📜

၅။ ဩကာရန္တပုလ္လိင်္ဂနာမိကပဒမာလာ

ဘူ ဓာတုတော ပဝတ္တာနံ၊ နာမိကာနမိတော ပရံ၊

နာမမာလံ ပကာသိဿံ၊ နာမမာလန္တရမ္ပိ စ။

ဝိပ္ပကိဏ္ဏကထာ ဧတ္ထ၊ ဧဝံ ဝုတ္တေ န ဟေဿတိ၊

ပဘေဒေါ နာမမာလာနံ၊ ပရိပုဏ္ဏောဝ ဟေဟိတိ။

ပုဗ္ဗာစရိယသီဟာနံ၊ တသ္မာ ဣဓ မတံ သုတံ၊

ပုရေစရံ ကရိတွာန၊ ဝက္ခာမိ သဝိနိစ္ဆယံ။

ပုရိသော၊ ပုရိသာ။ ပုရိသံ၊ ပုရိသေ။ ပုရိသေန၊ ပုရိသေဟိ၊ ပုရိသေဘိ။ ပုရိသဿ၊ ပုရိသာနံ။ ပုရိသာ၊ ပုရိသသ္မာ၊ ပုရိသမှာ၊ ပုရိသေဟိ၊ ပုရိသေဘိ။ ပုရိသဿ၊ ပုရိသာနံ။ ပုရိသေ၊ ပုရိသသ္မိံ၊ ပုရိသမှိ၊ ပုရိသေသု။ ဘော ပုရိသ၊ ဘဝန္တော ပုရိသာ။

အယမာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒေန ကတသ္မာ နိရုတ္တိပိဋကတော ဥဒ္ဓရိတော ပုရိသဣစ္စေတဿ ပကတိရူပဿ ¶ နာမိကပဒမာလာနယော။ တတြ ပုရိသဝစနဧကဝစနပုထုဝစနေသု ပစ္စတ္တဝစနာဒီနိ ဘဝန္တိ။ တံ ယထာ? ပုရိသော တိဋ္ဌတိ၊ ပုရိသာ တိဋ္ဌန္တိ။ တတြ ပုရိသောတိ ပုရိသဝစနေ ဧကဝစနေ ပစ္စတ္တဝစနံ ဘဝတိ၊ ပုရိသာတိ ပုရိသဝစနေ ပုထုဝစနေ ပစ္စတ္တဝစနံ ဘဝတိ။

ပုရိသံ ပဿတိ၊ ပုရိသေ ပဿတိ။ တတြ ပုရိသန္တိ ပုရိသဝစနေ ဧကဝစနေ ဥပယောဂဝစနံ ဘဝတိ၊ ပုရိသေတိ ပုရိသဝစနေ ပုထုဝစနေ ဥပယောဂဝစနံ ဘဝတိ။

ပုရိသေန ကတံ၊ ပုရိသေဟိ ကတံ၊ ပုရိသေဘိ ကတံ။ တတြ ပုရိသေနာတိ ပုရိသဝစနေ ဧကဝစနေ ကရဏဝစနံ ဘဝတိ၊ ပုရိသေဟိ၊ ပုရိသေဘီတိ ပုရိသဝစနေ ပုထုဝစနေ ကရဏဝစနံ ဘဝတိ။

ပုရိသဿ ဒီယတေ၊ ပုရိသာနံ ဒီယတေ။ တတြ ပုရိသဿာတိ ပုရိသဝစနေ ဧကဝစနေ သမ္ပဒါနဝစနံ ဘဝတိ၊ ပုရိသာနန္တိ ပုရိသဝစနေ ပုထုဝစနေ သမ္ပဒါနဝစနံ ဘဝတိ။

ပုရိသာ နိဿဋံ၊ ပုရိသသ္မာ နိဿဋံ၊ ပုရိသမှာ နိဿဋံ၊ ပုရိသေဟိ နိဿဋံ၊ ပုရိသေဘိ နိဿဋံ။ တတြ ပုရိသာတိ ပုရိသဝစနေ ဧကဝစနေ နိဿက္ကဝစနံ ဘဝတိ။ ပုရိသသ္မာတိ…ပေ… ပုရိသမှာတိ ပုရိသဝစနေ ဧကဝစနေ နိဿက္ကဝစနံ ဘဝတိ၊ ပုရိသေဟိ၊ ပုရိသေဘီတိ ပုရိသဝစနေ ပုထုဝစနေ နိဿက္ကဝစနံ ဘဝတိ။

ပုရိသဿ ပရိဂ္ဂဟော၊ ပုရိသာနံ ပရိဂ္ဂဟော။ တတြ ပုရိသဿာတိ ပုရိသဝစနေ ဧကဝစနေ သာမိဝစနံ ဘဝတိ၊ ပုရိသာနန္တိ ပုရိသဝစနေ ပုထုဝစနေ သာမိဝစနံ ဘဝတိ။

ပုရိသေ ပတိဋ္ဌိတံ၊ ပုရိသသ္မိံ ပတိဋ္ဌိတံ၊ ပုရိသမှိ ပတိဋ္ဌိတံ၊ ပုရိသေသု ပတိဋ္ဌိတံ။ တတြ ပုရိသေတိ ပုရိသဝစနေ ဧကဝစနေ ဘုမ္မဝစနံ ဘဝတိ၊ ပုရိသသ္မိန္တိ…ပေ… ပုရိသမှီတိ…ပေ… ပုရိသေသူတိ ပုရိသဝစနေ ပုထုဝစနေ ဘုမ္မဝစနံ ဘဝတိ။

ဘော ¶ ပုရိသ တိဋ္ဌ၊ ဘဝန္တော ပုရိသာ တိဋ္ဌထ။ တတြ ဘော ပုရိသဣတိ ပုရိသဝစနေ ဧကဝစနေ အာလပနံ ဘဝတိ၊ ဘဝန္တော ပုရိသာဣတိ ပုရိသဝစနေ ပုထုဝစနေ အာလပနံ ဘဝတီတိ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗတ္ထ နယော ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။

ယမကမဟာထေရေန ကတာယ ပန စူဠနိရုတ္တိယံ ‘‘ဘော ပုရိသ’’ဣတိ ရဿဝသေန အာလပနေကဝစနံ ဝတွာ ‘‘ဘော ပုရိသာ’’ဣတိ ဒီဃဝသေန အာလပနဗဟုဝစနံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စာပိ တာဒိသော နယော နိရုတ္တိပိဋကေ နတ္ထိ၊ တထာပိ ဗဟူနမာလပနဝိသယေ ‘‘ဘော ယက္ခာ’’ဣတိအာဒီနံ အာလပနဗဟုဝစနာနံ ဇာတကဋ္ဌကထာဒီသု ဒိဿနတော ပသတ္ထတရောဝ ဟောတိ ဝိညူနံ ပမာဏဉ္စ၊ တသ္မာ ဣမိနာ ယမကမဟာထေရမတေနပိ ‘‘ပုရိသော ပုရိသာ ပုရိသ’’န္တိအာဒီနိ ဝတွာ အာမန္တနေ ‘‘ဘော ပုရိသ၊ ဘော ပုရိသာ၊ ဘဝန္တော ပုရိသာ’’တိ နာမိကပဒမာလာ ယောဇေတဗ္ဗာ။

တတ္ထ ပုရိသောတိ ပဌမာယ ဧကဝစနံ။ ပုရိသာတိ ဗဟုဝစနံ။ ပုရိသန္တိ ဒုတိယာယ ဧကဝစနံ။ ပုရိသေတိ ဗဟုဝစနံ။ ပုရိသေနာတိ တတိယာယ ဧကဝစနံ။ ပုရိသေဟိ၊ ပုရိသေဘီတိ ဒွေ ဗဟုဝစနာနိ။ ပုရိသဿာတိ စတုတ္ထိယာ ဧကဝစနံ။ ပုရိသာနန္တိ ဗဟုဝစနံ။ ပုရိသာ၊ ပုရိသသ္မာ၊ ပုရိသမှာတိ တီဏိ ပဉ္စမိယာ ဧကဝစနာနိ။ ပုရိသေဟိ၊ ပုရိသေဘီတိ ဒွေ ဗဟုဝစနာနိ။ ပုရိသဿာတိ ဆဋ္ဌိယာ ဧကဝစနံ။ ပုရိသာနန္တိ ဗဟုဝစနံ။ ပုရိသေ၊ ပုရိသသ္မိံ၊ ပုရိသမှီတိ တီဏိ သတ္တမိယာ ဧကဝစနာနိ။ ပုရိသေသူတိ ဗဟုဝစနံ။ ဘော ပုရိသာတိ အဋ္ဌမိယာ ဧကဝစနံ။ ဘော ပုရိသာ၊ ဘဝန္တော ပုရိသာတိ ဒွေ ဗဟုဝစနာနိ။

ကိဉ္စာပေတေသု ‘‘ပုရိသာ’’တိ ဣဒံ ပဌမာပဉ္စမီအဋ္ဌမီနံ၊ ‘‘ပုရိသေ’’တိ ဣဒံ ဒုတိယာသတ္တမီနံ၊ ‘‘ပုရိသေဟိ၊ ပုရိသေဘီ’’တိ တတိယာပဉ္စမီနံ၊ ‘‘ပုရိသာန’’န္တိ စတုတ္ထီဆဋ္ဌီနံ ဧကသဒိသံ၊ တထာပိ အတ္ထဝသေန အသင်္ကရဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကထံ? ‘‘ပုရိသော ¶ တိဋ္ဌတိ၊ ပုရိသာ တိဋ္ဌန္တိ။ ပုရိသံ ပဿတိ၊ ပုရိသေ ပဿတီ’’တိအာဒိနာ။

တတ္ထ စ ဘောတိ အာမန္တနတ္ထေ နိပါတော။ သော န ကေဝလံ ဧကဝစနံယေဝ ဟောတိ၊ အထ ခေါ ဗဟုဝစနမ္ပိ ဟောတီတိ ‘‘ဘော ပုရိသာ’’ဣတိ ဗဟုဝစနပ္ပယောဂေါပိ ဂဟိတော။ ‘‘ဘဝန္တော’’တိဒံ ပန ဗဟုဝစနမေဝ ဟောတီတိ ‘‘ပုရိသာ’’တိ ပုန ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣတိ ယမကမဟာထေရေန ‘‘ဘော ပုရိသ’’ဣတိ ရဿဝသေန အာလပနေကဝစနံ ဝတွာ ‘‘ဘော ပုရိသာ’’ဣတိ ဒီဃဝသေန အာလပနဗဟုဝစနံ ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ ပါဠိယံ အဋ္ဌကထာသု စ နိပါတဘူတော ဘောသဒ္ဒေါ ဧကဝစနဗဟုဝစနဝသေန ဒွိဓာ ဘိဇ္ဇတိ။ အတြိမာနိ နိဒဿနပဒါနိ – ‘‘အပိ နု ခေါ သပရိဂ္ဂဟာနံ တေဝိဇ္ဇာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ အပရိဂ္ဂဟေန ဗြဟ္မုနာ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒတိ သမေတီတိ၊ နော ဟိဒံ ဘော ဂေါတမ။ အစ္ဆရိယံ ဘော အာနန္ဒ၊ အဗ္ဘုတံ ဘော အာနန္ဒ၊ ဧဟိ ဘော သမဏ၊ ဘော ပဗ္ဗဇိတ’’ဣစ္စာဒိပါဠိတော အဋ္ဌကထာတော စ ဘောသဒ္ဒဿ ဧကဝစနပ္ပယောဂေ ပဝတ္တိနိဒဿနံ၊ ‘‘တေန ဟိ ဘော မမပိ သုဏာထ။ ယထာ မယမေဝ အရဟာမ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ၊ နာဟံ ဘော သမဏဿ ဂေါတမဿ သုဘာသိတံ သုဘာသိတတော နာဗ္ဘနုမောဒါမိ၊ ပဿထ ဘော ဣမံ ကုလပုတ္တံ။ ဘော ယက္ခာ အဟံ ဣမံ တုမှာကံ ဘာဇေတွာ ဒဒေယျံ။ အပရိသုဒ္ဓါ ပနမှိ၊ ဘော ဓုတ္တာ တုမှာကံ ကြိယာ မယှံ န ရုစ္စတိ။ သော တေ ပုရိသေ အာဟ ဘော တုမှေ မံ မာရေန္တာ ရညော ဒဿေတွာဝ မာရေထာ’’တိ ဣစ္စာဒိ ပန ပါဠိတော အဋ္ဌကထာတော စ ဘောသဒ္ဒဿ ဗဟုဝစနပ္ပယောဂေ ပဝတ္တိနိဒဿနံ။ ကစ္စာယနပ္ပကရဏေ ပန ‘‘ဘော ပုရိသ၊ ဘော ပုရိသာ’’တိ ပဒဒွယံ အာလပနေကဝစနဝသေန ဝုတ္တံ။ တံ ယထာ အာဂမေဟိ န ဝိရုဇ္ဈတိ၊ တထာ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ကေစိ ¶ ပန အဒူရဋ္ဌဿာလပနေ ‘‘ဘော ပုရိသ’’ဣတိ ရဿဝသေန အာလပနေကဝစနံ ဣစ္ဆန္တိ၊ ဒူရဋ္ဌဿာလပနေ ပန ‘‘ဘော ပုရိသာ’’ဣတိ ဒီဃဝသေန အာလပနေကဝစနံ ဣစ္ဆန္တိ။ အဒူရဋ္ဌာနံ ဒူရဋ္ဌာနဉ္စ ပုရိသာနံ ဣတ္ထီနဉ္စ အာလပနေ န ကိဉ္စိ ဝဒန္တိ။ တထာ အဒူရဋ္ဌာယ ဒူရဋ္ဌာယ စ ဣတ္ထိယာ အာလပနေ တေ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ ‘‘အဒူရဋ္ဌာနံ ဒူရဋ္ဌာနဉ္စ ပုရိသာနမာလပနေ ကထံ ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ။ အဒ္ဓါ တေ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ ဥတ္တရိ ကိဉ္စိ ဝတ္တုံ န သက္ခိဿန္တိ။ ဧဝမ္ပိ တေ စေ ဝဒေယျုံ ‘‘ဘဝန္တော ပုရိသာတိ ဣမိနာဝ အဒူရဋ္ဌာနံ ဒူရဋ္ဌာနဉ္စ ပုရိသာနမာလပနံ ဘဝတီ’’တိ။ တဒါ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘ယဒိ ဘဝန္တော ပုရိသာ’’တိ ဣမိနာ အဒွေဇ္ဈေန ဝစနေန အဒူရဋ္ဌာနံ ဒူရဋ္ဌာနဉ္စ ပုရိသာနမာလပနံ ဘဝတိ၊ ဧဝံ သန္တေ ‘‘ဘော ပုရိသ’’ဣတိ ရဿပဒေနပိ ဒူရဋ္ဌဿ စ ပုရိသဿာလပနံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဧဝံ အဝတွာ ကိမတ္ထံ အဒူရဋ္ဌဿာလပနေ ‘‘ဘော ပုရိသ’’ဣတိ ရဿဝသေန အာလပနေကဝစနံ ဣစ္ဆထ၊ ကိမတ္ထဉ္စ ဒူရဋ္ဌဿာလပနေ ‘‘ဘော ပုရိသာ’’ဣတိ ဒီဃဝသေန အာလပနေကဝစနံ ဣစ္ဆထ။

နနု ‘‘တဂ္ဃ ဘဂဝါ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ တဂ္ဃ သုဂတ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ’’တိအာဒီသု အာလပနပဒဘူတံ ‘‘ဘဂဝါ’’ဣတိ ဒီဃပဒံ သမီပေ ဌိတကာလေပိ ဒူရေ ဌိတကာလေပိ ဗုဒ္ဓဿာလပနပဒံ ဘဝိတုမရဟတေဝ၊ တထာ အာလပနပဒဘူတံ ‘‘သုဂတ’’ဣတိ ရဿပဒမ္ပိ။ ယသ္မာ ပနေတေသု ‘‘ဘဂဝါ’’တိ အာလပနပဒဿ န ကတ္ထစိပိ ရဿတ္တံ ဒိဿတိ၊ ‘‘သုဂတာ’’တိ အာလပနပဒဿ စ န ကတ္ထစိပိ ဒီဃတ္တံ ဒိဿတိ၊ တသ္မာ ဒီဃရဿမတ္တာဘေဒံ အစိန္တေတွာ ‘‘ပုရိသ’’ဣတိ ရဿဝသေန ဝုတ္တပဒံ ပကတိဿရဝသေန သမီပေ ဌိတဿ ပုရိသဿ အာမန္တနကာလေ အဒူရဋ္ဌဿာလပနပဒံ ဘဝတိ၊ အာယတဿရဝသေန ဒူရေ ဌိတပုရိသဿ အာမန္တနကာလေ ဒူရဋ္ဌဿာလပနပဒံ ဘဝတီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ တထာ ‘‘ဘဝန္တော ပုရိသာ၊ ဘော ယက္ခာ၊ ဘော ဓုတ္တာ’’တိအာဒီနိ ¶ ဒီဃဝသေန ဝုတ္တာနိ အာလပနဗဟုဝစနပဒါနိပိ ပကတိဿရဝသေန သမီပေ ဌိတပုရိသာနံ အာမန္တနကာလေ အဒူရဋ္ဌာနမာလပနပဒါနိ ဘဝန္တိ၊ အာယတဿရဝသေန ဒူရေ ဌိတပုရိသာဒီနံ အာမန္တနကာလေ ဒူရဋ္ဌာနမာလပနပဒါနိ ဘဝန္တီတိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ တထာ ဟိ ဗြာဟ္မဏာ ကတ္ထစိ ကတ္ထစိ ရဿဋ္ဌာနေပိ ဒီဃဋ္ဌာနေပိ အာယတေန သရေန မဇ္ဈိမာယတေန သရေန အစ္စာယတေန စ သရေန ဝေဒံ ပဌန္တိ လိခိတုမသက္ကုဏေယျေန ဂီတဿရေန ဝိယ။ ဣတိ သဗ္ဗက္ခရေသုပိ အာယတေန သရေနုစ္စာရဏံ လဗ္ဘတေဝ လိခိတုမသက္ကုဏေယျံ၊ တသ္မာ အသမ္ပထမနောတရိတွာ ‘‘ဘော ပုရိသ’’ဣတိ ဝစနေန ဒူရဋ္ဌဿ စ အဒူရဋ္ဌဿ စ ပုရိသဿာလပနံ ဘဝတိ၊ ‘‘ဘော ပုရိသာ၊ ဘဝန္တော ပုရိသာ’’တိ ဣမေဟိ ဝစနေဟိပိ ဒူရဋ္ဌာနဉ္စ အဒူရဋ္ဌာနဉ္စ ပုရိသာနမာလပနံ ဘဝတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣတိ ဒူရဋ္ဌဿ အဒူရဋ္ဌာနဉ္စ အာယတေန သရေန အာမန္တနမေဝ ပမာဏံ၊ န ဒီဃရဿမတ္တာဝိသေသော၊ တသ္မာ ‘‘ဘော သတ္ထ၊ ဘော ရာဇ၊ ဘော ဂစ္ဆ၊ ဘော မုနိ၊ ဘော ဒဏ္ဍိ၊ ဘော ဘိက္ခု၊ ဘော သယမ္ဘု၊ ဘောတိ ကညေ၊ ဘောတိ ပတ္တိ၊ ဘောတိ ဣတ္ထိ၊ ဘောတိ ယာဂု၊ ဘောတိ ဝဓု၊ ဘော ကုလ၊ ဘော အဋ္ဌိ၊ ဘော စက္ခု’’ဣစ္စေဝမာဒီဟိ ပဒေဟိ အဒူရဋ္ဌဿာလပနဉ္စ ဒူရဋ္ဌဿာလပနဉ္စ ဘဝတိ။ ‘‘ဘဝန္တော သတ္ထာ၊ သတ္ထာရော၊ ဘောတိယော ကညာ၊ ကညာယော’’တိ ဧဝမာဒီဟိပိ ပဒေဟိ အဒူရဋ္ဌာနဉ္စာလပနံ ဘဝတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဣဒံ ပနေတ္ထ သန္နိဋ္ဌာနံ –

တဿ တံ ဝစနံ သုတွာ၊ ရညော ပုတ္တံ အဒဿယုံ၊

ပုတ္တော စ ပိတရံ ဒိသွာ၊ ဒူရတောဝဇ္ဈဘာသထ။

အာဂစ္ဆု ဒေါဝါရိကာ ခဂ္ဂဗန္ဓာ၊

ကာသာဝိယာ ဟန္တု မမံ ဇနိန္ဒ၊

အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ၊

အပရာဓော ကော နွိဓ မမဇ္ဇ အတ္ထိ။

ဧဝံ ¶ သဒ္ဓမ္မရာဇေန၊ ဝေါဟာရကုသလေန ဝေ၊

သုဒေသိတေ သောမနဿ-ဇာတကေ သဗ္ဗဒဿိနာ။

ဒူရဋ္ဌာနေပိ ရဿတ္တံ၊ ‘‘ဇနိန္ဒ’’ဣတိ ဒိဿတိ၊

န ကတ္ထစိပိ ဒီဃတ္တံ၊ ဣတိ နီတိ မယာ မတာ။

ဣဒမ္ပေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ ‘‘ကုတော နု ဘော ဣဒမာယာတံ ‘ဒူရဋ္ဌဿာလပနံ အဒူရဋ္ဌဿာလပနမိ’တိ’’? သဒ္ဒသတ္ထတော။ သဒ္ဒသတ္ထံ နာမ န သဗ္ဗသော ဗုဒ္ဓဝစနဿောပကာရကံ၊ ဧကဒေသေန ပန ဟောတိ။

ဣမသ္မိံ ပကရဏေ ‘‘ဗဟုဝစန’’န္တိ ဝါ ‘‘ပုထုဝစန’’န္တိ ဝါ ‘‘အနေကဝစန’’န္တိ ဝါ အတ္ထတော ဧကံ၊ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ၊ တသ္မာ သဗ္ဗတ္ထ ‘‘ဗဟုဝစန’’န္တိ ဝါ ‘‘ပုထုဝစန’’န္တိ ဝါ ‘‘အနေကဝစန’’န္တိ ဝါ ဝေါဟာရော ကာတဗ္ဗော၊ ပုထုဝစနံ အနေကဝစနန္တိ စ ဣဒံ သာသနေ နိရုတ္တညူနံ ဝေါဟာရော၊ ဣတရံ သဒ္ဒသတ္ထဝိဒူနံ။

ကသ္မာ ပန ဣမသ္မိံ ပကရဏေ ဒွိဝစနံ န ဝုတ္တန္တိ? ယသ္မာ ဗုဒ္ဓဝစနေ ဒွိဝစနံ နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ န ဝုတ္တန္တိ။ နနု ဗုဒ္ဓဝစနေ ဝစနတ္တယံ အတ္ထိ၊ တထာ ဟိ ‘‘အာယသ္မာ’’တိ ဣဒံ ဧကဝစနံ၊ ‘‘အာယသ္မန္တာ’’တိ ဣဒံ ဒွိဝစနံ၊ ‘‘အာယသ္မန္တော’’တိ ဣဒံ ဗဟုဝစနန္တိ? တန္န၊ ယဒိ ‘‘အာယသ္မန္တာ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ ဒွိဝစနံ ဘဝေယျ၊ ‘‘ပုရိသော ပုရိသာ’’တိအာဒီသု ကတရံ ဒွိဝစနန္တိ ဝဒေယျာထ၊ တသ္မာ ဗုဒ္ဓဝစနေ ဒွိဝစနံ နာမ နတ္ထိ။ တေနေဝ ဟိ သိ ယော အံ ယော နာ ဟီတိအာဒိနာ ဧကဝစနဗဟုဝစနာနေဝ ဒဿိတာနီတိ။

နနု စ ဘော ‘‘သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ၊ အဇ္ဇ ဥပေါသထော ပန္နရသော။ ယဒါယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ၊ မယံ အညမညံ ပါရိသုဒ္ဓိဥပေါသထံ ကရေယျာမာ’’တိ ပါဠိယံ ဒွေ သန္ဓာယ ‘‘အာယသ္မန္တာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ‘‘ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ ခေါ အာယသ္မန္တော စတ္တာရော ပါရာဇိကာ ဓမ္မာ’’တိအာဒီသု ပန ပါဠီသု ဗဟဝေါ သန္ဓာယ ‘‘အာယသ္မန္တော’’တိ ဝုတ္တံ၊ န စ သက္ကာ ဝတ္တုံ ‘‘ယထာ တထာ ဝုတ္တ’’န္တိ ¶ ၊ ပရိဝါသာဒိအာရောစနေပိ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ ဝိညာတသုဂတာဓိပ္ပာယေဟိ ‘‘ဒွိန္နံ အာရောစေန္တေန ‘အာယသ္မန္တာ ဓာရေန္တူ’တိ၊ တိဏ္ဏံ အာရောစေန္တေန ‘အာယသ္မန္တော ဓာရေန္တူ’တိ ဝတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာတိ? သစ္စံ ဝုတ္တံ၊ တံ ပန ဝိနယဝေါဟာရဝသေန ဝုတ္တန္တိ။ နနု ဝိနယော ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ ကသ္မာ ‘‘ဗုဒ္ဓဝစနေ ဒွိဝစနံ နာမ နတ္ထီ’’တိ ဝဒထာတိ? သစ္စံ ဝိနယော ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ တထာပိ ဝိနယကမ္မဝသေန ဝုတ္တတ္တာ ဥပလက္ခဏမတ္တံ၊ န သဗ္ဗသာဓာရဏဗဟုဝစနပရိယာပန္နံ။ ယဒိ ဟိ ‘‘အာယသ္မန္တာ’’တိ ဣဒံ ဒွိဝစနံ သိယာ၊ တပ္ပယောဂါနိပိ ကြိယာပဒါနိ ဒွိဝစနာနေဝ သိယုံ၊ တထာရူပါနိပိ ကြိယာပဒါနိ န သန္တိ။ န ဟိ အက္ခရသမယကောဝိဒေါ ဈာနလာဘီပိ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဝဿသတမ္ပိ ဝဿသဟဿမ္ပိ သမဝေက္ခန္တော ဗုဒ္ဓဝစနေ ဧကမ္ပိ ကြိယာပဒံ ဒွိဝစနန္တိ ပဿေယျ၊ ဧဝံ ကြိယာပဒေသု ဒွိဝစနဿာဘာဝါ နာမိကပဒေသု ဒွိဝစနံ နတ္ထိ။ နာမိကပဒေသု တဒဘာဝါပိ ကြိယာပဒေသု တဒဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သက္ကဋဘာသာယံ ဒွီသုပိ ဒွိဝစနာနိ သန္တိ၊ မာဂဓဘာသာယံ ပန နတ္ထိ။

အပိစ ‘‘ပုထုဝစန’’န္တိ နိရုတ္တိဝေါဟာရောပိ ‘‘ဗုဒ္ဓဝစနေ ဒွိဝစနံ နတ္ထီ’’တိ ဧတမတ္ထံ ဒီပေတိ။ တဉှိ သက္ကဋဘာသာယံ ဝုတ္တာ ဒွိဝစနတော ဗဟုဝစနတော စ ဝိသုံဘူတံ ဝစနံ၊ တတ္ထ ဝါ ဝုတ္တေဟိ အတ္ထေဟိ ဝိသုံဘူတဿ အတ္ထဿ ဝစနံ ‘‘ပုထုဝစန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ကထမိဒံ သက္ကဋဘာသာယံ ဝုတ္တာ ဒွိဝစနတော ဗဟုဝစနတော စ ဝိသုံဘူတံ ဝစနန္တိ စေ? ယသ္မာ သက္ကဋဘာသာယံ ‘‘ပုထုဝစန’’န္တိ ဝေါဟာရော နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဣဒံ တေဟိ သက္ကဋဘာသာယံ ဝုတ္တေဟိ ဒွိဝစနဗဟုဝစနေဟိ ဝိသုံဘူတအတ္ထဿ ဝစနန္တိ ဝုစ္စတိ။ ကထဉ္စ ပန သက္ကဋဘာသာယံ ဝုတ္တေဟိ ဝိသုံဘူတဿ အတ္ထဿ ဝစနန္တိ ပုထုဝစနန္တိ စေ? ယသ္မာ သက္ကဋဘာသာယံ ဒွေ ဥပါဒါယ ဒွိဝစနံ ဝုတ္တံ၊ န တိစတုပဉ္စာဒိကေ ¶ ဗဟဝေါ ဥပါဒါယ၊ ဗဟဝေါ ပန ဥပါဒါယ ဗဟုဝစနံ ဝုတ္တံ၊ န ဒွေ ဥပါဒါယ၊ အယံ သက္ကဋဘာသာယ ဝိသေသော။ မာဂဓဘာသာယံ ပန ဒွိတိစတုပဉ္စာဒိကေ ဗဟဝေါ ဥပါဒါယ ပုထုဝစနံ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ သက္ကဋဘာသာယံ ဝုတ္တေဟိ အတ္ထေဟိ ဝိသုံဘူတဿ အတ္ထဿ ဝစနန္တိ ပုထုဝစနန္တိ ဝုစ္စတိ။ အယံ မာဂဓဘာသာယ ဝိသေသော။ တသ္မာတြ ပုထုဘူတဿ၊ ပုထုနော ဝါ အတ္ထဿ ဝစနံ ‘‘ပုထုဝစန’’န္တိ အတ္ထော သမဓိဂန္တဗ္ဗော။

ဣဒါနိ ‘‘ပုရိသော၊ ပုရိသာ၊ ပုရိသ’’န္တိ နိရုတ္တိပိဋကတော ဥဒ္ဓရိတနယံ နိဿာယ ပကတိရူပဘူတဿ ဘူတသဒ္ဒဿ နာမိကပဒမာလာ ဝုစ္စတေ –

ဘူတော၊ ဘူတာ။ ဘူတံ၊ ဘူတေ။ ဘူတေန၊ ဘူတေဟိ၊ ဘူတေဘိ။ ဘူတဿ၊ ဘူတာနံ။ ဘူတာ၊ ဘူတသ္မာ၊ ဘူတမှာ၊ ဘူတေဟိ၊ ဘူတေဘိ။ ဘူတဿ၊ ဘူတာနံ။ ဘူတေ၊ ဘူတသ္မိံ၊ ဘူတမှိ၊ ဘူတေသု။ ဘော ဘူတ၊ ဘဝန္တော ဘူတာ။

အထ ဝါ ‘‘ဘော ဘူတာ’’ဣတိ ဗဟုဝစနံ ဝိညေယျံ။ ယထာ ပနေတ္ထ ဘူတဣစ္စေတဿ ပကတိရူပဿ နာမိကပဒမာလာ ပုရိသနယေန ယောဇိတာ၊ ဧဝံ ဘာဝကာဒီနဉ္စ အညေသဉ္စ တံသဒိသာနံ နာမိကပဒမာလာ ပုရိသနယေန ယောဇေတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထညာနိ တံသဒိသာနိ နာမ ‘‘ဗုဒ္ဓါ’’တိအာဒီနံ ပဒါနံ ဗုဒ္ဓဣစ္စာဒီနိ ပကတိရူပါနိ။

ဗုဒ္ဓါ ဓမ္မော သင်္ဃော မဂ္ဂေါ၊

ခန္ဓော ကာယော ကာမော ကပ္ပော၊

မာသော ပက္ခော ယက္ခော ဘက္ခော၊

နာဂေါ မေဃော ဘောဂေါ ယာဂေါ။

ရာဂေါ ဒေါသော မောဟော မာနော၊

မက္ခော ထမ္ဘော ကောဓော လောဘော၊

ဟာသော ဝေရော ဒါဟော တေဇော၊

ဆန္ဒော ကာသော သာသော ရောဂေါ။

အဿော ¶ သဿော ဣဿော သိဿော၊

သီဟော ဗျဂ္ဃော ရုက္ခော သေလော၊

ဣန္ဒော သက္ကော ဒေဝေါ ဂါမော၊

စန္ဒော သူရော ဩဃော ဒီပေါ။

ပဿော ယညော စာဂေါ ဝါဒေါ၊

ဟတ္ထော ပတ္တော သောသော ဂေဓော၊

သောမော ယောဓော ဂစ္ဆော အစ္ဆော၊

ဂေဟော မာဠော အဋ္ဋော သာလော။

နရော နဂေါ မိဂေါ သသော၊

သုဏော ဗကော အဇော ဒိဇော၊

ဟယော ဂဇော ခရော သရော၊

ဒုမော တလော ပဋော ဓဇော။

ဥရဂေါ ပဋဂေါ ဝိဟဂေါ ဘုဇဂေါ၊

ခရဘော သရဘော ပသဒေါ ဂဝဇော၊

မဟိသော ဝသဘော အသုရော ဂရုဠော၊

တရုဏော ဝရုဏော ဗလိသော ပလိဃော။

သာလော ဓဝေါ စ ခဒိရော၊

ဂေါဓုမော သဋ္ဌိကော ယဝေါ၊

ကဠာယော စ ကုလတ္ထော စ၊

တိလော မုဂ္ဂေါ စ တဏ္ဍုလော။

ခတ္တိယော ဗြာဟ္မဏော ဝေဿော၊

သုဒ္ဒေါ ဓုတ္တော စ ပုက္ကုသော၊

စဏ္ဍာလော ပတိကော ပဋ္ဌော၊

မနုဿော ရထိကော ရထော။

ပဗ္ဗဇိတော ¶ ဂဟဋ္ဌော စ၊

ဂေါဏော ဩဋ္ဌော စ ဂဒြဘော၊

မာတုဂါမော စ ဩရောဓော၊

ဣစ္စာဒီနိ ဝိဘာဝယေ။

ကေစေတ္ထ ဝဒေယျုံ ‘‘နနု ဘော ‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စာ’တိ ပါဌဿ ဒဿနတော ဩရောဓသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ’’တိ? တန္န၊ တတ္ထ ဟိ ‘‘ဩရောဓာ’’တိ ဣဒံ ဩကာရန္တပုလ္လိင်္ဂမေဝ၊ နာ’ကာရန္တိတ္ထိလိင်္ဂံ၊ တုမှေ ပန ‘‘အာကာရန္တိတ္ထိလိင်္ဂ’’န္တိ မညမာနာ ဧဝံ ဝဒထ၊ န ပနိဒံ အာကာရန္တိတ္ထိလိင်္ဂံ၊ အထ ခေါ ‘‘မာတုဂါမာ’’တိပဒံ ဝိယ ဗဟုဝစနဝသေန ဝုတ္တမာကာရန္တပဒန္တိ။ နနု စ ဘော သမ္မောဟဝိနောဒနိယာဒီသု ဩရောဓသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂတာ ပါကဋာ၊ ကထန္တိ စေ? ‘‘ရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ ထေရဿ ကုဒ္ဓါ ပဌမမေဝ မနံ ပလောဘေတွာ ‘ဣတော တေ သတ္တဒိဝသမတ္ထကေ ဥပဋ္ဌာကော ရာဇာ မရိဿတီ’တိ သုပိနေ အာရောစေသိ။ ထေရော တံ ကထံ သုတွာ ရာဇောရောဓာနံ အာစိက္ခိ။ တာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ မဟာဝိရဝံ ဝိရဝိံသူ’’တိ။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ရာဇောရောဓာန’’န္တိ ဝတွာ ‘‘တာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာဝ ဩရောဓသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂတာ ပါကဋာတိ? တန္န၊ အတ္ထဿ ဒုဂ္ဂဟဏတော။ ဒုဂ္ဂဟိတော ဟိ ဧတ္ထ တုမှေဟိ အတ္ထော၊ ဧတ္ထ ပန ဩရောဓသဒ္ဒေန ဣတ္ထိပဒတ္ထဿ ကထနတော ဣတ္ထိပဒတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘တာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘တာ ဣတ္ထိယော’’တိ အယမေဝတ္ထော။ တုမှေ ပန အမာတာပိတရသံဝဒ္ဓတ္တာ အာစရိယကုလေ စ အနိဝုဋ္ဌတ္တာ ဧတံ သုခုမတ္ထမဇာနန္တာ ယံ ဝါ တံ ဝါ မုခါရူဠှံ ဝဒထ။

ဘုဉ္ဇနတ္ထံ ကထနတ္ထံ၊ မုခံ ဟောတီတိ နော ဝဒေ၊

ယံ ဝါ တံ ဝါ မုခါရူဠှံ၊ ဝစနံ ပဏ္ဍိတော နရောတိ။

န မယံဘော ယံ ဝါ တံ ဝါ မုခါရူဠှံ ဝဒါမ၊ အဋ္ဌကထာစရိယာနညေဝ ဝစနံ ဂဟေတွာ ဝဒါမ၊ အဋ္ဌကထာယေဝ အမှာကံ ပဋိသရဏံ ¶ ၊ န မယံ တုမှာကံ သဒ္ဒဟာမာတိ။ အမှာကံ သဒ္ဒဟထ ဝါ မာ ဝါ၊ မာ တုမှေ ‘‘အဋ္ဌကထာစရိယာနညေဝ ဝစနံ ဂဟေတွာ ဝဒါမာ’’တိ အဋ္ဌကထာစရိယေ အဗ္ဘာစိက္ခထ။ န ဟိ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ ‘‘ဩရောဓသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ’’တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနမတ္ထိ၊ တသ္မာပိ အဋ္ဌကထာစရိယေ အဗ္ဘာစိက္ခထ၊ န ယုတ္တံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ ဂရူနမဗ္ဘာစိက္ခနံ မဟတော အနတ္ထဿ လာဘာယ သံဝတ္တနတော။ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ ‘‘အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမှေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ၊ ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတိ၊ တတော အတ္တာနဉ္စ ခဏတီ’’တိ။

ဧဝံ အဗ္ဘာစိက္ခနဿ အယုတ္တတံ သာဝဇ္ဇတဉ္စ ဒဿေတွာ ပုနပိ တေ ဣဒံ ဝတ္တဗ္ဗာ – ဇာတကဋ္ဌကထာယမ္ပိ တုမှေဟိ အာဟဋဥဒါဟရဏသဒိသံ ဥဒါဟရဏမတ္ထိ၊ တံ သုဏာထ။ ကောသိယဇာတကဋ္ဌကထာယဉှိ ‘‘သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ သာဝတ္ထိယံ မာတုဂါမံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ သာ ကိရေကဿ သဒ္ဓဿ ပသန္နဿ ဥပါသကဗြာဟ္မဏဿ ဗြာဟ္မဏီ ဒုဿီလာ ပါပဓမ္မာ’’တိ ပါဌော ဒိဿတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘မာတုဂါမံ အာရဗ္ဘ ကထေသီ’’တိ ဝတွာ ‘‘သာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ တုမှာကံ မတေန မာတုဂါမသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါယေဝ သိယာ၊ န ပုလ္လိင်္ဂေါ၊ ကိမိဒံ အဋ္ဌကထာဝစနမ္ပိ န ပဿထ၊ တဒေဝ ပန အဋ္ဌကထာဝစနံ ပဿထ၊ ကိံ သာ ဧဝ အဋ္ဌကထာ တုမှာကံ ပဋိသရဏံ၊ န တဒညာတိ။

ယဒိ တာသဒ္ဒံ အပေက္ခိတွာ ဩရောဓသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တမိစ္ဆထ၊ ဧတ္ထာပိ သာသဒ္ဒမပေက္ခိတွာ မာတုဂါမသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တမိစ္ဆထာတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တာ တေ နိရုတ္တရာ အပ္ပဋိဘာနာ မင်္ကုဘူတာ ပတ္တက္ခန္ဓာ အဓောမုခါ ပဇ္ဈာယေယျုံ။ ဧတ္ထာပိ မာတုဂါမသဒ္ဒေန ဣတ္ထိပဒတ္ထဿ ကထနတော ဣတ္ထိပဒတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘သာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘သာ ဣတ္ထီ’’တိ အယမေဝတ္ထော။ ကတ္ထစိ ¶ ဟိ ပဓာနဝါစကေန ပုလ္လိင်္ဂေန နပုံသကလိင်္ဂေန ဝါ သမာနာဓိကရဏဿ ဂုဏသဒ္ဒဿ အဘိဓေယျလိင်္ဂါနုဝတ္တိတ္တာပုလ္လိင်္ဂဝသေန ဝါ နပုံသကလိင်္ဂဝသေန ဝါ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗတ္တေပိ လိင်္ဂမနပေက္ခိတွာ ဣတ္ထိပဒတ္ထမေဝါပေက္ခိတွာ ဣတ္ထိလိင်္ဂနိဒ္ဒေသော ဒိဿတိ။ တံ ယထာ? ‘‘ဣဓ ဝိသာခေ မာတုဂါမော သုသံဝိဟိတကမ္မန္တာ ဟောတိ သင်္ဂဟိတပရိဇနာ ဘတ္တုမနာပံ စရတိ၊ သမ္ဘတံ အနုရက္ခတီ’’တိ စ၊ ‘‘ကော နု ခေါ ဘန္တေ ဟေတု ကော ပစ္စယော၊ ယေန မိဓေကစ္စော မာတုဂါမော ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ စ ဟောတိ ဒုရူပါ သုပါပိကာ ဒဿနာယ၊ ဒလိဒ္ဒါ စ ဟောတိ အပ္ပဿကာ အပ္ပဘောဂါ အပ္ပေသက္ခာ စ။ ဣဓ မလ္လိကေ ဧကစ္စော မာတုဂါမော ကောဓနာ ဟောတိ ဥပါယာသဗဟုလာ၊ အပ္ပမ္ပိ ဝုတ္တာ သမာနာ အဘိသဇ္ဇတိ ကုပ္ပတိ ဗျာပဇ္ဇတိ ပတိတ္ထိယတိ ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတီ’’တိ စ၊ ‘‘တံ ခေါ ပန ဘိက္ခဝေ ဣတ္ထိရတနံ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယိနီ ပစ္ဆာနိပါတိနီ ကိံကာရပဋိဿာဝိနီ’’တိ စ ဣမေ ပယောဂါ။

ကတ္ထစိ ပန ပဓာနဝါစကေန နပုံသကလိင်္ဂေန သမာနာဓိကရဏဿ ဂုဏသဒ္ဒဿ အဘိဓေယျလိင်္ဂါနုဝတ္တိတ္တာ နပုံသကလိင်္ဂဝသေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗတ္တေပိ လိင်္ဂမနပေက္ခိတွာ ပုရိသပဒတ္ထမေဝါပေက္ခိတွာ ပုလ္လိင်္ဂနိဒ္ဒေသော ဒိဿတိ။ တံ ယထာ? ‘‘ပဉ္စ ပစ္စေကဗုဒ္ဓသတာနိ ဣမသ္မိံ ဣသိဂိလိသ္မိံ ပဗ္ဗတေ စိရနိဝါသိနော အဟေသုံ။ တံ ခေါ ပန ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ပရိဏာယကရတနံ ဉာတာနံ ပဝေသေတာ အညာတာနံ နိဝါရေတာ’’တိ။ ကတ္ထစိ ပဓာနဝါစကေန လိင်္ဂတ္တယေန သမာနာဓိကရဏဿ ဂုဏသဒ္ဒဿ အဘိဓေယျလိင်္ဂါနုရူပံ နိဒ္ဒေသော ဒိဿတိ။ တံ ယထာ? သာ ဣတ္ထီ ‘‘သီလဝတီ ကလျာဏဓမ္မာ။ အဋ္ဌဟိ ခေါ နကုလမာတေ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော မာတုဂါမော ကာယဿ ဘေဒါ ပရမ္မရဏာ မနာပကာယိကာနံ ဒေဝါနံ ¶ သဟဗျတံ ဥပပဇ္ဇတိ။ သဒ္ဓါ ပုရိသပုဂ္ဂလော၊ သဒ္ဓံ ကုလံ၊ စိတ္တံ ဒန္တံ သုခါဝဟ’’န္တိ။

သေယျဣတိ သဒ္ဒေါ ပန ယေဘုယျေန ဩကာရန္တဘာဝေ ဌတွာ လိင်္ဂတ္တယာနုကူလော ဘဝတိ ဧကာကာရေနေဝ တိဋ္ဌနတော။ ကထံ? သေယျော အမိတ္တော မတိယာ ဥပေတော။ ဧသာဝ ပူဇနာ သေယျော၊ ဧကာဟံ ဇီဝိတံ သေယျော။

‘‘ဓမ္မေန စ အလာဘော ယော၊

ယော စ လာဘော အဓမ္မိကော၊

အလာဘော ဓမ္မိကော သေယျော၊

ယဉ္စေ လာဘော အဓမ္မိကော။

ယသော စ အပ္ပဗုဒ္ဓီနံ၊ ဝိညူနံ အယသော စ ယော၊

အယသောဝ သေယျော ဝိညူနံ၊ န ယသော အပ္ပဗုဒ္ဓိနံ။

ဒုမ္မေဓေဟိ ပသံသာ စ၊ ဝိညူဟိ ဂရဟာ စ ယာ၊

ဂရဟာဝ သေယျော ဝိညူဟိ၊ ယဉ္စေ ဗာလပ္ပသံသနာ။

သုခဉ္စ ကာမမယိကံ၊ ဒုက္ခဉ္စ ပဝိဝေကိကံ၊

ပဝိဝေကံ ဒုက္ခံ သေယျော၊ ယဉ္စေ ကာမမယံ သုခံ။

ဇီဝိတဉ္စ အဓမ္မေန၊ ဓမ္မေန မရဏဉ္စ ယံ၊

မရဏံ ဓမ္မိကံ သေယျော၊ ယဉ္စေ ဇီဝေ အဓမ္မိက’’န္တိ။

ဧဝမယံ သေယျ ဣတိ သဒ္ဒေါ ဩကာရန္တဘာဝေ ဌတွာ လိင်္ဂတ္တယာနုကူလော ဘဝတိ။ ကတ္ထစိ ပန အာကာရန္တဘာဝေ ဌတွာ ဣတ္ထိလိင်္ဂါနုကူလော ဒိဿတိ ‘‘ဣတ္ထီပိ ဟိ ဧကစ္စိယာ၊ သေယျာ ပေါသ ဇနာဓိပါ’’တိ။ နိဂ္ဂဟီတန္တော ပန ဟုတွာ နပုံသကလိင်္ဂါနုကူလော အပသိဒ္ဓါ။ ဧဝံပကာရေ ပယောဂေ ကိံ တုမှေ န ပဿထာတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တာ စ တေ နိရုတ္တရာဝ ဘဝိဿန္တိ။

သစေပိ ¶ တေ ဧတ္ထ ဧဝံ ဝဒေယျုံ ‘‘တတ္ထ တတ္ထ သုတ္တပ္ပဒေသေ အဋ္ဌကထာဒီသု စ ‘မာတုဂါမော’တိ ဝါ ‘မာတုဂါမေနာ’တိ ဝါ ဩကာရန္တပုလ္လိင်္ဂဘာဝေန မာတုဂါမသဒ္ဒဿ ဒဿနတော ပုလ္လိင်္ဂဘူတံ မာတုဂါမသဒ္ဒံ အနပေက္ခိတွာ ဣတ္ထိပဒတ္ထမေဝ အပေက္ခိတွာ ‘‘သာ ဣတ္ထီ’’တိ ဣတ္ထီသဒ္ဒေန သာသဒ္ဒဿ သမ္ဗန္ဓဂ္ဂဟဏံ မယံ သမ္ပဋိစ္ဆာမ၊ ‘ဩရောဓော’တိ ဝါ ‘ဩရောဓေနာ’တိ ဝါ ဩကာရန္တပုလ္လိင်္ဂဘာဝေန ဌိတဿ ဩရောဓသဒ္ဒဿ အဒဿနတော ပန တုမှေဟိ ဝုတ္တံ ပုရိမတ္ထံ န သမ္ပဋိစ္ဆာမာ’’တိ။ တဒါ တေသံ ဣမာနိ ဝိနယပါဠိယံ အာဂတပဒါနိ ဒဿေတဗ္ဗာနိ ‘‘တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇာ ဥဒေနော ဥယျာနေ ပရိစာရေသိ သဒ္ဓိံ ဩရောဓေန၊ အထ ခေါ ရညော ဥဒေနဿ ဩရောဓော ရာဇာနံ ဥဒေနံ ဧတဒဝေါစာ’’တိ။ ဧဝံ ဣမာနိ သုတ္တပဒါနိ ဒဿေတွာ သုတ္တနိပါတဋ္ဌကထာယံ ‘‘ရာမော နာမ ရာဇာ ကုဋ္ဌရောဂီ ဩရောဓေဟိ စ နာဋကေဟိ စ ဇိဂုစ္ဆမာနော’’တိ ဝစနဉ္စ ဒဿေတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ တုမှေ ဂရုကုလမုပဂန္တွာ ဘဂဝတော သဒ္ဓမ္မဿ စိရဋ္ဌိတတ္ထံ သာဓုကံ ပဒဗျဉ္ဇနာနိ ဥဂ္ဂဏှထာ’’တိ ဥယျောဇေတဗ္ဗာ။

ဣဒါနိ မာတုဂါမသဒ္ဒါဒီသု ကိဉ္စိ ဝိနိစ္ဆယံ ဝဒါမ – မာတုဂါမသဒ္ဒေါ စ ဩရောဓသဒ္ဒေါ စ ဒါရသဒ္ဒေါ စာတိ ဣမေ ဣတ္ထိပဒတ္ထဝါစကာပိ သမာနာ ဧကန္တေန ပုလ္လိင်္ဂါ ဘဝန္တိ။ တေသု ဒါရသဒ္ဒဿ ဧကသ္မိံ အတ္ထေ ဝတ္တမာနဿာပိ ဗဟုဝစနကတ္တမေဝ သဒ္ဒသတ္ထဝိဒူ ဣစ္ဆန္တိ၊ န ဧကဝစနကတ္တံ။ မယံ ပန ဒါရသဒ္ဒဿ ဧကသ္မိံ အတ္ထေ ဧကဝစနကတ္တံ၊ ယေဘုယျေန ပန ဗဟုဝစနကတ္တံ အနုဇာနာမ၊ ဗဝှတ္ထေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ ပါဠိယဉှိ ဒါရသဒ္ဒေါ ယေဘုယျေန ဗဟုဝစနကော ဘဝတိ၊ ဧကဝစနကော အပ္ပော။ တတြိမေ ပယောဂါ –

‘‘ဒါသာ ¶ စ ဒါသျော အနုဇီဝိနော စ၊

ပုတ္တာ စ ဒါရာ စ မယဉ္စ သဗ္ဗေ၊

ဓမ္မဉ္စရာမပ္ပရလောကဟေတု၊

တသ္မာ ဟိ အမှံ ဒဟရာ န မိယျရေ’’တိ စ၊

‘‘ယော ဉာတီနံ သခီနံ ဝါ၊ ဒါရေသု ပဋိဒိဿတိ၊

သဟသာ သမ္ပိယာယေန၊ တံ ဇညာဝသလော ဣတီ’’တိ စ၊

‘‘သေဟိ ဒါရေဟိ’သန္တုဋ္ဌော၊ ဝေသိယာသု ပဒိဿတိ၊

ဒိဿတိ ပရဒါရေသု၊ တံ ပရာဘဝတော မုခ’’န္တိ စ၊

‘‘ပုတ္တေသု ဒါရေသု စ ယာ အပေက္ခာ’’တိ စ ဗျာသေ၊ သမာသေ ပန ‘‘ပုတ္တဒါရာ ဒိသာ ပစ္ဆာ၊ ပုတ္တဒါရေဟိ မတ္တနော’’တိ စ ဧဝမာဒယော ဗဟုဝစနပ္ပယောဂါ ဗဟဝေါ ဘဝန္တိ။

ဧကဝစနပ္ပယောဂါ ပန အပ္ပာ။ သေယျထိဒံ? ‘‘ဂရူနံ ဒါရေ၊ ဓမ္မံ စရေ ယောပိ သမုဉ္ဇကံ စရေ၊ ဒါရဉ္စ ပေါသံ ဒဒမပ္ပကသ္မိ’’န္တိ စ၊

‘‘ယေ ဂဟဋ္ဌာ ပုညကရာ၊ သီလဝန္တော ဥပါသကာ၊

ဓမ္မေန ဒါရံ ပေါသေန္တိ၊ တေ နမဿာမိ မာတလီ’’တိ စ၊

‘‘ပရဒါရံ န ဂစ္ဆေယျံ၊ သဒါရပသုတော သိယ’’န္တိ စ၊

‘‘ယော ဣစ္ဆေ ပုရိသော ဟောတုံ၊ ဇာတိံ ဇာတိံ ပုနပ္ပုနံ၊

ပရဒါရံ ဝိဝဇ္ဇေယျ၊ ဓောတပါဒေါဝ ကဒ္ဒမ’’န္တိ စ

ဧဝမာဒယော ဧကဝစနပ္ပယောဂါ အပ္ပာ။

သမာဟာရလက္ခဏဝသေန ပနေသ ဒါရသဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေကဝစနောပိ ကတ္ထစိ ဘဝတိ။ ‘‘အာဒါယ ပုတ္တဒါရံ။ ပုတ္တဒါရဿ သင်္ဂဟော’’ဣတိ ဧဝံ ဣဓ ဝုတ္တပ္ပကာရေန လိင်္ဂဉ္စ အတ္ထဉ္စ သလ္လက္ခေတွာ ‘‘ပုရိသော ပုရိသာ’’တိ ပဝတ္တံ ပုရိသသဒ္ဒနယံ နိဿာယ ¶ သဗ္ဗေသံ ‘‘ဘူတော ဘာဝကော ဘဝေါ’’တိအာဒီနံ ဘူဓာတုမယာနံ အညေသဉ္စောကာရန္တပဒါနံ နာမိကပဒမာလာသု သဒ္ဓါသမ္ပန္နေဟိ ကုလပုတ္တေဟိ သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိယာ ကောသလ္လမုပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။

ကိံ ပန သဗ္ဗာနိ ဩကာရန္တပဒါနိ ပုရိသနယေ သဗ္ဗပ္ပကာရေန ဧကသဒိသာနေဝ ဟုတွာ ပဝိဋ္ဌာနီတိ? န ပဝိဋ္ဌာနိ။ ကာနိစိ ဟိ ဩကာရန္တပဒါနိ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ ပဝိဋ္ဌာနိ စ ဟောန္တိ၊ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌာနိ စ၊ ကာနိစိ ဩကာရန္တပဒါနိ ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌာနိ စ ဟောန္တိ၊ ဧကဒေသေန န ပဝိဋ္ဌာနိ စ၊ ကာနိစိ ဩကာရန္တပဒါနိ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ အပ္ပဝိဋ္ဌာနေဝ။ တတြ ကတမာနိ ကာနိစိ ဩကာရန္တပဒါနိ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ ပဝိဋ္ဌာနိ စ ဟောန္တိ၊ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌာနိ စ? ‘‘သရော ဝယော စေတော’’တိအာဒီနိ။ သရောဣတိ ဟိ အယံသဒ္ဒေါ ဥသုသဒ္ဒသရဝနအကာရာဒိသရဝါစကော စေ၊ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ ပဝိဋ္ဌော။ ရဟဒဝါစကော စေ၊ မနောဂဏပက္ခိကတ္တာ ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌော။ ဝယောဣတိ သဒ္ဒေါ ပရိဟာနိဝါစကော စေ၊ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ ပဝိဋ္ဌော။ အာယုကောဋ္ဌာသဝါစကော စေ၊ မနောဂဏပက္ခိကတ္တာ ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌော။ စေတော ဣတိ သဒ္ဒေါ ယဒိ ပဏ္ဏတ္တိဝါစကော၊ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ ပဝိဋ္ဌော။ ယဒိ ပန စိတ္တဝါစကော၊ မနောဂဏပက္ခိကတ္တာ ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌော။ မနောဂဏော စ နာမ –

မနော ဝစော ဝယော တေဇော၊

တပေါ စေတော တမော ယသော၊

အယော ပယော သိရော ဆန္ဒော၊

သရော ဥရော ရဟော အဟော –

ဣမေ သောဠသ။

ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တဿ ပါကဋီကရဏတ္ထံ မနသဒ္ဒါဒီနံ နာမိကပဒမာလံ ကထယာမ –

မနော ¶ ၊ မနာ။ မနံ၊ မနော၊ မနေ။ မနသာ၊ မနေန၊ မနေဟိ၊ မနေဘိ။ မနသော၊ မနဿ၊ မနာနံ။ မနာ၊ မနသ္မာ၊ မနမှာ၊ မနေဟိ၊ မနေဘိ။ မနသော၊ မနဿ၊ မနာနံ။ မနသိ၊ မနေ၊ မနသ္မိံ၊ မနမှိ၊ မနေသု။ ဘော မန၊ ဘဝန္တော မနာ။

အထ ဝါ ‘‘ဘော မနာ’’ဣတိ ဗဟုဝစနမ္ပိ ဉေယျံ။ ဧဝံ ဝစော၊ ဝစာ။ ဝစံ၊ ဝစော၊ ဝစေ။ ဝစသာတိအာဒိနာ နာမိကပဒမာလာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ အဟသဒ္ဒဿ ပန ဘုမ္မေကဝစနဋ္ဌာနေ အဟသိ၊ အဟေ၊ အဟသ္မိံ၊ အဟမှိ၊ အဟု၊ အဟနီတိ ယောဇေတဗ္ဗာ။

ဣဒါနိ ရူပန္တရဝိသေသဒဿနတ္ထံ နပုံသကလိင်္ဂဿ မနသဒ္ဒဿပိ နာမိကပဒမာလံ ဝဒါမ၊ အဋ္ဌာနေ အယံ ကထိတာတိ န စောဒေတဗ္ဗံ။

မနံ၊ မနာနိ၊ မနာ။ မနံ၊ မနာနိ၊ မနေ။ မနေန၊ မနေဟိ၊ မနေဘိ။ မနဿ၊ မနသော၊ မနာနံ။ မနာ၊ မနသ္မာ၊ မနမှာ၊ မနေဟိ၊ မနေဘိ။ မနဿ၊ မနသော၊ မနာနံ။ မနေ၊ မနသ္မိံ၊ မနမှိ၊ မနေသု။ ဘော မန၊ ဘဝန္တော မနာ။ အထ ဝါ ‘‘ဘော မနာနိ၊ ဘော မနာ’’ဧဝမ္ပိ ဗဟုဝစနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝမုတ္တရတြာပိ နယော။

ဧတ္ထ စ ပုလ္လိင်္ဂဿ မနသဒ္ဒဿ ပစ္စတ္တကရဏသမ္ပဒါနသာမိဘုမ္မဝစနာနိ မနော မနသာ မနသော မနသီတိ ရူပါနိ ဌပေတွာ ယာနိ သေသာနိ၊ နပုံသကလိင်္ဂဿ စ မနသဒ္ဒဿ ပစ္စတ္တဝစနာနိ ‘‘မနံ မနာနီ’’တိ ရူပါနိ စ၊ အဋ္ဌမျောပယောဂဝစနာနံ ‘‘မနံ မနာနီ’’တိ ရူပဒွယဉ္စ ဌပေတွာ ယာနိ သေသာနိ၊ တာနိ သဗ္ဗာနိ ကမတော သမသမာနိ။

ကေစိ ဩကာရန္တော မနောဣတိ သဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေါတိ ဝဒန္တိ၊ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ – ယဒိ သော နပုံသကလိင်္ဂေါ သိယာ၊ တဿဒိသေဟိ ဝစော ဝယောတိအာဒိသဒ္ဒေဟိပိ နပုံသကလိင်္ဂေဟေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ န ‘‘တေ နပုံသကလိင်္ဂါ’’တိ ဂရူ ဝဒန္တိ၊ ‘‘ပုလ္လိင်္ဂါ’’ဣစ္စေဝ ဝဒန္တိ။ ယသ္မာ စ ပါဠိယံ ‘‘ကာယော အနိစ္စော၊ မနော ¶ အနိစ္စော’’တိ စ ‘‘ကာယော ဒုက္ခော၊ မနော ဒုက္ခော’’တိ စ ‘‘နိစ္စော ဝါ အနိစ္စော ဝါတိ အနိစ္စော ဘန္တေ’’တိ စ ဧဝမာဒယော ပုလ္လိင်္ဂပ္ပယောဂါ ဗဟဝေါ ဒိဋ္ဌာ။ တေန ဉာယတိ မနောသဒ္ဒေါ ဧကန္တေန ပုလ္လိင်္ဂေါတိ။ ယဒိ ပန နပုံသကလိင်္ဂေါသိယာ၊ ‘‘အနိစ္စော ဒုက္ခော’’တိ ဧဝမာဒီနိ တံသမာနာဓိကရဏာနိ အနေကပဒသတာနိပိ နပုံသကလိင်္ဂါနေဝ သိယုံ။ န ဟိ တာနိ နပုံသကလိင်္ဂါနိ၊ အထ ခေါ အဘိဓေယျလိင်္ဂါနုဝတ္တကာနိ ဝါစ္စလိင်္ဂါနိ။ ဧဝံ မနောသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတာ ပစ္စေတဗ္ဗာတိ၊ သစေ မနောသဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေါ န ဟောတိ၊ ကထံ ‘‘မနာနီ’’တိ နပုံသကရူပံ ဒိဿတီတိ? သစ္စံ ‘‘မနာနီ’’တိ နပုံသကလိင်္ဂမေဝ၊ တထာပိ မနောဂဏေ ပမုခဘာဝေန ဂဟိတဿောကာရန္တဿ မနသဒ္ဒဿ ရူပံ န ဟောတိ။ အထ ကိဉ္စရဟီတိ စေ? စိတ္တသဒ္ဒေန သမာနလိင်္ဂဿ သမာနသုတိတ္တေပိ မနောဂဏေ အပရိယာပန္နဿ နိဂ္ဂဟီတန္တဿေဝ မနသဒ္ဒဿ ရူပံ။ မနသဒ္ဒေါ ဟိ ပုန္နပုံသကဝသေန ဒွိဓာ ဘိဇ္ဇတိ ‘‘မနော မနံ’’ဣတိ ယထာ ‘‘အဇ္ဇဝေါအဇ္ဇဝ’’န္တိ။ ‘‘မနော စေ နပ္ပဒုဿတိ။ သန္တံ တဿ မနံ ဟောတီ’’တိ ဟိ ပါဠိ။ ယဒိ စ သော မနောသဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေါ န ဟောတိ။

‘‘ဂရု စေတိယပဗ္ဗတဝတ္တနိယာ၊

ပမဒါ ပမဒါ ပမဒါ ဝိမဒံ၊

သမဏံ သုနိသမ္မ အကာ ဟသိတံ၊

ပတိတံ အသုဘေသု မုနိဿ မနော’’တိ

ဧတ္ထ မနောသဒ္ဒေန သမာနာဓိကရဏော ‘‘ပတိတ’’န္တိ သဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂဘာဝေန ကသ္မာ သန္နိဟိတော။ ယသ္မာ စ သမာနာဓိကရဏပဒံ နပုံသကလိင်္ဂဘာဝေန သန္နိဟိတံ၊ တသ္မာ သဒ္ဒန္တရသန္နိဓာနဝသေန မနောသဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေါတိ ဉာယတီတိ? တန္န၊ သမာနာဓိကရဏပဒဿ သဗ္ဗတ္ထ လိင်္ဂဝိသေသာဇောတနတော။ ယဒိ ဟိ သမာနာဓိကရဏပဒံ သဗ္ဗတ္ထ လိင်္ဂဝိသေသံ ဇောတေယျ၊ ‘‘စတ္တာရော ဣန္ဒြိယာနီ’’တိ ဧတ္ထာပိ ‘‘စတ္တာရော’’တိ ¶ ပဒံ ဣန္ဒြိယသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ ကရေယျ၊ န စ ကာတုံ သက္ကောတိ။ ဣန္ဒြိယသဒ္ဒေါ ဟိ ဧကန္တေန နပုံသကလိင်္ဂေါ။ ယဒိ တုမှေ ‘‘ပတိတ’’န္တိ သမာနာဓိကရဏပဒံ နိဿာယ မနောသဒ္ဒဿ နပုံသကလိင်္ဂတ္တမိစ္ဆထ၊ ‘‘စတ္တာရော ဣန္ဒြိယာနီ’’တိ ဧတ္ထပိ ‘‘စတ္တာရော’’တိ သမာနာဓိကရဏပဒံ နိဿာယ ဣန္ဒြိယသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ ဣစ္ဆထာတိ။ န မယံ ဘော ဣန္ဒြိယသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ ဣစ္ဆာမ၊ အထ ခေါ နပုံသကလိင်္ဂတ္တံယေဝ ဣစ္ဆာမ၊ ‘‘စတ္တာရော’’တိ ပဒံ လိင်္ဂဝိပလ္လာသဝသေန ဌိတတ္တာ ‘‘စတ္တာရီ’’တိ ဂဏှာမ၊ တသ္မာ ‘‘စတ္တာရိ ဣန္ဒြိယာနီ’’တိ အတ္ထံ ဓာရေမာတိ။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘ပတိတံ အသုဘေသု မုနိဿ မနော’’တိ ဧတ္ထာပိ ‘‘ပတိတ’’န္တိ ပဒံ လိင်္ဂဝိပလ္လာသဝသေန ဌိတန္တိ မန္တွာ ‘‘ပတိတော’’တိ အတ္ထံ ဓာရေထာတိ။ န ဓာရေမ ဧတ္ထ လိင်္ဂဝိပလ္လာသဿ အနိစ္ဆိတဗ္ဗတော။ ယဒိ ဟိ မနောသဒ္ဒေါ ပုလ္လိင်္ဂေါ သိယာ၊ တံသမာနာဓိကရဏပဒံ ‘‘ပတိတော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ။ ကိမာစရိယော ဧဝံ ဝတ္တုံ န ဇာနိ၊ ဇာနမာနော ဧဝ သော ‘‘ပတိတော’’တိ နာဝေါစ၊ ‘‘ပတိတ’’န္တိ ပနာဝေါစ၊ တေန ဉာယတိ ‘‘မနောသဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေါ’’တိ။ မာ တုမှေ ဧဝံ ဝဒေထ၊ သမာနာဓိကရဏပဒံ နာမ ကတ္ထစိ ပဓာနလိင်္ဂမနုဝတ္တတိ၊ ကတ္ထစိ နာနုဝတ္တတိ၊ တသ္မာ န တံ လိင်္ဂဝိသေသဇောတနေ ဧကန္တတော ပမာဏံ။ ‘‘မာတုဂါမော၊ ဩရောဓော၊ အာဝုသော ဝိသာခ၊ ဧဟိ ဝိသာခေ၊ စိတ္တာနိ အဋ္ဌီနီ’’တိ ဧဝမာဒိရူပဝိသေသောယေဝ ပမာဏံ။ ယဒိ သမာနာဓိကရဏပဒေယေဝ လိင်္ဂဝိသေသော အဓိဂန္တဗ္ဗော သိယာ၊ ‘‘စတ္တာရော စ မဟာဘူတာ’’တိအာဒီသု လိင်္ဂဝဝတ္ထာနံ န သိယာ။ ယသ္မာ ဧဝမာဒီသုပိ ဌာနေသု လိင်္ဂဝဝတ္ထာနံ ဟောတိယေဝ။ ကထံ? ‘‘စတ္တာရော’’တိ ပုလ္လိင်္ဂံ ‘‘မဟာဘူတာ’’တိ နပုံသကန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ပတိတံ အသုဘေသု မုနိဿ မနော’’တိ ဧတ္ထာပိ ‘‘ပတိတ’’န္တိ နပုံသကလိင်္ဂံ ‘‘မနော’’တိ ပုလ္လိင်္ဂန္တိ ဝဝတ္ထာနံ ဘဝတီတိ။ ဣဒံ သုတွာ တေ တုဏှီ ဘဝိဿန္တိ။ တတော ¶ တေသံ တုဏှီဘူတာနံ ဣဒံ ဝတ္တဗ္ဗံ – ယသ္မာ မနောဂဏေ ပဝတ္တာနံ ပဒါနံ သမာနာဓိကရဏပဒါနိ ကတ္ထစိ နပုံသကဝသေန ယောဇေတဗ္ဗာနိ၊ တသ္မာ မနောဂဏေ ပမုခဿ မနောသဒ္ဒဿပိ သမာနာဓိကရဏပဒါနိ ကတ္ထစိ နပုံသကဝသေန ယောဇိတာနိ။ တထာ ဟိ ပုဗ္ဗာစရိယာ ‘‘သဒ္ဓမ္မတေဇဝိဟတံ ဝိလယံ ခဏေန၊ ဝေနေယျသတ္တဟဒယေသု တမော’ပယာတိ။ ဒုက္ခံ ဝစော ဧတသ္မိန္တိ ဒုဗ္ဗစော။ အဝနတံ သိရော ယဿ သောယံ အဝံသိရော၊ အပ္ပကံ ရာဂါဒိ ရဇော ယေသံ ပညာမယေ အက္ခိမှိ တေ အပ္ပရဇက္ခာ’’တိအာဒိနာ သဒ္ဒရစနံ ကုဗ္ဗိံသု၊ န ပန တေဟိ ဝစော သိရော ရဇောသဒ္ဒါဒီနံ နပုံသကလိင်္ဂတ္တံ ဝိဘာဝေတုံ ဤဒိသီ သဒ္ဒရစနာ ကတာ၊ အထ ခေါ သိရောမနောသဒ္ဒါနံ မနောဂဏေ ပဝတ္တာနံ ပုလ္လိင်္ဂသဒ္ဒါနံ ကတ္ထစိပိ ဤဒိသာနိပိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသဝသေန ဌိတာနိ သမာနာဓိကရဏပဒါနိ ဟောန္တီတိ ပရေသံ ဇာနာပနာဓိပ္ပာယဝတိယာ အနုကမ္ပာယ ဝိရစိတာ။ ဧတ္ထာပိ တုမှာကံ မတေန မနောသဒ္ဒဿ နပုံသကလိင်္ဂတ္တေ သတိ ဝစော သိရော ဣစ္စာဒယောပိ နပုံသကလိင်္ဂတ္တမာပဇ္ဇန္တိ နပုံသကလိင်္ဂဝသေန သမာနာဓိကရဏပဒါနံ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ။ ကိံ ပနေတေသမ္ပိ နပုံသကလိင်္ဂတ္တံ ဣစ္ဆထာတိ။ အဒ္ဓါ တေ ဣဒမ္ပိ သုတွာ နိဗ္ဗေဌေတုမသက္ကောန္တာ တုဏှီ ဘဝိဿန္တိ။ ကိဉ္စာပိ တေ အညံ ဂဟေတဗ္ဗကာရဏံ အပဿန္တာ ဧဝံ ဝဒေယျုံ ‘‘ယဒိ ဘော မနော သဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေါန ဟောတိ၊ ကသ္မာ ဝေယျာကရဏာ ‘မနောသဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေါ’တိ ဝဒန္တီ’’တိ? တေ ဝတ္တဗ္ဗာ – ယဒိ တုမှေ ဝေယျာကရဏမတံ ဂဟေတွာ မနောသဒ္ဒဿ နပုံသကလိင်္ဂတ္တံ ရောစေထ၊ နနု ဘဂဝါယေဝ လောကေ အသဒိသော မဟာဝေယျာကရဏော မဟာပုရိသော ဝိသာရဒေါ ပရပ္ပဝါဒမဒ္ဒနော။ ဘဂဝန္တဉှိ ပဒကာ ဝေယျာကရဏာ အမ္ဗဋ္ဌမာဏဝပေါက္ခရသာတိသောဏဒဏ္ဍာဒယော စ ဗြာဟ္မဏာ သစ္စကနိဂဏ္ဌာဒယော စ ပရိဗ္ဗာဇကာ ¶ ဝါဒေန န သမ္ပာပုဏိံသု၊ အညဒတ္ထု ဘဂဝါယေဝ မတ္တဝါရဏဂဏမဇ္ဈေ ကေသရသီဟော ဝိယ အသမ္ဘီတော နေသံ နေသံ ဝါဒံ မဒ္ဒေသိ၊ မဟန္တေ စ နေ အတ္ထေ ပတိဋ္ဌာပေသိ၊ ဧဝံဝိဓေန ဘဂဝတာ ဝေါဟာရကုသလေန ယသ္မာ ‘‘ကာယော အနိစ္စော’’တိ စ ‘‘ကာယော ဒုက္ခော၊ မနော အနိစ္စော၊ မနော ဒုက္ခော’’တိ စ ဧဝမာဒိနာ ဝုတ္တာ မနောသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂဘာဝသူစနိကာ ဗဟူ ပါဠိယော ဒိဿန္တိ၊ တသ္မာ မနောသဒ္ဒေါ ပုလ္လိင်္ဂေါယေဝါတိ သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗောတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တာ တေ နိရုတ္တရာ အပ္ပဋိဘာနာ မင်္ကုဘူတာ ပတ္တက္ခန္ဓာ အဓောမုခါ ပဇ္ဈာယိဿန္တိ။

ဣဒါနိ သရသဒ္ဒါဒီနံ နာမိကပဒမာလာ ဝိသေသတော ဝုစ္စတေ –

သရော၊ သရာ။ သရံ၊ သရေ။ သရေန၊ သရေဟိ၊ သရေဘိ။ သရဿ၊ သရာနံ။ သရာ၊ သရသ္မာ၊ သရမှာ၊ သရေဟိ၊ သရေဘိ။ သရဿ၊ သရာနံ။ သရေ၊ သရသ္မိံ၊ သရမှိ၊ သရေသု။ ဘော သရ၊ ဘဝန္တော သရာ။

အယံ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ ပဝိဋ္ဌဿ ဥသုသဒ္ဒသရဝနအကာရာဒိသရဝါစကဿ သရသဒ္ဒဿ နာမိကပဒမာလာ။

အယံ ပန ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌဿ မနောဂဏပက္ခိကဿ ရဟဒဝါစကဿ သရသဒ္ဒဿ နာမိကပဒမာလာ –

သရော၊ သရာ။ သရံ၊ သရော၊ သရေ။ သရသာ၊ သရေန၊ သရေဟိ၊ သရေဘိ။ သရသော၊ သရဿ၊ သရာနံ။ သရာ၊ သရသ္မာ၊ သရမှာ၊ သရေဟိ၊ သရေဘိ။ သရသော၊ သရဿ၊ သရာနံ။ သရသိ၊ သရေ၊ သရသ္မိံ၊ သရမှိ၊ သရေသု။ ဘော သရ၊ ဘဝန္တော သရာ၊ ဘော သရာ ဣတိ ဝါ။

ဝယော၊ ဝယာ။ ဝယံ၊ ဝယေ။ ဝယေန၊ ဝယေဟိ၊ ဝယေဘီတိ ပုရိသနယေန ဉေ ယျော။ အယံ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ ပဝိဋ္ဌဿ ပရိဟာနိဝါစကဿ ဝယသဒ္ဒဿ နာမိကပဒမာလာ။

အယံ ¶ ပန ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌဿ မနောဂဏပက္ခိကဿ အာယုကောဋ္ဌာသဝါစကဿ ဝယသဒ္ဒဿ နာမိကပဒမာလာ – ဝယော၊ ဝယာ။ ဝယံ၊ ဝယော၊ ဝယေ။ ဝယသာ၊ ဝယေန၊ ဝယေဟိ၊ ဝယေဘီတိ မနနယေန ဉေယျော။ တဿ စေတော ပဋိဿောသိ၊ အရညေ လုဒ္ဒဂေါစရော။ စေတာ ဟနိံသု ဝေဒဗ္ဗံ။

စေတော၊ စေတာ။ စေတံ၊ စေတေ။ စေတေန၊ စေတေဟိ၊ စေတေဘီတိ ပုရိသနယေန ဉေယျော။ အယံ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ ပဝိဋ္ဌဿ ပဏ္ဏတ္တိဝါစကဿ စေတသဒ္ဒဿ နာမိကပဒမာလာ။

အယံ ပန ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌဿ စိတ္တဝါစကဿ စေတသဒ္ဒဿ နာမိကပဒမာလာ – စေတော၊ စေတာ။ စေတံ၊ စေတော၊ စေတေ။ စေတသာ၊ စေတေန၊ စေတေဟိ၊ စေတေဘီတိ မနနယေန ဉေယျော။ ယသော ကုလပုတ္တော၊ ယသံ ကုလပုတ္တံ၊ ယသေန ကုလပုတ္တေနာတိ ဧကဝစနဝသေန ပုရိသနယေန ယောဇေတဗ္ဗာ၊ ဧကဝစနပုထုဝစနဝသေန ဝါ။ ဧဝံ ကာနိစိ ဩကာရန္တပဒါနိ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ ပဝိဋ္ဌာနိ စ ဟောန္တိ၊ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌာနိ စာတိ ဣမိနာ နယေန သဗ္ဗပဒါနိ ပညာစက္ခုနာ ဥပပရိက္ခိတွာ ဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဝိသေသညုနော ဟိ ဧဝမာဒိဝိဘာဂံ အဇာနန္တာ ယံ ဝါ တံ ဝါ ဗျဉ္ဇနံ ရောပေန္တာ ယထာဓိပ္ပေတံ အတ္ထံ ဝိရာဓေန္တိ၊ တသ္မာ ယော ဧတ္ထ အမှေဟိ ပကာသိတော ဝိဘာဂေါ၊ သော သဒ္ဓါသမ္ပန္နေဟိ ကုလပုတ္တေဟိ သက္ကစ္စမုဂ္ဂဟေတဗ္ဗော။ ကတမာနိ ကာနိစိ ဩကာရန္တပဒါနိ ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌာနိ စ ဧကဒေသေန န ပဝိဋ္ဌာနိ စ? မနော ဝစော တေဇောသဒ္ဒါဒယော စေဝ အယျသဒ္ဒေါ စ၊ တတြ မနသဒ္ဒါဒီနံ နာမိကပဒမာလာ ဟေဋ္ဌာ ဝိဘာဝိတာ။

အယျသဒ္ဒဿ ¶ ပန နာမိကပဒမာလာယံ ‘‘အယျော၊ အယျာ။ အယျံ၊ အယျေ’’တိ ပုရိသနယေန ဝတွာ အာလပနဋ္ဌာနေ ‘‘ဘော အယျ၊ ဘော အယျော’’တိ ဒွေ ဧကဝစနာနိ၊ ‘‘ဘဝန္တော အယျာ၊ ဘဝန္တော အယျော’’တိ ဒွေ ဗဟုဝစနာနိ စ ဝတ္တဗ္ဗာနိ။ ဧတ္ထ အယျော ဣတိ သဒ္ဒေါ ပစ္စတ္တဝစနဘာဝေ ဧကဝစနံ၊ အာလပနဝစနဘာဝေ ဧကဝစနဉ္စေဝ ဗဟုဝစနဉ္စ။ တတြိမေ ပယောဂါ ‘‘အယျော ကိရ သာဂတော အမ္ဗတိတ္ထိကေန နာဂေန သင်္ဂါမေသိ၊ ပိဝတု ဘန္တေ အယျော သာဂတော ကာပေါတိကံ ပသန္န’’န္တိ ဧဝမာဒီနိ အယျောသဒ္ဒဿ ပစ္စတ္တေကဝစနပ္ပယောဂါနိ၊ ‘‘အထ ခေါ သာ ဣတ္ထီ တံ ပုရိသံ ဧတဒဝေါစ ‘နာယျော သော ဘိက္ခု မံ နိပ္ပာဋေသိ၊ အပိစ အဟမေဝ တေန ဘိက္ခုနာ ဂစ္ဆာမိ၊ အကာရကော သော ဘိက္ခု၊ ဂစ္ဆ ခမာပေဟီ’တိ’’ ဧဝမာဒီနိ အယျောသဒ္ဒဿ အာလပနေကဝစနပ္ပယောဂါနိ၊ ‘‘ဧထ’ယျော ရာဇဝသတိံ၊ နိသီဒိတွာ သုဏာထ မေ။ ဧထ မယံ အယျော သမဏေသု သကျပုတ္တိယေသု ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ ဧဝမာဒီနိ အယျောသဒ္ဒဿ အာလပနဗဟုဝစနပ္ပယောဂါနိ။ ဘဝတိ စတြ –

အယျော ဣတိ အယံ သဒ္ဒေါ၊ ပစ္စတ္တေကဝစော ဘဝေ၊

အာလပနေ ဗဟုဝစော၊ ဘဝေ ဧကဝစောပိ စ –

ဧဝံ ကာနိစိ ဩကာရန္တပဒါနိ ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌာနိ စ ဟောန္တိ ဧကဒေသေန န ပဝိဋ္ဌာနိ စ။

ကတမာနိ ကာနိစိ ဩကာရန္တပဒါနိ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ အပ္ပဝိဋ္ဌာနိ? ဂေါသဒ္ဒေါယေဝ။ ဂေါသဒ္ဒဿ ဟိ အယံ နာမိကပဒမာလာ –

ဂေါ၊ ဂါဝေါ၊ ဂဝေါ။ ဂါဝုံ၊ ဂါဝံ၊ ဂဝံ၊ ဂါဝေါ၊ ဂဝေါ။ ဂါဝေန၊ ဂဝေန၊ ဂေါဟိ၊ ဂေါဘိ။ ဂါဝဿ၊ ဂဝဿ၊ ဂဝံ၊ ဂုန္နံ၊ ဂေါနံ။ ဂါဝါ၊ ဂါဝသ္မာ၊ ဂါဝမှာ၊ ဂဝါ၊ ဂဝသ္မာ၊ ဂဝမှာ၊ ဂေါဟိ၊ ဂေါဘိ။ ဂါဝဿ၊ ဂဝဿ၊ ဂဝံ၊ ဂုန္နံ၊ ဂေါနံ။ ဂါဝေ၊ ဂါဝသ္မိံ၊ ဂါဝမှိ၊ ဂဝေ၊ ဂဝသ္မိံ ¶ ၊ ဂဝမှိ၊ ဂါဝေသု၊ ဂဝေသု၊ ဂေါသု။ ဘော ဂေါ၊ ဘဝန္တော ဂါဝေါ၊ ဂဝေါ။ အယံ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ အပ္ပဝိဋ္ဌဿ ဂေါသဒ္ဒဿ နာမိကပဒမာလာ။

နနု စ ဘော ဂေါသဒ္ဒေါ အတ္တနာ သမ္ဘူတဂေါဏသဒ္ဒမာလာဝသေန ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌော စေဝ ဧကဒေသေန န ပဝိဋ္ဌော စာတိ? သစ္စံ။ ဂေါဏသဒ္ဒေါ ဂေါသဒ္ဒဝသေန သမ္ဘူတောပိ ‘‘ဝတ္တိစ္ဆာနုပုဗ္ဗိကာ သဒ္ဒပဋိပတ္တီ’’တိ ဝစနတော ဂေါသဒ္ဒတော ဝိသုံ အမှေဟိ ဂဟေတွာ ပုရိသနယေ ပက္ခိတ္တော။ တဿ ဟိ ဝိသုံ ဂဟဏေ ယုတ္တိ ဒိဿတိ သျာဒီသု ဧကာကာရေနေဝ တိဋ္ဌနတော၊ တသ္မာ ဂေါသဒ္ဒတော သမ္ဘူတမ္ပိ ဂေါဏသဒ္ဒံ အနပေက္ခိတွာ သုဒ္ဓံ ဂေါသဒ္ဒမေဝ ဂဟေတွာ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ ဂေါသဒ္ဒဿ အပ္ပဝိဋ္ဌတာ ဝုတ္တာ။

နနု စ ဘော ပစ္စတ္တဝစနဘူတော ဂေါဣတိ သဒ္ဒေါ ပုရိသောတိ သဒ္ဒေန သဒိသတ္တာ ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌောတိ? တန္န၊ ဂေါသဒ္ဒေါ ဟိ နိစ္စမောကာရန္တော၊ န ပုရိသသဒ္ဒါဒယော ဝိယ ပဌမံ အကာရန္တဘာဝေ ဌတွာ ပစ္ဆာ ပဋိလဒ္ဓါကာရန္တဋ္ဌော။ တေနေဝ ဟိ ပစ္စတ္တဝစနဋ္ဌာနေပိ အာလပနဝစနဋ္ဌာနေပိ ဂေါဣစ္စေဝ တိဋ္ဌတိ။ ယဒိ ပစ္စတ္တဝစနတ္တံ ပဋိစ္စ ဂေါသဒ္ဒဿ ပုရိသနယေ ဧကဒေသေန ပဝိဋ္ဌတာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ၊ ‘‘ကာနိစိ ဩကာရန္တပဒါနီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာ ဩကာရန္တကထာ ကမတ္ထံ ဒီပေယျ၊ နိပ္ဖလာဝ သာ ကထာ သိယာ၊ တသ္မာ အမှေဟိ ယထာဝုတ္တော နယောယေဝ အာယသ္မန္တေဟိ မနသိ ကာတဗ္ဗော။ ဧဝံ ဂေါသဒ္ဒဿ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ အပ္ပဝိဋ္ဌတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

ကေစေတ္ထ ဧဝံ ပုစ္ဆေယျုံ ‘‘ဂေါသဒ္ဒဿ တာဝ ‘ဂေါ၊ ဂါဝေါ၊ ဂဝေါ။ ဂါဝုံ၊ ဂါဝံ၊ ဂဝံ’ ဣစ္စာဒိနာ နယေန ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ အပ္ပဝိဋ္ဌတာ အမှေဟိ ဉာတာ၊ ဇရဂ္ဂဝ ပုင်္ဂဝါဒိသဒ္ဒါ ပန ကုတြ နယေ ¶ ပဝိဋ္ဌာ’’တိ? တေသံ ဧဝံ ဗျာကာတဗ္ဗံ ‘‘ဇရဂ္ဂဝ ပုင်္ဂဝါဒိသဒ္ဒါ သဗ္ဗထာပိ ပုရိသနယေ ပဝိဋ္ဌာ’’တိ။ တထာ ဟိ တေသံ ဂေါသဒ္ဒတော အယံ ဝိသေသော၊ ဇရန္တော စ သော ဂေါ စာတိ ဇရဂ္ဂဝေါ။ ဧတ္ထ နကာရလောပေါ တကာရဿ စ ဂကာရတ္တံ ဘဝတိ သမာသပဒတ္တာ၊ သမာသေ စ သိမှိ ပရေ ဂေါသဒ္ဒဿောကာရဿ အဝါဒေသော လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ ပါဠိယံ ‘‘ဝိသာဏေန ဇရဂ္ဂဝေါ’’တိ ဧကဝစနရူပံ ဒိဿတိ။ တထာ ဟိ အညတ္ထ အနုပပဒတ္တာ ဂဝေါဣတိ ဗဟုဝစနပဒံယေဝ ဒိဿတိ။ ဣဓ ပန သောပပဒတ္တာ သမာသပဒဘာဝမာဂမ္မ ‘‘ဇရဂ္ဂဝေါ’’တိ ဧကဝစနပဒံယေဝ ဒိဿတိ။ တထာ ဟိ ဇရဂ္ဂဝေါတိ ဧတ္ထ ဇရန္တာ စ တေ ဂဝေါ စာတိ ဧဝံ ဗဟုဝစနဝသေန နိဗ္ဗစနီယတာ န လဗ္ဘတိ လောကသင်္ကေတဝသေန ဧကသ္မိံ အတ္ထေ နိရူဠှတ္တာတိ။ ‘‘ဇရဂ္ဂဝေါ၊ ဇရဂ္ဂဝါ။ ဇရဂ္ဂဝံ၊ ဇရဂ္ဂဝေ။ ဇရဂ္ဂဝေနာ’’တိ ပုရိသနယေန နာမိကပဒမာလာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ဧသ နယော ပုင်္ဂဝေါ သကျပုင်္ဂဝေါတိအာဒီသုပိ။

တတြ ပုင်္ဂဝေါတိ ဂုန္နံ ယူထပတိ နိသဘသင်္ခါတော ဥသဘော။ ယော ပါဠိယံ ‘‘မုဟုတ္တဇာတောဝ ယထာ ဂဝံပတိ၊ သမေဟိ ပါဒေဟိ ဖုသီ ဝသုန္ဓရ’’န္တိ စ ‘‘ဂဝဉ္စေ တရမာနာနံ၊ ဥဇုံ ဂစ္ဆတိ ပုင်္ဂဝေါ’’တိ စ အာဂတော။ ဤဒိသေသု ပန ဌာနေသု ကေစိ ‘‘ပုမာ စ သော ဂေါ စာတိ ပုင်္ဂဝေါ’’တိ ဝစနတ္ထံ ဘဏန္တိ။ မယံ ပန ပဓာနေ နိရူဠှော အယံ သဒ္ဒေါတိ ဝစနတ္ထံ န ဘဏာမ။ န ဟိ ပုင်္ကောကိလောတိအာဒိသဒ္ဒါနံ ကောကိလာဒီနံ ပုမ္ဘာဝပ္ပကာသနမတ္တေ သမတ္ထတာ ဝိယ ဣမဿ ပုမ္ဘာဝပ္ပကာသနမတ္တေ သမတ္ထတာ သမ္ဘဝတိ၊ အထ ခေါ ပဓာနဘာဝပ္ပကာသနေ စ သမတ္ထတာ သမ္ဘဝတိ။ တေန ‘‘သကျပုင်္ဂဝေါ’’တိအာဒီသု နိသဘသင်္ခါတော ပုင်္ဂဝေါ ဝိယာတိ ပုင်္ဂဝေါ၊ သကျာနံ၊ သကျေသု ¶ ဝါ ပုင်္ဂဝေါ သကျပုင်္ဂဝေါတိအာဒိနာ သမာသပဒတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ အထ ဝါ ဥတ္တရပဒတ္တေ ဌိတာနံ သီဟဗျဂ္ဃနာဂါဒိသဒ္ဒါနံ သေဋ္ဌဝါစကတ္တာ ‘‘သကျပုင်္ဂဝေါ’’တိအာဒီနံ ‘‘သကျသေဋ္ဌော’’တိအာဒိနာ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ ဣတိ သဗ္ဗထာပိ ပုရိသနယေ ပဝတ္တနတော ဇရဂ္ဂဝ ပုင်္ဂဝါဒိသဒ္ဒါနံ ဂေါသဒ္ဒဿ ပဒမာလတော ဝိသဒိသပဒမာလတာ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။ ဂေါသဒ္ဒဿ ပန ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ အပ္ပဝိဋ္ဌတာ စ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။

အာပသဒ္ဒေ အာစရိယာနံ လိင်္ဂဝစနဝသေန မတိဘေဒေါ ဝိဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ တံမတေန တဿ ပုရိသနယေ သဗ္ဗထာ အပ္ပဝိဋ္ဌတာ ဘဝတိ။ ‘‘အင်္ဂုတ္တရာပေသူ’’တိ ပါဠိယာ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘မဟိယာ ပန နဒိယာ ဥတ္တရေန အာပေါ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဋီကာယံ ပန တံ ဥလ္လိင်္ဂိတွာ ‘‘မဟိယာ နဒိယာ အာပေါ တဿ ဇနပဒဿ ဥတ္တရေန ဟောန္တိ၊ တာသံ အဝိဒူရတ္တာ သော ဇနပဒေါ ဥတ္တရာပေါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ အာပသဒ္ဒဿ ဧကန္တေန ဣတ္ထိလိင်္ဂတာ ဗဟုဝစနတာ စ အာစရိယေဟိ ဣစ္ဆိတာ၊ တေသံ မတေ အာပေါဣတိ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ပဌမာဗဟုဝစနရူပေ ဟောန္တေ ဒုတိယာတတိယာပဉ္စမီသတ္တမီနံ ဗဟုဝစနရူပါနိ ကီဒိသာနိ သိယုံ။ တထာ ဟိ ‘‘ပုရိသေ၊ ပုရိသေဟိ ပုရိသေဘိ ပုရိသေသူ’’တိ ရူပဝတော ပုလ္လိင်္ဂဿ ဝိယ ဩကာရန္တိတ္ထိလိင်္ဂဿ ဧကာရဧဟိ ကာရာဒိယုတ္တာနိ ရူပါနိ ကတ္ထစိပိ န ဒိဿန္တိ။ အတော တေသံ မတေ ပဒမာလာနယော အတီဝ ဒုက္ကရော။

အာပသဒ္ဒဿ ဂရဝေါ၊ သဒ္ဒသတ္ထနယံ ပတိ၊

ဗဟုဝစနတဉ္စိတ္ထိ-လိင်္ဂဘာဝဉ္စ အဗြဝုံ။

ဣစ္စာပသဒ္ဒဿ ¶ ဣတ္ထိလိင်္ဂဗဟုဝစနန္တတာ ဝေယျာကရဏာနံ မတံ နိဿာယ အနုမတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဋ္ဌသာလိနိယံ ပန အာပေါ ဣတိ သဒ္ဒဿ နပုံသကလိင်္ဂေကဝစနဝသေန ဝုတ္တော ပယောဂေါ ဒိဋ္ဌော ‘‘ဩမတ္တံ ပန အာပေါ အဓိမတ္တပထဝီဂတိကံ ဇာတ’’န္တိ။ ဇာတကပါဠိယံ တု တဿေကဝစနန္တတာ ဒိဋ္ဌာ။ တထာ ဟိ ‘‘သုစိံ သုဂန္ဓံ သလိလံ၊ အာပေါ တတ္ထာဘိသန္ဒတီ’’တိ။ ဣမသ္မိံ ပဒေသေ အာပေါ ဣတိ သဒ္ဒေါ ဧကဝစနဋ္ဌာနေ ဌိတော ဒိဋ္ဌော။ ကေစေတ္ထ ဝဒေယျုံ ‘‘အာပေါတိ သင်္ခံ ဂတံ သလိလံ သုစိ သုဂန္ဓံ ဟုတွာ တတ္ထ အဘိသန္ဒတီတိ သလိလံသဒ္ဒဝသေန ဧကဝစနပ္ပယောဂေါ ကတော၊ န နာမသဒ္ဒဝသေန။ အာပသဒ္ဒေါ ဟိ ဧကန္တေနိတ္ထိလိင်္ဂေါ စေဝ ဗဟုဝစနန္တော စ။ တထာ ဟိ ‘အာပေါ တတ္ထာဘိသန္ဒန္တီ’တိ ဗဟုဝစနဝသေန တပ္ပယောဂေါ ဝတ္တဗ္ဗောပိ ဆန္ဒာနုရက္ခဏတ္ထံ ဝစနဝိပလ္လာသဝသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌော’’တိ။ တန္န၊ ‘‘အာပေါ တတ္ထာဘိသန္ဒရေ’’တိ ဝတ္တုံ သက္ကုဏေယျတ္တာ ‘‘တာနိ အဇ္ဇ ပဒိဿရေ’’တိ ဗဟုဝစနပ္ပယောဂါ ဝိယ။ ယသ္မာ ဧဝံ န ဝုတ္တံ၊ ယသ္မာ စ ပန ပါဠိယံ ‘‘အာပေါ လဗ္ဘတိ၊ တေဇော လဗ္ဘတိ၊ ဝါယော လဗ္ဘတီ’’တိ ဧကဝစနပ္ပယောဂေါ ဒိဿတိ၊ တသ္မာ ‘‘အာပေါ’’တိ သဒ္ဒဿ ဧကဝစနန္တတာ ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌာတိ။

အထာပိ စေ ဝဒေယျုံ – နနု ပါဠိယံယေဝ တဿ ဗဟုဝစနန္တတာ ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌာ ‘‘အာပေါ စ ဒေဝါ ပထဝီ စ၊ တေဇော ဝါယော တဒါဂမု’’န္တိ? တမ္ပိ န။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ဒေဝါ’’တိ သဒ္ဒံ အပေက္ခိတွာ ‘‘အာဂမု’’န္တိ ဗဟုဝစနပ္ပယောဂေါ ကတော၊ န ‘‘အာပေါ’’တိ သဒ္ဒံ။ ယဒိ ‘‘အာပေါ’’တိ သဒ္ဒံ သန္ဓာယ ဗဟုဝစနပ္ပယောဂေါ ကတော သိယာ၊ ‘‘ပထဝီ’’တိ ‘‘တေဇော’’တိ ‘‘ဝါယော’’တိ စ သဒ္ဒမ္ပိ သန္ဓာယ ဗဟုဝစနပ္ပယောဂေါ ကတော သိယာ ¶ ။ ဧဝံ သန္တေ ပထဝီ တေဇော ဝါယောသဒ္ဒါပိ ဗဟုဝစနကဘာဝမာပဇ္ဇေယျုံ၊ န ပန အာပဇ္ဇန္တိ။ န ဟေတေ ဗဟုဝစနကာ၊ အထ ခေါ ဧကဝစနကာ ဧဝ။ ရူဠှီဝသေန တေ ပဝတ္တာ ပကတိအာပါဒီသု အတ္ထေသု အပ္ပဝတ္တနတော။ တထာ ဟိ အာပေါကသိဏာဒီသု ပရိကမ္မံ ကတွာ နိဗ္ဗတ္တာ ဒေဝါ အာရမ္မဏဝသေန ‘‘အာပေါ’’တိအာဒိနာမံ လဘန္တီတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တာပိ တေ ဧဝံ ဝဒေယျုံ ‘‘နနု စ ဘော ‘အင်္ဂုတ္တရာပေသူ’တိ ဗဟုဝစနပါဠိ ဒိဿတီ’’တိ? တေ ဝတ္တဗ္ဗာ – အသမ္ပထမဝတိဏ္ဏာ တုမှေ၊ န ဟိ တုမှေ သဒ္ဒပ္ပဝတ္တိံ ဇာနာထ၊ ‘‘အင်္ဂုတ္တရာပေသူ’’တိ ဗဟုဝစနံ ပန ‘‘ကုရူသု အင်္ဂေသု အင်္ဂါနံ မဂဓာန’’န္တိအာဒီနိ ဗဟုဝစနာနိ ဝိယ ရူဠှီဝသေန ဧကဿာပိ ဇနပဒဿ ဝုတ္တံ၊ န အာပသင်္ခါတံ အတ္ထံ သန္ဓာယ။ ‘‘အင်္ဂုတ္တရာပေသူ’’တိ ဧတ္ထ ဟိ အာပသင်္ခါတော အတ္ထော ဥပသဇ္ဇနီဘူတော၊ ပုလ္လိင်္ဂဗဟုဝစနေန ပန ဝုတ္တော ဇနပဒသင်္ခါတော အတ္ထောယေဝ ပဓာနော ‘‘အာဂတသမဏော သင်္ဃာရာမော’’တိ ဧတ္ထ သမဏသင်္ခါတံ အတ္ထံ ဥပသဇ္ဇနကံ ကတွာ ပဝတ္တဿ အာဂတသမဏသဒ္ဒဿ သင်္ဃာရာမသင်္ခါတော အတ္ထော ဝိယ၊ တသ္မာ အာပသင်္ခါတံ အတ္ထံ ဂဟေတွာ ယော အင်္ဂုတ္တရာပေါ နာမ ဇနပဒေါ၊ တသ္မိံ အင်္ဂုတ္တရာပေသု ဇနပဒေတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တထာ ဟိ ‘‘အင်္ဂုတ္တရာပေသု ဝိဟရတိ အာပဏံ နာမ အင်္ဂါနံ နိဂမော’’တိ ပါဠိ ဒိဿတိ။ တတ္ထ ဥတ္တရေန မဟာမဟိယာ နဒိယာ အာပေါ ယေသံ တေ ဥတ္တရာပါ၊ အင်္ဂါ စ တေ ဥတ္တရာပါ စာတိ အင်္ဂုတ္တရာပါ၊ တေသု အင်္ဂုတ္တရာပေသု။ ဧဝံ ဧကသ္မိံ ဇနပဒေယေဝ ဗဟုဝစနံ န အာပသင်္ခါတေ အတ္ထေ၊ တေန အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တံ ‘‘တသ္မိံ အင်္ဂုတ္တရာပေသု ဇနပဒေ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တာ တေ နိရုတ္တရာ ဘဝိဿန္တိ။

တထာပိ ယေ ဧဝံ ဝဒန္တိ ‘‘အာပသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ စေဝ ဗဟုဝစနကောစာ’’တိ။ တေ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ ‘‘ကိံ ပဋိစ္စ တုမှေ အာယသ္မန္တော ‘အာပသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ စေဝ ဗဟုဝစနကော စာ’တိ ဝဒထာ’’တိ ¶ ? တေ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ ဧဝံ ဝဒေယျုံ – ‘‘အင်္ဂါယေဝ သော ဇနပဒေါ၊ မဟိယာ ပန နဒိယာ ဥတ္တရေန အာပေါ၊ တာသံ အဝိဒူရတ္တာ ဥတ္တရာပေါတိ ဝုစ္စတီ’’တိ စ ‘‘မဟိယာ ပန နဒိယာ အာပေါ တဿ ဇနပဒဿ ဥတ္တရေန ဟောန္တိ၊ တာသံ အဝိဒူရတ္တာ သော ဇနပဒေါ ဥတ္တရာပေါတိ ဝုစ္စတီ’’တိ စ ဧဝံ ပုဗ္ဗာစရိယေဟိ အဘိသင်္ခတော သဒ္ဒရစနာဝိသေသော ဒိဿတိ၊ တသ္မာ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ စေဝ ဗဟုဝစနကော စာ’’တိ ဝဒါမာတိ။ သစ္စံ ဒိဿတိ၊ သော ပန သဒ္ဒသတ္ထေ ဝေယျာကရဏာနံ မတံ ဂဟေတွာ အဘိသင်္ခတော၊ သဒ္ဒသတ္ထဉ္စ နာမ န သဗ္ဗထာ ဗုဒ္ဓဝစနဿောပကာရကံ၊ ဧကဒေသေန ပန ဟောတိ၊ တသ္မာ ကစ္စာယနပ္ပကရဏေ ဣစ္ဆိတာနိစ္ဆိတသင်္ဂဟဝိဝဇ္ဇနံ ကာတုံ ‘‘ဇိနဝစနယုတ္တဉှိ၊ လိင်္ဂဉ္စ နိပ္ပဇ္ဇတေ’’တိ လက္ခဏာနိ ဝုတ္တာနိ။

ယဒိ စ အာပသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂဗဟုဝစနကော၊ ကထံ အာပေါတိ ပဒံ သိဇ္ဈတီတိ? အာပသဒ္ဒတော ပဌမာယောဝစနံ ကတွာ တဿောကာရာဒေသဉ္စ ကတွာ အာပေါတိ ပဒံ သိဇ္ဈတိ ‘‘ဂါဝေါ’’တိ ပဒမိဝါတိ။ ဝိသမမိဒံ နိဒဿနံ၊ ‘‘ဂါဝေါ’’တိ ပဒဉှိ နိစ္စောကာရန္တေန ဂေါသဒ္ဒေန သမ္ဘူတံ။ တထာ ဟိ ယောမှိ ပရေ ဂေါသဒ္ဒန္တဿာဝါဒေသံ ကတွာ တတော ယောနမောကာရာဒေသံ ကတွာ ‘‘ဂါဝေါ’’တိ နိပ္ဖဇ္ဇတိ၊ အာပသဒ္ဒေ ပန ဒွေ အာဒေသာ န သန္တိ။ ဗုဒ္ဓဝစနဉှိ ပတွာ အာပသဒ္ဒေါ အကာရန္တတာပကတိကော ဇာတော၊ န အညထာပကတိကောတိ။

ဧဝံ ဝုတ္တာပိ တေ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ၊ နာည’’န္တိ စေတသိ သန္နိဓာယ အာဓာနဂ္ဂါဟိဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂိဘာဝေ၊ ‘‘န ဝစနပစ္စနီကသာတေန သုဝိဇာနံ သုဘာသိတ’’န္တိ ဧဝံ ဝုတ္တပစ္စနီကသာတဘာဝေ စ ဌတွာ ဧဝံ ဝဒေယျုံ ‘‘ယထေဝ ဂါဝေါသဒ္ဒေါ၊ တထေဝ အာပေါသဒ္ဒေါ ကိံ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ န ဘဝိဿတိ ဗဟုဝစနကော စာ’’တိ? တတော တေသံ ဣမာနိ သုတ္တပဒါနိ ဒဿေတဗ္ဗာနိ။ သေယျထိဒံ? ‘‘အာပံ အာပတော သဉ္ဇာနာတိ၊ အာပံ အာပတော ¶ သညတွာ အာပံ မညတိ၊ အာပသ္မိံ မညတိ၊ အာပံ မေတိ မညတိ၊ အာပံ အဘိနန္ဒတီ’’တိ ဧဝံ သုတ္တပဒါနိ ဒဿေတွာ ‘‘အာပန္တိ ဣဒံ ကတရဝစန’’န္တိ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ။ အဒ္ဓါ တေ အာပသဒ္ဒဿ ဗဟုဝစနန္တဘာဝမေဝ ဣစ္ဆမာနာ ဝက္ခန္တိ ‘‘ဒုတိယာဗဟုဝစန’’န္တိ။ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘နနု ယောဝစနံ န သုယျတီ’’တိ? တေ ဝဒေယျုံ ‘‘ယောဝစနံ ကတအမာဒေသတ္တာ န သုယျတီ’’တိ။ ယံ ယံ ဘောန္တော ဣစ္ဆန္တိ၊ တံ တံ မုခါရူဠှံ ဝဒန္တိ။

‘‘အာပတော’’တိ ဣဒံ ပန ကိံ ဘောန္တော ဝဒန္တီတိ? ‘‘အာပတော’’တိ ဣဒမ္ပိ ‘‘ဗဟုဝစနကံ တောပစ္စယန္တ’’န္တိ ဝဒါမ တောပစ္စယဿ ဧကတ္ထေ စ ဗဝှတ္ထေ စ ပဝတ္တနတော။ ဣတိ တုမှေ ဗဟုဝစနကတ္တံယေဝ ဣစ္ဆမာနာ ‘‘အာပေါသဒ္ဒေါ စ ယောဝစနန္တော’’တိ ဘဏထ၊ ‘‘အာပတော’’တိ ဣဒမ္ပိ ‘‘ဗဟုဝစနကံ တောပစ္စယန္တ’’န္တိ ဘဏထ၊ ‘‘အာပသ္မိံ မညတီ’’တိ ဧတ္ထ ပန ‘‘အာပသ္မိ’’န္တိဒံ ကတရဝစနန္တံ ကတရာဒေသေန သမ္ဘူတန္တိ? အဒ္ဓါ တေ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ နိရုတ္တရာ ဘဝိဿန္တိ။ တထာ ယေသံ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘အာပသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ စေဝ ဗဟုဝစနကော စာ’’တိ၊ တေ ပုစ္ဆိတဗ္ဗာ ‘‘ယံ အာစရိယေဟိ ဝေယျာကရဏမတံ ဂဟေတွာ ‘ယာ အာပေါ’တိ စ ‘တာသ’န္တိ စ ဝုတ္တံ၊ တတ္ထ ‘ကိံ တာသ’န္တိ ဝစနေ ‘အာပါန’န္တိ ပဒံ အာနေတွာ အတ္ထော ဝတ္တဗ္ဗော၊ ဥဒါဟု အာပဿာ’’တိ? ‘‘အာပါန’န္တိ ပဒမာနေတွာ အတ္ထော ဝတ္တဗ္ဗော’’တိ စေ၊ ဧဝဉ္စ သတိ ‘‘ယာ အာပါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ ‘‘ယာ ကညာ တိဋ္ဌန္တီ’’တိ ပဒမိဝ။ အထ ‘‘အာပါ’’တိ ပဒံ နာမ နတ္ထိ၊ ‘‘အာပေါ’’တိ ပဒံယေဝ ဗဟုဝစနကန္တိ စေ၊ ဧဝံ သတိ ‘‘တာသ’’န္တိ ဧတ္ထာပိ ‘‘အာပဿာ’’တိ ပဒံ အာနေတွာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကသ္မာတိ စေ? ယသ္မာ ‘‘အာပေါ’’တိ ပစ္စတ္တေကဝစနဿ တုမှာကံ မတေန ဗဟုဝစနတ္တေ သတိ ‘‘အာပဿာ’’တိ ပဒမ္ပိ ဗဟုဝစနန္တိ ကတွာ တာသံသဒ္ဒေန ယောဇေတွာ ဝတ္တုံ ယုတ္တိတောတိ။ ဧဝံ သတိ ‘‘အာပါန’’န္တိ ¶ ပဒဿ အဘာဝေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ယထာ ပန ‘‘ပုရိသော၊ ပုရိသာ။ ပုရိသံ၊ ပုရိသေ’’တိ စ၊ ‘‘ဂေါ၊ ဂါဝေါ၊ ဂဝေါ။ ဂါဝု’’န္တိ စ ဧကဝစနဗဟုဝစနာနိ ဘဝန္တိ၊ ဧဝံ ‘‘အာပေါ၊ အာပါ။ အာပံ၊ အာပေ’’တိ ဧကဝစနဗဟုဝစနေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဧဝဉ္စ သတိ ‘‘အာပသဒ္ဒေါ ဗဟုဝစနကောယေဝ ဟောတီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။

ယေ ဧဝံ ဝဒန္တိ၊ တေသံ ဝစနံ သဒေါသံ ဒုပ္ပရိဟရဏီယံ မူလပရိယာယသုတ္တေ ‘‘အာပံ မညတိ အာပသ္မိ’’န္တိ ဧကဝစနပါဠီနံ ဒဿနတော၊ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂါဒီသု စ ‘‘ဝိဿန္ဒနဘာဝေန တံ တံ ဌာနံ အာပေါတိ အပ္ပောတီတိ အာပေါ’’တိအာဒိကဿ ဧကဝစနဝသေန ဝုတ္တနိဗ္ဗစနဿ ဒဿနတော။ ယထာ ပန ပါဠိယံ ဣတ္ထိလိင်္ဂေပိ ပရိယာပန္နော ဂေါသဒ္ဒေါ ‘‘တာ ဂါဝေါ တတော တတော ဒဏ္ဍေန အာကောဋေယျာ’’တိ စ ‘‘အန္နဒါ ဗလဒါ စေတာ’’တိ စ အာဒိနာ ဗဝှတ္ထဒီပကေဟိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘူတေဟိ သဗ္ဗနာမိကပဒေဟိ စ အသဗ္ဗနာမိကပဒေဟိ စ သမာနာဓိကရဏဘာဝေန ဝုတ္တော ဒိဿတိ၊ န တထာ ပါဠိယံ ဗဝှတ္ထဒီပကေဟိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘူတေဟိ သဗ္ဗနာမိကပဒေဟိ ဝါ အသဗ္ဗနာမိကပဒေဟိ ဝါ သမာနာဓိကရဏဘာဝေန ဝုတ္တော အာပသဒ္ဒေါ ဒိဿတိ။ ယဒိ ဟိ အာပသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ သိယာ၊ ကညသဒ္ဒတော အာပစ္စယော ဝိယ အာပသဒ္ဒတော အာပစ္စယော ဝါ သိယာ၊ နဒသဒ္ဒတော ဝိယ စ ဤပစ္စယော ဝါ သိယာ၊ ဥဘယမ္ပိ နတ္ထိ၊ ဥဘယာဘာဝတော ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဝုတ္တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝိဓာနံ တတ္ထ န လဗ္ဘတိ၊ တေန ဉာယတိ ‘‘အာပသဒ္ဒေါ အနိတ္ထိလိင်္ဂေါ’’တိ။ နနု စ ဘော ဂေါသဒ္ဒတောပိ အာပစ္စယော နတ္ထိ၊ တဒဘာဝတော ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဝုတ္တဝိဓာနံ န လဗ္ဘတိ၊ ဧဝံ သန္တေ ကသ္မာ သောယေဝ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ ဟောတိ၊ န ပနာယံ အာပသဒ္ဒေါတိ?

ဧတ္ထ ဝုစ္စတေ – ဂေါသဒ္ဒေါ န နိယောဂါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ၊ အထ ခေါ ပုလ္လိင်္ဂေါဝ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘာဝေ ပန တမှာ အာပစ္စယေ ¶ အဟောန္တေပိ ဤပစ္စယော ဝိကပ္ပေန ဟောတိ၊ အညမ္ပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဝုတ္တဝိဓာနံ လဗ္ဘတိ။ သော ဟိ နိစ္စမောကာရန္တတာပကတိယံ ဌတွာ ‘‘ဂေါ၊ ဂါဝီ’’တိအာဒိနာ အတ္တနော ဣတ္ထိလိင်္ဂရူပါနံ နိဗ္ဗတ္တိကာရဏဘူတော၊ တေန သော ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ ဘဝတိ။ အာပသဒ္ဒေ ပန ဤပစ္စယာဒိ န လဗ္ဘတိ။ တေန သော ဣတ္ထိလိင်္ဂေါတိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ယထာ ဝါ ဂေါသဒ္ဒဿ အဝိသဒါကာရဝေါဟာရတံ ပဋိစ္စ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘာဝေါ ဥပပဇ္ဇတိ၊ န တထာ အာပသဒ္ဒဿ။ အာပသဒ္ဒဿ ဟိ အနာကုလရူပက္ကမတ္တာ အဝိသဒါကာရဝေါဟာရတာ န ဒိဿတိ၊ ယာယ ဧသော ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ သိယာ။ ဧဝံ ဝုတ္တာ တေ နိရုတ္တရာ ဘဝိဿန္တိ။

တထာ ယေသံ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘အာပသဒ္ဒေါ သဗ္ဗဒါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ စေဝ ဗဟုဝစနကော စာ’’တိ၊ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ – ယထာ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘူတဿ ကညာသဒ္ဒဿ ပဌမံ ကညဣတိ ရဿဝသေန ဌပိတဿ အာပစ္စယတော ပရံ သ္မိံဝစနံ သရူပတော န တိဋ္ဌတိ၊ ယံဘာဝေန စ ယာဘာဝေန စ တိဋ္ဌတိ ‘‘ကညာယံ၊ ကညာယာ’’တိ၊ န တထာ ‘‘ဣတ္ထိလိင်္ဂ’’န္တိ တုမှေဟိ ဂဟိတဿ အာပေါသဒ္ဒဿ ပဌမံ အာပဣတိ ရဿဝသေန ဌပိတဿ ပရံ သ္မိံဝစနံ ယံဘာဝေန စ ယာဘာဝေန စ တိဋ္ဌတိ၊ အထ ခေါ သရူပတောယေဝ တိဋ္ဌတိ ‘‘အာပသ္မိံ မညတီ’’တိ။ ယဒိ ပန အာပသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ သိယာ၊ သ္မိံဝစနံ သရူပတော န တိဋ္ဌေယျ။ ယသ္မာ စ သ္မိံဝစနံ သရူပတော တိဋ္ဌတိ၊ တသ္မာ အာပသဒ္ဒေါ န ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ။ န ဟိ စတုရာသီတိဓမ္မက္ခန္ဓသဟဿသင်္ဂဟေသု အနေကကောဋိသတသဟဿေသု ပါဠိပ္ပဒေသေသု ဧကသ္မိမ္ပိ ပါဠိပ္ပဒေသေ ပဌမံ အကာရန္တဘာဝေန ဌပေတဗ္ဗာနံ ဣတ္ထိလိင်္ဂသဒ္ဒါနံ ပရတော ဌိတံ သ္မိံဝစနံ သရူပတော တိဋ္ဌတီတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တာ တေ နိရုတ္တရာ ဘဝိဿန္တိ။

ကေစိ ပနေတ္ထ ဧဝံ ဝဒေယျုံ ‘‘အာပသဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေါ၊ တထာ ဟိ အဋ္ဌသာလိနိယံ ‘ဩမတ္တံ ပန အာပေါ အဓိမတ္တပထဝီဂတိကံ ¶ ဇာတ’န္တိ နပုံသကလိင်္ဂဘာဝေန တံသမာနာဓိကရဏပဒါနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနီ’’တိ? တန္န၊ မနောဂဏေ ပဝတ္တေဟိ တမ ဝစ သိရသဒ္ဒါဒီဟိ ဝိယ အာပသဒ္ဒေနပိ သမာနာဓိကရဏပဒါနံ ကတ္ထစိ နပုံသကလိင်္ဂဘာဝေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗတ္တာ။ ပုဗ္ဗာစရိယာနဉှိ သဒ္ဒရစနာသု ‘‘သဒ္ဓမ္မတေဇဝိဟတံ ဝိလယံ ခဏေန၊ ဝေနေယျသတ္တဟဒယေသု တမော ပယာတီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘တမော’’တိပဒေန သမာနာဓိကရဏံ ‘‘ဝိဟတ’’န္တိ နပုံသကလိင်္ဂံ ဒိဿတိ၊ တထာ ‘‘ဒုက္ခံ ဝစော ဧတသ္မိံ ဝိပစ္စနီကသာတေ ပုဂ္ဂလေတိ ဒုဗ္ဗစော’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဝစော’’တိ ပဒေန သမာနာဓိကရဏံ ‘‘ဒုက္ခ’’န္တိ နပုံသကလိင်္ဂံ၊ ‘‘အဝနတံ သိရော ယဿ သော အဝနတသိရော’’တိ ဧတ္ထ ‘‘သိရော’’တိ ပဒေန သမာနာဓိကရဏံ ‘‘အဝနတ’’န္တိ နပုံသကလိင်္ဂံ၊ ‘‘အပ္ပံ ရာဂါဒိရဇော ယေသံ ပညာမယေ အက္ခိမှိ တေ အပ္ပရဇက္ခာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ရဇော’’တိ ပဒေန သမာနာဓိကရဏံ ‘‘အပ္ပ’’န္တိ နပုံသကလိင်္ဂံ ဒိဿတိ။ န တေ အာစရိယာ တေဟိ သမာနာဓိကရဏပဒေဟိ တမဝစသိရသဒ္ဒါဒီနံ နပုံသကလိင်္ဂတ္တဝိညာပနတ္ထံ တထာဝိဓံ သဒ္ဒရစနံ ကုဗ္ဗိံသု၊ အထ ခေါ ‘‘သောဘနံ မနော တဿာတိ သုမနော’’တိ ဧတ္ထ ဝိယ မနောဂဏေ ပဝတ္တပုလ္လိင်္ဂါနံ ပယောဂေ နပုံသကလိင်္ဂဘာဝေနပိ သမာနာဓိကရဏပဒါနိ ကတ္ထစိ ဟောန္တီတိ ဒဿနတ္ထံ ကုဗ္ဗိံသု။ ယထာ စ ‘‘ဝိဟတ’’န္တိအာဒိကာ သဒ္ဒရစနာ တမဝစသိရသဒ္ဒါဒီနံ နပုံသကလိင်္ဂတ္တဝိညာပနတ္ထံ န ကတာ၊ တထာ ‘‘ဩမတ္တ’’န္တိ စ ‘‘အဓိမတ္တပထဝီဂတိကံ ဇာတ’’န္တိ စ သဒ္ဒရစနာပိ အာပသဒ္ဒဿ နပုံသကလိင်္ဂတ္တဝိညာပနတ္ထံ န ကတာ။ ယသ္မာ ပန မနောဂဏေ ပဝတ္တေဟိ မနသဒ္ဒါဒီဟိ ဧကဒေသေန သမာနဂတိကတ္တာ အာပသဒ္ဒေနပိ နပုံသကလိင်္ဂဿ သမာနာဓိကရဏတာ ယုဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ အဋ္ဌသာလိနိယံ ‘‘ဩမတ္တံ ပန အာပေါ အဓိမတ္တပထဝီဂတိကံ ဇာတ’’န္တိ နပုံသကလိင်္ဂဿ အာပသဒ္ဒေန သမာနာဓိကရဏတာ ကတာ။ တထာပိ အာပသဒ္ဒေါ ¶ မနသဒ္ဒါဒီဟိ ဧကဒေသေန သမာနဂတိကော သမာသပဒတ္တေ မဇ္ဈောကာရဿ ‘‘အာပေါကသိဏံ၊ အာပေါဂတ’’န္တိအာဒိပ္ပယောဂဿ ဒဿနတော၊ တသ္မာ ‘‘ဩမတ္တ’’န္တိအာဒိဝစနံ အာပသဒ္ဒဿ နပုံသကလိင်္ဂတ္တဝိညာပနတ္ထံ ဝုတ္တန္တိ န ဂဟေတဗ္ဗံ၊ လိင်္ဂဝိပရိယယဝသေန ပန ကတ္ထစိ ဧဝမ္ပိ သဒ္ဒဂတိ ဟောတီတိ ဉာပနတ္ထံ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ‘‘ဩမတ္တော’’တိ စ ‘‘အဓိမတ္တပထဝီဂတိကော ဇာတော’’တိ စ လိင်္ဂံ ပရိဝတ္တေတဗ္ဗံ။ ယဒိ ဟိ အာပသဒ္ဒေါ နပုံသကလိင်္ဂေါ သိယာ၊ သနိကာရာနိ’ဿ ပစ္စတ္တောပယောဂရူပါနိ ဗုဒ္ဓဝစနာဒီသု ဝိဇ္ဇေယျုံ၊ န တာဒိသာနိ သန္တိ။ ကိဉ္စိ ဘိယျော – ဩကာရန္တံ နာမ နပုံသကလိင်္ဂံ ကတ္ထစိပိ နတ္ထိ၊ နိဂ္ဂဟီတန္တဣကာရန္တ ဥကာရန္တဝသေန ဟိ တိဝိဓာနိယေဝ နပုံသကလိင်္ဂါနိ။ တေန အာပသဒ္ဒဿ နပုံသကလိင်္ဂတာ နုပပဇ္ဇတီတိ။ ဧဝံ ဝုတ္တာ တေ နိရုတ္တရာ ဘဝိဿန္တိ။ ဣစ္စောကာရန္တဝသေန ဂဟိတဿ အာပသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂတာ စ နပုံသကလိင်္ဂတာ စ ဧကန္တတော နတ္ထိ၊ နိဂ္ဂဟီတန္တဝသေန ပန ဂဟိတဿ ကတ္ထစိ နပုံသကလိင်္ဂတာ သိယာ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန သမုဒ္ဒေါ သမုဒ္ဒေါတိ ဝုစ္စတိ၊ ကေန ကာရဏေန အာပံ ဥဒကံ သမုဒ္ဒေါတိ ဝုစ္စတီ’’တိ ပယောဂဒဿနတော။ ဧတ္ထ ပနေကေ ဝဒေယျုံ ‘‘ယဒိ ဘော ဩကာရန္တဝသေန ဂဟိတဿ အာပသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိနပုံသကလိင်္ဂဝသေန ဒွိလိင်္ဂတာ နတ္ထိ၊ ဩကာရန္တော အာပသဒ္ဒေါ ကတရလိင်္ဂေါ’’တိ? ပုလ္လိင်္ဂေါတိ မယံ ဝဒါမာတိ။

ယဒိ စ ဘော အာပသဒ္ဒေါ ပုလ္လိင်္ဂေါ။ ယထာ အာပသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတာ ပညာယေယျ၊ နိဇ္ဈာနက္ခမတာ စ ဘဝေယျ၊ တထာ သုတ္တံ အာဟရထာတိ။ ‘‘အာဟရိဿာမိသုတ္တံ၊ န နော သုတ္တာဟရဏေ ဘာရော အတ္ထီ’’တိ ဧဝဉ္စ ပန ဝတွာ တေသံ ဣမာနိ သုတ္တပဒါနိ ဒဿေတဗ္ဗာနိ။ သေယျထိဒံ? ‘‘အာပေါ ဥပလဗ္ဘတီတိ? အာမန္တာ။ အာပဿ ကတ္တာ ကာရေတာ ဥပလဗ္ဘတီတိ? န ¶ ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ အတီတော အာပေါ အတ္ထီတိ? အာမန္တာ။ တေန အာပေန အာပကရဏီယံ ကရောတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ အာပံ မညတိ အာပသ္မိံ မညတီ’’တိ ဣမာနိ သုတ္တပဒါနိ။

ဧတ္ထ စ ‘‘ဥပလဗ္ဘတီ’’တိအာဒိနာ အာပသဒ္ဒဿ ဧကဝစနတာ သိဒ္ဓါ၊ တာယ သိဒ္ဓါယ ဗဟုဝစနတာပိ သိဒ္ဓါယေဝ။ ဧကဝစနတာယေဝ ဟိ သဒ္ဒသတ္ထေ ပဋိသိဒ္ဓါ၊ န ဗဟုဝစနတာ၊ တေန ‘‘အာပေနာ’’တိ ဣမိနာ ပန အာပသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘာဝဝိဂမော သိဒ္ဓါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဧနာဒေသာဘာဝတော။ ‘‘အာပဿ၊ အာပသ္မိ’’န္တိ ဣမိနာပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘာဝဝိဂမောယေဝ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ သရူပတော နာ သ္မာ သ္မိံ ဝစနာနမဘာဝါ။ ‘‘အတီတော’’တိ ဣမိနာ ဣတ္ထိလိင်္ဂနပုံသကလိင်္ဂဘာဝဝိဂမော ဩကာရန္တနပုံသကလိင်္ဂဿ အဘာဝတော၊ ဩကာရန္တဿ ဂုဏနာမဘူတဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂဿ စ အဘာဝတော။

အပိစ ဗုဒ္ဓဝစနာဒီသု ‘‘စိတ္တာနိ၊ ရူပါနီ’’တိအာဒီနိ ဝိယ သနိကာရာနံ ရူပါနံ အဒဿနတော ဩကာရန္တဘာဝေန ဂဟိတဿ နပုံသကလိင်္ဂဘာဝဝိဂမော အတီဝ ပါကဋော။ အပရမ္ပေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ – ‘‘အတီတော အာပေါ အတ္ထီတိ? အာမန္တာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘အတီတော’’တိ ဣမိနာ အာပသဒ္ဒဿ ဝိသဒါကာရဝေါဟာရတာသူစကေန ဩကာရန္တပဒေန တဿ အဝိသဒါကာရဝေါဟာရတာယ စ ဥဘယမုတ္တာကာရဝေါဟာရတာယ စ အဘာဝေါ သိဒ္ဓါ။ တဿ စ အဝိသဒါကာရဝေါဟာရတာယ အဘာဝေ သိဒ္ဓေ ဣတ္ထိလိင်္ဂဘာဝေါ ဒူရတရော။ ဥဘယမုတ္တာကာရဝေါဟာရတာယ စ အဘာဝေ သိဒ္ဓေ နပုံသကလိင်္ဂဘာဝေါပိ ဒူရတရောယေဝ။ ဣတိ န ကတ္ထစိပိ ဩကာရန္တဘာဝေန ဂဟိတော အာပသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ ဝါ နပုံသကလိင်္ဂေါ ဝါ ဘဝတိ။ မိလိန္ဒပဉှေ ပန နိဂ္ဂဟီတန္တဝသေန အာဂတော နပုံသကလိင်္ဂေါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ န စေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ ‘‘အတီတော’’တိ ‘‘တေနာ’’တိ ¶ စ ဣမာနိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသဝသေန ဝုတ္တာနီတိ ဝါစ္စလိင်္ဂါနမနုဝတ္တာပကဿ အဘိဓေယျလိင်္ဂဘူတဿ အာပသဒ္ဒဿ ‘‘ကညာယ စိတ္တာနီ’’တိအာဒီနံ ဝိယ ဣတ္ထိနပုံသကလိင်္ဂရူပါနံ အဘာဝတော။ အပိစ ဝေါဟာရကုသလာ တထာဂတာ တထာဂတသာဝကာ စ၊ တေဟိယေဝ ဥတ္တမပုရိသေဟိ ဝေါဟာရကုသလေဟိ ‘‘အတီတော အာပေါ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တတ္တာပိ ‘‘အတီတော’’တိ ‘‘တေနာ’’တိ စ ဣမာနိ လိင်္ဂဝိပလ္လာသဝသေန ဝုတ္တာနီတိ န စိန္တေတဗ္ဗာနိ၊ တသ္မာ တံသမာနာဓိကရဏော ဩကာရန္တဘာဝေန ဂဟိတော အာပသဒ္ဒေါ ဧကဝစနန္တော ပုလ္လိင်္ဂေါ စေဝ ယထာပယောဂံ ဧကဝစနဗဟုဝစနကော စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော ‘‘အာပေါ၊ အာပါ။ အာပံ၊ အာပေ’’တိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗတ္တာ။ ဧဝံ ဝုတ္တာနိ သုတ္တပဒါနိ သဝိနိစ္ဆယာနိ သုတွာ အဒ္ဓါ တေ အာပသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂဗဟုဝစနတာဝါဒိနော နိရုတ္တရာ ဘဝိဿန္တိ။

ဧတ္ထ ကောစိ ဝဒေယျ – ပါဠိယံ ပုလ္လိင်္ဂနယော ဧကဝစနနယော စ ကိံ အဋ္ဌကထာဋီကာစရိယေဟိ န ဒိဋ္ဌော၊ ယေ အာပသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂဗဟုဝစနတ္တံ ဝဏ္ဏေသုန္တိ? နော န ဒိဋ္ဌော၊ ဒိဋ္ဌောယေဝ သော နယော တေဟိ။ ယသ္မာ ပန တေ န ကေဝလံ သာဋ္ဌကထေ တေပိဋကေ ဗုဒ္ဓဝစနေယေဝ ဝိသာရဒါ၊ အထ ခေါ သကလေပိ သဒ္ဒသတ္ထေ ဝိသာရဒါ၊ တသ္မာ သဒ္ဒသတ္ထေ အတ္တနော ပဏ္ဍိစ္စံ ပကာသေတုံ၊ ‘‘သဒ္ဒသတ္ထေ စ ဤဒိသော နယော ဝုတ္တော’’တိ ဝိညာပေတုဉ္စ သဒ္ဒသတ္ထနယံ ဂဟေတွာ အာပသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂဗဟုဝစနကတ္တံ ဝဏ္ဏေသုန္တိ နတ္ထိ တေသံ ဒေါသော။ တထာ ဟိ မူလပရိယာယသုတ္တန္တဋ္ဌကထာယံ တေဟိယေဝ ဝုတ္တံ အာပသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂေကဝစနကတ္တသူစနကံ ‘‘လက္ခဏသသမ္ဘာရာရမ္မဏသမ္မုတိဝသေန စတုဗ္ဗိဓော အာပေါ၊ တေသူ’’တိအာဒိ၊ တသ္မာ နတ္ထိ တေသံ ဒေါသော။ ပူဇာရဟာ ဟိ တေ အာယသ္မန္တော၊ နမောယေဝ တေသံ ¶ ကရောမ၊ န တေသံ ဝစနံ စောဒနာဘာဇနံ။ ယေ ပန ဥဇုဝိပစ္စနီကဝါဒါ ဒဠှမေဝ အာပသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂဗဟုဝစနတ္တံ မမာယန္တိ၊ တေသံယေဝ ဝစနံ စောဒနာဘာဇနံ။ ယသ္မာ ပန မယံ ပါဠိနယာနုသာရေန အန္တဒွယဝတော အာပသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ နပုံသကလိင်္ဂတ္တဉ္စ ဝိဒဓာမ၊ တသ္မာ ယော ကောစိ ဣဒံ ဝါဒံ မဒ္ဒိတွာ အညံ ဝါဒံ ပတိဋ္ဌာပေတုံ သက္ခိဿတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊ ဣဒဉ္စ ပန ဌာနံ မဟာဂဟနံ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန၊ ပရမသုခုမဉ္စ ကတဉာဏသမ္ဘာရေဟိ ပရမသုခုမဉာဏေဟိ ပဏ္ဍိတေဟိ ဝေဒနီယတ္တာ။ သဗ္ဗမိဒဉှိ ဝစနံ တေသု တေသု ဌာနေသု အတ္ထဗျဉ္ဇနပရိဂ္ဂဟဏေ သောတူနံ ပရမကောသလ္လဇနနတ္ထဉ္စေဝ သာသနေ အာဒရံ အကတွာ သဒ္ဒသတ္ထမတေန ကာလံ ဝီတိနာမေန္တာနံ သာထလိကာနံ ပမာဒဝိဟာရနိသေဓနတ္ထဉ္စ သာသနဿာတိမဟန္တဘာဝဒီပနတ္ထဉ္စ ဝုတ္တံ၊ န အတ္တုက္ကံသနပရဝမ္ဘနတ္ထန္တိ ဣမိဿံ နီတိယံ သဒ္ဓါသမ္ပန္နေဟိ ကုလပုတ္တေဟိ ယောဂေါ ကရဏီယော ဘဂဝတော သာသနဿ စိရဋ္ဌိတတ္ထံ။

ယသ္မာ ပန ပါဠိတော အဋ္ဌကထာ ဗလဝတီ နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ပါဠိနယာနုရူပေနေဝ အာပသဒ္ဒဿ နာမိကပဒမာလံ ယောဇေဿာမ သောတူနမသမ္မောဟတ္ထံ၊ ကိမေတ္ထ သဒ္ဒသတ္ထနယော ကရိဿတိ။ အတြာယံ ဥဒါနပါဠိ ‘‘ကိံ ကယိရာ ဥဒပါနေန၊ အာပါ စေ သဗ္ဗဒါ သိယု’’န္တိ။

အာပေါ၊ အာပါ။ အာပံ၊ အာပေ။ အာပေန၊ အာပေဟိ၊ အာပေဘိ။ အာပဿ၊ အာပါနံ။ အာပါ၊ အာပသ္မာ၊ အာပမှာ၊ အာပေဟိ၊ အာပေဘိ။ အာပဿ၊ အာပါနံ။ အာပေ၊ အာပသ္မိံ၊ အာပမှိ၊ အာပေသု။ ဘော အာပ၊ ဘဝန္တော အာပါ။

သဗ္ဗနာမာဒီဟိပိ ယောဇေဿာမ – ယော အာပေါ၊ ယေ အာပါ။ ယံ အာပံ၊ ယေ အာပေ။ ယေန အာပေန၊ သေသံ နေယျံ ¶ ၊ သော အာပေါ၊ တေ အာပါ။ အတီတော အာပေါ၊ အတီတာ အာပါ။ သေသံ နေယျံ။ ဣစ္စေဝံ –

ပုရိသေန သမာ အာပ-သဒ္ဒါဒီ သဗ္ဗထာ မတာ၊

န သဗ္ဗထာဝ ဂေါသဒ္ဒေါ၊ ပုရိသေန သမော မတော။

မနာဒီ ဧကဒေသေန၊ ပုရိသေန သမာ မတာ၊

သရာဒီ ဧကဒေသေန၊ သဗ္ဗထာ ဝါ သမာ မတာ။

ယေ ပနေတ္ထ သဒ္ဒါ ‘‘မနောဂဏော’’တိ ဝုတ္တာ၊ ကထံ တေသံ မနောဂဏဘာဝေါ သလ္လက္ခေတဗ္ဗောတိ? ဝုစ္စတေ တေသံ မနောဂဏဘာဝသလ္လက္ခဏကာရဏံ –

မနောဂဏော မနောဂဏာ-

ဒိကာ စေဝါ’မနောဂဏော၊

ဣတိ သဒ္ဒါ တိဓာ ဉေယျာ၊

မနောဂဏဝိဘာဝနေ။

ယေ တေ နာ သ သ္မိံဝိသယေ၊

သာ သော သျန္တာ ဘဝန္တိ စ၊

သမာသတဒ္ဓိတန္တတ္တေ၊

မဇ္ဈောကာရာ စ ဟောန္တိ ဟိ။

သောကာရန္တပယောဂါ စ၊ ကြိယာယောဂမှိ ဒိဿရေ၊

ဧဝံဝိဓာ စ တေ သဒ္ဒါ၊ ဉေယျာ ‘‘မနောဂဏော’’ဣတိ။

အတြ တဿတ္ထဿ သာဓကာနိ ပယောဂါနိ သာသနတော စ လောကတော စ ယထာရဟမာဟရိတွာ ဒဿေဿာမ – မနသာ စေ ပသန္နေန၊ ဘာသတိ ဝါ ကရောတိ ဝါ။ န မယှံ မနသော ပိယော။ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ။ မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ။ မနောရမံ၊ မနောဓာတု၊ မနောမယေန ကာယေန၊ ဣဒ္ဓိယာ ဥပသင်္ကမိ။ ယော ဝေ ‘‘ဒဿ’’န္တိ ဝတွာန၊ အဒါနေ ကုရုတေ မနော။ ဝစသာ ပရိစိတာ။ ဝစသော ဝစသိ။

ဝစောရသ္မီဟိ ¶ ဗောဓေသိ၊ ဝေနေယျကုမုဒဉ္စိဒံ၊

ရာဂေါ သာရာဂရဟိတော၊ ဝိသုဒ္ဓါ ဗုဒ္ဓစန္ဒိမာ။

ကဿပဿ ဝစော သုတွာ၊ အလာတော ဧတဒဗြဝိ၊

ဧသ ဘိယျော ပသီဒါမိ၊ သုတွာန မုနိနော ဝစော။

သခါ စ မိတ္တော စ မမာသိ သီဝိက၊ သုသိက္ခိတော သာဓု ကရောဟိ မေ ဝစော။ ဧကူနတိံသော ဝယသာ သုဘဒ္ဒ။ ဝယသော၊ ဝယသိ၊ ဝယောဝုဒ္ဓါ၊ ဝယောဂုဏာ အနုပုဗ္ဗံ ဇဟန္တိ။ ဇလန္တမိဝ တေဇသာ။ တေဇသော၊ တေဇသိ၊ တေဇောဓာတုကုသလော။ တေဇောကသိဏံ။ တပသာ ဥတ္တမော၊ တပသော၊ တပသိ၊ တပေါဓနော၊ တပေါဇိဂုစ္ဆာ။ ကသ္မာ ဘဝံ ဝိဇနမရညနိဿိတော၊ တပေါ ဣဓ ကြုဗ္ဗသိ ဗြဟ္မပတ္တိယာ။ စေတသာ အညာသိ၊ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ၊ ဧတမတ္ထံ စေတသိ သန္နိဓာယ၊ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ။ စေတောပရိယဉာဏံ၊ စေတော ပရိစ္ဆိန္ဒတိ၊ သော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဇာနာတိ။ တမသာ၊ တမသော၊ တမသိ၊ တမောနုဒေါ၊ တမောဟရော။ နဝါဟမေတံ ယသသာ ဒဒါမိ။ ယသသော၊ ယသသိ၊ ယသော ဘောဂသမပ္ပိတော။ ယသောလဒ္ဓါခေါ ပနသ္မာကံ ဘောဂါ။ ယသောဓရာ ဒေဝီ၊ ယသော လဒ္ဓါ န မဇ္ဇေယျ။ အယသာဝ မလံ သမုဋ္ဌိတံ။ အယသော၊ အယသိ၊ အယောပါကာရပရိယန္တံ၊ အယသာ ပဋိကုဇ္ဇိတံ။ သေယျော အယောဂုဠော ဘုတ္တော၊ အယောပတ္တော ¶ ၊ အယောမယံ၊ အယော ကန္တတီတိ အယောကန္တော။ ဃတေန ဝါ ဘုဉ္ဇဿု ပယသာ ဝါ၊ သာဓု ခလု ပယသော ပါနံ ယညဒတ္တေန၊ ပယသိ ဩဇာ၊ ပယောဓရာ၊ ပယောနိဓိ။ သဟဿနေတ္တော သိရသာ ပဋိဂ္ဂဟိ။ သိရသော၊ သိရသိ အဉ္ဇလိံ ကတွာ၊ ဝန္ဒိတဗ္ဗံ ဣသိဒ္ဓဇံ။ သိရောရုဟာ၊ သိရော ဆိန္ဒတိ။ ယော ကာမေ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ သပ္ပဿေဝ ပဒါသိရော။ သိရော တေ ဝဇ္ဈယိတွာန။ သရသာ၊ သရသော၊ တီဏိ ဥပ္ပလဇာတာနိ၊ တသ္မိံ သရသိ ဗြာဟ္မဏ။ သရောရုဟံ။ ယံ ဧတာ ဥပသေဝန္တိ၊ ဆန္ဒသာဝါ ဓနေနဝါ။ သာဝိတ္တီ ဆန္ဒသော မုခံ။ ဆန္ဒသိ၊ ဆန္ဒောဝိစိတိ၊ ဆန္ဒောဘင်္ဂေါ၊ ဥရသာ ပနုဒဟိဿာမိ၊ ဥရသော၊ ဥရသိ ဇာယတိ၊ ဥရသိလောမော၊ ဥရောမဇ္ဈေ ဝိဇ္ဈိ။ ရဟသာ၊ ရဟသော၊ ရဟသိ၊ ရဟောဂတော နိသီဒိတွာ၊ ဧဝံ စိန္တေသဟံ တဒါ။ အဟသာ၊ အဟသိ။ ဇာယန္တိ တတ္ထ ပါရောဟာ၊ အဟောရတ္တာနမစ္စယေတိ ဣမာနိ ပယောဂါနိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘မနေန၊ မနဿ၊ မနေ၊ မနသ္မိံ၊ မနမှီ’’တိအာဒီနိ စ ‘‘မနအာယတနံ တမပရာယနော အယပတ္တော ဆန္ဒဟာနီ’’တိအာဒီနိ စ ‘‘န မနံ အညာသိ။ ယသံ လဒ္ဓါန ဒုမ္မေဓော။ ‘‘သိရံ ဆိန္ဒတီ’’တိအာဒီနိ စ ရူပါနိ မနောဂဏဘာဝပ္ပကာသကာနိ န ဟောန္တီတိ န ဒဿိတာနိ၊ န အလဗ္ဘမာနဝသေန၊ တသ္မာတြ ဣမာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ မနောဂဏဘာဝဝိဘာဝိနီ ဂါထာယော ဘဝန္တိ –

‘‘မနသာ ¶ မနသော မနသိ’’၊

ဣတိအာဒိဝသာ ဌိတာ၊

သာ သော သျန္တာ သဒ္ဒရူပါ၊

ဝုတ္တာ ‘‘မနောဂဏော’’ဣတိ။

မနောဓာတု ဝစောရသ္မိ၊

ဝယောဝုဒ္ဓါ တပေါဂုဏော၊

တေဇောဓာတု တမောနာသော၊

ယသောဘောဂသမပ္ပိတော။

စေတောပရိဝိတက္ကော စ၊ အယောပတ္တော ပယောဓရာ၊

သိရောရုဟာ သရောရုဟံ၊ ဥရောမဇ္ဈေ ရဟောဂတော။

ဆန္ဒောဘင်္ဂေါ အဟောရတ္တံ၊ မနောမယ’မယောမယံ၊

ဧဝံဝိဓော ဝိသေသော ယော၊ လက္ခဏန္တံ မနောဂဏေ။

‘‘ဝစော သုတွာ၊ သိရော ဆိန္ဒိ၊ အယော ကန္တတိ’’ ဣစ္စပိ၊

ဥပယောဂဿ သံသိဒ္ဓိ၊ လက္ခဏန္တံ မနောဂဏေ။

မနောဂဏေ ဝုတ္တနယော၊ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ န လဗ္ဘတိ၊

ပုန္နပုံသကလိင်္ဂေသု၊ လဗ္ဘတေဝ ယထာရဟံ။

ဣစ္စေဝံ သဗ္ဗထာပိ –

သာ သော သျန္တာနိ ရူပါနိ၊ သန္ဒိဿန္တိ မနောဂဏေ၊

မဇ္ဈောကာရန္တရူပါ စ၊ သောကာရန္တူပယောဂတာ။

ဣဒံ မနောဂဏလက္ခဏံ။ ဧဝံ မနောဂဏလက္ခဏံ အနာကုလံ နိဂ္ဂုမ္ဗံ နိဇ္ဇဋံ သမုဒ္ဒိဋ္ဌံ။

အထ မနောဂဏာဒိလက္ခဏံ ကထယာမ –

ယေ တေ နာ သသ္မိံဝိသယေ၊

သာ သော သျန္တာ ယထာရဟံ၊

သမာသတဒ္ဓိတန္တတ္တေ၊

မဇ္ဈောကာရော န ဟောန္တိ တု။

သောကာရန္တူပယောဂါ ¶ စ၊

ကြိယာယောဂေ န ဟောန္တိ တေ၊

သဒ္ဒါ ဧဝံဝိဓာ သဗ္ဗေ၊

မနောဂဏာဒိကာ မတာ။

သေယျထိဒံ? ‘‘ဗိလံ ပဒံ မုခ’’မိစ္စာဒယော။ တေသံ ရူပါနိ ဘဝန္တိ – ဗိလသာ၊ ဗိလသော၊ ဗိလသိ၊ ဗိလဂတော၊ ဗိလံ ပါဝိသိ။ ပဒသာဝ အဂမာသိ၊ တီဏိ ပဒဝါရာနိ၊ မာကာသိ မုခသာ ပါပံ၊ မုခဂတံ ဘောဇနံ ဆဍ္ဍာပေတိ။ သစ္စေန ဒန္တော ဒမသာ ဥပေတော။ ရသဝရံ ရသမယံ ရသံ ပိဝီတိ။ ဣဒံ မနောဂဏာဒိကလက္ခဏံ။

အပရမ္ပိ ဘဝတိ –

ယေ သမာသာဒိဘာဝမှိ၊ မဇ္ဈောကာရာဝ ဟောန္တိ တု၊

နာ သ သ္မိံဝိသယေ သာသော-သျန္တာ ပန န ဟောန္တိဟိ။

သောကာရန္တူပယောဂါ စ၊

ကြိယာယောဂေ န ဟောန္တိ တေ၊

သဒ္ဒါ ဧဝံဝိဓာ စာပိ၊

မနောဂဏာဒိကာ မတာ။

သေယျထိဒံ? ‘‘အာပေါ ဝါယော သရဒေါ’’ဣစ္စေဝမာဒယော။ တေသံ ရူပါနိ ဘဝန္တိ – အာပေါဓာတု၊ ဝါယောဓာတု၊ အာပေါကသိဏံ၊ ဝါယောကသိဏံ၊ အာပေါမယံ၊ ဝါယောမယံ၊ ဇီဝ တွံ သရဒေါသတံ၊ သရဒကာလော။ အာပေန၊ အာပဿ၊ အာပေ၊ အာပသ္မိံ၊ အာပမှိ။ ဝါယေန၊ ဝါယဿ၊ ဝါယေ၊ ဝါယသ္မိံ၊ ဝါယမှိ။ သရဒေန၊ သရဒဿ၊ သရဒေ၊ သရဒသ္မိံ၊ သရဒမှိ။ အာပံ အာပတော သဉ္ဇာနာတိ။ ဝါယံ ဝါယတော သဉ္ဇာနာတိ။ သရဒံ ပတ္ထေတိ၊ သရဒံ ရမဏီယာ နဒီ။

ကေစိ ¶ ပနေတ္ထ ဝဒေယျုံ ‘‘နနု သာသနေ ဝါယသဒ္ဒေါ ဝိယ ဝါယုသဒ္ဒေါပိ မနောဂဏာဒီသု ဣစ္ဆိတဗ္ဗော’’တိ? ဧတ္ထ ဝုစ္စတေ –

‘‘ဝါယု ဝါယော’’တိ ဧတေသု၊ ပစ္ဆိမောယေဝ ဣစ္ဆိတော၊

မနောဂဏာဒီသု နာဒိ၊ အာဒိဂ္ဂဟဝသေနိဓ။

‘‘မနောဓာတု ဝါယောဓာတု’’၊ ဣစ္စာဒီနိ ပဒါနိ ဟိ၊

အကာရန္တဝသေနေဝ၊ မဇ္ဈောကာရာနိ သိဇ္ဈရေ။

ဝါယုသဒ္ဒမှိ ဂဟိတေ၊ အာဒိဂ္ဂဟဝသေနိဓ၊

‘‘ဝါယောဓာတူ’’တိ ဩမဇ္ဈံ၊ ရူပမေဝ န ဟေဿတိ။

ယထာ ဟိ အာယုသဒ္ဒဿ၊ ရူပံ ဒိဿတိ သာဂမံ၊

‘‘အာယုသာ ဧကပုတ္တ’’န္တိ၊ မနသာဒိပဒံ ဝိယ။

န တထာ ဝါယုသဒ္ဒဿ၊ ရူပံ ဒိဿတိ သာဂမံ၊

တသ္မာ မနောဂဏာဒိမှိ၊ တဿော’ကာသော န ဝိဇ္ဇတိ။

တထာ ဟိ ‘‘ဝါယတိ ဣတိ၊ ဝါယော’’ ဣတိ ဂရူ ဝဒုံ၊

‘‘ဝါယောဓာတူ’’တိ ဧတဿ၊ ပဒဿတ္ထံ တဟိံ တဟိံ။

ယတ္ထ ပထဝီ စ အာပေါ စ၊ တေဇော ဝါယော န ဂါဓတိ၊

ဧတ္ထ အာပါဒိကံ သဒ္ဒ-တ္တိကံ မနောဂဏာဒိကေ။

ဣဒမ္ပိ မနောဂဏာဒိကလက္ခဏံ။ ဧတ္ထ မနောဂဏာဒိကာ ဒွိဓာ ဘိဇ္ဇန္တိ ဗိလ ပဒါဒိတော အာပါဒိတော စ။ ဧဝံ မနောဂဏာဒိကလက္ခဏံ အနာကုလံ နိဂ္ဂုမ္ဗံ နိဇ္ဇဋံ သမုဒ္ဒိဋ္ဌံ။

အထ အမနောဂဏလက္ခဏံ ကထယာမ –

ယေ စ နာဝိသယေ သောန္တာ၊ ယေ စ သ္မာဝိသယေ သိယုံ၊

သဒ္ဒါ ဧဝံပကာရာ တေ၊ အမနောဂဏသညိတာ။

ကေ ¶ တေ? အတ္ထဗျဉ္ဇနက္ခရသဒ္ဒါဒယော စေဝ ဒီဃောရသဒ္ဒါ စ။ ဧတေသု ဟိ အတ္ထသဒ္ဒါဒီနံ နာဝစနဋ္ဌာနေ ‘‘အတ္ထသော ဗျဉ္ဇနသော အက္ခရသော သုတ္တသော ဥပါယသော သဗ္ဗသော ဌာနသော’’တိအာဒီနိ သောန္တာနိ ရူပါနိ ဘဝန္တိ။ ဒီဃောရသဒ္ဒါနံ ပန သ္မာဝစနဋ္ဌာနေ ‘‘ဒီဃသော ဩရသော’’တိ သောန္တာနိ ရူပါနိ ဘဝန္တိ။ ဣဒံ အမနောဂဏလက္ခဏံ။

အပရမ္ပိ ဘဝတိ –

သဗ္ဗထာ ဝိနိမုတ္တာ ယေ၊ သာ သော သျန္တာဒိဘာဝတော၊

ဧဝံဝိဓာပိ တေ သဒ္ဒါ၊ အမနောဂဏသညိတာ။

ကေ တေ? ‘‘ပုရိသော ကညာ စိတ္တ’’မိစ္စာဒယော။ ဣဒမ္ပိ အမနောဂဏလက္ခဏံ။ ဧဝံ အမနောဂဏလက္ခဏံ အနာကုလံ နိဂ္ဂုမ္ဗံ နိဇ္ဇဋံ သမုဒ္ဒိဋ္ဌံ။

ဧဝံ ဒဿိတေသု မနောဂဏလက္ခဏာဒီသု ကောစိ ဝဒေယျ ‘‘ယဒိဒံ တုမှေဟိ ဝုတ္တံ ‘ယေ သမာသာဒိဘာဝမှိ၊ မဇ္ဈောကာရာဝ ဟောန္တိ တူ’တိအာဒိနာ မနောဂဏာဒိကလက္ခဏံ၊ တေန ‘‘ပရောသတံ ဂေါမယံ ဂေါဓနော’’ဣစ္စာဒီသု ဂေါပရသဒ္ဒါဒယောပိ မနောဂဏာဒိကဘာဝံ အာပဇ္ဇန္တီတိ? နာပဇ္ဇန္တိ။ ကသ္မာတိ စေ? ယသ္မာ –

ဧတ္ထ မနောဂဏာဒီနံ၊ အန္တဿောတ္တံ ပဋိစ္စိဒံ၊

‘‘မဇ္ဈောကာရာ’’တိ ဝစနံ၊ ဝုတ္တံ န တွာဂမာဒိကံ။

‘‘ပရောသတံ ဂေါမယ’’န္တိ-အာဒီသု အမနောဂဏော၊

ပုဗ္ဗဘူတံ ပဒံ ဩဿာ-ဂမတ္တာ’နိစ္စတာယ စ။

တသ္မာ နာပဇ္ဇန္တိ။ ဣတိ သဗ္ဗထာပိ အမနောဂဏလက္ခဏံ နိဿေသတော ဒဿိတံ။ ဣစ္စေဝံ မနောဂဏဝိဘာဝနာယံ မနောဂဏော မနောဂဏာဒိကော အမနောဂဏော စာတိ တိဓာ ဘေဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ ¶ မနောဂဏေ ပရိယာပန္နသဒ္ဒါနံ သမာသံ ပတွာ ‘‘အဗျဂ္ဂမနသော နရော၊ ထိရစေတသံ ကုလံ၊ သဒ္ဓေယျဝစသာ ဥပါသိကာတိအာဒိနာ လိင်္ဂတ္တယဝသေန အညထာပိ ရူပါနိ ဘဝန္တိ။ ဧတ္ထ ပန ကေစိ ဧဝံ ဝဒန္တိ ‘‘ယဒါ မနသဒ္ဒေါ သကတ္ထေ အဝတ္တိတွာ ‘အဗျဂ္ဂေါ မနော ယဿ သောယံ အဗျဂ္ဂမနသော၊ အလီနော မနော ယဿ သောယံ အလီနမနသော’တိ ဧဝံ အညတ္ထေ ဝတ္တတိ၊ တဒါ ပုရိသနယေနေဝ နာမိကပဒမာလာ လဗ္ဘတိ၊ န မနောဂဏနယေနာ’’တိ။ တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ ဥဘိန္နမ္ပိ ယထာရဟံ လဗ္ဘနတော။ တထာ ဟိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ပုဂ္ဂလာပေက္ခနဝသေန ‘‘ခန္တိသောရစ္စမေတ္တာဒိ-ဂုဏဘူသိတစေတသော။ အဇ္ဈေသနံ ဂဟေတွာနာ’’တိ ဧတ္ထ မနောဂဏနယော ဒိဿတိ။ တဋ္ဋီကာယမ္ပိ ‘‘အဇ္ဈေသိတော ဒါဌာနာဂ-တ္ထေရေန ထိရစေတသာ’’တိ မနောဂဏနယော ဒိဿတိ၊ တသ္မာ တေသံ ဝစနံ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဝဒန္တာ စ တေ အဗျဂ္ဂမနသဒ္ဒါဒီနံ အဗျဂ္ဂမနသဣစ္စာဒိနာ သကာရန္တပကတိဘာဝေန ဌပေတဗ္ဗဘာဝံ ဝိဗ္ဘန္တမတိဝသေန စိန္တေတွာ သဗ္ဗာသု ဝိဘတ္တီသု၊ ဒွီသု စ ဝစနေသု ပုရိသနယေန ယောဇေတဗ္ဗတံ မညန္တိ။ ဧဝဉ္စ သတိ ‘‘ဂုဏဘူသိတစေတသော၊ ထိရစေတသာ’’တိ ဆဋ္ဌီစတုတ္ထီတတိယာရူပါနိ နသိယုံ၊ အညာနိယေဝ အနဘိမတာနိ ရူပါနိ သိယုံ။ ယသ္မာ သိယုံ၊ တသ္မာ ဧဝံ အဂ္ဂဟေတွာ အယံ ဝိသေသော ဂဟေတဗ္ဗော။

ယတ္ထ ဟိ သမာသဝသေန မနသဒ္ဒေါ စေတသဒ္ဒါဒယော စ သကတ္ထေ အဝတ္တိတွာ အညတ္ထေ ဝတ္တန္တိ၊ တတ္ထ သကာရာဂမာနံ ပဒါနံ နာမိကပဒမာလာ ပုရိသနယေန စ မနောဂဏေ မနနယေန စ ယထာရဟံ လဗ္ဘတိ။ နိဿကာရာဂမာနံ ပန ပုရိသနယေနေဝ လဗ္ဘတိ။ ယတ္ထ ပန သမာသဝိသယေယေဝ မနာဒိသဒ္ဒါ သကတ္ထေ ဝတ္တန္တိ၊ တတ္ထ နိဿကာရာဂမာနံ နာမိကပဒမာလာ ပုရိသနယေန စ မနောဂဏေ မနနယေန စ လဗ္ဘတိ။

ဣဒါနိ ¶ ဣမဿတ္ထဿ အာဝိဘာဝတ္ထံ၊ သဒ္ဒဂတီသု စ ဝိညူနံ ကောသလ္လုပ္ပာဒနတ္ထံ ယထာဝုတ္တာနံ ပဒါနံ ပဒမာလာ တိဓာ ကတွာ ဒဿယိဿာမ – ‘‘ဗျာသတ္တော မနော ယဿ သောယံ ဗျာသတ္တမနသော နရော’’တိ ဧဝမစ္စန္တံ ပုဂ္ဂလာပေက္ခကဿ ဣမဿ ပဒဿ –

ဗျာသတ္တမနသော နရော၊ ဗျာသတ္တမနသာ နရာ။ ဗျာသတ္တမနသံ နရံ၊ ဗျာသတ္တမနသေ နရေ။ ဗျာသတ္တမနသာ၊ ဗျာသတ္တမနေန နရေန၊ ဗျာသတ္တမနေဟိ၊ ဗျာသတ္တမနေဘိ နရေဟိ။ ဗျာသတ္တမနသော၊ ဗျာသတ္တမနဿ နရဿ၊ ဗျာသတ္တမနာနံ နရာနံ။ ဗျာသတ္တမနာ၊ ဗျာသတ္တမနသ္မာ၊ ဗျာသတ္တမနမှာ နရာ၊ ဗျာသတ္တမနေဟိ၊ ဗျာသတ္တမနေဘိ နရေဟိ။ ဗျာသတ္တမနသော၊ ဗျာသတ္တမနဿ နရဿ၊ ဗျာသတ္တမနာနံ နရာနံ။ ဗျာသတ္တမနသိ၊ ဗျာသတ္တမနေ၊ ဗျာသတ္တမနသ္မိံ၊ ဗျာသတ္တမနမှိ နရေ၊ ဗျာသတ္တမနေသု နရေသု။ ဘော ဗျာသတ္တမနသ နရ၊ ဘဝန္တော ဗျာသတ္တမနသာ နရာတိ နာမိကပဒမာလာ ဘဝတိ။

ဧဝံ သကာရာဂမဿ လဗ္ဘမာနာလဗ္ဘမာနတာ ဝဝတ္ထပေတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထ ဟိ ပဌမာဒုတိယာဝိဘတ္တီနံ ဧကဝစနဗဟုဝစနဋ္ဌာနေ စ တတိယာစတုတ္ထီဆဋ္ဌီသတ္တမီနံ ဧကဝစနဋ္ဌာနေ စ ယထာရဟံ သာဂမော ဘဝတိ အာဒေသသရဝိဘတ္တိသရပရတ္တာ။ အယဉ္စ နယော သုခုမော သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

အပရော နယော – ‘‘ဗျာသတ္တော မနော ယဿ သောယံ ဗျာသတ္တမနော’’တိ ဧဝမ္ပိ ပုဂ္ဂလာပေက္ခကဿ ဣမဿ ပဒဿ ‘‘ဗျာသတ္တမနော နရော၊ ဗျာသတ္တမနာ နရာ။ ဗျာသတ္တမနံ နရ’’န္တိအာဒိနာ ပုရိသနယေနေဝ နာမိကပဒမာလာ ဘဝတိ။ ဧတ္ထ ပန သဗ္ဗထာပိ သာဂမော နတ္ထိ။ အပရောပိ နယော – ‘‘ဗျာသတ္တော စ သော မနော စာတိ ဗျာသတ္တမနော’’တိ ဧဝံ စိတ္တာပေက္ခကဿပိ ဣမဿ ပဒဿ ‘‘ဗျာသတ္တမနော၊ ဗျာသတ္တမနာ။ ဗျာသတ္တမနံ၊ ဗျာသတ္တမနေ။ ဗျာသတ္တမနသာ၊ ဗျာသတ္တမနေနာ’’တိအာဒိနာ မနောဂဏေ မနနယေန နာမိကပဒမာလာ ဘဝတိ၊ ဧတ္ထ ပန တတိယာစတုတ္ထီဆဋ္ဌီသတ္တမီနံ ¶ ဧကဝစနဋ္ဌာနေယေဝ သာဂမော ဘဝတိ အာဒေသသရပရတ္တာ။ ယထာ စ ဧတ္ထ၊ ဧဝံ ‘‘အလီနမနသော နရော’’တိအာဒီသုပိ အယံ တိဝိဓော နယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

နပုံသကလိင်္ဂေ ပန ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ဗျာသတ္တမနသံ ကုလံ၊ ဗျာသတ္တမနာနိ ကုလာနိ။ ဗျာသတ္တမနသံ ကုလံ၊ ဗျာသတ္တမနာနိ ကုလာနိ။ ဗျာသတ္တမနသာ ကုလေနာ’’တိအာဒိနာ နာမိကပဒမာလာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထ ပန ပဌမာဒုတိယာတတိယာစတုတ္ထီဆဋ္ဌီသတ္တမီနံ ဧကဝစနဋ္ဌာနေယေဝ ယထာရဟံ သာဂမော ဘဝတိ အာဒေသသရဝိဘတ္တိသရပရတ္တာ၊ အယမ္ပိ နယော သုခုမော သာဓုကံ မနသိ ကာတဗ္ဗော။

ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ပန ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ဗျာသတ္တမနသာ ဣတ္ထီ’’တိ ဧဝံ ပဌမေကဝစနဋ္ဌာနေယေဝ သာဂမံ ဝတွာ တတော ‘‘ဗျာသတ္တမနာ၊ ဗျာသတ္တမနာယော ဣတ္ထိယော။ ဗျာသတ္တမနံ ဣတ္ထိ’’န္တိ ကညာနယေန ယောဇေတဗ္ဗာ။ ‘‘ဧဝံ သဒ္ဓေယျဝစသာ ဥပါသိကာ၊ သဒ္ဓေယျဝစာယော ဥပါသိကာယော။ သဒ္ဓေယျဝစံ ဥပါသိက’’န္တိအာဒိနာပိ။ ‘‘ဗျာသတ္တမနံ ကုလံ၊ ဗျာသတ္တမနာ ဣတ္ထီ’’တိအာဒိနာ ပန စိတ္တကညာနယေန ယောဇေတဗ္ဗာ။ ဧတ္ထ ပန သဗ္ဗထာပိ သာဂမော နတ္ထိ။

သောတူနံ ဉာဏပ္ပဘေဒဇနနတ္ထံ အပရာပိ နာမိကပဒမာလာယော ဒဿယိဿာမ သဟနိဗ္ဗစနေန – မနော ဧဝ မာနသံ၊ သမုဿာဟိတံ မာနသံ ယဿ သောယံ သမုဿာဟိတမာနသော။ ‘‘သမုဿာဟိတမာနသော၊ သမုဿာဟိတမာနသာ။ သမုဿာဟိတမာနသံ၊ သမုဿာဟိတမာနသေ။ သမုဿာဟိတမာနသေနာ’’တိ ပုရိသနယေန ယောဇေတဗ္ဗာ။ သုန္ဒရာ မေဓာ အဿ အတ္ထီတိ သုမေဓသော။ ‘‘သုမေဓသော၊ သုမေဓသာ။ သုမေဓသံ၊ သုမေဓသေ။ သုမေဓသေနာ’’တိ ပုရိသနယေန၊ ဧဝံ ‘‘ဘူရိမေဓသော’’တိအာဒီနမ္ပိ။ တတြိမေ ပယောဂါ –

‘‘ယံ ¶ ဝဒန္တိ သုမေဓောတိ၊ ဘူရိပညံ သုမေဓသံ၊

ကိံ နု တမှာ ဝိပ္ပဝသိ၊ မုဟုတ္တမပိ ပိင်္ဂိယ၊

ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာ။

နာဟံ တမှာ ဝိပ္ပဝသာမိ၊ မုဟုတ္တမပိ ဗြာဟ္မဏ၊

ဂေါတမာ ဘူရိပညာဏာ၊ ဂေါတမာ ဘူရိမေဓသာ’’တိ။

ဣတ္ထိလိင်္ဂေ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘သမုဿာဟိတမာနသာ သုမေဓသာ’’တိ ရူပါနိ၊ နပုံသကေ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘သမုဿာဟိတမာနသံ သုမေဓသ’’န္တိ ရူပါနိ၊ ကညာ စိတ္တနယေန ဧတေသံ ပဒမာလာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ဩကာရန္တပုလ္လိင်္ဂဋ္ဌာနေ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒိဝိနိစ္ဆယော နယပ္ပကာသနတ္ထံ ကတော။ ဝိသေသတော ဟိ ဩကာရန္တကထာယေဝ ဣဓာဓိပ္ပေတာ။ အပိစ လောကေ နီတိ နာမ နာနပ္ပကာရေဟိ ကထိတာ ဧဝ သောဘတိ၊ အယဉ္စ သာသနေ နီတိ၊ တသ္မာ နာနပ္ပကာရေဟိ ကထိတာတိ။

သဗ္ဗာနိ နယတော ဧဝံ၊ ဩကာရန္တပဒါနိမေ၊

ပုလ္လိင်္ဂါနိ ပဝုတ္တာနိ၊ သာသနတ္ထံ မဟေသိနော။

ဝိသေသော တေသု ကေသဉ္စိ၊ ပါဠိယံ ယော ပဒိဿတိ၊

ပစ္စတ္တဝစနဋ္ဌာနေ၊ ပကာသေဿာမိ တံ’ဓုနာ။

‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ ယထ ဖုဿိတဂ္ဂေ’’၊ ဣတိအာဒိနယေန ဟိ၊

ကတ္ထစောဒန္တပုလ္လိင်္ဂ-ရူပါနိ အညထာ သိယုံ။

ပစ္စတ္တဝစနိစ္စေဝ၊ တဉ္စ ရူပံ ပကာသယေ၊

‘‘ပစ္စတ္တေ ဘုမ္မနိဒ္ဒေသော’’၊ ဣတိ ဘာသန္တိ ကေစန။

တတြ ကာနိစိ သုတ္တပဒါနိ ဒဿေဿာမ – နတ္ထိ အတ္တကာရေ၊ နတ္ထိ ပရကာရေ၊ နတ္ထိ ပုရိသကာရေ၊ ပရိယန္တကတေ သံသာရေ၊ ဇီဝေ သတ္တမေ၊ န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ၊ ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ သန္ဓာဝိတွာ သံသရိတွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တီတိ။ ဣမာနိ ¶ ဧကဝစနဗဟုဝစနဝသေန ဒွိဓာ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ပစ္စတ္တေကဝစနဗဟုဝစနာနဉ္စ ဧကာရာဒေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ယေ ပန ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေတိ ပစ္စတ္တဝစနဿ ဘုမ္မဝစနနိဒ္ဒေသော’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေ ဝတ္တဗ္ဗာ ‘‘ယဒိ ဝနပ္ပဂုမ္ဗေတိ ပစ္စတ္တဝစနဿ ဘုမ္မဝစနနိဒ္ဒေသော၊ ဧဝဉ္စ သတိ ‘ထာလိယံ ဩဒနံ ပစတီ’တိ ဧတ္ထ ဝိယ အာဓာရသုတိသမ္ဘဝတော ‘ဂိမှာန မာသေ ပဌမသ္မိံ ဂိမှေ’တိ ဣဒံ ကတရတ္ထံ ဇောတေတီ’’တိ? တေ ဝဒေယျုံ ‘‘န မယံ ဘော ‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေတိ ဣဒံ ဘုမ္မဝစန’န္တိ ဝဒါမ၊ အထ ခေါ ‘ပစ္စတ္တဝစနဿ ဘုမ္မဝစနနိဒ္ဒေသော’တိ ဝဒါမာ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ဒေါသောယေဝ တုမှာကံ၊ နနု ‘‘သင်္ဃေ ဂေါတမိ ဒေဟီ’’တိ ဧတ္ထာပိ သမ္ပဒါနဝစနဿ ဘုမ္မဝစနနိဒ္ဒေသောတိ ဝုတ္တေပိ သင်္ဃဿ ဒါနကြိယာယ အာဓာရဘာဝတော ‘‘သင်္ဃေ’’တိ ဝစနံ သုဏန္တာနံ အာဓာရသုတိ စ အာဓာရပရိကပ္ပော စ ဟောတိယေဝ။ န ဟိ သက္ကာ ဧဝံ ပဝတ္တံ စိတ္တံ နိဝါရေတုံ၊ တသ္မာ ဧတ္ထ ဧဝံ ပန ဝိသေသော ဂဟေတဗ္ဗော ‘‘ပစ္စတ္တဝစနဿပိ ကတ္ထစိ ဘုမ္မဝစနဿ ဝိယ ရူပံ ဟောတီ’’တိ။ ဧဝဉှိ ဂဟိတေ န ကောစိ ဝိရောဓော။ ဤဒိသေသု ဟိ ဌာနေသု နိရုတ္တိပ္ပဘေဒကုသလော လောကာနုကမ္ပကော ဘဂဝါ ပစ္စတ္တဝစနဝသေန နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗေ သတိ ဧဝံ အနိဒ္ဒိသိတွာ လောကဿ သမ္မောဟမုပ္ပာဒယန္တော ဝိယ ကထံ ဘုမ္မဝစနနိဒ္ဒေသံ ကရိဿတိ၊ တသ္မာ သဒ္ဒသာမညလေသမတ္တံ ဂဟေတွာ ‘‘ဘုမ္မဝစနနိဒ္ဒေသော’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ယဒိ သဒ္ဒသာမညံ ဂဟေတွာ ဘုမ္မဝစနနိဒ္ဒေသံ ဣစ္ဆထ၊ ‘‘ပစ္စတ္တေကဝစနဿ ဥပယောဂဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော’’တိပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ သိယာ။

အပိစ တထေဝ ‘‘အတ္တကာရေ’’တိ ပစ္စတ္တဝစနဿ ဘုမ္မဝစနနိဒ္ဒေသေ သတိ အာဓာရသုတိသမ္ဘဝတော ‘‘အတ္တကာရသ္မိံ ကိဉ္စိ ဝတ္ထု နတ္ထီ’’တိ အနဓိပ္ပေတော အတ္ထော သိယာ၊ န ပန ‘‘အတ္တကာရော နတ္ထီ’’တိ အဓိပ္ပေတော အတ္ထော။ ‘‘ဥပယောဂဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော’’တိ ဂဟဏေပိ ဥပယောဂတ္ထဿ နတ္ထိသဒ္ဒေန ¶ အဝတ္တဗ္ဗတ္တာ ဒေါသောယေဝ သိယာ၊ အတ္ထိသဒ္ဒါဒီနံ ဝိယ ပန နတ္ထိသဒ္ဒဿပိ ပဌမာယ ယောဂတော ‘‘အတ္တကာရေ’’တိ ဣဒံ ပစ္စတ္တဝစနမေဝါတိ ဝိညာယတိ။ ‘‘ဗာလေ စ ပဏ္ဍိတေ စ သန္ဓာဝိတွာ သံသရိတွာ ဒုက္ခဿန္တံ ကရိဿန္တီ’’တိ ဧတ္ထာပိ ပစ္စတ္တဝစနဿ ‘‘ဘုမ္မဝစနနိဒ္ဒေသော’’တိ ဝါ ‘‘ဥပယောဂဝစနနိဒ္ဒေသော’’တိ ဝါ ဂဟဏေ သတိ ‘‘ဗာလာ စ ပဏ္ဍိတာ စာ’’တိ ဧတ္တကမ္ပိ ဝတ္တုံ အဇာနနဒေါသော သိယာ၊ ‘‘ကရိဿန္တီ’’တိ ပဒယောဂတော ပန ‘‘ဗာလေ စာ’’တိအာဒိ ပစ္စတ္တဝစနမေဝါတိ ဝိညာယတိ။ ယထာ ပန နိဂ္ဂဟီတာဂမဝသေနုစ္စာရိတေ ‘‘စက္ခုံ ဥဒပါဒီ’’တိ ပဒေ ပစ္စတ္တဝစနဿ ‘‘စက္ခုံ မေ ဒေဟိ ယာစိတော’’တိ ဧတ္ထ ဥပယောဂဝစနေန သုတိဝသေန သမာနတ္တေပိ ပစ္စတ္တဝစနတ္ထောယေဝ သောတာရေ ပဋိဘာတိ ‘‘ဥဒပါဒီ’’တိအာချာတေန ကထိတတ္တာ၊ န ပန ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသတ္ထဘူတော ဥပယောဂဝစနတ္ထော ‘‘ဥဒပါဒီ’’တိအာချာတေန အဝစနီယတ္တာ၊ ‘‘စက္ခုံ ဥဒပါဒီ’’တိ ဟိ ဘဂဝတာ ဝုတ္တကာလေ ကော ‘‘စက္ခုံ ဥဒပါဒီ’’တိ ပဒံ ပရိဝတ္တိတွာ အတ္ထမာစိက္ခတိ၊ တထာ ‘‘ဗာလေ ပဏ္ဍိတေ’’တိအာဒီနမ္ပိ ပစ္စတ္တဝစနာနံ အပရေဟိ ‘‘ဗာလေ ပဏ္ဍိတေ’’တိအာဒီဟိ ဘုမ္မောပယောဂဝစနေဟိ သုတိဝသေန သမာနတ္တေပိ ပစ္စတ္တဝစနတ္ထောယေဝ သောတာရေ ပဋိဘာတိ၊ န ဣတရဝစနတ္ထော ယထာပယောဂံ အတ္ထဿ ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ။ ဣတိ ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ၊ ဗာလေ၊ ပဏ္ဍိတေ’’တိအာဒီနံ သုဒ္ဓပစ္စတ္တဝစနတ္တညေဝ သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗံ၊ န သုတိသာမညေန ဘုမ္မောပယောဂဝစနတ္တံ။

ယံ ပနာစရိယေန ဇာတကဋ္ဌကထာယံ –

‘‘တယော ဂိရိံ တိအန္တရံ ကာမယာမိ၊

ပဉ္စာလာ ကုရုယော ကေကကေ စ၊

တတုတ္တရိံ ဗြာဟ္မဏ ကာမယာမိ၊

တိကိစ္ဆ မံ ဗြာဟ္မဏ ကာမနီတ’’န္တိ –

ဣမဿ ¶ ကာမနီတဇာတကဿ သံဝဏ္ဏနာယံ ‘‘ကေကကေ စာတိ ပစ္စတ္တေ ဥပယောဂဝစနံ၊ တေန ကေကကဿ ရဋ္ဌံ ဒဿေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ ဝဒန္တော စ သော ‘‘ပုရိသေ ပဿတိ၊ ပုရိသေ ပတိဋ္ဌိတ’’န္တိ၊ ‘‘ပဿာမိ လောကေ သဓနေ မနုဿေ’’တိ စ အာဒီသု ယေဘုယျေန ‘‘ပုရိသေ၊ လောကေ၊ သဓနေ၊ မနုဿေ’’တိအာဒီနံ ဥပယောဂဗဟုဝစနဘုမ္မေကဝစနဘာဝေန အာဂတတ္တာ ပစ္စတ္တေကဝစနဗဟုဝစနဘာဝဿ ပန အပါကဋတ္တာ ယေဘုယျပ္ပဝတ္တိံ သန္ဓာယ ‘‘ဣဒမ္ပိ တာဒိသမေဝါ’’တိ မညမာနော ဝဒတိ မညေ။ အာစရိယာ ဟိ ကတ္ထစိ အတ္တနော ရုစိယာပိ ဝိသုံ ဝိသုံ ကထေန္တိ။ အယံ ပန အမှာကံ ရုစိ – ‘‘ကေကကေ’’တိ ဣဒံ ပစ္စတ္တဝစနမေဝ ‘‘ပဉ္စာလာ၊ ကုရုယော’’တိ သဟဇာတပဒါနိ ဝိယ၊ ရဋ္ဌဝါစကတ္တာ ပန ‘‘ကုရုယော’’တိ ပဒမိဝ ဗဟုဝစနဝသေန ဝုတ္တံ။ န ဟိ ဘဂဝါ ‘‘ခတ္တိယော၊ ဗြာဟ္မဏော၊ ဝေဿော’’တိအာဒီသု ဝိယ သမာနဝိဘတ္တီဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗေသု သဟဇာတပဒေသု ပစ္ဆိမံ ဥပယောဂဝစနဝသေန နိဒ္ဒိသေယျ၊ ယုတ္တိ စ န ဒိဿတိ ‘‘ပဉ္စာလာ’’တိ၊ ‘‘ကုရုယော’’တိ ပစ္စတ္တဝစနံ ဝတွာ ‘‘ကေကကေ’’တိ ဥပယောဂဝစနဿ ဝစနေ၊ တသ္မာ ‘‘ကေကကေ’’တိ ဣဒံ ပစ္စတ္တဝစနမေဝ။ တထာ ဟိ သန္ဓိဝိသောဓနဝိဓာယကော အာစရိယော တာဒိသာနံ ပဒါနံ ပစ္စတ္တဝစနတ္တညေဝ ဝိဘာဝေန္တော သာမံ ကတေ ပကရဏေ ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗော ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ၊ သုခံ ဒုက္ခံ ဇီဝေါ၊ သုခေ ဒုက္ခေ ဇီဝေ’’တိ အာဟ၊ ဋီကာယမ္ပိ စ တေသံ ပစ္စတ္တဝစနဘာဝမေဝ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗော၊ သုခံ၊ ဒုက္ခံ၊ ဇီဝေါ’’တိ သာဓနီယံ ရူပံ ပတိဋ္ဌပေတွာ နိဂ္ဂဟီတလောပဝသေန အကာရောကာရာနဉ္စ ဧကာရာဒေသဝသေန ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ၊ သုခေ၊ ဒုက္ခေ၊ ဇီဝေ’’တိ ရူပနိပ္ဖတ္တိမာဟ။ သာ ပါဠိနယာနု ကူလာ။ ကစ္စာယနာစရိယေနပိ ပါဠိနယံ နိဿာယ ‘‘ဒွိပဒေ တုလျာဓိကရဏေ’’တိ ပစ္စတ္တဗဟုဝစနပဒံ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ဝုတ္တိယံ ‘‘ဒွေ ပဒါနိ တုလျာဓိကရဏာနီ’’တိ။ ‘‘ဒွိပဒေ တုလျာဓိကရဏေ’’တိ ¶ စ ဣဒံ ‘‘အဋ္ဌ နာဂါဝါသသတာနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘အဋ္ဌ နာဂါဝါသသတေ’’တိ ပဒမိဝ ဝုစ္စတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ကေစိ ပန တေသံ ဘုမ္မေကဝစနတ္တံ ဣစ္ဆန္တိ။ တတ္ထ ယဒိ ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ’’တိ ပစ္စတ္တေ ဘုမ္မဝစနံ၊ ‘‘ကေကကေ’’တိ စ ပစ္စတ္တေ ဥပယောဂဝစနံ၊ ‘‘ဧသေသေ ဧကေ ဧကဋ္ဌေ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဧသေသေ’’တိ ဣမာနိပိ ပစ္စတ္တေ ဘုမ္မဝစနာနိ ဝါ သိယုံ၊ ဥပယောဂဝစနာနိ ဝါ။ ယထေတာနိ ဧဝံဝိဓာနိ န ဟောန္တိ၊ သုဒ္ဓပစ္စတ္တဝစနာနိယေဝ ဟောန္တိ၊ တထာ ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ၊ ကေကကေ’’တိအာဒီနိပိ တထာဝိဓာနိ န ဟောန္တိ၊ သုဒ္ဓပစ္စတ္တဝစနာနိယေဝ ဟောန္တိ။ ဣစ္စေဝံ သဗ္ဗထာပိ ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ၊ ဗာလေ၊ ပဏ္ဍိတေ၊ ကေကကေ’’တိ၊ ‘‘ဝိရတ္တေ ကောသိယာယနေ၊ အဋ္ဌ နာဂါဝါသသတေ၊ ကေ ပုရိသေ၊ ဧသေသေ’’တိ ဧဝမာဒီနံ အနေကေသံ ပုရိသလိင်္ဂဣတ္ထိလိင်္ဂနပုံသကလိင်္ဂသဗ္ဗနာမဧကဝစနအနေကဝစနဝသေန သာသနဝရေ ဌိတာနံ ပဒါနံ နိပ္ဖတ္တိ ပစ္စတ္တေကဝစနပုထုဝစနာနမေကာရာဒေသဝသေနေဝ ဘဝတီတိ အဝဿမိဒံ သမ္ပဋိစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ၊ ဗာလေ၊ ပဏ္ဍိတေ’’တိအာဒီနံ သုဒ္ဓပစ္စတ္တဝစနတာ အတီဝ သုခုမာ ဒုဗ္ဗိညေယျာ၊ သဒ္ဓေန ကုလပုတ္တေန အာစရိယေ ပယိရုပါသိတွာ တဒုပဒေသံ သက္ကစ္စံ ဂဟေတွာ ဇာနိတဗ္ဗာ။ ဗုဒ္ဓဝစနသ္မိဉှိ သဒ္ဒတော စ အတ္ထတော စ အဓိပ္ပာယတော စ အက္ခရစိန္တကာနံ ဉာဏစက္ခုသမ္မုယှနဋ္ဌာနဘူတာ ပါဠိနယာ ဝိဝိဓာ ဒိဿန္တိ။

တတ္ထ သဒ္ဒတော တာဝ ဣဒံ သမ္မုယှနဋ္ဌာနံ – ‘‘ဝိရတ္တာ ကောသိယာယနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ဝိရတ္တေ ကောသိယာယနေ’’တိ ဣတ္ထိလိင်္ဂပစ္စတ္တဝစနံ ဒိဿတိ၊ ‘‘ကော ပုရိသော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ကေ ပုရိသေ’’တိ သဗ္ဗနာမိကပစ္စတ္တဝစနံ ဒိဿတိ၊ ‘‘ကိန္နာမော တေ ဥပဇ္ဈာယော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ကောနာမော တေ ဥပဇ္ဈာယော’’တိ သမာသပဒံ ပုလ္လိင်္ဂဝိသယံ ဒိဿတိ။ ကိံ နာမံ ဧတဿာတိ ¶ ကောနာမောတိ ဟိ သမာသော။ တေန ‘‘ကောနာမာ ဣတ္ထီ၊ ကောနာမံ ကုလ’’န္တိ အယမ္ပိ နယော ဂဟေတဗ္ဗော။ ‘‘ကွ တေ ဗလံ မဟာရာဇာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘ကော တေ ဗလံ မဟာရာဇာ’’တိ ဧတ္ထ ကွသဒ္ဒေန ဤသကံ သမာနသုတိကော သတ္တမိယန္တော ကောသဒ္ဒေါ ဒိဿတိ၊ ကွ ကောသဒ္ဒါ ဟိ အညမညမီသကသမာနသုတိကာ။ တထာ ‘‘ဣဓ ဟေမန္တဂိမှေသု၊ ဣဓ ဟေမန္တဂိမှိသု၊ န တေနတ္ထံ အဗန္ဓိ သော၊ န တေနတ္ထံ အဗန္ဓိသူ’’တိ အညာနိပိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။

အတ္ထတော ပန ဣဒံ သမ္မုယှနဋ္ဌာနံ – ‘‘ယံ န ကဉ္စနဒွေပိဉ္ဆ၊ အန္ဓေန တမသာ ဂတ’’န္တိ ဧတ္ထ နကာရော ‘‘ကတ’’န္တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗော။ န ကတန္တိ ကတံ ဝိယာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ ဟိ နကာရော ဥပမာနေ ဝတ္တတိ၊ န ပဋိသေဓေ။

‘‘အဿဒ္ဓါ အကတညူ စ၊

သန္ဓိစ္ဆေဒေါ စ ယော နရော၊

ဟတာဝကာသော ဝန္တာသော၊

သ ဝေ ဥတ္တမပေါရိသော’’တိ

ဧဝမာဒီနိပိ အညာနိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။

အဓိပ္ပာယတော ဣဒံ သမ္မုယှနဋ္ဌာနံ – ‘‘တဏှံ အသ္မိမာနံ သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယော ဒွါဒသာယတနနိဿိတံ နန္ဒိရာဂဉ္စ ဟန္တွာ ဗြာဟ္မဏော အနီဃော ယာတီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေပိ တထာ အဝတွာ တမေဝတ္ထံ ဂဟေတွာ အညေန ပရိယာယေန

‘‘မာတရံ ပိတရံ ဟန္တွာ၊ ရာဇာနော ဒွေ စ ခတ္တိယေ၊

ရဋ္ဌံ သာနုစရံ ဟန္တွာ၊ အနီဃော ယာတိ ဗြာဟ္မဏော’’တိ

ဝုတ္တံ။

‘‘ဝနံ ¶ ဆိန္ဒထ မာ ရုက္ခံ၊ ဝနတော ဇာယတေ ဘယံ၊

ဆေတွာ ဝနဉ္စ ဝနထံ၊ နိဗ္ဗနာ ဟောထ ဘိက္ခဝေါ’’တိ

ဧဝမာဒီနိပိ အညာနိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။ ဧဝံ ဗုဒ္ဓဝစနေ သဒ္ဒတော စ အတ္ထတော စ အဓိပ္ပာယတော စ အက္ခရစိန္တကာနံ ဉာဏစက္ခုသမ္မုယှနဋ္ဌာနဘူတာ ပါဠိနယာ ဝိဝိဓာ ဒိဿန္တိ။ ယထာဟ –

‘‘ဇာနန္တာ အပိ သဒ္ဒသတ္ထမခိလံ မုယှန္တိ ပါဌက္ကမေ၊

ယေဘုယျေန ဟိ လောကနီတိဝိဓုရာ ပါဌေ နယာ ဝိဇ္ဇရေ၊

ပဏ္ဍိစ္စမ္ပိ ပဟာယ ဗာဟိရဂတံ ဧတ္ထေဝ တသ္မာ ဗုဓော၊

သိက္ခေယျာမလဓမ္မသာဂရတရေ နိဗ္ဗာနတိတ္ထူပဂေ’’တိ။

ဧဝံ ပါဠိနယာနံ ဒုဗ္ဗိညေယျတ္တာ ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ၊ ဗာလေ စ၊ ပဏ္ဍိတေ စာ’’တိအာဒီနံ သုဒ္ဓပစ္စတ္တဝစနတ္တညေဝ သာရတော ပစ္စေတဗ္ဗံ၊ န သုတိသာမညေန ဘုမ္မောပယောဂဝစနတ္တံ ဘုမ္မောပယောဂဝစနေဟိ တေသံ သမာနသုတိကတ္တေပိ ပစ္စတ္တဇောတကတ္တာ။ သမာနသုတိကာပိ ဟိ သဒ္ဒါ အတ္ထပ္ပကရဏလိင်္ဂသဒ္ဒန္တရာဘိသမ္ဗန္ဓာဒိဝသေန အတ္ထဝိသေသဇောတကာ ဘဝန္တိ။ တံ ယထာ? ‘‘သီဟော ဂါယတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧဝံနာမကော ပုရိသော’’တိ အတ္ထော ဝိညာယတိ။ ‘‘သီဟော နင်္ဂုဋ္ဌံ စာလေတီ’’တိ ဝုတ္တေ ပန ‘‘မိဂရာဇာ’’တိ ဝိညာယတိ။ ဧဝံ အတ္ထဝသေန သမာနသုတိကာနံ အတ္ထဝိသေသဇောတနံ ဘဝတိ။ သင်္ဂါမေ ဌတွာ ‘‘သိန္ဓဝမာနေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘အဿော’’တိ ဝိညာယတိ။ ရောဂိသာလာယံ ပန ‘‘သိန္ဓဝမာနေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘လဝဏ’’န္တိ ဝိညာယတိ။ ဧဝံ ပကရဏဝသေန သမာနသုတိကာနံ အတ္ထဝိသေသဇောတနံ ဘဝတိ။ ‘‘ဣဿာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘ဧဝံနာမိကာ ဓမ္မဇာတီ’’တိ ဝိညာယတိ။ ‘‘ဣဿော’’တိ ဝုတ္တေ ပန ‘‘အစ္ဆမိဂေါ’’တိ ဝိညာယတိ။ ဧဝံ လိင်္ဂဝသေန ဧကဒေသသမာနသုတိကာနံ အတ္ထဝိသေသဇောတနံ ဘဝတိ။ ဧတ္ထ ပန ကိဉ္စာပိ ‘‘ဒေဝဒတ္တံ ပက္ကောသ ဃဋဓာရကံ ¶ ဒဏ္ဍဓာရက’’န္တိအာဒီသုပိ ဃဋဒဏ္ဍာဒီနိ လိင်္ဂံ၊ တထာပိ သမာနသုတိကာဓိကာရတ္တာ န တံ ဣဓာဓိပ္ပေတံ။

‘‘ဣဿာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ စ ‘‘ဣဿာ ပုရိသမနုဗန္ဓိံသူ’’တိ စ ဝုတ္တေ ပန သဗ္ဗထာ သမာနသုတိကာနံ သဒ္ဒန္တရာဘိသမ္ဗန္ဓဝသေန ယထာဝုတ္တအတ္ထဝိသေသဇောတနံ ဘဝတိ။ တထာ ‘‘သီဟော ဘိက္ခဝေ မိဂရာဇာ သာယနှသမယံ အာသယာ နိက္ခမတီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘မိဂါဓိပေါ ကေသရသီဟော’’တိ ဝိညာယတိ။ ‘‘သီဟော သမဏုဒ္ဒေသော၊ သီဟော သေနာပတီ’’တိ စ ဝုတ္တေ ပန ‘‘သီဟော နာမ သာမဏေရော၊ သီဟော နာမ သေနာပတီ’’တိ ဝိညာယတိ။ ဧဝမ္ပိ သဒ္ဒန္တရာဘိသမ္ဗန္ဓဝသေန သမာနသုတိကာနံ အတ္ထဝိသေသဇောတနံ ဘဝတိ။ ‘‘အဒ္ဒသံသု ခေါ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ သတ္တရသဝဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ ဝိဟာရံ ပဋိသင်္ခရောန္တေ’’တိ ဧဝမ္ပိ သဒ္ဒန္တရာဘိသမ္ဗန္ဓဝသေန သမာနသုတိကာနံ ပစ္စတ္တောပယောဂတ္ထသင်္ခါတအတ္ထဝိသေသဇောတနံ ဘဝတိ။ တထာ ‘‘သိဉ္စ ဘိက္ခု ဣမံ နာဝံ၊ အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစာ’’တိ ဧဝမ္ပိ သဒ္ဒန္တရာဘိသမ္ဗန္ဓဝသေန သမာနသုတိကာနံ အာလပနတ္ထပစ္စတ္တတ္ထသင်္ခါတအတ္ထဝိသေသဇောတနံ ဘဝတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဝနပ္ပဂုမ္ဗေ ယထ ဖုဿိတဂ္ဂေ’’တိအာဒီနိ ဘုမ္မောပယောဂဝစနေဟိ သဒိသတ္တေပိသဒ္ဒန္တရာဘိသမ္ဗန္ဓဝသေန သုဒ္ဓပစ္စတ္တဝစနာနီတိ ဂဟေတဗ္ဗာနိ။ ပစ္စတ္တေကဝစနဗဟုဝစနာနံ ဧဝ ဟိ ဧကာရာဒေသဝသေန ဧဝံဝိဓာနိ ရူပါနိ ဘဝန္တိ ဘုမ္မောပယောဂဝစနာနိ ဝိယာတိ။ နနု စ ဘော ဧဝံဝိဓာနံ ရူပါနံ ပါဠိယံ ဒိဿနတော ‘ဧကာရန္တမ္ပိ ပုလ္လိင်္ဂံ အတ္ထီ’တိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ? န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ ဩကာရန္တဘာဝေါဂဓရူပဝိသေသတ္တာ တေသံ ရူပါနံ။ အာဒေသဝသေန ဟိ သိဒ္ဓတ္တာ ဝိသုံ ဧကာရန္တပုလ္လိင်္ဂံ နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ပုလ္လိင်္ဂါနံ ယထာဝုတ္တသတ္တဝိဓတာယေဝ ဂဟေတဗ္ဗာတိ။

ကေစိ ¶ ပန ဝဒေယျုံ ‘‘ယာယံ ပုရိသသဒ္ဒနယံ ဂဟေတွာ ‘ဘူတော၊ ဘူတာ။ ဘူတ’န္တိအာဒိနာ သဗ္ဗေသမောကာရန္တပဒါနံ နာမိကပဒမာလာ ဝိဘတ္တာ၊ တတ္ထ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတာနိ ရူပါနိ ကိမတ္ထံ န ဝုတ္တာနီ’’တိ? ဝိသေသဒဿနတ္ထံ။ တာဒိသာနိ ဟိ စတုတ္ထေကဝစနရူပါနိ ပါဠိနယေ ပေါရာဏဋ္ဌကထာနယေ စ ဥပပရိက္ခိယမာနေ ‘‘ဂတျတ္ထကမ္မနိ၊ နယနတ္ထကမ္မနိ၊ ဝိဘတ္တိဝိပရိဏာမေ၊ တဒတ္ထေ စာ’’တိ သင်္ခေပတော ဣမေသု စတူသုယေဝ ဌာနေသု၊ ပဘေဒတော ပန သတ္တသု ဌာနေသု ဒိဿန္တိ။ ဒါနရောစနဓာရဏနမောယောဂါဒိဘေဒေ ပန ယတ္ထ ကတ္ထစိ သမ္ပဒါနဝိသယေ န ဒိဿန္တိ၊ ဣတိ ဣမံ ဝိသေသံ ဒဿေတုံ န ဝုတ္တာနီတိ။ နနု ဒါနကြိယာယောဂေ ‘‘အဘိရူပါယ ကညာ ဒေယျာ’’တိ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတရူပဒဿနတော ဣမသ္မိမ္ပိ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေ ‘‘ပုရိသာယ၊ ဘူတာယာ’’တိအာဒီနိ ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ ဧဝံ သန္တေ ကသ္မာ ‘‘ဒါနရောစနဓာရဏနမောယောဂါဒိဘေဒေ ပန ယတ္ထ ကတ္ထစိ သမ္ပဒါနဝိသယေ န ဒိဿန္တီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ? အပါဠိနယတ္တာ။ ‘‘အဘိရူပါယ ကညာ ဒေယျာ’’တိ အယဉှိ သဒ္ဒသတ္ထတော အာဂတော နယော၊ န ဗုဒ္ဓဝစနတော။ ဗုဒ္ဓဝစနဉှိ ပတွာ ‘‘အဘိရူပဿ ကညာ ဒေယျာ’’တိ ပဒရူပံ ဘဝိဿတီတိ။ နနု စ ဘော နမောယောဂါဒီသုပိ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသော ဒိဿတီတိ။ သာသနာဝစရာပိ ဟိ နိပုဏာ ပဏ္ဍိတာ ‘‘နမော ဗုဒ္ဓါယာ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ရတနတ္တယံ ဝန္ဒန္တိ။ ကေစိ ပန –

‘‘နမော ဗုဒ္ဓါယ ဗုဒ္ဓဿ၊

နမော ဓမ္မာယ ဓမ္မိနော၊

နမော သင်္ဃာယ သင်္ဃဿ၊

နမောကာရေန သောတ္ထိ မေ’’တိ စ၊

‘‘မုခေ ¶ သရသိ သမ္ဖုလ္လေ၊ နယနုပ္ပလပင်္ကဇေ၊

ပါဒပင်္ကဇပူဇာယ၊ ဗုဒ္ဓါယ သတတံ ဒဒေ’’တိ စ၊

‘‘နရော နရံ ယာစတိ ကိဉ္စိ ဝတ္ထုံ၊ နရေန ဒူတော ပဟိတော နရာယာ’’တိ စ ဂါထာရစနမ္ပိ ကုဗ္ဗန္တီတိ? သစ္စံ၊ သာသနာဝစရာပိ နိပုဏာ ပဏ္ဍိတာ ‘‘နမော ဗုဒ္ဓါယာ’’တိအာဒီနိဝတွာ ရတနတ္တယံ ဝန္ဒန္တိ၊ ဂါထာရစနမ္ပိ ကုဗ္ဗန္တိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ တေ သဒ္ဒသတ္ထေ ကတပရိစယဝသေန သဒ္ဒသတ္ထတော နယံ ဂဟေတွာ တထာရူပါ ဂါထာပိ စုဏ္ဏိယပဒါနိပိ အဘိသင်္ခရောန္တိ၊ ‘‘နမော ဗုဒ္ဓါယာ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ရတနတ္တယံ ဝန္ဒန္တိ။ ယေ ပန သဒ္ဒသတ္ထေ အကတပရိစယာ အန္တမသော ဗာလဒါရကာ၊ တေပိ အညေသံ ဝစနံ သုတွာ ကတပရိစယဝသေန ‘‘နမော ဗုဒ္ဓါယာ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ရတနတ္တယံ ဝန္ဒန္တိ၊ ‘‘နမော ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ ဝဒန္တာ ပန အပ္ပကတရာ။ ကတ္ထစိ ဟိ ပဒေသေ ကုမာရကေ အက္ခရသမယံ ဥဂ္ဂဏှာပေန္တာ ဂရူ အက္ခရာနမာဒိမှိ ‘‘နမော ဗုဒ္ဓါယာ’’တိ သိက္ခာပေန္တိ၊ န ပန ‘‘နမော ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ၊ ဧဝံ သန္တေပိ ပါဠိနယေ ပေါရာဏဋ္ဌကထာနယေ စ ဥပပရိက္ခိယမာနေ ဌပေတွာ ဂတျတ္ထကမ္မာဒိဋ္ဌာနစတုက္ကံ၊ ပဘေဒတော သတ္တဋ္ဌာနံ ဝါ ဒါနရောစနဓာရဏနမောယောဂါဒိဘေဒေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သမ္ပဒါနဝိသယေ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတာနိ ရူပါနိ န ဒိဿန္တိ၊ တသ္မာ ကေဟိစိ အဘိသင်္ခတာနိ ‘‘နမော ဗုဒ္ဓါယ၊ ဗုဒ္ဓါယ ဒါနံ ဒေန္တီ’’တိ ပဒါနိ ပါဠိံ ပတွာ ‘‘နမော ဗုဒ္ဓဿ၊ ဗုဒ္ဓဿ ဒါနံ ဒေန္တီ’’တိ အညရူပါနိ ဘဝန္တီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အယံ ပန ပါဠိနယအဋ္ဌကထာနယာနုရူပေန အာယာဒေသဿ ပယောဂရစနာ – ‘‘ဗုဒ္ဓါယ သရဏံ ဂစ္ဆတိ၊ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓါယ နဂရံ နေန္တိ၊ ဗုဒ္ဓံ နဂရံ နေန္တီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓါယ သက္ကတော ဓမ္မော၊ ဗုဒ္ဓေန သက္ကတော ဓမ္မော’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓါယ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇတိ၊ ဗုဒ္ဓဿ အတ္ထာယ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇတီ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓါယ အပေန္တိ အညတိတ္ထိယာ၊ ဗုဒ္ဓသ္မာ အပေန္တိ အညတိတ္ထိယာ’’တိ ဝါ ¶ ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓါယ ဓမ္မတာ၊ ဗုဒ္ဓဿ ဓမ္မတာ’’တိ ဝါ၊ ‘‘ဗုဒ္ဓါယ ပသန္နော၊ ဗုဒ္ဓေ ပသန္နော’’တိ ဝါ ဣတိ ပဘေဒတော ဣမံ သတ္တဌာနံ ဝိဝဇ္ဇေတွာ အညတ္ထ အာယာဒေသော န ဒိဿတိ။ တထာ ဟိ –

ပါဌေ မဟာနမက္ကာရ-သင်္ခါတေ သာဓုနန္ဒနေ၊

သမ္ပဒါနေ နမောယောဂေ၊ အာယာဒေသော န ဒိဿတိ။

ဧတ္ထ မဟာနမက္ကာရပါဌော နာမ ‘‘နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿာ’’တိ ပါဌော။ အတြာပိ အာယာဒေသော န ဒိဿတိ။ ဝမ္မိကသုတ္တေပိ ‘‘နမော ကရောဟိ နာဂဿာ’’တိ ဧဝံ အာယာဒေသော န ဒိဿတိ။ အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တေပိ ‘‘သောတ္ထိ ဘဒန္တေ ဟောတု ရညော၊ သောတ္ထိ ဇနပဒဿ’’။ ဧဝံ အာယာဒေသော န ဒိဿတိ။

‘‘သုပ္ပဗုဒ္ဓ’’န္တိ ပါဌဿ၊ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာယပိ၊

သမ္ပဒါနေ နမောယောဂေ၊ အာယာဒေသော န ဒိဿတိ။

တထာ ဟိ

‘‘သုပ္ပဗုဒ္ဓံ ပဗုဇ္ဈန္တိ၊ သဒါ ဂေါတမသာဝကာ၊

ယေသံ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ၊ နိစ္စံ ဗုဒ္ဓဂတာ သတီ’’တိ

ဣမိဿာ ပါဠိယာ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိကဿ ပုတ္တော ဂုဠံ ခိပမာနော ဗုဒ္ဓါနုဿတိံ အာဝဇ္ဇေတွာ ‘နမော ဗုဒ္ဓဿာ’တိ ဝတွာ ဂုဠံ ခိပတီ’’တိ အာယာဒေသဝဇ္ဇိတော သဒ္ဒရစနာဝိသေသော ဒိဿတိ။ သဂါထာဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာယမ္ပိ ဓနဉ္ဇာနီသုတ္တဋ္ဌကထာယံ ‘‘တွံ ဌိတာပိ နိသိန္နာပိ ခိပိတွာပိ ကာသေတွာပိ ‘နမော ဗုဒ္ဓဿာ’တိ တဿ မုဏ္ဍကဿ သမဏကဿ နမက္ကာရံ ကရောသီ’’တိ အာယာဒေသဝဇ္ဇိတော သဒ္ဒရစနာဝိသေသော ဒိဿတိ။ တထာ တတ္ထ တတ္ထ ‘‘ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ ဒါနံ ဒေတိ။ တဿ ¶ ပုရိသဿ ဘတ္တံ န ရုစ္စတိ။ သမဏဿ ရောစတေ သစ္စံ၊ ဗုဒ္ဓဿ ဆတ္တံ ဓာရေတိ၊ ဗုဒ္ဓဿ သိလာဃတေ’’တိအာဒိနာ အာယာဒေသဝိဝဇ္ဇိတော သဒ္ဒရစနာဝိသေသော ဒိဿတိ။ ဧဝံ ဒါနရောစနာဒီသု ဗဟူသု သမ္ပဒါနဝိသယေသု စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတံ ရူပံ န ဒိဿတိ။

ဂတျတ္ထကမ္မာဒီသု ပန စတူသု ဌာနေသု ဒိဿတိ။ တထာ ဟိ ‘‘မူလာယ ပဋိကဿေယျ၊ အပ္ပော သဂ္ဂါယ ဂစ္ဆတီ’’တိ စေတ္ထ ဂတျတ္ထကမ္မနိ ဒိဿတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘မူလံ ပဋိကဿေယျ၊ အပ္ပော သဂ္ဂံ ဂစ္ဆတီ’’တိ စ အတ္ထော။ ‘‘ပဋိကဿေယျာ’’တိ စေတ္ထ ကသ ဂတိယန္တိ ဓာတုဿ ပတိဥပသဂ္ဂေန ဝိသေသိတတ္တာ ‘‘အာကဍ္ဎေယျာ’’တိ အတ္ထော ဘဝတိ။ ‘‘အယံ ပုရိသော မမ အတ္ထကာမော၊ ယော မံ ဂဟေတွာန ဒကာယ နေတီ’’တိ ဧတ္ထ နယနတ္ထကမ္မနိ ဒိဿတိ။ ဧတ္ထ ဟိ မံ ဥဒကံ နေတိ၊ အတ္တနော ဝသနကသောဗ္ဘံ ပါပေတီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဝိရမထာယသ္မန္တော မမ ဝစနာယာ’’တိ ဧတ္ထ ဝိဘတ္တိဝိပရိဏာမေ ဒိဿတိ။ မမ ဝစနတော ဝိရမထာတိ ဟိ နိဿက္ကဝစနဝသေန အတ္ထော။ ‘‘မဟာဂဏာယ ဘတ္တာ မေ’’တိ ဧတ္ထာပိ ဝိဘတ္တိဝိပရိဏာမေ ဒိဿတိ။ မမ မဟတော ဟံသဂဏဿ ဘတ္တာတိ ဟိ သာမိဝစနဝသေန အတ္ထော။ မမ ဟံသရာဇာတိ စေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အသက္ကတာ စသ္မ ဓနဉ္စယာယာ’’တိ ဧတ္ထာပိ ဝိဘတ္တိဝိပရိဏာမေ ဒိဿတိ။ မယံ ဓနဉ္စယဿ ရညော အသက္ကတာ စ ဘဝါမာတိ ဟိ ကတ္တုတ္ထေ သာမိဝစနံ။ တထာ ဟိ ‘‘ဓနဉ္စယဿာ’’တိ ဝါ ‘‘ဓနဉ္စယေနာ’’တိ ဝါ ဝတ္တဗ္ဗေ ဧဝံ အဝတွာ ‘‘ဓနဉ္စယာယာ’’တိ သမ္ပဒါနဝစနံ ဒါနကြိယာဒိကဿ သမ္ပဒါနဝိသယဿ အဘာဝတော ဝိဘတ္တိဝိပရိဏာမေယေဝ ယုဇ္ဇတိ၊ တသ္မာ ဓနဉ္စယရာဇေန မယံ အသက္ကတာ စ ဘဝါမာတိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ အညမ္ပိ ဝိဘတ္တိဝိပရိဏာမဋ္ဌာနံ မဂ္ဂိတဗ္ဗံ။

‘‘ဝိရာဂါယ ¶ ဥပသမာယ နိရောဓာယာ’’တိအာဒီနိ ပန အနေကသဟဿာနိ အာယာဒေသသဟိတာနိ သဒ္ဒရူပါနိ တဒတ္ထေ ပဝတ္တန္တိ။ အဋ္ဌကထာစရိယာပိ ဟိ ဓမ္မဝိနယသဒ္ဒတ္ထံ ဝဏ္ဏေန္တာ ‘‘ဓမ္မာနံ ဝိနယာယ။ အနဝဇ္ဇဓမ္မတ္ထဉှေသ ဝိနယော၊ န ဘဝဘောဂါဒိအတ္ထ’’န္တိ တဒတ္ထဝသေနေဝ အာယာဒေသသဟိတံ သဒ္ဒရူပံ ပယုဉ္ဇိံသု၊ ဧဝံ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတာနိ ရူပါနိ ဂတျတ္ထကမ္မနိ နယနတ္ထကမ္မနိ ဝိဘတ္တိဝိပရိဏာမေ တဒတ္ထေ စာတိ ဣမေသု စတူသုယေဝ ဌာနေသု ဒိဿန္တိ၊ န ပန ဒါနရောစနာဒိဘေဒေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သမ္ပဒါနဝိသယေ။ တထာ ဟိ နိရုတ္တိပိဋကေ ‘‘အတ္ထာယာတိ သမ္ပဒါနဝစန’’န္တိ အာယာဒေသသဟိတံ သဒ္ဒရူပံ ဝုတ္တံ၊ ပုရိသသဒ္ဒါဒိဝသေန ပန တာဒိသာနိ ရူပါနိ န ဝုတ္တာနိ တာဒိသာနံ သဒ္ဒရူပါနံ ယတ္ထ ကတ္ထစိ အပ္ပဝတ္တနတော။ ကစ္စာယနပ္ပကရဏေပိ ဟိ ‘‘အာယ စတုတ္ထေကဝစနဿ တူ’’တိ လက္ခဏဿ ဝုတ္တိယံ ‘‘အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ပုရိသာယာ’’တိ ဝါ ‘‘သမဏာယာ’’တိ ဝါ ‘‘ဗြာဟ္မဏာယာ’’တိ ဝါ န ဝုတ္တန္တိ။

ဧတ္ထ သိယာ – နနု ဘော တဿေဝ ဝုတ္တိယံ ‘‘စတုတ္ထီတိ ကိမတ္ထံ ပုရိသဿ မုခံ။ ဧကဝစနဿာတိ ကိမတ္ထံ ပုရိသာနံ ဒဒါတိ။ ဝါတိ ကိမတ္ထံ ဒါတာ ဟောတိ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ပုရိသာယ သမဏာယ ဗြာဟ္မဏာယာ’’တိအာဒီနိ ပဒရူပါနိ နယတော ဒဿိတာနိ၊ ကေဝလံ ပန မုခသဒ္ဒယောဂတော ဗဟုဝစနဘာဝတော ဝိကပ္ပနတော စ ‘‘ပုရိသာယာ’’တိအာဒီနိ န သိဇ္ဈန္တိ၊ မုခသဒ္ဒယောဂါဒိဝိရဟိတေ ပန ဌာနေ အဝဿံ သိဇ္ဈန္တီတိ? ဧတ္ထ ဝုစ္စတေ – ‘‘စတုတ္ထီတိ ကိမတ္ထံ ပုရိသဿ မုခ’’န္တိ ဝဒန္တော ‘‘သစေ အာယာဒေသော ဘဝေယျ ¶ ၊ စတုတ္ထိယာ ဧဝ ဘဝတိ၊ န ဆဋ္ဌိယာ’’တိ ဒဿေန္တော ‘‘မုခ’’န္တိ ပဒံ ဒဿေသိ၊ န စ တေန ‘‘မုခသဒ္ဒဋ္ဌာနေ ဒေတီတိအာဒိကေ သမ္ပဒါနဝိသယဘူတေ ကြိယာပဒေ ဌိတေ အာယာဒေသော ဟောတီ’’တိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဧကဝစနဿာတိ ကိမတ္ထံ ပုရိသာနံ ဒဒါတီ’’တိ ဝဒန္တောပိ ‘‘ဧကဝစနဿေဝ အာယာဒေသော ဟောတိ၊ န ဗဟုဝစနဿာ’’တိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဒဒါတီ’’တိ ဣဒံ ပဒံ ‘‘ပုရိသာန’’န္တိ ပဒဿ သမ္ပဒါနဝစနတ္တံ ဉာပေတုံ အဝေါစ၊ န စ ‘‘ဒေတီတိအာဒိကေ သမ္ပဒါနဝိသယဘူတေ ကြိယာပဒေ သတိ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသော ဟောတီ’’တိ ဣမမတ္ထံ ဝိညာပေတိ။ ‘‘ဝါတိ ကိမတ္ထံ ဒါတာ ဟောတိ သမဏဿ ဝါ ဗြာဟ္မဏဿ ဝါ’’တိ စ ဝဒန္တောပိ ‘‘သမ္ပဒါနေယေဝ ဝိကပ္ပေန အာယာဒေသော ဟောတီ’’တိ ဝိညာပေတိ၊ န ဒါနာဒိကြိယံ ပဋိစ္စ အာယာဒေသဝိဓာနံ ဉာပေတိ။

ယဒိ ပန ဒါနာဒိကြိယံ ပဋိစ္စ အာယာဒေသဝိဓာနံ သိယာ၊ ဝုတ္တိကာရကေန လက္ခဏဿ ဝုတ္တိယံ မူလောဒါဟရဏေယေဝ ‘‘အတ္ထာယ ဟိတာယာ’’တိ တဒတ္ထပယောဂါနိ ဝိယ ‘‘ပုရိသာယ ဒီယတေ’’တိအာဒိ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ၊ န စ ဝုတ္တံ။ ကသ္မာတိ စေ? ဗုဒ္ဓဝစနေ ပေါရာဏဋ္ဌကထာသု စ တာဒိသဿ ပယောဂဿ အဘာဝါ။ နိရုတ္တိပိဋကေ ဟိ ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒေါ သော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ‘‘ပုရိသဿ ဒီယတေ’’တိ အာယာဒေသရဟိတာနိယေဝ ရူပါနိ ဒဿေတိ၊ ‘‘အတ္ထာယာတိ သမ္ပဒါနဝစန’’န္တိ ဘဏန္တောပိ စ ထေရော ဒါနာဒိကြိယာပေက္ခံ အကတွာ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတံ ရူပမေဝ နိဒ္ဒိသိ။ တေန သော ပယောဂေါ တဒတ္ထပ္ပယောဂေါတိ ဝိညာယတိ။ ဣတိ ဣမေဟိ ကာရဏေဟိ ဇာနိတဗ္ဗံ ‘‘ဒါနာဒိကြိယံ ပဋိစ္စ အာယာဒေသဝိဓာနံ န ကတ’’န္တိ။ ယဇ္ဇေဝံ ‘‘အတ္ထာယ ဟိတာယာ’’တိအာဒီနိယေဝ တဒတ္ထပ္ပယောဂါနိ ‘‘အာယ စတုတ္ထေကဝစနဿ တူ’’တိ လက္ခဏဿ ဝိသယာ ဘဝေယျုံ၊ နာညာနီတိ? တန္န၊ အညာနိပိ ဝိသယာယေဝ တဿ။ ကတမာနိ? ‘‘မူလာယ ပဋိကဿေယျ၊ အပ္ပော ¶ သဂ္ဂါယ ဂစ္ဆတိ၊ ဒကာယ နေတိ၊ ဝိရမထာယသ္မန္တော မမဝစနာယ၊ ဂဏာယ ဘတ္တာ’’တိအာဒီနိ။ ‘‘သဂ္ဂဿ ဂမနေန ဝါ’’တိအာဒီနိ ပန ဝါဓိကာရတ္တာ အဝိသယာဝါတိ။

နနု စ ဘော ဧဝံ သန္တေ ဝုတ္တိကာရကေန မူလောဒါဟရဏေသု ‘‘အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ ဒေဝမနုဿာန’’န္တိ ဝတွာ ‘‘မူလာယ ပဋိကဿေယျာ’’တိအာဒီနိပိ ဝတ္တဗ္ဗာနိ၊ ကိမုဒါဟရဏေ ပန ‘‘ဝါတိ ကိမတ္ထံ သဂ္ဂဿ ဂမနေန ဝါ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ? သစ္စံ၊ အဝစနေ ကာရဏမတ္ထိ၊ တံ သုဏာထ – ‘‘မူလာယ ပဋိကဿေယျ၊ အပ္ပော သဂ္ဂါယ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘မူလာယ၊ သဂ္ဂါယာ’’တိ ပဒါနိ သုဒ္ဓသမ္ပဒါနဝစနာနိ န ဟောန္တိ ဂတျတ္ထကမ္မနိ ဝတ္တနတော၊ တသ္မာ မူလောဒါဟရဏေသု န ဝုတ္တာနိ။ တထာ ‘‘ဒကာယ နေတီ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဒကာယာ’’တိ ပဒံ နယနတ္ထကမ္မနိ ဝတ္တနတော သုဒ္ဓသမ္ပဒါနဝစနံ န ဟောတီတိ န ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝိရမထာယသ္မန္တော မမ ဝစနာယာ’’တိ ဧတ္ထ ပန ‘‘ဝစနာယာ’’တိ ပဒံ နိဿက္ကဝစနတ္ထေ ဝတ္တနတော၊ ‘‘ဂဏာယ ဘတ္တာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဂဏာယာ’’တိ ပဒံ သာမိဝစနတ္ထေ ဝတ္တနတော၊ ‘‘အသက္ကတာ စသ္မ ဓနဉ္စယာယာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘ဓနဉ္စယာယာ’’တိ ပဒံ ကတ္တုဝသေန သာမိအတ္ထေ ဝတ္တနတော သုဒ္ဓသမ္ပဒါနဝစနံ န ဟောတီတိ န ဝုတ္တံ။ ကိမုဒါဟရဏေပိ ‘‘သဂ္ဂဿာ’’တိ ပဒံ ဂမနသဒ္ဒသန္နိဓာနတော ဂတျတ္ထကမ္မနိ ဝတ္တနတော သုဒ္ဓသမ္ပဒါနဝစနံ န ဟောတီတိ ‘‘ဝါတိ ကိမတ္ထံ သဂ္ဂဿ ဂမနေန ဝါ’’တိ န ဝုတ္တံ။ ဧဝဉှေတ္ထ ဝုတ္တနယေန ဗုဒ္ဓဝစနံ ပေါရာဏဋ္ဌကထာနယဉ္စ ပတွာ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတာနိ ရူပါနိ ဂတျတ္ထကမ္မာဒီသု စတူသုယေဝ ဌာနေသု ဒိဿန္တိ၊ န ပန ဒါနရောစနာဒိဘေဒေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သမ္ပဒါနဝိသယေတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

နနု စ ဘော ‘‘စန္ဒနသာရံ ဇေဋ္ဌိကာယ အဒါသိ သုဝဏ္ဏမာလံ ကနိဋ္ဌာယာ’’တိ ဒါနပ္ပယောဂေ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတရူပဒဿနတော ‘‘ရာဇကညာယ ဒီယတေ၊ ရာဇကညာယ ¶ ရုစ္စတိ အလင်္ကာရော၊ ရာဇကညာယ ဆတ္တံ ဓာရေတိ၊ ရာဇကညာယ နမော ကရောဟိ၊ ရာဇကညာယ သောတ္ထိ ဘဝတု၊ ရာဇကညာယ သိလာဃတေ’’တိအာဒီဟိပိ ပယောဂေဟိ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အထ ကသ္မာ ‘‘ဗုဒ္ဓဝစနံ ပေါရာဏဋ္ဌကထာနယဉ္စ ပတွာ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတာနိ ရူပါနိ ဂတျတ္ထကမ္မာဒီသု စတူသုယေဝ ဌာနေသု ဒိဿန္တိ၊ န ပန ဒါနရောစနာဒိဘေဒေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သမ္ပဒါနဝိသယေ’’တိ ဝဒထာတိ? ဥပ္ပထမဝတိဏ္ဏော ဘဝံ၊ န ဟိ ဘဝံ အမှာကံ ဝစနတ္ထံ ဇာနာတိ။ အယဉှေတ္ထ အမှာကံ ဝစနတ္ထော – သဗ္ဗာနိပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါနိ ဧကဝစနဝသေန တတိယာစတုတ္ထီပဉ္စမီဆဋ္ဌီသတ္တမီဌာနေသု သမသမာနိ ဟောန္တိ၊ အပ္ပာနိ အသမာနိ၊ တသ္မာ တာနိ ဌပေတွာ ပုလ္လိင်္ဂနပုံသကလိင်္ဂေသု ပုရိသာဒိ စိတ္တာဒိသဒ္ဒါနံ အကာရန္တပကတိဘာဝေ ဌိတာနံ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသသဟိတာနိ ရူပါနိ ဗုဒ္ဓဝစနာဒီသု ဒါနရောစနာဒိဘေဒေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ သမ္ပဒါနဝိသယေ န ဒိဿန္တိ။ တေနေဝ ဟိ ‘‘မူလာယ၊ သဂ္ဂါယ၊ ဒကာယ၊ ဝစနာယ၊ ဂဏာယာ’’တိအာဒီနိ ဂတျတ္ထကမ္မာဒီသု တီသု ‘‘အဘိညာယ၊ သမ္ဗောဓာယ၊ နိဗ္ဗာနာယာ’’တိ ဧဝမာဒီနိ ပန အနေကသတာနိ တိလိင်္ဂပဒါနိ တဒတ္ထေယေဝါတိ ဣမေသု စတူသု ဌာနေသု ဒိဿန္တိ။ ‘‘ဒေတိ၊ ရောစတိ၊ ဓာရေတီ’’တိအာဒီသု ပန သုဒ္ဓသမ္ပဒါနဝိသယေသု န ဒိဿန္တိ။ ဘဝန္တိ စတြ –

စတုတ္ထေကဝစနဿ၊ အာယာဒေသေန သံယုတံ၊

ရူပံ အနိတ္ထိလိင်္ဂါနံ၊ ဌာနေသု စတုသုဋ္ဌိတံ။

ဂတျတ္ထကမ္မနိ စေဝ၊ နယနတ္ထဿ ကမ္မနိ၊

ဝိဘတ္တိယာ ဝိပလ္လာသေ၊ တဒတ္ထေ စာတိ နိဒ္ဒိသေ။

‘‘မူလာယ ပဋိကဿေယျ၊ အပ္ပော သဂ္ဂါယ ဂစ္ဆတိ’’၊

ဧဝံ ဂတျတ္ထကမ္မသ္မိံ၊ ဒိဋ္ဌမမှေဟိ သာသနေ။

‘‘ဒကာယ ¶ နေတိ’’ ဣစ္စေဝံ၊ နယနတ္ထဿ ကမ္မနိ၊

‘‘ဝစနာယာ’’တိ နိဿက္ကေ၊ ဝိရမဏပ္ပယောဂတော။

‘‘ဂဏာယ’’ဣတိ သာမိသ္မိံ၊ ‘‘ဘတ္တာ’’တိ သဒ္ဒယောဂတော၊

‘‘ဓနဉ္စယာယာ’’တိ ပဒံ၊ ကတ္တုတ္ထေ သာမိသူစကံ။

‘‘အသက္ကတာ’’တိ သဒ္ဒဿ၊ ယောဂတောတိ ဝိနိဒ္ဒိသေ၊

အညော စာပိ ဝိပလ္လာသော၊ မဂ္ဂိတဗ္ဗော ဝိဘာဝိနာ။

‘‘အဘိညာယ သမ္ဗောဓာယ၊ နိဗ္ဗာနာယာ’’တိမာနိ တု၊

လိင်္ဂတ္တယဝသေနေဝ၊ တဒတ္ထသ္မိံ ဝိနိဒ္ဒိသေ။

ဧဝံ ပါဌာနုလောမေန၊ ကထိတော အာယသမ္ဘဝေါ၊

ဣဒန္တု သုခုမံ ဌာနံ၊ စိန္တေတဗ္ဗံ ပုနပ္ပုနံ။

ဩကာရန္တဝသေနေဝ၊ နာနာနယသုမဏ္ဍိတာ၊

ပဒမာလာ မဟေသိဿ၊ သာသနတ္ထံ ပကာသိတာ။

ဣမမတိမဓုရဉ္စေ စိတ္တိကတွာ သုဏေယျုံ၊

ဝိဝိဓနယဝိစိတ္တံ သာဓဝေါ သဒ္ဒနီတိံ၊

ဇိနဝရဝစနေတေ သဒ္ဒတော ဇာတကင်္ခံ၊

ကုမုဒမိဝ’သိနာ ဝေ သုဋ္ဌု ဆိန္ဒေယျုမေတ္ထ။

ဣတိ နဝင်္ဂေ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေ ဗျပ္ပထဂတီသု ဝိညူနံ

ကောသလ္လတ္ထာယ ကတေ သဒ္ဒနီတိပ္ပကရဏေ

သဝိနိစ္ဆယော ဩကာရန္တပုလ္လိင်္ဂါနံ ပကတိရူပဿ

နာမိကပဒမာလာဝိဘာဂေါ နာမ

ပဉ္စမော ပရိစ္ဆေဒေါ။

အကာရန္တောကာရန္တတာပကတိကဩကာရန္တပုလ္လိင်္ဂံ နိဋ္ဌိတံ။