အည > ဗျာကရဏ ဂန္ထ-သင်္ဂဟော > ပယောဂသိဒ္ဓိပါဌ

အသင်္ချံ သျာဒျန္တံ ဝိဘတျာဒီန+မတ္ထေ ဝတ္တမာနံ သျာဒျန္တေန သဟေ+ကတ္ထံ ဘဝတိ။ ‘‘အဝိဂ္ဂဟော နိစ္စသမာသော၊ ပဒန္တရဝိဂ္ဂဟော စေ’’တိ ပဒန္တရဝိဂ္ဂဟော။ ဣတ္ထီသု တထာ ပဝတ္တာတိ ဝိဂ္ဂယှ ဝိဘတျတ္ထေ သမာသေ ကတေ –

ဧကော အတ္ထော ယဿ ပကတိပစ္စယာဒိသမုဒါယဿ သော ဧကတ္ထော။ တဿ ဘာဝေါ ပဝတ္တိနိမိတ္တံ ဧကတ္ထတာ၊ ဤယာဒိ+ဏာဒိ+သမာသဝိဓာနံ၊ တသ္မိံ သတိ သျာဒိလောပေါ ဟောတိ။

နပုံသကလိင်္ဂေ ¶ စ ‘‘ပုဗ္ဗသ္မာ+မာဒိတော’’တိ သဗ္ဗဝိဘတ္တီနံ လောပေ စ ကတေ အဓိတ္ထိ တိဋ္ဌတိ၊ ဘော အဓိတ္ထိ၊ အဓိတ္ထိ ပဿ၊ အဓိတ္ထိ ကတံ၊ အဓိတ္တိ စရတိ၊ အဓိတ္ထိ ဒေဟိ၊ အဓိတ္ထိ အပေဟိ၊ အဓိတ္ထိ အာယတ္တံ၊ အဓိတ္ထိ ပတိဋ္ဌိတံ။ ဧဝံ အဓိကုမာရိ၊ အန္တဘူတဿ အပ္ပဓာနဿ ဃပဿ ‘‘ဃပဿ+န္တဿာ+ပ္ပဓာနဿာ’’တိ ပဿ ရဿော။

သဟ=သမ္ပန္နံ ဗြဟ္မံ သဗြဟ္မံ။ ဝုတ္တနယေန ဧတ္ထ စ ဥပရိ စ သမာသာဒယော ဟောန္တိ၊ ဧတ္ထ ‘‘အကာလေ သတတ္ထေ’’တိ သဟဿ သာဒေသော။ သျာဒိမှိ ကတေ ‘‘ပုဗ္ဗသ္မာ+မာဒိတော’’တိ သျာဒီနံ လောပေ စ သမ္ပတ္တေ ‘‘နာ+တော+မပဉ္စမိယာ’’တိ အပဉ္စမိယာ ပဋိသေဓော စ အကာရန္တအသံချသမာသတော ပရာသံ သဗ္ဗဝိဘတ္တီနံ အံအာဒေသော စ ဟောတိ။ ဧဝ+မုပရိပိ။

ဘိက္ခာနံ သမိဒ္ဓိ သုဘိက္ခံ၊ ဧတ္ထ ဃဿ ရဿော။ သုဘိက္ခံ တိဋ္ဌတိ ဘော သုဘိက္ခံ၊ သုဘိက္ခံ ပဿ။ နာ+သ္မိံသု ‘‘ဝါ တတိယာ သတ္တမီနံ’’တိ ဝိကပ္ပေန အံ၊ သုဘိက္ခံ သုဘိက္ခေန ဝါ ကတံ၊ သုဘိက္ခံ သုဘိက္ခေန ဝါ စရတိ၊ သုဘိက္ခံ ဒေဟိ။ ပဉ္စမိယံ အ+မဗ္ဘာဝါ သုဘိက္ခာ အပဂစ္ဆ၊ သုဘိက္ခ+မာယတ္တံ၊ သုဘိက္ခံ သုဘိက္ခေ ဝါ ပတိဋ္ဌိတံ။

သမီပတ္ထေ-ကုမ္ဘဿ သမီပံ ဥပကုမ္ဘံ၊ ဧဝံ ဥပနဂရံ၊ ဘော ဥပကုမ္ဘံ ဣစ္စာဒိ။

သာကလျေ-တိဏမ္ပိ အသေသေတွာတိ သတိဏံ၊ တိဏမ္ပိ အသေသေတွာ အဇ္ဈောဟရဏီယ+မဇ္ဈောဟရတီတျတ္ထော။ သေသံ သဗြဟ္မသမံ ¶ ။ အဂ္ဂိမ္ပိ အသေသေတွာတိ သာဂ္ဂိ၊ အဂ္ဂိဂန္ထံပိ အသေသေတွာ အဓီတေတျတ္ထော။ ဝါရဂ္ဂဟဏံ အဓိတ္ထိသမံ။

အဘာဝေါ သမ္ဗန္ဓီဘေဒါ ဗဟုဝိဓော၊ တတြ ဣဒ္ဓါဘာဝေဝိဂတာ ဣဒ္ဓိ=ဝိဘူတိ သဒ္ဒိကာနန္တိ ဒုဿဒ္ဒိကံ။ အတ္ထာဘာဝေမက္ခိကာနံ အဘာဝေါ နိမ္မက္ခိကံ၊ နိဒ္ဒရထံ၊ နိမ္မသကံ။ အတိက္ကမာဘာဝေ-အတိဂတာနိ တိဏာနိ နိတ္တိဏံ။ ဥပဘောဂသမ္ဗန္ဓီဝတ္တမာနကာလဿ အဘာဝေ-အတိဂတံ လဟုပါဝုရဏံ အတိလဟုပါဝုရဏံ၊ လဟုပါဝုရဏဿ နာ+ယံ ဥပဘောဂတာ လောတိ အတ္ထော။

ယထာတ္ထော+နေကဝိဓော၊ တတြ ယောဂ္ဂတာယံ-ယောဂ္ဂံ ရူပ+မနုရူပံ။ ဝိစ္ဆာယံ-အဒ္ဓမာသံ အဒ္ဓမာသံ အနု အနွဒ္ဓမာသံ၊ ဧဝံ ပစ္စတ္တံ။ အတ္ထာနတိဝတ္တိယံ-သတ္တိံ အနတိက္ကမ္မ ယထာသတ္တိ။ ဧဝံ ယထာက္ကမံ၊ ယထာဗလံ။ ဗဟုလာဓိကာရာ ယာ ယာ ပရိသာ ယထာပရိသာ။ သဒိသတ္ထေ-ကိခိယာ ကဏှဝိစ္ဆိတဓေနုယာ သဒိသော သကိခိ၊ သဟဿ သာဒေသော။ အာနုပုဗ္ဗိယံ-ဇေဋ္ဌာနုက္ကမေန အနုဇေဋ္ဌံ။

ယုဂပဒတ္ထေ-စက္ကေန သဟ=ဧကကာလံ သစက္ကံ၊ စက္ကေန ဧကက္ခဏေ နိဓေတီတိ အတ္ထော။

ယထာသဒ္ဒေါ တုလျတ္ထေ ဝတ္တမာနော သျာဒျန္တေန သဟေ+ကတ္ထော န ဘဝတိ။ ယထာ ဒေဝဒတ္တော၊ တထာ ယညဒတ္တော။ ဧတ္ထ ဥပမာနဘူတော ယထာသဒ္ဒေါ ‘တထာ ယညဒတ္တော’တိ ဥပမေယျ+မပေက္ခတိ၊ တသ္မာ ‘‘သာပေက္ခ+မသမတ္ထံ ဘဝတီ’’တိ ဉာယာ အသမာသေ ¶ ‘‘န တုလျေ’’တိ ပဋိသေဓော ကိမတ္ထ+မိတိ စေ။ ယသ္မာ ‘‘ယထာ ဒေဝဒတ္တော’’တိ သမုဒါယမေဝ ဥပမာနံ ဘဝတိ၊ န ဝိသုံ ယထာသဒ္ဒေါ၊ တသ္မာ သမုဒါယဿေဝ ဥပမေယျသာပေက္ခတ္တေ န အသာမတ္ထိယတာ န ဝိသုံ ယထာသဒ္ဒဿ၊ တသ္မာ သာဒိဿေ ပတ္တသမာသဿ ပဋိသေဓတ္ထ+မိဒံ။ တုလျတ္ထေတိ ဝတ္တဗ္ဗေ တုလျံ ဝိနာ တုလျတာ နတ္ထီတိ တုလျတ္ထေတိ အဝတွာ တုလျေတိ ဝုတ္တံ။

ယထာကထဉ္စိ သာဒိဿံ၊ ဉာယတေ ယတ္ထ သမ္ဘဝံ၊

ဥပမာ နာမ သာ တဿာ၊ ပပဉ္စော ဗဟုဓာ ဘဝေ။

ယာဝသဒ္ဒေါ အဝဓာရဏေ ဝတ္တမာနော သျာဒျန္တေန သဟေ+ကတ္ထော ဘဝတိ။ အဝဓာရဏံ=ဧတ္တကတာပရိစ္ဆေဒေါ။ ယာဝန္တာနိ အမတ္တာနိ=ဘာဇနာနိ ယာဝါမတ္တံ၊ ဣမိနာ သမာသေ ကတေ သေသံ ပုဗ္ဗသမံ။ ဇီဝဿ ယတ္တကော ပရိစ္ဆေဒေါ ယာဝဇီဝံ။ ယာဝတာယုကံ၊ ‘‘သကတ္ထေ’’တိ ကပစ္စယော။ ယတ္တကေန အတ္ထော ယာဝဒတ္ထံ။

၅။ ပယျပါ ဗဟိ တိရော ပုရေ ပစ္ဆာ ဝါ ပဉ္စမျာ

ပရိအာဒယော ပဉ္စမျန္တေန သဟေ+ကတ္ထာ ဟောန္တိ ဝါ။ ပရိ ပဗ္ဗတာ ပရိပဗ္ဗတံ။ ဝါဿ ဝါကျဝိကပ္ပတ္ထတ္တာ ပရိ ပဗ္ဗတာ ဣစ္စာဒယောပိ ဟောန္တိ။ အပ ပဗ္ဗတာ အပပဗ္ဗတံ၊ အာ ပါဋလိပုတ္တာ အာပါဋလိပုတ္တံ၊ ဗဟိ ဂါမာ ဗဟိဂါမံ၊ တိရော ပဗ္ဗတာ တိရောပဗ္ဗတံ၊ ပုရေ ဘတ္တာ ပုရေဘတ္တံ၊ ပစ္ဆာ ဘတ္တာ ပစ္ဆာဘတ္တံ၊ သဗ္ဗံ ဥပကုမ္ဘသမံ၊ ဣမိနာ သမာသော ဝိသေသော။ ဧဝ+မုပရိသုတ္တေပိ။

‘‘အသံချ’’မိစ္စာဒိနာ နိစ္စသမာသဿ ဝိကပ္ပတ္ထံ သမီပဂ္ဂဟဏံ။ အနုသဒ္ဒေါ သာမီပျေ အာယာမေ စ ဝတ္တမာနော သျာဒျန္တေန သဟေ+ကတ္ထော ဝါ ဟောတိ။ ဧတ္ထ သမီပဂ္ဂဟဏဿ ဘာဝပ္ပဓာနတ္တာ သာမီပျမေဝ ဂမျတေတိ သာမီပျေတိ ဝုတ္တံ။ ဝနဿ အနု=သမီပံ အနုဝနံ၊ ဂင်္ဂါယ အနု=အာယာမော အနုဂင်္ဂံ၊ ဂင်္ဂါယ အနု ဝါ ဗာရာဏသီ။

တိဋ္ဌဂုအာဒီနိ အညတ္ထေန သိဒ္ဓါပိ အသ္မိံ အသံချသမာသေ နိပါတိယန္တိ။ တိဋ္ဌန္တိ ဂါဝေါ ယသ္မိံ ကာလေတိ တိဋ္ဌန္တသဒ္ဒ+ဂေါသဒ္ဒေဟိ ပဌမာယောမှိ ကတေ ‘‘ဝါ+နေကညတ္ထေ’’တိ သမာသော၊ ဣမိနာ နိပါတနာ လောပေ နပုံသကတ္ထေ စ ကတေ သိမှိ ဂေါဿ ‘‘ဂေါဿု’’တိ ဥကာရေ ‘‘ပုဗ္ဗသ္မာ+မာဒိတော’’တိ ဝိဘတ္တိလောပေါ။ ဧဝံ ဝဟန္တီ ဂါဝေါ ယသ္မိံ ကာလေတိ ဝဟဂ္ဂု ဣစ္စာဒိ။ ဝေလာပ္ပကာသကပါတောအာဒီနမ္ပိ ဧတ္ထေဝ သင်္ဂဟော၊ ပါတော နဟာနန္တိ သတ္တမီအမာဒိသမာသေ ပါတနဟာနံ၊ ဧဝံ သာယနဟာနံ၊ ပါတကာလံ၊ သာယကာလံ၊ ပါတမေဃံ၊ သာယမေဃံ၊ ပါတမဂ္ဂံ၊ သာယမဂ္ဂံ၊ ဧတ္ထ ‘‘ဧဩန+မ ဝဏ္ဏေ’’တိ အကာရော၊ နိဂ္ဂဟီတဿ လောပေါ စ ဟောတိ။

၈။ ဩရေ+ပရိ+ပဋိ+ပါရေ+မဇ္ဈေ+ဟေဋ္ဌု+ဒ္ဓါ+ဓော+န္တော ဝါ ဆဋ္ဌိယာ။

ဩရာဒယော သဒ္ဒါ ဆဋ္ဌိယန္တေန သဟေ+ကတ္ထာ ဝါ ဟောန္တိ။ ဩရံ ဂင်္ဂါယ ဩရေဂင်္ဂါ၊ ဥပရိ သိခရဿ ဥပရိသိခရံ၊ ပဋိ=မုခံ သောတဿ ¶ ပဋိသောတံ၊ ပါရံ ယမုနာယ ပါရေယမုနံ၊ မဇ္ဈံ ဂင်္ဂါယ မဇ္ဈေဂင်္ဂံ၊ ဟေဋ္ဌာ ပါသာဒဿ ဟေဋ္ဌာပါသာဒံ၊ ဥဒ္ဓံ ဂင်္ဂါယ ဥဒ္ဓဂင်္ဂံ၊ အဓော ဂင်္ဂါယ အဓောဂင်္ဂံ၊ အန္တော ပါသာဒဿ အန္တောပါသာဒံ။ ဣမိနာ နိပါတနာဝ နိဂ္ဂဟီတလောပေ စ ဧကာရေ စ ကတေ ဩရေစ္စာဒိ ဟောတိ။

အ+မာဒိသျာဒျန္တံ သျာဒျန္တေန သဟ ဗဟုလ+မေကတ္တံ ဟောတိ။

ဥတ္တရဿ ပဒဿ+တ္ထော၊ ပဓာနံ လိင်္ဂ+မဿ စ၊

ဒုတိယန္တာဒိပဒေကတ္ထော၊ ဗဟုဓာ တံ ဝိဘဇ္ဇတေ။

ပရေသ+မိဿတေ တဉ္စ၊ ဘိယျော တပ္ပုရိသာ+ချယာ၊

တံ ယထာ+တြ ရာဇာပစ္စံ၊ ကတ္ထစီတိ+မိတီဒိသံ။

အ+မာဒျန္တာနံ ကာရကာနံ အကာရကာနဉ္စ သမာသော ကတ္ထစိမေဝ ဝါ ဟောတိ။ တဉ္စ ဗဟုလံဝိဓာနေနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

တတ္ထ ဒုတိယာတပ္ပုရိသော အမာဒိ ဂတ+နိဿိတာ+တီတာ+တိက္ကန္တ+ပတ္တာ+ပန္နာဒီဟိ ဘဝတိ။ သရဏံ ဂတောတိ သမာသေ ကတေ ‘‘ဧကတ္ထတာယံ’’တိ ဝိဘတ္တိလောပါဒိ ဥပရိ သဗ္ဗတ္ထ ပုဗ္ဗသမံ။ သရဏဂတော၊ သရဏဂတာ။ သရဏဂတာ၊ သရဏဂတာယော။ သရဏဂတံ ကုလံ၊ သရဏဂတာနိ ကုလာနိ ဣစ္စာဒိ။ အရညဂတော၊ ဘူမိဂတော။ ဓမ္မံ နိဿိတော ဓမ္မနိဿိတော၊ အတ္ထနိဿိတော။ ဘဝံ အတီတော ဘဝါတီတော၊ ကာလာတီတော။ ပမာဏံ အတိက္ကန္တံ ပမာဏာတိက္ကန္တံ၊ လောကာတိက္ကန္တံ။ သုခံ ပတ္တော သုခပ္ပတ္တော၊ ဒုက္ခပ္ပတ္တော။ သောတံ အာပန္နော သောတာပန္နော၊ နိရောဓသမာပန္နော၊ မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော။ ရထံ အာရုဠှော ရထာရုဠှော ¶ ။ သဗ္ဗရတ္တိံ သောဘဏော သဗ္ဗရတ္တိသောဘဏော၊ မုဟုတ္တသုခံ။ အကာရကာနံ သမာသော အစ္စန္တသံယောဂေ။ ဝုတ္တိယေဝေါ+ပပဒသမာသေ၊ တဿ နိစ္စတ္တာ။ ယထာ ကမ္မံ ကရောတီတိ ကမ္မကာရော၊ ကုမ္ဘကာရော၊ အတ္ထံ ကာမေတီတိ အတ္ထကာမော၊ ဓမ္မကာမော၊ ဓမ္မံ ဓာရေတီတိ ဓမ္မဓရော၊ ဝိနယဓရော။ သာနံ ပစတီတိ သပါကော၊ တန္တံ ဝါယတီတိ တန္တဝါယော၊ ဝရံ အာဟရတီတိ ဝရာဟရော။ န္တ+မာန+က္တဝန္တေဟိ ဝါကျမေဝ။ ဓမ္မံ သုဏန္တော၊ ဓမ္မံ သုဏမာနော၊ ဩဒနံ ဘုတ္တဝါ။

တတိယာတပ္ပုရိသော ကိတက+ပုဗ္ဗ+သဒိသ+သမော+နတ္ထ+ကလဟ+နိပုဏ+မိဿ+သခိလာဒီဟိ။ ဗုဒ္ဓေန ဘာသိတော ဗုဒ္ဓဘာသိတော ဓမ္မော၊ ဧဝံ ဇိနဒေသိတော။ သတ္ထာရာ ဝဏ္ဏိတော သတ္ထုဝဏ္ဏိတော။ ဝိညူဟိ ဂရဟိတော ဝိညုဂရဟိတော၊ ဝိညုပ္ပသတ္ထော၊ ဣဿရကတံ၊ သယံ ကတံ၊ သုကေဟိ အာဟဋံ သုကာဟဋံ၊ ရညာ ဟတော ရာဇဟတော၊ ရာဇပီဠိတော။ အဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎော အဂ္ဂိဒဍ္ဎော၊ သပ္ပေန ဒဋ္ဌော သပ္ပဒဋ္ဌော၊ သလ္လေဟိ ဝိဒ္ဓါ သလ္လဝိဒ္ဓါ၊ ဣစ္ဆာယ ပကတော ဣစ္ဆာပကတော၊ သီလသမ္ပန္နော။ ဧဝံ သုခသဟဂတံ၊ ဉာဏသမ္ပယုတ္တံ၊ မိတ္တသံသဂ္ဂေါ၊ ပိယဝိပ္ပယောဂေါ၊ ဇာတိထဒ္ဓါ၊ ဂုဏဟီနော၊ ဂုဏဝုဒ္ဓါ၊ စတုဝဂ္ဂကရဏီယံ၊ စတုဝဂ္ဂါဒိကတ္တဗ္ဗံ။ ကာကေဟိ ပေယျာ ကာကပေယျာ၊ နဒီ။ ကွစိ ဝုတ္တိယေဝ၊ ဥရသာ ဂစ္ဆတီတိ ဥရဂေါ၊ ပါဒေန ပိဝတီတိ ပါဒပေါ။ ကွစိ ဝါကျမေဝ၊ ဖရသုနာ ဆိန္နဝါ၊ ကာကေဟိ ပါတဗ္ဗာ၊ ဒဿနေန ပဟာတဗ္ဗာ။ ပုဗ္ဗာဒိယောဂေ-မာသေန ပုဗ္ဗော မာသပုဗ္ဗော။ ဧဝံ မာတုသဒိသော၊ မာတုသမော။ ဧကူနဝီသတိ၊ သီလဝိကလော၊ အသိကလဟော၊ ဝါစာနိပုဏော၊ ယာဝကာလိကသမ္မိဿံ၊ ဝါစာသခိလော ¶ ။ သတ္ထာရာ သဒိသော သတ္ထုသဒိသော၊ သတ္ထုကပ္ပော၊ ပုညေန အတ္ထိကော ပုညတ္ထိကော၊ ဂုဏာဓိကော။ ဒဓိနာ ဥပသိတ္တံ ဘောဇနံ ဒဓိဘောဇနံ၊ ဂုဠေန သံသဋ္ဌော ဩဒနော ဂုဠောဒနော။ ကာရကသမ္ဗန္ဓော ကြိယာယ ကတော၊ ဥပသိတ္တာဒိကြိယာနံ အပညာယနေပိ ဝုတ္တိယေဝေါ+ပသိတ္တာဒိကြိယာန+မာချာပနတော နတ္ထာ+ယုတ္တတ္ထတာ။ ဧဝံ ခီရောဒနော။ အဿေန ယုတ္တော ရထော အဿရထော၊ မဂ္ဂစိတ္တံ၊ ဇမ္ဗုယာ ပညာတော လက္ခိတော ဒီပေါ ဇမ္ဗုဒီပေါ၊ ဧကေန အဓိကာ ဒသ ဧကာဒသ၊ ဇာတိယာ အန္ဓော ဇစ္စန္ဓော၊ ပကတိယာ မေဓာဝီ ပကတိမေဓာဝီ ဣစ္စာဒိ။

စတုတ္ထီတပ္ပုရိသော တဒတ္ထ+အတ္ထ+ဟိတ+ဒေယျာဒီဟိ။ တဒတ္ထေ-ကထိနဿ ဒုဿံ ကထိနဒုဿံ၊ ကထိနစီဝရဿာတိ အတ္ထော။ ဧဝံ စီဝရဒုဿံ၊ စီဝရမူလံ၊ ယာဂုယာ အတ္ထာယ တဏ္ဍုလာ ယာဂုတဏ္ဍုလာ၊ ဘတ္တတဏ္ဍုလာ၊ သင်္ဃဿ အတ္ထာယ ဘတ္တံ သင်္ဃဘတ္တံ၊ အာဂန္တုကဘတ္တံ၊ ဧဝံ ဂမိကဘတ္တံ၊ ပါသာဒါယ ဒဗ္ဗံ ပါသာဒဒဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စာ+ယံ နိစ္စသမာသော၊ တဿ တိလိင်္ဂတာ စ-ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အတ္ထော ဝိဟာရော ဘိက္ခုသင်္ဃတ္ထော ဝိဟာရော၊ ဘိက္ခုသင်္ဃတ္ထာ ယာဂု၊ ဘိက္ခုသင်္ဃတ္ထံ စီဝရံ။ ယဿ အတ္ထော ယဒတ္ထော၊ ယဒတ္ထာ၊ ယဒတ္ထံ။ ဧဝံ တဒတ္ထော၊ တဒတ္ထာ၊ တဒတ္ထံ။ တထာ လောကဟိတော။ ဗုဒ္ဓဿ ဒေယျံ ဗုဒ္ဓဒေယျံ ပုပ္ဖံ။ သင်္ဃဒေယျံ စီဝရံ။ ဣဓ န ဟောတိ ‘‘သင်္ဃဿ ဒါတဗ္ဗံ’’။

ပဉ္စမီတပ္ပုရိသော အပဂမန+ဘယ+ဝိရတိ+မောစနတ္ထာဒီဟိ။ မေထုနသ္မာ အပေတော မေထုနာပေတော၊ ဧဝံ ပလာပဂတော၊ နဂရနိဂ္ဂတော၊ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော၊ ကာမတော နိက္ခန္တံ ကာမနိက္ခန္တံ၊ ရုက္ခဂ္ဂါ ပတိတော ရုက္ခဂ္ဂပတိတော၊ သာသနစ္စုတော၊ အာပတ္တိ- ဝုဋ္ဌာနံ ¶ ၊ ဓရဏီတလဂ္ဂတော၊ သဗ္ဗဘဝေဟိ နိဿဋော သဗ္ဗဘဝနိဿဋော။ ဘယတာဒိယောဂေ-ရာဇတော ဘယံ ရာဇဘယံ၊ စောရဘယံ၊ အမနုဿဘယံ၊ အဂ္ဂိဘယံ၊ ပါပဘီတော၊ ပါပဘီရုကော။ အကတ္တဗ္ဗတော ဝိရတိ အကတ္တဗ္ဗဝိရတိ၊ ဧဝံ ကာယဒုစ္စရိတဝိရတိ၊ ဝစီဒုစ္စရိတဝိရတိ။ ဗန္ဓနာ မုတ္တော ဗန္ဓနမုတ္တော၊ ဝနမုတ္တော၊ ဗန္ဓနမောက္ခော။ ကမ္မသမုဋ္ဌိတံ၊ ဥက္ကဋ္ဌုက္ကဋ္ဌံ၊ ဩမကောမကံ။ ကွစိ ဝုတ္တိယေဝ၊ ကမ္မတော ဇာတံ ကမ္မဇံ၊ ဧဝံ စိတ္တဇံ၊ ဥတုဇံ၊ အာဟာရဇံ။ ဣဓ န ဟောတိ ‘ပါသာဒါ ပတိတော’။

ဆဋ္ဌီတပ္ပုရိသော ရညော ပုတ္တော ရာဇပုတ္တော၊ ဧဝံ ရာဇပုရိသော၊ အာစရိယပူဇကော၊ ဗုဒ္ဓသာဝကော၊ ဗုဒ္ဓရူပံ၊ ဇိနဝစနံ၊ သမုဒ္ဒဃောသော၊ ဓညာနံ ရာသိ ဓညရာသိ၊ ပုပ္ဖဂန္ဓော၊ ဖလရသော၊ ကာယဿ လဟုတာ ကာယလဟုတာ။ မရဏဿတိ၊ ရုက္ခမူလံ၊ အယဿ ပတ္တော အယောပတ္တော၊ ဧတ္ထ ‘‘မနာဒျာပါဒီန+မော မယေ စေ’’တိ ဩ။ ဧဝံ သုဝဏ္ဏကဋာဟံ၊ ပါနီယထာလကံ၊ သပ္ပိကုမ္ဘော၊ ဒေဝါနံ ရာဇာ ဒေဝရာဇာ။ ပုမဿ လိင်္ဂံ ပုလ္လိင်္ဂံ၊ ‘‘ပုံ ပုမဿဝါ’’တိ ပုမဿ ပုံ၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ လဿ ဒွိဘာဝေါ စ။ ဟတ္ထိပဒံ၊ ဣတ္ထိရူပံ၊ ဘိက္ခုနိသင်္ဃော၊ ဇမ္ဗုသာခါ၊ ဧတ္ထ ဤကာရူကာရာနံ ရဿော။ ဗဟုလာဓိကာရာ န္တ+မာန+နိဒ္ဓါရိယ+ပူရဏ+ဘာဝ+တိတ္တတ္ထေဟိ န ဟောတိ။ မမာ+နုကုဗ္ဗံ၊ မမာ+နုကုရုမာနော၊ ဂုန္နံ ကဏှာ သမ္ပန္နခီရတမာ၊ သိဿာနံ ပဉ္စမော၊ ပဋဿ သုတ္တတာ။ ကွစိ ဟောတေဝ ‘ဝတ္တမာနသာမီပျံ’။ ဗြာဟ္မဏဿ သုက္ကာ ဒန္တာတိ သာပေက္ခတာယ န ဟောတိ။ ဖလာနံ တိတ္တော၊ ဖလာန+မာသိတော၊ ဖလာနံ သုဟိတော။ ‘‘ဗြာဟ္မဏဿ ဥစ္စံ ဂေဟံ’’တိ သာပေက္ခတာယ န ဟောတိ။ ‘‘ရညော ပါဋလိပုတ္တကဿ ဓနံ’’တိ ဓနသမ္ဗန္ဓေ ¶ ဆဋ္ဌီတိ ပါဋလိပုတ္တကေန သမ္ဗန္ဓာဘာဝါ န ဟောတိ။ ‘‘ရညော ဂေါ စ အဿော စ ပုရိသော စာ’’တိ ဘိန္နတ္ထတာယ ဝါကျမေဝ။ ရညော ဂဝဿပုရိသာ ရာဇဂဝဿပုရိသာတိ ဝုတ္တိ ဟောတေဝ၊ ဧကတ္ထီဘာဝါ။ သမ္ဗန္ဓီသဒ္ဒါနံ ပန နိစ္စသာပေက္ခတ္တေပိ ဂမကတ္တာ သမာသော၊ ဂမကတ္တမ္ပိ ဟိ သမာသဿ နိဗန္ဓနံ၊ ယထာ ဒေဝဒတ္တဿ ဂုရုကုလံ၊ ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃောတိအာဒိ။

သတ္တမီတပ္ပုရိသော ရူပေ သညာ ရူပသညာ၊ ဧဝံ ရူပသဉ္စေတနာ၊ သံသာရဒုက္ခံ။ စက္ခုမှိ သန္နိဿိတံ ဝိညာဏံ စက္ခုဝိညာဏံ။ ဓမ္မေ ရတော ဓမ္မရတော၊ ဓမ္မာဘိရတိ၊ ဓမ္မရုစိ၊ ဓမ္မဂါရဝေါ၊ ဓမ္မေသု နိရုတ္တိ ဓမ္မနိရုတ္တိ၊ ဒါနာဓိမုတ္တိ၊ ဘဝန္တရကတံ။ ဒဿနေ အဿာဒေါ ဒဿနဿာဒေါ။ အရညေ ဝါသော အရညဝါသော၊ ဝိကာလဘောဇနံ၊ ကာလဝဿံ၊ ဝနပုပ္ဖံ၊ ဝနမဟိသော၊ ဂါမသူကရော၊ သမုဒ္ဒမစ္ဆာ၊ အာဝါဋကစ္ဆပေါ၊ အာဝါဋမဏ္ဍူကော၊ ကူပမဏ္ဍူကော၊ တိတ္ထနာဝါ။ ဣတ္ထီသု ဓုတ္တော ဣတ္ထိဓုတ္တော၊ အက္ခဓုတ္တော။ ဆာယာယံ သုက္ခော ဆာယာသုက္ခော၊ အင်္ဂါရပက္ကံ၊ စာရကဝနော။ ကွစိ ဝုတ္တိယေဝ၊ ဝနေ စရတီတိ ဝနစရကော၊ ကုစ္ဆိမှိ သယန္တီတိ ကုစ္ဆိသယာ၊ ထလေ တိဋ္ဌတီတိ ထလဋ္ဌော၊ ဇလဋ္ဌော၊ ပဗ္ဗတဋ္ဌော၊ မဂ္ဂဋ္ဌော။ ပင်္ကေ ဇာတံ ပင်္ကဇံ၊ သရောရုဟ+မိစ္စာဒိ။ ဣဓ န ဟောတိ၊ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ၊ ဣန္ဒြိယေသု ဂုတ္တဒွါရတာ၊ အာသနေ နိသိန္နော၊ အာသနေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။

ဝိသေသနံ သျာဒျန္တံ ဝိသေဿေန သျာဒျန္တေန သမာနာဓိကရဏေနသဟေ+ကတ္ထံ ဟောတိ။

သမာနတ္ထေ ¶ ပဒေ ယတ္ထ၊ ဘေဒျဘေဒကဝါစကေ၊

ဝိသေသနသမာသော+ယံ၊ ဝိသေဿတ္ထပဓာနတော။

ဝိသေဿဂတ+မေဝ+တြ၊ လိင်္ဂ+မေတံ ပရံ တတော၊

ကမ္မဓာရယ+မိစ္စေ+သ၊ သမာသော+ညေဟိ သညိတော။

သုတ္တေ ဝိသေဿေနာတိ အဝုတ္တေပိ ဝိသေသနဿ သမ္ဗန္ဓီသဒ္ဒတ္တာ သာမတ္ထိယတော လဗ္ဘမာနအာကဍ္ဎိတသဒ္ဒံ ပတိ ‘‘ဝိသေဿေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝုတ္တဉ္စ –

သာမညဝတ္ထု ယာ ဝတ္ထ+န္တရတော တု ဝိသေသိယ၊

ဧကပ္ပကာရေ ဌပနာ၊ ဝိသေသန+မိတီ+ရိတံ။

ဧကပ္ပကာရဂံ ဝတ္ထု၊ ဝိသေဿန္တိ ပဝုစ္စတိ၊

ပဒါနိ ယာနိ ယာနေဝ၊ သမ္ဗန္ဓ+မုပယန္တိ+ဟ၊

ဂမျတေ ကာမစာရေန၊ ဝိသေသန+ဝိသေဿတာတိ။

ဧတ္ထ စ ဥပ္ပလဒဗ္ဗံ ရတ္တုပ္ပလာဒိတော ဝိသေသယတီတိ နီလသဒ္ဒေါ ဝိသေသနံ။ တေန ဝိသေသိယတီတိ ဥပ္ပလသဒ္ဒေါ ဝိသေဿံ။ အပိ စ ဘမရ+င်္ဂါရာဒိသာမည နီလတ္ထတော ဝိသေသိယတီတိ နီလံ ဝိသေဿံ။ န ဝတ္ထာဒီနံ၊ ဥပ္ပလဿေဝါတိ ဝိသေသနတော ဥပ္ပလံ ဝိသေသနံတိ ကာမစာရေနေတိ ဝုတ္တံ။ အပိ စ –

ပရိတော အယန္တျ+နေန+တ္ထာ၊ ပရိယာယောတိ ဝုစ္စတိ၊

ဂေါဝါစာတိ ပဝုတ္တေ တု၊ ဝါစတ္ထော တု ဝိသေသနံ။

ဝိသေဿေ ဒိဿမာနာ ယာ၊ လိင်္ဂ+သံချာ+ဝိဘတ္တိယော၊

တုလျာဓိကရဏေ ဘိယျော၊ ကတ္တဗ္ဗာ တာ ဝိသေသနေတိ –

ဝုတ္တတ္တာ မဟန္တော+စ္စာဒီသု သမာနလိင်္ဂါဒယော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဘိယျောတိ ကိံ၊ ဒေဝါ ပမာဏံ ဣစ္စာဒိ။

သော ¶ စ ဆဗ္ဗိဓော ဝိသေသနပုဗ္ဗပဒေါ၊ ဝိသေသနုတ္တရပဒေါ၊ ဝိသေသနောဘယပဒေါ၊ ဥပမာနုတ္တရပဒေါ၊ သမ္ဘာဝနာပုဗ္ဗပဒေါ၊ အဝဓာရဏပုဗ္ဗပဒေါတိ။

တတ္ထ ဝိသေသနပုဗ္ဗပဒေ တာဝ-မဟန္တော စ သော ပုရိသော စာတိ ဝါကျေ ဣမိနာ သုတ္တေန သမာသော။ ‘‘ဋ န္တ+န္တူနံ’’တိ န္တဿ ဋာဒေသေ ဒီဃော ဟောတိ၊ မဟာပုရိသော၊ မဟာပုရိသာ ဣစ္စာဒိ။

ဝါကျေ တုလျာဓိကရဏဘာဝ ပကာသနတ္ထံ စ+တ-သဒ္ဒပယောဂေါ။ ဝုတ္တိယန္တု သမာသေနေဝ တပ္ပကာသနတော န တပ္ပယောဂေါ။ ဧဝ+မညတြာပိ ဝုတ္တတ္ထာန+မပ္ပယောဂေါ။ ဧဝံ မဟာဝီရော၊ မဟာမုနိ။ မဟန္တဉ္စ တံ ဗလဉ္စာတိ မဟာဗလံ၊ မဟဗ္ဘယံ။ သန္တော စ သော ပုရိသော စာတိ သပ္ပုရိသော။ တထာ ပုဗ္ဗပုရိသော၊ အပရပုရိသော၊ ပဌမပုရိသော၊ မဇ္ဈိမပုရိသော၊ ဥတ္တမပုရိသော၊ ပရပုရိသော၊ သေတဟတ္ထီ၊ ကဏှသပ္ပော၊ နီလုပ္ပလံ၊ ရတ္တုပ္ပလံ၊ လောဟိတစန္ဒနံ။ ကွစိ န ဟောတိ၊ ပုဏ္ဏော မန္တာနီပုတ္တော၊ စိတ္တော ဂဟပတိ။ ပုမာ စ သော ကောကိလော စာတိ ပုင်္ကောကိလော၊ ဥတ္တရပဒေ ပုမဿ ပုံ ဟောတိ။ ဧဝံ ပုန္နာဂေါ။

ခတ္တိယာ စ သာ ကညာ စာတိ ခတ္တိယကညာ။

၆၇။ ဣတ္ထိယံ ဘာသိတပုမိ+တ္ထီ ပုမေဝေ+ကတ္ထေတိ

ဘာသိတပုမာ ဣတ္ထီ ပုမေဝ ဟောတီတိ ပုမ္ဘာဝါ ဣတ္ထိပစ္စယာနံ နိဝတ္တိ ဟောတိ။ ဧဝံ ရတ္တလတာ၊ ဒုတိယဘိက္ခာ။ ဗြာဟ္မဏီ စ သာ ဒါရိကာ စာတိ ဗြာဟ္မဏဒါရိကာ၊ နာဂမာဏဝိကာ။ ဣတ္ထိယန္တိ ကိံ၊ ကုမာရိရတနံ၊ သမဏိပဒုမံ။ ဘာသိတပုမာတိ ကိံ၊ ဂင်္ဂါနဒီ၊ တဏှာနဒီ ¶ ၊ ပထဝီဓာတု။ ပုရတ္ထိမော စ သော ကာယော စာတိ ပုရတ္ထိမကာယော။ ဧတ္ထ စ ကာယေကဒေသေ ကာယသဒ္ဒေါ။ ဧဝံ ပစ္ဆိမကာယော၊ ဥပရိမကာယော၊ ဟေဋ္ဌိမကာယော၊ သဗ္ဗကာယော၊ နဝါဝါသော၊ ကတရနိကာယော၊ ဟေတုပစ္စယော။ ဇီဝိတပ္ပဓာနံ နဝကံ ဇီဝိတနဝက+မိစ္စာဒိ။

ဝိသေသနုတ္တရပဒေ ထေရာ+စရိယ+ပဏ္ဍိတာ ဝိသေသနံ ပရဉ္စ ဘဝတိ။ ယထာ သာရိပုတ္တော စ သော ထေရော စာတိ သာရိပုတ္တတ္ထေရော၊ ဧဝံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော၊ မဟာကဿပတ္ထေရော၊ ဗုဒ္ဓဃောသာစရိယော၊ ဓမ္မပါလာစရိယော၊ အာစရိယဂုတ္တိလော ဝါ။ မဟောသဓော စ သော ပဏ္ဍိတော စာတိ မဟောသဓပဏ္ဍိတော၊ ဧဝံ ဝိဓုရပဏ္ဍိတော။

ဝိသေသနောဘယပဒေ ယထာ-သီတဉ္စ တံ ဥဏှဉ္စာတိ သီတုဏှံ၊ သိနိဒ္ဓါ စ သော ဥဏှော စာတိ သိနိဒ္ဓုဏှော မာသော။ ခဉ္ဇော စ သော ခုဇ္ဇော စာတိ ခဉ္ဇခုဇ္ဇော၊ ဧဝံ အန္ဓဗဓိရော၊ ကတာကတံ၊ ဆိဒ္ဒါဝဆိဒ္ဒံ၊ ဥစ္စာဝစံ၊ ဆိန္နဘိန္နံ၊ ဂတပစ္စာဂတံ။ ကွစိ ပုဗ္ဗကာလဿာပိ ပရနိပါတော၊ ဝါသိတော စ သော လိတ္တော စာတိ လိတ္တဝါသိတော၊ ဧဝံ နဂ္ဂမူသိတော၊ သိတ္တသမ္မဋ္ဌော၊ ဘဋ္ဌလုဉ္ဇိတော။

ဥပမနုတ္တရပဒေ ဥပမာနဘူတံ ဝိသေသနံ ပရံ ဘဝတိ၊ ယထာ သီဟောတိ ဝုတ္တေ ဥပစရိတာ+နုပစရိတသီဟာနံ သာမညပ္ပတီတိယံ မုနိသဒ္ဒေါ ဝိသေသေတိ။ ဧတ္ထ စ –

ဥပမာနော+ပမေယျာနံ၊ သဓမ္မတ္တံ သိယော+ပမာ။

သာ စ ဝတ္ထု+ဝဏ္ဏ+အာကာရာနံ သာမျေန ဟောတိ။ သီဟောဝ သီဟော၊ မုနိ စ သော သီဟော စာတိ မုနိသီဟော၊ မုနိဝသဘော၊ မုနိပုင်္ဂဝေါ ¶ ၊ ဗုဒ္ဓနာဂေါ၊ ဗုဒ္ဓါဒိစ္စော။ ရံသီ ဝိယ ရံသီ၊ သဒ္ဓမ္မော စ သော ရံသီ စာတိ သဒ္ဓမ္မရံသီ၊ ဧဝံ ဝိနယသာဂရော။ ပုဏ္ဍရိကမိဝ ပုဏ္ဍရိကော၊ သမဏော စ သော ပုဏ္ဍရိကော စာတိ သမဏပုဏ္ဍရိကော၊ သမဏပဒုမော။ စန္ဒော ဝိယ စန္ဒော၊ မုခဉ္စ တံ စန္ဒော စာတိ မုခစန္ဒော၊ မုခပဒုမံ ဣစ္စာဒိ။

သမ္ဘာဝနာပုဗ္ဗပဒေ ယထာ-ဓမ္မောတိ ဗုဒ္ဓိ ဓမ္မဗုဒ္ဓိ၊ ဧဝံ ဓမ္မသညာ၊ ဓမ္မသင်္ခါတော၊ ဓမ္မသမ္မတော၊ ပါဏသညိတာ၊ အသုဘသညာ၊ အနိစ္စသညာ၊ ဓာတုသညာ၊ အတ္တသညာ၊ အတ္တဒိဋ္ဌိ ဣစ္စာဒိ။

အဝဓာရဏပုဗ္ဗပဒေ ယထာ-ဂုဏော ဧဝ ဓနံ ဂုဏဓနံ၊ ဧဝံ သဒ္ဓါဓနံ၊ သီလဓနံ၊ ပညာရတနံ၊ စက္ခု ဧဝ ဣန္ဒြိယံ စက္ခုန္ဒြိယံ၊ ဧဝံ စက္ခာယတနံ၊ စက္ခုဓာတု၊ စက္ခုဒွါရံ၊ ရူပါရမ္မဏ+မိစ္စာဒိ။

ဝိသေသန+ဝိသေဿေဟိ၊ ကြိယာယ စ သဟေ+ရိတော၊

တေသံ ဘာဝံ ဝိဝေစေတာ၊ နိပါတော ဗျဝစ္ဆိန္ဒတိ။

အယောဂ+မညယောဂဉ္စ၊ အစ္စန္တာယောဂ+မေဝိ+တိ၊

ဝိဝက္ခာတော ပယုတ္တောပိ၊ ဧဝတ္ထော ဉာယတေ ယတော။

ဗျဝစ္ဆေဒဖလံ ဝါကျံ၊ တတော စိတ္တော ဓနုဒ္ဓရော၊

ပါတ္ထော ဓနုဒ္ဓရော နီလု+ပ္ပလ+မတ္ထီတိ တံ ယထာ။

ဧတ္ထ နိပါတောတိ ဧဝ-ဣတိနိပါတော၊ အပ္ပယုတ္တောပိ ဧဝသဒ္ဒေါ ဧဝံ ယောဇေတဗ္ဗော – ‘‘စိတ္တော ဓနုဒ္ဓရော ဧဝါ’’တိ ဝိသေသနေန ယုတ္တော အယောဂဝိဝစ္ဆေဒကော၊ ဓနုနာ ယောဂေ ပတိဋ္ဌာပနတော ‘‘ပါတ္ထော ဧဝ ဓနုဒ္ဓရော’’တိ ဝိသေဿေန ယုတ္တော အညယောဂဝိဝစ္ဆေဒကော၊ ဓနုဒ္ဓရတ္တဿ ပါတ္ထသံခါတအဇ္ဇုနေ ဧဝ ပတိဋ္ဌာပနတော။ ‘‘နီလုပ္ပလ+မတ္ထေဝါ’’တိ ¶ ကြိယာယ ယုတ္တော အစ္စန္တာယောဂဝိဝစ္ဆေဒကော၊ နီလုပ္ပလဿ သဗ္ဘာဝေယေဝ ပတိဋ္ဌာပနတော။

ဧကတ္ထေ သမာဟာရေ သံချာဒိ နပုံသကလိင်္ဂံ ဘဝတိ။ တယော လောကာ သမာဟဋာ=စိတ္တေန သမ္ပိဏ္ဍိတာ၊ တိဏ္ဏံ လောကာနံ သမာဟာရောတိ ဝါ ဝါကျေ ဝိသေသနသမာသေ ကတေ ဣမိနာ နပုံသကတ္တံ ဘဝတိ။ သမာဟာရဿေ+ကတ္တာ ဧကဝစနမေဝ၊ တိလောကံ၊ ဘော တိလောက၊ တိလောကံ၊ တိလောကေန ဣစ္စာဒိ။ ဧဝံ တယော ဒဏ္ဍာ တိဒဏ္ဍံ၊ တီဏိ မလာနိ သမာဟဋာနိ၊ တိဏ္ဏံ မလာနံ သမာဟာရောတိ ဝါ တိမလံ၊ တိလက္ခဏံ၊ စတုသစ္စံ၊ ပဉ္စသိက္ခာပဒံ၊ ဆဋ္ဌာယတနံ၊ သတ္တာဟံ၊ အဋ္ဌသီလံ၊ နဝလောကုတ္တရံ၊ ဒသသီလံ၊ သတယောဇနံ။ ဒွေ ရတ္တိယော သမာဟဋာ ဒွိရတ္တံ။

နဦစ္စေတံ သျာဒျန္တံ သျာဒျန္တေန သဟေ+ကတ္ထံ ဟောတိ။ ညကာရော ‘‘ဋ နဉဿာ’’တိ ဝိသေသနတ္ထော ‘ပါမနပုတ္တာဒီသု နဿ ဋော မာ ဟောတူ’တိ။ န ဗြာဟ္မဏော အဗြာဟ္မဏော၊ ‘‘ဋ နဉဿာ’’တိ နဿ ဋာဒေသော။ ည-ကာရော ဧတ္ထေဝ ဝိသေသနတ္ထော။

န-နိသေဓော သတော ယုတ္တော၊ ဒေသာဒိနိယမံ ဝိနာ၊

အသတော ဝါ+ဖလော တသ္မာ၊ ကထ+မဗြာဟ္မဏောတိစေ။

နိသေဓတ္ထာနုဝါဒေန၊ ပဋိသေဓဝိဓိ ကွစိ၊

ပရဿ မိစ္ဆာဉာဏတ္တာ+ချာပနာယော+ပပဇ္ဇတေ။

ဒုဝိဓော ¶ စ+ဿ နဿ အတ္ထော ပသဇ္ဇပဋိသေဓ+ပရိယုဒါသဝသေန။ တတ္ထ ယော ‘‘အသူရိကပဿာရာဇဒါရာ’’တိအာဒီသု ဝိယ ဥတ္တရပဒတ္ထဿ သဗ္ဗဒါ အဘာဝံ ဒီပေတိ၊ သော ပသဇ္ဇပဋိသေဓဝါစီ နာမ။ ယော ပန ‘‘အဗြာဟ္မဏ+မာနယာ’’တိအာဒီသု ဝိယ ဥတ္တရပဒတ္ထံ ပရိယုဒါသိတွာ ပဋိက္ခိပိတွာ တံသဒိသေ ဝတ္ထုမှိ ကာရိယံ ပဋိပါဒယတိ၊ သော ပရိယုဒါသဝါစီ နာမ။ ဝုတ္တဉ္စ –

ပသဇ္ဇပဋိသေဓဿ၊ လက္ခဏံ ဝတ္ထုနတ္ထိတာ၊

ဝတ္ထုတော+ညတြ ယာ ဝုတ္တိ၊ ပရိယုဒါသလက္ခဏံ။

ယတြ အဗြာဟ္မဏာဒီသု၊ ဝတ္ထုံ ပရိယုဒဿတိ၊

တကြိယာယုတ္တရာဇာဒိံ၊ ဝဒေ သော ပရိယုဒါသကော။

ပသဇ္ဇပဋိသေဓော တု၊ ဝတ္ထန္တရ+မနာဒိယ၊

ကိဉ္စိဝတ္ထုနိသေဓဿ၊ ပသင်္ဂေါ န ဘဝေယျ သော။

တဒညတ္ထေ – အဗြာဟ္မဏော၊ ဗြာဟ္မဏတော အညော တံသဒိသောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ အမနုဿော၊ အဿမဏော၊ န ဗျာကတာ အဗျာကတာ ဓမ္မာ။ တဗ္ဗိရုဒ္ဓတ္ထေ-န ကုသလာ အကုသလာ၊ ကုသလပဋိပက္ခာတိ အတ္ထော။ ဧဝံ အလောဘော၊ အမိတ္တော၊ အယံ ပရိယုဒါသနယော။ တဒဘာဝေ-န ကတွာ အကတွာ၊ အကာတုန ပုညံ၊ အကရောန္တော၊ အဘာဝေါ ဘဝတိ။ အယံ ပသဇ္ဇပဋိသေဓနယော။

ဧတ္ထ ¶ စ ဥဘောသု ပရိယုဒါသေ ဗြာဟ္မဏာ အညော ဗြာဟ္မဏဓမ္မေ အပ္ပတိဋ္ဌိတော ခတ္တိယာဒိ ဗြာဟ္မဏသဒိသောဝ အဗြာဟ္မဏောတိ ဝုတ္တေ ပတီယတေ။ ဣတရသ္မိံ ပန ပက္ခေ ကေနစိ သံသယနိမိတ္တေန ခတ္တိယာဒေါ ဗြာဟ္မဏောတိ ဝုတ္တဿ မိစ္ဆာဉာဏနိဝုတ္တိ ကရီယတိ ‘‘ဗြာဟ္မဏော+ယံ န ဘဝတိ အဗြာဟ္မဏော’’တိ၊ ဗြာဟ္မဏတ္တဇ္ဈာသိတော န ဘဝတီတျတ္ထော။ တတ္ထ သဒိသတ္တံ ဝိနာ မိစ္ဆာဉာဏာသမ္ဘဝါ ပယောဂသာမတ္ထိယာ စ သဒိသပဋိပတ္တိ၊ တဂ္ဂတာ စ လိင်္ဂ+သင်္ချာ ဘဝန္တိ။ အတောယေဝ ဥစ္စတေ ‘‘နညိဝယုတ္တ+မညသဒိသာဓိကရဏေ၊ ကထာ ဟိ အတ္ထသမ္ပစ္စယော’’တိ။

နဉသဒ္ဒဿ သရေ အန၊ န အဿော အနဿော၊ န အရိယော အနရိယော။ ဧဝံ အနိဿရော၊ အနိဋ္ဌော၊ အနာသဝေါ။ န အာဒါယ အနာဒါယ၊ အနောလောကေတွာ ဣစ္ဆာဒိ။ ဗဟုလာဓိကာရာ အယုတ္တတ္ထေဟိ ကေဟိစိ ဟောတိ။ ပုန န ဂီယန္တီတိ အပုနဂေယျာ ဂါထာ၊ အနောကာသံ ကာရေတွာ၊ အမူလာမူလံ ဂန္တွာ၊ အစန္ဒမုလ္လောကိကာနိ မုခါနိ၊ အသဒ္ဓဘောဇီ၊ အလဝဏဘောဇီ။

၁၃။ ကုပါဒယော နိစ္စ+မသျာဒိဝိဓိမှိ

ကုသဒ္ဒေါ ပါဒယော စ သျာဒျန္တေန သဟေ+ကတ္ထာ ဟောန္တိ နိစ္စံ သျာဒိဝိဓိဝိသယတော+ညတ္ထ။ ဧတ္ထ အဗျဘိစာရိပါဒိသဟစရဏတ္ထေန ကုဣတိ နိပါတောဝ၊ န ပထဝီဝါစကော ကုသဒ္ဒေါ။ သျာဒိဝိဓိဝိသယော နာမ ‘‘လက္ခဏိတ္ထမ္ဘူတာ’’ ဒိနာ ပတိအာဒီနံ ဝိသယေ ကတဒုတိယာ၊ တဉ္စ အနွဒ္ဓမာသန္တိ အသံချသမာသ+မိဝ မာ ဟောတူတိ ‘‘အသျာဒိဝိဓိမှီ’’တိ နိသေဓော။ ကုစ္ဆိတော ဗြာဟ္မဏော ကုဗြာဟ္မဏော၊ နိစ္စသမာသတ္တာ အသပဒေန ဝိဂ္ဂဟော။

ကုဿု+တ္တရတ္ထေ ¶ ဝတ္တမာနဿ သရာဒေါ ဥတ္တရပဒေ ကဒါဒေသော ဟောတိ။ ဤသကံ ဥဏှံ ကဒုဏှံ၊ ကုစ္ဆိတံ အန္နံ ကဒန္နံ၊ ကဒသနံ။ သရေတိ ကိံ၊ ကုပုတ္တာ၊ ကုဒါရာ၊ ကုဒါသာ၊ ကုဒိဋ္ဌိ။

အပ္ပတ္ထေ ဝတ္တမာနဿ ကုဿ ကာ ဟောတု+တ္တရပဒေ။ အပ္ပကံ လဝဏံ ကာလဝဏံ။ ဧဝံ ကာပုပ္ဖံ။

ကုဿ ကာ ဝါ။ ကုစ္ဆိတော ပုရိသော ကာပုရိသော၊ ကုပုရိသော ဝါ။ ပကဋ္ဌော နာယကော ပနာယကော၊ ပဓာနံ ဝစနံ ပါဝစနံ ဘုသံ ဝဒ္ဓံ ပဝဒ္ဓံ သရီရံ၊ သမံ သမ္မာ ဝါ အာဓာနံ သမာဓာနံ၊ ဝိဝိဓာ မတိ ဝိမတိ၊ ဝိဝိဓော ဝိသိဋ္ဌော ဝါ ကပ္ပော ဝိကပ္ပော၊ အဓိကော ဒေဝေါ အတိဒေဝေါ၊ ဧဝံ အဓိဒေဝေါ၊ အဓိသီလံ။ သုန္ဒရော ဂန္ဓော သုဂန္ဓော၊ ကစ္ဆိတော ဂန္ဓော ဒုဂ္ဂန္ဓော၊ သုဋ္ဌု ကတံ သုကတံ၊ ဒုဋ္ဌု ကတံ ဒုက္ကတံ အဘိ သိဉ္စနံ အဘိသေကောတိ သနန္တော၊ အတိသယေန ကတွာ၊ ကတံ ပကရိတွာ၊ ပကတံ၊ အတိသယေန ထုတံ အတိတ္ထုတံ၊ အတိက္ကမ္မ ထုတံ အတိတ္ထုတံ၊ ဤသံ ကဠာရော အာကဠာရော၊ သုဋ္ဌု ဗဒ္ဓါ အာဗဒ္ဓါ။

ပဂတော အာစရိယော ပါစရိယော၊ ဧဝံ ပန္တေဝါသီ။

အစ္စာဒယော ¶ ကန္တာဒျတ္ထေ ဒုတိယာယ

အတိက္ကန္တော မဉ္စံ အတိမဉ္စော။ အတိမာလော၊ ‘‘ဃပဿ+န္တဿာ+ပ္ပဓာနဿာ’’တိ မာလာသဒ္ဒေ ဃဿ ရဿော။ ဧဝ+မုပရိပိ ဃပါနံ ရဿော။

အဝကုဋ္ဌံ ကောကိလာယ ဝနံ အဝကောကိလံ၊ အဝမယူရံ။ အဝကုဋ္ဌန္တိ ပရိစ္စတ္တံ။

ပရိယာဒယော ဂိလာနာဒျတ္ထေ စတုတ္ထိယာ

ပရိဂိလာနော+ဇ္ဈေနာယ ပရိယဇ္ဈေနော။

နျာဒယော ကန္တာဒျတ္ထေ ပဉ္စမိယာ

နိက္ခန္တော ကောသမ္ဗိယာ နိက္ကောသမ္ဗိ။ အသျာဒိဝိဓိမှီတိ ကိံ၊ ရုက္ခံ ပတိ ဝိဇ္ဇောတတေ။

စီပစ္စယန္တော ကြိယတ္ထေဟိ သျာဒျန္တေဟိ သဟေ+ကတ္ထော ဟောတိ။ အမလီနံ မလီနံ ကရိတွာတိ ဝိဂ္ဂယှ ‘‘အဘူတတဗ္ဘာဝေ ကရာ+သ+ဘူယောဂေ ဝိကာရာစီ’’တိ စီပစ္စယေကတေ ဣမိနာ သမာသော။ ဧတ္ထ စ-ကာရော ‘‘စီ ကြိယတ္ထေဟီ’’တိ ဝိသေသနတ္ထော။ ‘‘ပျော ဝါ တွာဿ သမာသေ’’တိ ပျ ဟောတိ၊ ပ-ကာရော ‘‘ပျေ သိဿာ’’တိ ဝိသေသနတ္ထော။ မလိနီကရိယ။

၁၅။ ဘူသနာ+ဒရာ+နာဒရေသွ+လံ+သာ+သာတိ

ဘူသနာဒီသွ+တ္ထေသွ+လ+မာဒယော သဒ္ဒါ ဧကတ္ထာ ဟောန္တိ။ အလံ ကရိတွာ သက္ကရိတွာ အသက္ကရိတွာတိ ဝိဂ္ဂယှ သမာသေ ¶ ကတေ ပျေ စ ‘‘သာ သာဓိကရာ စ စရိစ္စာ’’တိ စာဒေသော ပရရူပဉ္စ။ အလံကရိယ၊ သက္ကစ္စ၊ အသက္ကစ္စ။

အနေကံ သျာဒျန္တံ အညဿ ပဒဿ အတ္ထေ ဧကတ္ထံ ဝါ ဟောတိ။

ပဒန္တရဿ ယဿ+တ္ထော၊ ပဓာနံ လိင်္ဂ+မဿ စ၊

သမာသော သော+ယ+မညတ္ထော၊ ဗဟုဗ္ဗီဟိပရဝှယော။

သော စ နဝဝိဓော ဒွိပဒေါ၊ ဘိန္နာဓိကရဏော၊ တိပဒေါ၊ န-နိပါတပုဗ္ဗပဒေါ၊ သဟပုဗ္ဗပဒေါ၊ ဥပမာနပုဗ္ဗပဒေါ၊ သင်္ချောဘယပဒေါ၊ ဒိသန္တရာလတ္ထော၊ ဗျတိဟာရလက္ခဏော စာတိ။

၁။ တတ္ထ ဒွိပဒေါ တုလျာဓိကရဏော ကမ္မာဒီသု ဆသု ဝိဘတျတ္ထေသု ဘဝတိ။

(က) တတ္ထ ဒုတိယတ္ထေ တာဝ-အာဂတာ သမဏာ ဣမံ သင်္ဃာရာမန္တိ အာဂတသမဏော သင်္ဃာရာမော။ သော စ ဒုဝိဓော တဂ္ဂုဏာ+တဂ္ဂုဏဝသေန။ ဝုတ္တဉှိ –

တေသု ယတ္ထ ဝိသေသနဘူတော အတ္ထော အညပဒတ္ထဂ္ဂဟဏေန ဂယှတိ၊ သော တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏော၊ ယထာ ‘လမ္ဗကဏ္ဏ+မာနယာ’တိ။ ယတ္ထ ပန န ဂယှတိ၊ သော အတဂ္ဂုဏသံဝိညာဏော၊ ယထာ ‘ဗဟုဓန+မာနယာ’တိ။

ဣဓ ဝိသေသနဿ ပုဗ္ဗနိပါတော။ ဧတ္ထ စ အာဂတသဒ္ဒေါ စ သမဏသဒ္ဒေါ စ အတ္တနော အတ္ထေ အဋ္ဌတွာ ဒုတိယာဝိဘတျတ္ထဘူတေ သင်္ဃာရာမသင်္ခါတေ အညပဒတ္ထေ ဝတ္တန္တိ၊ တတော သမာသေနေဝ ကမ္မတ္ထဿ အဘိဟိတတ္တာ ပုန ဒုတိယာ န ဟောတိ။ တထာ အာဂတသမဏာ သာဝတ္ထိ၊ အာဂတသမဏံ ဇေတဝနံ။ ပဋိပန္နာ အဒ္ဓိကာ ယံ ပဋိပန္နဒ္ဓိကော ပထော၊ အဘိရူဠှာဝ၊ ဏိဇာယံ နာဝံ သာ အဘိရူဠှဝါဏိဇာ နာဝါ။

(ခ) တတိယတ္ထေ-ဇိတာနိ ဣန္ဒြိယာနိ ယေန သော ဇိတိန္ဒြိယော သမဏော၊ ဧဝံ ဒိဋ္ဌဓမ္မော၊ ပတ္တဓမ္မော၊ ကတကိစ္စော။ ဝိဇိတာ မာရာ အနေနာတိ ဝိဇိတမာရော ဘဂဝါ၊ ပဋိဝိဒ္ဓသဗ္ဗဓမ္မော။ ကရဏတ္ထေ-ဆိန္နော ရုက္ခော ယေန သော ဆိန္နရုက္ခော ဖရသု။

(ဂ) စတုတ္ထိယတ္ထေ-ဒိန္နော သုင်္ကော ယဿ သော ဒိန္နသုင်္ကော ရာဇာ၊ ဒိန္နံ ဘောဇနံ အဿာတိ ဒိန္နဘောဇနော။

(ဃ) ပဉ္စမိယတ္ထေ-နိဂ္ဂတာ ဇနာ ယသ္မာ သော နိဂ္ဂတဇနော ဂါမော၊ နိဂ္ဂတော အယော=သုခံ ယသ္မာတိ နိရယော၊ နိက္ကိလေ- သော ¶ ။ အပေတံ ဝိညာဏံ အသ္မာတိ အပေတဝိညာဏော မတကာယော၊ အပဂတဘယဘေရဝေါ အရဟာ။

(င) ဆဋ္ဌိယတ္ထေ-ဆိန္နာ ဟတ္ထာ ယဿ သော ဆိန္နဟတ္ထော။ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော ခီဏာသဝေါ၊ ဝီတော ရာဂေါ အဿာတိ ဝီတရာဂေါ။ ဒွေ ပဒါနိ အဿာတိ ဒွိပဒေါ၊ ဒွိဟတ္ထော ပဋော။ တေဝိဇ္ဇောတိ ဧတ္ထ တိဝိဇ္ဇော ဧဝါတိ သကတ္ထေ ဏော ဝုဒ္ဓိ စ။ စတုပ္ပဒေါ၊ ပဉ္စ စက္ခူနိ အဿာတိ ပဉ္စစက္ခု ဘဂဝါ၊ ဆဠဘိညော၊ ‘‘ဃပဿာ’’ဒိနာ ရဿတ္တံ။ နဝင်္ဂံ သတ္ထုသာသနံ။ ဒသဗလော၊ အနန္တဉာဏော။ တီဏိ ဒသ ပရိမာဏ+မေသံတိ တိဒသာ ဒေဝါ၊ ဣဓ ပရိမာဏသဒ္ဒသန္နိမာနတော ဒသသဒ္ဒေါ သင်္ချာနေ ဝတ္တတေ။ အယံ ပစ္စယော ဧတေသန္တိ ဣဒပ္ပစ္စယာ၊ ဥတ္တရပဒေ ‘‘ဣမဿိ+ဒံ ဝါ’’တိ ဣမဿ ဣဒံ။ ကော ပဘဝေါ အဿာတိ ကိံ ပဘဝေါ ကာယော။ ဝိဂတံ မလံ အဿာတိ ဝိမလော၊ သုန္ဒရော ဂန္ဓော အဿာတိ သုဂန္ဓံ စန္ဒနံ၊ ဧဝံ သုသီလော၊ သုမုခေါ၊ ကုစ္ဆိတော ဂန္ဓော အဿာတိ ဒုဂ္ဂန္ဓံ ကုဏပံ၊ ဒုမ္မုခေါ၊ ဒုဋ္ဌု မနော အဿာတိ ဒုမ္မနော၊ ဧဝံ ဒုဿီလော။ တပေါ ဧဝ ဓနံ အဿာတိ တပေါဓနော။ ခန္တိသင်္ခါတံ ဗလံ အဿာတိ ခန္တိဗလော။ ဣန္ဒောတိ နာမံ ဧတဿာတိ ဣန္ဒနာမော။

ဆန္ဒဇာတာဒီသု ဝိသေသနဝိသေသိတဗ္ဗာနံ ယထိစ္ဆိတတ္တာ ဥဘယံ ပုဗ္ဗံ နိပတတိ၊ ကမာတိက္ကမေ ပယောဇနာဘာဝါ။ ဇာတော ဆန္ဒော အဿာတိ ဇာတဆန္ဒော၊ ဧဝံ ဆန္ဒဇာတော။ သဉ္ဇာတပီတိသောမနဿော၊ ပီတိသောမနဿသဉ္ဇာတော။ မာသဇာတော၊ ဇာတမာသော။ ဆိန္နဟတ္ထော၊ ဟတ္ထဆိန္နော။

ဒီဃာဇင်္ဃာ ¶ အဿာတိ ဒီဃဇင်္ဃော၊ ဧတ္ထ ပုမ္ဘာဝေါ၊ ‘‘ဃပဿာ’’ဒိနာ ရဿော စ။ တထာ ပဟူတဇိဝှော။ မဟန္တီ ပညာ အဿာတိ မဟာပညော။ ‘‘ဣတ္ထိယံ ဘာသိတပုမိ+တ္ထီ ပုမေ+ဝေ+ကတ္ထေ’’တိ ဝီပစ္စယာဘာဝေန္တဿ ဋာဒေသော ရဿတ္တဉ္စ။ ဣတ္ထိယန္တိ ကိံ၊ ခမာဓနော။ ဘာသိတပုမာတိ ကိံ၊ သဒ္ဓါဓုရော။ ပညာပကတိကော၊ ပညာဝိသုဒ္ဓိကော၊ ဧတ္ထ ‘‘လ္တွိတ္ထိယူဟိ ကော’’တိ ကော။ ဂဏ္ဍီဝဓနွာတိ ပကတန္တရေန သိဒ္ဓံ။

နာနာ=ပ္ပကာရာ ဒုမာ နာနာဒုမာ၊ နာနာဒုမေဟိ ပတိတာနိ နာနာဒုမပတိတာနိ၊ နာနာဒုမပတိတာနိ စ တာနိ ပုပ္ဖာနိ စေတိ နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖာနိ၊ တေဟိ ဝါသိတာ နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖဝါသိတာ၊ နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖဝါသိတာသာနုယဿသော နာနာဒုမပတိတပုပ္ဖဝါသိတသာနု ပဗ္ဗတော၊ အယံ ဝိသေသန+အမာဒိသမာသဂဗ္ဘော တုလျာဓိကရဏအညပဒတ္ထော။

(စ) သတ္တမျတ္ထေ-သမ္ပန္နာနိ သဿာနိ ယသ္မိံ သော သမ္ပန္နသဿော ဇနပဒေါ။ သုလဘော ပိဏ္ဍော ဣမသ္မိန္တိ သုလဘပိဏ္ဍော ဒေသော။ အာကိဏ္ဏာ မနုဿာ ယဿံ သာ အာကိဏ္ဏမနုဿာ ရာဇဓာနီ။ ဗဟဝေါ တာပသာ ဧတသ္မိန္တိ ဗဟုတာပသော အဿမော။ ဥပစိတံ မံသလောဟိတံ အသ္မိန္တိ ဥပစိတမံသလောဟိတံ သရီရံ။ ဗဟဝေါ သာမိနော အသ္မိန္တိ ဗဟုသာမိကံ နဂရံ၊ ဗဟူ နဒိယော အသ္မိန္တိ ဗဟုနဒိကော၊ ဤကာရန္တတ္တာ ကပစ္စယော။ ဧဝံ ဗဟုဇမ္ဗုကံ ဝနံ၊ ဗဟဝေါ ကတ္တာရော အသ္မိံ အဿ ဝါတိ ဗဟုကတ္တုကော ဒေသော၊ ဧဝံ ဗဟုဘတ္တုကော၊ ‘‘လ္တွိတ္ထိယူဟိ ကော’’တိ ကော။

၂။ ဘိန္နာဓိကရဏော ¶ ယထာ-ဧကရတ္တိံ ဝါသော အဿာတိ ဧကရတ္တိဝါသော၊ သမာနေန ဇနေန သဒ္ဓိံ ဝါသော အဿာတိ သမာနဝါသော ပုရိသော။ ဥဘတော ဗျဉ္ဇန+မဿာတိ ဥဘတောဗျဉ္ဇနကော၊ ဝိဘတျလောပေါ ‘‘ဝါ+ညတော’’တိ ကော စ၊ ဆတ္တံ ပါဏိမှိ အဿာတိ ဆတ္တပါဏိ၊ ဧဝံ ဒဏ္ဍပါဏိ၊ သတ္ထပါဏိ၊ ဝဇိရပါဏိ၊ ခဂ္ဂဟတ္ထော၊ ပတ္တဟတ္ထော၊ ဒါနေ အဇ္ဈာသယော အဿာတိ ဒါနဇ္ဈာသယော ဒါနာဓိမုတ္တိကော၊ ဗုဒ္ဓဘတ္တိကော၊ သဒ္ဓမ္မဂါရဝေါ ဣစ္စာဒိ။

၃။ တိပဒေါ ယထာ-ပရက္ကမေနာ+ဓိဂတာ သမ္ပဒါ ယေဟိ တေ ပရက္ကမာဓိဂတသမ္ပဒါ မဟာပုရိသာ။ ဧဝံ ဓမ္မာဓိဂတဘောဂါ။ ဩနီတော ပတ္တတော ပါဏိ ယေန သော ဩနီတပတ္တပါဏိ။ သီဟဿ ပုဗ္ဗဒ္ဓမိဝ ကာယော အဿာတိ သီဟပုဗ္ဗဒ္ဓကာယော။ မတ္တာ ဗဟဝေါ မာတင်္ဂါ အသ္မိန္တိ မတ္တဗဟုမာတင်္ဂံ ဝနံ။

၄။ န-နိပါတပုဗ္ဗပဒေါ ယထာ-နတ္ထိ ဧတဿ သမောတိ အဿမော၊ ‘‘ဋ နဉဿာ’’တိ နဿ ဋော။ ဧဝံ အပ္ပဋိပုဂ္ဂလော၊ အပုတ္တကော၊ အဟေတုကော၊ ကပစ္စယော၊ ဧဝ+မုပရိပိ ဉေယျံ။ နတ္ထိ သံဝါသော ဧတေနာတိ အသံဝါသော၊ န ဝိဇ္ဇတေ ဝုဋ္ဌိ ဧတ္ထာတိ အဝုဋ္ဌိကော ဇနပဒေါ၊ အဘိက္ခုကော ဝိဟာရော။ ဧဝံ အနုတ္တရော ‘‘အန သရေ’’တိ အန၊ ဧဝံ အနန္တံ၊ အနာသဝေါ။

၅။ ပဌမာတ္ထေ သဟပုဗ္ဗပဒေါ ယထာ-သဟ ဟေတုနာ ဝတ္တတိ သော သဟေတုကော သဟေတု ဝါ၊ ‘‘သဟဿ သော+ညတ္ထေ’’တိ သဟဿ သော၊ ဧဝံ သပ္ပီတိကာ၊ သပ္ပစ္စယာ၊ သကိလေသော၊ သဥပါဒါနော၊ သပရိဝါရော သဟပရိဝါရော ဝါ၊ သဟ မူလေန ဥဒ္ဓဋော သမူလုဒ္ဓဋော ရုက္ခော။

၆။ ဥပမာနောပမေယျဇောတကဣဝယုတ္တော ¶ ဥပမာနပုဗ္ဗပဒေါ ပဌမာယ ယထာ-နိဂြောဓော ဣဝ ပရိမဏ္ဍလော ယော သော နိဂြောဓပရိမဏ္ဍလော။ သင်္ခေါ ဝိယ ပဏ္ဍရော အယန္တိ သင်္ခပဏ္ဍရော၊ ကာကော ဝိယ သူရော အယန္တိ ကာကသူရော။ စက္ခု ဣဝ ဘူတော အယံ ပရမတ္ထဒဿနတောတိ စက္ခုဘူတော ဘဂဝါ။ ဧဝံ အတ္ထဘူတော၊ ဓမ္မဘူတော၊ ဗြဟ္မဘူတော၊ အန္ဓဘူတော။ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇမိဝ ဘူတာ အယံ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇဘူတာ ကုဒိဋ္ဌိ။ တန္တာကုလမိဝ ဇာတာ အယံတိ တန္တာကုလဇာတာ။

ဆဋ္ဌျတ္ထေ-သုဝဏ္ဏဿ ဝဏ္ဏော ဝိယ ဝဏ္ဏော ယဿ သော သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဘဂဝါ၊ မဇ္ဈပဒလောပေါ။ နာဂဿ ဂတိ ဝိယ ဂတိ အဿာတိ နာဂဂတိ။ ဧဝံ သီဟဂတိ၊ နာဂဝိက္ကမော၊ သီဟဝိက္ကမော၊ သီဟဟနု။ ဧဏိဿ ဝိယ ဇင်္ဃာ အဿာတိ ဧဏိဇင်္ဃော။ ဗြဟ္မုနော ဝိယ သရော အဿာတိ ဗြဟ္မဿရော။

၇။ ဝါသဒ္ဒတ္ထေ သင်္ချာဥဘယပဒေါ ယထာ-ဒွေ ဝါ တယော ဝါ ဒွတ္တိ၊ ဒွတ္တယော စ တေ ပတ္တာ စေတိ ဒွတ္တိပတ္တာ၊ ‘‘တိသွ’’ဣတိ တိသဒ္ဒေ ပရေ ဒွိဿ အတ္တံ။ ဒွီဟံ ဝါ တီဟံ ဝါ ဒွီဟတီဟံ၊ ဆ ဝါ ပဉ္စ ဝါ ဝါစာ ဆပ္ပဉ္စဝါစာ၊ ဧဝံ သတ္တဋ္ဌမာသာ၊ ဧကယောဇနဒွိယောဇနာနိ။

၈။ ဒိသန္တရာလတ္ထော ယထာ-ပုဗ္ဗဿာ စ ဒက္ခိဏဿာ စ ဒိသာယ ယဒန္တရာလံ သာ ပုဗ္ဗဒက္ခိဏာ ဝိဒိသာ။ ဧတ္ထ –

ဣတ္ထိဝါစကာ သဗ္ဗာဒယော ဝုတ္တိမတ္တေ ပုမေဝ ဟောန္တိ။ ဧဝံ ပုဗ္ဗုတ္တရာ၊ အပရဒက္ခိဏာ၊ ပစ္ဆိမုတ္တရာ။ ပုဗ္ဗာ စ သာ ဒက္ခိဏာ စေတိ ဝါ။

၉။ ဗျတိဟာရလက္ခဏော ¶ ယထာ – ‘‘တတ္ထ ဂဟေတွာ တေန ပဟရိတွာ ယုဒ္ဓေ သရူပံ’’တိ သုတ္တေန သမာသေ ကတေ ကေသေသု စ ကေသေသု စ ဂဟေတွာ ယုဒ္ဓံ ပဝတ္တံ ကေသာကေသီ၊ ဒဏ္ဍေဟိ စ ဒဏ္ဍေဟိ စ ပဟရိတွာ ယုဒ္ဓံ ပဝတ္တံ ဒဏ္ဍာဒဏ္ဍီတိ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘စီ ဝီတိဟာရေ’’တိ စီပစ္စယေ ‘‘စိသ္မိံ’’တိ အာကာရော၊ ဧဝံ မုဋ္ဌာမုဋ္ဌီ။

သောဘဏော ဂန္ဓော သုဂန္ဓော၊ သော အဿ အတ္ထီတိ သုဂန္ဓီဟိ အတ္ထိအတ္ထေ ဤပစ္စယေန သိဒ္ဓံ။ ယသ္မာ စ ဘဒ္ဒါယ ကာပိလာနိယာ အပဒါနေ ‘‘ပုနော ပတ္တံ ဂဟေတွာန၊ သောဓယိတွာ သုဂန္ဓိနာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဝုတ္တိယံ ဣကာရန္တဿ အဘာဝဒီပနတ္ထံ ‘‘သုဂန္ဓိ ဒုဂ္ဂန္ဓီတိ ပယောဂါ န ဒိဿတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သုဂန္ဓိနာတိ ဧကဝစနေ ရဿော။

အနေကံသျာဒျန္တံ စတ္ထေ ဧကတ္ထံ ဝါ ဟောတိ။ သမုစ္စယော အနွာစယော ဣတရီတရယောဂေါ သမာဟာရောတိ စသဒ္ဒဿ အတ္ထော စတုဗ္ဗိဓော။

တတ္ထ သမုစ္စယာ+နွာစယေသု သမာသော န ဟောတိ၊ ကြိယာသာပေက္ခတာယ နာမာနံ အညမညံ အယုတ္တတ္ထတ္တာ၊ ယထာ-စီဝရံ ပိဏ္ဍပါတဉ္စ ပစ္စယံ သယနာသနံ အဒါသိ၊ ဒါနဉ္စ ဒေဟိ၊ သီလဉ္စရက္ခာဟိ။ ဣတရီတရယောဂေ သမာဟာရေ စ အညမညာပေက္ခတ္တာ သမာသော။

ဥဘယတ္ထပဓာနေ စတ္ထေ ကထ+မေကတ္ထီဘာဝေါ သမ္ဘဝေ+တိ စေ၊ ဝုတ္တဉှိ –

သပ္ပဓာနာပိ ယတ္ထ+တ္ထာ၊ မိထော သာပေက္ခတာ ဣဝ၊

ကြိယာသမ္ဗန္ဓသာမညာ၊ စတ္ထေ+ကတ္ထံ တ+ဒုစ္စတေတိ။

ယသ္မာ ¶ ဧကတ္ထီဘာဝေပိ သတီယသတီယတ္ထေ ပဓာနံ၊ တသ္မာ ဣဒံ ဝုစ္စတေ –

န+ညမညံ ဝိသေသေန္တိ၊ စတ္ထေ အတ္ထာ ပဒါနိဝ၊

သတ္ထဝုတျီ အတော တေသံ၊ ပဓာနတ္ထံ+ဘိယုဇ္ဇတေ။

ဣတရီတရယောဂေါ စ၊ သမာဟာရောတျ+ယံ ဒွိဓာ၊

သမာသော တု ဣမံ အညေ၊ ဇာနန္တေ ဒွန္ဒနာမတော။

ဣတရီတရယောဂသ္မိံ+ဝယဝတ္ထဿ သမ္ဘဝေါ၊

သမုဒါယတိရောဘာဝေါ၊ ပရံဝ လိင်္ဂ+မဿ စ။

သမုဒါယဗ္ဘဝေါ ယသ္မိံ+ဝယဝါ စ တိရောဟိတာ၊

သမာဟာရောတျ+ယံ စတ္ထော၊ သော စ ဟောတိ နပုံသကေ။

ဣတရီတရယောဂေါ ယထာ-သာရိပုတ္တော စ မောဂ္ဂလ္လာနော စ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ၊ ဘော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ ဣစ္စာဒိ။ အဝယဝပဓာနတ္တာ ဗဟုဝစနမေဝ။ သမဏာ စ ဗြာဟ္မဏာ စ သမဏဗြာဟ္မဏာ၊ ဧဝံ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကာ၊ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏာ၊ ဒေဝမနုဿာ၊ စန္ဒိမသူရိယာ။

၆၄။ ဝိဇ္ဇာယောနိသမ္ဗန္ဓီန+မာ တတြ စတ္ထေတိ

ဝိဇ္ဇာသမ္ဗန္ဓီနံ ယောနိသမ္ဗန္ဓီနဉ္စ စတ္ထေ အာ ဟောတီတိ ဥကာရဿ အာ၊ ဟောတာ စ ပေါတာ စ ဟောတာပေါတာရော။ ဧဝံ မာတာပိတရော။

ပုတ္တေ ဥတ္တရပဒေ ပိတာဒီန+မာ ဟောတိ စတ္ထေ။ ပိတာ စ ပုတ္တော စ ပိတာပုတ္တာ၊ ဧဝံ မာတာပုတ္တာ။

ပတိမှိ ¶ ပရေ ဇာယာယ ဇယံ ဟောတိ။ ဇာယာ စ ပတိ စ ဇယမ္ပတယော။ ဇာနိပတီတိ ပကတန္တရေန သိဒ္ဓံ၊ ဇာနိ စ ပတိ စ ဇာနိပတိ။ ဧဝံ ဇမ္ပတိ ဒမ္ပတီတိ။

ကွစိ အပ္ပသရံ ပုဗ္ဗံ နိပတတိ၊ ယထာ-စန္ဒော စ သူရိယော စ စန္ဒသူရိယာ၊ နိဂမာ စ ဇနပဒါ စ နိဂမဇနပဒါ။ ဧဝံ သုရာသုရဂရုဍမနုဇဘုဇဂဂန္ဓဗ္ဗာ။

ကွစိ ဣဝဏ္ဏု+ဝဏ္ဏန္တာနံ ပုဗ္ဗနိပါတော၊ ယထာ-အဂ္ဂိဓုမာ၊ ဂတိဗုဒ္ဓိဘုဇပဌဟရကရသယာ၊ ဓာတုလိင်္ဂါနိ။

ကွစိ သရာဒိအကာရန္တံ ပုဗ္ဗံ နိပတတိ၊ ယထာ-အတ္ထဓမ္မာ၊ အတ္ထသဒ္ဒါ၊ သဒ္ဒတ္ထာ ဝါ။

အညမညသာပေက္ခာနမေဝ တိရောဟိတာဝယဝဘေဒေါ သမုဒါယပဓာနော သမာဟာရော၊ ယထာ-ဆတ္တဉ္စ ဥပါဟနာ စ ဆတ္တုပါဟနံ။

သမာဟာရေ သဗ္ဗတ္ထ နပုံသကလိင်္ဂံ ဘဝတိ၊ သမာဟာရဿေ+ကတ္တာ ဧကဝစနမေဝ။

နပုံသကေ ဝတ္တမာနဿ သျာဒီသု ရဿော။ ဘော ဆတ္တုပါဟန၊ ဆတ္တုပါဟနံ၊ ဆတ္တုပါဟနေန ဣစ္စာဒိ။

တေ ¶ စ သမာဟာရိတရီတရယောဂါ ဗဟုလံဝိဓာနာ နိယတဝိသယာယေဝ ဟောန္တိ၊ တတြာ+ယံ ဝိသယဝိဘာဂေါ-နိရုတ္တိပိဋကာဂတော-ပါဏိ+တူရိယ+ယောဂ္ဂ+သေနင်္ဂါနံ၊ နိစ္စဝေရီနံ၊ သင်္ချာပရိမာဏသညာနံ၊ ခုဒ္ဒဇန္တုကာနံ၊ ပစနစဏ္ဍာလာနံ၊ စရဏသာဓာရဏာနံ၊ ဧကဇ္ဈာယနပါဝစနာနံ၊ လိင်္ဂဝိသေသာနံ၊ ဝိဝိဓဝိရုဒ္ဓါနံ၊ ဒိသာနံ၊ နဒီနဉ္စ နိစ္စသမာဟာရေကတ္ထံ ဘဝတိ။

ပါဏင်္ဂါနံ-စက္ခု စ သောတဉ္စ စက္ခုသောတံ၊ မုခဉ္စ နာသိကာ စ မုခနာသိကံ၊ ‘‘သျာဒီသု ရဿော’’တိ နပုံသကေ ဝတ္တမာနဿ ရဿော။ ဟနု စ ဂီဝါ စ ဟနုဂီဝံ၊ ကဏ္ဏာ စ နာသာ စ ကဏ္ဏနာသံ၊ ပါဏိ စ ပါဒေါ စ ပါဏိပါဒံ၊ ဆဝိ စ မံသဉ္စ လောဟိတဉ္စ ဆဝိမံသလောဟိတံ၊ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပံ၊ ဇရာ စ မရဏဉ္စ ဇရာမရဏံ။

တူရိယင်္ဂါနံ-အလသော စ တာလမ္ဗရော စ အလသတာလမ္ဗရံ၊ မုရဇော စ ဂေါမုခေါ စ မုရဇဂေါမုခံ၊ သံခေါ စ ပဏဝေါ စ ဒေဏ္ဍိမော စ၊ သံခါ စ ပဏဝါ စ ဒေဏ္ဍိမာ စာတိ ဝါ သံခပဏဝဒေဏ္ဍိမံ၊ ပဏဝါဒယော ဒွေပိ ဘေရိဝိသေသာ၊ မဒ္ဒဝိကော စ ပါဏဝိကော စ မဒ္ဒဝိကပါဏဝိကံ၊ ဂီတဉ္စ ဝါဒိတဉ္စ ဂီတဝါဒိတံ၊ သမ္မဉ္စ တာဠဉ္စ သမ္မတာဠံ၊ သမ္မံတိ ကံသတာလံ၊ တာဠံတိ ဟတ္ထတာဠံ။

ယောဂ္ဂင်္ဂါနံ-ဖာလော စ ပါစနဉ္စ ဖာလပါစနံ၊ ယုဂဉ္စ နင်္ဂလဉ္စ ယုဂနင်္ဂလံ။

သေနင်္ဂါနံ-ဟတ္ထိနော စ အဿာ စ ဟတ္ထိအဿံ၊ ရထာ စ ပတ္တိကာ စ ရထပတ္တိကံ၊ အသိ စ သတ္တိ စ တောမရဉ္စ ပိဏ္ဍဉ္စ အသိသတ္တိတောမရပိဏ္ဍံ၊ အသိ စ စမ္မဉ္စ အသိစမ္မံ၊ စမ္မန္တိ သရဝါရဏ-ဖလကံ ¶ ။ ဓနု စ ကလာပေါ စ ဓနုကလာပံ၊ ကလာပေါ=တုဏီရံ။ ပဟရဏဉ္စ အာဝရဏဉ္စ ပဟရဏာဝရဏံ။

နိစ္စဝေရီနံ-အဟိ စ နကုလော စ၊ အဟီ စ နကုလာ စာတိ ဝါ အဟိနကုလံ။ ဧဝံ ဗိဠာရမူသိကံ၊ အန္တဿ ရဿတ္တံ။ ကာကောလုကံ၊ သပ္ပမဏ္ဍူကံ၊ ဂရုဠသပ္ပံ၊ နာဂသုပဏ္ဏံ။

သင်္ချာပရိမာဏသညာနံ-ဧကကဉ္စ ဒုကဉ္စ ဧကကဒုကံ။ ဧဝံ၊ ဒုကတိကံ၊ တိကစတုက္ကံ၊ စတုက္ကပဉ္စကံ။ ဒသကဉ္စ ဧကာဒသကဉ္စ ဒသေကာဒသကံ၊ ‘‘တိတာလီသ’’ ဣတိ စက-ဘာဂလောပနိဒ္ဒေသေန ကကာရဿ လောပေါ။

ခုဒ္ဒဇန္တုကာနံ-ကီဋာ စ ပဋင်္ဂါ စ ကီဋပဋင်္ဂံ၊ ကီဋာ=ကပါလပိဋ္ဌိကပါဏာ။ ဧဝံ ကုန္ထကိပိလ္လိကံ၊ ဍံသာ စ မကသာ စ ဍံသမကသံ၊ မက္ခိကာ စ ကိပိလ္လိကာ စ မက္ခိကကိပိလ္လိကံ၊ ကီဋာ စ သရိံသပါ စ ကီဋသရိံသပံ။ တတ္ထ ကုန္ထာ=သုခုမကိပိလ္လိကာ။

ခုဒ္ဒဇန္တု အနဋ္ဌီ ဝါ၊ အထ ခေါ ခုဒ္ဒကောပိ ဝါ၊

သတံ ဝါ ပသတော ယေသံ၊ ကေစိ အာနတုလာ ဣတိ။

ပစနစဏ္ဍာလာနံ-ဩရဗ္ဘိကာ စ သူကရိကာ စ ဩရဗ္ဘိကသူကရိကံ၊ ဧဝံ သာကုန္တိကမာဂဝိကံ။ သပါကော စ စဏ္ဍာလော စ သပါကစဏ္ဍာလံ၊ ပုက္ကုသဆဝဍာဟကံ၊ ဝေနရထကာရံ၊ တတ္ထ ဝေနာ=တစ္ဆကာ၊ ရထကာရာ=စမ္မကာရာ။

စရဏသာဓာရဏာနံ-အတိသော စ ဘာရဒွါဇော စ အတိသဘာရဒွါဇံ၊ ကဋ္ဌော စ ကပါလော စ ကဋ္ဌကပါလံ၊ သီလဉ္စ ပညာဏဉ္စ သီလပညာဏံ၊ သမထော စ ဝိပဿနာ စ သမထဝိပဿနံ၊ ဝိဇ္ဇာ စ စရဏဉ္စ ဝိဇ္ဇာစရဏံ၊ ဧဝံ နာမရူပံ၊ ဟိရောတ္တပ္ပံ၊ သတိသမ္ပ-ဇညံ ¶ ၊ လောဘမောဟံ၊ ဒေါသမောဟံ၊ အဟိရိကာနောတ္တပ္ပံ၊ ထိနမိဒ္ဓံ၊ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စ+မိစ္စာဒိ။

ဧကဇ္ဈာယနပါဝစနာနံ-ဒီဃော စ မဇ္ဈိမော စ ဒီဃမဇ္ဈိမံ၊ ဧဝံ ဧကုတ္တရ သံယုတ္တကံ၊ ခန္ဓကဝိဘင်္ဂံ။

လိင်္ဂဝိသေသာနံ-ဣတ္ထီ စ ပုမာ စ ဣတ္ထိပုမံ၊ ဒါသီ စ ဒါသော စ ဒါသိဒါသံ၊ စီဝရဉ္စ ပိဏ္ဍပါတော စ သေနာသနဉ္စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရော စ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ၊ တိဏဉ္စ ကဋ္ဌော စ သာခါ စ ပလာသဉ္စ တိဏကဋ္ဌသာခါပလာသံ။ ‘‘လာဘီ ဟောတိ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ’’တိပိ ဒိဿတိ။

ဝိဝိဓဝိရုဒ္ဓါနံ-ကုသလဉ္စ အကုသလဉ္စ ကုသလာကုသလံ၊ ဧဝံ သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇံ၊ ဟီနပဏီတံ၊ ကဏှသုက္ကံ၊ ဆေကပါပကံ၊ သုခဒုက္ခံ၊ အဓမုတ္တမံ၊ ပဋိဃာနုနယံ၊ ဆာယာတပံ၊ အာလောကန္ဓကာရံ။ ရတ္တိဉ္စ ဒိဝါ စ ရတ္တိန္ဒိဝံ၊ ‘‘ရတ္တိန္ဒိဝဒါရဂဝစတုရဿာ’’တိ အပစ္စယေ ကတေ နုမအာဂမော။ အဟော စ ရတ္တိ စ အဟောရတ္တံ၊ ‘‘ဒီဃာ+ဟောဝဿေကဒေသေဟိ စ ရတျာ’’တိ အပစ္စယေ ကတေ ‘‘မနာဒျာပါဒီန+မော မယေ စေ’’တိ ဩကာရော။

ဒိသာနံ-ပုဗ္ဗာ စ အပရာ စ ပုဗ္ဗာပရံ၊ ဧဝံ ပုရတ္ထိမပစ္ဆိမံ၊ ဒက္ခိဏုတ္တရံ၊ ပုဗ္ဗဒက္ခိဏံ၊ ပုဗ္ဗုတ္တရံ၊ အပရဒက္ခိဏံ၊ အပရုတ္တရံ။

နဒီနံ-ဂင်္ဂါ စ ယမုနာ စ ဂင်္ဂါယမုနံ၊ ဧဝံ မဟီသရဘူ။

တိဏ+ရုက္ခ+ပသု+သကုဏ+ဓန+ခည+ဗျဉ္ဇန+ဇနပဒါနံ ဝါ။ တိဏဝိသေသာနံ-ဥသီရာနိ စ ဗီရဏာနိ စ ဥသီရဗီရဏံ ဥသီရဗီရဏာနိ ဝါ။ ဧဝံ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇံ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇာနိ ဝါ၊ ကာသကုသံ ကာသကုသာ ဝါ။

ရုက္ခဝိသေသာနံ-အဿတ္ထာ ¶ စ ကပိဋ္ဌာ စ အဿတ္ထကပိဋ္ဌံ အဿတ္ထကပိဋ္ဌာ ဝါ၊ ဧဝံ အမ္ဗပနသံ အမ္ဗပနသာ၊ ခဒိရပလာသံ ခဒိရပလာသာ၊ ဓဝါဿကဏ္ဏံ ဓဝါဿကဏ္ဏာ၊ ပိလက္ခနိဂြောဓံ ပိလက္ခနိဂြောဓာ၊ သာကသာလံ သာကသာလာ။

ပသုဝိသေသာနံ-ဂဇာ စ ဂဝဇာ စ ဂဇဂဝဇံ ဂဇဂဝဇာ ဝါ၊ အဇာ စ ဧဠကာ စ အဇေဠကံ အဇေဠကာ၊ ဟတ္ထီ စ ဂါဝေါ စ အဿာ စ ဝဠဝါ စ ဟတ္ထီဂဝဿဝဠဝံ ဟတ္ထီဂဝဿဝဠဝါ၊ ရဿတ္တံ။ ဧဝံ ဂေါမဟိသံ ဂေါမဟိသာ၊ ဧဏေယျဝရာဟံ ဧဏေယျဝရာဟာ၊ သီဟဗျဂ္ဃတရစ္ဆံ သီဟဗျဂ္ဃတရစ္ဆာ၊ ကုက္ကုဋသူကရံ ကုက္ကုဋသူကရာ၊ ဧဏေယျဂေါမဟိသံ ဧဏေယျဂေါမဟိသာ။

သကုဏဝိသေသာနံ-ဟံသာ စ ဗကာ စ ဟံသဗကံ ဟံသဗကာ။ ဧဝံ ကာရဏ္ဍဝစက္ကဝါကံ ကာရဏ္ဍဝစက္ကဝါကာ၊ မယူရကောဉ္စံ မယူရကောဉ္စာ၊ သုကသာလိကံ သုကသာလိကာ၊ ဗကဗလာကံ ဗကဗလာကာ။

ဓနာနံ-ဟိရညဉ္စ သုဝဏ္ဏဉ္စ ဟိရညသုဝဏ္ဏံ ဟိရညသုဝဏ္ဏာနိ။ ဧဝံ ဇာတရူပရဇတံ ဇာတရူပရဇတာနိ၊ မဏိသင်္ခမုတ္တဝေဠုရိယံ မဏိသင်္ခမုတ္တဝေဠုရိယာ။

ဓညာနံ-သာလီ စ ယဝါ စ သာလိယဝံ သာလိယဝါ ဝါ။ ဧဝံ တိလမုဂ္ဂမာသံ တိလမုဂ္ဂမာသာနိ၊ နိပ္ပာဝကုလတ္ထံ နိပ္ပာဝကုလတ္ထာ။

ဗျဉ္ဇနာနံ-သာကော စ သုဝါ စ သာကသုဝံ သာကသုဝါ။ ဧဝံ ဂဗျမာဟိသံ ဂဗျမာဟိသာ၊ ဧဏေယျဝရာဟံ ဧဏေယ၊ ဝရာဟာ။ မိဂမယူရံ မိဂမယူရာ။

ဇနပဒါနံ-ကာသိ ¶ စ ကောသလာ စ ကာသိကောသလံ ကာသိကောသလာ၊ ဝဇ္ဇီ စ မလ္လာ စ ဝဇ္ဇိမလ္လံ ဝဇ္ဇိမလ္လာ၊ အင်္ဂါ စ မဂဓာ စ အင်္ဂမဂဓံ အင်္ဂမဂဓာ၊ ဧဝံ စေတိဝံသံ စေတိဝံသာ၊ မစ္ဆသူရသေနံ မစ္ဆသူရသေနာ၊ ကုရုပဉ္စာလံ ကုရုပဉ္စာလာ။ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပဉ္စ နာမရူပနာမရူပန္တိ စတုရေကပဉ္စဝေါကာရဝသေန ဝတ္တဗ္ဗေ ဗဟုလာဓိကာရာ သရူပေကသေသံ ကတွာ နာမရူပန္တိ ဝုတ္တံ။

ဧတသ္မိံ ဧကတ္ထီဘာဝကဏ္ဍေ ယံ ဝုတ္တံ ပုဗ္ဗံ၊ တဒေဝ ပုဗ္ဗံ နိပတတိ၊ ကမာတိက္ကမေ ပယောဇနဿာ+ဘာဝါ။ ကွစိ ဝိပလ္လာသောပိ ဟောတိ၊ ဗဟုလာဓိကာရတော၊ ဒန္တာနံ ရာဇာ ရာဇဒန္တော။ စတ္ထေ သမာဟာရေ ‘‘သဘာပရိသာယာ’’တိ ဉာပကာ ကွစိ နပုံသကလိင်္ဂံ န ဘဝတိ၊ အာဓိပစ္စဉ္စ ပရိဝါရော စ အာဓိပစ္စပရိဝါရော။ ဧဝံ ဆန္ဒပါရိသုဒ္ဓိ၊ ပဋိသန္ဓိပဝတ္တိယံ။

ပါပါဒီဟိ ပရာ ယာ ဘူမိ၊ တဿာ သမာသန္တော အ ဟောတိ။ ပါပါ ဘူမိ ယသ္မိန္တိ ပါပဘူမံ၊ ဇာတိယာ ဥပလက္ခိတာ ဘူမိ ဇာတိဘူမံ။

သံချာဟိ ပရာယ ဘူမိယာ အ ဟောတိ။ ဒွေ ဘူမိယော အဿ ဒွိဘူမံ။ ဧဝံ တိဘူမံ။

သံချာဟိ ပရာသံ နဒီဂေါဓာဝရီနံ သမာသန္တော အ ဟောတိ။ ပဉ္စန္နံ နဒီနံ သမာဟာရော ပဉ္စနဒံ။ ဧဝံ သတ္တဂေါဓာဝရံ။

၄၄။ အသံချေဟိ စာ+င်္ဂုလျာ+နာညာသံချတ္ထေသုတိ

အသံချေဟိ ¶ သံချာဟိ စ ပရာယ အင်္ဂုလိယာ သမာသန္တော အ ဟောတိ။ နိဂ္ဂတ+မင်္ဂုလီဟိ နိရင်္ဂုလံ၊ ဒွေ အင်္ဂုလိယော သမာဟဋာ ဒွင်္ဂုလံ။ အနညာသံချတ္ထေသူတိ ကိံ၊ ပဉ္စ အင်္ဂုလိယော အသ္မိံ ဟတ္ထေတိ ပဉ္စင်္ဂုလိ၊ အင်္ဂုလိယာ သမီပံ ဥပင်္ဂုလိ။

၄၅။ ဒီဃာဟောဝဿေကဒေသေဟိ စ ရတ္တျာတိ

ဒီဃာဒီဟိ ပရာယ ရတ္တိယာ အ ဟောတိ။ ဒီဃာ စ သာ ရတ္တိ စာတိ ဒီဃရတ္တံ။ အဟော စ ရတ္တိ စ အဟောရတ္တံ၊ အာပါဒိတ္တာ ဩ။ ဝဿာသု ရတ္တိ ဝဿာရတ္တံ။ ပုဗ္ဗာ စ သာ ရတ္တိ စာတိ ပုဗ္ဗရတ္တံ။ ဧဝံ အပရရတ္တံ၊ အဍ္ဎရတ္တံ၊ အတိက္ကန္တော ရတ္တိံ အတိရတ္တော။ ဒွေ ရတ္တိယော သမာဟဋာ ဒွိရတ္တံ။ အနညာသံချတ္ထေသု တွေဝ၊ ဒီဃာ ရတ္တိ အသ္မိန္တိ ဒီဃရတ္တိ၊ ဟေမန္တော။ ရတ္တိယာ သမီပံ ဥပရတ္တိ။ ဗဟုလံဝိဓာနာ ကွစိ ဟောတေဝ၊ ရတ္တိပရိမာဏာနုရူပံ ယထာရတ္တံ။

ဂေါသဒ္ဒါ အလောပဝိသယေ သမာသန္တော အ ဟောတိ န စေ စတ္ထာဒီသု သမာသော။ ရညော ဂေါ ရာဇဂဝေါ။ ပရမော စ သော ဂေါ စာတိ ပရမဂဝေါ။ ပဉ္စန္နံ ဂုန္နံ သမာဟာရော ပဉ္စဂဝံ၊ ‘‘ဂေါဿာ+ဝင’’တိ အဝင။ တံ ဓန+မဿာတိ ပဉ္စဂဝဓနော။ ဒသဂဝံ။

ဧတေ သဒ္ဒါ အ-အန္တာ နိပစ္စန္တေ။ ရတ္တိ စ ဒိဝါ စ ရတ္တိန္ဒိဝံ၊ ဣမိနာဝ နုမာဂ မာ။ ဒါရာ စ ဂဝေါ စ ဒါရဂဝံ။ စတဿော အဿိယော အဿ စတုရဿော။

အနုဂဝံတိ ¶ နိပစ္စတေ အာယာမေဂမျမာနေ။ ဂဝဿ အာယာမော အနုဂဝံ သကဋံ၊ အသင်္ချသမာသော။

အက္ခိသ္မာ သမာသန္တော အ ဟောတိ အညတ္ထေ။ ဝိသာလာနိ အက္ခီနိ ယဿ သော ဝိသာလက္ခော။

အင်္ဂုလန္တာ အညတ္ထေ ဒါရုမှိ သမာသန္တော အ ဟောတိ။ ဒွေ အင်္ဂုလိယော အဝယဝါ အဿေတိ ဒွင်္ဂုလံ ဒါရု၊ ဧဝံ ပဉ္စင်္ဂုလံ။ အင်္ဂုလိသဒိသာဝယဝံ ဓညာဒီနံ ဝိက္ခေပကံ ဒါရူတိ ဝုစ္စတေ။

ဥတ္တရပဒေ ဣမဿ ဣဒံ၊ ဣမာယ အတ္ထော ဣဒမဋ္ဌော၊ ထဿ ဌော၊ ဣဒမဋ္ဌော အဿ အတ္ထီတိ ဣဒမဋ္ဌီ၊ ဣဒမဋ္ဌိနော ဘာဝေါ ဣဒမဋ္ဌိတာ။ ဣမေသံ ပစ္စယာ ဣဒပ္ပစ္စယာ၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ ပဿ စ ဒွိဘာဝေါ။

န္တန္တူနံ ဥတ္တရပဒေ ဋ ဟောတိ။ ဘဝန္တော ပတိဋ္ဌာ အမှန္တိ ဘဝံပတိဋ္ဌာ မယံ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ဝဂ္ဂန္တော၊ ယောဿ ဋာ စ။ ဘဂဝါ မူလံ ဧတေသံတိ ဘဂဝံမူလကာ နော ဓမ္မာ။

ဣတိ ¶ န္တန္တူနံ အ ဟောတိ။ ဂုဏဝန္တော ပတိဋ္ဌာ မမာတိ ဂုဏဝန္တပတိဋ္ဌော+သ္မိ။

သံချာသု ပရဿ ဩ၊ ပရော သတသ္မာ အဓိကာ ပရောသတံ။

ပုထဿ ဇနေ ဥ ဟောတိ။ ပုထဂေဝါ+ယံ ဇနောတိ ပုထုဇ္ဇနော၊ ဇဿ ဒွိတ္တံ။

အဟေ အာယတနေ စ ဥတ္တရပဒေ ဆဿ သော ဟောတိ ဝါ။ သာဟံ ဆာဟံ၊ သဠာယတနံ ဆဠာယတနံ။ (သမ္ဗရံ)

လ္တုပစ္စယန္တာနံ ပိတာဒီနဉ္စ ယထာက္ကမ+မာရဝရင ဝါ ဟောန္တု+တ္တရပဒေ။ သတ္ထုနော ဒဿနံ သတ္ထာရဒဿနံ၊ ကတ္တာရနိဒ္ဒေသော။ မာတရပိတရော။ ဝါတွေဝ၊ သတ္ထုဒဿနံ၊ မာတုဇာယော။

ပစ္စယေ ပုမဘာဝေ အတိသယေန ဗျတ္တာ ဗျတ္တတရာ၊ ဗျတ္တတမာ။ ‘‘တဿံ တတြ၊ တာယ တတော၊ တဿံ ဝေလာယံ တဒါ’’[‘‘… ဧတ္ထန္တရေ ရူပါနိ အာစရိယသံဃရက္ခိတ မဟာသာမိတ္ထေရမတေန ဣမိနာဝ ‘‘ကွစိ ပစ္စယေတိ သုတ္တေန သိဒ္ဓါနိ၊ တေနေဝ တာနိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဥဒါဟဋာနိ။ အာစရိယမောဂ္ဂလ္လာနမဟာထေရမတေန ပနေ+တာနိ ‘‘သဗ္ဗာဒယော ဝုတ္တိမတ္တေတိ သုတ္တေန သိဒ္ဓါနိ။ တောအာဒီနံ ဝိဘတျတ္ထေ ဝိဟိတပစ္စယတ္တာ၊ တဒန္ထာနဉ္စ ဏာဒိဝုတ္တိတ္တာ ဒွိန္နမ္ပိ ထေရာနံ မတာ အဝိရုဒ္ဓါ။]

သညာယ+မုဒကဿု+တ္တရပဒေ ¶ ဥဒါဒေသော ဟောတိ။ ဥဒဓိ၊ ဥဒပါနံ။

ကုမ္ဘာဒီသု+တ္တရပဒေသု ဥဒကဿ ဥဒါဒေသော ဝါ ဟောတိ။ ဥဒကုမ္ဘော၊ ဥဒကကုမ္ဘော။ ဥဒပတ္တော ဥဒကပတ္တော။ ဥဒဗိန္ဒု ဥဒကဗိန္ဒု။ အာကတိဂဏော+ယံ။

သောတာဒီသု+တ္တရပဒေသု ဥဒကဿ ဥဿ လောပေါ ဟောတိ။ ဒကသောတံ၊ ဒကရက္ခသော။

ဣတ္ထိယံ ဝတ္တမာနတော အကာရန္တတော နာမသ္မာ အာပစ္စယော ဟောတိ။ ဓမ္မဒိန္နာ။

နဒါဒီဟိ ဣတ္ထိယံ ဝီပစ္စယော ဟောတိ။ နဒီ မဟီ ကုမာရီ တရုဏီ ဝါရုဏီ ဂေါတမီ။

ဂါဝီ ဂေါ။ အာကတိဂဏော+ယံ။ ဝ-ကာရော ‘‘န္တန္တူနံ ဝီမှိ တော ဝါ’’တိ ဝိသေသနတ္ထော။

ယက္ခာဒိတော ¶ ဣတ္ထိယံ ဣနီ ဟောတိ ဝီ စ။ ယက္ခိနီ ယက္ခီ၊ နာဂိနီ နာဂီ၊ သီဟိနီ သီဟီ။

အာရာမိကာဒိတော ဣနီ ဟောတိ+တ္ထိယံ။ အာရာမိကိနီ၊ အနန္တရာယိကိနီ။

သညာယံ မာနုသော မာနုသိနီ၊ အညတြ မာနုသီ။

ဣတ္ထိယ+မိဝဏ္ဏုဝဏ္ဏန္တေဟိ နီ ဟောတိ ဗဟုလံ။ သဒါပယတပါဏိနီ၊ ဒဏ္ဍိနီ၊ ဘိက္ခုနီ၊ ခတ္တဗန္ဓုနီ၊ ပရစိတ္တဝိဒုနီ။ မာတုအာဒိတော ကသ္မာ န ဟောတိ၊ ဣတ္ထိပစ္စယံ ဝိနာပိ ဣတ္ထတ္တာဘိဓာနတော။

တ္တိမှာ+ညတ္ထေယေဝ ဣတ္ထိယံ နီ ဟောတိ ဗဟုလံ။ သာ+ဟံ အဟိံသာရတိနီ၊ တဿာ မုဋ္ဌဿတိနိယာ၊ သာ ဂါဝီ ဝစ္ဆဂိဒ္ဓိနီ။ အညတ္ထေတိ ကိံ၊ ဓမ္မရတိ။

ဃရဏိပဘုတယော နီပစ္စယန္တာ သာဓဝေါ ဟောန္တိ။ ဃရ+မဿာ အတ္ထီတိ ဤမှိ ‘‘ယုဝဏ္ဏေဟိ နီ’’တိ နီ၊ ဃရဏီ။ ဣမိနာ နဿ ဏော၊ ဤဿ အတ္တဉ္စ။

အာစရိယာ ¶ ဝါ ယလောပေါ စ ဣတိ ဂဏသုတ္တေန နိယာမိတတ္တာ ဣမိနာဝ နီမှိ ယလောပေါ စ၊ အာစရိနီ အာစရိယာ။

၃၃။ မာတုလာဒိတွာ+နီ ဘရိယာယန္တိ

မာတုလာဒိတော ဘရိယာယ+မာနီ ဟောတိ။ မာတုလာနီ၊ ဝရုဏာနီ၊ ဂဟပတာနီ၊ အာစရိယာနီ။

အဘရိယာယံ ခတ္တိယာ ဝါ ဣတိ ဂဏသုတ္တေန နိယမိတတ္တာ ဣမိနာ ဝါ အာနီ၊ ခတ္တိယာနီ။ နဒါဒိပါဌာ ဘရိယာယန္တု ဤ၊ ခတ္တိယီ။

၃၄။ ဥပမာ+သံဟိတ+သဟိတ+သညတ+သဟ+သဖ+ဝါမ+လက္ခဏာဒိတူ+ရုတူတိ

ဦရုသဒ္ဒတော ဣတ္ထိယ+မူ ဟောတိ။ ကရဘော ဝိယ ဦရု ယဿာ သာ ကရဘောရူ၊ သံဟိတော ဦရု အဿာတိ သံဟိတောရူ၊ ဧဝံ သဟိတောရူ၊ သညတောရူ၊ သဟောရူ၊ သဖောရူ၊ ဝါမောရူ၊ လက္ခဏောရူ။ ဦတိ ယောဂဝိဘာဂါ ဗြဟ္မဗန္ဓူ။

ယုဝသဒ္ဒတောတိ ဟောတိ+တ္ထိယံ။ ယုဝတိ။

ဝီမှိ န္တန္တူနံ တော ဝါ ဟောတိ။ ဂစ္ဆတီ ဂစ္ဆန္တီ၊ သီလဝတ သီလဝန္တီ။

ဝီမှိ ¶ ဘဝတော ဘောတာဒေသော ဝါ ဟောတိ။ ဘောတီ ဘဝန္တီ။

ဝီမှိ ပုထုဿ ပထဝပုထဝါ ဟောန္တိ။ ပထဝီ ပုထဝီ၊ ဌေ ပထဝီ။

ဣတိ ပယောဂသိဒ္ဓိယံ သမာသကဏ္ဍော စတုတ္ထော။