📜
၃။ ကာရကကဏ္ဍ
အထ ¶ ဝိဘတ္တီနမတ္ထဘေဒါ ဝုစ္စန္တေ။
တတ္ထ ဧကမ္ပိ အတ္ထံ ကမ္မာဒိဝသေန၊ ဧကတ္တာဒိဝသေန စ ဝိဘဇန္တီတိ ဝိဘတ္တိယော၊ သျာဒယော။ တာ ပန ပဌမာဒိဘေဒေန သတ္တဝိဓာ။
တတ္ထ ကသ္မိံ အတ္ထေ ပဌမာ?
လိင်္ဂတ္ထာဘိဓာနမတ္တေ ပဌမာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
လိင်္ဂဿ အတ္ထော လိင်္ဂတ္ထော။ ဧတ္ထ စ လီနံ အင်္ဂန္တိ လိင်္ဂံ၊ အပါကဋော အဝယဝေါ၊ ပုရိသောတိအာဒီနဉှိ ပကတိပ္ပစ္စယာဒိဝိဘာဂကပ္ပနာယ နိပ္ဖာဒိတာနံ သဒ္ဒပ္ပတိရူပကာနံ နာမိကပဒါနံ ပဌမံ ဌပေတဗ္ဗံ ပကတိရူပံ အပါကဋတ္တာ၊ အဝယဝတ္တာ စ လိင်္ဂန္တိ ဝုစ္စတိ။ အထ ဝါ ဝိသဒါဝိသဒေါဘယရဟိတာကာရဝေါဟာရသင်္ခါတေန တိဝိဓလိင်္ဂေန သဟိတတ္ထဿ၊ တဗ္ဗိနိမုတ္တဿုပသဂ္ဂါဒီနမတ္ထဿ စ လီနဿ ဂမနတော၊ လိင်္ဂနတော ဝါ လိင်္ဂန္တိ အနွတ္ထနာမဝသေန ဝါ ‘‘ဓာတုပ္ပစ္စယဝိဘတ္တိဝဇ္ဇိတမတ္ထဝံ လိင်္ဂ’’န္တိ ဝစနတော ပရသမညာဝသေန ဝါ လိင်္ဂန္တိ ဣဓ ပါဋိပဒိကာပရနာမဓေယျံ သျာဒိဝိဘတျန္တပဒပကတိရူပမေဝ ဝုစ္စတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
လိင်္ဂဿတ္ထော နာမ ပဗန္ဓဝိသေသာကာရေန ပဝတ္တမာနေ ရူပါဒယော ဥပါဒါယ ပညာပီယမာနော တဒညာနညဘာဝေန အနိဗ္ဗစနီယော သမူဟသန္တာနာဒိဘေဒေါ ဥပါဒါပညတ္တိသင်္ခါတော ဃဋပဋာဒိဝေါဟာရတ္ထော စ ပထဝီဓာတုဖဿာဒီနံ သဘာဝဓမ္မာနံ ¶ ကာလဒေသာဒိဘေဒဘိန္နာနံ ဝိဇာတိယဝိနိဝတ္တော သဇာတိယသာဓာရဏော ယထာသင်္ကေတမာရောပသိဒ္ဓါ တဇ္ဇာပညတ္တိသင်္ခါတော ကက္ခဠတ္တဖုသနာဒိသာမညာကာရော စ။
သော ပန ကမ္မာဒိသံသဋ္ဌော၊ သုဒ္ဓါ စာတိ ဒုဝိဓော။ တတ္ထ ကမ္မာဒီသု ဒုတိယာဒီနံ ဝိဓီယမာနတ္တာ ကမ္မာဒိသံသဂ္ဂရဟိတော လိင်္ဂသင်္ချာပရိမာဏယုတ္တော၊ တဗ္ဗိနိမုတ္တုပသဂ္ဂါဒိပဒတ္ထဘူတော စ သုဒ္ဓါ သဒ္ဒတ္ထော ဣဓ လိင်္ဂတ္ထော နာမ။
ယော ပန အာချာတကိတကတဒ္ဓိတသမာသေဟိ ဝုတ္တော ကမ္မာဒိသံသဋ္ဌော အတ္ထော၊ သောပိ ဒုတိယာဒီနံ ပုန အတ္တနာ ဝတ္တဗ္ဗဿ အတ္ထဝိသေသဿာဘာဝေန အဝိသယတ္တာ၊ လိင်္ဂတ္ထမတ္တဿ သမ္ဘဝတော စ ပဌမာယေဝ ဝိသယော။
ဟောတိ စေတ္ထ –
ပဌမာဝုပသဂ္ဂတ္ထေ၊ ကေသဉ္စတ္ထေ နိပါတသဒ္ဒါနံ၊
လိင်္ဂါဒိကေ စ သုဒ္ဓေ-ဘိဟိတေ ကမ္မာဒိအတ္ထေပိ။
သလိင်္ဂေ တာဝ – ဧသော ပုရိသော၊ ဧတေ ပုရိသာ၊ ဧသာ ကညာ၊ ဧတာ ကညာယော၊ ဧတံ စိတ္တံ၊ ဧတာနိ စိတ္တာနိ။
သသင်္ချေ – ဧကော ဒွေ။
သပရိမာဏေ – ဒေါဏော ခါရီ အာဠှကံ။
လိင်္ဂါဒိဝိနိမုတ္တေ သတ္တာမတ္တေ – စ ဝါ ဟ အဟံ အတ္ထိ သက္ကာလဗ္ဘာ ဣစ္စာဒိ။
‘‘လိင်္ဂတ္ထေ ပဌမာ’’တိ အဓိကိစ္စ ‘‘အာလပနေ စာ’’တိ အာလပနတ္ထေ စ ပဌမာ၊ အဘိမုခံ ကတွာ လပနံ အာလပနံ၊ အာမန္တနံ အဝှာနန္တိ အတ္ထော။
ဧတ္ထ စ အာမန္တနံ နာမ ပဂေဝ လဒ္ဓသရူပဿ သဒ္ဒေန အဘိမုခီကရဏံ၊ ကတာဘိမုခေါ ပန ‘‘ဂစ္ဆာ’’တိအာဒိနာ နယေန ကြိယာယ ¶ ယောဇီယတိ၊ တသ္မာ အာမန္တနသမယေ ကြိယာယောဂါဘာဝတော ဣဒံ ကာရကဝေါဟာရံ န လဘတိ။
ဝုတ္တဉ္စ
‘‘သဒ္ဒေနာဘိမုခီကာရော၊ ဝိဇ္ဇမာနဿ ဝတ္ထုနော၊
အာမန္တနံ ဝိဓာတဗ္ဗေ၊ နတ္ထိ ‘ရာဇာ ဘဝေ’တိဒ’’န္တိ။
ဘော ပုရိသ ဧဟိ၊ ဘော ပုရိသာ ဝါ၊ ဘဝန္တော ပုရိသာ ဧထ။
ကသ္မိံ အတ္ထေ ဒုတိယာ?
ကမ္မတ္ထေ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
အနဘိဟိတေ ဧဝါယံ၊ ‘‘ကမ္မနိ ဒုတိယာယံ တ္တော’’တိ ဝစနဉ္စေတ္ထ ဉာပကံ။
ကိံ ကမ္မံ?
‘‘ယေန ဝါ ကယိရတေ တံ ကရဏ’’န္တိ ဣတော ‘‘ဝါ’’တိ ဝတ္တတေ။
ယံ ဝါ ကရောတိ၊ ယံ ဝါ ဝိကရောတိ၊ ယံ ဝါ ပါပုဏာတိ၊ တံ ကာရကံ ကမ္မသညံ ဟောတိ။
ဣဓ လိင်္ဂကာလဝစနမတန္တံ။ ကရီယတီတိ ကမ္မံ။ တတ္ထ ကာရကံ၊ သာဓကံ ကြိယာနိပ္ဖတ္တိယာ ကာရဏမုစ္စတေ၊ တံ ပန ကာရကံ ဆဗ္ဗိဓံ ကမ္မံ ကတ္တာ ကရဏံ သမ္ပဒါနမပါဒါနမောကာသော စာတိ။ တတ္ထ သဘာဝတော၊ ပရိကပ္ပတော ဝါ ကမ္မာဒိမှိ သတိယေဝ ကြိယာဘာဝတော ကမ္မာဒီနံ ဆန္နမ္ပိ ကာရကဝေါဟာရော သိဒ္ဓါဝ ဟောတိ။
တံ ¶ ပန ကမ္မံ တိဝိဓံ နိဗ္ဗတ္တနီယံ ဝိကရဏီယံ ပါပဏီယဉ္စာတိ။ ယထာ – မာတာ ပုတ္တံ ဝိဇာယတိ၊ အာဟာရော သုခံ ဇနယတိ။ ဃဋံ ကရောတိ ဒေဝဒတ္တော၊ ကဋ္ဌမင်္ဂါရံ ကရောတိ၊ သုဝဏ္ဏံ ကေယူရံ၊ ကဋကံ ဝါ ကရောတိ၊ ဝီဟယော လုနာတိ။ ဒေဝဒတ္တော နိဝေသနံ ပဝိသတိ၊ အာဒိစ္စံ ပဿတိ၊ ဓမ္မံ သုဏာတိ၊ ပဏ္ဍိတေ ပယိရုပါသတိ။
ဝုတ္တဉ္စ
‘‘နိဗ္ဗတ္တိဝိကတိပ္ပတ္တိ-ဘေဒေန တိဝိဓံ မတံ၊
ကတ္တု ကြိယာဘိဂမ္မံ တံ၊ သုခင်္ဂါရံ နိဝေသန’’န္တိ။
ဧတ္ထ စ ဣစ္ဆိတာနိစ္ဆိတကထိတာကထိတာဒိဘေဒမနပေက္ခိတွာ သဗ္ဗသင်္ဂါဟကဝသေန ‘‘ယံ ကရောတိ တံ ကမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ၊ အတ္ထန္တရဝိကပ္ပနဝါဓိကာရတော စ သဗ္ဗတ္ထ ဣမိနာဝ ကမ္မသညာ ဟောတိ။
တတ္ထ အနိစ္ဆိတကမ္မံ ယထာ – ကဏ္ဋကံ မဒ္ဒတိ၊ ဝိသံ ဂိလတိ၊ ဂါမံ ဂစ္ဆန္တော ရုက္ခမူလံ ဥပဂစ္ဆတိ။
အကထိတကမ္မံ ယထာ – ယညဒတ္တံ ကမ္ဗလံ ယာစတေ ဗြာဟ္မဏော။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ကမ္ဗလ’’မိတိ ကထိတကမ္မံ ဒွိကမ္မိကာယ ယာစနကြိယာယ ပတ္တုမိစ္ဆိတတရတ္တာ။ ‘‘ယညဒတ္တ’’မိတိ အပ္ပဓာနတ္တာ အကထိတကမ္မံ။ တထာ သမိဒ္ဓံ ဓနံ ဘိက္ခတေ၊ အဇံ ဂါမံ နယတိ၊ ပရာဘဝန္တံ ပုရိသံ၊ မယံ ပုစ္ဆာမ ဂေါတမံ၊ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ ဣစ္စာဒိ။
အဘိဟိတကမ္မေ ပန န ဟောတိ၊ ယထာ – ကဋော ကရီယတေ ဒေဝဒတ္တေန၊ သုဂတေန ဒေသိတော ဓမ္မော၊ ယညဒတ္တော ကမ္ဗလံ ယာစီယတေ ဗြာဟ္မဏေန ဣစ္စာဒိ။
‘‘ဒုတိယာ’’တိ အဓိကာရော။
၂၈၆။ ဂတိ ¶ ဗုဒ္ဓိ ဘုဇ ပဌ ဟရ ကရ သယာဒီနံ ကာရိတေ ဝါ။
ဂမု သပ္ပ ဂတိမှိ၊ ဗုဓ ဗောဓနေ၊ ဗုဓ အဝဂမနေ ဝါ၊ ဘုဇ ပါလနဗျဝဟရဏေသု၊ ပဌ ဗျတ္တိယံ ဝါစာယံ၊ ဟရ ဟရဏေ၊ ကရ ကရဏေ၊ သိ သယေ ဣစ္စေဝမာဒီနံ ဓာတူနံ ပယောဂေ ကာရိတေ သတိ ပယောဇ္ဇကကတ္တုဘူတေ ကမ္မနိ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ ဝါ။ နိစ္စသမ္ပတ္တေ ဝိကပ္ပတ္ထောယံ၊ တေန တဿ ပက္ခေ တတိယာ ဟောတိ။
ယော ကောစိ ပုရိသော ဂါမံ ဂစ္ဆတိ၊ တမညော ပယောဇယတိ။ ပုရိသော ပုရိသံ ဂါမံ ဂမယတိ၊ ပုရိသေန ဝါ ဂါမံ ဂမယတိ။ ဧဝံ သိဿံ ဓမ္မံ ဗောဓေတိ အာစရိယော၊ မာတာ ပုတ္တံ ဘောဇနံ ဘောဇယတိ၊ သိဿံ ဓမ္မံ ပါဌေတိ အာစရိယော၊ ပုရိသော ပုရိသံ ဘာရံ ဟာရေတိ၊ တထာ ပုရိသော ပုရိသံ ကမ္မံ ကာရယတိ၊ ပုရိသေန ဝါ ကမ္မံ ကာရာပယတိ၊ ပုရိသော ပုရိသံ သယာပယတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ကာရိတေ ကတ္တုကမ္မနိ ဒုတိယာ။
ကာရိတေတိ ကိံ? ပုရိသော ဂါမံ ဂစ္ဆတိ။
အဘိဟိတေ န ဘဝတိ၊ ပုရိသေန ပုရိသော ဂါမံ ဂမီယတေ၊ သိဿော ဓမ္မံ ဗောဓီယတေ ဣစ္စာဒိ။
အစ္စန္တံ နိရန္တရံ သံယောဂေါအစ္စန္တသံယောဂေါ။ ကာလဒ္ဓါနံ ဒဗ္ဗဂုဏကြိယာဟိ အစ္စန္တသံယောဂေ တေဟိ ကာလဒ္ဓါနဝါစီဟိ လိင်္ဂေဟိ ဒုတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ကာလေ တာဝ – သတ္တာဟံ ဂဝပါနံ၊ မာသံ မံသောဒနံ၊ သရဒံ ရမဏီယာ နဒီ၊ သဗ္ဗကာလံ ရမဏီယံ နန္ဒနံ၊ မာသံ သဇ္ဈာယတိ၊ တယော မာသေ အဘိဓမ္မံ ဒေသေသိ။
အဒ္ဓါနေ ¶ – ယောဇနံ ဝနရာဇိ၊ ယောဇနံ ဒီဃော ပဗ္ဗတော၊ ကောသံ သဇ္ဈာယတိ။
အစ္စန္တသံယောဂေတိ ကိံ? မာသေ မာသေ ဘုဉ္ဇတိ၊ ယောဇနေ ယောဇနေ ဝိဟာရံ ပတိဋ္ဌာပေသိ။
ကမ္မပ္ပဝစနီယေဟိ နိပါတောပသဂ္ဂေဟိ ယုတ္တေ ယောဂေ သတိ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ကမ္မံ ပဝစနီယံ ယေသံ တေ ကမ္မပ္ပဝစနီယာ၊ ပရသမညာဝသေန ဝါ အနွာဒယော ကမ္မပ္ပဝစနီယာ။
တတ္ထ အနုသဒ္ဒဿ လက္ခဏေ၊ သဟတ္ထေ၊ ဟီနေ စ ကမ္မပ္ပဝစနီယသညာ ဝုတ္တာ။ ယထာ – ပဗ္ဗဇိတမနု ပဗ္ဗဇိံသု၊ နဒိမနွဝသိတာ ဗာရာဏသီ၊ နဒိယာ သဟ အဝဗဒ္ဓါတိ အတ္ထော၊ အနု သာရိပုတ္တံ ပညဝါ။
လက္ခဏာဒီသု ‘‘လက္ခဏိ’တ္ထမ္ဘူတက္ခာနဘာဂ ဝိစ္ဆာသု ပတိ ပရိ အနဝေါ’’တိ ပတိ ပရိ အနူနံ ကမ္မပ္ပဝစနီယသညာ ဝုတ္တာ။
လက္ခဏေ သူရိယုဂ္ဂမနံ ပတိ ဒိဗ္ဗာ ဘက္ခာ ပါတုဘဝေယျုံ၊ ရုက္ခံ ပတိ ဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒော၊ ရုက္ခံ ပရိ၊ ရုက္ခံ အနု။
ဣတ္ထမ္ဘူတက္ခာနေ သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရံ ပတိ၊ မာတရံ ပရိ၊ မာတရံ အနု။
ဘာဂေ ယဒေတ္ထ မံ ပတိ သိယာ၊ မံ ပရိ၊ မံ အနု၊ တံ ဒီယတု။
ဝိစ္ဆာယောဂေ ¶ အတ္ထမတ္ထံ ပတိ သဒ္ဒေါ နိဝိသတိ၊ ရုက္ခံ ရုက္ခံ ပတိ ဝိဇ္ဇောတတေ စန္ဒော၊ ရုက္ခံ ရုက္ခံ ပရိ၊ ရုက္ခံ ရုက္ခံ အနု။
‘‘အဘိရဘာဂေ’’တိ အဘိဿ ဘာဂဝဇ္ဇိတေသု လက္ခဏာဒီသု ကမ္မပ္ပဝစနီယသညာ ဝုတ္တာ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော၊ သာဓု ဒေဝဒတ္တော မာတရံ အဘိ။
နိပါတေ ဓိ ဗြာဟ္မဏဿ ဟန္တာရ မိစ္စေဝမာဒိ။
ဆဋ္ဌီနံ အတ္ထေ ကွစိ ဒုတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ အန္တရာအဘိတော ပရိတော ပတိ ပဋိဘာတိယောဂေ အယံ။ အန္တရာ စ ရာဇဂဟံ အန္တရာ စ နာဠန္ဒံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော၊ ရာဇဂဟဿ စ နာဠန္ဒာယ စ မဇ္ဈေတိ အတ္ထော။ အဘိတော ဂါမံ ဝသတိ၊ ပရိတော ဂါမံ ဝသတိ၊ နဒိံ နေရဉ္ဇရံ ပတိ၊ နေရဉ္ဇရာယ နဒိယာ သမီပေတိ အတ္ထော။ ပဋိဘန္တု တံ စုန္ဒ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ၊ ဥပမာ မံ ပဋိဘာတိ၊ ဥပမာ မယှံ ဥပဋ္ဌဟတီတိ အတ္ထော။
‘‘ကွစိ ဒုတိယာ၊ အတ္ထေ’’တိ စ ဝတ္တတေ။
တတိယာသတ္တမီနမတ္ထေ စ ကွစိ လိင်္ဂမှာ ဒုတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
တတိယတ္ထေ သစေ မံ နာလပိဿတိ၊ တွဉ္စ မံ နာဘိဘာသသိ၊ ဝိနာ သဒ္ဓမ္မံ ကုတော သုခံ၊ ဥပါယမန္တရေန န အတ္ထသိဒ္ဓိ။
သတ္တမိယတ္ထေ ¶ – ကာလေ၊ ဥပါနွဇ္ဈာဝသဿ ပယောဂေ၊ အဓိသိဋ္ဌာဝသာနံ ပယောဂေ၊ တပ္ပာနစာရေ စ ဒုတိယာ။
ကာလေ တာဝ – ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ၊ ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ။ ဣမံ ရတ္တိံ စတ္တာရော မဟာရာဇာနော။
ဥပါဒိပုဗ္ဗဿ ဝသဓာတုဿ ပယောဂေ – ဂါမံ ဥပဝသတိ၊ ဂါမံ အနုဝသတိ၊ ဝိဟာရံ အဓိဝသတိ၊ ဂါမံ အာဝသတိ၊ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ။ တထာ ပထဝိံ အဓိသေဿတိ၊ ဂါမံ အဓိတိဋ္ဌတိ၊ ဂါမံ အဇ္ဈာဝသတိ။
တပ္ပာနစာရေသု – နဒိံ ပိဝတိ၊ ဂါမံ စရတိ ဣစ္စာဒိ။
ကသ္မိံ အတ္ထေ တတိယာ?
ကရဏကာရကေ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ကိံ ကရဏံ?
ယေန ဝါ ကတ္တာ ဥပကရဏဘူတေန ဝတ္ထုနာ ကြိယံ အဗျဝဓာနေန ကရောတိ၊ ယေန ဝါ ဝိကရောတိ၊ ယေန ဝါ ပါပုဏာတိ၊ တံ ကာရကံ ကရဏသညံ ဟောတိ။
ကရီယတေ အနေနာတိ ကရဏံ၊ ဧတ္ထ စ သတိပိ သဗ္ဗကာရကာနံ ကြိယာသာဓကတ္တေ ‘‘ယေန ဝါ ကယိရတေ’’တိ ဝိသေသေတွာ ဝစနံ ကတ္တူပကရဏဘူတေသု ကာရကေသု သာဓကတမဿေဝ ဂဟဏတ္ထံ။
ဝုတ္တဉ္စ ¶
‘‘ယဿ သဗ္ဗဝိသေသေန၊ ကြိယာသံသိဒ္ဓိဟေတုတာ၊
သမ္ဘာဝီယတိ တံ ဝုတ္တံ၊ ကရဏံ နာမ ကာရက’’န္တိ။
တံ ပန ဒုဝိဓံ အဇ္ဈတ္တိက ဗာဟိရဝသေန။
ယထာ – ဟတ္ထေန ကမ္မံ ကရောတိ၊ စက္ခုနာ ရူပံ ပဿတိ၊ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ။ ဒတ္တေန ဝီဟယော လုနာတိ၊ အဂ္ဂိနာ ကုဋိံ ဈာပေတိ။
‘‘တတိယာ’’တိ အဓိကာရော။
ကတ္တရိ စ ကာရကေ လိင်္ဂမှာ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ စဂ္ဂဟဏေန ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ၊ ကြိယာပဝဂ္ဂေ၊ ပုဗ္ဗသဒိသသမူနတ္ထ ကလဟ နိပုဏ မိဿက သခိလတ္ထာဒိယောဂေ၊ ကာလဒ္ဓါနေသု၊ ပစ္စတ္တကမ္မတ္ထပဉ္စမိယတ္ထာဒီသု စ တတိယာ။
ကော စ ကတ္တာ?
ယော ကြိယံ အတ္တပ္ပဓာနော ဟုတွာ ကရောတိ၊ သော ကတ္တုသညော ဟောတိ။
သော တိဝိဓော သုဒ္ဓကတ္တာ ဟေတုကတ္တာ ကမ္မကတ္တာတိ။ တတ္ထ ယော သယမေဝ ကြိယံ ကရောတိ၊ သော သုဒ္ဓကတ္တာ။ ယော အညံ ကာတုံ သမတ္ထံ အကရောန္တံ ကမ္မံ နိယောဇေတိ၊ သော ဟေတုကတ္တာ၊ ယထာ – ဂန္တုံ သမတ္ထော ဒေဝဒတ္တော၊ တမညော ပယောဇေတိ ‘‘ဂမယတိ ဒေဝဒတ္တ’’န္တိ။
ယံ ပန တတ္ထ တတ္ထ ဂစ္ဆတိ ဒေဝဒတ္တော၊ တမညော ပယောဇယတိ ‘‘ဂမယတိ ဒေဝဒတ္တ’’န္တိ ဟေတွတ္ထနိဒဿနံ၊ တမ္ပိ သာမတ္ထိယဒဿနဝသေန ¶ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အညထာ ယဒိ သယမေဝ ဂစ္ဆတိ၊ ကိံ တတ္ထ ပယောဇကဗျာပါရေန အကရောန္တံ ဗလေန ကာရယတိ၊ ပါသာဏံ ဥဋ္ဌာပယတီတိအာဒိကဉ္စ န သိဇ္ဈေယျ။
ဧတ္ထ ပန
‘‘ကတ္တာ’’တိ ဝတ္တတေ။
ယော ကတ္တာရံ ကာရေတိ၊ သော ဟေတုသညော ဟောတိ၊ ကတ္တာ စာတိ ဟေတုကတ္တုသညာ။
ယော ပန ပရဿ ကြိယံ ပဋိစ္စ ကမ္မဘူတောပိ သုကရတ္တာ သယမေဝ သိဇ္ဈန္တော ဝိယ ဟောတိ၊ သော ကမ္မကတ္တာ နာမ၊ ယထာ – သယံ ကရီယတေ ကဋော၊ သယမေဝ ပစ္စတေ ဩဒနောတိ။
ဝုတ္တဉ္စ
‘‘အတ္တပ္ပဓာနော ကိရိယံ၊ ယော နိဗ္ဗတ္တေတိ ကာရကော၊
အပ္ပယုတ္တော ပယုတ္တော ဝါ၊ သ ကတ္တာတိ ပဝုစ္စတိ။
ဟေတုကတ္တာတိ ကထိတော၊
ကတ္တုနော ယော ပယောဇကော၊
ကမ္မကတ္တာတိ သုကရော၊
ကမ္မဘူတော ကထီယတေ’’တိ။
နနု စ ‘‘သံယောဂေါ ဇာယတေ’’တိအာဒီသု ကထံ ပုရေ အသတော ဇနနကြိယာယ ကတ္တုဘာဝေါသိယာတိ? ဝုစ္စတေ – လောကသင်္ကေတသိဒ္ဓါ ဟိ သဒ္ဒပ္ပယောဂေါ၊ အဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ဟိ လောကော သဒ္ဒါဘိဓေယျတာယ ဝိဇ္ဇမာနံ ဝိယ ဂဟေတွာ ဝေါဟရတိ ¶ ၊ ဝိကပ္ပဗုဒ္ဓိဂဟိတာကာရောယေဝ ဟိ သဒ္ဒေနာဘိဓီယတေ၊ န တု ဝတ္ထုသဘာဝေါ၊ အညထာ သုတမယဉာဏေနပိ ပစ္စက္ခေန ဝိယ ဝတ္ထုသဘာဝသစ္ဆိကရဏပ္ပသင်္ဂေါ စ မုသာဝါဒ ကုဒိဋ္ဌိဝါဒါဒီနမဘာဝပ္ပသင်္ဂေါ စ သိယာ၊ တသ္မာ ဗုဒ္ဓိပရိကပ္ပိတပညတ္တိဝသေနပိ သဒ္ဒပ္ပဝတ္တိ ဟောတီတိ အသတော သံယောဂါဒိဿပိ ဟောတေဝ ဇနနကြိယာယ ကတ္တုကာရကတာတိ။
ယထာဟ
‘‘ဝေါဟာရဝိသယော သဒ္ဒေါ၊ နေကန္တပရမတ္ထိကော၊
ဗုဒ္ဓိသင်္ကပ္ပိတော အတ္ထော၊ တဿတ္ထောတိ ပဝုစ္စတိ။
ဗုဒ္ဓိယာ ဂဟိတတ္တာ ဟိ၊ သံယောဂေါ ဇာယတေ ဣတိ၊
သံယောဂေါ ဝိဇ္ဇမာနောဝ၊ ကတ္တာ ဘဝတိ ဇာတိယာ’’တိ။
တတြ တတိယာ ဇိနေန ဒေသိတော ဓမ္မော၊ ဗုဒ္ဓေန ဇိတော မာရော၊ အဟိနာ ဒဋ္ဌော နရော၊ ဗုဒ္ဓေန ဗောဓိတော လောကော၊ သဒ္ဓေဟိ ကာရိတော ဝိဟာရော။
အဘိဟိတေ န ဘဝတိ။ ကဋံ ကရောတိ ဒေဝဒတ္တော၊ ကာရေတိ ဝါ။
ဣတ္ထမ္ဘူတဿ လက္ခဏေ – သာ ဘိန္နေန သီသေန ပဂ္ဃရန္တေန လောဟိတေန ပဋိဝိဿကာနံ ဥဇ္ဈာပေသိ၊ ဦနပဉ္စဗန္ဓနေန ပတ္တေန အညံ နဝံ ပတ္တံ စေတာပေယျ၊ တိဒဏ္ဍကေန ပရိဗ္ဗာဇကမဒ္ဒက္ခိ။
အပဝဂ္ဂေ – ဧကာဟေနေဝ ဗာရာဏသိံ ပါယာသိ၊ နဝဟိ မာသေဟိ ဝိဟာရံ နိဋ္ဌာပေသိ၊ ယောဇနေန အဓီတံ ဗျာကရဏံ၊ ကြိယာပဝဂ္ဂေါတိ ကြိယာယ အာသုံ ပရိနိဋ္ဌာပနံ။
ပုဗ္ဗာဒိယောဂေ ¶ – မာသေန ပုဗ္ဗော၊ ပိတရာ သဒိသော၊ မာတရာ သမော၊ ကဟာပဏေန ဦနော၊ ဓနေန ဝိကလော၊ အသိနာ ကလဟော၊ အာစာရေန နိပုဏော၊ ဝါစာယ နိပုဏော၊ ဂုဠေန မိဿကံ၊ တိလေန မိဿကံ၊ ဝါစာယ သခိလော၊ မဏိနာ အတ္ထော၊ ဓနေန အတ္ထော၊ ပိတရာ တုလျော။
ကာလဒ္ဓါနေသု – မာသေန ဘုဉ္ဇတိ၊ ယောဇနေန ဂစ္ဆတိ။
ပစ္စတ္တေ – အတ္တနာဝ အတ္တာနံ သမ္မန္နတိ။
ကမ္မတ္ထေ – တိလေဟိ ခေတ္တေ ဝပတိ။
ပဉ္စမိယတ္ထေ – သုမုတ္တာ မယံ တေန မဟာသမဏေန။
သဟ သဒ္ဓိံ သမံ နာနာ ဝိနာ အလံ ကိမိစ္စေဝမာဒီဟိ ယောဂေ လိင်္ဂမှာ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ၊ စသဒ္ဒေန သဟတ္ထေပိ။
တတ္ထ သဟသဒ္ဒေန ယောဂေါ ကြိယာ ဂုဏ ဒဗ္ဗ သမဝါယေ သမ္ဘဝတိ။ ယထာ – ဝိတက္ကေန သဟ ဝတ္တတိ၊ ပုတ္တေန သဟ ထူလော၊ အန္တေဝါသိကသဒ္ဓိဝိဟာရိကေဟိ သဟ အာစရိယုပဇ္ဈာယာနံ လာဘော၊ နိသီဒိ ဘဂဝါ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန၊ သဟဿေန သမံ မိတာ၊ သဗ္ဗေဟိ မေ ပိယေဟိ မနာပေဟိ နာနာဘာဝေါ ဝိနာဘာဝေါ၊ သင်္ဃော ဝိနာပိ ဂဂ္ဂေန ဥပေါသထံ ကရေယျ၊ အလံ တေ ဣဓ ဝါသေန၊ ကိံ မေ ဧကေန တိဏ္ဏေန၊ ပုရိသေန ထာမဒဿိနာ၊ ကိံ တေ ဇဋာဟိ ဒုမ္မေဓ၊ ကိံ တေ အဇိနသာဋိယာ။
သဟတ္ထေ ¶ – ဒေဝဒတ္တော ရာဇဂဟံ ပါဝိသိ ကောကာလိကေန ပစ္ဆာသမဏေန၊ ဒုက္ခော ဗာလေဟိ သံဝါသော။
ယောဂဂ္ဂဟဏမိဟာနုဝတ္တတေ၊ ဟေတွတ္ထေ၊ ဟေတွတ္ထပ္ပယောဂေ စ လိင်္ဂမှာ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ကိသ္မိဉ္စိ ဖလေ ဒိဋ္ဌသာမတ္ထိယံ ကာရဏံ ဟေတု၊ သောယေဝ အတ္ထော၊ တသ္မိံ ဟေတွတ္ထေ၊ အန္နေန ဝသတိ၊ ဓမ္မေန ဝသတိ၊ ဝိဇ္ဇာယ ဝသတိ။
န ဇစ္စာဝသလော ဟောတိ၊
န ဇစ္စာ ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော၊
ကမ္မုနာ ဝသလော ဟောတိ၊
ကမ္မုနာ ဟောတိ ဗြာဟ္မဏော။
ဒါနေန ဘောဂဝါ၊ အာစာရေန ကုလီ။
ကေန ပါဏိ ကာမဒဒေါ၊ ကေန ပါဏိ မဓုဿဝေါ၊
ကေန တေ ဗြဟ္မစရိယေန၊ ပုညံ ပါဏိမှိ ဣဇ္ဈတိ။
ဟေတွတ္ထပ္ပယောဂေ – ကေန နိမိတ္တေန၊ ကေန ပယောဇနေန၊ ကေနဋ္ဌေန၊ ကေန ဟေတုနာ ဝသတိ။
သတ္တမျတ္ထေ စ လိင်္ဂမှာ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ကာလဒ္ဓါနဒိသာဒေသာဒီသု စာယံ။ တေန သမယေန၊ တေန ကာလေန၊ ကာလေန ဓမ္မဿဝဏံ၊ သော ဝေါ မမစ္စယေန သတ္ထာ၊ မာသေန ဘုဉ္ဇတိ၊ ယောဇနေန ဓာဝတိ။ ပုရတ္ထိမေန ဓတရဋ္ဌော၊ ဒက္ခိဏေန ဝိရူဠှကော၊ ပစ္ဆိမေန ဝိရူပက္ခော၊ ဥတ္တရေန ¶ ကသိဝန္တော ဇနောဃမပရေန စ၊ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ ဣစ္စာဒိ။
ယေန ဗျာဓိမတာ အင်္ဂေန အင်္ဂိနော ဝိကာရော လက္ခီယတေ၊ တတ္ထ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ အင်္ဂမဿ အတ္ထီတိ အင်္ဂံ၊ သရီရံ။ အက္ခိနာ ကာဏော၊ ဟတ္ထေန ကုဏီ၊ ပါဒေန ခဉ္ဇော၊ ပိဋ္ဌိယာ ခုဇ္ဇော။
ဝိသေသီယတိ ဝိသေသိတဗ္ဗံ အနေနာတိ ဝိသေသနံ၊ ဂေါတ္တာဒိ။ တသ္မိံ ဂေါတ္တနာမဇာတိသိပ္ပဝယောဂုဏသင်္ခါတေ ဝိသေသနတ္ထေ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ၊ စသဒ္ဒေန ပကတိအာဒီဟိ စ။ ဂေါတ္တေန ဂေါတမော နာထော။
သာရိပုတ္တောတိ နာမေန၊ ဝိဿုတော ပညဝါ စ သော၊
ဇာတိယာ ခတ္တိယော ဗုဒ္ဓါ၊ လောကေ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော။
တဒဟု ပဗ္ဗဇိတော သန္တော၊ ဇာတိယာ သတ္တဝဿိကော၊
သောပိ မံ အနုသာသေယျ၊ သမ္ပဋိစ္ဆာမိ မတ္ထကေ။
သိပ္ပေန နဠကာရော သော၊ ဧကူနတိံသော ဝယသာ၊ ဝိဇ္ဇာယ သာဓု၊ ပညာယ သာဓု၊ တပသာ ဥတ္တမော၊ သုဝဏ္ဏေန အဘိရူပေါ။
ပကတိအာဒီသု – ပကတိယာ အဘိရူပေါ၊ ယေဘုယျေန မတ္တိကာ၊ သမေန ဓာဝတိ၊ ဝိသမေန ဓာဝတိ၊ ဒွိဒေါဏေန ဓညံ ကိဏာတိ၊ သဟဿေန အဿကေ ကိဏာတိ ဣစ္စာဒိ။
ကသ္မိံ အတ္ထေ စတုတ္ထီ?
၃၀၁။ သမ္ပဒါနေ ¶ စတုတ္ထီ။
သမ္ပဒါနကာရကေ လိင်္ဂမှာ စတုတ္ထီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ကိဉ္စ သမ္ပဒါနံ?
၃၀၂။ ယဿ ဒါတုကာမော ရောစတေ ဓာရယတေ ဝါ တံ သမ္ပဒါနံ။
ယဿ ဝါ ဒါတုကာမော၊ ယဿ ဝါ ရောစတေ၊ ယဿ ဝါ ဓာရယတေ၊ တံ ကာရကံ သမ္ပဒါနသညံ ဟောတိ။ သမ္မာ ပဒီယတေ အဿာတိ သမ္ပဒါနံ၊ ပဋိဂ္ဂါဟကော။
တံ ပန တိဝိဓံ ဒိယျမာနဿာနိဝါရဏဇ္ဈေသနာနုမတိဝသေန။ ယထာ – ဗုဒ္ဓဿ ပုပ္ဖံ ယဇတိ၊ ဗောဓိရုက္ခဿ ဇလံ ဒဒါတိ။ အဇ္ဈေသနေ – ယာစကာနံ ဓနံ ဒဒါတိ။ အနုမတိယံ – ဘိက္ခူနံ ဒါနံ ဒေတိ။
ယထာဟ
‘‘အနိရာကရဏာရာဓ-နာဗ္ဘနုညဝသေန ဟိ၊
သမ္ပဒါနံ တိဓာ ဝုတ္တံ၊ ရုက္ခ ယာစက ဘိက္ခဝေါ’’တိ။
ဒါတုကာမောတိ ကိံ? ရညော ဒဏ္ဍံ ဒဒါတိ။
ရောစနာဒီသု ပန – သမဏဿ ရောစတေ သစ္စံ၊ မာယသ္မန္တာနမ္ပိ သင်္ဃဘေဒေါ ရုစ္စိတ္ထ၊ ယဿာယသ္မတော ခမတိ၊ ဒေဝဒတ္တဿ သုဝဏ္ဏစ္ဆတ္တံ ဓာရယတေ ယညဒတ္တော။
‘‘သမ္ပဒါနံ၊ ဝါ’’တိ စ ဝတ္တတေ။
၃၀၃။ သိလာဃ ဟနု ဌာ သပ ဓာရ ပိဟ ကုဓ ဒုဟိ ဿာသူယ ရာဓိက္ခ ပစ္စာသုဏ အနုပတိဂိဏပုဗ္ဗကတ္တာရောစနတ္ထတဒတ္ထ တုမတ္ထာလမတ္ထ မညာနာဒရပ္ပာဏိနိ ဂတျတ္ထကမ္မနိ အာသိသတ္ထ သမ္မုတိ ဘိယျသတ္တမျတ္ထေသု စ။
စတုပ္ပဒမိဒံ ¶ ။ သိလာဃ ကတ္ထနေ၊ ဟနု အပနယနေ၊ ဌာ ဂတိနိဝတ္တိမှိ၊ သပ အက္ကောသေ၊ ဓရ ဓာရဏေ၊ ပိဟ ဣစ္ဆာယံ ဣစ္စေတေသံ ဓာတူနံ ပယောဂေ၊ ကုဓ ကောပေ၊ ဒုဟ ဇိဃံသာယံ၊ ဣဿ ဣဿာယံ၊ ဥသူယ ဒေါသာဝိကရဏေ ဣစ္စေတေသံ တဒတ္ထဝါစီနဉ္စ ဓာတူနံ ပယောဂေ စ ရာဓ ဟိံသာသံရာဓေသု၊ ဣက္ခ ဒဿနင်္ကေသူတိ ဣမေသံ ပယောဂေ စ ပတိ အာပုဗ္ဗဿ သု သဝဏေတိ ဣမဿ စ အနုပတိပုဗ္ဗဿ ဂေသဒ္ဒေတိ ဣမဿ စ ပုဗ္ဗကတ္တာ စ အာရောစနတ္ထပ္ပယောဂေ၊ တဒတ္ထေ၊ တုမတ္ထေ၊ အလမတ္ထပ္ပယောဂေ စ မညတိပ္ပယောဂေ အနာဒရေ အပ္ပာဏိနိ စ ဂတျတ္ထာနံ ကမ္မနိ စ အာသိသတ္ထပ္ပယောဂေ စ သမ္မုတိ ဘိယျပ္ပယောဂေသု စ သတ္တမျတ္ထေ စာတိ တံ ကမ္မာဒိကာရကံ သမ္ပဒါနသညံ ဟောတိ၊ စသဒ္ဒဂ္ဂဟဏေန ပဟိဏတိကပ္ပတိ ပဟောတိ ဥပမာဉ္ဇလိကရဏ ဖာသု အတ္ထသေယျပ္ပဘုတိယောဂေ စ ပုရေ ဝိယ စတုတ္ထီ။
သိလာဃာဒိပ္ပယောဂေ တာဝ – ဗုဒ္ဓဿ သိလာဃတေ။ ဥပဇ္ဈာယဿ သိလာဃတေ၊ ထောမေတီတိ အတ္ထော။
ဟနုတေ မယှမေဝ၊ ဟနုတေ တုယှမေဝ၊ အပလပတီတိ အတ္ထော။
ဥပတိဋ္ဌေယျ သကျပုတ္တာနံ ဝဍ္ဎကီ၊ ဧတ္ထ စ ဥပဋ္ဌာနံ နာမ ဥပဂမနံ။ ဘိက္ခုဿ ဘုဉ္ဇမာနဿ ပါနီယေန ဝါ ဝိဓူပနေန ဝါ ဥပတိဋ္ဌေယျ။
တုယှံ သပတေ၊ မယှံ သပတေ၊ ဧတ္ထ စ သပနံ နာမ သစ္စကရဏံ။
ဓာရယတိပ္ပယောဂေ ဓနိကောယေဝ သမ္ပဒါနံ၊ သုဝဏ္ဏံ တေ ဓာရယတေ၊ ဣဏံ ဓာရယတီတိ အတ္ထော။ တဿ ရညော မယံ နာဂံ ဓာရယာမ။
ပိဟပ္ပယောဂေ ¶ ဣစ္ဆိတောယေဝ၊ ဒေဝါပိ တဿ ပိဟယန္တိ တာဒိနော၊ ဒေဝါပိ တေသံ ပိဟယန္တိ၊ သမ္ဗုဒ္ဓါနံ သတီမတံ၊ ပတ္ထေန္တီတိ အတ္ထော။
ကောဓာဒိအတ္ထာနံ ပယောဂေ ယံ ပတိ ကောပေါ၊ တဿ ကုဇ္ဈ မဟာဝီရ၊ ယဒိဟံ တဿ ကုပ္ပေယျံ။
ဒုဟယတိ ဒိသာနံ မေဃော၊ ယော မိတ္တာနံ န ဒုဗ္ဘတိ။
တိတ္ထိယာ ဣဿန္တိ သမဏာနံ။
ဒုဇ္ဇနာ ဂုဏဝန္တာနံ ဥသူယန္တိ၊ ကာ ဥသူယာ ဝိဇာနတံ။
ရာဓိက္ခပ္ပယောဂေ ယဿ ဝိပုစ္ဆနံ ကမ္မဝိချာပနတ္ထံ၊ ဝါဓိကာရတော ဒုတိယာ စ။ အာရာဓော မေ ရညော၊ ရညော အပရဇ္ဈတိ၊ ရာဇာနံ ဝါ အပရဇ္ဈတိ၊ ကျာဟံ အယျာနံ အပရဇ္ဈာမိ၊ ကျာဟံ အယျေ အပရဇ္ဈာမိ ဝါ။
အာယသ္မတော ဥပါလိတ္ထေရဿ ဥပသမ္ပဒါပေက္ခော ဥပတိဿော၊ အာယသ္မန္တံ ဝါ။
ပစ္စာသုဏ အနုပတိဂိဏာနံ ပုဗ္ဗကတ္တာ စ သုဏောတိဿ ဓာတုဿ ပစ္စာယောဂေ၊ ဂိဏဿ စ အနုပတိယောဂေ ပုဗ္ဗဿ ကမ္မုနော ယော ကတ္တာ၊ သော သမ္ပဒါနသညော ဟောတိ။ ယထာ – ဘဂဝါ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ၊ ဧတ္ထ ‘‘ဘိက္ခူ’’တိ အကထိတကမ္မံ၊ ‘‘ဧတ’’န္တိ ကထိတကမ္မံ၊ ပုဗ္ဗဿ ဝစနကမ္မဿ ကတ္တာ ဘဂဝါ။ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စဿောသုံ၊ အာသုဏန္တိ ဗုဒ္ဓဿ ဘိက္ခူ၊ တထာ ဘိက္ခု ဇနံ ဓမ္မံ သာဝေတိ၊ တဿ ဘိက္ခုနော ဇနော အနုဂိဏာတိ၊ တဿ ဘိက္ခုနော ဇနော ပတိဂိဏာတိ၊ သာဓုကာရဒါနာဒိနာ တံ ဥဿာဟယတီတိ အတ္ထော။
ယော ဝဒေတိ သ ကတ္တာတိ၊ ဝုတ္တံ ကမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ၊
ယော ပဋိဂ္ဂါဟကော တဿ၊ သမ္ပဒါနံ ဝိဇာနိယာတိ။
အာရောစနတ္ထပ္ပယောဂေ ¶ ယဿ အာရောစေတိ၊ တံ သမ္ပဒါနံ။ အာရောစယာမိ ဝေါ ဘိက္ခဝေ၊ ပဋိဝေဒယာမိ ဝေါ ဘိက္ခဝေ၊ အာမန္တယာမိ တေ မဟာရာဇ၊ အာမန္တ ခေါ တံ ဂစ္ဆာမာတိ ဝါ။ ဧတ္ထ စ အာရောစနသဒ္ဒဿ ကထနပ္ပကာရတ္ထတ္တာ ဒေသနတ္ထာဒိပ္ပယောဂေပိ စတုတ္ထီ။ ဓမ္မံ ဝေါ ဒေသေဿာမိ၊ ဒေသေတု ဘန္တေ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဘိက္ခူနံ၊ ယထာ နော ဘဂဝါ ဗျာကရေယျ၊ နိရုတ္တိံ တေ ပဝက္ခာမိ ဣစ္စာဒိ။
တဒတ္ထေ သမ္ပဒါနသညာ၊ စတုတ္ထီ စ။
‘‘အတော၊ ဝါ’’တိ စ ဝတ္တတေ။
အကာရန္တတော လိင်္ဂမှာ ပရဿ စတုတ္ထေကဝစနဿ အာယာဒေသော ဟောတိ ဝါ၊ သရလောပါဒိ။
ဗုဒ္ဓဿတ္ထာယ ဓမ္မဿတ္ထာယ သင်္ဃဿတ္ထာယ ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇာမိ၊ ပိဏ္ဍပါတံ ပဋိသေဝါမိ နေဝ ဒဝါယ န မဒါယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ၊ ဦနဿ ပါရိပူရိယာ၊ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယ သံဝတ္တတိ။
တုမတ္ထေ – လောကာနုကမ္ပာယ၊ လောကမနုကမ္ပိတုန္တိ အတ္ထော။ တထာ ဖာသုဝိဟာရာယ။
အလံသဒ္ဒဿ အတ္ထာ အရဟပဋိက္ခေပါ။ အရဟတ္ထေ – အလံ မေ ရဇ္ဇံ၊ အလံ ဘိက္ခု ပတ္တဿ၊ အက္ခဓုတ္တော ပုရိသပုဂ္ဂလော နာလံ ဒါရဘရဏာယ၊ အလံ မလ္လော မလ္လဿ၊ အရဟတိ မလ္လော မလ္လဿ။
ပဋိက္ခေပေ ¶ – အလံ တေ ဣဓ ဝါသေန၊ အလံ မေ ဟိရညသုဝဏ္ဏေန၊ ကိံ မေ ဧကေန တိဏ္ဏေန၊ ကိံ တေ ဇဋာဟိ ဒုမ္မေဓ၊ ကိံ တေတ္ထ စတုမဋ္ဌဿ။
မညတိပ္ပယောဂေ အနာဒရေ အပ္ပာဏိနိ ကမ္မနိယေဝ – ကဋ္ဌဿ တုဝံ မညေ၊ ကဠိင်္ဂရဿ တုဝံ မညေ၊ ဇီဝိတံ တိဏာယပိ န မညမာနော။
အနာဒရေတိ ကိံ? သုဝဏ္ဏံ တံ မညေ။ အပ္ပာဏိနီတိ ကိံ? ဂဒြဘံ တုဝံ မညေ။
ဂတျတ္ထကမ္မနိ ဝါဓိကာရတော ဒုတိယာ စ။ အပ္ပော သဂ္ဂါယ ဂစ္ဆတိ၊ အပ္ပော သဂ္ဂံ ဂစ္ဆတိ၊ နိဗ္ဗာနာယ ဝဇန္တိယာ၊ မူလာယ ပဋိကဿေယျ၊ မူလံ ပဋိကဿေယျ။
အာသီသနတ္ထေ အာယုဘဒ္ဒကုသလာဒိယောဂေယေဝ၊ အာယသ္မတော ဒီဃာယု ဟောတု၊ ‘‘တောတိတာ သသ္မိံနာသူ’’တိ န္တုဿ သဝိဘတ္တိဿ တော အာဒေသော။ ဘဒ္ဒံ ဘဝတော ဟောတု၊ ကုသလံ ဘဝတော ဟောတု၊ အနာမယံ ဘဝတော ဟောတု၊ သုခံ ဘဝတော ဟောတု၊ အတ္ထံ ဘဝတော ဟောတု၊ ဟိတံ ဘဝတော ဟောတု၊ သွာဂတံ ဘဝတော ဟောတု၊ သောတ္ထိ ဟောတု သဗ္ဗသတ္တာနံ။
သမ္မုတိပ္ပယောဂေ – သာဓု သမ္မုတိ မေ တဿ ဘဂဝတော ဒဿနာယ။
ဘိယျပ္ပယောဂေ ဘိယျောသော မတ္တာယ။
သတ္တမိယတ္ထေ အာဝိကရဏ ပါတုဘဝနာဒိယောဂေ – တုယှဉ္စဿ အာဝိကရောမိ၊ တဿ မေ သက္ကော ပါတုရဟောသိ။
စသဒ္ဒဂ္ဂဟဏေန ¶ ပဟိဏာဒိကြိယာယောဂေ၊ ဖာသုအာဒိနာမပယောဂေ စ – တဿ ပဟိဏေယျ၊ ဘိက္ခူနံ ဒူတံ ပါဟေသိ၊ ကပ္ပတိ သမဏာနံ အာယောဂေါ၊ ဧကဿ ဒိန္နံ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ပဟောတိ၊ ဥပမံ တေ ကရိဿာမိ၊ အဉ္ဇလိံ တေ ပဂ္ဂဏှာမိ။ တထာ တဿ ဖာသု ဟောတိ၊ လောကဿတ္ထော၊ မဏိနာ မေ အတ္ထော၊ သေယျော မေ အတ္ထော ဣစ္စာဒိ။
‘‘စတုတ္ထီ’’တိ ဝတ္တတေ။
နမောသဒ္ဒယောဂေ၊ သောတ္ထိသွာဂတာဒီဟိ စ ယောဂေ လိင်္ဂမှာ စတုတ္ထီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ နမော တေ ဗုဒ္ဓ ဝီရတ္ထု၊ နမော ကရောဟိ နာဂဿ၊ နမတ္ထု ဗုဒ္ဓါနံ၊ နမတ္ထု ဗောဓိယာ၊ သောတ္ထိ ပဇာနံ၊ သွာဂတံ တေ မဟာရာဇ၊ အထော တေ အဒုရာဂတံ။
‘‘ကာလေ၊ ဘဝိဿတီ’’တိ စ ဝတ္တတေ။
ဘာဝဝါစိမှိ စတုတ္ထီဝိဘတ္တိ ဟောတိ ဘဝိဿတိကာလေ။ ဘဝနံ ဘာဝေါ။ ပစ္စိဿတေ၊ ပစနံ ဝါ ပါကော၊ ပါကာယ ဝဇတိ၊ ပစိတုံ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဘောဂါယ ဝဇတိ ဣစ္စာဒိ။
ကသ္မိံ အတ္ထေ ပဉ္စမီ?
ကိမပါဒါနံ?
၃၀၈။ ယသ္မာဒပေတိ ¶ ဘယမာဒတ္တေ ဝါ တဒပါဒါနံ။
ယသ္မာ ဝါ အဝဓိတော အပေတိ၊ ယသ္မာ ဝါ ဘယဟေတုတော ဘယံ ဘဝတိ၊ ယသ္မာ ဝါ အက္ခာတာရာ ဝိဇ္ဇံ အာဒဒါတိ၊ တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။ အပနေတွာ ဣတော အာဒဒါတီတိ အပါဒါနံ။
တံ ပန တိဝိဓံ ဝိသယဘေဒေန နိဒ္ဒိဋ္ဌဝိသယံ၊ ဥပါတ္တဝိသယံ၊ အနုမေယျဝိသယဉ္စာတိ။
အပါဒါနသညာဝိသယဿ ကြိယာဝိသေသဿ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ နိဒ္ဒိဋ္ဌဝိသယံ။ ယထာ – ဂါမာ အပေန္တိ မုနယော၊ နဂရာ နိဂ္ဂတော ရာဇာ။
ဧတ္ထ စ ‘‘ပါပါ စိတ္တံ နိဝါရယေ၊ ပါပါ နိဝါရေန္တီ’’တိအာဒီသု ယဒိပိ ကာယသံယောဂပုဗ္ဗကာပဂမနံ နတ္ထိ၊ တထာပိ စိတ္တသံယောဂပုဗ္ဗကဿ အပဂမနဿ သမ္ဘဝတော ဣမိနာ စ အပါဒါနသညာ။
ယတ္ထ ပန အပဂမနကြိယံ ဥပါတ္တံ အဇ္ဈာဟဋံ ဝိသယံ ကတွာ ပဝတ္တတိ၊ တံ ဥပါတ္တဝိသယံ။ ယထာ – ဝလာဟကာ ဝိဇ္ဇောတတေ ဝိဇ္ဇု၊ ကုသူလတော ပစတီတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဝလာဟကာ နိက္ခမ္မ၊ ကုသူလတော အပနေတွာ’’တိ စ ပုဗ္ဗကြိယာ အဇ္ဈာဟရီယတိ။
အနုမေယျဝိသယံ ယထာ – မာထုရာ ပါဋလိပုတ္တကေဟိ အဘိရူပါ။ ဧတ္ထ ဟိ ကေနစိ ဂုဏေန ဥက္ကံသီယန္တီတိ အနုမေယျောဝ ကြိယာဝိသေသော။ ဣဓ ပန ဒူရန္တိကာဒိသုတ္တေ ဝိဘတ္တဂ္ဂဟဏေန အပါဒါနသညာ။
ဝုတ္တဉ္စ
‘‘နိဒ္ဒိဋ္ဌဝိသယံ ကိဉ္စိ၊ ဥပါတ္တဝိသယံ တထာ၊
အနုမေယျဝိသယဉ္စာတိ၊ အပါဒါနံ တိဓာ မတ’’န္တိ။
တဒေဝ ¶ စလာစလဝသေန ဒုဝိဓမ္ပိ ဟောတိ။
စလံ ယထာ – ဓာဝတာ ဟတ္ထိမှာ ပတိတော အင်္ကုသဓာရီ။
အစလံ ယထာ – ပဗ္ဗတာ ဩတရန္တိ ဝနစရာ။
ဘယဟေတုမှိ – စောရာ ဘယံ ဇာယတိ၊ တဏှာယ ဇာယတီ ဘယံ၊ ပါပတော ဥတ္တသတိ၊ အက္ခာတရိ – ဥပဇ္ဈာယာ သိက္ခံ ဂဏှာတိ၊ အာစရိယမှာ အဓီတေ၊ အာစရိယတော သုဏာတိ။
‘‘အပါဒါန’’န္တိ အဓိကာရော။
၃၀၉။ ဓာတုနာမာနမုပသဂ္ဂယောဂါဒီသွပိ စ။
ဓာတဝေါ စ နာမာနိ စ ဓာတုနာမာနိ၊ တေသံ အဝိဟိတလက္ခဏာနံ ဓာတုနာမာနံ ပယောဂေ၊ ဥပသဂ္ဂယောဂေ စ အာဒိသဒ္ဒေန နိပါတယောဂေ စ တံယုတ္တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ။
ဓာတုပ္ပယောဂေ တာဝ – ပရာဇိယောဂေ ယော အသယှော၊ ပဘူယောဂေ ပဘဝေါ၊ ဇနိယောဂေ ဇာယမာနဿ ပကတိ စ။ ယထာ – ဗုဒ္ဓသ္မာ ပရာဇေန္တိ အညတိတ္ထိယာ။ ဟိမဝတာ ပဘဝန္တိ ပဉ္စ မဟာနဒိယော၊ အနဝတတ္တမှာ မဟာသရာ ပဘဝန္တိ၊ အစိရဝတိယာ ပဘဝန္တိ ကုန္နဒိယော။ ကာမတော ဇာယတီ သောကော၊ ယသ္မာ သော ဇာယတေ ဂိနိ၊ ဥရသ္မာ ဇာတော ပုတ္တော၊ ကမ္မတော ဇာတံ ဣန္ဒြိယံ။
နာမပ္ပယောဂေ အညတ္ထိတရာဒီဟိ ယုတ္တေ – နာညတြ ဒုက္ခာ သမ္ဘောတိ၊ နာညံ ဒုက္ခာ နိရုဇ္ဈတိ၊ တတော အညေန ကမ္မေန၊ တတော ဣတရံ၊ ဥဘတော သုဇာတော ပုတ္တော ဣစ္စာဒိ။
ဥပသဂ္ဂယုတ္တေသု ¶ အပပရီဟိ ဝဇ္ဇနတ္ထေဟိ ယောဂေ၊ မရိယာဒါဘိဝိဓိအတ္ထေ အာယောဂေ ပတိနာ ပတိနိဓိပတိဒါနတ္ထေန ယောဂေ စ။ ယထာ – အပသာလာယ အာယန္တိ ဝါဏိဇာ၊ သာလံ ဝဇ္ဇေတွာတိ အတ္ထော။ တထာ ပရိပဗ္ဗတာ ဒေဝေါ ဝဿတိ၊ ပဗ္ဗတံ ဝဇ္ဇေတွာတိ အတ္ထော။ မရိယာဒါယံ – အာပဗ္ဗတာ ခေတ္တံ။ အဘိဝိဓိမှိ – အာဗြဟ္မလောကာ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ၊ ဗြဟ္မလောကံ အဘိဗျာပေတွာတိ အတ္ထော။ ပတိနိဓိမှိ – ဗုဒ္ဓသ္မာ ပတိ သာရိပုတ္တော ဓမ္မဒေသနာယ အာလပတိ တေမာသံ။ ပတိဒါနေ – ဃတမဿ တေလသ္မာ ပတိ ဒဒါတိ၊ ကနကမဿ ဟိရညသ္မာ ပတိ ဒဒါတိ။
နိပါတယုတ္တေသု ရိတေ နာနာ ဝိနာဒီဟိ ယောဂေ – ရိတေ သဒ္ဓမ္မာ ကုတော သုခံ လဘတိ။ တေ ဘိက္ခူ နာနာကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ။ ဝိနာ သဒ္ဓမ္မာ နတ္ထညော ကောစိ နာထော လောကေ ဝိဇ္ဇတိ။ အရိယေဟိ ပုထဂေဝါယံ ဇနော၊ ယာဝ ဗြဟ္မလောကာ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။
အပိဂ္ဂဟဏေန ကမ္မာပါဒါနကာရကမဇ္ဈေပိ ပဉ္စမီ ကာလဒ္ဓါနေဟိ၊ ပက္ခသ္မာ ဝိဇ္ဈတိ မိဂံ လုဒ္ဒကော၊ ဣတော ပက္ခသ္မာ မိဂံ ဝိဇ္ဈတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ မာသသ္မာ ဘုဉ္ဇတိ ဘောဇနံ၊ ကောသာ ဝိဇ္ဈတိ ကုဉ္ဇရံ။
စသဒ္ဒဂ္ဂဟဏေန ပဘုတျာဒိအတ္ထေ၊ တဒတ္ထပ္ပယောဂေ စ – ယတောဟံ ဘဂိနိ အရိယာယ ဇာတိယာ ဇာတော၊ ယတော သရာမိ အတ္တာနံ၊ ယတော ပတ္တောသ္မိ ဝိညုတံ၊ ယတွာဓိကရဏမေနံ၊ ယတော ပဘုတိ၊ ယတော ပဋ္ဌာယ၊ တတော ပဋ္ဌာယ ဣစ္စာဒိ။
၃၁၀။ ရက္ခဏတ္ထာနမိစ္ဆိတံ ¶ ။
ရက္ခဏတ္ထာနံ ဓာတူနံ ပယောဂေ ယံ ဣစ္ဆိတံ၊ တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ၊ စကာရာဓိကာရတော အနိစ္ဆိတဉ္စ။ ရက္ခဏဉ္စေတ္ထ နိဝါရဏံ၊ တာယနဉ္စ။ ကာကေ ရက္ခန္တိ တဏ္ဍုလာ၊ ယဝါ ပဋိသေဓေန္တိ ဂါဝေါ။
အနိစ္ဆိတံ ယထာ – ပါပါ စိတ္တံ နိဝါရယေ၊ ပါပါနိဝါရေန္တိ၊ ရာဇတော ဝါ စောရတော ဝါ အဂ္ဂိတော ဝါ ဥဒကတော ဝါ နာနာဘယတော ဝါ နာနာရောဂတော ဝါ နာနာဥပဒ္ဒဝတော ဝါ အာရက္ခံ ဂဏှန္တု။
‘‘ဣစ္ဆိတ’’မိတိ ဝတ္တတေ။
ယေန အဒဿနမိစ္ဆိတံ အန္တရဓာယန္တေန၊ တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ ဝါ၊ အန္တရဓာနေဝါယံ။ ဥပဇ္ဈာယာ အန္တရဓာယတိ သိဿော၊ နိလီယတီတိ အတ္ထော။ မာတာပိတူဟိ အန္တရဓာယတိ ပုတ္တော။
ဝါတိ ကိံ? ဇေတဝနေ အန္တရဟိတော။ ယေနာတိ ကိံ? ယက္ခော တတ္ထေဝ အန္တရဓာယတိ။
၃၁၂။ ဒူရန္တိကဒ္ဓကာလနိမ္မာနတွာလောပဒိသာယောဂဝိဘတ္တာရပ္ပယောဂ သုဒ္ဓပ္ပမောစန ဟေတု ဝိဝိတ္တပ္ပမာဏ ပုဗ္ဗယောဂ ဗန္ဓန ဂုဏဝစန ပဉှ ကထနထောကာကတ္တူသု စ။
ဒူရတ္ထေ၊ အန္တိကတ္ထေ၊ အဒ္ဓနိမ္မာနေ၊ ကာလနိမ္မာနေ၊ တွာလောပေ၊ ဒိသာယောဂေ၊ ဝိဘတ္တေ၊ အာရတိပ္ပယောဂေ၊ သုဒ္ဓတ္ထပ္ပယောဂေ၊ ပမောစနတ္ထပ္ပယောဂေ၊ ဟေတွတ္ထေ၊ ဝိဝိတ္တတ္ထပ္ပယောဂေ၊ ပမာဏတ္ထေ၊ ပုဗ္ဗယောဂေ၊ ဗန္ဓနတ္ထပ္ပယောဂေ၊ ဂုဏဝစနေ ¶ ၊ ပဉှေ၊ ကထနေ၊ ထောကတ္ထေ၊ အကတ္တရိ စ ယဒဝဓိဘူတံ၊ ဟေတုကမ္မာဒိဘူတဉ္စ၊ တံ ကာရကံ အပါဒါနသညံ ဟောတိ၊ စသဒ္ဒေန ယထာယောဂံ ဒုတိယာ၊ တတိယာ၊ ဆဋ္ဌီ စ။
ဧတ္ထ စ ဒူရန္တိကဉ္စ ဒူရန္တိကတ္ထဉ္စာတိ ဒူရန္တိကန္တိ သရူပေကသေသံ ကတွာ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တေန ဒူရန္တိကတ္ထပ္ပယောဂေ၊ တဒတ္ထေ စ အပါဒါနသညော ဟောတိ။
ဒူရတ္ထပ္ပယောဂေ တာဝ – ကီဝဒူရော ဣတော နဠကာရဂါမော၊ တတော ဟဝေ ဒူရတရံ ဝဒန္တိ၊ ဂါမတော နာတိဒူရေ။ အာရကာ တေ မောဃပုရိသာ ဣမသ္မာ ဓမ္မဝိနယာ၊ အာရကာ တေဟိ ဘဂဝါ။ ဒူရတ္ထေ – ဒူရတောဝ နမဿန္တိ၊ အဒ္ဒသ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။
အန္တိကတ္ထပ္ပယောဂေ – အန္တိကံ ဂါမာ၊ အာသန္နံ ဂါမာ၊ သမီပံ ဂါမာ၊ ဂါမဿ သမီပန္တိ အတ္ထော။
ဒုတိယာ၊ တတိယာ စ၊ ဒူရံ ဂါမံ အာဂတော၊ ဒူရေန ဂါမေန အာဂတော၊ ဒူရတော ဂါမာ အာဂတောတိ အတ္ထော။ ဒူရံ ဂါမေန ဝါ။ အန္တိကံ ဂါမံ အာဂတော၊ အန္တိကံ ဂါမေန ဝါ၊ အာသန္နံ ဂါမံ၊ အာသန္နံ ဂါမေန ဝါ ဣစ္စာဒိ။
အဒ္ဓကာလနိမ္မာနေ နိမ္မာနံ နာမ ပရိမာဏံ၊ တသ္မိံ ဂမျမာနေ – ဣတော မထုရာယ စတူသု ယောဇနေသု သင်္ကဿံ၊ ရာဇဂဟတော ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနမတ္ထကေ သာဝတ္ထိ။
ကာလနိမ္မာနေ – ဣတော ဧကနဝုတိကပ္ပမတ္ထကေ ဝိပဿီ ဘဂဝါ လောကေ ဥဒပါဒိ၊ ဣတော ဝဿသဟဿစ္စယေန ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ။
တွာပစ္စယန္တဿ လောပေါ နာမ တဒတ္ထသမ္ဘဝေပိ အဝိဇ္ဇမာနတာ၊ တသ္မိံ တွာလောပေ ကမ္မာဓိကရဏေသု – ပါသာဒါ သင်္ကမေယျ၊ ပါသာဒံ အဘိရုဟိတွာ သင်္ကမေယျာတိ အတ္ထော ¶ ။ တထာ ဟတ္ထိက္ခန္ဓာ သင်္ကမေယျ၊ အဘိဓမ္မာ ပုစ္ဆန္တိ၊ အဘိဓမ္မံ သုတွာ ဝါ၊ အဘိဓမ္မာ ကထယန္တိ၊ အဘိဓမ္မံ ပဌိတွာ ဝါ၊ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟေယျ၊ အာသနေ နိသီဒိတွာ ဝါ။
ဒိသတ္ထဝါစီဟိ ယောဂေ၊ ဒိသတ္ထေ စ – ဣတော သာ ပုရိမာ ဒိသာ၊ ဣတော သာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ၊ ဣတော သာ ပစ္ဆိမာ ဒိသာ၊ ဣတော သာ ဥတ္တရာ ဒိသာ၊ အဝီစိတော ဥပရိဘဝဂ္ဂါ၊ ဥဒ္ဓံ ပါဒတလာ၊ အဓော ကေသမတ္ထကာ ဣစ္စာဒိ။ ဒိသတ္ထေ – ပုရတ္ထိမတော ဒက္ခိဏတောတိအာဒိ။ ဧတ္ထ ပန သတ္တမိယတ္ထေ တောပစ္စယောပိ ဘဝိဿတိ။
ဝိဘတ္တံ နာမ သယံ ဝိဘတ္တဿေဝ တဒညတော ဂုဏေန ဝိဘဇနံ၊ တသ္မိံ ဝိဘတ္တေ – ယတော ပဏီတတရော ဝါ ဝိသိဋ္ဌတရော ဝါ နတ္ထိ၊ အတ္တဒန္တော တတော ဝရံ။ ကိဉ္စာပိ ဒါနတော သီလမေဝ ဝရံ၊ တတော မယာ သုတာ အဿုတမေဝ ဗဟုတရံ၊ သီလမေဝ သုတာ သေယျော။ ဆဋ္ဌီ စ၊ ဆန္နဝုတီနံ ပါသဏ္ဍာနံ ပဝရံ ယဒိဒံ သုဂတဝိနယော။
အာရတိပ္ပယောဂေါ နာမ ဝိရမဏတ္ထသဒ္ဒပ္ပယောဂေါ။ တတ္ထ – အသဒ္ဓမ္မာ အာရတိ၊ ဝိရတိ ပါပါ၊ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ၊ အဒိန္နာဒါနာ ပဋိဝိရတော၊ အပ္ပဋိဝိရတော မုသာဝါဒါ။
သုဒ္ဓတ္ထပ္ပယောဂေ – လောဘနီယေဟိ ဓမ္မေဟိ သုဒ္ဓါ အသံသဋ္ဌော၊ မာတိတော စ ပိတိတော စ သုဒ္ဓါ အနုပက္ကုဋ္ဌော အဂရဟိတော။
ပမောစနတ္ထပ္ပယောဂေ ¶ – ပရိမုတ္တော ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ၊ မုတ္တော မာရဗန္ဓနာ၊ န တေ မုစ္စန္တိ မစ္စုနာ၊ မုတ္တောဟံ သဗ္ဗပါသေဟိ။
ဟေတွတ္ထေ၊ သရူပေကသေသဿ ဂဟိတတ္တာ ဟေတွတ္ထပ္ပယောဂေ စ သဗ္ဗနာမတော – ကသ္မာ နု တုမှံ ဒဟရာ န မီယရေ၊ ကသ္မာ ဣဓေဝ မရဏံ ဘဝိဿတိ၊ ကသ္မာ ဟေတုနာ၊ ယသ္မာ စ ကမ္မာနိ ကရောန္တိ၊ ယသ္မာ တိဟ ဘိက္ခဝေ၊ တသ္မာ တိဟ ဘိက္ခဝေ ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ၊ တသ္မာ ဗုဒ္ဓါသ္မိ ဗြာဟ္မဏ၊ ယသ္မာ ကာရဏာ၊ တသ္မာ ကာရဏာ၊ ကိံ ကာရဏာ။ ဒုတိယာ၊ ဆဋ္ဌီ စ၊ ကိံ ကာရဏံ၊ တံ ကိဿ ဟေတု၊ ကိဿ တုမှေ ကိလမထ။
ကေန ဟေတုနာ၊ ကေန ကာရဏေန၊ ယေန မိဓေကစ္စေ သတ္တာ၊ တေန နိမိတ္တေန၊ တေန ဝုတ္တမိစ္စာဒီသု ‘‘ဟေတွတ္ထေ စာ’’တိ တတိယာ။
ဝိဝိတ္တံ နာမ ဝိဝေစနံ၊ တဒတ္ထပ္ပယောဂေ – ဝိဝိတ္တော ပါပကာ ဓမ္မာ၊ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ၊ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ။
ပမာဏတ္ထေ တတိယာ စ၊ အာယာမတော စ ဝိတ္ထာရတော စ ယောဇနံ၊ ဂမ္ဘီရတော စ ပုထုလတော စ ယောဇနံ စန္ဒဘာဂါယ ပရိမာဏံ၊ ပရိက္ခေပတော နဝယောဇနသတပရိမာဏော မဇ္ဈိမပဒေသော။
ဒီဃသော နဝ ဝိဒတ္ထိယော သုဂတဝိဒတ္ထိယာ ပမာဏိကာ ကာရေတဗ္ဗာ။
ဧတ္ထ စ ‘‘သ္မာဟိသ္မိံန’’မိစ္စာဒိတော ‘‘သ္မာ’’တိ စ ‘‘သော၊ ဝါ’’တိ စ ဝတ္တမာနေ
၃၁၃။ ဒီဃောရေဟိ ¶ ။
ဒီဃ ဩရဣစ္စေတေတိ သ္မာဝစနဿ သောအာဒေသော ဟောတိ ဝါ။
ဒီဃသော၊ ဒီဃမှာ ဝါ၊ [ဩရသော၊ ဩရမှာ ဝါ] တတိယာ စ၊ ယောဇနံ အာယာမေန၊ ယောဇနံ ဝိတ္ထာရေန၊ ယောဇနံ ဥဗ္ဗေဓေန သာသပရာသိ။
ပဌမတ္ထဝါစကေန ပုဗ္ဗသဒ္ဒေန ယောဂေါ ပုဗ္ဗယောဂေါ၊ ဧတ္ထ စ ပုဗ္ဗဂ္ဂဟဏံ အဒိသတ္ထဝုတ္တိနော ပုဗ္ဗာဒိဂ္ဂဟဏဿုပလက္ခဏန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တေန ပရာဒိယောဂေပိ။ ယထာ – ပုဗ္ဗေဝ မေ ဘိက္ခဝေ သမ္ဗောဓာ၊ ဣတော ပုဗ္ဗေနာဟောသိ၊ တတော ပရံ ပစ္စန္တိမာ ဇနပဒါ၊ ဓာတုလိင်္ဂေဟိ ပရာ ပစ္စယာ၊ တတော အပရေန သမယေန၊ တတော ဥတ္တရိမ္ပိ ဣစ္စာဒိ။
ဗန္ဓနတ္ထပ္ပယောဂေ ဗန္ဓနဟေတုမှိ ဣဏေ ပဉ္စမီ၊ တတိယာ စ ဟောတိ၊ သတသ္မာ ဗဒ္ဓါ နရော ရညာ၊ သတေန ဝါ ဗဒ္ဓါ နရော။
ဖလသာဓနဟေတုဘူတဿ ဂုဏဿ ဝစနံ ဂုဏဝစနံ၊ တသ္မိံ ဂုဏဝစနေ ပဉ္စမီ၊ တတိယာ စ၊ ဣဿရိယာ ဇနံ ရက္ခတိ ရာဇာ၊ ဣဿရိယေန ဝါ၊ သီလတော နံ ပသံသန္တိ၊ သီလေန ဝါ၊ ပညာယ ဝိမုတ္တိမနော ဣစ္စာဒိ။
ပဉှကထနေသု – ကုတောသိ တွံ၊ ကုတော ဘဝံ၊ ပါဋလိပုတ္တတော။ ဧတ္ထ စ ကထနံ နာမ ဝိဿဇ္ဇနံ။
ထောကတ္ထေ အသတွဝစနေ ကရဏေ တတိယာ စ၊ ထောကာ မုစ္စတိ၊ ထောကေန မုစ္စတိ ဝါ၊ အပ္ပမတ္တကာ မုစ္စတိ၊ အပ္ပမတ္တကေန ဝါ၊ ကိစ္ဆာ မုစ္စတိ၊ ကိစ္ဆေန ဝါ။
အကတ္တရိ ¶ အကာရကေ ဉာပကဟေတုမှိ – ကမ္မဿ ကတတ္တာ ဥပစိတတ္တာ ဥဿန္နတ္တာ ဝိပုလတ္တာ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ စက္ခုဝိညာဏ၊ န တာဝိဒံ နာမရူပံ အဟေတုကံ သဗ္ဗတ္ထ သဗ္ဗဒါ သဗ္ဗေသဉ္စ ဧကသဒိသဘာဝါပတ္တိတော။
ဟုတွာ အဘာဝတော နိစ္စာ၊ ဥဒယဗ္ဗယပီဠနာ၊
ဒုက္ခာ အဝသဝတ္တိတ္တာ၊ အနတ္တာတိ တိလက္ခဏံ။
‘‘ပဉ္စမီ’’တိ ဝတ္တတေ။
ကရောတိ အတ္တနော ဖလန္တိ ကာရဏံ၊ ကာရကဟေတု [ဇနကဟေတု]၊ တသ္မိံ ကာရဏတ္ထေ စ ပဉ္စမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ၊ ဝိကပ္ပေနာယံ၊ ဟေတွတ္ထေ တတိယာယ စ ဝိဟိတတ္တာ၊ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ယထာဘူတံ အဒဿနာ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ၊ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ၊ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏံ၊ အဝိဇ္ဇာယ တွေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင်္ခါရနိရောဓော၊ သင်္ခါရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော၊ ဝိညာဏနိရောဓာ ဣစ္စာဒိ။
ကသ္မိံ အတ္ထေ ဆဋ္ဌီ?
ကော စ သာမီ?
ပရိဂ္ဂယှတီတိ ပရိဂ္ဂဟော၊ ယော ယဿ ပရိဂ္ဂဟော အာယတ္တော သမ္ဗန္ဓီ၊ တံ ပတိ သော အတ္ထော သာမိသညော ဟောတိ။ ဝါဂ္ဂဟဏေန သာမိတဗ္ဗ ရုဇာဒိယောဂေပိ။
ဧတ္ထ ¶ စ ကြိယာဘိသမ္ဗန္ဓာဘာဝါ န ကာရကတာ သမ္ဘဝတိ။ သာမိဘာဝေါ ဟိ ကြိယာကာရကဘာဝဿ ဖလဘာဝေန ဂဟိတော၊ တထာ ဟိ ‘‘ရညော ပုရိသော’’တိ ဝုတ္တေ ယသ္မာ ရာဇာ ဒဒါတိ၊ ပုရိသော စ ပတိဂ္ဂဏှာတိ၊ တသ္မာ ‘‘ရာဇပုရိသော’’တိ ဝိညာယတိ။ ဧဝံ ယော ယဿ အာယတ္တော သေဝကာဒိဘာဝေန ဝါ ဘဏ္ဍဘာဝေန ဝါ သမီပ သမူဟာဝယဝဝိကာရ ကာရိယအဝတ္ထာ ဇာတိ ဂုဏ ကြိယာဒိဝသေန ဝါ၊ တဿ သဗ္ဗဿာပိ သော သမ္ဗန္ဓာဓာရဘူတော ဝိသေသနဋ္ဌာနီ အာဂမီဝသေန တိဝိဓောပိ အတ္ထော သာမီ နာမာတိ ဂဟေတဗ္ဗော။
ဝုတ္တဉ္စ
‘‘ကြိယာကာရကသဉ္ဇာတော၊
အဿေဒံ ဘာဝဟေတုကော၊
သမ္ဗန္ဓော နာမ သော အတ္ထော၊
တတ္ထ ဆဋ္ဌီ ဝိဓီယတေ။
ပါရတန္တျဉှိ သမ္ဗန္ဓော၊
တတ္ထ ဆဋ္ဌီ ဘဝေတိတော၊
ဥပါဓိဋ္ဌာနာ ဂမိတော၊
န ဝိသေသျာဒိတော တိတော’’တိ။
ဝိသေသနတော တာဝ – ရညော ပုရိသောတိ၊ ဧတ္ထ စ ရာဇာ ပုရိသံ အညသာမိတော ဝိသေသေတိ နိဝတ္တေတီတိ ဝိသေသနံ၊ ပုရိသော တေန ဝိသေသီယတီတိ ဝိသေသိတဗ္ဗော၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ဝိသေသိတဗ္ဗယောဂေ ဝိသေသနတောဝ ဆဋ္ဌီ။
ဘဏ္ဍေန သမ္ဗန္ဓေ – ပဟူတံ မေ ဓနံ သက္က၊ ဧတဿ ပဋိဝီသော၊ ဘိက္ခုဿ ပတ္တစီဝရံ။
သမီပသမ္ဗန္ဓေ – အမ္ဗဝနဿ အဝိဒူရေ၊ နိဗ္ဗာနဿေဝ သန္တိကေ။
သမူဟသမ္ဗန္ဓေ ¶ – သုဝဏ္ဏဿ ရာသိ၊ ဘိက္ခူနံ သမူဟော။
အဝယဝသမ္ဗန္ဓေ – မနုဿဿေဝ တေ သီသံ၊ ရုက္ခဿ သာခါ။
ဝိကာရသမ္ဗန္ဓေ – သုဝဏ္ဏဿ ဝိကတိ၊ ဘဋ္ဌဓညာနံ သတ္တု။
ကာရိယသမ္ဗန္ဓေ – ယဝဿ အင်္ကုရော၊ မေဃဿ သဒ္ဒေါ၊ ပုတ္တာပိ တဿ ဗဟဝေါ၊ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော။
အဝတ္ထာသမ္ဗန္ဓေ – ခန္ဓာနံ ပါတုဘာဝေါ၊ ခန္ဓာနံ ဇရာ၊ ခန္ဓာနံ ဘေဒေါ။
ဇာတိသမ္ဗန္ဓေ – မနုဿဿ ဘာဝေါ၊ မနုဿာနံ ဇာတိ။
ဂုဏသမ္ဗန္ဓေ – သုဝဏ္ဏဿ ဝဏ္ဏော၊ ဝဏ္ဏော န ခီယေထ တထာဂတဿ၊ ဗုဒ္ဓဿ ဂုဏဃောသော၊ ပုပ္ဖာနံ ဂန္ဓော၊ ဖလာနံ ရသော၊ စိတ္တဿ ဖုသနာ၊ သိပ္ပိကာနံ သတံ နတ္ထိ၊ တိလာနံ မုဋ္ဌိ၊ တေသံ သမာယောဂေါ၊ သန္ဓိနော ဝိမောက္ခော၊ တထာဂတဿ ပညာပါရမိံ အာရဗ္ဘ၊ ပုဗ္ဗစရိယံ ဝါ၊ သုခံ တေ၊ ဒုက္ခံ တေ၊ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ၊ ပညာယ ပဋုဘာဝေါ၊ ရူပဿ လဟုတာ၊ ရူပဿ မုဒုတာ၊ ရူပဿ ဥပစယော။
ကြိယာသမ္ဗန္ဓေ – ပါဒဿ ဥက္ခိပနံ၊ ပါဒဿ အဝက္ခေပနံ ဝါ၊ ဟတ္ထဿ သမိဉ္ဇနံ၊ ပါဒါနံ ပသာရဏံ၊ ဓာတူနံ ဂမနံ၊ ဓာတူနံယေဝ ဌာနံ၊ နိသဇ္ဇာ၊ သယနံ ဝါ။ တထာ တဿ နာမဂေါတ္တာဒိ၊ တဿ ကာရဏံ၊ တဿ မာတာပိတရော၊ တဿ ပုရတော ပါတုရဟောသိ၊ တဿ ပစ္ဆတော၊ နဂရဿ ဒက္ခိဏတော၊ ဝဿာနံ တတိယေ မာသေ၊ န တဿ ဥပမာ၊ ကုဝေရဿ ဗလိ ဣစ္စာဒိ။
ဌာနိတော ¶ – ယမေဒန္တဿာဒေသော၊ ဩ အဝဿ။
အာဂမိတော – ပုထဿာဂမော ဣစ္စာဒိ။
သာမိယောဂေ – ဒေဝါနမိန္ဒော၊ မိဂါနံ ရာဇာ။
တဗ္ဗ ရုဇာဒိယောဂေ – မဟာသေနာပတီနံ ဥဇ္ဈာပေတဗ္ဗံ ဝိကန္ဒိတဗ္ဗံ ဝိရဝိတဗ္ဗံ၊ ဒေဝဒတ္တဿ ရုဇတိ၊ တဿ ရောဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ရဇကဿ ဝတ္ထံ ဒဒါတိ၊ မုသာဝါဒဿ ဩတ္တပ္ပံ ဣစ္စာဒိ။
‘‘ကွစိ၊ တတိယာသတ္တမီန’’န္တိ စ ဝတ္တတေ။
တတိယာသတ္တမီနမတ္ထေ ကွစိ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ယဇဿ ကရဏေ – ပုပ္ဖဿ ဗုဒ္ဓံ ယဇတိ၊ ပုပ္ဖေန ဝါ၊ ဃတဿ အဂ္ဂိံ ဇုဟောတိ။
သုဟိတတ္ထယောဂေ – ပတ္တံ ဩဒနဿ ပူရေတွာ၊ ဩဒနေနာတိ အတ္ထော။ ဣမမေဝ ကာယံ ပူရံ နာနပ္ပကာရဿ အသုစိနော ပစ္စဝေက္ခတိ၊ ပူရံ ဟိရညသုဝဏ္ဏဿ၊ ပူရတိ ဗာလော ပါပဿ။
တုလျတ္ထကိမလမာဒိယောဂေ – ပိတုဿ တုလျော၊ ပိတရာ ဝါ တုလျော၊ မာတု သဒိသော၊ မာတရာ သဒိသော ဝါ၊ ကိံ တဿ စ တုဋ္ဌဿ၊ ကိံ တေန တုဋ္ဌေနာတိ အတ္ထော။ အလံ တဿ စ တုဋ္ဌဿ။
ကတ္တရိ ကိတပ္ပစ္စယယောဂေ – သောဘနာ ကစ္စာယနဿ ကတိ၊ ကစ္စာယနေန ဝါ၊ ရညော သမ္မတော၊ ရညာ ဝါ၊ ဧဝံ ရညော ¶ ပူဇိတော၊ ရညော သက္ကတော၊ ရညော အပစိတော၊ ရညော မာနိတော၊ အမတံ တေသံ ဘိက္ခဝေ အပရိဘုတ္တံ၊ ယေသံ ကာယဂတာသတိ အပရိဘုတ္တာ ဣစ္စာဒိ။
သတ္တမိယတ္ထေ ကုသလာဒိယောဂေ – ကုသလာ နစ္စဂီတဿ သိက္ခိတာ စာတုရိတ္ထိယော၊ ကုသလော တွံ ရထဿ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနံ၊ ကုသလော မဂ္ဂဿ၊ ကုသလော အမဂ္ဂဿ၊ သန္တိ ဟိ ဘန္တေ ဥဠာရာ ယက္ခာ ဘဂဝတော ပသန္နာ၊ ဒိဝသဿ တိက္ခတ္တုံ၊ ဒိဝသေ တိက္ခတ္တုံ ဝါ၊ မာသဿ ဒွိက္ခတ္တုံ ဣစ္စာဒိ။
‘‘ကွစိ၊ ဆဋ္ဌီ’’တိ စ ဝတ္တတေ။
ဒုတိယာပဉ္စမီနမတ္ထေ စ ကွစိ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ဒုတိယတ္ထေ ကမ္မနိ ကိတကယောဂေ – တဿ ဘဝန္တိ ဝတ္တာရော၊ သဟသာ ကမ္မဿ ကတ္တာရော၊ အမတဿ ဒါတာ၊ ဘိန္နာနံ သန္ဓာတာ၊ သဟိတာနံ အနုပ္ပဒါတာ၊ ဗောဓေတာ ပဇာယ၊ ကမ္မဿ ကာရကော နတ္ထိ၊ ဝိပါကဿ စ ဝေဒကော၊ အဝိသံဝါဒကော လောကဿ၊ ပါပါနံ အကရဏံ သုခံ၊ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ ဥပါဒါယ ပသာဒေါ၊ အစ္ဆရိယော အရဇကေန ဝတ္ထာနံ ရာဂေါ၊ အစ္ဆရိယော အဂေါပါလကေန ဂါဝီနံ ဒေါဟော။
တထာ သရိစ္ဆာဒီနံ ကမ္မနိ – မာတု သရတိ၊ မာတရံ သရတိ၊ န တေသံ ကောစိ သရတိ၊ သတ္တာနံ ကမ္မပ္ပစ္စယာ၊ ပုတ္တဿ ဣစ္ဆတိ၊ ပုတ္တမိစ္ဆတိ။
ကရောတိဿ ¶ ပတိယတနေ စ – ပတိယတနံ အဘိသင်္ခါရော၊ ဥဒကဿ ပတိကုရုတေ၊ ဥဒကံ ပတိကုရုတေ၊ ကဏ္ဍဿ ပတိကုရုတေ၊ ကဏ္ဍံ ပတိကုရုတေ။
ပဉ္စမိယတ္ထေ ပရိဟာနိဘယတ္ထယောဂေ – အဿဝနတာ ဓမ္မဿ ပရိဟာယန္တိ၊ ကိံ နု ခေါ အဟံ တဿ သုခဿ ဘာယာမိ၊ သဗ္ဗေ တသန္တိ ဒဏ္ဍဿ၊ သဗ္ဗေ ဘာယန္တိ မစ္စုနော၊ ဘီတော စတုန္နံ အာသိဝိသာနံ ဣစ္စာဒိ။
ကွစီတိ ကိံ? ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ၊ ကာလေန ဓမ္မိံ ကထံ ဘာသိတာ ဟောတိ၊ ပရေသံ ပုညာနိ အနုမောဒိတာ၊ ဗုဇ္ဈိတာ သစ္စာနိ၊ ကဋံ ကာရကော၊ ပသဝေါ ဃာတကော။
တထာ န နိဋ္ဌာဒီသု စ – သုခကာမီ ဝိဟာရံ ကတော၊ ရထံ ကတဝန္တော၊ ရထံ ကတာဝီ၊ ကဋံ ကတွာ၊ ကဋံ ကရောန္တော၊ ကဋံ ကရာနော၊ ကဋံ ကုရုမာနော ဣစ္စာဒိ။
ကသ္မိံ အတ္ထေ သတ္တမီ?
ဩကာသကာရကေ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ကော စ ဩကာသော?
အာဓာရီယတိ အသ္မိန္တိ အာဓာရော၊ အဓိကရဏံ။ ကတ္တုကမ္မသမဝေတာနံ နိသဇ္ဇပစနာဒိကြိယာနံ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ယော အာဓာရော၊ တံ ကာရကံ ဩကာသသညံ ဟောတိ။
ကဋေ ¶ နိသီဒတိ ဒေဝဒတ္တော၊ ထာလိယံ ဩဒနံ ပစတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဒေဝဒတ္တတဏ္ဍုလာနံ ကတ္တုကမ္မာနံ ဓာရဏတော တံသမဝေတံ အာသနပစနသင်္ခါတံ ကြိယံ ဓာရေတိ နာမ။
သော ပနာယမောကာသော စတုဗ္ဗိဓော ဗျာပိကော ဩပသိလေသိကော သာမီပိကော ဝေသယိကောတိ။
တတ္ထ ဗျာပိကော နာမ ယတ္ထ သကလောပိ အာဓာရဘူတော အတ္ထော အာဓေယျေန ပတ္ထဋော ဟောတိ၊ ယသ္မိဉ္စ အာဓေယျဘူတံ ကိဉ္စိ ဗျာပေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ တံ ယထာ – တိလေသု တေလံ အတ္ထိ၊ ခီလေသု ဇလံ၊ ဒဓိမှိ သပ္ပီတိ။
ဩပသိလေသိကော နာမ ပစ္စေကသိဒ္ဓါနံ ဘာဝါနံ ယတ္ထ ဥပသိလေသေန ဥပဂမော ဟောတိ၊ ယသ္မိဉ္စ အာဓေယျော ဥပသိလိဿတိ အလ္လီယိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ တံ ယထာ – အာသနေ နိသိန္နော သင်္ဃော၊ ထာလိယံ ဩဒနံ ပစတိ၊ ဃဋေသု ဥဒကံ အတ္ထိ၊ ဒူရေ ဌိတော၊ သမီပေ ဌိတောတိ။
သာမီပိကော နာမ ယတ္ထ သမီပေ သမီပိဝေါဟာရံ ကတွာ တဒါယတ္တဝုတ္တိတာဒီပနတ္ထံ အာဓာရဘာဝေါ ဝိကပ္ပီယတိ၊ တံ ယထာ – ဂင်္ဂါယံ ဃောသော ဝသတိ၊ ဂင်္ဂါယ သမီပေ ဝဇော ဝသတီတိ အတ္ထော။ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ၊ သာဝတ္ထိယာ သမီပေတိ အတ္ထော။
ဝေသယိကော နာမ ယတ္ထ အညတ္ထာဘာဝဝသေန၊ ဒေသန္တရာဝစ္ဆေဒဝသေန ဝါ အာဓာရဘာဝေါ ပရိကပ္ပော၊ တံ ယထာ – အာကာသေ သကုဏာ ပက္ခန္တိ၊ ဘူမီသု မနုဿာ စရန္တိ၊ ဇလေသု မစ္ဆာ၊ ပါဒေသု ပတိတော၊ ပါပသ္မိံ ရမတီ မနော၊ ပသန္နော ဗုဒ္ဓသာသနေ၊ ပညာယ သာဓု၊ ဝိနယေ နိပုဏော၊ မာတရိ သာဓု၊ ပိတရိ နိပုဏော ဣစ္စာဒိ။
သဗ္ဗောပိ ¶ စာယမာဓာရော ပဓာနဝသေန ဝါ ပရိကပ္ပိတဝသေန ဝါ ကြိယာယ ပတိဋ္ဌာ ဘဝတီတိ ဩကာသောတွေဝ ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။
ဝုတ္တဉ္စေတံ
‘‘ကိရိယာ ကတ္တုကမ္မာနံ၊
ယတ္ထ ဟောတိ ပတိဋ္ဌိတာ၊
‘ဩကာသော’တိ ပဝုတ္တော သော၊
စတုဓာ ဗျာပိကာဒိတော။
ဗျာပိကော တိလခီရာဒိ၊
ကဋော ဩပသိလေသိကော၊
သာမီပိကော တု ဂင်္ဂါဒိ၊
အာကာသော ဝိသယော မတော’’တိ။
‘‘ဆဋ္ဌီ၊ သတ္တမီ’’တိ စ အဓိကာရော။
၃၂၁။ သာမိဿရာဓိပတိဒါယာဒသက္ခီပတိဘူပသူတကုသလေဟိ စ။
သာမီ ဣဿရ အဓိပတိ ဒါယာဒ သက္ခိပတိဘူ ပသူတ ကုသလဣစ္စေတေဟိ ယောဂေ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ၊ သတ္တမီ စ။ ဥဘယတ္ထံ ဝစနံ။
ဂဝံ သာမိ၊ ဂေါသု သာမိ၊ ဂဝံ ဣဿရော၊ ဂေါသု ဣဿရော၊ ဂဝံ အဓိပတိ၊ ဂေါသု အဓိပတိ၊ ဂဝံ ဒါယာဒေါ၊ ဂေါသု ဒါယာဒေါ၊ ဂဝံ သက္ခိ၊ ဂေါသု သက္ခိ၊ ဂဝံ ပတိဘူ၊ ဂေါသု ပတိဘူ၊ ဂဝံ ပသူတော၊ ဂေါသု ပသူတော၊ ဂဝံ ကုသလော၊ ဂေါသု ကုသလော။
နီဟရိတွာ ဓာရဏံ နိဒ္ဓါရဏံ၊ ဇာတိ ဂုဏ ကြိယာ နာမေဟိ သမုဒါယတော ဧကဒေသဿ ပုထက္ကရဏံ၊ တသ္မိံ နိဒ္ဓါရဏတ္ထေ ဂမျမာနေ ¶ တတော သမုဒါယဝါစိလိင်္ဂမှာ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ၊ သတ္တမီ စ။
မနုဿာနံ ခတ္တိယော သူရတမော၊ မနုဿေသု ခတ္တိယော သူရတမော၊ ကဏှာ ဂါဝီနံ သမ္ပန္နခီရတမာ၊ ကဏှာ ဂါဝီသု သမ္ပန္နခီရတမာ၊ အဒ္ဓိကာနံ ဓာဝန္တော သီဃတမော၊ အဒ္ဓိကေသု ဓာဝန္တော သီဃတမော၊ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အရဟတံ အညတရော အဟောသိ၊ အရဟန္တေသု ဝါ ဣစ္စာဒိ။
အနာဒရေ ဂမျမာနေ ဘာဝဝတာ လိင်္ဂမှာ ဆဋ္ဌီဝိဘတ္တိ ဟောတိ၊ သတ္တမီ စ။ အကာမကာနံ မာတာပိတူနံ ရုဒန္တာနံ ပဗ္ဗဇိ၊ မာတာပိတူသု ရုဒန္တေသု ပဗ္ဗဇိ။
အာကောဋယန္တော သော နေတိ၊
သိဝိရာဇဿ ပေက္ခတော၊
မစ္စု ဂစ္ဆတိ အာဒါယ၊
ပေက္ခမာနေ မဟာဇနေ။
၃၂၄။ ကမ္မကရဏနိမိတ္တတ္ထေသု သတ္တမီ။
ကမ္မကရဏနိမိတ္တဣစ္စေတေသွတ္ထေသု လိင်္ဂမှာ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ကမ္မတ္ထေ – ဘိက္ခူသု အဘိဝါဒေန္တိ၊ မုဒ္ဓနိ စုမ္ဗိတွာ၊ ပုရိသဿ ဗာဟာသု ဂဟေတွာ။
ကရဏတ္ထေ – ဟတ္ထေသု ပိဏ္ဍာယ စရန္တိ၊ ပတ္တေသု ပိဏ္ဍာယ စရန္တိ၊ ပထေသု ဂစ္ဆန္တိ၊ သောပိ မံ အနုသာသေယျ၊ သမ္ပဋိစ္ဆာမိ မတ္ထကေ။
နိမိတ္တတ္ထေ ¶ – ဒီပိ စမ္မေသု ဟညတေ၊ ကုဉ္ဇရော ဒန္တေသု ဟညတေ၊ အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒဿာဝီ၊ သမ္ပဇာနမုသာဝါဒေ ပါစိတ္တိယံ၊ မုသာဝါဒနိမိတ္တံ မုသာဝါဒပ္ပစ္စယာတိ အတ္ထော။
‘‘သတ္တမီ’’တိ အဓိကာရော။
သမ္ပဒါနတ္ထေ စ လိင်္ဂမှာ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ သင်္ဃေ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ၊ သင်္ဃေ ဂေါတမိ ဒေဟိ၊ သင်္ဃေ တေ ဒိန္နေ အဟဉ္စေဝ ပူဇိတော ဘဝိဿာမိ။
ယာ ပလာလမယံ မာလံ၊ နာရီ ဒတွာန စေတိယေ၊
အလတ္ထ ကဉ္စနမယံ၊ မာလံ ဗောဇ္ဈင်္ဂိကဉ္စ သာ။
ပဉ္စမျတ္ထေ စ လိင်္ဂမှာ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။ ကဒလီသု ဂဇေ ရက္ခန္တိ။
ကာလော နာမ နိမေသ ခဏ လယ မုဟုတ္တ ပုဗ္ဗဏှာဒိကော၊ ဘာဝေါ နာမ ကြိယာ၊ သာ စေတ္ထ ကြိယန္တရူပလက္ခဏာဝ အဓိပ္ပေတာ၊ တသ္မိံ ကာလတ္ထေ စ ဘာဝလက္ခဏေ ဘာဝတ္ထေ စ လိင်္ဂမှာ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
ကာလေ – ပုဗ္ဗဏှသမယေ ဂတော၊ သာယနှသမယေ အာဂတော၊ အကာလေ ဝဿတိ တဿ၊ ကာလေ တဿ န ဝဿတိ၊ ဖုဿမာသမှာ တီသု မာသေသု ဝေသာခမာသော၊ ဣတော သတသဟဿမှိ၊ ကပ္ပေ ဥပ္ပဇ္ဇိ စက္ခုမာ။
ဘာဝေနဘာဝလက္ခဏေ ¶ – ဘိက္ခုသင်္ဃေသု ဘောဇီယမာနေသု ဂတော၊ ဘုတ္တေသု အာဂတော၊ ဂေါသု ဒုယှမာနာသု ဂတော၊ ဒုဒ္ဓါသု အာဂတော၊ ဇာယမာနေ ခေါ သာရိပုတ္တ ဗောဓိသတ္တေ အယံ ဒသသဟဿိလောကဓာတု သံကမ္ပိ သမ္ပကမ္ပိ သမ္ပဝေဓိ။
ပါသာဏာ သက္ခရာ စေဝ၊ ကဌလာ ခါဏုကဏ္ဋကာ၊
သဗ္ဗေ မဂ္ဂါ ဝိဝဇ္ဇေန္တိ၊ ဂစ္ဆန္တေ လောကနာယကေ။
ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ ဣစ္စာဒိ။
ဒွိပဒမိဒံ။ အဓိကတ္ထေ၊ ဣဿရတ္ထေ စ ဝတ္တမာနေဟိ ဥပအဓိဣစ္စေတေဟိ ယောဂေ အဓိကိဿရဝစနေ ဂမျမာနေ လိင်္ဂမှာ သတ္တမီဝိဘတ္တိ ဟောတိ။
အဓိကဝစနေ – ဥပ ခါရိယံ ဒေါဏော၊ ခါရိယာ ဒေါဏော အဓိကောတိ အတ္ထော။ တထာ ဥပ နိက္ခေ ကဟာပဏံ၊ အဓိ ဒေဝေသု ဗုဒ္ဓါ၊ သမ္မုတိဥပပတ္တိဝိသုဒ္ဓိဒေဝသင်္ခါတေဟိ တိဝိဓေဟိပိ ဒေဝေဟိ သဗ္ဗညူ ဗုဒ္ဓါဝ အဓိကောတိ အတ္ထော။
ဣဿရဝစနေ – အဓိ ဗြဟ္မဒတ္တေ ပဉ္စာလာ၊ ဗြဟ္မဒတ္တိဿရာ ပဉ္စာလာတိ အတ္ထော။
မဏ္ဍိတဥဿုက္ကဣစ္စေတေသွတ္ထေသု ဂမျမာနေသု လိင်္ဂမှာ တတိယာဝိဘတ္တိ ဟောတိ၊ သတ္တမီ စ။ မဏ္ဍိတသဒ္ဒေါ ပနေတ္ထ ပသန္နတ္ထဝါစကော၊ ဥဿုက္ကသဒ္ဒေါ သဤဟတ္ထော။ ဉာဏေန ပသန္နော၊ ဉာဏသ္မိံ ပသန္နော၊ ဉာဏေန ဥဿုက္ကော၊ ဉာဏသ္မိံ ဥဿုက္ကော သပ္ပုရိသော။
ကာရကံ ¶ ဆဗ္ဗိဓံ သညာ-ဝသာ ဆဗ္ဗီသတီဝိဓံ၊
ပဘေဒါ သတ္တဓာ ကမ္မံ၊ ကတ္တာ ပဉ္စဝိဓော ဘဝေ။
ကရဏံ ဒုဝိဓံ ဟောတိ၊ သမ္ပဒါနံ တိဓာ မတံ၊
အပါဒါနံ ပဉ္စဝိဓံ၊ အာဓာရော တု စတုဗ္ဗိဓော။
ဝိဘတ္တိယော ပန ပစ္စတ္တဝစနာဒိဝသေန အဋ္ဌဝိဓာ ဘဝန္တိ။ ယထာဟ
‘‘ပစ္စတ္တမုပယောဂဉ္စ၊ ကရဏံ သမ္ပဒါနိယံ၊
နိဿက္ကံ သာမိဝစနံ၊ ဘုမ္မာလပနမဋ္ဌမ’’န္တိ။
ဣတိ ပဒရူပသိဒ္ဓိယံ ကာရကကဏ္ဍော
တတိယော။