📜
၇။ သတ္တမော ကဏ္ဍော (ဏွာဒိ)
‘‘ဗဟုလံ’’ ¶ (၁။၅၈) ‘‘ကြိယတ္ထာ’’တိ (၅။၁၄) စ သဗ္ဗတ္ထ ဝတ္ထတေ။
၁။ စရ ဒရ ကရ ရဟ ဇန သန တလ သာဒ သာဓ ကသာသ စဋာယ ဝါဟိ ဏု။
စရ-ဂတိဘက္ခဏေသု၊ ဒရ-ဒရဏေ၊ ကရ-ကရဏေ၊ ရဟ-စာဂေ၊ ဇန-ဇနနေ၊ သန-သမ္ဘတ္တိယံ၊ တလ-ပတိဋ္ဌာယံ၊ သာဒ-အဿာဒနေ၊ သာဓ-သံသိဒ္ဓိယံ၊ ကသ-ဝိလေခနေ၊ အသ-ခေပနေ၊ စဋ-ဘေဒနေ၊ အယ-ဣတိ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု၊ ဝါ-ဂတိဂန္ဓနေသု၊ ဧတေဟိ ကြိယတ္ထေဟိ ဗဟုလံ ဏု ဟောတိ။ ‘‘အဿာ ဏာနုဗန္ဓေ’’တိ (၅။၈၄) ဥပန္တဿ အဿ အာ၊ စရတိ ဟဒယေ မနုညဘာဝေနာတိ စာရု=သောဘနံ။ ဒရီယတီတိ ဒါရ=ကဋ္ဌံ။ ကရောတီတိ ကာရု=သိပ္ပီ၊ မဃ ဝါ၊ ဝိသုကမ္မော စ။ ရဟတိ စန္ဒာဒီနံ သောဘာဝိသေသံ နာသေတီတိ ရာဟု=အသုရိန္ဒော။ ဇာယတိ ဂမနာဂမနံ အနေနာတိဇာနု=ဇင်္ဃောရူနံ သန္ဓိ။ သနေတိ အတ္တနိ ဘတ္တိံ ဥပ္ပာဒေတီတိ သာနု=ဂိရိပ္ပဒေသော။ တလန္တိ ပတိဋ္ဌဟန္တိ ဧတ္ထ ဒန္တာတိ တာလု=ဝဒနေကဒေသော။ သာ ဒီယတိ အဿာဒီယတီတိ သာဒု=မဓုရံ။ သာဓေတိ အတ္တပရဟိတန္တိ သာဓု=သဇ္ဇနော။ ကသီယတီတိ ကာသု=အာဝါဋော၊ အသတိ သီဃဘာဝေန ပဝတ္တတီတိ အာသု=သီဃံ။ စဋတိ ဘိန္ဒတိ အမနုညဘာဝန္တိ စာဋု=မနုညော။ အယန္တိ ပဝတ္တန္တိ သတ္တာ ဧတေနာတိ အာယု=ဇီဝိတံ။ ‘‘အဿာ ဏာပိမှိ ယုက’’ ဣတိ (၅။၉၁) ယုက- ဝါတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါယု-ဝါတော။
၂။ ဘရ ¶ မရ စရ တရ အရ ဂရ ဟန တန မန ဘမ ကိတ ဓန ဗံဟ ကမ္ဗမ္ဗ စက္ခ ဘိက္ခ သံကိန္ဒန္ဒ ယဇ ပဋာဏာသ ဝသ ပသ ပံသ ဗန္ဓာ ဥ။
ဘရ-ဘရဏေ၊ မရ-ပါဏစာဂေ၊ စရ-ဂတိဘက္ခဏေသု၊ တရ တရဏေ၊ အရ-ဂမနေ၊ ဂရ ဃရ-သေစနေ၊ ဂိရာတိ ဝါ နိပါတနာ အကာရော၊ ဟန-ဟိံ သာယံ၊ တန-ဝိတ္တာရေ၊ မန-ဉာဏေ၊ ဘမ-အနဝဋ္ဌာနေ၊ ကိတ-နိဝါသေ၊ ဓန-သဒ္ဒေ၊ ဗံဟ ဗြဟ ဗြူဟ-ဝုဒ္ဓိယံ၊ ကမ္ဗ-သံဝရဏေ၊ အမ္ဗ-သဒ္ဒေ၊ စက္ခ ဣက္ခ ဒဿနေ၊ ဘိက္ခ-ယာစနေ၊ သံကသင်္ကာယံ၊ ဣန္ဒ-ပရမိဿရိယေ၊ အန္ဒ-ဗန္ဓနေ၊ ယဇ-ဒေဝပူဇာယံ၊ အဋ ပဋ-ဂမနထာ၊ အဏ-သဒ္ဒတ္ထော၊ အသ-ခေပနေ၊ ဝသ-နိဝါသေ၊ ပသဗာဓနေ၊ ပံသ-နာသနေ၊ ဗန္ဓ-ဗန္ဓနေ၊ ဧတေဟိ ကြိယတ္ထေဟိ ဥ ဟောတိ။ ဘရတီတိ ဘရ=ဘတ္တာ။ မရတိ ရူပကာယေန သဟေဝါတိ မရု=ဒေဝေါ၊ နိဇ္ဇလဒေသော စ။ စရီယတိ ဘက္ခီယတီတိ စရု=ဟဗျပါ ကော။ တရန္တိ အနေနာတိ တရု=ရုက္ခော။ အရတိ သူနဘာဝေန ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆတီတိ အရု=ဝဏော။ ဂရတိ သိဉ္စတိ၊ ဂိရတိ ဝမတိ ဝါ သိဿေသု သိနေဟန္တိ ဂရု=အာစရိယော။ ဟနတိ ဩဒနာဒီသု ဝဏ္ဏဝိသေသံ နာသေတီတိ ဟနု=ဝဒနေကဒေသော။ တနောတိ သံသာရ ဒုက္ခန္တိ တနု-သရီရံ။ မညတိ သတ္တာနံ ဟိတာဟိတန္တိ မနု=ပဇာပတိ။ ဘမတိ စလတီတိ ဘမု=နယနော ပတိဋ္ဌာနံ။ ကေတတိ ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆတိ၊ ဥပရိ နိဝသတီတိ ဝါ ကေတု=ဓဇော။ ဓနတိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ဓနု=စာပေါ။ ဗံဟ ဣတိ နိဒ္ဒေသာ ဥမှိ နိစ္စံ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ ဗံဟတိ ဝုဒ္ဓိံ ဂစ္ဆတီတိ ဗဟု=အနပ္ပကံ။ ကမ္ဗတိ သံဝရံ ကရောတီထိ ကမ္ဗု=ဝလယော၊ သင်္ခေါ ¶ စ။ အမ္ဗတိ နာဒံကရောတီတိ အမ္ဗု=ဝါရိ။ စက္ခတိ ရူပန္တိ စက္ခု=နယနံ။ ဘိက္ခတီတိ ဘိက္ခု=သမဏော။ သံကိရတီတိ သံကု=သူလံ။ ဣန္ဒတိ နက္ခတ္တာနံ ပရမိဿရိယံ ပဝတ္တေတီတိ ဣန္ဒု=စန္ဒော။ အန္ဒန္တိ ဗန္ဓန္တိ သတ္တာ ဧတာယာတိ အန္ဒု=သင်္ခလိကာ။ ယဇန္တိ အနေနာတိ ယဇု=ဝေဒေါ။ ပဋတိ ဗျတ္တဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ပဋု=ဝိစက္ခဏော။ အဏတိ သုခုမဘာဝေန ပဝတ္တတီတိ အဏု=သုခုမော၊ ဝီဟိဘေဒေါ စ။ အသန္တိ ပဝတ္တန္တိ သတ္တာ ဧတေဟီတိ အသဝေါ=ပါဏာ။ သုခံ ဝသန္တျနေနာတိ ဝသု=ဓနံ။ ပသီယတိ ဗာဓီယတိ သာမိကေဟီတိ ပသု။ စတုပ္ပဒေါ။ ပံသတိ သောဘာဝိသေသံ နာသေတီတိ ပံသု=ရေဏု။ ဗန္ဓီယတိ သိနေဟဘာဝေနာတိ ဗန္ဓု=ဉာတိ။
ဗန္ဓ-ဗန္ဓနေ တိမသ္မာ ဦ ဟောတိ၊ ဗန္ဓဿ ဝဓာဒေသော စ။ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ အတ္တနိ သတ္ထေ ဗန္ဓတီတိ ဝဓူ-သုဏိသာ၊ ဣတ္ထီစ။
ဇမ္ဗူအာဒယော သဒ္ဒါဦပစ္စယန္တာ နိပစ္စန္တေ၊ နိပါတနံ အပ္ပတ္တဿ ပါပနံ ပတ္တဿ ပဋိသေဓော စ။ ဇနိသ္မာ ဦ၊ ဗုကာဂမော၊ ‘‘မနာနံ နိဂ္ဂဟီတ’’န္တိ (၅။၉၆) နဿ နိဂ္ဂဟီတံ၊ ‘‘ဝဂ္ဂေ ဝဂ္ဂန္တော’’တိ (၁။၄၁) နိဂ္ဂဟီတဿ မော၊ ဇာယတိ၊ ဇနီယတီ ဝါ ဇမ္ဗူ=ရုက္ခော။ ဘမိဿ အမလောပေါ၊ ဘမတိ ကမ္ပတီတိ ဘူ=ဘမု။ ကရောတိသ္မာ ဦ၊ တဿ ကန္ဓုဉ စ၊ ‘‘ပရရူပမယကာရေ ဗျဉ္ဇနေ’’တိ (၅။၉၅) ဓာတွန္တဿ ဗျဉ္ဇနဿ ပရရူပတ္တံ၊ ရုဓိရုပ္ပာဒံ ကရောတီတိ ကက္ကန္ဓူ=ဗဒရီ။ လမ္ဗ-အဝသံသနေ ¶ ၊ အာပုဗ္ဗော၊ သံယောဂါဒိလောပဒီဃရဿာ၊ အာလမ္ဗတိ အဝသံသတီတိ အလာဗူ=တုမ္ဗိ။ သရ-ဂတိ ဟိံသာစိန္တာသု၊ ဦမှိ အဘုက အဗုက စ၊ သရတိ ဂစ္ဆတီတိ သရဘူ=ဧကာ မဟာနဒီ။ သရတိ ပါဏေ ဟိံသတီတိ သရဗူ=ခုဒ္ဒဇန္တုကဝိသေသော။ စမအဒနေ၊ စမတိ ဘက္ခတိ နိဝါပန္တိ စမူ=သေနာ။ တန-ဝိတ္ထာရေ၊ တနောတိ သံသာရဒုက္ခန္တိ တနု=သရီရံ၊ ဧဝမညေပိ ပယောဂတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။
တပ-သန္တာပေ၊ ဥသ-ဒါဟေ၊ ဝိဓ-ဝေဓနေ၊ ကုရ-သဒ္ဒေ၊ ပုထ ပထ-ဝိတ္ထာရေ၊ မုဒ-တောသေ၊ ဧတေဟိ ကု၊ ဟောတိ။ ကကာရောနုဗန္ဓော ‘‘န တေ ကာနုဗန္ဓနာဂမေသူ’’တိ (၅။၈၅) ဧဩနမဘာဝတ္ထော။ တပ ဣတိ နိဒ္ဒေသတောဝ အဿ ဣတ္တံ၊ တာပီယတီတိ တိပု=လောဟဝိသေသော။ ဥသတိ ဒါဟံ ကရောတီတိ ဥသု=သရော။ ဝေဓတိ ရံသီဟိ တိမိရန္တိ ဝိဓု=စန္ဒော။ ကုရတိ ကိစ္စာကိစ္စံ ဝဒတီတိ ကုရု=ရာဇာ၊ ကုရဝေါ=ဇနပဒေါ။ ပုထတိ မဟန္ထဘာဝေန ပတ္ထိရတီတိ ပုထု=ဝိတ္ထိဏ္ဏော၊ မောဒနံ၊ မုဒီယတီတိ ဝါ မုဒု=အထဒ္ဓါ။
သိန္ဓု အာဒယော ကုပစ္စယန္တာ နိပစ္စန္တေ။ သန္ဒ-ပဿဝနေ၊ အဿ ဣတ္တံ၊ ဓောစာန္တာ ဒေသော နိပါတနာ၊ သန္ဒတိ ပဿဝတီတိ သိန္ဓု=နဒိ၊ ဝဟိသုပန္တဿ ဒီဃာဒိဗတ္တေ၊ ဗာဓိဿ ဝါန္တဟတ္တေ စ၊ ဝဟန္တျနေနာတိ ဗာဟု၊ ဗာဓတိ ဥပဒ္ဒဝေ ဝါရေတီ တိ ဝါ ဗာဟု=ဘုဇော။ ရံဃ-ဂမနေ၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ ရင်္ဃတိ ပဝတ္တဟိ ရာဇဓမ္မေတိ ရဃု=ရာဇာ။ ဝိဒ-လာဘေ၊ နကာရာဂမော၊ ဝဿ ဗော၊ ဝိန္ဒတျနေန နန္ဒနန္တိ ဗိန္ဒု=ကဏိကာ။ မန-ဉာဏေ၊ နဿ ဓော၊ မညတိ ဉာယတိ ¶ မဓုရန္တိ မဓု=မဓုကရီဟိ ကတမဓု၊ ရပ လပ ဇပ ဇပ္ပ-ဝစနေ၊ အဿဣတ္တံ၊ ရပတိ ဇပ္ပတိ မန္တန္တီ ရိပု=ပစ္စာမိတ္တော။ သသ-ဂတိ ဟိံ သာပါဏနေသု၊ အဿ ဥတ္တံ၊ သသတိ ဇီဝတီတိ သုသု=ယုဝါ။ အရ ဂမနေ၊ အဿဥတ္တ မူတ္တဉ္စ၊ အရတိ မဟန္တဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ဥရု=မဟာ၊ အရတိနေနာတိ ဦရု-သတ္ထိ။ ခဏ-အဝဒါရဏေ၊ အာ ပုဗ္ဗော အနလောပေါ၊ အာခနတီတိ အာခု=ဥန္ဒူရော။ တရတရဏေ၊ တဿ ထော၊ တရတီတိ ထရု=ခဂ္ဂါဝယဝေါ။ လံဃ-ဂတိ သောသနေသု ဃဿ ဝါ ဟတ္တံ၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ စ၊ လင်္ဃတိ ပဝတ္တတိ လဃုဘာဝေနာတိ လဃု လဟူ ဧကတ္ထာ၊ (ဘံဇ-ဩမဒ္ဒနေ၊ ပ-ပုဗ္ဗော၊ ဇဿ ဂတ္တံ၊ ပဘဉ္ဇတိ ဝိသေသေနာတိ ပဘင်္ဂု=ဘင်္ဂုရော။) ဌာ-ဂတိနိဝတ္တိယံ၊ သုပုဗ္ဗော၊ ဌာတိ ပဝတ္တတိ သုန္ဒရဘာဝေနာတိ သုဋ္ဌု=သောဘနံ၊ ဒုပုဗ္ဗော ဌာတိ ပဝတ္တတိ အသုန္ဒရဘာဝေနာတိ ဒုဋ္ဌု=အသောဘနံ။ ဧဝမညေပိ ဝိညေယျာ။
ကြိယတ္ထာ ဗဟုလံ ဣ ဟောတိ၊ အဘ-ခေပနေ၊ အသီယတိ ခိပီယတီတိ အသိ=ခဂ္ဂေါ။ ကသ-ဝိလေခနေ၊ ကသီယတေ ကသိ=ကသနံ။ မသ-အာမသနေ၊ မသီယတီတိ မသိ=မေဠာ။ ကု-သဒ္ဒေ ဩ အဝါဒေသာ၊ ကဝတိ ကထေဘီတိ ကဝိ=ကဗ္ဗကာရော။ ရုသဒ္ဒေ၊ ရဝတိ ဂဇ္ဇတီတိ ရဝိ=အာဒိစ္စော။ သပ္ပ-ဂမနေ၊ သပ္ပတိ ပဝတ္တတီတိ သပ္ပိ=ဃတံ။ ဂန္ထ-ဂန္ထနေ၊ ‘‘တ ထ န ရာနံ ဋ ဌ ဏလာ’’တိ (၁။၂၅) နထာနံ ဏဌာ၊ ဂန္ထေတီတိ ဂဏ္ဌိ=ပဗ္ဗော၊ ဂဏ္ဌိစ။ ရာဇ-ဒိတ္တိယံ၊ ရာဇတိ ပဝတ္တတီတိ ရာဇိ=ပါဠိ။ ကလ-သင်္ချာနေ၊ ကလီယတိ ပရိမီယတီတိ ကလိ=ပါပံ။ ဗလ-ပါဏနေ၊ ဗလန္တိ ဇီဝန္တိ ¶ အနေနာတိ ဗလိ=ကရော။ ဓန-သဒ္ဒေ၊ ဓနတိ နဒတီတိ ဓနိ=သဒ္ဒေါ။ အစ္စ အဉ္စ-ပူဇာယံ၊ အစ္စီယတိ ပူဇီယတီတိ အစ္စိ=ဇာလာ။ ဝလ ဝလ္လ-သံဝရဏေ၊ ဝလနံ သံကောစနံ ဝလိ=ဥဒရာဒီသု ပလိ၊ ဝလ္လီယန္တိ သံဝရီယန္တိ သတ္တာ ဧတာယာတိ ဝလ္လိ=လတာ။ ဝိမှိ ဝလီ ဝလ္လီတိပိ ဟောတိ၊ သောယေဝတ္ထော၊ ဧဝမညေပိ။
ဒဓိအာဒယော သဒ္ဒါ ဣပစ္စယန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဓာ-ဓာရဏေ၊ ဒွိဘာဝေါ နိပါတနာ၊ ဃတမာဒဓာတီတိ ဒဓိ=ဂေါရ သဝိသေသော။ အံဟ-ဂမနေ၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ အံဟတိ ဂစ္ဆတီတိ အဟိ=သပ္ပော။ ကမ္ပ စလနေ၊ သံယောဂါဒိလောပေါ၊ ကမ္ပတိ စလတီတိ ကပိ=ဝါနရော။ မန-ဉာဏေ၊ အဿ ဥတ္တံ၊ မနတိ ဇာနာတီတိ မုနိ=သမဏော။ နဿ ဏတ္တံ၊ မနတိ မဟဂ္ဃဘာဝံ ဂစ္ဆတီတီ မဏိ=ရတနံ။ ဣက္ခ စက္ခ-ဒဿနေ၊ ဣဿ အတ္တံ ဣက္ခတိ အနေနာတိ အက္ခိ=နယနံ။ ကမပဝိက္ခေပေ၊ အဿ ဣတ္တံ၊ ကမတိ ယာတီတိ ကိမိ=ခုဒ္ဒဇန္တုကဝိသေသော။ တရ တရဏေ၊ တိတ္တိရာဒေသော၊ တုရိတော တရတိ ယာတီတိ တိတ္တိရိ=ပက္ခိဝိသေသော။ ကီဠ-ဝိဟာရေ၊ ဤဿ ဧတ္တံ၊ ကီဠနံ ကေဠိ=ကီဠာ။ ဥသိသ္မာ ဣဿ ခလုဉ၊ ဥသတိ ဒဟတီ ဥက္ခလိ=ဘာဇနံ၊ ဧဝမညေပိ။
ဣဝဏ္ဏုပန္တေဟိ စ ဥဝဏ္ဏုပန္တေဟိ စ ကြိယတ္ထေဟိ ဗဟုလံ ကိ ဟောတိ။ ကကာရော-နုဗန္ဓော၊ ဣသ သိသ-ဣစ္ဆာယံ၊ သိဝံ ဣစ္ဆတီတိ ဣသိ=တပဿီ။ ဂိရ-နိဂိရဏေ၊ ဂိရတိ ပသဝတိ ဆဝိမံသသာရဘူတံ ဘေသဇ္ဇာဒိန္တိ ဂိရိ=သေလော။ သုစ-သောစနေ။ သောစနံ ¶ သုစိ=သောစေယျံ၊ ရုစ-အဘိလာသေ ရုစန္တိ ဧတာယာတိ ရုစိ=အာဘိလာသော၊ ဧဝမညေပိ။
၁၀။ ဝပ ဝရ ဝသ ရသ နဘ ဟရ ဟန ပဏာ ဣဏ။
ဝပ-ဗီဇနိက္ခေပေ၊ ဝရ-ဝရဏသမ္ဘတ္တီသု၊ ဝသ-နိဝါသေ၊ ရသ-အဿာဒနေ၊ နဘ-ဟိံသာယံ၊ ဟရ ဟရဏေ၊ ဟန ဟိံသာယံ၊ ပဏ-ဗျဝဟာရထုတိသု၊ ဧတေဟိ ဣဏ ဟောတိ။ ဝပန္တိ ဧတာယာတိ ဝါပိ=ဇလာသယော။ ဝါရေန္တိ ဧတေနာတိ ဝါရိ=ဇလံ။ ဝသန္တိ ဧတာယာတိ ဝါသိ=တစ္ဆက ဘဏ္ဍံ။ ရသီယတိ အဿာဒနဝသေန သမော သရီယတီတိ ရာသိ=သမူဟော။ နဘတိ ဟိံသတီတိ နာဘိ=သရီရာဝယဝေါ။ ဟာရေတီတိ ဟာရိ=မနုညံ။ ‘‘ဟနဿ ဃာတော ဏာနုဗန္ဓေ’’ (၅။၉၉) တိ ဟနဿ ဃာတော၊ ဟနန္တိ ဧတေနာတိ ဃာတိ=ပဟရဏံ၊ ပဏတိ ဝေါဟရတီတိ ပါဏိ၊ ပဏတိ ဝေါဟရတိ ဧတေနာတိ ဝါ ပါဏိ=ကရော။
ဘူ-သတ္တာယံ၊ အမ ဂမ-ဂမနေ ဧတေဟိ ဤဏ ဟောတိ ဘဝိဿတိ ကာလေ။ ဘဝိဿတီတိ ဘာဝီ=ဘဝိဿမာနော။ ဂမိဿတီတိ ဂါမီ=ဂမိဿာမာနော။
တန္ဒ-အာလသိယေ၊ လက္ခ-ဒဿနင်္ကေသု၊ ဧတေဟိ ဤ ဟောတိ။ တန္ဒနံ တန္ဒီ=အာလသျံ၊ လက္ခီယန္တိ သတ္တာ ဧတာယာတိ လက္ခီ=သိရီ။
ဂမိသ္မာ ¶ ရော ဟောတိ။ ‘‘ရာနုဗန္ဓေန္တသရာဒိဿာ’’တိ (၄။၁၃၂) အမလောပေါ၊ ဂစ္ဆတီတိ ဂေါ=ပသု။
(ဣတိ သရပစ္စယဝိဓာနံ)။
၁၄။ ဣ ဘီ ကာ ကရာရ ဝက သက ဝါဟိ ကော။
ဣ-အဇ္ဈေန ဂတီသု၊ ဘီ-ဘယေ၊ ကာ ဂါ-သဒ္ဒေ၊ ကရ-ကရဏေ၊ အရ-ဂမနေ၊ ကုက ဝက-အာဒါနေ၊ သက-သတ္တိယံ၊ ဝါ-ဂတိဗန္ဓနေသု၊ ဧတေဟိ ကပစ္စယော ဟောတိ။ ဧတိ ပဝတ္တတီတိ ဧတော=အသဟာယော။ ဘာယန္တိ ဧတသ္မာတိ ဘေကော=မဏ္ဍူကော။ ကာယတိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ကာကော=ဝါယသော။ ကရောတိ ဝဏ္ဏကန္တိ ကက္ကော=ဝဏ္ဏဝိသေသော၊ ပိသိတဒဗ္ဗဉ္စ။ အရတိ ယာတီတိ အက္ကော=သူရော၊ ဝိဋပိဝိသေသော စ။ ဝကတိ ဩဒနံ အာဒဒါတီတိ ဝက္ကံ=ဒေဟကောဋ္ဌာသဝိသေသော၊ သက္ကတီတိ သက္ကော-ဒေဝိန္ဒော၊ သမတ္ထော စ။ ဝါတိ ဗန္ဓတိ ဧတေနာတိ ဝါကော=ဝက္ကလံ။
ဉုကာဒယော ကပစ္စယန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဦဟ-ဝိတက္ကေ၊ ဟလောပေါ နိပါတနာ ဦဟီယတိ ဝိစိနီယတီတိ ဦကာ-ဩကောဒနီ။ ဥန္ဒ ကိလေဒနေ၊ သံယောဂါဒိ လောပေါ၊ အက စ။ ဥန္ဒတိ ဒြဝံ ကရောတီတိ ဥဒကံ=ဇလံ။ ဘီ-ဘယေ၊ ဧတ္တာဘာဝေါ၊ ဘာယန္တိ ဧတသ္မာတိ ဘီကော=ဘီရု။ သက-သတ္တိယံ၊ ဥပန္တဿိ၊ သက္ကောတိ ဓာရေတုန္တိ သိက္ကာ=ဥပကရဏဝိသေသော။ ဟာ-စာဂေ၊ ဟီယတိ သာဓူဟိ ဇဟီယတီတိ ဟာကော=ကောဓော။ သမ္ဗ-မဏ္ဍနေ၊ ကဿ ဥဉ ¶ ၊ သမ္ဗတိ ဥဒကံ မဏ္ဍေတီတိ သမ္ဗုကော=ဇလဇန္တုဝိသေဘော။ ပုထ ပထ-ဝိတ္ထာရေ၊ ဩတ္တာဘာဝေါ၊ ကဿ ဥဉ၊ ပုထတိ ပတ္ထရတိ အတ္တနော ဗာလဘာဝန္တိ ပုထုကော=ဗာလော။ သုစ-သောကေ၊ သောစန္တိ ဧတေနာတိ သုက္ကံ=သမ္ဘဝေါ၊ သေတဉ္စ။ စိ-စယေ၊ ဥပပုဗ္ဗော၊ ဧတ္တာဘာဝေါ၊ ဥပစိနန္တီတိ ဥပစိကာ=ဝမ္မိက ကာရာ။ ကမ္ပ-စလနေ၊ ကမ္ပိဿ ပံ၊ ကမ္ပတိ စလတီတိ ပင်္ကော=ကဒ္ဒမော။ ဥသ-ဒါဟေ၊ ဥသတီတိ ဥက္ကာ=ဇာလာ။ ကဿ မုဉ၊ ဥသတိ ဒဟတီဘိ ဥမ္မုကံ=အလာတံ။ ဝမ-ဥဂ္ဂိရဏေ၊ ကဿ မိဉ၊ ဝမီယတီတိ ဝမ္မိကော=ဥပစိကာကတော စယော၊ မသ-အာမသနေ၊ သဿ တ္ထင၊ မသီယတိ ပေမေနာတိ မတ္ထကံ=သီသံ၊ ဧဝမညေပိ။
ဘီ-ဘယေ တီမသ္မာ အာနကော ဟောတိ။ ဘာယန္တိ ဧတသ္မာကိ ဘယာနကော=ဘယဇနကော။
သိင်္ဃ-ဃာယနေတီမသ္မာ အာဏိက အာဋကာ ဟောန္တိ။ ‘‘ဣတ္ထိယမတွာ’’တိ ၉၃။၂၆၀ အာ၊ သိင်္ဃယတိ ပဿဝတီတိ သိင်္ဃာဏိကာ=နာသာဿဝေါ။ သိင်္ဃတိ ဧကီဘာဝံ ယာတီတိ သိင်္ဃာဋကံ=ဝီထိစတုက္ကံ။
ကရ-ကရဏေ၊ သရ-ဂတိဟိံသာစိန္တာသု၊ နရ-နယေ၊ တရတရဏေ၊ ဝရ-ဝရဏ သမ္ဘတ္တီသု၊ ဇန-ဇနနေ၊ ကရ-ဒိတ္တိ ဂတိကန္တီသု၊ ကဋ-မန္ဒနေ၊ ကုရ-သဒ္ဒေ၊ ထု-အဘိတ္ထဝေ၊ ဧဝမာဒီဟိ အကော ¶ ဟောတိ။ ကရီယတီတိ ကရကော=ကမဏ္ဍလု။ ကရောတီတိ ကရကာ=ဝဿောပလာ။ သရတိ ဥဒကမေတ္ထာတိ သရကော=ပါနဘာဇနံ။ နရန္တိ ပါပုဏန္တိ သတ္တာ ဧတ္ထာတိ နရကော=နိရယော။ တရန္တျနေနာတိ တရကော=တရဏံ။ ဝါရေတီတိဝရကော=ဝရဏော၊ ဓညဝိသေသော စ။ ဇနေတီတိ ဇနကော=ပိတာ။ ကနတိ ဒိဗ္ဗတီတိ ကနကံ=သုဝဏ္ဏံ။ ကဋတိ မဒ္ဒတိ ရိပဝေါတိ ကဋကံ=နဂရံ။ ကုရတီတိ ကောရကော=ကလိကာ။ ထဝီယတီတိ ထဝကော-ဂုစ္ဆော။
ဗလ-ပါဏနေ၊ ပတ ပထ-ဂမနေ၊ ဧတေဟိ အာကော ဟောတိ။ ဗလတိ ဇီဝတီတိ ဗလာကာ=ပက္ခိဝိသေသော။ ပတတိ ယာတီတိ ပတာကာ=ဓဇော။
သာမာကအာဒယော အာကန္တာ နိပစ္စန္တေ။ သာ-တနု ကရဏာဝသာနေသု၊ သာဿ မုက၊ သာတိ ဒေဟံ တ နုံ ကရောတီတိ သာမာကော=တိဏဓညံ။ ပါ-ပါနေ၊ ဣနင၊ ပိဝတိ ရတ္တန္တိ ပိနာကော=မဟိဿရဓနု။ ဂု-သဒ္ဒေ၊ ‘‘ယုဝဏ္ဏာန မိယငုဝင သရေ’’တိ (၅။၁၃၆) ဥဝင၊ ဂဝတိ နဒတိ ဧတေနာတိ ဂုဝကော=ပူဂဖလံ။ အဋ ပဋ-ဂမနတ္ထာ၊ ပဋတိ ယာတီတိ ပဋာကာ=ဝေဇယန္တီ။ သလ ပိလ ပလ ဟုလ-ဂမနတ္ထာ၊ သလတိ ယာတီတိ သလာကာ=ဝေဇ္ဇောပကရဏဒဗ္ဗံ။ ဝိဒ-ဉာဏေ၊ ဝိဒတိ ဇာနာတီတိ ဝိဒါကော=ဝိဒွါ။ ပဏဗျဝဟာရထုတီသု အဿ ဣတ္တံ၊ ဦက စ၊ ပဏီယတိ ဝေါဟရီယတီတိ ပိညာကော=တိလကက္ကော၊ ဧဝမညေပိ။
ဝိစ္ဆာ-ဂမနေ ¶ ၊ အလ=ဗန္ဓနေ၊ အမ ဂမ-ဂမနေ၊ မုသ-ထေယျေ၊ ဧတေဟိ ကိကော ဟောတိ။ ဝိစ္ဆတိ ယာတီတိ ဝိစ္ဆိကော=ကီဋော။ အလတိ ဗန္ဓတိ ဧတေနာတိ အလိကံ=အသစ္စံ။ ဂစ္ဆတီတိ ဂမိကော=ဂန္တာ။ မုသာတိ နိဒ္ဒေသာ ဒီဃော၊ မုသတိ ထေနေတီတိ မူသိကော=ဥန္ဒူရော။
ကိံကဏိကာဒယော သဒ္ဒါ ကိကန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ကဏဣတိ ဒဏ္ဍကော ဓာတု သဒ္ဒတ္ထော၊ ကဿ ဒွိတ္တံ၊ အဿ ဣတ္တံ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ၊ ကဏတိ သဒ္ဒံ ကရောတီ ကိံကဏိကာ=ဃဏ္ဍိကာ။ မုဒ-တောသေ၊ ဒဿ ဒွိတ္တံ၊ မုဒန္တိ ဧတမယာတိ မုဒ္ဒိကာ=အင်္ဂုလိယာဝေဋ္ဌနံ၊ ဖလဝိသေသော အ။ မဟီယတိ ပူဇီယတီတိ မဟိကာ=ဟိမံ။ ကလ-သင်္ချာနေ၊ ကလီယတိ ပရိမီတယတီတိ ကလိကာ=ကောရကော။ သပ္ပ-ဂမနေ၊ အဿ ဣတ္တံ။ သပ္ပတိ ဂစ္ဆတီတိ သိပ္ပိကာ=ဇလဇန္တုဝိသေသော၊ ဧဝမညေပိ။
ဣသ သိံသ-ဣစ္ဆာယံ၊ ဣစ္စသ္မာ ကီကော ဟောတိ။ ဣစ္ဆီယတီတိ ဣသီကာ=တူလနိဿယော။
ကမ-ဣစ္ဆာယံ၊ ပဒ-ဂမနေ၊ ဧတေဟိ ဏုကော ဟောတိ။ ‘‘ဏိဏာပီန’’န္တိ (၅။၁၆၀) ယောဂဝိဘာဂါ ဏိလောပေါ။ ကာမေတီတိ ကာမုကော=ကာမယိတာ ¶ ။ ပဇ္ဇတိ ယာတိ ဧတာယာတိ ပါဒုကာ=ပါဒေါပကရဏံ။
မဏ္ဍ-ဘူသနေ၊ သလ-ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု၊ ဧတေဟိ ဏူကော ဟောတိ။ မဏ္ဍေတိ ဇလံ ဘူသေတီတိ မဏ္ဍူကော=ဘေကော၊ သလတိ ဂေါစရတ္တ မုပယာတီတိ သာလူကံ=ဥပ္ပလကဏ္ဍော။
ဥလူကာဒယော သဒ္ဒါ ဏူကန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဥလ-ဂဝေသနေ၊ ဩတ္တာဘာဝေါ နိပါတနာ၊ ဥလတိ ဂဝေသတီတိ ဥလူကော=ကောသိယော။ မန=ဉာဏေ၊ နဿ ဓတ္တံ၊ မညတီတိ မဓူကော=ရုက္ခော။ ဇလ-ဒိတ္တိယံ၊ ဇလတီတိ ဇလူကာ=လောဟိတပေါ၊ ဧဝမညေပိ။
ကသ-ဝိလေခနေတီမသ္မာ သကော ဟောတိ။ ကသတီတိ ကဿကော=ကသိကမ္မကာရော။
ကရောတိသ္မာ တိကော ဟောတိ။ ကရောန္တိ ကီဠံ ဧတ္ထာတိ ကတ္တိကော=ဗာဟုလော။
ဣသ သိံသ-ဣစ္ဆာယံ၊ ဣစ္စသ္မာ ဌကန ဟောတိ။ ဣစ္ဆီယတီတိ ဣဋ္ဌကာ=မတ္တိကာဝိကာရော။
သမ-ဥပသမခေဒေသု ¶ ၊ ဧတသ္မာ ခေါ ဟောတိ။ သမေတိ ဥပသမေတီတိ သင်္ခေါ=ကမ္ဗု။
မုခ အာဒယော ခန္တာ နိပစ္စန္တေ။ မု-ဗန္ဓနေ၊ ဩတ္တာဘာဝေါ နိပါတနာ၊ မုနန္တိ ဗန္ဓန္တိ ဧတေနာတိ မုခံ=လပနံ။ သိ-သေဝါယံ၊ ဧတ္တာ ဘာဝေါ နိပါတနာ၊ သယန္တိ ဧတ္ထ ဦကာ ကုသုမ-ဒယော စာတိ သိခါ=စူဠာ။ ဝိပုဗ္ဗဿ သိဿ၊ ဝိသတိဿ ဝါ၊ ဝိသေသေန သယန္တိ ဧတ္ထ၊ ပဝိသန္တီတိ ဝိသိခါ=ရစ္ဆာ။ ကန-ဒီတ္တိ ဂတိ ကန္တီသု၊ နိပုဗ္ဗော၊ အနဘာဂလောပေါ၊ ကနတိ ဒိဗ္ဗတီတိ နိက္ခော=သုဝဏ္ဏဝိကာရော။ မယဣတိ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု၊ ခဿ ဦဉ၊ မယတိ ယာတီတိ မယူခေါ-ကိရဏော။ လူ-ဆေဒနေ၊ ဩတ္ထာဘာဝေါ၊ လုနာတိ ဆိန္ဒတိ သောဘန္တိ လူခေါ=အသိနိဒ္ဓါ။ အရ-ဂမနေ၊ အရန္တိ ယန္တိ ဧတေနာတိ အက္ခော=သကဋာဝယဝါ၊ ပါသကော စ။ ယသ-ပယတနေ၊ ယဿတိ ပယတတိ ဗလိမာဟရဏတ္ထာယာတိ ယက္ခော=အမနုဿော၊ ရုဟ-ဇနနေ၊ ရုဟတိ ဇာယတီတိ ရုက္ခော=ပါဒပေါ၊ ဥသ-ဒါဟေ၊ ဥသတိ ဒဟတိ ကာမဂ္ဂိနာတိ ဥက္ခော=ဗလီဗဒ္ဒေါ။ သဟ-မရိသနေ ‘ဟလောပေါ၊ သဟတိ အတ္တနိ ကတာပရာဓံ ခမတီတိ သခါ=သဟာယော၊ ဧဝမညေပိ။
အဇ ဝဇ-ဂမနေ၊ မုဒ-တောသေ၊ ဂဒ-ဝစနေ၊ အမ ဂမ-ဂမနေ၊ ဧတေဟိ ဂက ဟောတိ။ အဇတိ ဂစ္ဆတိ သေဋ္ဌဘာဝန္တိ အဂ္ဂေါ-သေဋ္ဌော ¶ ။ ဝဇတိ သမူဟတ္တံ ဂစ္ဆတီတိ ဝဂ္ဂေါ=သမူဟော။ မုဒန္တိ ဧတေနာတိ မုဂ္ဂေါ=ဓညဝိသေသော။ ဂဒတီတိ ဂဂ္ဂေါ=ဣသိ။ ‘‘မနာနံ နိဂ္ဂဟီတ’’န္တိ (၅။၉၆) မဿ နိဂ္ဂဟီတံ၊ ဂစ္ဆတီတိ ဂင်္ဂါ=သုရာပဂါ။
သိင်္ဂအာဒယော သဒ္ဒါ ဂကအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ သီ-သယေ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ရဿတ္တဉ္စ၊ သယတိ ပဝတ္တတိ မတ္ထကေတိ သိင်္ဂံ=ဝိသာဏံ။ ဖုရ-စလနေ၊ လိမုင၊ ဖုရတိ စလတီတိ ပုလိင်္ဂေါ=ဇလိတင်္ဂါ ရာဝယဝေါ။ စလ-ကမ္ပနေ၊ ဥပုဗ္ဗော၊ စလဿ စာလိံ၊ ဥစ္စလတိ ကမ္ပတီတိ ဥစ္စာလိင်္ဂေါ=သုက္ကကီဋော၊ ကလ-သဒ္ဒေ၊ ဣမုက၊ ကလတိ အဘိနာဒံ ကရောတိ ဗဟုရဇ္ဇတာယာ တိ ကလိင်္ဂေါ=ဒက္ခိဏာပထော။ ဘမ-အနဝဋ္ဌာနေ၊ အဿ ဣတ္တံ၊ ဘမတီတိ ဘိင်္ဂေါ=ဘမရော။ ပဋ အဋ-ဂမနေ၊ ပဋိဿ အမုက၊ အက စ။ ပဋတိ ပတန္တော ဂစ္ဆတီတိ ပဋင်္ဂေါ၊ ပဋဂေါ=သလဘော၊ ဧဝမညေပိ။
အဂ-ကုဋိလဂမနေတီမသ္မာ ဂိ ဟောတိ။ အဂတိ ကုဋိလော ဟုတွာ ဂစ္ဆတီတိ အဂ္ဂိ=ပါဝကော။
ယာ-ပါပုဏနေ၊ ဝလ ဝလ္လ-သံဝရဏေ၊ ဧတေဟိ ဂု ဟောတိ။ ယာတီတိ ယာဂု=ပေယျာ။ ဝလီယတိ သံဝရီယတီတိ ဝဂ္ဂု=မနုညော။
ဖေဂ္ဂု ¶ အာဒယော ဂုအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဖလ-နိပ္ဖတ္တိယံ၊ အဿ ဧတ္တံ၊ ဖလတိ နိဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတီတိ ဖေဂ္ဂု=အသာရော။ ဘရ-ဘရဏေ၊ ရလောပေါ။ ဘရတီတိ ဘဂု=ဣသိ။ ဟိ-ဂတီယံ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ဟိနော တိ ပဝတ္တတီတိ ဟိင်္ဂု=ရာမဌဇံ။ ကမ-ဣစ္ဆာယံ၊ ကာမီယတီတိ ကင်္ဂု=ဓညဝိသေသော၊ ဧဝမညေပိ။
ဇန-ဇနနေတီမသ္မာ ဃော ဟောတိ။ ‘‘မနာနံ နိဂ္ဂဟီတ’’န္တိ (၅။၉၆) နဿ နိဂ္ဂဟီတံ၊ ဇာယတိ ဂမနမေတာယာတိ ဇင်္ဃာ=ပါဏျင်္ဂဝိသေသော။
မေဃအာဒယော ဃန္တာ နိပစ္စန္တေ။ မိဟ-သေစနေ၊ ဟလောပေါ၊ မေဟတိ သိဉ္စတီတိ မေဃော=အမ္ဗုဒေါ။ မုဟ-မုစ္ဆာယံ၊ ဟလောပေါ၊ မုယှန္တိ သတ္တာ ဧတ္ထာတိ မောဃော=တုစ္ဆော။ သီ-သယေ၊ ဧတ္တာဘာဝေါ၊ သေတိ လဟု ဟုတွာ ပဝတ္တတီတိ သီဃံ=အာသု။ အဟ-ဘသ္မီကရဏေ၊ နိပုဗ္ဗော၊ ဟလောပဒီဃာ၊ နိဒဟတီတိ နိဒါဃော=ဂိမှော။ မဟီဿ ဟလောပေါ၊ မဟီယတိ ပူဇီယတီတိ မဃာ=နက္ခတ္တံ၊ ဧဝမညေပိ။
(ဣတိ ကဝဂ္ဂပစ္စယဝိဓာနံ)။
စု-စဝနေ၊ သရ-ဂတိ ဟိံသာ စိန္တာသု၊ ဝရ-ဝရဏ သမ္ဘတ္တီသု၊ ဧယေဟိ စော ဟောတိ။ စဝတိ ရုက္ခာတိ စောစံ=ဥပဘုတ္တဖလ- ဝိသေသော ¶ ။ သရတိ အာယတိံ ဒုက္ခံ ဟိံသတီတိ သစ္စံ=အဝိတထံ။ ဝါရေတိ သုခန္တိ ဝစ္စံ=ဂူထော။
မရ-ပါဏစာဂေ တီမသ္မာ စုဤစီ ဟောန္တိ စော စ။ မရဏံ မစ္စု=မရဏံ။ မာရေတိ အန္ဓကာရံ ဝိနာသေတီတိ မရီစိ=ရံသိ၊ မိဂတဏှိကာ စ။ မရတီတိ မစ္စော=သတ္တော။
ကုသ-အက္ကောသေ၊ ပသ-ဗာဓနေ၊ ဧတေဟိ ဆိက ဟောတိ။ ကုသီယတိ အက္ကောသီယတီတိ ကုစ္ဆိ=ဥဒရံ။ ပသီယတိ ဗာဓီယတိ ဧတ္ထာတိ ပစ္ဆိ=ဘာဇနဝိသေသော။
ကသ-ဝိလေခနေ၊ ဥသ-ဒါဟေ၊ ဧတေဟိ ဆုက ဟောတိ။ ကသန္တိ ဝိလေခန္တိ ဧတ္ထာတိ ကစ္ဆု=ပါမံ။ ဥသတိ ဒဟတိ သန္တာပန္တိ ဥစ္ဆု=ရသာလော။
အသ-ခိပနေ၊ မသ-အာမသနေ၊ ဝဒ-ဝစနေ၊ ကုစ-သံကောစနေ၊ ကစ-ဗန္ဓနေ၊ ဧတေဟိ ဆော ဟောတိ။ အသတိ ဆိပတီတိ အစ္ဆော=ဘလ္လူကော။ မသတိ ဇလန္တိ မစ္ဆော=မီနော။ ဝဒတီတိ ဝစ္ဆော=နေလကော။ ကုစီယတိ သံကောစီယတီတိ ကောစ္ဆော=ဘဒ္ဒပီဋ္ဌံ။ ကစီယတိ ဗန္ဓီယတီတိ ကစ္ဆော=တနုပဒေသော၊ အနူပေါ စ။
ဂုစ္ဆအာဒယော ¶ ဆန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဂုပ-ဂေါပနေ၊ ဩတ္တာဘာဝေါ၊ ဂေါပီယတီတိ ဂုစ္ဆော=ထဝကော။ တုသ-တုဋ္ဌိမှီ၊ တုသန္တိ ဧတေနာတိ တုစ္ဆံ=မုသာ။ ပုသ-ပေါသနေ၊ ပေါသန္တိ တနုမနေနာတိ ပုစ္ဆော=ဝါလဓိ၊ ဧဝမညေပိ။
အရ-ဂမနေတီမသ္မာ ဇု ဟောတိ၊ အရိဿ ဥဋ စ။ ဋကာရော သဗ္ဗာဒေသတ္ထော၊ အရတိ အကုဋိလဘာဝေန ပဝတ္တတီတိ ဥဇု=အဝင်္ကော။
ရဇ္ဇုအာဒယော ဇုအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ရုဓ-အာဝရဏေ၊ ဥဿ အတ္တံ၊ ရုန္ဓန္တိ ဧတေနာတိ ရုဇ္ဇု-ယောတ္တံ။ မန-ဉာဏေ၊ အမညိတ္ထာတိ မဉ္ဇု=မဉ္ဇုလံ၊ ဧဝမညေပိ။
ဂိဓ-အဘိကင်္ခါယမိစ္စသ္မာ ဈက ဟောတိ။ ဂေဓတီတိ ဂိဇ္ဈော=ပက္ခိဝိသေသော။
ဝဉ္စျာဒယော ဈက အန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဝန-ယာစနေ၊ ဝနောတိ အတ္တာနံ အနုဘဝိတုံ ယာစတီတိ ဝဉ္ဈော=အဖလရုက္ခော၊ ဝဉ္ဈာ=အပသဝါ ဣတ္ထီ၊ အဿ ဣတ္တံ ဝိဉ္ဈော=ပဗ္ဗတော၊ သံဇ-သင်္ဂေ၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ သဉ္ဇိယတီတိ သဇ္ဈံ=ရဇတံ၊ ဧဝမညေပိ။
ကမ-ဣစ္ဆာယံ ¶ ၊ ယဇ-ဒေဝပူဇာသင်္ဂတိကရဏဒါနေသု၊ ဧတေဟိ ဉော ဟောတိ၊ မဿ နိဂ္ဂဟီတဝဂ္ဂန္တာ၊ ကာမီယတီတိ ကညာ=ကုမာရီ။ ဇဿ ပရရူပတ္တံ၊ ယဇန္တျနေနာတိ ယညော=ယာဂေါ။
ပုနာတိ ပုဏတိသ္မာ ဝါ ဉောဩတ္တာဘာဝေါ စ နိပစ္စန္တေ။ ပုနာတိ၊ ပုဏတိ သုန္ဒရတ္တံ ကရောတီတိ ဝါ ပုညံ=ကုသလံ။
အရ-ဂမနေ၊ ဝါ-စာဂေ၊ ဧတေဟိ အညော ဟောတိ၊ ဟာဿ ဟိရဉ္စာဒေသော။ အရီယတေ ဂမျတေတိ အရညံ=ဝနံ။ ဇဟာတိ သတ္တာနံ ဟီနတ္တန္တိ ဟိရညံ=ဓနံ၊ သုဝဏ္ဏဉ္စ။
(ဣတိ စဝဂ္ဂပစ္စယဝိဓာနံ)။
ကိရ-ဝိကိရဏေ၊ တရ-တရဏေ၊ ဧတေဟိ၊ ကီဋော ဟောတိ။ သောဘေတုမေတ္ထ ရတနာနိ ဝိကိရီယန္တီတိ ကိရီဋံ=မကုဋံ။ တရဣတိ နိဒ္ဒေသာ အဿ ဣတ္တံ၊ တရန္တိ ယန္တိ သုရူပတ္တ မနေနာတိ တိရီဋံ=ဝေဋ္ဌနံ။
သက-သတ္တိယံ၊ ကသ-ဂမနေ၊ ကရ-ကရဏေ၊ မက္က ဣတိ သုတ္တိယော ဓာတု၊ ဒေဝ-ဒေဝနေ၊ ကမ-ဣစ္ဆာယံ၊ ဧဝမာဒိဟိ အဋော ဟောတိ။ သဏ္ဏောတိ ဘာရံ ဝဟိတုန္တိ သကဋော=ယာနံ။ အကသိ နိရောဇတ္တံ အဂမီတိ ကသဋံ=နိရောဇံ။ ကရောတိ အမနာပန္တိ ကရဋော=ကာကော ¶ ။ မက္ကတိ စလတီတိ မက္ကဋော=ဝါနရော။ ဒေဝီယတိ ပူဇီယတီတိ ဒေဝဋော=ဣသိ။ ကမတိ ဣစ္ဆတိ အာရောဟတ္ထန္တိ ကမဋော=ဝါမနော။
ဧတေ သဒ္ဒါ နိပစ္စန္တေ။ မံကိသ္မာ ဥဋော၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ စ၊ မံကေတိ သောဘေတီတိ မကုဋံ=ကိရီဋံ။ အဝတိသ္မာ အာဋဏ၊ အဝျတေ ခညတေတိ အာဝါဋော=ကာသု။ ကု-သဒ္ဒေတီမသ္မာ အာဋော၊ ဩအဝါဒေသာ ယထာယောဂံ၊ ကဝတိ ရဝတီတိ ကဝါဋံ=ဒွါရပိဓာနံ။ ကုက ဝက-အာဒါနေတီမသ္မာ ကုဋက၊ ကုကတိ ဂေါစရမာဒဒါတီတိ ကုက္ကုဋော=တမ္ဗစူဠော။
ကမ-ဣစ္ဆာယံ၊ ဥသ-ဒါဟေ၊ ကုသ-အက္ကောသေ၊ ကသ-ဂမနေ၊ ဧတေဟိဌော ဟောတိ၊ နိဂ္ဂဟီတဝဂ္ဂန္တာ၊ ဩဒနာဒီနိ ကာမေတီတိ ကဏ္ဌော=ဂလော။ ဩက္ကပရရူပါဒီနိ၊ ဩဒနာဒီသု ဥဏှေန ဥသီယတီ တိ ဩဋ္ဌော=ဒန္တစ္ဆဒေါ၊ ကရဘော စ။ ကုသီယတိ အက္ကောသီယတီတိ ကောဋ္ဌော=ဓညနိလယော။ ကသတိ ယာတိ ဝိနာသန္တိ ကဋ္ဌံ=ဒါရု။
ကုဋ္ဌအာဒယော သဒ္ဒါ ဌန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ကုသိသ္မာ ဌော၊ ဩတ္တာဘာဝေါ စ၊ ကုသီယတိ အက္ကောသီယတီတိ ကုဋ္ဌံ=ဆဝိရောဂေါ။ ကုဏ-သဒ္ဒေ၊ ပရရူပါဘာဝေါ ဩတ္တာဘာဝေါ စ၊ ကုဏတိ နဒတီတိ ကုဏ္ဌော=အတိခိဏော၊ ကုဏီယတိ အက္ကောသီယတီတိ ကုဏ္ဌော= ဆိန္နဟတ္ထပါဒါဒိကော ¶ ။ ဒံသိဿ ဒါ၊ ဒံသတိ ဧတာယာတိ ဒါဌာ=ဒန္တဝိသေသော။ ကမိဿ အက စ။ ကာမီယာတိ ဒီနေတီတိ ကမဌော=ဘိက္ခာဘာဇနံ၊ ဝါမနော၊ ကုမ္မော စ။ ဖဿိဿ ဖုဋော၊ ဖဿီယတီတိ ဖုဋ္ဌော=ဖဿော၊ ဧဝမညေပိ။
ဝရ-ဝရဏေ၊ ကရ-ကရဏေ၊ ဧတေဟိ အဏ္ဍော ဟောတိ။ အတ္တနိ ပေဖံ ဝါရယတီတိ ဝရဏ္ဍော=မုခရောဂေါ။ ကရီယတီတိ ကရဏ္ဍော=ဘဏ္ဍဝိသေသော။
မကာရ နကာရန္တေဟိ ကြိယတ္ထေဟိ ဗဟုလံ ဍပ္ပစ္စယော ဟောတိ။ သမ-ဥပသမေ၊ သမနံ သဏ္ဍံ=သမူဟော။ ကမ-ပဒဝိက္ခေပေ၊ ကမတိ ယာတီတိ ကဏ္ဍော=သရော၊ ပရိစ္ဆေဒေါ စ၊ ဒမ-ဒမနေ၊ ဒမန္တွျနေနာတိ ဒဏ္ဍော=နိဂ္ဂဟော။ အမ ဂမ-ဂမနေ၊ အမန္တိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထာတိ အဏ္ဍော=ပက္ခိပသဝေါ၊ ကောသော စ။ ဂစ္ဆတိ သူနဘာဝန္တိ ဂဏ္ဍော=ဗျာဓိ၊ ဝဒနေကဒေသော စ။ ရမု-ကီဠာယံ၊ ရမန္တိ ဧတ္ထာတိ ရုဏ္ဍာ=ဝိဓဝါ။ မန-ဉာဏေ၊ မညန္တိ ဧတေနာတိ မဏ္ဍော=ဩဒနာဒိနိဿာဝေါ။ ခန ခဏ=အဝဒါရဏေ၊ ခညတီတိ ခဏ္ဍော=ဥစ္ဆုဝိကာရ ဝိသေသော။ လမ-ဟိံသာယံ၊ လမတိ ဟိံသတိ သုစိဘာဝန္တိ လဏ္ဍော=ဝစ္စံ၊ ဧဝမညေပိ။
ကုဏ္ဍအာဒယော ဍန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ကမ မန တနာနံ အဿ ဥတ္တံ၊ ကာမီယတီတိ ကုဏ္ဍံ=ဘာဇနံ။ မညတိ ဟိတာဟိတန္တိ မုဏ္ဍော= ဆိန္နကေသော ¶ ။ တနောတိ ဧတေနာတိ တုဏ္ဍံ=လပနံ။ ဤရ-ခေပေ၊ ဧရံအာဒေသော။ ဤရတိ ကမ္ပတီတိ ဧရဏ္ဍော=ဗျဂ္ဃပုစ္ဆော၊ သိ-သေဝါယံ၊ သိဿ ခမုက၊ သုဂန္ဓံ သေဝတီတိ သိခဏ္ဍော=စူဠာ၊ ဧဝမညေပိ။
၆၀။ တိဇ ကသ တသ ဒက္ခာ ကိဏော ဇဿ ခေါ စ။
တိဇ-နိသာနေ၊ ကသ-ဂမနေ၊ တသ-ပိပါသာယံ၊ ဒက္ခ-ဝုဒ္ဓိယံ၊ ဧတေဟိ ကိဏော ဟောတိ၊ ဇဿ ခေါ စ၊ တေဇယိတ္ထာတိ တိခိဏံ=နိသိတံ။ ကသတိ ပဝတ္တတီတိ ကသိဏံ=အသေသံ။ တသနံ တသိဏာ=တဏှာ။ ဒက္ခတိ ဝုဒ္ဓိံ ဂစ္ဆတိ ဧတာယာတိ ဒက္ခီဏာ=ကုသလံ။
ဝီ-တန္တသန္တာနေ၊ သိ-သေဝါသံ၊ သူ-ပဿဝနေ၊ ဒု-ဂမနေ၊ ကီ-ဒဗ္ဗဝိနီမယေ၊ သာ-တနုကရဏာဝသာနေသု၊ ဧဝမာဒီဟိ ဏိ ဟောတိ။ ဝီယတီတိ ဝေဏိ=ကေသကလာပေါ။ သေဝနံ သေဏိ=သဇာတီနံ ကာရူနံ သမူဟော။ နိပုဗ္ဗော၊ နိသေဝီယတီတိ နိသေဏိ=သောပါနံ။ သဝတိ ပဿဝတီတိ သောဏိ=ကဋိ။ ဒဝတိ ဝဟတီတိ ဒေါဏိ=ကဋ္ဌမ္ဗုဝါဟနီ၊ နာဝါ စ။ နဒါဒိပါဌာ ဝိမှိ သောဏီ ဒေါဏီ တိပိ ဟောတိ။ ကယနံ၊ ကီယတေ ဧတာယာတိ ဝါ ကေဏိ=ကယော သာတိ ဒုက္ခံ တနုံ ကရောတီတိ သာဏိ=တိရောကရဏီ၊ ဧဝမညေပိ။
ဂဟ-ဥပါဒါနေ၊ အရ-ဂမနေ၊ ဓရ-ဓာရဏေ၊ သရ-ဂတိယိံသာ စိန္တာသု၊ တရ-တရဏေ၊ ဧဝမာဒီဟိ အဏိပ္ပစ္စယော ဟောတိ။ ဂဏှာတီတိ ဂဟဏိ=အသိတာဒိပါစကော အဂ္ဂိ။ အရီယတိ ဂမီယတီတိ အရဏိ=အဂ္ဂိမန္ထနကဋ္ဌံ ¶ ။ ဓာရေတီတိ ဓရဏိ=မဟီ။ သရီယတိ ဂမီယတီတိ ဘရဏိ=မဂ္ဂေါ။ တရန္တျနေနာတိ တရဏိ=နာဝါ၊ သူရိယော စ။
ရီ-ပဿဝနေ၊ ဝီ ဝါ-ဂမနေ၊ ဘာ-ဒိတ္တိယံ၊ ဧတေဟိဏု ဟောတိ။ ရီယတိ ပဿဝတီတိ ရေဏု=ရဇော။ ဝေတိ ပဝတ္တတီတိ ဝေဏု=ဝေဠု။ ဘာတိ ဒိဗ္ဗတီတိ ဘာဏု=ရံသိ။
ခါဏုအာဒယော ဏုအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ခဏ ခန-အဝဒါရဏေ၊ ဏဿ အာ၊ ခညတိ အဝဒါရီယတီတိ ခါဏု=ဆိန္နသာခေါ ရုက္ခော။ ဇန-ဇနနေ၊ နဿ ဝါ အာတ္တံ၊ ဇာယတိ ဂမန မနေနာတိ ဇာဏု၊ ဇဏ္ဏု=ဇင်္ဃောရူနံ သန္ဓိ။ ဟရ-ဟရဏေ၊ ဧက၊ ဟရီယတီတိ ဟရေဏု=ဂန္ဓဒဗ္ဗ၊ ဧဝမညေပိ။
ကု-သဒ္ဒေ၊ သု-သဝနေ၊ ဒု-ဂမနေ၊ ဝရ-ဝရဏေ၊ ကရ-ကရဏေ၊ ပဏ-ဗျဝဟာရထုတိသု၊ တာ-ပါလနေ၊ လီ-နိလီယနေ၊ ဧဝမာဒီဟိ ဏော ဟောတိ။ ကဝတိ နဒတိ ဧတ္ထာတိ ကောဏော=အဿိ၊ ဝီဏာဒိဝါဒနဒဏ္ဍော စ။ သုဏောတီတိ သောဏော=သုနခေါ၊ နရော စ။ ဒဝတိ ပဝတ္တတီတိ ဒေါဏော=ပရိမာဏဝိသေသော။ ဝိရူပတ္တ ဝါရေတီတိ ဝဏ္ဏော=နီလာဒိ။ သဝနံ ကရောတီတိ ကဏ္ဏော=သဝနံ။ ပဏီယတိ ဝေါဟရီယတီတိ ပဏ္ဏော=ပလာသော။ လာယတီတိ တာဏံ=ရက္ခာ။ နိလီယန္တိ ဧတ္ထာတိ လေဏံ=နိလီယနဋ္ဌာနံ။
သု-သဝနေ ¶ ၊ ဝီ-တန္တသန္တာနေ၊ ဧတေဟိ ဏက ဟောတိ။ သုဏောတီတိ သုဏော=သုနခေါ။ ဝီယတီတိ ဝီဏာ=ဝလ္လကီ။
တိဏအာဒယော ဏကန္တာ နိပစ္စန္တေ။ တိဇ-တေဇနေ၊ ဇလောပေါ၊ တေဇေတိ ဧတေနာတိ တိဏံ=ဗီရဏာဒိ။ လီ လိဟ သာဒ က္လေဒါနံ လော လဝါ၊ လီယတိ ရသတော သဗ္ဗတ္ထ အလ္လီယတီတိ လောဏံ လဝဏံ၊ လေဟီယတီတိ လောဏံ လဝဏံ၊ သာဒီယတီတိ လောဏံ လဝဏံ၊ က္လေဒယတီတိ လောဏံ လဝဏံ၊ ဂမိဿ ဩ၊ ဂစ္ဆတီတိ ဂေါဏော=ဂေါ။ ဟရ-ဟရဏေ၊ ဏဿဉ္ဇိ၊ ဟရီယတီတိ ဟရိဏော=မိဂေါ။ ဤရ-ကမ္ပနေ၊ ရဿတ္တံ၊ ဏဿ ဉိစ၊ အတ္တနော လူခဘာဝေ သမ္ပတ္တေ ဤရတိ ကမ္ပတီတိ ဣရိဏံ=ဦသရံ။ ထု-အဘိတ္ထဝေ၊ ဒီဃော၊ အဘိတ္ထဝီယတီတိ ထူဏံ=နဂရံ၊ ထူဏော=ဃရတ္ထမ္ဘော၊ ဧဝမညေပိ။
ရဝဏ ဝရဏ ပူရဏာ ဒယော အဏပ္ပစ္စယေန သိဒ္ဓါ။ ရဝတီတိ ရဝဏော=ကောကိလော။ ဝါရေတီတိ ဝရဏော=ပါကာရော။ ပူရီယတေ အနေနာတိ ပူရဏော=ပရိပူရီ။
(ဣတိ ဋဝဂ္ဂပစ္စယဝိဓာနံ)။
ပါ-ရက္ခဏေ၊ ဝသ-နိဝါသေ၊ ဧတေတိ အတိ ဟောတိ။ ပုဗ္ဗသရလောပေါ၊ ပါတိ ရက္ခတီတိ ပတိ=သာမီ၊ ဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝသတိ=ဂေဟံ။
၇၀။ ဓာ ဟိ သိ တန ဇန ဇရ ဂမ သစာ တု။
ဓာ-ဓာရဏေ ¶ ၊ ဟိ-ဂတိယံ၊ တန-ဝိတ္ထာရေ၊ ဇန-ဇနနေ၊ ဇရ-ဝယော-ဟာနိယံ၊ အမ ဂမ-ဂမနေ၊ သစ-သမဝါယေ၊ ဧတေဟိ တု ဟောတိ။ ဓာရေတီတိ ဓာတု=ဂေရုကာဒိ။ ဟိနောတိ ပဝတ္တာတိ ဖလံ ဧတေနာတိ ဟေတု=ကာရဏံ၊ သေဝီယတိ ဇနေဟီတိ သေတု=ဗန္ဓတိ (ပဒ္ဓတိ)။ တညတေတိ တန္တု=သုတ္တံ။ ဇနီယတေ ကမ္မကိလေသေဟီတိ ဇန္တု၊ ဇာယတိ ကမ္မကိလေဟီတိ ဝါ ဇန္တု=သတ္တော။ ဇီရတီတိ ဇတ္တု=အံသသန္ဓိ။ ဂစ္ဆတီတိ ဂန္တု=ဂမိကော၊ သစတိ သမေတီတိ သတ္တု=ယဝါဒိစုဏ္ဏံ။
အရ-ဂမနေတီမသ္မာ တု ဟောတိ၊ အရိဿ ဥဋ အာဒေသောစ။ အရတိ ပဝတ္တတီတိ ဥတု=ဟေမန္တာဒိ၊
ပိတုအာဒယော သဒ္ဒါ တုအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ပါ-ရက္ခဏေ၊ အာဿ ဣတ္တံ၊ ပါတိ ရက္ခတီတိ ပိတာ=ဇနကော။ ပါတိဿေဝါဒိဿ မော၊ ပါယေတီတိ မာတာ=ဇနနီ။ ဘာ-ဒိတ္တိယံ၊ ဘာတီတိ ဘာတာ=သောဒရိယော။ ဓာ-ဓာရဏေ၊ အာဿ ဤတ္တံ၊ ဓာရီယတီတိ ဓီတာ=ပုတ္တီ။ ဒုဟ-ပပူရဏေ၊ ဩတ္တာဘာဝေါ၊ တုဿ ဉ္ဆိစ။ ဒုဟတိ ပသဝေ ပပူရေတီတိ ဒုဟိတာ=ပုတ္တီ။ ဇန-ဇနနေ၊ အဿ အာတ္တံ၊ မာ စာန္တာဒေသော။ ပပုတ္တေ ဇနေတီတိ ဇာမာတာ=ဒုဟိတုပတိ။ နဟ-ဗန္ဓနေ၊ နဟီယတိ ဗန္ဓီယတိ ပေမေနာတိ နတ္တာ-ပပုတ္တော။ ဟု-ဟဝနေ၊ ဟဝတိ ပူဇေတီတိ ဟောတာ=ယညကော။ ပူ-ပဝနေ၊ ပုနာတိ ¶ အာယတိံ ဘဝံ ပဝိတ္တံ ကရောတီတိ ပေါတာ=သောယေဝ။
ဇန-ဇနနေ၊ ကရ-ကရဏေ၊ ဧတေဟိ ရတု ဟောတိ၊ ရကာရော အန္တသရာဒိလောပတ္ထော။ ဇာယတီတိ ဇတု=လာခါ။ ကရီယတီတိ ကတု=သယူပေါ ယညော။
သက-သတ္တိယမိစ္စသ္မာ ဥန္တော ဟောတိ။ သက္ကောတီတိ သကုန္တော=ပက္ခီ။
ကပ-အစ္ဆာဒနေ ဣစ္စသ္မာ ဩတော ဟောတိ။ ကပတီတိ ကပေါတော=ပါရေဝတော။ ဋော တဿ ဝါ ဟောတိ ကပေါဋော=သောယေဝ။
ဝသ-နိဝါသေ၊ ရုဟ-ဇနနေ၊ ဘဒ္ဒ-ကလျာဏေ၊ နန္ဒ-သမိဒ္ဓိယံ၊ ဇီဝ-ပါဏဓာရဏေ၊ ဧဝမာဒီတိ အန္တော ဟောဟိ။ ဝသန္တိ ဧတသ္မိံ ကာလေ ကီဠာပသုတာတိ ဝသန္တော=ဥတု။ ရုဟတိ ဇာယတီတိ ရုဟန္တော=ရုက္ခော၊ ဧဝံနာမကော မိဂရာဇာ စ။ ဘဒ္ဒိဿ သံယောဂါဒိလောပေါ၊ ဘဇတိ ကလျာဏဓမ္မန္တိ ဘဒန္တော=ပဗ္ဗဇိတော။ နန္ဒတိ ဧတာယာတိ နန္ဒန္တီ=သခီ၊ နဒါဒိပါဌာ ဝီ၊ ဧဝမုပရိ စ။ ဇီဝန္တိ ဧတာ- ယာတိ ¶ ဇီဝန္တီ=ဩသဓိ။ သဝတီတိ သဝန္တီ=နဒီ။ ရောဒါပေတီတိ ရောဒန္တီ=ဩသဓိ။ အဝတိ ရက္ခတီတိ အဝန္တီ=ဇနပဒေါ။
ဟိ-ဂတိယ၊ သီ-သယေ၊ ဧတေဟိ အန္တော ဟောတိ မုက စ။ ကကာရော အန္တာဝယဝတ္ထော၊ ဟိမံ ဟိနောတိ ပဝတ္တတိ ဧတသ္မိန္တိ ဟေမန္တော=ဥတု၊ သယန္တိ ဧတ္ထ ဦကာ ကုသုမာဒယော စာတိ သီမန္တော=ကေသမဂ္ဂေါ။
ဟရ-ဟရဏေ၊ ရုဟ-ဇနနေ၊ ကုလ-ပတ္ထာရေ၊ ဧတေတိ ဣတော ဟောတိ။ အတ္တနော သိနေဟံ ဟရတီတိ ဟရိတော=ဝဏ္ဏဝိသေသော။ ရုဟတီတိ ရောဟိတော=မစ္ဆဝိသေသော။ ရုဟတိ သရီရေ ဗျာပနဝသေနာတိ ရောဟိတံ၊ ရဿ လတ္တေ လောဟိတံ=ရုဓိရံ။ အတ္တနော ဂုဏံ ကုလတိ ပတ္ထရတီတိ ကောလိတော=ဒုတိယဂ္ဂသာဝကော၊ ဧဝံ နာမကော မရု စ။
ဘရ ရံဇ ယဇ ပစ ဧဝမာဒီဟိ အတော ဟောတိ။ ဘရတီတိ ဘရတော=နဋော။ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ ရဉ္ဇန္တိ ဧတ္ထာဟိ ရဇတံ=သဇ္ဈံ။ ယဇိတဗ္ဗောတိ ယဇတော=အဂ္ဂိ။ ပစတီတိ ပစတော=သူပကာရော။
ကိရ-ဝိကိရဏေ၊ အလ-ဗန္ဓနေ၊ စိလ-ဝသနေ၊ ဧဝမာဒီဟိ အာတက ဟောတိ၊ ကိရတီတိ ကိရာတော=သဝရော၊ ရဿ လက္ကေ ကိ- လာတော=သောဝ ¶ ။ အလတီတိ အလာတံ=ဥမ္မုကံ။ စိလတီတိ စိလာတော=မလစ္ဆဇာတိ။
အမ မာ ဝရ ကလာဒီဟိ အတ္တော ဟောတိ။ အမတိ ကာလန္တရံ ပဝတ္တတီတိ အမတ္တံ=ဘာဇနံ။ ပုဗ္ဗသရလောပေါ၊ မာနံ မတ္တံ=ပမာဏံ ပရိစ္ဆေဒေါ စ။ ဝရန္တုနေနာတိ ဝရတ္တာ=ယောတ္တံ။ ကလတိ ပရိစ္ဆိန္ဒတီတိ ကလတ္တံ=ဘရိယာ။
ဝါ-ဂမနေ၊ တာ-ပါလနေ၊ တန-ဝိတ္ထာရေ၊ ဒမ-ဥပသမေ၊ အ-မဂမနေ၊ သိ-သေဝါယံ၊ သု-သဝနေ၊ ပူ ပဝနေ၊ ဂုပ-ဂေါဝနေ၊ ယုဇ-သံယမေ၊ ဂဟ-ဥပါဒါနေ၊ အတ-သာတစ္စဂမာန၊ ခိပ-ပေရဏေ၊ ဧဝမာဒီဟိ တော ဟောတိ။ ဝါယတီတိ ဝါတော=ဝါယု။ တာယတီတိ တာတော=ပိတာ။ တနုတေတိ တန္တံ=တန္တဝေါ။ ဒမတီတိ အန္တော=ဒသနော။ အမတိ ယာတီတိ အန္တော=ဩသာနံ၊ ကောဋ္ဌာသသမီပါဝယဝါ စ။ သေဝီယတီတိ သေတော=ဓဝလော။ သုဏန္တုနေနာတိ သောတံ=သဝနံ။ သဝတီတိ သောတော=ဇလပ္ပဝါဟော။ ပုနီယတီတိ ပေါတော=ဗာလော။ ဂေါပီယတီတိ ဂေါတ္ထံ=ကလာဒိ။ ယောဇန္တျနေနာတိ ယောတ္တံ=ရဇ္ဇု။ မမာယန္တေဟိ ဂယှတီတိ ဂတ္တံ=သရီရံ။ အဗာဓံ နိရန္တရံ အတတိ ပဝတ္တတီတိ အတ္တာ=မနာဒိ။ ခိပီယတိ ဧတ္ထာတိ ခေတ္တံ=ကေဒါရံ။
ဂရ ဃရ-သေစနေ၊ သိ-သေဝါယံ၊ ဒူ-ပရိတာပနေ၊ မိဒ-သိနေဟေ၊ စိတ-သဉ္စေတနေ၊ ပုသ-ပေါသနေ၊ ဝိဒ-လာဘေ၊ ဧဝမာဒီဟိ တက ¶ ၄ ဟောတိ၊ ဃရတိ သိဉ္စတီတိ ဃတံ=သပ္ပိ။ သေဝီယတီတိ သိတော=သေတော။ ဒုဗ္ဗစတ္တာ ဒူယတိ ပရိတာပေတီတိ ဒူတော=ပေသရကာရော။ မိဇ္ဇတိ သိနေဟတီတိ မိတ္တော=သုဟဒယော။ စိန္တေတီတိ စိတ္တံ=ဝိညာဏံ စိတ္တကမ္မာဒိ စ။ ပေါသီယတီတိ ပုတ္တော=အတ္တဇော။ ဝိန္ဒန္တိ ပီတိ မနေနာတိ ဝိတ္တံ=ဓနံ။ ဝရ-ဝရဏသမ္ဘတ္တီသု၊ ဝရဏံ ဝတ္တံ=ဗြဟ္မစရိယာဒိ။
နေတ္တအာဒယော တက ပရာ နိပစ္စန္တေ။ နီ-ပါပနေ၊ ဧတ္တံ၊ တုက စ နိပါတနာ။ နယတိ ပါပေတီတိ နေတ္တံ=နယနံ၊ နေတာ စ။ ကရ-ကရ-ဏေ၊ အဿု၊ ကရဏံ ကုတ္တံ=ကိရိယာ။ ကမိဿ အဿု၊ ကမတိ ယာတီတိ ကုန္တော=အာဝုဓဝိသေသော။ ရမ-ကီဠာယံ၊ သုပုဗ္ဗော၊ သုဿနိစ္စံ ဒီဃော။ သုဋ္ဌု ရမဏံ၊ သုဋ္ဌု ရမတီတိ ဝါ သူရတော=သုခသံဝါသော။ မိဟိဿဣဿု၊ မိဟတိ သိဉ္စတီတိ မုတ္တံ=ပဿာဝေါ။ ပါလ=ရက္ခဏေ အာဿ ရဿတ္တံ၊ ဉိစ။ ပါလီယတီတိ ပလိတံ=ကေသလောမာနံ ဇရာယ ကတံ သေတတ္တံ၊ သဒ္ဓါဒိတ္တာ အကာရေ တံ ယဿ အတ္ထိ သော ပလိတော=ပုမာ၊ ပလိတာ=ဣတ္ထီ။ မှိဿ သိ၊ မိဟိ စ၊ မှယနံ သိတံ=မန္ဒဟသိတံ၊ မှယနံ မိဟိတံ=တဒေဝ၊ ကုသ-အက္ကောသေ တဿ ဤဉ၊ ကုသီယတိ အက္ကောသီယတီတိ ကုသီတော=အလသော၊ သိ=ဗန္ဓနေ၊ ဒီဃော၊ သေန္တိ ဗန္ဓန္တိ ဃရာဝါသံ ဧတာယာတိ သီတာ=နင်္ဂလလေခါ၊ ဧဝမညေပိ။
သမ-ဥပသမေ ¶ ၊ ဒရ-ဒရဏေ၊ ဒမ-ဥပသမေ၊ ကိလမ က္လမ-ဂေလညေ၊ သပ-အက္ကောသေ၊ ဝသ-နိဝါသေ၊ အာပုဗ္ဗော၊ ဧဝမာဒီဟိ အထော ဟောတိ။ သမေတီတိ သမထော=သမာဓိ။ ဒရဏံ ဒရထော=ပီဠာ။ ဒမနံ ဒမထော=ဒမော။ ကိလမနံ ကိလမထော=ပရိဿမော။ သပနံ သပထော=သစ္စကရဏံ။ အာဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ အာဝသထော=ဃရံ။
ဥပပုဗ္ဗာ ဝသတိသ္မာ အထော ဟောတိ၊ ဝဿ ဩဋ စာဒေသော။ ဥပဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဥပေါသထော=တိထိဝိသေသော၊ နဝမဟတ္ထိ ကုလဉ္စ။
ရမတိသ္မာ ထက ဟောတိ၊ ကာနုဗန္ဓကရဏသာမတ္ထိယာ အတ ကာရာဒေါပိ မလောပေါ။ ရမန္တိ ကီဠန္တိ ဧတေနာတိ ရထော=သန္ဒနော။
တိတ္ထအာဒယော ထကပရာ နိပစ္စန္တေ။ တရ-တရဏေ၊ အဿ ဣတ္တံ၊ ပရရူပါဒိ၊ တရန္တျနေနာတိ တိတ္ထံ=နဇ္ဇာဒိံ ယေနာဝတရန္တိ တံ။ သိစ-ရက္ခဏေ၊ သေစတီတိ သိတ္တံ=မဓုစ္ဆိဋ္ဌံ။ ဟသ-ဟသနေ၊ ဟသန္တျနေနာတိ ဟတ္ထော=ကရော၊ နက္ခတ္တာဉ္စ။ ဂါယတီတိ ဂါထာ=ပဇ္ဇဝိသေသော။ အရန္တိ ပဝတ္တန္တျနေနာတိ အတ္ထော=ဓနံ။ ရောဂံ တုဒတိ ပီဠေတီတိ တုတ္ထံ=ဩသဓံ။ ယု-မိဿနေ၊ ဒီဃော၊ ယဝတီတိ ယူ- ထော=သဇာတိကာနံ ¶ တိရစ္ဆာနာနံသမူဟော။ ဂုပ-ဂေါပနေ၊ ဒီဃော၊ ပလောပေါ၊ ပဋိကူလတ္တာ ဂေါပီယတီတိ ဂူထော=ဝစ္စံ၊ ဧဝမညေပိ။
ဝသ-နိဝါသေ၊ မသ-အာမသနေ၊ ကုသ-အက္ကောသေ၊ ဧတေဟိ ထု ဟောတိ။ ဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝတ္ထု=ပဒတ္ထော။ ဒဓိံ အာမသတီတိ မတ္ထု=ဒဓိမဏ္ဍော။ ကုသီယတိ အက္ကောသီယတိ ဘေရ ဝနာဒတ္တာတိ ကောတ္ထု=သိဂါလော။
သက-သတ္တိယံ၊ ဝသ-နိဝါသေ၊ ဧတေဟိ ထိ ဟောတိ။ သက္ကောတိ ဂန္တုမနေနာတိ သတ္ထိ=ဦရု။ ဝသီယတိ အစ္ဆာဒီယတီတိ ဝတ္ထိ=နာဘိယာ အဓော။
ဝီ ဝါ-ဂမနေတီမသ္မာ ထိက ဟောတိ။ ဝီယန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဧတာယာတိ ဝီထိ=အာဝလိ။
သာရိသ္မာ ဏျန္တာ ရထိ ဟောတိ။ သာရေတီတိ သာရထိ=ရထ-ဝါဟော။
တာ-ပါလနေ၊ အတ-သာတစ္စဂမနေ၊ ဧတေဟိ ဣထိ ဟောတိ။ တာယတိ ပါလေတီတိ တိထိ=ပဋိပဒါဒိ၊ အတတိ ဂစ္ဆတီတိ အတိထိ=အဗ္ဘာဂတော။
ဣသတိသ္မာ ¶ ထီ ဟောတိ။ ဣစ္ဆတိ ဣစ္ဆီယတီတိ ဝါ ဣတ္ထီ=နာရီ။
၉၅။ ရုဒ ခုဒ မုဒ မဒ ဆိဒ သူဒ သပ ကမာ ဒက။
ဧတေဟိ ဒက ဟောတိ။ ရုဒတီတိ ရုဒ္ဒေါ=ဥမာပတိ။ ရဿ လတ္တေ လုဒ္ဒေါ=နေသာဒေါ။ ခုဒတိ အသဟတီတိ ခုဒ္ဒေါ=နီစော။ မောဒန္တိ ဧတာယာတိ မုဒ္ဒါ=သက္ခရမင်္ဂုလိယံ။ မဇ္ဇန္တိ အသ္မိန္တိ မဒ္ဒေါ=ဇနပဒေါ။ ဆိဇ္ဇတီတိ ဆိဒ္ဒံ=ရန္ဓံ။ ဦဿ ရဿတ္တံ၊ သူဒတိ သာမိကေဟိ ဘတိံ ပက္ခရတီတိ သုဒ္ဒေါ=ဝသလော။ သပန္တုနေနာတိ သဒ္ဒေါ=သောတဝိသယော။ ကာမီယတီတိ ကန္ဒော=မူလဝိသေသော။
ကုန္ဒအာဒယော ဒကအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ကမိဿ အဿု၊ ကာမီယတီတိ ကုန္ဒော=ပုပ္ဖဝိဓသသော၊ မဏိဿ မန၊ မညတေတိ မန္ဒော=ဇဠော။ ဝုဏာတိဿ ဗုန၊ ဝုဏီယတိ သံဝရီယတီတိ ဗုန္ဒော=မူလပ္ပဒေသော။ နိန္ဒ-ဂရဟာယံ၊ နလောပေါ၊ နိန္ဒီယတီတိ နိဒ္ဒါ=သောပ္ပံ။ ဥန္ဒ-ကိလေဒနေ၊ နလောပေါ၊ ဥန္ဒတိ ကိလေဒတီတိ ဥဒ္ဒေါ=ဇလဗိဠာလော။ သံပုဗ္ဗဿ ဥန္ဒိဿ စ၊ သမ္မာ ဥန္ဒတိ ကိလေဒတီတိ သမုဒ္ဒေါ=သာဂရော။ ပုလ-မဟတ္တဟိံ သာဉာဏေသု၊ ဣမုဉ၊ ပုလတိ ဟိံသတီတိ ပုလိန္ဒော=သဝရော။ ဧဝံ-မညေပိ။
ဒဒ-ဒါနေတီမသ္မာ ဒု ဟောတိ။ ဒုက္ခံ ဒဒါတီဟိ ဒဒ္ဒု=ကုဋ္ဌဝိသေသော။
ခန ¶ ခဏ-အဝဒါရဏေ၊ အန-ပါဏနေ၊ ဒမ-ဥပသမေ၊ ရမ-ကီဠာယံ၊ ဧတေဟိ ဓော ဟောတိ။ ဉာဏေန ဓညတေတိ ခန္ဓော=ရာသိ။ အနတိ ဇီဝတိ ဧတေနာတိ အန္ဓော=အစက္ခုကော။ ဒမေတဗ္ဗောတိ ဒန္ဓော=ဇဠော၊ ရမန္တိ ဧတ္ထ သပ္ပာဒယောတိ ရန္ဓံ=ဆိဒ္ဒံ။
မုဒ္ဓအာဒယော ဓန္တာ နိပစ္စန္တေ။ မုဒ-တောသေ၊ ဩတ္တာဘာဝေါ၊ မောဒန္တိ ဧတ္ထ ဦကာတိ မုဒ္ဓါ=မတ္ထကော။ အရ-ဂမနေ၊ အရန္တိ ယန္တိ ဧတ္ထာတိ အဒ္ဓါ=မဂ္ဂေါ၊ ကာလော စ၊ အဒ္ဓံ=ဥပဒ္ဓံ။ ဂိဓ-အဘိ ကင်္ခါယံ၊ ဣဿ အတ္တံ၊ ဂေဓတီတိ ဂဒ္ဓါ=ဂိဇ္ဈော။ ဝိဓ-ဝေဓနေ၊ ဧတ္တာဘာဝေါ၊ ပရိဝဇ္ဈတီတိ ဝိဒ္ဓံ=ဝိမလံ၊ ဧဝမညေပိ။
သေတိသ္မာ ဓုက ဟောတိ။ သယန္တိ ဧတာယာတိ သီဓု=သုရာဝိသေသော။
၁၀၁။ ဝရာရကရတရဒရယမအဇ္ဇမိထသကာ ကုနော။
ဝရ-ဝရဏသမ္ဘတ္တီသု၊ အရ-ဂမနေ၊ ကရ-ကရဏေ၊ တရ-တရ-ဏေ ဒရ-ဝိဒါရဏေ၊ ယမ-ဥပရမေ၊ အဇ္ဇ သဇ္ဇ-အဇ္ဇနေ၊ မိထ-သင်္ဂမေ၊ သက-သတ္တိယံ၊ ဧတေဟိ ကုနော ဟောတိ။ ‘‘ရာ နဿ ဏော’’တိ (၅-၁၇၁) နဿ ဏတ္တံ၊ ဝါရေတီတိ ဝရုဏော=ဧဝံနာမကော ဣသိ၊ ဒေဝရာဇာ၊ ပါဒပေါ စ။ အရတိ ဂစ္ဆတီတိ အရုဏော=သူရိယော၊ တဿ ¶ သာရထိ စ။ ပရဒုက္ခေ သတိ သာဓူနံ ဟဒယကမ္မနံ ကရောတီတိ ကရုဏာ=ဒယာ။ ဗာလဘာဝံ အတရီတိ တရုဏော=ယုဝါ။ ‘‘ဏိဏာပိန’’န္တိ (၅။၁၆၀) ယောဂဝိဘာဂါ ဏိလောပေါ၊ ဝိဒါရေတီတိ ဒါရုဏော=ကက္ခဠော။ ယမေတိ ပါဝံ နာသေတီတိ ယမုနာ=ဧကာ မဟာနဒီ။ အဇ္ဇတိ ဓနသဉ္စယံ ကရောတီတိ အဇ္ဇုနော=ရာဇာ၊ ရုက္ခဝိသေသော စ။ မိထော သင်္ဂမော မိထုနံ=ပုမိတ္ထိယုဂဠံ။ သက္ကောတီတိ သကုနော=ပက္ခီ။ နဒါဒိပါဌာ ဝီမှိ=သကုနီ။ ‘‘တထနရာနံဋဋ္ဌဏလာ’’တိ (၁-၂၇) ဝါ ဏတ္တေ=သကုဏော၊ သကုဏိ။
အဇ ဝဇ-ဂမနေ တီမသ္မာ ဣနော ဟောတိ။ အဇတိ ဝိက္ကယံ ယာတီတိ အဇိနံ=စမ္မံ။
ဝိပိနအာဒယော ဣနန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဝပ-ဗီဇနိက္ခေပေ၊ အဿ ဣတ္တံ၊ ဝပန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝိပိနံ=ဝနံ။ သုပ-သယေ၊ သုပန္တိ ဧတေနာတိ သုပိနံ=နိဒ္ဒါ၊ သုပန္တေန ဒိဋ္ဌဉ္စ။ တုဒ-ဗျထနေ၊ ဒဿ ဟော၊ တုဒတိ သတ္တေ ပီဠေတီတိ တုဟိနံ=ဟိမံ။ ကပ္ပ-သာမတ္ထိယေ၊ ကပ္ပတိ ရိပဝေါ ဝိဇေတုံ သမတ္ထေတီတိ ကပ္ပိနော=ရာဇာ။ ကမ-ပဒဝိက္ခေပေ၊ အဿ ဥတ္တံ၊ ကမန္တိ ဧတ္ထ မီနာဒယော ပဝိသန္တီတိ ကုမိနံ=မစ္ဆဗန္ဓနောပကရဏဝိသေသော။ ဒါ-ဒါနေ၊ ဒေန္တိ ဧတသ္မိန္တိ ဒိနံ=ဒိဝသော၊ ဧဝမညေပိ။
ကိရတိသ္မာ ¶ ကနော ဟောတိ။ နဿ ဏော၊ ကိရန္တိ ဝိကိရန္တီတိ ကိရဏာ=ရံသိယော။
ဒီ-ခယေ၊ ဇိ-ဇယေ၊ ဣ-အဇ္ဈေနဂတီသု၊ မီ-ဟိံသာယံ၊ ဧတေဟိ နက ဟောတိ။ အဒေသိ ခယမဂမာသီတိ ဒီနော=နိဒ္ဓနော။ ပဉ္စမာရေ အဇိနီတိ ဇိနော=ဗုဒ္ဓါ။ ဧသိ ဣဿရတ္တမဂမာသီတိ ဣနော=သာမီ။ မီယတေ ဟိံသီယတေတိ မီနော=မစ္ဆော။
သိ-ဗန္ဓနေ၊ ဓာ-ဓာရဏေ၊ ဝီ ဝါ-ဂမနေ၊ ဧတေဟိ နော ဟောတိ။ သေတိ ဗန္ဓတီတိ သေနော=သသာဒနော သေနာ=စမူ။ ဓာရေတီတိ ဓာနာ=ဘဇ္ဇိတယဝေါ။ ဝေတိ ပဝတ္တတီတိ ဝေနော=ဟီနဇာတိ။ သတ္တေသု ဝါတိ ပဝတ္တတီတိ ဝါနံ=တဏှာ။
ဦနအာဒယော နန္တာ နီပစ္စန္တေ။ ဦဟ-ဝိတက္ကေ၊ ဟလောပေါ၊ ဦဟနံ ဦနော=အပုဏ္ဏော။ ဟိ-ဂတိယံ၊ ဒီဃတ္တံ၊ ဟေသိ ဟီနတ္တမဂမီတိ ဟီနော=နိဟီနော။ စိ-စယေ၊ ဒီဃတ္တံ၊ စယန္တိ ဧတ္ထ ရတနာနီတိ စီနော=ဇနပဒေါ။ ဟနိဿ ဇဃော၊ ဟညတီတိ ဇဃနံ=ကဋိ။ ဌာဿ ထေ ဌာတိ ပဝတ္တတီတိ ထေနော=စောရော။ ဥန္ဒိဿ ဩဒေါ၊ ဥန္ဒီယတီတိ ဩဒနော=အန္နံ။ အန္နံ။ ရံဇိဿ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ အက စ၊ ရံဇတေ အနေနာတိ ရဇနံ=ရာဂေါ။ ရဉ္ဇန္တိ ဧတ္ထာတိ ရဇနီ=ရတ္တိ။ ပဒိဿ ဇုနုက ¶ ၊ ပဇ္ဇတိ ဂစ္ဆတီတိ ပဇ္ဇုန္နော=ဣန္ဒော၊ မေဃော စ။ ဂမိဿ ဂင၊ ဂစ္ဆန္တိ ဧတ္ထ ဝိဟင်္ဂါဒယောတိ ဂဂနံ=အန္တလိက္ခံ၊ ဧဝမညေပိ။
ဝီ ဝါ-ဂမနေ၊ ပတ ပထ-ဂမနေ၊ ဧတေဟိ တနော ဟောတိ။ ဝေတိ ပဝတ္တတိ ဧတေနာတိ ဝေတနံ=ဘတိ။ ပတန္တိ ဧတ္ထာတိ ပတ္တနံ=နဂရံ။
ရမ ကီဠာယမိစသ္မာ တနက ဟောတိ။ ‘‘ဂမာဒိရာနံ လောပေါန္တဿာ’’တိ (၅။၁၀၉) မလောပေါ၊ ရမန္တိ ဧတ္ထာတိ ရတနံ=မဏိ အာဒီ၊ ဟတ္ထမတ္တဉ္စ။
သူ-ပသဝေ၊ ဘာ-ဒိတ္တိယံ၊ ဧတေဟိ နုက ဟောတိ။ ပသဝီယတီတိ သူနု=ပုတ္တော။ ဘာတိ ဒိဗ္ဗတီတိ ဘာနု=သူရိယော။
ဓာ-ဓာရဏေတီမသ္မာ နုက ဟောတိ၊ ဓာဿ ဧ စ။ ဓာရေတီတိ ဓေနု=ဂါဝီ။
ဝတ္တ-ဝတ္တနေ၊ အဋ-ဂမနတ္ထော၊ အဝ-ရက္ခဏေ၊ ဓမ-သဒ္ဒေ၊ အသ-ခေပနေ၊ ဧတေဟိ အနိ ဟောတိ။ ဝတ္တန္တိ ဧတေနာတိ ဝတ္တနိ=တသရဒဏ္ဍံ။ ဝီမှိ ဝတ္တနီ=ပန္ထော။ အဋတေ ဂမ္မတေတိ အဋနိ= မဉ္စင်္ဂေါ ¶ ။ သတ္တေ အဝတိ ရက္ခတီတိ အဝနိ=မဟီ။ ဓမန္တိ ဧတေန ဝီဏာဒယောတိ ဓမနိ=သီရာ။ ဒဏ္ဍတ္ထာယ အသီယတေ ခိပီယတေတိ အသနိ=ကုလိသံ။
ယု-မိဿနေတီမသ္မာ နိ ဟောတိ။ ယဝန္တိ သတ္တာ အနေန ဧတီဘာဝံ ဂစ္ဆန္တီတိ ယောနိ=ဘဂံ၊ အဏ္ဍဇာဒိယောနိ စ။
(ဣတိ တဝဂ္ဂပစ္စယဝိဓာနံ)။
စမ-အဒနေ၊ အပ-ပါပုဏနေ၊ ပါ-ရက္ခဏေ၊ ဝပ-ဗီဇနိက္ခေပေ၊ ဧတေဟိ ပေါ ဟောတိ။ စမန္တိ အဒန္တိ ဧတ္ထာတိ စမ္ပာ=နဂရံ၊ အပေသိ ဤသကမတ္တမဂမာသီတိ အပ္ပံ=အဗဟု။ အပါယံ ပါတိ ရက္ခတီတိ ပါပံ-ကိဗ္ဗိသံ။ ဝပန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝပ္ပော=ကေဒါရံ။
ယု-မိဿနေ၊ ထု-အဘိတ္ထဝေ၊ ကု-သဒ္ဒေ၊ ဧတေဟိ ပေါ ဟောတိ၊ ဧတေသံ ဒီဃော စ။ ဒီဃဝိဓာနသာမတ္ထိယာ ဩတ္တာဘာဝေါ။ ယဝန္တိ သဟ ဝတ္တန္တိ ဧတ္ထာတိ ယူပေါ=ယညယဋ္ဌိ၊ ပါသာဒေါ စ။ ထဝီယတီတိ ထူပေါ=စေတိယံ။ ကဝန္တိ နဒန္တိ ဧတ္ထာတိ ကူပေါ=ဥဒပါနော။
ခိပ-ပေရဏေ၊ သုပ-သယေ၊ နီ-နယေ၊ သူ-ပသဝေ၊ ပူ-ပဝနေ၊ ဧတေဟိ ပက ဟောတိ။ ခပတိ ခယံ ဂစ္ဆတီတိ ခိပ္ပံ=သီဃံ။ သုပန္တိ ¶ ဧတ္ထ သုနခါဒယောတိ သုပ္ပံ=ပပ္ဖောဋနံ။ နယန္တိ ဧတသ္မာ ဖလန္တိ နိပေါ=ရက္ခော။ သဝတိ ရုစိံ ဇနေတီတိ သူပေါ=ဗျဉ္ဇနဝိသေသော။ ပဝီယတိ မရိစဇီရကာဒီဟိ ပဝိတ္တံ ကရီယတီတိ ပူပံ=ခဇ္ဇကံ။
သိပ္ပအာဒယော ပကအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ သပိဿ အဿဣတ္တံ၊ သပတိ အနေနာတိ သိပ္ပံ=ကလာ။ ဝပိဿ အဿိ၊ ဝိဇ္ဇံ ဝပတီတိ ဝိပ္ပော=ဗြာဟ္မဏော။ ဝဿ ဗော၊ ဝပတိ ဗဟိ နိက္ခမတိ ဟဒယင်္ဂတသောကေနာတိ ဗပ္ပံ=အဿု။ ဆုပ-သမ္ဖဿေ၊ ဥဿေ၊ ဆုပတိ အနေနာတိ ဆေပ္ပံ=နင်္ဂုဋ္ဌံ။ ရုပ=ရုပ္ပနေ၊ ပလောပ ဒီဃာ၊ ရုပ္ပတိ ဝိကာရမာပဇ္ဇတီတိ ရူပံ-ဘူတဘူတိကံ၊ ဧဝမညေပိ။
သာသ အနုသိဋ္ဌိယမိစ္စသ္မာ အပေါ ဟောတိ။ သာသီယန္တိ ဧတေနာတိ သာသပေါ=ဝီဟိဝိသေသော။
ဝိဋပအာဒယော အပန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဝဋ-ဝေဋ္ဌနေ၊ အဿ ဣတ္တံ၊ ဝဋတိ ဝေဋ္ဌတိ ဧတေနာတိဝိဋပေါ=ဂုမ္ဗဝိသေသော၊ ကုထ-ပူတိဘာဝေ၊ ထဿ ဏော၊ အကုထိ ပူတိဘာဝမဂမီတိ ကုဏပေါ=မတကော။ မဏ္ဍ=ဘူသနေ၊ မဏ္ဍေတိ ဇနံ၊ မဏ္ဍီယတိ ဇနေဟီတိ ဝါ မဏ္ဍပေါ=ဇနာလယော၊ ဧဝမညေပိ။
ဂုပိသ္မာ ဖော ဟောတိ။ ဂေါပီယတီတိ ဂေါပ္ဖော=စရဏဂဏ္ဌိ။
ဂရသရာဒီဟိ ¶ ဗော ဟောတိ။ ဂရတိ အညေ အနေန ပီဠေတီတိ ဂဗ္ဗော=အဘိမာနော။ သရတိ ပဝတ္တတီတိ သဗ္ဗော=သကလော။ ဖလကာမေဟိ ဇနေဟိ အမီယတိ ဂမီယတီတိ အမ္ဗော=စူတော။ ပုတ္တေန အမီယတိ ဂမီယတီတိ အမ္ဗာ=မာတာ။
နိမ္ဗအာဒယော ဗန္တာ နိပစ္စန္တေ။ နမိဿ အဿိ၊ နမတိ ဖလဘာရေနာတိ နိမ္ဗော=အရိဋ္ဌော။ ဝမိဿ ဝဿ ဗိတ္တံ။ ပိတ္တာဒယော ဝမတိ ဥဂ္ဂိရတီတိ ဗိမ္ဗံ=သရီရံ။ ကုသိဿ အမုက၊ တိတ္တေန ကုသီယတိ အက္ကောသီယတီတိ ကောသမ္ဗော=ရုက္ခော။ ကဒတိဿ အမုက၊ ကဒန္တိ ဧတေန ဒွါရာဒီနီတိ ကဒမ္ဗော=ရုက္ခော။ ကုဋိဿ ဥမုက၊ ဇနေဟိ ကောဋီယတိ ပဝတ္တီယတီတိ ကုဋုမ္ဗံ=စတုပ္ပဒေါ၊ ခေတ္တံ၊ ဃရံ၊ ကလတ္တံ၊ ဒါသာ စ။ ကဏ္ဍိဿ ကုဍု။ တဏ္ဍုလာဒယော အနေန ကဏ္ဍန္တိ ပရိစ္ဆိန္ဒန္တီတိ ကုဍုဗော=မာနံ၊ ဧဝမညေပိ။
ဒရ ဝိဒါရဏေတီမသ္မာ ဗိ ဟောတိ။ ဩဒနာဒီနိ ဒါရေန္တိ ဇတာယာတိ ဒဗ္ဗိ=ကဋစ္ဆု၊ ဝီမှိ ဒဗ္ဗီ။
၁၂၄။ ကရ သရ သလ ကလ ဝလ္လ ဝသာ အဘော။
ကရ-ကရဏေ၊ သရ-ဂတိ ဟိံသာစိန္တာသု၊ သလ-ဂမနတ္ထော၊ ကလ-သင်္ချာနေ၊ ဝလ ဝလ္လ-သံဝရဏေ၊ ဝသ-နိဝါသေ၊ ဧတေဟိ အဘော ဟောတိ။ ကရောတီတိ ကရဘော=ဩဋ္ဌာ၊ ပါဏိပ္ပဒေသော စ။ သရတိ ဂစ္ဆတီတိ သရဘော=မိဂဝိသေသော။ သလတိ ဂစ္ဆတီတိ သလဘော=ပဋင်္ဂေါ ¶ ။ ကလီယတိ ပရိမီယတိ ဝယသာတိ ကလဘော=ဟတ္ထိပေါတကော။ တဒမိနာဒိပါဌာ ဠတ္တေ ကဠဘော=သောဝ။ ဝလ္လေတိ သံဝရဏံ ကရောတီတိ ဝလ္လဘော=ပိယော။ ဝသန္တျနေနာတိ ဝသဘော=ပုင်္ဂဝေါ။
ဂဒတိသ္မာ ရဘော ဟောတိ။ ဂဒတီတိ ဂဒြဘော=ခရော။
ဥသ-ဒါဟေ၊ ရာသ-သဒ္ဒေ၊ ဧတေဟိ ကဘော ဟောတိ။ ဥသတိ ပဋိပက္ခေ ဒဟတီတိ ဥသဘော=သေဋ္ဌော။ ရာသတိ နဒတီတိ ရာသဘော=ဂဒြဘော။
ဣ ဣတိသ္မာ ဘက ဟောတိ။ ဧတိ ဂစ္ဆတီတိ ဣဘော=ဟတ္ထီ။
ဂရ ဃရ-သေစနေ၊ အဝ-ရက္ခနေ၊ ဧတေဟိ ဘော ဟောတိ။ ဂရတိ ဗဟိ နိက္ခမနဝသေန သိဉ္စတီတိ ဂဗ္ဘော=ပသဝေါ၊ ဩဝရကော စ။ အဝတိ သတ္တေ ရက္ခတီတိ အဗ္ဘံ=မေဃော။
သောဗ္ဘအာဒယော ဘန္တာ နိပစ္စန္တေ။ သဒတိဿ အဿ ဩတ္တံ၊ သီဒန္တိ ဧတ္ထာတိ သောဗ္ဘံ=ဝိဝရံ၊ သောဗ္ဘော=ဇလာသယဝိသေသော။ ကမိဿ အဿု၊ ကာမီယတီတိ ကုမ္ဘော=ဒသမ္ဗဏမတ္တော၊ ဃဋော ¶ စ။ (ကေန ဇလေန ဥမ္ဘီယတိ ပူရီယတီတိ ဝါ ကုမ္ဘော=ဃဋော။) ကုသိဿ ဥမုက၊ ကုသတိ အဝှာယတီတိ ကုသုမ္ဘံ=မဟာရဇနံ။ ကုသုမ္ဘော=ကနကံ၊ ဧဝမညေပိ။
ဥသာဒီဟိ ကုမော ဟောတိ။ ဥသတိ ဒဟတီတိ ဥသုမံ=ဥဏှံ။ ကုသတိ အဝှာယတီတိ သုကုမံ=ပုပ္ဖံ။ ပဇ္ဇတိ ဒေဝပူဇာဒိံ ယာတီတိ ပဒုမံ=ပင်္ကဇံ။ သုခယတီတိ သုခုမ=အဏု။
ဝဋုမအာဒယော ကုမန္တာ နိပစ္စန္ထေ။ ဝဇိဿ-န္တဿ ဋော၊ ဝဇန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝဋုမံ=ပထော။ သိလိသဿ လိဿေ၊ သိလိဿတီတိ သိလေသုပံ=သေမှံ။ ကမိဿ ကုင်္ကာဒေသော၊ ကာမီယတီတိ ကုင်္ကမံ=ကသ္မီရဇံ၊ ဧဝမညေပိ။
ဂုဓ ပရိဝေဋ္ဌနေတီမသ္မာ ဥမော ဟောတိ။ ဂုဓတိ ပရိဝေဋ္ဌတီတိ ဂေါဓုမော=ဓညဝိသေသော။
ပဌတိစရတိသ္မာ အမ ဣမာ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ။ ပဋ္ဌီယတိ ဥစ္စာရီယတိ ဥတ္တမဘာဝေနာတိ ပဌမံ=သေဋ္ဌံ။ စရတိ ဟီနတ္တံ ယာတီတိ စရိမံ=ပစ္ဆိမံ။
ဟိ-ဂတိယံ ¶ ၊ ဓူ-ကမ္ပနေ၊ ဧတေဟိ မက ဟောတိ။ ဟိနောတိ ပဝတ္တဟီတိ ဟိမံ=တုဟိနံ။ ဓုနာတိ ကမ္ပတီတိ ဓူမော=အဂ္ဂိပသဝေါ။
ဘီ-ဘယေတီမသ္မာ ရီသနော ဟောတိ မကစ။ အန္တသရာဒိလောပေါ၊ ဘာယန္တိ ဧတသ္မာတိ ဘီသနော=ဘယာနကော။ ဘီမော=သောဝ။
၁၃၆။ ခီ သု ဝီ ယာ ဂါဟိ သာ လူ ခု ဟု မရ ဓရ ဃရ ဇမာမ သမာ မော။
ခီ-ခယေ။ သု-သဝနေ၊ ဝီ-တန္တသန္တာနေ၊ ယာ-ပါပုဏနေ၊ ဂါ-သဒ္ဒေ၊ ဟိ-ဂတိယံ၊ သာ-တနုကရဏာဝသာနေသု၊ လူ-ဆေဒနေ၊ ခု-သဒ္ဒေ၊ ဟု-ဟဝနေ၊ မရ-ပါဏစာဂေ၊ ဓရ-ဓာရဏေ၊ ကရ-ကရဏေ၊ ဃရ-သေစနေ၊ ဇမ-အဒနေ၊ အမ ဂမ-ဂမနေ၊ သမ-ဥပမေ၊ ဧတေဟိ ဓာတူဟိ မော ဟောတိ။ ခေပနံ နိရုပဒ္ဒဝကရဏတာယ ခေမော=နိရုပဒ္ဒဝေါ။ သုနောတီတိ သောမော=စန္ဒော။ ဝါယန္တိ ဧတေနာတိ ဝေမော=တန္တဝါယောပကရဏံ။ ယာတီတိ ယာမော=ဒိနဿ ဆဋ္ဌော ဘာဂေါ၊ အဋ္ဌမော ဝါ။ ဂါယန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂါမော=သံဝသထော။ ဟိနောတိ ပဝတ္တတီတိ ဟေမံ=သုဝဏ္ဏံ။ သာတိ သုန္ဒရတ္တံ တနုံ ကရောတီတိ သာမော=ကာဠော။ လူယတေတိ လောမံ=တနုရုဟံ။ ခူယတေ ဥတ္တမဘာဝေနာတိ ခေါမံ=အတသိ။ ဟဝနံ၊ ဟူယတေ ဝါ ဟောမံ=ဟုတိ။ မရန္တျနေနာတိ မမ္ဗံ=ယသ္မိံ တာဠိတေ န ဇီဝတိ တံ။ အတ္တာနံ ဓာရေန္တေ အပါယေ ဝဋ္ဋဒုက္ခေ စ အပတမာနေ ကတွာ ဓာရေတီတိ ဓမ္မော=ပရိယတျာဒိ ¶ ။ ကရဏံ၊ ကရီယတီတိ ဝါ ကမ္မံ=သုခဒုက္ခဖလာဒိ။ သေဒေါ ပဂ္ဃရတိ အနေနာတိ ဃမ္မော=နိဒါဃော။ ဇမေတိ အဘက္ခိ တဗ္ဗံ အဒတီတိ ဇမ္မော=နိဟီနော၊ အနိသမ္မကာရီ စ။ အမေတိ ပေမေန ပုတ္တကေသု ပဝတ္တတီတိ အမ္မာ=မာတာ။ သမေန္တိ အနေနာတိ သမ္မာ=ပိယသမုဒါစာရော။
အသ္မအာဒယော မန္တာ နိပစ္စန္တေ၊ ပရရူပါဒီနမဘာဝေါ နိပါတနာ။ အသ-ခေပနေ၊ အဿတေတိ အသ္မာ=ပါသာဏော။ ဘသ-ဘသ္မီကရဏေ၊ ဘသတိ ပက္ခရတီတိ ဘသ္မာ=ဆာရိကာ။ ဥသ-ဒါဟေ၊ ဥသတိ ဒဟတီတိ ဥသ္မာ=တေဇောဓာတု။ ဝိသ-ပဝိသနေ၊ ပဝိသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝေသ္မံ=ဃရံ။ ဘီ-ဘယေ၊ မဿ သုဉ၊ ဘာယန္တိ ဧတသ္မာတိ ဘေသ္မာ=ဘယာနကော။ အသတိဿ ဓင၊ အဿတိ ဇနေဟိ စဇီယတီတိ အဓမော=နိဟီနော။ ကရောတိဿ အဿ ဥတ္တံ၊ ကရောတီတိ ကုမ္မော=ကစ္ဆပေါ။ ဧဝမညေပိ။
နယတိသ္မာ မိ ဟောတိ။ နယတီတိ နေမိ=စက္ကန္တံ။
ဧတေသဒ္ဒါ မိအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဦဟ-ဝိတက္ကေ၊ ဟလောပေါ၊ ဦဟန္တိ ဝိတက္ကေန္တိ ဧတေနာတိ ဦမိ=တရင်္ဂေါ။ ဘူ-သတ္တာယံ ဩတ္တာဘာဝေါ၊ ဘဝန္တိ ဧတ္ထာတိ ဘူမိ=မဟီ။ နိ-ပါပနေ၊ ဧတ္တာဘာဝေါ၊ သုဂတိံ နေတိ ပါပေတီတိ နိမိ=ရာဇာ။ ရသ-အဿာဒနေ၊ ပရရူပါဘာဝေါ၊ ရသန္တိ သတ္တာ ဧတာယာတိ ရသ္မိ=ရဇ္ဇု။
(ဣတိ ပဝဂ္ဂပစ္စယဝိဓာနံ)။
မာ-မာနေ-ဆာ-ဆာဒနေ ¶ ၊ ဧတေဟိ ယော ဟောတိ။ မေတိ ပရိမေတိ အညေန ဥတ္တမေန ဂုဏေန အတ္တနော အဂုဏန္တိ မာယာ=သန္တဒေါသ ပဋိစ္ဆာဒန လက္ခဏာ။ ဆေတိ ဆိန္ဒတိ သံသယန္တိ ဆာယာ=ပဋိဗိမ္ဗံ။
ဇနိသ္မာ ယော ဟောတိ၊ ဇနိဿ ဇာ စ၊ ဇနေတီတိ ဇာယာ=ဘရိယာ။
ဟဒယအာဒယော ယန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဟရိဿ ဒင၊ ဟရတီတိ ဟဒယံ=စိတ္တံ၊ မနောဓာတု မနောဝိညာဏဓာတု နိဿယော စ၊ တနိဿအက၊ အတ္တနိ ပေမံ တနောတီတိ တနယော=ပုတ္တော။ သရတိဿ သုရိ၊ သရတိ ဂစ္ဆတီတိ သူရိယော=အာဒိစ္စော။ ဟရတိဿ မ္မိင၊ သုခမာဟရတီတိ ဟမ္မိယံ=မုဏ္ဍစ္ဆဒနပါသာဒေါ။ ကသ-ဂမနေ၊ ကသဿ အလက၊ အဿ ဣ စ၊ ကသတိ ဝုဒ္ဓိံ ယာတီတိ ကိသလယံ=ပလ္လဝံ၊ ဧဝမညေပိ။
၁၄၃။ ခီ သိ သိ နီ သီ သု ဝီ ကုသူဟိ ရက။
ခီ-ခယေ၊ သိ-သေဝါယံ၊ သိ-ဗန္ဓနေ၊ နီ-ပါပနေ၊ သီ-သယေ၊ သု-သဝနေ၊ ဝီ ဝါ-ဂမနေ၊ ကု-သဒ္ဒေ၊ သူ-ပသဝေ၊ ဧတေဟိ ရက ဟောတိ။ ခယတိ ဒုဟနေနာတိ ခီရံ=ပယော။ ကုသုမာဒီဟိ သေဝီယတီတိ သိရော=မုဒ္ဓါ။ သေတိ သရီရံ ဗန္ဓတီတိ သိရာ=ဒေဟဗန္ဓနီ။ နေတိ၊ ပရေဟိဝါနီယတီတိ နီရံ=ဇလံ။ သယတီတိ သီရော=ဟလံ။ အနိဋ္ဌဖလ- ဒါယကတ္တံ ¶ သဝတီတိ သုရာ=မဒိရာ။ သုဏောတိ ဥတ္တမဂီတာဒိန္တိ သုရော=ဒေဝေါ။ ဝေတိ ဥတ္တမဘာဝံ ယာတီတိ ဝီရော=ဝိက္ကန္တော။ ကဝတိ နဒတီတိ ကုရံ=ဘတ္တံ။ ဘယဋ္ဋိတာနံ ပဌမကပ္ပိယာနံ သူရတ္တံ ပသဝတီတိ သူရော=သူရိယော၊ ဝိက္ကန္တော စ။
ဟိ-ဂတိယံ၊ စိ-စယေ၊ ဒု-ဂတိယံ၊ မိ-ပက္ခေပနေ၊ ဧတေဟိ ရက ဟောတိ၊ ဒီဃော စာန္တဿ။ ဟိနောတိ ပဝတ္တတီတိ ဟီရံ=တာလဟီရာဒိ။ စယတီတိ စီရံ=ဝက္ကလံ။ ဒူယတိ ဒုက္ခေန ဂမီယတီတိ ဒူရံ=အနာသန္နံ။ မီယတေ ပက္ခီပီယတေတိ မီရော=သမုဒ္ဒေါ။
ဓာ-ဓာရဏေ၊ တာ-ပါလနေ၊ ဧတေဟိ ရက ဟောတိ၊ ဤ စာန္တာဒေသော။ ဓာရေတီတိဓီရော=ဓိတိမာ။ ဇလံ တာယတီတိ တီရံ=တဋံ။
ဘဒြအာဒယော ရကအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဘဒ္ဒ-ကလျာဏေ၊ ဒလောပေါ ပရရူပါဘာဝေါ၊ ဘဇီယတီတိ ဘဒြံ=ကလျာဏံ။ ဘီ-ဘယေ၊ နဒါဒိပါဌာ ဝီ၊ ဘာယန္တိ ဧတာယာတိ ဘေရီ=ဒုန္ဒုဘိ။ စိတ-သဉ္စေတနေ၊ ဝိပုဗ္ဗော၊ ဝိစိန္တိတဗ္ဗန္တိ ဝိစိတြံ=နာနာကာရံ၊ ယာ-ပါပုဏနေ၊ ရဿ တုဉ၊ ဂမနံ ယာတြာ=ယာနံ။ ဂုပ-ဂေါပနေ၊ ဥဿ ဩ၊ ပဿ တဉ္စ ဂေါပီယတီတိ ဂေါတြံ=ကုလာဒိ၊ ဘသ-ဘသ္မီကရဏေ၊ ရဿ တုဉ၊ ဘသတိ ဘက္ခံ ကရောတိ တောယာတိ ဘသ္တာ-ကမ္မာရဂဂ္ဂရီ။ ဥသ=ဒါဟေ၊ သလောပေါ၊ သောကေန တာဠိတေ ဥသတိ ဒဟတီတိ ဥရော=သရီရေကဒေသော၊ ဧဝမညေပိ။
၁၄၇။ မန္ဒင်္က သသာသ မထ စတာ ဥရော။
မန္ဒ-ဇဠတ္တေ ¶ ၊ အင်္က-လက္ခဏေ၊ သသ-ဂတိဟိံသာပါဏနေသု၊ အသ-ခေပနေ၊ မထ မန္ထ-ဝိလောဠနေ၊ စတ-ယာစနေ၊ ဧတေဟိ ဥရော ဟောတိ။ အမန္ဒိ အသုန္ဒရတ္တာ ဇဠတ္ထမဂမီတိ မန္ဒုရာ=ဝါဇိသာလာ။ အင်္ကီယတိ လက္ခီယတီတိ အင်္ကုရော=ဗီဇပသဝေါ။ သသတိ ဟိံသတီတိ သသုရော=ဇယမ္ပတီနံ ပိတာ။ အသီယိတ္ထာတိ အသုရော=ဒါနဝေါ၊ အရီဟိ မထီယတိ အာလောဠီယတီတိ မထုရာ=နဂရံ။ စတီယတီတိ စတုရော=ဒက္ခော။
ဝိဓုရအာဒယော ဥရန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဝိဓ-ဝေဓနေ၊ ဧတ္တာဘာဝေါ၊ ဝေဓတိ ဟိံသတီတိ ဝိဓုရော=ဝိရုဒ္ဓါ။ ဥန္ဒ-ကိလေဒနေ၊ ဥန္ဒတိ ကိလေဒတီတိ ဥန္ဒုရော=အာခု။ မံက-မဏ္ဍနေ၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ မင်္ကတိ အနေန အတ္တာနံ အလင်္ကရောတီတိ မကုရော=အာဒါသော၊ ရထော၊ ကက္ကော၊ မစ္ဆော စ။ ကုက ဝက-အာဒါနေ၊ ကဿ ဒွိတ္တံ။ ကုကတိ သလာဒယော အာဒဒါတီတိ ကုက္ကုရော=သာ။ မင်္ဂ-မင်္ဂလျေ၊ အမင်္ဂိ ပသတ္ထမဂမီတိ မင်္ဂုရော=မစ္ဆဝိသေသော၊ ဧဝမညေပိ။
၁၄၉။ တိမ ရုဟ ရုဓ ဗဓ မဒ မန္ဒ ဝဇာဇ ရုစ ကသာ ကိရော။
တိမ-တေမနေ၊ ရုဟ-ဇနနေ၊ ရုဓ-အာဝရဏေ၊ ဗဓ-ဗာဓနေ၊ မဒဥမ္မာဒေ၊ မန္ဒ-မောဒနထုတိဇဠတ္တေသု၊ ဝဇ အဇ-ဂမနေ၊ ရုစ-ဒိတ္တိယံ၊ ကသ-ဂမနေ၊ ဧတေဟိ ကိရော ဟောတိ။ တေမေတီတိ တိမိရံ=အန္ဓကာရံ၊ အာပေါ စ။ ရုဟတိ ပဝတ္တတီတိ ရုဟိရံ=လောဟိတံ။ ဇီဝိတံ ရုန္ဓတီတိ ရုဓိရံ=တဒေဝ။ ဗာဓီယတီတိ ဗဓိရော=သောတဝိကလော။ ဇနာ မဇ္ဇန္တိ ဧတာယာတိ မဒိရာ=သုရာ။ မောဒန္တိ ဧတ္ထာတိ မန္ဒိရံ= ဃရံ ¶ ။ ဝဇတီတိ ဝဇိရံ=ကုလိသုံ။ အဇန္တိ ဂစ္ဆန္တီ ဧတ္ထာတိ အဇိရံ=အင်္ဂဏံ ဃရဝိသယောကာသော စ။ ရောစတီတိ ရုစိရံ=မနုညံ။ ကသီယတိ ဒုက္ခေန ဂမီယတီတိ ကသိရံ=ကိစ္ဆံ။
ထိရအာဒယော ကိရန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဌာ-ဂတိနိဝတ္တိယံ၊ ဌဿ ထတ္တံ၊ ဌာတိ ပဝတ္တတီတိ ထိရံ=စိရဋ္ဌာယီ။ ဣသ သိံသ-ဣစ္ဆာယံ၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ ဣစ္ဆီယတီတိ သိသိရော=ဥတုဝိသေသော။ အဒ ခါဒ-ဘက္ခနေ၊ အာဿ ရဿတ္ထံ၊ ခါဒီယတိ ပါဏကေဟီတိ ခဒိရော=ဒန္တဓာဝနော၊ ဧဝမညေပိ။
ဒဒ-ဒါနေ၊ ဂရ ဃရ-သေစနေ၊ ဧတေဟိ ယထာက္ကမံ ဒုရဘရာ ဟောန္တိ။ အန္တာနံ ဒဒါတီတိ ဒဒ္ဒုရော=ဘေကော။ ဂရတိ သိဉ္စတီတိ ဂဗ္ဘရံ=ဂုဟာ။
စရာဒီဟိ ဓာတူဟိ တေ စရာဒယော ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ။ စရဂတိဘက္ခနေသု စရန္တိ ဧတ္ထာတိ စစ္စရံ=ဝီထိစတုက္ကံ၊ အင်္ဂဏဉ္စ၊ ဒရ-ဝိဒါရဏေ၊ ဒရီယတီတိ ဒဒ္ဒရံ=ဝါဒိတ္တံ၊ ဘေရီ စ။ ဇရ-ဝယောဟာနိယံ၊ အဇရီတိ ဇဇ္ဇရော=ဇိဏ္ဏော။ ဂရ ဃရ-သေစနေ၊ ဂရတိ သိဉ္စတီတိ ဂဂ္ဂရော=ဘိန္နဿရော၊ ဟံသဿရော စ။ မရ-ပါဏစာဂေ၊ မရတီတိ မမ္မရော=သုက္ခပဏ္ဏံ၊ ပတ္ထပဏ္ဏာနံ သဒ္ဒေါ စ။
ပီ-တပ္ပနေတီမသ္မာ ¶ ကွရော ဟောတိ။ အပ္ပိဏီတိ ပီဝရံ=ထူလံ။
စီဝရအာဒယော ကွရန္တာ နိပစ္စန္တေ။ စိနာတိဿ ဒီဃတ္တံ။ စီယတီတိ စီဝရံ=ကာသာဝံ။ သမ-ဥပသမေ၊ နဒါဒိတ္တာ ဝီ၊ ပရိဠာဟံ သမေတီတိ သံဝရီ=ရတ္တိ။ ဓာဿ ဤ၊ ဇာလကုမိနာဒီနိ ဓာရေတီတိ ဓီဝရော=ကောဋ္ဋော၊ တာယတိဿ ဤ၊ ယေန ကေနစိ အတ္တာနံ တာယတီတိ တီဝရော=ဟီနဇာတိ။ နယတိဿီ၊ နယန္တိ ဧတ္ထ သတ္တာတိ နီဝရံ=ဃရံ၊ ဧဝမညေပိ။
ကု-သဒ္ဒေတီမသ္မာ ကြိရော ဟောတိ။ ကဝတိ နဒတီတိ ကုရရော=ပက္ခီ၊ ဣတ္ထိယံ ဝီမှိ ကုရရီ။
ဝသ-နိဝါသေ၊ အသ-ခေပနေ၊ ဧတေဟိ ဆရော ဟောတိ။ ဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝစ္ဆရော=ဝဿော။ သံပုဗ္ဗော၊ သံဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ သံဝစ္ဆရော=သောဝ။ အသတိ ဝိဿဇ္ဇေတီတိ အစ္ဆရာ=ဒေဝကညာ၊ အင်္ဂုလိဖောဋနဉ္စ။
မသ-အမသနေတီမသ္မာ ဆေရော ဟောတိ ဆရော စ။ တဏှာယ ပရာမသနံ မစ္ဆေရံ=သကသမ္ပတ္တိနိဂုဟနံ၊ မစ္ဆရံ=တဒေဝ။
ဓုနာတိ ¶ ဝါတီဟိ သရော ဟောတိ။ ဓုနာတီတိ ဓူသရော=လူခေါ ဤသံပဏ္ဍု စ။ ဝါတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါသရော=ဒိဝသော။
ဘမ တသ မန္ဒ ကန္ဒာဒီဟိ အရော ဟောတိ။ ဘမတီတိ ဘမရော=မဓုကရော။ တသတိ တန္တံ ဂဏှာတီတိ တသရော=သုတ္တဝေဋ္ဌနော။ မန္ဒန္တိ မောဒန္တိ ဧတ္ထာတိ မန္ဒရော=ပဗ္ဗတော။ ကန္ဒတိ အဝှာယတီတိ ကန္ဒရော=ဒရီ။ ဒိဝဿ ဧတ္တံ၊ ဒေဝန္တိ ကီဠန္တိ ဧတေနာတိ ဒေဝရော=ပတိရော ဘာတာ။
ဝဒတိသ္မာ အရော ယောတိ၊ ဝဒတိဿ ဗဒါဒေသော စ။ ဝဒန္တိ ဧတေနာတိ ဗဒရော=ကက္ကန္ဓူဖလံ။ ဝီမှိ ဗဒရီ=ကက္ကန္ဓူ။
ဝဒ ဇနေဟိ အရော ဟောတိ၊ ဌင စာန္တာဒေသော။ ဝဒတီတိ ဝဌရော=မူဠော ဝဌရံ=ထူလံ။ ဇာယတီတိ ဇဌရံ=ဥဒရံ။
ပစတိသ္မာ အရော ဟောတိ ဣဌငစာန္တာဒသော။ ပစန္တိ ဧတေနာတိ ပိဌရော=ထာလီ။
ဝက ကုက-အာဒါနေတိမသ္မာ အရဏဟောတိ။ ဝကေတိ အာဒဒါတိ ဧတာယာတိ ဝါကရာ=မိဂဗန္ဓနီ။
၁၆၄။ သိင်္ဂျင်္ဂါဂ မဇ္ဇကလာလာ အာရော။
သိင်္ဂိဣတိ ¶ နာမဓာတု၊ အင်္ဂ-ဂမနတ္ထော၊ အဂ-ကုဋိလဂမနေ၊ မဇ္ဇသံသုဒ္ဓိယံ၊ ကလ-သင်္ချာနေ၊ အလ-ဗန္ဓနေ၊ ဧတေဟိ အာရော ဟောတိ။ ဝိဇ္ဈနတ္ထေန သိင်္ဂံ ဝိယ သိင်္ဂံ=နာဂရိကဘာဝသင်္ခါတဿ ကိလေသသိင်္ဂဿေတံ နာမံ၊ တံကရောတိ သိင်္ဂံ ဝါ ပယုတ္တံ၊ တံ ကရောတိ ရာဂီသု ပဘဝတီတိ ဝါ၊ ‘‘ဓာတွတ္ထေ နာနာမသ္မီ’’တိ (၅။၁၂) ဣ၊ ပုဗ္ဗ သရလောပေါ၊ သိင်္ဂိ၊ တတော အာရော၊ ‘‘သရောလောပေါ သရေ’’တိ (၁။၂၆) ဣလောပေါ၊ ပုဗ္ဗေ ‘‘ဝိပ္ပဋိသေဓေ’’တိ (၁။၂၂) အနိဋ္ဌပ္ပဋိသေဓော၊ ဧတ္ထ ဟိ အာရတော အညတ္ထ သာဝကာသပုဗ္ဗသရလောပေါဝ၊ ဣပစ္စယတော အညတ္ထ စ၊ သိင်္ဂါရော=ကိလေသသိင်္ဂကရဏံ၊ ဝိလာသောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အင်္ဂတိ ဝိနာသံ ဂစ္ဆတီတိ အင်္ဂါရော=ဒဍ္ဎကဋ္ဌံ။ အဂန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဧတ္ထာတိ အဂါရံ=ဃရံ။ လီဟနေန အတ္တနော သရီရံ မဇ္ဇတိ နိမ္မလတ္တံ ကရောတီတိ မဇ္ဇာရော=ဗိဠာရော။ ကလာတိ နိဒ္ဒေသာ လဿ ဠတ္တံ၊ ဧတေန ဂုဏံ ကလီယတိ ပရိမီယတီတိ ကဠာရော=ပိင်္ဂလော။ ဒီဃတ္တံ အလတိ ဗန္ဓတီတိ အဠာရော=ဝင်္ကော ဝိသာလော စ။
ကမ-ဣစ္ဆာယမိစ္စသ္မာ အာရော ဟောတိ၊ အဿ ဥ စ။ ကာမီယတီတိ ကုမာရော=ဗာလော။
ဘိင်္ဂါရပ္ပဘုတယော အာရန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဘရ=ဘရဏေ၊ ဘရဏံ ဓာရဏံ ပေါသနဉ္စ၊ ဓာရဏတ္ထဿ ဘရတိဿ ဘိင်္ဂါဒေသော၊ ဘရတိ ¶ ဒဓာတိ ဥဒကန္တိ ဘိင်္ဂါရော=ဟေမဘာဇနံ။ က္လေဒ က္လိဒ-အလ္လ ဘာဝေ၊ လ လောပေါ၊ က္လေဒယတီတိ ကေဒါရံ=ခေတ္တံ၊ (ကေ ဇလေ သတိ ဒါရော ဝိဒါရဏမဿာတိ ဝါ ကေဒါရံ=တဒေဝ၊ ဗဟုလာဓိကာရာ သတ္တမိယာ န လောပေါ။) ဝိဒ-လာဘေတီမသ္မာ ကုပုဗ္ဗာ အာရော ဒဿ ဠတ္တံ ဣဿ ဧတ္တာဘာဝေါ သမာသေ ကုဿ ဩ စ နိပစ္စန္တေ၊ ကုံ ပထဝိံ ဝိန္ဒတိ တတြုပ္ပန္နတာယာတိ ကောဝိဠာရော=ဒိဂုဏပတ္တော။
ကရောတိသ္မာ မာရော ဟောတိ။ လောဟကိစ္စံ ကရောတီတိ ကမ္မာရော=လောဟကာရော။
ပုသ သရေဟိ ခရော ဟောတိ။ ပေါသီယတိ ဇလေနာတိ ပေါက္ခရံ=ပဒုမံ။ သရတိ ဝိကာရံ ဂစ္ဆတီတိ သက္ခရာ=ဥစ္ဆုဝိကာရော။
ဧတေဟိ ကီရော ဟောတိ ဝဿ ဥဋ စ။ သရီယတီတိ သရီရံ=ဒေဟော။ ဝသန္တိ ဝါသံ ကရောန္တိ ဧတေနာတိ ဥသီရံ=ဗီရဏမူလံ။ အနေန ထူလာဒိ ကလီယတိ ပရိမီယတိတိ ကလိရော=အင်္ကုရော။
ဂမ္ဘီရအာဒယော ကီရန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဂမိဿ ဘုက၊ မလောပေါ ဝါ၊ ပထဝိံ၊ ဘိန္ဒိတွာ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတီတိ ဂမ္ဘီရော၊ ဂဘီရော= အဂါဓော ¶ ၊ ကုလိဿ လဿ ဠော၊ ပါဒေ ကုလတိ ပတ္ထရတီတိ ကုဠီရော=ကက္ကဋော၊ ဧဝမညေပိ။
ခဇ္ဇ-မဇ္ဇနေ၊ ဝလ ဝလ္လ-သံဝရဏေ၊ သမ-အာမသနေ၊ ဧတေဟိ ဦရော ဟောတိ၊ ခဇ္ဇီယတီတိ ခဇ္ဇူရော၊ ဝီမှိ ခဇ္ဇူရီ=ရုက္ခဝိသေသော။ ဝလ္လီယတိ သံဝရီယတီတိ ဝလ္လူရော=သုက္ခမံသော။ မသီယတီတိ မသူရော=ဝီဟိဝိသေသော။
ကပ္ပူရအာဒယော ဦရန္တာ နိပစ္စန္တေ။ တုဋ္ဌိမုပ္ပာဒေတုံ ကပ္ပတိ သက္ကောတီတိ ကပ္ပူရံ=ဃနသာရော။ ကရောတိဿ အဿု၊ ကိဗ္ဗိသံ ကရောတီတိ ကုရူရော=ပါပကာရီ။ ပသ-ဗာဓနေ၊ ပသတိ ပီဠေတီတိ ပသူရော=ဒုဋ္ဌော၊ ဗျဉ္ဇနံ၊ ဧဝံနာမကော စ၊ ဧဝမညေပိ။
ကဌ-ကိစ္ဆဇီဝနေ၊ စက-ပရိဝိတက္ကနေ၊ ဧတေဟိ ဩရော ဟောတိ။ ကဌတိ ကိစ္ဆေန ဇီဝတီတိ ကဌောရော=ထဒ္ဓါ။ စကတိ ပရိဝိတက္ကေတီတိ စကောရော=ပက္ခိဝိသေသော။
မောရအာဒယော ဩရန္တာ နိပစ္စန္တေ။ မီ-ဟိံသာယံ၊ ဤလောပေါ၊ မယတိ ဟိံသတီတိ မောရော=မယူရော။ ကသ-ဂမနေ၊ အဿိ ¶ ၊ ကသတိ ဂစ္ဆတီတိ ကိသောရော=ပဌမဝယော အဿော။ မဟီယတိ ပူဇီယတီတိ မဟောရော=ဝမ္မိကော၊ ဧဝမညေပိ။
ကု-သဒ္ဒေတီမသ္မာ ဧရက ဟောတိ။ ‘‘ယုဝဏ္ဏာနမိယငုဝင သရေ’’တိ (၅။၁၃၆) ဥဝင၊ ကဝတိ နဒတီတိ ကုဝေရော=ဝေဿဝဏော။
ဘူသတ္တာယံ၊ သူ-ပသဝနေ၊ ဧတေဟိ ရိက ဟောတိ။ ဘဝတီတိ ဘူရိ=ပဟူတံ၊ ငီမှိ ဘူရီ=မေဓာ။ သဝတိ ဟိတံ ပသဝတီတိ သူရိ=ဝိစက္ခဏော။
မီ-ဟိံသာယမိစ္စသ္မာ၊ ကပုဗ္ဗာ သယတိသ္မာ၊ နယတိသ္မာ စ ရု ဟောတိ။ ရံသီဟိ အန္ဓကာရံ မီယတိ ဟိံသတီတိ မေရု=သိရေရု၊ ကေ ဇလေ သယတိ ပဝတ္တတီတိ ကသေရု=တိဏဝိသေသော။ အတ္တနိဿိတေ သုန္ဒရတ္တံ နေတိ ပါပေတီတိ နေရု=ပဗ္ဗတော။
သိနာ-သောစေယျေတီမသ္မာ ဧရု ဟောတိ။ သိနာတိ သုစိံ ကရောတီတိ သိနေရု=ပဗ္ဗတရာဇာ။
ဘီ-သယေ၊ ရု-သဒ္ဒေ၊ ဧတေဟိ ရုက ဟောတိ။ ဘာယန္တိ ဧတသ္မာတိ ဘီရု=ဘယာနကော။ ရဝတီတိ ရုရု=မိဂေါ။
တမ-ဘူသနေတီမသ္မာ ¶ ဗူလော ဟောတိ။ မုခံ တမေတိ ဘူသေတီတိ တမ္ဗူလံ=မုခဘူသနံ။
သိ-သေဝါယမိစ္စသ္မာ လကဝါလဣစ္စေတေ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ သတ္တေဟိ သေဝီယတီတိ သိလာ=ပါသာဏော၊ သေလော=ပဗ္ဗတော။ ဇလံ သေဝတီတိ သေဝါလော=ဇလတိဏံ။
၁၈၂။ မင်္ဂ ကမ သမ္ဗ သဗ သက ဝသ ပိသ ကေဝ ကလ ပလ္လ ကဌ ပဋ ကုဏ္ဍ မဏ္ဍာ အလော။
မင်္ဂ-မင်္ဂလျေ၊ ကမ-ဣစ္ဆာယံ၊ သမ္ဗ-မဏ္ဍနေ၊ သဗဣတိ အဿေဝ ကတမလောပဿ နိဒ္ဒေသော၊ သက-သတ္တိယ၊ ဝသ-နိဝါသေ၊ ပိသဂမနေ၊ ကေဝ-သေဝနေ၊ ကလ-သင်္ချာနေ၊ ပလ္လ-ဂမနေ၊ ကဌ ကိစ္ဆဇီဝနေ၊ ပဋ-ဂမနတ္ထော၊ ကုဏ္ဍ-ဒါဟေ၊ မဏ္ဍ-ဘူသနေ၊ ဧတေဟိ အလော ဟောတိ။ မင်္ဂန္တိ သတ္တာ ဧတေန ဝုဒ္ဓိံ ဂစ္ဆန္တီတိ မင်္ဂလံ=ပသတ္ထံ။ ကာမီယတီတိ ကမလံ-ပင်္ကဇံ။ သမ္ပတိ မဏ္ဍေတီတိ သမ္ဗလံ=ပါထေယျံ။ သဗလံ=ဝိသဘာဂ ဝဏ္ဏဝန္တံ။ သက္ကောတိ ဝတ္တုန္တိ သကလံ=သဗ္ဗံ။ ဝသတီတိ ဝသလော=သုဒ္ဒေါ။ ပိယဘာဝံ ပိသတိ ဂစ္ဆတီတိ ပေသလော=ပိယသီလော။ ကေဝတိ ပဝတ္တတီတိ ကေဝလံ=သကလံ။ ကလီယတိ ပရိမီယတိ ဥဒကမေတေနာတိ ကလလံ=အပတ္ထိန္နံ၊ ပလ္လတိ အာဂစ္ဆတိ ဥဒကမေတသ္မာတိ ပလ္လလံ=အပ္ပောဒကော သရော။ ကဌန္တိ ဧတ္ထ ဒုက္ခေန ယန္တီတိ ကဌလံ=ကပါလခဏ္ဍံ၊ ပဋတိ ဝုဒ္ဓိံ ဂစ္ဆတီတိ ပဋလံ=သမူ- ဟော ¶ ။ ဃံသေန ကုဏ္ဍတိ ဒဟတီတိ ကုဏ္ဍလံ=ကဏ္ဏာဘရဏံ။ မဏ္ဍီယတိ ပရိစ္ဆေဒကရဏဝသေန ဘူသီယတီတိ မဏ္ဍလံ=သမန္တတော ပရိစ္ဆိန္နံ။
မုသတိသ္မာ ကလော ဟောတိ။ မုသတိ ဧတေနာတိ မုသလော=အယောဂ္ဂေါ။
ထလအာဒယော ကလန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဌဿ ထော၊ ပုဗ္ဗသရလောပေါ၊ တိဋ္ဌန္တိ ဧတ္ထာတိ ထလံ=ဥန္နတပ္ပဒေသော။ ပါ-ပါနေ၊ ဥပုဗ္ဗော၊ ဒွိဘာဝသရလောပါ၊ ဥဒကံ ပိဝတီတိ ဥပ္ပလံ=ကုဝလယံ။ ပတိဿ ပါဋံ၊ ပတတိ ဂစ္ဆတိ ပရိပါကန္တိ ပါဋလံ=ဖလံ၊ တမ္ဗဝဏ္ဏံ ကုသုမဉ္စ။ ဗံဟိဿ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ ဗံဟတိ ဝုဒ္ဓိံ ဂစ္ဆတီတိ ဗဟလံ=ဃနံ။ စုပိဿ ဥဿ အတ္တံ၊ စုပတိ ဧကတ္ထ န တိဋ္ဌတီတိ စပလော=အနဝဋ္ဌိတော၊ ဧဝမညေပိ။
ကုလ-ပတ္ထာရေတီမသ္မာ ကာလော ဟောတိ ကလော စ။ ကုလတိ အတ္တနော သိပ္ပံ ပတ္ထရတီတိ ကုလာလော=ကုမ္ဘကာရော။ ကုလတိ ပက္ခေ ပသာရေတီတိ ကုလလော=ပက္ခိဇာတိ။
မုဠာလအာဒယော ကာလန္တာ နိပစ္စန္တေ။ မီလ-နိမီလနေ၊ ဥတ္တဠတာနိ၊ ဥဒ္ဓဋမတ္တေ နိမီလတီတိ မုဠာလံ=ဘိသံ။ ဗလ-ပါဏနေ၊ ဣတ္တ- ဠတ္တာနိ ¶ ၊ မူသိကာဒိခါဒနေန ဗလတိ ဇီဝတီတိ ဗိဠာလော=မဇ္ဇာရော။ ကပ္ပိဿ သံယောဂါဒိလောပေါ၊ ကပ္ပန္တိ ဇီဝိကံ ဧတေနာတိ ကပါလံ=ဃဋာဒိခဏ္ဍံ။ ပီ တပ္ပနေ။ ‘‘ယုဝဏ္ဏာနမိယငုဝင သရေ’’တိ (၅။၁၃၆) ဣယင၊ အတ္တနော ဖလေန သတ္တေ သန္တပ္ပေတီတိ ပိယာလော-ရုက္ခော။ ကုဏ-သဒ္ဒေ၊ ဝါတသမုဋ္ဌိတာ ဝီစိမာလာ ဧတ္ထ ကုဏန္တိ နဒန္တီတိ ကုဏာလော=ဧကော မဟာသရော။ ဝိသ-ပဝိသနေ၊ ပဝိသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝိသာလော=ဝိတ္ထိဏ္ဏော။ ပလ-ဂမနေ၊ ဝါတေန ပလတိ ဂစ္ဆတီတိ ပလာလံ=သဿာနမုပနီတဓညာနံ နာဠပတ္တာနိ။ သရတိဿ သိဂေါ၊ သသာဒယော သရတိ ဟိံသတီတိ သိဂါလော=ကောတ္ထု၊ ဧဝမညေပိ။
စဏ္ဍ-စဏ္ဍိကျေ၊ ပတ ပထ-ဂမနေ၊ ဧတေဟိ ဏာလော ဟောတိ။ စဏ္ဍေတိ ပီဠေတီတိ စဏ္ဍာလော=မာတင်္ဂေါ၊ ပတတိ အဓောဂစ္ဆတီတိ ပါတာလံ=ရသာတလံ။
မာ-မာနေ၊ ဣ-အဇ္ဈေနဂတီသု၊ ပီ-တပ္ပနေ၊ ဒူ-ပရိတာပေ၊ ဧဝမာဒီဟိ လော ဟောတိ။ မီယတိ ပရိမီယတီတိ မာလာ=ပန္တိ။ ဧတိ ဂစ္ဆတီတိ ဧလာ=သုခုမေလာ။ ပိဏေတိ တပ္ပေတိ ဧတ္ထာတိ ပေလာ=အာသိတ္တကူပဓာနံ။ ဒူယတိ ပရိတာပေတီတိ ဒေါလာ=ကီဠနယာနကံ။ ကလသင်္ချာနေ၊ ကလနံ ကလ္လံ=ယုတ္တံ။
၁၈၉။ အန သလ ကလ ကုက သဌ မဟာ ဣလော။
အန-ပါဏနေ၊ သလ-ဂမနေ၊ ကလ-သင်္ချာနေ၊ ကုက ဝက-အာဒနေ၊ သဌ-ကိတဝေ၊ အရဟ မဟ-ပူဇာယံ၊ ဧတေဟိ ဣလော ဟောတိ။ အနတိ ¶ ပဝတ္တတီတိအနိလော=မာလုတော။ သလတိ ဂစ္ဆတီတိ သလိလံ=ဇလံ။ ကလတိ ပဝတ္တတီတိ ကလိလံ=ဂဟနံ။ ကုကတိ အတ္တနော နာဒေန သတ္တာနံ မနံ ဂဏှာတီတိ ကောကိလော=ပရပုဏ္ဍော။ သဌတိ ဝဉ္စေတီတိ သဌိလော=သဌော။ မဟီယတိ ပူဇီယတီတိ မယိလာ=ဣတ္ထီ။
ကုဋ-ကောဋိလျေတီမသ္မာ ကိလော ဟောတိ။ အကုဋိ ကုဋိလတ္တမဂမီတိ ကုဋိလော=ဝင်္ကော။
သိထိလအာဒယော ကိလန္တာ နိပစ္စန္တေ။ သဟ ခမာယံ၊ သဟိဿ သိထတ္တံ၊ သဟိတုမလန္တိ သိထိလံ=အဒဠှံ။ ကမ္ပိဿ သံယောဂါဒိလောပေါ၊ ပရဒုက္ခေ သတိ ကမ္ပတီတိ ကပိလော=ဣသိ။ ကဗ-ဝဏ္ဏေ၊ ဗဿ ပေါ၊ အကဗိ နီလာဒိဝဏ္ဏတ္တမဂမီတိ ကပိလော=ဝဏ္ဏဝိသေသော။ မထိဿ မိထော၊ မထီယတီတိ မိထိလာ=ပူရီ၊ ဧဝမညေပိ။
စဋ-ဘေဒနေ၊ ကဏ္ဍ-ဆေဒနေ၊ ဝဋ္ဋ-ဝတ္တနေ၊ ပုထ ပထ-ဝိတ္ထာရေ၊ ဧတေဟိ ကုလော ဟောတိ။ စဋတိ မိတ္တေ ဘိန္ဒတီတိ စဋုလော=စာဋုကာရီ။ ကဏ္ဍီယတိ ဆိန္ဒီယတီတိ ကဏ္ဍုလော=ရုက္ခော။ ဝဋ္ဋတီတိ ဝဋ္ဋုလော=ပရိမဏ္ဍလော။ အပတ္ထရီတိ ပုထုလော=ဝိတ္ထာရော။
တုမုလအာဒယော ကုလန္တာ နိပစ္စန္တေ။ တမ ခေဒနေ၊ အဿု၊ အတမိ ဝိတ္ထိဏ္ဏတ္တမဂမီတိ တုမုလော=ပတ္ထဋော။ တမိဿ ဍုက၊ တမီယတိ ¶ ဝိကာရမာပါဒီယတီတိ တဏ္ဍုလော=ဝီဟိသာရော။ နိပုဗ္ဗဿ စိနာတိဿ ဣလောပေါ၊ အတ္ထိကေဟိ နိစီယတေတိ နိစုလော=ဟိဇ္ဇလော၊ ဧဝမညေပိ။
ကလ္လ-သဒ္ဒေ၊ ကပ-အစ္ဆာဒနေ၊ တက္က-ဝိတက္ကေ၊ ပဋ-ဂမနေ၊ ဧတေဟိ ဩလော ဟောတိ။ ဝါတဝေဂေန သမုဒ္ဒတော ဥဋ္ဌဟိတွာ ကလ္လတိ နဒတီတိ ကလ္လောလော=မဟာဝီစိ။ ကပတိ ဒန္တေ အစ္ဆာဒတီတိ ကပေါလော=ဝဒနေကဒေသော။ တက္ကီယတီတိ တက္ကောလံ=ကောလကံ။ ပဋတိ ဗျာဓိမေတေန ဂစ္ဆတီတိ ပဋောလော=တိတ္တကော။
အင်္ဂ-ဂမနတ္ထော၊ ဧတသ္မာ ဥလဥလီ ဟောန္တိ။ အင်္ဂန္တိ ဧတေန ဇာနန္တီတိ အင်္ဂုလံ=ပမာဏံ။ အင်္ဂတိ ဥဂ္ဂစ္ဆတီတိ အင်္ဂလိ=ကရသာခါ။
အဉ္ဇ-ဗျတ္တိ မက္ခန ဂတိ ကန္တီသု၊ ဧတသ္မာ အလိ ဟောတိ။ အဉ္ဇေတိ ဘတ္တိမနေန ပကာသေတီတိ အဉ္ဇလိ=ကရပုဋော။
ဆဒ-သံဝရဏေ၊ ဧတသ္မာ လိ ဟောတိ။ ဆာဒေတီတိ ဆလ္လီ=သကလိကာ။
အလ္လိအာဒယော လိအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ အရ-ဂမနေ၊ အရတိ ပဝတ္တတီတိ အလ္လိ=ရုက္ခော။ နယတိဿ ဧတ္တာဘာဝေါ၊ အတ္တိကေဟိ နီယတီတိ ¶ ၄ နီလိ၊ ငီမှိ နီလီ=ဂစ္ဆဇာတိ။ ‘‘သရမှာ ဒွေ’’တိ (၁။၃၄) လဿ ဒွိဘာဝေ ရဿတ္တေ စ နိလ္လီတိပိ ဟောတိ။ ပါလိဿ ပါ၊ ပါလေတိ ရက္ခတီတိ ပါလိ၊ ငီမှိ ပါလီ=ပန္တိ။ ပါလိဿ ပလော၊ ပါလေတိ ရက္ခတီတိ ပလ္လိ=ကုဋိ။ စုဒ-စောဒနေ၊ ဩတ္တာဘာဝေါ၊ စောဒီယတီတိ စုလ္လိ=ဥဒ္ဓနံ၊ ဧဝမညေပိ။
ပိလ-ဝတ္တနေ၊ ပလ္လ-ဂမနေ၊ ပဏ-ဗျဝဟာရထုတီသု၊ ဧဝမာဒီဟိ အဝေါ ဟောတိ။ ပိလျတေတိ ပေလဝေါ=လဟု။ ပလ္လတီတိ ပလ္လဝေါ=ကိသလယံ။ ပဏီယတီတိ ပဏဝေါ=မုဒင်္ဂေါ။ ဧဝမညေပိ။
သာဠဝအာဒယော အဝန္တာ နိပစ္စန္တေ။ သလ-ဂမနတ္ထော၊ ဥပန္တဿ ဒီဃော ဠတ္တဉ္စ နိပါတနာ။ သလတိ ပဝတ္တတီတိ သာဠ ဝေါ=အဘိသင်္ခတံ ဗဒရာဒိဖလခါဒနီယံ။ ကိတ-နိဝါသေ၊ ဧတ္တာဘာဝေါ၊ ကေတတီတိ ကိတဝေါ=ဇူတကာရော၊ စောရော စ။ မူ-ဗန္ဓနေ၊ ဦဿ ရဿတ္တံ၊ တုဉ စာဝဿ၊ မုနာတိ ဗန္ဓတီတိ မုတဝေါ=စဏ္ဍာလော။ ဝလ ဝလ္လ-သံဝရဏေ၊ ဠတ္တံ၊ ဝလတိ၊ ဝလျတေတိ ဝါ ဝဠဝါ=တုရင်္ဂကန္တာ။ မုရ-သံဝေဠနေ၊ မုရီယတီတိ မုရဝေါ=မုဒင်္ဂေါ၊ ဧဝမညေပိ။
သရတိသ္မာ အာဝေါ ဟောတိ။ သရတိ ပဝတ္တတီတိ သရာဝေါ=ဘာဇနဝိသေသော။
အလ-ဗန္ဓနေ ¶ ၊ မလ မလ္လ-ဓာရဏေ၊ ဗိလ-ဘေဒနေ၊ ဧတေဟိ ဏုဝေါ ဟောတိ။ လတာဟိ အလီယတီတိ အာလုဝေါ=ဂစ္ဆဇာတိ။ မလတိ ဓာရေတီတိ မာလုဝေါ=ပတ္တလတာ။ ဗိလတိ ဘိန္ဒတီတိ ဗေလုဝေါ=ရုက္ခော။
ကာ ဂါ-သဒ္ဒေတီမသ္မာ ဤဝေါ ဟောတိ။ ဂါယန္တိ ဧတာယာတိ ဂီဝါ=ဂလော။
သု-သဝနေတီမသ္မာ ကွ ကွာ ဟောန္တိ။ သုဏာတီတိ သုဝေါ=ကီရော။ သုဝါ=သုဏော။
ဝိဒတိသ္မာ ကွာ ပရရူပါဘာဝေါ အ နိပစ္စန္တေ။ ဝိဒတိ ဇာနာတီတိ ဝိဒွါ=ဝိဒူ။
ထု-အဘိတ္ထဝေ၊ ဧတသ္မာ ရေဝေါ ဟောတိ။ ထဝတိ သိဉ္စတီတိ ထေဝေါ=ဖုသိတံ။
သမ-ဥပသမေ၊ ဧတသ္မာ ရိဝေါ ဟောတိ။ သမေတိ ဥပသမေတီတိ သိဝေါ=ဥမာပတိ၊ သိဝါ=သိဂါလော၊ သိဝံ=သန္တိ။
ဆဒ-သံဝရဏေ ¶ ၊ ဧတသ္မာ ရဝိ ဟောတိ။ ဆာဒေတီတိ ဆဝိ=ဇုတိ။
ပူရ-ပူရဏေ၊ တိမ-တေမနေ၊ ဧတေဟိ ကိသော ဟောတိ ဦဿ ရဿော စ။ ပူရေတီတိ ပုရိသော=ပုမာ။ (ပုရေ ဥစ္စဋ္ဌာနေ သေတိ ပဝတ္တတီတိ ဝါ ပုရိသော=သောဝ။) တေမေတီတိ တိမိသံ=တမော။
ကရောတိသ္မာ ဤသော ဟောတိ။ ကရီယတီတိ ကရီသံ=ဂူထံ။
သိရီသအာဒယော ဤသန္တာ နိပစ္စန္တေ။ သရတိဿ အဿိ၊ သပ္ပဒဋ္ဌကာလာဒီသု သရီယတီတိ သိရီသော=ရုက္ခော။ ပူရိဿ ရဿတ္တံ၊ ပူရေတီတိ ပုရီသံ=ဂူထံ။ တလိဿ ဒီဃော၊ တလတိ သတ္တာနံ ပတိဋ္ဌာနံ ဘဝတီတိ တာလီသံ=ဩသဓိဝိသေသော၊ ဧဝမညေပိ။
ကရောတိသ္မာ ရိဗ္ဗိသော ဟောတိ။ ကရီယတီတိ ကိဗ္ဗိသံ=ပါပံ။
၂၁၃။ သသာသ ဝသ ဝိသ ဟန ဝန မနာန ကမာ သော။
သသ-ဂတိ ဟိံသာ ဝိဿသ ပါဏနေသု၊ အသ-ခေပနေ၊ ဝသ-နိဝါသေ၊ ဝိသ-ပဝိသနေ၊ ဟန-ဟိံ သာယံ၊ ဝန သန-သမ္ဘတ္တိယံ၊ မန-ဉာဏေ၊ အန-ပါဏနေ၊ ကမ-ဣစ္ဆာယံ၊ ဧတေဟိ သော ဟောတိ၊ သသန္တိ ဇီဝန္တိ သတ္တာ ဧတေနာတိ သဿံ=ကလမာဒိ၊ အသတိ ခိပတီတိ အဿော=ဟယော ¶ ။ ဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝဿံ=သံဝစ္ဆရော။ ဝိသတီတိ ဝေဿော=တတိယဝဏ္ဏော။ ဟညတေတိ ဟံသော=သိတစ္ဆဒေါ။ ဝနောတိ ပတ္ထရတီတိ ဝံသော=သန္တာနော၊ ဝေဠု စ။ မညတေတိ မံသံ=ပိသိတံ၊ အနတိ ဇီဝတိ ဧတေနာတိ အံသော=ဧကာဋ္ဌာသော၊ ဘုဇသိရော စ။ ကာမီယတီတိ ကံသော=ပရိမာဏံ။
အာပုဗ္ဗော မိ-ပက္ခေပေ၊ ထု-အဘိတ္ထဝေ ကု-သဒ္ဒေ၊ သီ-သယေ၊ ဧတေဟိ သက ဟောတိ။ အာမီယတိ အန္တော ပက္ခိပီယတီတိ အာမိသံ=ဘက္ခံ။ ထဝီယတီတိ ထုသော=ဝီဟိတစော။ ကဝတိ ဝါတေန နဒတီတိ ကုသော=တိဏဝိသေသော။ သယန္တိ ဧတ္ထ ဦကာတိ သီသံ=မုဒ္ဓါ၊ ကာလတိပု စ။
ဖဿအာဒယော သကအန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ဖုသ-သမ္ဖဿေ၊ ဥဿတ္ထံ၊ ဖုသတီတိ ဖဿော=ကာယဝိညာဏဝိသယော။ ဖုဿော=နက္ခတ္တံ။ ပုသ ပေါသနေ၊ ပေါသီယတီတိ ပုဿံ=ဖလဝိသေသော။ ဘူ-သတ္တာယံ၊ ဘူဿ ရဿော၊ အဘဝီတိ ဘုသံ=တုစ္ဆဓညံ၊ အံကိဿ ဥက၊ အင်္ကေတိ အနေန အညေတိ အင်္ကုသော=ဂဇပတောဒေါ။ ဖာယ-ဝုဒ္ဓိယံ၊ ပပုဗ္ဗော၊ ယလောပေါ၊ ဖာယတိ ဝုဒ္ဓိံ ဂစ္ဆတီတိ ပပ္ဖာသံ=ဒေဟကောဋ္ဌာသဝိသေသော။ ကလိသ္မာ သဿ မာဉ၊ ကုလိသ္မာ စ၊ ကလီယတိ ပရိမီယတီတိ ကမ္မာသော=သဗလော၊ ကမ္မာသံ=ပါပံ။ ကုလတိ ပတ္ထရတီတိ ကုမ္မာသော=ဘက္ခဝိသေသော။ မနိဿ ဇူက၊ မညတိ သဓနတ္တံ ဧတာယာတိ မဉ္ဇူသာ=ကဋ္ဌပေဠာ။ ပီဿ ယူက၊ ပိဏေတီတိ ပီယူသံ=အမတံ။ ကုလ-သံဝရဏေ၊ ဣက၊ ကုလီယတိ သံဝရီယတီတိ ကုလိသံ=ဝဇိရံ ¶ ။ ဗလ-သံဝရဏေ၊ ဣက၊ လဿ ဠတ္တဉ္စ၊ ဗလတိ ဧတေန မစ္ဆေ ဂဏှာတီတိ ဗဠိသော=မစ္ဆဝေဓနံ။ မဟိဿ ဧက၊ မဟီယတီတိ မဟေသီ=ကတာဘိသေကာ ပဓာနိတ္ထီ၊ ဧဝမညေပိ။
သုဏာတိသ္မာ ဏိသက ဟောတိ။ သုဏာတီတိ သုဏိသာ=ပုတ္တဘရိယာ။
၂၁၇။ ဝေတာတ ယု ပနာလ ကလ စမာ အသော။
ဝေတ-သုတ္တိယော ဓာတု၊ အတ-သာတစ္စဂမနေ၊ ယု-မိဿနေ၊ ပနထုတိယံ၊ အလ-ဗန္ဓနေ၊ ကလ-သင်္ချာနေ၊ စမ-အဒနေ၊ ဧတေဟိ အသော ဟောတိ။ ဝေတတိ ပဝတ္တတီတိ ဝေတသော=ဝါနီရော။ အတတိ ဝါတေရိတော နိစ္စံ ဝေဓတ္တံ ယာတီတိ အတသော=ဝနပ္ပတိဝိသေသော ဝီမှိ အဘသီ=ဂစ္ဆဝိသေသော။ ယဝီယတိ မိဿီယတီတိ ယဝသော=ပသုဃာသော။ ပညတေ ထဝီယတေတိ ပနသော=ကဏ္ဍဏီဖလော။ အလီယတိ ဗန္ဓိယတီတိ အလသော=မန္ဒကာရီ။ ကလီယတီတိ ကလသော=ကုမ္ဘော။ စမတိ အဒတိ အနေနာတိ စမသော=ဟောမဘာဇနံ။
၂၁၈။ ဝယ ဒိဝ ကရ ကရေဟျသဏသကပါသကသာ။
ဝယတျာဒီဟိ အသဏအာဒယော ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ။ ဝယတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါယသော=ကာကော။ ဒိဗ္ဗန္တိ ဧတ္ထာတိ ဒိဝသော=ဒိနံ။ ကရီယတီတိ ကပ္ပာသော=သုတ္တသမ္ဘဝေါ။ ကိဗ္ဗိသံ ကရောတီတိ ကက္ကသော=ဖရုသော။
သသာဒီဟိ ¶ သု ဟောတိ။ သသတိ ဇီဝတီတိ သဿု=ဇယမ္ပတီနံ မာတာ။ မသီယတီတိ မဿု=ပုရိသမုခေ ပဝဒ္ဓလောမာနိ။ ‘‘လောပေါ’’တိ (၁။၃၉) နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ ဒံသီယတိ ဗန္ဓမနေနာတိ ဒဿု=စောရော။ အသီယတိ ခိပီယတီတိ အဿု=ဗပ္ပော။
ဝိဒိသ္မာ ဒသုက ဟောတိ။ ဝိဒတိ ဇာနာတီတိ ဝိဒ္ဒသု=ဝိဒွါ။
သသတိသ္မာ ရီဟော ဟောတိ။ သသတိ ဟိံသတီတိ သီဟော=ကေသရီ။
ဇီဝ-ပါဏဓာရဏေ၊ အမ-ဂမနေ၊ ဧတေဟီ ဟော ဟောတိ၊ ဝမာ စာန္တာဒေသာ ယထာက္ကမံ၊ အာဒေသဝိဓာနံ ပန ပရရူပဗာဓနတ္ထံ။ ‘‘ဗျဉ္ဇနေ ဒီဃရဿာ’’တိ (၁။၃၉) ရဿတ္တံ၊ ဇီဝန္တိ ဧတာယာတိ ဇိဝှာ=ရသနာ။ အမတိ ပဝတ္တတီတိ အမှံ=အသ္မာ။ ပပုဗ္ဗေ အမတိ ပဝတ္တတီတိ ပမှံ=ပခုမံ။
တဏှအာဒယော ဟန္တာ နိပစ္စန္တေ။ တသ-ပိပါသာယံ၊ သဿ ဏတ္တံ၊ ဧဝမုပရိ စ၊ တသတိ ပါတုမိစ္ဆတိ ဧတာယာတိ တဏှာ=လော ဘော။ ကသ-ဝိလေခနေ၊ ကသတီတိ ကဏှော=ကာဠော။ ဇုတ-ဒိတ္တိယံ၊ တဿ ဏတ္တံ၊ ဩတ္တာဘာဝေါ စ၊ ဇောတေတီတိ ဇုဏှာ=စန္ဒ- ပဘာ ¶ ။ မီလိဿ ဠော၊ နိမီလန္တျနေန အက္ခီနီတိ မီဠှံ-ဂူထံ။ ဂါဟိဿ ဠော၊ ဂယှတီတိ ဂါဠှံ၊ ဒဟိဿ ဠော၊ ဒဟတီတိ ဒဠှံ၊ ဗဟိဿ ဠော၊ ဒီဃော စ၊ ဗဟတိ ဝုဒ္ဓိံ ဝစ္ဆတီတိ ဗာဠှံ၊ ဧတေ တယော ဒဠှတ္ထာ။ ဂမိဿ အဿိ၊ ဂစ္ဆတီတိ ဂိမှော-နိဒါဃော။ ပဋကလာနံ အက စ၊ ပဋတိ ယာတီတိ ပဋဟော=ဘေရိဝိသေသော။ ကလီယတိ ပရိမီယတိ အနေန သူရဘာဝေါတိ ကလဟော=ဝိဝါဒေါ။ ကဋဝရာနံ အာက၊ ကဋန္တိ ဧတ္ထ ဩသဓာဒိံ မဒ္ဒန္တီတိ ကဋာဟော=ဘာဇနဝိသေသော။ ဝရီယတီတိ ဝရာဟော=သူကရော။ လုနာတိဿ ဩ၊ လုနာတိ ဧတေနာတိ လောဟံ=အယာဒိ။ ဧဝမညေပိ။
ပဏာ ဥပုဗ္ဗသဟာ စ ဟိဟီ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ၊ ဏဩဠင စာန္တာဒေသာ၊ အာဒေသဝိဓာနသာမတ္ထိယာ ပရရူပါဘာဝေါ၊ ပဏီယတိ ဝေါဟရီယတီတိ ပဏှိ=ပါဒဿ ပစ္ဆာဘာဂေါ။ ဥဿဟတီတိ ဥဿာဠှီ-ဝီရိယံ။
၂၂၅။ ခီ မိ ပီ စု မာ ဝါကာဟိ ဠော ဥဿ ဝါ ဒီဃော စ။
ခီ-ခယေ၊ မိ-ပက္ခေပေ၊ ပီ-တပ္ပနေ၊ စု-စဝနေ၊ မာ-မာနေ၊ ဝီ ဝါ-ဂမနေ၊ ကာ ဂါ-သဒ္ဒေ၊ ဧတေဟိ ဠော ဟောတိ၊ ဥကာရဿ ဝါ ဒီဃော စ။ ခီယတီတိ ခေလော=လာလာ။ မီယတိ ပက္ခိပီယတီတိ မေဠာ=မသိ။ ပိဏေတီတိ ပေဠာ=ဘာဇနဝိသေသော။ စဝတီတိ စူဠာ=သိခါ။ စောဠော=ပိလောတိကော။ မီယတိ ပရိမီယတီတိ မာဠော=ဧကကူဋသင်္ဂဟိတော အနေကကောဏဝန္တော ပဋိဿယဝိသေသော။ ဝါတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါဠော=စဏ္ဍမိဂေါ။ ကာယတိ ဖရုသံ ဝဒတီတိ ကာဠော=ကဏှော၊ ဝီမှိ ကာဠီ=ကဏှာ။
ဂု-သဒ္ဒေတီမသ္မာ ¶ ဠက ဟောတိ ဠော စ။ ဂဝတိ ပဝတ္တတိ ဧတေနာတိ ဂုဠော=ဥစ္ဆုဝိကာရော။ ဂေါဠော=လကုဏ္ဍကော။
ပင်္ဂုဠအာဒယော ဠက အန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ခဉ္ဇ-ဂတိဝေကလ္လေ၊ ပင်္ဂုအာဒေသော၊ အခဉ္ဇိ ဂတိဝေကလ္လမာပဇ္ဇီတိ ပင်္ဂဠော=ပီဌသပ္ပီ။ ကရောတိသ္မာ ဠဿ ခဉ၊ ကိဗ္ဗိသံ ကရောတီတိ ကက္ခဠော=ကုရူရော။ ကုကတိဿ ကုက၊ ကုကျတိ ပါပကာရီဟိ အာဒီယတီတိ ကုက္ကုဠံ=သင်္ကု သံကိဏ္ဏော သောဗ္ဘော။ ကုက္ကုဠော=ထုသဂ္ဂီ။ မံကိဿ ဥက၊ ဗိန္ဒု လောပေါ စ၊ မံကေတိ ဝနံ မဏ္ဍေတီတိ မကုဠော=အဝိကသိတကုသုမံ။
ပါတိသ္မာ ဠိ ဟောတိ။ အတ္ထံ ပါတိ ရက္ခတီတိ ပါဠိ=တန္တိ။
ဝီတိသ္မာ ဠု ဟောတိ။ ဝေတိ ပဝတ္တတီတိ ဝေဠု=ဝေဏု။
(ဣတိ အဝဂ္ဂပစ္စယဝိဓာနံ)။
ဣတိ မောဂ္ဂလ္လာနေ ဗျာကရဏေ ဝုတ္တိယံ
ဏွာဒိကဏ္ဍော သတ္တမော။
သုတ္တံ ဓာတု ဂဏော ဏွာဒိ၊ နာမလိင်္ဂါနုသာသနံ၊
ယဿ တိဋ္ဌတိ ဇီဝှဂ္ဂေ၊ သ ဗျာကရဏကေသရီ။
သမတ္တာ စာယံ မောဂ္ဂလ္လာနဝုတ္တိ
သတ္တဟိ ဘာဏဝါရေဟိ။
ယဿ ¶ ရညော ပဘာဝေန၊ ဘာဝိတတ္တယမာကုလံ၊
အနာကုလံ ဒုလဒ္ဓီဟိ၊ ပါပဘိက္ခူဟိ သဗ္ဗသော။
လင်္ကာယ မုနိရာဇဿ၊ သာသနံ သာဓု သဏ္ဌိကံ၊
ပုဏ္ဏစန္ဒသမာယောဂါ၊ ဝါရိဓီဝ ဝိဝဒ္ဓတေ။
ပရက္ကမဘုဇေ တသ္မိံ၊ သဒ္ဓါဗုဒ္ဓိဂုဏောဒိတေ၊
မနုဝံသဒ္ဓဇာကာရေ၊ လင်္ကာဒီပံ ပသာသတိ။
မောဂ္ဂလ္လာနေန ထေရေန၊ ဓီမတာ သုစိဝုတ္တိနာ၊
ရစိတံ ယံ သုဝိညေယျ-မသန္ဒိဒ္ဓ’မနာကုလံ။
အသေသဝိသယဗျာပိ၊ ဇိနဗျပ္ပထ နိဿယံ၊
သဒ္ဓသတ္ထ’မနာယာသ-သာဓိယံ ဗုဒ္ဓိဝဒ္ဓနံ။
တဿ ဝုတ္တိ သမာသေန၊ ဝိပုလတ္ထပကာသနီ၊
ရစိတာ ပုန တေနေဝ၊ သာသနုဇ္ဇောတကာရိနာတိ။
မောဂ္ဂလ္လာနဗျာကရဏံ နိဋ္ဌိတံ။