော၊ ဒဇ္ဇန္တော ဒဒန္တော။
ကရဿ သဩကာရဿ ကုဗ္ဗာဒယော ဝါ ဟောန္တိ န္တမာနတျာဒီသု။ ကုဗ္ဗန္တော ကယိရန္တော ကရောန္တော၊ ကုဗ္ဗမာနော ကုရုမာနော ကယိရမာနော၊ ကရာဏော၊ ကုဗ္ဗတိ ကယိရတိ ကရောတိ၊ ကုဗ္ဗတေ ကုရုတေ၊ ကယိရတေ၊ ဝဝတ္ထိတဝိဘာသတ္တာ ဝါဓိကာရဿ ဘိယျော မာနပရစ္ဆက္ကေသု ကုရု၊ ကွစိဒေဝ ပုဗ္ဗဆက္ကေ ‘အဂ္ဃံ ကုရုတု၊ နော ဘဝံ၊ သောဿာတိ ဝုတ္တတ္တာ ကတ္တရိယေဝိမေ။
ဂဟဿ ¶ ဝါ ဃေပ္ပော ဟောတိ န္တမာနတျာဒီသု။ ဃေပ္ပန္တော၊ ဃေပ္ပမာနော၊ ဃေပ္ပတိ၊ ဝါတွေဝ? ဂဏှတိ။
ဂဟဿ နိဂ္ဂဟီတဿ ဏော ဟောတိ။ ဂဏှိတဗ္ဗံ၊ ဂဏှိတုံ၊ ဂဏှန္တော။
ဣတိမောဂ္ဂလ္လာနေ ဗျာကရဏေ ဝုတ္တိယံ
ခါဒိကဏ္ဍော ပဉ္စမော။