အည > ဗျာကရဏ ဂန္ထ-သင်္ဂဟော > ပယောဂသိဒ္ဓိပါဌ

စ သဗ္ဗတ္ထ ဝတ္တတေ။ ကြိယာ အတ္ထော ဧတဿာတိ ကြိယတ္ထော ဓာတု၊ သော စ ဒုဝိဓော သကမ္မကာ+ကမ္မကဝသေန။ တတ္ထ ယသ္မိံ ကြိယတ္ထေ ကတ္တုဝါစိမှာ ကမ္မံ ဂဝေသီယတေ၊ သော သကမ္မကော။ ဣတရော အကမ္မကော။

တတြ သကမ္မကာ ကမ္မာပေက္ခံ ကြိယံ ဝဒန္တိ၊ ယထာ ကဋံ ကရောတိ၊ ဂါမံ ဂစ္ဆတိ၊ ဩဒနံ ပစတိ။ အကမ္မကာ ကမ္မနိရပေက္ခံ ကြိယံ ဝဒန္တိ၊ ယထာ အစ္ဆတိ သေတိ တိဋ္ဌတိ။ ကြိယာတိ စ ဂမနပစနာဒိကော အသတ္တသမ္မတော ကတ္တရိ ကမ္မေ ဝါ ပတိဋ္ဌိတော ကာရကသမူဟသာဓိယော ပဒတ္ထော ဝုစ္စတိ။ အပိ စ –

ကရဏံ ဘဝနံ စာပိ၊ ကရ+ဘူဟိ ကထီယတေ၊

တတော ကြိယာဒိဝါစတ္တံ၊ ပါကာဒီနံ ကထံ ဘဝေ။

ကရ+ဘူဓာတူဟိ ကရဏဉ္စ ဘဝနဉ္စ ဝုစ္စတိ၊ ပါက+ဂမနာဒီဟိ တေသံ ကြိယာဘဝနာနံ ဝါစ္စတ္တံ ကထံ ဘဝတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပုနပိ –

ပါကာဒီနဉှိ ¶ ဝါစ္စတ္တံ၊ ကရဘူသု န ယုဇ္ဇတိ၊

တံ ဗဟုတရဝါစ္စတ္တံ၊ ပါကာဒီသု န ယုဇ္ဇတိ။

ကာရိယရူပါ ဟိ ဓာတွတ္ထာ၊ သတ္တာယုတ္တာ စ တေ+ခိလာ၊

တတော ကြိယာ စ ဘာဝေါ စ၊ သာမညံ တေသု ဂမျတေ။

၁။ ဝတ္တမာနေတိ အန္တိ သိ ထ မိ မ တေ အန္တေ သေ ဝှေ ဧ မှေ။

ဝတ္တမာနေ အာရဒ္ဓါပရိသမတ္တေ အတ္ထေ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္ထာ တျာဒယော ဟောန္တိ။ ကြိယာဓိကာရတ္တာ ‘‘ကြိယတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေသ+မနိယမေ –

၁၄။ ပုဗ္ဗပရစ္ဆက္ကာန+မေကာနေကေသု တုမှာ+မှ+သေသေသု ဒွေ ဒွေ မဇ္ဈိမု+တ္တမ+ပဌမာ

ဧကာနေကေသု တုမှအမှသဒ္ဒဝစနီယေသု တဒညသဒ္ဒဝစနီယေသု စ ကာရကေသု ပုဗ္ဗစ္ဆက္ကာနံ ပရစ္ဆက္ကာနဉ္စ မဇ္ဈိမု+တ္တမ+ပဌမာ ဒွေ ဒွေ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ။ တတ္ထတိ အန္တီတိ ပဌမပုရိသော၊ အာဒေါ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ။ သိ ထ ဣတိ မဇ္ဈိမပုရိသော၊ မဇ္ဈေ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ။ မိ မ ဣတိ ဥတ္တမပုရိသော။ ဥတ္တမသဒ္ဒေါ+ယံ သဘာဝတော တိပဘုတီန+မန္တ+မာဟ။ ပရစ္ဆက္ကေပိ တေ အန္တေတိအာဒိနာ ဧဝံ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သေသေသု ဘဝိဿတိအာဒီသု သတ္တသု ပစ္စယဝိဓာနသုတ္တေသုပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ဣဒါနိ ဘူဝါဒီန+မဋ္ဌဂဏာနံ ဘူဝါဒိဂဏေသု ဘူ=သတ္တာယ+မိတိ ပဌမဓာတုတော ပရာ တျာဒယော ယောဇီယန္တေ။ တတ္ထ ‘‘ဧကမှိ ဝတ္တဗ္ဗေ ¶ ဧကဝစနံ’’တိ တျာဒီသု ပရဘူတေသု ကတ္တု+ကမ္မ+ဘာဝေသုယေဝ ကျဝိကရဏလဝိကရဏာ ဟောန္တီတိ ‘‘ကျော ဘာဝကမ္မေသွ+ပရောက္ခေသု မာန+န္တ+တျာဒီသု’’ ‘‘ကတ္တရိ လော’’ ဣစ္စာဒိနာ တေသံ ဝိကရဏာနံ ဝိဓာနာ တျာဒယော ကတ္တု+ကမ္မ+ဘာဝေသွေဝ ဝိညာယန္တီတိ ကတ္တရိ တိမှိလော။ ကေ တေ ဝိကရဏာ –

ပုဗ္ဗာပရဘာဂဋ္ဌာနာ၊ ဘိန္နဓာတုဝိဘတ္တိယော၊

နိဿာယ ပစ္စယာ ဟောန္တိ၊ ဧတေ ဝိကရဏာ သိယုံ။

ဣဝဏ္ဏု+ဝဏ္ဏန္တာနံ ကြိယတ္တာနံ ဧ+ဩ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ ပစ္စယေတိ ဦဿော+ကာရော။

သရေ ပရေ ဧဩန+မယဝါ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံတိ ဩဿ အဝါဒေသော။ သော ပုရိသော သာဓု ဘဝတိ၊ သာ ဣတ္ထီ သာဓု ဘဝတိ၊ စိတ္တံ သာဓု ဘဝတိ။

ဥတ္တတ္တာ ကတ္တု အာချာတေ၊ တတိယာ န စ ကတ္တရိ၊

ပဌမာဝိဘတ္တိ ဟောတေဝ၊ အတ္ထမတ္တံ အပေက္ခိယ။

သတိပိ ကြိယာယေကတ္တေ ကတ္တူနံ ဗဟုတ္တာ ‘‘ဗဟုမှိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဗဟုဝစနံ’’တိ အန္တိ။

ဝိကရဏာနံ ကွစိ လောပေါ ဟောတီတိ လဝိကရဏဿ လောပေါ၊ သေသံ ပုရိမသဒိသံ။ တေ ပုရိသာ ဘဝန္တိ။ မဇ္ဈိမပုရိ- သေကဝစနံ ¶ သိ၊ တွံ ဘဝသိ။ ဗဟုဝစနံ ထပစ္စယော၊ တုမှေ ဘဝထ။ ဥတ္တမပုရိသေကဝစနံ မိပစ္စယော။

အကာရဿ ဒီဃော ဟောတိ ဟိမိမေသု။ အဟံ ဘဝါမိ။ ဗဟုဝစနံ မပစ္စယော၊ မယံ ဘဝါမ။ ဧဝံ ပရစ္ဆေက္ကေပိ-ဘဝတေ၊ ဘဝန္တေ။ ဘဝသေ၊ ဘဝဝှေ။ ဘဝေ၊ ဘဝမှေ။ ကေစိ ဒီဃံ ကတွာ ပဌန္တိ၊ ‘‘ဗျဉ္ဇနေ ဒီဃရဿာ’’တိ ဒီဃော၊ ဘဝါမှေ။

ပစ=ပါကေ၊ အကာရော ဥစ္စာရဏတ္ထော၊ ဧဝ+မုပရိပိ။ ပစ ဣတိ ဌိတေ လဝိကရဏံ၊ ဝိကရဏလောပါဒိ ပုရိမသမံ။ သော ဩဒနံ ပစတိ၊ တေ ပစန္တိ။ တွံ ပစသိ၊ တုမှေ ပစထ။ အဟံ ပစာမိ၊ မယံ ပစာမ။ ပရစ္ဆက္ကေ-ပစတေ၊ ပစန္တေ။ ပစသေ၊ ပစဝှေ။ ပစေ၊ ပစာမှေ။

ဝိပ္ပဋိသေဓနံ=အညမညပဋိသေဓနံ ဝိပ္ပဋိသေဓော။ ပဌမမဇ္ဈိမပုရိသာနံ ဒွိန္နံ ဧကတ္ထ ပသင်္ဂေ မဇ္ဈိမပုရိသဗဟုဝစနံ ထပစ္စယော။ သော ¶ စ ပစတိ၊ တွဉ္စ ပစသိ၊ တုမှေ ပစထ။ တုလျဗလဝိရောဓိနော ဟိ ဝိပ္ပဋိသေဓာ ပဌမမဇ္ဈိမဥတ္တမပုရိသာနံ တိဏ္ဏံ ဧကတ္ထ ပသင်္ဂေ ဥတ္တမပုရိသဗဟုဝစနံ ဟောတိ၊ သော စ ပစတိ၊ တွဉ္စ ပစသိ၊ အဟဉ္စ ပစာမိ မယံ ပစာမာတိ ဘဝတိ။

၅၊၁၇၃။ ဂမ ယမိ+သာ+သ ဒိသာနံ ဝါ စ္ဆင

ဧတေသံ ဓာတူနံ စ္ဆင ဝါ ဟောတိ န္တ+မာန+တျာဒီသု။ သော ဂါမံ ဂစ္ဆတိ။ အန္တိ –

၇၄။ ဂရုပုဗ္ဗာ ရဿာ ရေ+န္တေန္တီနံ

ဂရုပုဗ္ဗသ္မာ ရဿာ န္တေ+န္တီနံ ရေ ဝါ ဟောတိ။

ဂစ္ဆရေ ဂစ္ဆန္တိ။ တွံ ဂစ္ဆသိ၊ တုမှေ ဂစ္ဆထ။ အဟံ ဂစ္ဆာမိ၊ မယံ ဂစ္ဆာမ။ စ္ဆာဒေသာဘာဝပက္ခေ ‘‘ဦ လဿေ’’တိ ဧကာရေ ဂမေတိ။ ပရလောပေ ဂမေန္တိ။ ဂမေသိ၊ ဂမေထ။ ဂမေမိ၊ ဂမေမ။ ပရစ္ဆက္ကေပိ သော ဂစ္ဆတေ၊ ဂစ္ဆရေ ဂစ္ဆန္တေ။ ဂစ္ဆသေ၊ ဂစ္ဆဝှေ။ ဂစ္ဆေ၊ ဂစ္ဆာမှေ။

ပုရေ အဓမ္မော ဒိဗ္ဗတိ၊ ပုရာ မရာမီတိ စ တံသမီပေ တဗ္ဗောဟာရူပစာရေန ဝတ္တမာနဝစနံ။ ဝုတ္တဉှိ –

အာရဒ္ဓါ+နိဋ္ဌိတံ ¶ ကိစ္စံ၊ ဝတ္တမာနန္တိ ဝုစ္စတိ၊

ဝတ္တမာနသမီပဉ္စ၊ ဝတ္တမာနန္တိ ဝုစ္စတိ။

ဂင်္ဂါစ တံသမီပဉ္စ၊ ယတော ဂင်္ဂါတိ ဉာယတေ၊

ဂင်္ဂါယံ ပါတု+မာဂစ္ဆ၊ ဃောသော ဂင်္ဂါယ+မိတျပိ။

မုချာ+မုချတ္ထဘေဒေန၊ ဝတ္တမာနံ တတော ဒွိဓာ၊

မုချဉှိ ရုဠှိ+မာပန္နံ၊ တ+ဒါရောပါ အမုချတာတိ။

ပုရေ+ပုရာသဒ္ဒေဟိ ဝါ အနာဂတတာ ဂမျတေ၊ တဒါ တဿ ဝတ္တမာနတ္တာ။ ကာလဗျတ္တယော ဝါ ဧသော၊ ဘဝန္တျေဝ ဟိ ကာလန္တရေပိ တျာဒယော ဗာဟုလကာ ‘‘သန္တေသု ပရိဂူဟာမိ’’ ‘‘ကာယဿ ဘေဒါ အဘိသမ္ပရာယံ၊ သဟဗျတံ ဂစ္ဆတိ ဝါသဝဿ’’ ‘‘အတိဝေလံ နမဿိဿံ’’တိ။ ‘‘ကုတော နု တွံ အာဂစ္ဆသိ၊ ရာဇဂဟတော အာဂစ္ဆာမီ’’တိအာဒီသု ပန ပစ္စုပ္ပန္နသမီပေ ဝတ္တမာနဝစနံ။

၅၊၁၇၅။ ဂမ ဝဒ ဒါနံ ဃမ္မ ဝဇ္ဇ ဒဇ္ဇာ

ဂမာဒီနံ ဃမ္မာဒယော ဝါ ဟောန္တိ န္တ+မာန+တျာဒီသု။ ဃမ္မတိ၊ ဃမ္မန္တိ ဣစ္စာဒိ။

ဥပသဂ္ဂဝသာ ကောစိ၊ အကမ္မောပိ သကမ္မကော၊

ယထာ+ဘိဘူယတေ ရာဂေါ၊ တာပသေန မဟိဒ္ဓိနာတိ –

ဝုတ္တတ္တာ အကမ္မကတော ကမ္မနိ အနုပုဗ္ဗာ ဘူဓာတုတော တျာဒယော ဟောန္တိ။

၅၊၁၇။ ကျော ¶ ဘာဝကမ္မေသွ+ပရောက္ခေသု မာန+န္တ+တျာဒီသု

ဘာဝကမ္မဝိဟိတေသု ပရောက္ခာဝဇ္ဇိတေသု မာန+န္တ+တျာဒီသု ပရေသု ကျော ဟောတိ ကြိယတ္ထာ။ ကကာရော+နုဗန္ဓကာရိယတ္ထော။ ‘‘န တေ ကာနုဗန္ဓ+နာဂမေသူ’’တိ ပဋိသေဓာ ဩကာရာဘာဝေါ။ အနုဘူယတိ သုခံ ဒေဝဒတ္တေန။

အာချာတေန အဝုတ္တတ္တာ၊ ကတ္တုတော တတိယာ န တု၊

ဒုတိယာ ဟောတိ ကမ္မဿ၊ ဝုတ္တတ္တာ ပဌမာပိ+ဓ။

အနုဘူယန္တိ သမ္ပတ္တိယော တယာ။ အနုဘူယသိ တွံ ဒေဝဒတ္တေန။ အနုဘူယထ တုမှေ။ အဟံ အနုဘူယာမိ၊ တယာ မယံ အနုဘူယာမ။ ဒွိတ္တေ အနုဘုယျတိ+စ္စာဒိ။ ဧဝံ ပရစ္ဆက္ကေ။

ဘာဝေ အဒဗ္ဗဝုတ္တိနော ဘာဝဿ ဧကတ္တာ ဧကဝစနမေဝ။ တဉ္စ ပဌမပုရိသေကဝစနေယေဝ သမ္ဘဝတိ၊ နေဝ+ညံ၊ ဗဟုလံဝိဓာနာ။ ဘူယတိ ဘူယတေ ဒေဝဒတ္တေန၊ သမ္ပတိ ဘဝနန္တျတ္ထော။

ကြိယတ္ထာ ကျဿ ဤဉ ဝါ ဟောတိ။ ဉော အာဒျာဝယဝတ္ထော။ ဒေဝဒတ္တေန ဩဒနော ပစီယတိ ပစ္စတိ၊ ရေအာဒေသေ ဩဒနာ ပစီယရေ ပစီယန္တိ၊ ပစ္စရေ ပစ္စန္တိ။ စဝဂ္ဂပုဗ္ဗရူပါနိ။ တွံ ပစီယသိ ပစ္စသိ၊ တုမှေ ပစီယထ ပစ္စထ။ အဟံ ပစီယာမိ ပစ္စာမိ၊ မယံ ပစီယာမ ပစ္စာမ။ ပရစ္ဆက္ကေ ဒေဝဒတ္တေန ဩဒနော ပစီယတေ ဣစ္စာဒိ။

ဂမိတော ¶ ကမ္မေ စ္ဆင စ ဤဉအာဂမေ စ ကတေ တေန ဂါမော ဂစ္ဆီယတိ၊ ဂါမာ ဂစ္ဆီယန္တိ။ ဂစ္ဆီယသိ၊ ဂစ္ဆီယထ။ ဂစ္ဆီယာမိ၊ ဂစ္ဆီယာမ။ ဧဝံ ပရစ္ဆက္ကေ။ ဂမီယတိ ဂမ္မတိ၊ ဂမီယန္တိ ဂမ္မန္တိ။ ဂမီယသိ ဂမ္မသိ၊ ဂမီယထ ဂမ္မထ၊ ဂမီယာမိ ဂမ္မာမိ၊ ဂမီယာမ ဂမ္မာမ ပရစ္ဆက္ကေပိ ဧဝံ။ တထာ ဃမ္မီယတိ၊ ဃမ္မီယန္တိ ဣစ္စာဒိ။

ကြိယတ္ထာ ကတ္တရိ တျာဒိ၊ ကမ္မသ္မိဉ္စ သကမ္မကာ၊

ဘာဝေ ဝါ+ကမ္မကာ ကမ္မာ+ဝစနိစ္ဆာယ မညတေ။

တထာ ဟိ ဝိဇ္ဇမာနဿာပိ ကမ္မာဿ အဝစနိစ္ဆာယံ ဣဒံ ဝုစ္စတိ –

သတောပိ န ဝိဝက္ခာ+ဿ၊ အသတောပိ စ သာ ဘဝေ၊

တံ ယထာ+နုဒရာ ကညာ၊ ဝဉ္ဈာဝဒ္ဓိတကော ယထာ။

ဝိဝက္ခာ လောကိကာ ဧသာ၊ အသကျ+မတိဝတ္တိတုံ၊

ကထ+မေသ ဝိပရိယာသော၊ လောကော ဧဝါ+နယုဇ္ဇတေ။

၂။ ဘဝိဿတိ ဿတိ ဿန္တိ ဿတိ ဿထ ဿာမိ ဿာမ ဿတေ ဿန္တေ ဿသေ ဿဝှေ ဿံ ဿာမှေ

ဘဝိဿတိ=အနာရဒ္ဓေ အတ္ထေ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္ထာ ဿတျာဒယော ဟောန္တိ။

ကြိယတ္ထာ ပရေသံ အအာဒီနံ ဤအာဒီနံ ဿာဒီနဉ္စ ဗျဉ္ဇနဿိ+ဉ ဟောတိ ဝိဘာသာ။ ဝဝတ္ထိတဝိဘာသာ+ယံ။ ဿေတိ ဿာဒီနံ ဿတိအာဒီနဉ္စာဝယဝေါ ဂဟိတော၊ ‘‘ဦဗျဉ္ဇနဿာ’’တိ သိဒ္ဓေပိ ¶ တျာဒီသု ဧတေသမေဝါတိ နိယမတ္ထော+ယ+မာရမ္ဘော။ လဿာကာရလောပေ ဩ+အဝါဒေသေ ဘဝိဿတိ၊ ဘဝိဿန္တိ။ ဘဝိဿသိ၊ ဘဝိဿထ။ ဘဝိဿာမိ၊ ဘဝိဿာမ။ ဘဝိဿတေ၊ ဘဝိဿန္တေ။ ဘဝိဿသေ၊ ဘဝိဿဝှေ။ ဘဝိဿံ၊ ဘဝိဿာမှေ။

ကျဿ ဝါ လောပေါ ဟောတိ ဿေ။ သုခံ တယာ အနုဘဝိဿတိ၊ အနုဘဝိဿန္တိ။ အနုဘဝိဿသိ၊ အနုဘဝိဿထ။ အနုဘဝိဿာမိ၊ အနုဘဝိဿာမ။ အညတြ အနုဘူယိဿတိ၊ အနုဘူယိဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ဧဝံ ပရစ္ဆက္ကေ။ ဘာဝေ-ဘူယိဿတိ ဘူယိဿတေ။

ကတ္တရိ-ပစိဿတိ၊ ပစိဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ပစိဿတိ ဩဒနော ဒေဝဒတ္တေန၊ ပစီယိဿတိ၊ ပစ္စိဿတိ။ ပစ္စိဿန္တိ ဩဒနာ ပစီယိဿန္တိ၊ ပစီယိဿရေ၊ ပစ္စိဿရေ၊ ပစ္စိဿန္တိ။

ဂမိတော ကတ္တရိ-သော ဂစ္ဆိဿတိ၊ တေ ဂစ္ဆိဿန္တိ။ တွံ ဂစ္ဆိဿသိ၊ တုမှေ ဂစ္ဆိဿထ။ အဟံ ဂစ္ဆိဿာမိ၊ မယံ ဂစ္ဆိဿာမ။ ဂစ္ဆိဿတေ၊ ဂစ္ဆိဿန္တေ။ ဂစ္ဆိဿသေ၊ ဂစ္ဆိဿဝှေ။ ဂစ္ဆိဿံ၊ ဂစ္ဆိဿာမှေ။ သဂ္ဂံ ဂမိဿတိ၊ ဂမိဿန္တိ။ ဂမိဿသိ၊ ဂမိဿထ။ ဂမိဿာမိ၊ ဂမိဿာမ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ဂစ္ဆိယိဿတိ၊ ဂစ္ဆိယိဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကျလောပေ ဂမိဿတိ၊ ဂမိဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။ တထာ ဃမ္မိဿတိ ဃမ္မီယိဿတိ၊ ဃမ္မိဿန္တိ၊ ဃမ္မီယိဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။

နာမသဒ္ဒေ ¶ နိပါတေ သတိ ဂရဟာယံ ဝိမှယေ စ ဂမျမာနေ ဿတျာဒယော ဟောန္တိ။ ဣမေ ဟိ နာမ ကလျာဏဓမ္မာ ပဋိဇာနိဿန္တိ။ ဧတ္ထ ‘‘ဇျာဒီဟိ က္နာ’’တိ က္နာဝိကရဏေ ‘‘ဉာဿနေ ဇာ’’တိ ဇာဒေသော။ န ဟိ နာမ ဘိက္ခဝေ တဿ မောဃပုရိသဿ ပါဏေသု အနုဒ္ဒယာ ဘဝိဿတိ။ ကထဉှိ နာမ သော ဘိက္ခဝေ မောဃပုရိသော သဗ္ဗမတ္တိကာမယံ ကုဋိကံ ကရိဿတိ။ ဝိမှယေ-အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော၊ အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော၊ သန္တေန ဝတ ဘော ပဗ္ဗဇိတာ ဝိဟာရေန ဝိဟရန္တိ၊ ယတြ ဟိ နာမ သညီ သမာနော ဇာဂရော ပဉ္စမတ္တာနိ သကဋသတာနိ နိဿာယ နိဿာယ အတိက္ကန္တာနိ နေဝ ဒက္ခိတိ၊ န ပန သဒ္ဒံ သောဿတိ။ အစ္ဆရိယံ အန္ဓော နာမ ပဗ္ဗတ+မာရောဟိဿတိ၊ ဗဓိရော နာမ သဒ္ဒံ သောဿတိ။ (ဘဝိဿန္တိပစ္စယနယော)။

၄။ ဘူတေ ဤ ဥံ ဩ တ္ထ ဣံ မှာ အာ ဦ သေ ဝှံ အ မှေ

ဘူတေ ပရိသမတ္တေ အတ္ထေ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္ထာ ဤအာဒယော ဟောန္တိ။ ဘူတာနဇ္ဇတနေ ဥပရိ ဝက္ခမာနတ္တာ ဣမေ ဤအာဒယော ဘူတဇ္ဇတနေ။ ‘‘သုဝေါ အဟောသိ အာနန္ဒော’’တိအာဒီသု ဘူတသာမညေဝ ဘဝန္တိ။

အဟဿု+ဘယတော အဍ္ဎ-ရတ္တံ ဝါ တဒုပဍ္ဎတံ၊

အန္တောကတွာန ဝိညေယျော၊ အဟော အဇ္ဇတနော ဣတိ၊

တဒညော ပန ယော ကာလော၊ သော+နဇ္ဇတနသညိတော။

အာအာဒေါ ¶ ဤအာဒေါ ဿာဒေါ စ ကြိယတ္ထဿ ဝါ အဉ ဟောတီတိ ဓာတုတော ပုဗ္ဗံ အဉ။ ‘‘ကတ္တရိ လော’’တိ လော၊ ဧကာရ+အဝါဒေသာ စ။

၃၈။ ဧယျာထ+ဿေ+အ+အာ+ဤ+ထာနံ ဩ+အ+အံ+တ္ထ+တ္ထော+ဝှောက

ဧယျာထာဒီနံ ဩအာဒယော ဝါ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံတိ ဤဿတ္ထော၊ အဘဝိတ္ထော၊ ဘဝိတ္ထော၊ အဘဝတ္ထော၊ ဘဝတ္ထော။ ‘‘အာ ဤ ဦ မှာ ဿာ ဿမှာနံ ဝါ’’တိ ဤဿ ရဿတ္တံ။ သော အဘဝိ ဘဝိ၊ အဘဝီ ဘဝီ။

တိဥံဿ ဣံသု+အံသု ဝါ ဟောန္တိ။ အဘဝိံသု ဘဝိံသု၊ အဘဝံသု ဘဝံသု၊ အဘဝုံ ဘဝုံ။

ဩဿ အအာဒယော ဝါ ဟောန္တိ။ အဘဝ ဘဝ၊ အဘဝိ ဘဝိ၊ ဣဉာဂမေ အဘဝိတ္ထ ဘဝိတ္ထ၊ အဘဝတ္ထ ဘဝတ္ထ၊ အဘဝိတ္ထော ဘဝိတ္ထော၊ အဘဝတ္ထော ဘဝတ္ထော။

ဩဿ သိ ဝါ ဟောတိ။ အဘဝိသိ ဘဝိသိ၊ အဘဝသိ ဘဝသိ။ အဘဝေါ ဘဝေါ။

ဧသံ ¶ ဥဉ ဝါ ဟောတိ။ ဤအာဒိသမ္ဗန္ဓီနမေဝ ဂဟဏံ။ အဘဝုတ္ထ ဘဝုတ္ထ။

ဣံဿ စ သိဉ ဝါ ဟောတိ မှာတ္ထာနဉ္စ ဗဟုလံ။ ဣကာရညကာရာ ဥစ္စာရဏအာဒျာဝယဝတ္ထာ။ အဘဝသိတ္ထ ဘဝသိတ္ထ၊ အဘဝိတ္ထ ဘဝိတ္ထ၊ အဘဝတ္ထ ဘဝတ္ထ၊ အဘဝိသိံ ဘဝိသိံ၊ အဘဝသိံ ဘဝသိံ၊ အဘဝိံ ဘဝိံ။ ဥဉာဂမေ အာဿ ရဿော။ အဘဝုမှ ဘဝုမှ အဘဝုမှာ ဘဝုမှာ။ သိဉာဂမေ အဘဝသိမှ ဘဝသိမှ အဘဝသိမှာ ဘဝသိမှာ အဘဝိမှ ဘဝိမှ အဘဝိမှာ ဘဝိမှာ အဘဝမှ ဘဝမှ အဘဝမှာ ဘဝမှာ။ ပရစ္ဆက္ကေ – ‘‘ဧယျာထာ’’ဒိနာ တ္ထေ အဘဝိတ္ထ ဘဝိတ္ထ အဘဝတ္ထ ဘဝတ္ထ။ ရဿေ အဘဝထ ဘဝထ၊ အဘဝါ ဘဝါ၊ အဘဝု ဘဝု။ အဘဝိသေ ဘဝိသေ၊ အဘဝသေ ဘဝသေ၊ အဘဝိဝှံ ဘဝိဝှံ အဘဝဝှံ ဘဝဝှံ၊ အဿ အ+မာဒေသေ အဘဝံ ဘဝံ အဘဝ ဘဝ၊ အဘဝိမှေ ဘဝိမှေ အဘဝမှေ ဘဝမှေ။ ကမ္မေ သုခံ တယာ အနုဘူယိတ္ထော အနွဘူယတ္ထော အနုဘူယတ္ထော အနွဘူသိ အနုဘူသီ အနွဘူယီ အနုဘူယီ၊ အနွဘူယိံသု အနုဘူယိံသု အနွဘူယံသု အနုဘူယံသု အနွဘူယုံ အနုဘူယုံ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-တေန အဘူယိတ္ထော ဘူယိတ္ထော အဘူယတ္ထော ဘူယတ္ထော အဘူယိ ဘူယိ အဘူယီ ဘူယီ။ တေန အဘူယတ္ထ ဘူယတ္ထ အဘူယ ဘူယ အဘူယာ ဘူယာ။

သော အပစိတ္ထော ပစိတ္ထော ဣစ္စာဒိ ကတ္တုသမံ။ ကမ္မေ-အပစီယိတ္ထော ပစီယိတ္ထော အပစီယတ္ထော ပစီယတ္ထော။ စဝဂ္ဂပုဗ္ဗ- ရူပေ ¶ အပစ္စိတ္ထော ပစ္စိတ္ထော အပစ္စတ္ထော ပစ္စတ္ထော အပစီယိ ပစီယိ အပစီယီ ပစီယီ အပစ္စိ ပစ္စိ အပစ္စီ ပစ္စီ၊ အပစီယိံသု ပစီယိံသု အပစိံသု ပစိံသု အပစီယံသု ပစီယံသု အပစ္စံသု ပစ္စံသု အပစီယုံ ပစီယုံ အပစ္စုံ ပစ္စုံ ဣစ္စာဒိ ကတ္တုသမံ၊ ပုဗ္ဗရူပေါဝ ဝိသေသော။

သော ဂါမံ အဂစ္ဆိတ္ထော ဂစ္ဆိတ္ထော ဣစ္စာဒိ ပုရိမသမံ။

ဍံသဿ စ ဂမိဿ စ ဉ္ဆင ဝါ ဟောတိ အာ+ဤအာဒီသု။ အဂဉ္ဆိတ္ထော ဂဉ္ဆိတ္ထော အဂဉ္ဆတ္ထော ဂဉ္ဆတ္ထော အဂဉ္ဆိ ဂဉ္ဆိ အဂဉ္ဆီ ဂဉ္ဆီ ဣစ္စာဒိ။

အာအာဒေါ ဤအာဒေါ စ ဂမိဿ အာ ဟောတိ ဝါ။ သော အဂါ အဂမိ ဂမိ အဂမိတ္ထော ဂမိတ္ထော အဂမတ္ထော ဂမတ္ထော။ ဤပစ္စယေ လဿာကာရဿ ‘‘ဟိမိမေသွ+ဿာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘အဿာ’’တိ ယောဂဝိဘာဂါ ဒီဃေ ‘‘ဒီဃာ ဤဿာ’’တိ ဤဿ သိအာဒေသော၊ အဂမာသိ အဂမိ ဂမိ အဂမီ ဂမီ၊ အဂမိံသု ဂမိံသု အဂမံသု ဂမံသု အဂမုံ ဂမုံ။ ဩဿ အအာဒေသေ အဇ္ဈဂုံ။ တွံ အဇ္ဈဂါ ပရဿ လောပေါ။ တုမှေ အဇ္ဈဂုတ္ထ။ အဟံ အဇ္ဈဂံ၊ မယံ အဇ္ဈဂမှ။ ပရစ္ဆက္ကေ – ‘‘ဧယျာထာ’’ဒိနာ တ္ထေ သော အဂစ္ဆိတ္ထ ဂစ္ဆိတ္ထ အဂဉ္ဆိတ္ထ ဂဉ္ဆိတ္ထ အဂမိတ္ထ ဂမိတ္ထ အဂမ ဂမ အဂမာ ဂမာ။ တေ အဂမူ ဂမူ၊ ဩဿ အာအာဒေသေ အဇ္ဈဂုံ။ တွံ အဂမိသေ ဂမိသေ။ တုမှေ အဂမိဝှံ။ ‘‘ဧယျာထာ’’ ဒိနာ အ+မာဒေသေ အဟံ အဂမံ ဂမံ အဇ္ဈဂံ။ မယံ အဂမိမှေ ဂမိမှေ။ ကမ္မေအဂစ္ဆီယိ အဂမီယိ၊ အဂစ္ဆိယုံ အဂမိယုံ ဣစ္စာဒိ။ တထာ အဃမ္မီ ဃမ္မီ ဣစ္စာဒိ။

မာယောဂေ ¶ သတိ ဤအာဒယော အာအာဒယော စ ဝါ ဟောန္တိ။ သကကာလတော ကာလန္တရေပိ ပစ္စယဝိဓာနတ္ထော+ယံ။ မာ ဘဝံ အဘဝိတ္ထော ဣစ္စာဒိ။ ဝါဝိဓာနာဿတျာဒိ+ဧယျာဒိ+တွာဒယောပိ ဟောန္တိ၊ မာ ဘဝံ ဘဝိဿတိ၊ မာ ဘဝံ ဘဝေယျ၊ မာ ဘဝံ ဘဝတု ဣစ္စာဒိ။ (ဤအာဒိပစ္စယနယော)။

၅။ အနဇ္ဇတနေ အာ ဦဩ တ္ထ အ မှာ တ္ထ တ္ထုံ သေ ဝှံ ဣံ မှသေ

အဝိဇ္ဇမာနဇ္ဇတနေ ဘူတတ္ထေ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္ထာ အာအာဒယော ဟောန္တိ ဝါ။ ‘‘ဧယျာထာ’’ဒိနာ တ္ထေ ‘‘အာ ဤ ဦ မှာ’’ ဣစ္စာဒိနာ ရဿေ စ သော အဘဝတ္ထ ဘဝတ္ထ အဘဝ ဘဝ အဘဝါ ဘဝါ၊ တေ အဘဝု ဘဝု အဘဝူ ဘဝူ။ ဩ၊ ‘‘ဩဿာ’’တိအာဒိနာ အအာဒယော၊ အဘဝ ဘဝ အဘဝိ ဘဝိ အဘဝတ္ထ ဘဝတ္ထ အဘဝတ္ထော ဘဝတ္ထော၊ သိအာဒေသေ အဘဝသိ ဘဝသိ အဘဝေါ ဘဝေါ။ တုမှေ အဘဝတ္ထ ဘဝတ္ထ။ အဟံ အဘဝံ ဘဝံ အဘဝ ဘဝ၊ မယံ အဘဝမှ ဘဝမှ အဘဝမှာ ဘဝမှာ။ သော အဘဝတ္ထ ဘဝတ္ထ။ တေ အဘဝတ္ထုံ ဘဝတ္ထုံ။ တွံ အဘဝသေ ဘဝသေ။ တုမှေ အဘဝဝှံ ဘဝဝှံ။ ‘‘ဣဿ စ သိဉ’’တိ သိံ၊ အဟံ အဘဝသိံ ဘဝသိံ အဘဝိံ ဘဝိံ။ မယံ အဘဝမှသေ ဘဝမှသေ။ ကမ္မေ-တ္ထေ သုခံ တယာ အနုဘူယိတ္ထ၊ ဣဉာဂမာဘာဝေ အနုဘူယတ္ထ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-အဘူယတ္ထ ဘူယတ္ထ ဣစ္စာဒိ။

သော ¶ ဩဒနံ အပစတ္ထ ပစတ္ထ ဣစ္စာဒိ ကတ္တုသမံ။ ကမ္မေ-အပစီယတ္ထ ပစီယတ္ထ အပစ္စတ္ထ ပစ္စတ္ထ အပစီယ ပစီယ အပစီယာ ပစီယာ အပစ္စ ပစ္စ အပစ္စာ ပစ္စာ။ အပစီယု ပစီယု အပစီယူ ပစီယူ အပစ္စု ပစ္စု အပစ္စူ ပစ္စူ ဣစ္စာဒိ။ ‘‘မာယောဂေ ဤ+အာအာဒီ’’တိ မာယောဂေပိ အာအာဒယော၊ မာ ဘဝံ အပစ္စတ္ထ ဣစ္စာဒိ။

တထာ အဂစ္ဆတ္ထ ဂစ္ဆတ္ထ ဣစ္စာဒိ ပုရိမသမံ။ တထာ အဂမတ္ထ ဂမတ္ထ ဣစ္စာဒိပိ အဃမ္မတ္ထ ဃမ္မတ္ထ ဣစ္စာဒိပိ။ (အနဇ္ဇတနပစ္စယနယော)။

၆။ ပရောက္ခေ အ ဥ ဧ တ္ထ အ မှ တ္ထ ရေ တ္ထော ဝှော ဣ မှေ

အပစ္စက္ခေ ဘူတာနဇ္ဇတနေ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္ထာ အအာဒယော ဟောန္တိ။ အက္ခာနံ=ဣန္ဒြိယာနံ ပရံ ပရောက္ခံ။ တသ္မိံ။ ‘‘အပရောက္ခေသူ’’တိ ဝစနာ ကျ+လာဒိဝိကရဏာ န ဟောန္တိ။

ပရောက္ခာယံ ပဌမ+မေကဿရံ သဒ္ဒရူပံ ဒွေ ဘဝတိ။ ‘‘ဘူဿ ဝုက’’ ဣတိအာဒီသု ဝုက၊ ဘူဝ ဘူဝ ဣတိ ဒွိတ္တေ –

ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ အာဒိတော+ညဿ ဗျဉ္ဇနဿ လောပေါ ဟောတိ။

အအာဒီသု ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ ဘူဿ အ ဟောတိ။

၅၊၇၈။ စတုတ္ထဒုတိယာနံ တတိယပဌမာ

ဒွိတ္တေ ¶ ပုဗ္ဗေသံ စတုတ္ထဒုတိယာနံ တတိယပဌမာ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံတိ ဗကာရေ သော ဗဘူဝ ကိရ၊ တေ ဗဘုဝု ကိရ။ တွံ ဗဘုဝေ ကိရ၊ ဣဉ တုမှေ ဗဘုဝိတ္ထ ကိရ။ အဟံ ဗဘုဝ ကိရ၊ မယံ ဗဘုဝိမှ ကိရ။ သော ဗဘုဝိတ္ထ ကိရ၊ တေ ဗဘုဝိရေ ကိရ။ တွံ ဗဘုဝိတ္ထော ကိရ၊ တုမှေ ဗဘုဝိဝှော ကိရ။ အဟံ ဗဘုဝိ ကိရ၊ မယံ ဗဘုဝိမှေ ကိရ။ ကမ္မေ-အနုပဘုဝ ကိရ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေဗဘုဝ ဗဘုဝိတ္ထ ကိရ။

ပပစ၊ ပပစု။ ပပစေ၊ ဣဉာဂမေ ပပစိတ္ထ။ အညတြ ‘‘သံယောဂါဒိလောပေါ’’တိ လောပေါ၊ ပပစိတ္ထ။ ပပစ၊ ပပစိမှ။ ပပစိတ္ထ၊ ပပစိရေ။ ပပစိတ္ထော ပပစိထော၊ ပပစိဝှော။ ပပစိ၊ ပပစိမှေ။ ဧဝံ ကမ္မေ။

အအာဒိပစ္စယေ ဒွိဘာဝေ အနာဒိဗျဉ္ဇနလောပေ ပုဗ္ဗဿ ‘‘ကဝဂ္ဂဟာနံ စဝဂ္ဂဇာ’’တိ စဝဂ္ဂဇကာရေ ‘‘ဗျဉ္ဇနေ ဒီဃရဿာ’’တိ ဒီဃေ စ ကတေ သော ဂါမံ ဇဂါမ ကိရ၊ ဇဂမု။ ဇဂမေ၊ ဇဂမိတ္ထ။ ဇဂမ၊ ဇဂမိမှ။ ဇဂမိတ္ထ၊ ဇဂမိရေ။ ဇဂမိတ္ထော၊ ဇဂမိဝှော။ ဇဂမိ၊ ဇဂမိမှေ။ ဧဝံ ကမ္မေ။

မူဠှဝိက္ခိတ္တဗျာသတ္တစိတ္တေန အတ္တနာပိ ကြိယာ ကတာ အဘိနိဗ္ဗတ္တိကာလေ+နုပလဒ္ဓါသမာနာ ဖလေနာ+နုမီယမာနာ ပရောက္ခာဝ ဝတ္ထုတော။ တေန ဥတ္တမဝိသယေပိ ပယောဂသမ္ဘဝေါ။ (ပရောက္ခာပစ္စယနယော)။

၇။ ယျောဒေါ ¶ ဝါ+တိပတ္တိယံ ဿာ ဿံသု ဿေ ဿထ ဿံ ဿမှာ ဿထ ဿိံသုဿသေဿဝှေဿိံ ဿာမှသေ။

ဧယျာဒေါ ဝိသယေ ကြိယာတိပတ္တိယံ ဿာဒယော ဟောန္တိ။ ဝိဓုရပစ္စယောပနိပါတတော ကာရဏဝေကလ္လတော ဝါ ကြိယာတိပတန+မနိပ္ဖတ္တိ ကြိယာတိပတ္တိ။ ဧတေ စ ဿာဒယော သာမတ္ထိယာ အတီတာနာဂတေသွေဝ ဟောန္တိ၊ န ဝတ္တမာနေ၊ တတြ ကြိယာတိပတျသမ္ဘဝါ။ ဣဉာဂမေ ဿာဿ ဝါ ရဿေ စ သစေ သော ပဌမဝယေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလဘိဿ၊ အရဟာ အဘဝိဿ ဘဝိဿ အဘဝိဿာ ဘဝိဿာ ဝါ၊ တေ စ တံ အလဘိဿံသု၊ အရဟန္တော အဘဝိဿံသု ဘဝိဿံသု။ ‘‘ဧယျာထာ’’ဒိနာ ဿေဿ ဝါ အကာရေ တွံ အဘဝိဿ ဘဝိဿေ။ တုမှေ အဘဝိဿထ။ အဟံ အဘဝိဿံ။ ရဿေ မယံ အဘဝိဿမှ ဘဝိဿမှ အဘဝိဿမှာ ဘဝိဿမှာ။ ပရစ္ဆက္ကေ-သော အဘဝိဿထ၊ အဘဝိဿိံသု။ အဘဝိဿသေ၊ အဘဝိဿဝှေ။ အဘဝိဿိံ၊ အဘဝိဿာမှသေ။

ကမ္မေ-တေန သုခံ အနွဘဝိဿ၊ အနွဘဝိဿံသု ကျလောပေါ။ အနွဘူယိဿ အနွဘူယိဿာ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-တေန အဘူယိဿ ဘူယိဿ အဘူယိဿာ ဘူယိဿာ။ အဘူယိဿထ ဘူယိဿထ။

ဧဝံ တဏ္ဍုလာဒိသာဓနံ အလဘိဿ၊ ဩဒနံ အပစိဿ ပစိဿ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-တေန ဩဒနော အပစိဿ ပစိဿ အပစိဿာ ပစိဿာ အပစီယိဿ ပစီယိဿ အပစီယိဿာ ပစီယိဿာ အပစ္စိဿ ပစ္စိဿ အပစ္စိဿာ ပစ္စိဿာ ဣစ္စာဒိ။

သော အဂစ္ဆိဿ ဂစ္ဆိဿ အဂစ္ဆိဿာ ဂစ္ဆိဿာ ဣစ္စာဒိ။ စ္ဆာဒေသာ+ဘာဝေ အဂမိဿ ဂမိဿ အဂမိဿာ ဂမိဿာ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-အဂစ္ဆိဿ ¶ ဂစ္ဆိဿ အဂစ္ဆီယိဿ ဣစ္စာဒိ။ အဂမိဿ ဂမိဿ အဂမီယိဿ ဣစ္စာဒိ။ တထာ အဃမ္မိဿ ဣစ္စာဒိ။ (ကြိယာတိပတ္တိပစ္စယနယော)။

ဟေတုဘူတာယံ ဖလဘူတာယဉ္စ ကြိယာယံ ဝတ္တမာနတော ကြိယတ္ထာ ဧယျာဒယော ဟောန္တိ ဝါ။ လဝိကရဏဝုဒ္ဓိအာဒိ ပုဗ္ဗသမံ။ ပရိကပ္ပေ –

ဧယျ+ဧယျာသိ+ဧယျ+မိစ္စေသ+မေ ဝါ ဟောတိ။ သော ဒါနိ ကိန္နု ခေါ ဘဝေ၊ ယဒိ သော ပဌမဝယေ ပဗ္ဗဇေယျ၊ အရဟာ ဘဝေယျ။

ဧယျု+မိစ္စဿ ဉုံ ဝါ ဟောတိ။ သစေ သံခါရာ နိစ္စာ ဘဝုံ ဘဝေယျုံ၊ န နိရုဇ္ဈေယျုံ။ ယဒိ တွံ ဘဝေ ဘဝေယျာသိ။ ‘‘ဧယျာထာ’’ ဒိနာ အဿ ဩကာရေ တုမှေ ဘဝေယျာထော ဘဝေယျာထ ကထ+မဟံ ဒေဝေါ ဘဝေယျာမိ။

ဧယျာမဿ ဧမု ဝါ ဟောတိ ဥ စ။ ကိန္နု ခေါ မယံ ဘဝေမု ဘဝေယျာမု ဘဝေယျာမ။ ပရစ္ဆက္ကေ-ဘဝေထ၊ ဘဝေရံ။ ဘဝေထော၊ ဘဝေယျာဝှော။ ဘဝေ ဘဝေယျံ၊ ဘဝေယျာမှေ။ ကမ္မေ-သုခံ ¶ တယာ အနုဘုယျေ အနုဘုယျေယျ၊ အနုဘုယျုံ အနုဘူယေယျုံ။ တေန တွံ အနုဘူယေ အနုဘူယေယျာသိ၊ တုမှေ အနုဘူယေယျာထော အနုဘူယေယျာထ။ တေနာ+ဟံ အနုဘူယေယျာမိ၊ မယံ အနုဘူယေမု အနုဘူယေယျာမု အနုဘူယေယျာမ။ ပရစ္ဆက္ကေ-အနုဘူယေထ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-ဘူယေ ဘူယေယျ ဘူယေထ။

ဝိဓိမှိ-သော ဩဒနံ ပစေ ပစေယျ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ပစီယေ ပစီယေယျ ပစ္စေ ပစ္စေယျ ဣစ္စာဒိ။

အနုမတိယံ-သော ဂါမံ ဂစ္ဆေ ဂစ္ဆေယျ ဣစ္စာဒိ။ အညတြ ဂမေ ဂမေယျ ဣစ္စာဒိ။ တထာ ဃမ္မေ ဃမ္မေယျ ဣစ္စာဒိ။

ပါတော ပစေယျ စေ ဘုဉ္ဇေ၊ ဣစ္စေ+တ္ထ ပစနကြိယာ၊

ဟေတုဘူတာတိ ဝိညေယျာ၊ ဖလံ တွ+နုဘဝကြိယာ။

သတ္တိယံ အရဟတေ စ ကြိယတ္ထာ ဧယျာဒယော ဟောန္တိ။ ဘဝံ ခလု ပတ္တံ ပစေယျ၊ ဘဝံ သတ္တော၊ ဘဝံ အရဟော။

သမ္ဘာဝနေ ဂမျမာနေ ဓာတုနာ ဝုစ္စမာနေ စ ဧယျာဒယော ဟောန္တိ ဝိဘာသာ။ အပိ ဘဝံ ဂိလိတံ ပါသာဏံ ပစေယျ ဥဒရဂ္ဂိနာ၊ သမ္ဘာဝေမိ သဒ္ဒဟာမိ ဘဝံ ပစေယျ၊ ဘဝံ ပစိဿတိ၊ ဘဝံ အပစိ။

ပဉှာဒီသု ကြိယတ္ထတော ဧယျာဒယော ဟောန္တိ။

ပဉှာ ¶ သံပုစ္ဆနံ၊ ဣဋ္ဌာ-သိံသနံ ယာစနံ ဒုဝေ၊

ပတ္ထနာ၊ ဘတ္တိယာ ဝါ+ထ၊ န ဝါ ဗျာပါရဏာ ဝိဓိ။

ပဉှေ-ကိံ သော ဘတ္တံ ပစေယျ၊ ဥဒါဟု ဗျဉ္ဇနံ။ ပတ္ထနာယံ-အဟော ဝတ သော ပစေယျ စေ။ ဝိဓိမှိ-ဘဝံ ပတ္တံ ပစေယျ။ (ဧယျာဒိပစ္စယနယော)။

၁၀။ တု အန္တု ဟိ ထ မိ မ တံ အန္တံ ဿု ဝှော ဧ အာမသေ

ပဉှပတ္ထနာဝိဓိသွေ+တေ ဟောန္တိ ကြိယတ္ထတော။ အာသိံသနတ္ထေ-သော သုခီ ဘဝတု၊ တေ သုခိတာ ဘဝန္တု။

အတော ပရဿ ဟိဿ ဝါ လောပေါ ဟောတိ။ တွံ သုခီ ဘဝ ဘဝါဟိ၊ ဟိမှိ ဒီဃော။ ‘‘ဧယျာထာ’’ဒိနာ ဝှောက၊ တုမှေ သုခိတာ ဘဝထဝှော ဘဝထ။ အဟံ သုခီ ဘဝါမိ၊ မယံ သုခိနော ဘဝါမ။ ပရစ္ဆက္ကေ-တထာ ဘဝတံ၊ ဘဝန္တံ။ ဘဝဿု၊ ဘဝဝှော။ ဘဝေ ဘဝါမသေ။ ကမ္မေ-တယာ အနုဘူယတု၊ အနုဘူယန္တု ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-ဘူယတု၊ ဘူယတံ။

အာဏတ္တိယံ-ဒေဝဒတ္တော ဒါနိ ဩဒနံ ပစတု၊ ပစန္တု ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-တေန ဩဒနော ပစ္စတု ဣစ္စာဒိ။ တထာ သော ဂါမံ ဂစ္ဆတု ဣစ္စာဒိ။ ‘‘ဦ လဿေ’’တိ လဿေ+ကာရေ ဂမေတု၊ ဂမေန္တု ဣစ္စာဒိ။ ဃမ္မာဒေသေ ဃမ္မတု၊ ဃမ္မန္တု ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ဂစ္ဆီယတု ဣစ္စာဒိ။ တထာ ဂမီယတု ဣစ္စာဒိ။

ဝိဓိမှိ-လဿ လောပေ လုတ္တေ ဝုဒ္ဓိ၊ ဣဓ ပဗ္ဗတော ဟောတု။

နိမန္တနေ-အဓိဝါသေထ ¶ တုမှေ ဘန္တေ ဘဂဝါ ဘောဇနံ၊ ဝသတိဿ ‘‘စုရာဒိတော ဏီ’’တိ ဏိမှိ ‘‘အဿာ ဏာနုဗန္ဓေ’’တိ အာ၊ ‘‘ယုဝဏ္ဏာန+မေဩ ပစ္စယေ’’တိ ဧ စ ဟောတိ။ ဣဓ နိဿီဒတု ဘဝံ၊ သဒဿ ‘‘ဇရ+သဒါန+မီမ ဝါ’’တိ ဤမ၊ မနုဗန္ဓတ္တာ အန္တသရတော ဤမ။

အဇ္ဈေသနေ-ဒေသေတု ဘန္တေ ဘဂဝါ ဓမ္မံ၊ ဧတ္ထ စုရာဒိတ္တာ ပုရိမသမံ။

အနုမတိယံ-ပုစ္ဆ ဝါသဝ မံ ပဉှံ၊ ပဝိသတု ဘဝံ။ ဧတ္ထ ပုစ္ဆတော ဟိဿ လောပေါ။ ဧဝံ နိသီဒ။

ပတ္ထနာ=ယာစနာ၊ တတြ-ဒဒ=ဒါနေ၊ ဒဒါဟိ မေ ဂါမဝရာနိ ပဉ္စ၊ ဒါတော လဿ ဧကာရေ စ ဧကံ မေ နယနံ ဒေဟိ။

ပတ္တကာလေ-သမ္ပတ္တော တေ ကာလော ကဋကရဏေ၊ ကဋံ ကရောတု ဘဝံ။ ဧတ္ထ ‘‘တနာဒိတွော’’တိ ဩ။

တွာဒီ ဧယျာဒယော ဝတ္တ-မာနာ သမ္ပတိ၊+နာဂတေ၊

ဘဝိဿတိ၊ ပရောက္ခာဒိ-စတ္တာရော+တီတကာလိကာ။

၅၊၁၇၃။ ဂမ ယမိ+သာ+သ ဒိသာနံ ဝါ စ္ဆင

ဧတေသံ ဝါ စ္ဆင ဟောတိန္တ+မာန+တျာဒီသု။ သော သဂ္ဂံ ဂစ္ဆတိ ဂမေတိ၊ ဂစ္ဆန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ဂစ္ဆီယတိ ဂမီယတိ ဣစ္စာဒိ။ ယမ=ဥပရမေ၊ ပရောက္ခာအနဇ္ဇတနရူပါနိ သဗ္ဗတ္ထ ပယောဂ+မနုဂမ္မ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။ နိပုဗ္ဗော၊ နိယစ္ဆတိ နိယမတိ၊ နိယစ္ဆန္တိ နိယမန္တိ။ သံပုဗ္ဗော၊ ‘‘ယေ သံဿာ’’တိ ညတ္တံ၊ သညမတိ၊ သညမန္တိ။ ကမ္မေ-နိယစ္ဆီယတိ နိယမီယတိ နိယမ္မတိ၊ သညမီယတိ ဝါ။ တထာ ¶ နိယစ္ဆိဿတိ၊ သညမိဿတိ။ နိယစ္ဆိ၊ သံယမိ။ နိယစ္ဆိဿ၊ သံယမိဿ။ နိယစ္ဆေယျ၊ သံယမေယျ။ နိယစ္ဆတု၊ သညမတု။ ဣသ+သိံသ=ဣစ္ဆာယံ၊ သော သဂ္ဂံ ဣစ္ဆတိ၊ ဣစ္ဆန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ‘‘လဟုဿုပန္တဿာ’’တိ ဝုဒ္ဓိမှိ ဧသတိ၊ ဧသန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ဣစ္ဆီယတိ၊ ‘‘ဝါ ကွစီ’’တိ ဝုဒ္ဓိမှိ ဧသီယတိ။ ပုဗ္ဗရူပေ ဣဿတိ ဣဿတေ ဣစ္စာဒိ။ ဣစ္ဆိဿတိ ဧသိဿတိ ဣစ္စာဒိ။ ဣစ္ဆိ ဧသိ။ ဣစ္ဆိဿ ဧသိဿ။ ဣစ္ဆေယျ ဧသေယျ။ ဣစ္ဆတု ဧသတု ဣစ္စာဒိ။ အာသ=ဥပဝေသနေ၊ သော အာသနေ အစ္ဆတိ ဣစ္စာဒိ။ ‘‘ဗျဉ္ဇနေ ဒီဃရဿာ’’တိ ရဿော၊ ဥပပုဗ္ဗော၊ တထာ ဥပါသတိ။ အစ္ဆိဿတိ ဥပါသိဿတိ။ အစ္ဆိ ဥပါသိ။ အစ္ဆိဿ ဥပါသိဿ။ အစ္ဆေယျ ဥပါသေယျ။ အစ္ဆတု ဥပါသတု ဣစ္စာဒိ။ ဒိသ=ပေက္ခနေ၊ ဒိစ္ဆတိ ဒိစ္ဆန္တိ ဣစ္စာဒိ သဗ္ဗံ ပုရိမသမံ။ လဘ=လာဘေ၊ ဣတော ပရံ ဝိသေသဋ္ဌာနမေဝဝက္ခာမ၊ သဗ္ဗဝါရော ဝုတ္တာနုသာရေန ဂဟေတဗ္ဗော။ လဘတိ၊ လဘန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ကျဿ ပုဗ္ဗရူပါဒိမှိ ကတေ လဗ္ဘတိ ဣစ္စာဒိ။

လဘသ္မာ ဣံ ဤနံ ထံ+ထာ ဝါ ဟောန္တိ။ သော အလဘိတ္ထ လဘိတ္ထ အလဘိ လဘိ ဣံ ပစ္စယေ အလတ္ထံ အလဘိံ ဣစ္စာဒိ။

၂၆။ လဘ ဝသ+စ္ဆိဒ ဘိဒ ရုဒါနံ စ္ဆင

လဘာဒီနံ စ္ဆင ဟောတိ ဿေန သဟ။ လစ္ဆတိ လဘိဿတိ၊ လစ္ဆန္တိ လဘိဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကြိယာတိပတ္တိယံ ဿာဘာဂဿ စ္ဆငါဒေသေ အလစ္ဆာ အလဘိဿ ဣစ္စာဒိ။ ဝသ=နိဝါသေ၊ ဝစ္ဆတိ ဝသိဿတိ။ ကမ္မေ-ဗဟုလာဓိကာရာ ‘‘အဿူ’’တိ ဥကာရော ¶ ၊ ပုဗ္ဗရူပေ ဝုဿတိ ဝုဿိဿတိ ဣစ္စာဒိ။ တထာ အဝစ္ဆာ အဝသိဿာ။ ဆိဒ=ဒွေဓာကရဏေ၊ ဆေစ္ဆတိ ဆိန္ဒိဿတိ၊ ‘‘မဉ္စ ရုဓာဒီနံ’’တိ မံ လော စ။ လဿ လောပေါ စ။ ဘိဒ=ဝိဒါရဏေ၊ ဘေစ္ဆတိ ဘိန္ဒိဿတိ။ အဘေစ္ဆာ အဘိန္ဒိဿာ။ ရုဒ=ရောဒနေ၊ ရုစ္ဆတိ ရောဒိဿတိ။ အရုစ္ဆာ အရောဒိဿာ ဣစ္စာဒိ။

အညပစ္စယေပိ ဆိဒဿ ‘‘စ္ဆင’’ ဣတိ ယောဂဝိဘာဂါ စ္ဆင၊ ဘူတေ ဦံ ပစ္စယေ အစ္ဆေစ္ဆုံ အစ္ဆိန္ဒိံသု။ ဝုတ္တတော အညဓာတူနဉ္စ၊ ဂမ=ဂမနေ၊ ဂစ္ဆံ ဂစ္ဆိဿံ။ အညပစ္စယေပိ ဝစ=ဗျတ္တဝစနေ ဣစ္စာဒိ၊ ကမ္မေ-ဗဟုလာဓိကာရာ တျာဒီသု ပရဘူတေသုပိ ယထာဂမံ ဝစာဒီနဉ္စဿ ‘‘ဝစာဒီနံ ဝဿုဋ ဝါ’’တိ ကမ္မေ ဥဋ စ ‘‘အဿူ’’တိ အဿ ဥ စ၊ တေန ဓမ္မော ဥစ္စတိ ဝုစ္စတိ၊ ဝုစ္စန္တိ ဣစ္စာဒိ၊ ယဿ စ ပုဗ္ဗရူပံ။

ဘုဇာဒီနံ က္ခင ဟောတိ ဿေန သဟ။ ဝက္ခတိ ဝစိဿတိ၊ ဝက္ခန္တိ ဝစိဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။

ဤအာဒီသု ဝစဿ ဩမ ဟောတိ။ မကာရာနုဗန္ဓတ္တာ ‘‘မာနုဗန္ဓော သရာန+မန္တာ ပရော’’တိ ပရိဘာသတော သရာ ပရော။ အဝေါစိ၊ အဝေါစုံ၊ အဝေါစော ဣစ္စာဒိ။ အနဇ္ဇတနေ-အဝစ အဝစာ ဝစာ ဣစ္စာဒိ။ ကြိယာတိပတ္တိယံ-အဝက္ခာ အဝစိဿာ၊ အဝက္ခိံသု အဝစိဿိံသု ဣစ္စာဒိ။ ဝစေယျ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ဝုစ္စေယျ ဣစ္စာဒိ။ တထာ ဝစတု၊ ဝုစ္စတု ဣစ္စာဒိ။

ဘုဇ=ပါလနဇ္ဈောဟာရေသု ¶ ၊ ‘‘ဘုဇာ’’ ဒိနာ က္ခဝါဒေသေ ဘောက္ခတိ ဘုဉ္ဇိဿတိ။

ကုသ=အက္ကောသေ၊ အာပုဗ္ဗော၊ တဿ ရဿော စ၊ အက္ကောသတိ ဣစ္စာဒိ ဉေယျံ၊ လဝိကရဏလောပဝုဒ္ဓိယော။

ကုသာ ရုဟာ စ ပရဿ ဤဿ ဆိ ဝါ ဟောတိ။ ပရရူပပဌမက္ခရာနိ၊ အက္ကောစ္ဆိ အက္ကောသိ ဣစ္စာဒိ။ အဘိပုဗ္ဗော ရုဟ=ရောဟနေ၊ အဘိရုစ္ဆိ အဘိရုဟိ ဣစ္စာဒိ။

ဝဟ=ပါပုဏနေ၊ ဝဟတိ၊ ဝဟန္တိ။ ကမ္မေ-ကျေ ‘‘ဟဿ ဝိပလ္လာသော’’တိ ဝိပရိယာသော၊ တေန သော ဝုယှတိ၊ ‘‘အဿူ’’တိ ဥတ္တံ။ ဝဟိဿတိ၊ ဝုယှိဿတိ။ အဝဟိ၊ အဝုယှိတ္ထ၊ အဝုဟိ။ အဝဟိဿာ၊ ဝုယှီဿာ ဣစ္စာဒိ။ ဝဟေယျ၊ ဝုယှေယျ။ ဝဟတု၊ ဝုယှတု ဣစ္စာဒိ။

ဇရ မရာနံ ဤယင ဝါ ဟောတိ မာန+န္တ+တျာဒီသု။ ဇီယတိ။ ‘‘ဇရ သဒါန+မီမ’’တိ ဤမအာဂမော လော စ၊ ဇီရတိ။ ကမ္မေ-ဇီရီယတိ ဇီယီယတိ။ ဧဝံ ဇီယိဿတိ ဇီရိဿတိ၊ ဇီယီယိဿတိ ဇီရီယိဿတိ။ အဇီယိ အဇီရိ၊ အဇီယီယိ အဇီရီယိ။ အဇီယိဿာ အဇီရိဿာ၊ အဇီယီယိဿာ အဇီရီယိဿာ အဇီယိဿာ အဇီရီယိဿာ ဣစ္စာဒိ။ မရ=ပါဏစာဂေ၊ ဤယင၊ မီယတိ မရတိ၊ မီယန္တိ မရန္တိ ဣစ္စာဒိ။

၅၊၁၂၄။ ဒိသဿ ¶ ပဿ ဒဿ ဒသ ဒ ဒက္ခာတိ

ဧတေ အာဒေသာ ဒိသဿ ဝါ ဟောန္တိ။ အနေကဝဏ္ဏတ္တာ သဗ္ဗာဒေသော။ ပဿတိ ပဿန္တိ၊ ဒက္ခတိ ဒက္ခန္တိ။ ကမ္မေ-ကျေ ပုဗ္ဗရူပေါ၊ ဒိဿတိ ဒိဿန္တိ၊ ဝိပဿီယတိ ဒက္ခီယတိ ဣစ္စာဒိ။

၆၊၆၉။ ဒက္ခ+ခ+ဟေတိ+ဟောဟီတိ လောပေါ

ဒက္ခာဒီဟိ အာဒေသေဟိ ပရဿ ဿဿ လောပေါ ဝါ ဟောတိ။ ဒက္ခတိ ဒက္ခိဿတိ။ အပဿိ ပဿိ၊ အပဿိံသု ပဿိံသု အပဿော ပဿော၊ အပဿိတ္ထ ပဿိတ္ထ။ အပဿိံ ပဿိံ၊ အပဿိမှ ပဿိမှ။ တထာ အဒဿီ ဒဿီ၊ အဒဿိံသု ဒဿိံသု ဣစ္စာဒိ။ အနဇ္ဇတနေ ဒသာဒေသော၊ အဒ္ဒသာ အဒ္ဒသ။ အဒ္ဒါ အဒ္ဒ ဣစ္စာဒိ။ အပဿိဿ ဒက္ခိဿ ဣစ္စာဒိ။ ပဿေယျ ဒက္ခေယျ၊ ပဿတု ဒက္ခတု ဣစ္စာဒိ။

သဒ=ဝိသရဏဂတျာဝသာဒနာဒါနေသု၊ နိပုဗ္ဗော၊ ‘‘ဇရသဒါန+မီမ ဝါ’’တိ ဤမအာဂမော။ နိသီဒတိ၊ နိသီဒန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-နိသဇ္ဇတိ၊ နိသဇ္ဇတေ။

ယဇ=ဒေဝပူဇာသံဂတိကရဏဒါနေသု၊ ယဇတိ၊ ယဇန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ –

ယဇဿ ယဿ ဋိ+ယီ ဟောန္တိ ကာနုဗန္ဓေတိ ဗဟုလာဓိကာရာ တျာဒိဝိသယေပိ ကျေ ပုဗ္ဗရူပေ စ ဣဇ္ဇတိ ယိဇ္ဇတိ မယာ ဗုဒ္ဓါ။ သော ယဇိဿတိ၊ တေန ဣဇ္ဇိဿတေ ယိဇ္ဇိဿတေ။ သော ယဇီ ¶ ၊ တေန ဣဇ္ဇိ ယိဇ္ဇိ။ သော ယဇိဿာ၊ တေန ဣဇ္ဇိဿာ ယိဇ္ဇိဿာ။ သော ယဇေယျ၊ တေန ဣဇ္ဇေယျ ယိဇ္ဇေယျ။ သော ယဇတု၊ တေန ဣဇ္ဇတု ယိဇ္ဇတု ဣစ္စာဒိ။

ဝဒ=ဝစနေ၊ ‘‘ဂမဝဒါ’’ ဒိနာ ဝဒဿ ဝဇ္ဇာဒေသော ဝါ၊ လဿ ‘‘ဦလဿေ’’တိ ကွစိ ဧ စ၊ ဝဇ္ဇတိ ဝဒေတိ ဝဒတိ၊ ဝဇ္ဇေန္တိ ဝဒေန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ – ‘‘ကျဿာ’’တိ ဤဉ၊ ဝဇ္ဇီယတိ ဝဇ္ဇတိ ဝဒီယတိ၊ ဝဇ္ဇီယန္တိ ဝဇ္ဇန္တိ ဝဒီယန္တိ။ ဝဒိဿတိ၊ ဝဒိဿန္တိ။ အဝဒီ ဝဒီ၊ အဝဒိံသု ဝဒိံသု။ အဝဒိဿ ဝဒိဿ။ ဝဇ္ဇေ ဝဇ္ဇေယျ ဝဒေ ဝဒေယျ၊ ဝဇ္ဇေယျုံ ဝဒေယျုံ။ ဝဇ္ဇေတု ဝဒေတု ဝဒတု ဣစ္စာဒိ ယထာဂမံ ဉေယျံ။

ကမု=ပဒဝိက္ခေပေ၊ ‘‘ပရောက္ခာယဉ္စာ’’တိ စဂ္ဂဟဏေန ကမ ကမ ဣတိ ဒွိတ္တေ အနာဒိဗျဉ္ဇနလောပေ လဝိကရဏေ ‘‘ကဝဂ္ဂဟာ’’ ဒိနာ ကဿ စေ နိဂ္ဂဟီတာဂမေ စ ကတေ စံကမတိ ကမတိ ဣစ္စာဒိ။ စလ=ကမ္ပနေ၊ စံစလတိ။ ဇလ+ဒလ=ဒိတ္တိယံ၊ ဒွိတ္တေ ဒဒ္ဒလ္လတိ ဣစ္စာဒိ။ (သဝုဒ္ဓိကဘူဝါဒိနယော)။

ဟူ+ဘူ=သတ္တာယံ၊ တျာဒီသု ‘‘ကတ္တရိ လော’’တိ လော၊ တဿ လောပေ ‘‘ယုဝဏ္ဏာန+မေဩ ပစ္စယေ’’တိ ဩကာရော။ သော ဟောတိ၊ တေ ဟောန္တိ။ ဟောသိ၊ ဟောထ။ ဟောမိ၊ ဟောမ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-တေန ဟူယတိ ဟူယတေ။

ဟူဿ ဟေအာဒယော ဟောန္တိ ဿစ္စာဒေါ။ ဟေဿတိ ဟေဟိ ဿတိ ဟောဟိဿတိ။

၆၉။ ဒက္ခ+ခ+ဟေဟိ+ဟောဟီဟိ လောပေါတိ

ဒက္ခာဒီဟိ ¶ အာဒေသေဟိ ပရဿ ဿဿ ဝါ လောပေါ ဟောတိ။ ဟေဟိတိ ဟေဟိဿတိ၊ ဟောဟိတိ ဟောဟိဿတိ။ ဟေဟိန္တိ ဟေဟိဿန္တိ၊ ဟောဟိန္တိ ဟောဟိဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။ အနဇ္ဇတနေ ဤမှိ အဉာဂမော၊ ‘‘ပရော ကွစီ’’တိ ဤဿ လောပေါ၊ သော အဟု။ ဝုဒ္ဓိမှိ ‘‘ဒီဃာ ဤဿ’’ ဣတိ ဤဿ သိအာဒေသော၊ သုဝေါ အဟောသိ အာနန္ဒော။

ဟူတော ပရဿ ဥ+မိစ္စဿ ရေသုံ ဝါ ဟောတိ။ ရကာရာနုဗန္ဓော ‘‘ရာနုဗန္ဓေန္တသရာဒိဿာ’’တိ အန္တသရာဒိဿ လောပေါ။ အဟေသုံ။ ဩကာရဝုဒ္ဓိ အဝါဒေသေ အဟဝုံ။ ဩဿ သိအာဒေသေ အဟောသိ။

ဣမိစ္စဿ သိဉ ဟောတိ မှာတ္ထာနဉ္စ ဗဟုလံ။ ဉာကာရော အာချာဝယဝတ္ထော (ဥကာရော) ဣကာရော ဥစ္စာရဏတ္ထော။ ‘‘အဤဿာ’’ ဒိနာ ဣဉာဂမေ တုမှေ အဟောသိတ္ထ၊ အဟောသိ။ ပရဿရလောပေ ရဿေ စ အဟုံ၊ အဟောသိမှ၊ အဟုမှ၊ ရဿော။ ဘာဝေ-အဘဝိ၊ အာဿတ္ထာဒေသော၊ အဘဝိတ္ထ။ အနဇ္ဇတနေ အာဦအာဒိပစ္စယေ ကတေ ‘‘ယုဝဏ္ဏာန+မိယ ငုဝင သရေ’’တိ ဥဝငါဒေသေ အဟုဝါ၊ အဟုဝု၊ အဟုဝေါ၊ အဟုဝတ္ထ။ အဿ အမာဒေသေ အဟုံ အဟုဝံ၊ အဟုမှ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-တေန အဟုယိ အဟုယိတ္ထ။ အဟဝိဿာ၊ အဟဝိဿံသု ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-အဟုယိဿ၊ အဟုယိဿထ။ ပုဗ္ဗဿရလောပေါ၊ ဟေယျ ¶ ၊ ဟေယျုံ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-ဟူယေယျ၊ ဟူယေထ။ ဟောတု၊ ဟောန္တု ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-ဟူယတု၊ ဟူယတံ။ အနုပုဗ္ဗေ အနုဘောတိ ဣစ္စာဒိ သဗ္ဗဝါရေသု ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဘာဝေ ရူပါဘာဝါ။ ကမ္မေ-အနုဘူယတိ ဣစ္စာဒိ ဝိသေသော။

သိ=သယေ၊ လဿ လောပေါ ဝုဒ္ဓိ၊ သေတိ။ အယာဒေသေ သယတိ၊ သေန္တိ သယန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-အတိပုဗ္ဗော၊ ကျေ ‘‘ဒီဃော သရဿာ’’တိ ဣဿ ဒီဃေ စ ကတေ တေန အတိသီယတိ၊ အတိသီယန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-တေန သီယတိ၊ သီယတေ။ တထာ ဘဝိဿတိအာဒီသု။

နီ=ပါပနေ၊ ဒွိကမ္မကော+ယံ၊ အဇံ ဂါမံ နေတိ နယတိ၊ နေန္တိ နယန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-နီယတေ ဂါမံ အဇော ဒေဝဒတ္တေန ဣစ္စာဒိ။ တထာ သေသေသုပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ဌာပါနံ တိဋ္ဌပိဝါဟောန္တိ ဝါ န္တ+မာန+တျာဒီသု။ လဿ လောပေ တိဋ္ဌတိ၊ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဌာတိ၊ ဌာန္တိ။

၅၊၁၃၁။ ပါဒိတော ဌာဿ ဝါ ဌဟော ကွစိတိ

ပါဒိတော ပရဿ ဌာဿ ကွစိ ဌဟော ဟောတိ ဝါ။ သဏ္ဌဟတိ၊ သဏ္ဌဟန္တိ။ လဿေ၊ အဓိဋ္ဌေတိ၊ အဓိဋ္ဌေန္တိ။ ကမ္မေ –

ဉာဒိတော+ညဿ အာကာရန္တဿ ကြိယတ္ထဿ ဤ ဟောတိ ကျေ။ ဥပဌီယတိ၊ ဥပဌီယန္တိ။ ဌဟာဒေသေ ‘‘ကျဿာ’’တိ ဤဉ ¶ ၊ တေန ပတိဋ္ဌဟီယတိ၊ ပတိဋ္ဌဟီယန္တိ။ ဘာဝေ-ဤမှိ ဌီယတိ၊ ဌီယတေ။ တထာ ပပုဗ္ဗေ ပတိဋ္ဌိဿတိ ပတိဋ္ဌဟိဿတိ။ ဤဿ သိမှိ အဋ္ဌာသိ၊ အဋ္ဌံသု၊ သဏ္ဌဟိ၊ သဏ္ဌဟိံသု။ ပတိဋ္ဌိဿ ပတိဋ္ဌဟိဿ။ တိဋ္ဌေ တိဋ္ဌေယျ၊ သဏ္ဌေ သဏ္ဌေယျ၊ သဏ္ဌေယျုံ၊ သဏ္ဌဟေ သဏ္ဌဟေယျ။ တိဋ္ဌတု ဌာတု၊ သဏ္ဌဟတု ဣစ္စာဒိ။

ပါ=ပါနေ၊ ပိဝါဒေသေ ပိဝတိ။ ‘‘တဝဂ္ဂဝရဏာ’’ ဒေါ ‘‘ဗယဉာ’’တိ ယောဂဝိဘာဂေန ဝဿ ဗကာရော၊ ပိဗတိ။ ကမ္မေပီယတိ၊ ပီယန္တိ ဣစ္စာဒိ။

အတ္ထိတော ပရဿ တဿ ထော ဟောတိ။ ပရရူပေ ပဌမက္ခရတကာရေ စ အတ္ထိ။ ‘‘န္တ+မာန+န္တိ+ယိ+ယုံသွာ+ဒိလောပေါ’’တိ အဿ လောပေါ၊ သန္တိ။

အတ္ထိဿ အဋ ဟောတိ သိဟိသု။ ဋော သဗ္ဗာဒေသတ္ထော။ တွံ အသိ။ ပရရူပါဒိမှိ ကတေ ဣဒါနိ တုမှေ အတ္ထ။

အသသ္မာ ပရေသံ မိမာနံ မှိမှာ ဝါ ဟောန္တိ တံသန္နိယောဂေန အသဿ အဋ စ။ အမှိ။

ဧသု ¶ မိမေသု အသဿ သော ဟောတိ၊ ပရရူပဗာဓနတ္ထံ။ အသ္မိ၊ အမှ အသ္မ။ ဘဝိဿတိပစ္စယေ –

ပရောက္ခာ အ-အာဒေါ အနဇ္ဇတန အာ-အာဒေါ ကြိယာတိပတ္တိဿာ-အာဒေါ ဘဝိဿတိဿတျာဒေါ စ အတ္ထိဿ ဘု ဟောတိ။ အာဒေသဝိဓာနံ အသဿာပယောဂတ္ထံ၊ ကိသ္မိဉ္စိ ပစ္စယဝိသေသေ၊ တသ္မာ အသိတဗ္ဗန္တိအာဒိ န ဘဝတိ။ ဘဝိဿတိ၊ ဘဝိဿန္တိ။ အဘဝါ၊ အဘဝု။ ကြိယာတိပတ္တိယံ ဘုအာဒေသေ အဘဝိဿ၊ အဘဝိဿံသု ဣစ္စာဒိ။ ဧယျာဒိမှိ –

၅၀။ အတ္ထိတေ+ယျာဒိစ္ဆန္နံ သ+သု+သ+သထ+သံ+သာမ

အသ=ဘုဝိ+စ္စသ္မာ ပရေသံ ဧယျာဒိစ္ဆန္နံ သာဒယော ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ။ ပရရူပေ သော အဿ၊ တေ အဿု။ တွံ အဿ၊ တုမှေ အဿထ။ အဟံ အဿံ၊ မယံ အဿာမ။ တွာဒိမှိ သော အတု၊ အဿ လောပေ သန္ထု၊ အယာဒေသေ တွံ အဟိ၊ တုမှေ အတ္ထ။ အမှိ၊ အမှ၊ သာဒေသေ အသ္မိ အသ္မ။ ဗဟုလာဓိကာရာ အဇ္ဇတနေ အာသိ၊ အာသိံသု၊ အာသုံ ဣစ္စာဒီပိ ဟောန္တိ။

ဗြူတော ပရဿ တိဿ ဤဉ ဝါ ဟောတိ။ ဝုဒ္ဓိအဝါဒေသေ လဿ လောပေ ဗြဝီတိ။

ဗြူဿ ¶ ဩ န ဟောတိ ဗျဉ္ဇနေ။ ဗြူတိ။ ဥဝငါဒေသေ ဗြူဝန္တိ။

အာဟာ ပရေသံ တိ+အန္တီနံ ဋ+ဋူ ဟောန္တိ။ ဋကာရာ သဗ္ဗာဒေသတ္ထာ။ အတောယေဝ အာဟာ ပရေသံ တိအန္တီနံ ဋဋူဝိဓာနဉာပကာ တိအန္တီသု ဗြူဿ အာဟော။ အာဟ၊ အာဟု။ ဗြူသိ၊ ဗြူထ။ ဗြူမိ၊ ဗြူမ ဣစ္စာဒိ။ ဗြဝိဿတိ။ အဗြဝိ အဗြဝီ၊ အဗြဝုံ။ အနဇ္ဇတနေ အဗြဝါ၊ အဗြဝု။ ပရောက္ခာယံ –

ဗြူဿ အာဟော ဟောတိ ပရောက္ခာအအာဒီသု။ သုပိနေ ကိရ သော အာဟ၊ တေ အာဟု ဣစ္စာဒိ။ အဗြဝိဿ။ ဗြဝေ ဗြဝေယျ။ ဝုဒ္ဓိပ္ပဋိသေဓေ ဗြူတု၊ ဗြဝန္တု ဣစ္စာဒိ။

ဟန=ဟိံသာယံ၊ တိမှိ ဝိကရဏလောပေ သော ဟနတိ ဟန္တိ။ တေ ဟနန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ယေ နဿ ညေ ပုဗ္ဗရူပံ၊ တေန ဟညတိ၊ ဟညန္တိ ဟညရေ။ တထာ ဟနိဿတိ ဣစ္စာဒိ။

ဟနာ ဿာဿ ဆ+ခါ ဝါ ဟောန္တိ။ ပဋိဟံခါမိ ပဋိဟနိဿာမိ။ ဟံဆေမ ဟနိဿာမ။ အဟနိ၊ အဟနိံသူတိအာဒိ သဗ္ဗတ္ထ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဟုဝါဒယော

ဟု=ဟဝနေ ¶ ။ တျာဒီသု လော။ ‘‘ပရောက္ခာယဉ္စာ’’တိ စဂ္ဂဟဏေန ဟု ဟုတိ ဒွိတ္တံ၊ ‘‘ကဝဂ္ဂဟာနံ စဝဂ္ဂဇာ’’တိ ဟဿ ဇော၊ လလောပေါ ဝုဒ္ဓိ စ၊ ဇုဟောတိ အဂ္ဂိံ၊ အညတြ ‘‘ယဝါ သရေ’’တိ ဝကာရော၊ ဇုဟွတိ။ ဇုဟောန္တိ။ ဇုဟွန္တိ။ ဇုဟောသိ ဇုဟွသိ၊ ဇုဟောထ ဇုဟွထ။ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ – ‘‘ဒီဃော သရဿာ’’တိ ဒီဃေ ဟူယတိ တေန အဂ္ဂိ ဣစ္စာဒိ။ ဇုဟိဿတိ၊ ဇုဟိဿန္တိ။ အဇုဟဝိ အဇုဟောသိ၊ အဇုဟဝုံ အဇုဟဝိံသု အဇုဟဝံသု အဇုဟောသုံ။ အဇုဟိဿ၊ အဇုဟိဿံဿု။ ဇုဟေ ဇုဟေယျ။ ဇုဟောတု၊ ဇုဟောန္တု ဣစ္စာဒိ။

ဟာ=စာဂေ၊ ပုရေ ဝိယ ဒွေဘာဝဆာဒေသလောပေ ‘‘ရဿော ပုဗ္ဗဿာ’’တိ ပုဗ္ဗဿ အာဿ ရဿော။ ဇဟာတိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ – ‘‘အညာဒိဿာ+ဿီ ကျေ’’တိ ကျေ အာဿ ဤ၊ ဟီယတိ ဣစ္စာဒိ။ ဇဟိဿတိ။ အဇဟာသိ၊ ‘‘ဒီဃာ ဤဿ’’ ဣတိ သိ၊ ပဇဟိ၊ အဇဟိံသု အဇဟံသု၊ ပဇဟိံသု ပဇဟုံ။ ကမ္မေ-ပဟီယိ ပဟီယိတ္ထ။ ဿာဒိ+ဧယျာဒိ+တွာဒီသုပိ ဉေယျာ။

ဒါ=ဒါနေ၊ ဒွိဘာဝရဿတ္တာနိ၊ လလောပေါ၊ ဒဒါတိ၊ ဒဒန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ‘‘ဂမဝဒါ’’ ဒိနာ ဒဇ္ဇာဒေသေ ဒဇ္ဇတိ၊ ဒဇ္ဇန္တိ ဣစ္စာဒိ။ လဿေ+ကာရေ ဒါနံ ဒေတိ ဣစ္စာဒိ။

အဒွိတ္တေ ဝတ္တမာနဿ ဒါဿ ဒံ ဟောတိ ဝါ မိမေသု။ ဝဂ္ဂန္တံ၊ ဒမ္မိ ဒေမိ၊ ဒမ္မ ဒေမ။ ဤကာရေ ဒီယတိ ဣစ္စာဒိ။ အနာဂတတ္ထေ ဣဉာဂမေ သရဏောပါဒိ၊ ဒဒိဿတိ၊ ဒဒိဿန္တိ။ ဒဇ္ဇိဿတိ၊ ဒဇ္ဇိဿန္တိ။ လဝိကရဏေ ¶ ဒဿတိ၊ ဒဿန္တိ။ အဇ္ဇတနေ-အဒဒိ၊ အဒဒိံသု၊ အဒဇ္ဇိ၊ အဒဇ္ဇိံသု၊ အဒါသိ၊ အဒံသု။ အနဇ္ဇတနေ-အဒဒါ၊ အဒဒု။ ကာလာတိပတ္တိယံ-အဒဒိဿ အဒဇ္ဇိဿ၊ လေ အဒဿ၊ ဒဿံသု။ ဧယျာဒိမှိ-ဒဒေ ဒဒေယျ ဒဇ္ဇေ ဒဇ္ဇေယျ။ ‘‘ဋာ’’တိ ဗဟုလာဓိကာရာ ဒဇ္ဇာဒေသာ ပရဿ ဧယျဿ ဋာ၊ ဒဇ္ဇာ၊ ဒဇ္ဇုံ ဒဇ္ဇေယျံ ဒဒေယျုံ။ တွာဒီသု-ဒဒါတု၊ ဒဒန္တု၊ ဒဇ္ဇတု၊ ဒဇ္ဇန္တု၊ လဿေ+ကာရေ ဒေတု၊ ဒေန္တု ဣစ္စာဒိ။ သဗ္ဗတ္ထ ကမ္မေပိ ယောဇနီယံ။

ဓာ=ဓာရဏေ၊ တျာဒိမှိ စဂ္ဂဟဏေန ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗာကာရဿ ရဿတ္တေ လလောပေ ‘‘စတုတ္ထဒုတိယာနံ တတိယပဌမာ’’တိ ပုဗ္ဗဓကာရဿ ဒကာရေ စ ကတေ ဒဓာတိ၊ ဒဓန္တိ။ ပိပုဗ္ဗော၊ ‘‘တဒမိနာ’’ ဒိနာ အာဿ လောပေါ၊ ‘‘ဓာဿ ဟော’’တိ ဒွိတ္တေ ပရဿ ဓာဿ ဟကာရော၊ ဒွါရံ ပိဒဟတိ၊ ပိဒဟန္တိ။ လဿေ+ကာရေ နိဓေတိ၊ နိဓေန္တိ။ ကမ္မေ-ဝိဓီယတိ၊ ဝိဓီယန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ဓဿတိ၊ ပိဒဟိဿတိ၊ ပရိဒဟေဿတိ။ အဓာသိ၊ ပိဒဟိ။ အဓဿ၊ ပိဒဟိဿ။ ဒဓေ ဒဓေယျ၊ ပိဒဟေ ပိဒဟေယျ။ ဒဒါတု၊ ပိဒဟတု၊ နိဓေတု၊ နိဓေန္တု ဣစ္စာဒိ။ (ဇုဟောတျာဒယော)။

ဘူဝါဒိ စ ဇုဟာဒိ စ၊ ဟုဝါဒိဓာတဝေါ စိ+မေ၊

သဝုဒ္ဓိကဘူဝါဒီဟိ၊ တိဓာ ဘေဒံ ဥပေန္တိ တေ။

အဓုနာ ¶ ဝိကရဏပဘေဒပကာသနတ္ထံ ရုဓာဒီနံ အဋ္ဌဂဏာနံ ကာနိစိ ရူပါနိ ဥဒါဟရိယန္တေ –

ရုဓ=အာဝရဏေ၊ တျာဒယော ဟောန္တိ။ ဧဝ+မုပရိပိ သဗ္ဗဂဏေသု။

ရုဓာဒိကော အပရောက္ခေသု ကတ္တုဝိဟိတမာန+န္တ+တျာဒီသု လော ဟောတိ မဉ္စ+န္တသရာ ပရော။ နိဂ္ဂဟီတဿ ဝဂ္ဂန္တံ၊ ‘‘လဟုဿုပန္တဿာ’’တိ သံယောဂတ္တာ န ဝုဒ္ဓိ။ သော မဂ္ဂံ ရုန္ဓတိ၊ ရုန္ဓန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-နိပုဗ္ဗော ကျော ဓဿ စဝဂ္ဂ+ပုဗ္ဗရူပ+တတိယက္ခရဇကာရာ၊ တေန မဂ္ဂေါ နိရုဇ္ဈတိ ဣစ္စာဒိ။ ဣဉာဂမေ ရုန္ဓိဿတိ၊ နိရုဇ္ဈိဿတိ။ အရုန္ဓိ၊ အရုန္ဓိံသု။ နိရုဇ္ဈိတ္ထော၊ နိရုဇ္ဈိ၊ နိရုဇ္ဈိံသု။ အရုန္ဓိဿ၊ အရုန္ဓိဿံသု၊ နိရုဇ္ဈိဿ၊ နိရုဇ္ဈိဿံသု။ ရုန္ဓေ ရုန္ဓေယျ၊ နိရုဇ္ဈေ နိရုဇ္ဈေယျ။ ရုန္ဓတု၊ ရုန္ဓန္တု။ တွံ ရုန္ဓ ရုန္ဓာဟိ။ နိရုဇ္ဈတု၊ နိရုဇ္ဈန္တု ဣစ္စာဒိ။

ဆိဒ=ဒွေဓာကရဏေ၊ ဆိန္ဒတိ၊ ဆိန္ဒန္တိ။ ကမ္မေ-ဆိဇ္ဇတိ၊ ဆိဇ္ဇန္တိ။ ဘဝိဿတိပစ္စယေ – ‘‘လဘ ဝသစ္ဆိဒါ’’ ဒိနာ စ္ဆငါဒေသေ ဆေစ္ဆတိ ဆိန္ဒိဿတိ။ ကမ္မေ-ပုဗ္ဗရူပံ၊ ဆိဇ္ဇိဿတိ၊ ဆိဇ္ဇိဿန္တိ။ အဆိန္ဒိ ဆိန္ဒိ၊ အစ္ဆေဇ္ဇိ၊ အစ္ဆေဇ္ဇိံသု။ အစ္ဆိန္ဒိဿာ အဆိဇ္ဇိဿာ။ ဆိန္ဒေ ဆိန္ဒေယျ၊ ဆိဇ္ဇေ ဆိဇ္ဇေယျ၊ ဆိန္ဒတု၊ ဆိန္ဒန္တု၊ ဆိဇ္ဇတု၊ ဆိဇ္ဇန္တု ဣစ္စာဒိ။

ဘုဇ=ပါလနဇ္ဈောဟာရေသု၊ ဘုဉ္ဇတိ၊ ဘုဉ္ဇန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ဘဝိဿတိမှိ ‘‘ဘုဇ+မုစ+ဝစ+ဝိသာနံ က္ခင’’တိ ဓာတွန္တေန သဟ ဿဿ ¶ က္ခငါဒေသေ ဝုဒ္ဓိ၊ ဘောက္ခတိ၊ ဘုဉ္ဇိဿတိ၊ ဘောက္ခန္တိ၊ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။

မုစ=မောစနေ၊ မုစ္စတိ၊ မုစ္စန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-မုစ္စတိ၊ မုစ္စန္တိ ဣစ္စာဒိ။ (ရုဓာဒိနယော)။

ဒိဝ=ကီဠာ ဝိဇိဂိံသာ ဝေါဟာရ ဇုတိ ထုတိ ဂတီသု၊

ဒိဝါဒီဟိ ကတ္တရိ လဝိသယေ ယက ဟောတိ။ ကကာရော ကာနုဗန္ဓကာရိယတ္ထော၊ ဧဝ+မုပရိ စ။ ဝဿ ဗကာရေ ပုဗ္ဗရူပံ၊ သော ဇုတံ ဒိဗ္ဗတိ၊ ဒိဗ္ဗန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ကျေ တေန ဒိဗ္ဗတိ၊ ဒိဗ္ဗန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ဒိဗ္ဗိဿတိ၊ တေန ဒိဗ္ဗိဿတိ။ အဒိဗ္ဗိ ဒိဗ္ဗိ။ တေန အဒိဗ္ဗိ ဒိဗ္ဗိ။ အဒိဗ္ဗိဿ။ တေန အဒိဗ္ဗိဿ။ ဒိဗ္ဗေ ဒိဗ္ဗေယျ။ တေန ဒိဗ္ဗေ ဒိဗ္ဗေယျ။ ဒိဗ္ဗတု။ တေန ဒိဗ္ဗတု ဣစ္စာဒိ။

သိဝ=တန္တုသန္တာနေ၊ သိဗ္ဗတိ၊ သိဗ္ဗန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ပဒ=ဂမနေ၊ ဥပုဗ္ဗော၊ စဝဂ္ဂပုဗ္ဗရူပါနိ၊ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဥပ္ပဇ္ဇရေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေကျေ တေန ပဋိပဇ္ဇတေ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ-ဥပ္ပဇ္ဇတေ တယာ။ ဗုဓ=အဝဂမနေ၊ ဈကာရပုဗ္ဗရူပါနိ ယက္ခရေသု။ ဓမ္မံ ဗုဇ္ဈတိ၊ ဗုဇ္ဈရေ ဗုဇ္ဈန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-မယာ ဓမ္မော ဗုဇ္ဈတေ ဣစ္စာဒိ။ ယုဓ=သမ္ပဟာရေ၊ ယုဇ္ဈတိ+စ္စာဒိ။ နဟ=ဗန္ဓနေ၊ ‘‘ဟဿ ဝိပလ္လာသော’’တိ ယေ ဝိပလ္လာသော၊ သန္နယှတိ+စ္စာဒိ။ မန=ဉာဏေ၊ ညကာရ+ပုဗ္ဗရူပါနိ၊ မညတိ+စ္စာဒိ။ တုသ=တုဋ္ဌိမှိ၊ ပုဗ္ဗရူပေ တုဿတိ+စ္စာဒိ။ သမ=ဥပသမေ၊ သမ္မတိ+စ္စာဒိ။

ဇန=ဇနနေ ¶ ၊ ‘‘ဇနိဿာ’’တိ အာ ဟောတိ ကာနုဗန္ဓေ ဗဟုလာဓိကာရာ၊ သော ဇာယတိ၊ ဇာယန္တိ+စ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ဇနိတုံ ပယောဇေတီတိ ‘‘ပယောဇကဗျာပါရေ ဏာပိ စေ’’တိ ဏိမှိ ‘‘အညတြာပီ’’တိ ဝုဒ္ဓိပဋိသေဓေ ကျမှိ ‘‘ဒီဃော သရဿာ’’တိ ဒီဃေ စ ကတေ တေန ဇနီယတိ၊ ဇနီယန္တိ ဣစ္စာဒိ။ သော ဇာယိဿတိ။ တေန ဇနိဿတိ။ သော အဇာယိ၊ တေန အဇနီယိ။ သော အဇာယိဿ၊ တေန အဇနီယိဿ။ သော ဇာယေ ဇာယေယျ၊ တေန ဇနီယေယျ။ သော ဇာယတု၊ တေန ဇနီယတု ဣစ္စာဒိ။ (ဒိဝါဒိနယော)။

တုဒါဒီဟိ ကတ္တရိ လဝိသယေ ကော ဟောတိ။ တုဒတိ၊ တုဒန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-တုဒျတိ တုဇ္ဇတိ၊ တုဒျရေ တုဒျန္တိ၊ တုဇ္ဇရေ တုဇ္ဇန္တိ+စ္စာဒိ။ တထာ တုဒိဿတိ တုဇ္ဇိဿတိ။ အတုဒိ၊ အတုဒိံသု၊ အတုဇ္ဇိ။ အတုဒိဿ အတုဇ္ဇိဿ၊ တုဒေယျ တုဇ္ဇေယျ။ တုဒတု၊ တုဒန္တု၊ တုဇ္ဇတု ဣစ္စာဒိ။

ဝိသ=ပဝေသနေ၊ ပပုဗ္ဗော။ သော ဂါမံ ပဝိသတိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ပဝိသီယတိ ဣစ္စာဒိ။ ပဝိသိဿတိ။ ပဝိသီယိဿတိ။ ပါဝိသိ၊ ဤမှိ ‘‘ဘုဇမုစာ’’ ဒိနာ ယောဂဝိဘာဂါ က္ခင။ ပါဝိသိ၊ ပဝိသိ ပါဝေက္ခိ၊ ပထဝိံ ပါဝိသိံသု ပဝိသိံသု။ ပါဝိသီယိ။ ပါဝိသိဿ ပဝိသိဿ။ ပါဝိသီယိဿ။ ပဝိသေ ပဝိသေယျ၊ ဝိကရဏလောပေါ ¶ ပဝိသီယေယျ။ ပဝိသတု၊ ပဝိသီယတု ဣစ္စာဒိ။ နုဒတိ။ ဒိသ=ဥစ္စာရဏေ၊ ဥဒ္ဒိဿတိ၊ လိခတိ၊ တုသတိ ဣစ္စာဒိ။ (တုဒါဒိနယော)။

ဇျာဒီဟိ ကတ္တရိ လဝိသယေ က္နာ ဟောတိ။ န ဝုဒ္ဓိ။ ကိလေသေ ဇိနာတိ၊ ဇိနန္တိ။ တေန ကိလေသော ဇီယတိ၊ ဇီယန္တိ၊ ကျေ ဒီဃော။ ဇိနိဿတိ၊ ဇိနိဿန္တိ။ အဇိနိ ဇိနိ။ အဇီယိ၊ အဇီယိတ္ထ။ အဇိနိဿ။ အဇီယိဿ။ ဇိနေယျ။ ဇိနာတု ဣစ္စာဒိ။ စိ=စယေ၊ တထာ စိနာတိ၊ စိနန္တိ ဣစ္စာဒိ။

ဉာဓာတုဿ ဇာ ဟောတိ နကာရေ။ ဝိဇာနာတိ။

သနာဿ ဉာဿ နာယော ဝါ ဟောတိ တိမှိ။ နာယတိ၊ ဝိဇာနာတိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ဝိညာယတိ ဣစ္စာဒိ။ ကျေ ‘‘အာဿေ စာ’’တိ ဧတ္ထ ‘‘အာဿေ’’တိ ယောဂဝိဘာဂါ အာဿ ဧ ဟောတိ၊ ယဿ ဒွိတ္တေ ဉေယျတိ၊ ဉေယျန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ဝိဇာနိဿတိ၊ ဝိဇာနိဿန္တိ။ ကမ္မေ – ‘‘ကျဿ ဿေ’’တိ ကျလောပေ ရဿေ စ ကတေ ဉာဿတိ၊ ဉာဿန္တိ၊ ဝိညာယိဿတိ၊ ပညာယိဿတိ။

ဉာတော ပရဿ ဿဿ ဟိ ဝါ ဟောတိ ကမ္မေ၊ ပညာယိဟိတိ၊ ပညာယိဟိန္တိ။ အဉာဂမေ သမဇာနိ၊ သံဇာနိ၊ သံဇာနိံသု။ သမဇာ- နိံသု ¶ ။ ကမ္မေ-ပညာယိ၊ ပညာယိံသု။ အဇာနိဿ။ ကမ္မေ-အညာယိဿ။

ဉာတော ပရဿ ဧယျဿ ဣယာ+ဉာ ဟောန္တိ ဝါ။ ဇာနိယာ။

ဉာဒေသေ သနာဿ ဉာဿ ဇံ ဝါ ဟောတိ။ ဇညာ၊ ဇာနေယျ၊ ဇာနေယျုံ။ ကမ္မေ-ပညာယေယျ၊ ပညာယေယျုံ။ ဝိဇာနာတု၊ ဝိဇာနန္ထု။ ကမ္မေ-ဝိညာယတု ဣစ္စာဒိ။

မာ=မာနေ၊ ‘‘အာ ဤ ဿာဒီနံ ဗျဉ္ဇနဿိဉ’’ ဣတိ ဣဉဣတိ ယောဂဝိဘာဂါ ဣဉာဂမေ ပုဗ္ဗသရလောပေါ၊ မိနာတိ၊ မိနန္တိ။ ကမ္မေ-မီယတိ ဣစ္စာဒိ။ လူ=ဆေဒနေ၊ ‘‘က္ဏာက္နာသု ရဿော’’တိ ဓာတုဿ ရဿော၊ လုနာတိ၊ လုနန္တိ။ ကမ္မေ-လူယတိ ဣစ္စာဒိ။ ဓု=ကမ္ပနေ၊ ဓုနာတိ ဣစ္စာဒိ။ (ဇျာဒိနယော)။

ကျာဒီဟိ လဝိသယေ က္ဏာ ဟောတိ။ ‘‘က္ဏာက္နာသု ရဿော’’တိ ရဿေ ကိဏာတိ၊ ကိဏန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ဝိက္ကီယတိ၊ ဝိက္ကီယန္တိ။ ဝိက္ကိဏိဿတိ၊ ဝိက္ကိဏိဿန္တိ။ ဝိက္ကီယိဿတိ၊ ဝိက္ကီယိဿန္တိ။ အကိဏိ၊ ဝိက္ကိဏိ၊ ဝိက္ကီယိ။ အကိဏိဿ၊ ဝိက္ကိဏိဿ။ ဝိက္ကိဏေ ဝိက္ကိဏေယျ။

ဝိက္ကီယေ ¶ ။ ဝိက္ကီယေယျ။ ဝိက္ကိဏာတု၊ ဝိက္ကိဏန္တု၊ ဝိက္ကီယတု၊ ဝိက္ကီယန္တု ဣစ္စာဒိ။ သု=သဝနေ၊ သုဏာတိ၊ သုဏန္တိ ဣစ္စာဒိ။

သက+အာပါနံ ကုက+ကုဣစ္စေတေ အာဂမာ ဟောန္တိ ဏေ။ သက္ကုဏာတိ၊ သက္ကုဏန္တိ။ သက္ကုနာတိ၊ သက္ကုနန္တိ။

သကသ္မာ က္ဏာဿ က္ခော ဝါ ဟောတိ ဿေ။ သက္ခိဿတိ၊ သက္ခိဿန္တိ။

သကသ္မာ က္ဏာဿ ခေါ ဝါ ဟောတိ ဤအာဒီသု။ အသက္ခိ သက္ခိ၊ သက္ခိံသု။ အသက္ခိဿ၊ အသက္ခိဿံသု။ သက္ကုဏေ သက္ကုဏေယျ။ သက္ကုဏာတု၊ သက္ကုဏန္တု။

အပ=ပါပုဏနေ၊ ပပုဗ္ဗော၊ ‘‘သကာ+ပါနံ ကုက+ကု ဏေ’’တိ ကုကတေ သမ္ပတ္တိ ပါပုဏာတိ၊ ပါပုဏန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေပါပီယတိ၊ ပါပီယန္တိ။ ပါပုဏိဿတိ၊ ပါပုဏိဿန္တိ။ ကမ္မေ-ပါပီယိဿတိ၊ ပါပီယိဿန္တိ။ ပါပုဏိ၊ ပါပုဏိံသု။ ကမ္မေ-ပါပီယိ၊ ပါပီယိတ္ထ။ အပါပုဏိဿ။ ကမ္မေ-အပါပီယိဿ။ ပါပုဏေ၊ ပါပုဏေယျ။ ကမ္မေ-ပါပီယေယျ။ ပါပုဏာတု၊ ပါပုဏန္တု။ ကမ္မေ-ပါပီယတု ဣစ္စာဒိ။ (ကျာဒိနယော)။

သုအာဒီဟိ ¶ လဝိသယေ က္ဏော ဟောတိ။ ကာနုဗန္ဓတ္တာ န ဝုဒ္ဓိ။ ဓမ္မံ သုဏောတိ။ ပရဿရလောပေ သုဏောန္တိ။ ကမ္မေ-ကျေ ဒီဃေ သူယတိ၊ သူယန္တိ။ ဒွိတ္တေ သုယျတိ သုယျန္တိ+စ္စာဒိ။ ဣဉာဂမေ သုဏိဿတိ၊ သုဏိဿန္တိ။ ကမ္မေ-ကျလောပေ ဝုဒ္ဓိ။ သောဿတိ၊ သောဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။ အသုဏိ သုဏိ၊ အသုဏိံသု သုဏိံသု။

၆၀။ တေသု သုတော က္ဏော+က္ဏာနံ ရောဋ

တေသု ဤအာဒီသု သုတော ပရေသံ က္ဏော+က္ဏာနံ ရောဋ ဝါ ဟောတိ။ ရကာရော အနုဗန္ဓော။ ဋော သဗ္ဗာဒေသတ္ထော။ ဥဿ လောပေ ဒွိတ္တံ ဤဿ သိ စ။ အဿောသိ၊ အဿောသိံသု။ ‘‘ဣံဿ စ သိဉ’’တိ ယောဂဝိဘာဂါ သိဉ၊ အဿောသိံသု၊ ပစ္စဿောသုံ။ အသုယိ၊ အသုယိတ္ထ။ အသုဏိဿ၊ တေန အသုယိဿ။ သုဏေ သုဏေယျ၊ သုဏေယျံ။ တေန သူယေ သူယေယျ။ သုဏာတု၊ သုဏန္တု။ သူယတု၊ သူယန္တု ဣစ္စာဒိ။

ဂိ=သဒ္ဒေ၊ ဂိဏောတိ။ ဂိဏန္တိ။ တွံ ဂိဏောသိ။ ဂိဏိဿတိ၊ ဂိဏိဿန္တိ။ အဂိဏိဿ။ ဂိဏေယျ။ ဂိဏောတု ဣစ္စာဒိ။ ဝု=သံဝရဏေ၊ အာဝုဏောတိ၊ အာဝုဏန္တိ။ အာဝုဏောသိ ဣစ္စာဒိ။ သေသေသုပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ (သွာဒိနယော)။

တနာဒိတော ကတ္တရိ လဝိသယေ ဩ ဟောတိ။ ကိတ္တိံ တနောတိ၊ တနောန္တိ ဣစ္စာဒိ။

ဩဝိကရဏဿ ¶ ဥ ဟောတိ ပရစ္ဆက္ကဝိသယေ။ တနုတေ၊ တနွန္တေ။ တနုသေ၊ တနုဝှေ။ တနွေ၊ တနွမှေ။ ကမ္မေ –

တနဿ ဝါ အာ ဟောတိ ကျေ။ ပပုဗ္ဗော၊ ပတာယတိ။ ပတညတိ၊ ပတာယရေ ပတာယန္တိ ပတညရေ ပတညန္တိ+စ္စာဒိ။ တထာ ဝိကရဏလောပေ ဣဉာဂမေ စ တနိဿတိ၊ တနိဿန္တိ။ ပတာယိဿတိ။ အတနိ၊ အတနိံသု။ အတနိဿ။ ပတာယိဿ။ တနေယျ၊ တနေယျုံ။ တနောတု၊ တနောန္တု ဣစ္စာဒိ။

၅၊၁၇၇။ ကရဿ သောဿ ကုဗ္ဗ+ကုရု+ကယိရာ

ကရဿ သ ဩကာရဿ ကုဗ္ဗာဒယော ဝါ ဟောန္တိ န္တ+မာန+တျာဒီသု။ ကုဗ္ဗတိ၊ ကုဗ္ဗန္တိ။ ကရောတိ၊ ကရောန္တိ။ ကရောသိ၊ ကရောထ။

ကရဿ သ ဩကာရဿ ကုံ ဝါ ဟောတိ မိမေသု။ ကုမ္မိ ကရောမိ။ ကုမ္မ ကရောမ။ ပရစ္ဆက္ကေ ကုရုတေ ကုဗ္ဗတေ၊ ကုဗ္ဗန္တေ ဣစ္စာဒိ။ ကယိရတိ၊ ကယိရန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ကျဿ ဒွိတ္တေ ဤဿ ရဿော၊ ကရိယျတိ၊ ကရီယတိ ဝါ ဣစ္စာဒိ။ ‘‘တဝဂ္ဂဝရဏာ’’ ဒိနာ ¶ ယေ ရဿ ယကာရေ ကယျတိ၊ ကယျန္တိ။ ဗဟုလာဓကာရာ ကမ္မေ ကွစိ ဣမိနာ ကယိရာဒေသေ တေန ကယိရတိ၊ ကယိရန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ဘဝိဿတိမှိ –

ကရဿ သောဿ ဟာဿ စ အာဟင ဝါ ဟောတိ ဿေန သဟ။ ကာဟတိ၊ ကာဟန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ဣဉာဂမေ ကာဟိတိ၊ ကာဟိန္တိ ဣစ္စာဒိ။ အာဟငါဒေသာဘာဝပက္ခေ ကရိဿတိ၊ ကရိဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။ အဇ္ဇတနေ –

ကရဿ သ ဩကာရဿ ကာ ဟောတိ ဝါ ဤအာဒီသု။

ဒီဃတော ပရဿ ဤဿ သိ ဝါ ဟောတိ။ အကာသိ။ ဤလောပေ အကာ၊ အကံသု။ ဩဿ သိအာဒေသေ အကာသိ။ သိဉာဂမေ အကာသိတ္ထ။ အကာသိ၊ အကာသိံ၊ အကာသိမှ။ အညတြ အကရိကရိ၊ အကရိံသု ကရိံသု အကံသု ဣစ္စာဒိ။ တေန အကရီယိ ဣစ္စာဒိ။ အကရိဿ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-အကရီယိဿ ဣစ္စာဒိ။ ဧယျာဒိမှိ ‘‘ကွစိ ဝိကရဏာနံ’’တိ ဩဝိကရဏလောပေ ကရေကရေယျ၊ ကရေယျုံ ဣစ္စာဒိ။ ကုဗ္ဗေ ကုဗ္ဗေယျ ဣစ္စာဒိ။

ကယိရာ ပရဿ ဧယျဿ ဋာ ဟောတိ။ သော ကယိရာ။

ကယိရာ ¶ ပရဿ ဧယျုမာဒီနံ ဧယျဿ လောပေါ ဟောတိ။ ကယိရုံ။ တွံ ကယိရာသိ၊ ကယိရာထ။ ကယိရာမိ၊ ကယိရာမ။

ကယိရာ ပရဿေ+ထဿ အာ ဟောတီတိအာဒိဿ ဧဿ အာ ဟောတိ။ ကယိရာထ ဓီရော။ ကမ္မေ-ကရိယေယျ၊ ကရိယေယျု+မိစ္စာဒိ။ ကရောတု ကုရုတု ဝါ၊ ကုဗ္ဗန္တု ကရောန္တု ဣစ္စာဒိ။ ပရစ္ဆက္ကေ-ကုရုတံ၊ ကုဗ္ဗန္တံ။ ကုရုဿု ကရဿု ဣစ္စာဒိ။ ‘‘ဧဩန+မ ဝဏ္ဏေ’’တိ အကာရော။ ကုရုဝှော၊ ကုဗ္ဗေ၊ ကုဗ္ဗာမသေ။ ကမ္မေ-ကရီယတု ဣစ္စာဒိ။

ပါဒိတော ပရဿ ကရဿ ကွစိ ခ ဟောတိ။ အဘိသင်္ခရောတိ ဣစ္စာဒိ။ သဗ္ဗတ္ထ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ‘‘တဒမိနာ’’ဒိနာ ခါဒေသေ အဘိသံခါသီတိ ဝိသေသော။ သက=သတ္တိယံ၊ သက္ကောတိ ဣစ္စာဒိ။ အပ=ပါပုဏနေ၊ ပပုဗ္ဗော၊ ပပ္ပောတိ ဣစ္စာဒိ။ (တနာဒိနယော)။

စုရာဒီဟိ ကြိယတ္ထေဟိ သကတ္ထေ ဏိ ပရော ဟောတိ။ ‘‘ဏိဏာပျာပီဟိ ဝါ’’တိ ဝိကပ္ပေန လော။ ဓနံ စောရယတိ စောရေတိ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-စောရီယတိ ဣစ္စာဒိ။ စောရယိဿတိ စောရေဿတိ ¶ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-စောရီယိဿတိ ဣစ္စာဒိ။ အစောရယိ စောရယိ အစောရေသိ စောရေသိ ဣစ္စာဒိ။ အစောရယိဿ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-အစောရီယိဿ ဣစ္စာဒိ။ စောရယေ စောရယေယျ ဣစ္စာဒိ။ စောရေတု စောရေန္တု ဣစ္စာဒိ။

စိန္တ=စိန္တာယံ၊ သံယောဂတ္တာ န ဝုဒ္ဓိ၊ စိန္တေတိ စိန္တယတိ၊ စိန္တေန္တိ။ ကမ္မေ-စိန္တီယတိ၊ စိန္တီယန္တိ ဣစ္စာဒိ။ မန္တ=ဂုတ္တဘာသနေ၊ မန္တေတိ မန္တယတိ ဣစ္စာဒိ။ ပါလ=ရက္ခဏေ၊ သော ဓမ္မံ ပါလေတိ ပါလယတိ။ တေန ပါလီယတိ+စ္စာဒိ။ (စုရာဒိနယော)။

ဘူဝါဒိ စ ရုဓာဒိ စ၊ ဒိဝါဒိ စ တုဒါဒယော၊

ဇျာဒီ ကိယာဒီ သွာဒီ စ၊ တနာဒီ စ စုရာဒယော။

၅၊၁။ တိဇ+မာနေဟိ ခ+သာ ခမာ+ဝီမံသာသု

ခန္တိယံ တိဇာ၊ ဝီမံသာယံ မာနာ စ ခ+သပစ္စယာ ဟောန္တိ ယထာက္ကမံ။ တိဇ=နိသာနေ၊ အကာရဿာ+ပယောဂေါ။ ခေ ‘‘လဟုဿုပန္တဿာ’’တိ ပတ္တေ+ကာရဿ ‘‘အညတြာပီ’’တိ ပဋိသေဓော။ ယကာရဝဇ္ဇိတဗျဉ္ဇနဿ ‘‘ပရရူပ+မယကာရေ ဗျဉ္ဇနေ’’တိ ပရရူပဉ္စ။ ‘‘စတုတ္ထဒုတိယာ’’ ဒိနာ ပဌမက္ခရကကာရေ စ ‘‘ခဆသာန+မေကဿရော+ဒိ ဒွေ’’တိ တိက္ခ တိက္ခ ဣတိ ဒွိဘာဝေ ‘‘လောပေါ+နာဒိဗျဉ္ဇနဿာ’’တိအာဒိတော+ညဿ ဗျဉ္ဇနဿ လောပေ စ ကတေ တိတိက္ခာဓာတုတော တျာဒိပစ္စယ+လဝိကရဏာနိ။ တိတိက္ခတိ ဣစ္စာဒိ ပုရိမသမံ ¶ ။ ကမ္မေ-တိတိက္ခီယတိ ဣစ္စာဒိ။ ဣတော ပရံ ကမ္မောဒါဟရဏံ န ကရိဿာမ။

မာန=ပူဇာယံ+တိမသ္မာ သပစ္စယ၊ ဒွိတ္တာဒိမှိ ကတေ ‘‘မာနဿ ဝီ ပရဿ စ မံ’’တိ ပုဗ္ဗမာနဿ ဝီ စ ပရမာနဿ မဉ္စ ဟောတိ။ ဝီမံသဓာတုတော တိပစ္စယာဒိမှိ ကတေ ဝီမံသတိ ဣစ္စာဒိ။ တိတိက္ခိဿတိ၊ ဝီမံသိဿတိ ဣစ္စာဒိ။ ဧဝ+မုပရိပိ အဇ္ဇတနာဒီသုပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ပယောဇကတ္တာ ဏိ၊ ‘‘ဏိဏာပျာပီဟိ ဝါ’’တိ လဝိကရဏံ၊ တေဇယတိ တေဇေတိ။ တထာ စုရာဒိတ္တာ န လဝိကရဏံ၊ မာနယတိ မာနေတိ။

၅၊၂။ ကိတာ တိကိစ္ဆာ+သံသယေသု ဆော

တိကိစ္ဆာယံ သံသယေ စ ဝတ္တမာနာ ကိတာ ဆော ဟောတိ။ ကိတ=နိဝါသေ၊ ဆပစ္စယေ ပုဗ္ဗေဝ ပရရူပါဒိမှိ စ ကတေ ‘‘ကိတဿာ+သံသယေ ဝါ’’တိ ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ တိအာဒေသေ တိကိစ္ဆဓာတုတော တျာဒယော။ တိကိစ္ဆတိ၊ တိကိစ္ဆန္တိ+စ္စာဒိ။ ဝိပုဗ္ဗတော ကိတာ ဆပ္ပစ္စယာဒိမှိ ကတေ ‘‘ကဝဂ္ဂဟာနံ စဝဂ္ဂဇာ’’တိ ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ ကဿ စော။ ဝိစိကိစ္ဆတိ၊ ဝိစိကိစ္ဆန္တိ+စ္စာဒိ။ ပယောဇကတ္တာ ကေတယတိ+စ္စာဒိ ပုရိမသမံ။

နိန္ဒာယံ ဂုပ+ဗဓေဟိ ဆော ဟောတိ ဗဿ ဘော စ။ ဂုပ=ရက္ခနေ+တီမသ္မာ ဆပ္ပစ္စယေ ‘‘အညတြာပီ’’တိ ဩတ္တာဘာဝေ စ ပရရူပါဒိမှိ ‘‘ကဝဂ္ဂဟာ’’ ဒိနာ ဂဿ ဇေ စ ကတေ ‘‘ဂုပိဿုဿာ’’တိ ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ ဥဿ ဣ ဟောတိ။ တျာဒိ+လဝိကရဏာဒိမှိ ¶ ဇိဂုစ္ဆတိ ဣစ္စာဒိ။ နိန္ဒာယံ-ဗဓ=ဗန္ဓနေ+တီမသ္မာ ဆပ္ပစ္စယေ စ ဣမိနာဝ ဗဿ ဘကာရေ စ ပရရူပေ ပဌမက္ခရေ ဘစ္ဆဘစ္ဆဣတိ ဒွိတ္တေ အနာဒိဗျဉ္ဇနဿ လောပေ ‘‘စတုတ္ထဒုတိယာနံ တတိယပဌမာ’’တိ ဒွိတ္တေ ပုဗ္ဗဿ ဘဿ ဗကာရေ ‘‘ခဆသေသွဿီ’’တိ ဣကာရေ ဒီဃေ စ ကတေ ဗီဘစ္ဆဓာတုတော တျာဒယော ဟောန္တိ။ ဗီဘစ္ဆတိ၊ ဗီဘစ္ဆန္တိ ဣစ္စာဒိ။ အညတြ ဂေါပေတိ+စ္စာဒိ။

၅၊၄။ တုံသ္မာ လောပေါ စိ+စ္ဆာယံ တေ

တုမန္တတော ဣစ္ဆာယ+မတ္ထေ တေ ခ+သ+ဆာ ဟောန္တိ ဗဟုလံ၊ တုံပစ္စယဿ လောပေါ စ ဟောတိ၊ သုတတ္တာ။ ဘုဇ=ပါလန+ဇ္ဈောဟာရေသု။ ဘောဇနာယာတိ ဝိဂ္ဂယှ ‘‘တုံ+တာယေ’’စ္စာဒိနာ တုံပစ္စယေ ‘‘လဟုဿုပန္တဿာ’’တိ ဩကာရေ ပရရူပေ စ ကတေ ဘောတ္တု+မိစ္ဆတီတိ ဝိဂ္ဂယှ ဣမိနာ ခပစ္စယေ တုံပစ္စယဿ ဣမိနာ စ လောပေ ‘‘နိမိတ္တာဘာဝေ နေမိတ္တိကဿာပိ စ အဘာဝေါ’’တိ ဉာယာ ပရရူပဩကာရာနံ အဘာဝေ ခဿ ပရရူပ+ခကာရာဒိမှိ စ ကတေ ဘုက္ခ ဘုက္ခ ဣတိ ဒွိတ္တေ တတိယဗကာရော ဟောတိ၊ ဗုဘုက္ခဓာတုတော တျာဒယော ဟောန္တိ၊ ဗုဘုက္ခတိ၊ ဗုဘုက္ခန္တိ ဣစ္စာဒိ။

ဇိ=ဇယေ၊ ဇယနာယ ဣတိ ဝိဂ္ဂယှ ပုရေ ဝိယ တုမာဒိမှိ ကတေ ဇေတု+မိစ္ဆတီတိ ဝိဂ္ဂယှ သပ္ပစ္စယေ ဇိသ ဇိသ ဣတိ ဒွိတ္တေ အနာဒိဗျဉ္ဇနလောပေ ဒွိတ္တေ ပရဿ ဇိဿ ‘‘ဇိဟရာနံ ဂိံ’’တိ ဂိံ။ ဇိဂိံသဓာတုတော တျာဒီသု ဇိဂိံသတိ၊ ဇိဂိံသန္တိ ဣစ္စာဒိ။

ဃသ=အဒနေ ¶ ၊ ဃသိတု+မိစ္ဆတိ ဆပ္ပစ္စယာဒိမှိ ပုရေ ဝိယ ကတေ ဃဿ ‘‘ကဝဂ္ဂဟာ’’ဒိနာ ဈေ ဈဿ ‘‘စတုတ္ထဒုတိယာ’’ ဒိနာ ဇကာရေ ‘‘ခဆသေသွဿီ’’တိ ဣကာရေ စ ကတေ ဇိဃစ္ဆဓာတုတော တျာဒယော ဟောန္တိ။ ဇိဃစ္ဆတိ၊ ဇိဃစ္ဆန္တိ+စ္စာဒိ။

ဣစ္ဆာကမ္မတော ဣစ္ဆာယ+မတ္ထေ ဤယပစ္စယော ဟောတိ။ ပုတ္တ+မိစ္ဆတီတိ ဤယပစ္စယေ ဤယာဒိဝုတ္တိတ္တာ ‘‘ဧကတ္ထတာယံ’’တိ ဝိဘတ္တိလောပေါ။ ပုတ္တီယတိ၊ ပုတ္တီယန္တိ+စ္စာဒိ။

ကမ္မတော ဥပမာနာ အာစာရတ္ထေ ဤယော ဟောတိ။ ပုတ္တ+မိဝါ+စရတိ ပုတ္တီယတိ သိဿံ၊ ပုတ္တီယန္တိ+စ္စာဒိ။

ဤယော ဟောတိ။ ကုဋိယ+မိဝါ+စရတိ ကုဋီယတိ ပါသာဒေ။ ပါသာဒေဝါ+စရတိ ပါသာဒီယတိ ကုဋိယံ၊ ပါသာဒီယန္တိ+စ္စာဒိ။

ကတ္တုတော+ပမာနာ အာစာရတ္ထေ အာယော ဟောတိ။ ပဗ္ဗတော ဣဝါ+စရတိ သီလာဒိဂုဏယောဂတောတိ ပဗ္ဗတာယတိ ယောဂီ၊ ပဗ္ဗတာယဓာတုတော တျာဒယော။

ကတ္တုတော ¶ အဘူတတဗ္ဘာဝေ အာယော ဟောတိ ဗဟုလံ။ ဘုသောတိ ပဌမန္တတော အဘုသော ဘုသော ဘဝတီတိ ဘုသာယတိ၊ ဘုသာယန္တိ ဣစ္စာဒိ။ ‘‘ဝိစ္ဆာဘိက္ခညေသု ဒွေ’’တိ အာဘိက္ခညတ္ထေ ဒွိတ္တေ အပဋပဋာ ပဋပဋာ ဘဝတီတိ အာယေ ပဋပဋာယတိ၊ ပဋပဋာယန္တိ+စ္စာဒိ။ အလောဟိတော လောဟိတော ဘဝတိ လောဟိတာယတိ။

သဒ္ဒါဒီဟိ ဒုတိယန္တေဟိ ကရောတီတိ အသ္မိံ အတ္ထေ အာယော ဟောတိ။ သဒ္ဒံ ကရောတိ သဒ္ဒါယတိ။ ဧဝံ ဝေရာယတိ၊ ကလဟာယတိ၊ ဓူပါယတိ+စ္စာဒိ။

နမောဣစ္စသ္မာ ကရောတီတိ အသ္မိံ အတ္ထေ အဿော ဟောတိ။ နမော ကရောတီတိ အသ္မိံ အတ္ထေ အဿပစ္စယေ တျာဒယော ဟောန္တိ၊ တထာဂတံ နမဿတိ၊ နမဿန္တိ ဣစ္စာဒိ။

နာမသ္မာ ဓာတွတ္ထေ ဗဟုလ+မိ ဟောတိ။ ဟတ္ထိနာ အတိက္ကမတီတိ ဣပစ္စယေ လဝိကရဏ+ဧကာရ+အယာဒေသေသု ကတေသု အတိဟတ္ထယတိ။ ဧဝံ ဝီဏာယ ဥပဂါယတိ ဥပဝီဏာယတိ၊ ဝိနယံ ဒဠှံ ကရောတိ ဒဠှယတိ၊ ဝိသုဒ္ဓါ ဟောတိ ရတ္တိ ဝိသုဒ္ဓါယတိ၊ ကုသလံ ပုစ္ဆတိ ကုသလာယတိ+စ္စာဒိ။

သစ္စာဒီဟိ ¶ ဓာတွတ္ထေ အာပိ ဟောတိ။ သစ္စ+မာစိက္ခတီတိ အာပိမှိ တျာဒိပစ္စယေ ‘‘ဏိ+ဏာပျာ+ဒီဟိ ဝါ’’တိ လဝိကရဏ+ဧ+အယာဒေသာ။ သစ္စာပယတိ၊ သစ္စာပေတိ ဣစ္စာဒိ။ အတ္ထ+မာစိက္ခတိ အတ္ထာပယတိ။ ဧဝံ ဝေဒါပယတိ။ သုက္ခံ ကရောတီတိ သုက္ခာပယတိ သုက္ခာပေတိ ဣစ္စာဒိ။

ကတ္တာရံ ယော ပယောဇေတိ၊ တဿ ဗျာပါရေ ကြိယတ္ထာ ဏိ+ဏာပီ ဟောန္တိ ဗဟုလံ။

ဏိပစ္စယော ဥဝဏ္ဏန္တာ၊ အာတော ဏာပေဝ ဟောတိ+ဟ၊

ဒွေ ဒွေ+ကော ဟောတိ ဝါ သေသေ၊ ဗဟုလံတျနုဝုတ္တိယာ။

အကမ္မကာပိ ဟောန္တေဝ၊ ဏိ+ဏာပျန္တာ သကမ္မကာ၊

သကမ္မကာ ဒွိကမ္မာ+ဿု၊ ဒွိကမ္မာ စ တိကမ္မကာ။

တသ္မာ ကတ္တရိ ကမ္မေ စ၊ ဏိ+ဏာပီနံ တု သမ္ဘဝေါ၊

န ဘာဝေ သုဒ္ဓကတ္တာ တု၊ ကမ္မံ ဟောတိ ပယောဇကေ။

နယာဒီနံ ပဓာနဉ္စ၊ အပဓာနံ ဒုဟာဒိနံ၊

သုဒ္ဓကတ္တာ ဏိ+ဏာပီသု၊ ကမ္မ+မက္ချာတ ဂေါစရံ။

ဘဝိတုံ ပယောဇယတီတိ အတ္ထေ ဣမိနာ ဏိပ္ပစ္စယော။ ဏကာရော ဏာနုဗန္ဓကာရိယတ္ထော။ ‘‘ယုဝဏ္ဏာန+မေ+ဩ ပစ္စယေ’’တိ ဩကာရေ ‘‘အာယာ+ဝါ ဏာနုဗန္ဓေ’’တိ ဏာနုဗန္ဓေ အာဝါဒေသော။ တျာဒိမှိ ‘‘ဏိ+ဏာပျာ+ပီဟိ ဝါ’’တိ လဝိကရဏေ ဧကာရေ ‘‘ဧဩန+မယဝါ သရေ’’တိ အယာဒေသော။ သော သမာဓိံ ဘာဝယတိ ဘာဝေတိ ¶ ၊ ဘာဝယန္တိ ဘာဝေန္တိ+စ္စာဒိ။ ကမ္မေ-တေန သမာဓိ ဘာဝီယတိ+စ္စာဒိ။ ဧတ္ထ ‘‘ဒီဃော သရဿာ’’တိ ကျေ ဣကာရဿ ဒီဃော။ ဘာဝယိဿတိ ဘာဝေဿတိ၊ ဘာဝယိဿန္တိ ဘာဝေဿန္တိ+စ္စာဒိ။ အဇ္ဇတနေ ဤဿ သိမှိ အဘာဝေသိ ဘာဝေသိ၊ အဘာဝယိ ဘာဝယိ၊ အဘာဝယိံသု ဘာဝယိံသု။ ပရဿရလောပေ အဘာဝေသုံ ဘာဝေသုံ၊ အဘာဝယံသု ဘာဝယံသု၊ အဘာဝယုံ ဘာဝယုံ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-အဘာဝီယိ ဘာဝီယိ ဣစ္စာဒိ။ အဘာဝိဿ အဘာဝယိဿ၊ အဘာဝိဿံသု အဘာဝယိဿံသု။ ကမ္မေ-အဘာဝယိဿံ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝေ ဘာဝေယျ ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ဘာဝီယေယျ ဣစ္စာဒိ။ ဘာဝယတု ဘာဝေတု ဣစ္စာဒိ။ ကမ္မေ-ဘာဝီယတု ဣစ္စာဒိ။

ပစိတုံ ပယောဇေတီတိ အတ္ထေ ဏိ+ဏာပီ ဟောန္တိ။ သော ဒေဝဒတ္တေန ဩဒနံ ပါစယတိ ပါစေတိ ဣစ္စာဒိ၊ တထာ ပါစာပယတိ ပါစာပေတိ+စ္စာဒိ။ ကမ္မေ-သော တေန ဒေဝဒတ္တေန ဩဒနော ပါစီယတိ ပါစာပီယတိ+စ္စာဒိ၊ ဘဝိဿတျာဒီသုပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ဂန္တုံ ပယောဇေတီတိ အတ္ထေ သော တံ ပုရိသံ ဂါမံ ဂမယတိ ဂမေတိ ဂစ္ဆာပယတိ ဂစ္ဆာပေတိ+စ္စာဒိ။ ကမ္မေ-တေန သော ဂါမံ ဂမီယတိ ဂစ္ဆာပီယတိ+စ္စာဒိ။

ဂုဟ=သံဝရဏေ၊ ဂုဟိတုံ ပယောဇေတီတိ ဏိမှိ ‘‘ဂုဟိဿ သရေ’’တိ ဒီဃော။ ဂူဟယတိ၊ ဂူဟယန္တိ ဣစ္စာဒိ။

ဒိသ+ဒုသ=အပ္ပီတိယံ၊ ဒုသိတုံ ပယောဇေတီတိ ဏိမှိ ‘‘ဏိမှိ ဒီဃော ဒုသဿာ’’တိ ဒီဃေ ဒူသယတိ+စ္စာဒိ။

တထာ ဣစ္ဆန္တံ ပယောဇယတိ ဣစ္ဆာပယတိ ဣစ္ဆာပေတိ၊ ဧသယတိ ဧသေတိ။ နိယစ္ဆန္တံ ပယောဇယတိ နိယမယတိ နိယမေတိ။ တထာ အာသယတိ ¶ အာသေတိ၊ အစ္ဆာပယတိ အစ္ဆာပေတိ။ လာဘယတိ လာဘေတိ၊ ဧဝံ ဝါသယတိ ဝါသေတိ၊ ဝါသာပယတိ ဝါသာပေတိ။ ဝါဟယတိ ဝါဟေတိ၊ ဝါဟာပယတိ ဝါဟာပေတိ+စ္စာဒိ။ ဧဝံ ဇီရယတိ၊ မာရယတိ၊ ဒဿယတိ ဣစ္စာဒိ။ ဟူ=သတ္တာယံ၊ ပဟောန္တံ ပယောဇယတိ ပဟာဝယတိ ပဟာဝေတိ ဣစ္စာဒိ။ သာယယတိ သာယာပယတိ သာယာပေတိ။ နာယာပယတိ နာယာပေတိ။ ပတိဋ္ဌာပယတိ ပတိဋ္ဌာပေတိ။ ရဿေ ပတိဋ္ဌပေတိ။ ဟန္တုံ ပယောဇယတီတိ ဏိ+ဏာပီ၊ ‘‘ဟနဿ ဃာတော ဏာနုဗန္ဓေ’’တိ ဃာတာဒေသေ ဃာတယတိ ဃာတေတိ။ တထာ ဇုဟာဝယတိ ဇုဟာဝေတိ၊ ဇဟာပယတိ ဇဟာပေတိ။ ဟာပယတိ ဟာပေတိ။ ဒါပယတိ ဒါပေတိ။ ဝိဓာပယတိ ဝိဓာပေတိ၊ ပိဒဟာပယတိ ပိဒဟာပေတိ။ (ဘူဝါဒိနယော)။

ဣဒါနိ ရုဓာဒိအဋ္ဌဂဏာ ဒဿီယန္တေ-ရောဓယတိ ရောဓေတိ။ ဒေဝယတိ ဒေဝေတိ။ တောဒယတိ တောဒေတိ။ ဇယာပယတိ ဇယာပေတိ။ ဝိက္ကယတိ ဝိက္ကယာပေတိ။ သာဝယတိ သာဝေတိ။ ဝိတာနယတိ ဝိတာနေတိ။ စောရာပယတိ စောရာပေတိ ဣစ္စာဒိ။

ခါဒီဟိ ပစ္စယန္တေဟိ၊ အပိ ဟောန္တိ ဏိ+ဏာပယော၊

ဏိ+ဏာပိနာ+နကာနာနံ၊ ဒဿနဉ္စေတ္ထ သာဓနံ။

တိတိက္ခန္တံ ပယောဇယတိ တိတိက္ခေတိ တိတိက္ခာပေတိ၊ တိကိစ္ဆယတိ တိကိစ္ဆေတိ တိကိစ္ဆာပယတိ တိကိစ္ဆာပေတိ။ ဧဝံ ဗုဘုက္ခေတိ ဗုဘုက္ခာပေတိ။ ပဗ္ဗတာယယတိ။ ပုတ္တီယယတိ ဣစ္စာဒိ။ (ခါဒိပစ္စယနယော)။

ဣတိ ပယောဂသိဒ္ဓိယံ တျာဒိကဏ္ဍော ဆဋ္ဌော။