အည > ဗျာကရဏ ဂန္ထ-သင်္ဂဟော > မောဂလ္လာနပဉ္စိကာ

ယဿာတိကမာဝဋ္ဌိတဿယောအာဒိအက္ခရသမုဒါယဿ၊ ကိန္တန္တိ အာဟ- ‘ဣဒ’မိစ္စာဒိ၊ ဣဒန္တိ ယထာဝုတ္တံ သျာဒိသမုဒါယရူပံ၊ အဝယဝေန ဝိဂ္ဂဟော သမုဒါယော သမာသတ္ထော၊ သမုဒါယေ ပဝတ္တာ သဒ္ဒါ အဝယဝေသုပိ ဝတ္တန္တီတိ သျာဒိသဒ္ဒေါ သိအာဒိကေ အဝယဝေပိ ဝတ္တတေ၊ ဝိဓိဂ္ဂဟဏဉာယေနာတိ ‘‘ပစ္စယဂ္ဂဟဏေ ယသ္မာ သ ဝိဟိတော တဒါဒိနော တဒန္တဿ စ ဂဟဏ’’န္တိ ဉာယေန။ သျာဒိ အန္တေ ယဿ တံ သျာဒျန္တံ။ နနု စ ‘‘သျာဒိသျာဒိနေကတ္ထ’’န္တိ သာမညေန ဝုစ္စမာနေ ယံကိဉ္စိ သျာဒျန္တံ ယေနကေနစိ သျာဒျန္တေန သဟေကတ္ထီဘာဝမရဟတိ၊ တထာဟိ ယထာ ဂါမဂတောတိအာဒေါ၊ တထာ ပဿ ဒေဝဒတ္တေ ဂါမံ၊ ဂတော ယညဒတ္တော ဂုရုကုလန္တိ အာဒေါပိ သမာသော တျာသင်္ကိယာဟ-‘သာမညေန ဝုတ္တေပိ’စ္စာဒိ၊ ယဿ သျာဒျန္တဿယေန သျာဒျန္တေန သမ္ဗန္ဓော၊ တေန သျာဒျန္တေန သဟတံ သျာဒျန္တမေကတ္ထမ္ဘဝတီတိ သမ္ဗန္ဓတော ဝိညာယတိ အဝသီယတီတိ ယဿာတျာဒိသွတ္ထော၊ တထာ စ ဂါမဂတောတျတြတ္ထီမေသ-မညမညာပေက္ခာလက္ခဏော သမ္ဗန္ဓောတျေကတ္ထီဘာဝေါ၊ တတောယေဝေတ္ထာဟု-

နိယတံ သာဓနံ သာဓျေ၊ ကြိယာ နိယတသာဓနာ၊

သန္နိဓာနေန မေတေသံ [စေထိဿာ (ပေါတ္ထကေ)]၊ နိယမော-ယမ္ပကာသတီတိ။

အယမေတ္ထ အတ္ထော ‘‘ယတော ဂါမမိစ္စေတံ သာဓနံ သာဓျံ ကိရိယံ တံဗျပဒေသဇာနနယောဂျမပေက္ခတေ ဂတောတိ၊ အတော သာဓနံ ကာရ ကံ ¶ သာဓျေ ကိရိယာယ နိယတံ၊ ယတော စ ကိရိယာ သယံ သာဓနမပေက္ခတေ ကိံ ဂတောတိ၊ အတော ကိရိယာပိ နိယတံ သာဓနမေတိဿာတိ နိယတသာဓနာ ဟောတိ အယံ ယထာဝုတ္တော နိယမော အညမညာပေက္ခာဝသေန ဝတ္တမာနော ဧတေသံ သာဓျသာဓနာနံ သန္နိဓာန မတ္တေန အညမညတော ပကာသတီ’’တိ။ ပဿ ဒေဝဒတ္တ ဂါမံ၊ ဂတော ယညဒတ္တော ဂုရုကုလံတျတြ တု ဂါမန္တိ သာဓနံ ပဿေတိ သာဓျမပေက္ခတေ၊ ဂတောတိ ဂမနကိရိယာ တု ဂုရုကုလမပေက္ခတေ၊ တတော စ ဂါမဂတာနံ ဝါကျန္တရာဝယဝါနံ နတ္ထေဝါပေက္ခာတိ န ဘဝတိ သမာသော၊ သဗ္ဗတ္ထေဝမူဟနီယံ၊ သမ္ဗန္ဓော ဟိ အညမညာပေက္ခာလက္ခဏော သမ္ဗန္ဓျန္တရတော-နဝဋ္ဌိတံ နိဝတ္တေတွာ ဝိသေသေ နိဝေသေတိ၊ တထာစ ဝုတ္တံ–

တဿ တွာကင်္ခတော ဘေဒေ၊ ယာ ပရိပ္လဝမာနတာ၊

ဝိသေသေ တံ နိဝေသေန္တော၊ သမ္ဗန္ဓောဝါဝဆိန္ဒတီတိ။

ဘေဒေ ဝိသေသေ ဂါမန္တေတံ သာမညံ ဝိသေသာပေက္ခံ ‘ဂါမမာသီသတိ၊ ဇဟာတိ၊ ဂတော’တိ၊ တထာ ‘ဂတော ဂါမံ၊ ဝနံ၊ ဂုရုကုလ’န္တိ ဝေဝမာကင်္ခတော-ဘိလသတော တဿ တု ပဓာနပဒဿုပသဇ္ဇနပဒဿ စ ယာ ပရိပ္လဝမာနတာ အနဝဋ္ဌိတတာ တံ ဝိသေသေ ဝိသိဋ္ဌေ သမ္ဗန္ဓိနိ နိဝေသေန္တော ပတိဋ္ဌပေန္တော သမ္ဗန္ဓောဝါနေကပ္ပကာရော ကွစိ သာဓျသာဓနဘာဝလက္ခဏော ကွစိ ပကတိဝိကာရဘာဝသဘာဝေါ ကွစိ သဿာမိ သမ္ဗန္ဓရူပေါ အဝဆိန္ဒတိ သမ္ဗန္ဓျန္တရတော နိဝတ္တေတီတိ အတ္ထော၊ ယတော-ယမပေက္ခာ ဝါကျကာလေယေဝ နိရူပျတေ၊ တတော ယတ္ထာတ္ထိ ပဒါနမပေက္ခာ၊ တတ္ထ သမာသာဝဂမော၊ ယတြ တု နတ္ထိ၊ တတြ န ဘဝတီတျနုပဒိဋ္ဌော ဝိသယဝိဘာဂေါ ဉာယတေတိ ဘာဝေါ၊ ဗာလေ အဗုဓေတု နိဿာယ ဝိစိတ္တော သမာသဝိဓာနလောပါဒိနာနေကပ္ပကာရော ပဋိပတ္တိယာ သာဓုသဒ္ဒပရိဇာနနတ္ထမုပါယော သမ္ဘဝတိ၊ ပရမတ္ထတော တု သဒ္ဒန္တရတ္တာ အစ္စန္တံ [အညတ္တံ] ဝါကျသမာသာနံ ဘေဒေါ၊ န ဟိ ဝါကျေ ဒိဋ္ဌပဒါနိ သမာသေ သန္တိ၊ တထာ စ ဝုတ္တံ–

ဗာလေ နိဿာယုပါယော-ယံ၊ ဝိစိတ္တော ပဋိပတ္တိယာ၊

ဘေဒေါ ဝါကျသမာသာနံ၊ စ္စန္တံ [ညတ္တံ (ပေါတ္ထကေ)] သဒ္ဒန္တရံ ယတောတိ။

အတောယေဝါတိ ¶ ယတော သာမညေန ဝုတ္တေပိယဿယေန သမ္ဗန္ဓောတေန သဟ တဒေကတ္ထမ္ဘဝတီတိ သမ္ဗန္ဓတော ဝိညာယတီတိ နာနိဋ္ဌံ ကိဉ္စိပီဟ ဟောတိ၊ အတောယေဝ ဟေတုတောတိ အတ္ထော။ ဗျပေက္ခာ သာမတ္ထိယပရိဂ္ဂဟာယေတိ ပဒါနမညောညာကင်္ခါ ဗျပေက္ခာ၊ သာဝ သာ မတ္ထိယံ၊ တဿ ပရိဂ္ဂဟာယ။ သမတ္ထဝစနံ န ကတန္တိ ပါဏိနိယေဟိ ဝိယ ‘‘သမတ္ထော ပဒဝိဓီ’’တိ (ပါ၊ ၂-၁-၁) သမတ္ထဝစနံ န ကတံ။ သမတ္ထော ပဒ ဝိဓီတိ ပရိဘာသာယမယမတ္ထော ‘‘ဝိဓီယတေ [ဝိဓီယတီတိ (ပေါတ္ထကေ)] ဝိဓိ၊ ပဒါနံ ဝိဓိ ပဒဝိဓိသမာသာဒိ၊ ယောကောစီဟ သတ္ထေ ပဒဝိဓိ၊သော သမတ္ထော ဝိဂ္ဂဟ ဝါကျတ္ထာဘိဓာနေ (သတ္တိ) ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ၊ တာဒိသပရိဘာသာယ ဗျာပါရတော တေသံ ‘ပဿ ဒေဝဒတ္တ ဂါမံ၊ ဂတော ယညဒတ္တော ဂုရုကုလံ’ တျာဒေါ နာနိဋ္ဌပ္ပတ္တိ၊ သာမတ္ထိယဉ္စေတ္ထ ဒွိဓာတျုပဂမျတေ ဝါကျေ ဗျပေက္ခာဝုတ္တိယမေကတ္ထီဘာဝေါ စေတိ [ဝုတ္တိယမေကတ္ထီဘာဝေါ ဝါကျေ ဗျပေက္ခာစေတိ (ပေါတ္ထကေ)]။ တတ္ထ ပဌမဿ ပရိဂ္ဂဟံ ဝစနမန္တရေန ပဋိပါဒိယ ဒုတိယဿ ပရိဂ္ဂဟမိဒါနိ ဝစနေန ပဋိပါဒယမာဟ- ‘ဧကတ္ထီ ဘာဝေါ’စ္စာဒိ၊ ဧကတ္ထီဘာဝေါ ဘိန္နတ္ထာနံ သာဓာရဏတ္ထတာဝသေန ပဝတ္တိဝိသေသော၊ ဝါကျေ ဟိ သာဓာရဏတ္ထတာ နတ္ထိ ဘိန္နတ္ထတ္တာ၊ အတောယေဝေတ္ထ ဘေဒနိဗန္ဓနာ ဆဋ္ဌျုပဇာယတေ ‘ရညော ပုရိသော’တိ၊ ဝုတ္တိယန္တူဘယပဒဗျဝစ္ဆိန္နတ္ထာဘိဓာနတော သာဓာရဏတ္ထတာ ဘဝတိ၊ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ ‘‘သမာသေ ဝိသေသနံ ဝိသေဿမနုပဝီသတိ ဧကီဘဝတိ ဝိသေသနံ၊ ဝါကျေ တု ဝိသေသနံ ဝိသေဿတော ဝိသုံယေဝါ ဝတိဋ္ဌတေ’’တိ။ ဒွန္ဒသမာသဿ တု ပဒါနံ ဝိသေသနဝိသေဿာဘာဝေပိ သကလပဒတ္ထပ္ပဓာနတ္တာ ‘ရညော ဂေါ စ အဿော စ ပုရိသော စာ’တိ ဝါကျတော ‘ရညော ဂဝါဿ ပုရိသာ’တိ သမာသဿ ဝိသေသော ဧကတ္ထီ ဘာဝလက္ခဏော ဘဝတျေဝ၊ တထာဟိ တတ္ထ ဝါကျေ ဘိန္နတ္ထနိဗန္ဓန သမုစ္စယပဋိပါဒနာယ စသဒ္ဒေါ ပယုဇ္ဇတေ၊ သမာသေ တု နပ္ပယုဇ္ဇတေ၊ ဧကတ္ထ ဝစနေနေဝါတိ ‘‘သျာဒိသျာဒိနေကတ္ထ’’ တျေကတ္ထဝစနေနေဝ၊ ဧကတ္တီဘာဝေါယေဝ ဘဝတီတိ သေသော၊ ဧဝကာရော န ဝါကျေ တထာဟိ ဒီပေတိ။ ဝါကျေ ကထန္တိ အာဟ- ဝါကျေ’တိအာဒိ။

ဝါကျေတိ ဝိဂ္ဂဟဝါကျေ၊ ဝိသေသေန ဂယှတိ ဉာယတျနေနေတိ ဝိဂ္ဂ- ဟော ¶ ၊ သော စ တံ ဝါကျံ စေတိ ဝိဂ္ဂဟဝါကျံ၊ ဝိသေသေန ဝါ ဂဟဏံ ဝိဂ္ဂဟော၊ တဒတ္ထံ ဝါကျံ ဝိဂ္ဂဟဝါကျံ၊ တသ္မိံ၊ ကာယံ ဗျာပေက္ခာတိ အာဟ-‘ဘေဒါဒိလက္ခဏာ’တိ၊ အာဒိသဒ္ဒေန သံသဂ္ဂ ဘေဒ သံသဂ္ဂါနဉ္စ ဂဟဏံ။

တတ္ထ သာန္တရေဟိ သာမျန္တရေဟိ စ ဗျာဝုတ္တိ ဆေဒေါ၊ သံဝိသေသ သာမိဝိသေသာနံ သမ္ဗန္ဓော သံသဂ္ဂေါ၊ တဒါဟ- ‘တထာဟိ’စ္စာဒိနာ၊ ဘေဒကော ဗျာဝတ္တကော၊ အတ္ထဂဟိတောတိ ကာရဏဝသေန ဘေဒဝါဒိနာ ဂဟိတော၊ ယဒေစ္စာဒိနာ သံသဂ္ဂဝါဒိနော-ဓိပ္ပာယမာဟ ယဒါ တူဘယမ္ပိစ္စာဒိနာ ဥဘယဝါဒိနော၊ အဘိမတောတိ ‘‘ပါက္ကဍာရာသမာသော’’စ္စနေန (၂-၁-၃) ပါဏိနိနာ ဣစ္ဆိတော။ ပါက္ကဍာရာတိ ‘‘ကဍာရာ ကမ္မဓာရယေ’’စ္စနေန (၂-၂-၃၈) ကဍာရာသံသဒ္ဒနာ ပဂေဝါတိ အတ္ထော။

‘ပုထ ဘိန္နော အတ္ထော ယေသံ ပဒါနံ တာနိ ပုထဂတ္ထာနိ၊ ဝါကျေ ဟိ ရညော ပုရိသော တေတ္ထ ရာဇသဒ္ဒေါ ရာဇတ္ထမေဝ ဝဒတိ၊ ပုရိသသဒ္ဒေါ ပုရိသတ္ထမေဝ၊ ဝုတ္တိယန္တု ရာဇပုရိသောတေတ္ထ ရာဇသဒ္ဒေါပိ ပုရိသတ္ထမေဝ ဝဒတီတိ ဒွိန္နမေကတ္ထီဘာဝေါ ဘဝတိ၊ အညောယေဝါဝယဝတ္ထာနွိတော သမုဒါယတ္ထော ပါတုဘဝတီတိ တဒပေက္ခာယ စေကတ္ထီဘာဝေါ ဝုစ္စတေ၊ ဇဟမာနသကတ္ထဝုတ္တိမဘျုပဂမ္မ ဝုတ္တံ- ‘ဝိသေသနဿ သကတ္ထ ပရိစ္စာဂေနေ’စ္စာဒိ၊ အတောယေဝ ပရော စောဒေဿတိ ‘နနု စေ’စ္စာဒိနာ။ ဧကတ္ထီဘဝနံ သမသနန္တိ ဣမိနာ ဧကတ္ထန္တိ သမာသောတိ နာတ္ထန္တရန္တိ ဒီပေတိ။

ဇဟမာနာနိ ပဒါနိ သကတ္ထံ ယဿံ (သာ) တထာ ဝုတ္တာ၊ နာစ္စန္တာယ ဇယာတီတိ ဧဝမ္မညတေ ‘‘ပရိစ္စာဂမတ္တမဘိသန္ဓာယ ဇဟမာနသကတ္ထံတျုစ္စတေ၊ န တု သဗ္ဗထာ ပရိစ္စာဂေါပရောပကာရာယ တဿောပါဒါနတော၊ သဗ္ဗထာ စ သကတ္ထပရိစ္စာဂေ ပရောပကာရာသမ္ပာဒနတော-နုပါဒါနမေဝ ပယောဇနာဘာဝါ တဿ သိယာ’’တိ၊ ထပတိ ဝဍ္ဎတီ။ အတ္ထန္တိ ရာဇသဒ္ဒဝါစ္စံ။ အစ္စန္တပရိစ္စာဂေပိ န ဒေါသော… ဝါကျေ ဒိဋ္ဌဿုပသဇ္ဇနဿ ဝုတ္တိယံ သောယေဝါယန္တျနွယာဝသာယတော တဒတ္ထာဝ ဂတိယာတိ ဒဿေန္တော အာဟ- ‘အထ ဝေ’စ္စာဒိ။

သောယေဝါယန္တျဇ္ဈဝသာယော-နွယော၊ သောယေဝါယံ ရာဇသဒ္ဒေါ ယော ဝါကျတာလေ ဒိဋ္ဌောတိ ဝေါဟာရီနမေကတ္တာဝသာယေနာသတျပိ (ရာဇသဒ္ဒဿ)တ္ထေ ¶ ပုရိသဿ ဝိသေသနမ္ဘဝိဿတီတိ ဘာဝေါ၊ ဧတ္ထေဝ ဒိဋ္ဌန္တမာဟ- ‘ယထေ’စ္စာဒိ။

အဗျယန္တိ ယဒညေသံ ပသိဒ္ဓန္တိ လိင်္ဂဝစနဘေဒေပိ ဗျယရဟိတတ္တာ ဥပသဂ္ဂနိပါတာနံ ပရေဟိ အဗျယသညာကရဏတော အဗျယန္တိ ပရေသံ ပသိဒ္ဓံ၊ တေသန္တွယံ သမာသော အဗျယတ္ထပုဗ္ဗင်္ဂမတ္တာ အနဗျယံ အဗျယမ္ဘဝတီတိ အဗျယီဘာဝေါ ပသိဒ္ဓါ၊ အသင်္ချဿ သုတတ္တာ တဿေဝ ဝိဘတျတ္ထာဒယော ဝိသယဘာဝေန ဝိသေသနာနီတိ ဝိညာယန္တီတျာဟ- ‘အသင်္ချေ’စ္စာဒိ၊ ဣမိနာ နေမေသမာသတ္ထာတိ ဒီပေတိ။

တာဝသဒ္ဒဿ ကမဝုတ္တိယံ ယော-တ္ထော သမ္ပဇ္ဇတေ တမာဟ- ‘ဝိဘတျ’စ္စာဒိ၊ ဝိဘတျတ္ထေ ဥဒါဟရိတွာတိ ဝိဘတျတ္ထဝိသယေ ဝတ္တမာနဿာသင်္ချဿ ဣတ္ထိသဒ္ဒေန သမာသမဓိတ္ထီတိ ဥဝါဟရိတွာ၊ နိစ္စယမာသာန မဝိဂ္ဂဟော၊ အသကပဒဝိဂ္ဂဟော ဝါ ယုတ္တော၊ အညထာ အနိစ္စတာပတ္တီတျာဟ- ‘နိစ္စသမာသတ္တာ’ဣစ္စာဒိ။

အသကပဒေန အနတ္တနိယပဒေန အညပဒေန ဝိဂ္ဂဟော အသကပဒဝိဂ္ဂဟော၊ တေန၊ ဧတ္ထ ဟိ ယထာ ကုမ္ဘဿ သမီပံတျညပဒဝါကျေ သမီပ သဒ္ဒေနုပသဒ္ဒဝစနီယဿ ဝုတ္တတ္တာ ဥပသဒ္ဒေါ နပ္ပယုဇ္ဇတေ၊ ယထာ ဣတ္ထီ သူတိ ဧတ္ထာဓိသဒ္ဒဝစနီယဿာ (ဓာ)ရတ္ထဿ သတ္တမိယာ ဝုတ္တတ္တာ နာဓိသဒ္ဒေါတိ ‘ဣတ္ထီသူ’တိ အညပဒဝါကျံ ဝုတ္တံ၊ ကထာပဝတ္တာတိ တွာဓေယျော ပဒဿနံ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထောန္နေယံ၊ အသကပဒဝိဂ္ဂဟေနာတ္ထောဝ ဝုတ္တော၊

အဓိသဒ္ဒဿ ပန ပုရတောဝဋ္ဌိတဿာဓာရေ ဝတ္တမာနဿ တံသမာနာဓိကရဏေန သတ္တမျန္တေနိတ္ထိသဒ္ဒေန သဟ သမာသောတိ ဒဿေတုမာဟ-‘အဓိသဒ္ဒေါ’စ္စာဒိ။

သျာဒိလောပေါတိ အဓိသဒ္ဒတော ဣတ္ထိသဒ္ဒတော စ ပရေသံ သတ္တမီ ဗဟုဝစနာနံ လောပေါတိ အတ္ထော။ အတ္တ (ဘာဝ) သမ္ပတ္တီတိ သရီရသမ္ပတ္တိ အဓိပ္ပေတာတိ ဗြဟ္မသဒ္ဒဿ သရီရံ အတ္ထောတိ အာဟ- ‘ဗြဟ္မံ သရီရန္တိ၊ ကတ္ထစီ ဥတ္တရပဒတ္ထပ္ပဓာနတ္တာဝါသင်္ချသမာသဿ ‘သမ္ပန္နံ ဗြဟ္မ’န္တိ ဝိဂ္ဂဟော ဝုတ္တော။

သမာသဝိဘတ္တိယာတိ ¶ သမာသတော ဥပ္ပန္နဝိဘတ္တိယာ၊ သကလော ပဒေသသကလော၊ ပရိဂ္ဂဟာပေက္ခာတိ အဘျုပဂမာပေက္ခာယာတိ အတ္ထော၊ အဘျုပဂမေပိ ဟိ ပရိဂ္ဂဟသဒ္ဒေါ–

သပထေ ပရိဝါရေ စ၊ မူလာဘျုပဂမေသု စ၊

ရဝိမှိ ရာဟုဂဟိတေ၊ ဒါရေသု စ ပရိဂ္ဂဟော’’တိ နိဃဏ္ဋု။

သကလဿ ဘာဝေါ သာကလျံ-သကလသဒ္ဒပ္ပဝတ္တိနိမိတ္တံ၊ တမ္ပန နိဿေသ [မတနိဿေသ (ပေါတ္ထကေ)] ဂ္ဂဟဏာ ပုထု ဘဝတီတျာဟ- ‘အသေသဂ္ဂဟဏ’န္တိ၊ တိဏာနံ သာကလျန္တိ ဝိဂ္ဂဟော၊ တိဏသဒ္ဒေန ဟိ တိဏသဟိတာနိ ဂဟိတာနိ၊ တေနေဝ ဝက္ခတိ ဗျတိရေကနယေ- ‘တံ သဗ္ဗံ တိဏသဟိတမဇ္ဈော- ဟရတီ’တိ၊ သတိဏမဇ္ဈောဟရတီတေတ္ထာဓိပ္ပာယတ္ထ မာဟ-‘ယာဝါ’တိအာဒိ။

တိဏသဒ္ဒေါ ဥပလက္ခဏံ သေသာ-နဇ္ဈောဟာရိယာနံ၊ တေနာဟ ‘တိဏာဒိကမ္ပီ’တိ။ ပရိဂ္ဂဟာပေက္ခာယန္တဘူတဿ ဂဟဏတ္ထံ ‘‘အဗျယံ ဝိဘတ္တိသမီပါ’’ဒိသုတ္တေ ‘သာဂျဓီတေ’တိ နိပ္ဖာဒနတ္ထမန္တဝစန မုဒါဟတမ္ပာဏိနိနာ၊ တမ္ပိ သာကလျေယေဝါဟရိတုံ [သာကလ္လေနောဒါဟရိတုံ] သာဂျဓီတေတျူဒါဟဋန္တိ ဒဿေတုံ ‘တတော’တျာဒိ ဝုတ္တံ။

တတောတိ ယတော သကလသကလေ န ဝတ္တတိ၊ ပရိဂ္ဂဟာပေက္ခာယ သမတ္တိယာ အန္တတော သကာသာ သာကလျံ န ဘိဇ္ဇတေတိ သမ္ဗန္ဓော၊ သမတ္ထိယမ္ပိ အန္တေ ဥဒါဟရဏန္တိ သေသော။

အဂ္ဂိပရိယန္တန္တိ အဂ္ဂိအတ္ထော ဂန္ထော တာဒတ္ထိယာ အဂ္ဂိ၊ သောပရိယန္တော-ဿ အဇ္ဈေယဿာတိ အဂ္ဂိပရိယန္တံ၊ ယတ္တကဿာဇ္ဈေယဿ ပရိဂ္ဂဟော၊ တဿ အဂ္ဂိ ပရိယန္တော၊ အဂ္ဂိနာ ပရိယန္တဘူတေန သဟိတော သကလောတိ ဝိဂ္ဂဟော၊ အဂ္ဂိနော သာကလျန္တိ ဝါ။

သဒ္ဒိကာနန္တိ ဗျာကရဏညူနံ။ အတ္ထာဘာဝေဣတျတ္ထဂ္ဂဟဏံ ဣတရေတရာဘာဝေ ဓမ္မာဘာဝေ စ မာ သိယာတိ၊ အတောယေဝ စောစ္စတေ ‘အထေတရေတရာဘာဝေ’ဣစ္စာဒိ၊ ဣတရသ္မိံ ဣတရဿ အဘာဝေါ ဣတရေတရာဘာဝေါ၊ ဂေါ အဿော န ဘဝတီတိ ဟိ အတ္ထန္တရတ္တံ နိသေဓီယတေ၊ န ဝတ္ထုဘာဝေါ၊ ဗြာဟ္မဏော န ဘဝတီတျတြပိဗြာဟ္မဏတ္တဓမ္မော ¶ နိသေဓီယတေ၊ န ဝတ္ထုဘာဝေါ၊ ပရတ္တာတိအာဒိနာ ဝိပ္ပဋိသေဓ ဝိသယမာဟ။

အတိက္ကမာဘာဝေတီ ဧတ္ထ အတိက္ကမာတိ ပဉ္စမိယာ အသမာသနိဒ္ဒေသောတိ အာဟ- ‘အတိက္ကမာ’တိ၊ န ပနုပ္ပန္နဿ ပစ္ဆာတိ ဣမိနာ အတိက္ကမာဘာဝေါ နာမ ဥပ္ပန္နဿ ပစ္ဆာ အဘာဝေါတိ ဒဿေတိ။

နိတ္တိဏန္တိ ဥတ္တရပဒတ္ထပ္ပဓာနော-သင်္ချသမာသော။ သမ္ပတိသဒ္ဒဿ သာမညဝစနတ္တေပိ ဣဓာဓိပ္ပေတံ ကာလံ ဒဿေတုမာဟ- ‘ဥပဘောဂဿေ’’စ္စာဒိ၊ ဥပဘောဂေါ ကမ္မသာဓနော လဟုပါဝုရဏဿ နာယမုပဘောဂကာလောတိ ဝိဂ္ဂဟော၊ (အတိ) လဟုပါဝုရဏန္တိ ရူပသိဒ္ဓီတိ ဒဿေတုံ လဟုပါဝုရဏဿာတိအာဒိ ဝုတ္တိယံ ဝုတ္တံ။

ယောဂ္ဂံ ရူပန္တိ ဝိဂ္ဂဟေ အနုရူပံ၊ နနု စာတြ နိစ္စသမာသတ္တာသပဒဝိဂ္ဂဟေန ဘဝိတဗ္ဗံတျာသင်္ကိယာဟ-‘ဝိစ္ဆာယ’မိစ္စာဒိ၊ အနုသဒ္ဒေန ဟိ ယောဂေ ဝိစ္ဆာယံ ‘‘အနုနာ’’တိ (၂-၁၀) ဒုတိယာ ဝိဓီယတေ၊ ဝါကျေယေဝါဿ စ ပယောဂေါ နာညတြေတိ ဝါကျမ္ပိ ဘဝတီတိ မညတေ။ သကိခီတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘အကာလေ သကတ္ထေ’’တိ (၃-၈၁) သဟဿ သော။

သဒိသော ကိခိယာတိ ဧတ္ထ ကိခိယာ ပသိဒ္ဓဘူတာယ သာဓိယဿ သာဓနဘာဝေန ဂဟိတာယ သဓမ္မတ္တေန ကောစိ သာဓိယော သဒိသောတိ ဝုတ္တောတိ ကိမိဓ သဒိသော အပ္ပဓာနံ [ပဓာနမေဝါတိ အတ္ထော] တထာ သတိ ပုပ္ပပဒတ္ထပ္ပဓာနေနာသင်္ချသမာသေန သကိခီတိ ဧတ္ထ န ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အာဟ-‘နနုစေ’တျာဒိ၊ ကိခိယာတိ သမ္ဗန္ဓေ ဆဋ္ဌီ၊ ဧတ္ထ ပန သဒိသတ္တဿ ကိခီယာ-ပ္ပဋိဗဒ္ဓတ္တာပ္ပဓာနတ္တံ။ နေတဒတ္ထီတိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တံ စောဒနံ ပရိဟရတိ။

ယထာ ဒေဝဒတ္တောတိ ဧတ္ထ ယဒိ သမာသော ဘဝေယျ၊ ဒေဝဒတ္တေန သဒိသော ယထာဒေဝဒတ္တန္တိ ဘဝေယျ၊ ပဋိသိဒ္ဓတ္တာ ပန (န) သမာသောတိ၊ ကိခီတိ မက္ကဋဿာဘိဓာနံ။ ဇေဋ္ဌာနုက္ကမေနာတိ ဝုတ္တတ္တာ အနုဇေဋ္ဌန္တိ တတိယန္တတာ ဂမျတေ။ စက္ကေန ယုဂပဒိ သစက္ကံ။

အမတ္တာနံ ယတ္တကော ပရိစ္ဆေဒေါ ယာဝါမတ္တံ။

၅။ ပယျပါဗဟိတိရော ပုရေပစ္ဆာဝါပဉ္စမျာ

ပဉ္စမျာတိ ¶ ကသ္မာ ဝုတ္တံ နနု အဝုတ္တေပိ တသ္မိံ ဝက္ခမာနနယေန ပဉ္စမျန္တတ္တာ ပဉ္စမျန္တေဟေဝ သမာသော ဝိညာယတီတျာသင်္ကိယာဟ‘ယဒိပိ’စ္စာဒိ။ တထာပိစ္စာဒိနာ ပရိဟရတိ၊ ဟောတု ကာမံ ‘ပရိပဗ္ဗတံ ဝိဇ္ဇောတတေ’တိ ဒုတိယာနိသေဓာယ၊ အညတြ ကထန္တိ အာဟ ‘ဣဟ စေ’တျာဒိ။

အာစတ္တာရော ဝါတိ အာသဒ္ဒေါ ဝါကျေ၊ သရဏေ ဝါ၊ ဂါမော ဗဟိ တိဋ္ဌတီတျတ္ထော၊ ပုရတော ဂါမမ္ပဿာတိ ဝဒန္တော ပုရေတျတ္ထပ္ပဃာနောယန္နိဒ္ဒေသော၊ နသရူပပ္ပဓာနောတိ ဒဿေတိ၊ အဘိမုခေ ဂါမမ္ပဿာတျတ္ထော။ အဝုတ္တာနမေတာနျုပလက္ခဏာနိ၊ တသ္မာ ‘တိရော ဂါမမ္ပဿာ’တိပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ တိရိယတော ဂါမမ္ပဿ၊ ပစ္ဆတော ဂါမမ္ပဿာတိ အတ္ထော။

အပသဒ္ဒယောဂေ နိစ္စပဉ္စန္တဿ ဝိကပ္ပေန သမာသဝိဓာနာဝါဘဝနေနောဒါဟရဏံ ဒိန္နံ (ဧတ္ထ) ပဉ္စမျာတိ ပယောဇနာဘာဝေပိ အညဒတ္ထံ ကရိယမာနမိဟာပျတ္ထဝန္တံ ဟောတိ။

‘‘အနု ယံ သမယာ’’တိ (၂-၁-၁၅) စ ‘‘ယဿ စာယာမော’’တိ (၂-၁-၁၆) စ ပါဏိနိနော ဝစနဒွယံ၊ အယမေတေသမတ္ထော ‘‘ယဿ သမယာ သမီပဝါစီ အနုသဒ္ဒေါ၊ တေန သဟ သမဿတေတိ စ၊ အနု ယဿာယာမဝါစီ၊ တေန သျာဒျန္တေန သဟ သမဿတေ’’တိ စ။ ဝတ္ထုတော တု သာမီပျာယာမဝန္တာနမနိဒ္ဒေသေပိ သာမတ္ထိယာ တဒါက္ခေပေါတိ ဒဿေန္တော အာဟ-‘သမီပါယာမာန’မိစ္စာဒိ။

သမ္ဗန္ဓိတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓိသဒ္ဒါ သကတ္ထမိဝ နိယတပဋိယောဂိနမာက္ခပန္တိ… တေန ဝိနာ တေသံ သကတ္ထာဘာဝါ။ အာယာမော ဒီဃတာ၊ ‘‘ယဿ သမီပါယာမေသွနု’’တိ ယထာဝုတ္တသုတ္တဒွယမာက္ခေပေနုပဒိသတိ၊ ဝနဿ သာမိပျမနုဝနံ၊ ‘‘အသင်္ချံ ဝိဘတ္တိသမ္ပတ္တိသမီပ’’ ဣစ္စေဝ (၃-၂) သိဒ္ဓေပုန သမီပဂ္ဂဟဏံ ဝိကပ္ပတ္ထံ၊ တေန ဝနဿာနုတိ ဝါကျေနာပိ ဘဝိတဗ္ဗံ။

ဂင်္ဂါယ ¶ အာယာမော အနုဂင်္ဂံ၊ ဘာဂဝုတ္တိကာရော ‘‘လက္ခဏေနေ’’တိ ဝတ္တတေ။ ယဿာယာမဝါစီ အနု၊ တေန လက္ခဏေန သမဿတေ အနုဂင်္ဂံ ဗာရာဏသီ၊ ဂင်္ဂါယ လက္ခဏဘူတာယ ပသိဒ္ဓါယာမဂုဏာယ ဗာရာဏသီ လက္ခီယတေ ယာဝါယတာယာမာ ဂင်္ဂါ တာဝါယမ္ပီတိ သဘာဝတော တူပမာနောပမေယျဘာဝေါ သမာသေ ပတီယတေ ဂင်္ဂါ ဝိယ ဒီဃာ’’တိ လက္ခိယလက္ခဏဘာဝံ ဝဏ္ဏေတိ။ ဧဝံ သတိ ဗာရာဏသီတိ ပဌမာ နောပပဇ္ဇတေတိ မညမာနော အာဟ-‘ဂင်္ဂါယာ မေန ယုတ္တာ ‘‘တျာဒိ။ အနုဂင်္ဂံ ဗာရာဏသိယာတိ ဗာရာဏသိယာ ဂင်္ဂါယာမော လက္ခဏန္တိ အတ္ထော။

အကတသမာသာစာတိ အနေန ဣမိနာ ကတသမာသတံ ဒီပေတိ၊ တိဋ္ဌန္တီတိ ဣဒံန္တပ္ပစ္စယန္တဿာတ္ထပဒန္တိ ဒဿေတုမာဟ-‘‘န္တောကတ္တရိ ဝတ္တမာနေ’’တိစ္စာဒိ၊ (၅-၆၄) အာယတီတီမဿာတ္တပဒံ အာယန္တီတိ၊ ပုမ္ဘာဝါဘာဝေါ နီပါတနာ၊ အကာရော စ နိပါတနာ ‘‘ဂေါတွ စတ္ထေ စာ လောပေ’’တျတြ (၃-၄၆) ‘နာညာသင်္ချတ္ထေသူ’တျနုဝတ္တနတော။

လူနယဝါဒီနမေတ္ထ နိပါတနာ ကာလေပိ နပုံသကလိင်္ဂတ္တံ၊ သံဟဋာယဝါ ယသ္မိံ ကာလေ သံဟဋယဝံ၊ ဥမ္မတ္တဂင်္ဂန္တိ သညာယမညပဒတ္ထေ ဝါဓိကာရေပိ နိစ္စသမာသော၊ န ဟိ ဝါကျံ သညာတိ၊ အာဒိသဒ္ဒေန‘သမဿ သောဘနတ္တံ သုသမ’မိစ္စာဒီနဉ္စ သင်္ဂဟော၊ ပဘာဝနံ ပကာသနံ။

ဩရံ ဂင်္ဂါယ၊ ပါရံ ယမုနာယာတိ သမာသေ ကတေ နိပါတနာ ဧကာရော၊ တေနေဝ ဝုတ္တိယံ ဝုတ္တံ ‘ဧကာရန္တတ္တံ နိပါတနတော’တိ၊ ဝုတ္တိဝိကပ္ပနတ္ထတောတိ ဝုတ္တိယာ ဝိကပ္ပော အတ္ထော ယဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။

သောစေကတ္ထီဘာဝေါ ဝိသိဋ္ဌော-ဘိမတောတိ သမ္ဗန္ဓော၊ မုဟုတ္တန္တိ အစ္စန္တသံယောဂေ ဒုတိယာ၊ ပါဒိသမာသံ ကတွာတိ အာသဒ္ဒဿ ဟရသဒ္ဒေန ဝုတ္တိသဒ္ဒေန [ဝုတ္တိပဒေန (ပဉ္စိကာ)] ကိရိယာချာပျတေတိ အသတျုပသေစနာဒိကိရိယာယံ ¶ သင်္ခါရကံ သင်္ခါရိယံ ဝါ န ဘဝတိ၊ အတ္ထိစေဟ တဒုဘယံ၊ တတော တေသံ သမ္ဘဝါယေဝ သမာသန္တောဘူတကိရိယာ ဂမျတေတိ မညတေ၊ တထာဟိ ဒဓိဘောဇနံတျာဒေါ ဝုတ္တေ အဓျာဒိနော သင်္ခါရကတ္တံ ဘောဇနာဒိနော စ သင်္ခါရိယတ္တံ ပတီယတေ၊ န စောပသေကာဒိမန္တရေန သင်္ခါရိယသင်္ခါရကဘာဝေါ-တ္ထီတိ သာမတ္ထိယာယေဝုပသေကာဒိပ္ပတီတိ။

တဒပေက္ခာယာတိ ဂမ္မမာနောပသေစနာဒိကိရိယာပေက္ခာယ။ ပါဏိနိယေဟိ အတ္ထေန ‘ဧတဿိဒ’န္တိ အတ္ထေ နိစ္စသမာသော-ဘိမတော သဗ္ဗလိင်္ဂတာ စ၊ တထာ ဝစနာဘာဝမိဟ မနသိကတွာ ‘ကထ’မိစ္စာဒိနာ ဝုတ္တိ ယံဝုတ္တံစောဒကဝစနမာဟရိတွာ တတ္ထာဓိပ္ပာယံဝိဝရတိ ‘ဧဝမညတေ’စ္စာဒိနာ၊ ဝိဓာနံ ကတန္တိ ဧဝမညတေတိ သမ္ဗန္ဓော၊ တတ္ထေစ္စာဒိနာ အည ပဒတ္ထေ ဘဝိဿတီတျေတ္ထာဓိပ္ပာယံ ဝိဝရန္တော နိစ္စသမာသတံ သဗ္ဗလိင်္ဂတဉ္စ ပဋိပါဒယတိ၊ ဝါကျနိဝတ္တိသိဒ္ဓါယေဝါတိ။

အတ္ထသဒ္ဒေနာဝဂတတ္ထတာယ ဧတဿာတိ ဝတ္တုမယုတ္တန္တိ ‘ဧတဿ အတ္ထော’တိ ဝါကျနိဝတ္တိ သိဒ္ဓါယေဝ၊ ကထဉ္စိပိ စတုတ္ထျန္တာ ဘိန္နတ္ထဿ သမာသေ ကတေပိ တတ္ထ ဝိရောဓမာဟ- ‘စတုတ္ထျန္တဿေ’တျာဒိ။

ဝစနမ္ပီတိ ‘‘အတ္ထေန နိစ္စသမာသော သဗ္ဗလိင်္ဂတာစ’’ဣတိ (၃-၁-၃၆) ဝါကျကာရေန ပတိဋ္ဌိတဝစနမ္ပိ၊ ပါဏိနီယာနံ ‘ဧတဿ ဣဒ’န္တိ အတ္ထေ သမာသေ ကတေ ယော-တ္ထော သမ္ပဇ္ဇတိ၊ အညတ္ထသမာသေပိ သောယေဝတ္ထောတိ ဒဿေတိ ‘ယော’ ဣစ္စာဒိနာ၊ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနနိမိတ္တံ ဝါယာမောစ္စာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ… တံနိမိတ္တတ္တာ ဝါယာမာဒီနံ၊ တေသံ ကထာဒီနန္တိ ဧတ္ထ တေသံ ဝါယာမာဒီနန္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ… ဝါယာမောတျာဒိနာ ဝုတ္တတ္တာ သော စ တန္နိမိတ္တံ ဟောတေဝ၊ အယမေတ္ထာဓိပ္ပာယော ‘‘ဧတဿ ဣဒန္တိ ဝါကျေ အတ္ထေန သမာသေ သဗ္ဗလိင်္ဂတာ စ ‘ဧတဒတ္ထော ဧတဒတ္ထာ ဧတဒတ္ထ’န္တိ ဝါယာမာဒယော စ သမာသတ္ထာ ဟောန္တိ၊ ဧတံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနမတ္ထော ပယောဇနမေတဿ ဧတိဿာ ဧတဿာတိ အညပဒတ္ထေပိ ဧသံ ပဒါနံ သောယေဝတ္ထောတိ နာတ္ထဘေဒေါ’’တိ။

ဣဒဉ္စ ‘‘အဝိပ္ပဋိသာရတ္ထာနိ ခေါ အာနန္ဒံ ကုသလာနိ၊ အဝိပ္ပဋိသာရော ပါမောဇ္ဇတ္ထာယ…ပေ… ဝိမုတ္တိဉာဏဒဿနံ အနုပါဒါပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယ ဧတဒတ္ထော ¶ ဝါယာမော ဧတဒတ္ထာ ကထာ ဧတဒတ္ထာ မန္တနာ ဧတဒတ္ထံ သောတာဝဓာန’’န္တိအာဒိ (တိကင်္ဂုတ္တရ၊ အာနန္ဒဝဂ္ဂ) ပါဠိံ နိဿာယ ဝုတ္တံ။

ပါဏိနိယေဟိ ‘‘ကတ္တုကရဏေ ကိတန္တေန ဗဟုလ’’န္တိ (၂-၁-၃၂) ကိတန္တေန တတိယာသမာသဝိဓာနာ တတ္ထေဝ ဗဟုလဂ္ဂဟဏေန ‘ဂါမနိဂ္ဂတာ’ဒီသု သမာသော ဝုတ္တော၊ တေနေတ္ထာန္တောဒါဟရဏာနံ ဒွိန္နမဓိကတ္တံ၊ သမာသာဘာဝေါ-ဘိမတောတိ ပါဏိနီယေဟိ ‘‘ပူရဏဂုဏသုဟိတတ္ထသဒဗျယတဗ္ဗသမာနာဓိကရဏေနေ’’တိ (၂-၂-၁၁) သုတ္တေ ဂုဏ ဣတိဝစနေနာဘိမတော၊ သဒိတိ သညာ တေသံ န္တမာနာနံ။

သော ကထန္တိ ဣဟ ‘ဘာဝတိတ္တတ္ထေဟီ’တိ ဘာဝပ္ပစ္စယန္တေနေဝ သမာသပဋိသေဓဝိဓာနာ ‘ဗြာဟ္မဏဿ သုက္ကာ’ ဣစ္စာဒေါ သော သမာ သပ္ပဋိသေဓော ကထံ သိဇ္ဈတီတိ အတ္ထော။

ဂုဏတ္တနိယေဝါတိ ဂုဏသဘာဝေ ဧဝ၊ အဘိမတောတိ ဝါတ္တိကကာရဿာဘိမတော ‘‘တဒဝဋ္ဌေဟိ စ ဂုဏေဟီ’’တိ၊ တသဒ္ဒေနာဿ ဂုဏဿ ပရာမာသော တသ္မိံယေဝ ဂုဏေ အဝတိဋ္ဌန္တီတိ တဒဝဋ္ဌာ၊ ဂုဏေယေဝ ဂုဏာတိဋ္ဌန္တိ န ကဒါစိပိ သောယမိတျဘေဒါ ဒဗ္ဗဝုတ္တယော သုက္ကာဒယော ဝိယ တေ တဒဝဋ္ဌာ ဂုဏာ ဂန္ဓာဒယော၊ တဒဝဋ္ဌိတေဟိ ဂုဏေဟိ ဆဋ္ဌီ သမဿတေတိ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။

အာဘိမတောတိ ‘‘ပူရဏာ’’ဒိသုတ္တေ အဗျယဂ္ဂဟဏေန၊ ဒေဝဒတ္တဿာတိ ဆဋ္ဌိယာ ဂုရုမှိ သာပေက္ခတ္တေပိ ဂုရုသဒ္ဒဿ သမ္ဗန္ဓိသဒ္ဒတ္တာ သကတ္ထေ [ဝါကျေ] ဝိယ ဝုတ္တိယံ ဗျပေက္ခာ-ယာဟာနိတော ဝုတ္တိသဗ္ဘာဝံ ဝစနန္တရေန သာဓေတုမာဟ- ‘တထာစာဟူ’တိ။

သာတ္ထေဝါတိ သကတ္ထေ ဝိယ၊ အဿာတိ သမ္ဗန္ဓိသဒ္ဒဿ၊ သာမတ္ထိယံ ဂမကတ္တဉ္စတ္ထီတိ ပဒါနမညောညာပေက္ခာလက္ခဏံ သာမတ္ထိယံ သာမတ္ထိယာဘာဝေပိ ဝိဂ္ဂဟဝါကျတ္ထဿ ဂမကတ္တံ ဝါ အတ္ထီတိ အတ္ထော၊ ဂုရုနော ကုလံ ဒါသဿ ဘရိယာတိ ဝိဂ္ဂဟော၊ အထာတြ ဗြာဟ္မဏဿ ဥစ္စေ’ဣစ္စာဒေါ သာမတ္ထိယံ ဂမကတ္တံ ဝါ နတ္ထီတိ ကုတော-ဝသိတံ၊ ယေန တဒါဘာဝါတြ ¶ သမာသာဘာဝေါ ဝဏ္ဏီယတေစ္စာဟ-‘သာမတ္ထျာဒိနောတွိ’စ္စာဒိ။

သမာသာဘာဝေါ-ဘိမတောတိ ‘‘ပူရဏာ’’ဒိသုတ္တေ သမာနာဓိကရဿာပိ ဥပါဒါနတော။ သေဟီတိ အတ္တနိယေဟိ၊ နာဘိမတောတိ ‘‘စယုတ္တေဟိ သေဟိ အသမာသိတေဟိ ဆဋ္ဌီသမာသပ္ပဋိသေဓောဝတ္တဗ္ဗော’’ (ဝါ) တျနေန၊ ပုထဂတ္ထတာယ [ဘိန္နတ္ထတာယံ-ဝုတ္တိ] မိစ္စဿဝိဝရဏံ ဂဝါဒီနမသမာသေတိ၊ ဧဝမဿာဒီနံ သမာသေနာလန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

ယောဂီနန္တိ ဣတရီတရယောဂီနံ၊ အနေနေတရေတရယောဂစတ္ထသမာသံ ဝဒတိ။ ဝုတ္တိဟောတီတျဿ ဝိဝရဏံ ဆဋ္ဌီသမာသော ဘဝတီတိ၊ ဧကတ္ထီဘာဝေဣစ္စဿ ဝိဝရဏံ ဂဝါဒီနဉ္စ စတ္ထသမာသေ သတီတိ။

ရုဠှိတ္တာတိ သမာသဿေဝ ကီဠာဝါစကတ္တေန ဇီဝိကာယ စ ပစ္စာယ ကတ္တေန ပသိဒ္ဓတ္တာ၊ န ဝါကျဿာတိ ‘ဥဒ္ဒါလပုပ္ဖဘဉ္ဇိကာ’တျာဒေါ ရုဠှီဝသေန နိစ္စသမာသော ဘဝိဿတီတိ တတြ ကိံ ဝစနေနေတိ မညတေ၊ သရသိ ရုဠှန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။

အယမ္ပန အမာဒိသမာသော ကမ္မဓာရယဒိဂုသမာသာတိ သဗ္ဗေပိ ပရေသံ တပ္ပုရိသသဒိသတ္တာ တပ္ပုရိသာ၊ ယထာ ဟိ တဿ ပုရိသော တပ္ပုရိသောတိ ဥတ္တရပဒတ္ထပ္ပဓာနော၊ တထာ တေ သိယုံ၊ သင်္ချာပုဗ္ဗတ္တ နပုံသကတ္တသင်္ခါတေဟိ ဒွီဟိ လက္ခဏေဟိ ဂစ္ဆတိ ပဝတ္တတီတိဒိဂု။

ကိန္တံ ဝိသေသန မိစ္ဆာဟ-‘ယမိ’စ္စာဒိ၊ ယံ အဝတ္ထာပယတိ တံ ဝုစ္စတီတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ကိန္တံ ဝိသေဿမိစ္စာဟ-‘ယဒနေကေ’စ္စာဒိ၊ ယံ အဝတ္ထာ ပီယတေ တမဘိဓီယတေတိ သမ္ဗန္ဓော၊ နနွေကတ္ထေနေတျုစ္စမာနေ ဝိသေဿေနေတိ ကထမဝဂမျတေ၊ ယတော ဧဝံ ဝိဝရိတဝါ တျာသင်္ကိယာဟ- ‘ယဒိပိ’စ္စာဒိ။

သမ္ဗန္ဓိသဒ္ဒတ္တာတိ ဧဝံ မညတေ ‘‘သမ္ဗန္ဓိသဒ္ဒါ သကတ္ထမိဝ နိယတမ္ပဋိ-ယောဂိနမာက္ခိပန္တိ… တေန ဝိနာ တေသံ သကတ္ထဿာသမ္ဘဝါတိ၊ ဝိဝရိတဝါတိ ဝိဝရိတ္ထ၊ ဧကတ္ထေနေတီမဿ သမာနာဓိကရဏေန သဟ သမာသော ¶ ဟောတီတိ ဧဝံ သာဇ္ဈာဟာရော အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော၊ အတ္ထသဒ္ဒဿာနေကတ္ထတ္တာ ဝိသေသေတိ ‘အတ္ထော အဘိဓေယျော’တိ။ ကထံ တေနတ္ထော ဝုစ္စတီတျာဟ- ‘အဓိကရီယတိ’စ္စာဒိ။

ဝိသေဿဿ သမာနာဓိကရဏတ္တဉ္စ ဝိသေသနာပေက္ခန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိသေဿသဒ္ဒဿ ဝိသေသနေန သဟ သမာနာဓိကရဏတ္တံ ဝိသေသန သဒ္ဒါပေက္ခန္တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော၊ တတ္ထ ကာရဏမာဟ- ‘သမ္ဗန္ဓာ’တိ၊ အဓိကရဏဿ သမာနတ္တံ နာမ ဘိန္နာနံ သမ္ဗန္ဓီနံ ဘဝတိ၊ သမ္ဗန္ဓိနော စ သမ္ဗန္ဓမန္တရေန န ဟောန္တီ [ဟောတိ (ပေါတ္ထကေ)] တိ ဝိသေသနဝိသေဿာနံ သမ္ဗန္ဓော ဝိညာယတေ၊ ဧဝံ ဝိညာတာ တသ္မာ သမ္ဗန္ဓာတိ အတ္ထော။

သဒ္ဒဗျတိရေကေန ဟေတ္ထ အတ္ထာနံ ဝိသေသနဝိသေဿဘာဝေါ န သမ္ဘဝတိ၊ တထာ ဟိ ‘နီလမုပ္ပလ’န္တိ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ သန္နိဟိတာနိ နီလန္တိ နီလတ္တံ ဂုဏသာမညံ၊ နီလော ဂုဏော၊ တဒါဓာရော ဒဗ္ဗန္တိ တီဏိ၊ ဥပ္ပလန္တိ ဥပ္ပလတ္တံ ဥပ္ပလဇာတိ၊ ဒဗ္ဗဉ္စ တန္နိဿယောတိ ဒွေ။

တတ္ထ ဥပ္ပလဇာတိ ဂုဏဇာတီနံ [နီလဇာတိဥပ္ပလဇာဘဓနံ (ကာတန္တဋီကာ)] တာဝ န သမ္ဘဝတိ ဝိသေသနဝိသေဿဘာဝေါ ဇာတိယာ နိဂ္ဂုဏတ္တာ၊ နီလတ္တဿ စ နီလဂုဏေ သမဝါယိနော၊ ဥပ္ပလတ္တဿ စ ဥပ္ပလဒဗ္ဗေ သမဝါယိနော သမာနာဓိကရဏတ္တမ္ပိ နတ္ထိ၊ ဥပ္ပလဇာတိယာ နီလဿ စ ဂုဏဿ အတ္ထိ သမာနာဓိကရဏတ္တံ… နီလ မုပ္ပလန္တိ ပဝတ္တိနိမိတ္တာနံ ဥပ္ပလဇာတိနီလဂုဏာနမေကမဓိ ကရဏံနိဿယောတိ၊ ဝိသေသန ဝိသေဿဘာဝေါ တု နတ္ထိ ဇာတိယာ အနီလတ္တာ၊ ဂုဏဒဗ္ဗာနန္တု သမ္ဘဝတိဝိသေသနဝိသေဿတ္တံ ဒဗ္ဗဿာနေကဂုဏတ္တာ၊ သမာနန္တု တေသမ္ပရမဓိကရဏံ တတိယံ နတ္ထိ၊ ယေန သမာနာဓိကရဏတ္တံ သိယာ၊ ဧဝံ နီလဒဗ္ဗ ဥပ္ပလဒဗ္ဗာနမ္ပိ အညမညပရိဟာရေန ဝတ္တုမိစ္ဆိတာနံ န ဝိသေသန ဝိသေဿဘာဝေါ၊ နာပိ သမာနာဓိကရဏတ္တံ၊ ကသ္မာ အညမညာသမ္ဗန္ဓတော အပေက္ခာဘာဝတော၊ ဝုတ္တပဋိပက္ခတော ပန ဝက္ခမာနနယေန သဒ္ဒါနမေဝ သာမာနာဓိကရဏျံ ဝိသေသနဝိသေဿတ္တဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ တေနေဝါဟ-‘အတောယေဝေ’စ္စာဒိ။

အတောယေဝါတိ ယတော ဝိသေဿဿ သမာနာဓိကရဏတ္တံ ဝိသေသနာပေက္ခံ၊ အတောယေဝ ဟေတုတောတိ အတ္ထော၊ ဘိန္နနိမိတ္တပ္ပ ယုတ္တာနမေဝါတိ ¶ သာမညေန နီလဂုဏာဓာရေ ဒဗ္ဗေ ဂုဏေယေဝ ဝါ နီလသဒ္ဒဿ၊ ဥပ္ပလသဒ္ဒဿ စ သာမညေန ဂုဏဝတိ ဒဗ္ဗေ ဝတ္တမာနတ္တာ အညမညေသု ဘိန္နေသု သဒ္ဒပ္ပဝတ္တိယာ ကာရဏေသု ပယုတ္တာနံ သဒ္ဒါနမေဝ [နိဋ္ဌာနမေဝ (ပေါတ္ထကေ)]။

သမာနာဓိကရဏတ္တန္တိ နီလုပ္ပလသဒ္ဒါနံ ဝိသုံဝိသုံ ယောဂေ ဝိသိဋ္ဌဒဗ္ဗ ဝါစိတ္တဿာသမ္ဘဝါ၊ နီလဉ္စ တံ ဥပ္ပလံ စေတိ သာမာနာဓိကရဏျေ သန္နိပတိတေ သတိ သမ္ဘဝါ ဧဝံ တတ္ထ ဝိသိဋ္ဌေ ဝတ္ထုမှိ ပဝတ္တာနံ တေသံ သမာနတ္ထတာ၊ ဧဝကာရေန ဗျဝစ္ဆိန္နမတ္ထံ ဒဿေတုမာဟ-‘နတွဘိန္နေ’စ္စာဒိ။

နနုစေတျာဒိ စောဒျံ၊ သီသမ္ပာတီတိ သီသပါ ရုက္ခဝိသေသော၊ နယိဒ မေဝမိစ္စာဒိ ပရိဟာရော။

အထ တုစ္စတေဣစ္စာဒိနာ ပရဿ ဝစနာဝကာသမာသင်္ကတေ၊ ဝိသေသဝုတ္တီတိ ဖလဿ ရုက္ခဿ စ သာမညသဒ္ဒတ္တာ ဘာဝေန ဝိသေသေ ဝုတ္တိ၊ ဣမေသန္တိ သီသပါဒီနံ န သမောဓာရိတာတိ န နိစ္ဆိတာ၊ သာမညဝုတ္တိယေဝ သမောဓာရိတာတိ အဓိပ္ပာယော၊ အဝသိတာ နိစ္ဆိတာ ဝုတ္တိ ယေသံ သီသပါဒီနံ တေ အဝသိတဝုတ္တယော၊ ပယတနံ ဝိနာ တဒါ ပပ္ပောတိ စာတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ပယတနန္တိ ‘သာမတ္ထိယလဒ္ဓေပိဝိသေဿေ’တိဝစနံ။ တဉ္စနတ္ထိစ္စာဒိ ပရိဟာရော၊ သရူပမတ္တကထနာယာတိ ဝုတ္တတ္ထာနမ္ပိ သရူပမတ္တကထနာယ ‘ပူပေ ဗဟူ အာနယေ’တိ ယထာ၊ ဧဝံ ဇာတီယကန္တိ သရူပကထနပ္ပကာရယုတ္တံ။ ဥပသံဟရမာဟ-‘တဒေဝ’မိစ္စာဒိ၊ နိပါတသမုဒါယောဝါယံ ဝုတ္တေန ပကာရေနေတျဿ အတ္ထေ ဝတ္တတေ။

အညတရသမ္ဘဝေပိ တန္နိဝတ္တိယာ ဝစနသဗ္ဘာဝံ ဒဿေတုမာဟ- ‘အထပိ’စ္စာဒိ၊ အညတရသမ္ဘဝေပီတိ ဝိသေသနဿ ဝိသေဿဿ ဝါ သမ္ဘဝေပိ၊ ယတြပျုဘိန္နမတ္ထိ ဝိသေသနဝိသေဿဘာဝသမ္ဘဝေါ တတ္ထပိတာဝ ဗဟုလံဝစနတောဝ နိဝတ္တိ ဟောတိ၊ ကိမ္ပနာ-ညတရသမ္ဘဝေတိ ဒဿေတုမာဟ-‘ယထာ ပုဏ္ဏော’ဣစ္စာဒိ၊ ဧတ္ထ ပန အညေပိ ပုဏ္ဏနာမကာ သန္တီတိ ဗျဘိစာရသမ္ဘဝါ ဥဘိန္နမ္ပိ ဝိသေသနဝိသေဿဘာဝသမ္ဘဝေ ဗဟုလံဝစနမေဝ သမာသံ နိဝတ္တေတိ၊ ဧဝံ ဝိဓေပီတိ အညတရသမ္ဘဝေပိ၊ န ¶ ကေဝလံ ဝိသေသနဝိသေဿဘာဝသမ္ဘဝေ၊ အထ ခေါ ဧဝံ ဝိဓေပျည တရသမ္ဘဝေပိတျဝိသဒ္ဒဿ အတ္ထော။

ယဇ္ဇေဝမိစ္စာဒိ ပစ္စေကံ ဝိသေသနဝိသေဿဘာဝေ သတိ အနိဋ္ဌာ ပါဒနစောဒနာ၊ ပစ္စေကံ ဝိသေသနံ သိယာ ဥဘိန္နမ္ပိ ဝိသေသနတ္တာ၊ တတ္ထ ဒေါသမာဟ-‘ဝိသေဿဿစ ပုဗ္ဗနိပါတော’တိ၊ စော-ဝဓာရဏေ၊ ဝတ္တဗ္ဗန္တရသမုစ္စယေ ဝါ၊ ကုတောစ္စာဟ- ‘နာဂ္ဂဟိတေ’စ္စာဒိ၊ ဣတိ ကာရဏေ၊ အတော ကိမနိဋ္ဌမာယာတ မိစ္စာဟ- ‘ဥပ္ပလနီလန္တိပိ သိယာ’တိ၊ ဣတ္ထဉ္စရဟိ ကိန္တျာဟ- ‘နီလုပ္ပလန္တိ စေ’စ္စာဒိ။ ပရိဟာရမာဟ-‘နေသဒေါသော’စ္စာဒိ၊ ဥပပတ္တျန္တရမာဟ- ‘အထ စေ’စ္စာဒိ။

အညမညာနုပကာရိတ္တာတိ အညမညဿ ဝိသေသနဝိသေဿတ္တေ နာနုပကာရိတ္တာ သပ္ပဓာနတ္တာတိ အတ္ထော၊ အထ ဒွိန္နမ္ပိ အပ္ပဓာနတ္တံ ကသ္မာ န သိယာ တျာဟ- ‘အပ္ပဓာနတ္တေပိ’စ္စာဒိ၊ သကသကပ္ပဓာနာပေက္ခာဝန္တာနန္တိ သကေသကေ ပဓာနေ အတ္တနိ အပေက္ခာဝန္တာနံ။ အထ ကုတော ဒဗ္ဗဿေဝ ပဓာနတ္တမသိတံ၊ န တု ဂုဏဿေတျာသင်္ကိယ ဉာယမုပနိဿယတိ ‘အထ စေ’တျာဒိနာ။ ဆာဂေါတျဇော ဝုစ္စတေ၊ တံ သေတဝဏ္ဏမာလဘေထ မာရေယျ၊ ဖုသနံ ဝါ ကရေယျာတိ အတ္ထော၊ အာပုဗ္ဗော လဘိ ဟိ မာရဏေ ဖုသနေ စ ဝတ္တတေ၊ ဒေသနာယန္တိ [စောဒနာယန္တိ စောဒနာဝါကျ (ပေါတ္ထကေ)] ဝေဒဝါကျေတိ အတ္ထော၊ ကုတော ဆာဂတော-ညော နာလဗ္ဘတေစ္စာဟ- ‘န ဟိ’စ္စာဒိ။

ဆာဂါဘာဝေတိ သေတဂုဏယုတ္တဿ ဆာဂဿာဘာဝေ၊ ပိဋ္ဌပိဏ္ဍိမာလဗ္ဘာတိ သေတဂုဏယောဂေန ဝိဋ္ဌပိဏ္ဍိံ အာလမ္ဘ၊ န စ နာလမ္ဘတေ တသ္မာ ဂုဏော အပ္ပဓာနန္တိ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ။

ပုန စောဒေန္တော အာဟ- ‘နနု စေ’စ္စာဒိ၊ အထေတျဓိပ္ပာယမာသင်္ကတေ၊ အနိဋ္ဌမာပါဒယတိ နီလသဒ္ဒေပိ ပသင်္ဂေါ’တိ၊ ကုတောစ္စာဟ- ‘သောပိဟိ’စ္စာဒိ၊ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ- ‘‘ဥပ္ပလသဒ္ဒေါ ဇာတိဝါစီ၊ န တု ဒဗ္ဗဝါစီ၊ ဇာတိ ဝိသိဋ္ဌဒဗ္ဗဝါစိတ္တာ ယဒိ ဒဗ္ဗဝါစီတိ ဝုစ္စတေ၊ တဒါ နီလသဒ္ဒေါပိ ဂုဏဝိသိဋ္ဌ ဒဗ္ဗဝါစိတ္တာ ဒဗ္ဗဝစနမာပဇ္ဇတီတိ ဣမေသံ န ကောစိ ဝိသေသော’’တိ၊ ပရိဟရန္တော အာဟ ‘နေဒမတ္ထိ’စ္စာဒိ၊ အပါယိနော အပဂန္တာရော ဒဗ္ဗာတိ ဂမျတေ၊ ကုတောစ္စာဟ- ‘သတီပိ’စ္စာဒိ၊ ဣတိ ကာရဏေ။

ဝိသေသနမေကတ္ထေနေတိ ¶ သိဒ္ဓေပိ ပပဉ္စတ္ထံ ပရိပ္ဖုဋတ္ထဉ္စ ဥဒါဟရဏဗဟုတ္တံ ဒဿေတုံ ပါဏိနိယေဟိ ဗဟုံ သုတ္တိတံ၊ သဗ္ဗဿေတဿ ပစ္စက္ခာတဘာဝံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တိယမုဒါဟရဏမတ္တံ ဒဿိတံ၊ တဒိဒါနိ ဗျာချာတုကာမော အာဟ- ‘ပုဗ္ဗကာလေ’စ္စာဒိ၊ ဆိန္နောစ ဝိသေသနန္တီ သမ္ဗန္ဓော ‘‘ပုဗ္ဗကာလေက သဗ္ဗဓုရပုရာဏနဝကေဝလာနိ သမာနာဓိကရဏေနေ’’တိ (၂-၁-၄၉) တေ သမေတ္ထ သုတ္တံ၊ တတ္ထေကာဒီနံ ဝုတ္တိယမုဒါဟရဏာနိ န ဒဿိတာနျုပလက္ခဏတောဝ ဝိညာယန္တီတိ ဒဿေတုမာဟ- ‘ဧကေ’စ္စာဒိ၊ ဧကော စ သော ပုရိသောစာတျာဒိနာ ဝိဂ္ဂဟော ဥပလက္ခဏတ္တာယေဝ စ ‘သတ္တ စ တေ ဣသယော စ သတ္တိသယော’စ္စာဒိကဉ္စ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ဥပမီယတေ ပရိစ္ဆိဇ္ဇတေ-နေနေတျုပမာနံ၊ ဥပမီယတီတျုပမေယျံ၊ တေသံ ဥပမာနောပမေယျာနံ သာဓာရဏော ယော ဓမ္မော သာမတာတေန ဝိသိဋ္ဌံ ယဒုပမေယျံ၊ တံ ဝစနေနေတျတ္ထော ဥပမာနောပမေယျစ္စာဒိ ကဿ၊ သမာသော ဘဝတီတိ သေသော၊ ကာရဏမာဟ- ‘ဝိသေသေ’စ္စာဒိ၊ ဝိသေသာပရိဂ္ဂဟာတိ ဝိသေသနန္တျေဝ သာမညေန ပရိဂ္ဂဟာ၊ ဧဝမ္ဘူ တဿာပီတိ ဥပမာနရူပဿာပိ။ နနု သတ္ထီသဒ္ဒဿသတ္ထိယံ ဝုတ္တိ သာမာသဒ္ဒဿ တု ဒေဝဒတ္တာယ၊ အတော ဗျဓိကရဏတ္တာ ကထမေတ္ထ သမာသောစ္စာသင်္ကီယာဟ- ‘ယဒေ’စ္စာဒိ၊ သမာနော ဓမ္မော သာမတ္တာဒိ ယဿ သော သဓမ္မော၊ တဿ ဘာဝေါ သာဓမ္မိယံ သာမတ္တံ၊ တသ္မာ ဒေဝဒတ္တာတ္ထေ ဝတ္တတေ ဥပစာရဝသေန၊ သာမာသဒ္ဒေါပိ ဂုဏဝစနောပိ သာမတ္တံ ဝတွာ သဒ္ဓါဒိတ္တဝသေနာဘေဒေါပစာရေန ဝါ ဒေဝဒတ္တာယံ ဝတ္တတေ၊ နနု စ သာမာသဒ္ဒဿ ဒေဝဒတ္တာဘိဓာနေ စရိတတ္ထတာယ သတ္ထီ ဂုဏေန နိဒ္ဒိဋ္ဌာတျနိယတဂုဏပ္ပတီတိပ္ပသင်္ဂေါ နေကဂုဏာဓာရတ္တာ သတ္ထိယာတျာသင်္ကိယာဟ- ‘ယဒိပိ’စ္စာဒိ။

ဣဟာတိ နိဒ္ဓါရဏေ၊ ဧတေသံ ဂုဏာနံ မဇ္ဈေတိ အတ္ထော၊ ဣဟ ဝါ သတ္ထိယံ၊ သာမဂုဏဝန္တတာယ သာမာယာတိ ဂမျတေ၊ ပသိဒ္ဓိဝသေနာတိ သတ္ထိသာမာတျတြောပမာနံ သတ္ထီ၊ ဥပမေယျာ ဒေဝဒတ္တာ၊ ပသိဒ္ဓန္တုပမာနံ ဘဝတိ နာပ္ပသိဒ္ဓံ… ပသိဒ္ဓသာဓမ္မိယာ သာဓျု သာဓနမုပမာနန္တိ ကတွာ သတ္ထိယေဝ သာမင်္ဂုဏေန ပသိဒ္ဓါ န ဒေဝဒတ္တာ၊ တသ္မာ သာမဂုဏပ္ပသိဒ္ဓိယာတိ အတ္ထော။ သာဓျုတေ ဥပမီယတေနေနေတိ သာဓနမုပမာနံ၊ သာဓျတေ ¶ ဥပဓီယတေတိ သာဓျမုပမေယျံ၊ ပသိဒ္ဓဿ သာဓမ္မိယံ တေန၊ သာဓျဿာပ္ပသိဒ္ဓဿ ကဿစိ သာဓနံ သာဓျသာဓနံ။ ယတြတွိစ္စာဒိနာ ဗဟုလံဝစနသာမတ္ထိယာ သာမညဝစနေနေဝ သမာသသဗ္ဘာဝံ ဝတွာ အညေနာသဗ္ဘာဝမုဒါဟရဏေန ဖုဋယိတုံ ‘ဖာလာ ဣဝ တဏ္ဍုလာ’တျာဒိ အာရဒ္ဓံ။

တဏ္ဍုလသဒ္ဒေါတိ ဥပမေယျဘူတတဏ္ဍုလသဒ္ဒေါ၊ တဏ္ဍုလတ္တမ္ပိ ဝတွာ ဒဗ္ဗေ ပဝတ္တော သာမညဝစနော နတု ဘဝတီတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ဒဗ္ဗေတိ တဏ္ဍုလဒဗ္ဗေ ဖာလဒဗ္ဗေ စ။

ဥပမာနောပမေယျသာဓာရဏသူရတ္တာဒိဓမ္မဝစနာပ္ပယောဂေတိ ဥပမာနောပမေယျာနံ သာဓာရဏော ယော ဝိသာရဒတ္တာဒိဓမ္မော တဗ္ဗစနဿ ‘မုနိ အယံ သီဟော ဝိယ ဝိသာရဒေါ’တျာဒေါ ဝိသာရဒါဒိသဒ္ဒဿာပ္ပယောဂေတိ အတ္ထော၊ ကေသဉ္စိတိ ကေသဉ္စိ သဒ္ဒါနံ မဇ္ဈေ၊ ဝိသေဿတ္တမေဝ ဖုဋယတိ။ ‘တထာ စေ’တျာဒိနာ၊ ဝိသေသနဝိသေဿာနံ ယထိဋ္ဌတ္တာ နိစ္စံ သီဟာဒီနံ ဝိသေဿတာယေဝ ဝစနိစ္ဆာတိ ပုဗ္ဗနိပါတတ္တာပ္ပသင်္ဂေါတိ ဘာဝေါ၊ ဥပပတျန္တရမာဟ-‘ဝိသေသနဿေဝေ’စ္စာဒိ၊ ယဒိပိ သီဟော ဝိသေသနမေဝ န ဝိသေဿံ၊ တထာပိ ဗဟုလာဓိကာရာ ဝိသေသနဿာပိ ပရနိပါတောတိ ဘာဝေါ။

အထာတြာပိ ဝိသေသနန္တေဝ သမာသပ္ပဋိပါဒနေ’မုနိ အယံ သီဟောဝ ဝိသာရဒေါ’စ္စာဒေါ သာမတ္ထိယတောဝ သမာသာပ္ပသင်္ဂေပိ ဥပမာနော ပမေယျာနံ သာဓာရဏဝိသာရဒတ္တာဒိဓမ္မဝစနာပ္ပယောဂေ သတိ တပ္ပသင်္ဂါဘာဝတ္ထံ ဝစနမာရဗ္ဘနီယန္တိ စောဒေတိ ‘နနုစေ’တျာဒိနာ၊ သာမတ္ထိယတောတိ သာမညဝစနပ္ပယောဂေ သာပေက္ခတ္တာ သမာသာပ္ပသင်္ဂေါတိ သာမတ္ထိယံ တသ္မာတိ အတ္ထော။ သာမညပ္ပယောဂတ္ထန္တိ သမာသဝါကျေ သာမညဝစနဿ သူရတ္တာဒိ(နော)၊ အပ္ပယောဂတ္ထံ၊ တထာ ဟိစ္စာဒိနာ သာမညသဒ္ဒပ္ပယောဂေ သာမတ္ထိယတော သမာသာသဗ္ဘာဝါ သုတ္တန္တရဿာနာရဗ္ဘနီယဘာဝံ သာဓေတိ။

ဝိသေသာနန္တဗ္ဘာဝါတိ သာမညဿ သမာသေ အန္တောဘာဝေပိ တိခီဏတ္တာဒိတော ဝိသိဋ္ဌဿ သူရဿာဒိဝစနီယဿ ဝိသေသဿ သမာသေ အနန္တောဂဓတ္တာ အပ္ပသင်္ဂေါ သာပေက္ခမသမတ္ထန္တိ။ အထေတိ ‘သစ္စမေတ’န္တိအာဒိံ ¶ ပရဝစနမာသင်္ကိယ ဝဒတိ၊ ဧဝမာဒိသိဇ္ဈနတ္ထံ သမာသောတိ (ဉာပနတ္ထံ) အာရဗ္ဘနီယမ္ဘဝတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

ပဓာနဿာတိ ‘ရညောပုရိသော-ဘိရူပေါ’တေတ္ထ အဘိရူပသာပေက္ခဿ ပုရိသဿ ဝိသေသနတ္တေနေဝါ [ဝိသေသနံ တေနေဝါ (ပေါတ္ထကေ)] ပ္ပဓာနံ၊ သမာသာဝယဝဘူတံ ရာဇာနံ ပတိ ဝိသေဿဘာဝေနာဝိဖလိတသကတ္ထတာယ ပဓာနဘူတဿ ပုရိသဿ။ အာဒိသဒ္ဒေန ‘ရာဇပုရိသဿ ဒဿနီယဿ ဂေဟ’န္တိ သင်္ဂဏှာတိ။

ဧတ္ထ ဟိ ဂေဟမ္ပတိ ဝိသေသနဘာဝေနာပ္ပဓာနတ္တေပိ ရာဇာနမ္ပတိ ပဓာနဘူတဿ ပုရိသဿ သာပေက္ခဿာပိ သမာသော ဟောတေဝ။ ဣဒဉ္စဉာပနတ္ထံ ဝစနာရမ္ဘပ္ပယောဇနဉ္စ၊ ကာရဏမာဟ- ‘ဂမကတ္တာ’ဣစ္စာဒိ။

ဂမကတ္တာတိ ဝိဂ္ဂဟဝါကျတ္ထဿ ဝုတ္တိယမ္ပတီယမာနတ္တာ ဂမကတ္တံ တသ္မာ၊ နစေဟ ဂမကတ္တမတ္ထီတိ ‘မုနိ သီဟောဝ သူရော’တျတြ တု ဝါကျတော ယောတ္ထော ပတီယတေ၊ နာယံ ‘မုနိ သီဟော သူရော’တျတော ဂမျတေတိ ဂမကတ္တံ နတ္ထီ-တိ အတ္ထော၊ တထာဟိ မုနိသီဟသဒ္ဒေနေဝေါ ပမာနောပမေယျဘာဝနိမိတ္တဿ ဝိသာရဒတ္တဿ သဘာဝေနေဝေါပါဒါနတော ဝိသာရဒသဒ္ဒဿ တေန သမ္ဗန္ဓာဘာဝေါ။

အပဝဂ္ဂေါ နိဗ္ဗာနံ၊ ဝါကျမေဝေတိ ဧဝကာရေန ဗျဝစ္ဆိန္နမတ္ထမ္ပဒဿယမာဟ- ‘ဝုတ္တိနိဝတ္တေတီ’တိ ဗဟုလာဓိကာရတော ဝိညာယတိ၊ နနု စာတြ ဝိသေဿဘာဝါသမ္ဘဝါပ္ပသင်္ဂေါယေဝ ဝုတ္တိယာတိ စောဒေတိ။ ‘နနုစေ’တျာဒိနာ။

ပုဏ္ဏတာဗျဘိစာရာတိ ပုဏ္ဏတာသင်္ခါတဿ ဗာလာဒိအဝတ္ထာဝိသေသဿ အဝိနာပ္ပဝတ္တိတော ဗျဘိစာရီ ဟိ ဝိသေဿမ္ဘဝတိ ယထာ နီလတာယုပ္ပလံ၊ ပရိဟရတိ ‘နေဒမတ္တိ’စ္စာဒိနာ၊ မန္တာဏိပုတ္တာနံ အနေကတ္တာတိ ကေဝလံ မန္တာဏိယာ ပုတ္တော ပုဏ္ဏောယေဝါတိ အဘာဝါ တေသံ ဗဟုဘာဝတော၊ အတ္တနော အတ္တနော ဂဟဿ ပတယောတိ ဂဟပတီနံ ဗဟုတ္တံ ပါကဋမေဝ။

ဝုတ္တိယေဝေတိ ဧဝကာရေန ဗျဝစ္ဆိန္နမတ္ထမာဟ-‘ဝါကျံ နိဝတ္တေတီ’တိ။ ဝိသိဋ္ဌဇာတိဝစနာတိ ဝုတ္တံ ကဏှသပ္ပဇာတိယာ လောဟိတသာလိဇာတိယာ စ ဝိသိဋ္ဌတ္တာ။

တစ္ဆကော ¶ သပ္ပောတိ ဗျာချေယမုပနိက္ခိပ္ပစောဒယမာဟ- ‘နနု စေ’စ္စာဒိ။ တစ္ဆကဘာဝါနပေတောတိ ဗာလယုဝတ္တာဒိသင်္ခါတတစ္ဆကဘာဝတော အဗျာဝုတ္တော၊ အတ္ထိနာမဓေယျောတိ တစ္ဆကော နာမ ကောစိ တန္နာမော အတ္ထိ၊ ကိရိယာသဒ္ဒေါတိ တစ္ဆတီတိ တစ္ဆကောတိ ဧဝံ ကိရိယာယ ပဝတ္တိနိမိတ္တတ္တေနောပါဒိန္နော ဝဍ္ဎကီဝါစီ တစ္ဆကသဒ္ဒေါ၊ ဧဝံ မညတေ ‘‘ယထာဝုတ္တနယေန ဝိသေသနဝိသေဿသဗ္ဘာဝါ သမာသေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ တထာ သတိ ကိမိဒံ ပစ္စုဒါဟရဏံ ကတ’’န္တိ။ အတြ ကေနစိ န နာမဓေယျဿေတျာဒိ နောပဇာယတေဝါတျေတဒဝသာနံ ဝုစ္စမာနမနုဒျတံ နိရာကတ္တုကာမော အာဟ-‘ယောပါ ဟေ’စ္စာဒိ။

ဣမဿာယမဓိပ္ပာယော ‘‘ဝုတ္တနယေန တစ္ဆကသဒ္ဒဿ ကိရိယာ သဒ္ဒဿာတ္ထဝိသယာပေက္ခာယာဘာဝတော ဝိသေဿတ္တာဘာဝါ ပစ္စုဒါဟရဏမိဒံ ကတ’’န္တိ။

ကသ္မာ အယုတ္တမိစ္စာဟ-‘ယတော’စ္စာဒိ၊ နာမဓေယျဿ ကိရိယာဝါစိနော စ အတ္ထာဘိဓာနသာမတ္ထိယံ တုလျံ ဝါ န ဝါ၊ အဝယဝပ္ပသိဒ္ဓိယာ သမုဒါယပ္ပသိဒ္ဓိ ဗလဝတိ ဝါ နဝေတျေတံ ဝိစာရေတုံ ယတော နာဓိကတန္တျတ္ထော၊ ကိဉ္စရဟိ အဓိကတန္တျာဟ- ‘အပိတွိ’စ္စာဒိ၊ တစ္ဆကသဒ္ဒေါနေကတ္ထဝုတ္တိ နာနေကတ္ထောတိ ဝိစာရေတုမဓိကတန္တိ ယောဇနာ။

ဧဝံ မညတေ- ‘‘ဝိသေသနဝိသေဿဘာဝစိန္တာယံ သဒ္ဒါနမတ္ထာဘိဓာနသာမတ္ထိယစိန္တာ န ယုဇ္ဇတေ ‘သတိ သမ္ဘဝေ ဗျဘိစာရေ စ ဝိသေသနံ သာတ္ထကံ ဟောတီ’တိ ဝိသေသနံ မဂ္ဂီယတေ၊ နာသမ္ဘဝေ နာဗျဘိစာရေ ယထာ သီတံ (ဟိမံ) ဥဏှောဂ္ဂီတိ၊ တသ္မာ သမ္ဘဝဗျဘိစာရစိန္တာ ဝိသေသနဝိသေဿဘာဝစိန္တာယမုပယုဇ္ဇတီတိ တစ္ဆကသဒ္ဒေါ-နေကတ္ထဝုတ္တိဝါ န ဝေတျေတဒေဝ ဝိစာရေတုမဓိကတန္တိ ကတ္ထစိပိ ဝိသေသနဝိသေဿ သဗ္ဘာဝေ သမာသော ဟောတေဝါ’’တိ၊ ယဒိပိ နာမဓေယျကိရိယာဝါစီနမတုလျမတ္ထာဘိဓာနံ သမုဒါယပ္ပသိဒ္ဓိယာ စ ဗလဝတိတ္တံ၊ တထာပိ ဝက္ခမာနနယေန သမာသသဗ္ဘာဝါ န ကာစိ ဟာနီတိ ဒဿေတုမာဟ- ‘ဧတ္ထ စာ’တိအာဒိ။

ဧတ္ထစာတိ ကေစိ ပက္ခေ စ၊ ကဉ္စိ ပီဠမာဝဟတီတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ကုတောစ္စာဟ ‘တထာဟိ’စ္စာဒိ။ ဧဝံ မညတေ- ‘‘ယဒီပိ သမုဒါယပ္ပသိဒ္ဓိယာ သတိ ကိရိယာသဒ္ဒတ္ထဝိသယာပေက္ခာ ¶ နောပဇာယတေ၊ တထာပိ နာမဓေယျဿေဝ တစ္ဆကသဒ္ဒဿာပျနေကတ္ထဝုတ္တိတ္တမတ္ထေဝ… သပ္ပဝိသေသေ မနုဿေ စ တန္နာမကေ နာမဓေယျဿ တစ္ဆကသဒ္ဒဿ ပဝတ္တိသဗ္ဘာဝါ(တိ) ဝိသေသနဝိသေဿသဗ္ဘာဝတော သမာသပ္ပသင်္ဂေါ တဒဝတ္ထော ယေဝါ’’တိ၊ န ကေဝလံ သပ္ပဝိသေသဿေဝ တစ္ဆကသဒ္ဒေါ နာမဓေယျမပိတု မနုဿာနမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒတ္ထော။ တစ္ဆကသဒ္ဒဿာနေကတ္ထဝုတ္တိတ္တေပိ န သမုဒါယပ္ပသိဒ္ဓိယာ အဝယဝပ္ပသိဒ္ဓီဗာဓာတိ ဒဿေတုမာဟ- ‘နစာ’တိအာဒိ။ စော-ဝဓာရဏေ၊ ကုတောစ္စာဟ ‘ကိရိယေ’စ္စာဒိ။ ကမေနတ္ထပ္ပသိဒ္ဓီတိ ယံ၊ ဧတမ္ပန သက္ကာ ဝိညာတုန္တိ ယောဇနာ။

ယန္တိ ယံ ပသိဇ္ဈနံ၊ ကမေနာတိ ဗာဓာဘာဝတော အနုက္ကမေန။ ဧဝဉ္စေတိ ဣမိနာ နစေတျာဒိနာ ဝုတ္တံ ပစ္စာမသတိ… ကိမ္ပဋိဝိဟိတံ သိယာ ပရိဟဋံ သိယာတိ အတ္ထော၊ ဣတိ ဣမိနာ ကာရဏေန ‘တစ္ဆကော သပ္ပော’တိ ပစ္စုဒါဟရဏံ န ယုတ္တံ… တစ္ဆကသပ္ပောတိ သမာသသဗ္ဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော၊ နေဒမေဝမိစ္စာဒိနာ ပရိဟရတိ၊ ယဒါ စရတိ ယထာ ဝုတ္တေန ဝိသေသနဝိသေဿဘာဝသမ္ဘဝေါ၊ တဒါ ကထံတျာဟ- ‘ယဒါ ဝိသေသနေ’စ္စာဒိ။ တဒါပိ ကထံ ဝါကျေန ဘဝိတဗ္ဗမိစ္စာဟ- ‘ဣဒဉ္စေ’စ္စာဒိ။ ဗဟုလံဝစနတောယေဝါတိ အဓိပ္ပာယော။

အညဿာတိ ကမ္မနိ သမ္ဗန္ဓဝစနိစ္ဆာယံ ဆဋ္ဌီ။ အဝစ္ဆေဒကတ္တာတိ ဧတ္ထ ကတ္တုနာ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ကာဠဿာတိ ကတ္တရိ ဘာဝယောဂေ ဆဋ္ဌိယာ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ။ ပတ္တာပန္နေဟိ ဒုတိယန္တဿ ဇီဝိကမ္ပတ္တော ဇီဝိကာ ပန္နောတိ သမာသော ‘ကာရကံ ဗဟုလ’’န္တေဝ (စံ-၂-၂-၁၉) ဝိဟိတော ဒုတိယန္တေန တု တေသံ သမာသတ္ထံ သုတ္တန္တရံ ကတံ ပရေဟိ၊ အတ္ထဉ္စ တေသမိတ္ထိလိင်္ဂါနမ္ပိ သမာသေနေဝ၊ ကာရနိဝတ္တိယာ၊ တထာ မာသော ဇာတဿာတိ ဝိဂ္ဂဟေ ပရိမာဏိဝါစိနာ ဆဋ္ဌိယန္တေန ပရိမာဏဝစနာနံ ကာလသဒ္ဒါနံ၊ တဒါဟ- ‘ပတ္တာပန္နာန’မိစ္စာဒိ၊ ပရိမာဏံ မာသာဒိ ပရိစ္ဆေဒေါ တမဿတ္ထီတိ ပရိမာဏီ ဇာတာဒိ။

ဧတ္ထ ဟိ မာသော ပရိမာဏံ ပရိစ္ဆေဒကတ္တာ၊ ဇာတော ပရိမာဏီ ပရိစ္ဆေဇ္ဇတ္တာ၊ ပတ္တာ ဇီဝိကာနေနာတိ [ပတ္တော ဇီဝိကန္တိ ပါဌေန ဘဝိတဗ္ဗံ] ဝစနိစ္ဆာယံ ယော-တ္ထော သော- ဉာပဒတ္ထသမာသေပျတိန္နော ¶ ဝစနိစ္ဆာဘေဒမန္တရေနာတိဒဿေတုံ ‘အညပဒတ္ထေ ဘဝိဿတီ’တိ ယံ ဝုတ္တိယံ ဝုတ္တံ၊ တံ ဗျာချာတုကာမော အာဟ- ‘ဝါနေကညတ္ထေ ဣစ္စေဝါ’တိအာဒိ။ အညတ္ထ သမာသေ ကတေ သဗ္ဗတ္ထ ‘‘ဣတ္ထိယံ ဘာသိတေ’’စ္စာဒိနာ (၃-၆၇) ပုမ္ဘာဝေါ။ မာသော ဇာတဿာတိ ဝစနိစ္ဆာယံ ယော-တ္ထော၊ သော-ညတ္ထသမာသေပျဘိန္နော ဝစနိစ္ဆာဘေဒ မန္တရေနာတိ ဒဿေတုမာဟ- ‘ယဿ ဇာတာဒိနော’စ္စာဒိ။

ဇာတသဒ္ဒဿတ္ထမာဟ သမ္ပန္နောတိ၊ သမ္ပုဏ္ဏောတျတ္ထော၊ ဣမိနာ စ မာသော ဇာတော-ဿာတိ ဝိဂ္ဂဟဿ အတ္ထော ဒဿိတော၊ အညထာတိ ယဒိ မာသော တဿ အညပဒတ္ထဿ ဇာတာဒိနော သမ္ပုဏ္ဏော န ဘာတီတိ အတ္ထော။ တ္တတ္တဝန္တူနံ နိဋ္ဌာသညံ ဝိဓာယ တဒန္တဿညတ္ထသမာသေ ‘‘နိဋ္ဌာ’’တိ (၂-၂-၃၆) သုတ္တေန ပုဗ္ဗနိပါတော ဝုတ္တော၊ တဒါဟ- ‘နစေ’စ္စာဒိ၊ ပုဗ္ဗနိပါတပ္ပသင်္ဂေါ နစ သိယာတိသမ္ဗန္ဓော၊ ကုတောစ္စာဟ- ‘ဇာတိ’စ္စာဒိ။ ကေသဉ္စိတိ ဝါကျကာရမာဟ၊ နစ ယုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော၊ ကာရဏမာဟ- ‘ဝိသေသန’မေစ္စာဒိ၊ တထာဟိစ္စာဒိနာ ဝိသေသနဿ သာတ္ထကတ္တေ သမာသဗ္ဘာဝမဘာဝေ စာဘာဝံ သာဓေတိ… ဆဋ္ဌီသမာသေ ‘သတိ သမ္ဘဝေ ဗျဘိစာရေ စ ဝိသေသနဿ သာတ္ထကမ္ဘဝတီတိ ဝိသေသနဿ သာတ္ထကတ္တာ။

အဝစနေပီတိ နိယမဝစနေ (အ)သတီပိ၊ ဆဋ္ဌီသမာသပ္ပသင်္ဂေါ စရဟိ ဝုတ္တနယေန ဗျဝစ္ဆေဇ္ဇ ဗျဝစ္ဆေဒကတ္တာဘာဝေန ဝိသေသနာနတ္ထကျာ န ဘဝေယျ စေ ဝါကျေနာပိ န ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အာဟ- ‘ဝါကျံ တွိ’စ္စာဒိ။ အယမ္ပန ဝိသေသနသမာသော ပရေဟိ ကမ္မဓာရယောတိ ဉာယတိ… ယထာ ကမ္မံ ကိရိယံ ပယောဇနဉ္စ ဓာရေတိ ဧဝမယံ သမာသော ကမ္မမိဝ ဒွယံ ဓာရယတီတိ။

ဧတ္ထေဝါတိ ‘‘ဋ နဉ္ဿ’’ဣတိ (၃-၇၄) သုတ္တေဧဝ။ ပါမနပုတ္တောတိပါမာ ကုဋ္ဌဝိသေသော အဿ အတ္ထီတိ ပါမသဒ္ဒါ ‘‘ဒိဿန္တညေပိ ပစ္စယာ’’တိ (၄-၁၂၀) နပ္ပစ္စယော၊ ပါမနဿ ပုတ္တော၊ ယဒိ ဟေတ္ထ ဉကာရော ဝိသေသနတ္ထော န ကရီယေထ၊ တဒါ ‘‘ဋ နဿာ’’တိ သုတ္တံ ကရီယေထ၊ တထာ စ သတျုတ္တရပဒေ ပရတော ပါမနသဒ္ဒေ နကာရဿာပိ ဋော

သိယာတိ ¶ ဘာဝေါ၊ နနု စိဟ သမာသဝိဓိမှိ ဉ ကာရောစ္စာရဏာ ဉ လောပ ရဟိတဿ သမာသော န ဘဝတီတိ ဝတ္တုမုစိတံ၊ န တု ‘‘ဋ နဉ္ဿာ’’တိ ဝိသေသနတ္ထောတိ [ညကာရော ဧတ္ထောဝ ဝိသေသနတ္ထော၊ တိ ဘဝိတဗ္ဗ] သစ္စံ၊ ကိန္တွိဟ သမာသဝိဓိမှိ ဉ ကာရဿ ဗျဝစ္ဆဇ္ဇံ န ဒိဿတေ။

ပရိယုဒါသဝုတ္တီတိ ပရိ တုလိတမုဂ္ဂယှ နိသေဓနီယဿ အသနံ ခေပနံ ဝဇ္ဇနံ ပရိယုဒါသော၊ တေန ပရိယုဒါသေန ဝိသိဋ္ဌေ-တ္ထေ ဝုတ္တိ အဿေတိ ပရိယုဒါသဝုတ္တိ၊ ပသဇ္ဇပ္ပဋိသေဓဝုတ္တီတိ ပဋိသေဓနီယမေဝ ပသဇ္ဇ ပတွာ တံသဒိသမနပေက္ခိယ နိသေဓော၊ တေန ဝုတ္တိ အဿေတိ ပသဇ္ဇပ္ပဋိသေဓ ဝုတ္တိ။

ယတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ အညောဝ ဘဝတီတျေဝံ ဝါကျေနာတ္ထန္တရဝိဓာနာ ဝိဓိနော ပဓာနတ္တံ၊ အတ္ထန္တရဝိဓာနသာမတ္ထိယေနေဝ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိသေဓော ပတီယတေ၊ ဗြာဟ္မဏဿ [ဗြာဟ္မဏဿာ (ပေါတ္ထကေ)] နိဝတ္တနေ တဒပေက္ခာယာညဿ ဝိဓာနယောဂတော သကပဒေန နဉ္ချေန ဝိဓိဘာဂီ န ဝုစ္စတေ၊ ကိဉ္စရဟိ အညသဒ္ဒေန… ပရိယုဒါသနိဿယိနောညသဒ္ဒဿေဝ ဝါကျေ ပယောဂတော’ အညော ဗြာဟ္မဏာ အဗြာဟ္မဏော’တိ၊ နဉ္ဿစ သျာဒျန္တေန သာမတ္ထိယံ၊ န တျာဒျန္တေနေတျေကဝါကျတာ… အညော ဗြာဟ္မဏာ အဗြာဟ္မဏောတိ တတ္ထ တတ္ထ ပရိယုဒါသဝုတ္တိတ္တာ။

ပသဇ္ဇပ္ပဋိသေဓေတု ပဋိသေဓဿ ပဓာနတ္တာ ဗြာဟ္မဏော န ဘဝတီတိ ဝါကျေန ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိသေဓော ဝိဓိ အတ္ထဂမ္မော ဝါကျဘေဒေါ၊ သကပဒေန စ နဉ္ချေန ပဋိသေဓဘာဂိဝါစီ သမ္ဗဇ္ဈတေ။ ကော သော ဗြာဟ္မဏာ အညောတိ အာဟ- ‘ဗြာဟ္မဏတ္တာနဇ္ဈာသိတော’စ္စာဒိ။

ဣတရသ္မိန္တိ ပသဇ္ဇပ္ပဋိသေပေက္ခေ၊ ကေနစိ သံသယနိမိတ္တေနာတိ ဥပဝီတဒဿနာဒိနာ ကေနစိ သံသယကာရဏေန၊ သဗ္ဗမ္ပိ ပဒံ သကတ္ထေ ပယောဂမ္ပတိ ဉာဏမပေက္ခတေ၊ တဉ္စ ဉာဏံ ဒွိဓာ သမ္မာဉာဏံ မိစ္ဆာ ဉာဏဉ္စ။ ဥဘယမ္ပေတဗြာဟ္မဏသဒ္ဒံ ပဝတ္တယတိ။ တတ္ထ သမ္မာဉာဏ ပုဗ္ဗကေ အဗြာဟ္မဏသဒ္ဒပ္ပယောဂေ နတ္ထိ နဉ္ဿ ဗျာပါရော၊ န ဟိ တတ္ထ တေန ကိဉ္စိ ကရီယတိ။ မိစ္ဆာဉာဏပုဗ္ဗကေ တု ဝိဇ္ဇတေ တဿ ဗျာပါ ရော ¶ တတ္ထ ဟိ တေန မိစ္ဆာဉာဏပ္ပဘဝတာ ပရဿာချာယတေ၊ မိစ္ဆာဉာဏံ စေန္ဒြိယဟေတုကံ၊ ဝိနာ သဒိသတ္တံ န ဘဝတီတိ ပဋိသေဓေ သတိ ဥတ္တရပဒတ္ထသဒိသော သမာသတ္ထော ဇာယတေစ္စာဟ- ‘တတ္ထ သဒိသတ္တံ ဝိနေ’စ္စာဒိ။ ရဇ္ဇုယံ ဟိ သပ္ပဗုဒ္ဓိ သဒိသတ္တာ။

ပယောဂသာမတ္ထိယာစေတိ အဗြာဟ္မဏမာနယေစ္စာဒိပယောဂသာမတ္ထိယာ စ။ ဧဝမ္မညတေ- ‘‘ယဒျတြ ဗြာဟ္မဏမတ္တဿာနယနံ သိယာ ပုဗ္ဗပဒဿုစ္စာရဏမနတ္ထကံ သိယာ၊ အထ န ကဿစိ အာနယနံ ဧဝမ္ပိ သဗ္ဗဿေဝါ ဗြာဟ္မဏသဒ္ဒဿာနတ္ထကတ္တံ၊ တသ္မာ ပယောဂသာမတ္ထိယာပိ သဒိသပ္ပဋိပတ္တီ’’တိ။

တဂ္ဂတာတိ သဒိသတ္ထဂတာ။ ယထာဝုတ္တဿေဝါ-တ္ထဿုပဗြူဟနာယ ဝိညူဝစနမုပညဿတိ ‘အတောယေဝ ဝုစ္စတေ’စ္စာဒိ။ အယဉ္စေတ္ထ အတ္ထော ‘‘နဉွစနေန ဣဝသဒ္ဒေန စ ယံ ယုတ္တံ တဒညသ္မိံ တပ္ပဒတ္ထသဒိသေ-တ္ထေ ပဋိပတ္တိံ ဇနေတိ၊ တထာဟျတ္ထသမ္ပစ္စယော လောကေ ဒိဿတိ ‘အဗြာဟ္မဏမာနယာ’တိ ဗြာဟ္မဏသဒိသော ခတ္တိယာဒိ အာနီယတီတိ၊ အဓိကရီယတိ နိယုဇ္ဇတေ သဒ္ဒေါ-သ္မိန္တျဓိကရဏံ။ ယထာဝုတ္တေန စ ဗျာချာနေန ကိမိဋ္ဌံ သိဒ္ဓန္တျာဟ- ‘တဒေဝ’မိစ္စာဒိ။ ကေစိ ပန ဥတ္တရပဒတ္ထပ္ပဓာနတ္တမိဟ ဝဏ္ဏေန္တိ။

သမတ္ထဝါဒီနန္တိ ‘‘သမတ္ထော ပဒဝိဓိ’’ (ပါ ၂-၁-၁) တွေဝံ ဝါဒီနံ။ သမတ္ထ ဝါဒီနံ သမာသော ဝိဓေယျောတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ဝိဓေယျောတိ ဝစနန္တရေန ဝိဓေယျော၊ တထာဟိ အပုနဂေယျာတိ ဂါယနေန နဉ္ဿ သမ္ဗန္ဓော၊ န တု ပုနသဒ္ဒတ္ထေန။ အနောကာသံ ကာရေတွာတိ ကရဏေန သမ္ဗန္ဓော န ဩကာသေန။ အမူလာမူလံ ဂန္တွာတိ ဂမနေန၊ န မူလေနာတိ အသာမတ္ထိယံ။ ဂမကတ္တဝါဒိနောတိ အသာမတ္ထိယေပိ ယတြ ဂမကတ္တံ တတ္ထ သမာသော ဟောတေဝ၊ တတော ဂမကတ္တဉ္စ သမာသဿ နိဗန္ဓနန္တိ ယော ဝဒတိ တဿေတျတ္ထော။ ဧတ္ထာပီတိ အပုနဂေယျာတျာဒေါပိ၊ နနွယမပျာစရိယော ဂမကတ္တဝါဒီ၊ တထာသတိ ဂမကတ္တာဣစ္စနဘိဓာယ ဗဟုလာဓိကာရာတိ ကသ္မာဝုတ္တန္တိ အာဟ-‘သော စေ’စ္စာဒိ။

ကေဟိစီတိ ဝုတ္တိဂ္ဂန္ထေန ဗျဝစ္ဆိန္နမတ္ထံ ဒဿေန္တော အာဟ- ‘ကေဟိစိယေဝ ¶ န သဗ္ဗေဟီ’တိ၊ အပုနဂေယျာတိ ‘‘ဋ နဉ္ဿာ’’တိ (၃-၇၄) နဿဋော၊ အတိပ္ပသင်္ဂါဘာဝတောတိ သုတ္တန္တရေန သမာသေ အဝိဟိတေပိ အနဘိမတတ္ထာနမ္ပတီတိယာ အဘာဝတော။

သျာဒိဝိဓိနောတိ ကာရကဝိဘတ္တိဝိဓာနတော ဝိသုံ ဣတ္ထမ္ဘူတာဒီသုဝိဓာနာ သျာဒိဝိဓီတိသင်္ခံ ဂတဿ သျာဒိဝိဓိနော၊ အသျာဒိဝိဓိမှီတိ ပရိယုဒါသော-နတ္ထကောတိ စောဒေန္တော အာဟ ‘နနွိ’စ္စာဒိ၊ အနတ္ထကံ ဘဝေယျ… လက္ခဏာဒျတ္ထာနံ သမာသေ ဂုဏီဘူတတ္တာ သမာသတော ကိရိယာသမ္ဗန္ဓာနုရူပဝိဘတ္တိယတ္ထဿ ပဓာနဘာဝတော၊ ပရိဟရတိ ‘နယိဒမေဝ’မိစ္စာဒိနာ။ ‘‘အနုနာ’’တိ (၂-၁၀) ဝိစ္ဆာယမနုနာ ယောဂေ ဒုတိယာ ဝိဓာနသာမတ္ထိယာ ဝါကျမ္ပိ ဟောတိ၊ အညထာ နိစ္စသမာသေ ဒုတိယာ ဝိဓာနမနတ္ထကန္တိ ဘာဝေါ၊ နိဂမယတိ တသ္မာဣစ္စာဒိနာ၊ ‘‘ကု ပါပတ္ထေ’’တိ ပရေသံ ဂဏပါဌော၊ ဧဝမုပရိပိ ‘‘ဒုနိန္ဒာယံ’’တျာဒိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

စီသဒ္ဒေါတိ ဧတ္ထ စီတိ ဣမိနာ စီပ္ပစ္စယန္တံ ပရာမသတိ၊ စီပ္ပစ္စယန္တ သဒ္ဒေါတိ အတ္ထော။

ပီတိသမ္ဘမောတိ ပီတိယာ သမ္ဘမော ပီတိပုဗ္ဗိကာ ပစ္စုဋ္ဌာနာသန ဒါနာဒိဝိသယာ တုရိတတာ၊ အလံဘုတွာ ပရိယတ္တံ သမ္ပုဏ္ဏံ ဘုတွာ။

ပုရောဘူယ အဂ္ဂတောဘူယ။ တိရောဘူယ အန္တရဓာနီဘူယ။ အနစ္စာဓာနေတိ ဣမဿ အတ္ထော ‘ဥပရိယာဓာနတော အညတြာ’တိ၊ အာဓာနံ ပတိဋ္ဌာပနံ၊ ဣစ္ဆန္တီတိ ပါဏိနိယာဒယော ဣစ္ဆန္တိ၊ ဥရသိ ကတွာ ပါဏိန္တိ ပါဏိံ ဥရသိ ကတွာ။

အနေကဂ္ဂဟဏဿ ပယောဇနံ ဝတ္တုမုပသက္ကတိ ‘ဣဓေ’စ္စာဒိ၊ ဝိဝစ္ဆိတေကသင်္ချာသာမညန္တိ ဝိဝစ္ဆိတံ ဧကသင်္ချာယ သာမညံ၊ ဧဝံ မညတေ ‘‘ယဒိ‘သျာဒိ ¶ သျာဒိနေ’တိ ဝတ္တုမိစ္ဆိတေကသင်္ချာသာမညဿ ပရိဂ္ဂဟော န သိယာ တဒါ ဣဟာနတ္ထက (မနေက)ဂ္ဂဟဏံ သိယာ တေနေဟာနေ ကဂ္ဂဟဏသာမတ္ထိယာယေဝ ‘သျာဒိသျာဒိနေ’တိ ဝတ္တုမိစ္ဆိတေကသင်္ချာ သာမညမ္ပရိဂ္ဂဟိတန္တိ ဝိညာယတေ’’တိ တေနေစ္စာဒိနာ ဣဒံ ဒဿေတိ ‘‘တေန ယထာဝုတ္တေန ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တော သဗ္ဗောပိ သမာသော ပုဗ္ဗပရာနံ ဒွိန္နံယေဝ သျာဒျန္တာနံ ဟောတီ’’တိ။

ယဇ္ဇေဝံ ကထံ ‘တဒဟုဇာတော’တိ ဗဟုလာဓိကာရေန ဝိသေသန သမာသဂဗ္ဘကာရကသမာသေန ဝါ သိဇ္ဈတိ၊ အယံ အညပဒတ္ထသမာသော။ စတ္ထေ ဗဟုန္နမိဋ္ဌတ္တာ တဒတ္ထဉ္စာနေကဂ္ဂဟဏံ၊ တေန ‘ဟောတု ပေါတု ပိတာ ပုတ္တာ’တိ ဟောတိ ဥတ္တရပဒေ (ယောနိ) သမ္ဗန္ဓေ ပရတော ပုဗ္ဗပဒဿ ‘‘ပုတ္တေ’’တိ (၃-၆၅) သုတ္တေနာတ္တေန၊ အညထာ ဒွိန္နံဒွိန္နံ သမာသေ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တရပဒသမ္ဘဝေန ‘‘ဝိဇ္ဇာယောနိသမ္ဗန္ဓာနမာ တတြ စတ္ထေ’’တိ (၃-၆၄) ‘‘ပုတ္တေ’’တိ စ သုတ္တဒွယေနာတ္တေန‘ဟောတာ ပေါတာ ပိတာ ပုတ္တာ’တိ အာပဇ္ဇေယျ။ အနေကန္တိ ပဌမန္တတ္တာ သျာဒီတီဒမေဝါနုဝတ္တတေ၊ တေနေဝါနေကံ သျာဒျန္တမိစ္စေဝ ဝုတ္တံ။ အထာညတ္ထေတိ ဝုတ္တေ-ညဿ ဝါကျဿတ္ထေတိ အဝတွာ ပဒဿေစ္စေဝ ကသ္မာ ဝုတ္တန္တျာသင်္ကိယာ ဟ- ‘သျာဒျန္တဿေ’စ္စာဒိ၊ တဿေဝါတိ သာမတ္ထိယလဒ္ဓဿ သျာဒျန္တ ပဒဿေဝ သမာသော ဝိညာယတီတိ သမ္ဗန္ဓော။

တဿ ဂုဏာ တဂ္ဂုဏာ တဿေစ္စနေနာညပဒတ္ထော နိဒ္ဒိသီယတေ၊ တဿ အညပဒတ္ထဿ ယေ ဂုဏာ ယာနိ ဝိသေသနာနိ၊ တေသံ သံဝိညာဏံ ဂဟဏံ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏံ၊ အထဝါ သော ဂုဏော ယဿ သော တဂ္ဂုဏော၊ တဂ္ဂုဏဿ တဂ္ဂုဏယုတ္တဿာညပဒတ္ထဿသံဝိညာဏံ၊ န ဂုဏဝိရဟိတဿာ(တိ) တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏံ၊ ဧတ္ထ ပန ‘အညပဒတ္ထေ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏံ ပျတ္ထီ’တိ ပရိဘာသီယတိ၊ တတ္ထာယမတ္ထော ‘‘အညပဒတ္ထေ သမာသေ-ညပဒတ္ထော ဝိသေသနေန သဟ ဝိညာယတိ နဝိသေသနရဟိတော’’တိ၊ ကွစိ အတဂ္ဂုဏသံဝိညာဏဿာပိ ဒဿနေ နာပိသဒ္ဒေါ၊ ယတြာဝယဝေန ဝိဂ္ဂဟော သမုဒါယော သမာသတ္ထော တတ္ထေဝ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏံ ဘဝတိ၊ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏတော အညံ အတဂ္ဂုဏသံဝိညာဏံ၊ တသ္မိံ၊ ယတြာဝယဝေါယေဝ သမာသတ္ထော တတြာတဂ္ဂုဏသံဝိညာဏံ။

ဧတ္ထ ¶ ပန ဗဟုဓနသဒ္ဒေါ ပုရိသဿ ဥပလက္ခဏဘာဝေန ကတတ္တာ။ အဘိမတောတိ ပါဏိနီယာနံ အဘိမတော ဒသန္နံ သမီပေ အာသန္နာ ဒသန္နမိစ္စာဒိဝါကျေ။

ပရိမာဏမေဝသင်္ချေယန္တိ ပရိမာဏလက္ခဏမေဝ သင်္ချေယံ၊ တဉ္စ ပရိမာဏလက္ခဏံ သင်္ချေယဉ္စ။

သင်္ချာနရူပန္တိ သင်္ချာနသဘာဝံ။

ပရိမာဏေနာတိ ပဉ္စသင်္ချာယ ပရိစ္ဆိဇ္ဇမာနေန သင်္ချေယသင်္ခါတေန ပရိမာဏေန။

သင်္ချာနဝုတ္တီတိ တေန အနတိဝတ္တိယမာနတပ္ပရိစ္ဆေဒက သင်္ချာနရူပ သင်္ခါတေ သင်္ချာနေ ဝုတ္တိ ယဿာ သာ သင်္ချာနဝုတ္တိ-ပဉ္စသင်္ချာ။

ဒိဋ္ဌန္တေနိမိနာ ဣမံ ဒီပေတိ ‘‘ယထာ ပဉ္စ ပရိမာဏမေသန္တိ ပဉ္စကာတိ ဧတ္ထ ပရိမာဏရူပေါ-ဝယဝဘေဒသမုဒါယသဘာဝေါ ပကတိယတ္ထော သမုဒါယိနော သကုနာ ပစ္စယတ္ထော၊ တထာ တိဒသာတိ ဧတ္ထာပိ’’တိ၊ ကပ္ပစ္စယော ပကတိပ္ပစ္စယတ္ထဘေဒသမ္ဘဝေန။

ကေစိ ပနာတိ ဣမိနာ ပါဏိနီယေ ဒဿေတိ။

ပကတိပ္ပစ္စယတ္ထဘေဒသမ္ဘဝါတိ ဣမိနာ ပရေသံ ပကတိပ္ပစ္စယတ္ထာနံ ဘေဒါဘာဝဿ ဣစ္ဆိတတ္တာ သညာယံ သကတ္ထေ ကပ္ပစ္စယဿ ဝိဓာနံ ဒဿေတိ။

သျာဒျန္တဿာတိ ဣမိနာ ဝါသဒ္ဒဿ ပဒတ္တံ ဒဿေတိ။

တဒတ္ထေပီတိ တဿ ဝါဣတိ အညပဒဿ အတ္ထေပိ၊ တဒတ္ထော စေတ္ထ ဝိကပ္ပတ္ထော ဝါ သိယာ တဒါ ပန ဒွိန္နံ ဂဟဏေ န တိဏ္ဏံ၊ တေသန္တု ဂဟဏေ န ဒွိန္နံ၊ သံသယော ဝါ၊ တဒါ တု သံသယဿောဘယာ လမ္ဗနရူပတ္တာ ဒွေဝါတိ ဝုတ္တေ တယော၊ တယောဝါတိ ဝုတ္တေ ဒွေ အပေက္ခီယန္တီတိ ဗုဒ္ဓိဝိသယာ ပဉ္စ အတ္ထာ သမာသာဘိဓေယျော ဟောန္တိ။

နာမတ္တေနာတိ ရုဠှိနာမတ္တေန၊ အဘိမတော ပါဏိနိယာနံ၊ ဝိကပ္ပိတံ သုတ္တန္တရေန ဝိဘာသာ သဗ္ဗနာမသညာဝိဓာနေန။

အဝယဝဓမ္မေနာတိ အဝယဝသင်္ခါတေန သဘာဝေန။

နနု ¶ စ သမာနာဓိကရဏာနံ ဗဟုဗ္ဗီဟိ ဝုတ္တော ပါဏိနိယေဟိ ‘ပဉ္စဟိ ဘုတ္တမဿေတိ ဗျဓိကရဏာနံ န သိယာ’တိ၊ တထာ ပဌမတ္ထံ ဝဇ္ဇေတွာ သဗ္ဗဝိဘတျတ္ထေသု ဣဋ္ဌော ‘ဝုဋ္ဌေ ဒေဝေဂတောစ္စတြ ဝုဋ္ဌဒေဝေါတိ န သိယာ’တိ တသ္မာ ကထမတြ ဗျဓိကရဏာနံ ပဌမတ္ထေ သမာသော ဝဏ္ဏီယတေစ္စာသင်္ကိယာဟ-‘ဗျဓိကရဏာနမ္ပိ’စ္စာဒိ၊ ဗျဓိကရဏာနမ္ပိ ယထာဘိဓာနံသမာသသဗ္ဘာဝတော ပဉ္စဟိ ဘုတ္တမဿေတျာဒေါ ဗဟုလာဓိကာရာ အနဘိဓာနတော ဝါ န ဘဝိဿတိ၊ တတောယေဝ စ ပဉ္စ ဘုတ္တ ဝန္တော-ဿေတိ သမာနာဓိကရဏာနမ္ပိ ကွစိ န ဘဝိဿတိ၊ တထာ ပဌမတ္ထေပိ ကွစိ န ဘဝိဿတိ ဝုဋ္ဌေ ဒေဝေ ဂတော’တိ။ တုလျယောဂေ ဂမျမာနေတိ အတ္ထော။

အညတြစာတိ တုလျယောဂတော-ညတြ သလောမကောတျာဒီသု စ၊ ဝိဇ္ဇမာနာနိ လောမာနျဿ၊ ဝိဇ္ဇမာနာ ပက္ခာ အဿာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဥပသင်္ချာတော ‘‘သျာဒျဓိကာရေ-တ္ထိခီရာဒီနမုပသင်္ချာန’’န္တိ (၂-၂-၂၄-ဝါ) သဘာဝတော ဧဝ နိဝတ္တော န သုတ္တန္တရတော၊ ဂတတ္ထဿာပိ ဟိ ပယောဂေ အနဝဋ္ဌာနံ သိယာ ပိဋ္ဌပေသနေ ဝိယ၊ ကထဉ္စရဟိ ဗြာဟ္မဏေ ဗဟူ အာနယ၊ အဟံ ပစာမီတိ နာဝဿမေဝံ ပယောဂေါ၊ ကတ္ထစိ ပန ဝစနသိလိဋ္ဌတာဒိပ္ပယောဇနေ သတိ ဟောတေဝ။

ကဏ္ဌေ သမ္ဘဝေါတိ ကာဠဿ ကဏ္ဌေ သမ္ဘဝေါ။ ဋ္ဌသဒ္ဒတ္ထောတိ ကဏ္ဌဋ္ဌသဒ္ဒေ ဋ္ဌသဒ္ဒတ္ထော။ ဩဋ္ဌသဒ္ဒေါဝ မုခဝုတ္တီတျနေန ဂမ္မမာနတ္ထတ္တာ ဒုတိယဿ မုခသဒ္ဒဿာပ္ပယောဂမာဟ၊ တသ္မာ ဩဋ္ဌောဝ မုခမဿာတိ ဝိဂ္ဂယှ ဩဋ္ဌမုခေါတိ သမာသော၊ န စ ပါဏိ ပါဏျန္တရဿ မုခံ၊ မုခေနေဝ စ ပါဏိမုခဿ သဒိသတ္တံ ပသိဒ္ဓန္တိ သာမတ္ထိယာ ဩဋ္ဌမုခမိဝ မုခမဿေတျတ္ထေဝ တိဋ္ဌတေ၊ ဥပနျသျန္တေတျုပနျာသာ၊ ဝိသယဒဿနတ္ထာတိ ဣမိနာ’ကဏ္ဌေ ကာဠော ယဿာ’တျာဒီကမေဝ ဝါကျန္တိ ဒဿေတိ။ သမုဒါယေ ဝိကာရေစာတိ သမုဒါယသမ္ဗန္ဓေ ဝိကာရသမ္ဗန္ဓေ စ။ တံသမာသဿာတိ တဿာ ဆဋ္ဌိယာ သမာသဿ၊ တဒဘိဓာယိနန္တိ သင်္ဃာတ ဝိကာရာဘိဓာယီနံ၊ ကေသာနံ သင်္ဃာတော ဣစ္စာဒိ ပရေသံ ဝါကျံ။ ဓာတုတော ဇာတံ ဓာတုဇံ၊ ဥတ္တရပဒံ ပတိတသဒ္ဒါဒိ၊ တဿ ပယောဂေါတိ ပတိတသဒ္ဒဿ ပယောဂေါ။

‘‘နဉ္သ္မာတ္ထျတ္ထာန’’န္တိ (၂-၂-၂၄) ¶ ဝါတ္တိကံ၊ ဧတနာဟ-‘ဉ ကာရာနု ဗန္ဓာ’ဣစ္စာဒိ။ ပါဏိနိယာ တု အဝိဇ္ဇမာနသဒ္ဒေါ နဉ္သမာသော၊ ပဒန္တရေ နာဿ ဗဟုဗ္ဗီဟိ ဝေါတ္တရပဒလောပေါ၊ အဝိဇ္ဇမာနာ ပုတ္တာဿ အပုတ္တောဝိဇ္ဇမာနပုတ္တောတိ သာဓေန္တိ၊ ဣစ္ဆတေ ပါဏိနီယေဟိ… ဒက္ခိဏပုဗ္ဗာ သဒ္ဒါနံ နာနတ္ထတ္တာ ဗျဓိကရဏတ္တာ၊ ဝစနေပီတိ သုတ္တေ ဝိဇ္ဇမာနေပိ၊ အယ မညပဒတ္ထသမာသော ပရေဟိ ဗဟုဗ္ဗီဟီတိ ဝုစ္စတိ တထာဟိ ဗဟဝေါ ဝိဟယော ယဿ သော ဗဟုဗ္ဗီဟိ၊ ယထာ ဗဟုဗ္ဗီဟီတိ အညပဒတ္ထပ္ပဓာနော တထာ အယမ္ပိ။

သမုစ္စီတိ ပိဏ္ဍီကရဏံ၊ ကော သောတိ အာဟ- ‘သာဓနမေက’မိစ္စာဒိ။ ဧကံ သာဓနံ ဧကံ ကိရိယံ ဝါ ပဋိစ္စ စီယမာနတာတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ကေသန္တိ အာဟ- ‘ကိရိယာသာဓနာန’န္တိ၊ ကေနာတိ အာဟ- ‘အတ္တရူပဘေဒေနာ’’တိ။ တတ္ထ ဒေဝဒတ္တော ဘုဉ္ဇတိ တိဋ္ဌတိ ပစတိစာတိ သာဓနမ္ပဋိစ္စ ကိရိယာနံ အတ္တရူပဘေဒေန စီယမာနတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ဓဝေ စ ခဒိရေ စ ပလာသေ စ ဆိန္ဒာတိ ကိရိယမ္ပဋိစ္စ အတ္တရူပဘေဒေန သာဓနာနံ စီယမာနတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သောတိ သမုစ္စယော ဘဝတီတိ သေသော၊ ကေသန္တိ အာဟ- ‘တုလျ ဗလာန’မိစ္စာဒိ။

တုလျဗလာနန္တိ ဣမိနာ ဝိသုံ ပဓာနဘာဝေန ကိရိယာဘိသမ္ဗန္ဓာ အညမညာနပေက္ခတ္တမာဟ။

အနိယတက္ကမယောဂပဇ္ဇာနန္တိ ကမော စ ယောဂပဇ္ဇဉ္စ၊ အနိယတံ ကမယောဂပဇ္ဇံ ယေသံ သဒ္ဒါနံ တေသံ၊ ယထေတျာဒိနာ တတ္ထောဒါဟရဏံ ဒဿေတိ၊ ဧတ္ထာယမဓိပ္ပာယော ‘‘ဧတ္ထ ဂဝါဒီနံ ဝိသုံ ပဓာနဘာဝေနာနယနကိရိယာဘိသမ္ဗန္ဓာ တုလျဗလတာ ဂဝါဒီနံ ဝုတ္တက္ကမေနေဝ နယနာဘာဝါ အနိယတက္ကမတာ ဂဝါဒီနံ ယုဂပဒိ နယနာဘာဝါ အနိယတ ယောဂပဇ္ဇတာ စ ဟောတိ၊ တထာ အညံ တာဒိသမ္ပီ’’တိ။ အနု ပစ္ဆာ ပဓာနာနုရောဓေန (စယနံ) အနွာစယော၊ တံ ဗျဉ္ဇယတိ ‘ယတ္ထေ’စ္စာဒိ၊ တဒနုရောဓေနာတိ တဒနုဂုဏေန၊ ဥဒါဟရတိ ‘ယထေ’စ္စာဒိ၊ ဘိက္ခာဂမနမေတ္ထ ပဓာနမန္တရင်္ဂတ္တာ ¶ ၊ နေတရံ ဗဟိရင်္ဂတ္တာ၊ တံ ကရဏေ ယဒိ ဂါဝေါပိ ပဿတိ တာပျာနယတိ၊ ဧတ္ထ တု ဂေါဿာနယနံ ဘိက္ခာဋနမပေက္ခတေ၊ နေတရမိတရဿ… ဝိနာပိ တေန တဒနုဋ္ဌာနတော။ ဣတရဿ ဣတရေန ယော ဂေါ ဣတရေတရယောဂေါ၊ သော စ ဧတာဒိသောတိ အာဟ- ‘အညမညေ’စ္စာဒိ။

အဝယဝပ္ပဓာနော စာတိ သာဘာဝိကာဘိဓာနသာမတ္ထိယေနာပုထုဘူတော စ၊ ဝုတ္တိဝယေန သာရိပုတ္တသဒ္ဒေါ မောဂ္ဂလ္လာနတ္ထော ဟောတိ မောဂ္ဂလ္လာနသဒ္ဒေါ သာရိပုတ္တတ္ထောပီတိ အညမညတ္ထေ ပဓာနတော ယုဂပဒျဓိကရဏဝစနေ သတိ စတ္ထ သမာသောတိ သော-ယမဓိကရဏ သမုဒါယော ဥဘယပဒါနုဂတဥဘယတ္ထဝသေန စတုဗ္ဗိဓောပိ ယုဂပဒိ ဗုဒ္ဓိယာ ဂယှမာနော ကဒါစိ ဥဗ္ဘူတာဝယဝဘေဒေါ တေနေဝ သာဘာဝိကာဘိဓာနသာမတ္ထိယေနေစ္စေဝမဝယဝပ္ပဓာနော စ၊ နနု စ ဇနနမရဏာနီတိ ဝိရုဒ္ဓါနံ ကထမေကေနာဘိဓာနန္တိ ဝုစ္စတေ- သဗ္ဗောပိ သဒ္ဒေါ ပယုဇ္ဇမာနော (ဣတရီ) တရေနာဝဓာရဏံ ဝတ္တတေ၊ တေန ဧကေကော သဒ္ဒေါ ဧကေကဿတ္ထဿ ဝါစကော၊ တထာပိ ယထာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာတိ ဧတ္ထ ဗဟုဝစနဿညထာနုပပတ္တိယာ ယုဂပဒျဓိကရဏဝစနတာ ဟောတီ၊ တထာတြာပိ ဗဟုဝစနဿညထာနုပပတ္တိလက္ခဏေန သာမတ္ထိယေန ဧကေနာပျဘိဓာနံ ဟောတိ။ ဣတိ ဟေတုမှိ၊ ယတော ဧဝမဝယဝပ္ပဓာနော တတောတိ အတ္ထော။

ဗဟုတ္တာတိ ကိဉ္စာပိ ဝါကျေ နေသံ [ဝါကျေနေဝေသံ (ပေါတ္ထကေ)] ဝိသုံ ဗဟွတ္ထတာ၊ န ဟိ သာရိပုတ္တမာနယာတိ ဝုတ္တေ မောဂ္ဂလ္လာနဿာပိ သမ္ပစ္စယော ဘဝတိ၊ တထာပိ ယတော ဝုတ္တိဝိသယေ သဟဘူတာနမေဝေသံ ဝိသုံ ဗဟွတ္ထတာ၊ တတော တတ္ထ ဝစနီယဿ အတ္ထဿ သင်္ချာတေဒေန ဗဟုတ္တံ။ သမာဟရဏံ ပိဏ္ဍီကရဏဝသေန သံဟရဏံ သမာဟာရော၊ သော စေဝံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဒဿေတုမာဟ ‘အညမညေ’စ္စာဒိ။

ဧတ္ထ စ ကိဉ္စာပိ ဣတရီတရယောဂဿ သမာဟာရဿ စ ဘာဝရူပတ္တာ အဒဗ္ဗရူပတာ၊ တထာပီတရီတရယောဂေ တု ယထာ ဂုဏဝစ နာနံ ¶ သုက္ကံ ဝတ္ထံ သုက္ကော ကမ္ဗလော သုက္ကာ ဂါဝီတိ နိဿယဘေဒတော လိင်္ဂဝစနသိဒ္ဓိ၊ တထာ တဒ္ဓမ္မာနမဘိဓာနတော နိဿယတော လိင်္ဂဝစန သိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ သံဟတိပ္ပဓာနတ္တာစေကဝစနန္တိ ယဒါ ဗဟုန္နံ သမုဒါယော တိရောဟိတာဝယဝဘေဒေါ သံဃာတော ပက္ကမီယတေ၊ တဒါ သမာဟာရောစ္စေဝ သံဟတိပ္ပဓာနတ္တာ ဧကဝစနံ ဟောတီတိ အတ္ထော။ တဒနုဋ္ဌာနတောတိ တဿ ကရဏတော။ ဗျတိကရော မိဿတာ၊ ဗျတိကရံ ဒဿေတိ ပါဏိစ္စာဒိနာ၊ ပစ္စေကံ ပရိသမတ္တိယံ ဝါကျဗဟုတ္တံ ဒဿေတိ ‘တတ္ထ ဟိစ္စာဒိ။

စက္ခုဉ္စ သောတဉ္စ၊ မုခဉ္စ နာသိကာ စ၊ ဟနု စ ဂီဝါ စ၊ ဆဝိ စ မံသဉ္စ လောဟိတဉ္စ၊ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ၊ ဇရာ စ မရဏဉ္စာတိ ဝိဂ္ဂယှ သမာသော၊ ‘‘သမာဟာရေ နပုံသက’’န္တိ (၃-၂၀) သဗ္ဗတ္ထ နပုံသကလိင်္ဂံ၊ သျာဒိမှိ မုခ နာသိကန္တိအာဒီသု ‘‘သျာဒီသု ရဿော’’တိ (၃-၂၃) ရဿော။ အလဘတာ ဂေါမုခံ ဍိဏ္ဍိမော ဘေရိဝိသေသာ၊ အာဠမ္ဗရံ ပဏဝေါ၊ မုရဇော မုဒင်္ဂေါ၊ မဒ္ဒဝေါ မုဒင်္ဂေါ။ မဒ္ဒဝဝါဒနံ ပဏဝဝါဒနဉ္စ သိပ္ပမဿ မဒ္ဒဝိကော ပါဏဝိကော၊ သမ္မံ ကံသတာဠံ၊ တာဠံ ဟတ္ထတာဠံ၊ အလသတာ စ အာဠမ္ဗရော စ၊ မုရဇော စ၊ ဂေါမုခေါ စ၊ သင်္ခေါ စ ဍိဏ္ဍိမော စ၊ မဒ္ဒဝိကော စ၊ ပါဏဝိကော စ၊ ဂီတဉ္စ ဝါဒိတဉ္စ၊ သမ္မဉ္စ တာဠဉ္စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ယုဂဿ ဟိတာ ယောဂ္ဂါ ဂေါဏာ၊ တေသမိဒံ ယောဂ္ဂံ ကသိကမ္မံ၊ တဿ အင်္ဂံ။ တေနာဟ- ‘ကသိဘဏ္ဍာန’န္တိ၊ ဖာလောကသကော၊ ပါစနံ ပတောဒေါ၊ ယုဂေါ စ နင်္ဂလဉ္စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ပိဏ္ဍမာယုဓဝိသေသော၊ အသိ စ သတ္တိ စ တောမရဉ္စ ပိဏ္ဍဉ္စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ စမ္မံ သရဝါရဏဖလကံ၊ ကလာပေါ တူဏီရံ၊ ပဟရဏဉ္စ အာဝရဏဉ္စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ အဟိ စ နကုလော စ၊ ဗီဠာရော စ မူသိကော စ၊ ကာကော စ ဥလူကော စ၊ နာဂေါ စ သုပဏ္ဏောစာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ သင်္ချာ စ ပရိမာဏဉ္စ သင်္ချာပရိမာဏံ၊ တတ္ထ ပရိမာဏသညာနံ ယထာဒီဃော စ မဇ္ဈိမော စ ဒီဃမဇ္ဈိမံ။ ဧကကဉ္စ ဒုကဉ္စာတိ ဝိဂ္ဂဟော၊ ဒုကတိကာဒီသုပိ ဧသေဝနယော။

ခုဒ္ဒဇန္တု သိယာ- နဋ္ဌိ၊ အထဝါ ခုဒ္ဒကောဝ ယော၊

သတံ ဝါ ပသတေ ယေသံ၊ ကေစိ အာနကုလာ အပိ။

ကီဋော စ ပတင်္ဂေါ စ၊ ကုန္ထော စ ကိပိလ္လိကော စ၊ ဍံသော စ မကသော စ၊ မက္ခိကာ စ ကိပိလ္လိကာစာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ပစနစဏ္ဍာလာတိ ဩ ရဗ္ဘိကာဒီနံ ¶ ရုဠှီသညာ။ ဥရဗ္ဘေ ဟန္တွာ ဇီဝတီတိ ဩရဗ္ဘိကော၊ ဧဝံ သေသေသု။ သာနံ သုနခံ ပစတီတိ သပါကော၊ ဝေနာ တစ္ဆကာ၊ ရထကာရာ စမ္မကာရာ။ သာဓာရဏာ သမာနာ၊ စရဏသဒ္ဒေါ- ယံ ဣဓ ဂယှတီတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ယထာ သကမဇ္ဈယနာယ စရီယန္တိ ဝတာနျေတေသူတိ စရဏာနိ၊ ကဌာဒိဝါဈာနျဇ္ဈယနာနိ သာခါသညကာနိ။ ယသ္မာ ဧတေဟိ စရတိ အရိယသာဝကော ဂစ္ဆတိ အမတံ ဒိသံ၊ တသ္မာ စရဏာနိ သီလာဒယော ပဏ္ဏရသ ဓမ္မာ။ တေနာဟ- ‘ကဌာဒီဟီ’တိအာဒိ၊ ကဌာဒီဟီတိ ပသိဒ္ဓိဝသေန ကမာတိက္ကမေနာပိ ဝုတ္တံ၊ တတော အာဒိသဒ္ဒေန အတိသာဒယော ဂယှန္တိ။ အတိသေန ဘာရဒွါဇေန ကဌေန ဝုတ္တံ ဝိဒန္တျဓီယန္တိ ဝါတိ ‘‘အညသ္မိ’’တိ (၄-၁၂၁) ဏော၊ ‘‘လောပေါ’’တိ (၄-၁၂၃) လောပေါ အတိသာ ဘာရဒွါဇာ ကဌာ။ ကလာပိနာ ဝုတ္တံ ဝိဒန္တျဓီယန္တိ ဝါတိ၊ တေနေဝ ဏော၊ ကလာပါ၊ ကဌာ အာဒိ ယေသံ တေ ကဌာဒယော၊ တေဟိ အဇ္ဈေနဝိသေသေ စ ပုရိသေ စ ဥပစာရာတိ သမ္ဗန္ဓော။

သီလာဒယောတိအာဒိသဒ္ဒေန ဣန္ဒြိယသံဝရာဒယော ဂယှန္တိ။ သီလဉ္စ ပညာဏဉ္စ၊ သမထော စ ဝိပဿနာ စ ဝိဇ္ဇာ စ စရဏဉ္စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဧကတော အဇ္ဈယနမေတေသူတိ ဧကဇ္ဈယနာနိ၊ ပကဌာနိ ဝစနာနိ ပါဝစနာနိ သဒ္ဓမ္မော၊ ဧကဇ္ဈယနာနိ စ တာနိ ပါဝစနာနိ စ တေသံ၊ ဒီဃော စ ဒီဃာဂမော စ မဇ္ဈိမော စ မဇ္ဈိမာဂမော စ၊ ဧကုတ္တရော စ အင်္ဂုတ္တရာဂမော စ သံယုတ္တာဂမော စ၊ ခန္ဓကော စ ဝိဘင်္ဂေါစာတိ ဝိဂ္ဂဟော။

တေသန္တိ ဣမိနာ လိင်္ဂဝိသေသာနန္တိ ဆဋ္ဌိယန္တတံ ဒီပေတိ၊ ဣတ္ထီ စ ပုမာ စ၊ ဒါသီ စ ဒါသော စ၊ စီဝရဉ္စ ပိဏ္ဍပါတော စ သေနာသနဉ္စ ဂိလာနပစ္စယော ဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရော စ၊ တိဏဉ္စ ကဋ္ဌော စ သာခါ စ ပလာသော စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဆေကော ဒက္ခော၊ ပုဗ္ဗာ စ ပရာစာတိအာဒိနာ ဝိဂ္ဂဟော။

ပုဗ္ဗဒက္ခိဏန္တိအာဒီသု ‘‘ဗျဉ္ဇနေ ဒီဃရဿာ’’တိ (၁-၃၃) ရဿော။ ကာသော စ ကုသော စ ဥသိရော စ ဗီရဏဉ္စ၊ မုဉ္ဇဉ္စ ဗဗ္ဗဇဉ္စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ခဒိရော စ ပလာသောစာတိအာဒိနာ စ၊ ဂဇော စ ဂဝဇော စာတိအာဒိနာ စ၊ ဟတ္ထီ စ ဂေါစ အဿော စ ဝဠဝါစာတိ စ၊ ဟံသော စ ဗလာဝါ စာတိအာဒိနာ စ၊ ဗကော စ ဗလာကာစာတိ စ။ ဟိရညဉ္စ သုဝဏ္ဏော စ၊ မဏိ စ သင်္ခေါ စ မုတ္တာ စ ဝေဠုရိယော စ ဇာတရူပဉ္စ ရဇတဉ္စာတိ စ၊ သာလိ စ ¶ ယဝကောစာတိအာဒိနာ စ၊ သာကဉ္စ သုဝဉ္စာတိအာဒိနာစ၊ ကာသိယော စ ကောသလာစာတိအာဒိနာ စ ဝိဂ္ဂဟော၊ ဇနပဒဝါစိနာ စ ဗဟုဝစနန္တာ။

ဧကဝီသတိစ္စာဒိနော ဧကဉ္စ တံ ဝီသတိစာတိ ဝိသေသနသမာသော ဝါ သိယာ၊ ဧကဉ္စ ဝီသတိ စ ဧကဝီသတီတိ စတ္ထသမာသော ဝါ၊ သမာဟာရေ နပုံသကတ္တန္တု န ပပ္ပောတိ၊ ‘‘နာနုသာသနီယံ လိင်္ဂံ သောကနိဿယတ္တာ လိင်္ဂဿေ’’တိ လောကေ နပုံသကလိင်္ဂဿေဟာနဘိဓာနတော နပုံသကလိင်္ဂံ န ဘဝိဿတီတျဓိပ္ပာယော၊ သဘာပရိသာယာတိ ဉာပကတော ဝါ သမာဟာရေ နပုံသကလိင်္ဂမတြ ဗျဘိစရတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ပုဗ္ဗပ္ပယောဂေါ-ဘိမတောတိ ဥပသဇ္ဇနသညကဿ သျာဒီတိ ပဌမာယ နိဒ္ဒိဋ္ဌဿ သမာသေ ပုဗ္ဗနိပါတော ‘‘ဥပသဇ္ဇနံ ပုဗ္ဗ’’မိစ္စနေန (၂-၂-၃၁) ဣဋ္ဌော ကမဿ ပဓာနဘာဝေန ဝတ္တုမိဋ္ဌတ္တာတိ ‘‘သျာဒိသျာဒိနေကတ္ထ’’န္တိ (၃-၁) ဧတ္ထ သျာဒီတိ ပဌမာနိဒ္ဒိဋ္ဌဿာသင်္ချာဒိနော ပုဗ္ဗမဝဋ္ဌာနတော သျာဒိနေတိ တတိယာနိဒ္ဒိဋ္ဌဿ ပစ္ဆာဝဋ္ဌာနတော ‘‘သျာဒိသျာဒိနာ’’တိ သုတ္တေ ပဋိပါဋိယာ ပဓာနဘာဝေန ဝတ္တုမိဋ္ဌတ္တာ။

ပရပ္ပယောဂေါ-ဘိမတောတိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တသုတ္တေန ပုဗ္ဗနိပါတေ ပတ္တေ ‘‘ရာဇဒန္တာဒီသု ပရ’’န္တီမိနာ (၂-၂-၃၀) ပရနိပါတော-ဘိမတော၊ ဝစနေနာတိ- ‘‘ဗဟုလ’’န္တိ ဝစနေန၊ ပုဗ္ဗကာ လယုတ္တဿ ပရပ္ပယောဂေါ-ဘိမတောတိ ရာဇဒန္တာဒိပါဌတော ဧဝါ-ဘိမတော။

ကမမ္ပစ္စနာဒရာတိ ဣမိနာ ပဓာနဘာဝေနာ-က္ကမဿ ဝတ္တုမိဋ္ဌတ္တမာဟ။ သရော အာဒိ ယဿ တံ သရာဒိ၊ သင်္ခေါ စ ဒုန္ဒုဘိ စ ဝီဏာ စ၊ ဥဒုက္ခလဉ္စ မုသလော စ၊ ဓနပတိ စ ရာမော စ ကေသဝေါစာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဇံဒံသဒ္ဒါ ဇာယာသဒ္ဒသမာနတ္ထာ အသင်္ချာ-ဇဉ္စ ပတိ စ၊ ဒဉ္စ ပတိစာတိ ဝိဂ္ဂဟော၊ အဝန္တယော စ အဿကာစ၊ အဂ္ဂိ စ ဣန္ဒောစာတိ ဝိဂ္ဂဟော၊ တံနိဝါသိမှိ ဂဟိတေ အဝန္တိ စ အဿကောစာတိ ဧကတ္တေနပိ ဝိဂ္ဂဟော ဝတ္တတိ။ ဒွန္ဒသမာသော- ယံ ဒွန္ဒသဒိသတ္တာ ဒွန္ဒော၊ ဒွေ စ ဒွေ စ ပဒါနိ ဒွန္ဒာနီတိ ဟိ ဥဘယတ္ထပ္ပဓာနော- ယံ ဒွန္ဒသဒ္ဒေါ။

အထ ‘‘သမာဟာရေ နပုံသက’’န္တိ (၃-၂၀) ဝိဇ္ဇမာနေ ကိံ ‘‘သင်္ချာဒီ’’ တိ ဣမိနာ ¶ သတ္ထဂါရဝကရေနာတိ အာသင်္ကိယ စောဒေတိ ‘နနုစေ’စ္စာဒိ။ တထာဟိစ္စာဒိနာ ‘‘သမာဟာရေ နပုံသက’’န္တေဝ သိဇ္ဈနံ သမတ္ထေတိ။ ယထာဝုတ္တစောဒနာစာလနေ ပရာဓိပ္ပာယံ ပရိကပ္ပေန္တော’စတ္ထေ’တိအာဒိမာဟ။

နေတိ ဣမိနာ စတ္ထေတိအာဒိနာ ကတပရိကပ္ပနာ န သိဇ္ဈတီတိ ဒဿေတိ၊ တတ္ထ ဟေတုမာဟ- ‘သမ္ဗန္ဓဿ ပုရိသာဓီနတ္တာ’တိ၊ သတိစေစ္စာဒိနာ ‘သမာဟာရေ နပုံသက’န္တေတ္ထ ဝိသေသနဂ္ဂဟဏေ ပယောဇနံ ဝတွာ ‘သင်္ချာဒီ’တိ ဣမဿ နိရတ္ထကတ္တမေဝ ထိရီကရောတိ။

သမ္ဗန္ဓီယတီတိ ဝိသေသနဂ္ဂဟဏံ သမ္ဗန္ဓီယတိ၊

ဧတ္ထာတိ ဧတသ္မိံ ‘သင်္ချာဒီ’သုတ္တေ၊

တန္နေတိ ဣမိနာ ယထာဝုတ္တံ စောဒနံ နိဝတ္တေတိ။

‘သင်္ချာဒီ’တိ သုတ္တဿ သာတ္ထကတ္တမာဟ- ‘စတ္ထသမာသာနန္တရ’မိစ္စာဒိနာ။ ဧကတ္တဗျပဒေသော ကာတဗ္ဗောတိ ‘‘သင်္ချာပုဗ္ဗော ဒိဂူ’’တိ (၂-၁-၅၂) သင်္ချာပုဗ္ဗဿ သမာသဿ ဒိဂုသညံ ဝိဓာယ တဒတ္ထဿ ‘‘ဒိဂုရေကဝစန’’န္တီမိနာ (၂-၄-၁) ဧကတ္တဗျပဒေသော ပရေဟိ ဝိယ ကာတဗ္ဗော။

သမာဟရဏံ သမာဟာရောတိ ဣမိနာ ဘာဝသာဓနော-ယံ သမာဟာရသဒ္ဒေါ။ ယဒိ သမာဟရီယတီတိ သမာဟာရောတိ ကမ္မသာဓနော သိယာ၊ တဒါ ပဉ္စ ကုမာရိယော သမာဟဋာတိ ဝါကျဿာတ္ထေ ဝုတ္တိ သိယာ ပဉ္စကုမာရီတျေတ္ထ သကပဒတ္ထပ္ပဓာနတ္တာ ဗဟုဝစနံ သိယာ ‘‘ဃာပဿာန္တဿာပ္ပဓာနဿာ’’တိ (၃-၂၄) အပ္ပဓာနရဿတ္တဉ္စ န သိယာ… သမာဟဋာနမေဝ ကုမာရီနံ ပဓာနတ္တာ၊ တသ္မာ ပဉ္စ ဂါဝေါ သ မာဟဋာတျေတသ္မိံ ဝါကျေ သမာသောဝ နတ္ထိ ကမ္မသာဓနဿာနုပဂမတော။ ပဉ္စန္နံ ဂုန္နံ သမာဟာရော၊ စတုန္နံ ပထာနံ သမာဟာရောတိ ဝါကျေ ပန အတ္ထိ၊ သမာဟာရဿေကတ္တာ တု သတံ ယူထံ ဝနန္တိ ဧတ္ထ ဝိယ သာဘာဝိကမေကဝစနံ သိဒ္ဓမေဝေတိ ဝိညာပေတိ။

ကွစိသဒ္ဒဿ ¶ ပယောဂနိယမနတ္ထော ‘‘ပရော ကွိစီ’’တိ (၁-၂၇) ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဝိသေသေန ဥဒါဟရဏေပီတိ ပရေသံ ဝိယ ‘‘ဆာယာ’’တိ (၂-၂-၇၃) သုတ္တယိတွာ ဝိကပ္ပေန ‘(ကုဍ္ဍစ္ဆာယ) ကုဍ္ဍစ္ဆာယာတိ စ ‘‘ဗာဟုလ္လေ’’တိ (စံ၊ ၂-၂-၇၄) သုတ္တယိတွာ နိစ္စံ ‘ဥစ္ဆုစ္ဆာယံ သလဘစ္ဆာယ’န္တိ စ နောဒါဟရိတွာ သာမညေန ‘သလဘစ္ဆာယံ သကုန္တစ္ဆာယ’န္တိ ဥဒါဟရဏေ ဒဿိတေပိ။ အညတ္ထာတိ ဗဟုလဘာဝတော အညတ္ထ။ ဝိဂ္ဂဟသမတ္တဿာတိ ဝိဂ္ဂဟသာမညဿ၊ ယထာသမ္ဘဝန္တိ ပါသာဒဿ ဆာယာဣစ္စာဒိနာ သမ္ဘဝါနတိက္ကမေန၊ သဒ္ဒါတိ သဒ္ဒတော ပရာယ။

နနုစေစ္စာဒိနာ ဝုတ္တံ စောဒနံ နိသေဓေတိ ‘တန္နေ’တိ။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ- ‘ဃသညတ္တာ’တျာဒိ။ အဃောနန္တိ ဃဩကာရဝဇ္ဇိတာနံ၊ နနု ဣတ္ထိ ယမာကာရော ဃော၊ တထာသတိ နပုံသကေ သော (န သိယာတိ) ပရိကပ္ပေတိ ‘နပုံသကတ္တာ ဃတ္တမေဝ နတ္ထီတိ စေဒိ’တိ။ တမ္ပိ နေတိ ယထာ ဝုတ္တမ္ပဋိက္ခိပိတွာ အတ္ထေဝ နပုံသကေ ဃတ္တန္တိ [နပုံသကတ္တန္တိ (ပေါတ္ထကေ)] ဒဿေတုမာဟ-ဆဋ္ဌီသမာသဿေ’စ္စာဒိ။ နပုံသကေ ဃတ္တဿ [နပုံသကတ္တဿ (ပေါတ္ထကေ)] သဗ္ဘာဝမေဝ သမတ္ထေတိ နပုံသကတ္တံ ဟိ’စ္စာဒိနာ၊ ပါရိဘာသိကန္တိ ဧတ္ထ သုတ္တမေဝါဓိပ္ပေတံ၊ ပရိဘာသာယ နိဗ္ဗတ္တံ ပါရိဘာသိကံ သုတ္တိကန္တိ အတ္ထော။ အာရဘိတဗ္ဗမေဝိဒံ သုတ္တံ (နပုံသကဿာပိ) ရဿတ္တဝိဓာနာယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဃနိဿိတမ္ပိ ကာရိယန္တိ ‘‘ဃဗြဟ္မာဒီတေ’’တျာဒိနာ (၂-၆၀) ဝိဓိယမာနမေကာရာဒိကာရိယမ္ပိ။ ဧတံ ဃနိဿိတံ ကာရိယံ နစ ယုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ အယုတ္တတ္တေပိ ဒေါသော-ယမာပတတေဝါကျာသင်္ကိယာဟ-‘နာယမ္ပိဒေါသော’စ္စာဒိ၊ န ရဿဿ ဧတ္ထေဝ လဒ္ဓါဝသရတ္တာ ပဌမံ တေန ပဝိဋ္ဌေ… (ဃနိ)ဿိတံ ကာရိယန္တိ နာယမ္ပိ ဒေါသော ပရိဘာသာဝ သေနာတိ မန္တဗ္ဗံ။ သလဘစ္ဆာယေ ဣတိ ပဒစ္ဆေဒေါ။

အတောဧဝစာတိအာဒိ ¶ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာဝလမ္ဗေန ဝုတ္တံ။

သကတ္ထပရိစ္စာဂေန ကုလေ ပဝတ္တတ္တာတိ ဣမိနာ ဆဋ္ဌီသမာသဿ ဥတ္တရပဒတ္ထပ္ပဓာနတ္တမာဟ။

ဣတ္ထိဝိဓီသု ‘‘ပုထုဿ ပထဝပုထဝါ’’တိ (၃-၃၉) သုတ္တပရိယန္တေသု။ ဣတ္ထိယန္တိ ဣဒံ နာမဝိသေသနံ ဝါ သိယာ ပစ္စယတ္ထဝိသေသနံ ဝါ၊ တတ္ထ နာမဝိသေသနမေဝိဒံ န ပစ္စယတ္ထဝိသေသနန္တိ ဒဿေတုမာဟ- ‘နာမေ’စ္စာဒိ။ အကာရန္တတော နာမသ္မာတိ ဧကတ္တာဒိမဟန္တတ္ထဝါစိတော အကာရန္တတော နာမသ္မာ။ ဣတ္ထတ္တန္တိ ဧတ္ထ ဣတ္ထီတိ ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ဝုစ္စတိ။ ဣတ္ထိယေဝ ဟိ ဧသာတိ လိင်္ဂီယတိ သင်္ကေတီယတီတိ လိင်္ဂံ။ ဣတ္ထိယာ ဧသာတိ ပသိဒ္ဓိမတော အတ္ထဿ ဘာဝေါ သာမညံ ဗာလယုဝတ္တာဒိ လက္ခဏံ ဣတ္ထတ္တံ။ ကိမေတ္ထ လိင်္ဂံ နာမ–

အတ္ထေသု ယေသု ဧသာ ဧသော ဧတန္တိ ပသိဒ္ဓိ လောကဿ ဟောတိ ဧတာနိ ယထာက္ကမံ ဣတ္ထိပုရိသနပုံသကလိင်္ဂါနီတိ လောကေန ဝုစ္စန္တီတိ အတ္ထော။ ဧဝဉ္စကတွာ ဝုစ္စတေ ‘‘လိင်္ဂံ နာနုသာသနီယံ လောကနိဿ ယတ္တာ လိင်္ဂဿာ’’တိ။ တတ္ထ ဂေါဣစ္စာဒီသွေသာ ဧသောတိ ပသိဒ္ဓိယာ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တံ၊ အစ္စိအာဒီသွေသာ ဧတန္တိ ပသိဒ္ဓိယာ ဣတ္ထိနပုံသကတ္တံ၊ တဋောဘဋီ တဋမိစ္စာဒီသွေသော ဧသာဧတန္တိ ပသိဒ္ဓိယာ ပုမိတ္ထိနပုံသကတ္တံ၊ မာလာဣစ္စာဒီသွေသာတိ ပသိဒ္ဓိယာ ဣတ္ထတ္တံ၊ ရုက္ခောစ္စာဒီသွေသောတိ ပသိဒ္ဓိယာ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ၊ ကုလမိစ္စာဒေါ ဧတန္တိ ပသိဒ္ဓိယာ နပုံသကတ္တံ။ သမာသဿာပျေဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဇောတကာတိ ဒဿေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဇောတကာ ¶ ဣတ္ထတ္တဿေတိ ပကရဏတော ဝိညာယတိ။ တတော ဝေစ္စာဒိနာ ပစ္စယတ္ထဘာဝိနော ယေ ဒေါသာ တေသမေတ္ထနာဝကာသောတိ ဒဿေတိ။ သမာနာဓိကရဏတ္တံ ဗဟုဝစနမ္ပိ ဟောတီတိသမ္ဗန္ဓော။ ဣမိနာ ဣဒံ ဒီပေတိ ‘‘ဣတ္ထတ္တဿ ပစ္စယတ္ထတ္တေ သတိ ပဓာနတ္တာဿ ဗျတိရေကလက္ခဏာယ ဆဋ္ဌိယာ ‘ကုမာရိတ္တံ (ဒေဝဒတ္တာယာ’တိဘဝိတဗ္ဗံ၊ တတော စ န သိယာ ကုမာရီ) ဒေဝဒတ္တာ’တိ သမာနာဓိကရဏတ္တံ၊ တထာ ကုမာရိယောတိ ဗဟုဝစနမ္ပိ ဣတ္ထတ္တဿေကတ္တာ။ ပကတိယတ္ထ ဝိသေသနပက္ခေ တု ပကတိယာ ဣတ္ထတ္တဝိသိဋ္ဌံ ဒဗ္ဗမေဝေါစ္စတေ၊ အာအာဒယော တု ဇောတကတာတိ တတ္ထ ဗျတိရေကာဘာဝါ ဆဋ္ဌိယာ အပ္ပသင်္ဂေါ စ ဗဟုဝစနမ္ပိ အနေကတ္တာဝ ဒဗ္ဗဿ ယုတ္တန္တိ ယထာဝုတ္တဒေါသာဝသရာဘာဝါ ဣဋ္ဌတ္ထသိဒ္ဓီ’’တိ။ အညေတိ ဇယာဒိစ္စ ဇိနိန္ဒဗုဒ္ဓျာစရိယာဒယော ဒဿေတိ။

ဣတ္ထိယမဘိဓေယျာယန္တိ ဣတ္ထိလိင်္ဂသင်္ခါတေ ဣတ္ထတ္တေ အတ္ထဘူတေ၊ ယထေဝဟီတိအာဒိနာ ဥပမာဝသေန ယထာဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဝိဘာဝေတိ။ တတ္ထ ဣတ္ထတ္တမိစ္စာဒိနာ ပရောပဝဏ္ဏိတပက္ခဿာယုတ္တတ္တန္နိစ္ဆိန္ဒေတိ၊ နော ပပဇ္ဇတေ [နောပပဇ္ဇေယျ (ပဉ္စိကာ)] ဒေဝဒတ္တာသဒ္ဒဝစနီယဿာပိ ဣတ္ထတ္တတော အဗျတိရိတ္တတ္တာ ‘ဣတ္ထတ္တံ ဒေဝဒတ္တာယာ’တိ ဘိန္နာဓိကရဏတာ န ယုဇ္ဇတေ၊ အနုပပတ္တိမေဝ သမတ္ထေတိ ‘ဒေဝဒတ္တာယာတိ’စ္စာဒိနာ။ သမာနာဓိကရဏတ္တမေဝ သိယာ ဣတ္ထိသဒ္ဒဝစနီယတော အနညတ္တာ ဒေဝဒတ္တာ သဒ္ဒဝစနီယဿ ဣတ္ထီ ဒေဝဒတ္တာတိ။

အတောဧဝါတိ ဣတ္ထတ္တေ အာဝိဓာနတောယေဝ။ တဗ္ဗတောတ္ထဿာတိ ဣဒံ ဇယာဒိစ္စာဒိမတာနုဂါမိနာ [နုဂါမီ ပန (ပေါတ္ထကေ)] ဝုတ္တံ၊ တထာ ဟိ တေ ဧဝံ လိင်္ဂလက္ခဏ မာဟု (ပါ၊ ၄-၁-၃ ကာသိကာယံ) ‘‘သာမညဝိသေသာ ဣတ္ထတ္တာဒယော ဂေါတ္တာဒယော ဝိယ ဗဟုပ္ပကာရဗျတ္တိယောတိ [သာမညာနိ စ တုလျဇာတိယပဒတ္ထသာဓာရဏတ္တာ တာနိ ဝိသေသာ စ အည မညေဟိ ဝိဇာတိယေတိ စ ဝိသိဿန္တေ ဗျာဝတ္တန္တေတိ သာမညဝိသေသာ။ ဗျဉ္ဇီယန္တိအာ ဧတေဟီတိ ဗျတ္တိယော သာမညဝိသေသာနံ နိဿယာ၊ ဗဟုပ္ပကာရာ ဗျတ္တိ ယော ယေသံ သာမညဝိသေသာနံ တေ တထာဝုတ္တာတိ– (ကာသိကာဝိဝရဏ ပဉ္ဇိကာ။)] တေ ဟျေဝံ မညန္တေ ‘‘ယထာ ¶ ဂေါတ္တာဒယော သမာနဇာတိယေသု သဗ္ဗေသွနုဝတ္တန္တေ၊ ဝိဇာတိယေဟိ ပန နိဝတ္တန္တေ၊ တထာ ဣတ္ထတ္တာဒယောပိ။ ဝိစိတ္တတ္တာ ပန သာမညဝိသေသနိဿယာနံ ဗျဉ္ဇကာနံ ကောစိယေဝ သာမညဝိသေသော ကေနစိဒေဝ နိဿယေန ဗျဉ္ဇတေ၊ န သဗ္ဗော သဗ္ဗေန (ပတိ) နိယတဝိသယတ္တာ ဘာဝသတ္တီနံ၊ တတ္ထ ယေနတ္ထေန ဣတ္ထတ္တမေဝ ဗျဉ္ဇတေ န ပုမတ္တံ နာပိ နပုံသကတ္တံ၊ သာ ဣတ္ထိယေဝ ဘဝတိ န ပုမာ နာပိ နပုံသကံ။ ယေန ပုမတ္တမေဝ ဗျဉ္ဇတေ၊ သော ပုမာယေဝ။ ယေန တု နပုံသကတ္တံ တံ နပုံသကမေဝ။ ယော တု ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ (ဝါ) ဗျဉ္ဇကော၊ သော ဒွိလိင်္ဂေါ တိလိင်္ဂေါ ဝေ’’တိ (ပါ၊ ၄-၁-၃ ကာသိကာဝိဝရဏပဉ္ဇိကာ) တသ္မာ ပဗ္ဗတော ယထာ ဝုတ္တဣတ္ထတ္တဝတော အတ္ထဿ အဘိဓေယျဿာတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

အထေစ္စာဒိနာ ယထာဝုတ္တဒေါသပရိဟာရာယ ဇိနိန္ဒဗုဒ္ဓိနာ ယဒုပဝဏ္ဏိ တံ တံ ပရိကပ္ပေတိ။ သော ဧဝ စရဟိစ္စာဒိနာ ဥပဟာသပုဗ္ဗကမုတ္တရ မာစိက္ခတေ။ မသိမက္ခိတကုက္ကုဋောဝိယာတိ ယဒါ ကောစိ အညကုက္ကုဋော အညသ္မာ ဘီတော သိယာ၊ တဒါ ဝိဇယိနော ကုက္ကုဋဿ မုခံ မသိယာ မက္ခေတွာ ဥပနေန္တိ သော ပဌမံ တတော ဘီတောပိ ပုန အညောတိ မန္တွာ ယုဇ္ဈိတုမုဿဟတေ။ ယထာတြ သောဝ ကုက္ကုဋော ဗျာဇေ နောပဒဿိတော၊ တထာ တြာမီတျတ္ထော။

ပုံယောဂေန ဘရိယာယံ ဝတ္တမာနတောဝ နိယမေန ‘‘မာတုလာဒိတွာနီ ဘရိယာယံ’’ (၃-၃၃) တျာနီ၊ ဣမိနာ တွနိယမေန ဘရိယာယမဘရိယာယဉ္စ ဣနီတျနိယမေန ဝတ္တုမာဟ- ‘အာရာမိကဿ ဘရိယာ’ဣစ္စာဒိ။

တ္တိမှာတိ ဧတ္တကေ ဝုတ္တေပိ တ္တိပ္ပစ္စယန္တတောတိ ဝစနေ ကာရဏမာဟ-ကေဝလဿ အညပဒတ္ထေ ပယောဂါဘာဝါ’တိ။ ဣမိနာ ပစ္စယဂ္ဂဟဏပရိဘာသမန္တရေနာပိ သာမတ္ထိယေနေဝါယမတ္ထဝိသေသော လဗ္ဘတီတိ ဒီပေတိ။

တံသန္နိယောဂါတိ ¶ တေန နီပ္ပစ္စယေန သန္နိယောဂါ ဧကီဘာဝါ၊ အယမေတ္ထာဓိပ္ပာယော ‘ယတ္ထ နီပ္ပစ္စယော တတ္ထေဝ ယလောပေါ’တိ။

ဘရိယာယန္တိ ပကတိဝိသေသနတ္တာ မာဟ- ‘ဘရိယာယ’န္တိအာဒိ။ ပုန္နာမဓေယျာတိ ပုရိသဿ သမညာဘူတာ၊ ပုံယောဂေနာတိ ပုရိသေန သဟ သမ္ဗန္ဓေန ဟေတုနာ။ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တန္တီတိ သောယမိတျဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ ယဒါ ဘရိယာသင်္ခါတာယမိတ္ထိယံ ဝတ္တန္တေ၊ နဒါဒိပါဌာတိ ဝုတ္တေ ဝိညာယတိ ‘အာကတိဂဏတ္တာ နဒါဒိပါဌော ဟောန္တော ဧဝံ ဟောတီ’တိ ဒဿေတိ၊ ပုန္နာမသ္မာယောဂါအပါလကန္တာတိ နဒါဒိပါဌတောတိ အတ္ထောတိ သေသော။ ဣဒဉ္စ နဒါဒီသု ဂဏသုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ တဿ အတ္ထံ ဝဒတိ-‘ပုမုနော’ဣစ္စာဒိ၊ အပါလကန္တာတိ ကိံပသုပါလိကာ ခေတ္တပါလိကာ။

ပုထုသဒ္ဒတော သညာယံ ဝီပ္ပစ္စယံ သမတ္ထေတိ‘ပုထုဘူတာ ပထဝီတိ ဟိ မဟီ ဝုစ္စတီ’’တိ၊ ပုထုဘူတာတိ ဟိ ဣမိနာ ပထဝီသဒ္ဒဿ ပုထုသဒ္ဒဘူတတ္တံ ဝိညာပေတိ၊ မဟီ ဝုစ္စတီတိ ဣမိနာ နဒါဒိပါဌာ သညာယံ ဝီပ္ပစ္စယတ္တံ၊ ပုထုဘူတာ ပတ္ထဋာတိ အတ္ထော။

ပရာဓိကာရတော ပစ္စယဿ ပရဝိဓိနာဝ သာမီပျဿ သိဒ္ဓတ္တာ သာဓီပျဝစနဿန္တသဒ္ဒဿ ဂဟဏမနတ္ထကံ သိယာတိ မန္တွာဝယဝဝစနော ယမန္တသဒ္ဒေါ ဂယှတီတိ ဒဿေန္တော အာဟ- ‘တဿ အန္တော’ဣစ္စာဒိ။ အဝသာနဝတိ+အဝယဝေါတိ ပဒစ္ဆေဒေါ၊ သမာသဂ္ဂဟဏေန ဂဟဏေ ကာရဏမာဟ-‘အဝယဝတ္တာ’တိ။ ယထာဝုတ္တစောဒနာယ နိဒ္ဒေါသတ္တမုပမာဝသေန ဒဿေတုမာဟ-‘နာယံ ဒေါသော’စ္စာဒိ။ ပလ္လဝိတဿ ရုက္ခဿ ပလ္လဝါနမဝယဝတ္တံ ဝိယ သမာသတော ဥတ္တရကာလံ ဝိဓီယ မာနဿ အကာရဿ သမာသာဝယဝတ္တံ န ဝိရုဇ္ဈတီတိ အတ္ထော။

အတိက္ကန္တမင်္ဂုလိယောတိ ¶ ဝိဂ္ဂဟော။ ဒွေ အင်္ဂုလိယော သမာဟဋာတိ ပရဝိဂ္ဂဟေနာတ္ထမာဟ၊ ဒွေ အင်္ဂုလိယော ပမာဏမဿာတိ ဝိဂ္ဂဟေနေဝံ သမာသော တတော မတ္တပ္ပစ္စယေ တဂ္ဃပ္ပစ္စယေ ဝါ တဿ ‘‘လောပေါ’’တိ (၄-၁၂၃) ဣမိနာ လောပေ ကတေ ဝိသေသနသမာသာ အကာရောတိ ဒဿေတုံ ‘ကထ’မိစ္စာဒိနာ ယံ ဝုတ္တံ တံ ဒဿေတုံ ‘အညပဒတ္ထေ’စ္စာဒိ ဝုတ္တံ။ သမာသဝိဓာနံ အတောပီတိ မတ္တာဒိပ္ပစ္စယလောပံ ကတွာ ‘‘ဝိသေသနမေကတ္ထေနေ’’တိ (၃-၁၁) သမာသဝိဓာနာ၊ အထ နာယမင်္ဂုလိသဒ္ဒေနေဝံ သမာသော၊ မာနေ ပစ္စယလောပဝသေန ဝိနာဝ အပ္ပစ္စယေန နိဋ္ဌပ္ပတ္တီတိ မန္တွာ ‘အင်္ဂုလသဒ္ဒေါ ဝါ’စ္စာဒိနာ ယံ ဝုတ္တိယံ ဝုတ္တံ တတ္ထ အာသင်္ကံ ဝိရစယတိ ‘အထေ’စ္စာဒိ။ ဒွင်္ဂုလသဒ္ဒဿ ပမာဏိနိဝတ္တနတော ကထဉ္စိပိ အညပဒတ္ထတာ သိယာတိ ‘ယထာ တထာ အညပဒတ္ထေ ဝတ္တတူ’တိဝုတ္တံ။ နနု နိရင်္ဂုလန္တျာဒိ သဗ္ဗမင်္ဂုလသဒ္ဒေန သာဓေတုံ သက္ကာ၊ တထာ သတိ ကိမင်္ဂုလိ သဒ္ဒါ အပ္ပစ္စယဝိဓာနေနေတျာသင်္ကိယ ပယောဇနန္တရံ အပဒိသိတုမာဟ- ‘သဗ္ဗတ္ထေ’စ္စာဒိ။ အင်္ဂုလိသဒ္ဒတော အပ္ပစ္စယေ အဝိဟိတေ နိရင်္ဂုလိစ္စာဒိပိ သိယာ တန္နိဝတ္တနမေတ္ထ ပယောဇနန္တိ ဒဿေတိ ‘အင်္ဂုလိသဒ္ဒနိဝတ္တနတ္ထ’န္တိ။

ဒီဃရတ္တန္တျာဒေါ နာနုသိဋ္ဌတ္တာ လိင်္ဂဝိသေသဿ ကထံ နပုံသကတ္တမေဝိစ္စာသင်္ကိယ စောဒေတိ ‘နနုစေ’စ္စာဒိ။ နာယံဒေါသောစ္စာဒိနာ ပရိဟရတိ။ ‘‘လိင်္ဂံ နာနုသာသနီယံ လောကနိဿယတ္တာ လိင်္ဂဿာ’’တီဒမာလမ္ဗ ဝဒတိ ‘လောကေ’တိအာဒိ။ အထဝါတိ ပက္ခန္တရောပဒဿနတ္ထေ နိပါတော၊ ဝိဘဇ္ဇာတိ ဝိဘဇိတွာ။ ကွစီတိ ယောဂဝိဘာဂေနာတိ အဓိပ္ပာယော။

အဟောရတ္တန္တိ သမာဟာရေ (စတ္ထ) သမာသာ နပုံသကတ္တံ။ အတိရတ္တောတိ ပုလ္လိင်္ဂေ ပါဒိသမာသော၊ သမုဒါယသဒ္ဒဿာပျဝယဝေ ဝုတ္တိ သဗ္ဘာဝတော ဧကဒေသဝစနော ပုဗ္ဗရတ္တာဒေါ ရတ္တိသဒ္ဒေါစ္စာဟ-‘ပုဗ္ဗာ စ သာ ရတ္တိ စာ’တိအာဒိ။ ဧဝမေကရတ္တန္တိ ပါဌေန န ဘဝိတဗ္ဗံ… တဿ သမာဟာရေန သမာသတ္တာဘာဝါ။ နပုံသကလိင်္ဂမ္ပန လောကသန္နိဿ ယတ္တာ ဝိညေယျံ။

အသမာသန္တပက္ခေတိ ¶ သမာသန္တအပ္ပစ္စယဿာဘာဝပက္ခေ။ ပုဗ္ဗာ အတိက္ကန္တာ ရတ္တိ ပုဗ္ဗရတ္တီ(တိ ရတ္တိ သဒ္ဒေါ) နေကဒေသဝစနောတိ သမာသန္တာဘာဝေါ။

နနုစေစ္စာဒိနာ ယထာပါဒိတဒေါသံ နာယံ ဒေါသောတိ ပရိဟရတိ။ သျာဒိလောပဿိစ္စာဒိနာ သုလဘသျာဒိ လောပတော ပျသုလဘတဒ္ဓိတ လောပေါဝ အလောပေတီမိနာ ပရာမဋ္ဌုံ ယုတ္တောတိ ဒဿေတိ။

ရတ္တိန္ဒိဝံ ဘုဉ္ဇတီတိ ပယောဂေ အာဓေယျေ ဘောဇနသင်္ခါတေ အပေက္ခိတေ ရတျာဒယော အာဒေယျသာပေက္ခာ၊ တေသမ္ပိ ဣမိနာ နိပါတ နေနေဝါတိမတာ သမာသဿ သိဒ္ဓီတိ ဒဿေန္တော အာဟ- ‘ရတ္တန္ဒိဝ’န္တိအာဒိ၊ ရတ္တိ စ ဒိဝါစာတိ ဝိဂ္ဂဟော၊ စတ္ထသမာသေ တု ရ(တ္တိန္ဒိ) ဝါ။

သမာသတ္ထော (ဧတ္ထ) ဒါရု၊ နာဿ မုချာဟိ အင်္ဂုလီဟိ သမ္ဗန္ဓော ယုဇ္ဇတိ၊ နနု ဒွေ အင်္ဂုလီ ပမာဏမဿ ဒါရုနောစ္စာဒိံ မုချော အင်္ဂုလိသဒ္ဒေါဂဟိတောတိ သမ္ဗန္ဓော သမ္ဘဝတိ ကိမေဝံ ဝုစ္စတေစ္စာသင်္ကိယာဟ-‘ယဒိပိ’စ္စာဒိ၊ ပမာဏဝစနေနာတိ မတ္တာဒိပစ္စယတ္ထဘူတပမာဏဝါစကေန၊ အင်္ဂုလိ သဒ္ဒဿ ဒါရုနော ပမာဏဝါစကတ္တာ ဝုတ္တံ- ‘ဒါရုနော သမ္ဗန္ဓော အတ္ထီ’တိ။ ဝိသေသနသမာသတော ပရံ တဒတ္ထဝိသယေ တသ္မိံပမာဏတ္ထဝိသယေ ‘‘မာနေမတ္တော’’တိအာဒိနာ (၄-၄၆) မတ္တာဒိပ္ပစ္စယေနဘဝိတဗ္ဗန္တိအတ္ထော၊ လောပေနဘဝိတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော၊ ‘‘အသင်္ချေဟိ စာင်္ဂုလျာ နညာသင်္ချတ္ထေသု’’ဣစ္စတြ (၃-၄၄) ယဒါချာတံ၊ တဒိဟာပျတိဒိသမာဟ-‘ပုဗ္ဗေ ဝိယသိဒ္ဓ’န္တိ၊ အနကာရန္တာနန္တိ ဘူမိအာဒီနံ၊ တဗ္ဗိဓာနေ တဿ အပ္ပစ္စယဿ ဝိဓာနေ ပယောဇနံသိဿောကာရောတိသမ္ဗန္ဓော။ ဣမိနာ ကစ္စာယနာနံ ပကရဏေ ပယောဇနံ ဒဿိတံ။ အထစ ပနေတ္ထ ‘‘ကွစိ သမာသန္တဂတာနမကာရန္တော’’တိ (က၊ ၂-၇-၂၂) ဣမိနာ အကာရန္တဿ သမာသန္တေ ကတေ သာမတ္ထိယာ ‘သျာစ’ဣတိ (က၊ ၂-၃-၂၉) သိဿာကာရာဒေသာဘာဝါ နိစ္စမောကာရန္တရူပံ သမ္ပဇ္ဇတီတိ ပရိကပ္ပိယတဿာယုတ္တဘာဝံ ဒဿေတုံ ယံ ¶ ဝုတ္တံဝုတ္တိကာရေန၊ တံ ဒဿေတုမာဟ‘အကာရန္တဿပိ’စ္စာဒိ၊ ယံ-ဝုတ္တံ သိဿာကာရာ ဒေသနိဝတ္တနေ အကာရကရဏေ သာမတ္ထိယံ၊ တဒဘာဝါ သိဿာကာရာဒေသော န နိဝါရီယတီတိ ဒဿေတုမာဟ-‘နစေ’စ္စာဒိ။ စရိတတ္ထတာယ နိဋ္ဌိတပ္ပယောဇနတာယ၊ တေနေဝ ကစ္စာယနဝုတ္တိကာရေနေဝ အပ္ပစ္စယန္တ မုဒါဟဋံ သက္ကတဂန္ထာနုသာရေန၊ အဗျဉ္ဇနန္တတ္တာတိ ဣမိနာ တိဏ္ဏမေသံ သဒ္ဒါနံ သက္ကတေ ဗျဉ္ဇနန္တတ္တမေဝ ဗောဓေတိ၊ နိရတ္ထကန္တိ ပုဗ္ဗေဝ အကာရန္တတ္တာ နိရတ္ထကံ၊ အာကာရဝိဓာနေနေဝါတိ (က၊ ၂-၇-၂၅) ‘‘ဓနုမှာစ’’ ဣတျာကာရဝိဓာနေနေဝ။

အညမညကိရိယေတိ ကိရိယာပရိဝတ္တနမာဟ၊ ဣမိနာ သုတ္တေ ကိရိယ သဒ္ဒါဘာဝေပိ ဝီတိဟရဏသဒ္ဒေနေဝ ကိရိယာဗျတိဟာရေတိ လဗ္ဘတီတိ ဒဿေတိ။

ကာပေက္ခေဟီတိ ကပ္ပစ္စယမပေက္ခိတေဟိ။

အာပရိစ္ဆေဒါဝသာနာ န ပရေ [ပရေန (ပေါတ္ထကေ)] တတော ပရံ ဏာဒိကာရိယဝိဓာနာ။

ဋာဒေသေ ပုဗ္ဗသရလောပေါ၊ အတိသယေန မဟန္တီတိ ဝိဂ္ဂဟေ ‘‘တရတမိဿိကိယိဋ္ဌာတိသယေ’’တိ (၄-၆၄) တရပ္ပစ္စယော ဏာဒိဝုတ္တိယံ ဝိဘတ္တိလောပေါ။ မဟတ္တရသဒ္ဒါ ‘နဒါဒိတောဝီ’’ (၃-၂၇) မဟတော ဘာဝေါတိ ဝါကျေ‘‘တဿ ဘာဝကမ္မေသုတ္တတာ တ္တန ဏျ ဏေယျ ဏိယ ဏိယာ’’တိ (၄-၅၆) တ္တော၊ ဝိဘတ္တိလောပေါ၊ ဆဋ္ဌီသမာသော၊ တေနာဟ ‘ရတ္တညူန’မိစ္စာဒိ။

ပရာသဒ္ဒေါ ဧတ္ထ အဓိကတ္ထောတိ အာဟ-‘အဓိကာ’တိ။

အပဝါဒဝိသယေပီတိ ‘‘ဝိဇ္ဇာယောနိသမ္ဗန္ဓာနမာ တတြ စတ္ထေ’’တိ (၃-၆၄) ဣမဿ အပဝါဒသုတ္တဿ ဝိသယေပိ။

အထ ဝိဇ္ဇာယောနိသမ္ဗန္ဓာနမိတျုစ္စမာနေ ဝိဇ္ဇာသမ္ဗန္ဓီနံ ယောနိသမ္ဗန္ဓီနန္တိ ကထံ ဝိဝရဏမိစ္စာဟ-‘ဝိဇ္ဇာယောနိ’စ္စာဒိ၊ ဝိဇ္ဇာ စ ယောနိ စ ဝိဇ္ဇာ ယောနီ တာသံ သမ္ဗန္ဓော၊ သော ယေသံ အတ္ထိ တေ ဟောတာဒယော မာတာဒယော စ အဘေဒေါပစာရေနေဟ ဝိဇ္ဇာယောနိသမ္ဗန္ဓိသဒ္ဒေန ဂယှန္တီတိ အဓိပ္ပာယော၊ တသဒ္ဒေနာတိ တတြေတျတြ။ တေ စ လ္တုပိတာဒယောတိ တသဒ္ဒေန ပရာမဋ္ဌာ လ္တုပိတာဒယော စ၊ အတ္ထေ ကာရိယာ သမ္ဘဝါ တံဝါစကော သဒ္ဒေါ ဂယှတိ။

လ္တုပိတာဒီ (တိ ပုဗ္ဗ) သုတ္တေ တတြေတိ ဂဟိတလ္တုပိတာဒိ။

ပစ္စယဂ္ဂဟဏပရိဘာသာယ စိပ္ပစ္စယန္တေတိ ဝုတ္တံ။

ဣတ္ထိသဒ္ဒေန ဣတ္ထိလိင်္ဂံ ဂဟိတံ န ဣတ္ထီ၊ တဂ္ဂဟဏေ သတိ ‘ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနေ’တိ ဝုတ္တိဂန္ထဿ ဣတ္ထိသင်္ခါတေ အတ္ထေ ဝတ္တမာနေတိ အတ္ထော ဂယှေယျ၊ ဧဝံ သတိ ‘ကလျာဏိပ္ပဓာနာ’တိ ဧတ္ထာပိ ပုမ္ဘာဝေါ ပသဇ္ဇေယျ… ပဓာနသဒ္ဒဿ ကလျာဏိယံ ဝတ္တမာနတ္တာတိ အာဟ- ‘ဣတ္ထိယန္တိ ဣတ္ထိလိင်္ဂေ’တိ။ အထ ဣတ္ထိယန္တိ ဧတ္တကေ ဝုတ္တေ ကထံ တဂ္ဂဟဏံ ¶ သိယာတိ အာဟ-‘ဝိသေသနေ’စ္စာဒိ၊ ဧကတ္ထေတိ ဝုတ္တေပိ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနေတိ အယမတ္ထော ဝိညာယတီတိ ဣတ္ထိယန္တိ ဝစနမနတ္ထံ သိယာတိ သမတ္ထမညထာနုပပတ္တိယန္တိ ဣတ္ထိယန္တိ ဝိသေသနမိတ္ထိလိင်္ဂဿေဝ ဂဟဏေတိ အာဟ- ‘ဝိသေသနေ’စ္စာဒိ၊ ဣတ္ထိယန္တိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဿေဝ ဂဟဏန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဗျဝစ္ဆေဇ္ဇာဘာဝါ ဝိသေသနမနတ္ထကံ သိယာတိ ဧကတ္ထေဣစ္စနေနေဝ ဣတ္ထိယံ ဝုတ္တိယာ (ဂမ္မ) ဘာဝတောတိ ဘာဝေါ။ ပုမေ ပုလ္လိင်္ဂေ ဝတ္တမာနော သဒ္ဒေါ ပုမာသဒ္ဒေါ၊ သကလောတိ ပဒေသသကလော ဟိ ဂယှတိ… ကဿစိ သုတ္တတ္ထဿ ပုထဘူတတ္တာ၊ တေနေဝစာဟ- ‘ဣတ္ထိယန္တု န ဝတ္တတ္တေ’တိ။

ဝတ္တနံ ဧကသ္မိံ အတ္ထေ အဓိတ္ထိစ္စာဒေါ ဣတ္ထိဝိသိဋ္ဌေ သတ္တမိယတ္ထာဒေါ၊ ဝါသိဋ္ဌောစ္စာဒေါ ဝသိဋ္ဌာဒိဝိသိဋ္ဌေ အပစ္စာဒေါ၊ ပုတ္တီယတိစ္စာဒေါ ပုတ္တာဒိဝိသိဋ္ဌေ ဣစ္ဆာဒျတ္ထေ ပဝတ္တိ၊ တေနာဟ-‘ဧကတ္ထီဘာဝေါ’တိ။ သာမည ဂဟဏတ္ထန္တိ ဣမိနာ မတ္တသဒ္ဒဿ ကသိဏတ္ထေ ပဝတ္တိမာဟ။

ဧဝန္တိ ဣမိနာ ဣတရီတရယောဂေ စတ္ထသမာသံ ဝိဘာဝေတိ။ ဇာနိဇာယာ၊ သဒ္ဒန္တရေနာတိ ဇာနိသဒ္ဒေန တထာသဒ္ဒေါပဒိဋ္ဌေန ဒံ ဇံ သဒ္ဒန္တရေန စ၊ ကေသဉ္စိတိ ခရီဂတန္တိအာဒီသု ‘ခရီ’တိအာဒီနံ ကေသဉ္စိ၊ ခရီတိ ခရတ္ထေ ဝတ္တမာနော-ယံ သဒ္ဒေါ နိယတဝိသယော… ဂတသဒ္ဒံ ဝိနာ အညတ္ထ အဒိဋ္ဌတ္တာ၊ နာယမ္ပယောဂေါတိ တုဒမ္ပတိပ္ပယောဂံ နိဝတ္တေတွာ ဟေတုမာဟ- ‘အာဂမေ’စ္စာဒိ၊ အညေဟိ စာတိ ဣမိနာ ရူပသိဒ္ဓိံ ဂဏှာတိ။

နနု သုတ္တေ‘သရေ’တိ ဧတ္တကံ ဝုတ္တံ‘သရာဒေါ’တိ ကထံ လဒ္ဓန္တိ အာဟ-‘သရေ’တိအာဒိ၊ ဝဏ္ဏေ ယန္တန္တဒါဒေါတိ သိဋ္ဌဝစနံ၊ ဝဏ္ဏေ ပရဘူတေ ယံ ကာရိယံ ဝိဓီယတေ တံ သော ဝဏ္ဏော အာဒိ ယဿ တံ တဒါဒိ၊ တသ္မိံ တဒါဒေါ ဥတ္တရပဒေ သမ္ပဇ္ဇတီတိ အတ္ထော၊ ခါဓာတုတော က္တပ္ပစ္စယေ ဝိဟိတေ ရဿေနာကာရေနေဝါယမ္ပယောဂေါ၊ န ဝိသုံ အကာရေနာတိ ဒဿေတုံ န အာက္ခာတံ အနက္ခာတ ‘‘ဗျဉ္ဇနေ ဒီဃရဿာ’’တိ ဥတ္တရပဒါဒိ သရဿ ရဿတ္တ’န္တိ ဝုတ္တံ။

သညာသဒ္ဒေသုစာတိအာဒိနာ ¶ အဝယဝတ္ထနိရပေက္ခာနမ္ပိ ယထာကထဉ္စိ နိပ္ဖတ္တိံ ဒဿေန္တော သဗ္ဗေသမေဝ သဒ္ဒါနံ နိပ္ဖန္နဝါစိတဉ္စာတ္တနော ဒီပေတိ၊ ယထာကထဉ္စိ နိပ္ဖတ္တိ၊ ရုဠှိယာ အတ္ထနိစ္ဆယော၊ တေန သညေစ္စာဒေါ-ဓိပ္ပာယံ ဝိဝရတိ ‘ယံကိဉ္စိ’တျာဒိနာ၊ ဣတ္ထီ စ ပုမာ စ ဣတ္ထိပုမံ၊ န ဣတ္ထိ ပုမန္တိ သမာသေ နိပါတနေနိမိနာ နပုံသကာဒေသော [နပုံသကနိဒ္ဒေသော (ပေါတ္ထကေ)] တိ ဒဿေတိ ‘န ဣတ္ထိ’စ္စာဒိနာ။ ခီ-ခယေ၊ ခရ-ဝိနာသေ စာတိ ဟိ ဧတေဟိ ‘န ခီယတိ န ခရတီ’တိ အတ္ထေ ‘‘ဘာဝကာရကေသွ ဃဏ ဃကာ’’တိ (၅-၄၄) အပ္ပစ္စယေ’ န ခယ န ခရ’ဣတိ ဌိတေ ခတ္တာဒေသောတိ အာဟ- န ခီယတိ’စ္စာဒိ။

ဧဝန္တိ ဣမိနာ ဂစ္ဆတီတိ ဝါကျေ ကွိပ္ပစ္စယာဒိံ ဒဿေတိ၊ ဝိသေသော ပနေတ္ထ နဉ္ဿ(ဋော) ဝသလော စဏ္ဍာလော၊ သီတေန ကရဏဘူတေန။

တတ္ထ တသ္မိံ ပရဘူတေ၊ ယဿ စ ဈတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။

အပ္ပစ္စက္ခံ ပစ္စက္ခဉာဏေနာနုပလဗ္ဘနီယံ တမ္ပနာတ္ထတော-နုမေယျမေဝ။ တသ္မိံ ဂမ္မမာနေ ယမာဒေသောတိ ကေနစိ လိင်္ဂေနာဓိဂတေနာနုမာနဉာဏေနာနုမေယုတ္တမဂျာဒိနောတိ ဒဿေတုမာဟ- ‘ကပေါတေ’စ္စာဒိ။ ကပေါတာဒိဘာဝေတိ ကတ္ထစိ ဃရာဒေါ ကပေါတဝါတမဏ္ဍလိကာဒီနံ ဒဿနဝသေန သဗ္ဘာဝေ သတိ။ အဂျာဒိဒဿနတောတိ အဂ္ဂိပိသာစာဒိဒဿနတော၊ အညတြာပီတိ ဃရာဒိတော အညတြ၊ ကပေါတဝါတမဏ္ဍလိကာဒိနော လိင်္ဂဿ၊ အဂျာဒိယောဂန္တိ အဂ္ဂိအာဒီဟိ အနုမေယျေဟိ သမ္ဗန္ဓံ။ မန္တွာတိ အနုမာနဉာဏေန ဇာနိတွာပယောဂေါတိ သာဂ္ဂိသပိသာစာတိ ပယောဂေါ။

သကတ္ထေ ¶ ဝတ္တမာနဿ သဟသဒ္ဒဿာတိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝတ္တမာနော တပ္ပဓာနောယေဝါတိ အာဟ- ‘သကတ္ထပ္ပဓာနဿ သဟသဒ္ဒဿာ’တိ၊ ဝုတ္တိ ဘဝတီတိ သမ္ဗန္ဓော၊ ယုဂပဒိ ဓုရာ သဓုရံ။ အပရဏှေန သဟိတံ သဟာ ပရဏှံ။

‘‘အဋ္ဌာဒသ နိမေသာ တု၊ ကဋ္ဌာ တိံသန္တု တာကလာ’’တိ ဝစနတော အာဟ- ‘ကလာ ကာလဝိသေသော’တိ။ ကလာဒိသင်္ခါတဂန္ထဿာန္တေ သဟသဒ္ဒေါ ဝတ္တတီတိသမာသဝါကျံ နိဒ္ဒိသတိ ‘ကလန္တ’မိစ္စာဒိ။ ဂန္ထန္တေစ္စာဒိနာ အာသင်္ကတောယမဓိပ္ပာယော ‘‘ကာလတ္ထပရိစ္စာဂေန ဂန္ထန္တေ ဝတ္တမာနတ္တာ အကာလတ္ထော’’တိ။ ဂန္ထဝုတ္တိပိ ကလာဒိ ကာလသဒ္ဒတ္ထံ နာတိက္ကမတီတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ- ‘ဂန္ထဝုတ္တိပိ’စ္စာဒိ။ အဓိကော မာသကော အဿာတိ သမာသကော၊ ဝိကပ္ပေန သိဒ္ဓေတိ ‘‘သဟဿ သော-ညတ္ထေ’’တိ (၃-၇၈)။

သမာနော ပတိ ယဿာ သပတ္တိနီ သပတ္တီ ဣတိ နိပ္ဖန္နာနမေကဒေသော ‘ပတ္တိနီ ပတ္တီ’တိ ဒဿိတောတိ ဝတ္တုမာဟ- ‘ယက္ခာဒိ တွိနိ’စ္စာဒိ။ ဝယသဒ္ဒဿ ‘‘သရဝယာယဝါသစေတာ ဇလာသယာက္ခယလောဟပဋမနေသူ’’တိ ဂဏပါဌတော အက္ခယေ ဝတ္တမာနဿော မနာဒိတ္တာ ဩကာရန္တတ္တန္တိ ဒဿေတုမာဟ- ‘ဝယော’တိအာဒိ။ ယပ္ပစ္စယန္တောတိ ဣမိနာ နိပါတနေန တကယပ္ပစ္စယန္တော။

‘‘အညသ္မိ’’န္တိ (၄-၁၂၁) ဣယပ္ပစ္စယဝိဓာယကံ သုတ္တံ။

တုမှေ ဝိယ ဒိဿန္တီတိ တုမှာဒီ အမှာဒီစ္စာဒိံ ‘‘သဗ္ဗာဒီနမာ’’တိ (၃-၈၆) အာ။

ဂဗ္ဘေနာတိ ဣမိနာ ကုစ္ဆိဂတေန ဂဗ္ဘေန သဟ ဒွိဟဒယတ္တမဿာတိ ဒဿေတိ၊ ပုဗ္ဗပဒေတိ ဒုသဒ္ဒေ။

ဂုဏာ ¶ ပဋလာ [ဒွေ ပဒါနိ အဿ ဣတိ ဘဝိတဗ္ဗံ] ဒွေ ပါဒါ ဧသံ ဒွေ သတာနိ အဿ၊ ဒွေ သဟဿာနိ အဿ၊ ဒွိန္နံ သတာနံ ဒွိန္နံ သဟဿာနံ ဝါ သမာဟာရောတိ ဝိဂ္ဂဟော။

ဒွတ္တိပတ္တာတိ ပဌမန္တာ‘ပူရ-ပူရဏေ’ဣစ္စသ္မာ ကရဏတ္ထေ ‘‘ဘာဝ ကာရကေသွ ဃဏ ဃကာ’’တိ (၅-၄၄) အပ္ပစ္စယေ သျာဒိသမာသောတိ ဒဿေတု မာဟ- ‘ဒွတ္တိပတ္တ’ဣစ္စာဒိ။

ဒွေ စ တိံသာ စ၊ ဒွီဟိ ဝါ အဓိကာ တိံသာတိ ဝိဂ္ဂဟော။

သမ္ပတ္တဝိဘာသာယန္တိ အယံယောဂေါ (သမ္ပတ္တဝိဘာသာတိ) ဒဿေတိ၊ သမ္ပတ္တေ ဝိဘာသာ ဝိကပ္ပောတိ အတ္ထော၊ တယော စ စတ္တာလီသာ စ၊ တီဟိ ဝါ အဓိကာ စတ္တာလီသာစ္စာဒိနာ ဝိဂ္ဂဟော၊ တိဿော စတ္တာလီသာ အဿ တိစတ္တာလီသံ ဂဏော။

သမ္ပတ္တဝိဘာသတ္တာတိ ‘‘အာသင်္ချာယေ’’စ္စာဒိနာ (၃-၉၄) အာကာရေ သမ္ပတ္တေ ဝိဘာသတ္တာ။

ဣတိ မောဂ္ဂလ္လာနပဉ္စိကာဋီကာယံ သာရတ္ထဝိလာသိနိယံ