📜

၂။ ဘူကဏ္ဍ

၁။ ဘူမိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၁၈၀။ ဣဓ ဘူကဏ္ဍေ သာင်္ဂေါပါင်္ဂေဟိ ဘူမျာဒီဟိ ဒသဟိ၊ ပါတာလေန စာတိ ဧကာဒသဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ ကမတော ဝဂ္ဂါ ဘူမိဝဂ္ဂါဒိနာမကာ ဝဂ္ဂါ ဝုစ္စန္တေ။ သပ္ပဓာနောပကာရကာနိ အင်္ဂါနိ ခါရာဒီနိ၊ အင်္ဂါနံ ဥပကာရကာနိ စ ဥပင်္ဂါနိ အဒ္ဓါဒီနိ။

၁၈၁။ သာဒ္ဓပဇ္ဇေန ဘူမိယာ နာမာနိ။ ဝသူနိ ရတနာနိ ဓာရယတီတိ ဝသုန္ဓရာ။ ခမု သဟနေ၊ ခဿ ဆော၊ ဆမာ၊ အထ ဝါ ဆိ ဆေဒနေ၊ သတ္တာနမဓောပတနံ ဆိန္ဒတီတိ ဆမာ၊ မော၊ ဣတ္ထိယမာ စ။ ဘဝန္တျဿံ ဘူတာနီတိ ဘူမိ။ ဘူ သတ္တာယံ၊ မိ။ ပုထဣတိ ပါဋိပဒိကေ ဌိတေ နဒါဒိ၊ ဤ၊ ပုထဿ ပုထုအာဒေသေ၊ ဝုဒ္ဓိမှိ စ ကတေ ပုထဝီ။ ဥဿုဝါဒေသေ ပုထုဝီ။ ပထာဒေသေ တု ပထဝီ၊ ဣမသ္မိံ ပက္ခေ အဝါဂမော၊ အထ ဝါ ထဝ ဂတိယံ၊ ပထဝတိ ဧတ္ထာတိ ပထဝီ၊ နဒါဒိ၊ သဗ္ဗတ္ထ ပတ္ထရတီတိ ဝါ ပထဝီ၊ ထရ သန္ထရဏေ ပပုဗ္ဗော၊ ရဿ ဝေါ၊ နဒါဒိ၊ ပုထဝီ၊ အဿု။

‘‘မဓုနော ကေဋဘဿာပိ၊ မေဒမံသပရိပ္လုတာ၊

တေနာယံ မေဒိနီ ဒေဝီ၊ ဝုစ္စတေ ဗြဟ္မဝါဒိဘီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၁။၃]။ –

ဝစနတော မေဒယောဂါ မေဒိနီ၊ ဤ၊ ဣနီ စ။ မိဒ သ္နေဟနေ ဝါ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ ဣဿေတ္တဉ္စ။ မဟ ပူဇာယံ၊ နဒါဒိ။ ဝိတ္ထိဏ္ဏတ္တာ ဥဗ္ဗီ၊ နဒါဒိ၊ အဝတိ ဘူတာနီတိ ဝါ ဥဗ္ဗီ၊ အဿု။ ဝသူနိ သန္တျဿံ ဝသုမတီ။ ဂစ္ဆန္တိ ယဿံ လောကာ၊ သာ ဂေါ၊ ပုမိတ္ထိယံ။ ကာ သဒ္ဒေ၊ ကာယတိ ဧတ္ထ၊ ကာယတိ မာရဝိဇယကာလေတိ ဝါ ကု၊ ဥ။ ဝသူနိ ဓာရယတီတိ ဝသုဓာ။ သဗ္ဗံ လောကံ ဓရယတီတိ ဓရဏီ၊ ယု၊ နဒါဒိ။ ဓရတီတိ ဓရာ၊ ဣတ္ထိယံ အာ။ ဂမု ဂမနေ၊ ဂစ္ဆန္တျဿံ ဇဂတီ၊ အန္တပစ္စယော၊ ဂဿ ဒွိတ္တံ၊ ဇတ္တဉ္စ၊ နလောပေါ၊ နဒါဒိ။ ဘူ သတ္တာယံ၊ ရိ၊ နဒါဒိ၊ ကွိမှိ ဘူ။ ဘူတေ သတ္တေ ဓရတီတိ ဘူတရော။ အဝ ရက္ခဏေ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ အဝနီ။

၁၈၂။ ခါရာ လဝဏရသာ မတ္တိကာ ဦသောတျုစ္စတေ။ ခါဒတီတိ ခါရာ၊ ဒဿ ရော။ ပဒေသကတ္တာ မတ္တေန ပမာဏေန ယုတ္တာ မတ္တိကာ။ ဦသ ရုဇာယံ၊ ဦသော။ ဦသယောဂါ ဦသဝါ၊ ဝန္တု။ ရပစ္စယေ ဦသရော။ ဒွေပိ တီသု ဝတ္တန္တေ။

ထလ ဌာနေ၊ အဓိကရဏေ အ။ ကိတ္တိမံ ထလံ၊ အကိတ္တိမာ ထလီ၊ နဒါဒိ။ ထဒ္ဓလူခမှိ ဘူဘာဂေ ဘူမိပ္ပဒေသေ ဇင်္ဂလသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ တတ္ထ နိဇ္ဇလတ္တာ ကက္ခဠတ္တာ ထဒ္ဓါ။ တိက္ခသက္ခရာဒိဝိဒါရဂဝါဒိခုရဂဏ္ဍုပ္ပာဒဝစ္စာဒိသဟိတတ္တာ လူခေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဂလ စဝနာဓောပတနာဒနေသု။ ဇလံ ဂလတိ ဧတ္ထ၊ ဇလေန ဝါ ဂလန္တိ ဧတ္ထာတိ ဇင်္ဂလော၊ နိဇ္ဇလော ဒေသော၊ ‘‘ဇင်္ဂလော နိဇ္ဇလေ ဒေသေ၊ တိလိင်္ဂေါ ပိသိတေ ထိယ’’န္တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၃။၃။၃၉၃] ဟိ တိကဏ္ဍသေသော၊ လဿ လောပေါ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။

၁၈၃။ ဝေဒေန ပညာယ ဤဟန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝေဒေဟော။ သော ဧဝ ဝိဒေဟော၊ ဣမံ ဒီပမုပါဒါယ သိနေရုနော ပုဗ္ဗဒိသာဘာဂတ္တာ ပုဗ္ဗော စ သော ဝိဒေဟော စေတိ ပုဗ္ဗဝိဒေဟော။ ဧဝမပရုတ္တရေသု။ ဂဝေန ယန္တျေတ္ထာတိ ဂေါယာနော။ အပရော စ သော ဂေါယာနော စေတိ အပရဂေါယာနော။ ဇမ္ဗုယာ လက္ခိတော၊ ကပ္ပဋ္ဌာယိတာဒိပ္ပဘာဝေန ဝါ တပ္ပဓာနောဒီပေါတိ ဇမ္ဗုဒီပေါ။ ဓမ္မတာသိဒ္ဓဿ ပဉ္စသီလဿ အာနုဘာဝေန ကံ သုခံ ဥရု မဟန္တမေတ္ထာတိ ကုရု၊ ကုံ ပါပံ ရုန္ဓန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ ကုရု၊ ကွိ။ ဒီပ ဒိတ္တိပ္ပကာသနေသု၊ ဇလမဇ္ဈေ ဒိပ္ပန္တီတိ ဒီပါ၊ ဒိပ္ပန္တိ ဧတ္ထ သဒ္ဓမ္မာတိ ဝါ ဒီပါ၊ ပမာဏတော မဟန္တာ ဒီပါ မဟာဒီပါ။

၁၈၄။ ကုရုအာဒယော ဧကဝီသတိ ဇနပဒန္တရာ ဇနပဒဝိသေသာ၊ အာဒိနာ သုရမဟပစ္စုဂ္ဂတာ တလကုဋာ အသ္မာကာဒယော စ ပုမ္ဗဟုတ္တေ ပုလ္လိင်္ဂေ ဗဟုတ္တေ စ သိယုံ။ ကုရု နာမ ဇာနပဒိနော ရာဇကုမာရာ၊ တေသံ နိဝါသော ဧကောပိ ဇနပဒေါ ရူဠှီသဒ္ဒေန ‘‘ကုရူ’’တိ ဗဟုဝစနေန ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတြ။ ကုံ ပါပံ ရုန္ဓတီတိ ကုရု၊ ခတ္တိယကုမာရာ၊ တေသံ နိဝါသော ကုရူ၊ ပစ္စယလောပတော န ဝုဒ္ဓိ၊ သဗ္ဗတြေဝံ [ပါဏိနိ ၁။၂။၅၂ ၄။၂။၈၁ သုတ္တေသု ပဿိတဗ္ဗံ]။ အရိဝိဇယလောကမရိယာဒါတိက္ကမာဒီသု သက္ကောန္တီတိ သက္ကာ။ ကောသံ လန္တိ ဂဏှန္တိ၊ ကုသလံ ပုစ္ဆန္တီတိ ဝါ ကောသလာ။ မဂေန သဒ္ဓိံ ဓာဝန္တီတိ မဂဓာ၊ ကွိ၊ မံသေသု ဂိဇ္ဈန္တီတိ ဝါ မဂဓာ။ ဂိဓ အဘိကင်္ခါယံ။ သေဝန္တိ ယေနာတိ သိဝိ၊ သိ သေဝါယံ၊ ဝိ။ သိဝံ ကရောန္တီတိ ဝါ သိဝီ၊ အညတ္ထေ ဣ။ ကလ သဒ္ဒေ၊ ဣင်္ဂပစ္စယော၊ ကလိင်္ဂါ ၊ တေသံ နိဝါသော ကလိင်္ဂါ၊ ဥတ္တရာပထော [‘‘ဇဂန္နာထာ ပုဗ္ဗဘာဂေ ကဏှာတီရန္တရံ သိဝေ ကလိင်္ဂဒေသော သံဝုတ္တော’’ ဣတျုတ္တဒေသေ (ထောမနိဓိ)]၊ ကလိံ ဂဏှန္တီတိ ဝါ ကလိင်္ဂါ၊ ကွိ၊ ကလံ မဓုရသဒ္ဒံ ဂါယန္တီတိဝါ ကလိင်္ဂါ၊ အဿိတ္တံ၊ ကေန သုခေန လိင်္ဂန္တီတိ ဝါ ကလိင်္ဂါ၊ လိင်္ဂ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု။ အတ္တနာ ခါဒိတံ လဉ္ဇံ ပရာဇိတေဟိ ယာစိတေပိ ပုန န ဝမန္တီတိ အဝန္တီ။ ပဉ္စာလဿ ပုတ္တာ ပဉ္စာလာ။ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာတိ ဝဇ္ဇီ၊ ‘‘ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာ ဣမေ’’တျာဒိနာ ပဝတ္တဝစနမုပါဒါယ ဝဇ္ဇီတိ လဒ္ဓနာမာ ရာဇာနော။ ဝဇ္ဇီရဋ္ဌဿ ဝါ ရာဇာနော ဝဇ္ဇီ။ ရဋ္ဌဿ ဝါ ပန တံသမညာ တံနိဝါသိရာဇကုမာရဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဂံ ပထဝိံ ဓာရေန္တီတိ ဂန္ဓာရာ၊ ကိတ္တိဂန္ဓေန အရန္တီတိ ဝါ ဂန္ဓာရာ။ စိတ ဥဿာဟနေ၊ စေတန္တိ ဥဿဟန္တိ ယုဒ္ဓကမ္မာဒီသူတိ စေတယော။

၁၈၅။ ဝင်္ဂ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု။ ဝိသိဋ္ဌာနိ ဒေဟာနိ ယေသံ ဝိဒေဟာ၊ ပုဗ္ဗဝိဒေဟဒီပတော အာဂတတ္တာ ဝါ ဝိဒေဟာ။ ဩဇ ဒိတ္တိယံ၊ ကမ္ဗုနာ သမ္ဗုကေန ဩဇန္တိ တဿံ ဝေါဟာရကရဏတောတိ ကမ္ဗောဇာ၊ ကမ္ဗုကဇော ဩဇော ဗလမေတေသန္တိ ဝါ ကမ္ဗောဇာ။ မဒ မဒ္ဒနေ၊ မဒ္ဒန္တီတိ ဝါ မဒ္ဒါ၊ မံ သိဝံ ဒဒန္တီတိ ဝါ မဒ္ဒါ၊ ပဉ္စကာမဂုဏာဒီဟိ မောဒန္တီတိ ဝါ မဒ္ဒါ၊ မဒ ဟာသေ။ ဘဉ္ဇ အဝမဒ္ဒနေ၊ ဘဂ္ဂါ။ အင်္ဂ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု။ သီဟံ လန္တီတိ သီဟဠာ။ ကာသ ဒိတ္တိယံ၊ သမ္ပတ္တိယာ ကာသန္တီတိ ကသ္မီရာ၊ မီရော။ ကာသ ဒိတ္တိယံ၊ ဣ၊ ကာသီ။ ပဍိ ဂတိယံ၊ ပဏ္ဍု၊ ဥ။ အထ ဝါ ကုံ ပါပံ ရုန္ဓတိ ဧတ္ထာတိ ကုရု၊ ဣတိ ဧကောပိ ဇနပဒေါ နိဿိတာနံ ဗဟုတ္တာ ဗဟုဝစနေန ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။

၁၈၆။ ဒွယံ ဘုဝနေ။ လုဇ အဒဿနေ၊ လုဇ္ဇတီတိ လောကော၊ ဂဿ ကော၊ ဇဿ ဝေါ။ ဘဝန္တိ ဧတ္ထာတိ ဘုဝနံ၊ ယု။ ဇဂတိ၊ ဝိဋ္ဌပါဒီနိပိ ဘုဝနပရိယာယာနိ။ ဒွယံ ဒေသသာမညေ။ ဒိသ အတိသဇ္ဇနေ၊ အတိသဇ္ဇနံ ပဗောဓနံ၊ ‘‘အယံ ဣတ္ထန္နာမော’’တိ ဒိသတိ အပဒိသတီတိ ဒေသော။ သိ သေဝါယံ၊ သညာယံ အ၊ ဝိသယော။

သိဋ္ဌာစာရရဟိတော မိလက္ခဒေသော ကာမရူပါဒိ ပစ္စန္တော နာမ။ မိလက္ခ အဗျတ္တိယံ ဝါစာယံ၊ မိလက္ခန္တိ အဗျတ္တဝါစံ ဘာသန္တီတိ မိလက္ခာ။ သိဋ္ဌာစာရမဂ္ဂဒဿနတ္ထာယ ပညာစက္ခုနော အဘာဝါ ရာဂါဒိမလံ အက္ခိမှိ ယေသန္တိ ဝါ မိလက္ခာ၊ အဿိတ္တံ၊ တေသံ နိဝါသဋ္ဌာနံ မိလက္ခဒေသော။ ပစ္စန္တေ မဇ္ဈိမဒေသဿ ဗဟိဒ္ဓါဘာဂေ ဇာတော ပစ္စန္တော။

ဗျဝတ္ထာ စတုဝဏ္ဏာနံ၊ ယသ္မိံ ဒေသေ န ဝိဇ္ဇတေ၊

မိလက္ခဒေသော သော ဝုတ္တော၊ မဇ္ဈဘူမိ တတော ပရံ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၁။၇]။

အရိယာစာရဘူမိတ္တာ မဇ္ဈော စ သော ဒေသော စေတိ မဇ္ဈဒေသော၊ နဝယောဇနသတပရိက္ခေပေါ မဇ္ဈိမဒေသော။

၁၈၇။ သလိလပ္ပာယော ဗဟူဒကော ဒေသော အနူပေါ နာမ၊ အနုဂတာ အာပါ အတြာတိ အနူပေါ၊ အာပဿ အာဒိနော ဥတ္တံ၊ ပရလောပေါ ဝါ။ ကစ ဗန္ဓနေ၊ ဆော၊ ကစ္ဆံ။ အနူပဒေသော စ။ အဘိနဝေါဂ္ဂမနေန တိဏေန လက္ခိတေ ဟရိတေ ဒေသေ သဒ္ဒလော၊ ဒလ ဒိတ္တိယံ၊ ဘာဝေ အ။ ဝိဇ္ဇတိ ဒလော ယတ္ထ သဒ္ဒလော။

၁၈၈။ နဒိယာ အာဘတေန အမ္ဗုနာ ဥဒကေန ဇီဝန္တိ ဧတ္ထာတိ နဒျမ္ဗုဇီဝနော ဒေသော နဒီ မာတာ အဿာတိ နဒီမာတိကောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိ ကော။ ဝုဋ္ဌိယာ ဝဿေန နိပ္ဖဇ္ဇတိ သဿမေတ္ထာတိ ဝုဋ္ဌိနိပ္ဖဇ္ဇသဿကော ဒေသော ဒေဝေါ မာတာ အဿာတိ ဒေဝမာတိကောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိယေဝ ကော၊ ဒေဝသဒ္ဒေါ စေတ္ထ ဝုဋ္ဌိမာဟ။

၁၈၉။ အနူပါဒယော ဒေဝမာတိကာန္တာ တီသု လိင်္ဂေသု။ စန္ဒသူရာဒေါ စန္ဒသူရိယသိနေရုပဗ္ဗတာဒိမှိ သဿတိသဒ္ဒေါ ဤရိတော ကထိတော။ သဗ္ဗဒါ သရန္တိ ဂစ္ဆန္တီတိ သဿတိယော၊ သရ ဂတိယံ၊ သရသဒ္ဒဿ သော၊တိ။

ရဌ ဂတိယံ၊ ရဌန္တိ ဧတ္ထ နဂရာဒယောတိ ရဋ္ဌံ၊ တော။ နာဂရေဟိ ဝိဇိနိတဗ္ဗန္တိ ဝိဇိတံ။ အာဠိယံ ပဝတ္တမာနော ယော သေတု၊ သော ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေ ဝတ္တတိ။ သိ ဗန္ဓနေ၊ တု။ အလ ဘူသနေ၊ ဣ၊ အာဠိ၊ တဿံ အာဠိယံ။

နဂရပဗ္ဗတာဒိနော ဥပါန္တဘူ သမီပဘူမိ ပရိသရော ပရိတော သရန္တျတြာတိ၊ ဏော။

တိကံ ဝဇေ။ ဂါဝေါ တိဋ္ဌန္တျတြာတိ ဂေါဋ္ဌံ။ ကုလ သင်္ချာနေ၊ ဂါဝေါ ကုလန္တျေတ္ထာတိ ဂေါကုလံ၊ ဂုန္နံ ကုလံ ဃရန္တိ ဝါ ဂေါကုလံ။ ဝဇ ဂတိယံ၊ ဝဇန္တိ ယံ ဂါဝေါ နိဝါသနတ္ထာယာတိ ဝဇော။ ဂေါဋ္ဌာနကံ၊ ဂေါဋ္ဌာနန္တိပိ ဝဇဿ နာမာနိ။

၁၉၀။ သိလောကေန မဂ္ဂဿ နာမာနိ။ ပထိကေဟိ မဇ္ဇတေ နိတ္တိဏံ ကရီယတေတိ မဂ္ဂေါ၊ မဇ္ဇ သုဒ္ဓိယံ၊ ဏော၊ ဇဿ ဂတ္တံ၊ ပထိကေဟိ မဂ္ဂီယတေတိ ဝါ မဂ္ဂေါ၊ မဂ္ဂ အနွေသနေ၊ မံ သိဝံ ဂစ္ဆတိ ဧတ္ထ၊ ဧတေနာတိ ဝါ မဂ္ဂေါ၊ ‘‘မော သိဝေ ပရိသာယဉ္စေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ၊ သိဝံ ဂမနံ ကရောတီတျတ္ထော၊ ကြိယာဝိသေသနမေတံ။ ပထိ ဂတိယံ၊ စုရာဒိ၊ နာဂမော။ ပန္ထယန္တိ ယန္တျနေနာတိ ပန္ထော၊ အ၊ ကာရိတလောပေါ။ ပထတိ ယာတျနေနာတိ ပထော။ အဒ ဂမနေ၊ အဒတိ ယတ္ထ သာ အဒ္ဓါ၊ ဓော၊ အဒ္ဓါ မဂ္ဂေါ၊ အဒ္ဓါသဒ္ဒေါယံ ကာလေပိ၊ သမဘာဂတ္ထဝစနေ တု အဒ္ဓံ၊ တသ္မာ အဒ္ဓသဒ္ဒေါ ပုမနပုံသကဝသေန ဒွိလိင်္ဂေါ၊ ရာဇာဒိတ္တေ အဒ္ဓါ၊ အရာဇာဒိတ္တေ အဒ္ဓံ။ အဉ္ဇ ဂတိယံ၊ အသော။ ဝဇ ဂတိယံ၊ ဥမော၊ ဇဿ ဋော။ ပဒ ဂတိယံ၊ အ၊ ဒဿ ဇော၊ ဒွိတ္တံ၊ ပဇ္ဇော။ အယ ဂတိယံ၊ ယု၊ ပဒ ဂတိယံ၊ အဝေါ၊ နဒါဒိ။ ဝတ္တ ဝတ္တနေ၊ ဝတ္တနံ ဂမနာဒိ၊ အနိ၊ နဒါဒိ၊ ဝတ္တနီ။ ကန္တနဒဏ္ဍေ ပုန္နပုံသကံ။ ပထိကေဟိ ပါဒေဟိ ဟညတေတိ ပဒ္ဓတိ။ ပါဒသဒ္ဒသမာနတ္ထေန ပဒသဒ္ဒေန နိယတပ္ပယောဂတော ဝုတ္တိနာ သိဒ္ဓါ၊ ပဒသဒ္ဒူပပဒေါ ဟနဓာတု၊တိ၊ ဟနဿ ဓော၊ အလောပေါ။ ပဒ္ဓတိသဟစရဏတော ဝတ္တနီ၊ တံသဟစရဏတော ပဒဝီ စ ဣတ္ထိယံ။

၁၉၁-၁၉၂။ တဗ္ဘေဒါ တဿ မဂ္ဂဿ ဝိသေသာ ဇင်္ဃမဂ္ဂါဒယော အပထန္တာ။ ဇင်္ဃာဟိ ဂတော မဂ္ဂေါ ဇင်္ဃမဂ္ဂေါ။ သကဋေဟိ ဂတော မဂ္ဂေါ သကဋမဂ္ဂေါ။ တေ ဇင်္ဃမဂ္ဂသကဋမဂ္ဂါ မဟာမဂ္ဂေ ဝတ္တန္တိ။

ဧတ္ထ စ ‘‘တေထာ’’တိ အထသဒ္ဒေါ န ဝတ္တဗ္ဗော၊ ‘‘တေ စာ’’တိ ပန ဝတ္တဗ္ဗော။ ‘‘မတာဒ္ဓနီ’’တိ ပါဌေ ပန သတိ ‘‘တေထာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗောယေဝ၊ တဒါ ဧကပဒိကေ အဒ္ဓနိ မဂ္ဂေ ဧကပဒီ မတာတိ ယောဇနာ ကာတဗ္ဗာ။ ဂစ္ဆတံ ဧကော အသဟာယော ပါဒေါ ယဿံ၊ န နိသိန္နဿေဝ ယမကောတိ ဧကပဒီ၊ သမာသန္တေ နိစ္စမီပစ္စယော၊ ကပစ္စယေ ဧကပဒိကော၊ ဤဿ ရဿတ္တံ။

စောရကဏ္ဋကာဒိဒေါသေ ဒုဂ္ဂမေ ပထေ ကန္တာရော၊ ပုန္နပုံသကေ၊ ကေန ပါနီယေန တရန္တိ အတိက္ကမန္တိ ယန္တိ ကန္တာရော၊ တရ တရဏေ၊ စောရကန္တာရာဒီသု ပနာယံ ရူဠှိဝသေန ဝုတ္တော၊ အထ ဝါ ကတိ ဆေဒနေ၊ သပ္ပဋိဘယတ္တာ ကန္တတိ နိစ္စဂမနာဂမနမေတ္ထာတိ ကန္တာရော၊ အာရော၊ နာဂမော စ။ ဒုက္ခေန ဂစ္ဆန္တျေတ္ထာတိ ဒုဂ္ဂမော။

၁၉၃။ ဒွယံ ပဋိမဂ္ဂေ။ ပဋိ အဘိမုခေန ဂန္တဗ္ဗော မဂ္ဂေါ၊ ပထော စ ပဋိမဂ္ဂေါ၊ ပဋိပထော စ။ ဒီဃမဉ္ဇသံ အတိဒူရော မဂ္ဂေါ အဒ္ဓါနန္တိ ဝုစ္စတေ။ အဒ္ဓါနံ အယနံ အဒ္ဓါနံ၊ အစ္စာယတော မဂ္ဂေါ၊ ယထာ ‘‘ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ၊ ယလောပေါ။

ဒွယံ ပသတ္ထေဒ္ဓနိ။ သောဘနော ပထော၊ ပန္ထော စာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဂန္တဗ္ဗပထဘာဝတော အပေတံ ဥပ္ပထံ၊ အပထဉ္စ၊ အဗျယီဘာဝသမာသော၊ အသဒ္ဒေါ အတြ နိပါတော။

၁၉၄-၁၉၆။ ပရမာဏူနံ ဆတ္တိံသ ဧကော အဏု နာမ၊ အဏုတောပိ အဏုတရတ္တာ ပရမော အဏု၊ အဏုတော ဝါ ပရမောတိ ပရမာဏု၊ အဏ သဒ္ဒတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု၊ ဥ။ တေ အဏဝေါ ဆတ္တိံသ တဇ္ဇာရီ နာမ၊ တံ တံ အတ္တနော နိဿယံ မလီနကရဏဝသေန ဇရာပေတီတိ တဇ္ဇာရီ၊ ဇရ ဇီရဏေ၊ ဇရ ဝယောဟာနိမှိ ဝါ၊ အ၊ နဒါဒိ။ တာပိ တဇ္ဇာရိယော ဆတ္တိံသ ရထရေဏု နာမ၊ ရထာနံ သဉ္စရဏဝသေန ပဝတ္တော ရေဏု ရထရေဏု။ တေ ရထရေဏဝေါ ဆတ္တိံသ လိက္ခာ နာမ။ လက္ခ ဒဿနေ၊ ပကတိစက္ခုနာပိ လက္ချတေတိ လိက္ခာ၊ အဿိတ္တံ။

တာ လိက္ခာ သတ္တ ဦကာ နာမ၊ ဦကာတိ ဝုစ္စတိ သိရောဝတ္တကိမိ၊ တပ္ပမာဏတ္တာ ဦကာ။ တာ သတ္တ ဦကာ ဓညမာသော နာမ၊ ဓညော ဝီဟိယေဝ ပရိမာဏိတဗ္ဗတ္တာ မာသော စာတိ ဓညမာသော၊ မသိ ပရိမာဏေ။ တေ သတ္တ ဓညမာသာ အင်္ဂုလံ နာမ၊ အင်္ဂ ဂမနတ္ထော၊ ဥလော၊ အင်္ဂုလံ၊ ပမာဏံ၊ ဥလိပစ္စယေ အင်္ဂုလိ၊ ကရသာခါ။ အမုဒွိစ္ဆေတိ အဒုံ ဒွါဒသင်္ဂုလံ ဝိဒတ္ထိ နာမ၊ ကဏိဋ္ဌသဟိတေနင်္ဂုဋ္ဌေန ဝိတ္ထာရီယတေ၊ ဝိဓီယတေတိ ဝါ ဝိဒတ္ထိ၊ ဝိပုဗ္ဗော တနု ဝိတ္ထာရေ။ ဓာ ဓာရဏေ၊ ဥဘယတြာပိတိ၊ ပုဗ္ဗပက္ခေ တဿ ထော၊ နဿ တော၊ တဿ ဒေါ။ ပစ္ဆိမေ ဓဿ ဒေါ၊ တဿ ထော၊ အသရူပဒွိဘာဝေါ စ။ တာ ဒုဝေ ဝိဒတ္ထီ ရတနံ သိယုံ၊ ရမု ကီဠာယံ၊ တနော၊ မလောပေါ။ တာနိ သတ္တေဝ ရတနာနိ ယဋ္ဌိ နာမ၊ ယတ ပယတနေ၊တိ၊ တဿ ဌော၊ တဿ ဋော။ တာ ဝီသတိ ယဋ္ဌိယော ဥသဘံ နာမ၊ ဥသ ဒါဟေ၊ အဘော။ ဧတ္ထ ပန ဥသဘနဒန္တရံ ဥသဘံ။ ဥသဘာနံ အသီတိပ္ပမာဏံ ဂါဝုတံ နာမ၊ ဂဝံ၊ ဂဝေဟိ ဝါ ယုတံ ဂါဝုတံ။ ယုဇ သမာဓိမှိ၊ ဂေါနဒန္တရေဟိ ဂဟိတပ္ပမာဏသမာဓာနန္တျတ္ထော၊ တံ စတုဂါဝုတံ ယောဇနံ နာမ၊ ယုဇ သမာဓိမှိ၊ ယု၊ ‘‘ဧတ္တကံ ယောဇနံ နာမ ဟောတူ’’တိ စတုဂါဝုတေဟိ သမာဓာနန္တျတ္ထော။

၁၉၇။ အာရောပိတာနံ အာစရိယဓနူနံ ပဉ္စသတံ ကောသော နာမ၊ အနာရောပိတာနန္တျပရေ။ ကုသ အဝှာနေ၊ ဏော၊ ကုသနံ အဝှာနံ ကောသော၊ ဣဓ ပန ကောသပ္ပမာဏတ္တာ ကောသော၊ ဒွိသဟဿကရပ္ပမာဏော။ အညတ္ထ ပန –

‘‘စတုက္ကာဓိဝီသတိယာ ၊ အင်္ဂုလေဟိ ကရော ဘဝေ၊

ချာတမဋ္ဌသဟဿေဟိ၊ ကောသမာနံ ဝိဘာဝိနာ’’တျုတ္တံ။

စတုရမ္ဗဏန္တိ စတုရမ္ဗဏဝီဟိဗီဇဇာတရောပနယောဂျော ဘူမိပ္ပဒေသော ကရီသံ နာမ၊ ကရောန္တိ ဧတ္ထ ကသနရောပနာဒိကန္တိ ကရီသံ၊ ဤသော။ စတုရမ္ဗဏဗီဇဇာတာနိ ရောပေန္တျေတ္ထာတိ စတုရမ္ဗဏံ၊ အမ္ဗဏံ ဧကာဒသဒေါဏမတ္တံ၊ အညေ ပန ‘‘စတုရမ္ဗဏံ စတုယဋ္ဌိကံ ဌာနံ ကရီသံ နာမာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ ကရီသဗ္ဘန္တရာနံ ပရိယာယဘာဝပ္ပသင်္ဂါ န ဂဟေတဗ္ဗံ။

ပမာဏတော ဟတ္ထာနမဋ္ဌဝီသပ္ပမာဏံ ဌာနံ အဗ္ဘန္တရံ နာမ၊ အဗ္ဘန္တရေ အန္တောကောဋ္ဌာသေ ဇာတံ၊ န ဗဟိကောဋ္ဌာသေတိ အဗ္ဘန္တရံ။ ယတ္ထ ယတ္ထ ဟိ ယော ယော ဌိတော၊ နိသိန္နော ဝါ၊ တတ္ထ တတ္ထ သမန္တာ အဋ္ဌဝီသတိဟတ္ထပ္ပမာဏံ ဌာနံ တဿ တဿ အဗ္ဘန္တရံ ဌာနံ နာမ။ ဘူမျာဒိတ္တာ ဘူမိဝဂ္ဂေါ၊ အထ ဝါ အင်္ဂါပေက္ခာယ ဘူမိယေဝ ပဓာနံ၊ ပဓာနေန စ ဗျပ္ပဒေသော ဘဝတီတိ ဘူမိဝဂ္ဂဗျပ္ပဒေသော။

ဘူမိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂။ ပုရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၁၉၈။ ဆက္ကံ နဂရေ။

‘‘ပဋ္ဋနဉ္စ အဓိဋ္ဌာနံ၊ နဂရံ ပုဋဘေဒနံ၊

ထိယော ပူ နဂရီ ပူရိယော၊ ဌာနီယံ ကဗ္ဗဋံ ပုဋ’’န္တိ။

ဟိ သိလောကပရိယာယေသု ဝေါပါလိတော။

‘‘ဝိစိတ္တဒေဝါယတနံ ၊ ပါသာဒါပဏမန္ဒိရံ၊

နဂရံ ဒဿယေ ဝိဒွါ၊ ရာဇမဂ္ဂေါပသောဘိတ’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁။၂။၁]။ –

နဂရလက္ခဏံ။ ပု ပါလနေ၊ ပုရ ပါလနေတိ စ၊ ပုနာတိ ပုရေတိ စ ရက္ခတိ ပရစက္ကာ ဒုဂ္ဂတာယာတိ ပုရံ၊ ရော၊ အ စ၊ ပုရ အဂ္ဂဂမနေတိပိ ဓာတွတ္ထော။ နဂါ ပါသာဒါဒယော အဿ သန္တိ နဂရံ၊ ရော။ ဝါကာရေန နဂရသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ သမုစ္စိနောတိ [နဂရိယော ဝါ ပတ္တနံ (အမရ ၁။၂။၁) ပက္ခေ ပတ္တနသာဟစရိယာ နပုံသကတ္တံ။ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁။၂။၁)]၊ ပုရသဒ္ဒဿာပီတျာစရိယာ။ အကုတောဘယတ္တာ ဌာနာယ ဟိတံ ဌာနီယံ၊ ဤယော။ ပဏိကာနံ ပုဋာ ဘိဇ္ဇန္တေ အတြာတိ ပုဋဘေဒနံ။

နိစ္စနိဝါသနဋ္ဌာနံ ဒဿေတွာ ဣတရံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ထိယ’’မိစ္စာဒိ။ ရာဇာ တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထာတိ ရာဇဌာနီ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ နိစ္စနိဝါသနဋ္ဌာနေပိ ‘‘စတုရာသီတိနဂရသဟဿာနိ ကုသဝတီရာဇဌာနီပမုခါနီ’’တျာဒီသု [ဒီ။ နိ။ ၂။၂၆၃]။ ဒါရုက္ခန္ဓာဒီဟိ အာ သမန္တတော ဝရန္တိ ပရိက္ခိပီယန္တိ ဧတ္ထာတိ ခန္ဓာဝါရော၊ ပတ္ထနတ္ထော ဝရဓာတု အာပုဗ္ဗတ္တာ ပရိက္ခိပနတ္ထော ဟောတိ။ ပဉ္စကံ နဂရေ၊ ‘‘ခန္ဓာဝါရော’’တိ ပန ဧကမေဝ အစိရနိဝါသနဋ္ဌာနဿ နာမံ။

၁၉၉။ မူလပုရာ အညတြ မူလပုရံ ဝဇ္ဇေတွာ ယံ ပုရမတ္ထိ ယောဇနဝိတ္ထိဏ္ဏပါကာရာဒိပရိက္ခိတ္တံ၊ တံ မူလပုရဿ တရုဋ္ဌာနိယဿ သာခါသဒိသတ္တာ သာခါနဂရံ နာမ။

၂၀၀-၂၀၁။ သာဒ္ဓပဇ္ဇဒွယေန မူလပုရဿ နာမာနိ။ ဝါနရသီသံ၊ တံသဏ္ဌာနော ဝါ ပါသာဏော ဧတ္ထ အတ္ထီတိ ‘‘ဝါနရသီသ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဝဿ ဗတ္တံ၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယံ၊ ဒီဃံ၊ ဏတ္တံ၊ သဿ လောပဉ္စ ကတွာ ‘‘ဗာရာဏသီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သဝတ္ထဿ ဣသိနော နိဝါသနဋ္ဌာနတ္တာ သာဝတ္ထိ၊ သဗ္ဗံ ဓနမေတ္ထ အတ္ထီတိ ဝါ သာဝတ္ထိ[မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၄]၊ သဗ္ဗဿ သာဝေါ၊ ဓနဝါစကော အတ္ထသဒ္ဒေါ၊ ဣ။ တိက္ခတ္တုံ ဝိသာလီဘူတတ္တာ ဝေသာလီ၊ အဿတ္ထုတ္ထေ ဤ။ မထိ ဟိံသာယံ၊ ဣလော၊ အဿိတ္တံ၊ မိထိလာ။ အလံ ဘူသနမေတ္ထာတိ အာဠဝီ၊ ဝီ၊ ဠတ္တဉ္စ။ ကုသ အဝှာနေ၊ ‘‘ခါဒထ ပိဝထာ’’တျာဒီဟိ ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ ကောသန္တိ ဧတ္ထာတိ ကောသမ္ဗီ၊ ဗော၊ နဒါဒိ၊ ကုသမ္ဗရုက္ခဝန္တတာယ ဝါ ကောသမ္ဗီ၊ ကုသမ္ဗဿ ဣသိနော အဿမတော အဝိဒူရေ မာပိတတ္တာတိ ဧကေ [ဥဒါ။ အဋ္ဌ။ ၃၅၊ မ။ နိ။ ဋီ။ ၁။၁၄၊ ၂။၂၈၄]။ ဥဂ္ဂံ ရိပုံ ဇယတိ ယတ္ထ၊ သာ ဥဇ္ဇေနီ၊ ယု၊ နဒါဒိ။ တက္က ဦဟေ၊ ဦဟော ဦနပူရဏံ၊ တက္ကနံ တက္ကော၊ သော သီလံ သဘာဝေါ ယတ္ထ သာ တက္ကသီလာ၊ ယော ဟိ ပုရိသကာရေန ဦနော၊ သော တတ္ထ ဂန္တွာ တမူနံ ပူရေတီတိ။ စမ အဒနေ၊ ပေါ၊ စမ္ပာ။ သာနံ ဓနာနံ အာကရံ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ သာကရော၊ သော ဧဝ သာဂလံ။ သံသုမာရသဏ္ဌာနော ဂိရိ ဧတ္ထာတိ သံသုမာရဂိရံ၊ သံသုမာရော ဂါယတိ ဧတဿ မာပိတကာလေတိ ဝါ သံသုမာရဂိရံ၊ ဂေ သဒ္ဒေ၊ ဣရော။ ရာဇူနမေဝ အာဓိပစ္စဝသေန ပရိဂ္ဂဟိတဗ္ဗတ္တာ ရာဇဂဟံ။ အာဒိကာလေ ကပိလနာမဿ ဣသိနော နိဝါသနဋ္ဌာနတ္တာ ကပိလဝတ္ထု၊ ပုမနပုံသကေ။

သာကော ရာဇူနံ ယုဒ္ဓါဒီသု သတ္တိ သဉ္ဇာတာ ဧတ္ထာတိ သာကေတံ၊ ‘‘သာကော သတ္တိမှိ ဘူပါလေ၊ ဒုမဒီပန္တရေသု စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ သဉ္ဇာတတ္ထေ ဣတော၊ သာကော နာမ ရာဇာ၊ ဒုမော ဝါ ဧတ္ထ အာဒိကာလေ သဉ္ဇာတောတိ ဝါ သာကေတံ။ ဣန္ဒံ ပရမိဿရိယဘာဝံ ပါပုဏန္တိ ဧတ္ထာတိ ဣန္ဒပတ္တံ၊ ဣန္ဒော ဝါ သက္ကော ဒေဝရာဇာ၊ သော ပတ္တော ဧတ္ထာတိ ဣန္ဒပတ္တံ။ ဥက္ကံ ဓာရယတိ ဧတဿ မာပိတကာလေတိ ဥက္ကဋ္ဌာ၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ယဿ မာပိတဋ္ဌာနေ ပါဋလီနာမကော ဧကော တရုဏရုက္ခော အတ္ထီတိ တံ ပါဋလိပုတ္တကံ၊ အထ ဝါ ပဋလိ နာမ ဧကော ဂါမဏီ၊ တဿ ပုတ္တော ဧတ္ထ ဝသတိအာဒိကာလေတိ ပါဋလိပုတ္တကံ။ စေတိယရဋ္ဌေ ဥတ္တမတ္တာ စေတုတ္တရံ၊ ‘‘ဇေတုတ္တရ’’န္တိ ပါဌေ ပန ဝဏ္ဏဝိကာရော၊ ဝေရိဇယဋ္ဌာနတ္တာ ဇေတဉ္စ တံ ဥတ္တမတ္တာ ဥတ္တရဉ္စေတိ ဝါ ဇေတုတ္တရံ။ ယဿ မာပိတကာလေ ဒီပေါ ဒိပ္ပတိ၊ တံ သင်္ကဿံ၊ ကာသ ဒိတ္တိယံ၊ ဒွိတ္တံ၊ သမ္မာ ကသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ သင်္ကဿံ၊ ကသ ဝိလေခနေ၊ ယဿ မာပိတကာလေ နိမိတ္တမောလောကေန္တာ ဗြာဟ္မဏာ ကုသဟတ္ထံ နရံ ပဿိတွာ မာပေန္တိ၊ တံ ကုသိနာရံ။ အာဒိနာ မထုရ [မဓုရ၊ မာဓုရ (က။)] ပါသာဏပုရသောဏိကာဒယောပျနေကပုရဝိသေသာ သင်္ဂဟိတာ။

၂၀၂။ စတုက္ကံ အဗ္ဘန္တရဂါမမဂ္ဂေ။ ရထဿ ဟိတာ ရစ္ဆာ၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒိ။ ဝိသယန္တေ ပကာသယန္တေ ဝိက္ကယေန ဒဗ္ဗာနိ ယဿံ၊ သာ ဝိသိခါ၊ ဝိပုဗ္ဗော သိ သေဝါယံ၊ ခေါ၊ ဝိသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝါ ဝိသိခါ၊ ဝိသ ပဝေသနေ၊ ခေါ။ ရထဿ ဟိတာ ရထိကာ၊ ဣကော။ ဝီ ဂမနေ၊ ထိ၊ ဝီထိ။

အနိဗ္ဗိဒ္ဓါ ရစ္ဆန္တရေန မဇ္ဈေ အနိဗ္ဗိဒ္ဓါ ရစ္ဆာ ဗျူဟော နာမ။ ဗျူဟေတိ သမ္ပိဏ္ဍေတိ ဇနေ အညတြ ဂန္တုမပ္ပဒါနဝသေနာတိ ဗျူဟော၊ ဦဟ သမ္ပိဏ္ဍနေ ဝိပုဗ္ဗတ္တာ။ န နိဗ္ဗိဇ္ဈတေ ရစ္ဆန္တရေနာတိ အနိဗ္ဗိဒ္ဓါ၊ ဝိဓ သမ္ပဟာရေ၊ အ။ နိဗ္ဗိဒ္ဓါ ရစ္ဆန္တရေန ရစ္ဆာ ပထော၊ အဒ္ဓီတိ စ ဝုစ္စတိ။ ပထ ဂမနေ၊ ပထော။ အဒ ဂမနေ၊တိ၊ အဒ္ဓိ။

၂၀၃။ စတုက္ကံ စစ္စရေ။ စတုန္နံ ပထာနံ သမာဟာရော စတုက္ကံ၊ စရ ဂတိဘက္ခနေသု၊ စရော၊ ရဿ စော၊ စစ္စရံ၊ အင်္ဂဏဝါစကော စာယံ။ ဒွိန္နံ၊ စတုန္နံ ဝါ မဂ္ဂါနံ သန္ဓိ မဂ္ဂသန္ဓိ။ သိင်္ဃ ဃာယနေ၊ အာဋကော။

ဒွယံ ဝပ္ပဿောပရိ ဣဋ္ဌကာဒိရစိတေ ဝေဌနေ။ ဝပ္ပံ နာမ ဒုဂ္ဂနဂရေ ပရိခါမတ္တိကံ ကူဋံ [ကုဋိံ (က။)] ကတွာ ဂေါဟိ၊ ဟတ္ထီဟိ စ ဝိမဒ္ဒါပေတွာ တိံသဟတ္ထပ္ပမာဏံ ပါကာရဿ ဟေဋ္ဌိမတလံ၊ တထာ ဟတ္ထသတံ တတော ဥဒ္ဓရိတွာ ပံသုနာ ဝပ္ပံ ကာရယေ၊ တဿောပရိ ပါကာရန္တိ၊ ပကုဗ္ဗန္တိ တန္တိ ပါကာရော၊ သမန္တတော ကရီယတေတိ ဝါ ပါကာရော၊ အကတ္တရိ စ ကာရကေ သညာယံ ဏော၊ ရဿဿ ဒီဃတာ။ ဝု သံဝရဏေ၊ ဝုဏောတီတိ ဝရဏော၊ ယု၊ ရာဂမော စ။ ‘‘သာလော’’တိပိ ပါကာရဿ နာမံ။

ဒွယံ ရာဇဘဝနသာမညေ။ သဗ္ဗဂေဟာနံ ဝိသေသေန ပကာသနတော ဥဒ္ဒါပေါ၊ ဒီပ ပကာသနေ၊ ဤဿာကာရော။ သင်္ဂမ္မ ကရောန္တိ တန္တိ ဥပကာရိကာ၊ ဏွု။ ကေ ပစ္စယေ ထီကတာကာရပရေ ပုဗ္ဗော အကာရော ဒီဃံ [ကာတန္တ ၂။၂။၆၅]၊ အကာဒေသောပိ ဟိ ‘‘ကော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ယထာ ဒေဝဒတ္တော ‘‘ဒတ္တော’’တိ။ ကပစ္စယော ဝါ။

၂၀၄။ ဒွယံ ဂေဟာဒိနော မတ္တိကေဋ္ဌကာဒိမယဘိတ္တိယံ။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ ကုဋတိ ဆိန္ဒတိ မဂ္ဂန္တိ ကုဋ္ဋံ။ ဘိဒိ ဒွိဓာကရဏေ၊တိ၊ ဘိတ္တိ။ ဂုန္နံ ဝါစာနံ ပုရံ ဂေါပုရံ။ ဒွါရသမီပေ ကတော ကောဋ္ဌကော ဒွါရကောဋ္ဌကော၊ ကုသ အက္ကောသေ၊ ဌကော၊ ကောဋ္ဌကောတိ ဂေဟဝိသေသော။

ဒွယံ ဣန္ဒခီလေ။ ဣသ ဣစ္ဆာယံ၊ ဧသ ဂဝေသနေ ဝါ၊ ဣကော။ ဣန္ဒဿ သက္ကဿ ခီလော ကဏ္ဋကော ဣန္ဒခီလော။ ဒွယံ ဒွါရပဿောပသာလာယံ’ဟမျာဒိပိဋ္ဌေ စ ဝါတကုဋိကာယံ။ အဍ္ဍ အတိက္ကမဟိံသာသု၊ အ။ အာလကပစ္စယေ အဋ္ဋာလကော။

၂၀၅။ ဥပရိ မာလာဒိယုတ္တံ သောဘနထမ္ဘဒွယမုဘယတော နိခနိတွာ ယံ ဗဟိဒွါရံ ကပ္ပီယတေ၊ တံ တောရဏံ။ တုရ ဝါရဏေ၊ ယု၊ ထဝန္တာ ဝါ ရဏန္တျတြာတိ တောရဏံ၊ တု အဘိတ္ထဝေ။ ရဏ သဒ္ဒတ္ထော၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ဒွါရဿ ဗဟိ ဗဟိဒွါရံ။ ပရိ သမန္တတော ခညတေတိ ပရိခါ။ ဒီဃဘာဝေန ယုတ္တာ ဒီဃိကာ။

၂၀၆-၂၀၇။ သဒုမန္တံ ဂေဟေ။ မန္ဒ မောဒနထုတိဇဠတ္တေသု၊ မန္ဒန္တေ ယတ္ထာတိ မန္ဒိရံ၊ ဣရော။ သီဒန္တိ တတ္ထာတိ သဒနံ၊ ယု။ သဒ ဝိသရဏဂတျာဝသာနေသု။ န ဂစ္ဆန္တီတိ အဂါ၊ ထမ္ဘာဒယော၊ တေ ရာတိ ဂဏှာတီတိ အဂါရံ။ ရဿဿ ဒီဃတ္တေ အာဂါရံ။ စိ စယေ၊ နိစီယတေ ဆာဒီယတေတိ နိကာယော၊ ယမှိ စိဿ ကာဒေသော နိပါတနာ။ လီ သိလေသနေ၊ ဏော၊ နိလယော၊ အာလယော စ။ ဝသ နိဝါသေ၊ အာဝသန္တျတြာတိ အာဝါသော၊ ဏော။ ဘူ သတ္တာယံ၊ ဘဝန္တျတြာတိ ဘဝနံ။ ဝိသန္တိ တန္တိ ဝေသ္မံ၊ မော။ ကိတ နိဝါသေ၊ အဓိကရဏေ ယု၊ နိကေတနံ။ နိဝိသန္တိ၊ နိဝသန္တိ ဝါ ယတြ၊ တံ နိဝေသနံ။ ဃရ သေစနေ၊ ဃရတိ ကိလေသမေတ္ထာတိ ဃရံ၊ ဂယှတီတိ ဝါ ဃရံ၊ ဏော။ ဂဟဿ ဃရာဒေသော။ ဂဏှာတိ ပုရိသေန အာနီတံ ဓနန္တိ ဂဟံ။ အဓိကရဏေ ထော၊ အာဝသထော။ သရ ဂတိစိန္တာဟိံသာသု၊ သရန္တိ စိန္တေန္တိ ဧတ္ထ သုဘာသုဘကမ္မာနိ၊ သရတိ ဝါ သူရိယသန္တာပါဒိကန္တိ သရဏံ။ သိ သေဝါယံ၊ ဏော၊ ပတိဿယော။ ဥစ သမဝါယေ၊ ဩကံ။ သလ ဂမနေ၊ ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိ အ၊ သာလာ၊ သရဓာတုမှိ သတိ လတ္တမေဝ ဝိသေသော။ စိ စယေ၊ ကမ္မနိ ဏော၊ စယော။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ ဣ။ ဝသ နိဝါသေ၊တိ။ ဥပဓဿ ဧတ္တေ ဂေဟံ။ သဒဓာတုမှာ ဥမော၊ သဒုမံ။

ဒွယံ မုခရဟိတဒေဝကုလသဒိသေ ယညာယတနေ။ စိတ ပူဇာယံ၊ ကမ္မနိ ဣယော။ ယတ ယတနေ၊ အာယတန္တိ ဝါယမန္တိ ဧတ္ထ ဖလကာမာတိ အာယတနံ၊ အထ ဝါ အာယန္တီတိ အာယာနိ၊ တာနိ တနောတီတိ အာယတနံ၊ ဖလကာရကန္တျတ္ထော။ ဧတ္ထ တုသဒ္ဒေါ သမာဂတာနံ ဒွိန္နံ ပုဗ္ဗာပရဂမနတ္ထော။ ‘‘စေတိယာယတနာနိ စာ’’တိပိ ပါဌော။

၂၀၈။ ဒွယံ ဒေဝါနံ၊ နရပတီနဉ္စ ဣဋ္ဌကာဒိမယေ ဘဝနေ။ အညဿာပိ သာဒိသျာ။ ပသီဒန္တိ နယနမနာနျတြာတိ ပါသာဒေါ။ ယု မိဿနေ၊ ပေါ၊ ဒီဃော စ၊ ဒီဃဝိဓာနသာမတ္ထိယာ ဩတ္တာဘာဝေါ။

ဒွယံ ရာဇတော အညေသံ ဓနီနံ ဗျဝဟာရကာဒီနံ ဘဝနေ။ မုဏ္ဍော ဆဒနမေတဿ၊ န ပါသာဒဿ ဝိယာတိ မုဏ္ဍစ္ဆဒေါ၊ ဒွိတ္တံ။ ဟရ ဟရဏေ၊ ယော၊ ယမှိ မိအာဂမော စ။

ဒုဂ္ဂပုရဒွါရေ ဝါ၊ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ဝါ မတ္တိကာဒိမယေ ဂဇကုမ္ဘမှိ ယော ယူပေါ ပါသာဒေါ ပတိဋ္ဌိတော၊ သော ဟတ္ထိနခေါ နာမ၊ ဟတ္ထိဿေဝ နခေါ ယဿာတိ ဟတ္ထိနခေါ၊ နခသဒ္ဒေန ဝါ နခသဟိတော ပါသာဒေါ ဂယှတေ။

၂၀၉။ သုပဏ္ဏဿ ဂရုဠဿ ဝင်္ကေန ပက္ခေန သဒိသဆဒနံ ဂေဟံ သုဝဏ္ဏဝင်္ကစ္ဆဒနံ။ ဝင်္က ဂမနေ။ ဧကပဿေယေဝ ဆဒနတော အဍ္ဎယောဂေါ။

ဧကေနေဝ ကူဋေန ယုတ္တော အနေကကောဏော ပတိဿယဝိသေသော မာဠော နာမ၊ ဝဋ္ဋာကာရေန ကတသေနာသနန္တိ ကေစိ။ မာ မာနေ၊ ဠော၊ မာဠော။

စတုရဿော ပတိဿယဝိသေသော ပါသာဒေါ နာမ၊ အာယတစတုရဿပါသာဒေါတိ ကေစိ။

၂၁၀။ သန္တေဟိ ဘာတိ ဒိဗ္ဗတီတိ သဘာယံ၊ သဘာ စ၊ ပုရိမေ ယပစ္စယော၊ သန္တဿ သာဒေသော တူဘယတြ။ မဏ္ဍာ ရဝိရံသယော၊ တေ ပိဝတိ နာသယတီတိ မဏ္ဍပေါ၊ ဝါသဒ္ဒေန မဏ္ဍပပဒဿ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ သမုစ္စိနောတိ၊ ဇနာနံ အာလယော သန္နိပါတဋ္ဌာနံ ဇနာလယော။ အာသနတ္ထာယ ကတာ သာလာ အာသနသာလာ။ ပဋိက္ကမန္တိ ဧတ္ထာတိ ပဋိက္ကမနံ၊ ကမု ပဒဝိက္ခေပေ၊ အဓိကရဏေ ယု။

၂၁၁။ ဇိနဿ ဝါသဘူတံ ဘဝနံ ဂန္ဓကုဋိ နာမ၊ ဒိဗ္ဗဂန္ဓေဟိ ပရိဘာဝိတာ ကုဋိ ဂန္ဓကုဋိ။

တိကံ ပါကဋ္ဌာနေ။ ရသာနိ သန္တျဿံ ရသဝတီ၊ ပစနံ ပါကော၊ တဿ ဌာနံ ပါကဋ္ဌာနံ။ မဟန္တာနိ ဗဟူနိ အသိတဗ္ဗာနိ သန္တေတ္ထ မဟာနသံ၊ အသ ဘက္ခနေ၊ ယု၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။

၂၁၂။ သုဝဏ္ဏကာရာဒိသိပ္ပီနံ ကမ္မသာလာ အာဝေသနံ။ အာဝိသန္တျသ္မိံ အာဝေသနံ၊ ယု။ ပါနမန္ဒိရံ သုရာပါနတ္ထံ ကတမန္ဒိရံ သောဏ္ဍာ နာမ၊ ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗံ ဝိစာရေတွာ အတ္တနာ ဣစ္ဆိတဝတ္ထုကာရဏာ သဗ္ဗံ ဒေယျဓမ္မံ သနောန္တီတိ သောဏ္ဍာ၊ သန ဒါနေ၊ တနာဒိ။ ဍော၊ အဿောတ္တံ၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော စ၊ တေသံ ဧသာ ဝသတိ သောဏ္ဍာ။ ပါနသဒ္ဒသန္နိဓာနာ သုရာသောဏ္ဍာယေဝိဓ ဂဟိတာ။ ဝစ္စဿ ဂူထဿ ဝိသဇ္ဇနဋ္ဌာနံ ဝစ္စဋ္ဌာနံ။ ဝစ္စဿ ဝိသဇ္ဇနဋ္ဌာနာ ကုဋိ ဝစ္စကုဋိ။ မုနီနံ ဣသီနံ ဝသနဋ္ဌာနံ အဿမော နာမ၊ အာ ကောဓံ သမေန္တိ ဧတ္ထာတိ အဿမော၊ အာ ဘုသော သမေန္တိ ဧတ္ထ ရာဂါဒယောတိ ဝါ အဿမော။

၂၁၃။ တိကံ ပဏျဝိက္ကယသာလာယံ။ ပဏ ဗျဝဟာရေ၊ ပဏိတဗ္ဗာတိ ပဏျာ၊ ဝတ္ထာဒယော၊ တေ ဧတ္ထ ဝိက္ကိဏန္တီတိ ပဏျဝိက္ကယော၊ ကီ ဒဗ္ဗဝိနိမယေ၊ သော ဧဝ သာလာ ဂေဟန္တိ ပဏျဝိက္ကယသာလာ။ အာပဏယန္တေ ဗျဝဟရန္တေ အသ္မိန္တိ အာပဏော၊ ဏော။ ပဏျာနံ ဝိက္ကယာယ နီယမာနာနံ ဝီထိ ပန္ထော ပဏျဝီထိကာ။ ဝသ အစ္ဆာဒနေ၊ တော၊ ဥဒကံ ဝသိတံ အစ္ဆာဒနံ ကတမနေနာတိ ဥဒေါသိတော၊ ဝဿောတ္တံ၊ ဘဏ္ဍဋ္ဌပနဿ သာလာ ဘဏ္ဍသာလာ။ ကမု ပဒဝိက္ခေပေ၊ စင်္ကမတျတြာတိ စင်္ကမနံ၊ စင်္ကမော စ၊ ဒွိတ္တာဒိ။

၂၁၄။ ဇလန္တိ ဧတ္ထာတိ ဇန္တာ၊ ဇလ ဒိတ္တိယံ၊ အန္တော၊ ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိ အ၊ အာ၊ လလောပေါ၊ ဇနေတျတြ အဂ္ဂိန္တိ ဝါ ဇန္တာ၊ ဇန ဇနနေ၊ အန္တော၊ သာ ဧဝ ဃရံ ဇန္တာဃရံ။ အဂ္ဂိနော သာလာ အဂ္ဂိသာလာ။ ပါ ပိဝနေ၊ ပပိဝန္တျဿန္တိ ပပါ၊ အ။ ပါနီယဋ္ဌာ သာလာ ပါနီယသာလာ၊ သာ ဧဝ ပါနီယသာလိကာ။

ဂသ ဂမနေ၊ ဘော၊ သဿ ဗော။ အဝတိ ရက္ခတီတိ ဩဝရကော၊ အရော၊ သကတ္ထေ ကော၊ အဿောတ္တဉ္စ။ ဝသနံ ဝါသော၊ တဒတ္ထံ အဂါရံ ဝါသာဂါရံ။ သယတိ ဧတ္ထာတိ သယနီ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ သာ ဧဝ ဂဟံ သယနိဂ္ဂဟံ။

၂၁၅။ စတုက္ကံ ရာဇိတ္ထာဂါရေ၊ တဒတ္ထိယတော [တဒဋ္ဌိယတော (က။)] ဥပစာရေန ရာဇိတ္ထီသုပိ။ ရာဇိတ္ထီနမဂါရံ ဣတ္ထာဂါရံ။ အဝရုန္ဓီယန္တေ ရာဇိတ္ထိယော အနေနာတိ ဩရောဓော၊ ရုဓ အာဝရဏေ။ သုဒ္ဓါ ကာမာပဂမတ္တာ ပရိသုဒ္ဓါ ရက္ခကာ အန္တေ သမီပေ ယဿာတိ သုဒ္ဓန္တော။ အန္တေ အဗ္ဘန္တရေ ပုရံ ဂေဟံ အန္တေပုရံ၊ ပုရဿ အန္တေတိ ဝါ အန္တေပုရံ။ ‘‘အန္တောပုရ’’န္တိပိ ပါဌော။

ရညံ ရာဇူနံ အသဗ္ဗဝိသယဋ္ဌာနံ သဗ္ဗေဟျသာဓာရဏဋ္ဌာနံ ‘‘ကစ္ဆန္တရ’’န္တိ မတံ ကထိတံ၊ ယံ ‘‘ပမဒဝန’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ ပမဒဝနံ နာမ ဥပကာရိကာသန္နိဟိတံ ဝါ ပုရသန္နိဟိတံ ဝါ အန္တေပုရောစိတံ၊ ယတြ အန္တေပုရသဟိတော ဧဝ ရာဇာ ဝိဟရတိ၊ နာညဇနပ္ပဝေသော [အမရ ၁၄။၃]။ ပမဒါနံ ဝနံ ပမဒဝနံ။ နိပါတနာ ယာကာရာနံ [ဤကာရ အာကာရာနန္တိ အတ္ထော] ဣတ္ထိဂတာနံ ရဿော ကွစီတိရဿော။ ကစ္ဆဿ ပကောဋ္ဌဿ အန္တရံ အဗ္ဘန္တရံ ကစ္ဆန္တရံ။ ပကောဋ္ဌံ နာမ အဗ္ဘန္တရဒွါရံ။

၂၁၆။ ဒွယံ ဣဋ္ဌကာဒိရစိတေ အာရောဟနေ။ ဥပါနေန သဟ ဝတ္တတေတိ သောပါနော၊ သောပါနံ ဝါ နပုံသကေပိ။ အာရူယှတေ ယေန တံ အာရောဟနံ၊ ယု၊ ရုဟ ဇနနေ။

ဒွယံ ကဋ္ဌာဒိရစိတာယံ။ နိစ္ဆယေန သယန္တိ ပါကာရာဒိကမေတာယာတိ နိဿေဏီ၊ သိ သေဝါယံ၊ ဏီ၊ နဒါဒိ။ ဥဒ္ဓမာရောဟတေ ဧတာယာတိ အဓိရောဟိဏီ၊ သာသဒ္ဒေါ ဒွိန္နမ္ပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တံ ဇောတေတိ။

၂၁၇။ ပဉ္စကံ ဇာလကေ။ ဝါတံ ပိဝတီတိ ဝါတပါနံ။ ဂဝံ အက္ခိ ဂဝက္ခော၊ သမာသန္တတ္တာ အ၊ သညာသဒ္ဒတော ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ၊ အက္ခိ သဒ္ဒေ ဝါ၊ ဂဝံ အက္ခိ ဂဝက္ခီတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဇလ ဒိတ္တိယံ၊ ဇာလံ။ သီဟရူပယုတ္တံ ပဉ္ဇရံ သီဟပဉ္ဇရံ။ အာလောကာနံ အာတပါနံ ပဝိသနဋ္ဌာနံ သန္ဓိ ဆိဒ္ဒန္တိ အာလောကသန္ဓိ၊ အာလောကီယန္တိ ဧတေနာတိ အာလောကော၊ သော ဧဝ သန္ဓီတိ ဝါ အာလောကသန္ဓိ။

ဒွယံ လင်္ဂိယံ။ လဂိ ဂတျတ္ထော၊ အ၊ နဒါဒိ။ ပရိ ပုနပ္ပုနံ ဂမနာဂမနဝသေန ဟန္တီတိ ပလိဃော၊ ဏော။ ကပိရူပမတ္ထကတ္တာ ကပိသီသော။ အဂ္ဂဠံ နာမ ကဝါဋကော [ကဝါဋဖလဝိဓာရဏော (က။)]၊ တဿ ထမ္ဘော အဂ္ဂဠတ္ထမ္ဘော၊ ‘‘အဂ္ဂဠံ တီသု ကလ္လောလေ၊ ဒဏ္ဍေ စာန္တကဝါဋေသူ’’တိ ရဘသော၊ ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော၊ အဂ္ဂဠာ။ နိဿေသတော အဗ္ဗတိ ဝဿောဒကမနေနာတိ နိဗ္ဗံ၊ အဗ္ဗ ဂတိဟိံသာသု။ ဆဒ္ဒဿ ဆဒနဿ ကောဋိ ဟေဋ္ဌိမာဝသာနံ ဆဒ္ဒကောဋိ၊ တဿံ။

၂၁၈။ တိကံ ဂေဟစ္ဆဒနေ။ ဆာဒေတိ ဧတေနာတိ ဆဒနံ၊ ဆဒ သံဝရဏေ၊ စုရာဒိ။ ပဋဂမနေ၊ ‘‘ပဋျာဒီဟျလ’’န္တိ အလော။ ဆာဒေတိ ဧတေနာတိ ဆဒ္ဒံ၊ ဒွိတ္တာဒိ။

တိကံ ဂေဟင်္ဂဏေ။ အဇ ဂတိမှိ၊ ဣရော၊ အဇိရံ။ စရ ဂတိဘက္ခနေသု၊ စရော။ အင်္ဂ ဂမနေ၊ ကရဏာဓိကရဏေသု ယု၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော၊ ဏတ္တံ။

ပဉ္စကံ ဂေဟဒွါရတော ဗဟိပကောဋ္ဌကေ၊ ဝီထိယံ ဒွါရပိဏ္ဍကေ စ။ အလိန္ဒော တွညပိဏ္ဍကေပိစ္ဆတေ။ ပဌမံ ဟနန္တိ ဂစ္ဆန္တိ ဧတ္ထာတိ ပဃာဏော၊ ပဃဏော စ၊ ဟနဿ ဃဏာဒေသော။ အလိ သခါ ဣန္ဒော ဧတ္ထာတိ အလိန္ဒော၊ ‘‘ဂေဟေကဒေသေ အလိန္ဒော၊ ပဃာဏော ပဃဏောဘဝေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၂။၁၂]အမရမာလာယံ။ အာလိန္ဒော၊ ဒီဃာဒိ။ ပဓာနံ မုခံ ပမုခံ၊ ဂေဟဿ ဟိ စတူသု မုခေသု တဒေဝ ပဓာနံ၊ ယတ္ထ သာဓုဇနာပိ အာဂန္တုကာပိ နိသီဒန္တိ။ ဒွါရံ ဗန္ဓတိ ပိဒဟတိ ဧတ္ထာတိ ဒွါရဗန္ဓနံ။

၂၁၉။ ဒွယံ ဒွါရဗာဟာယံ။ ပီဌာနိ လောဟဝိကတိအာဒီဟိ သင်္ဃဋီယန္တိ ဧတ္ထာတိ ပီဌသင်္ဃာဋကံ၊ ပီဌေဟိ သင်္ဃဋီယတီတိ ဝါ ပီဌသင်္ဃာဋကံ၊ ဃဋ ဃဋနေ။ ဒွိဘာဂေန ဗာဟာသဒိသတ္တာ ဗာဟာ၊ ဒွါရဿ ဗာဟာ ဒွါရဗာဟာ။ ‘‘ကပါဋံ၊ ကဝါဋ’’န္တိပိ ဒွါရဗာဟာယ နာမာနိ၊ ကံ ဝါတံ ပါဋယတိ၊ ဝါဋယတိ စေတိ ကမ္မနိ ဏော၊ ဣတ္ထိယံ ကပါဋီ။

ဒွယံ ဂေဟာဒီနံ ကူဋေ။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ ကမ္မနိ ဏော။ နယ ဂမနတ္ထော၊ ကေ သီသေ နယတီတိ ကဏ္ဏီကာ၊ ဏွု၊ ဣတ္တံ၊ ဏတ္တဉ္စ။

၂၂၀။ ဒွယံ ဒွါရေ။ ဒွေ အရန္တျတြာတိ ဒွါရံ၊ ဒုဇ္ဇနေ ဝါရယန္တျသ္မာ ရက္ခကာတိ ဝါ ဒွါရံ၊ ဥလောပေါ။ ပဋိဟရန္တိ အပနေန္တိ ဧတသ္မာ ရက္ခကာ အညာတန္တိ ပဋိဟရော၊ ပဋိပက္ခေ ဟရတိ ဧတသ္မာတိ ဝါ ပဋိဟရော၊ ရဿဿ ဒီဃတ္တေ ပဋိဟာရော။

စတုက္ကံ ဥမ္မာရေ၊ ယံ ‘‘ဒွါရပိဏ္ဍိကာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဥရ ဂတိမှိ၊ မာရော ကရဏေ။ ဒေဟံ နေတိ ပဝေသေနာတိ ဒေဟနီ၊ ‘‘ဒေဟလီ’’တိပိ ပါဌော၊ ဒေဟံ လာတိ ပဝေသေနာတိ ဒေဟလီ။ ဣလ ဂတိမှိ၊ ဏွု။ ဣန္ဒော ဧဝ ပါဒံ ခိပတိ ဧတ္ထာတိ ဣန္ဒခီလော၊ ခိပ ပေရဏေ။ ပဿ လောပေါ၊ အထ ဝါ ဣံ ဂမနံ ဒဒါတီတိ ဣန္ဒော၊ ဒွါရံ၊ တတ္ထ ဌပိတော ခီလော ကဏ္ဋကောတိ ဣန္ဒခီလော၊ ဝေဂဂဘိဃာတနတော ဟိ သော ခီလော ဝိယ ဟောတိ။

ထမ္ဘ ပဋိဗန္ဓနေ၊ ထမ္ဘော၊ ဓာရေတီတိ ဝါ ထမ္ဘော၊ ဓရ ဓရဏေ၊ ရမ္ဘပစ္စယော၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော စ။ ထု အဘိတ္ထဝေ၊ ဥဏော၊ ယု ဝါ၊ ဓာရေတီတိ ဝါ ထူဏော၊ ယု၊ ရလောပေါ၊ အဿူ။

အဍ္ဎေန္ဒုပါသာဏေ အဒ္ဓစန္ဒာကာရေ ပါသာဏေ ပဋိကာသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ ပဋ ဂတိယံ၊ ဏွု။ ဣတ္ထိကတာကာရပရေ ကေ အဿိတ္တံ။ ဂဇိ သဒ္ဒေ၊ ဏွု၊ အဿိတ္တံ၊ ဗိန္ဒာဂမော စ။ ဣသ ဣစ္ဆာယံ၊ ဌကော။

၂၂၁။ ဝလဘီတိ စူဠာ၊ ‘‘သိခါယံ ဝလဘီ စူဠေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ[ရဿန္တာ စ၊ သိခါယံ ဝဠဘိယံ စူဠေတိ ရုဒ္ဒေါ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၂။၁၅)]။ တစ္ဆာဒနေ ဒါရုမှိ ကဋ္ဌေ ဂေါပါနသီ မတာ။ ဝင်္ကေတိ ဒါရုဝိသေသနံ။ ဂံ ဝဿောဒကံ၊ သူရိယာဒိကိရဏဉ္စ ပိဝန္တိ ဝိနာသယန္တိ အဗ္ဘန္တရမပ္ပဝေသနဝသေနာတိ ဂေါပါနာ၊ ဣဋ္ဌကာဒယော၊ တာနိ သိနောန္တိ ဗန္ဓန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂေါပါနသီ။

သောဓာဒိဂေဟေသု ဆေကပက္ခာဝါသတ္ထံ ယော ဗဟိ ကရိယ ကဋ္ဌေကဒေသော ဌပီယတေ၊ သော ဝိဋင်္ကော။ ကပေါတေ ပါလယတီတိ ကပေါတပါလိကာ၊ ကမ္မနိ ဏွု။ ဋကိ နိဝါသဂတီသု။ ဝိနော ပက္ခိနော ဋင်္ကန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝိဋင်္ကော။ ဏော။

၂၂၂။ ဒွယံ ကုဉ္စိကာဆိဒ္ဒေ။ ကုဉ္စိကာယ ဝိဝရံ ဆိဒ္ဒံ ကုဉ္စိကာဝိဝရံ။ တာဠဿ ပဝေသနဋ္ဌာနဘူတော ဆိဂ္ဂဠော ဆိဒ္ဒံ တာဠစ္ဆိဂ္ဂဠော။

တိကံ ကုဉ္စိကာယံ။ ကုဉ္စ ကောဋိလျေ၊ ဏွု။ တာယတိ ရက္ခတီတိ တာလော။ အလော၊ တလတိ တိဋ္ဌတိ ဧတေနာတိ ဝါ တာလော၊ တလ ပတိဋ္ဌာယံ။ အဝါပုရတိ ဝိဝရတိ ယေနာတိ အဝါပုရဏံ၊ ဝရ သံဝရဏေ၊ ယု၊ ဝဿ ပေါ၊ ဥတ္တံ၊ ဥပသဂ္ဂဿ ဒီဃတာ စ၊ ‘‘အပါရုတာ တေသံ အမတဿ ဒွါရာ’’တိ [ဒီ။ နိ။ ၂။၇၁၊ မ။ နိ။ ၁။၂၈၃] ဝစနတော ပုရ၊ ပါရ သံဝရဏေတိပိ ဓာတွတ္ထံ ပဌန္တိ။ အဝပုဗ္ဗော ဝု သံဝရဏေတိပိ ဓာတွတ္ထေ ပန သတိ ဝဿ ရတ္တံ၊ ဥပသဂ္ဂဿ ဒီဃတာ စ၊ ‘‘အပါရုတာ၊ သင်္ဃာဋိံ ပါရုပိတွာ’’တျာဒီသု ပန ပကာရဝဏ္ဏာဂမေန သိဒ္ဓါ။ ဝိဒ လာဘေ၊ ဣမှိ ဝေဒိကာ၊ သကတ္ထေ ကော။ ဣတရတ္ထ ဣယေဝ။

၂၂၃။ သင်္ဃာဋာဒယော မန္ဒိရင်္ဂါ ဂေဟင်္ဂဝိသေသာ။ သမ္မာ ဃဋေန္တိ ဧတ္ထ ဂေါပါနသျာဒယောတိ သင်္ဃာဋော၊ ပုဗ္ဗပစ္ဆိမဒက္ခိဏုတ္တရာယာမဝသေန ထမ္ဘာနမုပရိ ဌိတော ကဋ္ဌဝိသေသော၊ တေ ပန ပုဗ္ဗပစ္ဆိမယာမာ တယော ကဋ္ဌာ၊ ဒက္ခိဏုတ္တရယာမာ ပန ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒတော တယော ကဋ္ဌာ၊ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန ပန ပဉ္စသတ္တနဝါဒယောပိ။ ဒွိန္နံ ပက္ခာနံ အပတနတ္ထံ ဗန္ဓနတော ပါသော ဝိယာတိ ပက္ခပါသော။ တုလတိ သင်္ဃာဋေသု ပတိဋ္ဌတီတိ တုလာ၊ တလ ပတိဋ္ဌာယံ၊ အဿုတ္တံ၊ ပက္ခာနံ ဝါ သမဝါဟိတဘာဝကရဏတော တုလယတိ မိနာတိ ဧတာယာတိ တုလာ၊ တုလ ဥမ္မာနေ။

တိကံ သမ္မဇ္ဇနိယံ။ မုဇိ သောဓနေ၊ ယု။ မဇ္ဇ သံသုဒ္ဓိယံ၊ ယု။ သုဓ သုဒ္ဓိယံ၊ သဗ္ဗတြ ကရဏေ ယု။

၂၂၄။ တိကံ သင်္ကာရဆဍ္ဍနပ္ပဒေသေ။ ကဋ ဆဍ္ဍနမဒ္ဒနေသု၊ သင်္ကဋန္တိ ဧတ္ထာတိ သင်္ကဋီရံ၊ ဤရော၊ ‘‘သင်္ကဋော’’တိ ဝါ သင်္ကာရော ဝုစ္စတိ၊ တံ ဤရယန္တိ ခိပန္တိ ဧတ္ထာတိ သင်္ကဋီရံ၊ ဤရ ခေပေ။ သင်္ကာရဿ ဌာနံ သင်္ကာရဋ္ဌာနံ။ သင်္ကာရံ ကဋတိ ဆဍ္ဍေတိ ဧတ္ထာတိ သင်္ကာရကူဋံ၊ အဿူ၊ သကတ္ထေ ကော။

စတုက္ကံ သမ္မဇ္ဇနိယာ နိရာကတေ [နိရဿတေ (က။)] ထုသာဒိမှိ။ နာနာဝိဓေ သင်္ကာရေ ရာသီကရဏဝသေန ကစတိ ဗန္ဓတိ ဧတေနာတိ ကစော၊ သော ဧတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗောတိ ကစဝရော၊ ဝရ ဣစ္ဆာယံ။ ဥစ္ဆိဋ္ဌော ကလာပေါ သမူဟော ဥက္လာပေါ၊ ကဿာကာရလောပေါ။ နာနာဝိဓေဟိ တိဏာဒီဟိ သင်္ကရီယတေ မိဿီကရီယတေတိ သင်္ကာရော၊ ဏော။ အဝကရောတိပျတြ။ အဝကရီယတေ နိရဿတေတိ၊ အ။ ‘‘သမ္မဇ္ဇော မဇ္ဇနီ စေဝ၊ သင်္ကာရော’ဝကရော မတော’’တိ ဟလာယုဓော။ ကသ ဝိလေခနေ၊ အမ္ဗု။

၂၂၅။ ဃရာဒိဘူမိ ဃရခေတ္တဝိဟာရာဒီနံ ယော ဘူမိပ္ပဒေသော ဝတ္ထု နာမ၊ တံ နပုံသကေ၊ ဝသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဝတ္ထု၊ ရတ္ထု။ ဂသ မဒနေ၊ ဂသန္တိ ဧတ္ထာတိ ဂါမော၊ မော။ သံဝသန္တျတြာတိ သံဝသထော၊ အထော။

ပါကဋော ချာတော ဂါမော၊ သော နိဂမော နာမ၊ အတိရေကော ဂါမော နိဂမော၊ ဘုသတ္ထော နိ၊ သညာသဒ္ဒတ္တာ ရဿော။

ဥပဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဘောဂမနုဿာဒီဟိ ( ) [(ဣဘျော) (?)] ဝဍ္ဎိတော အဓိကော ဂါမော နိဂမတောပိ အဓိကတရတ္တာ ‘‘အဓိဘူ’’တိ ဤရိတော ကထိတော၊ အဓိကော ဘဝတီတိ အဓိဘူ။

၂၂၆။ ဒွယံ ဂါမာဒိပရိယန္တဘာဂေ။ သိ ဗန္ဓနေ၊ မော။ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ အာဒီယတေတိ မရိယာဒါ၊ ပဿ မော။

ဒွယံ အာဘီရကုဋိယံ [ဃောသော အာဘီရပလ္လီ သိယာ (အမရ ၁၂။၂၀)]။ ဃု သဒ္ဒေ၊ ဃောသန္တျတြာတိ ဃောသော။ ဂေါပါလာနံ ဂါမော ဂေါပါလဂါမကော၊ သကတ္ထေ ကော။

ပုရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၃။ နရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၂၂၇-၂၂၈။ ပေါရိသန္တာနိ မနုဿဇာတိယာ နာမာနိ။ မနော ဥဿန္နမဿာတိ မနုဿော၊ သတိသူရဘာဝဗြဟ္မစရိယယောဂျတာဒိဂုဏဝသေန ဥပစိတမာနသာ ဥက္ကဋ္ဌဂုဏစိတ္တာ၊ ကေ ပန တေ? ဇမ္ဗုဒီပဝါသိနော သတ္တဝိသေသာ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘တီဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဌာနေဟိ ဇမ္ဗုဒီပကာ မနုဿာ ဥတ္တရကုရုကေ မနုဿေ အဓိဂ္ဂဏှန္တိ ဒေဝေ စ တာဝတိံသေ။ ကတမေဟိ တီဟိ၊ သူရာ သတိမန္တော ဣဓ ဗြဟ္မစရိယဝါသော’’တိ [အ။ နိ။ ၉။၂၁]။ တထာ ဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အဂ္ဂသာဝကမဟာသာဝကစက္ကဝတ္တိနော စ အညေ စ မဟာနုဘာဝါ သတ္တာ တတ္ထေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ သမာနရူပါဒိတာယ ပန သဒ္ဓိံ ပရိတ္တဒီပဝါသီဟိ ဣတရမဟာဒီပဝါသိနောပိ မနုဿာတွေဝ ပညာယိံသူတိ ဧကေ၊ အပရေ ပန ဘဏန္တိ ‘‘လောဘာဒီဟိ၊ အလောဘာဒီဟိ စ သဟိတဿ မနဿ ဥဿဒတာယ မနုဿာ၊ ယေ ဟိ သတ္တာ မနုဿဇာတိကာ၊ တေသု ဝိသေသတော လောဘာဒယော၊ အလောဘာဒယော စ ဥဿဒါ၊ တေ လောဘာဒီဟိ ဥဿဒတာယ အပါယမဂ္ဂံ၊ အလောဘာဒီဟိ ဥဿဒတာယ သုဂတိမဂ္ဂံ၊ နိဗ္ဗာနဂါမိမဂ္ဂဉ္စ ပူရေန္တိ၊ တသ္မာ လောဘာဒီဟိ၊ အလောဘာဒီဟိ စ သဟိတဿ မနဿ ဥဿဒတာယ ပရိတ္တဒီပဝါသီဟိ သဒ္ဓိံ စတုမဟာဒီပဝါသိနော သတ္တဝိသေသာ မနုဿာတိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။ လောကိယာ ပန မနုနော အပစ္စဘာဝေန မနုဿာတိ ဝဒန္တိ၊ မနု နာမ ပဌမကပ္ပိကော လောကမရိယာဒါယ အာဒိဘူတော ဟိတာဟိတဝိဓာယကော သတ္တာနံ ပိတုဋ္ဌာနိယော၊ ယော သာသနေ ‘‘မဟာသမ္မတော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ပစ္စက္ခတော၊ ပရမ္ပရတာယ စ တဿ ဩဝါဒါနုသာသနိယံ ဌိတာ တဿ ပုတ္တသဒိသတာယ မနုဿာတိ ဝုစ္စန္တိ၊ တတော ဧဝ ဟိ တေ ‘‘မာနဝါ၊ မနုဇာ’’တိ စ ဝေါဟရီယန္တိ၊ ဥဿပစ္စယော။ မနုနော အပစ္စံ မာနုသော၊ ဥသော။ မရ ပါဏစာဂေ၊ စော၊ မစ္စော၊ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒိနာ ဝါ တျပစ္စယော၊ ဓာတွန္တဿ လောပေါ စ။ တတော ‘‘ယဝတ’’မိစ္စာဒိနာ စော၊ ဒွိတ္တံ။ မနုနော အပစ္စံ မာနဝေါ။ မာဏဝေါပျတြ၊ ဏဝေါ။ မနုမှာ ဇာတော မနုဇော။ နီ နယေ၊ နေတီတိ နရော၊ အရော။ ပုသ ပေါသနေ၊ ဏော၊ ပုရေတီတိ ဝါ ပေါသော။ ပုရ ပူရဏေ၊ သော၊ ဥဿောတ္တံ၊ ရလောပေါ။ ပုနာတီတိ ပုမာ၊ပု ပဝနေ၊ မော၊ သိဿာ။ ပုရေတီတိ ပုရိသော၊ ပေါရိသော စ၊ ဣသော၊ ရဿဿ ဒီဃတာယ ပူရိသော စ။ ဧတ္ထ စ မနုဿာဒိပဉ္စကံ ဣတ္ထိယမ္ပိ ဝတ္တတေ၊ နရာဒယော တု ပုမေယေဝ ဝိသိဋ္ဌလိင်္ဂတ္တာ။ တတြ မနုဿ မာနုသ မနုဇ မာဏဝေဟိ နဒါဒိတ္တာ ဤပစ္စယော၊ ဧကသကာရလောပေါ၊ မနုသီ၊ မာနုသီ၊ မနုဇီ၊ မာဏဝီ။ မစ္စာ၊ ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော။

ဝိဒ္ဒသုပရိယန္တံ ပဏ္ဍိတေ။ ပဏ္ဍာ ဗုဒ္ဓိ သဉ္ဇာတာ အဿာတိ ပဏ္ဍိတော၊ တရတျာဒိ။ ပဍိ ဂတိယံ ဝါ၊ တော။ ဗုဇ္ဈတီတိ ဗုဓော။ ဝိဒတိ ဇာနာတီတိ ဝိဒွါ၊ ဝိဒ ဉာဏေ၊ ဝေါ၊ သိဿာ။ ဘူ သတ္တာယံ၊ အတ္ထေ ဝိဘာဝေတိ ပကာသေတိ သီလေနာတိ ဝိဘာဝီ၊ ဏီ။ ရာဂါဒယော သမေတီတိ သန္တော၊ တော၊ သုန္ဒရော အန္တော အဝသာနမေတဿာတိ ဝါ သန္တော။ သုန္ဒရာ ပညာ ယဿ သပ္ပညော။ ကိန္နာမ န ဝိန္ဒတီတိ ကောဝိဒေါ၊ နေရုတ္တော၊ ကုံ ပါပံ ဝိန္ဒတီတိ ဝါ ကောဝိဒေါ။ ဓီ ပညာ ယဿတ္ထီတိ သော ဓီမာ၊ သောဘနံ ဈာယတီတိ သုဓီ၊ ဈေ စိန္တာယံ။ ဈဿ ဓော၊ ဤ၊ သုန္ဒရာ ဓီ ယဿာတိ ဝါ သုဓီ။ ကဝိ ဝဏ္ဏေ၊ ဣ၊ ဣတ္ထိယံ ကဝီ စ၊ ကု သဒ္ဒေ ဝါ၊ ဣ၊ ကဝိ။ ဗျဉ္ဇယတီတိ ဗျတ္တော၊ အဉ္ဇ ဂတိယံ၊ တော။ ဘုဇာဒီနမန္တော နော ဒွိ စ။ ဝိသိဋ္ဌော အတ္တာ ယဿာတိ ဝါ ဗျတ္တော။ စက္ခ ဒဿနေ၊ ယု၊ ဝိစက္ခဏော၊ ဝိစာရေတီတိ ဝါ ဝိစက္ခဏော၊ နေရုတ္တော။ ဝိဂတော သာရဒေါ ဧတသ္မာတိ ဝိသာရဒေါ။

၂၂၉။ မေဓာ ဓာရဏာ မတိ ပညာ ယဿာတိ မေဓာဝီ၊ ဝီ။ အတိသယမတိယုတ္တတာယ မတိမာ။ ပညာယ ယောဂတော ပညော။ ဝိသေသံ ဇာနာတိ သီလေနာတိ ဝိညူ၊ ရူ။ ဝိဒ ဉာဏေ၊ ဥရော၊ ဝိဒုရော[ဝိဒူရော (က။)]။ ရူပစ္စယေ ဝိဒူ။ ဓီယောဂါ ဓီရော၊ ရော။ ဝိသိဋ္ဌဒဿနသီလတာယ ဝိပဿီ၊ ဏီ။ ဒေါသံ ဇာနာတီတိ ဒေါသညူ၊ ရူ။ ဗုဇ္ဈတီတိ ဗုဒ္ဓါ၊ တော။ ဒု ဂတိယံ၊ အ၊ ဥဿာဝေါ [ဒု ဂတိယံ အဗ္ဗော (သူစိ)]၊ ဒဗ္ဗော။ ဝိဒ ဉာဏေ၊ ဒသု။

၂၃၀-၂၃၁။ မဟိလာန္တံ ဣတ္ထိသာမညေ။ ဣသု ဣစ္ဆာယံ၊ တော၊ နဒါဒိ။ သီမဿ အန္တော သီမန္တော၊ ကေသဝေသော၊ တံယောဂါ သီမန္တိနီ၊ ဣနီ။ နရဿာယံ နာရီ၊ ဣဒမတ္ထေ ဏော။ တိဋ္ဌတိ ဂဗ္ဘော ယဿံ၊ သာ ထီ။ ဓာ ဓာရဏေ ဝါ၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော၊ ဤ။ ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ၊ ဦ၊ ဗန္ဓဿ ဝဓာဒေသော စ [ဏွာဒိ ၃]၊ ဝဓူသဒ္ဒေါ သုဏိသာဘရိယာနမ္ပိ ဝါစကော။ ဝန သမ္ဘတ္တိယံ၊ တော၊ ဣကာရာဂမော စ။ အင်္ဂ ဂမနတ္ထော၊ ယု၊ အင်္ဂနာ၊ ဝိသိဋ္ဌနာရိယမ္ပိ အင်္ဂနာ၊ တဒါ ကလျာဏင်္ဂနာရီလက္ခဏောပေတံ ပသတ္ထံ ဟတ္ထပါဒါဒိကမင်္ဂမဿတ္ထီတိ အဿတ္ထျတ္ထေ အင်္ဂါ ကလျာဏေ နပစ္စယော [မောဂ္ဂလ္လာန ၄။၉၂]။ ဝိရူပေသုပိ မဒေါ ရာဂမဒေါ ယဿာ သာ ပမဒါ၊ ဝိသိဋ္ဌနာရိယံပျတြ ပမဒါ၊ တဒါ ပကဋ္ဌော မဒေါ ရူပသောဘဂ္ဂဇနိတော စေတောဝိကာရော ယဿာ သာ ပမဒါ။ ရူပလာဝဏျသမ္ပန္နတာယ သုန္ဒရီ၊ ဝိသိဋ္ဌာယမ္ပိ။ ကမနီယဝုတ္တိတာယ ကန္တာ၊ ကမု ကန္တိယံ၊ တော။ ကန္တိယောဂါ ဝါ ကန္တာ၊ ဝိသိဋ္ဌာယမ္ပိ။ ရမယတိ ဝိနောဒယတိ နာယကံ၊ သာ ရမဏီ၊ နန္ဒာဒီဟိ ယု၊ နဒါဒိ၊ ဝိသိဋ္ဌာယမ္ပိ။ ဒယ ရက္ခဏေ၊ ကမ္မနိ တော။ အပ္ပံ ဗလံ ယဿာ သာ အဗလာ၊ အပ္ပတ္ထောယံ အကာရော။ မာတုယာ ဂါမော ဝိယ ဂါမော ယဿာ သာ မာတုဂါမော၊ မာတာ ဝိယ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ မာတုဂါမော၊ ဂမု ဂမနေ၊ ဏော၊ မာတာ ဝိယ ဂသတီတိ ဝါ မာတုဂါမော၊ ဂသ အဒနေ၊ မော၊ မာတာ ဝိယ ဂါယတီတိ ဝါ မာတုဂါမော၊ ဂါ သဒ္ဒေ၊ မော။ မဟီ ဝိယ သုစိံ အသုစိမ္ပိ လာတီတိ မဟိလာ၊ မဟန္တေသု ဗဟူသုပိ ရတ္တစိတ္တေသု ဣလတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ မဟိလာ၊ ဣလ ဂမနေ၊ မဟ ပူဇာယံ ဝါ၊ ဣရော၊ လတ္တံ၊ အာ၊ မဟိလာ။ မဟေလာပျတြ။

တိကံ ဝိသိဋ္ဌနာရိယမေဝ။ လလ ဝိလာသေ၊ နန္ဒာဒီဟိ ယု။ လလ ဣစ္ဆာယန္တိ စုရာဒိဂဏတော ဝါ ယု။ ဘယပကတိ ဘီရု၊ ဘီ ဘယေ၊ ရု၊ ‘‘ဘီရု အတ္တေ ဇနေ’တ္ထိယ’’န္တိ ရဘသော။ အတိသယိတကာမာ ကာမိနီ၊ ကာမော သိင်္ဂါရရူပေါ မဒေါ ယဿာတ္ထီတိ ဣနီ၊ သဗ္ဗတြေဝံ။ ဝါမလောစနာ၊ ဘာဝိနီ၊ နိတမ္ဗိနီ၊ ရာမာဣစ္စာဒီနိပိ ဝိသိဋ္ဌနာရီနာမာနိ။

ဒွယံ ပဌမဝယသိ ဝတ္တမာနာယံ။

အဋ္ဌဝဿာ ဘဝေ ဂေါရီ၊ ဒသဝဿာ တု ကညကာ၊

သမ္ပတ္တေ ဒွါဒသေ ဝဿေ၊ ကုမာရီတျ’ဘိဓီယတေ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၈]။

ဣဟ တွဘေဒေါပစာရေနေကတ္တံ။ အညေ ပနာဟု ‘‘ကညာသဒ္ဒေါယံ ပုမုနာဘိသမ္ဗန္ဓပုဗ္ဗကေ သမ္ပယောဂေ နိဝတ္တေတီ’’တိ။ ကုမာရ ကီဠာယံ၊ စုရာဒိ၊ ကုမာရယတီတိ ကုမာရီ၊ အ၊ နဒါဒိ၊ သကတ္ထေ ကော၊ ဏွုနာ ဝါ သိဒ္ဓါ။ ကမနီယတေတိ ကညာ၊ ကန ဒိတ္တိကန္တိဂတီသု၊ ယော၊ နျဿ ဉတ္တံ၊ အ၊ အာ။

ယုဝသဒ္ဒတော ပါဋိပဒိကတောတိ၊ ယုဝတိ။ ဝရိတ္ထိပရိယာယသာမညေပိ ယုဝတိသဒ္ဒေါ ပကတျန္တရမတ္ထီတိ။ တရ တရဏေ၊ ယု၊ ဥတ္တံ၊ ဤ စ။

၂၃၂။ သာဘိသေကာ လဒ္ဓါဘိသေကာ ရာဇိတ္ထီ မဟေသီ နာမ၊ မဟ ပူဇာယံ၊ ကမ္မနိ ဣသော၊ ဣဿေ၊ တတော ဤ၊ မဟတိယော ရာဇိတ္ထိယော ဤသတိ အဘိဘဝတီတိ ဝါ မဟေသီ၊ ဤသ ဣဿရိယေ၊ ဤ။ မဟေသိတော အညာ ရာဇနာရိယော ဘောဂိနိယော ဘောဂယောဂါ၊ ဤ၊ ဣနီ စ။ ယာနာရီ ပုရိသဿ သင်္ကေတံ ယာတိ၊ သာ ‘‘ဓဝတ္ထိနီ၊ အဘိသာရိကာ’’တိ စောစ္စတေ။ ဓဝံ ပတိံ အတ္ထယတိ ဣစ္ဆတီတိ ဓဝတ္ထိနီ၊ အတ္ထ ယာစနိစ္ဆာသု၊ ဣနီ၊ အသတီဝိသေသော။ သရ ဂတိယံ၊ အဘိသရတိ သင်္ကေတန္တိ၊ ဏွု။

၂၃၃။ ဆက္ကံ ဝေသိယံ။ စတုသဋ္ဌိကလာကုသလတာယ၊ သီလရူပါဒိမတ္တာယ စ ဂဏျတေ အာဒီယတေ ဂဏိကာ၊ ဂဏ သင်္ချာနေ၊ ဏွု။ ဝေသော အာကပ္ပော၊ တေနာတိသောဘတေ၊ ကမ္မဝေသေဟိ ဝါ ဣစ္ဆီယတေတိ။ အတိသောဘနေ၊ ဣစ္ဆတ္ထေ ဝါ ယပစ္စယော။ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နာ ဒါသီ ဝဏ္ဏဒါသီ၊ ဒါသိမ္ပိ ဟိ ဝဏ္ဏသမ္ပန္နံ ကေစိ သာမိကာ ဓနလောဘေန ဂဏိကံ ကရောန္တိ။ နဂရံ သောဘေတီတိ နဂရသောဘိနီ။ ရူပေန ဥပဇီဝတီတိ ရူပူပဇီဝိနီ။ အတိသယဝေသယုတ္တတာယ ဝေသီ။

ဒွယံ အသတီသာမညေ။ ကုလာနိ အဋတိ နာသယတီတိ ကုလဋာ။ ဗန္ဓမနုဗန္ဓံ ကာယတီတိ ဗန္ဓကီ၊ နဒါဒိ။

၂၃၄။ စတုက္ကံ ဥတ္တမနာရိယံ။ ဝရော အာရောဟော သောဏိ ယဿာ သာ ဝရာရောဟာ။ ဥတ္တမဂုဏယောဂါ ဥတ္တမာ။ သောဏိဂါရဝေန မတ္တဂဇော ဝိယ ဗန္ဓနဂါမိနီ မတ္တကာသိနီ၊ ကသ ဂတိယံ။ ဝရဝဏ္ဏယောဂါ ဝရဝဏ္ဏိနီ၊ ဣနီ။

‘‘သီတေ သုခေါဏှသဗ္ဗင်္ဂီ၊ ဂိမှေ ယာ သုခသီတလာ၊

ဘတ္တု ဘတ္တာ စ ယာ နာရီ၊ သာ ဘဝေ ဝရဝဏ္ဏိနီ’’တိ။ ရုဒ္ဒေါ၊

ဒွယံ အခဏ္ဍိတစရိတြာယံ။ ပတိ သာမိကောဝ ကမနီယော ယဿာ ပတိဗ္ဗတာ၊ ပတိမှိ ဝတမဿာတိ ဝါ ပတိဗ္ဗတာ။ အသ ဘုဝိ၊ အန္တော၊ ဤ၊ အာဒိလောပေါ။ သမေတီတိ ဝါ သတီ၊ သမု ဥပသမေ၊ အန္တော၊ ဤ။

ဒွယံ ကာမရတ္တရာဇပုတ္တာဒိနော ကုလဿ နိယတပတိယံ။ ကုလာနုရူပါ ဣတ္ထီ ကုလိတ္ထီ၊ ကုလံ ပါလေတိ ရက္ခတီတိ ကုလပါလိကာ၊ ဏွု။

၂၃၅။ ဒွယံ မတဘတ္တိကာယံ။ ဝိဂတော ဓဝေါ ဘတ္တာ ယဿာ ဝိဓဝါ။ ပတိ သုညော နဋ္ဌော ယဿာတိ ပတိသုညာ။

ဒွယံ အတ္တိစ္ဆာယ ပတျနွေသိနိယံ ကညာယံ။ ပတိံ ဝရတိ ဂဝေသတီတိ ပတိမ္ဗရာ၊ ဒုတိယာယာလောပေါ။ သယမေဝ ပတိံ ဝရတီတိ သယမ္ဗရာ၊ ပဌမာယာလောပေါ၊ ဝရ ပတ္ထနာယံ။

စတုက္ကံ ဝိဇာတာယံ။ ဝိဇနီ ဂဗ္ဘဝိမောက္ခနေ၊ တော၊ ဝိဇာယိတ္ထာတိ ဝိဇာတာ။ သူ အဘိသဝေ၊ တော။ ဇာတံ အပစ္စံ ပုတ္တော ဧတိဿာတိ ဇာတာပစ္စာ။ ပသူတာဝ ပသူတိကာ၊ ကပစ္စယော၊ ဣတ္တဉ္စ။

၂၃၆။ ဒွယံ ဒူတိယံ။ ယာ ပေသီယတေ၊ သာ ဒူတီ၊ ဒု ဂမနေ၊တိ၊ ဤမှိ ဒူတီ။ သဉ္စာရယတိ ယထာဘိမတန္တိ၊ ဏွု။

တိကံ ဒါသိယံ။ ဒု ကုစ္ဆိတံ အသတိ ဘက္ခတီတိ ဒါသီ၊ ဤ၊ ဒီယန္တေ တာယာတိ ဝါ ဒါသီ၊ ဒါ ဒါနေ၊ သော၊ ဤ စ။ စိဋ ပေသနေ၊ ကမ္မနိ ဏော၊ ဤ။ ကုဋံ ဥဒကကုမ္ဘံ ဓာရေတီတိ ကုဋဓာရိကာ၊ ဏွု။

ဒွယံ သုဘာသုဘနိရူပိနိယံ သံဝရိကာဒိမှိ။ ဝရ ဂတိယံ၊ ကတ္တရိ ဣနီ။ သုဘာသုဘဿ ဣက္ခဏံ နိရူပနံ ယဿာတ္ထီတိ၊ ဣ၊ သကတ္ထေ ကော။ ဣမေ ဒွေ သဒ္ဒါ တုလျတ္ထာ။

ယာ သယံ ခတ္တိယဇာတိ ယဿ ကဿစိ ဘရိယာ၊ သာ ခတ္တိယာနီ၊ ခတ္တိယာ စ။ ခတ္တိယဿာပစ္စံ ခတ္တိယာနီ၊ အာနော၊ ဤ။ ဏမှိ ခတ္တိယာ။

၂၃၇။ ပဇ္ဇံ အဂ္ဂိသက္ခိပုဗ္ဗကတပါဏိဂဟိတာယံ ဘရိယာယံ၊ အညတြ တူပစာရာ။ ဒါရယန္တေ ယေနာတိ ဒါရော၊ ဒရ ဝိဒါရဏေ၊ အကတ္တရိ စ ကာရကေ သညာယံ ဏော။ ဇာယတိ ပုတ္တော ယာယာတိ ဇာယာ၊ ဇန ဇနနေ၊ ယော၊ ဇနိဿ ဇာ စ၊ အာ၊ ဇယတီတိ ဝါ ဇာယာ၊ ဇိ ဇယေ၊ ယော၊ ဇိဿ ဇာ၊ အာ၊ ဇာယာ။ ကလ သင်္ချာနေ၊ အတ္တော။ ဃရံ နေတီတိ ဃရဏီ၊ ဏတ္တံ။ ဘရိတဗ္ဗတော ဘရိယာ၊ ဘရ ဘရဏေ၊ ယော။ ပိယာယိတဗ္ဗတော ပိယာ၊ပီ တပ္ပနကန္တီသု၊ ယော။ ပဇံ ပုတ္တံ ပါလေတီတိ ပဇာပတိ၊ ပါ ပါလနေ၊တိ၊ အာတ္တံ၊ ရဿတ္တဉ္စ ။ ဒွိန္နံ ပူရဏီ ဒုတိယာ။ ပဌမော ဘတ္တာ၊ ဘရိယာ ဒုတိယာ။ သာမိကဿ ပါဒေ ပရိစရတီတိ ပါဒပရိစာရိကာ၊ ဏွု။ ပတိနီ၊ ပါဏိဂဟိတာ၊ သဟဓမ္မိနီတိပိ တဿာယေဝ နာမာနိ။

၂၃၈။ တိကံ သခိယံ။ တေသု တေသု ကိစ္စေသု သဟ ခါယတိ ပကာသတီတိ သခီ၊ သဟပုဗ္ဗော ခါ ပကာသနကထနေသု၊ ဤ။ အလ ဘူသနေ အာပုဗ္ဗော၊ ဣ။ ဝယသာ တုလျာ ဝယသာ၊ တုလျေ သညာယံ သော [ပါဏိနိ ၄။၄။၉၁ သုတ္တေ ယပစ္စယော ဒိဿတိ]။

ဇရောဝုစ္စတိ စောရဿာမိကော၊ တဿာယံ ဇာရီ၊ ဏော၊ ဤ။ သာမိကံ အတိက္ကမ္မ အညတြ စရတီတိ၊ ဣနီ။

၂၃၉။ ပုမေ တူတိ လိင်္ဂန္တော တုသဒ္ဒေါ န ပုဗ္ဗံ ဘဇတေ။ အရ ဂမနေ၊ တု၊ အရဿုတ္တံ။ ရတိယာ ဇာယတီတိ ရဇော၊ တိလောပေါ။ ပုပ္ဖ ဝိကသနေ၊ ပုပ္ဖံ။

တိကံ ရဇဿလာယံ။ ဥတုယောဂါဥတုနီ၊ ဣနီ။ ရဇယောဂါ ရဇဿလာ၊ သလော။ ပုပ္ဖဝန္တတာယ ပုပ္ဖဝတီ။ ထီဓမ္မိနီ၊ အဝီ၊ အတ္တေယီ၊ မလိနီ၊ ဥတုမတီ၊ ဥဒကီဣစ္စာဒီနိပိ တဿာ နာမာနိ။

တိကံ ဂဗ္ဘိနိယံ။ ဂရု အလဟုကော ဂဗ္ဘော ကုစ္ဆိ ဧတိဿာတိ ဂရုဂဗ္ဘာ။ အာပန္နော ပတ္တော ဂဗ္ဘဋ္ဌော သတ္တော ဧတာယာတိ အာပန္နသတ္တာ။ ဂဗ္ဘယောဂါ ဂဗ္ဘိနီ။

တိကံ ယေန ဝေဌိတော ဂဗ္ဘော ကုစ္ဆိယံ တိဋ္ဌတိ၊ တတြာသယေတိ ချာတေ။ ဂဗ္ဘော အာသယတေ တိဋ္ဌတျတြာတိ၊ ဏော။ ဇရံ ဧတီတိ ဇလာဗု။ ဥ၊ ရဿ လော၊ ယဿ ဗော၊ ဇရာပုဗ္ဗော ဣ ဂတိယံ။ ကလံ ဇရတံ လာတီတိ ကလလော၊ ကလ သင်္ချာနေ ဝါ၊ အလော။

၂၄၀-၂၄၁။ သတ္တကံ ဘတ္တရိ။ ဓူ ကမ္ပနေ၊ သန္တာသံ ဓုနောတီတိ ဓဝေါ၊ အ။ သံ ဧတဿတ္ထီတိ သာမိကော၊ အာမိပစ္စယော၊ သကတ္ထေ ကော၊ ဣပစ္စယော ဝါ၊ နိဂ္ဂဟီတဿ မော၊ အဿ စ ဒီဃော၊ သာမိကော။ ဘရ ဘရဏေ၊ ဘရတီတိ ဘတ္တာ၊ ရိတု။ ကမု ဣစ္ဆာယံ၊ တော၊ ‘‘ပက္ကမာဒီဟိ န္တော စာ’’တိ န္တတ္တံ။ ပါ ရက္ခဏေ၊ အတိ၊ ပတိ။ ဝရ ဣစ္ဆာယံ၊ အ၊ ဝရော။ ပီ တပ္ပနကန္တီသု၊ ယော။

ရတိကာရဏတ္တာ ပတိနော ဥပ ဥပပတိ၊ သမာသေ ကတေ အဘိဓာနတော ပုဗ္ဗနိပါတော၊ အပ္ပဓာနဘူတော ဝါ ပတိ ဥပပတိ။ ဇရ ဝယောဟာနိမှိ၊ ဇီယန္တေ အနေနာတိ ဇာရော၊ ဒါရော စ။

သတ္တကံ ပုတ္တေ။ နရကေ န ပတန္တျနေန ဇာတေနာတိ အပစ္စံ၊ ပတ ဂတိယံ၊ ယော၊ တျဿ စော၊ န ပတတိ န ဝိစ္ဆိန္ဒတိ ဝံသော ဧတေနာတိ ဝါ အပစ္စံ၊ ပုတ္တေ၊ ဓီတရိ စ နိစ္စနပုံသကောယံ။ ပူ ပဝနေ။ ပုနာတိ ပိတရော တေနာတိ ပုတ္တော။ ‘‘ဆဒါဒီဟိ တတြဏ’’တိ တော။ ပူရေတီတိ ဝါ ပုတ္တော။ အတ္တတော ဇာတော အတြဇော၊ ‘‘အတ္တဇော’’တိပိ ပါဌော။ သုယတေတိ သုတော။ သု အဘိသဝေ၊ သုဏာတီတိ ဝါ သုတော၊ တော၊ သု သဝနေ။ တနုမှာ ဇာတော တနုဇော၊ တနယော စ၊ ယော၊ တနောတိ မုဒန္တိ ဝါ တနယော၊ အယော။ သူယတေတိ သူနု၊ ကမ္မနိ နု၊ သူ ပသဝေ။

ပုတ္တာဒယော သူနုပရိယန္တာ ဓီတရိ ဝတ္တမာနာ ဣတ္ထိယံ ဝတ္တန္တိ။ ဒုဟိတာ၊ ဓီတာ စ သဒါ နာရိယမေဝ။ ဒုဟ ပပူရဏေ၊ ရာတု၊ ဩတ္တာဘာဝေါ၊ ဣကာရာဂမော စ။ ဓာ ဓာရဏေ၊ ရာတု၊ အာဿီ။ ပုတ္တာဒယော စ တေ သာမညေနေဝ ကုဏ္ဍဂေါလကာဒီနံ ဝါစကာ။ သဝဏ္ဏာယံ တု ဦဎာယံ သဇာတော သယံ ဇနိတော သုတော ဩရသော နာမ။ သဇာတသဒ္ဒေန ကုဏ္ဍကဂေါလကခတ္တာဒိဗျဝစ္ဆေဒေါ။ ဇီဝတိ ဘတ္တရိ ဇာရဇော သုတော ကုဏ္ဍာချော။ မတေ ဘတ္တရိ ဇာရဇော ဂေါလကာချော။ အရိယာသုဒ္ဒဇော သုတော ခတ္တာ နာမ [ခတ္တာ အရိယာသုဒ္ဒါနံ (အမရ ၂၀။၃)]။ အာဒိနာ မာဂဓာဒီနံ ဂဟဏံ။ ဝုတ္တဉှိ –

‘‘အမတေ ဇာရဇော ကုဏ္ဍော၊

မတေ ဘတ္တရိ ဂေါလကော’’တိ [အမရ ၁၆။၃၆]။

‘‘မာဂဓော သုဒ္ဒခတ္တာဇော’’တိ [အဘိဓာနု ၅၀၃ ဂါထာ] စ။

ဥရသာ မနသာ နိမ္မိတော၊ ဥရသဒ္ဒါ တတိယန္တာ နိမ္မိတတ္ထေ ဏော၊ နိဝိဋ္ဌတ္တာ တေန နိမ္မိတောတိ ဝုစ္စတိ။ ဥရသိ ဘဝေါတိ ဝါ ဩရသော။

၂၄၂။ စတုက္ကံပတိပတိနီနံ ယုဂေ၊ ‘‘ဒါရာ ပုမေ ဗဟုတ္တေ စ၊ ဒံ ကလတြေ နပုံသကေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၃၈]အမရမာလာ၊ ဇံသဒ္ဒေါ တွဗျယော ဒါရဝစနော။ တသ္မာ ‘‘ဇမ္ပတိ၊ ဒမ္ပတီ’’တိပိ ဘဝိတဗ္ဗံ၊ ဣဓ ပန ကစ္စာယနမတေနောဒါဟဋာ။ ဇာယာ စ ပတိ စ ဇာယာပတိ။ ဣတရီတရယောဂဒွန္ဒော။ ဇာယာ စ ပတိ စ ဇာနိပတိ၊ တထာ ဇာယမ္ပတိအာဒယော၊ ဇာယာသဒ္ဒဿ ပတိမှိ ပရေ ဇာနိ၊ တုဒဉ္စ၊ ဇာယဉ္စ ယဒါဒိနာ။

တိကံ နပုံသကေ။ ဝိဂတော ရာဂဿဝေါ ယသ္မာ ဝဿဝရော။ သု သဝနေ၊ အရော။ ပဏ ဗျဝဟာရေ၊ ဍော၊ ပဍိ လိင်္ဂဝေကလျေ ဝါ၊ ဘူဝါဒိ။ န ဣတ္ထီ န ပုမာ နပုံသကံ၊ နိရုတ္တိနယေန ဣတ္ထိပုမာနံ ပုံသကဘာဝေါ၊ နဿ စ ပကတိ။ တတိယာပကတိ၊ သဏ္ဍော၊ ကလီဗန္တိပိ တဿ နာမာနိ။ တတိယာ ပကတိ တတိယပ္ပကာရော၊ သမဇာတိကေ ဣတ္ထိပုရိသေ အပေက္ခိတွာ တတိယတ္တံ ပကာရဿ။ ပဌမာ ဟိ ပကတိ ဣတ္ထီ၊ ဒုတိယာ ပကတိ ပုရိသော၊ ဣတရပကတိ တတိယာ ပကတိ။

၂၄၃။ ဆက္ကံ ဉာတိမတ္တေ၊ ဗန္ဓုယေဝ ဗန္ဓဝေါ၊ အ၊ ဥဿာဝေါ။ ဗန္ဓတီတိ ဗန္ဓု၊ ဥ။ သဿ အတ္တနော ဇနော သဇနော။ သမာနံ ဂေါတ္တံ ကုလံ အဿာတိ သဂေါတ္တော၊ သမာနဿ သဘာဝေါ။ ဉာ အဝဗောဓနေ၊ ကမ္မေတိ၊ ဉာတိယေဝ ဉာတကော၊ အတ္တံ၊ သကတ္ထေ ကော စ။ သုသဒ္ဒေါပျတြ [သွ (အမရ ၁၆။၃၆)]။

ဒွယံ သတ္တပုရိသာဝဓိကေသု နိကဋဉာတီသု။ လောဟိတေန သမ္ဗန္ဓော သာလောဟိတော၊ သမ္ဗန္ဓဿ သာဒေသော၊ ပုဗ္ဗနိပါတော စ၊ သမာနံ ပိဏ္ဍဒါနံ ယဿ သပိဏ္ဍော၊ သနာဘယောပျတြ [နာဘိ သတ္တပုရိသာဝဓိကကုလေ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၃၃)]။ တိကံ ပိတရိ။ တာ ပါလနေ၊ တော ကတ္တရိ။ ဇနယတီတိ ဇနကော၊ ဏွု။ ပါ ရက္ခဏေ၊ ရိတု၊ အဿိတ္တံ။

၂၄၄။ ဆက္ကံ မာတရိ။ အမ ပူဇာယံ၊ ကမ္မနိ မော၊ ဗော စ၊ အမ္မာ၊ အမ္ဗာ။ ဇနယတီတိ ဇနနီ၊ ယု၊ နဒါဒိ။ မာန ပူဇာယံ၊ ပုတ္တံ မာနေတီတိ မာတာ၊ ရာတု၊ ပါတီတိ ဝါ မာတာ၊ ပါတိဿ မော။ ဇနေတီတိ ဇနေတ္တိ၊တိ။ ဇနေတီတိ ဇနိကာ၊ ဏွု၊ ဣတ္တံ။

အပ္ပဓာနဘူတာ မာတာ ဥပမာတာ၊ ကုမာရေ ဓာရေတီတိ ဓာတိ။ ဓာ ဓာရဏေ၊တိ။ ဇာယာယ ဘရိယာယ ဘာတိကော ကနိဋ္ဌော စ ဇေဋ္ဌော စ သာလော နာမ၊ သဿ အတ္တနော ဧသာ သာ၊ ဘရိယာ၊ တဿာ ဘာတာ သာလော၊ ဇာယာယ ဘာတရိ အလော။ သရ ဂတိစိန္တာဟိံသာသု ဝါ၊ ဏော၊ လတ္တံ၊ သာလ ဝိတက္ကေ ဝါ၊ စုရာဒိ။

၂၄၅။ သာမိနော ဘတ္တု ဘဂိနီ နနန္ဒာ နာမ၊ န နန္ဒတီတိ နနန္ဒာ၊ အတ္တာဘာဝေါ နဿ ဝိဘာသာဓိကာရာ။ နန္ဒ သမိဒ္ဓိယံ၊ ဘူဝါဒိ။

ဒွယံ အယျိကာယံ။ မာတုယာ မာတာ မာတာမဟီ။ ပိတူနံ ပိတရိ စ မာတရိ စ အာမဟံ ယဒါဒိနာ၊ နဒါဒိ။ အရဟ ပူဇာယံ၊ ဏွု၊ ရဟဿ ယော၊ အယ ဂတိမှိ ဝါ၊ ဏွု၊ အယျိကာ။

မာတုယာ ဘာတာ မာတုလော နာမ၊ မာတုယာ ဘာတာ မာတုလော၊ မာတု ဘာတရိ ဥလပစ္စယော။ အဿ မာတုလဿ ပဇာပတိ ဇာယာ မာတုလာနီ နာမ၊ မာတုလဿ ဘရိယာ မာတုလာနီ၊ မာတုလဘရိယာယံ အာနော၊ နဒါဒိ၊ အထ ဝါ မာတုလဿ ဧသာ မာတုလာနီ၊ ဤ၊ အဿ အာနော။

၂၄၆။ ဇာယာပတီနံ ဒွိန္နံ ဇနနီ မာတာ သဿု ဝုတ္တာ၊ သသ ဂတိဟိံသာပါနေသု။ တပ္ပိတာ တေသံ ဇာယာပတီနံ ပိတာ ပန သသုရော နာမ၊ သသဓာတုမှာ ဥရော။ ဘဂိနိယာ ပုတ္တော ပန ဘာဂိနေယျော နာမ၊ ဘဂိနိယာ အပစ္စံ ဘာဂိနေယျော၊ ဏေယျော။

၂၄၇။ ဒွယံ သုတဿ၊ သုတာယ စ ပုတ္တေသု။ နဟ ဗန္ဓနေ၊ ရိတု၊ နီ နယေ ဝါ။ ပုတ္တဿ ပုတ္တော ပပုတ္တော၊ တ္တလောပေါ၊ ဥဿတ္တဉ္စ။ သာမိဘာတာ ဒေဝရော နာမ၊ အထ ဝါ သာမိဘာတာ ကနိဋ္ဌော သာမိနော ဘာတာ ဒေဝရော နာမ။ ဇေဋ္ဌော တု သသုရော ဧဝေါစ္စတေ။ ဒိဝု ကီဠာယံ၊ အရော။

ဒွယံ ဓီတုပတိမှိ။ ဇန ဇနနေ၊ ရိတု၊ အဿာတ္တံ၊ နဿ မာဒေသော စ။ ဒွယံ ပိတုပိတရိ။ ပိတုနော ပိတာ ပိတာမဟော။

၂၄၈။ ဟုသာန္တာနိ ပဒေန ပဒေန နာမာနိ။ မာတုယာ ဘဂိနီ မာတုစ္ဆာ၊ စ္ဆော။ ပိတုနော ဘဂိနီ ပိတုစ္ဆာ၊ ပိတုဘဂိနီ ပိတုစ္ဆာ ဘဝေတျတ္ထော။

ပိတာမဟသဒ္ဒေါ န ကေဝလံ ဇနကပိတရမေဝ ဝဒတိ၊ အထ ခေါ ဇနကပိတုပိတာဒယောပီတိ ဧတ္ထာပိ ‘‘ပပိတာမဟော’’ ဣစ္စုဒါဟဋော။ ပိတုနော အယျကော ပယျကော၊ တုလောပေါ။ သု သဝနေ၊ ဏှာ။ ဏိသမှိ သုဏိသာ။ သမှိ ဟုသာ၊ ဟတ္တံ။ သဗ္ဗတြ ‘‘ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော’’တိ အာ။

၂၄၉။ စတုက္ကံ ဧကောဒရေ ဘာတရိ။ သမာနောဒရေ ဌိတော သောဒရိယော၊ သမာနဿ သော။ သမာနော ဂဗ္ဘော သဂဗ္ဘော၊ တတြ ဘဝေါ သဂဗ္ဘော၊ ဏော။ သမာနောဒရေ ဇာတော သောဒရော။ သမာနောဒရေ ဇာတော သဟဇော။ သဟသဒ္ဒေါ တုလျဝစနော။

မာတာပိတူ တေ ဒွေ ဇနာ ပိတရော ဝုစ္စန္တေ။ ဥဘိန္နမ္ပိ ဇနကဗျပ္ပဒေသနိယတတ္တာ အဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ ပိတုတ္တမတ္ထေဝ။ နနွဘေဒါ ဇာတိ၊ တဿာ စောဘယတြ သတ္တာဒေကတ္တံ၊ န စ ဇာတိယာ လိင်္ဂသင်္ချာ ဘဝန္တိ၊ အဒဗ္ဗတ္တာ ဗဟုဝစနံ န သိယာတိ? နေသ ဒေါသော၊ န ဟိ ဇာတိပဒတ္ထိကဿ န ဒဗ္ဗံ၊ ဒဗ္ဗပဒတ္ထိကဿ ဝါ န ဇာတီတိ။ ကိန္တုဘယေသံပျုဘယပဒတ္ထော ဣဟာတ္ထဝိသေသော။ ဇာတိပဒတ္ထိကဿ ဇာတိ ပဓာနဘူတာ ဒဗ္ဗံ ဂုဏဘူတံ၊ ဒဗ္ဗပဒတ္ထိကဿ တု ဝိပရိယယော၊ တတြ ဇာတိဝစနိစ္ဆာယံ ဒဗ္ဗေ ဝိယ လိင်္ဂသင်္ချာ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ တဿ စ ဗဟုတ္တာ ဗဟုဝစနံ။ ပုဗ္ဗေ ဝိယာဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ ပုတ္တော စ ဓီတာ စ ပုတ္တာ ဝုစ္စန္တေ၊ ဇညတ္တဉှိ ပုတ္တဗျပဒေသနိယတံ ဓီတရိပျတ္ထိ၊ ဝိပရိယယေ တု န ဘဝတျနဘိဓာနတော။ ဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ ပုတ္တဓီတရောတိ ဘဝတိ။

၂၅၀။ သဿု စ သသုရော စ သသုရာတိ ဝုစ္စန္တေ။ တဒပစ္စောဟနသမ္ဗန္ဓိနိဗန္ဓနာ ဟိ ဗျပ္ပဒေသော သဿုယမ္ပိ ဌိတော။ ဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ တု ပုဗ္ဗေ ဝိယ ပစ္စတ္ထံ သဒ္ဒနိဝေသော။ ဘာတာ စ ဘဂိနီ စ ဘာတရော ဝုစ္စန္တေ။ ဧကဂဗ္ဘောသိတတ္တံ ဘာတုဗျပ္ပဒေသနိယတံ ဘဂိနိယံပျတ္ထိ။ တတော ဧကဂဗ္ဘောသိတတ္တဿာဘေဒဝစနိစ္ဆာယံ ဥဘော ဘာတရော ဝုစ္စန္တေ။ ဧတ္ထ စ သဗ္ဗတြာပိ ဝိရူပေကသေသော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဒုဝိဓော ဟိ ဧကသေသော သရူပါသရူပဝသေန။ တတြ သရူပေကသေသေ ဗဟုဝစနမေဝ၊ ဣတရတြ ပန ဒွိဝစနံ၊ ယထာ ပုရိသော စ ပုရိသော စ ပုရိသာ၊ နာမဉ္စ ရူပဉ္စ နာမရူပဉ္စ နာမရူပံ၊ မာတာ စ ပိတာ စ ပိတရောတိ။

ဗာလျယောဗ္ဗနဝုဍ္ဎတ္တာနိ တီဏိ ဝယာနိ။ တတြ တိကံ ဗာလျေ။ ဒွယံ ယောဗ္ဗနေ။ ဗာလဿ ဘာဝေါ ဗာလတ္တံ၊ တ္တံ။ တာပစ္စယေ ဗာလတာ။ ဏျမှိ ဗာလျံ၊ အထ ဝါ ဗလ ပါဏနေ၊ ဗလန္တိ အဿသိတပဿသိတမတ္တေန ပဏန္တီတိ ဗာလာ၊ ဗလျန္တေ သံဝရီယန္တေတိ ဝါ ဗာလာ၊ ဗလ သံဝရဏေ။ တေသံ ဘာဝေါ ဗာလတ္တာဒိ။ ယုဝဿ ဘာဝေါ ယောဗ္ဗညံ၊ ယောဗ္ဗနဉ္စ၊ ဘာဝေ ဏျော၊ ဏော စ၊ အထ ဝါ ယု မိဿနေ၊ ယု၊ ဥဿ ဥဝါဒေသော၊ ဝုဒ္ဓိ။ တေသံ ဘာဝေါ ယောဗ္ဗညာဒိ။

၂၅၁။ ယေ ဇရာကတာ သုက္ကာ ကေသာဒယော၊ တေ ပလိတံ နာမ သိယုံ၊ တေသံ ဝါ ယံ သုက္ကတ္တံ၊ တံ ပလိတံ နာမ။ ပစ ပါကေ၊ ဣတော၊ စဿ လတ္တဉ္စ။

ဒွယံ ဝလိပလိတာဒိမတိ ကာယပရိပါကေ။ ဇီယန္တိ ဝုဍ္ဎာ ဘဝန္တိ အဿံ ဇရာ၊ ဇရ ဝယောဟာနိမှိ၊ ဇရာ ဧဝ ဇရတာ၊ သကတ္ထေ တာပစ္စယော။ ဝိဿသာတိပိ ဇရာယ နာမံ။ ဝိသေသေန သံသတေ အဓော ပါတယတီတိ ဝိဿသာ။ သံသတိ’ရယံ ပမာဒတ္ထော၊ အဝသံသနတ္ထော စ၊ ဣဟ အဝသံသနတ္ထော၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ ဒွိတ္တဉ္စ။

ဗာလျယောဗ္ဗနဝုဍ္ဎတ္တာနိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာနိ။ ဣဒါနိ တဗ္ဗတိနာမာနျာဟ။ တတြ အဒ္ဓံ ဆာပသာမညေ။ ပုထ၊ ပထ ဝိတ္ထာရေ၊ ဥကော၊ ပုထုကော၊ ပလ ဂမနေ၊ ဏွု၊ အဿိတ္တံ၊ ဒွိတ္တဉ္စ၊ ပိလ္လကော။ ဆုပ သမ္ဖဿေ၊ ဥဿာတ္တံ၊ ဆာပေါ။ ကုမာရ ကီဠာယံ၊ ကုမာရော။ ဗလ ပါဏနေ၊ ဏော၊ ဗာလော၊ ပူ ပဝနေ၊ တော၊ သကတ္ထေ ကော၊ ပေါတကော၊ ဣတ္ထိယံ ပေါတကီ။ ပေါတော၊ သာဝေါ၊ သာဝကော၊ အဗ္ဘကော၊ ဍိမ္ဘော၊ သုသုကော၊ သုသုဣစ္စာဒီနိပိ ဆာပသာမညတ္ထာနိ။

၂၅၂။ ဗာလသာမညဝါစကာနိ ဒဿေတွာ ဝိသေသဗာလနာမာနိ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အထု’’စ္စာဒိ။ ဥတ္တာနော၊ ဥတ္တာနံ ဝါ သယတီတိ ဥတ္တာနသယော။ ကပစ္စယေ ဥတ္တာနသေယျကော။ ထနံ ပိဝတီတိ ထနပေါ၊ ဍိမ္ဘသဒ္ဒေါပျတြ။

၂၅၃။ သတ္တကံ တရုဏေ။

အာသောဠသာ ဘဝေ ဗာလော၊

တရုဏော တု တတော ဘဝေ၊

ဝုဒ္ဓါ တု သတ္တတျာယုမှာ၊

တီဏိ ဝယာနိ လက္ခယေ။

တရ တရဏေ၊ ဥဏော။ ဝယသိ ယောဗ္ဗနေ တိဋ္ဌတီတိ ဝယဋ္ဌော၊ တော၊ ‘‘ဝယော ဗာလျာဒိ ပက္ခီ စ၊ ယောဗ္ဗနဉ္စ ဝယော ကွစီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၄၂]ရုဒ္ဒေါ၊ ဒဟ ဘသ္မီကရဏေ၊ အရော၊ ယု မိဿနေ၊ အ၊ ဥဝါဒေသော၊ သိဿာကာရော။ သသ ပ္လုတဂတိမှိ၊ ဥ၊ အဿုတ္တံ၊ သုသု၊ တရုဏဿ ဝါ ပါဋိပဒိကဿ သုသွာဒေသော။ မနုနော အပစ္စံ မာနဝေါ၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော၊ နဿ ဏတ္တံ၊ မာဏဝေါ။ ကုစ္ဆာယံ ကပစ္စယော၊ မာဏဝကောတိ သိဒ္ဓံ။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘အပစ္စေ ကုစ္ဆိတေ မူဠှေ၊ မနုတောဿဂ္ဂိကော မတော’’တိ [မဟာဘာဿ ၄။၁။၁၆၁]ဒရ ဝိဒါရဏေ၊ ဏွု။

ဒွယံ သုခဝဍ္ဎိတေ ကုမာရေ၊ သုခေါ ကုမာရော သုကုမာရော၊ ခလောပေါ၊ သုခေန ဧဓတိ ဝဒ္ဓတီတိ သုခေဓိတော။ ‘‘သုခေါစိတော’’တိပိ ပါဌော၊ သုခံ ဥစိတံ သမ္ပိဏ္ဍိတံ ဧတ္ထာတိ သုခေါစိတော၊ ဥစ သမဝါယေ။

၂၅၄-၂၅၅။ ဒွိပါဒေန ဝုဍ္ဎဿ နာမာနိ။ အာယုမဟတ္တံ လာတီတိ မဟလ္လကော၊ ဏွု၊ ဒွိတ္တံ။ ဝဍ္ဎ ဝဍ္ဎနေ၊ ကတ္တရိ တော၊ တဿ ဎော၊ ဍ္ဎဿ ဍော၊ အဿုတ္တံ၊ ဓာ ဂတိနိဝတ္တိယံ၊ ဣရော၊ ဓဿ ထတ္တံ၊ ဣဿ ဧတ္တံ။ ဇရ ဝယောဟာနိမှိ၊ ကတ္တရိ တော၊ တဿ ဣန္နာဒေသော၊ ဓာတွန္တလောပေါ၊ ဏတ္တဉ္စ၊ ဇိဏ္ဏော၊ သကတ္ထေ ကမှိ ဇိဏ္ဏကော။ ပကတံ ဝယော ယောဗ္ဗနမဿာတိ ပဝယောတိပိ ဝုဍ္ဎဿ နာမံ။

ဝလိနန္တာနိ ပါဒေန နာမာနိ။ တတြ တိကံ ဇေဋ္ဌဘာတရိ။ အဂ္ဂေ ပုရေ ကာလေ၊ ပုဗ္ဗေ စ ကာလေ ဇာယတီတိ အဂ္ဂဇော၊ ပုဗ္ဗဇော စ။ အယဉ္စ ဝုဍ္ဎော အယဉ္စ ဝုဍ္ဎော၊ အယမိမေသံ ဝိသေသေန ဝုဍ္ဎောတိ ဇေဋ္ဌော၊ ဝုဍ္ဎသဒ္ဒါ ဣဋ္ဌပစ္စယော၊ ‘‘ဝုဍ္ဎဿ ဇော ဣယိဋ္ဌေသူ’’တိ ဝုဍ္ဎဿ ဇော။ အလောပေ ပရဿာသဝဏ္ဏတ္တံ။

တိကံ ပစ္ဆာဇာတေ ဘာတရိ။ အယဉ္စ ယုဝါ အယဉ္စ ယုဝါ၊ အယမိမေသံ ဝိသေသေန ယုဝါတိ ကနိဋ္ဌော၊ ကနိယော[ကဏိဋ္ဌော ကဏိယော (က။)] စ။ ဣယိဋ္ဌေသု ယုဝသဒ္ဒဿ ကနာဒေသော [ကဏာဒေသော (က။)]။ အနု ပစ္ဆာကာလေ ဇာတော အနုဇော။ ဇဃညေ ပစ္ဆာကာလေ ဇာတော ဇဃညဇော။ အပရသ္မိံ ပစ္ဆာကာလေ ဇာတော အပရဇောတိ ဒွေပျတြ။

ဝလိ သိထိလံ တစော စမ္မံ ယဿ ဝလိတ္တစော၊ ဒွိတ္တံ။ ဝလိ စမ္မမေတဿတ္ထီတိ ဝလိနော၊ ဣနော။ ဥတ္တာနသယာဒယော ဝလိနန္တာ ဝါစ္စလိင်္ဂတ္တာ တီသု လိင်္ဂေသု ဝတ္တန္တိ၊ ယထာ – ဥတ္တာနသယော ဗာလော၊ ဥတ္တာနသယာ ကုမာရီ၊ ဥတ္တာနသယံ နပုံသကံ။

၂၅၆။ ပဉ္စကံ မတ္ထကေ။ သိ သယေ၊ သော၊ ဒီဃော စ၊ အင်္ဂေသု ဥတ္တမင်္ဂတ္တာ ဥတ္တမင်္ဂံ၊ ဥတ္တမော စ တံ အင်္ဂဉ္စာတိပိ ဥတ္တမင်္ဂံ။ သီသဉ္စ ဥတ္တမင်္ဂဉ္စ သီသောတ္တမင်္ဂါနိ။ သိ သေဝါယံ၊ ရော၊ သေဝန္တိ ဧတေနာတိ သိရော။ မုဒ တောသေ၊ ဓော။ သိဿာကာရော။ မသ အာမသနေ၊ တ္ထော၊ သကတ္ထေ ကော စ၊ မသိ ပရိမာဏေ ဝါ။

ပဇ္ဇဒ္ဓံ ကေသေ။ ကေ မတ္ထကေ သေတိ တိဋ္ဌတီတိ ကေသော။ သတ္တမိယာလောပေါ၊ ကတိ ဆေဒနေ၊ အလော၊ အဿုတ္တံ။ ဝလ သံဝရဏေ၊ ကမ္မနိ ဏပစ္စယော၊ ဝါလော။ ဥတ္တမင်္ဂေ သီသေ ရုဟတီတိ ဥတ္တမင်္ဂရုဟော။ မုဒ္ဓနိ ဇာယတီတိ မုဒ္ဓဇော။ ဝါလော စ ဥတ္တမင်္ဂရုဟော စ မုဒ္ဓဇော စေတိ ဣတရီတရယောဂဒွန္ဒော။ စိကုရော၊ ကစောတိပျတြ။ စိ စယနေ၊ ကုရ သဒ္ဒေ၊ အနေကတ္ထတ္တာ ဆေဒနေ။ ဝဍ္ဎမာနော စိကရီယတေတိ စိကုရော၊ ကစ ဗန္ဓနေ၊ အ။

၂၅၇။ ကုသုမဂဗ္ဘာ ကေသာ ကေသစူဠာ မုတ္တိကာဒိနာ ဗဟိ သံယတာ သန္ထတာ ဓမ္မိလော နာမ။ ဧကတော ကတွာ ဓရီယတိ ဗန္ဓီယတီတိ ဓမ္မိလော၊ ကမ္မနိ ဣလော။ ဓမ္မေန နာနာဒေသိယမနုဿာနံ သမာစာရေန ဣလတီတိ ဝါ ဓမ္မိလော၊ ဣလ ဂမနေ။

ဒွယံ ကုမာရာနံ သိခါပဉ္စကေ၊ စူဠတ္တယေတိ ကေစိ။ ကာကာနံ ပက္ခသဏ္ဌာနတ္တာ ကာကပက္ခော။ သိခါ ဧဝ သိခဏ္ဍကော၊ သကတ္ထေ ကော။ သိခါသိခဏ္ဍသဒ္ဒါနမဘေဒတ္တာယေဝ ဟိ ‘‘သိခဏ္ဍီ၊ သိခီ စာ’’တိ မောရော ဝုတ္တော။

ပါသော၊ ဟတ္ထော စ ဣမေ ဒွေ ကေသစယေ ကေသပရိယာယတော ပရေ ဟုတွာ ကေသာနံ ကလာပေ ဝတ္တန္တိ၊ န ကေဝလာ၊ ယထာ – ကေသပါသော ကေသဟတ္ထော ဣစ္စာဒိ။ ပါ ရက္ခဏေ၊ ပါတိ ရက္ခတိ အဝယဝေတိ ပါသော၊ သော၊ ပသ ဗန္ဓနေတိ ကေစိ၊ ဏော။ ဟန ဂတိယံ၊ အဝယဝါ နိဟနန္တိ ဧတ္ထာတိ ဟတ္ထော၊ ထော၊ ပက္ခောပျတြ။

တာပသာနံ ဝတီနံ တဟိံ ကေသစယေ ဇဋာသဒ္ဒေါ ဝုစ္စတိ၊ ဇဋ ဇဋနေ၊ ဇဋ သင်္ဃာတေ ဝါ၊ ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိ အ။

၂၅၈။ ပေါသိတဘတ္တာဒီဟိ ယာ ဗန္ဈတေ၊ တတြ ဝေဏီ၊ ပဝေဏီ စ။ ဝီ ပဇနေ၊ ပဇနံ ဂဗ္ဘဝိမောက္ခော၊ ဝီ တန္တသန္တာနေ ဝါ၊ ဏီ။ ပက္ခေ ပဝေဏီ။

ဒွယံ သီသမဇ္ဈဋ္ဌစူဠာယံ။ စူဠ သဉ္စောဒနေ၊ စူဠ ဟာဝကရဏေ ဝါ၊ အ။ သိခါ ဝုတ္တာ။ ကေသပါသီပျတြ၊ နဒါဒိ။

နာရီနံ ကေသမဇ္ဈမှိ ပဒ္ဓတိ ဥဇုဂတမဂ္ဂေါ သီမန္တောတိ မတော ကထိတော။ သီမဿ အန္တော သီမန္တော၊ သီ သယေ ဝါ၊ အန္တော၊ မဇ္ဈေ မကာရဝဏ္ဏာဂမော။

၂၅၉။ တိကံ လောမေ။ လူ ဆေဒနေ၊ ဝဍ္ဎမာနံ လူယတေတိ လောမံ၊ မော။ တနုမှိ ရုဟတီတိ တနုရုဟံ၊ အ။ ရုဟ ဇနနေ၊ ရူဟ ပါတုဘာဝေ ဝါ၊ မော၊ ဟလောပေါ၊ ဩတ္တဉ္စ၊ လူ ဆေဒနေ ဝါ၊ မော၊ လဿ ရတ္တံ၊ ရောမံ။ အက္ခိမှိ ဇာတံ လောမံ ပမှံ၊ ပခုမဉ္စောစ္စတေ။ ပမိနောတိ တေနာတိ ပမှံ၊ပပုဗ္ဗော မာ ပရိမာဏေ၊ ဟပစ္စယော။ အက္ခိနော ပက္ခဒွယေ ဇာတံ ပခုမံ၊ ဥမော၊ ကလောပေါ စ။

ပုမမုခေ ပုရိသာနံ မုခေ ဝုတ္တံ [ပဝုဋ္ဌံ (က။)] လောမံ မဿု နာမ၊ မသ အာမသနေ၊ သု၊ မဿု။

တိကံ ဘမုမှိ။ ဘမ အနဝဋ္ဌာနေ၊ ဦ၊ မလောပေါ၊ ဘူ။ ဥမှိ ဘမု၊ ကပစ္စယေ ဘမုကော။ ဘမုကသဟစရဏတော ဘမု ပုလ္လိင်္ဂေါ။

၂၆၀။ တိကံ နေတ္တောဒကေ။ ခိပ ပေရဏေ၊ ပေါ၊ ဣဿတ္တံ။ နေတ္တေ ဇာတံ ဇလံ နေတ္တဇလံ။ အသ အဓောပတနေ၊ သု၊ အဿု။ နေတ္တဇလဉ္စ အဿု စာတိ ဒွန္ဒော။ အဿု နပုံသကေ။

ဒွယံ အက္ခိပုတ္တလိကာယံ။ နေတ္တေ ဒိဿမာနာ တာရာ နေတ္တတာရာ။ ကညာသဒ္ဒတော တဒ္ဓိတော အပစ္စယော၊ ကညာသဒ္ဒဿ ကနီနာဒေသော၊ ဣတ္ထိကတာကာရပရေ ကေ ပုဗ္ဗော အကာရော ဣကာရမာပဇ္ဇတေ [ကာတန္တ ၂။၂။၆၅]၊ ကနီနိကာ။ တာရကာပျတြ။

ဆက္ကံ မုခဝိဝရေ၊ ကဝယော ပန တဒုပလက္ခိတေပိ သမုဒါယေ ယုဇ္ဇန္တေ။ ဝဒ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ၊ ကရဏေ ယု။ မု ဗန္ဓနေ၊ ခေါ၊ ဩတ္တာဘာဝေါ နိပါတနာ၊ မုခံ။ သဗ္ဗဓရကတေ ပန ခညတေတိ ဓာတုနာ မုခန္တိ နိပါတိတံ၊ ခနု အဝဒါရဏေ။ တုဍိ တောဍနေ၊ အ။ တနု ဝိတ္ထာရေ ဝါ၊ ဍော၊ အဿုတ္တံ။ ဝဒတိ တေနာတိ ဝတ္တံ၊ တော၊ ဝုစ္စတေ အနေနာတိ ဝါ ဝတ္တံ။ ဝဒ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ၊ တော။ လပ ဝစနေ၊ ကရဏေ ယု။ အာနန္တိ အသန္တိ အနေနာတိ အာနနံ၊ အန ပါဏနေ၊ ယု။ အဿံပျတြ။ အသ ဘက္ခနေ။ ကရဏေ သော။

၂၆၁။ အဍ္ဎံ ဒန္တေ။ ဒွီသု ဌာနေသု ဒွိက္ခတ္တုံ ဝါ ဇာယတေတိ ဒွိဇော။ လပနေ မုခေ ဇာယတီတိ လပနဇော။ ဒါ အဝခဏ္ဍနေ၊ ဒါယတိ ဘက္ခမနေနာတိ ဒန္တော၊ အန္တော၊ ဒသ အဒနေ ဝါ၊ ဒသန္တိ ဘောဇ္ဇမနေနာတိ ဒန္တော၊ အန္တော၊ ဓာတွန္တလောပေါ။ ဒမု ဒမနေ ဝါ၊ တော။ ဒံသ ဒံသနေ၊ ဒံသတေ ဝိလိချတေ ဘက္ခမနေနာတိ ဒံသနော၊ ယု။ ရဒ ဝိလေခနေ၊ ယု၊ ရဒနော။ အမှိ ရဒေါ။

ဒန္တဘေဒသ္မိံ ဒန္တဝိသေသေ ဒါဌာသဒ္ဒေါ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါယံ။ ဒံသဓာတုတော ဌော၊ ဒံသိဿ စ ဒါ၊ ဒါဌာ၊ မုဒ္ဓဇဒုတိယောယံ။ အက္ခိကောဋီသု ဝါမဒက္ခိဏနေတ္တာနံ အန္တေသု အပါင်္ဂေါ ဝတ္တတိ၊ သရီရင်္ဂသင်္ခါတဿ ကဏ္ဏဿ အပ သမီပံ အပါင်္ဂေါ။

၂၆၂။ စတုက္ကံ ဩဋ္ဌေ။ ဒန္တေ အာဝရတိ ဆာဒယတီတိ ဒန္တာဝရဏံ။ ဥသ ဒါဟေ၊ တော၊ ‘‘သာဒိသန္တပုစ္ဆဘန္ဇဟံသာဒီဟိ ဋ္ဌော’’တိ သဟာဒိဗျဉ္ဇနေန ဋ္ဌော၊ ဩတ္တဒွိတ္တာနိ၊ ဩဋ္ဌော။ ဂဒြဘေပျယံ။ အထ ဝါ ဥသ ဒါဟေ၊ ဋ္ဌော၊ ဩတ္တဒွိတ္တာဒိ၊ ဥဘယတြာပိ မုဒ္ဓဇဒုတိယော၊ ဤသံ ကိဉ္စိ ကာလံ ဓာရေတိ ဘက္ခမေတ္ထာတိ အဓရော၊ ဤသတ္ထော ဟျတြ အကာရော။

‘‘အ ပုမေ မာဓဝေ ဉေယျော၊

ပဋိသေဓေ တဒဗျယံ၊

ဤသတ္ထေ စ ဝိရုဒ္ဓတ္ထေ၊

သဒိသတ္ထေ ပယောဂတော’’တိ။ –

ဟိ ဧကက္ခရကောသေ ဝုတ္တံ။ ဒသနေ ဒန္တေ ဆာဒယတီတိ ဒသနစ္ဆဒေါ။ ဧတ္ထ ကေစိ အဓရသဒ္ဒေန ဟေဋ္ဌိမောဋ္ဌမေဝါဟု၊ တေသံ ဝစနံ ‘‘နေတ္တန္တာဓရပါဏိပါဒယုဂလေဟိ’’စ္စာဒီဟိ မဟာကဝိပယောဂေဟိ အသံသန္ဒနတော န ဂဟေတဗ္ဗံ။

တိကံ ကပေါလေ။ ဂဍိ ဝဒနေကဒေသေ၊ အ၊ ဓာတုပ္ပကြိယတ္ထဉှိ ဓာတုပါဌဝစနံ၊ သဗ္ဗတြာပျေဝံ။ ကေန ဇလေန ပူရိယတေတိ ကပေါလော၊ အလော၊ ကပ အစ္ဆာဒနေ ဝါ၊ ဩလော၊ ကပေါလော၊ နဒါဒိ။ ဂဏ္ဍီ။ အဓရာ အဓောဘာဂေါ စုဗုကံ နာမ၊ စိဗုကံပျတြ။ စိဗု ဩလမ္ဗကေ၊ ဏွု၊ အဿုတ္တံ။

၂၆၃။ ဒွယံ ဂီဝါယ ပုရောဘာဂေ။ ဂလ အဒနေ၊ ကရဏေ အ၊ ဂိလ ဂိလနေ ဝါ၊ ဂိလတိ အနေနာတိ ဂလော၊ ဣဿတ္တံ။ ကဏ သဒ္ဒတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု၊ ဌော၊ ကဏ္ဌော၊ မုဒ္ဓဇဒုတိယောယံ။

တိကံ ဧကတ္ထံ။ ဂါ သဒ္ဒေ၊ ဤဝေါ။ ကံ သီသံ ဓရတီတိ ကန္ဓရာ။ သိရံ ဓရတီတိ သိရောဓရာ၊ သိရော ဓိယျတေ အဿန္တိ ဝါ သိရောဓရာ၊ ဓာ ဂတိနိဝတ္တိယံ၊ အရော။

သုဝဏ္ဏမယော အာလိင်္ဂေါ မုရဇဘေဒေါ၊ တေန သန္နိဘာ သဒိသာ ယာ ဂီဝါ၊ သာ ကမ္ဗုဂီဝါ မတာ၊ မဟာပုရိသလက္ခဏမေတံ။ အထ ဝါ ယာ ဂီဝါ တီဟိ လေခါဟိ အင်္ကိတာ လက္ခိတာ၊ သာ ကမ္ဗုဂီဝါ မတာ၊ မဟာပုရိသလက္ခဏမေတဉ္စ။ ကမ္ဗု ဝုစ္စတိ သုဝဏ္ဏံ၊ ကမ္ဗုမယေန အာလိင်္ဂေန သန္နိဘာ ဂီဝါ ကမ္ဗုဂီဝါ၊ ကမ္ဗ သံဝရဏေ၊ ဥ၊ ကမ္ဗု။

၂၆၄။ တိကံ ခန္ဓေ။ အန ဂတိယံ၊ သော။ ဘုဇာနံ သိရော မတ္ထကံ ဘုဇသိရော။ ကံ မတ္ထကံ ဒဓာတီတိ ကန္ဓော၊ သော ဧဝ ခန္ဓော ကကာရဿ ခကာရကရဏဝသေန၊ ခမတိ ဘာရန္တိ ဝါ ခန္ဓော၊ ခမု သဟနေ၊ တော၊ တဿ ဓော၊ မဿ နော၊ နိဂ္ဂဟီတံ ဝါ ။ တဿန္ဓိ တဿ ခန္ဓဿ မဇ္ဈံ ဇတ္တု နာမ၊ ယံ ခန္ဓာနံ မဇ္ဈေ တိဋ္ဌတိ။ ဇန ဇနနေ၊ ဇရ ဝယောဟာနိမှိ ဝါ၊ တု၊ ဇတ္တု၊ တံ နပုံသကံ။

ဒွယံ ဗာဟုမူလေ။ ဗာဟူနံ ဘုဇာနံ မူလံ ဗာဟုမူလံ။ ကစ ဗန္ဓနေ၊ ဆော။ အဿ ကစ္ဆဿ အဓောဘာဂဋ္ဌာနံ ပဿံ ဝုစ္စတိ၊ ဒိသ ပေက္ခနေ၊ အပစ္စယော၊ ဒိသဿ ပဿာဒေသော။

၂၆၅။ တိကံ ဗာဟုမှိ။ ဝဟတိ အနေနာတိ ဝါဟု၊ ဝါဟု ဧဝ ဗာဟု၊ ကု [ဏွာဒိ ၆]။ ဘုဉ္ဇတေ အနေနာတိ ဘုဇော။ ဘုဇ ပါလနဇ္ဈောဟာရေသု။ ဗာဟု စ ဘုဇော စေတိ ဒွန္ဒော၊ ဧတေ ဒွေ ဒွီသု၊ ဣတ္ထိယံ ဘုဇာ။ ဝဟတိ ယာယာတိ ဗာဟာ။ အပရောသဒ္ဒေါပျတြ [အ ပါရောသဒ္ဒေါပျတြ (က။)၊ အ ပဝေဋ္ဌသဒ္ဒေါပျတြ (?)]။

တိကံ ဟတ္ထေ။ ဟသ ဟသနေ၊ ထော။ ဟရ ဟရဏေ ဝါ။ နက္ခတ္တေပျယံ။ ကရ ကရဏေ၊ အ။ ပဏ ဗျဝဟာရထုတီသု၊ ဣ။ ပါ ရက္ခနေ ဝါ၊ ဏိ။ ကရော စ ပါဏိ စ ကရပါဏယော။ ပဉ္စသာခေါ၊ သယောပျတြ။

ပကောဋ္ဌန္တော ဟတ္ထဂဏ္ဌိ မဏိဗန္ဓော နာမ။ ပကောဋ္ဌော နာမ အာမဏိဗန္ဓံ ကပ္ပရဿ အဓောဘာဂေါ။ မဏိဝိကတိံ ဗန္ဓတိ ဧတ္ထာတိ မဏိဗန္ဓော။ ကုသ အက္ကောသေ၊ ဌော၊ ပကောဋ္ဌော။

ဒွယံ ဘုဇမဇ္ဈဂဏ္ဌိမှိ။ ကပု ဟိံသာယံ၊ အရော။ ကုပ္ပရောတိပိ ပါဌော၊ တဒါ အဿုတ္တံ။ ကပု ဟိံသာယံ၊ ဩဏိ၊ ကပေါဏိ၊ ဣတ္ထိယံ။ ကဖောဏီပျတြ၊ တတ္ထ ပဿ ဖတ္တံ။

၂၆၆။ ပါဏိဿ ပါဏိတလဿ သမ္ဗန္ဓီနံ မဏိဗန္ဓကနိဋ္ဌာနံ ဒွိန္နံ အန္တရံ ဗဟိဋ္ဌာနံ ကရဘော ဝုစ္စတိ၊ ယေန ကုမာရကာ သတ္ထံ ကတွာ အညမညံ ပဟရန္တိ၊ ကရ ဟိံသာယံ၊ အဘော၊ ကရ ကရဏေ ဝါ။

ဒွယံ အင်္ဂုလိမတ္တေ။ ကရဿ ပါဏိဿ သာခါ ကရသာခါ။ အဂိ ဂတျတ္ထော၊ အင်္ဂ ဂမနတ္ထော ဝါ၊ ဥလိ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေါယံ [(နဒါဒိ) (က။)]၊ အင်္ဂုလိ။

တာ အင်္ဂုလိယော ပဉ္စပ္ပဘေဒါ၊ ယထာ – အင်္ဂုဋ္ဌော တဇ္ဇနီ မဇ္ဈိမာ အနာမိကာ ကနိဋ္ဌာ စေတိ ကမာ သိယုံ။ အင်္ဂ ဂမနတ္ထော၊ အဿုတ္တံ၊ အဂ္ဂေ ပုရေ တိဋ္ဌတီတိ ဝါ အင်္ဂုဋ္ဌော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ အဿုတ္တဉ္စ။ တဇ္ဇ ဟိံသာယံ၊ တဇ္ဇေတိ ယာယ၊ သာ တဇ္ဇနီ၊ ယု၊ နဒါဒိ။ မဇ္ဈေ တိဋ္ဌတီတိ မဇ္ဈိမာ။ နတ္ထိ နာမမဿာတိ အနာမိကာ၊ သကတ္ထေ ကော။ အတိသယေန ခုဒ္ဒကာတိ ကနိဋ္ဌာ။ ယုဝပ္ပာနံ ကန၊ ကဏ ဝါ ဣယိဋ္ဌေသု။

၂၆၇။ တဇ္ဇနျာဒီဟိ ယုတေ အင်္ဂုဋ္ဌေ တတေ ပသာရိတေ သတိ ပဒေသာဒိကာ စတဿော သညာ ကမတော သိယုံ၊ ယထာ – တဇ္ဇနီယုတေ အင်္ဂုဋ္ဌေ တတေ ပဒေသော။ ဒိသ ပေက္ခနေ။ မဇ္ဈိမယုတေ အင်္ဂုဋ္ဌေ တတေ တာလော၊ တလ ပတိဋ္ဌာယံ။ အနာမိကာသဟိတေ အင်္ဂုဋ္ဌေ တတေ ဂေါကဏ္ဏော၊ ဂေါကဏ္ဏသဒိသတ္တာ၊ တပ္ပမာဏတ္တာ ဝါ ဂေါကဏ္ဏော၊ အထ ဝါ ဂေါကဏ္ဏော နာမ ဧကော မိဂဝိသေသော၊ တက္ကဏ္ဏသဒိသပ္ပမာဏတ္တာ ဂေါကဏ္ဏော၊ တာလော စ ဂေါကဏ္ဏော စ တာလဂေါကဏ္ဏာ။ လိင်္ဂဘေဒါ ‘‘တာလဂေါကဏ္ဏဝိဒတ္ထီ’’တိ န ဝုတ္တံ၊ ကနိဋ္ဌာယုတေ အင်္ဂုဋ္ဌေ တတေ ဝိဒတ္ထိ၊ ဝိတနောတီတိ ဝိတတ္ထိ၊ ဝိတတ္ထိ ဧဝ ဝိဒတ္ထိ၊ တနု ဝိတ္ထာရေ၊တိ၊ တဿ ထော။ ဝိဒတ္ထိ။ ‘‘ကမာ တတော’’တိပိ ပါဌော။

ကုဉ္စိတော သင်္ကောစိတော ပါဏိ ပသတာချော၊ ပပုဗ္ဗော သရ ဂတိယံ၊ တော။ ပမာဏပ္ပကရဏတော ဝိတတဉ္ဇလိယေဝါယံ ကဝီဟိ ဣစ္ဆိတော။ သမ္ပုဋဉ္ဇလိ ပနာယံ၊ ပသာရိတသဟိတာ [ပသာရိတသဟိတတ္တာ (က။)] ယဿ အင်္ဂုလိယော ဘဝန္တီတိ။

ကုဉ္စိတော စ တတင်္ဂုဋ္ဌော၊ သပတာကောတိ သမ္မတော၊

ပတာကေဟိ တု ဟတ္ထေဟိ၊ သမ္ပုဋဉ္ဇလိ ဣစ္ဆိတော။

ဒေဝတာနံ ဂရူနဉ္စ၊ ပိတူနဉ္စေ’စ္ဆိတော ပုရေ၊

အတ္ထပ္ပကရဏာဒီဟိ၊ ဘေဒေါ ဉေယျော တဟိံ တဟိံ။

ယထာ ဇလဉ္ဇလိံ ဒဒါတိ၊ အဉ္ဇလိနာ ပိဝတိ၊ ဒေဝေါယံ ကတဉ္ဇလိရိတိ။ ပုဋဉ္ဇလိဿ ဝါ ဝက္ခမာနတ္တာ ဣဓ ဝိတတဉ္ဇလိယေဝ။

၂၆၈။ တိကံ သပ္ပကောဋ္ဌေ ဝိတတကရေ။ ရမု ကီဠာယံ၊ တနော၊ မလောပေါ၊ ရတနံ၊ မဏိဗုဒ္ဓါဒီသု စ။ ကုက အာဒါနေ၊ ဥ ၊ ဒွိတ္တံ။ ဟသ ဓာတုမှာ ထော၊ တော ဝါ၊ ဟတ္ထော၊ ဟတ္ထသဟိတတ္တာ ဝါ ပကောဋ္ဌော ဟတ္ထော။

ဒွယံ သမ္ပုဋဉ္ဇလိမှိ။ ကရမယော ပုဋော ကရပုဋော၊ အဉ္ဇ ဗျတ္တိဂတိကန္တီသု၊ အလိ၊ အဉ္ဇလိ။ ကရပုဋော စ အဉ္ဇလိ စေတိ ကရပုဋဉ္ဇလီ။

ဒွယံ နခေ။ ကရေ ဇာယတိ ရုဟတီတိ ကရဇော။ နတ္ထိ ခံ ဣန္ဒြိယံ ဧတ္ထာတိ နခေါ၊ သညာသဒ္ဒတ္တာ န အတ္တံ၊ အဝိသယတ္တာ ဝါ။ ပုနဗ္ဘဝေါ၊ ကရရုဟော၊ နခရောတိပိ နခဿ နာမာနိ။

ဒွယံ ပုဋင်္ဂုလိကရေတိချာတေ မုဋ္ဌိမှိ။ ခဋ ဣစ္ဆာယံ၊ ဏွု၊ ခဒ ဟိံသာယံ ဝါ၊ ဒဿ ဋော။ မု ဗန္ဓနေ၊တိ၊ တဿ ဌော၊ ဒွိတ္တံ။

၂၆၉။ ပဿဒွယဝိတ္ထတာ ပဿဒွယေပိ ဝိတတာ ပသာရိတာ သဟကရာ သပါဏယော ဒွေ ဗာဟူ ဗျာမော နာမ၊ ဗျာမီယတေ အနေနာတိ ဗျာမော၊ ဝိပုဗ္ဗော ယာမ အဉ္ဆေ။ ဥဒ္ဓံ ဥပရိ တတာ ဝိတတာ ဘုဇာ စ ပေါသော စ တေသံ သမုဒိတာနံ ပမာဏသဒိသံ ပမာဏံ ယဿ တသ္မိံ ဥဒ္ဓန္တတဘုဇပေါသပ္ပမာဏေ ပေါရိသသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ ဘုဇသဒ္ဒေန သဟကရာ ဘုဇာ ဂယှတေ၊ ဧကဿ ပမာဏသဒ္ဒဿ လောပေါ၊ ပုရိသဿ ပမာဏံ ပေါရိသံ။ ပုရိသသဒ္ဒေါ စေတ္ထ သကရဘုဇပုရိသံ ဝဒတိ၊ တီသု၊ ယထာ – ပေါရိသံ ဇလံ၊ ပေါရိသော ဟတ္ထီ၊ ပေါရိသီ ယဋ္ဌိ။

၂၇၀။ ဒွယံ ဥရသိ။ ဥသ ဒါဟေ၊ ရော၊ သလောပေါ၊ အရ ဂတိမှိ ဝါ၊ အဿုကာရော။ ဟရ ဟရဏေ၊ ယော၊ ရဿ ဒေါ။ ကောဠံ [ကောဋ္ဌ (က။)]၊ ဘုဇန္တရံ၊ ဝက္ခောတိပိ ဥရောနာမာနိ။ တိကံ ဥရောဇေ။ တနု ဝိတ္ထာရေ၊ တနောတိ ဣစ္ဆန္တိ ထနော၊ တဿ ထော၊ ထန ဒေဝသဒ္ဒေ၊ ထန စောရိယေ ဝါ။ ကုစ သင်္ကောစနေ၊ ကုစော။ ပယော ခီရံ ဓာရေတီတိ ပယောဓရော။ ကုစော စ ပယောဓရော စာတိ ဒွန္ဒော။

ထနဂ္ဂသ္မိံ ထနဿ အဂ္ဂေ စူစုကံ၊ နပုံသကေ။ ‘‘စူစုကော သော ကုစာနန’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၇၇] တု ရတနကောသော၊ စု စဝနေ၊ ဥကော၊ ဒွိတ္တံ၊ ဒီဃော စ၊ စူစုကံ၊ စန္စု ဂတိယံ ဝါ၊ ဥကော၊ နလောပေါ၊ အဿူကာရော၊ စူစုကံ။

ဒွယံ ပိဋ္ဌေ ကာယဿ ပစ္ဆာဘာဂေ။ ပိဋ သဒ္ဒသင်္ဃာတေသု၊ တော။ ဣတရတြ တိ၊ ပိသု သေစနေ ဝါ။

၂၇၁။ တိကံ တနုမဇ္ဈေ။ မဇ္ဈေ ဘဝေါ မဇ္ဈော။ လဂ သင်္ဂေ၊ အ။ မဇ္ဈေ ဘဝံ မဇ္ဈိမံ။ စတုက္ကံ ဥဒရေ။ ကုသ အက္ကောသေ၊ ဆိ၊ သဿ စော။ ဂဟ ဥပါဒါနေ၊ အနိ၊ ဤမှိ ဂဟဏီ၊ ဂဗ္ဘံ ဂဏှာတိ ဓာရေတီတိ ဝါ ဂဟဏီ၊ ဂဗ္ဘာသယသညိတော မာတုကုစ္ဆိပ္ပဒေသော၊ တေဇောဓာတုမှိ ပန ယထာဘုတ္တာဟာရဿ ဝိပါစနဝသေန ဂဏှနတော အဆဍ္ဍနတော ဂဟဏီ။ ဥပုဗ္ဗော ဒရ ဂမနေ။ ဥဒရတိ ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆတိ ဝါယု ယတြာတိ ဥဒရံ။ ဂု သဒ္ဒေ၊ အဘော၊ ဒွိတ္တာဒိ၊ ဂဗ္ဘော။ ပိစဏ္ဍ ဇဌရ တုန္ဒာပျတြ။

ကုစ္ဆိသမ္ဘဝေ ကုစ္ဆိဋ္ဌေ ကောဋ္ဌော၊ အန္တော စာတိ ဣမေ ဒွေ ဝတ္တန္တိ၊ ကုသ အက္ကောသေ၊ တော၊ ဌော ဝါ။ အမ ဂမနတ္ထော၊ တော။

၂၇၂။ စတုက္ကံ ကဋိယံ။ ဟနဓာတုမှာ ယု၊ ဟဿ ဒွိတ္တံ၊ ဟဿ ဇော၊ ဟနဿ ဃော စ၊ ဇဃနံ။ နိစ္ဆယေန တမတီတိ နိတမ္ဗော၊ တမုဓာတုမှာ ဗော။ သူ ပသဝေ၊ ဏိ။ ကဋ ဝဿာဝရဏေသု၊ ကဋျတေ အာဝရီယတေ ဝတ္ထာဒီဟိ ကဋိ၊ ဣ၊ ဧတေ ဒွေ နာရိယံ။ ဧတ္ထ စ ဇဃနသဒ္ဒေန ဣတ္ထိကဋိယာ အဂ္ဂဘာဂေါ၊ နိတမ္ဗသဒ္ဒေန ဣတ္ထိကဋိယာ ပစ္ဆာဘာဂေါ၊ သေသဒွယေန ကဋိသာမညံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ပစ္ဆာ နိတမ္ဗော ထီကဋျာ၊ ဇဃနံ တု ပုရော ဘဝေ’’တိ [အမရ ၁၆။၇၄]။

၂၇၃။ လိင်္ဂန္တံ လိင်္ဂသာမညေ။ အင်္ဂေ သရီရေ ဇာယတီတိ အင်္ဂဇာတံ၊ အင်္ဂသဒ္ဒေါ သရီရဝါစကော၊ အင်္ဂမေတဿတ္ထီတိ ကတွာ။ ရဟသိ ဌာနေ ဇာတံ အင်္ဂံ ရဟဿင်္ဂံ၊ သတ္တမိယာလောပေါ၊ ဣဿတ္တံ၊ သဿ ဒွိတ္တဉ္စ။ ဝတ္ထေန ဂုယှိတဗ္ဗန္တိ ဝတ္ထဂုယှံ။ မိဟ သေစနေ၊ ကရဏေ ယု၊ မိဟတိ ရေတောမုတ္တာနိ ယေနာတိ မေဟနံ။ နိပုဗ္ဗော မိဟ သေစနေ၊ တော၊ နိမိတ္တံ။ ဥတ္တမင်္ဂတ္တာ ဝရင်္ဂံ။ ဝဇ ဂတိယံ၊ အဿီကာရော၊ ပစ္စယေဟိ ဝိနာ ဇာယတီတိ ဝါ ဗီဇံ၊ ဝိရဟတ္တဇောတကော ဟျေတ္ထ ဝိကာရော။ ဖလ နိပ္ဖတ္တိယံ၊ ဖလတိ ဧတေန ပုတ္တန္တိ ဖလံ။ လိင်္ဂတိ ‘‘ဣတ္ထီ၊ ပုရိသော’’တိ ဝိဘာဂံ ဂစ္ဆတိ ယေနာတိ လိင်္ဂံ။လိင်္ဂ ဂမနေ၊ လီနံ အပါကဋံ အင်္ဂန္တိ ဝါ လိင်္ဂံ။ ဧတေသု ဗီဇဖလသဒ္ဒါ အဏ္ဍေပိ ဝတ္တန္တိ။

ဒွယံ ပုရိသလိင်္ဂပသိဗ္ဗကေ။ အမ ဂမနေ၊ ဍော၊ အဏသဒ္ဒတ္ထော ဝါ၊ ဍော၊ အဍိ အဏ္ဍတ္ထေ ဝါ၊ တော။ ကုသ အက္ကောသေ၊ ဏော။ အဏ္ဍသဒ္ဒေါ စေတ္ထ ဗီဇေပိ၊ အဏ္ဍကောသောတိ သမုဒိတမ္ပိ ကောသဿ နာမံ၊ ‘‘ကုက္ကုဋစ္ဆာပကဿေဝ အဏ္ဍကောသမှာ’’တိ [ပါရာ။ ၁၃၊ ၁၄] ဟိ ဝုတ္တံ၊ အမရကောသေပိ[အမရကောသေ ၁၆။၇၆] အဏ္ဍကောသောတိ သမုဒိတေနေဝ နာမံ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ အဏ္ဍဿ ဗီဇဿ ကောသော အဏ္ဍကောသောတိ ဝိဂ္ဂဟော ကာတဗ္ဗော။

ဒွယံ ဣတ္ထိယာ အင်္ဂဇာတေ။ ယု မိဿနေ၊ အဓိကရဏေနိ၊ ယောနိ၊ ဣတ္ထိယံ ပုမေ စာယံ၊ ဣတ္ထီ စ ပုမာ စ ဣတ္ထိပုမံ၊ တသ္မိံ။ ဘဇန္တိ အသ္မိန္တိ ဘဂံ။ မာရမန္ဒိရ မာရကူပါ စာတြ။

၂၇၄-၂၇၅။ တိကံ ဣတ္ထိပုရိသာနံ သမ္ဘဝေ။ သုစိဿ ပဋိပက္ခော အသုစိ၊ ဣကာရန္တော၊ ဒွီသု၊ သမ္ဘဝလိင်္ဂေါ ဝါ။ သံပုဗ္ဗာ ဘူဓာတုမှာ အ။ သက သာမတ္ထိယံ၊ တော၊ တဿ ကော၊ အဿုတ္တံ၊ သုစ သောကေ ဝါ၊ ကော။

ဒွယံ ဝစ္စမဂ္ဂေ။ ပုနန္တိ အနေနာတိ ပါယု။ ပူ ပဝနေ၊ ဥ၊ ဦဿာယော၊ ပယ ဂမနတ္ထော ဝါ၊ ပယတိ ဝစ္စမနေနာတိ ပါယု၊ ကရဏေ ဥ၊ အယံ ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေ ဝတ္တတိ။ ဂုဒ ကီဠာယံ၊ အ။ အပါနံပျတြ။

အဋ္ဌကံ ဝစ္စေ။ ဂူထ ကရီသောဿဂ္ဂေ၊ ဂုပ ဂေါပနေ ဝါ၊ ထော။ ကိရ ဝိကိရဏေ၊ ဤသော၊ ကရီသံ။ ဝရ ဝရဏသမ္ဘတ္တီသု၊ စော၊ ဂူထဉ္စ ကရီသဉ္စ ဝစ္စဉ္စေတိ ဒွန္ဒော၊ တာနိ ဝိကပ္ပေန ပုမေ ဝတ္တန္တိ၊ နိစ္စံ နပုံသကေ၊ ပုလ္လိင်္ဂတ္တံ တေသံ ကတ္ထစိယေဝ၊ သဗ္ဗတြ နပုံသကတ္တမေဝ ဗဟုလန္တျတ္ထော။ မလ စလနေ၊ အ၊ မလ ဓာရဏေ ဝါ။ သက သတ္တိယံ၊ သဿ ဆော။ ဥစ္စာရီယတေ ဇဟျတေတိ ဥစ္စာရော၊ ဥပုဗ္ဗော စရဓာတု စဇနေ၊ ဥက္ခိပနေ စ ဝတ္တတိ။ မိဟ သေစနေ၊ လော၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော၊ ဠတ္တဉ္စ။ အဝကရီယတေတိ ဥက္ကာရော၊ အဝဿုတ္တံ၊ ကိရ ဝိက္ခိပနေ။ သမလံပျတြ။ သမု ဥပသမေ၊ အလော။

ဒွယံ မုတ္တေ။ သု သဝနေ၊ သဝနံ သန္ဒနံ၊ စုရာဒိ၊ ဏော။ မုစ မောစနေ၊ တော၊ မုတ္တ ပဿာဝေ ဝါ။ ဥစ္စတေ ကထီယတေ။ ဂေါမုတ္တေ ဂဝံ သမ္ဗန္ဓိနိ မုတ္တေ ပူတိမုတ္တသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ အဇ္ဇ ပဝတ္တမ္ပိ ဟိ တံ ဒုဂ္ဂန္ဓဘာဝေန ပူတိမုတ္တန္တွေဝ ဝုစ္စတိ၊ ယထာ ‘‘ပူတိကာယော’’တိ။ အဿာဒီနံ မလေ ဆကဏသဒ္ဒေါ၊ သက သတ္တိယံ၊ ယု၊ သဿ ဆော။

၂၇၆။ နာဘိယာ အဓောဘာဂေါ ဝတ္ထိ နာမ၊ သော ဒွီသု။ ဝတ္ထိ မုတ္တပုဋံ။ ‘‘မုတ္တာသယပုဋော ဝတ္ထိ’’ရိတိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၇၃]ရတနမာလာ။ ဝသတိ မုတ္တမေတ္ထာတိ ဝတ္ထိ၊ ဝသ နိဝါသေ၊တိ၊ တဿ ထော၊ တ္ထိပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ။ ဥစ္ဆင်္ဂံ အင်္ကဉ္စ ဣမေ ဒွေ ဥဘော သဒ္ဒါ ပုမေ ဝတ္တန္တိ။ ဥဿဇ္ဇတိ ဧတ္ထာတိ ဥစ္ဆင်္ဂံ၊ သဇ သင်္ဂေ၊ သဿ ဆော၊ ဒွိတ္တံ။ အင်္က ဂမနတ္ထော၊ အ၊ အင်္ကော၊ အထ ဝါ အင်္က လက္ခဏေ၊ အ၊ အင်္ကော၊ ‘‘ဥစ္ဆင်္ဂစိဟနေသွ’င်္ကော’’တိ အမရကောသေ[အမရ ကောသေ ၂၃။၄]။

ဒွယံ ဇာဏူပရိဘာဂေ။ အရ ဂမနေ၊ ဥ၊ အဿူကာရော။ သန္ဇ သင်္ဂေ၊ အာသဇ္ဇတိ ဝတ္ထမတြာတိ သတ္ထိ၊ ထိ။ ဦရု စ သတ္ထိ စေတိ ဒွန္ဒော၊ နပုံသကေပိ။

တိကံ ဇာဏုမှိ၊ ဦရုနော ပဗ္ဗံ ဂဏ္ဌိ ဦရုပဗ္ဗံ။ ဇန ဇနနေ၊ ဏု။ ဒွိတ္တေ ဇဏ္ဏု။

၂၇၇။ ဒွယံ ပါဒဂဏ္ဌိမှိ။ ဂုပ ရက္ခဏေ ဖော၊ သကတ္ထေ ကော။ ပါဒဿ ဂဏ္ဌိ ပါဒဂဏ္ဌိ။ ဃုဋိကာပျတြ။ ဃုဋ ပရိဝတ္တနေ၊ ဃုဋျတေ အနေနေတိ ဃုဋိကာ၊ ဏွု။

ဒွယံ ပါဒဿ ပစ္ဆာဘာဂေ ဂေါပ္ဖကဿာဓော ဘာဂေ။ ပုမေ တူတိ တွန္တံ လိင်္ဂပဒံ။ ပသ ဗာဓနဖုသနေသု၊တိ၊ တဿ ဏော၊ သဿ ဟော၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော၊ ဏိပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ။ သကာရဝဏ္ဏာဂမေ ဝုဒ္ဓိယဉ္စ ပါသဏှိ။ ဧလိပျတြ၊ ဣလ ဂတိယံ၊တိ၊ တလောပေါ။

ဒွယံ ပါဒဂ္ဂေ။ ပါဒဿ အဂ္ဂံ ပါဒဂ္ဂံ။ ပကဋ္ဌံ ပဒံ ပပဒန္တိ ကမ္မဓာရယော။ ‘‘ပပဒေါ’’တိပိ ပါဌော။ တိကံ ပါဒေ။ ပဒ ဂတိမှိ၊ ဏော၊ ပဇ္ဇတေတိ ပါဒေါ။ ပဇ္ဇတေ ဂစ္ဆတီတိ၊ အ။ စရမှာ ကရဏေ ယု၊ စရဏံ၊ ဣဒံ ပုမေ ဝိကပ္ပေန၊ နိစ္စံ နပုံသကေ။ အင်္ဃိပျတြ၊ အဟိ ဂတိယံ။ ဣ၊ ဟဿ ဃော။

၂၇၈။ ဒွယံ ဟတ္ထာဒျဝယဝေ။ အင်္ဂိ ဂတျတ္ထော၊ အ။ အဝပုဗ္ဗော ယု မိဿနေ၊ အ။ ပတီကော၊ အပဃနောပျတြ။ ပတိပုဗ္ဗာ ဣမှာ ကော။ အပပုဗ္ဗာ ဟနိမှာ အ၊ ဃနာဒေသော စ။

ဒွယံ ပဿဋ္ဌိမှိ။ ပါ ရက္ခဏေ၊ သု၊ ဠိကာရဝဏ္ဏာဂမော၊ သကတ္ထေ ကော၊ ပဿ ဖော။ အဠာဂမေ ဖာသုကာ။ ‘‘ပါသုဠိကာ၊ ပါသုကာ’’တိပိ ပါဌော။ ဖုသ သမ္ဖဿေတိပိ ဓာတု၊ တဒါ ဥပစ္စယာဒိ။

ဒွယံ အဋ္ဌိမတ္တေ။ အသု ခေပနေ၊ ဣ၊ သဿ ဋ္ဌော၊ အဋ္ဌိ၊ ဣဒံ ပဏ္ဍကေ နပုံသကေ ဝတ္တတိ။ ဓာ ဓာရဏေ၊ တု၊ ဣတ္ထီ။ ကီကသံ၊ ကုလ္လံပျတြ။ ဂလဿ ကဏ္ဌဿ ဟေဋ္ဌိမန္တေ ဇာတမဋ္ဌိ ဂလန္တဋ္ဌိ။ အက ဂမနေ၊ ခေါ၊ သကတ္ထေ ကော။

၂၇၉-၂၈၀။ ဒွယံ သိရသောဋ္ဌိခဏ္ဍေ။ သမုဒိတေ တု ကရောဋိ၊ ဣတ္ထီ [အမရ ၁၆။၆၉]။ ကပု သာမတ္ထိယေ၊ အရော၊ ကံ သီသံ ပါလေတီတိ ဝါ ကပ္ပရော၊ ရဿော၊ လဿ ရတ္တဉ္စ။ ကံ ပါလယတီတိ ၊ ကမ္မာဒိမှိ ဏော။ ‘‘သိရောဋ္ဌိမှိ ကပါလော’ထီ၊ ဃဋာဒိသကလေပိစေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ[စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၆၈]။ ကပါလော အထီတိ [အနိတ္ထီတိ အတ္ထော] ဆေဒေါ။ ကပါလသဒ္ဒေါ ဝိကပ္ပေန ပုလ္လိင်္ဂေါ။ ကဍိ ဆေဒေ၊ အရော။ မဟတီ သိရာ မဟာသိရာ၊ သိရာတိ စ။ သိ ဗန္ဓနေ၊ ရော။

တိကံ သုသိရဝတျံ ဝါယုဝဟန္တသိရာယံ။ တိဝိဓာ ဟိ ကာယသိရာ ဧကာ ဝါယုဝဟာ၊ အပရာ သုတ္တမိဝါဋ္ဌိဗန္ဓိနီ၊ အညာ အာဟာရဝါဟိနီ အန္တချာ။ တတြ တတိယေန ပဌမာ၊ ပဌမဒုတိယေဟိ ဒုတိယာ စ ဒီပိတာ၊ တတိယာ ပန ပရတော ဝက္ခတိ။ နဟ ဗန္ဓနေ၊ အရု။ သိ ဗန္ဓနေ၊ ရော။ ဓမ သဒ္ဒေ၊ ယု။ နဒါဒိ၊ အနိ ဝါ၊ ဓမနီ။

တတိယံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ရသဂ္ဂသာ’’တျာဒိ။ ရသံ ဂသတီတိ ရသဂ္ဂသာ၊ ဂသ အဒနေ။ ရသံ ဟရတိ နေတီတိ ရသဟရဏီ၊ ယု၊ နဒါဒိ။

တိကံ မံသေ။ မန ဉာဏေ၊ သော။ မိသ သဒ္ဒေ၊ အာပုဗ္ဗော အာမသနေ ဝါ။ ပိသ အဝယဝေ၊ တော။ ပလလံ၊ ကဗ္ဗံပျတြ။

ဒွယံ အာတပါဒိနာ သုက္ခမံသေ။ တိလိင်္ဂကန္တူတိ တွန္တံ လိင်္ဂပဒံ။ ဝလ၊ ဝလ္လ သံဝရဏေ၊ ဦရော၊ ဣတ္ထိယံ ‘‘ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော’’တိ အာ၊ ဝလ္လူရာ။ ဥဒ္ဓံ တတ္တံ ဥတ္တတ္တံ။ တပ သန္တာပေ၊ တော။

၂၈၁။ စတုက္ကံ လောဟိတေ။ ရုဟ ဇနနေ၊ တော၊ ဣတော ဝါ။ ရုန္ဈတေ စမ္မေနာတိ ရုဓိရံ၊ ဣရော။ သောဏ ဝဏ္ဏေ၊ တော။ ရဉ္ဇ ရာဂေ၊ တော။ အသံ၊ ခတဇံပျတြ [ခတာ ဇာယတေ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၆၄)]။

တိကံ ခေဠေ။ လာ အာဒါနေ၊ အလော၊ ဣတ္ထိယမာ၊ လလ ဣစ္ဆာယံ ဝါ၊ ဣတ္ထိယမာ။ ခေလ ဂတိယံ၊ အ။ ခလ စလနေ၊ သဉ္စယေ ဝါ၊ ဏော၊ ဠတ္တံ၊ ခံ ဝါ အာကာသံ ဣလတီတိ ခေဠော။ ဣလ ဂတိယံ၊ ကမ္မနိ ဏော၊ ဣလ ဂတိမှိ ဝါ၊ အ၊ ဣဿေ။

ဒွယံ ပိတ္တေ။ မာ ပရိမာဏေ၊ ဓု။ မဒ ဥမ္မာဒေ ဝါ၊ ဏု၊ ဒဿ ဓော။ မာယူတိ ပါဌေ မယ ဂတိယံ၊ ဏု။ မာဓုမာယုသဒ္ဒါ ဒွေ ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေ။ အပိဒဓာတီတိ ပိတ္တံ။ အပိပုဗ္ဗော ဓာ ပိဓာနေ၊ တော၊ အလောပေါ၊ ဘုဇာဒိ၊ ပိတ္တံ၊ နပုံသကေ။

ဒွယံ သေမှေ။ သိလိသ သိလေသနေ၊ စုရာဒိ၊ သိလိသျတေ အတြေတိ သေမှော၊ မန၊ လိသဿ ဟော၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ ဣတရတြ ဥမော၊ သိလေသုမော။ ကဖောပျတြ၊ ကေန တောယေန ဖာတိ ဝုဒ္ဓိ ယဿ ကဖော၊ နေရုတ္တော။

၂၈၂-၂၈၃။ ဝိလီနော ဝိဘူတော သ္နေဟော ဝသာတျုစ္စတေ၊ ဝသ နိဝါသေ၊ အာ။ ဒွယံ အဝိလီနသ္နေဟေ။ မိဒ သ္နေဟနေ၊ ဏော။ ဝပ ဗီဇသန္တာနေ၊ အ၊ ဝပါ။ ‘‘ဝပါ ဝိဝရမေဒေသူ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ၊ အမရကောသေ ပန မေဒါဒီနမေကတ္ထတာ ဒီပိတာ၊ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ‘‘မေဒေါ တု ဝပါ ဝသာ’’တိ [အမရ ၁၆။၆၄]။

တိကံ စန္ဒနသုဝဏ္ဏာဒျလင်္ကာရကတသရီရသောဘာယံ။ ကပု သာမတ္ထိယေ၊ အာကပ္ပနံ အာကပ္ပော၊ ဏော။ ‘‘နေပစ္ဆေ ဂေဟမတ္တေ စ၊ ဝေသော ဝေသျာဂဟေပိ [ဝေဿဂဟေပိ (က။)] စေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၉၉]ရဘသော။ ဝသ ကန္တိယံ၊ ဝိသိ ဗျာပနေ ဝါ၊ ဏော။ နိဿေသတော ပထနံ ပချာနံ နေပစ္ဆံ၊ ပထ ပချာနေ ဃျဏ။ ပဋိကမ္မံ၊ ပသာဓနံပျတြ။

ဆက္ကံ ဟာရာဒျာဘရဏေ။ မဍိ ဘူသာယံ၊ ကရဏေ ယု။ သာဓ သံသိဒ္ဓိယံ၊ ယု၊ သာဌ သင်္ခါရဂတီသု ဝါ၊ ပသာဌနံ၊ မုဒ္ဓဇဒုတိယောတြ။ ဘူသ အလင်္ကာရေ၊ ကရဏေယေဝ ယု။ အာဘရိယျတေ တန္တိ အာဘရဏံ၊ ဘရ ဘရဏေ၊ ကမ္မနိ ယု။ အလံ ဝိဘူသနံ ကရိယျတေနေနေတိ အလင်္ကာရော၊ ဏော။ ပိဠန္ဓ ဘူသနေ၊ ကရဏေ ယု။ ပရိက္ခာရောပျတြ [ပရိကရောပျတြ (က။)]။

ဒွယံ မကုဋေ။ ကိရ ဝိကိရဏေ၊ ဤဋော။ မကိ မဏ္ဍနေ၊ ဥဋော။ မုကုဋောတိပိ ပါဌော၊ ဧတေ ဒွေ အနိတ္ထီ။

ဒွယံ မကုဋဂ္ဂဋ္ဌေ နာယကမဏိမှိ။ မကုဋစူဠာယံ စုမ္ဗိတာ မဏိ စူဠာမဏိ။ မကုဋသိရသိ စုမ္ဗိတာ မဏိ သိရောမဏိ။

၂၈၄။ ဒွယံ ဥဏှီသပဋ္ဋေ။ သိရသော ဝေဌနံ သိရောဝေဌနံ။ ဥပုဗ္ဗော နဟ ဗန္ဓနေ၊ ဤသော၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ယံ ဗဟုကာလံ ဒေဗျာမနုဿေသွပိ ဘဝတိ၊ တတြ ကဏ္ဏာဘရဏေ ကုဏ္ဍလာဒိဒွယံ။ ကုဍိ ဒါဟေ၊ အလော။ ဝေဌ ဝေဌနေ၊ ကဏ္ဏဿ ဝေဌနံ ကဏ္ဏဝေဌနံ၊ မုဒ္ဓဇဒုတိယောယံ။

တိကံ တာဠကာချေ ကဏ္ဏာဘရဏေ။ ကဏ္ဏာနံ ဘူသနံ ကဏ္ဏိကာ၊ ကဏ္ဏာ ဘူသနေ ဗဟုလလက္ခဏေ ဏိကော။ ကဏ္ဏစ္ဆဒနံ ပူရတိ ယေန သော ကဏ္ဏပူရော။ ကဏ္ဏဿ ဝိဘူသနံ ကဏ္ဏဝိဘူသနံ၊ ကရဏေ ယု။ တာလပတ္တံပျတြ။

၂၈၅။ ဒွယံ ဂီဝါဘရဏေ။ ကဏ္ဌဿ ဘူသာ ကဏ္ဌဘူသာ၊ ထီ။ ဂီဝါယံ ဘဝံ ဂီဝေယျံ၊ ဘဝတ္ထေ ဧယျော၊ ဂီဝါယ အာဘရဏံ ဝါ ဂီဝေယျံ၊ ဂီဝတော အာဘရဏေ ဧယျော။

ဒွယံ မုတ္တာဝလိယံ။ ဟရီယတေ မနော ယေန ဟာရော။ မုတ္တာနံ အာဝလိ ပန္တိ မုတ္တာဝလိ။ ဟာရာသဒ္ဒေါပျတြ။

စတုက္ကံ ပကောဋ္ဌာဘရဏေ။ ပကောဋ္ဌော နာမ ကပ္ပရဿာဓောဘာဂေါ။ နီ နယေ၊ ဥရော၊ ဣယာဒေသော။ ဝလ သံဝရဏေ၊ အယော၊ အနိတ္ထီ၊ နိယုရောပိ။ ကဋ ဝသာဝရဏဂတီသု၊ ဏွု။ ပရိ သမန္တတော ဟရတိ စိတ္တံ ယန္တိ ပရိဟာရကံ၊ ဏွု။ အဝါပကောပျတြ။

၂၈၆-၂၈၇။ ဒွယံ မုတ္တာဒိဃဋိတဝလယဝိကတျာဘရဏေ။ ကာ သဒ္ဒေ၊ ကဏပစ္စယော၊ ကဏ သဒ္ဒေ ဝါ၊ ဒွိတ္တံ၊ ကင်္ကဏံ၊ ကကိ ဂတျတ္ထေ ဝါ၊ ယု၊ ကကိ လောလျေ ဝါ၊ ကင်္ကတိ ယေနာတိ ကင်္ကဏံ၊ ကရဏေ ယု။ ကရဿ ဘူသာ ကရဘူသာ၊ ထီ။

ဒွယံ ခုဒ္ဒဃဏ္ဋိကာယံ။ ကိံ ကုစ္ဆိတံ ကဏတီတိ ကိင်္ကဏီ၊ နဒါဒိ။ ကိင်္ကိဏီတိပိ ပါဌန္တရံ၊ တဒါ ယဒါဒိ။ ခုဒ္ဒါ ဧဝ ဃဏ္ဋာ ခုဒ္ဒဃဏ္ဋိကာ၊ သကတ္ထေ ကော၊ ဃဋ စလနေ။

ဒွယံ အင်္ဂုလျာဘရဏေ။ အင်္ဂုလိယံ ဘဝံ အင်္ဂုလီယကံ၊ ဤယော၊ သကတ္ထေ ကော၊ အင်္ဂုလီနမာဘရဏံ အင်္ဂုလျာဘရဏံ။ ဥမ္မိကာပျတြ။ တမေဝါင်္ဂုလီယကံ သာက္ခရမက္ခရဝန္တံ ‘‘မုဒ္ဒိကာ၊ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒါ’’တိ စောစ္စတေ။ မုဒ တောသေ၊ ဏွု၊ အာ၊ မုဒ္ဒိကာ၊ ဖလဝိသေသေပျယံ။ အင်္ဂုလိယံ ဘဝါ မုဒ္ဒါ အင်္ဂုလိမုဒ္ဒါ။

ဒွယံ ဣတ္ထိကဋျာဘရဏေ။ ရသ သဒ္ဒေ၊ ကတ္တရိ ယု၊ အာ၊ ရသနာ။ သာယေဝ ဣနီမှိ ရသနီ။ ‘‘သာရေ ဓနိမှိ ရသနံ၊ ဇိဝှာယံ ရသနာ န သော’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ မေဟနဿ ခဿ မာလာ မေခလာတိ နိရုတ္တိ၊ မေဟနိန္ဒြိယဿ မာလာတျတ္ထော။ ကာဉ္စီ သတ္တကီ၊ သာရသနံပျတြ။

ဧကယဋ္ဌိ ဘဝေ ကာဉ္စီ၊ မေခလာ တွ’ဋ္ဌယဋ္ဌိကာ၊

ရသနာ သောဠသာ ဉေယျာ၊ ကလာပါ ပဉ္စဝီသတိ [ကလာပေါ ပဉ္စဝီသကော (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၁၀၈)]။

တိကံ သောဝဏ္ဏေ ပဂဏ္ဍဘူသနေ။ ပဂဏ္ဍော နာမ ကပ္ပရဿောပရိဘာဂေါ။ ကေ သဒ္ဒေ၊ ဥရော၊ ယာဂမော။ အင်္ဂ ဂမနေ။ ဒေါ။ ဗာဟုမူလဿ၊ ဗာဟုမူလေ ဝါ ဘဝံ ဝိဘူသနံ ဗာဟုမူလဝိဘူသနံ။

၂၈၈။ စတုက္ကံ ဣတ္ထိစရဏဝိဘူသနေ။ အင်္ဂဒါကာရံ ပါဒဘူသနံ ပါဒင်္ဂဒံ။ မဇိ သဒ္ဒတ္ထော၊ ဤရော၊ ပါဒေ ကဋကံ ပါဒကဋကံ။ ဦနံ ပါဒံ ပူရေတီတိ နူပုရော၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ ပါဒကဋကော စ နူပုရော စေတိ ကဋကသဒ္ဒဿ ပုလ္လိင်္ဂေပိ ပဝတ္တနတော ဒွန္ဒသမာသော။ တုလာကောဋိ၊ ဟံသကောပျတြ။ တုလ ဂတိကောဋိလျေ။ ကုဋိလကောဋိတ္တာ တုလာကောဋိ၊ ပုမေ။ ဟံသဂတိတ္တာ ဟံသကော။

၂၈၉။ မုခဖုလ္လာဒယော အလင်္ကာရပ္ပဘေဒါ သိယုံ။ မုခဖုလ္လံ နာမ သုဝဏ္ဏမယော မုခါလင်္ကာရော၊ မုခေ ဖုလ္လတီတိ မုခဖုလ္လံ၊ ဖုလ္လ ဝိကသနေ၊ ဒန္တာဒီသု သုဝဏ္ဏမယာလင်္ကာရောပိ မုခဖုလ္လမေဝ။ ဥဏ္ဏတံ သုဝဏ္ဏာဒိရစိတံ နလာဋာဘရဏံ၊ ဥပုဗ္ဗော နမု နမနေ။ ဧတ္ထ စ မုခဖုလ္လုဏ္ဏတာနံ ဝိသေသံ ဝိပရိယယေနာပီတိ ဝဒန္တိ။ ဂါဝီနံ ထနာကာရတ္တာ ဂတ္ထနံ၊ ဩဿတ္တံ၊ တမေဝ ဥတ္တမတ္တာ ဥဂ္ဂတ္ထနံ၊ စတုယဋ္ဌိကော ဟာရဘေဒေါ။ ဂမု ဂမနေ၊ ဏွု၊ ဒွိတ္တံ၊ အဿိတ္တဉ္စ၊ ဂိင်္ဂမကံ၊ ဗာတ္တိံသယဋ္ဌိကော ဟာရဘေဒေါဝ။ အာဒိနာ အဒ္ဓဟာရော၊ မာဏဝကော၊ ဧကာဝလီ၊ နက္ခတ္တမာလာဒယော ဟာရဘေဒါ စ သင်္ဂယှန္တိ [အမရ ၁၆။၁၀၆]။

၂၉၀။ ပဇ္ဇံ ဝတ္ထမတ္တေ။ စိလ ဝဿနေ၊ စိလျတေ အစ္ဆာဒီယတေတိ၊ ဏော၊ ထိယံ စေလီ။ ဆဒ သံဝရဏေ၊ အာပုဗ္ဗော ကရဏေ၊ ယု။ ဝသ အစ္ဆာဒနေ၊ ဝသျတေ အစ္ဆာဒီယတေတိ ဝတ္ထံ၊ ထော။ ဏမှိ ဝါသော။ ယုမှိ ဝသနံ။ အမ ဂမနေ၊ ကရဏေ ယု၊ အံသုကံ၊ ရံသိပရိယာယောပျယံ။ အမ္ဗ သဒ္ဒေ၊ ကတ္တရိ အရော။ ပဋ ဂမနေ၊ ကရဏေ အ၊ သောဘနစေလေပျယံ။ ဒု ဂမနေ၊ ကရဏေ သော၊ ဒွိတ္တံ၊ ဒုရူပံ အသတိ ခေပတီတိ ဝါ ဒုဿံ၊ ဒုရူပံ အသတိ ဒီပေတီတိ ဝါ ဒုဿံ၊ ဒုပုဗ္ဗော အသ ဒိတ္တိယံ ။ စလ ဝသနေ၊ အဿောတ္တံ၊ ဠတ္တဉ္စ။ သဋ ရုဇာဝိသရဏဂတျာဝသာနေသု၊ ဏွု။

၂၉၁။ ပဇ္ဇံ ဝတ္ထဘေဒေ။ တတြာဒိဒွယံ ဒုကူလချေ ဝတ္ထေ။ ခု သဒ္ဒေ၊ မော၊ ခုမသဒ္ဒါ ဝိကာရေ ဏော၊ ခုမာယ ဝိကာရော ခေါမံ၊ ခုမာ နာမ အတသီ၊ တဗ္ဗက္ကလသမ္ဘဝံ ဝတ္ထံ၊ ဝါစ္စလိင်္ဂေါယံ။ ကူလ အာဝရဏေ၊ ဒုက္ခေန ကုလျတေတိ ဒုကူလံ၊ ဒုမေဟိ ဇာတံ ကူလန္တိ ဝါ ဒုကူလံ။ ကေစိ ပန ‘‘ဒုကူလမ္ပိ ဧကံ ဝတ္ထန္တရံ၊ န ခေါမနာမ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ တံ ‘‘ခေါမ’မဋ္ဋေ ဒုကူလေ စ၊ အတသီဝသနေပိ စ’’၊ ‘‘ခေါမ’မဋ္ဋေ ဒုကူလေစာ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟတိကဏ္ဍသေသေသု[နာနတ္ထသင်္ဂဟ ၃။၃။၂၉၅] ဝုတ္တတ္တာ န ဂဟေတဗ္ဗံ။ ကောသော နာမ ကိမိဂဗ္ဘော၊ တတော ဇာတတ္တာ ကောသေယျံ၊ ဧယျော၊ ‘‘ကောသေယျံ ကိမိကောသောတ္ထ’’န္တိ [အမရ ၁၆။၁၁၁] ဟိ ဝုတ္တံ။ ကောသေယျမေဝ ဓောတံ ပဋ္ဋုဏ္ဏံ နာမ၊ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ပဋ္ဋုဏ္ဏံ ဓောတကောသေယျ’’န္တိ [အမရ ၁၆။၁၁၃]။ ပတ္တုဏ္ဏန္တိပိ ပါဌန္တရံ။ ပဋ္ဋုဏ္ဏရဋ္ဌေ ဇာတတ္တာ ပဋ္ဋုဏ္ဏန္တိပိ ဝဒန္တိ။ ကမု ကန္တိယံ၊ ကမနီယတ္တာ ကမ္ဗလော၊ ရင်္ကုနာမကဿ ဟရိဏဝိသေသဿ လောမေနသဉ္ဇာတဝတ္ထံ [ရာင်္ကဝံ ဝိဂရောမဇံ (အမရ ၁၆။၁၁၁)]၊ အလော၊ ဝါဂမော စ မဇ္ဈေ။ ဝါသဒ္ဒေါ ကမ္ဗလသဒ္ဒဿ နပုံသကတ္တံ သမုစ္စိနောတိ။ ရလ္လကောပိ [အမရ ၁၆။၁၁၆] ကမ္ဗလပရိယာယော။ သဏ သဒ္ဒေ၊ ကတ္တရိ အ၊ သဏော နာမ ထိရတ္တစော ဧကော ရုက္ခယောနိ၊ ယဿ တစေန ကေဝဋ္ဋာဒယော ဇာလာဒီနိ ကရောန္တိ၊ သဏဿ ဝိကာရော သာဏံ၊ ဝတ္ထံ။ မိဂလောမာနိ ကောဋ္ဋေတွာ သုခုမာနိ ကတွာ ကတမမ္ဗရံ ကောဋုမ္ဗရံ၊ ကုဋ ဆေဒနေ၊ ဥဿော၊ အဿု၊ ကောဋုမ္ဗရဋ္ဌေဇာတတ္တာ ဝါ ကောဋုမ္ဗရံ။ ဘင်္ဂံ နာမ ခေါမာဒီနိ သဗ္ဗာနိ ဧကဇ္ဈာနိ ဝေါမိဿေတွာ ကတဝတ္ထံ၊ ဘန္ဇ အဝမဒ္ဒနေ၊ အထ ဝါ ဘင်္ဂံ နာမ သာဏဖလံ၊ တဗ္ဗိကာရတ္တာ ဝတ္ထံ ဘင်္ဂံ၊ ဝုတ္တဉ္စ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ‘‘ဘင်္ဂါ သာဏာချသဿေပီ’’တိ။ သဿသဒ္ဒေန စေတ္ထ ဖလံ ဝုတ္တံ၊ ‘‘ရုက္ခာဒီနံ ဖလံ သဿ’’န္တိ [အမရ ၁၄။၁၅] ဝစနတော။ ဘင်္ဂမ္ပိ ဝါကမယမေဝါတိ ကေစိ။ ဝတ္ထန္တရံ ဝတ္ထဝိသေသော။ အာဒိနာ ကပ္ပာသာဒယောပိ ဂဟိတာ။

၂၉၂-၂၉၃။ စတုက္ကံ ပရိဓာနဘူတေ အဓောဝတ္ထေ။ အဓောဘာဂေ ဝသီယတေတိ နိဝါသနံ၊ နိသဒ္ဒေါ အဓောဘာဂဿ ဇောတကော။ ဝသ အစ္ဆာဒနေ၊ ကမ္မနိ ယု။ ဗာဟုလျေန အန္တရေ မဇ္ဈေ ဘဝံ အန္တရီယံ၊ ဤယော။ သမာနလိင်္ဂတ္တာ ဒွန္ဒော။ အန္တရေ ဘဝံ အန္တရံ၊ ဏော။ အန္တရေ မဇ္ဈေ ဘဝေါ ဝါသော အန္တရဝါသကော၊ သကတ္ထေ ကော။ ဥပသံဗျာနံပျတြ [အမရ ၁၆။၁၁၇]။

ပဉ္စကံ ဥပရိဓာနေ။ ဝရ အစ္ဆာဒနေ၊ ပပုဗ္ဗော၊ ကမ္မနိ ဏော၊ ဥဘယတြာပိ ဝုဒ္ဓိ၊ ပါဝါရော။ ဥတ္တရသ္မိံ ဒေဟဘာဂေ အာသဇ္ဇတေတိ ဥတ္တရာသင်္ဂေါ၊ အာ ပုဗ္ဗော သဉ္ဇ သင်္ဂေ။ ဥပရိ သံဝီယတေ ပိဓီယတေ ဗာဟုလျေနာတိ၊ ယု။ ဥပသံပုဗ္ဗော ဝီ တန္တသန္တာနေ။ ဥတ္တရသ္မိံ ဒေဟဘာဂေ ဘဝံ ဝိဇ္ဇမာနံ ဥတ္တရံ၊ ဥတ္တရီယဉ္စ၊ ဏော၊ ဤယော စ။ သံဗျာနံပျတြ။

နဝံ ဝတ္ထံ အဟတန္တိ မတံ ကထိတံ၊ န ဟညတိ ယံ ပါသာဏာဒီဟီတိ အဟတံ။ တန္တတော အစိရမာဟရိတံ ဝတ္ထံ။ အနာဟတံ၊ နိပ္ပဝါဏိ၊ တန္တကံပျတြ။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘အနာဟတံ နိပ္ပဝါဏိ၊ တန္တကဉ္စ နဝမ္ဗရေ’’တိ [အမရ ၁၆။၁၁၂]။

ဒွယံ စိရကာလတ္တာ နိဒ္ဒသေ ဇိဏ္ဏဝတ္ထေ။ နတ္ထိ အန္တော ဒသာ ယဿ နန္တကံ၊ သကတ္ထေ ကော။ ကုစ္ဆိတော ပဋော ကပ္ပဋော၊ ကပ္ပ ဝိတက္ကေ ဝါ၊ အဋော။ ဒွယံ အထိရဝတ္ထေ၊ ဇိဏ္ဏဝသနံ အထိရံ ဝတ္ထံ။ ‘‘ပဋ’’ဣတိ စရတိ ဖောဋတီတိ ပဋစ္စရံ၊ ပဋစ္စရမေဝ ပဠစ္စရံ၊ ဠတ္တံ။

၂၉၄။ ဒွယံ ကောဋိကာဒိသန္နာဟေ၊ စောဠေ စ။ ကစ ဗန္ဓနေ၊ ဥကော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ ဝါဏံ သရံ ဝါရယတီတိ ဝါရဝါဏော၊ ကမ္မနိ ဏော၊ အဘိဓာနတော ဝါရဿ ပုဗ္ဗနိပါတော၊ အနိတ္ထိယမေတေ။ ဝတ္ထဿ အဝယဝေ ဒသာသဒ္ဒေါ ဣတ္ထီ။ ‘‘ဒသာ ဝတျမဝတ္ထာယံ၊ ဝတ္ထံသေ ဗဟုမှိ ဒွိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၁၁၄]ရဘသော။ ဒါ ဆေဒနေ၊ ကမ္မနိ သော၊ ရဿော။

ဥတ္တမင်္ဂမှိ သီသေ ယော ကဉ္စုကော သုဝဏ္ဏာဒိမယော၊ သော ‘‘နာဠိပတ္တော’’တိ ကထိတော။ နာဠိပတ္တော တံသဏ္ဌာနော သုဝဏ္ဏာဒိပဋော နာဠိပတ္တော။ သီသကံ၊ သိရိယံ၊ သိရောဟန္တိပိ တဿ နာမာနိ။

၂၉၅။ တိကံ ဒီဃတ္တေ။ အာပုဗ္ဗော ယမု ဥပရမေ၊ ဏော။ အာ ဘုသော ယာတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ အာယာမော၊ ယာ ဂတိပါပုဏေသု၊ မော။ ဒီဃဿ ဘာဝေါ ဒီဃတာ။ ရုဟ ဇနနေ၊ ဏော။

ဒွယံ ဝိတ္ထာရေ။ ဝတ္ထဝိသယေ ‘‘ဩသာရော’’တိ ရူဠှေ။ သမန္တတော နယှတီတိ ပရိဏာဟော၊ နဟ ဗန္ဓနေ၊ ဏော။ ဝိတ္ထာရေန သရဏံ ဝိသာရော၊ သော ဧဝ ဝိသာလတာ။

၂၉၆။ စတုက္ကံ စီဝရေ။ အရဟတံ ဓဇော အရဟဒ္ဓဇော၊ ရူဠှိယာ တဒညစီဝရေသု။ ကသာယေန၊ ကသာဝေန စ ရတ္တံ ကာသာယံ၊ ကာသာဝဉ္စ၊ သမာနလိင်္ဂတ္တာ ဒွန္ဒော။ စိ စယေ၊ ဤဝရော။ ဝတ္ထခန္ဓေဟိ စီယတေတိ စီဝရံ။

မဏ္ဍလာဒယော တဒင်္ဂါနိ သမူဟဘူတဿ စီဝရဿ အဝယဝါနိ။ မဍိ ဘူသာယံ၊ အလော၊ မဏ္ဍလံ။ စီဝရပရိယန္တောယံ မဟာပထဝိယာ စက္ကဝါဠပဗ္ဗတော ဝိယ စီဝရဿ သမန္တတော တိဋ္ဌတိ။ ဝိဝဋ္ဋော နာမ စီဝရမဇ္ဈဂတမဂ္ဂေါ၊ သော ဟိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဝိဝဋ္ဋောတိ ဝုစ္စတိ၊ ဝဋ္ဋ အာဝဋ္ဋနေ။ ကုသိ နာမ မဂ္ဂါနံ မဇ္ဈဂတဝတ္ထခဏ္ဍံ၊ ကုသ ဆေဒနေ၊ ကမ္မနိ ဣ၊ ကုသိ၊ ပုမိတ္ထိယံ။

၂၉၇။ ဖလာဒီနံ ယာနိ စတ္တာရိ သန္တိ၊ ဧတာ ဝတ္ထဿ ယောနိယော ကာရဏာနိ တတော တဒုပ္ပတ္တိတော။ ကပ္ပာသိကံ ဝတ္ထံ ဖာလံ နာမ ဖလဝိကာရတ္တာ၊ ဝိကာရေ ဏော၊ တီသု။ ယထာ – ဖာလော ပဋော၊ ဖာလာ စေလီ၊ ဖာလံ ဝတ္ထံ။ ခေါမာဒယော ပန ပဋာ တစဗ္ဘဝါ တစတော သဉ္ဇာတာ။

၂၉၈။ ကောသေယျံ ဝတ္ထံ ကိမိဇံ နာမ။ မိဂလောမမယန္တု ကမ္ဗလံ။ ဒွယံ ဗျဝဓာယကပဋေ၊ ကဏ္ဍပဋေပီတိ ကေစိ။ သမာနတ္ထာ ဧတေ ဒွေ တုလျတ္ထာတျတ္ထော။ ဇု ဂတိယံ၊ ဘူဝါဒိ၊ ဇု ဗန္ဓနေ ဝါ၊ ယု၊ အနကာဒေသော၊ သာ ဣတ္ထီ။ တိရော ကရီယတိ ပိဓီယတိ ယာယ၊ သာ တိရောကရဏီ၊ ယု။ ပတိသီရာပျတြ။ ပတိပုဗ္ဗော သိ ဗန္ဓနေ၊ ရော။

၂၉၉။ ဒွယံ ဥပရိဗန္ဓပဋေ၊ အထသဒ္ဒေါတြ လိင်္ဂါဒိဇောတကော။ ဥဒ္ဓံ လောစတေ ဗန္ဓီယတေတိ ဥလ္လောစံ၊ လုစ ဒဿနေ။ စန္ဒာတပေ ဝိတနျတေတိ ဝိတာနံ၊ တနု ဝိတ္ထာရေ၊ ဏော၊ စုရာဒိ။ ဒွယမ္ပိ ပုန္နပုံသကန္တိ ဤရိတံ ကထိတံ။

ဒွယံ သိနာနေ။ နဟ သောစေ၊ ကရဏေ ယု၊ သိနာ သောစေ၊ ကရဏေ ယု၊ ‘‘သိနာနေ’’တိ သတ္တမျန္တံ ပဒံ။ ဒွယံ ကုလျာဒိနာ [ကုဋျာဒိနာ (က။)၊ ကုဇ္ဇနာဒိနာ (နိဿယ)၊ ကုင်္ကုမဟလိဒ္ဒါဒိနာ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၁၂၁)] အင်္ဂနိမ္မလီကရဏေ။ ဥဗ္ဗတ္တီယတေ ဝိသာရီယတေ မလမနေနေတိ ဥဗ္ဗတ္တနံ၊ ဝတု ဝတ္တနေ၊ ဘူဝါဒိ။ မဇ္ဇ သုဒ္ဓိယံ၊ ယု။ သမန္တိ ဒွယမိဒံ သမာနတ္ထံ။

၃၀၀။ တိကံ နလာဋကတေ စိတ္တကေ။ တိလကာကတိ တိလကော။ စိတ္တကာကတိ စိတ္တကံ။ စကာရေန တမာလပတ္တာကတိ တမာလပတ္တံ။ သာမညေန ဝိသေသကံ၊ ဥဘော ဝိသေသကတိလကာ အနိတ္ထီ၊ သေသဒွယံ နပုံသကံ [အမရ ၁၆။၁၂၃]။

တိကံ စန္ဒနေ၊ စဒိ ဟိလာဒနေ၊ ဟိလာဒနံ သုခါပနံ၊ ယု။ ဂန္ဓာနံ သာရော ဥတ္တမော ဂန္ဓသာရော၊ ဂန္ဓယုတ္တော သာရော ထိရံသော ဝါ ဂန္ဓသာရော။ မလယဒီပဂိရိမှိ ဇာယတီတိ မလယဇော။ ဘဒ္ဒသိရီပျတြ။

၃၀၁။ တိကံ ပီတစန္ဒနေ။ ‘‘ဂေါသီသ’’ဣတိ ပဗ္ဗတေ မလယေ ဒေသေ ဇာတံ ဂေါသီသံ၊ ဂေါ ဝိယ ဇလံ ဝိယ သီတန္တိ ဝါ ဂေါသီတံ၊ တဒေဝ တဿ သကာရံ ကတွာ ဂေါသီသံ။ တိလပဏ္ဏပ္ပမာဏပဏ္ဏယုတ္တတာယ တေလပဏ္ဏိကံ။ မနံ ဟရတီတိ ဟရိ၊ တမေဝ စန္ဒနန္တိ ဟရိစန္ဒနံ။ ပီတသာရု၊ သုသီတံပျတြ။ ဂေါသီသာဒယော တယော ပုမေ၊ နပုံသကေ စ ဝတ္တန္တိ။

စတုက္ကံ ရတ္တစန္ဒနေ။ တိလပဏ္ဏပ္ပမာဏပဏ္ဏယုတ္တတာယ တိလပဏ္ဏီ။ ပုရိမေန ဘေဒကရဏတ္ထံ န ဝုဒ္ဓိ။ ပတ္တမင်္ဂမဿေတိ ပတ္တင်္ဂံ၊ ခုဒ္ဒပဏ္ဏတာယ အပ္ပဓာနပတ္တမိစ္စတ္ထော။ ‘‘အင်္ဂံ ဂတ္တန္တိ ကောပါယ-ပတီကေသွပ္ပဓာနကေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ရဉ္ဇ ရာဂေ၊ ဟေတုကတ္တရိ ယု။ ရတ္တဝဏ္ဏတာယ ရတ္တဉ္စ တံ စန္ဒနဉ္စေတိ ရတ္တစန္ဒနံ၊ အမရကောသေ ပန ‘‘ဂေါသီသာဒီနိ ရတ္တစန္ဒနန္တာနိ ဝိသေသေ ဝတ္တန္တီ’’တိ [အမရ ၁၆။၁၃၁] ဝုတ္တာနိ။ တတြ ဂေါသီသဿ ယထာဝုတ္တောယေဝတ္ထော။ ဓဝလံ၊ သုသီတလံ၊ စန္ဒနံ၊ တေလပဏ္ဏိကံ မလယပဗ္ဗတဒေသဇမေဝ။ ဟရိ မဏ္ဍူကော၊ တဒါကာရေ ပဗ္ဗတေ ဇာတံ စန္ဒနံ ဟရိစန္ဒနံ။ ပက္ကမ္ဗဖလဂန္ဓိ ပီတဝဏ္ဏံ။ တိလပဏ္ဏီပတ္တင်္ဂါနိ ရတ္တစန္ဒနသဒိသဿ ရတ္တသာရဿ ဧကဿ စန္ဒနဿ နာမာနိ။

ဒွယံ ရတ္တစန္ဒနေ။ အထ ဝါ တိလပဏျာဒီနိ စတ္တာရိ လောဟိတစန္ဒနသဒိသဿ ရတ္တသာရဿ ဧကဿ စန္ဒနဝိသေသဿ နာမာနိ။ ကုစန္ဒနံပျတြ။ ‘‘ပတ္တင်္ဂံ ရဉ္ဇနံ ရတ္တံ၊ ပတြင်္ဂဉ္စ ကုစန္ဒန’’န္တိ ရတနမာလာယံ။

၃၀၂။ ဒွယံ ဝဏိဇာဒီနံ ‘‘ကာဠေယာ’’ဣတိ ရူဠှေပီတကဋ္ဌေ။ ကာဠဝဏ္ဏံ အနုသရတိ သီလေနာတိ ကာဠာနုသာရီ၊ ကာဠဝဏ္ဏဇနကောတျတ္ထော။ ကာဠံ ဇနေတီတိ ကာဠိယံ၊ ‘‘ကာဠီယကန္တု ကာဠေယံ၊ ဝဏ္ဏဒံ ကန္တိဇာသက’’န္တိ [ဇာသကံ ကန္တိဒါယကံ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၁၂၆)]ဗျာဍိ။

တိကံ အဂရုသာမညေ။ လူ ဆေဒနေ၊ ဟော။ လဟုနာမတ္တာ အဂရု။ ရဿ လတ္တေ အဂလု၊ ဒွယံ ပုမေ။ ဝံသိကံ၊ ရာဇာရဟံ၊ ကိမိဇံ၊ ဇောင်္ဂကံပျတြ။

အသ္မိံ အဂရုမှိ ကာဠေ သတိ ‘‘ကာဠာဂရူ’’တျုစ္စတေ။ မလ္လိကာပုပ္ဖဂန္ဓိ အဂရု ပန မင်္ဂလျောစ္စတေ။

ဒွယံ သလ္လကီဒဝေ။ တုရုက္ခော ဝုတ္တော။ ပိဍိ သင်္ဃာတေ၊ ဏွု။ သိဟလော၊ ယာဝဏောပျတြ။

၃၀၃။ ဒွယံ မိဂနာဘိယံ။ ကတ္ထ သိလာဃာယံ၊ ဦရော၊ နဒါဒိ၊ သကတ္ထေ ကော။ မိဂဿ မဒေါ မိဂမဒေါ၊ မိဂေါ မရတိ ယေနာတိ ဝါ မိဂမရော၊ သော ဧဝ မိဂမဒေါ။

ဒွယံ ကုဋ္ဌေ။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ ဌော၊ တော ဝါ၊ ‘‘ကုဋာဒီဟိ ဌော’’တိ ဌော၊ ကုဋ္ဌံ၊ ရောဂဘေဒေပိ။ အတ္တနော ဆာယူပဂတေ အဇေ ပါလေတီတိ အဇပါလကံ၊ ဏွု။ ပါရိဘာဗျံ၊ ပါကလံ [ဖာလကီ (က။)]၊ ဥပ္ပလံ၊ ဝါပ္ပံပျတြ။

ဒွယံ ပိဍင်္ဂေ။ ရောဂံ လုနန္တော အင်္ဂတိ ဂစ္ဆတီတိ လဝင်္ဂေါ။ ဒေဝါနံ ကုသုမံ ပုပ္ဖံ ဒေဝကုသုမံ။ သိရိသညံပျတြ။

ဒွယံ ကုင်္ကုမေ။ ကသ္မီရရဋ္ဌေ ဇာတံ ကသ္မီရဇံ။ အဂ္ဂိသိခံ၊ ဝရံ၊ ဝလ္လီကံ၊ ပီတနံ၊ ရတ္တသင်္ကောစံ၊ ပိသုနံ၊ ဓီရံ လောဟိတစန္ဒနံပျတြ။

၃၀၄။ ဒွယံ ဓုနကေ။ ယက္ခေဟိ ကတော ဓူပေါ ယက္ခဓူပေါ၊ ယက္ခော ဒေဝေါ။ သဇ္ဇရုက္ခဿ သိလေသော သဇ္ဇုလသော။ အဿု၊ သိလောပေါ၊ ဧဿတ္တဉ္စ၊ သဇ္ဇဿ ရသော ဒဝေါ သဇ္ဇုလသော၊ အဿု၊ လတ္တဉ္စ။ သဇ္ဇရသောတိပိ ပါဌော။ ရာလော၊ သဗ္ဗရသော၊ ဗဟုရူပေါပျတြ။

တိကံ တက္ကောလေ။ တက္က ဝိတက္ကေ၊ ဩလော။ ကုလ သင်္ချာနေ၊ ဏွု။ ကောသယုတ္တံ ဖလမေတဿာတိ ကောသဖလံ။ ဒွယံ ဇာတိဖလေ။ ကောသသဟိတံ ဇာတိဖလမေတဿာတိ ဇာတိကောသံ။ ဇာတိဖလမေတဿ၊ န ကိတ္တိမန္တိ ဇာတိဖလံ။

၃၀၅။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ ကပ္ပူရေ၊ ဃနော ဟုတွာ သရတီတိ ဃနသာရော။ အဗ္ဘမိဝ သိတံ သိတဗ္ဘော၊ အဘိဓာနတော ပုဗ္ဗနိပါတော၊ ကပ္ပ သာမတ္ထိယေ၊ ဦရော။ စန္ဒသညော၊ ဟိမဝါလုကော၊ ဟိမာဝှယောပျတြ။

ပဇ္ဇဒ္ဓံ လာခါယံ၊ အာ ဘုသော ရတ္တံ ကရောတီတိ အလတ္တကော၊ လတ္တံ၊ ကွိ။ ယု မိဿနေ၊ ဏွု။ လာခ သောသနေ၊ အ၊ လာ အာဒါနေ ဝါ၊ ခေါ။ ဇန ဇနနေ၊ တု၊ နလောပေါ။ ဒုမာမယောပျတြ။

၃၀၆။ ဒွယံ သရလဒ္ဒဝေ။ သိရိယာ လက္ခိယာ အာဝါသော သိရိဝါသော။ သရလနာမကဿ ရုက္ခဿ ဒဝေါ ရသော သရလဒ္ဒဝေါ။ ပါယသော၊ ဝကဓူပေါ၊ သိရိဝေဋ္ဌောပျတြ။ ‘‘သိရိဝါသေ ပရမန္နေ စ၊ ပါယသော သမ္မတော ပုမေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၆။၁၂၉]ရုဒ္ဒေါ။ ဒွယံ အဉ္ဇနေ။ အဉ္ဇု ဗျတ္တိမက္ခနဂတိကန္တီသု၊ ယု။ ကဇ္ဇ ဗျသနေ။ ကဇ္ဇတိ ရောဂန္တိ ကဇ္ဇလံ၊ အလော။

ဒွယံ ဂန္ဓဂါဟာပနစုဏ္ဏေ၊ ဝသ ဟိံသတ္ထော၊ ဝသတိ ဒုဂ္ဂန္ဓန္တိ ဝါသော၊ ဏော၊ ဝါသ ဥပသေဝါယံ ဝါ၊ ဝသ နိဝါသေ ဝါ။ သော ဧဝ စုဏ္ဏံ။ ယုဇ ယောဂေ၊ ကမ္မနိ ဏော၊ ဝါသော ဧဝ ယောဂေါ ဝါသယောဂေါ။ ဒွယံ ဝိလေပနမတ္တေ။ ဝဏ္ဏ ဝဏ္ဏကြိယာဝိတ္ထာရဂုဏဝစနေသု၊ စုရာဒိ။ ဝဏ္ဏယတီတိ ဝဏ္ဏကံ။ ဏွု။ လိပ ဥပဒေဟေ။ ဝိလေပီယတေတိ ဝိလေပနံ၊ ကမ္မနိ ယု။

၃၀၇။ ယော ဂန္ဓမာလျဓူပါဒီဟိ ဝတ္ထတမ္ဗုလာဒီနံ သင်္ခါရော၊ တံ ‘‘ဝါသန’’မိတျုစ္စတေ၊ ဝါသ ဥပသေဝါယံ၊ ဝါသီယတေ သင်္ခရီယတေတိ ဝါသနံ၊ ယု။

တိကံ ပုပ္ဖဒါမေ။ မာ မာနေ၊ လော၊ မလ ဓာရဏေ ဝါ၊ အ။ မာလောဝ မာလျံ။ ဒမ ဂတိယံ၊ ပုပ္ဖာနိ ဒမန္တျတြေတိ ပုပ္ဖဒါမံ၊ ပုပ္ဖာနံ ရာသိကရဏဋ္ဌာနမိစ္စတ္ထော။ ဒါ လဝနေ ဝါ၊ မော။ အမရကောသေ ပန ‘‘မာလာမာလျာနိ မုဒ္ဓနိ ပဝတ္တာယ မာလာယ နာမာနီ’’တိ [အမရ ၁၆။၁၃၅] ဝဒတိ။ မာလမာလျသဒ္ဒါ ပုပ္ဖေပိ၊ ‘‘မာလာ မာလျံ ပသုနေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဒွယံ ဂန္ဓဂ္ဂါဟိတေ ဝတ္ထာဒေါ။ ဘူ သတ္တာယံ၊ ကမ္မနိ တော၊ ဝုဒ္ဓါဒိ။ ဝါသာပေတိ ဂန္ဓံ ဂါဟာပေတိ ယန္တိ ဝါသိတံ၊ ဝသ နိဝါသေ၊ ကမ္မေ တော၊ တီသု၊ ယထာ – ဘာဝိတော ပဋော၊ ဘာဝိတာ စေလီ၊ ဘာဝိတံ ဝတ္ထံ။ ဝါသိတော၊ ဝါသိတာ၊ ဝါသိတံ ဝတ္ထံ။

၃၀၈။ ပဉ္စကံ မုဒ္ဓမာလာယံ။ တသိ အလင်္ကာရေ၊ ဘူဝါဒိ။ ဥဒ္ဓံ တသီယတေတိ ဥတ္တံသော။ သိခါယံ ဇာတော သေခရော၊ ရော။ မုဒ္ဓံ အဝတိ ရက္ခတီတိ အဝေဠာ၊ အဝ ရက္ခဏေ၊ ဧလော၊ ဠတ္တံ။ ‘‘အာဝေဠာ’’တိပိ ပါဌော၊ ဒီဃတ္တံ။ သေခရော စ အာဝေဠာ စာတိ ဒွန္ဒော။ မုဒ္ဓနိ အလင်္ကတံ မာလျံ မုဒ္ဓမာလျံ၊ တသ္မိံ။ အဝပုဗ္ဗော တသိ အလင်္ကာရေ၊ ဥဒ္ဓံ တသီယတေတိ အဝတံသော၊ သော ဧဝ ဝဋံသကော၊ သကတ္ထေ ကော၊ တဿ ဋော၊ အနေကတ္ထတ္တာ ဥပသဂ္ဂနိပါတာနံ ဥဒ္ဓံဘာဝဇောတကော စေတ္ထ အဝသဒ္ဒေါတိ တထောတ္တံ။

တိကံ သေယျာယံ။ သယန္တျဿံ သေယျာ၊ ယော။ သယန္တျတြေတိ သယနံ၊ သေနဉ္စ။ ဥဘယတြပိ အဓိကရဏေ ယု၊ ဣဿေ၊ ဧ အယ၊ ဣတရတြ ဧတ္တံ၊ ‘‘ဝါ ပရော အသရူပါ’’တိ အလောပေါ စ၊ သယနီပျတြ။

ဒွယံ မဉ္စေ။ ပရိပုဗ္ဗော အကိ လက္ခဏေ၊ ဏော၊ ဣလောပေါ၊ ရဿ လတ္တံ။ မစိ ဓာရဏောစ္ဆာယပူဇနေသု၊ ဘူဝါဒိ အ၊ သကတ္ထေ ကော။ ခဋာပျတြ၊ ခဋျတေ အာကင်္ခတေ သယနတ္ထိကေဟီတိ ခဋာ၊ ခဋ အာကင်္ခါယံ။

၃၀၉။ ဒွယံ မဉ္စာဓာရေ။ မဉ္စဿ အာဓာရော မဉ္စာဓာရော။ ပဋိပဇ္ဇတိ ပဝတ္တတိ သေယျာ ယေန၊ သော ပဋိပါဒေါ။ မဉ္စင်္ဂေ မဉ္စာဝယဝေ အဋနိသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိယံ၊ အဋ ဂမနတ္ထော၊ အနိ၊ ယု ဝါ၊ နဒါဒိ၊ ရဿော။

၃၁၀။ ကုဠီရပါဒါဒယော ဣမေ စတ္တာရော မဉ္စန္တရာ မဉ္စဘေဒါ သိယုံ။ တတ္ထ ကုဠီရော ကက္ကဋကော တဿ သဏ္ဌာနပါဒတ္တာ ကုဠီရပါဒေါ။ အဋနိယံ အာဟစ္စော၊ အာဟစ္စ ဝါ ပါဒေါ တိဋ္ဌတိ ယဿာတိ အာဟစ္စပါဒေါ၊ ပုဗ္ဗပက္ခေ ‘‘ရိစ္စာ’’တိ ယောဂဝိဘာဂေန ရိစ္စပစ္စယန္တော အာဟစ္စသဒ္ဒေါ၊ ပရပက္ခေ တု တွာပစ္စယန္တော၊ ယဿ အဋနိဆိဒ္ဒေ ပါဒေါ ပဝိသိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ သော အာဟစ္စပါဒေါ။ မသ အာမသနေ၊ အာရော၊ သကတ္ထေ ကော။ ယဿ ပါဒစ္ဆိဒ္ဒေ အဋနိ ပဝိသိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ သော မသာရကော။ ဗုန္ဒေန ပါဒေန သဟ ဧကာဗဒ္ဓါ အဋနိ ယဿ သော ဗုန္ဒိကာဗဒ္ဓါ၊ ဧကာရဿိတ္တံ။ ဧတ္ထ စ မဇ္ဈေ ဒွိန္နံ မဉ္စာနံ လက္ခဏံ ဝိပရိယယေနာပိ ဝဒန္တိ။

၃၁၁။ ဒွယံ သီသာဓာရေ။ ဝိသေသေန သီသံ ဝဟတီတိ ဗိဗ္ဗောဟနံ၊ ယု၊ ဗတ္တံ၊ အဿောတ္တဉ္စ။ ဥပဓီယတေ သီသာသနံ ကရီယတေတိ ဥပဓာနံ၊ ယု၊ ဓာ ဓာရဏေ။

တိကံ သာမညပီဌေ။ ပီဌ ဟိံသာသံကိလေသေသု၊ ဘူဝါဒိ၊ ဏွု၊ အာ။ ယဒါဒိနာ ကေ ပစ္စယေ ဣတ္ထိကတာကာရေ ပရေ ပုဗ္ဗော အကာရော ဣကာရမာပဇ္ဇတေ၊ ‘‘ကေ’’တိ ကိံ? စေတနာ။ ‘‘ပစ္စယေ’’တိ ကိံ? ဗကာ။ ‘‘ဣတ္ထီ’’တိ ကိံ? ပါစကာ။ ‘‘ကတ’’ဣတိ ကိံ? ဝုတ္တကမ္မာ၊ ကမ္မပစ္စယောယံ၊ တပစ္စယေ ပီဌံ [မောဂ္ဂလ္လာန ၄။၁၄၂ သုတ္တမ္ပိ ပဿိတဗ္ဗံ]။ အာသတေ အသ္မိန္တိ အာသနံ။

ဒွယံ ဥတ္တမာရဟပီဌေ။ ကုစ သံပစ္စနကောဋိလျပတိထမ္ဘဝိလေခနေသု၊ ဆော။ ဘဒ္ဒံ ကလျာဏံ ပီဌံ ဘဒ္ဒပီဌံ။ ဂဇဒန္တာဒိမယကေသမဇ္ဇနိယမ္ပိ ဒွယမိဒမာဟု။ တဒါ ပသာဓနီ၊ ကင်္ကတိကာပျတြ။ ပီဌန္တရေ ဒီဃပီဌေ အာသန္ဒီ မတာ။ သဒ ဝိသရဏဂတျာဝသာနေသု၊ နဒါဒိ၊ ဗိန္ဒာဂမော စ။

၃၁၂။ အာယာမဝိတ္ထာရဝသေန မဟန္တော အာသနပ္ပဘေဒေါ ‘‘ကောဇဝေါ’’တိ မတော၊ ကုဇု ထေယျကရဏေ၊ ဏော၊ ကုယံ ပထဝိယံ ဇဝတီတိ ဝါ ကောဇဝေါ၊ ဇု ဂတိယံ။ ဒီဃေန လောမေန ယုတ္တော အာသနပ္ပဘေဒေါ ‘‘ဂေါနကော’’တိ မတော၊ ဂု သဒ္ဒေ၊ ယု၊ သကတ္ထေ ကော၊ ဥဿောတ္တံ။

ဒွယံ အတ္ထရဏေ။ မိဂလောမပုဏ္ဏတာယ ဇာတံ ဥဏ္ဏာမယံ။ ထရ သန္ထရဏေ၊ ပါဒိပုဗ္ဗောဝ၊ န ကဒါစိပိ ပါဒိရဟိတော၊ အာ ဘုသော ထရီယတေတိ အတ္ထရဏံ၊ ယု။

ဒွယံ သံသိဗ္ဗနစိတ္တကေ။ စိတ္တရူပမဿတ္ထီတိ စိတ္တကံ။ ဗာဟုလျေန န ဣကာရာဂမော။ ဝါနေန သံသိဗ္ဗနေန သဉ္ဇာတံ စိတ္တရူပမဿာတိ ဝါနစိတ္တကံ၊ သကတ္ထေ ကော။

၃၁၃။ ဒွယံ နိရန္တရပုပ္ဖပဋေ။ ဃနံ သန္ဓိဘူတံ ပုပ္ဖရူပမေတ္ထာတိ ဃနပုပ္ဖံ။ ပဋလမေတိဿာတ္ထီတိ ပဋလိကာ၊ ဣကော။ ဒွယံ ဗဟုမုဒုလောမေ သေတဝတ္ထေ။ သိ သေဝါယံ၊ သိဝတ္ထိကေဟိ သေဝီယတေတိ သေတော၊ တော။ ပဋ ဂမနေ၊ ဏွု၊ ပဋိကာ၊ အဒ္ဓေန္ဒုပါသာဏေပိ။

ဒွီသုပိ ပရိယန္တေသု ယဿာ ဒသာ သန္တိ၊ သာ ဥဒ္ဒလောမီ၊ ဥဒိတံ ဒွီသု လောမံ ဒသာ ယဿာ သာ ဥဒ္ဒလောမီ၊ ဣဿတ္တံ၊ ဒွိတ္တဉ္စ။ ဧကသ္မိံ ပရိယန္တေယေဝ ဒသာ ယဿာ ဧကန္တလောမီ၊ ဧကသ္မိံ အန္တေ ပရိယန္တေ လောမံ ဒသာ ယဿာတ္ထီတိ ဧကန္တလောမီ၊ ဥဒ္ဒလောမီ စ ဧကန္တလောမီ စေတိ ဥဒ္ဒလောမိဧကန္တလောမိနော၊ ‘‘ပဒါနံ သန္ဓိ ဝတ္တိစ္ဆာတော၊ န သမာသန္တရဂေသူ’’တိ ဝုတ္တေပိ ဂါထာဘာဝတော ဆန္ဒောဟာနိဘယာ ဝိသန္ဓိ။ ယတ္ထ ပန ဂါထာယမ္ပိ [အဂါထာယမ္ပိ (?)] ဝိသန္ဓိ ‘‘ဓမ္မသံဝဏ္ဏနာယ’န္တိအာဒိမာဟာ’’တျာဒီသု၊ တတ္ထ ကထန္တိ? ‘‘န သမာသန္တရင်္ဂေသူ’’တိ ဣမဿာနိစ္စတ္တာ တတ္ထာပိ န ဒေါသော၊ ‘‘နေန နိဒ္ဒိဋ္ဌမနိစ္စ’’န္တိ ဟိ ပရိဘာသိတံ [နဃဋိတံ အနိစ္စံ (ပရိဘာသေန္ဒုသေခရ ၉၇)]။

၃၁၄။ တဒေဝ ယထာဝုတ္တဒွယမေဝ သောဠသန္နံ ဣတ္ထီနံ နစ္စယောဂ္ဂံ နစ္စဿ ယောဂျဋ္ဌာနဘူတံ ‘‘ကုတ္တက’’မိတျုစ္စတေ။ ဟိ ပဒပူရဏေ။ ‘‘နစ္စယောဂျမှီ’’တိပိ ပါဌော၊ တဒါ ဘာဝသတ္တမီ။ ကရောန္တိ ဧတ္ထ နစ္စန္တိ ကုတ္တကံ၊ ကရ ကရဏေ၊ တော၊ အဿု၊ ဘုဇာဒိ၊ သကတ္ထေ ကော။

သီဟာဒိရူပေဟိ ဝိစိတ္တရူပံ ဝတ္ထံ၊ အာသနံ ဝါ ဝိကတိကာ နာမ ဘဝေ၊ ဧကဿေဝ ဟိ ကတ္တုနော ပကတိဝိကတိသင်္ခါတာဝတ္ထာဝသေန ဒွိတ္တံ၊ ဝတ္တိစ္ဆာဝသေန လိင်္ဂသင်္ချာဝိဘတ္တိဘေဒဉ္စ ဟောတိ၊ ယထာ – မနုဿာ ယက္ခဘတ္တံ အဟေသုံ၊ သတ္တပ္ပကရဏာနိ အဘိဓမ္မော နာမ ဘဝန္တိ၊ ဒေဝဒတ္တော ရဇ္ဇံ ပါပုဏာတီတိ။ ယတြ ဟိ ပကတိယာ ဝါ ဝိကတိယာ ဝါတိ ဒွိန္နမ္ပိ ဝုတ္တတာ သိယာ၊ တတြ ဝါစကော ပကတိယာယေဝ သင်္ချံ ဂဏှာတိ၊ နေတရဿ တန္နိဿိတဘာဝေနာပ္ပဓာနတော [ကစ္စာယနသာရေ ၆-၇ ဂါထာသု ပဿိတဗ္ဗံ]။ ယဒါ ပန ပကတိယာ သမ္ဗန္ဓာဒိဘာဝံ ဝတ္တုမိစ္ဆတိ၊ တဒါ အတ္တနာ ဝတ္တဗ္ဗဿ အညတ္ထဿာဘာဝါ ဝိကတိပျုစ္စတေ ဝါစကေန၊ ယထာ – ဒေဝဒတ္တဿ ရဇ္ဇံ ပါပုဏာတိ၊ ဣဓ ပန လိင်္ဂဘေဒေနေဝ ဝုတ္တံ ‘‘စိတ္တံ ဝိကတိကာ ဘဝေ’’တိ။ ဝိကရီယတေတိ ဝိကတိ။

၃၁၅။ ကဋ္ဋိဿကောသေယျသင်္ခါတာနံ ဒွိန္နမတ္ထရဏာနံ ကရဏပ္ပကာရံ ဒဿေတုံ အရိယာသာမညမာဟ ‘‘ကဋ္ဋိဿ’’မိစ္စာဒိ။ ကောသိယကဋ္ဋိဿမယံ ကောသိယသုတ္တကဋ္ဋိဿဝါကေဟိ ပကတမတ္ထရဏံ ကဋ္ဋိဿံ နာမ၊ ဝိရူပေကသေသဝသေန ကောသိယဉ္စ ကဋ္ဋိဿဉ္စ ကဋ္ဋိဿာနိ၊ တေဟိ ပကတံ အတ္ထရဏံ ကဋ္ဋိဿံ။ ကောသိယသုတ္တေန ပကတန္တု အတ္ထရဏံ ကောသေယျံ နာမ။ ရတနပတိသိဗ္ဗိတန္တိ ဣဒံ ဒွိန္နမ္ပိ ဝိသေသနံ၊ အတ္ထရဏဉ္စ ဣတိ ကမာ ကမတော ‘‘ဘဝေ’’တိ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ။ အတ္ထရဏသဒ္ဒဿာနုဏ္ဏာမယေသွပိ ပဝတ္တနတော ဧတ္ထာပိ ‘‘အတ္ထရဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ယထာ – သုတ္တံ ကမ္မန္တိ။ ဧတ္ထ စ စကာရော ပါဒန္တတ္တာ ဂရူသု ဂဏှိတဗ္ဗော၊ တေနေဝ ဟိ သတ္တပညာသမတ္တာ ပရိပုဏ္ဏာ ဟောန္တိ၊ အရိယာယ ဟိ ပဌမပါဒေ ဒွါဒသမတ္တာ၊ တထာ တတိယေ၊ ဒုတိယေ အဋ္ဌာရသ၊ စတုတ္ထေ ပန္နရသမတ္တာတိ သမ္ပိဏ္ဍိတာ သတ္တပညာသမတ္တာ ဟောန္တိ။

၃၁၆။ တိကံ ဒီပေ။ ဒီပ ဒိတ္တိယံ၊ ဒိဝါဒိ။ ဒိပ္ပတီတိ ဒီပေါ၊ ဏော။ ‘‘ပဒီပေါ’’တိ အညပဒနိဝတ္တနတ္ထံ ဥပသဂ္ဂေန ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ။ ဇုတိ ဒိတ္တိယံ၊ ဘူဝါဒိ၊ ဏော။

ဒွယံ အာဒါသေ။ ‘‘ပုမေ တူ’’တိ တွန္တံ လိင်္ဂပဒံ။ အာဒိဿတေ အသ္မိန္တိ အာဒါသော၊ ဏော၊ အာပုဗ္ဗော ဒိသ ပေက္ခနေ၊ ဣဿာ။ ဒိပ္ပတိ ဧတ္ထာတိ ဒပ္ပဏော၊ ယု၊ ဣဿတ္တံ။ မကုရောပျတြ။

ဒွယံ စမ္မမယကီဠာဂုဠကေ။ ဝါသဘဝနေဟိ ယုဝတီဟိ သဟ ကီဠာသမ္ဘဝါ ဉေယျာ၊ တပ္ပက္ကမေနဿာဘိဓာနံ။ ဂုဍိ ဝေဓနေ၊ ဏုကော၊ ဥဿေ၊ ဂုဒ္ဒ ကီဠာယမေဝ ဝါ၊ တဒါ ဒဿ ဏ္ဍော။ ကဒိ အဝှာနေ ရောဒနေ စ၊ ဏုကော၊ ကုဒ္ဒ ကီဠာယမေဝ ဝါ၊ ဥဿတ္တံ၊ ပုဗ္ဗဒဿ နော။

ဒွယံ ဗီဇနီမတ္တေ။ ဝဋိ ဝိဘာဇနေ၊ တာလဝဏ္ဋေဟိ ကတတ္တာ တာလဝဏ္ဋံ။ ဝဏ္ဋံ နာမ ဗီဇနာဒိကရဏတ္ထံ ဝိသုံ ဘာဇိတော တာလပတ္တာဝယဝေါ၊ တာလဝဏ္ဋသဒ္ဒဿ ယထာဝုတ္တဝစနတ္ထယောဂေပိ သတိ သညာသဒ္ဒတ္တာ ဗီဇနီသာမညေ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယဒါ ပန တာလဝဏ္ဋေဟိ ကတဗီဇနိမေဝ ဝတ္တုမိစ္ဆတိ၊ တဒါ ဧကေန တာလသဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ‘‘တာလတာလဝဏ္ဋ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ယထာ – တိလဿ တေလံ၊ သုဂတဿ သုဂတစီဝရန္တိ။ ဗိဇန္တိ ဝါယုနာ ယောဇယန္တိ ယာယ ၊ သာ ဗီဇနီ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ ယုဇ ယောဂေ၊ ယဿ ဝေါ၊ ဥဿီ၊ ဝဇ ဂတိယံ ဝါ အဿီ။ ဗျဇနံပျတြ။

၃၁၇။ ဒွယံ စင်္ကောဋကေ။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ သကတ္ထေ ကော။ ကရဍိ ဘာဇနတ္ထေ၊ ကော။ ဒွယံ ကပ္ပူရာဒိသမ္ပုဋေ [သရူပကာဒိသမ္ပုဋေ (က။)]။ သမုဂ္ဂစ္ဆတီတိ သမုဂ္ဂေါ၊ ကွိ။ ပုဋ သံသိလေသနေ၊ ဘူဝါဒိ၊ အ။

ပဇ္ဇဒ္ဓံ မေထုနေ။ ဂါမဝါသီနံ ဓမ္မော အာစာရော ဂါမဓမ္မော၊ ဂါမသဒ္ဒေန စေတ္ထ ဂါမဝါသိနော ဝုတ္တာ၊ ယထာ ‘‘ဂါမော အာဂတော’’တိ။ အသတံ အသပ္ပုရိသာနံ ဓမ္မော၊ သဒ္ဓမ္မပဋိပက္ခတ္တာ ဝါ အသဒ္ဓမ္မော။ ဗျယ ခယေ၊ ဗျယတိ ဗလမေတေနာတိ ဗျဝါယော၊ မဇ္ဈေ ဝါဂမော၊ အထ ဝါ ဝိဂတော အယော ဝုဍ္ဎိ တသ္မာတိ အဝါယော၊ အတိသယော အဝါယော ဗျဝါယော။ မိထုနာနံ ဣတ္ထိပုရိသာနံ သမာနစ္ဆန္ဒာနံ အာစာရော မေထုနံ၊ တဒညေသု ဥပစာရော၊ ရမု ရမနေ၊ ဘာဝေ၊ ကရဏေ ဝါတိ။

၃၁၈။ စတုက္ကံ ဝိဝါဟေ။ ဝဟ ပါပုဏေ၊ ဏော။ ဥပပုဗ္ဗော ယမု ဥပရမေ၊ အ။ အညမညဿ ပါဏိနော ဂဟဏံ ပါဏိဂ္ဂဟော။ နီ နယေ၊ အ။ ဥဗ္ဗာဟော၊ ပါဏိပီဠနံပျတြ။

ဓမ္မကာမတ္ထာ တယော ဝဂ္ဂါ ဝုစ္စန္တေ။ အာဂမနိဒ္ဒိဋ္ဌော သမာစာရော ဓမ္မော။ ဝိသယဝိသယိသန္နိပါတဇံ သုခံ ကာမော။ သဗ္ဗောပကရဏံ အတ္ထော။ သမောက္ခကာ မောက္ခသဟိတာ ဓမ္မကာမတ္ထာ စတုဗ္ဗဂ္ဂေါ ဝုစ္စန္တေ။ တိဝဂ္ဂေန ဝိသံယုတ္တော မောက္ခော နိဗ္ဗာနံ။ တုလျဗလေဟိ ပန ဓမ္မာဒီဟိ စတူဟိ ပဓာနေဟိ စတုဘဒြ[အမရ ၁၇။၅၇] မုစ္စတေ။

၃၁၉-၃၂၀။ ဒွယံ ခုဇ္ဇေ။ ကုစ္ဆိတံ ဝဇ္ဇတီတိ ခုဇ္ဇော၊ ကဿ ခေါ၊ ဝလောပေါ၊ ဏော။ ဂဍိ နိန္ဒာယံ၊ ဥလော။

တိကံ ရဿသရီရေ ပုဂ္ဂလေ။ ရသ သဒ္ဒေ၊ သော။ ဗျာမပ္ပမာဏံ န လာတီတိ ဝါမနော၊ နေရုတ္တော။ ရဿော စ ဝါမနော စေတိ ဒွန္ဒော။ လကုဍိ ဝါမနတ္ထေ၊ အ၊ သကတ္ထေ ကော၊ လကု ဝိယ ဃဋိကာ ဝိယ ဍေတိ ပဝတ္တေတီတိ ဝါ လကုဏ္ဍကော။

ပဉ္စကံ ပင်္ဂုဠဇနေ။ ပရေန အင်္ဂတီတိ ပင်္ဂုဠော၊ ဥလော။ ပီဌေန သပ္ပတိ သီလေနာတိ ပီဌသပ္ပီ၊ သပ္ပ ဂမနေ၊ ဥပစ္စယေ ပင်္ဂု၊ ဒွီသု။ ဆိန္နော ဂမနာဒိဣရိယာပထော ယဿာတိ သော ဆိန္နိရိယာပထော။ ဝိဂတာ အက္ခသဒိသာ ဇင်္ဃာ ယဿာတိ ပက္ခော၊ ယထာ ဟိ ရထဿ အက္ခေ ဘိန္နေ ဂမနံ န သိဇ္ဈတိ၊ တထေဝ တဿာပိ အက္ခဇင်္ဃာယ ဘိန္နာယာတိ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ။

ဒွယံ ခဉ္ဇေ။ ခဇိ ဂတိဝေကလျေ၊ ဘူဝါဒိ၊ ခဉ္ဇတီတိ၊ အ။ ခေါဍိ ဂတိပဋိဃာတေ၊ ကော။

ဒွယံ အဝါကျေ။ ဝတ္တုမသက္ကုဏေယျတ္တာ မိဂသဒိသောတိ မူဂေါ၊ ဣဿူ။ သုညံ ဝစော ယဿာတိ သော သုညဝစော။

ဟတ္ထာဒိဝင်္ကော ပုရိသော ‘‘ကုဏီ’’တျုစ္စတေ။ ကုဏနံ ကုဏော ဟတ္ထာဒိဝေကလျံ၊ တမေတဿတ္ထီတိ ကုဏီ၊ အထ ဝါ ကုဏ သင်္ကောစနေ၊ ဤ၊ ကုစ္ဆိတံ နယတီတိ ဝါ ကုဏီ၊ ဏတ္တံ၊ ‘‘ဟတ္ထေန ကုဏီ၊ ပါဒေန ကုဏီ’’ဣစ္စာဒိပယောဂါ။ ဒွယံ အပါင်္ဂဒဿနေ ဇနေ။ ဝလ သံဝရဏေ၊ ဣရော။ ကုစ္ဆိတံ ကရောတီတိ ကေကရော၊ ဥဿေ။

၃၂၁။ ဒွယံ နိက္ကေသသီသေ။ နိက္ကေသံ သီသမေတဿ၊ ခလ ခလနေ၊ သဉ္စယေ စ၊ အာဋော၊ နိက္ကေသတ္တာ ခံ တုစ္ဆံ သီသံ လာတီတိ ခလ္လာဋော၊ ဋော။

တိကံ ခုရမုဏ္ဍသီသေ။ မုဏ္ဍ ခဏ္ဍနေ၊ ဘူဝါဒိ၊ အ။ ဘဏ္ဍ ပရိဘာသနေ၊ ဥ၊ သကတ္ထေ ကော၊ မုဏ္ဍကော၊ မုဏ္ဍိကောပျတြ။

အက္ခီနံ မဇ္ဈေ ဧကေနာက္ခိနာ သုညော ကာဏော နာမ၊ ကဏ သဒ္ဒဂတိနိမီလနေသု၊ ဏော၊ ကဏတိ နိမီလတီတိ ကာဏော၊ တံ ပနဿ နိမီလနံ ဧကေနေဝက္ခိနာ။ အဋ္ဌကထာဒီသု ပန ‘‘ကာဏောတိ ဧကစ္ဆိကာဏော၊ ဥဘယစ္ဆိကာဏော ဝါ’’တိ [သံ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၁၃၂] ဝုတ္တံ။ ဒွယေန အက္ခိဒွယေန သုညော အန္ဓော နာမ၊ အန္ဓ ဒဿနူပသံဟာရေ၊ အ။

၃၂၂။ ဒွယံ နဋ္ဌသောတပ္ပသာဒေ။ ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ၊ ဣရော။ နလောပေါ။ သုတိ ကဏ္ဏော ဟီနော ဝိကလော ယဿာတိ သုတိဟီနော။ ဧဠောပျတြ။

တိကံ ဂိလာနသာမညေ။ ဂိလ ဟာသက္ခယေ၊ ယု၊ ဗျာဓိရောဂေါသဉ္ဇာတော ယဿ ဗျာဓိတော။ အတ သာတစ္စဂမနေ၊ အဓိကရဏေ၊ ကတ္တရိ ဝါ ဥရော၊ အာတုရော၊ ဒီဃာဒိ။ အာမယာဝီ၊ ဝိကတော၊ အပဋု၊ အဗ္ဘမိတော၊ အဗ္ဘာန္တောပျတြ။

ဥမ္မာဒေါ ဝါတာဒိပကောပေါ ရောဂဝိသေသော၊ တဗ္ဗတိ ဥမ္မတ္တော၊ မဒ ဥမ္မာဒေ၊ ဥဂ္ဂတေဟိ ဝါတာဒိဒေါသေဟိ မဒယတီတိ ဥမ္မာဒေါ၊ ဏော။ ခုဇ္ဇာဒယော ဥမ္မတ္တန္တာ ဝါစ္စလိင်္ဂေ ယုတ္တတာယ ဝါစ္စလိင်္ဂိကာ၊ ယထာ – ခုဇ္ဇော ပုရိသော၊ ခုဇ္ဇာ ဣတ္ထီ၊ ခုဇ္ဇံ နပုံသကံ။ ဥမ္မတ္တော ပုရိသော၊ ဥမ္မတ္တာ ဣတ္ထီ၊ ဥမ္မတ္တံ နပုံသကံ။

၃၂၃။ နဝကံ ရောဂမတ္တေ။ တကိ ကိစ္ဆဇီဝနေ၊ ဘူဝါဒိ၊ အာ ဘုသော တင်္ကတီတိ အာတင်္ကော၊ အ။ အမ ရောဂေ၊ ယော၊ မယ ဂတိမှိ ဝါ၊ အထ ဝါ အမ ရောဂေ၊ စုရာဒိ၊ အာမယတိ ရုဇ္ဇတီတိ အာမယော၊ အ၊ ကာရိတလောပါဘာဝေါ။ ဝိဓ ဝိဇ္ဈနေ၊ ဝိဇ္ဈတီတိ ဗျာဓိ၊ ဣ၊ အကာရဝဏ္ဏာဂမော၊ ဗာဓ ဝိဗာဓာယံ ဝါ၊ တဒါ ယာဂမော၊ ဝိဝိဓာ ဝါ အာဓယော မနောပီဠာ ယသ္မိံသ ဗျာဓိ၊ ‘‘ပုမေ အာဓိ မာနသီ ဗျထာ’’တိ [အမရ ၈။၂၈] ဟိ အမရကောသေ ဝုတ္တံ။ ရောဂေဂဒေါ၊ ကုဝေရာယုဓေ ဂဒါ၊ ဂဒေါ ဘာထရိကဏှဿ၊ ‘‘အာမယေ စာယုဓေ ဂဒါ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ရုဇ ရောဂေ၊ ကတ္တရိ ဏော၊ ရုဇာ ဣတ္ထီ။ ဂိလာနဿ ဘာဝေါ ဂေလညံ။ ကလ ဂတိသင်္ချာနေသု၊ န ကလတိ ယေန တံ အကလံ၊ တမေဝ အကလ္လံ၊ လော။ ဗာဓ ဝိဗာဓာယံ၊ ဘူဝါဒိ၊ အ။ ဥပတာပေါပျတြ။

ဒွယံ ခယရောဂေ၊ ရသာဒိသတ္တဓာတုယော သောသယတီတိ သောသော၊ သုသ သောသနေ၊ ဒိဝါဒိ၊ ဏော။ ခိ ခယေ၊ ခယတီတိ၊ အ။ ယက္ခာ၊ ရာဇယက္ခာပျတြ။ ယက္ခ ပူဇာယံ၊ စုရာဒိ။

၃၂၄။ ဒွယံ နာသရောဂေ။ အပိဟိတာ နာသာ အနေနာတိ ပီနာသော၊ ပီနသောပိ။ ဥပသဂ္ဂတော နာသာယ ဗဟုဗ္ဗီဟိမှိ နသာဒေသံ ကုဗ္ဗန္တိ [ပါဏိနိ ၅။၄။၁၁၉]၊ အပိဿာကာရလောပေါ ဝဏ္ဏနာသော၊ ရဿဿ ဒီဃတာ။ ‘‘သောသော ယက္ခာ ရာဇယက္ခာ၊ ပတီဿာယော တု ပီနသော၊ အာပီနသော ပတိဿာယော’’တိ ရဘသော။ ပတိဿယောပျတြ။ ဝေဇ္ဇဂန္ထေ ဣမေသံ ပီနသပတိဿာယာနံ ဘေဒေါ အဘိဟိတော –

အာနဟျတေ ယဿ ဝိသုဿတေ စ၊

ကိလိဒျတေ ဓူပတိ စေဝ နာသာ၊

န ဉာယတေ ဂန္ဓရသေ စ ဇန္တု၊

ဒုဋ္ဌံ ဝိဇညာ တမပီနသေနာတိ။

အာနဒ္ဓါ ပိဟိတာ နာသာ၊

တနုသာဝပ္ပသေကိနီ၊

ဂလတာလောဋ္ဌသောသော စ၊

နိတ္တောဒေါ သင်္ခကဒွယေ၊

ဘဝေ သရော ပဃာတော စ၊

ပတိဿာယောတိ လက္ခိတောတိ။

ဣဟ တွဘေဒေနောတ္တံ။ ပတိပုဗ္ဗော သိဓာတု ရုဇတျတ္ထော။ နာသိကာယ ဇာတော ရောဂေါ နာသိကာရောဂေါ။

ဃာနေ ပဝတ္တော အဿဝေါ သိင်္ဃာနိကာ နာမ၊ သိင်္ဃ အာဃာနေ၊ ဘူဝါဒိ၊ သိင်္ဃတီတိ သိင်္ဃာနံ၊ ယု၊ တတ္ထ ဇာတာ သိင်္ဃာနိကာ။ အာ ပုနပ္ပုနံ သဝတိ သန္ဒတီတိ အဿဝေါ၊ သူ အဘိသဝေ။ ဒွယံ ဝဏမတ္တေ။ အရ ဂမနေ၊ ဥ၊ အရု၊ နပုံသကေယေဝ။ ဝဏ ဂတ္တဝိစုဏ္ဏနေ၊ စုရာဒိ၊ အ၊ ဝဏော၊ အနိတ္ထီ။ ဒွယံ ဖောဋေ။ ဖုဋ သံသိလေသနေ၊ ဘူဝါဒိ၊ ဖောဋော၊ ဏော။ ပီဠ ဝိဗာဓာယံ၊ စုရာဒိ၊ ဏွု၊ ‘‘ဣတ္ထိယမတော အာပစ္စယော’’တိ အာ၊ ပီဠကော၊ ပီဠကာ၊ ပီဠကံ၊ တီသွပိ၊ တထာ ဖောဋော။

၃၂၅။ ဒွယံ ပက္ကဝဏာဒီသု သဉ္ဇာတဒုဂ္ဂန္ဓဝိသေသေ။ ပုဗ္ဗ ပူရဏေ၊ ဘူဝါဒိ၊ အ။ ပူယ ဝိသရဏေ၊ ဒုဂ္ဂန္ဓေ စ၊ ဘူဝါဒိ။

ဒွယံ လောဟိတနိဿရဏရောဂေ။ ရတ္တဿ လောဟိတဿ သဏ္ဌာနမတိက္ကမိတွာ သရဏံ ဂမနံ ရတ္တာတိသာရော။ ပက္ခန္ဒတိ နိဿရတီတိ ပက္ခန္ဒိကာ။ ကမု ပဒဝိက္ခေပေ။ ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိတိ။ ‘‘ပက္ကမာဒီဟိန္တော စေ’’တိ ဧတ္ထ စကာရေန တိဿန္တိ၊ ဓာတွန္တလောပေါ စ၊ သကတ္ထေ ကော။ ဒွိတ္တေ။ ယဒါဒိနာ ပရကကာရဿ ခေါ၊ ပက္ခန္ဒိကာ။

ဒွယံ အပမာရေ။ သရဏံ သာရော၊ အပဂတော သာရော ယေန အပမာရော၊ သဿ မော။ ဣတရတြ မကာရာဂမော။ ဒွယံ ပါဒဘေဒေ။ ပါဒဿ ဖောဋော ဘေဒနံ ဒရဏံ ပါဒဖောဋော၊ ဖုဋ ဘေဒေ။ ဝိရူပေါ ပါဒေါ ဧတာယ ဟေတုဘူတာယာတိ ဝိပါဒိကာ။ သမာသန္တေ ကော၊ ပုဗ္ဗာကာရဿိတ္တံ၊ ဝိဒါရီယမာနတ္တာ ဝိပဇ္ဇမာနော ပါဒေါ အဿန္တိ ဝါ ဝိပါဒိကာ။

၃၂၆။ ဒွယံ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တဏ္ဍကောသရောဂေ။ ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော ရောဂေါ ဝုဍ္ဎိရောဂေါ။ ဝါတပူရိတံ အဏ္ဍံ ကောသော ဝါတဏ္ဍံ။ ဒွယံ ထူလပါဒရောဂေ။ ဃနာဘာဝတော သိထိလံ ပဒံ သီပဒံ၊ ဝဏ္ဏနာသော၊ ဒီဃာဒိ။ ဘာရော ပါဒေါ ယဿ၊ တဿ ဘာဝေါ ဘာရပါဒတာ။

ပဉ္စကံ ကဏ္ဍုယံ။ ကဏ္ဍ ဘေဒနေ၊ ဥ၊ ဒီဃေ ကဏ္ဍူ၊ ဝဓူသဒ္ဒေါဝ။ တိမှိ ကဏ္ဍူတိ၊ အဿူ၊ စုရာဒိတ္တာ ယမှိ ကဏ္ဍူယာ၊ ယလောပါဘာဝေါ။ ခဇ္ဇ ထေယျကရဏဗျထနေသု၊ ဘူဝါဒိ၊ ဥ။ ယုမှိ ကဏ္ဍူဝနံ၊ အဿူ။ ဥဝါဒေသော၊ ဒီဃော စ။

၃၂၇။ တိကံ ကစ္ဆုယံ။ ယာ ‘‘ခသုရောဂေါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပါတျတ္တာနန္တိ ပါမံ၊ မန၊ ပါမာပျတ္ထိ၊ ပုလ္လိင်္ဂေါ၊ ရာဇာဒိ၊ ဝိသေသေန တစ္ဆတိ ကာသန္တိ ဝိတစ္ဆိကာ၊ တစ္ဆ တနုကရဏေ၊ ဏွု ၊ ‘‘ဝိဝစ္ဆိကာ’’ [ဝိစ္စစ္စိကာ (အမရ ၁၆။၅၃)] တိပိ ပါဌော။ ဝစ္ဆ ပရိဘာသနတဇ္ဇနေသု၊ ဘူဝါဒိ။ ကစ ဗန္ဓနေ၊ ဥ၊ စဿ ဆတ္တံ၊ ဒွိတ္တာဒိ။ တိလကာဠကန္တံ ဒွယံ ဒွယံ သမတ္ထံ။ တတြ ဒွယံ သောထေ။ သု ဂတိဝုဍ္ဎီသု၊ ဘူဝါဒိ၊ ထော။ ထုပစ္စယေ သယထု၊ ဥဿတ္တံ၊ ယာဂမော စ။ သောဖောပျတြ။ သောကံ ဖာယတိ ဗဟုလံ ကရောတီတိ သောဖော၊ ဖာယ ဝုဍ္ဎိယံ၊ ဖာယဿ ဖော၊ နေရုတ္တော။

ဒွယံ အရိသရောဂေ။ အမင်္ဂလတာယ ဒု နိန္ဒိတံ နာမမဿ ဒုန္နာမံ၊ သကတ္ထေ၊ ကုစ္ဆာယံ ဝါ ကော၊ ဒီဃကောသိကာယံ ဒုန္နာမာ၊ ဣတ္ထီ။ အရိ ဝိယ သသတိ ဟိံ သတီတိ အရိသံ၊ သသ ဟိံသာယံ၊ ကွိ၊ အရ ဂမနေ ဝါ၊ ဣသော။ ဒွယံ ဝမနရောဂေ။ ဆဒ္ဒ ဝမနေ၊ စုရာဒိ၊ ဏွု။ ဝမု ဥဂ္ဂိရဏေ၊ ထု။ ဝမိဓုပျတြ။ ဆဒ္ဒိကာ၊ ဝမိ ဣတ္ထိယံ၊ ဝမထု ပုမေ။

၃၂၈-၃၂၉။ ဒွယံ ပရိတာပေ။ ဒု ပရိတာပေ၊ တနာဒိ၊ ထု။ ပရိတပနံ သန္တာပနံ ပရိတာပေါ။ ဒွယံ တိလကာဠကေ။ တိလသဏ္ဌာနံ ဝိယ ဇာယတီတိ တိလကော။ တိလံ ဝိယ ကာဠော ဟုတွာ ဇာယတီတိ တိလကာဠကော။

မဟာဝိရေကော ‘‘ဝိသူစိကာ’’တျုစ္စတေ။ နိဿေသတော သုစတိ ဂစ္ဆတီတိ သူစိကာ။ သုစိ၊ သုစ ဂတိယံ၊ ဘူဝါဒိ။ သုစ သောစေယျေ ဝါ၊ နိဿေသတော သောစေတီတိ ဝိသူစိကာ၊ ဝိသေသေန သူစိ ဝိယ ဝိဇ္ဈတီတိ ဝါ ဝိသူစိကာ။ ဗဟုမောသရဏတ္တာ မဟန္တော ဝိရေကော မဟာဝိရေကော၊ ရိစ ဝိယောဇနသမ္ပုစ္ဆနေသု၊ ဏော။

ဘဂန္ဒလာဒယော သတ္တ အာမယန္တရာ ရောဂဘေဒါ ဘဝန္တိ။ တတြ ဂုဒသမီပဇော ဝဏဝိသေသော ဘဂန္ဒလာ၊ ဣတ္ထီ။ ဘဂံ ယောနိ၊ တံ ဒါရယတီတိ ရူဠှီတော အပစ္စယန္တော နိပါတိတော။ ဒရ ဝိဒါရဏေ၊ ဘူဝါဒိ၊ လတ္တေ ဘဂန္ဒလာ။ ဘဂန္ဒရောပျတြ။ မေဟော မုတ္တမေဟော၊ သော စ ဗဟုမုတ္တတာယ မဓုမေဟော၊ ရတ္တမေဟော၊ သုက္ကမေဟောတျနေကဝိဓော။ မိဟ သေစနေ၊ ဘူဝါဒိ၊ မိဟတိ မုတ္တန္တိ မေဟော၊ ဏော။ ဇရ ရောဂေ။ ဘူဝါဒိ၊ ဇရတီတိ၊ အ။ ဇရော ပသိဒ္ဓါ။ ကာသ သဒ္ဒကုစ္ဆာယံ၊ ဒိတ္တိယဉ္စ၊ ဘူဝါဒိ၊ ကာသတီတိ ကာသော၊ ဏော၊ ကုစ္ဆိတံ အသတီတိ ဝါ ကာသော၊ ကုအာပုဗ္ဗော။ သသ ပါဏနေ၊ သသနံ သာသော၊ ဘုသံ သသနမေတဿတ္ထီတိ ဝါ သာသော၊ ကုဋ ဆေဒနေ၊ ဌော၊ ကုဋ္ဌံ။ သာမညေန တစောဝိကာရေ။ သုက္ကေ တု သိတ္တံ။ သူလ ရုဇာယံ၊ ဘူဝါဒိ၊ သူလံ။ ဝိဒ္ဒဓိ၊ အသ္မရီ၊ မုတ္တကိစ္ဆာဒယောပျနေကာ ရောဂဘေဒါ။

ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဝေဇ္ဇေ။ အာယုဗ္ဗေဒသင်္ခါတံ ဝိဇ္ဇံ ဇာနာတီတိ ဝေဇ္ဇော၊ ‘‘ဏ ရာဂါ တဿေဒမညတ္ထေသု စာ’’တိ ဏော၊ ဝိဒ ဉာဏေ ဝါ၊ ဝိန္ဒတီတိ ဝေဇ္ဇော၊ ဏျော၊ ဒျဿ ဇော။ ဘိသဇ္ဇတိ စိကိစ္ဆတီတိ ဘိသက္ကော၊ အ၊ ဇဿ ကော။ ရောဂံ ဟရတိ သီလေနာတိ ရောဂဟာရီ၊ ဏီ။ ဟရသဒ္ဒေါယံ ကေဝလောပိ အာနယနာပနယနေသု ဝတ္တတိ ‘‘မနောဟရော၊ ဒုက္ခဟရော’’ဣစ္စာဒီသု၊ ဣဓ အပနယနေ။ ကိတ ရောဂါပနယနေ၊ ဘူဝါဒိ။ တိကိစ္ဆတီတိ တိကိစ္ဆကော၊ ဆပစ္စယော၊ ဏွု၊ ဒွိတ္တာဒိ။ အဂဒကရောပျတြ၊ အဂဒံ အရောဂံ ပါဏီနံ ကရောတီတိ အဂဒကရော၊ ကမ္မာဒိမှိ ဏော။

၃၃၀။ ဒွယံ သလ္လနီဟရဏေ ဝေဇ္ဇေ။ ကာယေ ပဝိဋ္ဌသရာဒိသလ္လဿ နီဟရဏော ဝေဇ္ဇော သလ္လဝေဇ္ဇော။ ယထာဝုတ္တံ သလ္လံ နီဟရဏဝသေန ကန္တတိ ဆိန္ဒတီတိ သလ္လကတ္တော၊ ကတိ ဆေဒနေ၊ တော။ ဒွယံ ပဋိကာရေ။ တိကိစ္ဆနံ တိကိစ္ဆာ၊ ဘာဝေ အ။ ပတိပုဗ္ဗော ကရောတိ တိကိစ္ဆာယံ၊ ကရတော ရိရိယာ။

စတုက္ကံ ဩသဓေ။ ဘိသဇာနမိဒံ ဘေသဇ္ဇံ၊ ဏျ။ န ဝိဇ္ဇတေ ဂဒေါ ယသ္မိန္တိ အဂဒေါ။ ဘိသဇာနမိဒံ ဘေသဇံ၊ ဏော။ ဥသ ဒါဟေ။ ရောဂမောသာပေတီတိ ဩသဓံ၊ ဓော၊ အထ ဝါ ဩသဓီ နာမ အသံယောဂဒဗ္ဗံ၊ တေဟိ သံယောဇိတံ ဩသဓံ။ ဇာယုပျတြ။ ဇိ ဇယေ၊ ဏု။

၃၃၁။ တိကံ အာရောဂျေ။ အနတ္ထကာရကတ္တာ ကုစ္ဆိတာကာရေန သရီရေ သေန္တီတိ ကုသာ၊ ရောဂါ၊ တေ လုနာတိ ဆိန္ဒတီတိ ကုသလံ။ အာမယဿာဘာဝေါ အနာမယံ၊ အဗျယီဘာဝေါ။ အရောဂဿ ဘာဝေါ အာရောဂျံ။ ကုသလာနာမယာရောဂျန္တိ သမာဟာရဒွန္ဒော။ ဒွယံ အနာမယဇနေ။ ကလ ဂတိသင်္ချာနေသု။ ကလတိ ယထာသုခံ သဗ္ဗိရိယာပထေသူတိ ကလ္လော၊ လော။ ‘‘ကာလံ ခမတီတိ ကလျံ၊ အရောဂတာ၊ တဿံ နိယုတ္တော ကလျော’’တိ အင်္ဂုတ္တရနိကာယဋီကာယံ။ နတ္ထိ အာမယော ယသ္မိံ နိရာမယော။ ဝုတ္တောပျတြ။ ဝုတ္တိ ဇီဝိတဝုတ္တိ ပသတ္ထာ အဿတ္ထီတိ ဝုတ္တော။ ရောဂတော နိဂ္ဂတဇနေ ပန ဥလ္လာဃော၊ လာဃ သာမတ္ထိယေ၊ ဥသဒ္ဒေါယံ ရောဂဝိမုတျတ္ထော။ နရာဒိတ္တာ၊ နရပ္ပဓာနတ္တာ စ နရဝဂ္ဂေါ။

နရဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄။ စတုဗ္ဗဏ္ဏဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၃၃၂။ သန္တတိပရိယန္တံ ဝံသေ။ ကုလ သန္တာနဗန္ဓူသု၊ ဘူဝါဒိ၊ ဏော၊ ကုလံ၊ ဝန သမ္ဘတ္တိယံ၊ သော။ သံတနု ဝိတ္ထာရေ၊ ဏော။ အဘိမုခံ ဇနေတီတိ အဘိဇနော၊ ဏော။ ဂေါ ဝုစ္စတိ အဘိဓာနံ၊ ဗုဒ္ဓိ စ၊ တေ တာယတီတိ ဂေါတ္တံ။ ဂေါတြမ္ပိ။ ဂဝံ သဒ္ဒံ တာယတီတိ ဝါ ဂေါတ္တံ၊ တာ ပါလနေ။ အနုပုဗ္ဗော ဣ ဂတိယံ၊ ကရဏေ အ။ တနောတိသ္မာတိ၊ သန္တတိ၊ နလောပေါ၊ ဣတ္ထိယံ။

သန္တတိ ပန္တိဝိတ္ထာရ-ဂေါတ္တေသု ကဝိဘီ မတာ၊

ပရမ္ပရာ ဘဝေ စာပိ၊ ပုတ္တကညာသု သန္တတိ။

ခတ္တိယာဒယော ခတ္တိယဗြာဟ္မဏဝေဿသုဒ္ဒါ စတ္တာရော ဝဏ္ဏာ ကုလာနိ ဘဝန္တိ၊ ဧတေ ဟိ အညမညမသင်္ကရတော ဝဏ္ဏေတဗ္ဗတော ဌပေတဗ္ဗတော ဝဏ္ဏာတိ ဝုစ္စန္တေ။ ဝဏ္ဏ ဌပနေ။

၃၃၃-၃၃၄။ ဆက္ကံ ကုလီနေ။ ကုလဿာပစ္စံ ကုလိနော၊ ဣနော အပစ္စေ။ သောဘနော ဇနော သဇ္ဇနော။ သပရတ္ထံ သာဓေတီတိ သာဓု၊ သာဓ သံသိဒ္ဓိမှိ၊ ဥ။ သဘာယံ သာဓု သဘျော။ သာဓွတ္ထေ ယော။ အယ ဂတိယံ။ အယိတဗ္ဗော ဥပဂန္တဗ္ဗောတိ အယျော၊ ကမ္မနိ ယော။ မဟာကုလဿာပစ္စံ မဟာကုလော၊ ဏော။

ဘူဘုဇန္တံ ရာဇသာမညေ။ အတိတေဇဝန္တတာယ ဝိသေသေန ရာဇတေ ဒိဗ္ဗတေတိ ရာဇာ၊ ရာဇ ဒိတ္တိယံ။ ဘုယာ ဘူမိယာ ပတိ ဘူပတိ၊ ဘုံ ပါလေတီတိ ဝါ ဘူပတိ၊ ပါ ရက္ခဏေ၊တိ၊ ရဿော။ ပထဝိယာ ဣဿရော ပတ္ထိဝေါ၊ ဏော၊ ဒွိတ္တံ၊ ဣတ္တဉ္စ။ ဇဂတိံ ဘူမိံ ပါလေတီတိ ဇဂတိပါလော၊ ကမ္မနိ ဏော။ ဒိသာနံ ပတိ ဒိသမ္ပတိ၊ ဒိသာ၊ ဒိသဋ္ဌေ ဝါ ပါလေတီတိ ဒိသမ္ပတိ၊ ရဿတ္တံ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ ဘုံ ဘူမိံ ဘုဉ္ဇတီတိ ဘူဘုဇော၊ ဘုဇ ပါလနဇ္ဈောဟရဏေသု၊ ဣဓ ပါလနေ၊ ရုဓာဒိ။ မဟိခိတောပျတြ။ ခိ နိဝါသဂတီသု၊ မဟိံ အခိ ဂတဝါ မဟီခိတော။

၃၃၅။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တေ ဇာတိခတ္တိယေ၊ ‘‘ရာဇဇစ္စေ စ ခတ္တိယေ’’တိ ဝစနတော။ ရညော ခတ္တိယဿာပစ္စံ ရာဇညော၊ ညော အပစ္စေ။ ‘‘ခတ္တိယော တု ဝိရာ ခတ္တံ၊ ရာဇညဒွိဇလိင်္ဂနော’’တိ ရဘသ၊ ရတနကောသေသု ပရိယာယာ။ ခတ္တဿာပစ္စံ ခတ္တိယော၊ အပစ္စေ ဣယပစ္စယော ဒိဿတေ၊ ခေတ္တာနံ အဓိပတိဘူတတ္တာ ဝါ ခတ္တိယောတိအာဒိကပ္ပိကရာဇာ ဝုစ္စတိ၊ တပ္ပဘဝတ္တာ ပန မုဒ္ဓါဘိသိတ္တေသွပိ တံသမညာ၊ ဧဿတ္တံ။ ခတ္တဿာပစ္စံ ခတ္တံ၊ ဏော။ ရဇ္ဇာရောပနသမယေ ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋသင်္ခေါဒကေန ဂင်္ဂါနီတေန မုဒ္ဓနိ ခတ္တိယကညာဒီဟိ အဘိသိတ္တတ္တာ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တော၊ ပဌမခတ္တိယော။ တပ္ပဘဝတာယ ပန အနဘိသိတ္တာ စ မုဒ္ဓါဘိသိတ္တာချာ၊ ယထာ – ဗြဟ္မဗာဟုဇဿ ဝံသေ ဇာတဿာပိ ဗြဟ္မဗာဟုဇော။ ဗြဟ္မဗာဟုတော ဇာတတ္တာ ဗာဟုဇောတိ ဟိ နိကာယန္တရိကာနံ လဒ္ဓိ။ ယသ္မိံ ပန ရာဇိနိ အသေသာ သာမန္တာ ပဏမန္တိ၊ သော အဓိဿရာချော [အမရ ၁၈။၂]။ သံ သတ္တော လဂ္ဂေါ အန္တော ယဿာ သာ သမန္တာ၊ သဝိသယာနန္တရာ ဘူမိ၊ သမန္တာယ ဣမေ သာမန္တာ၊ အနန္တရရာဇာနော။

ဒွယံ စက္ကဝတ္တိနိ။ သဗ္ဗဘူမိယာ ဣဿရော သဗ္ဗဘုမ္မော၊ ဏျော။ ပုညောပနီတေန စက္ကရတနေန ဝတ္တတေ အသာဓုဒမနိကာဒိရာဇဝတ္တံ အနုတိဋ္ဌတီတိ စက္ကဝတ္တီ၊ ဏီ၊ စက္ကရတနံ ဝတ္တေတိ အာကာသေ အတ္တနော ပုရတော ဂမယတီတိ ဝါ စက္ကဝတ္တီ၊ ပုညစက္ကံ၊ စတုစက္ကံ ဝါ သတ္တေသု ဝတ္တေတိ၊ တေ ဝါ အသ္မိံ ဝတ္တေတီတိ စက္ကဝတ္တီ၊ စက္ကရတနုပ္ပာဒနတ္ထံ ဒွါဒသဝဿစရိတံ ဒသရာဇဓမ္မံ ဝတ္တမေတဿတ္ထီတိ ဝါ စက္ကဝတ္တီ။ တတ္ထ အန္တောဇနသ္မိံ ဗလကာယေ ဓမ္မိကာရက္ခာဝရဏဂုတ္တိယာ သံဝိဓာနံ၊ ခတ္တိယေသု၊ အနုယုတ္တေသု၊ ဗြာဟ္မဏဂဟပတိကေသု၊ နေဂမဇာနပဒေသု၊ သမဏဗြာဟ္မဏေသု၊ မိဂပက္ခီသု၊ အဓမ္မကာရပဋိက္ခေပေါ၊ အဓနာနံ ဓနုပ္ပာဒနံ၊ သမဏဗြာဟ္မဏေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှပုစ္ဆနန္တိ ဣဒံ ဒသဝိဓံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တံ၊ ဣဒမေဝ စ ဂဟပတိကေ၊ ပက္ခိဇာတေ စ ဝိသုံ ကတွာ ဂဟဏဝသေန ဒွါဒသဝိဓမ္ပိ ဒီပေသု။ စတူသွပိ ဒီပေသု အာဏာဓမ္မစက္ကာနိ သတ္တေသု ပဝတ္တေတီတိ ဝါ စက္ကဝတ္တီ။ အညော အသဗ္ဗဘုမ္မော အနဝကာသော သာမန္တော ဘူပေါ မဏ္ဍလိဿရော နာမ။ သယမာဏာပဝတ္တိဋ္ဌာနဝသေန ပရိစ္ဆိန္နဿေဝ မဏ္ဍလဿ ဣဿရော၊ န သဗ္ဗမဏ္ဍလဿာတိ မဏ္ဍလိဿရောတိပိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သဗ္ဗဘုမ္မော၊ စက္ကဝတ္တီ’’တိ ဒွီဟိ နာမေဟိ စတုဒီပိဿရော ရာဇာ ဒီပိတော၊ ဣဓာနာဂတေပိ သင်္ဂဟေတွာ ကထိတေန အဓိဿရပဒေန ဧကဒီပိဿရော ရာဇာ၊ မဏ္ဍလိဿရပဒေန ပဒေသိဿရော ရာဇာ ဒီပိတော။ အထ ဝါ မဏ္ဍလိဿရပဒေန ဧကဒီပိဿရော ရာဇာ၊ သေသေဟိ ရာဇရာဇညာဒီဟိ ဗာဟုဇပရိယန္တေဟိ ပဒေသိဿရော ဒီပိတော။

၃၃၆။ ဒွယံ ရာဇဘေဒေ။ သုခုမတာယ လီနာ အပါကဋာ ဆဝိယော ယေသံ တေ လိစ္ဆဝိနော။ လိစ္ဆဝီ စ ဝဇ္ဇီ စာတိ ဒွန္ဒော။ ဒွယံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကုလေ ရာဇိနိ။ ပုရိမတရသမ္ဘူတေ သကျကုလေ သဉ္ဇာတတ္တာ သကျော၊ ဏော။ သက္ကောပိ။ သကျေ ဘဝေါ သာကိယော၊ ဣယော၊ ယလောပေါ၊ ဒီဃော စ။

ပဉ္စကံ ဗုဒ္ဓပုတ္တဿာယသ္မတော ရာဟုလဿ မာတရိ။ ဘဒ္ဒ ကလျာဏေ၊ သောချေ စ။ ကုလာစာရရူပါဒိဝသေန ကလျာဏတ္တာ ဘဒ္ဒါ။ ကစ္စဿာပစ္စံ ကစ္စာနာ၊ အပစ္စသဒ္ဒေါယံ နိစ္စံ နပုံသကေ ပုတ္တေ၊ ပုတ္တိယဉ္စ ဘဝတီတိ။ ‘‘ရာဟု ဝိယ စန္ဒံ မမ နိက္ခမနံ လာတုကာမော စာယံ မေ ပုတ္တောတိ ရာဟုလောတိ နာမေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ မနသိ ကတွာ ‘‘ရာဟု ဇာတော၊ ဗန္ဓနံ ဇာတ’’န္တိ ပိတရာ ဝုတ္တော သိက္ခာကာမော အာယသ္မာ ရာဟုလောယေဝေတ္ထ ရာဟုလော၊ တဿ မာတာ ရာဟုလမာတာ၊ ဗိမ္ဗံ ဝုစ္စတိ သရီရံ၊ အတိသယဝဏ္ဏသရီရယုတ္တတာယ ဗိမ္ဗာ၊ ဝမိဓာတုမှာ ဝါ ဗော၊ ဝဿ ဗတ္တံ။ ယသော ဝုစ္စတိ ပရိဝါရော၊ ကိတ္တိ စ၊ တေ ဓာရေတီတိ ယသောဓရာ၊ မနာဒိတ္တာ အဿော။

၃၃၇-၃၃၉။ ယေသံ ခတ္တိယာနံ ဓနံ သတံ ဟောတိ၊ ကီဒိသံ တံ ဓနံ? နိဓာနဂံ ပထဝါဒီသု နိဓာနဝသေန ဂတံ ပဝတ္တံ၊ တေသံ ဓနာနံ သတံ ကဟာပဏာနံ၊ ကိတ္တကပ္ပမာဏာနံ? ကောဋီနံ သတံ။ ကေန ပရိစ္ဆေဒေန? ဟေဋ္ဌိမန္တေန ဟေဋ္ဌိမကောဋ္ဌာသေန၊ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန ဝါ ကောဋီနံ သတံ ဟောတိ။ ဒိဝသဝဠဉ္ဇော ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဝဠဉ္ဇိတဗ္ဗော ပန ကဟာပဏော ဝီသတမ္ဗဏမတ္တံ ဟောတိ၊ တေ ခတ္တိယာ ‘‘ခတ္တိယမဟာသာလာ’’တျုစ္စန္တေ။ မဟန္တော ဓနသာရော ယေသန္တေ မဟာသာလာ၊ လတ္တံ၊ အမ္ဗဏမတြ ဧကာဒသဒေါဏမတ္တံ။

ယေသံ ဒွိဇာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ နိဓာနဂါနိ နိဓာနဝသေန ပဝတ္တာနိ အသီတိကောဋိဓနာနိ ဟောန္တိ၊ ဒိဝသဝဠဉ္ဇော ပန ကဟာပဏော ဒသမ္ဗဏမတ္တံ ဟောတိ၊ တေ ဒွိဇာ ‘‘ဒွိဇမဟာသာလာ’’တျုစ္စန္တေ။

နိဓာနဂေ၊ ဝဠဉ္ဇေ စ ဓနေ တဒုပဍ္ဎေ တေသံ ဒွိဇမဟာသာလာနံ ဓနဿ ဥပဍ္ဎဘာဂေ သတိ ဂဟပတိမဟာသာလာ နာမ သိယုံ၊ ဥဘယတြာပိ ဟေဋ္ဌိမန္တေနေဝ ဓနပရိစ္ဆေဒေါ။

၃၄၀။ ယော န ဟီနော၊ န စုက္ကဋ္ဌော၊ မဇ္ဈိမာဓိကာရဗျဝဋ္ဌိတော ရာဇပုတ္တသေနာပတိမဟာကဏိတ္ထရာဒိ၊ သော မဟာမတ္တော။ မဟတီ မတ္တာ ပရိစ္ဆေဒေါ ယဿ မဟာမတ္တော၊ ရူပဘေဒေန ပဋ္ဌာနံ က္လီဝံ။

‘‘ပကတိယံ မဟာမတ္တေ၊ ပညာယံ ပရမတ္တနိ၊

နပုံသကံ ပဓာနံ တံ၊ ဧကတ္တေ တု’တ္တမေ သဒါ’’တိ။

ရဘသော စ။ ‘‘မဟာမတ္တော၊ ပဋ္ဌာနော စာ’’တိ တု ပုံသကဏ္ဍေ ဝေါပါလိတော။ ပကဋ္ဌေ တိဋ္ဌတီတိ ပဋ္ဌာနံ၊ ယု [အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာ ဋီကာ ၉၈၃၊ ၁၁၂၃ ဂါထာသုပိ ပဿိတဗ္ဗံ]။

ပဉ္စကံ မန္တိနိမှိ။ မတိပ္ပဓာနော သစိဝေါ သဟာယော။ ဣတိကတ္တဗ္ဗတာဝဓာရဏံ မန္တော၊ တံယောဂါ မန္တိနီ။ အဿတ္ထျတ္ထေ ဣနီ၊ အထ ဝါ မန္တေန နယတီတိ မန္တိနီ၊ အထ ဝါ မန္တယောဂါ မန္တိ၊ နေတီတိ နီ၊ မန္တိ စ နီ စာတိ မန္တိနီ။ ‘‘မတိသစိဝမန္တိနီ’’တိပိ ပါဌော၊ တဒါ ဒွိန္နံ တိဏ္ဏံ ဝါ ဒွန္ဒော။ ရညာ သဟ ဇီဝတီတိ သဇီဝေါ။ သစတေ သမဝေတော ဘဝတီတိ သစိဝေါ။ သစ သမဝါယေ၊ ဝေါ၊ ဣကာရာဂမော စ။ သဗ္ဗကိစ္စေသု ရညာ မန္တေန အမာ သဟ ဘဝတီတိ အမစ္စော၊ အမာသဒ္ဒေါယံ နိပါတော သဟတ္ထေ စ္စပစ္စယော။ သဇီဝမတ္တေ စာမစ္စသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ ဒွယံ သေနာပတိမှိ။ သေနံ နယတီတိ သေနာနီ။ စမူနံ သေနာနံ ပတိ စမူပတိ။

၃၄၁။ နျာသာဒီနံ ဣဏာဒါနဒါယဝိဘာဂါဒီနံ ဝိဝါဒါနံ ဝေါဟာရာနံ ဥပဒဋ္ဌရိ ဥပဒဿိတေ အက္ခဒဿော၊ အက္ခေ ဝေါဟာရေ ပဿတီတိ အက္ခဒဿော၊ ဏော၊ ဓမ္မာဓိကရဏိယော။ ပုစ္ဆာဝိဝါကော၊ ပဉှဝိဝါကောပျတြ။

ပဇ္ဇဍ္ဎံ ပဋိဟာရေ။ ဒွါရေ နိယုတ္တော ဒေါဝါရိကော၊ ဏိကော၊ ဩကာရာဂမော။ ပဋိဟရတိ ဝိညာယတိ တေနာတိ ပဋိဟာရော၊ ဏော။ ဒွါရေ တိဋ္ဌတီတိ ဒွါရဋ္ဌော၊ သကတ္ထေ ကော။ ဒွါရပါလကော။ ဒွါရဋ္ဌိတော၊ ဒဿကောပျတြ။

၃၄၂။ ရာဇူနံ အင်္ဂရက္ခဂဏော အနီကဋ္ဌောတိ မတော။ ‘‘ရက္ခိဝဂ္ဂေါ တု ယော ရညံ၊ သော’နီကဋ္ဌော’ဘိဓီယတေ’’တိ အမရမာလာယဉ္စ၊ အနီကေန သမူဟေန တိဋ္ဌတီတိ အနီကဋ္ဌော၊ ဏော။

ဒွယံ မဟလ္လကေ။ ကဉ္စုကံ စောဠံ၊ တံယောဂါ ကဉ္စုကီ။ သောကံ ဝိန္ဒတီတိ သောဝိဒလ္လော။ ဝိဒ လောဘေ၊ လော၊ ကလောပေါ။ ထာပတိ၊ သောဝိဒေါပျတြ။ ဒွယံ သေဝကေ။ ပဘုနော ပစ္ဆာ ဇီဝတီတိ အနုဇီဝီ၊ ဏီ။ သေဝ သေဝနေ၊ ဘူ၊ ဏွု။ အတ္ထီပျတြ။ အတ္ထ ယာစနာယံ။ အတ္ထနမတ္ထော၊ အာသီသော၊ တံယောဂါ အတ္ထီ။

၃၄၃။ ဒွယံ အဓိကမတ္တေ။ ဂါမေသု အဓိကတ္တာ အဓိကာ ဣက္ခာ အနုဘဝနမေတဿ အဇ္ဈက္ခော၊ ဣဿတ္တံ။ အဓိကံ ကရောတီတိ အဓိကတော။ ဣဒံ ဒွယံ ထာယုကဂေါပါနံ ဒွိန္နမ္ပိ နာမံ။ တတြ ဧကဂါမေ အဓိကတော ထာယုကော၊ ဗဟူသု ဂါမေသွဓိကတော ဂေါပေါ။ ဝုတ္တဉ္စာမရကောသေ ‘‘ထာယုကောဓိကတော ဂါမေ၊ ဂေါပေါ ဂါမေသု ဘူရိသူ’’တိ။ [အမရ ၁၈။၇]ရုဒ္ဒေနာပိ ဝုတ္တံ ‘‘ဂါမေသွဓိကတေ ဂေါပေါ၊ ဂေါဋ္ဌဇ္ဈက္ခေပိ ဝလ္လဘော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈။၇]။

ဒွယံ သုဝဏ္ဏရဇတဇ္ဈက္ခာနံ ဒွိန္နမ္ပိ နာမံ။ ဟိရညံ ဝုစ္စတိ အကတသုဝဏ္ဏာဒိ၊ တတြ နိယုတ္တော ဟေရညိကော။ ကန ဒိတ္တိဂတိကန္တီသု၊ နိပုဗ္ဗော၊ ခေါ၊ နိက္ခော၊ သုဝဏ္ဏာဒိဝိကာရော၊ တတြ နိယောဂေါ နိက္ခိကော။ ဝိသေသတော ပန သုဝဏ္ဏဇ္ဈက္ခေ ဘောရိကော။ ဘူရိသဒ္ဒေါ သုဝဏ္ဏေ၊ တံယောဂါ ဘောရိကော။ ရူပျာဇ္ဈက္ခေနိက္ခိကော၊ တသ္မာ’ယ’မုဘယတြာပိ ဟေရညိကောတိ သာမညသ္မိံယေဝ။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘ဘောရိကော ကနကာဇ္ဈက္ခော၊

ရူပျာ’ဇ္ဈက္ခော တု နိက္ခိကော’’တိ [အမရ ၁၈။၇]။

သဿ အတ္တနော ဝိဇိဂီသဘူတဿ ဒေသာနန္တရော သမန္တတော မဏ္ဍလီဘူတော ရာဇာ သတ္တုရုစ္စတေ ဧကတ္ထာဘိနိဝေသိတတ္တာ။ တတော ပရံ ဝိဇိဂီသဘူမျေကန္တရိကော မိတ္တော ဧကတ္ထကာရိတ္တနောပကာရတ္တာ။ အရိဝိဇိဂီသမိတ္တာနံ ပန မဏ္ဍလာနံ ဗဟိဘူတော ဒူရမဏ္ဍလဋ္ဌော ဝိဇိဂီသဘူမိယာ အစ္စန္တဗျဝဟိတော ဗလာဓိကောပိ ယော နာပကရောတျုပကာရောတိ ဝါ၊ သ ဥဒါသီနော ဒူရမဏ္ဍလတ္တေနောပကာရတ္တာ။ ဒူရမဏ္ဍလေ အာသတီတိ ဥဒါသီနော၊ ဥပုဗ္ဗော အာသ ဥပသေဝနေ၊ ယု၊ အဿိ၊ ဒါဂမော စ။ သတ္တုမဘိယုဉ္ဇမာနဿ ဝိဇိဂီသဿ သတ္တုဟိတာယ ယော ပဏှိံ ဂဏှတိ ပိဋ္ဌိတော ဝတ္တတိ၊ သော ပဏှိဂ္ဂါဟော။ ‘‘ပဏှိ ပစ္ဆာ ပဒံ ဝိဇိဂီသဿာ’’တိ ရတနကောသေ။ ‘‘ပဏှိပါဒေ ဗျူဟပိဋ္ဌေ’’တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၃။၃။၁၃၄]တိကဏ္ဍသေသော။ ‘‘ပဏှိ ပစ္ဆိမဘာဂေ စ၊ ပါဒမူလောမဒိဋ္ဌိသု။ သေနာပိဋ္ဌေ ကုမ္ဘိယဉ္စေ’’တိ တု နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။

၃၄၄-၃၄၅။ ဒိဋ္ဌန္တံ ရိပုမှိ။ မိတ္တပဋိပက္ခတ္တာ အမိတ္တော၊ ရပတျဝဏ္ဏံ ရဇတေတိ ရိပု၊ ဥ၊ ဣတ္တံ၊ ရပ၊ လပ၊ ဇပ၊ ဇပ္ပ ဝစနေ ဝါ။ ဝေရံ ဝိရောဓော ယဿတ္ထီတိ ဝေရီ၊ ဤ၊ ဒုက္ခဟေတုတ္တာ သပတ္တိ ဣဝ သပတ္တော၊ ဣဝတ္ထေ အကာရပစ္စယော။ အရ ဂမနေ၊တိ၊ ဘူဝါဒိတ္တာ အာဂမော။ သဒ သာဒနေ၊ တု၊ ဘူဝါဒိ၊ သတ္တု၊ ယဝါဒိစုဏ္ဏေပိ။ အရ ဂမနေ၊ ဝေရမရတီတိ အရိ၊ ရဿန္တော ဣ။ သပတ္တာဒီနံ စတုန္နံ ဒွန္ဒော၊ ‘‘ဗျဉ္ဇနော စ ဝိသံယောဂေါ’’တိ သုတ္တေ စဂ္ဂဟဏေန ဧကတကာရဿ လောပေါ စ။ ပတိယမတ္ထနံ ပစ္စတ္ထော၊ တံယောဂါ ပစ္စတ္ထိကော၊ ပတိယံ ဝိပရီတဂမနံ။ ပန္ထ ဂတိယံ၊ စုရာဒိ။ ပရိပန္ထော ပရိဿဝဋ္ဌာနံ၊ တံယောဂါ ပရိပန္ထီ။ ပဋိဝိရုဒ္ဓါ ပက္ခော သဟာယော ပဋိပက္ခော၊ တထာ ဝိပက္ခော။ န ဟိတော အဟိတော။ ဟိံသာယံ ရမတီတိ [ပရတီတိ (?)]ပရော၊ ကွိ။ ပဋိပက္ခဘာဝေန အမတိ ဂစ္ဆတီတိ ပစ္စာမိတ္တော၊ အမ ဂမနေ၊ တော၊ ဒွိတ္တံ။ နတ္ထိ ဧတသ္မာ ဤတိ ဥပဒ္ဒဝေါတိ အနီတော ၊ မိတ္တော၊ တပ္ပဋိပက္ခော ပစ္စနီတော၊ သော ဧဝ ပစ္စနီကော၊ တဿ ကော၊ ယထာ နိယကော။ ဝိရောဓောဿတ္ထီတိ ဝိရောဓီ၊ ဤ။ ဒိသ၊ ဒုသ အပ္ပီတိယံ၊ ဒိဝါဒိ။ ဝိဒုဿနသီလတာယ ဝိဒ္ဒေသီ၊ ဒွိတ္တံ၊ ဣဿေတ္တံ။ ဒုဿတီတိ ဒိသော၊ အ။ တပစ္စယေ ဒိဋ္ဌော၊ ဓာတွန္တေန သဟ ဋ္ဌာဒေသော။ ဒွေသဏော၊ ဒုဟဒယော၊ ဒဿု၊ သာတ္တဝေါ၊ အဘိဃာတီပျတြ။

ဒွယံ အနုကူလနေ။ အနုရောဓနံ အနုရောဓော၊ ဏော။ ရုဓ အာဝရဏေ။ အနုရူပံ ပဝတ္တနံ အနုဝတ္တနံ၊ ဝတု ဝတ္တနေ၊ ဘူ၊ ယု။

၃၄၆။ ပဉ္စကံ မိတ္တသာမညေ။ မိဒ သ္နေဟေ၊ ဘူဝါဒိ၊ တော၊ ဝယသာ တုလျော ဝယသော၊ မူလဝယောသဒ္ဒေဟိ သညာယံ သပစ္စယော [ယပစ္စယော (?) ပါဏိနိ ၄။၄။၉၁ သုတ္တံ ပဿိတဗ္ဗံ]၊ သဗ္ဗကာရိယေသု သဟ ဝယတီတိ ဝါ ဝယသော၊ ဝယ ဂမနေ၊ သဟဿ သော ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ သဟ အယတိ ကိစ္စေသူတိ သဟာယော၊ အယ ဂမနေ၊ သဟဿ သာဘာဝေါ၊ ယထာ သဟဓမ္မိကော။ သဟ ဝါ ဟာနိ၊ အယော ဝါ ဝုဍ္ဎိ ယဿ သဟာယော၊ တိပဒဗဟုဗ္ဗီဟိ၊ ယထာ ပရက္ကမာဓိဂတသမ္ပဒါ။ အထ ဝါ ဟာနိ စ အာယော စ ဟာယာ၊ နိလောပေါ၊ တေ ယဿ အတ္ထိ၊ သော သဟာယော၊ ‘‘သပက္ခကော၊ သလောမကော’’တျာဒီသု ဝိယ သသဒ္ဒဿ ဝိဇ္ဇမာနတ္ထတ္တာ။ သုန္ဒရံ ဟဒယမေတဿာတိ သုဟဒယော၊ အလောပေါ၊ ဒျဿ ဇော၊ သောဝ သုဟဇ္ဇော။ သဟ ပရိသဟနေ။ ပရိသဟနံ အဒုဿနံ၊ ခေါ၊ ဟလောပေါ၊ သခါ၊ ရာဇာဒိ၊ သမာနော ချာတော ပတီတော ဝါ သခါ၊ ယလောပေါ၊ သမာနဿ စ သဘာဝေါ။ သိနိဒ္ဓါ၊ သ္နိဒ္ဓါ၊ သဝယောပျတြ။ သချသတ္တပဒိနာ ပန မေတ္တိယံ ဝတ္တန္တိ။ သခိမှိ ဘဝံ သချံ။ သတ္တဟိ ပဒေဟိ အဝဂမျတေတိ သတ္တပဒိနံ[သတ္တပဒီန (အမရ ၁၈။၁၂)]၊ ဣနော။

ဒွယံ အဘေဇ္ဇမိတ္တေ။ သဗ္ဗကာလံ ဘဇတီတိ သမ္ဘတ္တော၊ ဘဇ သေဝါယံ၊ ဘူဝါဒိ။ ဒဠှော ထိရော မိတ္တော ဒဠှမိတ္တော။ ဒွယံ ဒိဋ္ဌမတ္တမိတ္တေ။ ကိဉ္စိ ကာလံ ပဿိတဗ္ဗောတိ သန္ဒိဋ္ဌော။ သံသဒ္ဒေါယမပ္ပတ္ထော။ ဒိသ ပေက္ခနေ၊ ဒဿနံ ဒိဋ္ဌံ၊ တံ မတ္တာ ပမာဏမေတဿ ဒိဋ္ဌမတ္တကော၊ သကတ္ထေ ကော။

၃၄၇။ ဒွယံ စရပုရိသေ တာပသာဒိရူပေန စရမတ္တေ။ စရတိ ဇာနာတိ ပရစက္ကန္တိ စရော၊ အ၊ စာရောပိ၊ ဏော။ ဂုဠှပုရိသော ဂုတ္တပုရိသော။ ယထာရဟဝဏ္ဏော၊ ပဏိဓိ၊ အပ္ပသပေါ၊ ဖဿောပျတြ။ တတြာဒိဒွယံ ဝါဏိဇကသိဗလလိင်္ဂဘိက္ခုကစ္စာယနာဒိလေသေန ထာယိနိစရေ။ ဣတရေ ဣဓာဂတသဒိသတ္ထေ။ ဝဏ္ဏော ပကာရော၊ ယထာရဟဝဏ္ဏော ယထာရဟပ္ပကာရော။ ယေန ပရစက္ကံ သက္ကာ ဉာတုံ တပ္ပကာရဝါ ဣစ္စတ္ထော။ ပဏိဓိယျတေ ဉေယျမသ္မိံ ပဏိဓိ၊ ဣ။ အပကဋ္ဌံ သပ္ပတိ စရတီတိ အပသပ္ပော၊ အ။ ဖုသ ဗာဓနဖုသနေသု၊ အ၊ ဖဿော။

တိကံ ပထိကေ။ ပထေ ဂစ္ဆတီတိ ပထာဝီ၊ ဝီ၊ ဒီဃော။ ဣကော၊ ပထိကော။ အဒ္ဓနိ မဂ္ဂေ ဂစ္ဆတိ သီလေနာတိ အဒ္ဓဂူ။ အဒ္ဓဂေါပျတြ။

ဒွယံ ဒူတေ။ ဒု ပရိတာပေ၊ တော။ သန္ဒေသံ ဝါစိကံ ဟရတျနေနေတိ [ဟရတီတိ (?)]။

ဒွယံ ဇောတိသိကေ။ ဂဏယတီတိ ဂဏကော၊ ဏွု။ မုဟုတ္တံ ကာလဝိသေသံ ဇာနာတီတိ မုဟုတ္တိကော၊ ဝါဂ္ဂဟဏေန န ဝုဒ္ဓိ။ သံဝစ္ဆရော၊ ဇောတိသိကော၊ ဒေဝညူ၊ မောဟုတ္တော၊ ဉာဏိကော၊ ကာတန္တိကောပျတြ။ ကတန္တော ဒေဝမတ္တံ၊ တံ ဇာနာတီတိ ကာတန္တိကော။

၃၄၈။ ဒွယံ လေခကေ။ လိခ လေခနေ၊ ဘူ၊ ဏွု။ လိပေန မသျောပဒေသေန ဘဝတီတိ လိပိ၊ ဣ၊ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနော၊ တံ ကရောတီတိ လိပိကာရော။ အက္ခရစဏော၊ အက္ခရစုဉ္စုပျတြ။ စန ဒါနေ၊ ဘူ။ စဉ္စု ဂတိယံ။

မေလာနန္ဒာ မသိမဏိ၊ မေလန္ဓု ဝဏ္ဏကူပိကာ၊

မသိဇလန္တု မေလာ စ၊ ပတ္တဉ္ဇနံ မသိ ဒွိသု။

လေခနီ ဝဏ္ဏတူလီ စ၊ ဝဏ္ဏကက္ခရတူလိကာ၊

ဝဏ္ဏဒူတော သောတ္ထိမုခေါ၊ လေခေါ ဝါစိကဟာရကော။

ကာစနကိတလိကော စ၊ ကာစနံ တန္နိဗန္ဓနံ၊

လေချဋ္ဌာနံ ဂန္ထကုဋိ၊ မုဒ္ဒါ ပစ္စယကာရိနီ [တိကဏ္ဍသေသ ၂။၈။၂၇၊ ၂၈၊ ၂၉]။

ဒွယံ ဝဏ္ဏေ။ ဝဏ္ဏီယတိ ပကာသီယတိ အတ္ထော ယေန၊ သော ဝဏ္ဏော၊ ဝဏ္ဏ ပကာသနေ။ န ခရတိ န ခီယတီတိ အက္ခရော၊ ခရ ဝိနာသေ၊ ခိ ခယေ ဝါ၊ တဒါ အရော။ လိခနံ၊ လိပိ၊ လိခိ ဣမေ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနေ ဝတ္တန္တိ။ လိပိလိခိယော ဣတ္ထိယံ။

ဘေဒါဒယော ဣမေ စတုရော ဥပါယာ သတ္တုဝိဇယကာရဏာနိ။ သတ္တုဝိဇယမုပဂစ္ဆန္တိ ဧတေဟီတိ ဥပါယာ။ ပရသ္မာ ဝိသိလေသနံ ဘေဒေါ။

သ္နေဟရာဂါပနယနံ ၊ သံဟာသောပ္ပာဒနံ တထာ၊

သန္တဇ္ဇနဉ္စ ဘေဒေါယံ၊ ဝိညူဟိ တိဝိဓော မတော [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၁၇။၈]။

တတြာယံ တဝါနုဂ္ဂတေန ပဝုဒ္ဓါ ပါသာဒတရဝေါ ဝိယ အတ္တာနဉ္စောစ္ဆိန္ဒိဿတီတိ သင်္ကာယံ ဇနိတာယံ သ္နေဟဘတ္တိဉ္စာပနယတိ။ အဘိဘဝနဉ္စောပါဒယတိ [ပဒ္ဓဉ္စောပါဒယတိ (က။)]။ အညဿ စ ပရိယပစ္စာမိတ္တာနုဂ္ဂဟဏဿ မရဏမေဝန္တော ဘဝိဿတီတျေဝံပကာရမဘိဘယနံ သန္တဇ္ဇနံ။

ဝဓောတ္ထဂ္ဂဟဏဉ္စေဝ၊ ပရိက္လေသော တထေဝ စ၊

ဣတိ ဒဏ္ဍဝိဓညူဟိ၊ ဒဏ္ဍောပိ တိဝိဓော မတော [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၁၇။၉]။

ပရိက္လေသော ဗန္ဓနတာဠနာဒိ။

အညမညောပကာရာနံ၊ ဒဿနံ ဂုဏကိတ္တနံ၊

သမ္ဗန္ဓဿ သမက္ခာနံ၊ အာယတိံ သမ္ပကာသနံ။

ဝါစာ ပေသလယာ သာဓု၊ တဝါဟမိတိ စပ္ပဏံ၊

ဣတိ သာမဝိဓညူဟိ၊ သာမံ ပဉ္စဝိဓံ မတံ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၁၇။၄-၅]။

‘‘အသ္မိံ ဧဝံ ကတေ ဣဒံ အမှာကံ ဘဝိဿတီ’’တိ အာသာဒဿနံ အာယတိသမ္ပကာသနံ။ အပ္ပဏမိတျင်္ဂဿ ဒါနံ။

ဒါနဉ္စ ပဉ္စဓာ သာရဿာသာရဿ စ ဒဗ္ဗဿ ဂဟိတဿ သမပ္ပဏံ၊ တထာဂဟိတဿာနုမောဒနံ၊ တထာ အပုဗ္ဗဒါနံ၊ တထာ ‘‘အမုဿ ဒဗ္ဗံ ဂဏှာဟိ၊ တထေဝ ဘဝိဿတီ’’တိ ပရသေသု သယံ ဂါဟပ္ပဝတ္တနံ၊ တထာ ဣဏပ္ပမောစနဉ္စေတိ။ ယထာဟ –

‘‘ယော သမ္ပတ္တဓနောဿဂ္ဂေါ၊ ဥတ္တမမဇ္ဈိမာဓမော၊

ပတိဒါနံ တထာ တဿ၊ ဂဟိတဿာနုမောဒနံ။

ဒဗ္ဗဒါန’မပုဗ္ဗဉ္စ ၊ သယံ ဂါဟပ္ပဝတ္တနံ၊

ဒေယျဿ ပဋိမောက္ခော စ၊ ဒါနံ ပဉ္စဝိဓံ မတ’’န္တိ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၁၇။၆-၇]။

ဧတေ စတ္တာရော ဥပါယာ မာယာဒီသွေဝန္တောဂဓာ၊ တထာ ဟိ မာယောပေက္ခာ စ ဒဏ္ဍန္တောဂဓာ။ ဣန္ဒဇာလဉ္စ ဘေဒေ အန္တောဂဓံ။ ကေစိ ပနာဟု

‘‘သာမံ ဒါနဉ္စ ဘေဒေါ စ၊ ဒဏ္ဍော စေတိ စတုက္ကကံ၊

မာယောပေက္ခိန္ဒဇာလဉ္စ၊ သတ္တောပါယာ ပကိတ္တိတာ’’တိ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၁၇။၃]။

၃၄၉။ နာမမတ္တေန ဝုတ္တာနံ ဘေဒါဒီနမိဒါနိ ပရိယာယာနျာဟ။ တတြ ဒွယံ ဘေဒေ။ ဇပ မာနသေ စ [ဇပေါ စိန္တနဝါစာသု (ဓာတွတ္ထသင်္ဂဟ၊ ၁၃၅ ဂါထာ)]၊ ဘူ၊ ဏော။ ဘိဒိ ဒွိဓာကရဏေ၊ ဏော။

တိကံ ဒဏ္ဍေ။ ဒဏ္ဍ နိပါတနေ၊ စုရာဒိ။ သဟော ဝုစ္စတိ ဗလံ၊ တဗ္ဘဝံ သာဟသံ။ ဒမနံ ဒမော၊ ဒီဃပဋိသေဓော။

၃၅၀။ သာမံ သုဒ္ဒဝဂ္ဂေ၊ ဒါနဉ္စ ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂေ ကထေဿတိ။ သာမျာဒယော သတ္တရေဝါစရိယမတေ။ ပရမ္ပရောပကာရိတ္တာ ရဇ္ဇဿင်္ဂါနိ။ ပကဋ္ဌမုပကုဗ္ဗန္တိ ရဇ္ဇန္တိ ပကတိယောတိ စောစ္စန္တေ။ ဝုတ္တဉ္စ ကာမန္ဒကီယေ –

‘‘သာမျ’မစ္စဉ္စ ရဋ္ဌဉ္စ၊ ဒုဂ္ဂံ ကောသော ဗလံ သခါ၊

ပရမ္ပရောပကာရီဒံ၊ သတ္တင်္ဂံ ရဇ္ဇမုစ္စတေ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၄။၁]။

အမစ္စရဋ္ဌဒုဂ္ဂါနိ ၊ ကောသော ဒဏ္ဍော စ ပဉ္စမော၊

ဧတာ ပကတိယော ဝုတ္တာ၊ ဝိဇိဂီသဿ ရာဇိနော။

ဧတာ ပဉ္စ တထာ မိတ္တံ၊ သတ္တမော ပထဝီပတိ၊

သတ္တပ္ပကတိကံ ရဇ္ဇံ၊ ဣစ္စာဟ သူရပူဇိတော’’တိ။

တတြ ပေါရသေဏီနံ ပဓာနဘာဝေပိ သတိ ရဋ္ဌဂ္ဂဟဏေန၊ ဗလဂ္ဂဟဏေန ဝါ ဂဟဏသိဒ္ဓန္တိ နေဟ ဝိသုံ ဂဟဏံ ကတံ၊ အမရကောသေ ပန ဒွီဟိ ဂဟဏေ သိဒ္ဓေပိ ပဓာနတ္တာချာပနတ္ထံ ဝိသုံ ဂဟိတာ။ ဝုတ္တဉှိ တတြ –

‘‘သာမျ’မစ္စော သခါ ကောသော၊ ရဇ္ဇဒုဂ္ဂဗလာနိ စ၊

ရဇ္ဇင်္ဂါနိ ပကတယော၊ ပေါရာနံ သေဏိယောပိ စေ’’တိ [အမရ ၁၈။၁၇]။

ဧသဉ္စ သာမျမစ္စရဋ္ဌဒုဂ္ဂကောသဗလသခီနံ ပုဗ္ဗတရဿ ဂရုတ္တံ ဝိညေယျံ၊ ဣဟ တု နာမလိင်္ဂါနုသာသနေ အဘိဓာနသတ္ထေ အနုပယောဂတော ယထာက္ကမံ ဂရုတ္တံ န ဝတ္တုမိစ္ဆတီတိ ဗျတိက္ကမေနောပညာသော ကတော။

သုဝဏ္ဏာဒိမယဘဏ္ဍာဂါရံ ကောသော၊ ပဗ္ဗတောဒကရုက္ခာဒီဟိ ဒုဂ္ဂမံ ပုရံ ဒုဂ္ဂံ၊ ဝိဇိတံ ဇနပဒဝတီ ဘူမိ၊ ဗလံ စက္ကံ၊ တဉ္စ မောလဘတသေဏိသဟာယာမိတ္တာဋဝိကဘေဒေန ဆဗ္ဗိဓံ။ တတြ ကမာဂတံ မောလံ၊ ဝေတနသမ္ဗန္ဓံ ဘတံ၊ ပေါရံ ဗလံ သေဏီ၊ သဟာယဘူတံ သဟာယော၊ အမိတ္တဘူတံ အမိတ္တံ၊ အဋဝိကံ အဋဝိသဟာယော မိတ္တံ။ တဒပိ သဟဇ္ဇံ၊ ပါကတံ၊ ကိတ္တိမဉ္စေတိ တိဝိဓံ။ ‘‘လိင်္ဂေ သဘာဝေ ပကတိ၊ ပေါရာမစ္စာဒိယောနိသု။ တိလိင်္ဂံ ဂုဏသာမျေပီ’’တိ [ဗျာချာသုဓာ ၁။၄။၂၉]ရုဒ္ဒေါ။

၃၅၁။ ပဘာဝါဒီနံ ဝသာ သတ္တိယော နာမ တိဿော ဘဝန္တိ။ သက သတ္တိယံ၊တိ။ တတြ ယံ သန္ဓာဒီနံ၊ ဘေဒါဒီနဉ္စ ယာထာဝတော အဝဋ္ဌာပနံ၊ တံ ဉာဏဗလံ မန္တသတ္တိ၊ သကသမ္ပတ္တုပ္ပတ္တိယံ ကောသဒဏ္ဍာ ပဘူသတ္တိ၊ တေသံယေဝ ပဘုတ္တသမ္ပာဒနေ သာမတ္ထိယတော။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ကောသဒဏ္ဍဗလံ ပဘူသတ္တိ’’ရိတိ [စိန္တာမဏိဋီကာယမ္ပိ]။ ဗလဝတီ ဥဿာဟစေဋ္ဌာ ဥဿာဟသတ္တိ။ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ဝိက္ကမဗလမုဿာဟသတ္တိ’’ရိတိ [ဗျာချာသုဓာ ၂။၈။၁၉ စိန္တာမဏိဋီကာယမ္ပိ]။

ပဘာဝါဒီနံ သကာရဏံ သရူပံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ပဘာဝေါ’’စ္စာဒိ။ ဒမနံ ဒဏ္ဍော၊ တဒတ္ထိယာ ဗလမ္ပိ ဒဏ္ဍော။ တတော ဇာတံ ယံ တေဇော၊ တံ ပဘာဝေါ။ တတော ဇာတော ယော တေဇော၊ သော ‘‘ပဘာဝေါ’’တိပိ ပုလ္လိင်္ဂေန ယောဇနီယံ။ ပဘဝန္တိ တေဇဿိနော အနေနေတိ ပဘာဝေါ၊ ဏော။ ပကဋ္ဌော ဝါ ဘာဝေါ ပဘာဝေါ။ ကောသော ဓနံ၊ တတော ဇာတော ယော တေဇော၊ သော ပဘာဝေါ နာမ။ တထာ ကောသဇော တေဇော ဓနေန သတ္တူနမုပကရဏံ။ ပတပန္တိ တေဇဿိနော ဘဝန္တျနေနေတိ ပတာပေါ၊ ဏော။

၃၅၂။ ဒွယံ မန္တေ။ မန္တာ ဝုစ္စတိ ပညာ၊ သာ ဧတသ္မိံ ဝိဇ္ဇတိ တာယ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗတ္တာတိ မန္တော၊ အထ ဝါ မန္တ ဂုတ္တဘာသနေ၊ ဘာဝေ ဏော။ ဣတရတြ ဘာဝေ ယု။

သော မန္တော ဒွိဂေါစရော ဒွိန္နံ ဇနာနံ ဝိသယဘူတော စတုက္ကဏ္ဏော နာမ။ စတ္တာရော ကဏ္ဏာ ဧတ္ထ စတုက္ကဏ္ဏော။ သော မန္တော တိဂေါစရော တိဏ္ဏံ ဇနာနံ ဝိသယဘူတော ဆက္ကဏ္ဏော နာမ။ မန္တော နာမ စတုက္ကဏ္ဏော ဝါ ဆက္ကဏ္ဏော ဝါ ကတ္တဗ္ဗော၊ န တတော ပရန္တိ ဒွိန္နမေဝေတ္ထ ဂဟဏံ။ အမရကောသေ ပန ဆက္ကဏ္ဏောပိ ပဋိက္ခိတ္တော။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ‘‘အဆက္ကဏ္ဏော၊ ယော တတိယာဒျဂေါစရော’’တိ [အမရ ၁၈။၂၂]။

သဗ္ဗပါရိသဒတ္တာ [သဗ္ဗပါဌိပဒတ္တာ (က။)] ဗျာကရဏဿ သောတူနံ သမယန္တရေသွပိ ပဋုဘာဝဇနနတ္ထံ ဣဓာနာဂတာပိ ဆဂ္ဂုဏာဒယော အာနေတွာ ကထေတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှိ –

‘‘သဗ္ဗပါရိသဒံ [သဗ္ဗပါဋိပဒံ (က။)] ဟိဒံ၊ သဗ္ဗသတ္ထ’မတော မတံ၊

နိဿီယတေ ကွစိ ကိဉ္စိ၊ သဗ္ဗေသ’မတြ ဝါဒိန’’န္တိ။

ယထာ ဆဂ္ဂုဏာ သန္ဓိ ဝိဂ္ဂဟယာနာသနဒွေဓာသယာ [အမရ ၁၈။၁၈-၉]။ တတြ သန္ဓိ ဥပဟာရလက္ခဏော တိဝိဓော ကောသဒဏ္ဍဘူမိပ္ပဒါနဟေတုကော။ အပဟာရလက္ခဏော ဝိဂ္ဂဟော၊ သောပိ တိဝိဓော ပကာသယုဒ္ဓံ ကူဋယုဒ္ဓံ တုဏှိယုဒ္ဓန္တိ။

ပရဗျသနတာသပတ္တိဒေသကာလာတျုဒယာဝါပယာနမတ္တေန သာဒ္ဓေ ပရသ္မိံ ကတာစရဿ ဂုဏာနုရတ္တပကတိဿ ဝိဇိဂီသဿ ယာတြာ ယာနံ[ကာမန္ဒကီယနီတိသာရေ ၁၁ သဂ္ဂေ ပဿိတဗ္ဗံ]၊ တဉ္စ ဝိဂ္ဂယှယာနံ သန္ဓာယယာနံ သမ္ဘူယယာနံ ပသင်္ဂယာနံ ဥပေက္ခိယယာနမိတိ ပဉ္စဝိဓံ။ ပတိဂ္ဂါဟီနံ နိဂ္ဂယှ၊ သန္ဓာယ၊ ဥပေက္ခိယ ဝါ ယံ ယာနံ၊ တံ ဝိဂ္ဂယှယာနာဒိ။ ယဒါ န သက္ကောတိ၊ တဒါ သာမန္တေဟိ သဟေကီဘူယ ယာနံ သမ္ဘူယယာနံ။ အညတြ ဂန္တဗ္ဗေ အညသ္မိံ ပသင်္ဂတော ဂမနံ ပသင်္ဂယာနံ။

‘‘န မံ ပရော ဟန္တုံ သမတ္ထော၊ နာဟမ္ပိ ပရ’’မိတိ ကာလာဒိကေ ပရိက္ခိတွာ ဝိဇိဂီသဿ ဒုဂ္ဂါဒီနိ ဝဍ္ဎယတော ဌိတိ အာသနံ၊ တဒပိ ဝိဂ္ဂယှာသနသန္ဓာယာသနာဒိဘေဒေန ပဉ္စဝိဓံ။ ဗလီနံ သတ္တူနံ မဇ္ဈေ ကာကက္ခိဝါ’လက္ခိတဿော’ဘယတြ ဝစနေနတ္တနော သမပ္ပဏံ ဒွေဓံ။ အညတရေန ဝါ ဗလဝတရေန သန္ဓိ၊ အညတရေန အဗလေန ဝိဂ္ဂဟော ဒွေဓံ။ သတ္တုနော ဝါ ပကတီဟိ သန္ဓာယ ယော တေန ဝိဂ္ဂဟော၊ သတ္တုနေဝ ဝါ ယော သန္ဓိဝိဂ္ဂဟသမုဒါယဟေတုကော [သတ္တုနောဝ ဝါ သန္ဓိဝိဂ္ဂဟသမုဒါယဟေတုနော (ဗျာချာသုဓာ ၁။၈။၁၈)] ဒုဂ္ဂါသယဿ ဗျာပါရော၊ သောပိ ဒွေဓံ။ ပရသန္တာနမပျောဘယဝေဒနာနံ ဥဘယတော ဝုတ္တိ ဒွေဓမုစ္စတေ။

‘‘ဥစ္ဆိဇ္ဇမာနော ရိပုနာ နိရုပါယ ပတိကြိယော။ သတ္တိဟီနော သမာသိယတေ’’တိ [ဗျာချာသုဓာ ၁။၈။၁၈] ဟီနေနာညဿ ဗလဝတရဿ ဓမ္မဝိဇယိနော သမာသယနံ [ဗလဝတာ အရိနာ ဥစ္ဆိဇ္ဇမာနဿ ဟီနသတ္တိနော ယံ ဗလဝဓမ္မဝိဇယိသမာသယနံ (ဗျာချာသုဓာ ၁။၈။၁၈)]၊ တဿေဝ ဝါ ဗလိနော သတ္တုနော ကောသာဒိပ္ပဒါနေန အာသယနံ အာသယော ဝုစ္စတေ။ ဧတေ ဆဂ္ဂုဏာ။

ယသ္မိဉ္စ ဂုဏေ ဌိတော ဝိဇိဂီသော သက္ကောတျတ္တနော အဋ္ဌဝဂ္ဂိယကမ္မာနိ ပဝတ္တယိတုံ၊ ပရဿ စေတာနျုပဟန္တုံ၊ ဂုဏမာဓိဋ္ဌေယျ၊ သာ ဝုဍ္ဎိ။

ကသိ ဝဏိဇ္ဇံ ပထော ဒုဂ္ဂံ၊ သေတု ကုဉ္ဇရဗန္ဓနံ၊

ခနျာကရဓနာဒါနံ၊ သုညာနဉ္စ နိဝေသနံ [ကာမန္ဒကီယနီတိသာရ ၅။၇၈]။

ဣတျေသော အဋ္ဌဝဂ္ဂေါ။

ယသ္မိံ ဝါ ဂုဏေ ဌိတော သကမ္မာနံ ဝုဍ္ဎိ၊ ခယံ ဝါ နာဘိပဿတိ၊ တံ ဌာနံ၊ ယသ္မိံ ဝါ ဂုဏေ ဌိတော သကမ္မာနမုပဃာတံ ပဿတိ၊ တသ္မိံ န တိဋ္ဌေယျ၊ သော ခယော၊ အယံ နီတိဝေဒီနံ တိဝဂ္ဂေါ [အမရ ၁၈။၁၉]။ ဣတရေသံ ဓမ္မတ္ထကာမာ တိဝဂ္ဂေါ။

ဒွယံ ဂုယှေ။ ရဟသိ ဘဝံ ရဟဿံ၊ သော၊ ရဟေ ဝါ ဘဝံ ရဟဿံ။ ဂုဟ သံဝရဏေ၊ ကမ္မနိ ယော။ ဣဒံ ဒွယံ တီသု။ ရဟဿော မန္တော၊ ရဟဿာ ဝါစာ၊ ရဟဿံ မန္တနံ။

၃၅၃။ ပဉ္စကံ ဝိဇနေ။ ဝိဇိ ပုထဘာဝေ၊ ဘူ၊ တော စ။ ဝိစိ ဝိဝေစနေ၊ ပုထုဘာဝေ စ ဝါ။ ‘‘ဝိဝိတ္တံ တီသု ဝိဇနေ၊ အသံပက္ကပဝိတ္တေသူ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ ဝိဂတော ဇနော အသ္မာတိ ဝိဇနော။ ဆာဒေတီတိ ဆန္နော။ ဆဒ သံဝရဏေ။ ဝိတ္တမရဟတီတိ ရဟော၊ ရဟ စာဂေ၊ ရမန္တေ အသ္မိန္တိ ဝါ ရဟော၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ‘‘ရဟော နိဓုဝနေ စာပိ၊ ရဟော ဂုယှေ နပုံသက’’န္တိ [ဗျာချာသုဓာ ၂။၈။၂၂]ရဘသော။ ဒုတိယော ရဟောသဒ္ဒေါ အဗျယံ။ နိဿလာကာ၊ ဥပါသုပျတြ။ နိဿလာကာ ထီ၊ ဥပါသု အဗျယံ။

ဒွယံ ဝိဿာသေ။ သသ ပါလနေ၊ ဏော။ သမ္ဘ ဝိဿာသေ။ ‘‘ဝိဿမ္ဘော ကေလိကလဟေ၊ ဝိဿာသေ’ပဏယေပိ စေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာယမ္ပိ]ရုဒ္ဒေါ။

ဒွယံ နျာယေ။ ယုဇ သမာဓိမှိ၊ သမာဓိ အဘျုပဂမော၊ တော။ ဥပဂန္တဗ္ဗတ္တာ ဥပါယိကံ။ ဥပါယာ သကတ္ထေ ဣကော၊ ဩပါယိကံ၊ ဩပယိကမ္ပိ [ပါဏိနိ ၅။၄။၃၄ (ဂဏ)]၊ လဗ္ဘံ၊ ဘဇမာနံ၊ အဘိနီတံ၊ နျာယံ၊ ဉာယံပျတြ။

၃၅၄။ သိလောကံ ဩဝါဒေ။ အဝပုဗ္ဗော ဝဒ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ၊ ဘာဝေ ဏော။ သာသ အနုသိဋ္ဌိမှိ၊တိ၊ အာဿိ၊ အနုသိဋ္ဌိ။ အနုသာသတေ အနုသာသနံ။ ပုမဝဇ္ဇေ ဣတ္ထိယံ၊ နပုံသကေ စ။ ဧတ္ထ စ ဧကဿေဝတ္ထဿ ဘိန္နလိင်္ဂေဟိ တီဟိ နာမေဟိ ကထနံ န ကေဝလံ ဝါစ္စလိင်္ဂေါယေဝ သဒ္ဒေါ၊ အထ ခေါ ဝါစကလိင်္ဂေါပျတ္ထီတိ ဒီပနတ္ထံ။

ဒွယံ အာဏာယံ။ အာဏ ပေသနေ၊ ဘာဝေ အ၊ အာဏာ၊ ဣတ္ထီ။ အဝဝါဒေါ၊ နိဒ္ဒေသော၊ သိဋ္ဌိပျတြ။ ဒွယံ ဗန္ဓနေ။ ဒါ ဒါနေ၊ ဘာဝေ ယု၊ ဒါ အဝခဏ္ဍနေ ဝါ၊ ဝိယောဂဒါနတော ဥဒ္ဒါနံ။

၃၅၅-၃၅၆။ ဒွယံ အပရာဓေ။ အပဂစ္ဆန္တျနေနာတိ အာဂု၊ ဏု၊ ပလောပေါ၊ ရဿဿ ဒီဃတာ၊ နပုံသကေ အာဂု။ အပဂတော ရာဓော ယေန အပရာဓော၊ ရာဓ သံသိဒ္ဓိမှိ။ ဒွယံ ရာဇဂယှေ။ ကိရ ဝိကိရဏေ၊ ကတ္တရိ အ၊ အတ္တံ။ ဗလ ပါဏနေ၊ ဣ။ ကရသာဟစရိယတော ဗလိ ပုလ္လိင်္ဂေ။ ဘာဂဓေယျောပျတြ။ ဘာဂါသကတ္ထေ ဓေယျော [ပါဏိနိ ၅။၄။၃၆ (ဝါ။)]၊ ဘာဂတ္တေန တိဋ္ဌတီတိ ဝါ ဘာဂဓေယျော၊ ဣယော။

ဒွယံ တုဋ္ဌိဒါယေ။ မနောရထပုဏ္ဏတ္တာ ပတ္တဗ္ဗော ဘာဂေါ ပုဏ္ဏပတ္တော။ တုဿနံ တုဋ္ဌော၊ သောဿတ္ထီတိ တုဋ္ဌီ၊ တေန ဒါတဗ္ဗော ဒါယော တုဋ္ဌိဒါယော၊ အာကာရန္တာနမာယော။

ဆက္ကံ ပါဘတေ။ တထာ ဟိ –

‘‘ဟေမံ သီဟာသနံ ဝေသံ၊ ဝုတ္တံ ဘဒ္ဒါသနံ တထာ၊

ဥပါယန’မုပဂ္ဂယှံ၊ ပါဘတဉ္စော’ပဒါ ထိယ’’န္တိ။

သိလောကာဒ္ဓံ နာမ အမရမာလာ။

ဥပဂန္တွာဒါတဗ္ဗာတိ ဥပဒါ၊ အ၊ ဣတ္ထီ၊ တံ တမတ္ထံ ပတ္ထေန္တေဟိ အာဘရီယတေ အာနီယတေတိ ပါဘတံ၊ ပတ္ထနတ္ထဇောတကောယံ ပသဒ္ဒေါ။ ဥပေယျတေတိ ဥပါယနံ၊ ဣတော ယု၊ ဥပဂစ္ဆတိ ယေနာတိ ဝါ ဥပါယနံ။ ကုစ သင်္ကောစနေ၊ ဏော၊ ဝိဂတော ကောစော ယေန ဥက္ကောစော။ ပဏ္ဏေန သတ္ထပဏ္ဏေန သဒ္ဓိံ အာကရီယတေ အာနီယတေတိ ပဏ္ဏာကာရော၊ အညတြ ဥပစာရာ။ ပဟိဏန္တျနေနေတိ ပဟေဏကံ၊ ဟိ ဂတိယံ၊ ယု၊ သကတ္ထေ ကော။ ပဒေသနံ၊ ဥပဂ္ဂယှံ၊ ဥပဟာရောပျတြ။

ဂုမ္ဗာဒိဒေယျော ဂုမ္ဗဃဋာဒိကော [ဂုမ္ဗဃဋာဒိတော (?)] ဒေယျောသုင်္ကံ၊ အနိတ္ထီ၊ ဂုမ္ဗော နာမ ဇလထလမဂ္ဂါဒီသု လဒ္ဓဗ္ဗဘာဂေါ၊ တထာ ဃဋ္ဋောပိ၊ သမာနတ္ထာ ဟေတေ။ အာဒိနာ ပါဘတမ္ပိ သင်္ဂဏှာတိ။ သုင်္က ဂမနေ၊ သုင်္ကတိ ယေန၊ တံ သုင်္ကံ။ ဂမု ဂမနေ၊ ဗော၊ အဿု၊ ဂုမ္ဗော။ ဒွယံ ဂါမဇနပဒါဒိတော လဒ္ဓဗ္ဗဘာဂေ။ အယ ဂမနေ၊ ဏော၊ အာယော။ အပစ္စယေ အယော။ ဓနာနံ သမ္ပတ္တကာလေ အာဂမော ဓနာဂမော။

၃၅၇။ ဒွယံ ဆတ္တသာမညေ။ အာတပတော သူရိယာလောကတော တာယတီတိ အာတပတ္တံ၊ တော။ ဆာဒယတီတိ ဆတ္တံ၊ ဆဒ အပဝါရဏေ၊ တော၊ တြဏပစ္စယေ ဆတြံ၊ ဟေမံ သုဝဏ္ဏခစိတံ ရညံ ရာဇူနံ အာသနံ သီဟာသနာချံ။ သီဟာကတိပ္ပဓာနတ္တာ သီဟာကတိပ္ပဓာနံ အာသနန္တိ ဝိဂ္ဂဟော။

ဒွယံ စာမရေ။ ဝါလေန ကတာ ဗီဇနီ ဝါလဗီဇနီ။ စမရော မိဂေါ တဿေဒံ စာမရီ။ ‘‘စာမရာ စာမရံ ရောမံ၊ ဂုစ္ဆကဉ္စာဝစူလက’’န္တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၂။၈။၄၀၆]တိကဏ္ဍသေသော။ ပကိဏ္ဏကံပျတြ။ ပကရီယတေ ဝိက္ခိပတေ ပကိဏ္ဏကံ၊ သကတ္ထေ ကော။

၃၅၈။ ခဂ္ဂါဒယော ဣမေ ပဉ္စ ရာဇူနံ ကကုဓဘဏ္ဍာနိ ဘဝန္တိ။ ကုက အာဒါနေ၊ ဓော၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော။ ရညော ဂမနကာလေ သဒါ အာဒါတဗ္ဗတော ကကုဓာနိ စ တာနိ ရာဇဓနတ္တာ ဘဏ္ဍာနိ စေတိ ကကုဓဘဏ္ဍာနိ။

၃၅၉။ ဒွယံ ပုဏ္ဏဃဋေ။ ဇလပုဏ္ဏတ္တာ ဘဒ္ဒေါ ကလျာဏော ကုမ္ဘော ဘဒ္ဒကုမ္ဘော။ ဒွယံ ဟေမဘာဇနေ။ ဘရ ဘရဏေ၊ ဘရဏံ ဓာရဏံ ပေါသနဉ္စ၊ ဓာရဏတ္ထဿ ဘရတိဿ ဘိင်္ဂါဒေသော၊ ဘရတိ ဒဓာတိ ဥဒကန္တိ ဘိင်္ဂါရော၊ အာရော။ ကရကော၊ ကုဏ္ဍိကာပျတြ။

ဟတ္ထီ စ အဿော စ ရထော စ ပတ္တိ စ၊ တေသံ သမူဟော ဟတ္ထိဿရထပတ္တိ စတုရင်္ဂိနီ သေနာတျုစ္စတေ၊ သေနင်္ဂတ္တာ သမာဟာရဒွန္ဒောယံ။ စတ္တာရိ အင်္ဂါနိ ယဿံ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ သာ စတုရင်္ဂိနီ၊ ဤ၊ ဣနီ။

၃၆၀။ ဒန္တျန္တံ ဟတ္ထိနိ။ ကုဉ္ဇော ဟနု၊ ဒန္တော စ၊ တံယောဂါ ကုဉ္ဇရော၊ အတိသယေ ရော၊ ကုံ ပထဝိံ ဇရာပေတီတိ ဝါ ကုဉ္ဇရော၊ အလုတ္တသမာသော၊ ကုဉ္ဇေ ဝါ ဂိရိကူဋေ ရမတိ၊ ကောဉ္စနာဒံ နဒန္တော ဝါ စရတိ၊ ကုံ ဝါ ပထဝိံ တဒါဃာတေန ဇရယတီတိ ကုဉ္ဇရော။ ဝါရယတိ ပရဗလံ ဝါရဏော၊ နန္ဒာဒီဟိ ယု။ ဟတ္ထယောဂါ ဟတ္ထီ။ မတင်္ဂဿ ဣသိနော အပစ္စံ မာတင်္ဂေါ၊ မဟန္တံ အင်္ဂံ သရီရမေတဿာတိ ဝါ မာတင်္ဂေါ၊ ဟ နလောပေါ၊ အဿာကာရော စ။ ဒွေ ရဒါ ဒန္တာ ယဿ ဒွိရဒေါ၊ ‘‘ရဒ ဝိလေခနေ ဒန္တေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဂဇ သဒ္ဒေ၊ ဂဇတီတိ၊ အ။ နဂေါ ပဗ္ဗတော၊ သော ဝိယ ဒိဿတီတိ နာဂေါ၊ ဏော။ ကရေန၊ မုခေန စာတိ ဒွီဟိ ပိဝတီတိ ဒွိပေါ။ ဣ ဂမနေ၊ ဘော။ ဒန္တယောဂါ ဒန္တီ။ သဋ္ဌိဟာယနော၊ ဒန္တာဝလော၊ အနေကပေါ၊ မတင်္ဂဇော၊ ကရီ၊ ထမ္ဘေရမော၊ ပဒ္မီ၊ မဟာမိဂေါ၊ ပီလု၊ သိန္ဓုရော၊ ဒီဃမာရုတော၊ ရာဇီဝေါ၊ ဇလကက္ခော၊ နိလ္လုရော၊ ကရဋီ၊ ဝရင်္ဂေါ၊ သုပ္ပကဏ္ဏော ဣစ္စာဒီနိပိ ဟတ္ထိနော နာမာနိ။ သဋ္ဌိဝဿိကတ္တာ၊ ဇာတိယာ သဋ္ဌိဝဿကာလေ ထာမေန ဟာယနတော ဝါ သဋ္ဌိဟာယနော။

ဝနကရီနံ ယော ယူထဇေဋ္ဌော၊ သော သယူထာနံ ဇေဋ္ဌတ္တာ ယူထဇေဋ္ဌော။ သယူထေ ပါတိ ရက္ခတီတိ ယူထပေါတိ စောစ္စတေ။

၃၆၁။ ကာဠာဝကာဒီနိ ဧတာနိ ဟတ္ထိရာဇာနံ ကုလာနိ။ ကလမ္ဗတေ သဒ္ဒါယတေတိ ကာဠာဝကော၊ ဏွု၊ မလောပေါ။ ဂင်္ဂါယံ ဇာတော ဂင်္ဂေယျော၊ ဌာနဝသေန သာ သညာ။ ပဏ္ဍရဝဏ္ဏတာယ ပဏ္ဍရော။ ဝဏ္ဏဝသေန တမ္ဗဝဏ္ဏတာယ တမ္ဗော။ ပိင်္ဂလဝဏ္ဏတာယ ပိင်္ဂလော။ ဂန္ဓယုတ္တတာယ ဂန္ဓော။ မင်္ဂ ဂမနတ္ထော၊ သောဘနဂမနယုတ္တတာယ မင်္ဂလော၊ အတိသာယနေ၊ ပသံသာယံ ဝါ လော။ ဟေမဝဏ္ဏတာယ ဟေမော။ ဥပေါသထကုလေ ဇာတတ္တာ ဥပေါသထော၊ ဥပဂန္တွာ အရယော ဥသတီတိ ဝါ ဥပေါသထော၊ ထော၊ ဥသ ဒါဟေ၊ ဥပပုဗ္ဗော ဝသ နိဝါသေ ဝါ၊ ဝဿော၊ ဥပေါသထော၊ တိထီဝိသေသော စ။ ဆဗ္ဗဏ္ဏဒန္တတာယ ဆဒ္ဒန္တော။ ဧတေသဉ္စ ကာဠာဝကော ဒသန္နံ ပုရိသာနံ ဗလံ ဓာရေတိ၊ ဂင်္ဂေယျော ဒသန္နံ ကာဠာဝကာနံ၊ ဧဝံ ယာဝဆဒ္ဒန္တာ နေတဗ္ဗော၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ပန ဒသန္နံ ဆဒ္ဒန္တာနံ ဗလံ ဓာရေတိ၊ တေနေဝ ဘဂဝါ ကာဠာဝကဟတ္ထိဂဏနာယ ကောဋိသဟဿဗလံ ဓာရေတိ၊ ပုရိသဂဏနာယ ဒသန္နံ ပုရိသကောဋိသဟဿာနံ ဗလံ။

၃၆၂။ ပါဒေါ ကရိပေါတေ။ ပဉ္စဝဿာနိ ယာဝ ကလဘော၊ ကလ သင်္ချာနေ၊ အဘော၊ ကလဘော၊ ဠတ္တေ ကဠဘော၊ မာတာပိတူဟိ ဘရိတဗ္ဗတ္တာ ဘိင်္ကော၊ ဘရတိဿ ဘိင်္ကော။ ကရိသာဝကောပျတြ။ ပါဒေါ မတ္တမာတင်္ဂေ။ ဒါနံ ပဘိန္နော ယဿ ပဘိန္နော။ မဇ္ဇတီတိ မတ္တော၊ မဒ ဥမ္မာဒေ။ ဂဇေ ဇာယတီတိ ဂဇ္ဇော၊ ဏျော၊ မဒေါ။ သော သဉ္ဇာတော ယဿ ဂဇ္ဇိတော။

ဒွယံ ဟတ္ထိသမူဟေ။ ဟတ္ထီနံ သမူဟော ဟတ္ထိဃဋာ။ ဂဇာနံ သမူဟော ဂဇတာ၊ ဂါမဇနဗန္ဓုသဟာယာဒီဟိ တာ။ ပါဒေါ ဟတ္ထိနိယံ။ ဟတ္ထယောဂါ ဟတ္ထိနီ၊ ဤ၊ ဣနီ။ ကဏ သဒ္ဒေ၊ ဣရု၊ သကတ္ထေ ကော။ ကရေဏုကာတိပိ၊ တဒါ ကရယောဂါ ကရေဏုကာ၊ ဣဏု။ ကရိဏီ၊ ဓေနုကာ၊ ဝသာ၊ ကရေဏုပျတြ။

၃၆၃။ ဟတ္ထိသိရောပိဏ္ဍာ ဟတ္ထိနော သိရသိ ဒွေ ပိဏ္ဍာ ကုမ္ဘာချာ။ ကေ သိရသိ ဘဝတီတိ ကုမ္ဘော၊ အဿု၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ ဒွိန္နံ ပန ကုမ္ဘာနံ မဇ္ဈိမံ ဝိဒု နာမ [အမရ ၁၈။၃၇]။ အင်္ကုသသင်္ဃာတံ ဝိန္ဒတျသ္မိန္တိ ဝိဒု၊ ပုမေ၊ ဥ။ ဒွယံ ကဏ္ဏမူလေ။ စူဠ နိမဇ္ဇနေ၊ ဏွု၊ စူဠိကာ၊ စုဒ သဉ္စောဒနေ ဝါ၊ စောဒေန္တိ ဧတ္ထ အင်္ကုသာဒီဟိ အဒန္တန္တိ စူဠိကာ၊ ဒဿ ဠော၊ ဏွု။

အာသတေ အသ္မိန္တိ အာသနံ၊ ခန္ဓဒေသော။ ခန္ဓော ဧဝ ဒေသော ခန္ဓဒေသော၊ တသ္မိံ။ ဒွယံ ပုစ္ဆမူလေ။ ပုစ္ဆဿ မူလံ ဟေဋ္ဌိမဘာဂေါ။

၃၆၄။ တိကံ ဂဇဗန္ဓနထမ္ဘေ။ အာလန္တျသ္မိံ၊ အနေန ဝါ ဗန္ဓန္တိ အာလာနံ၊ ယု။ အာပုဗ္ဗော ဗန္ဓနတ္ထော လာဓာတု။ အာဟနန္တိ ဗန္ဓန္တျသ္မိံ၊ အနေန ဝါ အာဠှကော၊ ဟနဓာတု၊ နဿ ဠော၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော စ၊ ဏွု။ ထမ္ဘ ပဋိဗန္ဓနေ။ ဗန္ဓောပျတြ။

တိကံ သင်္ခလေ။ အနိတ္ထီ တူတိ တွန္တံ လိင်္ဂပဒံ။ ဂလ သေစနေ။ နိဂဠတိ ဗန္ဓတိ ယေနာတိ နိဂဠော၊ အ၊ ကတ္တုသာဓနံ ဝါ။ အဒိ ဗန္ဓနေ၊ အန္ဒတီတိ အန္ဒုကော။ ဏွု၊ အဿု။ ဘုသံ ခလတျနေန သင်္ခလံ၊ ကဋိ ဝတ္ထဗန္ဓနေပိ၊ ‘‘ထီကဋီဝတ္ထဗန္ဓေပိ၊ နိဂဠေ သင်္ခလံ တိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈။၄၁]ရဘသော။ သင်္ခလိကာပျတြ။

ဒွယံ ဂဇဂဏ္ဍေ။ ဂဏ္ဍ ဝဒနေကဒေသေ၊ အဓာတူနမ္ပိ ဓာတူသု ပါဌော၊ ဓာတု ဟိ ကြိယတ္ထော။ ဂဏ္ဍော ကပေါလသာမညေပိ။ ကဋ ဝဿာဝရဏေသု၊ အ။ ဒွယံ ကရိမဒဇလေ။ ဒီယတေတိ ဒါနံ။ မဒ ဥမ္မာဒေ၊ ကရဏေ အ။

၃၆၅။ ဒွယံ ဟတ္ထိကရေ။ သောဏ ဝဏ္ဏဂတီသု၊ ဍော၊ သောဍ ဂဗ္ဗေ ဝါ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ဏော စ။ ဒွီသု ဒွေပိ။

ဒွယံ သောဏ္ဍဂ္ဂေ။ ကရဿ သောဏ္ဍဿ အဂ္ဂံ။ ပုသ ပေါသနေ။ ခရော၊ သဿ ကော၊ ဥဿောတ္တံ၊ ပုသ ဝုဍ္ဎိမှိ ဝါ၊ ဘူ၊ ပုသ သ္နေဟသေစနပူရဏေသု ဝါ၊ ကိယာဒိ၊ ပုသ ဓာရဏေ ဝါ၊ စုရာဒိ။

ဟတ္ထိဿ ကာယမဇ္ဈမှိ ဗန္ဓနရဇ္ဇု ကစ္ဆာ နာမ။ ကစ ဗန္ဓနေ၊ ဆော။ ဒူသာ၊ ဝရတြာပျတြ။ ကုထော နာမ ဟတ္ထိပိဋ္ဌတ္ထရိတစိတြကမ္ဗလံ၊ သော အာဒိ ယေသန္တေ ကုထာဒယော။ ကုထာဒယော ဧဝ ကပ္ပနော နာမ ဘဝန္တိ။ ကပ္ပ သာမတ္ထိယေ၊ သဇ္ဇနာယဉ္စ ၊ ကရဏေ ယု။ ကပ္ပနာပိ။ ကစ သဇ္ဇနာယံ၊ ထော၊ ကုထော၊ တီသု။ ‘‘နပုံသကမတ္ထရဏံ၊ ထီ ပဝေဏီ ကုထံ တိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈။၄၂] ဟိ ဝေါပါလိတော။ ပဝေဏီ၊ အတ္ထရဏံ၊ ဝဏ္ဏော၊ ပရိတ္ထောမောတိ ဧတေ ကုထပရိယာယာ။

၃၆၆။ ဒွယံ ရာဇာရဟေ ဟတ္ထိနိ။ ရာဇာနမုပဂန္တွာ ဝဟိတုမရဟတီတိ ဩပဝယှော၊ အရဟတ္ထေ ဏျော။ ရာဇာနံ ဝဟိတုံ အရဟတီတိ ရာဇဝယှော၊ ဏျော။ ဒွယံ ကပ္ပိတဟတ္ထိနိ။ သဇ္ဇာ သဇ္ဇနာ သဉ္ဇာတာ ယသ္မိံ သဇ္ဇိတော။ ကပ္ပာ ကပ္ပနာ သဉ္ဇာတာ ယသ္မိံ ကပ္ပိတော။ ဧတသ္မာယေဝ ပါဌာ သဇ္ဇကပ္ပာ သဇ္ဇနာကပ္ပနာနံ ပရိယာယာတိ ဉေယျာ။

ဟတ္ထိနော ပါဒေ ဝိဇ္ဈနကဏ္ဋကော ‘‘တောမရော’’တျုစ္စတေ။ တုဇ္ဇတေနေနေတိ တောမရော၊ တုဒ ဗျထနေ၊ အရော၊ ဒဿ မော၊ ဩတ္တံ။ ဝေဏုကံပျတြ [ကောတြံ ဝေဏုကမာလာနံ (အမရ ၁၈။၄၁)]၊ ကွစိ ဝေဠုကန္တိပိ ပါဌော။

၃၆၇။ ဟတ္ထိနော ကဏ္ဏမူလမှိ ဝိဇ္ဈနကဏ္ဋကော ‘‘တုတ္တ’’မိတျုစ္စတေ။ တုဇ္ဇတေနေနေတိ တုတ္တံ၊ တော။ ဟတ္ထိနော မတ္ထကမှိ ဝိဇ္ဈနကဏ္ဋကော ‘‘အင်္ကုသော’’တျုစ္စတေ။ အင်္ကတေ အနေနေတိ အင်္ကုသော၊ အင်္က လက္ခဏေ၊ သော၊ အဿု။

ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဟတ္ထာရောဟေ။ မဍိ ဘူသာယံ၊ ဟတ္ထိံ မဏ္ဍယတိ ရက္ခတီတိ ဟတ္ထိမဏ္ဍော၊ သောဝ ဟတ္ထိမေဏ္ဍော၊ မိ ဟိံသာယံ ဝါ၊ ဍော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဟတ္ထိံ ပါတိ ရက္ခတီတိ ဟတ္ထိပေါ၊ ကမ္မနိ ဏော။ ဟတ္ထိံ ဂေါပယတိ ရက္ခတီတိ ဟတ္ထိဂေါပကော။ ဂုပ ရက္ခဏေ၊ သကတ္ထေ ကော။ အာဓောရဏော၊ နိသာဒိနောပျတြ။

၃၆၈။ မာတင်္ဂဟယာဒီနံ ဂမနာဒိကြိယာသိက္ခာပကော အာစရိယော ‘‘ဂါမဏီယော’’တျုစ္စတေ။ ဂမနံ ဂါမော၊ ဘာဝေ ဏော။ ဟတ္ထာဒီနံ ဂမနကြိယာ ဂါမော၊ တံ နေတိ သိက္ခာပေတီတိ ဂါမဏီယော၊ အညကြိယာသိက္ခာပနေတူပစာရာ၊ ဂါမံ ဝါ ဟတ္ထာဒိသမူဟံ နေတီတိ ဂါမဏီယော၊ ဂမနံ ဝါ သိက္ခာပေတီတိ ဂါမဏီယော၊ သဗ္ဗတြ နဿ ဏတ္တံ။

ပါဒဒွယံ အဿေ။ ဟယ ဂတိယံ၊ အ။ တုရံ သီဃံ ဂစ္ဆတီတိ တုရင်္ဂေါ၊ ကွိ၊ ဗိန္ဒာလောပေါ၊ လောပေ သတိ တုရဂေါ။ ဝါဟ ပယတနေ၊ အ။ အသ ဘက္ခနေ၊ အ။ သိန္ဓူနမဒူရဘဝေါ ဇနပဒေါပိ သိန္ဓဝေါ၊ တတြ ဘဝေါ သိန္ဓဝေါ၊ သံယောဂန္တတ္တာ န ဝုဒ္ဓိ။ ဃောဋကော၊ ပီတိ၊ တုရင်္ဂမော၊ ဝါဇီ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော၊ သတ္တိရိစ္စာဒီနိပိ အဿေ။ ဃုဋ ပရိဝတ္တနေ၊ ဏွု။ ပါ ပါနေ၊တိ။ ‘‘ပါနေ ထီ ပီတိ အဿေ သော’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ ဝါဇယောဂါ ဝါဇီ၊ ဤ။ ‘‘ဧသဉ္စ ပုဗ္ဗံ ပက္ခော အာသိ၊ သ တု ဒေဝေတျတျတ္ထိတေန သာလီဘူတမုနိနာ သက္ကံ ပယောဇေတွာ ဝဇိရဆေဒိတော’’တိ နိကာယန္တရိယာ။ သပ သမဝါယေ၊တိ၊ သတ္တိ၊ သာမတ္ထိယေပိ။

၃၆၉။ တဿ အဿဿ ဘေဒေါ ဝိသေသော အဿတရော၊ အဿံ တရတီတိ အဿတရော၊ တရ အတိက္ကမနေ၊ တရပစ္စယေနာပိ သိဒ္ဓံ။ ပဓာနဿဘူမိဘဝေါ သုဇာတိကော အဝိကာရီ ကုလီနကော အဿော အာဇာနီယော နာမ၊ အာ ဘုသော ကာရဏာကာရဏံ ဇာနာတီတိ အာဇာနီယော၊ အနီယော၊ ဏျပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ၊ တဒါ ‘‘ကိယာဒိတော နာ’’တိ နာဂမော၊ ဤကာရာဂမော စ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈။၄၄ ဂါထာယမ္ပိ ပဿိတဗ္ဗံ]။ ကုလေ သမ္ဘူတော ကုလီနကော၊ ဤနော၊ သကတ္ထေ ကော။ သင်္ဂါမေ ဂရုသတ္ထပ္ပဟာရေန နိဟတော သန္တော ပိယော သာမိကံ န ဇဟတိ သုခံ ဝဟနသီလော ယော အဿော၊ သော ဝိနီတသဒ္ဒေနောစ္စတေ။ ဝိသေသေန ဒမ္မတံ နေတိ ယန္တိ ဝိနီတော။

ဒွယံ အဿပေါတေ။ ကသ ဂမနေ၊ ဩရော၊ အဿိ၊ ကိဉ္စိ သရတီတိ ဝါ ကိသောရော၊ ဗိန္ဒုလောပေါ၊ အဿော စ၊ ဟယော ဧဝ ဗာလတ္တာ ဟယပေါတကော၊ အပ္ပတ္ထေ ကော။

၃၇၀။ ဒွယံ အထာမဿေ။ ဃုဋ ပရိဝတ္တနေ၊ ဏွု၊ ဃောဋကော၊ အဿသာမညေပျယံ၊ ခရံ ဂစ္ဆတီတိ ခလုင်္ဂေါ၊ သော ဧဝ ခဠုင်္ကော၊ ဂကာရဿ ကကာရံ ကတွာ၊ ရဿ လော၊ ဠတ္တမုတ္တဉ္စ၊ ခဠုကောတိပိ။ ဇဝေန သဗ္ဗေသမဓိကော အဿော ဇဝနော၊ ယု။

ဒွယံ ကဝီတိချာတေ မုခဗန္ဓနေ။ မုခမာတိဋ္ဌတီတိ မုခါဌာနံ။ ခေ မုခဝိဝရေ လီနော ခလီနော။ ‘‘ကဝိကာ တု ခလီနောတိ [ခလီနေ ထီ (?)]၊ ကဝိယံ ကထနံတျပီ’’တိ ရဘသော။ ကဝိ၊ ကဝိကာပျတြ။ ကု သဒ္ဒေ။ ဣ၊ ဤ စ၊ သကတ္ထေ ကော။ ဝါသဒ္ဒေန နပုံသကတ္တံ သမုစ္စိနောတိ။ ဝုတ္တဉ္စ အမရကောသေ ‘‘ကဝိကာ တု ခလီနော’နိတ္ထီ’’တိ [အမရ ၁၈။၄၉]။

အဿာဘိတာဠိနီ ဝေတ္တဝိကတာဒိ ကသာ နာမ။ ကသ ဂမနေ၊ အ၊ ကရဏသာဓနံ။

၃၇၁။ အဿဿ နာသာဂတရဇ္ဇုမှိ ကုသာ၊ ကုသ သိလေသနေ။ ဒွယံ အဿာယံ။ ဝလ သံဝရဏေ၊ ဝေါ၊ ဠတ္တံ၊ အာ၊ ဝဠဝါ။ အသတီတိ အဿာ၊ ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိ အ၊ အာ စ၊ အဿာ။ ဝါမီပျတြ။ ဒွယံ ခုရေ။ ခုရ ဆေဒနေ။ သံ သုခံ ဖရတျနေန သဖံ၊ နေရုတ္တော။ ‘‘သဖံ က္လီဝေ ခုရော ပုမာ’’တိ [အမရ ၁၈။၄၉]အမရကောသော။

ဒွယံ ပုစ္ဆမတ္တေ။ ပုစ္ဆ ပမာဒေ။ န ဂစ္ဆတီတိ နင်္ဂုဋ္ဌော၊ အင်္ဂ ဂမနေ၊ ဌော၊ အဿု၊ ဒွေပိ အနိတ္ထိယံ။ လူမံပျတြ။ ဒွယံ ကေသဝတိ နင်္ဂုဋ္ဌမတ္တေ၊ န တု ဟတ္ထိနော ဧဝ။ ဝါလသမူဟယောဂါ ဝါလဟတ္ထော၊ ယထာ ကေသဟတ္ထော စယေ၊ တထာတြာပိ။ ဝါလော ဓိယျတေ အသ္မိန္တိ ဝါလဓိ၊ ဣ။

ဧတ္ထာနာဂတာပိ အဿဿ ဓာရာချာ [ဓာဝါချာ (က။)] ပဉ္စ ဂတိယော ကထေတဗ္ဗာ။ ယထာ –

အက္ကန္ဒိတံ ဓောရိတကံ၊ ရေစိတံ ဝဂ္ဂိတံ ပ္လုတံ၊

ဂတိယောမေ ပဉ္စ ဓာရာ [ဓာဝါ (က။)]၊ အဿာနံ ဝိညုနာ မတာ [အမရ ၁၈။၄၈-၉]။

တတ္ထ ဝိတ္ထမ္ဘာ သမာဝဂတိ အက္ကန္ဒိတံ၊ ကန္ဒိ ဂတိသောသနေသု၊ တော။ တတော အဓိကာ စတုရာဂတိ ဓောရိတကံ၊ ဓောရ ဂတိစာတုရိယေ၊ တော၊ သကတ္ထေ ကော။ မဏ္ဍလိကာယာနေန ဂမနံ ရေစိတံ၊ ရိစ ဝိယောဇနသမ္ဗဇ္ဈနေသု၊ သမ္ဗဇ္ဈနံ မိဿနံ။ ဝေဂေန ပရိက္ခိတ္တော ပရိစရဏံ ဝဂ္ဂိတံ၊ ဝဂ္ဂ ဂမနတ္ထော။ တုရံ သမေန ဂမနံ ပ္လုတံ၊ ပ္လု ဂတိယံ။ တ’ဒုတ္တ’မဿသတ္ထေ ‘‘သမော’ဓိကော လယော ဝေဂီ၊ တုရိတဿော ဘဝေ ကမာ’’တိ။

၃၇၂။ ဒွယံ ယုဒ္ဓတ္ထေ စက္ကယုတ္တယာနေ။ သန္ဒ ဂမနေ၊ သန္ဒတေ ဂမျတေနေနေတိ သန္ဒနော၊ ယု။ ရမတေနေနေတိ ရထော၊ ထော၊ မလောပေါ။ သတင်္ဂေါပျတြ။ သတမင်္ဂါနျဿ။

ယံ န ရဏာယ ယုဒ္ဓတ္ထံ စက္ကယုတ္တံ ယာနံ၊ အပိ တု ကီဠာဘမနာဒျတ္ထံ၊ သော ပုဿရထော။ ဝုတ္တဉ္စ အမရကောသေ ‘‘အယံ ပုဿရထော စက္က-ယာနံ န သမရာယ ယ’’န္တိ [အမရ ၁၈။၅၁]။ ပုသ ပါသနေ၊ သော၊ ပုသနာမကေန ဖလဝိသေသေန ယုတ္တော ရထော ပုဿရထော၊ ပုဿနက္ခတ္တေန ကတော၊ သဇ္ဇိတော ဝါ ရထောတိ ပုဿရထော။

ဗျဂ္ဃဿ စမ္မာဝုတော ပရိက္ခိတ္တော ရထော ဝေယျဂ္ဃော နာမ၊ ဗျဂ္ဃဿ ဝိကာရော စမ္မံ ဝေယျဂ္ဃံ၊ ဏော၊ တေန ပရိဝုတော ရထော ဝေယျဂ္ဃော၊ ဏော၊ ဥဘယတြာပိ ဝုဍ္ဎာဂမော။ ‘‘ပစ္စတ္တံ [ပစ္စတ္ထံ (က။)] အယန္တိ ဂစ္ဆန္တီတိ ပစ္စယာ’’တိ ဝစနတ္ထတော ပစ္စတ္တမေဝ [ပစ္စတ္ထမေဝ (?)] ပစ္စယာ ဘဝန္တိ၊ ယထာ ကာရိတန္တသ္မာပိ ပယောဇကဝသေန အနေကကာရိတပစ္စယာ။ ဒီပိနော စမ္မာဝုတော ရထော ဒီပေါ နာမ၊ ဒီပိနော ဝိကာရော စမ္မံ ဒီပံ၊ ဏော၊ တေန ပရိဝုတော ရထော ဒီပေါ၊ ဏော။

၃၇၃။ ဒွယံ ပုရိသယုတ္တယာနေ။ သိ သေဝါယံ။ သုခတ္ထိကေဟိ သေဝီယတေတိ သိဝိကာ၊ ဏွု၊ ဝါဂမော၊ ဣတ္တံ၊ ကိတပစ္စယာ ဟိ ယေဘုယျေန ကမ္မာဒီသုပိ ဝတ္တန္တိ၊ ကိစ္စပစ္စယာ စ ကတ္တရိပိ၊ ယထာ ‘‘ဝိနယော၊ နိဿယော၊ တပနီယာ ဓမ္မာ’’တျာဒီသု၊ မဟာပဒေသေန ဝါ ကိတကိစ္စပစ္စယာနံ ကတ္တုကမ္မာဒီသွပိ ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ သိဝံ ကရောတီတိ ဝါ သိဝိကာ၊ ဣကော။ ယာပျေဟိ အဓမေဟိ ယာယတေ နိယျတေတိ ယာပျယာနံ။ ‘‘ယာပျ ပါနီယကေ နိန္ဒျေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။

ဒွယံ သကဋေ။ အနိတ္ထီ တူတိ တွန္တံ လိင်္ဂပဒံ။ သက သတ္တိယံ၊ အဋော။ အန ပါဏနေ၊ ကရဏသာဓနံ၊ နတ္ထိ နာသာ ယဿာတိ ဝါ အနံ၊ သာလောပေါ၊ ရဿော စ။ က္လီဝေ’နံ၊ သကဋော၊ နိတ္ထီတျမရကောသော[အမရ ၁၈။၅၂]။

ဒွယံ စက္ကေ။ ကရောတိ ဂမနမနေနေတိ စက္ကံ၊ ဒွိတ္တံ၊ စက္ကာဒိ။ ရထဿ အင်္ဂံ ရထင်္ဂံ။ တဿ စက္ကဿ အန္တော အဝသာနံ နေမိ၊ သာ နာရိယံ ဣတ္ထိယံ။ နယတိ စက္ကံ နေမိ။ ယာ ဘူမိံ ဖုသတိ၊ နီ နယေ၊ မိ၊ ဤပစ္စယေ နေမီ စ။ ပဓိပျတြ။

၃၇၄။ တမ္မဇ္ဈေ တဿ ရထဿ၊ စက္ကဿ ဝါ မဇ္ဈေ စက္ကာကာရော ပိဏ္ဍိကာ၊ ယဿံ သဗ္ဗာနိ ကဋ္ဌာနိ အာသဇ္ဇန္တေ။ ပိဏ္ဍိကာသာဟစရိယာ နာဘိ ဣတ္ထီ၊ ဤပစ္စယေ နာဘီ စ။ သဗ္ဗာနိ ကဋ္ဌာနိ ပိဏ္ဍေတီတိ ပိဏ္ဍိကာ၊ ပိဏ္ဍ သင်္ဃာတေ၊ အ၊ သကတ္ထေ ကော။ ပိဏ္ဍီပိ၊ နာဘိ ဝိယာတိ နာဘိ။

ရထဿ ယုဂကဋ္ဌံ ယတြ အာသဇ္ဇတေ၊ သ ယုဂန္ဓရော။ ကုံ ပထဝိံ ဝုဏောတိ အစ္ဆာဒယတီတိ ကုဗ္ဗရော၊ ဝု သံဝရဏေ၊ ရော၊ ဥဿတ္တံ။ ယုဂံ ဓာရေတီတိ ယုဂန္ဓရော၊ သညာယံ အ၊ အဘိဓာနာ ရဿော။

အက္ခော သကဋံ၊ တဒဝယဝေါ ဝါ၊ တထာ စာဟာဇယာစရိယော –

‘‘အက္ခော ဝိဘီဋကေ နိမ္ဗေ၊ သကဋေ စ ဗျဝဟာရေ၊

ရထဿာဝယဝေ ကဿေ၊ ပါသကေပျ’က္ခ’မိန္ဒြိယေ’’တိ။

တဿဂ္ဂဂတေ ကီလေ အာဏီ၊ ဣတ္ထီ။ အဏိပိ၊ ‘‘သီမာဿိက္ခဂ္ဂကီလေသု၊ အဏီ အာဏီ ဣမေ ဒွိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈။၅၆] ဟိ ရုဒ္ဒေါ ဒွိဓာ ပဌတိ။ ‘‘အဏီ အာဏီ စ အက္ခဂ္ဂကီလေ သီမာဿိသု မတာ’’တိ စ နာနတ္ထသင်္ဂဟောပိ။ အဿိ ကောဏော။ အဏ သဒ္ဒေ၊ ဏိ။ ပုဗ္ဗပက္ခေ န ဝုဍ္ဎိ၊ အန ပါဏနေ ဝါ၊ ဏတ္တံ။ ကဏ္ဍကာဒိသတ္ထေဟိ ပရိရက္ခဏတ္ထံ ကတော ရထာဝရဏော ဝရုထော၊ ယော ‘‘ရထဂုတ္တီ’’တိ ချာတော။ ဝရ ဝရဏေ၊ ဝရဏမေတ္ထာဝရဏံ၊ ယထာ ရထံ ထိရတ္ထံ တဋ္ဌဉ္စ ဂေါပတီတိ ရထဂုတ္တိ၊ ဣတ္ထီ၊ ‘‘ဂုတ္တိ ကာရာဂါရေ ဝုတ္တာ၊ ဘူဂတေ ရက္ခဏေ ယမေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။

၃၇၅။ ရထာဒီနံ ပုရောဘာဂသင်္ခါတေ မုခေ ဓုရော။ ဓရ ဓာရဏေ၊ အဿု၊ ယာနမုခံပျတြ။ အက္ခောပက္ခရာဒယော ရထဿ အင်္ဂါ နာမ။ အက ဂမနေ၊ ခေါ၊ အက္ခော၊ ဒွိန္နံ ရထစက္ကာနံ အန္တရဂတော ကဋ္ဌဝိသေသော။ ဥပရိ ကရီယတေတိ ဥပက္ခရော၊ အက္ခဿောပရိ ကဋ္ဌဝိသေသော။ အမရကောသေ ပန ဥပက္ခရသဒ္ဒဿ သဗ္ဗရထာဝယဝဝါစကတ္တံ ဝုတ္တံ ‘‘ရထင်္ဂန္တု ဥပက္ခရော’’တိ [အမရ ၁၈။၅၅]။ ‘‘အပက္ခရော’’တိပိ ပါဌော။

သဗ္ဗသ္မိံ ဟတ္ထာဒိကေ ဝါဟနေ ယာနာဒိတ္တယံ၊ သဗ္ဗတြ ကရဏသာဓနံ။ ယောဇနီယံ ယုဇ္ဇတေနေနာတိ ယောဂ္ဂံ၊ ဏျော။ ပတ္တံ ဓောရဏဉ္စာတြ။ ပတ ဂတိယံ။ ဓောရ ဂတိစာတုရိယေ၊ ဧတ္ထာပိ ကရဏသာဓနံ။

၃၇၆။ စတုက္ကံ သာရထိမှိ။ ရထေန စရတိ သီလေနာတိ ရထစာရီ။ သဝတိ ပေရယတီတိ သူတော၊ သူ ပေရဏေ၊ တော။ အဇ ဂမနေ။ ပါဇေတီတိ ပါဇိတာ၊ ရိတု၊ ဒီဃာဒိ။ သရ ဂတိယံ၊ ထိ၊ ရထေန သဟ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ သာရထိ၊ ဣဏ၊ အညတြောပစာရာ။ နိယန္တာ၊ ယန္တာ၊ ခတ္တာ၊ သဗျဋ္ဌော၊ ဒက္ခိဏတ္ထော၊ ရထကုဋုမ္ဗီပျတြ။

‘‘နိယန္တာ ပါဇိတာ ယန္တာ၊ သူတော ခတ္တာ စ သာရထိ၊

သဗျဋ္ဌော ဒက္ခိဏတ္ထော စ၊ သညာ ရထကုဋုမ္ဗိနော’’တိ [အမရ ၁၈။၅၆-၆၀]။ –

ဝုတ္တံ ။ အတ္ထတော သာရထိနော ရထကုဋုမ္ဗီ စ နာမံ။ ရထနာယကေ တု ‘‘ရထာရောဟော စ ရထိကော ရထီ’’တိ ပစ္ဆာ ဝက္ခတိ။ ခုဒိ သံပေသနေ၊ တု၊ ဒဿ တော၊ ဥဿတ္တဉ္စ၊ ခတ္တာ။

တိကံ ရထေ ပါဇိတတရာ အညေ ယောဓာ၊ အတြ ယေ ‘‘ရထနာယကာ’’တိပျုစ္စန္တေ။ ရထမာရောဟတီတိ ရထိကော၊ ရထီ စ။ ရထေန ယုဇ္ဇတီတိ ဝါ ရထိကော၊ ရထီ စ။ ရထိနော၊ သန္ဒနာရောဟောပျတြ။ ဒွယံ ယောဓေ။ ယုဓ သမ္ပဟာရေ၊ ဏော။ ဘဋတိ ယုဇ္ဇတီတိ ဘဋော၊ အ။ ကွစိ ယောဒ္ဓါပိ။

၃၇၇-၃၇၉။ စတုက္ကံ ပဒါတိကေ။ ပဒေဟိ အတတိ အဇတီတိ ပဒါတိ၊ အတ သာတစ္စဂမနေ၊ ဣ။ ပဒ ဂမနေ။ ပဒတီတိ ပတ္တိ၊ ဣ၊ ဒွိတ္တံ။ ပဒေန အဒတီတိ ဝါ ပတ္တိ၊ အလောပေါ၊ ဒဿ တော၊ ဣမေ ဒွေ၊ ဝက္ခမာနာ ဒွေ စ ပုမေ။ ပဒေဟိ ဂစ္ဆတီတိ ပဒဂေါ၊ ပဒိကော။ ပါဒါတိကော၊ ပဒါဇယောပျတြ [ပါဒေဟိ အဇတိ ဤ၊ ရဿော စ ပဒါဇိံ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈။၆၆)]။

ဆက္ကံ ကဝစေ။ နဟ ဗန္ဓနေ၊ ကရဏေ ဏော။ ကင်္က ဂတျတ္ထော၊ အဋော။ ဝရီယတေ တန္တိ ဝမ္မံ၊ ဝရ ဝရဏေ၊ ဝရ ဣစ္ဆာယံ ဝါ၊ မော၊ ရဿ မော။ ကစ ဗန္ဓနေ၊ အ၊ ဝကာရဝဏ္ဏာဂမော။ ဥရော ဆာဒယန္တျနေနာတိ ဥရစ္ဆဒေါ။ ဝါသဒ္ဒေါ ဒွိန္နံ ပုန္နပုံသကတ္တံ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ ဇလ ဒိတ္တိယံ၊ ဏွု။ တနုတ္တံ၊ ဒံသနံ၊ ဇဂရောပျတြ။ ‘‘ဇဂရော ကင်္ကဋော ယောဂေါ၊ သန္နာဟော စ ဥရစ္ဆဒေါ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈။၆၄ ဗျာချာသုဓာ ၂။၈။၆၄]ဝေါပါလိတော။

တိကံ ကတသန္နာဟေ။ စမ္မေန သမ္မာ နဒ္ဓဝါတိ သန္နဒ္ဓါ၊ ဓော။ သဇ္ဇု ဂတိယံ၊ အ။ ဝမ္မေန နဒ္ဓဝါ ဝမ္မိကော။ ဒံသိတော၊ ဥရစ္ဆဒိကော၊ ဗျူဠှကင်္ကဋော၊ ဇဂရိကောပျတြ။

ဒွယံ ပရိဒဟိတေ ဝတ္ထာဒေါ။ အာပတိပုဗ္ဗော မုစဓာတု ပရိဒဟနေ၊ ဥဘယတ္ထ တော၊ ဘူဇာဒိ။ ပက္ခေ ‘‘သုသပစသကတော က္ခက္ကာ စေ’’တိ သုတ္တေ စကာရေန တပစ္စယဿ က္ကော၊ ဓာတွန္တလောပေါ စ။ ပိနဒ္ဓါ၊ အပိနဒ္ဓါပျတြ။ ပုဗ္ဗပက္ခေ အပိဿာကာရလောပေါ။

စတုက္ကံ အဘိစာရပဒါတိမှိ။ ပုရေ စရဏသီလော၊ သတ္တမိယာ အလောပေါ ဥဘယတြာပိ။ ပုဗ္ဗေ ဏီ။ ပရပက္ခေ အ၊ ပုဗ္ဗံ၊ ပုဗ္ဗေ ဝါ ဂစ္ဆတီတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမော၊ ဒုတိယာယာလောပေါ။ ပုရောဂေါ၊ အဂ္ဂေသရော၊ ပဋ္ဌော၊ အဂ္ဂတောသရော၊ ပုရဿရော၊ ပုရောဂမောပျတြ။

ဒွယံ အသီဃဂါမိနိ။ မန္ဒံ ဂစ္ဆတိ သီလေနာတိ မန္ဒဂါမီ၊ ဏီ။ မန္ထ ဝိလောဠနေ၊ အနေကတ္ထတ္တာ သံကိလေသေ စ။ သံကိလိဿတေတိ မန္ထရော၊ အရော။

တိကံ ဝေဂိနိ။ တုရမေတိ ဂစ္ဆတီတိ တုရိတော၊ ဣ ဂတိယံ၊ တော။ တုရဿိ၊ ပဇဝီ၊ ဇဝေါပျတြ။ ဒွယံ ဇေတုယောဂ္ဂတာမတ္တေ။ ဇိ ဇယေ၊ တဗ္ဗော၊ ဇေတဗ္ဗံ၊ ဏျပစ္စယေ ဇေယျံ။

၃၈၀။ တိကံ သူရေ။ သုရ ဝီရ ဝိက္ကန္တေတိ စုရာဒိဓာတု။ သုရယတိ၊ ဝီရယတီတိ သူရော၊ ဝီရော စ၊ အ၊ ဒီဃာဒိ၊ ကန္တ ဆေဒနေ။ ဝိက္ကန္တော။ ဒွယံ သဟာယမတ္တေ။ သဟ ဧတိ ဂစ္ဆတီတိ သဟာယော၊ သဗ္ဗတြ ကတ္တရိ စ အ။ အနုသဒ္ဒေါ ပစ္ဆာတ္ထော။ သမာတိ ဧတေ ဒွေ တုလျတ္ထာ။ အနုပ္လပေါ၊ အဘိသရောပိ။ သန္နဒ္ဓပ္ပဘုတီ သန္နဒ္ဓသဒ္ဒါဒယော အနုစရန္တာ တီသု။

ပါထေယျံ နာမ ရာဇာဒီနံ ယာတြာသွေဝ ဗဟုလံ ပဝတ္တတီတိ ဣဓ တံ ဝုတ္တံ၊ ပထေ ဟိတံ ပါထေယျံ၊ ဧယျော။ သမ္ဗ မဏ္ဍလေ၊ အလော၊ သမေတိ အဒ္ဓါနပရိဿမမေတေနာတိ ဝါ သမ္ဗလံ၊ အလော၊ ဗာဂမော စ။

၃၈၁။ စတုက္ကံ သေနာယံ။ ဝါဟယောဂါ ဝါဟိနီ။ ဓဇယောဂါ ဓဇိနီ။ သိ ဗန္ဓနေ၊ နော၊ သေနာ။ စမု အဒနေ၊ ဦ။ စမတိ ဘီရုန္တိ စမူ။ ပုတနာ၊ အနီကိနီ၊ ဝရူထိနီပျတြ။ ဧတ္ထ စ ပုတနာ အနီကိနီ ဝါဟိနီ စမူ သေနာဘေဒေပိ။ ‘‘ပုတနာ’နီကိနီ စမူ၊ သေနာ သေနာန္တရေပိ စေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ၊ ‘‘သေနာပဘေဒေ သေနာယံ၊ သဝန္တျမပိ ဝါဟိနီ’’တိ ရဘသော စ။ စက္ကာဒိတိကံ သာမညေန သေနာယံ၊ သေနင်္ဂေ စ။ စာဏကျေ တု သေနာဝိသေသေ အနီကော ဝုတ္တော ‘‘တီဏိ တိကာနျနီက’’န္တိ။

အဿေဝ ကာမန္ဒကီယေ ဝိဝရဏံ၊ ယထာ –

‘‘အဿဿ ပတ္တိယောဓာ ယေ၊ ဘဝေယျုံ ပုရိသာ တယော၊

ဣတိ ကပ္ပာ တု ပဉ္စဿာ၊ ဝိဓေယျာ ကုဉ္ဇရဿ တု၊

ပါဒင်္ဂေါ ပါဇိတာဝန္တော၊ ပုရိသာ ဒသ ပဉ္စ စ၊

ဝိဓာနမိတိ နာဂဿ၊ စတုက္ကံ သန္ဒနဿ စ၊

အနီကမိတိ ဝိညေယျ-မိတိ ကပ္ပာ နဝ ဒွိပါ’’တိ။

ကရီယတေ ဝိဂ္ဂဟော ယေနေတိ စက္ကံ။ ဗလ သံဝရဏေ၊ အ။ အဏ သဒ္ဒေ၊ ဣကော။ ဝါကာရော နပုံသကတ္တံ သမုစ္စိနောတိ။

စတုရင်္ဂဗလာယ သုသန္နဒ္ဓါယ သေနာယ ယုဒ္ဓတ္ထံ ဒေသဝိဒေသေ ဝိနျာသော ဝိဘဇိတွာ နျသနံ ဌပနံ ဗျူဟော ကထျတေ။ ဝိဘဇိတွာ ဦဟနံ ဌပနံ ဗျူဟော။ တဗ္ဘေဒါ ဒဏ္ဍဘောဂမဏ္ဍလာသံဟတာ စတ္တာရော ပကတိဗျူဟာ။ တတြ အနီကာနံ တိရိယတော ဝုတ္တိ ဒဏ္ဍော။ သမတ္ထာနမနီကာနမနွာဝုတ္တိ အညောညတော ဝုတ္တိ ဘောဂေါ။ မဏ္ဍလရစနာယ သရန္တာနမနီကာနံ သဗ္ဗတော ဝုတ္တိ သပ္ပသရီရမိဝ မဏ္ဍလော။ ဌိတာနမိတရေတရာသံ ဟတာနံ ဝိသိလိဋ္ဌတရာနံ အနီကာနံ ပုထုဝုတ္တိ အသံဟတော။ တဒုတ္တံ ကာမန္ဒကေန –

‘‘တိရိယတော ဝုတ္တိ ဒဏ္ဍာချာ၊ ဘောဂေါနွာဝုတ္တိရေဝ စ၊

မဏ္ဍလော သဗ္ဗတောဝုတ္တိ၊ ပုထုဝုတ္တိ အသံဟတော’’တိ။

ဗျူဟသမဝေတော ဧဝ ဗျူဟဿေကဒေသော ပစ္ဆာဘာဂေါ ဗျူဟပဏှိ၊ ဗျူဟဿ ပစ္ဆာ၊ ဗျူဟန္တရမေဝ ဝါ။ ယတြ ဌိတော ရာဇာ သသေနံ ပဋိဂ္ဂဏှတိ၊ တံ သေနာယ ပစ္ဆာ ဓနုသတဒွယန္တရေန ဌိတပရိသသဟိတံ အနီကံ ‘‘ပဋိဂ္ဂဟော’’တျုစ္စတေ။

၃၈၂-၃၈၃။ ဧကော ဟတ္ထီ ဒွါဒသပုရိသသဟိတော ‘‘ဧကော ဟတ္ထီ’’တျုစ္စတေ၊ ဧတေန လက္ခဏေန အဓမန္တတော ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန တယော ဟတ္ထိနော ဟတ္ထာနီကံ နာမ၊ တထာ ဧကော တုရင်္ဂေါ တိပုရိသသဟိတော၊ ဧကော စ ရထော စတုပုရိသသဟိတော ဧကော ဟယော၊ ဧကော ရထောတိ ဧတေန လက္ခဏေန အဓမန္တတော တယော ဟယာ စ တယော ရထာ စ ဟယာနီကံ၊ ရထာနီကံ နာမ၊ တေနာဟ ‘‘တယော တယော ဂဇာဒယော’’တိ။ သသတ္ထာ ခဂ္ဂါဒိသတ္ထဟတ္ထာ စတုဇ္ဇနာ စတ္တာရော ပုရိသာ ပတ္တာနီကံ နာမ ဝုတ္တာ။ ဟေဋ္ဌိမန္တတောယေဝေတ္ထာပိ ပရိစ္ဆေဒေါ။ အမရကောသေ တွညထာ ကထိတာ –

‘‘ဧကကေဘရထာ တျဿာ၊ ပတ္တိ ပဉ္စပဒါတိကာ၊

ပတျင်္ဂေဟိ တိဂုဏေဟိ၊ ကမာ သညာ ယထောတ္တရံ။

သေနာမုခံ ဂုမ္ဗဂဏာ၊ ဝါဟိနီ ပုတနာ စမူ၊

အနီကိနီ စ တာသန္တု၊ ဒသ အက္ခောဘိနီ မတ’’န္တိ [အမရ ၁၈။၈၀-၁]။

တဿတ္ထော – တီဟိ အဿေဟိ ဂဇေနေကေန ရထေန စ ပဒါတီဘိ စ ပဉ္စဟိ ပတ္တိ နာမ သေနန္တရံ။ ပတျင်္ဂေဟိ သဗ္ဗေဟိ ဂဇာဒီဟိ ယထာပုဗ္ဗံ ဂုဏေဟိ ယထောတ္တရံ ကမေန သေနာမုခါဒိကာ သညာ ဘဝတိ။ ယထောတ္တရန္တိ ဝစနေန ယထာပုဗ္ဗမိတျတ္ထမာဟ၊ တေနေဒံ ဝုတ္တံ ‘‘ဘဝတိ တယော ပတ္တိနော သေနာမုခံ။ တီဟိ သေနာမုခေဟိ ဂုမ္ဗော။ ဂုမ္ဗတ္တယေန ဂဏော။ ဂဏတ္တယံ ဝါဟိနီ။ ဝါဟိနိတ္တယံ ပုတနာ။ ပုတနတ္တယံ စမူ။ စမုတ္တယံ အနီကိနီ။ တာသံ အနီကိနီနံ ဒသ အက္ခောဘိနီ’’တိ။

တတြ ရထာနံ သင်္ချာ သတ္တတိသဟိတေဟိ အဋ္ဌသတေဟာဓိကာနျေကဝီသတိသဟဿာနိ၊ ဧဝမေဝ ဂဇာနမ္ပိ သင်္ချာ၊ တထာ စ –

ပဉ္စသဋ္ဌိသဟဿာနိ၊ ဆသတာနိ ဒသေဝ တု၊

သင်္ချာ တာ တုရင်္ဂါနဉှိ၊ ဝိနာ ရထေ တုရင်္ဂမေ။

နရာနံ သတသဟဿံ၊ သဟဿာနိ နဝေဝ စ၊

သတာနိ တီဏိ စ’ညာနိ၊ ပညာသဉ္စ ပဒါတယောတိ [ဗျာချာသုဓာ ၂။၈။၈၀]။

၃၈၄။ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန သေနံ ဒဿေတွာ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန ဒဿေတုမာဟ ‘‘သဋ္ဌိ…ပေ… ယန္တိ’’စ္စာဒိ။ ယန္တိယာ ယာနံ ကုဗ္ဗန္တိယာ သေနာယ ကတ္တုဘူတာယ ဓူလီကတေသု သန္တေသု။ ကေသု? သဋ္ဌိဝံသကလာပေသု။ ကိတ္တကပ္ပမာဏေသု? ပစ္စေကံ သဋ္ဌိဒဏ္ဍဝန္တေသု၊ ဧသာ အက္ခောဘိနီ နာမ သေနာ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒေန။ ကေနစိ ခေါဘေတုမသက္ကုဏေယျတာယ အက္ခောဘိနီ၊ ယု၊ နဒါဒိ။ ခုဘ စလနေ။

၃၈၅။ စတုက္ကံ သမ္ပတ္တိယံ။ ဓနုက္ကံသော သမ္ပတ္တိ။ ပဒ ဂမနေ၊ ဘာဝေတိ။ ယုပက္ခေ ‘‘ဣတ္ထိယမတိယဝေါ ဝါ’’တိ အ။ လက္ခ ဒဿနင်္ကေသု၊ ဤ၊ လက္ခီ၊ သိရီ စ ပုဗ္ဗေ ဒေဝတာဝသေန ဝုတ္တာ၊ ဣဓ ဓနုက္ကံသဝသေန။

ဒွယံ သမ္ပတ္တိဝိပရီတာယံ။ ဝိရူပံ ပဇ္ဇတီတိ ဝိပတ္တိ၊ ပဒိမှာ ကတ္တရိတိ။ ဝိရူပံ ပဇ္ဇနံ ဝါ ဝိပတ္တိ၊ ဘာဝေတိ။ အာပဒါသဟစရဏတော ဝိပတ္တိ ထိယံ။

စတုက္ကံ သတ္ထမတ္တေ။ အာဒါယ ယုဇ္ဈန္တေ ယန္တိ အာဝုဓံ၊ ယဿ ဝေါ။ အာယုဓံ ဝါ။ ဟရ ဟရဏေ။ ဟရတိ ဇီဝိတန္တိ ဟေတိ၊တိ၊ အဿေ၊ ရလောပေါ၊ ဟနတိဝသေန ဝါ သိဒ္ဓံ။ သသ ဟိံသာယံ၊ ထော။ အတ္ထံပျတြ။ အသု ခေပနေ။

၃၈၆-၃၈၇။ သင်္ခေပေနာယုဓံ ဒဿေတုမာဟ။ မုတ္တာမုတ္တဉ္စ အမုတ္တဉ္စ ပါဏိတော မုတ္တဉ္စ ယန္တမုတ္တဉ္စေတိ သကလံ တံ အာယုဓံ စတုဗ္ဗိဓံ ဗဟူနမ္ပိ တဗ္ဘေဒါနတိဝတ္တနတော။

စတုန္နံ သရူပမာဟ ‘‘မုတ္တာမုတ္တဉ္စာ’’ဒိ။ ယဋ္ဌိ နာမ သတ္ထဝိသေသော၊ န ကတ္တရဒဏ္ဍော။

‘‘ယဋ္ဌိ ဟာရလတာသတ္ထ-ဘေဒေသု ဓနုဒဏ္ဍကေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။

တဒါဒိ အာယုဓံ မုတ္တဉ္စ တံ အမုတ္တဉ္စေတိ မုတ္တာမုတ္တံ၊ ကမ္မဓာရယော၊ ယထာ ကတာကတံ။ ဆုရိကာ အသိပုတ္တိ၊ တဒါဒိကံ အမုတ္တံ။ ယန္တ သင်္ကောစနေ၊ ယန္တံ၊ ဓနွာဒိ။

၃၈၈-၃၈၉။ ပဉ္စကံ ဓနုမှိ။ ဥသုံ အသတိ ခိပတီတိ၊ ကမ္မနိ ဏော၊ ဥဿိ။ ဓန ဓညေ၊ ဥ၊ ဟန ဟိံသာယံ ဝါ၊ ဥ၊ ဟဿ ဓော၊ ဓနု။ ‘‘ဓနု ဝံသဝိသုဒ္ဓါပိ၊ နိဂ္ဂုဏော ကိံ ကရိဿတီ’’တိ [ဟိတောပဒေသ ကထာမုခ ၂၃] ပုမေ ပယောဂေါ။ ‘‘သရာ ဝါပေါ ဓနု ဣတ္ထီ၊ တုဏတာ တိဏတာပိစေ’’တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၂။၈။၅၁]တိကဏ္ဍသေသော။ ကိံ နာမေန ဒဏ္ဍယတီတိ ကောဒဏ္ဍံ၊ ဒဏ္ဍ နိပါတနေ၊ ကိံ နာမေန ဒမျတီတိ ဝါ ကောဒဏ္ဍံ၊ ဒမုဓာတုမှာ ဍော၊ ကိံ နာမေန ဒုနောတီတိ ဝါ ကောဒဏ္ဍံ၊ ဒု ပရိတာပေ၊ ဍော နိပါတိတော၊ ကုဋိလတ္တာ ဝါ ကုစ္ဆိတော ဒဏ္ဍော ယဿတ္ထီတိ ကောဒဏ္ဍံ။ စပ သန္တာပေ၊ အ၊ စပေါ၊ ဝံသဘေဒေါ၊ တဗ္ဗိကာရော စာပေါ၊ ဏော။ သရမသတိ ခိပတီတိ သရာသနံ။ ကမ္မုကမ္ပိ။ ကမ္မာယ ပဘဝတီတိ ကမ္မုကံ။

တိကံ ဂုဏေ။ ဂစ္ဆတိ သရော ယေနာတိ ဂုဏော၊ မဿ ဏော၊ အဿု၊ ဂု သဒ္ဒေ ဝါ၊ ဂဝတိ ဧတေနာတိ ဂုဏော၊ ယု၊ ဏတ္တံ။ ဇရ ဝယောဟာနိမှိ၊ အ၊ ဇိယာဒေသော။ ပက္ခေ ဣကာရလောပေါ၊ ဇယာ။ ‘‘ဇိယာ စာထာ’’တိပိ ပါဌော၊ တဒါ ဒွယံ ဂုဏေ။ မုဗ္ဗီ၊ သိဉ္ဇိနီပျတြ။ မုဗ္ဗဝိကာရော မုဗ္ဗီ။ သိဉ္ဇ အဗျတ္တသဒ္ဒေ၊ ဣနီ။

တိပါဒေါ ကဏ္ဍေ။ သရ ဟိံသာယံ။ သရန္တျနေနာတိ၊ ပုမေ၊ သညာယံ ဏော။ ပတ္တံ ဝါဇော၊ တံယောဂါ ပတ္တီ၊ ဤ။ သာ တနုကရဏာဝသာနေသု၊ ဒိဝါဒိ၊ ဏွု၊ ယဿာလောပေါ။ ဝဏျတေ သဒ္ဒါယတေနေနေတိ ဝါဏော၊ ဏော၊ ဝဏ သဒ္ဒေ။ ကဏျတေနေနေတိ ကဏ္ဍံ၊ ကဏ သဒ္ဒေ၊ ဍော၊ ကဏ္ဍ ဘေဒေ ဝါ။ ဣသ ဂမနေ၊ ဥ၊ ဣဿု၊ ဥသ ဒါဟေ ဝါ။ ခုရ ဆေဒနေ၊ အပေါ၊ အထ ဝါ ခေ အရတိ ဂစ္ဆတီတိ ခုရော၊ အဿု၊ တံ ပါတီတိ ခုရပ္ပော။ တိဇ နိသာနေ၊ ယု။ အသ ခိပနေ၊ ကမ္မေ ယု။ ဝိသိခေါ၊ အဇိမှဂေါ၊ ခဂေါ၊ အာသုဂေါ၊ ကလမ္ဗော၊ မဂ္ဂဏော၊ ရောပေါပျတြ။ ဝိသန္တော ခဏတီတိ ဝိသိခေါ။ ကလ မဒေ၊ အမ္ဗော။ မဂ္ဂ အနွေသနေ၊ ယု။ ရုပ ဝိမောဟနေ၊ ဒိဝါဒိ၊ အ၊ ရောပေါ။ ‘‘ထူလခေဍော ဝိပါဋော စ၊ စိတြပုင်္ခေါ သရောပိ စေ’’တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၂။၈။၅၂]တိကဏ္ဍသေသေ။

ပဉ္စကံ ကလာပေ။ တူဏ ပူရဏေ၊ စုရာဒိ၊ နဒါဒိ။ ‘‘တူဏော နိသင်္ဂေါ တူဏိရော၊ ဥပါသင်္ဂေါ စ ဝါဏဓိ’’ရိတိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၈။၈၈]အမရမာလာယံ ပုံသကဏ္ဍေ။ ‘‘တူဏာ’’တိပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂပ္ပကရဏေ ဝုတ္တော၊ ဣဓ ပန ‘‘တုဏီ၊ တူဏော’’တိ ဒွီသု၊ သရသမူဟာနံ ဌာနတ္တာ ကလာပေါ။ ဣရပစ္စယေ တူဏိရော။ ဝါဏာ သရာ ဓိယန္တေတြေတိ ဝါဏဓိ။ ‘‘တူဏော ပသင်္ဂ တူဏိရ-နိသင်္ဂါ ဝါဏဓိ ဒွိသူ’’တျမရသီဟေ။

၃၉၀။ ဒွယံ ဝါဇေ၊ ယံ ‘‘ကဏ္ဍပတ္တ’’မိတျုစ္စတေ။ ပတ ဂမနေ၊ ကရဏေ ခေါ၊ တဿ ကော၊ ပက္ခေန ကတတ္တာ ဝါ ပက္ခော။ ဝဇတျနေနာတိ ဝါဇော၊ ဏော။ ဝိသမပိဝိတ္ထာတိ ဝိသပ္ပီတော သရော ဒိဒ္ဓါ နာမ။ ဒိသ အပ္ပီတိယံ၊ တော။ လိတ္တောပျတြ။

တိကံ ဝိဇ္ဈိတဗ္ဗေ။ ဝိဇ္ဈနတ္ထံ လက္ချတေတိ လက္ခံ။ ဝိဇ္ဈိတဗ္ဗန္တိ ဝေဇ္ဈံ၊ ဏျော၊ ဈဿ ဇ္ဈော၊ ဣဿေ။ သရော ဝယတိ ဂစ္ဆတိ ယသ္မိံ သရဗျံ၊ ဝဿာကာရလောပေါ။ နိစ္စံ သရာနမဘျာသနံ ဝသီကရဏံ သရာဘျာသော။ ‘‘ဗျာဓေပျုပါသနာယဉ္စ၊ ဝါဏာဘျာသေပျုပါသန’’န္တိ ရုဒ္ဒေါ။ လက္ခမုပဂန္တွာ အသနံ ခိပနံ ဥပါသနံ။

၃၉၁။ ပဉ္စကံ ခဂ္ဂေ။ မဏ္ဍလံ အဂ္ဂံ ယဿ။ နိဂ္ဂတော တိံသတော’င်္ဂုလိတော နေတ္တိံသော။ အသ ခေပနေ၊ အသတေ ခိပ္ပတေတိ အသိ၊ ဣ။ ခဂ္ဂ ခဏ္ဍဘေဒေ။ သာယကော သရေပိ။ စန္ဒဟာသော၊ ရိဋ္ဌိ၊ ကက္ခလကော၊ ကရဝါလောပျတြ။ တဿ ခဂ္ဂဿ ပိဓာနေ ကောသိ၊ ဣတ္ထီ။ ကုသ သိလေသနေ၊ ဣ၊ ကောသိ၊ ရဿန္တော။ ခဂ္ဂဆုရိကာဒီနံ မုဋ္ဌိယံ ထရုသဒ္ဒေါ။ ထရ သတ္ထဂတိယံ၊ ဥ။

၃၉၂။ တိကံ ခဂ္ဂါဒီနံ သတ္ထာနံ ဝါရဏဖလကေ။ ခေဋ ဘက္ခနေ၊ ဏွု။ ဖလ ဝိသာရဏေ၊ ဏွု။ ဖလတီတိ ဖလကံ၊ အနိတ္ထီ။ စရ ဂတိဘက္ခနေသု၊ မော၊ စမု အဒနေ ဝါ၊ အ။ ဖလမ္ပိ။

ဝဏ္ဋာနိဟာရဿာခဂ္ဂါကတိ ဟတ္ထကုဏ္ဍာဒိ ဣလ္လီ၊ ဣလီပိ၊ ဣလ ဂတိယံ၊ နဒါဒိ။ ကရံ ပါလယတီတိ ကရပါလိကာ၊ ဏွု။

ဒွယံ အသိပုတ္တိယံ။ ဆုရ ဆေဒနေ၊ ဏွု။ သသု ဟိံသာယံ၊တိ၊ နဒါဒိ။ အသိနော ပုတ္တီ၊ အသိဓေနုကာပိ။

ဒွယံ ဝဍ္ဎကီနံ မုဂ္ဂရေဟိ သမာနာကာရာယုဓဘေဒေ။ လဂ သင်္ဂေ၊ အလော၊ အဿု၊ ဠတ္တဉ္စ။ မုရံ ဂိရတီတိ မုဂ္ဂရော၊ ရဿ ဂေါ၊ ဂိရ နိဂ္ဂိရဏေ၊ မုစ္စတီတိ ဝါ မုဂ္ဂရော၊ အရော။ ဒုဃဏော၊ ဃနောပိ။

၃၉၃။ ဒွယံ သလ္လေ။ သလ အာသုဂတိယံ၊ အ၊ သရ ဟိံသာယံ ဝါ၊ လော၊ ရဿ လော။ သင်္က သင်္ကာယံ၊ ဥ။ သူလမ္ပိ။ သူလ ရုဇာယံ။

ဒွယံ ဝါသိယံ။ ဝသ ဆေဒနသ္နေဟာဝဟာရဏေသု၊ ဏီ။ တစ္ဆ တနုကရဏေ၊ ယု၊ နဒါဒိ။

ဒွယံ ဖရသုမှိ။ ဆေဒကတ္တာ ကုစ္ဆိတာ ဓာရာ ယဿာတိ ကုဓာရီ။ ကုဓာရောပိ။ ပရံ သသတိ ဟိံသတီတိ ဖရသု။ ဥ၊ ပဿ ဖော၊ သလောပေါ စ။ ပရသုပိ၊ သော ပရသုသဒ္ဒေါ နပုံသကော။ ပရသုဓောပျတြ။

ဒွယံ ပါသာဏဝိဒါရဏေ။ ဋင်္က ဗန္ဓနေ။ ဒရ ဝိဒါရဏေ။ ပါသာဏံ ဒါရယတီတိ ပါသာဏဒါရဏော၊ ယု။ ပါသာဏဒါရကောပိ။

၃၉၄။ ဒွယံ ဟတ္ထပ္ပမာဏေ ကဏယေ [ကဏ္ဍေ (စိန္တာမဏိဋီကာ)]။ စက္ကပူရဏာဒိဝါယုဝသေန ခိပ္ပတေ။ ကဏ သဒ္ဒေ၊ အယော။ ဘိန္ဒနသီလတာယ ဘိန္ဒီ၊ ဝါတိ ဂစ္ဆတိ တေနာတိ ဝါလော၊ အလော၊ ဘိန္ဒီ စ သော ဝါလော စာတိ ဘိန္ဒိဝါလော၊ ဠတ္တေ ဘိန္ဒိဝါဠော၊ ရဿော။

စက္ကာဒယော သတ္ထဘေဒါ။ တတြ စက္ကာကာရော အာယုဓဝိသေသော စက္ကံ။ ကန္တ ဆေဒနေ၊ အဿု၊ ကုန္တော ဒီဃဒဏ္ဍော။ ဂဒါ၊ သတ္တိ စ ပသိဒ္ဓါ။

တိကံ ကောဏဘာဂေ။ ကုဏ သဒ္ဒေါပကရဏေသု၊ ကုဏ သင်္ကောစနေ ဝါ၊ ဏော။ သိ သေဝါယံ၊ အ၊ ရဿော၊ အဿော။ ကုဋ ကောဋိလ္လေ၊ ဣဏ။

၃၉၅။ ဒွိပါဒံ ဝိဇိဂီသဿ ယာတြာယံ၊ သဗ္ဗတြ ဘာဝသာဓနံ။ ယာ ပါပုဏေ၊ နိက္ခမိတွာ ယာယတေ နိယျာနံ၊ ယု။ ‘‘ဆဒါဒီဟိ တတြဏ’’တိ တြဏ။ ယာတြာ၊ အာ။ နဒါဒိနော အာကတိဂဏတ္တာ ဤပစ္စယာဘာဝေါ။ ဌာ ဂတိနိဝတ္တိယံ၊ ပပုဗ္ဗော ယာနေ၊ ယု၊ ပတိဋ္ဌီယတေ ပဋ္ဌာနံ၊ ပုရေစာရိမှိ ပဋ္ဌော။

ပဉ္စကံ ဓူလီမတ္တေ။ တထာ စ ‘‘ပံသု ခေါဒေါ မတော ရေဏု၊ စုဏ္ဏော ဓူလိ’တ္ထိယံ ဘဝေ’’တျမရမာလာ။ စုဏ္ဏ ပိသနေ၊ စုဏ္ဏ သဉ္စုဏ္ဏနေ ဝါ။ ပံသ နာသနေ၊ ဥ။ ရန္ဇ ရာဂေ၊ ရဇော၊ မနောဂဏောပိ နပုံသကေ၊ တံသဟစရဏတော ပံသုပိ။ ‘‘က္လိဝံ’ပရာဓေ ရေဏုမှီ’’တိ ရဘသော။ အထ ဝါ စုဏ္ဏရဇောသဟစရဏတော ပံသု နပုံသကေ။ ဓူ ဝိဓုနနေ၊ ဓူ ကမ္ပနေ ဝါ၊ လိ၊ နဒါဒိ။ ရိ ဂတိယံ၊ ဏု၊ ဣဿေ။

၃၉၆။ ဝံသက္ကမဝေဒီဝံသထုတိံ ယော ကုဗ္ဗတိ၊ သော မာဂဓော။ တသ္မိံ မဓုကော ဝုတ္တော။ သော စ ခတ္တိယာဝေဿသမ္ဘဝေါ ဘဝတိ၊ ဝံသမဂ္ဂံ ထဝတီတိ မာဂဓော၊ ထဿ ဓော။ မဂ္ဂံ ဓဝတီတိ မဓုကော၊ ဏွု၊ ဂ္ဂလောပေါ။

ဝီရိယာဒိထုတိံ သီလေန ယော ပဌတိ၊ သော ဝန္ဒီ၊ တဿီလာဒီသု ဏီ။

ယော နိသာဝသာနံ ဝိဘာဝေန္တော ဗောဓယတိ၊ သော ဝေတာဠိကော၊ ဝိဘာဝေန္တော တာဠသဒ္ဒေန ဗောဓယတီတိ ဝေတာဠိကော၊ ဏိကော။

စက္ကေန စရန္တော ဗဟူဟိ ပီဠေတွာ ယော ပဌတိ၊ သော စက္ကိကော၊ ဥဘယတြ စရတျတ္ထေ ဣကော။ ဃဏ္ဋ ဘာသတ္ထော၊ စုရာဒိ။

၃၉၇။ ပဉ္စကံ ဓဇေ။ ကိတ နိဝါသေ၊ ရောဂါပနယနေ စ၊ ဥ၊ ကိတတိ အပနေတိ ဧတေနာတိ ကေတု။ ဓဇ ဂမနေ၊ အ။ ဥပ္ပတတီတိ ပဋာကာ၊ အာကော၊ ပဋ ဂတိယံ ဝါ၊ ပဋာကာ။ ကေန ဝါတေန ဒလီယတေ ဝိဒါရီယတေတိ ကဒလီ၊ နဒါဒိ၊ ဆိန္နဘိန္နတ္တာ ကုစ္ဆိတံ ဒလံ ပတ္တမေတိဿာတ္ထီတိ ဝါ ကဒလီ၊ ပဋာကာ သဟစရဏတော ဣတ္ထိယံ။ ကဒလီ မောစေပိ။ ယုမှိ ကေတနံ။ ဧတ္ထ စ ဓဇသဟစရဏတော ကေတု ပုန္နပုံသကေ။ ‘‘ပဋာကာ ဝေဇယန္တီ စ၊ ကေတနံ ဓဇ’မနိတ္ထီ’’တျ [အမရ ၁၈။၉၉]မရကောသေ။

အညမညဿေတိ ဧကမပေက္ခိတွာ အပရဿာပရံ အပေက္ခိတွာ အညဿ။ ယော အဟံကာရော အဘိမာနော၊ သော ‘‘အဟံ အဟ’’မိတိ ကရောတီတိ အဟမဟမိကာ ဘဝေ။ ‘‘အဟံ အဂ္ဂေါ ဘဝါမိ၊ အဟံ အဂ္ဂေါ ဘဝါမီ’’တိ အညမညမတိက္ကမ္မ ယောဓာနံ သမဂ္ဂေ ဓာဝနံ၊ တတြ တု အဟံပုဗ္ဗိကာ။ အဟံသဒ္ဒေါ ဝိဘတ္တိပတိရူပကော နိပါတော၊ သကတ္ထေ ကပစ္စယေ ကတေ ဝိစ္ဆာယံ ဂမျမာနတ္တာ ဒွိတ္တာဘာဝေါ။

၃၉၈။ စတုက္ကံ ဗလေ။ ဗလ ပါဏနေ၊ ကရဏေ အ။ ဓာ ဂတိနိဝတ္တိယံ၊ ကရဏေ မော၊ ဓဿ ထော။ သဟတေနေနာတိ သဟံ၊ သဟောပိ။ သက သတ္တိယံ၊တိ။ ဒြဝိဏံ၊ တရော၊ ပရက္ကမော၊ ပါဏောပိ။

အတိသူရတာ ဝိက္ကမော နာမ။

ဇယေ ဇိတေ သတိ၊ ကာရဏဘူတေ ဝါ ကတံ ပါနံ ဇယပါနံ။ အမရကောသေ ပန ‘‘ဝီရပါနံ တု ယံ ပါနံ၊ ဇာတေ ဘာဝိနိ ဝါ ရဏေ’’တိ [အမရ ၁၈။၁၀၃] ဝုတ္တံ။ တဿတ္ထော – ဘဝိဿတိရဏေ ဇီဝိတသံသယာ သံဟာသုပ္ပာဒနတ္ထံ၊ ဒေဝတာယာစနပုဗ္ဗကံ သဇာတိယေဟိ သဟ သမ္ဘူယ ယောဓာနံ ယံ ပါနံ ဇာတေ စ ရဏေ ဝိဇယဿ သန္ဒဿနတ္ထံ၊ တံ ဝီရပါနမုစ္စတေ။

၃၉၉-၄၀၀။ သာဍ္ဎပဇ္ဇံ ယုဒ္ဓေ။ သင်္ဂါမ ယုဒ္ဓေ၊ စုရာဒိ၊ အ။ ဟရ ဟရဏေ၊ ပသယှကရဏေ စ။ အရ ဂမနေ၊ အ။ သမရံ။ ရဏ သဒ္ဒေ၊ ဒွေပျနိတ္ထိယံ။ အဇ ဂမနေ၊ ဏိ၊ အာဇိ၊ ရဿန္တော။ အာဟုယျန္တေ အသ္မိံယောဓာ၊ ဟု သဒ္ဒေ၊ အ။ ယုဓ သမ္ပဟာရေ၊ တော။ အာဒါယ ယုဇ္ဈန္တေတြ အာယောဓနံ၊ ယု။ ယုဇ ယောဂေ၊ သံယုဂံ၊ သံယုတ္တမ္ပိ။ ဘဏ္ဍ ပရိဘာသနေ၊ ယု။ ဝိဂ္ဂယှန္တိ ယုဇ္ဈန္တျသ္မိံ ဝိဂ္ဂဟော။ ကလဟန္တျသ္မိံ ကလဟော။ မေဓ မေဓာဟိံသာသင်္ဂမေသု၊ ဏွု။ ဇညံ၊ ပဝိဒါရဏံ၊ အက္ကန္ဒနံ၊ သင်္ချံ၊ သမီကံ၊ သမ္ပရာယကံ၊ အနီကံ၊ အဘိသမ္ပာတော၊ ကလိသံ၊ ဖောဋော၊ အတျာမဒ္ဒေါဣစ္စာဒယောပိ ယုဒ္ဓေ။ ကေစိ ပန ‘‘ဘဏ္ဍနာဒိပဉ္စကံ ကလဟေ၊ န ယုဒ္ဓေ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ ‘‘ဘဏ္ဍနံ ကဝစေ ယုဒ္ဓေ၊ ခလိကာရေပိ ဝတ္တတေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ ဝုတ္တတ္တာ န ဂဟေတဗ္ဗံ။

ဒွယံ မုစ္ဆာယံ။ မုစ္ဆ မောဟသမုဿယေသု။ မုဟ ဝေစိတ္တေ။ တိကံ ဗလက္ကာရေ။ ပသဟနံ ပသယှော၊ သဟ သတ္တိယံ၊ ဏျော။ ဗလိနော၊ ဗလေန ဝါ ကရဏံ ဗလက္ကာရော။ ဟဌ ဗလက္ကာရေ၊ ဏော။ ပသင်္ဂေါပိ။

၄၀၁။ သုဘာသုဘာနံ ဖလာနံ သူစိကာ ပကာသကာ ယာ ဘူတဿ ဝတ္ထုနော ဝိကတိ အညထာ ဥပ္ပတ္တိ၊ သာ ဥပ္ပာတော။ သုဘာသုဘဖလံ ပကာသေန္တော ပတတိ ဂစ္ဆတီတိ ဥပ္ပာတော။ ဥပ္ပာဒေါပိ။ တသဒ္ဒေါ’ယံ ပုဗ္ဗပဒဿ၊ အပရပဒဿ ဝါ လိင်္ဂမာဒတ္တေ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာ စ သာ ပစ္စယော စာတိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယော၊ ဝိဂ္ဂဟော စ တံ ဝါကျဉ္စေတိ ဝိဂ္ဂဟဝါကျ’’န္တျာဒီသု၊ ဣဓ ပန ပုဗ္ဗပဒဿ လိင်္ဂမာဒတ္တေ။ ဥပ္ပာတဿ တတြ ယုဒ္ဓပက္ကမေနာဘိဓာနံ။

စတုက္ကံ ဥပ္ပာတဿ ပရိယာယေ။ ဣ ဂမနေ၊တိ၊ ဒီဃာဒိ။ သဗ္ဗကာလံ န ဇာယတီတိ အဇညံ၊ ဏျော၊ ဖလံ န ဇနေတီတိ ဝါ အဇညံ၊ တဉှိ ဓူမော ဝိယ အဂ္ဂိဿ ကမ္မဖလဿ ပကာသနမတ္တမေဝ ကရောတိ၊ န တံ ဇနေတီတိ အဇညံ နာမ။ ဥပဂန္တွာ သဇ္ဇတိ ပကာသေတီတိ ဥပသဂ္ဂေါ၊ ဏော။ ဥပဂန္တွာ ဒုနောတီတိ ဥပဒ္ဒဝေါ၊ ဒု ပရိတာပေ၊ အ။ ဧတ္ထ စ ဤတျာဒယော ဇနကေပိ ဝတ္တန္တိ၊ ယထာ ဇရာဒီနမုပဒ္ဒဝါ။

၄၀၂။ မလ္လယုဒ္ဓမှိ ဗာဟုယုဒ္ဓမှိ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ။ အဓောဘာဂံ ဗန္ဓနံ ဝါ ကတွာ ယုဇ္ဈန္တျတြ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ၊ ယဿ ဗော၊ အညမညဿ ဝေဓံ နိဗ္ဗေဓေန္တျတြေတိ ဝါ နိဗ္ဗုဒ္ဓံ။ ဝေဓ ဝေဓနေ၊ တော၊ ဧဿု၊ အညတြောပစာရာ။ ဒွယံ ဇယကြိယာယံ။ ဇိ ဇယေ၊ ‘‘ဘာဝေ စာ’’တိ ဏော။ ရဏေ ယုဒ္ဓေ ယော ဘင်္ဂေါ၊ သော ပရာဇယော။ ပရာပုဗ္ဗော ဇိ ယုဒ္ဓဘင်္ဂေ။ ဒွယံ ပလာယနမတ္တေ၊ န တု သင်္ဂါမတောယေဝ ပလာယနေ။ ပရိဝဇ္ဇေတွာ အယနံ ဂမနံ ပလာယနံ။ အပဝဇ္ဇေတွာ ဂမနံ အပက္ကမော။ ပဒါဝေါ၊ ဒါဝေါ၊ သန္ဒာဝေါ၊ ဝိဒ္ဒဝေါ၊ ဒဝေါ၊ အပယာနံပျတြ။

၄၀၃။ ပဇ္ဇံ မာရဏေ။ မရ ပါဏစာဂေ၊ သဗ္ဗတ္ထ ဘာဝသာဓနံ။ မာရီယတေ မာရဏံ၊ ယု။ ဟန ဟိံသာယံ၊ ဏမှိ ‘‘ဟနဿ ဃာတော’’တိ ဃာတာဒေသော။ နသ အဒဿနေ။ သူဒ ဓာရဏေ။ ဟိံသ ဟိံသာယံ။ သရ ဟိံသာယံ၊ ဣတ္ထိယမာပစ္စယော၊ ဟိံသာ။ ဏမှိ ဟနဿ ဝဓာဒေသော။ သသ ဟိံသာယံ။ ယုမှိ ဟနဿ ဃာတော၊ ဃာတနံ၊ နိဗ္ဗရဟနံ၊ နိကာရဏံ၊ ပဝါသနံ၊ သညာပနံ၊ ပမထနံ၊ ကထနံ၊ ဥဇ္ဇာသနံ၊ အာရမ္ဘော၊ ပိဉ္ဇောပျတြ။ ဝရဟ ဗာဓာနျပရိဘာသနဟိံသာဒါနေသု။ ကရ ဟိံသာယံ။ ဝသ နိဝါသေ၊ ပပုဗ္ဗော ဟိံသတ္ထော။ ဉာ မာရဏတောသနနိသာမနေသု၊ ပါဂမော၊ သညာပနံ။ မထ ဝိလောဠနေ။ ကထ ဟိံသတ္ထော။ ဇသု ဟိံသာယံ၊ ဇသိ တာဠနေ ဝါ၊ စုရာဒိ။ အာပုဗ္ဗော ရဘိ မာရဏေ။ ပိဉ္ဇ ဟိံသာဗလဒါနနိကေတနေသု။ ဧတေ ယထာက္ကမမိဓာနာဂတာနံ ဓာတဝေါ။

၄၀၄။ ပဇ္ဇံ မရဏေ။ ကာလော အတီတာဒိ၊ တဿ ကိရိယာ၊ ‘‘ကာလော ဃသတိ ဘူတာနီ’’တိ [ဇာ။ ၁။၂။၁၉၀] ဟိ ဝုတ္တံ။ မရတိတော စု၊ မစ္စု၊ ဝဇာဒိနာ ဝါ တျု။ တတော မစ္စုသဒိသော ဒွီသု။ အတိက္ကမိတွာ အယနံ အစ္စယော။ ဓန ဓညေ။ ကာလဿ ကိရိယတ္တာ ကာလော၊ အတ္တဘာဝဿ အန္တံ ကရောတီတိ ဝါ ကာလော၊ ဏော။ အမတိ ဂစ္ဆတီတိ အန္တော။ စု စဝနေ။

၄၀၅။ တိကံ မတေ။ ပရံ လောကံ ဧတိ ဂစ္ဆတီတိ ပေတော၊ ပရေတော စ၊ တော၊ ပုဗ္ဗေ ရလောပေါ။ မရတီတိ မတော။ ပရာသု၊ ပတ္တပဉ္စတ္တောပျတြ။ ဒွယံ မတဒဟနကဋ္ဌရာသိမှိ၊ ယာ ‘‘ဖုလ္လီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ စီယတေ ယတ္ထာတိ စိတကော၊ စိတော စ၊ တော။ ပုဗ္ဗတြ သကတ္ထေ ကော။ စိတာ၊ စိတျာ၊ စိတိပျတြ။

ဒွယံ သုသာနေ၊ အာဂန္တွာ ဒဟန္တိ အတြ အာဠဟနံ။ ဒဟ ဘသ္မီကရဏေ၊ ယု၊ ဒဿ ဠော။ အာဠာဟနမ္ပိ။ ဆဝဿ သယနဋ္ဌာနံ သုသာနံ၊ ဆဝဿ သု၊ သယနဿ စ သာနော၊ အထ ဝါ သေန္တိ အတြာတိ သာနံ၊ ယု၊ ဆဝဿ သာနံ သုသာနံ။ ဆဝဿ သု။ ပိတုဝနမ္ပိ။ ဒွယံ မတသရီရေ၊ ကုဏပ ပူတိဂန္ဓတ္ထေ။ ကုစ္ဆိတံ နေတီတိ ဝါ ကုဏပေါ၊ အပေါ၊ ဏတ္တံ။ ဆဝ ဂတိယံ၊ အ။

၄၀၆။ အသီသကတ္တာ သိရောသုညော နစ္စနာဒိကြိယာသဟိတတ္တာ သဟကြိယော ဒေဟော ကာယော ကဗန္ဓော [‘‘ယုဒ္ဓေ ယောဓေသု သူရေသု သဟဿံ ကတ္တ (ခဏ္ဍ) မုဒ္ဓသု တဒါဝေသာ ကဗန္ဓော တု ဧကော’မုဒ္ဓါ ကြိယာန္ဓိတော’’တိ ကဗန္ဓလက္ခဏံ]၊ ယုဒ္ဓေ သဟဿပူရဏော ကဗန္ဓော။ ‘‘နစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ နစ္စနာဒိကြိယာရဟိတေ တူပစာရော။ အဝိဇ္ဇမာနေန ကေန သိရသာ အန္ဓော ကဗန္ဓော၊ ဝကာရမဇ္ဈော။ အဝိဇ္ဇမာနဿာပိ ဟိ ကာရဏဘာဝေါ လောကေ ဒိဋ္ဌော၊ ယထာ ဝဿေန ကတော သုဘိက္ခော၊ ဒုဗ္ဘိက္ခော စ၊ ယထာ လောကေ၊ တထာ သာသနေပိ၊ ယထာ အနန္တရပစ္စယာဒီနိ။

အာမကေဟိ ကုစ္ဆိတေဟိ အပူတိဂတမတသရီရေဟိ သမ္ပုဏ္ဏေ အာမကေ သုသာနသ္မိံ သိဝထိကာ ဝုတ္တာ၊ အတ္ထပ္ပဓာနနိဒ္ဒေသေန စေတ္ထ သဒ္ဒေါ နိဒ္ဒိဋ္ဌော၊ ယထာ ‘‘သတော သမ္ပဇာနော’’တိ ပုဂ္ဂလပ္ပဓာနနိဒ္ဒေသေန ဓမ္မောတိ။ ဆဝါ ဓိယျန္တေတြ သိဝထိကာ၊ ဏွု၊ ဆဿ သော၊ ထတ္တံ၊ ဣတ္တဉ္စ။ ဆဝထိကာပိ။

၄၀၇။ ဒွယံ အာကဍ္ဎိတမနုဿဂဝါဒေါ။ မုဉ္စနသညာယ ဝန္ဒတီတိ ဝန္ဒီ။ ဝန္ဒ အဘိဝါဒနထုတီသု၊ ဤ၊ ရဿောပိ၊ ဝန္ဒိ။ သတ္တူနံ ကရေန ဟတ္ထေန မရိတဗ္ဗတ္တာ ကရမရော။ ပဂ္ဂဟော၊ ဥပဂ္ဂဟောပိ။ ဒွယံ ဇီဝိတေ၊ အန ပါဏနေ၊ ပါဏန္တိ အနေနာတိ ပါဏော၊ ဏော။ ဘဝတိ ယေနာတိ အသု။ အသ ဘုဝိ၊ ဥ၊ အာသုပိ၊ အသု ခုဘနေ ဝါ။

ဗန္ဓနာဂါရံ ဗန္ဓနဂေဟံ ကာရာ နာမ။ ကရောန္တိ ဟိံသန္တိ အတြ ကာရာ၊ အ။ ကရ ဟိံသာယံ။ ဗန္ဓနာလယောပိ။ ကရ ဟိံသာယံ၊ ယတ နိယျာတနေ။ ကာရဏာ၊ ယတနာ စ။ တိဗ္ဗဝေဒနာပျတြ။

ခတ္တိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄၀၈။ ဒွိပါဒံ ဗြာဟ္မဏေ၊ ဗြဟ္မုနော ဗန္ဓု၊ ဗြဟ္မာ ဗန္ဓု ယဿ ဝါ ဗြဟ္မဗန္ဓု။ ကုလာစာရဗြာဟ္မဏဘာဝဝသေန ဒွိက္ခတ္တုံ ဇာတတ္တာ ဒွိဇော၊ ဧကဇေ တူပစာရာ။ ဝပိသ္မာ ပေါ၊ အဿိ။ ဗြဟ္မုနော အပစ္စံ ဗြဟ္မာ၊ ဗြာဟ္မဏော စ၊ နာဂမော၊ ဏတ္တံ၊ ဒီဃာဒိ။ သုတာယုတကထနတ္ထံ ‘‘ဘောဘော’’တိ ဝစနံ ဝဒတိ သီလေန၊ ဏီ။

ဒွယံ ဆန္ဒောဇ္ဈေတရိ။ ဗြဟ္မသုတ္တံ အဓီတေ သောတ္တိယော၊ ‘‘နေန နိဒ္ဒိဋ္ဌမနိစ္စ’’န္တိ [ကာတန္တ ၁။၂။၁၈ နဃဋိတံ အနိစ္စံ (ပရိဘာသေန္ဒုသေခရ ၉၇)] ဝုတ္တတ္တာ ဝုဒ္ဓိ၊ ယဒါဒိနာ ဝါ ဆန္ဒသဒ္ဒဿ သောတ္တိယာဒေသော [ပါဏိနိ ၅။၂။၈၄]။ ဆန္ဒံ အဓီတေ ဆန္ဒသော၊ သော ပုလ္လိင်္ဂေါ။

ဒွယံ သိဿေ။ သောတုံ ဣစ္ဆန္တီတိ သိဿာ၊ သု သဝနေ၊ သော၊ ဥဿိ။ အာစရိယဿ အန္တေ သမီပေ ဝသနသီလော၊ သညာသဒ္ဒတ္တာ သတ္တမိယာ အလောပေါ။

၄၀၉။ ဗြဟ္မစာရီအာဒယော ဧတေ စတုရော ဇနာ အဿမာ နာမ ဘဝန္တိ၊ အဿမသဒ္ဒေါယံ ပုန္နပုံသကေ။ တတြ မုဉ္ဇမေခလာဒိယုတ္တော ဝေဒဇ္ဈာယကော ဗြဟ္မစရိယာယံ ဌိတော ဗြဟ္မစာရီ။ ဝေဒဇ္ဈယနံ ဗြဟ္မစရိယံ စရတီတိ၊ ဏီ။ ဓမ္မတ္ထကာမေသု ဌိတော ပဉ္စမဟာယညကာရီ ဂဟဋ္ဌော၊ ဂဟာ ဒါရာ တတြ တိဋ္ဌန္တီတိ ဂဟဋ္ဌော။ ဂဟဋ္ဌော ပရော တတိယဿပိ ဝါနပတ္ထော။ ဝနပတ္ထေ ဝနေကဒေသေ၊ ဒူရဝနေ ဝါ ဘဝေါ ဝါနပတ္ထော၊ အဿ ဘူမိသေယျာဇဋာဇိနဓာရဏဝနဝါသောနျဟာရဘောဇိတာဒိ ဓမ္မော။ ဝါနပတ္ထဿမေဝ တတိယမာယုသော ဘာဂံ ခေပယိတွာ ဂဟိတကာသာဝဒဏ္ဍော ဘိက္ခော သဗ္ဗဘူတေသု သမော ဈာနာယတနဝရော ဘိက္ခု။ သမု တပသိ၊ ခေဒေ စ၊ အာသမ္မန္တိ အတြာတိ၊ အကတ္တရိ ကာရကေ သညာယံ ဏော။ ‘‘အဿမော ဗြဟ္မစရိယာဒိ- စတုက္ကေပိ မဌေပိ စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။

၄၁၀။ သီလာဒယော တယော သိက္ခာဓမ္မေ သဟ ဧကတော စရန္တာ မိထု အညမညံ သဗြဟ္မစာရိနော နာမ၊ ဗြဟ္မစာရီဟိ သဟ စရန္တီတိ သဗြဟ္မစာရိနော။ ‘‘မိထူ’’တိ ဣမိနာ သဗြဟ္မစာရီသဒ္ဒဿ တဂ္ဂုဏသံဝိညာဏတ္တံ ဒီပိတံ၊ တေန ဗြဟ္မစာရီနမ္ပိ သဗြဟ္မစာရိတ္တမုပပန္နံ။

ဒွယံ ဥပသမ္ပဒါဒါယကေ။ မနသာ ဥပေစ္စ သိဿာနံ ဝဇ္ဇာဝဇ္ဇံ ဈာယတီတိ ဥပဇ္ဈာယော၊ ဥပဇ္ဈာ စ။ ဈေ စိန္တာယံ၊ ဏော၊ ပုဗ္ဗတြ ဧ အယ၊ ပက္ခေ ရာဇာဒိပက္ခေပေန ဥပဇ္ဈာ၊ ပရသမယေ ပန ဝေဒါဒိပါဌယိတာ ‘‘ဥပဇ္ဈာယော၊ ဥပဇ္ဈာ’’တိ စောစ္စတေ၊ ဥပေစ္စ အဓီယတေ အသ္မာတိ ကတွာ။

ဒွယံ နိဿယဒါယကေ။ သိဿာနံ ဟိတံ အာစရတီတိ အာစရိယော၊ ဏျော။ နိဿယံ ဒဒါတီတိ၊ ကမ္မာဒိမှိ ဏွု။

၄၁၁။ သာသနေ အာစရိယံ ဒဿေတွာ ပရသမယေပိ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဥပနီယေ’’စ္စာဒိ။ အထ ဝါ ယော ဒွိဇော ဗြာဟ္မဏော ယံကိဉ္စိ ဗြာဟ္မဏံ ဥပနီယ အတ္တနော သန္တိကံ အာနေတွာ ကပ္ပာဒိဆဠင်္ဂိကတ္တာ သာင်္ဂံ သဂုယှတ္တာ ရဟဿဉ္စ ဝေဒံ ကမ္မဘူတံ ပုဗ္ဗံ ပဌမမေဝ ကေနစိ အသိက္ခာပိတေယေဝ အဇ္ဈာပယေ သိက္ခာပေယျ၊ သော ဗြာဟ္မဏေသု ‘‘အာစရိယော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ အာဒိတော စာရေတိ သိက္ခာပေတီတိ အာစရိယောတိ ကတွာ၊ ဏျော။ ယထာဝုတ္တာ အညေ ဥပဇ္ဈာယာ။

၄၁၂။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဥပဒေသပရမ္ပရာယံ။ ပရေ စ ပရေ စ ပရမ္ပရာ၊ ပုဗ္ဗာစရိယာ။ တတော အာဘတံ ပါရမ္ပရိယံ။ ဣတိဟသဒ္ဒေါ နိပါတသမုဒါယော။ ‘‘ဣတိဟ ပုဗ္ဗာစရိယေဟိ ဝုတ္တမိဒ’’န္တိ ကထေတဗ္ဗံ ဝစနံ ဧတိဟျံ၊ ဏျော။ ဏမှိ ဧတိဟံ။ အာစရိယံ ဥပဂန္တွာ ဒိဿတိ ဥစ္စာရီယတီတိ ဥပဒေသော၊ ဒိသီ ဥစ္စာရဏေ၊ ဏော။

တိကံ ယညေ။ ယဇ ဒေဝပူဇာသင်္ဂဟကရဏဒါနဓမ္မေသု၊ ယဇနံ ယာဂေါ၊ ဏော။ သဂ္ဂတ္ထိကေဟိ ကရီယတေတိ ကတု၊ တု။ ဇဿ ညတ္တေ ယညော။ ယာဂတ္ထံ မန္တာဒိနာ ပရိက္ခတာ ပရိသင်္ခတာ ဘူ ဘူမိ ဝေဒိ နာမ၊ ဤပစ္စယေ ဝေဒီ စ။ ဝိန္ဒတိ အဿံ လာဘသက္ကာရန္တိ ဝေဒိ၊ ဝိဒ လာဘေ၊ ဣဏ။

၄၁၃။ အဿမေဓာဒယော ပဉ္စ ‘‘မဟာယာဂါ’’တျုစ္စန္တေ။ ပေါရာဏကရာဇကာလေ ကိရ သဿမေဓံ ပုရိသမေဓံ သမ္မာပါသံ ဝါစာပေယျန္တိ စတ္တာရိ သင်္ဂဟဝတ္ထူနိ အဟေသုံ၊ ယေဟိ ရာဇာနော လောကံ သင်္ဂဏှိံသု၊ တတ္ထ နိပ္ဖန္နသဿတော ဒသမဘာဂဂ္ဂဟဏံ သဿမေဓံ နာမ၊ သဿသမ္ပာဒနေ မေဓာဝိတာ သဿမေဓံ နာမာတျတ္ထော။ မဟာယောဓာနံ ဆမာသိကဘတ္တဝေတနာနုပ္ပဒါနံ ပုရိသမေဓံ နာမ၊ ပုရိသဿ သင်္ဂဏှနေ မေဓာဝိတာ ပုရိသမေဓံ နာမာတျတ္ထော။ ဒလိဒ္ဒမနုဿာနံ ဟတ္ထတော လေခံ ဂဟေတွာ တီဏိ ဝဿာနိ ဝိနာ ဝဍ္ဎိယာ သဟဿဒွိသဟဿမတ္တဓနာနုပ္ပဒါနံ သမ္မာပါသံ နာမ။ တဉှိ သမ္မာ မနုဿေ ပါသေတိ ဟဒယေ ဗန္ဓိတာ ဝိယ ဌပေတိ၊ တသ္မာ ‘‘သမ္မာပါသ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘တာတ မာတုလာ’’တျာဒိနာ ပန သဏှဝါစာယ ဘဏနံ ဝါစာပေယျံ နာမ၊ ပေယျေ ဝဇ္ဇပိယဝစနတာတျတ္ထော။ ဧဝံ စတူဟိ ဝတ္ထူဟိ သင်္ဂဟိတံ ရဋ္ဌံ ဣဒ္ဓဉ္စေဝ ဟောတိ ဖီတဉ္စ ပဟူတန္နပါနံ ခေမံ နိရဗ္ဗုဒံ။ မနုဿာ မုဒါ ပမောဒမာနာ ဥရေ ပုတ္တေ နစ္စေန္တာ အပါရုတဃရဒွါရာ ဝိဟရန္တိ၊ ဣဒံ ဃရဒွါရေသု အဂ္ဂဠာနံ အဘာဝတော နိရဂ္ဂဠန္တိ ဝုစ္စတိ၊ အယံ ပေါရာဏိကပဝေဏီ၊ အပရဘာဂေ ပန ဩက္ကာကရာဇကာလေ ဗြာဟ္မဏာ ဣမာနိ စတ္တာရိ သင်္ဂဟဝတ္ထူနိ၊ ဣမဉ္စ ရဋ္ဌသမ္ပတ္တိံ ပရိဝတ္တေန္တာ ဥဒ္ဓံ မူလံ ကတွာ ‘‘အဿမေဓ’’န္တိအာဒိကေ ပဉ္စ ယညေ နာမ အကံသု၊ ဝုတ္တဉှေတံ ဘဂဝတာ ဗြာဟ္မဏဓမ္မိကသုတ္တေ –

‘‘တေသံ အာသိ ဝိပလ္လာသော၊ ဒိသွာန အဏုနာ အဏုံ၊

တေ တတ္ထ မန္တေ ဂန္ထေတွာ၊ ဩက္ကာကံ တဒုပါဂမု’’န္တိ [သု။ နိ။ ၃၀၁၊ ၃၀၄]။

ဣဒါနိ တေဟိ ပရိဝတ္တေတွာ ဌပိတမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အဿမေဓော’’စ္စာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဿံ ဧတ္ထ မေဓန္တိ ဝဓန္တီတိ အဿမေဓော။ ပုရိသံ ဧတ္ထ မေဓန္တိ ဝဓန္တီတိ ပုရိသမေဓော။ သမ္မာ ယုဂစ္ဆိဒ္ဒေ ပက္ခိပိတဗ္ဗဒဏ္ဍကံ ပါသေန္တိ ခိပေန္တိ ဧတ္ထ သမ္မာပါသော။ မန္တပဒါဘိသင်္ခတာနံ သပ္ပိမဓူနံ ‘‘ဝါဇ’’န္တိ သမညာ၊ တမေတ္ထ ပိဝယန္တီတိ ဝါဇပေယျော။ သဗ္ဗဿ အတ္တနော သာပတေယျဿ အနိဂူဟိတွာ နိရဝသေသတော ဒိန္နတ္တာ နတ္ထိ ဧတ္ထ အဂ္ဂဠာတိ နိရဂ္ဂဠော၊ အယံ ပါဠိယာ အာဂတက္ကမတော အတ္ထဝဏ္ဏနာ၊ ဣဓာဂတက္ကမေန ပန အဿမေဓပုရိသမေဓနိရဂ္ဂဠသမ္မာပါသဝါဇပေယျာနံ အတ္ထဝဏ္ဏနာ လိခိတဗ္ဗာ။

၄၁၄။ တိကံ ယာဇကေ။ ယဇနသီလော ဣဒိ၊ ယဿိ၊ ဇဿ ဒေါ။ ယဇတီတိ ဣဇော၊ အ။ အထ ဝါ ဣတ္ထိယာ ဥတုမှိ ဇာတေ ဇာယတီတိ ဣတ္ထီတုဇော။ ‘‘နာရီတွိဇော’’တိပိ ပါဌော။ ‘‘ဥတုဇော ယာဇကော တထာ’’တိပိ ပါဌော၊ သုန္ဒရော။ ပရသမယံ အမနသိ ကတွာ ပန အာစရိယေန ဣတိဒွိဇသဒ္ဒေါ ဣဒိတွိဇသဒ္ဒေါ စ သမာနတ္ထာတိ မညမာနေန ‘‘ဣဒိ တွိဇော’’တိ ဝုတ္တံ သိယာ၊ ဏွုမှိ ယာဇကော [အမရ ၁၇။၁၇ ဂါထာ ပဿိတဗ္ဗာ]။

ဒွယံ ယာဂသဘာယံ၊ အညသဘာယဉ္စာရမ္ဘကေ။ သဘာယံ သာဓု သဘျော၊ ယော။ သမာဇံ ဇနသင်္ဃာတံ သမာဝသန္တိ အာဂန္တွာ ဧကဒေသီ ဘဝန္တီတိ သမာဇာ၊ တေဟိ သမံ ဧကီဘဝတီတိ သာမာဇိကော၊ ဏိကော။ သဘာသဒေါ၊ သဘာတာရောပျတြ။

ပဉ္စကံ သဘာသာမညေ။ ပရိ သမန္တတော သေန္တျဿံ ပရိသာ၊ သိ သေဝါယံ။ သဟ ဘာသန္တျဿံ သဘာ၊ ဟလောပေါ၊ သဗ္ဘိ ဘာတီတိ ဝါ သဘာ။ သမဇ္ဇန္တိ သံဂစ္ဆန္တိ မိလန္တျဿံ သမဇ္ဇာ၊ အဇ ဂမနေ။ သမယန္တိ မိလန္တျဿံ သမိတိ၊ ဣ ဂတိမှိ၊ ဣတ္ထိယန္တိ။ မိလနမေကီဘာဝေါ။ သမန္တတော သီဒန္တျသ္မိံ သံသဒေါ၊ ဣတ္ထိနပုံသကေသု။ ဂေါဋ္ဌီ၊ အဋ္ဌာနီပျတြ။ ဂါဝေါဝါစာ တိဋ္ဌန္တိ ဘဝန္တျဿံ ဂေါဋ္ဌီ။ အာဂန္တွာ တိဋ္ဌန္တျဿံ အဋ္ဌာနီ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ ရဿာဒိ။

၄၁၅-၄၁၆။ ဘိက္ခုအာဒိကာ ဣမာ စတဿော ပရိသာ နာမ။ ဘိက္ခနသီလတာဒီဟိ ဘိက္ခု။ ‘‘ဥဒ္ဒိဿ အရိယာ တိဋ္ဌန္တိ၊ ဧသာ အရိယာန ယာစနာ’’တိ [ဇာ။ ၁။၇။၅၉] ဟိ ဝုတ္တံ။ ဘိက္ခ ယာစနေ၊ ရူ။ ယောမှိ ဘိက္ခူ။ ဣနီပစ္စယေ ဘိက္ခုနီ၊ ယောဿ လောပေါ။ ရတနတ္တယမုပဂန္တွာ အာသယန္တီတိ ဥပါသကာ၊ ဏွု၊ အာသ ဥပဝေသနေ။ ဣတ္တေ ဥပါသိကာယော။ ဧတ္ထ စ ပဗ္ဗဇ္ဇာသာမညတော၊ လိင်္ဂသာမညတော စ သာမဏေရာ ဘိက္ခူသု၊ သာမဏေရိယာဒယော၊ စ ဘိက္ခုနီသု သင်္ဂဟိတာ၊ တတော၊ အဝသေသာ ပန သဗ္ဗေပိ ဒေဝမနုဿာဒယော ဣတ္ထိပုရိသဝသေန ဒွေ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ လိင်္ဂသဘာဂဝသေန ဒွီသု သင်္ဂဟိတာ၊ ဗြဟ္မာနော ပန လိင်္ဂါဘာဝေပိ ပုရိသသဏ္ဌာနတ္တာ ပုရိသေသု သင်္ဂဟိတာ၊ တထာ ပဏ္ဍကာပိ၊ ဥဘတောဗျဉ္ဇနေသု ပန ပုရိသဥဘတောဗျဉ္ဇနံ ပုရိသေသု၊ ဣတ္ထိဥဘတောဗျဉ္ဇနံ ဣတ္ထီသု သင်္ဂဟိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဧဝံ စတူဟိ ကောဋ္ဌာသေဟိ ပရိသံ ဒဿေတွာ အဋ္ဌဟိပိ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အထဝေ’’စ္စာဒိ။ တဿတ္ထော – ပရိသာ နာမ အဋ္ဌ သိယုံ၊ ကေသံ ဝသေနာ’ဋ္ဌ သိယုံ? တာဝတိံသာနံ ဒွိဇာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ခတ္တာနံ ခတ္တိယာနံ မာရဿ ဂဟပတိဿ သမဏာနံ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဗြဟ္မူနဉ္စ ဝသေနာတိ ဣမာ စာ’ဋ္ဌပရိသာ ပါကဋဝသေန၊ သေဋ္ဌဝသေန စ ဝုတ္တာတိ န ဧတ္ထ ပုဗ္ဗေ ဝိယ သဗ္ဗာ သင်္ဂဟိတာ၊ တာဝတိံသာဒိကာ ဟိ ပါကဋဝသေန ဝုတ္တာ၊ သမဏာ ပန ပါကဋဝသေန၊ သေဋ္ဌဝသေန စ ဝုတ္တာ။

၄၁၇။ ဂါယတ္တိ နာမ ယဿ စတူသု ပါဒေသု ပဋိပါဒံ ဆဠက္ခရာနိ သန္တိ၊ သာ ပမုခမာဒိ ယဿ ဥတ္ထာဒီနံ ပါယေနာနုပယောဂတ္တာ ဂါယတ္တိပမုခံ ဆန္ဒံ နာမ။ ဂါယတေတိ ဂါယတ္တိ၊ ဂေ သဒ္ဒေ၊ တ္တိ၊ ဧ အယ။ ဝဇ္ဇံ ဆာဒယတီတိ ဆန္ဒံ၊ ဆဒ သံဝရဏေ၊ ဝုတ္တဉှိ ပဇ္ဇဝိဝေကေ ဗုဒ္ဓဂုတ္တေန ဘိက္ခုနာ –

‘‘ဥတ္ထ’မစ္စုတ္ထကံ မဇ္ဈံ၊ ပတိဋ္ဌာ သုပ္ပတိဋ္ဌကာ၊

ပါယော ပယောဂဗာဟျတ္ထာ၊ အဘဗ္ဗတ္တာ စ နေရိတာ’’တိ။

ယံ ပန စတုဝီသက္ခရဝန္တံ၊ ဝေဒါနံ အာဒိဘူတဉ္စ ဂါယတ္တိ ဝိယ ဆန္ဒာနံ နာပိ စတုပ္ပဒံ၊ အထ ခေါ တိပဒမေဝ သိယာ၊ သာ သာဝိတ္တိ နာမ၊ သာဝိတ္တိသဒ္ဒေါ ဂါယတ္တိပရိယာယောပျတ္ထိ၊ ‘‘သာဝိတ္တိ ဆန္ဒသော မုခံ’’ [မ။ နိ။ ၂။၄၀၀၊ သု။ နိ။ ၅၇၃]၊ ‘‘ဂါယတ္တိ တု စ သာဝိတ္တီ’’တိ စ ဝုတ္တတ္တာ။ ဣဓ ပန ဘေဒေန ဝုတ္တံ၊ ယထာ ‘‘ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ၊ သင်္ဃံ သရဏံ ဂစ္ဆာမီ’’တိ။ သဝိတုဿ ဣသိနော အယံ ဝါစာ သာဝိတ္တိ၊ ဣဏ။

၄၁၈။ ဟဗျံ ဒေဝတာတ္ထမန္နံ၊ တဿ ပါကေ တဒါဓာရေ ထာလျာဒိမှိ စရု၊ တတ္ထ ဌိတတ္တာ ဥပစာရေန ဟဗျမ္ပိ စရု၊ စရတိသ္မာ ဥ၊ စရု ပုမေ။ ‘‘ဟဗျပါကေ စရု ပုမာ’’တိ [အမရ ၁၇။၂၂] ဟျမရကောသေ။ ဟောမဒဗ္ဗိယံ ဟောမကမ္မနိ ဟဗျန္နာဒီနမုဒ္ဓရဏတ္ထံ ကတာယံ ကဋစ္ဆုယံ သုဇာ၊ ဣတ္ထီ၊ ဟဗျန္နာဒီနံ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဇာယတီတိ သုဇာ။

ဒွယံ ခီရန္နေ၊ ဒေဝန္နတ္တာ ပရမံ အန္နံ။ ပါတဗ္ဗဿ၊ အသိတဗ္ဗဿ စာတိ ဒွိန္နမ္ပိ ဘာဝါနံ သမ္ဘဝတော ပါယာသော၊ အာကာရန္တာနမာယော။ ပါယသောပျတြ။ ဒွယံ ဒေဝန္နေ။ ဟု ဒါနေ၊ ဏျော။ ဣမှိ ဟဝိ၊ နပုံသကေ။

၄၁၉။ ထူဏာယံ ယညထမ္ဘေ ယူပေါ။ ဗေလုဝေါ ဝါ ခါဒိရော ဝါ။ အာလမ္ဗပသုဗန္ဓနေယဋ္ဌိ၊ သမတ္တယညေ ဝါ ယံ ယဋ္ဌိမာရောပယတိ၊ သ ယူပေါ[ယူပ… ယညီယပသုဗန္ဓနကဋ္ဌဘေဒေ… ယာဂသမတ္တိစိဟ္နတ္ထေ ထမ္ဘေ စ (ဝါစပ္ပတိ)]၊ ယု မိဿနေ၊ ပေါ၊ ဒီဃာဒိ။ ထု အဘိတ္ထဝေ၊ ဏော၊ ဒီဃာဒိ။ ယံ ကဋ္ဌံ ကဋ္ဌန္တရေနာ’ဂ္ဂိနိပ္ဖာဒနတ္ထံ ဃံသတေ၊ တသ္မိံ နိမ္မန္ထျဒါရုမှိ အရဏီ၊ အရ ဂမနေ၊ အဏိ၊ ဤမှိ အရဏီ။

ဂါဟပစ္စာဒယော တယော အဂ္ဂယော။ ဂဟပတိနာ သံယုတ္တော ဂါဟပစ္စော၊ အဂ္ဂိ၊ ဏျော။ တံယောနိယံရေဝါဟဝနီယော ဟုတဗ္ဗဂ္ဂိအာဟဝနမရဟတီတိ အာဟဝနီယော။ ဒက္ခိဏဂ္ဂိ ပန တံယောနိ အညယောနိပိ။ ဒက္ခိဏံ ဒေယျဓမ္မံ အဂ္ဂန္တိ ဝိဿဇ္ဇန္တျသ္မိန္တိ ဒက္ခိဏဂ္ဂိ၊ အဂ္ဂ ဒါနေ၊ ဒါနံ အဂ္ဂီယတိ ဒီယတျသ္မိန္တိ ဒါနဂ္ဂံ၊ ‘‘ပရိဝေသနဋ္ဌာန’’န္တိ [အ။ နိ။ ဋီ။ ၃။၉။၂၀] ဟိ အင်္ဂုတ္တရနိကာယဋီကာ။ ဧတ္ထ စ ဂါဟပစ္စဂ္ဂါဒီနံ တိဏ္ဏံ ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇန္တာနံ ဝိနာသဟေတုဘာဝတော အဂ္ဂိတာဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သတ္တကနိပါတအင်္ဂုတ္တရနိကာယဋ္ဌကထာယံ ပန –

အာဟုနံ ဝုစ္စတိ သက္ကာရော၊ အာဟုနံ အရဟန္တီတိ အာဟုနေယျာ၊ မာတာပိတရော၊ မာတာပိတရော ဟိ ပုတ္တာနံ ဗဟူပကာရတာယ အာဟုနံ အရဟန္တိ၊ တေသု ဝိပ္ပဋိပဇ္ဇမာနာ ပုတ္တာ နိရယာဒီသု ပဝတ္တန္တိ၊ တသ္မာ ကိဉ္စာပိ မာတာပိတရော နာနုဒဟန္တိ၊ အနုဒဟမာနဿ ပန ပစ္စယော ဟောတီတိ အနုဒဟနဋ္ဌေနေဝ ‘‘အာဟုနေယျဂ္ဂီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယော မာတုဂါမဿ သယနဝတ္ထာလင်္ကာရာဒိအနုပ္ပဒါနေန ဗဟူပကာရော၊ တံ အတိစရန္တော မာတုဂါမော နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တတိ၊ တသ္မာ သောပိ ပုရိမနယေနေဝ အနုဒဟနဋ္ဌေန ‘‘ဂဟပတဂ္ဂီ’’တိ ဝုတ္တော။ ‘‘ဒက္ခိဏေယျဂ္ဂီ’’တိ ဧတ္ထ ပန ‘‘ဒက္ခိဏာ’’တိ စတ္တာရော ပစ္စယာ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃော ဒက္ခိဏေယျော၊ သော ဂိဟီနံ တီသု သရဏေသု၊ ပဉ္စသု သီလေသု၊ ဒသသု သီလေသု၊ မာတာပိတုပဋ္ဌာနေ၊ ဓမ္မိကသမဏဗြာဟ္မဏူပဋ္ဌာနေတိ ဧဝမာဒီသု ကလျာဏဓမ္မေသု နိယောဇနေန ဗဟူပကာရော၊ တသ္မိံ မိစ္ဆာပဋိပန္နော ဂိဟီ ဘိက္ခုသင်္ဃံ အက္ကောသိတွာ နိရယာဒီသု နိဗ္ဗတ္တတိ၊ တသ္မာ သောပိ ပုရိမနယေနေဝ အနုဒဟနဋ္ဌေန

‘‘ဒက္ခိဏေယျဂ္ဂီ’’တိ ဝုတ္တော။ ကဋ္ဌတော နိဗ္ဗတ္တော ပါကတိကောဝ အဂ္ဂိ ကဋ္ဌဂ္ဂိ နာမာတိ [အ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၇။၄၆] ဝုတ္တော။

၄၂၀။ သိလောကော ဒါနေ။ ဟာ စာဂေ၊ ဏော၊ ဒွိတ္တစတ္တဂတ္တာနိ၊ စဇ ဟာနိမှိ ဝါ။ သဇ ဝိသဂ္ဂေ၊ ဝိသဂ္ဂေါ ဒါနံ၊ ဥပုဗ္ဗော သဇ ဝိသဇ္ဇေ၊ ဏော၊ ပုဗ္ဗေ ဝါဂမော၊ ဝေါသဂ္ဂေါ။ ဒိသ အတိသဇ္ဇနေ၊ အတိသဇ္ဇနံ ဒါနံ၊ ပဗောဓနဉ္စ၊ ဣဟ ဒါနံ ပဒေသနံ။ သဏ ဒါနေ၊ ယု။ တရ ပ္လဝနတရဏေသု၊ မစ္ဆေရသောတာတိက္ကမနမေတ္ထ တရဏံ။ ဟာ စာဂေ၊ စုရာဒိ၊ တော၊ ယာလောပေါ၊ ဘူဝါဒိမှိ ပန ‘‘အာကာရန္တာနမာယော’’တိ အာယော၊ ဝိဟာယိတံ။ ဝဇ္ဇ ဝဇ္ဇနေ၊ သဗ္ဗတြ ဘာဝသာဓနံ။ ဥပသဂ္ဂဝိသေသေနေတေ ဒါနတ္ထာဘိဓာယိနော။ ဖဿနံ၊ ပတိပါဒနံပျတြ။

၄၂၁။ သေဋ္ဌဓနဿ၊ ပုတ္တာနံ၊ ဒါရာနံ၊ ရဇ္ဇဿ၊ အင်္ဂါနဉ္စ ဝသေန ပဉ္စမဟာပရိစ္စာဂေါ ဝုတ္တော။ တတြ သေဋ္ဌဓနံ သေတဟတ္ထာဒိရတနံ။ ပုတ္တာ ဩရသာ၊ အထ ဝါ ပုတ္တဓီတရော။ ဒါရော ပတိဗ္ဗတာ ပိယဘရိယာ။ ရဇ္ဇံ ပကတိရဇ္ဇံ၊ တဒုဋ္ဌိတော ဝါ အာယော။ အင်္ဂံ စက္ခာဒိ။ မဟန္တေဟိ ဥတ္တမပုရိသေဟေဝ ကတော၊ မဟန္တာနံ ဝါ ပရိစ္စာဂေါ မဟာပရိစ္စာဂေါ၊ မဟတ္ထံ ဝါ ဗုဒ္ဓဘာဝတ္ထံ ကတော ပရိစ္စာဂေါ မဟာပရိစ္စာဂေါ၊ ကာပုရိသေဟိ ဒုက္ကရတ္တာ မဟန္တော ဝါ သေဋ္ဌော ပရိစ္စာဂေါ မဟာပရိစ္စာဂေါ။

၄၂၂။ ဒါနပါရမီအာဒိကာနံ တိဿန္နံ ပါရမီနံ ဝသေန အသာဓာရဏဒါနဝတ္ထုံ ဒဿေတွာ သာဓာရဏဒါနဝတ္ထုံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အန္နံ ပါန’’မိစ္စာဒိ။ တတြ အန္နံ ပါနဝဇ္ဇိတံ ယံ ကိဉ္စိ ခါဒနီယာဒိကံ။ ပါနံ ပါတဗ္ဗံ ဥဒကာဒိ။ ယာနံ ဟတ္ထျာဒိ အန္တမသော ဥပါဟနံ ဥပါဒါယ ဂမနသာဓနံ။ မာလာ မာလျံ၊ ပုပ္ဖဉ္စ။ ဝိလေပနံ ဆဝိရာဂကရဏံ၊ ဝိဘူတော သုဂန္ဓော ဝါ။ ဂန္ဓော တဒညဂန္ဓော။ သေယျာ မဉ္စာဒိ၊ သေယျာဂ္ဂဟဏေန စေတ္ထ အာသနမ္ပိ ဂဟိတံ။ ပဒီပေယျံ ပဒီပဿ ဟိတံ ယံ ကိဉ္စိ တေလာဒိ၊ ဣမေ ဒသ ဒါနဝတ္ထူ နာမ သိယုံ။ ဒီယန္တေ ယာယာတိ ဒါနံ။ တဿ ဝတ္ထု ကာရဏံ၊ တဒုပ္ပတ္တိယာ ဥပ္ပဇ္ဇနတောတိ ဒါနဝတ္ထု၊ ဒါတဗ္ဗံ ဝါ ဒါနံ၊ အန္နာဒိ၊ တဒေဝ ဝတ္ထု။ ဧတာနိ ပန ဒသ ဒါနဝတ္ထူနိ သုတ္တန္တနယေန ကထိတာနိ။ ဝိနယာဘိဓမ္မနယဝသေနာပိ ပန ကထေတဗ္ဗာနိ၊ ရူပါဒိဆဠာရမ္မဏဒါနဝသေန ဟိ အဘိဓမ္မေ ဆ ဒါနဝတ္ထူနိ အာဂတာနိ၊ ဝိနယေ စီဝရပိဏ္ဍပါတဘေသဇ္ဇသေနာသနဝသေန စတ္တာရိ အာဂတာနိ။ တတ္ထေဝမာစရိယာ ဝဒန္တိ ‘‘သုတ္တန္တနယဒါနတော ဝိနယဒါနမေဝ မဟပ္ဖလံ၊ ကသ္မာ? အန္နာဒိဒါနမတ္တဝသေနေဝ ယဿ ကဿစိ ဒုဿီလာဒိကဿ ဒါတဗ္ဗန္တိ အနုဇာနိတွာ ပိဏ္ဍပါတာဒိကပ္ပိယဝေါဟာရဝသေန သီလဝန္တာဒိကဿေဝ စ ဒါတဗ္ဗန္တိ အနုညာတတ္တာ။ သာမညဒါနတော ဟိ ဝိသေသဒါနမေဝ မဟပ္ဖလံ၊ တတောပိ အဘိဓမ္မနယဒါနမေဝ မဟပ္ဖလံ၊ ကသ္မာ? ရူပါဒီသု ပရမတ္ထဝသေနေဝ အဘိနိဝိသိတွာ ဒါနဝသေန တတောပိ အတိသယဒါနတ္တာ’’တိ။ မယံ ပန သုတ္တန္တနယဒါနံ ဝါ ဟောတု ဝိနယာဘိဓမ္မနယဒါနံ ဝါ၊ ယံ ခေတ္တာဒိတိဝိဓသမ္ပဒါယုတ္တံ၊ တမေဝ မဟပ္ဖလံ ကရောတီတိ ဝဒါမ။

၄၂၃။ တဒဟေ မတဒိဝသေ မတတ္ထံ ယံ ပိဏ္ဍပါတဇလာဉ္ဇလျာဒိဒါနံ၊ ဧတံ ဒါနံ ဒေဟာ ဥဒ္ဓေ ဘဝံ ဥဒ္ဓဒေဟိကံ နာမ။ ပိတရံ ဥဒ္ဒိဿ ဇလာဉ္ဇလိသုဝဏ္ဏာဒိဒါနံ နိဝါပေါ၊ ဝပ ဗီဇသန္တာနေ၊ ဏော။ ကာလပတ္တာဒိနိယမေန ရာဇမတ္တဏ္ဍဝိသောတ္တရာဒိသတ္ထတော ဝိဟိတံ၊ တံဝ တမေဝ ပိတုဒါနံ သမဏဗြာဟ္မဏဘောဇနာဒိ သဒ္ဓံ နာမ၊ သဒ္ဓါ အဿ ဒါနဿတ္ထီတိ၊ ဏော။ သတ္ထတောတိ ဟေတုမှိ အဝဓျတ္ထဝတ္တိစ္ဆာယ ပဉ္စမီ။

၄၂၄။ စတုက္ကံ ဂေဟာဂတေ။ အတ သာတစ္စဂမနေ၊ ဣထိ၊ အတိထိ၊ ‘‘အတိထိ ဒွီသူ’’တိ တိကဏ္ဍသေသေ[တိကဏ္ဍသေသ ၂။၇။၉]။ ဣတ္ထိယံ အတိထီ စ။ အာဂစ္ဆတီတိ အာဂန္တု၊ တု။ အာဟုနံ ဝုစ္စတိ ဂေဟာဂတာနံ ဒါတဗ္ဗဘတ္တာဒိ၊ တံ ပဋိဂ္ဂဏှိတုံ အရဟတီတိ ပါဟုနော။ ဝိသ ပဝေသနေ၊ အာဝေသနံ အာဝေသော၊ တမရဟတီတိ အာဝေသိကော။ အတျာဂတောပျတြ။ ဂန္တုမိစ္ဆတီတိ ဂမိကော၊ ဣကော။ ဒွယံ ပူဇိတပုပ္ဖဒဗ္ဗက္ခတာဒိမှိ။ အဂ္ဃ ပူဇာယံ၊ အ။ ဏျမှိ အဂ္ဃိယံ၊ အဂ္ဃယမ္ပိ။ အဂ္ဃတော ဝါ တဒတ္ထိယေ ဣယော။

၄၂၅။ ပါဒတ္ထေ [ပါဒဒ္ဓေ (က။)] ဥဒကာဒိမှိ ပဇ္ဇံ။ ပဒဿ ဟိတံ ပဇ္ဇံ။ အာဂန္တွာဒယော ပဇ္ဇပရိယန္တာ သတ္တ သဒ္ဒါ တီသု လိင်္ဂေသု။

ဆက္ကံ ပူဇာယံ။ စိ စယေ၊တိ။ အစ္စ ပူဇာယံ၊ ယု။ ပူဇ ပူဇာယံ၊ ဣတ္ထိယမတိ အ။ ဟရ ဟရဏေ၊ ဥပပုဗ္ဗော ဟရ ပူဇာယံ၊ ဏော၊ ဥပဟာရော၊ ပုမေ။ ဗလ ပါဏနပူဇာသံဝရဏေသု၊ ဣ၊ ဗလိ ဒွီသု။ မာန ပူဇာယံ၊ ယု။ နမဿာပျတြ၊ နမဿ ပူဇာယံ၊ ဣတ္ထိယံ အ။

၄၂၆။ စတုက္ကံ ဝန္ဒနာယံ။ နမဿ ဝန္ဒနေ၊ ပုဗ္ဗေဝ၊ နမု နမနေ ဝါ၊ ဿပစ္စယော။ နမော ကရဏံ နမက္ကာရော၊ ဏော။ နမောတော ဆဋ္ဌီလောပေါ၊ ‘‘လောပဉ္စ တတြာကာရော’’တိ ဩကာရလောပေ အကာရာဂမော၊ အထ ဝါ နမနံ နမော၊ တဿ ကရဏံ နမက္ကာရော၊ ရဟောသဒ္ဒေါ ဝိယ ဟိ နမောသဒ္ဒေါတြ ဒွိဓာ ဝတ္တတိ။ ဧကော အကာရန္တော သလိင်္ဂေါ၊ ဧကော အလိင်္ဂေါ ဩကာရန္တောတိ။ ဝန္ဒ အဘိဝါဒနထုတီသု၊ ယု၊ ဝန္ဒနာ၊ နလောပေ၊ ဒီဃေ စ အဘိဝါဒနံ။

တိကံ ပတ္ထနာမတ္တေ။ အတ္ထ ယာစနာယံ၊ ယု၊ ပတ္ထနာ။ အတ္ထနာပိ။ ဌာ ဂတိနိဝတ္တိမှိ။ ပနိဒွယပုဗ္ဗော ပတ္ထနာယံ၊ ယု၊ ဏတ္တံ၊ ဓတ္တံ။ ဣမှိ ပဏိဓိ။ အယံ ပုရိသေ ပုလ္လိင်္ဂေ။ ယာစနာပျတြ။

၄၂၇။ သက္ကာရပုဗ္ဗင်္ဂမံ ကတွာ ဂရုအာဒီနံ အာရာဓနီယာနံ ကွစိ အတ္ထေ နိယောဇနံ ပတ္ထနာဝိသေသော အဇ္ဈေသနာ၊ ဣသ ဂဝေသနေ၊ ဣသ ဂတိဟိံသာဝဒါနေသုဝါ၊ ယု၊ အဇ္ဈေသနာ၊ ယထာ ‘‘ဒေသေတု ဘဂဝါ ဓမ္မံ၊ ဒေသေတု သုဂတော ဓမ္မ’’န္တိ [မဟာဝ။ ၈]။

၄၂၈။ စတုက္ကံ အနုဿရဏေ။ ဧသ ဂဝေသနေ၊ ယာဂမေ ပရိယေသနာ။ တိမှိ ပရိယေဋ္ဌိ။ ဂဝေသ မဂ္ဂနေ။

တိကံ အာရာဓနီယဿ စိတ္တာနုကူလေ။ အာသ ဥပဝေသနေ၊ ယု၊ ဥပါသနံ။ သု သဝနေ။ သောတုမိစ္ဆာ သုဿူသာ၊ ‘‘ဘုဇဃသဟရသုပါဒီဟိ တုမိစ္ဆတ္ထေသူ’’တိ သပစ္စယော၊ ဒွိတ္တာဒိ၊ သုဿူသာ၊ သာ ဣတ္ထီ။ စရတိတော ဘာဝေ ဏျော၊ ပါရိစရိယာ။

၄၂၉။ တိကံ တုဏှီဘာဝေ။ မုနိနော ကမ္မံ မောနံ၊ ဏော။ တုဟ အဒနေ၊ ဏှပစ္စယော၊ ဟလောပေါ စ၊ တုဏှော မောနမေတဿတ္ထီတိ တုဏှီ၊ တဿ ဘာဝေါ တုဏှီဘာဝေါ၊ အတုဏှဿ ဝါ တုဏှီဘဝနံ တုဏှီဘာဝေါ၊ အထ ဝါ တောဟတီတိ တုဏှီ၊ တုဟ အဒနေ၊ အဒနံ ဟိံသာ၊ ဏီပစ္စယော၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော၊ တုဏှိနော ဘာဝေါ တုဏှီဘာဝေါ။

ပဉ္စကံ အနုက္ကမေ။ ပတိရူပေန ပတနံ ပဋိပါဋိ၊ ပတ ဂမနေ၊ ဥဘယတြာပိ တဿ ဋော၊ ဣ။ သာ ဣတ္ထီ။ အနုရူပေါ ကမော၊ ကမော ဧဝ ဝါ အနုက္ကမော။ ပရိ အနတိက္ကမေန အယနံ ပဝတ္တနံ ပရိယာယော။ ပုဗ္ဗဿာနုရူပါ အနုပုဗ္ဗီ၊ နဒါဒိ။ အယံ အပုမေ။ အနုပုဗ္ဗမ္ပိ။ ကမု ဣစ္ဆာကန္တီသု၊ ဏော။

၄၃၀။ တိကံ သီလေ။ တပ သန္တာပေ။ ကိလေသေ တာပေတီတိ တပေါ၊ အ။ ယမု ဥပရမေ၊ ဥပရမော ဝိရမဏံ၊ ဘာဝေ ဏော ။ သိ ဗန္ဓနေ၊ သိနောတိ စိတ္တမေတေနာတိ သီလံ၊ လော၊ သီလ သမာဓာနေ ဝါ၊ သမာဓာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အဓိဋ္ဌာနဘာဝေါ။ သီလ သမာဓိမှိ ဝါ၊ သမာဓိရတြ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အဘျုပဂမော၊ အညတြ သီလေ တုပစာရာ၊ အထ ဝါ အတ္တာနံ၊ ပရဉ္စ နိရယာဒီသု တာပေတီတိ တပေါ။ ကုသလဓမ္မတော သံယမနံ ဝိရမဏံ သံယမော၊ သမာဓာနဉ္စာတြာကုသလဓမ္မဝသေနေဝါတိ အယံ အညတြ သီလေ နိဗ္ဗစနံ။

သတ္ထဝိဟိတော နိယမော ဝတံ။ ‘‘မန္တနာယံ ပဋိညာယံ၊ နိယမော နိစ္ဆယေ ဝတေ’’တိ ရဘသော။ တဉ္စ ဝတံ ဥပဝါသာဒိလက္ခဏံ ပုညမုစ္စတေ။ ‘‘သီလံ စာရိတ္တံ ဝါရိတ္တမုပဝါသာဒိပုညက’’န္တျမရမာလာ။ အာဒိနာ အက္ခာရလဝဏာသနာဒိ [အခါဒနာဘောဇနာဒိ (က။)]။ ဧတ္ထ စ တပါဒယော မုချဝသေန ကုသလသီလေ ဝတ္တန္တိ၊ ရူဠှီဝသေန အကုသလသီလေပိ။ နိယမာဒယော မုချဝသေန အကုသလသီလေ ဝတ္တန္တိ၊ ရူဠှီဝသေန ကုသလသီလေတိ အယံ သီလဗ္ဗတာနံ ဝိသေသော။ ယမု ဥပရမေ။ ဝတု ဝတ္တနေ၊ ဝတ္တနဉ္စာတြ စရဏံ၊ သမာဓာနံ ဝါ။ ဝါ ပုလ္လိင်္ဂေပိ။

ဒွယံ မရိယာဒါတိက္ကမေ။ ကမု ပဒဝိက္ခေပေ၊ ဝိရူပေါ အတိက္က မော ဝီတိက္ကမော။ မရိယာဒါတိက္ကမော အာစာရော အဇ္ဈာစာရော။ ကာယဝိဝေကာဒယော တယော ဧတ္ထ ဝိဝေကော။ ဝိစ ဝိဝေစနေ၊ ပုထဘာဝေ စ၊ ဘာဝေ ဏော၊ ဒွိတ္တာဒိ။ ပုထု ဝိသုံဘူတော ဂဏာဒီဟိ အတ္တာ သရီရံ မနော သဘာဝေါ စ ဧတေသန္တိ ပုထုဂတ္တာ၊ တေသံ ဘာဝေါ ပုထုဂတ္တတာ[ပုထဂတ္တတာ (က။)] ကာယဝိဝေကာဒယော၊ မဇ္ဈေ ဂါဂမော။ ‘‘ဧဝံသရူပေါယံ ပုရိသော၊ ဧဝံသရူပါ ဝါ အမှေပိ နေသံ ပကတိ’’ရိတိ ပကတိပုရိသာနံ ဝိဘာဂေန ဉာဏဝိဝေကော။ အတ္တာ ဗုဒ္ဓိ၊ သော ပုထုဘာဝေန ယဿ၊ တဗ္ဘာဝေါ ပုထုဂတ္တတာတျညေ။ အညတော ဝိလက္ခဏဿ ဘာဝေါ ပုထုဂတ္တတာတျညေ။

၄၃၁။ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကံ စူဠဝတ္တံ၊ မဟာဝတ္တဉ္စ၊ ဝတ္တပဋိပတ္တိ ဝါ ‘‘အာဘိသမာစာရိက’’မိတျုစ္စတေ၊ အဘိသမာစာရေ ဥတ္တမသမာစာရေ ဘဝံ အာဘိသမာစာရိကန္တိ ကတွာ၊ တဒညံ ခုဒ္ဒါနုခုဒ္ဒကတော အညံ ပါတိမောက္ခသံဝရသီလာဒိကံ သီလံ ဗြဟ္မစရိယဿာရိယမဂ္ဂဿ အာဒိမှိ တဒတ္ထာယ စရိတဗ္ဗတ္တာ အာဒိဗြဟ္မစရိယမိတျုစ္စတေ။

၄၃၂။ ပါပေဟိ အကုသလဓမ္မေဟိ ဥပါဝတ္တော [ဥပါဝုတော (က။)] အနာဝုတော ဝိဂတော သဗ္ဗန္နပါနဘောဂါဒီဟိ ဝိဝဇ္ဇိတောဝ ဟုတွာ ဂုဏေဟိ သီလာဒီဟိ သဒ္ဓိံ ယော ဝါသော ဝသနံ ထမ္ဘနမတ္ထိ၊ သော ‘‘ဥပဝါသော’’တိ ဝိဇာနိတဗ္ဗော။ ဝသု ထမ္ဘေ၊ ဒိဝါဒိ၊ ဥပဝသနံ ဥပဝါသော၊ ဏော၊ ဝိဂတော၊ ဥပေတော စ ဝါသောတိ ဝါ ဥပဝါသော။

၄၃၃။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ ဘိက္ခုမှိ။ တပေါ ကမ္မမဿတ္ထီတိ တပဿီ၊ တပါဒိတော သီ၊ ဒွိတ္တံ။ ဘယဒဿနသီလော ဘိက္ခု၊ ရူ၊ ရဿော။ သမေတီတိ သမဏော၊ ယု။ ပဗ္ဗဇာ သဉ္ဇာတာ ယဿာတိ ပဗ္ဗဇိတော၊ သဉ္ဇာတတ္ထေ ဣတော၊ သေဋ္ဌတ္တံ ဝဇတီတိ ဝါ ပဗ္ဗဇိတော၊ ဝဇ ဂမနေ၊ တော။ တပေါကမ္မံ ဓနံ ယဿာတိ တပေါဓနော။

ဒွယံ မောနဗ္ဗတေ။ ဝါစတော ယမတီတိ ဝါစံယမော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ရဿော စ။ မောနမဿတ္ထီတိ မုနိ၊ ရဿော၊ ဩဿု။ ဒွယံ အာဘုသောပဝါသနဗြဟ္မစရိယာဒိယုတ္တေ။ တပေါယောဂါ တာပသော၊ သဏ။ ဣသ ဂဝေသနေ၊ ဣ၊ ဣသိ၊ ဣသ ဂတိယံ ဝါ၊ ဉာဏဿ၊ သံသာရဿ ဝါ ပါရံ ဂမနတော ဣသိ၊ ဣ။ ပါရိကင်္ခီပျတြ၊ ပါရမဿတ္ထီတိ ပါရီ၊ ဗြဟ္မဉာဏံ၊ တံ ကင်္ခတီတိ ပါရိကင်္ခီ။

၄၃၄။ ဒွယံ ဇိတိန္ဒြိယဂဏေ။ ယေသံ သံယတာ ဣန္ဒြိယာနံ ဂဏာ၊ တေ ယတိနော၊ ဝသိနော စ နာမ။ ယတံ ဣန္ဒြိယသံယမော နိစ္စမေတေသမတ္ထီတိ ယတိနော၊ ဤ။ ယတယောပိ၊ ယတ ပယတနေ၊ ဣ။ ဝသ ပါဂုဏျေ၊ ဝသော ယေသမတ္ထီတိ ဝသိနော၊ ဤ။

တိကံ ဓမ္မသေနာပတိမှိ။ သာရီ နာမ ဗြာဟ္မဏီ၊ တဿာ ပုတ္တော သာရိပုတ္တော။ တုဿန္တျသ္မိံ အတ္ထသိဒ္ဓိတောတိ တိဿော၊ သော၊ တုဿိ စ။ ပူဇိတော တိဿော ဥပတိဿော၊ အထ ဝါ ‘‘တိဿော’’တိ ဝါ ‘‘ဖုဿော’’တိ ဝါ ‘‘ဥပတိဿော’’တိ ဝါ ဒဟရကာလေ မာတာပိတူဟိ ယဒိစ္ဆာယ ဂဟိတံ နာမံ၊ ‘‘သာရိပုတ္တော’’တိ မာတုဝသေန၊ ‘‘ဓမ္မသေနာပတီ’’တိ ပန အရိယဘာဝပ္ပတ္တေ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဂဟိတံ နာမံ။ ကုသလဓမ္မာဝုဓေဟိ ကာမာဒိကာ အကုသလဓမ္မသေနာ ဇိတာ ယေသံ ဓမ္မသေနာ၊ အနေကကောဋိသတသဟဿသင်္ချာ ဘဂဝတော သာဝကသင်္ဃာ၊ တေသံ ပတိ နာယကဋ္ဌေန ဓမ္မသေနာပတိ။

၄၃၅။ ဒွယံ ဘဂဝတော ဝါမပဿဋ္ဌေ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေ။ ကုလေ ဇာယတီတိ ကောလိကော၊ သော ဧဝ ကောလိတော။ မောဂ္ဂလ္လိဗြာဟ္မဏိယာ အပစ္စံ မောဂ္ဂလ္လာနော၊ ဏာနော။ ဒွယံ အရိယသာမညေ။ ကိလေသာရယော ဟနတီတိ အရဟော၊ သော ဧဝ အရိယော၊ အရ ဂမနေ ဝါ၊ အရတိ အဓိဂစ္ဆတိ မဂ္ဂဖလဓမ္မေတိ အရိယော၊ ဏျော။ အဓိဂစ္ဆိတ္ထာတိ အဓိဂတော၊ တော။

အသေက္ခဿ ဂဟိတတ္တာ ‘‘သောတာပန္နာဒိကာ’’တိ ဧတ္ထာဒိနာ ဆဠေဝ ပုဂ္ဂလာ သင်္ဂဟိတာ၊ တေန သောတာပတ္တိမဂ္ဂဋ္ဌာဒယော သတ္တ သေက္ခာ၊ ဧကော အရဟာ အသေက္ခာတိ သိဒ္ဓံ။ တီဟိ သိက္ခာဟိ ယုတ္တတာယ သေက္ခာ၊ ကကာရလောပေန ‘‘သေခါ၊ အသေခါ’’တိပျတ္ထိ။ ဒွယံ အနဓိဂတေ။ အရိယေဟိ ပုထု ဝိသုံဘူတော ဇနော ပုထုဇ္ဇနော၊ ပုထု ဝါ နာနာကိလေသေ ဇနေတီတိ ပုထုဇ္ဇနော။

၄၃၆။ ဒွယံ အဂ္ဂဖလေ။ ပဌမမဂ္ဂါဒီဟိ ဒိဋ္ဌမရိယာဒမနတိက္ကမိတွာ ဇာနိတ္ထာတိ အညာ၊ ရဿော၊ ရူပရာဂါဒီနံ ဝါ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ဩဓိဝသေန မာရဏတော အညာ၊ မရိယာဒတ္ထော စေတ္ထ အာကာရော၊ ဉာ မာရဏတောသနနိသာနေသု၊ ဣတ္ထိယမတိ အ။ အရဟတော ဘာဝေါ အရဟတ္တံ၊ ဘာဝေ တ္တော၊ ဘာဝေါတြ အဘိဓာနဗုဒ္ဓီနံ ပဝတ္တိယာ နိမိတ္တံ ၊ တဉ္စ ဒုဝိဓံ ဗျုပ္ပတ္တိပဝတ္တိနိမိတ္တဝသေန။ တတြ ဝိသေသေဟိ ကြိယာပကတိပစ္စယာဒီဟိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဗျုပ္ပတ္တိ၊ ဂေါအာဒိသဒ္ဒသရူပံ၊ တဿာ နိမိတ္တံ ဗျုပ္ပတ္တိနိမိတ္တံ၊ ကြိယာပကတိပစ္စယာဒယော၊ ဝိဝိဓံ ဝါ ဂေါအာဒိသဒ္ဒသရူပံ ဥပ္ပာဒေတီတိ ဗျုပ္ပတ္တိ၊ သာ ဧဝ နိမိတ္တံ၊ ယထာဝုတ္တာ ကြိယာဒယောယေဝ။ ပဝတ္တယတိ တတ္ထ တတ္ထ အတ္ထေ ပယောဇယတီတိ ပဝတ္တိ၊ ဂေါအာဒိကော သဒ္ဒေါ၊ တဿ နိမိတ္တံ ပဝတ္တိနိမိတ္တံ၊ ဇာတိကြိယာဂုဏဒဗ္ဗနာမာနိ။ တတြ ဗျုပ္ပတ္တိနိမိတ္တံ သဒ္ဒသရူပုပ္ပတ္တိယာ ကာရဏံ၊ ပဝတ္တိနိမိတ္တံ ပန သဒ္ဒပ္ပယောဇနဿ ကာရဏန္တိ အယမေတေသံ သင်္ခေပတော လက္ခဏဝိသေသော။

ဒွယံ စေတိယေ။ ထု အဘိတ္ထဝေ၊ ပေါ၊ ဒီဃာဒိ။ စိတ ပူဇာယံ၊ စေတိတဗ္ဗံ ပူဇေတဗ္ဗန္တိ၊ ဏျော၊ စေတိယံ။ ဧတ္ထ စ ထူပသဒ္ဒေါ သမုခေပိ၊ စေတိယသဒ္ဒေါ ပန မုခရဟိတေယေဝ ဝတ္တတိ။ ‘‘စေတိယမာယတနေ ဗုဒ္ဓ-ဗိမ္ဗေ စောဒ္ဒိဿပါဒပေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၂။၇ ဗျာချာသုဓာ ၂။၂။၇]ရုဒ္ဒေါ။

ဒွယံ အာနန္ဒေ။ ဓမ္မော ပရိယတ္တိ၊ သောဝ ဘဏ္ဍံ ဓနံ သုခဒါယကတော၊ တဿ အဂါရံ ဌပနဋ္ဌာနံ ဂေဟံ၊ တဗ္ဘာဝေ တိဋ္ဌတီတိ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကော၊ ဣကော။ နန္ဒ သမိဒ္ဓိယံ။ ဣမေ ဒွေ သဒ္ဒါ သမာ သမာနတ္ထာ။

၄၃၇။ ဒွယံ ဝိသာခါယံ သေဋ္ဌိဓီတရိ။ ဝိဝိဓာ ဗဟုကာ ပုတ္တနတ္တပနတ္တာဒိကာ သာခါ ယဿာ သာ ဝိသာခါ။ မိဂါရဿ သေဋ္ဌိနော မာတုဋ္ဌာနိယတ္တာ မိဂါရမာတာ။

ဒွယံ အနာထပိဏ္ဍိကသေဋ္ဌိမှိ။ သုန္ဒရော အတ္တာ ယဿ သုဒတ္တော၊ သုန္ဒရံ ဒတ္တံ ဒါနမဿ ဝါ သုဒတ္တော၊ ဣဒမဿ ဒဟရကာလေ ပဝတ္တံ နာမံ။ အနာထာနံ ပိဏ္ဍံ ဒဒါတီတိ အနာထပိဏ္ဍိကော၊ ဣဒမဿ ကြိယာနာမံ။

၄၃၈-၄၃၉။ ဘိက္ခုအာဒယော ဧတေ ပဉ္စ သဟဓမ္မိကာ။ သဟ ဧကတော ဓမ္မံ စရန္တီတိ သဟဓမ္မိကာ။

ပတ္တာဒယော အဋ္ဌ ပရိက္ခာရာ ဥက္ကဋ္ဌဝသေန ဝုတ္တာ၊ မဇ္ဈိမဝသေန ပန ကတ္တရဒဏ္ဍောပိ တေလနာဠိပီတိ ဒသ ပရိက္ခာရာ ဝတ္တဗ္ဗာ၊ ဩမကဝသေန ဆတ္တမ္ပိ ဥပါဟနာပီတိ ဒွါဒသ ပရိက္ခာရာ စ ဝတ္တဗ္ဗာ။

၄၄၀။ ဒွယံ သာမဏေရေ။ သမဏဿာပစ္စံ သာမဏေရော။ သမဏလိင်္ဂါစာရတ္တာ ‘‘သမဏောယ’’န္တိ ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗောတိ သမဏုဒ္ဒေသော။ ဒိသီ ဥစ္စာရဏေ။

တိကံ အစေလကေ။ ဒိသာ ဧဝ အမ္ဗရံ ဝတ္ထံ၊ န ပကတိဝတ္ထမေတဿ ဒိဂမ္ဗရော၊ သဿ ဂေါ။ နတ္ထိ စေလံ ဝတ္ထမေတဿ၊ သမာသန္တေ ကော။ စတူဟိ ဂန္ထေဟိ ဗန္ဓနီယတ္တာ နိဂန္ထော၊နိသဒ္ဒေါ ဗန္ဓနေ။ ဒွယံ ဇဋာဝတိ။ ဇဋံ ယဿတ္ထိ ဇဋိလော၊ ဣလော။ ဇဋံ ဓာရေတီတိ ဇဋာဓရော။

၄၄၁။ ကုဋိသကာဒိကာ စတုတ္တိံသ လဒ္ဓိယော ပရသမယာနမာဂမတော ဂဟေတဗ္ဗာ၊ တထာ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော ဗြဟ္မဇာလသုတ္တန္တတော။ ဣတီတိ ပရိသမာပနတ္ထော။ ဧတေတိ နိဒဿနတ္ထော။ ဧတေ ဆန္နဝုတိလဒ္ဓိယော တဏှာပါသံ၊ ဒိဋ္ဌိပါသဉ္စ ဍေန္တိ ပဝတ္တေန္တီတိ ပါသဏ္ဍာတိ သမ္ပကာသိတာ ကထိတာ။ ‘‘ဣတိ ဆန္နဝုတိ ဧတာ’’တိပိ ပါဌော။

၄၄၂။ တိကံ သုစိမှိ။ ပု ပဝနေ၊ တော။ ဒွိတ္တာဒိ။ ယတ ပယတနေ၊ တော။ ဒီဃာဒိ။ ဒွယံ စမ္မနိ။ စရိတံ တန္တိ စမ္မံ၊ စရတိမှာ မန၊ စမု အဒနေ ဝါ၊ မန။ အဇ ဂမနေ၊ ယု၊ ဣနော ဝါ။

ဒွယံ ဒန္တကဋ္ဌေ။ ဒန္တေ ပုနာတိ သောဓေတိ ယေနာတိ ဒန္တပေါနော၊ ယု။ ဒန္တပေါဏောပိ။ ဒန္တသောဓနတ္ထံ ကဋ္ဌံ ဒန္တကဋ္ဌံ။ ဒွယံ ရုက္ခတ္တစေ။ ဝက္က တစေ၊ အလော။ တရ တရဏေ၊ ဣတော၊ သကတ္ထေ ကော။

၄၄၃။ ဒွယံ ဘာဇနသာမညေ။ ပတတိ ယတ္ထ သော ပတ္တော၊ ပတ ဂတိယံ၊ တော။ ပါ ရက္ခဏေ၊တိ။

ဒွယံ ကုဏ္ဍိကာယံ။ ကဿ ဇလဿ မဏ္ဍော ပသန္နဘာဝေါ ကမဏ္ဍော၊ တံ လာတီတိ ကမဏ္ဍလု၊ ဥ။ ကုဍိ ရက္ခဏေ၊ သကတ္ထေ ကော။ ကတ္တရဿ ဇိဏ္ဏဿ အာလမ္ဗနယဋ္ဌိ။

၄၄၄။ ယံ ‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီ’’တိအာဒိ ဗြဟ္မစရိယကမ္မံ နိစ္စံ ယာဝဇီဝမဝဿမ္ဘာဝေန၊ တံ ဒေဟသာဓနာပေက္ခံ သရီရေနေဝ သာဓနမပေက္ခတေ၊ န ဗာဟိရေန သာဓနံ၊ အယံ ယမော နာမ၊ ယမု ဥပရမေ။

‘‘သရီရသာဓနာပေက္ခ-နိစ္စကမ္မမယေ ယမေ၊

သံယမေ ယမရာဇေ စ၊ ယမကေ တု ယမံ တိသူ’’တိ [အမရ ၁၇။၃၈]။

ရုဒ္ဒေါ။

ယံ ပနာဂန္တုနာ သုက္ကပက္ခာဒိဝသေန အနိစ္စံ နိယမိတကာလမုပဝါသာဒိကံ ကမ္မံ၊ အယံ နိယမော၊ ကာလာဒိဝသေန နိယမိတဗ္ဗောတိ နိယမော၊ ယမု ဥပရမေ။ ‘‘မန္တနာယံ ပဋိညာယံ၊ နိယမော နိစ္ဆယေ ဝတေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။

ဗြာဟ္မဏဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၄၄၅။ ဒွယံ ဝေဿေ။ ဝိသ ပဝေသနေ၊ သော။ ဣယာနပစ္စယေ ဝေသိယာနော။ ဦရုဇော၊ အရိယောပျတြ။

ပဉ္စကံ ကသိအာဒိဇီဝိကာယံ။ ဇီဝ ပါဏဓာရဏေ၊ ယု။ သဗ္ဗတြ ဘာဝေ ပစ္စယော၊ ကရဏေတျေကေ။ ဝတ ဝတ္တနေ၊တိ၊ အဿု၊ ဏွုမှိ ဇီဝိကာ။ ဝုတ္တီနံ သရူပပ္ပကာရေ ဒဿေတိ။ ဒွယံ ကသိကမ္မေ။ ကသနံ ကသိ၊ သာ ဧဝ ကမ္မံ ကသိကမ္မံ။ ကသ ဝိလေခနေ၊ ဣ၊ ကသိ။

၄၄၆။ ဒွယံ ဝါဏိဇ္ဇေ။ ဝဏိဇာနံ ကမ္မံ ဝါဏိဇ္ဇံ၊ ဝဏိဇ္ဇာ စ။ ဒွယံ ပသုပေါသနေ။ ဂုန္နံ ရက္ခာ ဂေါရက္ခာ။ ပသူနံ ဂေါမဟိံသာဒိကာနံ ပါလနံ ပေါသနံ စိကိစ္ဆာဒိ ပသုပါလနံ ဝုတ္တံ သရူပံ၊ ဝုတ္တပ္ပကာရာ စ ဣတိ ဝေဿဿ ဝုတ္တိယော ဝုတ္တိကာရဏာ တိဿော ဘဝန္တိ ကသိကမ္မာဒိပ္ပကာရေန။

တိကံ ဂိဟိမှိ။ ဂဟေ ဂေဟေ၊ ပဉ္စကာမဂုဏေ ဝါ ဘဝဝသေန တိဋ္ဌတီတိ ဂဟဋ္ဌော။ အဂါရေ ဂေဟေ ဝသတီတိ အဂါရိကော၊ ဂဟမေတဿတ္ထီတိ ဂိဟိ၊ အဿိ၊ ရဿော စ။

၄၄၇။ ဒွယံ ကသိဗလေ။ ခေတ္တေနာဇီဝတိ။ ကသတီတိ ကဿကော၊ ဏွု။ ဒွယံ ခေတ္တေ။ ဗီဇာနိ ခိပန္တျသ္မိန္တိ ခေတ္တံ၊ ခိပ ပေရဏေ၊ တော၊ ခိတ္တံ တာယတီတိပိ ခေတ္တံ၊ ခိ နိဝါသဂတီသု ဝါ၊ တ၊ တြဏ၊ ခေတ္တံ၊ ခေတြံ။ က္လေဒ၊ က္လိဒ အလ္လဘာဝေ၊ လလောပေါ၊ က္လေဒီယတီတိ ကေဒါရံ၊ ကေ ဇလေ သတိ ဒါရော ဝိဒါရဏမဿာတိ ဝါ ကေဒါရံ၊ သညာသဒ္ဒတ္တာ သတ္တမိယာ န လောပေါ၊ ဝါပေါပျတြ၊ ဝပ္ပတေ ယသ္မိန္တိ ဝါပေါ၊ ဏော။

ဒွယံ မတ္တိကာခဏ္ဍေ။ လေဍ္ဍ သင်္ဃာတေ၊ ဥ၊ လေဍ္ဍု။ ပုမေ ဥတ္တော ကထိတော။ ‘‘လေဍ္ဍဝေါ ပုမေ’’တျ [အမရ ၁၉။၁၂]မရကောသေ။ ဒွယံ ခဏိတ္တိယံ။ ခညတေ ယာယ၊ သာ ခဏိတ္တိ၊ ခနု အဝဒါရဏေ၊တိ၊ ဏတ္တံ၊ ဥဿိ။ အဝဒါရီယတေ ယေန အဝဒါရဏံ၊ ဒရ ဝိဒါရဏေ၊ ယု။

၄၄၈။ တိကံ ဒါတ္တေ။ ဒန္တိ လုနန္တျနေနာတိ ဒါတ္တံ၊ ဒါ လဝနေ၊ တော။ ဒါတြမ္ပိ။ လူ ဆေဒနေ၊ လဝိတ္တံ၊ အသု ခေပနေ။ အသိတံ၊ သဗ္ဗတြ ကရဏေ ပစ္စယော။

တိကံ ပါဇနဒဏ္ဍေ။ တုဒ ဗျထနေ၊ ဏော၊ ပတောဒေါ။ တပစ္စယေ တုတ္တံ။ အဇ ခေပနေ၊ ဂတိမှိ စ၊ ကရဏေ ယု၊ ပါဇနံ။ ဝဏ္ဏဝိကာရေ ပါစနံ။ တောဒနံပျတြ။

တိကံ ရဇ္ဇုယံ။ ယုဇ ယောဂေ၊ တော၊ ယောတ္တံ။ ရုဓ အာဝရဏေ၊ ဇု၊ ဥဿတ္တံ၊ ပရရူပတ္တဉ္စ၊ ရဇ္ဇု ထိယံ။ ရသ အဿာဒနေ၊ မိ၊ အာဗန္ဓောပျတြ။

ဒွယံ ဖာလေ။ ဖာလယတိ ပါဋယတိ ဘူမိ ယေန ဖာလော၊ ဏော။ ကသ ဝိလေခနေ၊ ဏွု၊ ကသကော။ ‘‘ဖာလကသကာ’’တိ [ဗျာချာသုဓာ ၂။၉။၁၃]ရုဒ္ဒေါ။ နိရီသံ၊ ကူဋကံ၊ ဟလမ္ပိ။ ဤသာယ နိဂ္ဂတံ နိရီသံ။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ သကတ္ထေ ကော၊ ကူဋကံ၊ ဒီဃာဒိ။ ဟလ ဝိလေခနေ။

၄၄၉။ တိကံ နင်္ဂလေ။ ဘူမီနင်္ဂ’မနင်္ဂံ ကရောန္တော လုနာတီတိ နင်္ဂလံ။ သီ ဗန္ဓနေ၊ ရော၊ သီရော။ ‘‘သီရော တိက္ခကရေ ဟလေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဂေါဒါရဏံပျတြ။ နင်္ဂလဿ ဒဏ္ဍကေ ဤသာ၊ ဤသ ဣဿရိယေ၊ ဤသာ နာရီ။ ‘‘ပဘုမှိ သင်္ကရေ ဤသော၊ ထိယံ နင်္ဂလဒဏ္ဍကေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၉။၁၃-၄ ဗျာချာသုဓာ ၂။၉။၁၄]ရဘသော။

ယုဂကီလကေ သမ္မာသဒ္ဒေါ၊ သမန္တိ ယာယ သမ္မာ၊ သမု သမနေ။ ဟလပဒ္ဓတိ နင်္ဂလလေခါ သီတာ နာမ။ ‘‘သီတာ နင်္ဂလလေခါ စ၊ ဒိဝဂင်္ဂါ စ ဇာနကီ’’တိ [တိကဏ္ဍသေသ ၃။၃။၁၉၁]တိကဏ္ဍသေသေ။ သီ သယေ၊ တော၊ သီတာ နာရီ။

၄၅၀-၄၅၁။ မုဂ္ဂါဒိကေ ဓညဝိသေသေ အပရန္နသဒ္ဒေါ၊ ပုဗ္ဗန္နတော အပရဘာဂေ ပဝတ္တံ အန္နံ အပရန္နံ၊ အပရဏ္ဏဉ္စ။ သာလိအာဒိကေ ပုဗ္ဗန္နသဒ္ဒေါ၊ အပရန္နဿ ပုဗ္ဗေ ပဝတ္တံ အန္နံ ပုဗ္ဗန္နံ၊ ပုဗ္ဗဏ္ဏဉ္စ။ ပုဗ္ဗာပရတ္တဉ္စ နေသံ အာဒိကပ္ပေ သမ္ဘဝါသမ္ဘဝဝသေန ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

သာလျာဒယော သတ္တ ဓညာနိ။ ဓာနံ ပေါသနံ၊ တတြ သာဓူနိ ဓညာနိ၊ ယော၊ ရဿော။ ကလမာ ရတ္တသာလိ မဟာသာလိသဋ္ဌိကပ္ပဘုတယော သူကဓညဝိသေသာ သာလယော နာမ။ သဋ္ဌိဒိနာနိ ပရိပါကမဿ သဋ္ဌိကော။ သာလ သိလာဃာယံ၊ ဣ၊ သာလိ။ ဝဟတိ၊ ဗြူဟေတိ ဝါ သတ္တာနံ ဇီဝိတန္တိ ဝီဟိ၊ ဝဟ ပါပုဏေ၊ ဗြူဟ ဝုဍ္ဎိယဉ္စ၊ ဣ၊ အဿီ၊ ပက္ခေ ရလောပေါ၊ ဝီဟိ။ ကောရံ ရုဓိရံ ဒူသတီတိ ကုဒြူသော၊ ဂေါဝဍ္ဎနော၊ အ။ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော၊ ဩဿု စ။ ဂုဓ ပရိဝေဓနေ၊ ဥမော။ ဂေါဓုမော။ ‘‘ဂေါဓူမသုမနော မိလက္ခ၊ ဘောဇနံ ပါဝဋော ယဝေါ’’တိ ရဘသော။ ဝရ ဝရဏသမ္ဘတ္တီသု၊ ဏွု၊ ဝရကော။ ယု မိဿနေ၊ အ၊ ယဝေါ။ ကင်္ဂု အတိသုခုမသဿေ ဓညဝိသေသေ၊ သောဘနသီသတ္တာ ကမနီယဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ကင်္ဂု၊ ဥ။ ‘‘သာမာ ပိယင်္ဂု ကင်္ဂု ဒွေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ တဗ္ဘေဒါ တေသံ ဓညာနံ ဘေဒါ ဝိသေသာ နီဝါရာဒယော ဝုစ္စန္တေ။ နီဝါရာနိ တိဏဓညာနိ၊ အာဒိနာ သာမာကာဒယော။

ဒွယံ ကဠာယေ။ စဏ ဒါနေ၊ ဏွု၊ စဏကော၊ ဟရိမန္ထကေပိ။ ကံ ဝါတံ လာတီတိ ကဠာယော၊ ဠတ္တံ၊ ကလာယမ္ပိ။ ဒွယံ သာသပသာမညေ။ ‘‘သာသပေါ တု သရိသပေါ၊ ကဋုသ္နေဟော စ တန္တုဘော’’တိ တိကဏ္ဍသေသော[၂။၈။၃]။ ‘‘ပုမေ သုဒ္ဓါဒနသုတေ၊ သိဒ္ဓတ္ထော သေတသာသပေ’’တိ ရဘသော။ သိဒ္ဓါ အတ္ထာ အသ္မိန္တိ သိဒ္ဓတ္ထော။ သာသ အနုသိဋ္ဌိယံ၊ အပေါ။ သာသပဿာပိ ဝီဟိဘေဒတ္တာ ဣဓ ဂဟဏံ။

၄၅၂။ ဒွယံ ကင်္ဂုယံ။ ပိယဘာဝံ အင်္ဂတီတိ ပိယင်္ဂု။ ဒွယံ အတသိယံ။ အဝ ရက္ခဏေ၊ မော၊ အဝဿု၊ ဒွိတ္တံ၊ ဥမ္မာ။ အတ သာတစ္စဂမနေ၊ အသော၊ နဒါဒိ။ ခုမာပျတြ။

စတုက္ကံ သဿေ။ ကိဋ ဂတိယံ၊ ဌော၊ ကသိတော သမ္ဘူတံ ဝါ ကိဋ္ဌံ၊ ကိဋ္ဌဋ္ဌာနေ ဥပ္ပန္နသဿဉှိ ‘‘ကိဋ္ဌ’’န္တိ ဝုစ္စတိ ဌာနူပစာရေန၊ ဌော၊ သိလောပေါ၊ အဿိ။ သသ ဂတိဟိံသာပါပုဏနေသု၊ သော။ ထမ္ဗော ဂုမ္ဗော၊ တံ ကရောတီတိ ထမ္ဗကရိ၊ ဣ။ ဓညံပျတြ။ ‘‘ဓညံ ဝီဟီသု ဓညကေ၊ ဓညော ပုညဝတီရိတော။ ဓညာ ဝါတာမလကီသူ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။

၄၅၃။ ဒွယံ သဿာဒီနံ ကဏ္ဍမတ္တေ။ ကဏ သဒ္ဒေ၊ ဍော။ နလ ဂန္ထေ၊ ဏော၊ နာလံ။ နာဠိပိ။ သော ဧဝ သဿာဒိကဏ္ဍော နိပ္ဖလော စေ၊ ပလာလမုစ္စတေ။ ပလ လဝနပဝနေသု၊ အလော၊ ပလာလောပိ။

ဒွယံ အသာရေ တုစ္ဆဓညေ။ ဘသ ဘသ္မီကရဏေ၊ အဿု၊ ဘုသံ အတိသယေပိ။ ထုသမ္ပိ။ တုသ ဥဿဂ္ဂေ။ ကေန ဝါတေန ဣင်္ဂတီတိ ကလိင်္ဂရော၊ လာဂမော၊ အရော စ။ ဓညာနမေဝ တစေ ဝက္ကလေ ထုသော၊ တုသ တုဋ္ဌိမှိ၊ တဿ ထော၊ ထုသော ပုမေ။ ‘‘ဓညတ္တစေ ပုမာ ထုသော’’ [အမရ ၁၉။၂၂] တျမရကောသေ။

၄၅၄။ ဒွယံ သဿရောဂေ။ သေတဝဏ္ဏကရဏဝသေန အဋတိ ဟိံသတီတိ သေတဋ္ဋိကာ၊ သာ ဧဝ သေတဋ္ဌိကာ။ ဒွယံ တဏ္ဍုလကဏေ။ ကဏ နိမီလနေ၊ ကဏ နိမီလနသဒ္ဒဂတီသု ဝါ၊ အ၊ ကဏော။ ကုဏ္ဍ ဒါဟေ၊ သကတ္ထေ ကော။ ဒွယံ ဓညမဒ္ဒနဘူမိယံ။ ခလ သောစေယျေ၊ ဓညာနိ ကရောန္တိ မဒ္ဒန္တိ အသ္မိံ ဓညကရဏံ။ တိဏာဒီနံ၊ သဿာနဉ္စ ထမ္ဗော ဂုမ္ဗော နာမ၊ ထမ္ဗ ဝေကလျေ၊ ထမ္ဗ ပဋိဗန္ဓေ ဝါ။ ဂုဟ သံဝရဏေ၊ ဗော၊ ဟဿ မော။

၄၅၅။ ဒွယံ မုသလေ။ အယော အဂ္ဂေကောဋိယံ ယဿာတိ အယောဂ္ဂံ။ မုသ ခဏ္ဍနေ၊ အလော။ ဒွယံ သုပ္ပေ။ ကုစ္ဆိတံ လုနာတျပနေတီတိ ကုလ္လော။ သုပ မာနေ၊ အ၊ သရတျနေနေတိ ဝါ သုပ္ပံ၊ ပေါ၊ အဿု။ ပပ္ဖောဋနံပျတြ။

ဒွယံ ဥဒ္ဓနေ။ ဥပရိ ဓီယတေ ထာလျာဒိကမသ္မိန္တိ ဥဒ္ဓနံ၊ ဥဒ္ဓါနမ္ပိ၊ ယု။ စုလ္လ ဟာဝကရဏေ၊ ဣ၊ ဤမှိ စုလ္လီ။ အဓိသယနီ၊ အန္တိကာပျတြ။ အတိ အဒိ ဗန္ဓနေ၊ အန္တျတေ ဘိက္ခာဒိကမဿန္တိ အန္တိကာ၊ ဏွု။ ‘‘သန္တိကေ သန္နိဓာနေ စ၊ ဥဒ္ဓနေ စာပိ အန္တိကာ’’တျဇယော။

ကာသာဒိရစိတော ကဋော ယေန မရာဝေါ ဗန္ဓီယတေ။ မရာဝေါ စ ဝီဟျဂါရံ၊ ‘‘ကုသူလော ဝီဟျဂါရဉ္စ၊ ကန္တရော စ မရာဝကော’’တိ ရဘသော။ ကေစိ မရာဝမေဝ ကဋမာဟု၊ တံ န၊ ‘‘ကုသူလော စ မရာဝေါ စ၊ ကိလဉ္ဇော စ ကဋော ဘဝေ’’တိ အမရမာလာယံ ပါဒနာမပကရဏေ ဘေဒေန ပါဌာ။ ကိလ ဗန္ဓနေ၊ ကိလနံ ကိလော၊ တဒတ္ထံ ဇာယတီတိ ကိလဉ္ဇော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ကဋ ဂတိယံ၊ အ။

၄၅၆။ အဋ္ဌကံ ထာလိယံ။ ကာမီယတီတိ ကုမ္ဘီ၊ ကမု ဣစ္ဆာယံ၊ ဘော၊ အဿု၊ ဤ စ၊ ကုယာ ပထဝိယာ ဘဝတီတိ ဝါ ကုမ္ဘီ၊ ကေန အဂ္ဂိနာ ဘဏတီတိ ဝါ ကုမ္ဘီ၊ ဘဏ သဒ္ဒေ၊ ဏလောပေါ၊ ကေန ဇလေန ဥမ္ဘီယတိ ပူရီယတီတိ ဝါ ကုမ္ဘီ၊ ဥဘ ဥဗ္ဘ ဥမ္ဘ ပူရဏေ၊ သဗ္ဗတြ နဒါဒိ။ ပိဌ ဟိံသာသံကိလေသေသု၊ အရော။ ကုဏ္ဍ ဒါဟေ။ ခလ သောစေယျေ၊ ဠတ္တံ။ ဥခ ဂမနေ၊ အလော၊ နဒါဒိ၊ ရဿော။ အပစ္စယေ ဥခါ။ ထလ ဌာနေ၊ ဣ၊ ထာလိ၊ ဤမှိ ထာလီ။ ကေန အဂ္ဂိနာ လပတီတိ ကောလမ္ဗော၊ အဿောတ္တံ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ဗတ္တဉ္စ၊ ကေ အဂ္ဂိမှိ ဩလမ္ဗတီတိ ဝါ ကောလမ္ဗော။ လဗိ အဝသံသနေ။

တိကံ မဏိကေ။ မန ဉာဏေ၊ ဣ၊ ဏတ္တံ၊ မဏိယေဝ မဏိကံ။ ဘဏ သဒ္ဒေ၊ ဏွု၊ အရံ သီဃံ ဇရော အဿ အရဉ္ဇရော။

၄၅၇။ ဒွိပါဒံ ဃဋေ။ ဃဋ စလနေ၊ အ၊ နဒါဒိမှိ ဃဋီ၊ ကုဋ ကောဋိလျေ။ ကေန ဇလေန လသတိ သိလိဿတီတိ ကလသော၊ လိသ သိလေသနေ၊ အ၊ ဣဿတ္တံ၊ ကလသော တီသု။ ဝရ ဝါရဏသမ္ဘတ္တီသု၊ ဏွု။ ကလသသဟစရဏတော ဝါရကောပိ တီသု။ ‘‘ကလသော တု တီသူ’’တျမရကောသေ[အမရ ၁၉။၃၁]။

ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဘုဉ္ဇနံ၊ အန္နာဒိ၊ တဿ ပတ္တော ဘာဇနံ သုဝဏ္ဏရဇတာဒိနိမ္မိတမ္ပိ ကံသော နာမ။

‘‘ကံသော ရစ္ဆန္တရေ မာနေ၊ တေဇသေပိ ဘဝေ တထာ၊

ပါနပတ္တေ စ ကံသျေ စ၊ သောဘိက္ခာသု စ ကိတ္တိသူ’’။ –

တျဇယေန ဝုတ္တတ္တာ ပါနပတ္တေပိ ကံသော။ ကန ဒိတ္တိဂတိကန္တီသု၊ သော၊ ကံသော။ အနိတ္ထီ။ တိကံ ဘာဇနသာမညေ။ အမ ဂတိယံ၊ အတ္တော၊ အမတ္တံ။ ဘာဇ ပုထကမ္မနိ၊ စုရာဒိ၊ ယု။

၄၅၈။ ဒွယံ ဘာဇနာဒီနမာဓာရေ။ အန္တံ သမီပမာဓေယျဿ ဥပဂစ္ဆတီတိ အဏ္ဍုပကံ၊ န္တဿဏ္ဍော၊ ဂဿ စ ကော။ စုမ္ဗ ဝဒနသံယောဂေ၊ အဋော၊ အဿု၊ သကတ္ထေ ကော။ ဒွယံ သရာဝေ၊ သရတိ ဝုဍ္ဎိံ ဂစ္ဆတီတိ သရာဝေါ၊ အဝေါ။ မလ္လ ဓာရဏေ။ ဏွု။ ဝဍ္ဎမာနကောပျတြ၊ ဝဍ္ဎတိ ဝိတ္ထိဏ္ဏီ ဘဝတီတိ ဝဍ္ဎမာနကော၊ သကတ္ထေ ကော။

ဒွယံ ဘေလဗျဉ္ဇနာဒိဃဋ္ဋနောပယုတ္တဘဏ္ဍေ။ ကဋ ဂတိယံ၊ ဆု၊ ဒွိတ္တာဒိ။ ဒု ဂတိယံ၊ ဗော၊ နဒါဒိ၊ ဒဗ္ဗီ၊ ရဿေ ဒဗ္ဗိ။ ခဇာကာပိ၊ ခဇ မန္ထနေ၊ အကော၊ ခဇာကာ ထိယံ။ ဒွယံ ဓညာဒိနိလယေ။ ကုသ သိလေသနေ၊ ဦလော။ ကုသ အက္ကောသေ၊ ဌော။ ဒွေပိ ပုန္နပုံသကေ။

၄၅၉။ ဒွယံ မာသာဒိသာကမတ္တေ၊ သာ တနုကရဏေ၊ ဏွု။ ဍံသ ခါဒနေ၊ ဏွု။ သလောပေါ၊ သိဂ္ဂု၊ ဟရိတကမ္ပိ။ ဟရိတာ သကတ္ထေ ကော။ ‘‘ပုလ္လိင်္ဂေါ သာကမတ္တသ္မိံ၊ သိဂ္ဂု သောဘဉ္ဇနေပိ စေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၉။၃၄]ရဘသော။ ဒွယံ အဒ္ဒကေ။ အာဒ္ဒါယံ ဇာတံ အဒ္ဒကံ၊ ရဿော။ သိင်္ဂမိဝ ဝေရံ ဝပု ယဿ တမေဝ သိင်္ဂိဝေရံ။

ယဒါ သုက္ခံ၊ တဒါ မဟောသဓာဓျံ၊ တိက္ခရသတ္တာ မဟန္တံ ဩသဓံ။ သုဏ္ဌီ၊ နာဂရံ၊ ဝိသံ၊ ဝိသဘေသဇ္ဇမ္ပိ။ သုဌိ သောသနေ၊ ဣ၊ သုဏ္ဌိ၊ ဤပစ္စယေ သုဏ္ဌီ။

ဒွယံ မရီစေ။ မရ ပါဏစာဂေ၊ စော။ ကုလ သင်္ချာနေ၊ ဏွု။ ‘‘မရီစံ ကောလကံ ကဏှံ၊ ဥသနံ ဓမ္မပတ္တန’’န္တျမရသီဟော။

၄၆၀။ တိပါဒံ ကဉ္ဇိကေ။ သုဝီရရဋ္ဌေ ဘဝံ သောဝီရံ။ ကေန ဇလေန အဉ္ဇိယမဘိဗျတ္တံ အဿ ကဉ္ဇိယံ။ အာရာနံ ဘူမျက္ကဇာနံ ဝါရေသု ဂဟိတေန နာရေန ဇလေန ဇာတံ အာရနာဠံ၊ ‘‘အာရော က္ခိတိ သုတေ’က္ကဇေ၊ နာရော တဏ္ဍုလနီရေသူ’’တိ ဟိ ဝုတ္တံ၊ ရဿ ဠော။ ထုသတော ဇာတမုဒကံ ထုသောဒကံ၊ ထုသောဒကတော ဝါ ဇာတံ ထုသောဒကံ။ ဓညတော ဝီဟိတော ဇာတံ အမ္ဗိလံ ဓညမ္ဗိလံ။ ဝါတံ လင်္ကတိ ဟီနံ ကရောတီတိ ဗိလင်္ကော၊ ဝါတဿ ဗိ၊ ဝိသေသေန လင်္ကတီတိ ဝါ ဗိလင်္ကော။ ကုမ္မာသော၊ အဘိသုတံ၊ အဝန္တိသောမံ၊ ကုဉ္ဇလံ၊ ကဉ္ဇိကံ၊ မဏ္ဍော၊ ဇေဋ္ဌမ္ဗု၊ ခဒိကာပျတြ။

ဒွယံ လဝဏမတ္တေ။ လူ ဆေဒနေ၊ ယု၊ ဩဿာ’နဝါဒေသေ လောဏံ။

၄၆၁။ သာမုဒ္ဒါဒယော ဧတေ ပဉ္စ လဝဏဿ ပဘေဒါ ဝိသေသာ။ သမုဒ္ဒဘူမိယမဝဋ္ဌိတံ လဒ္ဓံ လောဏောဒကံ သုက္ခသန္တနံ သိတံ ယံ ဘဝတိ၊ တံ သာမုဒ္ဒလဝဏံ။ အက္ခိဝံ၊ ဝသိရမ္ပိ။ ဝသု ထမ္ဘေ၊ ဣရော။ သိန္ဓုဒေသေ ဘဝေါ သိန္ဓဝေါ၊ ဏော။ သိတသိဝံ [သီတသိဝံ (သက္ကတေ)]၊ မာဏိမန္ထံ၊ သိန္ဓုဇမ္ပိ။ သိတံ ဓဝလံ၊ သိဝံ ကလျာဏံ၊ ကမ္မဓာရယသမာသော ။ သိတသိဝန္တိ ဝါ ဗန္ဓနံ။ မဏိမန္ထော ပဗ္ဗတော၊ တတြ ဘဝေါ၊ ဏော။ ကာဠလောဏော နာမ သောဝစ္စလဝဏာနံ မဇ္ဈေ ကာဠဝဏ္ဏံ လဝဏံ [တီဏိ မဓုရလဝဏဿလဝဏဘေဒဿ (အမရကောသ၊ မဟေသွရဋီကာ)]၊ ‘‘တိလကံ တတြ မေစကေ’’တိ [မဒံ သန္ဒတေ ပိသောဒရာဒိ (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၉။၄၃) မဒံ မုဒံ ဝါ သန္ဒတေ… ဝိသောဒရာဒိ (ဗျာချာသုဓာဋီကာ)] ဝုတ္တတ္တာ တိလကမ္ပိ။ ဥဗ္ဘိဒံ နာမ ရောမကလဝဏံ၊ သမ္ဘရိဒေသေ ကိရ ရုမာ နာမ လဝဏာကရော။ တတြ ပဝိဋ္ဌံ ကဋ္ဌမ္ပိ အစိရေန ဝိလီယ လဝဏံ ဘဝတိ၊ တဗ္ဘဝံ ရောမလဝဏံ။ ဝသုကမ္ပိ။ ကဋ္ဌာဒီနံ သယံ သဘာဝဝိဇဟနကရတ္တာ ဘိန္ဒိတုံ သက္ကောတီတိ ဥဗ္ဘိဒံ၊ သကျတ္ထေ ဥသဒ္ဒေါ။ ဗိလာလံ နာမ သမုဒ္ဒတီရာသန္နဒေသဘဝံ မတ္တိကံ ပါစယိတွာ နိပ္ဖာဒိတလဝဏံ။ သမုဒ္ဒဝေလာသန္နဒေသေ ဇာတံ ဗိလာလံ၊ ဧဿိတ္တံ၊ လော၊ အထ ဝါ ဥဗ္ဘိဒံ နာမ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ပဒေသေ ဘူမိတော ဥဂ္ဂတံ လဝဏမတ္တိကံ ပါစယိတွာ နိပ္ဖာဒိတလဝဏံ။ ဗိလာလံ နာမ လဝဏဘူမိံ ဝိဒါရယိတွာ နိပ္ဖာဒိတလဝဏံ။ ဝိပုဗ္ဗော ဒလ ဝိဒါရဏေ။ ဒဿ လော။ အထ ဝါ ဥဗ္ဘိဒံ နာမ ပါကျံ လဝဏံ။ ဗိလာလံ နာမ ဝစ္စဂန္ဓံ ကာဠလဝဏံ။

၄၆၂။ ဂုဠာဒယော ပဉ္စ ဥစ္ဆုနော ဝိကာရာ။ ဂုဠ ရက္ခာယံ၊ ဂုဠော ပက္ကရသော။ ဖာဏ ဂတိယံ၊ တော၊ ဖာဏိတံ ဂုဠတော ကိဉ္စိ ထဒ္ဓံ။ ခဏ္ဍ မန္ထေ၊ ခဏ္ဍော ဖာဏိတတောပိ ထဒ္ဓါ။ ဥစ္ဆုဝိသေသဿ ရသပါကေ ခဏ္ဍယောဂျသာရဘူတေ ယာ ဂုဠိကာကာရာ ဇာယတေ၊ သာ မစ္ဆဏ္ဍီ ခဏ္ဍသာလူကံ။ ‘‘မစ္ဆဏ္ဍီ တု ပုပ္ဖဂုဠာ၊ ထဒ္ဓပတ္တန္တု ဖာဏိတ’’န္တိ ရဘသော၊ ခဏ္ဍကက္ကံ ဖာဏိတမိစ္စညေ။ သရ ဟိံသာယံ၊ ခရပစ္စယော၊ သက္ခရာ၊ ယာ ‘‘သိတာ’’တိပိ ဝုစ္စတိ၊ သိနောတိ ဗန္ဓတိ တဏှံ သိတာ။ သိတသက္ခရေတျတြ တု သိတော ဓဝလတ္ထော၊ သက္ခရာပမာဏသဏ္ဌာနတ္တာ ဝါ သက္ခရာ။ ဣမေ စ ဂုဠာဒယော ယထာက္ကမံ ထဒ္ဓတရာ။ ဧတ္ထ စ မစ္ဆဏ္ဍီ ဖာဏိတာ ခဏ္ဍဝိကာရာပိ။ ဒွယံ ဂုဠေ။ ရောဂါဓိကေသု ဝိနာသကရတ္တာ ဝိသဉ္စ တံ ကဏ္ဋကဉ္စ။

၄၆၃။ ဒွယံ ဘဋ္ဌဓညေ။ လာဇ ဘဿနေ၊ ဘဿနံ ဘဇ္ဇနံ၊ အ။ န ခတံ အက္ခတံ။ ‘‘တတိယာ ပကတိ လာဇေသွက္ခတံ တီသွ’ဟိံသိတေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။

ဘဋ္ဌယဝေ ဓာနာသဒ္ဒေါ သိယာ၊ ‘‘ဗဟုမှိ ဘဋ္ဌယဝေ ဓာနာ၊ ထိယံ အဘိနဝေါ’ဗ္ဘိဒေ’’တိ ရဘသော။ ဓာ ဓာရဏေ၊ ယု။

ဒွယံ ယဝါဒိစုဏ္ဏေ။ သစ သမဝါယေ၊ သစ သေစနေ ဝါ၊ တု။ မန္ထ ဝိလောဠနေ။ တိကံ သမံ။ ပူရေတီတိ ပူပေါ၊ ပေါ။ အကာရယုတ္တေ အပူပေါ၊ ယထာ ‘‘လာဗု၊ အလာဗူ’’တိ။ တဏ္ဍုလာဒီနံ ပိဋ္ဌာနံ ဝိကာရော ပိဋ္ဌကော၊ သညာယံ ကော။

၄၆၄။ ဆက္ကံ သူဒေ။ ဘတ္တံ၊ သူပဉ္စ ကရောတိ အကာသိ ကရိဿတီတိ ဘတ္တကာရော၊ သူပကာရော စ။ သု ပဂ္ဃရဏေ။ သဝတိ ရသံ ပဂ္ဃရာပေတီတိ သူဒေါ၊ ဒေါ၊ ဒီဃာဒိ။ သူဒ ပဂ္ဃရဏေ ဝါ၊ အ။ အဠာရော နာမ သူပါဒိဝိကတိ၊ တံ ကရောတီတိ အာဠာရိကော။ ဩဒနံ ပစတီတိ ဩဒနိကော။ ရသံ ကရောတီတိ ရသကော။

ဒွယံ သူပေ။ သုခတ္ထာယ ပါတဗ္ဗတ္တာ သူပေါ၊ ဒီဃာဒိ။ ဝိသေသတော ဘတ္တံ အဉ္ဇတိ အန္တော ဂစ္ဆတိ ယေန၊ တံ ဗျဉ္ဇနံ၊ အဉ္ဇ ဂတိယံ၊ ယု။

၄၆၅။ ပဉ္စကံ [တိပါဒံ (က။)] ဘတ္တေ။ ဥဒိ သဝနက္လေဒနေသု၊ ယု။ ဝါကာရော ဩဒနသဒ္ဒဿ နပုံသကတ္တံ သမုစ္စိနောတိ။ ကုရ သဒ္ဒေ၊ ကရ ကရဏေ ဝါ၊ ကရောတိ ဗလန္တိ ကုရံ၊ အဿု၊ ကိရ ဝိက္ခိပနေ ဝါ၊ ကိရတိ ဗုဘုက္ခန္တိ ကုရံ၊ ဣဿု၊ ကရ ဟိံသာယံ ဝါ၊ ကု သဒ္ဒေ ဝါ၊ ရပစ္စယော။ ဘဇတိ ယေန၊ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဝါ ဘတ္တံ၊ ဘဇ သေဝါယံ၊ တော။ ဘက္ခိတဗ္ဗာတိ ဘိက္ခာ၊ ဘက္ခ အဒနေ၊ အဿိ၊ ဘိက္ခ ယာစနေ ဝါ၊ ဘိက္ခာ နာရီ။ အဒ ဘက္ခနေ၊ တော။ ဘိဒါဒိတ္တာ အန္နာဒေသော၊ ဒလောပေါ။

စတုက္ကံ ဘောဇနေ၊ အသ ဘက္ခနေ၊ ကမ္မေ ယု။ ဟရ ဟရဏေ။ အာဟရတိ ဗလာယူနီတိ အာဟာရော၊ ဏော။ ဘုဇဓာတုမှာ ယု၊ ဘောဇနံ။ ဃသ အဒနေ၊ ဏော။ အန္ဓောပျတြ၊ အဒဓာတုမှာ တပစ္စယဿ အန္ဓာဒေသော နိပါတနာ။

ဒွယံ ယာဂုယံ။ တရ ပ္လဝနတရဏေသု။ တရတိ ပ္လဝတိ ဗျာပီဘဝတီတိ တရဏံ၊ ယု။ တရလံ၊ တရလာပိ။ ယာ ပါပုဏေ၊ ဂု၊ ယု မိဿနေ ဝါ၊ ဂု၊ ဥဿာ။ ဥဏှိကာ၊ သာဏာ၊ ဝိလေပီ စ ယာဂုနာမာနိ။ သာ ပါကေ၊ ယု၊ သာဏာ။

၄၆၆။ ခဇ္ဇာဒယော စတ္တာရော အသနဘေဒါ။ ခါဒ ဘက္ခနေ၊ ကမ္မေ တော၊ ဘုဇာဒိ။ ခဇ္ဇံ မံသာဒိ။ ဘောဇ္ဇံ အန္နာဒိ။ လိဟ အဿာဒနေ၊ ဏျော၊ ဟဿ ယော။ လေယျံ မဓွာဒိ။ ပါတဗ္ဗန္တိ ပေယျံ၊ ပါ ပါနေ၊ ဏျော၊ အာဿေ၊ ပေယျံ သူပါဒိ။

ဒွယံ ဘတ္တမဏ္ဍေ။ သု သဝနေ၊ ဝိသရုဇပဒါဒိတော ဏ။ စမု အဒနေ၊ အာပုဗ္ဗတ္တာ ပါနေ၊ ကမ္မေ ဏော။ မာသရောပျတြ၊ မသိ ပရိမာဏေ၊ အရော။ ဒွယံ အာလောပေ။ လုပ ဆေဒနေ၊ အာပုဗ္ဗော သမ္ပိဏ္ဍနေ၊ ကု သဒ္ဒေ။ ကဗိ ဝဏ္ဏေ ဝါ၊ အလော၊ ဠတ္တံ၊ ကေန တောယေန ဗလမဿာတိ ဝါ ကဗဠော၊ ပုမေ၊ ဂါသောပိ။

၄၆၇။ ရသာနံ သဗ္ဗရသာနံ အဂ္ဂမှိ ရသေ မဏ္ဍသဒ္ဒေါ၊ မဏ္ဍ ဘူသာယံ၊ ‘‘သဗ္ဗရသဂ္ဂေ မဏ္ဍမနိတ္ထိယ’’န္တျမရသီဟော[အမရ ၁၉။၄၉]။ ဒွယံ ဘုတ္တတော သေသေ။ ဝိရူပေါ၊ ကုစ္ဆိတော ဝါ ဃာသော ဝိဃာသော။ ဘုတ္တတော သေသော ဘုတ္တသေသော၊ သောဝ ဘုတ္တသေသကော၊ သကတ္ထေ ကော။

ဒွယံ ဝိဃာသာဒေ။ ဝိဃာသံ အဒတီတိ၊ အ၊ ဒမု ဒမနေ၊ ဏွု။ ဒွယံ ပိပါသာယံ။ ပါတုံ ဣစ္ဆာ ပိပါသာ၊ ပါ ပါနေ၊ သော၊ ဒွိတ္တာဒိ။ တသ ပိပါသာယံ၊ ယု။

၄၆၈။ ဒွယံ ဘုတ္တုမိစ္ဆာယံ။ ခုဒ ဗုဘုက္ခာယံ၊ ဒေါ။ ဃသိတုမိစ္ဆာ ဇိဃစ္ဆာ၊ ဃသ အဒနေ၊ ဣစ္ဆတ္ထေ ဆော၊ ဒွိတ္တာဒိ။ မံသဿ ရသော ပဋိစ္ဆာဒနီယမုစ္စတေ။ ဆန္ဒ ဣစ္ဆာယံ။ ပဋိစ္ဆာဒေတီတိ ပဋိစ္ဆာဒနီယံ၊ အနီယော၊ ဆဒ သံဝရဏေ ဝါ၊ မံသေန ပဋိစ္ဆာဒေတဗ္ဗတ္တာ ပဋိစ္ဆာဒနီယံ။

ဒွယံ ဥဂ္ဂါရေ၊ ဒေကိ သဒ္ဒေါဿာဟေသု၊ ဥဒ္ဓံ ဒေကတိ ဂန္တုမုဿဟတီတိ ဥဒြေကော၊ ဧကဿ ဒကာရဿ ရော။ ဥဒ္ဒေကောပိ။ ဂိရ နိဂ္ဂိရဏေ၊ ဣဿာ၊ ဥဂ္ဂါရော။ ပါဒေါ တိတ္တိယံ။ သုဟိတော တိတ္တော၊ တဿ ဘာဝေါ သောဟိစ္စံ။ တိပိ ပီဏနေ၊တိ၊ ဘုဇာဒိ။ ယုပစ္စယေ၊ ဣဿတ္တေ စ တပ္ပနံ။

၄၆၉။ ယထိစ္ဆိတန္တံ ယထိစ္ဆိတေ။ ကြိယာဝိသေသနတာယ စေတေ နပုံသကေ၊ ကြိယာဗျယာနဉှိ သတိပျေကတ္တေ တဗ္ဗိသေသနာနိ နပုံသကေ ဘဝန္တိ ဧကတ္တေပိ၊ တထာ ဟိ ကြိယာနမဗျယာနဉ္စ သတ္တာဘူတတ္တာ လိင်္ဂသင်္ချာဝိသေသောပါဒါနံ နတ္ထီတိ တဗ္ဗိသေသနာနမ္ပိ သာမညလိင်္ဂါ နပုံသကတ္တံ၊ သာမညသင်္ချာ စေကတ္တံ ယုတ္တန္တိ၊ တံ ယထာ – မုဒုံ ပစန္တိ၊ သာဒုံ ပစန္တိ။ ဗဟုဝစနန္တေပိ ကြိယာသဒ္ဒေ တဗ္ဗိသေသနဿေကတ္တမေဝ ကြိယာဝိသေသနာနံ ကမ္မနိ ဒုတိယာ၊ သဗ္ဗော ဟိ ဓာတွတ္ထော ကရောတျတ္ထေန ဗျာပိတော၊ မုဒုံ ပစန္တိ မုဒုံ ပစနံ ကုဗ္ဗန္တီတျတ္ထော၊ တေန မုဒါဒီနဉ္စ တဗ္ဗိသေသနာနံ ကမ္မတ္တံ။ အညော ပနာဟ ‘‘သဗ္ဗေ ဓာတွတ္ထာ ဘဝတျတ္ထာနုဂတာ၊ ဘဝတိကြိယာ ကတွတ္ထမနုဘဝန္တီတျတ္ထော။ ‘ပစတိ ဒေဝဒတ္တော’တိ ဒေဝဒတ္တပယုတ္တော ပါကော ဘဝတိ၊ ဂစ္ဆတိ ဂမနံ ဘဝတိ၊ ပဌတိ ပါဌော ဘဝတီ’’တိ၊ တမ္မတေန ပဌမာ၊ မုဒုပစနံ ယထာ ဘဝတိ၊ တထာ ပစတီတျတ္ထော။ ရမဏီယံ ပါတော၊ ဝိမလံ ပါတော၊ ဣဒမုပကုမ္ဘံ။ ကမု ကန္တိယံ၊ ကမ္မနိ ဏော၊ ကာမံ၊ နိကာမဉ္စ။ ဣသု ဣစ္ဆာယံ၊ တော၊ ‘‘သာဒိသန္တပုစ္ဆေ’’တျာဒိနာ အန္တေန သဟ တဿ ဋ္ဌော၊ ဣဋ္ဌံ။ ပရိပုဗ္ဗော အာပ ပါပုဏနေ၊ တော၊ ဘုဇာဒိ၊ ရဿော၊ ယာဂမော စ။ ‘‘သတ္တျံ နိဝါရဏေ တိတ္တိယံ၊ ပရိယတ္တံ ယထိစ္ဆိတေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၉။၅၇]ရဘသော။ ဣစ္ဆိတဿ အနတိက္ကမော ယထိစ္ဆိတံ၊ ယထာတ္ထေ အဗျယီဘာဝေါ။ ပကာမံပျတြ။

ဒွိပါဒံ ဝဏိဇကေ။ ကယဝိက္ကယေဟိ ဇီဝတီတိ၊ ဣကော။ သတ္ထံ ဝါဏိဇ္ဇောပဇီဝီနံ သင်္ဃာတံ ဝဟတိ ဒေသန္တရံ ပါပယတီတိ၊ ကမ္မာဒိမှိ ဏော။ သတ္ထဝါဟော ဝဏိဇနာယကော၊ တံယောဂါ သတ္ထဝါဟော၊ ဏော။ အာပဏော ကယဝိက္ကယဝေါဟာရော၊ တံယောဂါ အာပဏိကော၊ ဏိကော။ ဝဏ သဒ္ဒေ၊ ဣဇော။ ဝေဒဟကော၊ နေဂမော၊ ပဏျာဇီဝေါ၊ ဝဏိဇောပျတြ။

၄၇၀။ ဝိက္ကယော နာမ ပုဗ္ဗမေဝ အတ္တနော ဓနဿ ပရဿ ဒါနံ။ ကီ ဒဗ္ဗဝိနိမယေ၊ တတြ နိယုတ္တော ဝိက္ကယိကော။ ဝိက္ကိဏာတီတိ ဝိက္ကေတာ၊ ရိတု။ ကယော နာမ ပရဿ ဓနံ ဂဟေတွာ အတ္တနော ဓနဿ ဒါနံ။ ကယေန ဇီဝတီတိ ကယိကော။ ကိနာတီတိ၊ ဏွု။

ဒွယံ ဓနပ္ပယောတ္တရိ။ ဣဏေ ဥတ္တမော ဥတ္တမဏ္ဏော၊ အဘိဓာနာ ပုဗ္ဗနိပါတော၊ ဣဿတ္တံ၊ ဒွိတ္တဉ္စ။ ဓနံ ဝုဍ္ဎတ္ထံ ပယောဇေတီတိ ဓနိကော။ ဒွယံ ဓနဂါဟကေ။ ဣဏေ အဓမော အဓမဏ္ဏော။ ဣဏံ ဂဏှာတီတိ ဣဏာယိကော၊ အာယိကော။ ဣဏံ အာယတိ ပဝတ္တေတီတိ ဝါ ဣဏာယကော၊ ဏွု။

၄၇၁-၄၇၂။ ဒွယံ ဣဏေ။ ဥဒ္ဓရီယတေ ဂယှတေတိ ဥဒ္ဓါရော၊ ဥပုဗ္ဗော ဓရတိ ဂဟဏေ၊ ဏော။ ဧတိ ဝုဍ္ဎိံ ဂစ္ဆတီတိ ဣဏံ၊ ယု၊ ဏတ္တံ။ ပရိယုဒဉ္စနမ္ပိ၊ ပရိတော ဥဒဉ္ဈတေ ဂယှတေတိ၊ ယု။ ဝုတ္တန္တိ ကြိယာပဒံ။ ယတ္တကေန ဓနေန လာဘော လဗ္ဘတေ၊ တတြ မူလဓနေ မူလာဒိဒွယံ။ မူလ ပတိဋ္ဌာယံ။ ပဌမမေဝ အာဘတံ ပါဘတံ။

ဒွယံ ပဋိပါဒေ။ ‘‘အဝဿမဿိဒံ ကယိတဗ္ဗ’’မိတိ သစ္စဿာချာပနံ၊ ကရဏံ ဝါ သစ္စာပနံ၊ သစ္စဿ ကရဉ္စိတ္တဘရဏမိစ္စတ္ထော၊ သစ္စသဒ္ဒါ ဓာတုရူပါ ယု၊ မဇ္ဈေ အပါဂမော၊ သစ္စဿ ဝါ အာပုဏနံ သစ္စာပနံ၊ အပဓာတုမှာ ယု။ ‘‘သစ္စာပနာ သစ္စာကတိ’’ရိတိ တိကဏ္ဍသေသေ[ထီကဏ္ဍေ (?)] ဝေါပါလိတော။ သစ္စံ ကရောတိ၊ သစ္စဿ ဝါ ကရဏံ သစ္စကာရော။ သစ္စံကာရောပိ။ ‘‘က္လိဝေ သစ္စာပနံ သစ္စ-င်္ကာရော သစ္စာကတိတ္ထိယ’’န္တျမရကောသေ[အမရ ၁၉။၈၂]။ ဒွယံ ဝိက္ကနီယဒဗ္ဗေ။ ဝိက္ကိနိတဗ္ဗန္တိ ဝိက္ကေယျံ၊ ဏျော။ ပဏ ဗျဝဟာရေ၊ ဏျော၊ ဒွေပိ တီသု။

ဒွယံ နျာသဿပ္ပနေ [နျာသမ္ပန္နေ (က။)]။ နျာသဿ အပ္ပနံ [သမ္ပန္နံ (က။)] ပဋိဒါနံ။ ပတိပုဗ္ဗော ဒဒါတိ နျာသသမ္ပန္နတ္ထော၊ တထာ ပရိပုဗ္ဗော ဝတ္တတိ။ ပရိဒါနံပျတြ။

ဒွယံ နျာသေ။ အသု ခေပနေ။ နျဿတေ နိက္ခိပီယတေတိ၊ ဏော။ ဥပနိဓိယျတေတိ ဥပနိဓိ၊ ဣ၊ ဥပနိဓိ ပုမေ။ ‘‘ပုမေ ဥပနိဓိနျာသော’’တိ [အမရ ၁၉။၈၁]အမရကောသေ။

၄၇၃။ ဧကာဒယော အဋ္ဌာရသပရိယန္တာ သင်္ချာသဒ္ဒါ သင်္ချေယျေ ဒဗ္ဗေ ဝတ္တန္တိ တီသု စ လိင်္ဂေသု။ သင်္ချေယျေကတ္တေ စ ‘‘ဧကော ဗြာဟ္မဏော၊ အဋ္ဌာရသ ဗြာဟ္မဏာ’’တိ သမာနာဓိကရဏံ ဘဝတိ၊ န တု ဘိန္နာဓိကရဏံ ‘‘ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကာဒသ စေ’’တိ။ တီသူတျနေန ‘‘န ကေဝလံ ဧကသဒ္ဒေါဝ သလိင်္ဂေါ၊ အထ ခေါ အဋ္ဌာရသပရိယန္တာပီ’’တိ ဒဿေတိ၊ တေန ကတ္ထစိ တေသံ အလိင်္ဂတာဝစနံ လိင်္ဂဝိသေသာဘာဝံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န ပန သာမညလိင်္ဂါဘာဝန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဣမိနာ နယေန ‘‘အတိလိင်္ဂံ ဒွိဝစနံ၊ တဒါချာတန္တိ ဝုစ္စတီ’’တျာဒီသုပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တေန ‘‘ပုရိသော ဂစ္ဆတိ၊ ဣတ္ထီ ဂစ္ဆတိ၊ စိတ္တံ ဂစ္ဆတီ’’တျာဒီသု ဂစ္ဆတိသဒ္ဒဿ တံတံလိင်္ဂဝိသေသဝစနတာ၊ ‘‘ဂစ္ဆတီ’’တျာဒီသု သာမညလိင်္ဂဝစနတာ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဝီသတျာဒယော သင်္ချာသဒ္ဒါ သင်္ချာနေ၊ သင်္ချေယျေ စ ဝတ္တန္တိ ‘‘ဝီသတိ ဂါဝေါ၊ ဂဝံ ဝီသတီ’’တိ။ ဧကတ္တေတိ ယဒါ ပနေတာ သင်္ချေယျေ ဧကတ္တဝိသိဋ္ဌမေဝ ဝဂ္ဂတ္တံ သဘာဝတော ပဋိပါဒယန္တိ။ တဒါ ဘိန္နသင်္ချေနာပိ သမာနာဓိကရဏေ ဧကဝစနေယေဝ သဗ္ဗကာလံ ဝတ္တတေ ‘‘ဝီသတိ ဂါဝေါ’’တိ။ ယဒျေကတ္တေ၊ ကထံ? ဒွေဝီသတိယော၊ တိဿော ဝီသတိယော၊ ပဉ္စသတာနိစ္စာဒယော ပယောဂါ ဣစ္စာဟ ‘‘ဝဂ္ဂဘေဒေ ဗဟုတ္တေပီ’’တိ ။ ဝီသတျာဒီနံ ဝဂ္ဂါနံ ဘေဒေ ဝတ္တုမိစ္ဆိတေ သတိ ဗဟုတ္တေပိ ဗဟုဝစနေပိ ဘဝန္တိ။ အမရကောသေ ပန ‘‘သင်္ချန္တရဿတ္ထေ အဘိဓေယျေဝီသတျာဒယော တံသမာနာဓိကရဏတော ဗဟုဝစနာနိပိ ဘဝန္တီ’’တိ [အမရ ၁၉။၈၃-၄] ဝုတ္တံ၊ သင်္ချန္တရမိဟ ဝဂ္ဂဘေဒေါ၊ တေန ဒွိန္နမ္ပိ ဝေါဟာရမတ္တနာနတ္တံ၊ န အတ္ထနာနတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အာနဝုတိ နဝုတိသဒ္ဒမဘိဗျာပေတွာ တာ ဝီသတျာဒယော ဘိန္နလိင်္ဂေနာပိ သမာနာဓိကရဏေ နာရိယံ ဣတ္ထိယံ၊ ယထာ ဝီသတိ ကုဏ္ဍာနိ။ ဝီသတျာဒယော ဝိကတသမာဟာရဒွန္ဒာ။ လိင်္ဂဿ လောကာသယတ္တာ ဒွန္ဒေကတ္တန္တိ နပုံသကတ္တန္တိ ဝီသတျာဒယော အဗျုပ္ပန္နာ ပရမတေန၊ ကစ္စာယနမတေန ပန ဗျုပ္ပန္နာ။

၄၇၄-၄၇၆။ သတာဒီနိ အသင်္ချေယျပရိယန္တာနိ စတုဝီသတိ ဌာနာနိ ဂဏနဘေဒါနိ။ တတ္ထ ဒသဒသသဒ္ဒေဟိ နိပ္ဖာဒိတော သတသဒ္ဒေါ၊ တထာ သတဒသသဒ္ဒေဟိ သဟဿသဒ္ဒေါ။ ယုဇ ယောဂေ၊ နိယုတံ၊ အယုတမ္ပိ။ ယု မိဿနေ ဝါ၊ တော။ လက္ခ ဒဿနင်္ကေသု၊ လက္ခံ၊ သတသဟဿမ္ပိ။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ ဒသဂုဏံ ကုဋတီတိ ကောဋိ။ ဥပသဂ္ဂေန ဝိသေသေတွာ ဧကော ဂဏနဝိသေသော ပကောဋီတိ ဝုစ္စတိ၊ ဒွေပိ မိဿေတွာ ဧကော ကောဋိပကောဋီတိ။ နဟ ဗန္ဓနေ၊ တော။ အာဂမဿု။ ဝိဒ လာဘေ၊ ဥ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ အဗ ဟိံသာယံ၊ ဂတိမှိ စ၊ ဒေါ၊ အာဂမဿု။ အဟိ ဂတိမှိ၊ ဟပစ္စယော။ အဝ ရက္ခဏေ၊ ဝေါ ။ အဋ ဂမနေ၊ ဋော။ သောဂန္ဓိကန္တိ ကမလဝိသေသနာမေန ဧကော ဂဏနဝိသေသော ဝုစ္စတိ၊ တထောပ္ပလာဒိနာမေဟိ ဧကေကော ဂဏနဝိသေသော။ ကထ ဝါကျပ္ပဗန္ဓေ၊ ယု၊ သင်္ချာတုမသက္ကုဏေယျတာယ အသင်္ချေယျံ။

နနု သင်္ချာတုမသက္ကုဏေယျတ္တေ သတိ ဧကေန ဘဝိတဗ္ဗံ၊ အထ ကထမေကော အသင်္ချေယျော၊ ဒွေ အသင်္ချေယျာနိစ္စာဒီနိ ဘေဒါနိ ဝုတ္တာနီတိ? နာယံ ဒေါသော၊ တေသံ ကာလဒေသာဒိဝသေန ဘိန္နာနမ္ပိ သမ္ဘဝတော။ ဧတာသု သင်္ချာသု ကမာ ကမေန သတာဒိလက္ခပရိယန္တံ ဒသဂုဏံ ဒသဟိ ဂုဏိတံ ဘဝတိ။ ကောဋျာဒိကံ အသင်္ချေယျပရိယန္တံ သတလက္ခဂုဏံ သတလက္ခေဟိ ဂုဏိတံ ဘဝတိ၊ တသ္မာ ဧကာ လေခါ ဒွိသုညသဟိတာ သတံ ဘဝတိ၊ တထာ တိသုညသဟိတာ သဟဿံ၊ စတုသုညသဟိတာ နိယုတံ၊ ပဉ္စသုညသဟိတာ ဧကာ လေခါ လက္ခံ ဘဝတိ၊ ဧကာ ပန လေခါ သတ္တသုညသဟိတာ ကောဋိ၊ တထာ စုဒ္ဒသသုညသဟိတာ ပကောဋိ၊ ဣမိနာ နယေန ယာဝါသင်္ချေယျံ နေတဗ္ဗံ၊ အယမေကစ္စာနမာစရိယာနံ မတိ။

အထ ဝါ သတာဒယော အသင်္ချေယျပရိယန္တာ သဗ္ဗေပိ ဒသဂုဏိတာ ကာတဗ္ဗာ၊ အယံ ကစ္စာယနဿ မတိ၊ တေန ဟိ ‘‘ယာဝ တဒုတ္တရိ ဒသဂုဏိတဉ္စေ’’တိ သုတ္တမာဟ။ အထ ဝါ သတာဒယော လက္ခန္တာ ဒသဒသဂုဏိတာ၊ တေန ဧကာ လေခါ ဒွိဗိန္ဒုသဟိတာ သတံ ဘဝတိ၊ တထာ စတုပဉ္စာဒိဗိန္ဒုသဟိတာ သဟဿာဒိကံ ဘဝတိ၊ ဧကာ လေခါ ပန ဒွါဒသဗိန္ဒုသဟိတာ ကောဋိ၊ တထာ ဧကူနဝီသတိဗိန္ဒုသဟိတာ ပကောဋီတိ ယာဝ အသင်္ချေယျာ ဧကေကသ္မိံ သတ္တ သတ္တ ဗိန္ဒူနိ ကတွာ ဂဏနာ ကာတဗ္ဗာ၊ တသ္မာ အသင်္ချေယျဂဏနဝိသေသေ ပဉ္စစတ္တာလီသာဓိကာနိ သတဗိန္ဒူနိ ဘဝန္တိ၊ အယမမှာကံ မတိ။

အမရကောသေ[အမရ ၁၉။၈၄] ပန ‘‘ပန္တျာ သတသဟဿာဒိ၊ ကမာ ဒသဂုဏောတ္တရ’’မိတျုတ္တံ၊ တဿတ္ထော – ဒသသင်္ချာ ပန္တီတျုစ္စတေ ၊ တတော အာရဗ္ဘ ဒသဂုဏောတ္တရံ သတသဟဿာဒိကံ ကမာ ဝိညေယျံ၊ တံ ယထာ – ဒသသင်္ချာယ ဒသဂုဏောတ္တရံ သတံ၊ သတာ ဒသဂုဏောတ္တရံ သဟဿံ၊ သဟဿာ ဒသဂုဏောတ္တရံ အယုတံ၊ အယုတာ ဒသဂုဏောတ္တရံ လက္ခံ၊ လက္ခာ ဒသဂုဏောတ္တရံ ပယုတံ၊ ပယုတာ ဒသဂုဏောတ္တရံ ကောဋိ၊ ဧဝံ ကောဋိယာ အဗ္ဗုဒံ၊ အဗ္ဗုဒါ ပဒုမံ၊ ပဒုမာ ခဗ္ဗော၊ ခဗ္ဗာ မဟာကထော၊ တတောပိ မဟာပဒုမံ၊ တတောပိ သင်္ကု၊ သင်္ကုတော သမုဒ္ဒေါ၊ တတော အန္တျံ၊ အန္တျာ မဇ္ဈံ၊ မဇ္ဈာ ပရဒ္ဓံ၊ ပရဒ္ဓါ အမတံ၊ အမတာ ဒသဂုဏောတ္တရံ သင်္ချံ၊ သင်္ချဉ္စ ဝီသတိမံ ဌာနံ၊ အသင်္ချေယျမိတော ပရန္တိ။ သဗ္ဗပါရိသဒတ္တာ ဟိ ဗျာကရဏဿ သဗ္ဗေသံပျတြ ဝါဒါ ဒဿိတာ။

၄၇၇-၄၇၈။ သာဓိကေန ဒွေပါဒေန ‘‘အဍ္ဎေန စတုတ္ထော အဍ္ဎုဍ္ဎော၊ အဍ္ဎေန တတိယော အဍ္ဎတိယော၊ အဍ္ဎတေယျော စာ’’တိ ဣမံ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အဍ္ဎူပပဒေန သဟ စတုတ္ထာဒိသဒ္ဒါနံ အဍ္ဎုဍ္ဎာဒျာဒေသော။ သာဓိကပါဒေန ‘‘အဍ္ဎေန ဒုတိယော ဒိယဍ္ဎော၊ ဒိဝဍ္ဎော စာ’’တိ ဣမံ ဝစနတ္ထံ ဒဿေတိ။ အန္တရိတဿာပိ အဍ္ဎေနသဒ္ဒဿ ဣဓာနုဝတ္တနတာ အဓိပ္ပေတာ အဘိဓာနန္တရာဘာဝါ၊ သဗ္ဗတြေဝံ။

၄၇၉-၄၈၀။ မီယတေ ပရိစ္ဆိန္ဒီယတေ ယေန၊ တံ မာနံ။ တဉ္စ တုလာပတ္ထင်္ဂုလိဝသာ တိဓာ မာနိယဒဗ္ဗဿ ဘဝတိ။ တုလ ဥမ္မာနေ ၊ စုရာဒိ၊ တုလာ ဣတ္ထီ။ ပဒ ဂတိယံ၊ ထော။ အင်္ဂ ဂမနေ၊ ဥလော၊ အင်္ဂုလံ၊ ‘‘အင်္ဂုလီ’’တိပိ ပါဌော၊ ကရသာခါ။

စတ္တာရော ဝီဟယော သမ္ပိဏ္ဍိတာ ဧကာဝ ဂုဉ္ဇာ သမဂရုကာ၊ တထာ ဒွေ ဂုဉ္ဇာ ဧကောဝ မာသကော သမဂရုကောတိ သဗ္ဗတြ နယော နေတဗ္ဗော။ ဒွေ မာသကာ အက္ခော နာမ၊ ဝိဘီဋကောတိ ဝုတ္တော၊ အက္ခဖလသမာနဂရုကတ္တာ ဝါ အက္ခော။ ကရိသောပျတြ၊ ကသ ဝိလေခနေ၊ အ၊ ရိမဇ္ဈော၊ အနိတ္ထီ။ အက္ခာနံ ပဉ္စ ဓရဏံ နာမ၊ ဓရတိဓာတုယာ ယု။ အက္ခာနမဋ္ဌကံ သုဝဏ္ဏော နာမ။ ပဉ္စဓရဏံ နိက္ခံ နာမ။ တေ နိက္ခာ ပဉ္စ ပါဒေါ နာမ။ သော ပါဒေါ စတုတ္ထေ ဘာဂေ ဝတ္တတီတျေကစ္စာနံ မတိ။ ယထာဝုတ္တာယေဝ စတ္တာရော ဝီဟယော ဂုဉ္ဇာ နာမ။ ဒွေ ဂုဉ္ဇာ မာသကော နာမ။ ဒွေ ပဉ္စမာသကာ ဒသမာသကာ အက္ခော နာမ။ အက္ခာနံ အဋ္ဌကံ ဓရဏံ နာမ။ ပဉ္စဓရဏံ သုဝဏ္ဏော နာမ။ တေ ပဉ္စသုဝဏ္ဏာ နိက္ခံ နာမာတျမှာကံ မတိ။ ကန ဒိတ္တိဂတိကန္တီသု၊ နိပုဗ္ဗော၊ နဿ ခေါ၊ နိက္ခော၊ သုဝဏ္ဏဝိကာရေပိ။ ယဿ ကဿစိ ဝတ္ထုနော စတုတ္ထေ ဘာဂေ ပါဒေါ။ ဒသ ဓရဏာနိ ပလံ နာမ၊ ပလ ပထေ စ ဂတိမှိ။

၄၈၁။ ယဿ ကဿစိ ဝတ္ထုနော ပလသတံ တုလာ။ တုလ ဥမ္မာနေ၊ တုလာ နာရီ။

ဂေဟာနံ ဒါရုဗန္ဓာယ၊ ပိဌိကာယံ တုလာ ထိယံ၊

မာနဘဏ္ဍေ စ သာဒိသေ၊ ရာသိပလသတေသု စ။

တာ တုလာ ဝီသတိ ဘာရော နာမ။ ဘရ ဓာရဏပေါသနေသု၊ ဏော။ ‘‘ဘာရော တု ဒွိသဟဿေသု၊ ပလာနမပိ ဝိဝဓေ’’တျဇယော[ဗျာချာသုဓာဋီကာယမ္ပိ]။ ဝိဝဓော ဘာရဘေဒေါ။

ရူပိယဿ ကရိသေန ကတော သံဝေါဟာရပဒတ္ထော ကဟာပဏော နာမ။ ကရိသပ္ပမာဏေန ရူပိယေန ကတော ပဏော ပဏိယော ဒဗ္ဗဘေဒေါ ကဟာပဏော။ ရိသဿ ဟာဒေသော။ အဟာဒေသေ ကရိသာပဏော၊ ဧတေ ဒွေ ရူပဝိကာရော၊ အညတြူပစာရာ။ ဣတိ တုလာမာနံ ဝုတ္တံ။

၄၈၂။ ပတ္ထမာနံ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ကုဍုဝေါ’’စ္စာဒိ။ ဧကော ပသတော ကုဍုဝေါ နာမ။ သရ ဂတိယံ၊ တော၊ ရလောပေါ၊ ကဍိ ဘေဒေ၊ ဝေါ၊ ကဍိဿ ကုဍု၊ တေ ကုဍုဝါ စတ္တာရော ပတ္ထော။ စတုပတ္ထာ အာဠှကော၊ အဟ ပူဇာယံ၊ ဏွု၊ ဠတ္တာဒိ ဒသင်္ဂုလံ၊ ဒွါဒသင်္ဂုလံ ဝါသဗ္ဗတော မာနမ္ပိ အာဠှကော။ စတုရော အာဠှကာ ဒေါဏံ နာမ၊ ‘‘စတုရာဠှက’’န္တိပိ ပါဌော၊ ဒု ဂမနေ၊ ဏော၊ ဒုဏ ဂတိယံ၊ ဟိံသာယဉ္စ ဝါ၊ ဒေါဏံ။ ဝါကာရေန ဒေါဏော။

၄၈၃။ စတုရော ဒေါဏာ မာနိကာ၊ မာန ပူဇာယံ၊ သကတ္ထေ ကော၊ အဿိ။ စတုမာနိကံ စတဿန္နံ မာနိကာနံ သမူဟော စတုမာနိကံ ခါရီ နာမ၊ ခရ ဝိနာသေ၊ ဏော၊ နဒါဒိ။ ဒသမ္ဗဏံ ဒသာဓိကသတဒေါဏမတ္တံ ကုမ္ဘောတိ ဃဋနာမေန ဧကော ပတ္ထမာနဝိသေသော ဒဿိတော၊ ‘‘အမ္ဗဏ’’န္တိပိ ပါဌော။

၄၈၄။ ပတ္ထမာနဝိသေသာနံ လဗ္ဘမာနပရိယာယေ ဒဿေတုမာဟ ‘‘အာဠှကော’’စ္စာဒိ။ တုမ္ဗ ကမ္ပနေ၊ အ။ ဒွယံ ပတ္ထေ။ ပတ္ထသဒ္ဒေါယံ သာမညဘေဒမာနေသု ပဝတ္တတိ၊ ဣဓ ပန ဝိသေသမာနဝါစကော အဓိပ္ပေတော။ နလ ဂန္ထေ၊ ဣဏ။

ဒွယံ ဝါဟေ။ ဝဟတီတိ ဝါဟော၊ ဝဟ ပါပုဏနေ၊ ဏော။

အမ္ဗဏမာနံ၊ ပရိယာယံ ဝါ ဒဿေတုမာဟ ‘‘ဧကာဒသ ဒေါဏေ’’စ္စာဒိ။ အမ္ဗ ဂမနေ၊ ယု၊ အမ္ဗ သဒ္ဒေ ဝါ၊ ဣတိ ပတ္ထမာနံ ဝုတ္တံ၊ အင်္ဂုလမာနံ ပန အဏွာဒျာဘိဓာနာဝသရေ ဘူမိဝဂ္ဂေ အဘိဟိတံ။

၄၈၅။ စတုက္ကံ ဘာဂေ။ ဝိသ ပဝေသနေ၊ ဒီဃာဒိ၊ ကောဋ္ဌံ ဝုစ္စတိ သရီရံ၊ တတ္ထ သေတီတိ ကောဋ္ဌာသော။ အာတ္တံ။ အန ပါဏနေ၊ အမ ဂမနေ ဝါ၊ သော။ ဘဇီယတေ သေဝီယတေတိ ဘာဂေါ။ ဏော။ ဝဏ္ဋကောပျတြ။ ဝဋိ ဝိဘာဇနေ၊ ဏွု၊ ဏန္တာ ဝါ သကတ္ထေ ကော။

ဝိဘဝန္တံ ဓနေ။ ဓန ဓညေ၊ အ။ သဿ အတ္တနော အယံ သော၊ သမ္ပိ။ ဒုဣဝ ဒဗ္ဗံ၊ သာရမိစ္စတ္ထော၊ ဣဝတ္ထေ ဝေါ၊ ဝိဒ လာဘေ၊ တော ။ သဿ ဓနဿ ပတိ သပတိ၊ တသ္မိံ သာဓု သာပတေယျံ၊ ဏေယျော။ ဝသ နိဝါသေ၊ ဥ။ အရ ဂမနေ၊ ထော။ ရဿ တော။ ဝိဘဝန္တိ ပဘဝန္တျနေနာတိ ဝိဘဝေါ၊ အ။ ဟိရညံ၊ ကောသောပျတြ။

၄၈၆။ ကတာကတံ ကဉ္စနံ၊ ရူပိယဉ္စ မိဿိတံ [မိလိတံ (က။)၊ မိလိတံ ပစ္စေကဉ္စ (အမရ ခီရသွာဓီဋီကာ)] ကောသာဒိဒွယဝါစ္စံ၊ တတြ ပိဏ္ဍီကတံ အာဘရဏီကတံ၊ ကမ္မီဘာဝမာပါဒိတံ ဝါ ကတံ။ အာကရောတ္ထံ အဇာတကမ္မံ စုဏ္ဏာဒိရူပံ အကတံ၊ တဒညံ တေဟိ ကဉ္စနရူပိယေဟိ အညံ တေဇသံ ဒဗ္ဗံ တမ္ဗံ။ အာဒိနာ ကံသရီတိသီသကာဒိ၊ ယဉ္စာတေဇသံ ရာဇပဋ္ဋဒါရုဝိသာဒိက’မသာရံ ဒဗ္ဗံ၊ တံ သဗ္ဗံ ကုပ္ပံ၊ ဂုပ ရက္ခဏေ၊ ဂုပ္ပတေတိ၊ ပေါ၊ ကတ္တဉ္စ ဂဿ။

ဒွယံ ကဉ္စနံ ရူပိယဉ္စာဟတမုဋ္ဌာပိတဟယဝရာဟပုရိသာဒိ ရူပံ နိဂ္ဃာတိကာယ တာဠိတံ ဒီနာရာဒိကံ ရူပိယာချံ။ အဿာဒိရူပမဿာဟတမတ္ထီတိ ရူပိယံ။ ရူပ အာဟတပသံသာသု၊ ဣယော။

၄၈၇-၄၈၈။ ဟိရညန္တံ သုဝဏ္ဏေ။ သောဘနော ဝဏ္ဏော ယဿ သုဝဏ္ဏံ။ ကန ဒိတ္တိယံ၊ ဏွု၊ ဇနနံ ဇာတံ၊ ပကဋ္ဌံ ဇာတံ ဇာတရူပံ၊ ပကဋ္ဌတ္ထေ ရူပပစ္စယော [ပသံသာယံ ရူပပစ္စယော ဣတိ သုဘူ (စိန္တာမဏိဋီကာ) ပသံသာယံ ရူပံ (ပါဏိနိ ၅။၃။၆၆)]။ ဇာတံ ရူပမဿာတိ ဝါ ဇာတရူပံ။ ဣဏ ဂတိယံ၊ ဒိတ္တိယဉ္စ အနေကတ္ထတ္တာ။ သုဋ္ဌု ဒိပ္ပတေ ဒိတ္တိယာ ယုဇ္ဇတေတိ သောဏ္ဏံ၊ ဥဿော၊ ‘‘ဝါ ပရော အသရူပါ’’တိ ဣလောပေါ၊ ဒွိတ္တံ။ ကဉ္စ ဒိတ္တိယံ၊ ယု။ သတ္ထု ဝဏ္ဏော ဝိယ ဝဏ္ဏော ယဿ။ စိတ္တမတ္တာနံ ဟရတီတိ ဟရိ။ ဣ၊ ကမု ဣစ္ဆာယံ၊ ဗု။ စရတိ ဧတ္ထ စိတ္တံ စာရု၊ ဏု။ ဟိ ဂတိယံ၊ မော။ ဟဋ ဒိတ္တိယံ၊ ဏွု။ တပနံ ဒါဟမရဟတီတိ တပနိယော၊ ဣယော။ ဟရ ဟရဏေ၊ အညော၊ အဿိ။ ဟာ စာဂေ၊ ဟာ ဂတိယံ ဝါ၊ အညော၊ ဟိရာဒေသော စ။

စာမီကရာဒယော စတ္တာရော တဗ္ဘေဒါ တဿ သုဝဏ္ဏဿ ဝိသေသာ။ စာမီ နာမ ဧကာ ပုပ္ဖဇာတိ၊ တံကရတ္တာ စာမီကရော၊ အထ ဝါ စာမီ နာမ အဂ္ဂိ။ စမု အဒနေ၊ ဏီ၊ တက္ကရတ္တာ စာမီကရော။ သတကုမ္ဘံ ပဒ္ဓကေသရဝဏ္ဏံ၊ တဗ္ဗဏ္ဏသဒိသတ္တာ သာတကုမ္ဘံ။ ဒေဝရုက္ခဘူတာယ မဟာဇမ္ဗုယာ ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနေ နဒီ ဇမ္ဗုနဒီ၊ တဿံ ပတိတေဟိ မဟာဂဇပ္ပမာဏာနံ၊ ကုမ္ဘပ္ပမာဏာနံ ဝါ ဖလာနံ ဗီဇေဟိ ဇာတံ သုဝဏ္ဏံ ဇမ္ဗုနဒံ၊ ဣဒံ ပန သုဝဏ္ဏံ အနလပ္ပဘံ ဒေဝါလင်္ကာရမတုလံ ဇာယတေ။ တံ ပနာနလမိတိ ဝိသေသတ္ထေပိ အမရသီဟော သုဝဏ္ဏသာမညေဝ ပဌတိ။ သိင်္ဂီ နာမ ဧကာ မစ္ဆဇာတိ၊ တဗ္ဗဏ္ဏတာယ။ ခဏိယံ ဝါ တံသဏ္ဌာနသိလာခဏ္ဍေဟိ ဇာတတာယ သိင်္ဂီ၊ အမရကောသေ ပန စာမီကရာဒီနိပိ သုဝဏ္ဏသာမညေ ပဌတိ၊ သိင်္ဂီ ပန ဝိသေသေ။ ဝုတ္တဉှိ တတ္ထ ‘‘အလင်္ကာရသုဝဏ္ဏံ ယံ၊ သိင်္ဂီကနကမိစ္စယ’’န္တိ [အမရ ၁၉။၉၆]။ တဿတ္ထော – ကဋကကုဏ္ဍလာဒိနော အလင်္ကာရသုဝဏ္ဏဿ ‘‘သိင်္ဂီ’’တိ နာမန္တိ။ ‘‘သိင်္ဂီမဏ္ဍနသောဏ္ဏ’’န္တိ ရတနကောသော။ သုဝဏ္ဏတာယ သိင်္ဂီ ‘‘ကနက’’မိတျုစ္စတေ။

၄၈၉။ ပဉ္စကံ ရဇတေ။ ရူပယုတ္တတာယ ရူပိယံ။ ရဉ္ဇ ရာဂေ၊ အတော။ သဉ္ဇ သင်္ဂေ၊ ဈု၊ ဉလောပေါ၊ သဇ္ဈု။ ရူပယုတ္တတာယ ရူပီ၊ သဉ္ဇ သင်္ဂေ၊ ဈော၊ ဉလောပေါ၊ သဇ္ဈံ၊ ‘‘ရူပိယဇ္ဈ’’န္တိပိ ပါဌော။ တဒါ ဣယဇ္ဈပစ္စယေန သိဒ္ဓံ။ ဒုဗ္ဗဏ္ဏံ၊ ခဇ္ဇူရံ၊ သေတမ္ပိ။

အာဟတသောဏ္ဏရဇတေ၊ ရဇတေ ရူပိယံ မတံ၊

ရဇတေ စ ခလေက္လိဝံ၊ ခဇ္ဇူရော ပါဒပန္တရေ၊

သေတာ စ ဘတိကာယံ ထ၊ က္လိဝံ သဇ္ဈေ သိတေ တိသု။

အသ္မဇာတိယံ ပုပ္ဖရာဂါဒိမှိ၊ မုတ္တာဝဇိရာဒိမှိ စ ဝသွာဒိတ္တယံ။ ဝသ နိဝါသေ၊ ဥ။ ရတိံ တနောတီတိ ရတနံ၊ ကမ္မာဒိမှိ ဏော၊ တိလောပေါ။ ‘‘ရတ္နံ သဇာတိသေဋ္ဌေပီ’’တျမရကောသေ[အမရ ၂၃။၁၂၆]၊ တေန ဂဇသေဋ္ဌော ဂဇရတနံ၊ ဣတ္ထိသေဋ္ဌော ဣတ္ထိရတနန္တိ။ မနသဒ္ဒတော ဣ၊ ဤပစ္စယေ မဏီ စ။ ပုပ္ဖရာဂါဒယော ဝက္ခမာနာ တဗ္ဘိဒါ တဿ မဏိနော ဝိသေသာ။ ဘာသန္တော ရဉ္ဇေတီတိ ပုပ္ဖရာဂေါ၊ ဘာသဿ ပုပ္ဖော။

၄၉၀။ သုဝဏ္ဏာဒယော ဣမေ သတ္တ ရတနာနျာဟု။ မဏိ ရတ္တမဏိ။

၄၉၁။ သတ္တရတနာနံ လဗ္ဘမာနပရိယာယေ ဒဿေတုမာဟ ‘‘လောဟိတင်္ဂေါ’’စ္စာဒိ။ လောဟိတင်္ဂါဒိတ္တယံ ရတ္တမဏိယံ ။ လောဟိတဝဏ္ဏေန အင်္ဂီယတေတိ လောဟိတင်္ဂေါ၊ လောဟိတံ အင်္ဂံ သရီရမေတဿ ဝါ လောဟိတင်္ဂေါ။ ပဒုမဉ္စာတြ ကောကနဒံ၊ တဗ္ဗဏ္ဏသဒိသော မဏိ ပဒုမရာဂေါ။ သောဏရတနံ၊ လောဟိတကောပျတြ။

ဒွယံ ဝေဠုရိယေ။ ဝံသော တစသာရော၊ တဗ္ဗဏ္ဏော မဏိ ဝံသဝဏ္ဏော။ ဝေဠု ဝိယ ဒိဿတီတိ ဝေဠုရိယော၊ ဣဝတ္ထေ ဣယော၊ ရာဂမော စ။ ဒွယံ ပဝါဠေ။ ဝလ သံဝရဏေ၊ ဏော၊ ဠတ္တံ၊ ဝါကာရေန ပဝါဠောပိ။ ဒု ဂမနေ၊ ဒု ဥပတာပေ ဝါ၊ မော၊ ဒွိတ္တံ။

၄၉၂။ ဒွယံ ကဗရမဏိမှိ။ မသာရဂိရိမှိ ဇာတံ မသာရဂလ္လံ၊ လော၊ ရဿ လော။ ကဗရော သဗလော မဏိ။ ဒွယံ မုတ္တာယံ။ မုစ မောစနေ၊ ထော၊ မုတ္တာ ဧဝ မုတ္တိကံ၊ သကတ္ထေ ဣကော။ သတ္ထိကာ ပကတိတော လိင်္ဂဝစနာနျတိဝတ္တန္တေတိ နပုံသကတ္တံ။ ဧတ္ထ စ ရတနပရိယာယာနံ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ ကထနံ သတ္တန္နံ ရတနာနံ ဥပ္ပတ္တိက္ကမပဏီတက္ကမာဒိနော အဘာဝဒီပနတ္ထံ။

ဒွယံ ပိတ္တလေ။ ရီ ဂမနေ၊ ရိ။ ရီတိပိ။ ‘‘ရီတိ ပစာရေ သန္ဒေ စ၊ လောဟကိဋ္ဋာရကူဋေသူ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ အာရဿေဝ ကူဋော၊ ယဿ။ ဒဗ္ဗသဒ္ဒေါပျတြ။ ဒွယံ အဗ္ဘကေ။ အမ ဂမနေ၊ အလော။ အဗ္ဘံ အာကာသော၊ မေဃော စ၊ တံသညကတ္တာ အဗ္ဘကံ၊ သညာယံ ကော။ ‘‘မေဃမ္ဗရာဘိဓာနဉ္စ၊ ဂေါရိ ဗီဇဉ္စ အဗ္ဘက’’န္တိ ဟိ ဝုတ္တံ။ ဂိရိဇတု၊ သိလာဇတုပျတြ။

၄၉၃။ တိကံ လောဟေ။ လူ ဆေဒနေ၊ ဟော။ အယ ဂမနေ၊ မနောဂဏာဒိ။ ကာဠဉ္စ တံ အယသဉ္စေတိ ကာဠာယသံ။ သတ္ထကံ၊ တိက္ခဏံ၊ ပိဏ္ဍံ၊ အယသံ၊ အသ္မသာရောပျတြ။ ‘‘သတ္ထမာယုဓလောဟေသူ’’တိ အနေကတ္ထော။ ‘‘သာမုဒ္ဒလဝဏေတိက္ခံ၊ ဝိသလောဟာဇိမုက္ကကေ’’တိ ရဘသော။ ပဏ္ဍ ဂမနေ၊ အ။ အသ္မဿ သာရော။ ‘‘ကာဠာယသ’မယော လောဟံ၊ အသ္မသာရဉ္စ သတ္ထက’’န္တိ တွမရမာလာယံ က္လီဝကဏ္ဍံ။

ဒွယံ စပလေ။ ပါရ သာမတ္ထိယေ၊ ဒေါ၊ ပါရယတိ သက္ကောတိ သဗ္ဗလောဟံ ကဉ္စနံ ကာတုန္တိ ပါရဒေါ။ ရသ သဒ္ဒေ၊ အဂ္ဂိမှိ ပက္ခိတ္တေ ရသတီတိ ရသော၊ မဓုရာဒီသု စ ရသော။ စပလော၊ သူတောပျတြ။

‘‘စဉ္စလာဒိမှိ စပလော’’။

‘‘သာရထိမှိ ရသေ သူတော၊ ပသူတေ ပေရိတေ တိသု’’၊

‘‘ရသေန္ဒော ပါရဒေါ ဝုတ္တော၊ ပါရတောပိ နိဂဒျတေ’’တိ။ –

တာရပါလော။

‘‘ပါရဒေါ သိဒ္ဓဓာတု စ၊ ဝရဗီဇဉ္စ သူတက’’န္တိ။ –

တိကဏ္ဍသေသော[တိကဏ္ဍသေသ ၂။၉။၃၄]။

တိကံ နာဂေ။ တိပု ပီဠနေ၊ ဥ။ တိပုသဒ္ဒဿ သေတေပိ ပဝတ္တနတော ကာဠသဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ကာဠတိပူတိ ဝုတ္တော၊ တေန တိပုသဒ္ဒဿဒွိန္နမ္ပိ ဝါစကတာဒဋ္ဌဗ္ဗာတျေကေ၊ တံ ‘‘နာဂေါ သီသကယောဂိဋ္ဌ-ဝပ္ပာဏိ တိပု ပိစ္စဋ’’န္တိ [အမရ ၁၉။၁၀၅]အမရကောသေ၊ ‘‘တိပု သီသကရင်္ဂေသူ’’တိ စ တိကဏ္ဍသေသ နာနတ္ထသင်္ဂဟာဒီသု ဝုတ္တတ္တာ န ဂဟေတဗ္ဗံ၊ တေန ကာဠော စ တိပု စာတိ ဒွေယေဝတ္ထာဘိဓာနာနိ။ ကာဠဝဏ္ဏတာယ ကာဠော။ တိပု ယထာဝုတ္တတ္ထောဝ။ တပ သန္တာပေ ဝါ၊ ဥ၊ အဿိတ္တံ။ သီ သယေ၊ သိ ဗန္ဓနေ ဝါ၊ သော။ ‘‘သေဋ္ဌဘကဒ္ဒုဇော နာဂေါ၊ က္လိဝံ သီသကရင်္ဂေသူ’’တိ ရဘသော။ ‘‘ယောဂိဋ္ဌ’’မိတျေကံ နာမံ သီသဿ။ ‘‘ဝပ္ပော သော သီသမတ္တက’’န္တိ တွမရမာလာ။

‘‘အာရကူဋောသီ ရီတိ စ၊ သီသကံ တိပု ဝဒ္ဓကံ၊

နာဂံ မဟာမလဉ္စေဝ၊ ယောဂိဋ္ဌက’’န္တိ။ –

ဗျာဍိ။

‘‘သီသမတ္တံ ဗဟုမလံ၊ ယောဂိဋ္ဌံ ပိဋ္ဌပိစ္စဋာ၊

သုဝဏ္ဏာဒိသမာလုက-မပိ သိန္ဒူရသမ္ဘဝ’’န္တိ။ –

တန္တာတန္တရံ။

သေတေ တု ရင်္ဂဝင်္ဂါ၊ တေ ဂတျတ္ထာ။

‘‘ရင်္ဂံသုရေဘံ မုဒင်္ဂံ၊ ကုသုမ္ဘံ ဂါမျကုင်္ကုမ’’န္တိ။ –

တိကဏ္ဍသေသော[တိကဏ္ဍသေသ ၂။၉။၃၄]။

ဒွယံ ဟရိတာလေ။ ဟရိတဝဏ္ဏံ အလံ ဟရိတာလံ၊ ဗျုပ္ပတ္တိမတ္တမေတံ။ ရူဠှီသဒ္ဒေါ တွယံ။ ပီတိံ နေတီတိ ပီတနံ။ ‘‘ပိဉ္ဇရံ ပီတနံ တာလ-မာလဉ္စ ဟရိတာလကေ’’တျမရသီဟော[အမရ ၁၉။၁၀၃]။ ပိဉ္ဇ ဝဏ္ဏေ၊ အရော။ အလ ဘူသနေ၊ အလန္တျနေနေတိ၊ ဏော၊ ‘‘ဟရိတာလမလံ တာလ-ဝဏ္ဏကံ နဋဘူသန’’န္တိ တု မာဓဝေါ။ ‘‘ဟရိတာလေ တု ကပ္ပူရံ၊ ဂေါဒန္တော နဋသညကော’’တိ တိကဏ္ဍသေသော[တိကဏ္ဍသေသ ၂။၉။၃၅]။

၄၉၄။ ဒွယံ သိန္ဒူရေ။ ပိဋ္ဌေန နာဂေန ဇာတံ ပိဋ္ဌံ။ စီနဒေသပ္ပဝတ္တံ ပိဋ္ဌံ စီနပိဋ္ဌန္တိ ပုဗ္ဗပဒေ ဥတ္တရပဒလောပေါ။ သန္ဒ သဝနေ၊ ဦရော၊ အဿိ။ ‘‘သိန္ဒူရံ နာဂသမ္ဘဝ’’န္တျမရသီဟော[အမရ ၁၉။၁၀၅]။ ဝသန္တဿဝေါ၊ ရတ္တစုဏ္ဏံ၊ ရတ္တဝါလုကံပျတြ။ ဒွယံ တူလေ။ တုလ နိကသေ၊ အ။ ပိစု မဒ္ဒနေ၊ ဥ။ ပိစု တုလောတိ သမုဒိတဉ္စဿ နာမံ။ ‘‘တူလော ပိစု ပိစုတူလော၊ မက္ကဋိသုတ္တံ တက္ကောဋီ’’တိ ဟိ ရဘသော။

မဓုသဒ္ဒေန ခုဒ္ဒဇန္တု၊ ခုဒ္ဒဉ္စောစ္စတေ။ ခုဒ္ဒဇန္တဝေါ ဘမရာဒယော။ တတြ ဘမရကတံ ခုဒ္ဒံ ဘာမရံ၊ မက္ခိကာကတံ မက္ခိကံ၊ သရဃဉ္စောစ္စတေ။ ဝရဋာ ကတံ ဝါရဋံ။ ပုတ္တိကာ ကတံ ပုတ္တိကန္တိ သဗ္ဗတြညတ္ထေ ဏော။ မဓု ဥန္ဒေ၊ ဥ။ ခု သဒ္ဒေ၊ ဒေါ၊ ခုဒ ပိပါသာယံ ဝါ၊ ဒေါ။

ဒွယံ သိတ္ထေ။ မဓူဟိ ခုဒ္ဒဇန္တူဟိ ဥစ္ဆိဋ္ဌံ သဇ္ဇိတန္တိ မဓုစ္ဆိဋ္ဌံ။ သဇ္ဇ ဝိသဇ္ဇနာလိင်္ဂနနိမ္မာနေသု။ နိမ္မာနံ သမ္ပိဏ္ဍီကရဏံ၊ တော၊ ဇတာနံ ဌာဒေသော၊ သဿ ဆော၊ ဒွိတ္တံ၊ ဣတ္တဉ္စ။ သိစ ပဂ္ဃရဏေ၊ ထော။ သိတ္ထမေဝ သိတ္ထကံ။ မဒနောပျတြ။

၄၉၅။ တိကံ ဂေါပါလေ။ ဂါဝေါ ပါလေတိ၊ ပါတိ စာတိ ဂေါပါလော၊ ဂေါပေါ စ၊ ကမ္မနိ ဏော။ ဂါဝေါ သင်္ချာယတီတိ ဂေါသင်္ချော၊ သံပုဗ္ဗော ချာ ဂဏနေ။ ဂေါဒုဟော၊ အာဘိရော၊ ဝလ္လဝေါပျတြ။ ဒွယံ ဂေါမိကေ။ ဂါဝေါ အဿ သန္တီတိ ဂေါမာ၊ မန္တု။ ဣကပစ္စယေ၊ မာဂမေ စ ဂေါမိကော။

ဒွိပါဒံ ဗလီဗဒ္ဒေ။ ဥသ ဒါဟေ၊ အဘော။ ဗလံ ဝဒ္ဓယတီတိ ဗလီဗဒ္ဒေါ၊ နိပါတနာ။ ဂစ္ဆတီတိ ဂေါဏော၊ ယု၊ မလောပေါ၊ အဿော၊ ဏတ္တံ။ ဂစ္ဆတီတိ ဂေါ၊ ဂမု ဂမနေ၊ ရော။

‘‘သဂ္ဂေ ကရေ စ ဝဇိရေ၊ ဗလီဗဒ္ဒေ စ ဂေါ ပုမာ၊

ထီ သောရဘေယျိနေတ္တမ္ဗု-ဒိသာဝစနဘူမိသူ’’တိ။ –

ရုဒ္ဒေါ။ ဝသ နိဝါသေ၊ အဘော။ ဝဿတီတိ ဝုသော၊ ဝဿ သေစနေ၊ ဏော၊ အဿု၊ သံယောဂလောပေါ စ။ ဥက္ခော၊ ဘဒ္ဒေါ၊ အနဝါဟော၊ သောရဘေယျောပျတြ။ ဥက္ခ သေစနေ။ အနံ သကဋံ ဝဟတီတိ အနဝါဟော၊ ဏော။ သုရဘိ ဂေါ၊ တဿာပစ္စံ သောရဘေယျော၊ ဏေယျော။

၄၉၆။ သော ဂေါ ဝုဒ္ဓါ ဇရဂ္ဂဝေါ နာမ။ ဇရံ ပတ္တော ဂေါ ဇရဂ္ဂဝေါ၊ သိမှိ ဩဿ အဝေါ။ ဒွယံ မိသဗာလျယုတ္တေ ကိဉ္စိဖုဋ္ဌတာရုညေ အသမ္ပတ္တဗလီဗဒ္ဒဘာဝေ ဝစ္ဆေ။ ‘‘ဝစ္ဆော ဝုဒ္ဓါ ဝစ္ဆတရော’’တိ နာမမာလာ။ ဒမနာရဟော ဒမ္မော၊ မော။ ဝသ နိဝါသေ၊ ဆော၊ ဝစ္ဆဿာယေဝ ဂါဝိယာ တနုတ္ထေ နိပါတနာ တရော [ပါဏိနိ ၅။၃။၉၁ သုတ္တံ ပဿိတဗ္ဗံ]။ သမာတိ ဧတေ ဒွေ တုလျတ္ထာ။

ဒွယံ ဓုရဝါဟေ။ ဓုရံ ဝဟတိ သီလေနာတိ ဓုရဝါဟီ၊ ဏီ။ ဓုရံ ဝဟိတုမရဟတီတိ ဓောရယှော၊ ဏော၊ ဝဿ ယော။

ဂဝံ ဂုန္နံ အဓိကတော ဇနော ဂေါဝိန္ဒော၊ ဂဝံ ဣန္ဒော ဂေါဝိန္ဒော၊ ဂဝံ ဝိန္ဒတီတိ ဝါ ဂေါဝိန္ဒော။

၄၉၇။ ဝဟတျနေန ဝဟော၊ အ။ ကုက အာဒါနေ၊ ဥဒေါ၊ ဥဿတ္တံ၊ ဒဿ ဓော ဝါ၊ ကကုဒေါ၊ ကကုဓော စ။ ဒွယံ သိင်္ဂေ။ ဝိသ ပဝေသနေ၊ ယု။ သီ သယေ၊ ဂေါ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ရဿတ္တဉ္စ။ လောဟိတဝဏ္ဏတာယ ရောဟိဏီ၊ တဿ ဏော၊ နဒါဒိ။

၄၉၈။ တိကံ ဂါဝီသာမညေ။ ပုမေပိ ဂါဝီ၊ တဒါ ယောဿ ဤ။ သိင်္ဂယုတ္တတာယ သိင်္ဂိနီ၊ တဒ္ဓိတန္တာ ဣနီ။ ဒွယံ အပုတ္တိကာယံ။ ဟနတိသ္မာ ဣတ္ထိယံ အ၊ ဟနတိဿ ဝဓော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ဓဿ ဈော စ၊ ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ ဝါ၊ ဝဉ္ဈာ။ ဝသ ကန္တိယံ၊ အ။

နဝပ္ပသူတိကာ ပစ္စဂ္ဃပသူတာ ဂေါ ဓေနု နာမ၊ ဓေ ပါနေ၊ နု။ ဒွယံ ပိယပုတ္တာယံ။ ဝစ္ဆံ ကာမယတီတိ ဝစ္ဆကာမာ။ ဝစ္ဆံ လာတီတိ ဝစ္ဆလာ။ သဝစ္ဆကာယမပိ ဒွယမိဒံ ဝဒန္တိ။

၄၉၉။ ဒွယံ မန္ထနကုမ္ဘိကာယံ။ ‘‘ဂဂ္ဂ’’န္တိ သဒ္ဒံရာတီတိ ဂဂ္ဂရီ၊ နဒါဒိ။ မန္ထတိ ယဿ မန္ထနီ။ မန္ထ ဝိလောဠနေ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ ဒွေပိ ဣတ္ထီ။ ယတြေကသ္မိံ ဗဟုပဂ္ဂဟယုတ္တေ အနေကေ ဗန္ဓီယန္တေ၊ တတြ သန္ဒာနာဒိဒွယံ။ သံပုဗ္ဗော ဒါ ဒါနေ သံယမနတ္ထော၊ ကရဏေ ယု။ ဒါ ဒါနေ၊ မော၊ ဒါမံ။

ဒွယံ ဂေါဝစ္စေ။ မိဟ သေစနေ၊ လော။ ဂဝံ မီဠှော ဝစ္စော ဂေါမီဠှော။ ဂေါတော နိဗ္ဗတ္တော ဂေါမယော၊ ဒွေပျနိတ္ထီ။ ဒွယံ ဃတေ။ သပ္ပ ဂမနေ၊ ဣ၊ သပ္ပိ နပုံသကေ။ ဃရ သေစနေ၊ တော။ ဟဝိပျတြ။

၅၀၀။ တံဒိဝသိယာ ဒဓိတော၊ ဒုဒ္ဓါ ဝါ သမုဗ္ဘတံ ဃတံ တပ္ပကတိ စ နဝနီတံ။ နဝဒဓျာဒီဟိ နီတံ ပဝတ္တံ နောနီတံ၊ ဝဿော။ နဝနီတမ္ပိ။ ဒွယံ ဒဓိသာရေ။ ဒဓိနော မဏ္ဍံ သာရော ဒဓိမဏ္ဍံ။ မသ ပရိမာဏေ၊ ထု၊ သဿ တော၊ မတ္ထု နပုံသကေ။

စတုက္ကံ ခီရေ၊ ခိ ခယေ၊ ဤရော။ ဒုဟျတေတိ ဒုဒ္ဓံ၊ ဒုဟ ပပူရဏေ၊ တော။ ပါ ပါနေ၊ ပါတဗ္ဗန္တိ ပယော၊ ဏျော၊ အာဿတ္တံ။ ထနတော သမ္ဘူတံ ထညံ။

ဒွယံ တက္ကေ။ တီဏိ ကာနိ ဇလဘာဂါနိ ဧတ္ထ သန္တီတိ တက္ကံ၊ ဣဿတ္တံ၊ ဒွိတ္တဉ္စ။ မထ ဝိလောဠနေ၊ တော၊ ‘‘ယထာဂမမိကာရော’’တိ ဣကာရာဂမော၊ အညတြ ပန –

‘‘အဒ္ဓါဒကသမာယုတ္တံ၊ ဥဒဿိတမုဒီရိတံ၊

တက္ကံ တိဘာဂသံယုတ္တံ၊ မထိတန္တိ ဂတောဒက’’န္တိ။ –

တက္ကမထိတာ ဘေဒေနုတ္တာ၊ ဂတောဒကမိတိ နိဇ္ဇလံ။

‘‘နိဇ္ဇလံ မထိတံ သိနိဒ္ဓံ၊ တက္ကန္တု ဇလပါဒိကံ၊

ဥဒဿိတံ ဇလဒ္ဓဉ္စ၊ သောတချန္တု သမောဒက’’န္တိ။ –

ရတနမာလာ။

၅၀၁။ ခီရာဒယော ပဉ္စ ဂေါတော သဉ္ဇာတရသာ။ ခီရံ နဝံ၊ ဒဓိ ခီရတော ဇာတံ။ ‘‘ခီရဇံ ဒဓိမင်္ဂလ’’န္တိ ဟိ ရတနာမာလာ။ ဓာ ဓာရဏေ။ ဣ၊ ဒွိတ္တံ၊ နိပါတနာ။ ဒဓိတော ဝါ ဃတံ၊ နောနီတဉ္စ။ သဗ္ဗသေသော တက္ကံ၊ ခီရတောယေဝ ဝါ။

ဆက္ကံ ဧဠကေ။ ဗာဓိယမာနောပိ န ရဝတီတိ ဥရဗ္ဘော။ ရု သဒ္ဒေ၊ ဘော။ မေဏ္ဍ ကုဋိလတ္ထေ၊ ကော။ မိသတိ ပဒ္ဓတေ အညမညံ မေသော။ ‘‘သံဟသနေ မေသော၊ ပဒ္ဓါယ’မသမုန္နတီ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ န ရဏတီတိ ဥရဏော၊ ရဏ သဒ္ဒေ။ အဝ ရက္ခဏေ၊ ဣ။ အဝိ၊ ‘‘အဝယော သေလမေသက္ကာ’’တျမရသီဟော[အမရ ၂၃။၂၀၇]။ ‘‘အဇီ’’တိပိ ပါဌော။ ဣလ ဂတိယံ၊ ဏွု။ ဥဏ္ဏာယုပျတြ၊ ဥဏ္ဏာယောဂါ ဥဏ္ဏာယု၊ ယု၊ လုဟု ဥဘေ ဥလောမသသဒ္ဒါ စ ရဘသေန ဝုတ္တာ။

၅၀၂။ တိကံ အဇေ။ ဝသ နိဝါသေ။ တော၊ ဝသ္တော၊ ဝတ္တောပိ။ အညေ တု ‘‘ဝသ ဂန္ဓအဒနေ’’တိ စုရာဒိမာဟု၊ အဇ ဂမနေ၊ န ဇာယတီတိ ဝါ အဇော။ ဆိန္ဒန္တော ဂစ္ဆတီတိ ဆဂလကော၊ ဆော ဆေဒနေ၊ ဂမု ဂမနေ၊ ဏော၊ မဿ လော၊ ဩဿတ္တံ၊ သကတ္ထေ ကော၊ ဆကလကောပိ။ ဆာဂေါပျတြ။ ဒွယံ ကရဘေ။ ဝသ ကန္တိမှိ၊ တော၊ ဝဿောတ္တံ၊ ဥသ ဒါဟေ ဝါ၊ ဩတ္တာဒိ၊ ဩဋ္ဌော၊ ဒန္တစ္ဆဒေပိ။ ကရ ကရဏေ၊ အဘော။ ‘‘ခရဘော’’တျေကေ ပဌန္တိ။ ကမေလကော၊ မယော၊ မဟာင်္ဂေါပျတြ။

ဒွယံ ဂဒြဘေ။ ဂဒတိသ္မာ ရဘော၊ ဂဒြဘော။ ခံ ကဏ္ဌဝိဝရံ မဟန္တမဿတ္ထီတိ ခရော၊ ရော။ စက္ကဝါ၊ ဗာလေယျော၊ ရာသဘောပျတြ။ စက္ကယောဂါ၊ ဝန္တု။ ဗလယုတ္တတ္တာ ဗာလေယျော။ ရသ သဒ္ဒေ၊ အဘော။ ဒွယံ အဝိယံ။ ဥရဏဿ အယံ ဥရဏီ။ အဝိနော ဧသာ အဝီ။ အဇာသဒ္ဒေါ ဧကော ဆာဂိယံ။ အညေ တု ‘‘ဥရဏီ တု အဇီ အဇာ’’တိပိ ပါဌံ ဝတွာ တိဏ္ဏမ္ပိ ဥရဏီပရိယာယတ္တံ ဝဒန္တိ၊ တေသံ မတေ အဇီအဇာသဒ္ဒါပိ ဥရဏီပရိယာယာ အတ္ထီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အထ ဝါ တိကံ အဇိယံ။ ဥရဏသဒ္ဒဿာပိ အဇပရိယာယဿ သမ္ဘဝတော ‘‘ဥရဏီ တု အဇီ အဇာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဝက္ခတိ ဟိ အနေကတ္ထဝဂ္ဂေ ‘‘ဥမ္မာရေ ဧဠကော အဇေ’’တိ [အဘိဓာန ၁၁၂၄ ဂါထာ]၊ ဥရဏပရိယာယော ဟေတ္ထ ဧဠကော။

ဝေဿဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၅၀၃။ တိကံ သုဒ္ဒေ။ သဒ အဿာဒနေ၊ ဒေါ၊ အဿု။ အန္တဝဏ္ဏော လာမကဝဏ္ဏော။ ဝသ သေစနေ၊ ဝသေတဗ္ဗော အသုစိတတ္တာ ဝသလော၊ အလော။ ယတြ ယတြ ဝါ မုတ္တံ ကရီသံ သိဉ္စတီတိ ဝသလော၊ အလော၊ ဇဃညဇောပျတြ။ ဗြဟ္မုနော ဇဃညင်္ဂေ ပါဒေ ဇာတော ဇဃညဇော။

မာဂဓာဒယော သူတပရိယန္တာ ဝိဇာတိယမာတာပိတိကတ္တာ ဥဘယဝဏ္ဏောပ္ပတ္တိယာ သံကိဏ္ဏဇာတိယော ဣစ္စတ္ထော၊ ဘိန္နဇာတိသံသဂ္ဂေါ ဧဝ ဟိ သင်္ကရော။ သုဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓာယ ခတ္တာယ ဇာတော ပုတ္တော မာဂဓော။ ထုတိကြိယာဝုတ္တိ။ သုဒ္ဒါယ သမ္ဗန္ဓေန ခတ္တိယေန ဇာတော ဥဂ္ဂေါ၊ ဥစ သမဝါယေ၊ ဏော။

၅၀၄။ ဗြာဟ္မဏိယာ သမ္ဗန္ဓေန ခတ္တိယေန ဇာတော သူတော၊ သု အဘိဘဝေ၊ တော၊ ဒီဃာဒိ။

သုဒ္ဒါဝေဿဟိ ကရဏော-မ္ဗဋ္ဌော ဝေဿာဒွိဇာတိဟိ။ မာဟိံသော ဝေဿာခတ္တဇော၊ ခတ္တာ ခတ္တာယ သုဒ္ဒဇော။

ဗြာဟ္မဏီခတ္တဇော သူတော၊

တဿံ ဝေဒေဟကော ဝေဿေ၊

ရထကာရော တု မာဟိံသာ၊

ကရဏျံ ယဿ သမ္ဘဝေါ၊

စဏ္ဍာလော နာမ ဇနိတော၊

ဗြာဟ္မဏီဝသလေဟိ ယော။

တတြ ကရဏော လိပိလေခနဝုတ္တိ၊ အမ္ဗဋ္ဌော ဝိစိကိစ္ဆာဝုတ္တိ။

ဒွယံ သိပ္ပိနိ။ ကရောတိ နိမ္မိနာတိ စိတြလေပျာဒိကန္တိ ကာရု၊ ဏု။ သိပ္ပမဿတ္ထီတိ သိပ္ပိကော။ သဇာတီနံ တေသံ သိပ္ပီနံ သင်္ဃာတော ‘‘သေဏီ’’တျုစ္စတေ။ သိ သေဝါယံ၊ ဏိ။

၅၀၅။ တစ္ဆကာဒယော ဣမေ ပဉ္စ ကာရဝေါ သိပ္ပိနော နာမ သိယုံ။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘တစ္ဆကော တန္တဝါယော စ၊ ရဇကော စ နဟာပိတော၊

ပဉ္စမော စမ္မကာရော စ၊ ကာရဝေါ သိပ္ပိနော မတာ’’တိ။

၅၀၆။ ပဉ္စကံ တစ္ဆကေ။ တစ္ဆ တနုကရဏေ။ တစ္ဆတိ တနုံ ကရောတီတိ တစ္ဆကော၊ ဏွု၊ ဝဒ္ဓယတိ ဆိန္ဒတီတိ ဝဒ္ဓကီ၊ ဝဒ္ဓ ဆေဒနေ၊ စုရာဒိ၊ ‘‘ဆေဒနေ စာပိ ဝဒ္ဓန’’န္တိ ရတနမာလာ၊ ဏွု။ သကတ္ထေ ဤ၊ ဝဒ္ဓကီ၊ ဝဍ္ဎကီပိ။ ပလာဒျုမ္မာနပ္ပကာရေန ဂဏ္ဍတိ ဆိန္ဒတီတိ ပလဂဏ္ဍော။ ဂဏ္ဍ ဆေဒနောပလေပနသန္နိစယဝဒနေကဒေသေသု။ ပလဂဏ္ဍော သုဓာဇီဝိနျပိ။ ဌာ ဂတိနိဝတ္တိယံ၊တိ၊ ပကာရဝဏ္ဏာဂမော။ ဌာတိဿ ထောပိ။ ရထံ ကရောတီတိ၊ ကမ္မနိ ဏော၊ ရထကာရော၊ စမ္မကာရေပိ။ ဒွယံ သုဝဏ္ဏကာရေ။ နာဠိံ ဓမတိ မုခေ ဝိနာသယိတွာ မုခဝါယုနာ အဂ္ဂိဒီပနတ္ထံ နာဠိံ သဒ္ဒါပယတီတိ နာဠိဓမော။

၅၀၇။ အထောပရံ ပုက္ကုသံယာဝပါဒေန နာမံ။ ဝေ တန္တသန္တာနေ၊ တန္တံ ဝါယတီတိ၊ ဏော။ ပေသ ပေရဏပယတနဂတီသု။ ပေသနံ ပေသော၊ တံ ကရောတီတိ၊ ဏော။ ကုဝိန္ဒောပျတြ ၊ ကုစ္ဆိတံ ဝိန္ဒတီတိ ကုဝိန္ဒော။ မာလာသိပ္ပယောဂါ၊ မာလာပနယောဂါ ဝါ မာလိကော၊ ဣကော။

ကုံ လလယတိ ဣစ္ဆတီတိ ကုလာလော၊ လလ ဣစ္ဆာယံ၊ ဏော။ ဒွယံ သူစိကမ္မောပဇီဝိနိ။ သူစိဝါနကမ္မံ ဒုဝိဓံ သူစနံ၊ တုန္နဉ္စာတိ၊ တတြ တုန္နဝါနကမ္မေန ပဝတ္တိနိမိတ္တေန တုန္နဝါယော၊ သူစိဝါနသိပ္ပယောဂါ သောစိကော။

၅၀၈။ စမ္မံ ကရောတိ ဝိကာရမာပါဒယတီတိ၊ ကမ္မနိ ဏော။ ပါဒုကရောပျတြ။ ကပ္ပ ဆေဒနေ၊ ဏွု။ နဟ သောစေယျေ၊ ဒိဝါဒိတော နိပါတနာ ပကာရာဂမာဒိ၊ န ဟာပေတီတိ ဝါ နဟာပိတော၊ ဟာ ပရိဟာနေ၊ ဏာပေ ပစ္စယော၊ တော၊ ဧဿိတ္တံ၊ သညာသဒ္ဒတ္တာ နဿပကတိ။ ခုရီ၊ မုဏ္ဍီ၊ ဒိဝါကိတ္တိပျတြ။ ခုရဝါ ခုရီ၊ မုဏ္ဍဝါ မုဏ္ဍီ၊ မုဏ္ဍော၊ မုဏ္ဍီ၊ မုဏ္ဍကောတိ ပသိဒ္ဓိ။ ဒိဝါ ဒိဝသေ ကိတ္တိ ဗျာပါရော အဿ ဒိဝါကိတ္တိ။ ‘‘စဏ္ဍာလေ တု ဒိဝါကိတ္တိ၊ နဟာပိတော’’တိ ရုဒ္ဒေါ။

ရဉ္ဇတေ သုတ္တံ ရတ္တမာပဇ္ဇတေ ယသ္မိံ၊ သ ရင်္ဂေါ။ ဟရိတာလမနောသိလာဒိ၊ တမာဇီဝတီတိ၊ ကမ္မနိ ဏော။

ပုဉ္ဇံ ကသတီတိ ပုက္ကုသော၊ နိပါတနာ၊ အထ ဝါ ‘‘ပု’’ဣတိ ပုရိသဿ နာမံ၊ တံ ကုသေတိ အပနေတီတိ ပုက္ကုသော။ ပုပ္ဖံ ဝုစ္စတိ ကရီသံ၊ ကုသုမံ ဝါ၊ တံ ဆဍ္ဍေတီတိ၊ ဏွု။ ဆဍ္ဍ အပနယနေ။

၅၀၉။ ဝေနာဒယော တယော သမာ တုလျတ္ထာ။ ဝေဏုနာ ဇီဝတီတိ ဝေနော။ ဏဿ နတ္တံ။ ဝေဏောပိ။ ဝေဏုဝေတ္တာဒီနံ ဝိကတိ ဝိလီဝါ၊ တေဟိ ဝိလီဝံ ကရောတီတိ ဝိလီဝကာရော။ နဠောပိ ဝေဏုဝေတ္တာဒီနံယေဝ ဝိကတိ၊ တံ ကရောတီတိ၊ ကမ္မနိ ဏော။ နဠေဟိ ဝါ ဝိလီဝံ ကရောတီတိ နဠကာရော။

ဣတော ပရံ သောဏ္ဍိကံ ယာဝ ပါဒေန နာမံ။ စုန္ဒ ဆေဒနေ၊ သဉ္စောဒနေ စ။ စုန္ဒ နိသာမနေ ဝါ။ ဘမု အနဝဋ္ဌာနေ၊ တံ ကရောတီတိ ဘမကာရော။ ကရ ကရဏေ၊ မာရော၊ ကမ္မာရော၊ ကမ္မနိ ဏွု။ လောဟကာရကော။ အာကရောဋ္ဌိတံ [အာဋဝေါဋ္ဌိတံ (က။)] ယော လောဟံ ဓမိတွာ သင်္ခရောတိ၊ တတြာပိ လောဟကာရကော။

၅၁၀။ ရဇကဿ ဒွေ ကမ္မာနိ စေလဓောဝနံ၊ ရဇနဉ္စ။ တတြ စေလဓောဝနော နိန္နေဇကော၊ ဏွု၊ နိဇိ သုဒ္ဓိယံ၊ နိဇိ သောစေယျသောစနေသု ဝါ။ ဝတ္ထရဉ္ဇနာ ရဇကော။ ရန္ဇ ရင်္ဂေ၊ ဏွု။ နေတီတိ နေတ္တိကော။ သကတ္ထေ ကော၊ နေတ္တိယံ ဥဒကနယေန နိယုတ္တောတိ ဝါ နေတ္တိကော၊ နေတ္တိယာ မာတိကာယ နေတီတိ ဝါ နေတ္တိကော၊ ဣကော။ ဥဒကံ ဟာရေတီတိ ဥဒဟာရကော။ ကလောပေါ၊ ဏွု။

ဝီဏာဝါဒနသီလတ္တာ ဝီဏာဝါဒိ။ ဝီဏာဝါဒနသိပ္ပယောဂါ ဝေဏိကော။ ဥသုမှိ၊ ဥသုကာရော ဝါ ဝဍ္ဎကီ ဥသုဝဍ္ဎကီ၊ ဧတေန ဝဍ္ဎကီသဒ္ဒဿ သဗ္ဗေသမ္ပိ သိပ္ပိကာနံ ဝါစကတာ ဒီပိတာ၊ တေန သုဝဏ္ဏဝဍ္ဎကီ၊ တန္တဝဍ္ဎကီတျာဒယောပိ ယောဇ္ဇာ။

၅၁၁။ ဝေဏုံ ဝံသံ ဓမတီတိ ဝေဏုဓမော။ ဝေဏုဝါဒနသိပ္ပယောဂါ ဝေဏဝိကော၊ ဏိကော။ ယော ပါဏိနေဝ ပါဏန္တရေ မုရဇာဒိသဒ္ဒံ ဥဋ္ဌာပယတိ၊ သော ပါဏိဝါဒေါ။ ပါဏိံ ဟန္တီတိ ပါဏိဃော။ ပါဏိယောပိ။ ပါဏိဝါဒနသိပ္ပယောဂါ ပါဏိယော၊ ယော။

ပူပေန ဇီဝတီတိ ပူပိယော၊ ပူပေါ ပဏိယော ဝိက္ကေယျော ယဿ။ ပါနာဂါရံ သုဏ္ဍာ၊ တဋ္ဌတ္တာ သုရာ သောဏ္ဍာ၊ တံ ဝိက္ကိဏာတီတိ သောဏ္ဍိကော၊ ‘‘နေနနိဒ္ဒိဋ္ဌမနိစ္စ’’န္တိ [ကာတန္တ ၁။၂။၁၈ နဃဋီတံ အနိစ္စံ (ပရိဘာသေန္ဒုသေခရ ၉၇)] ပရိဘာသတော ဝုဒ္ဓိ။ မဇ္ဇံ ဝိက္ကိဏာတိ သီလေန။ မဏ္ဍဟာရောပျတြ၊ မဏ္ဍံ သုရာသမ္ဗန္ဓမဂ္ဂဘာဂံ ဟရတိ ဥဒ္ဓရတီတိ မဏ္ဍဟာရော။

၅၁၂။ ဒွယံ ဣန္ဒစာလချေ ကပဋေ။ မယေန အသုရေန သုရေ ဝဉ္စယိတုံ [စလယိတုံ (က။)] ပယုတ္တတ္တာ မယဿ အယံ မာယာ၊ မယော ဧဝ သမ္ဗရော၊ တဿာယံ သမ္ဗရီ၊ ဏီ၊ နဒါဒိ။ ဒွယံ မာယာကာရေ။ ဣန္ဒဇာလေ နိယုတ္တော ဣန္ဒဇာလိကော။ ပါဋိဟာရကောပိ။ ပဋိဟရတိ နယနမနေနာတိ ပါဋိဟာရကော၊ ဏွု။

၅၁၃။ အရိယာသာမညံ ဩရဗ္ဘိကာဒီနံ စတုန္နမတ္ထေ။ ယေ ဥရဗ္ဘံ ဧဠကံ ဟန္တွာ ဇီဝန္တီတိ ဩရဗ္ဘိကာ။ သူကရေ ဟန္တွာ ဇီဝန္တိ သူကရိကာ၊ တထာ မဂံ ဟန္တွာ ဇီဝန္တိ မာဂဝိကာ။ သကုဏေ ပက္ခိနော ဟန္တွာ ဇီဝန္တိ သာကုဏိကာ၊ ဣတိ ကမတော ဘဝန္တိ။

၅၁၄။ ဒွယံ ဇာလိကေ။ ဝါဂုရာ မိဂဗန္ဓနဇာလံ၊ တာယ စရတီတိ ဝါဂုရိကော၊ ဝါကရိကောပိ။ ဝက အာဒါနေ၊ အရော၊ အာ၊ ဝါကရာ၊ တာယ စရတီတိ ဝါကရိကော၊ ပုဗ္ဗပက္ခေ ကဿ ဂေါ၊ အဿု စ၊ ဝါဂုရိကော။ ဒွယံ ဘာရဝါဟေ။ ဘာရံ ဝဟတီတိ၊ ကမ္မနိ ဏော။ ဘာရံ ဝဟတီတိ ဘာရိကော။

တိကံ ဝေတနောပဇီဝိနိ ကိင်္ကရေ။ ဝေတနေန ဇီဝတီတိ ဝေတနိကော။ ဘတော ဝေတနေန ကီတော၊ သော ဧဝ ဘတကော၊ သညာယံ ဝါ ကော။ ဘတိံ ဝေတနံ ဘုဉ္ဇတီတိ ဝါ ဘတကော၊ ကော၊ ဣဿတ္တံ။ ကမ္မံ ကရောတီတိ ကမ္မကရော၊ ကမ္မကာရောပိ။

ဆက္ကံ ဒါသေ။ ကိဉ္စိ ကရောတီတိ ကိင်္ကရော၊ ‘‘အဟမဇ္ဇ ကိံ ကရိဿာမီ’’တိ ဘတ္တု ကတ္တဗ္ဗကိစ္စယာစနတ္တာ ဝါ ကိင်္ကရော။ ဒါသ ဒါဟေ။ ဒါသန္တေတဿာတိ ဒါသော၊ အ။ စိဋ ပေသနီယေ၊ ပေသီယတေ သာမိနာတိ စေဋော၊ ဏော၊ သကတ္ထေ ကော၊ စေဋကော။ ပိသ ပေသနီယေ၊ ဏော၊ သဿ ဒွိတ္တံ။ ဘရ ဓာရဏပေါသနေသု၊ ဘရီယတီတိ ဘစ္စော၊ ‘‘ရိစ္စာ’’တိယောဂဝိဘာဂေန ဘရာဒိတောပိ ရိစ္စပစ္စယော၊ ‘‘ရမှိ ရန္တော ရာဒိနော’’တိ ရလောပေါ စ၊ ဘစ္စော။ ပရိစရတိ သာမီနန္တိ ပရိစာရိကော။ ဒါသေရော၊ ဒါသေယျော၊ ဂေါပ္ပကော၊ နိယောဇ္ဇော၊ အဘုဇိဿောပျတြ။

၅၁၅။ တေ စ ဒါသာ အန္တောဇာတာဒိဝသေန စတုဓာ သိယုံ။ အန္တောဂေဟေ ဒါသိယာ ကုစ္ဆိမှိ ဇာတော အန္တောဇာတော၊ ဓနေန ကီတော ဓနံ ဒတွာ ဒါသဘာဝံ ဂတော ဓနက္ကီတော၊ သယမေဝ ဒါသဗျောပဂတော ဘယနိဝါရဏာဒျတ္ထံ ဒါသဘာဝမုပဂတော စ ကရမရဘာဝေန အာနီတော ကရမရာနီတော စ၊ ဣစ္စေဝံ တေ ဒါသာ စတုဓာ သိယုန္တိ ပကတံ။

၅၁၆။ ဒွယံ ဘုဇိဿေ။ ဘုဇ ပါလနဇ္ဈောဟာရေသု၊ ဣသော၊ ဒွိတ္တံ။ တိကံ နီစေ။ နိဟီနံ စိနောတီတိ နီစော၊ ဏော၊ ရဿဿ ဒီဃတာ။ ဇမ အဒနေ၊ မော။ နိစ္ဆယေန ဟာနိံ ဂစ္ဆတီတိ နိဟီနကော၊ ဟာ ပရိဟာနေ၊ ဣ ဂတိယံ၊ ယု၊ သကတ္ထေ ကော။

‘‘ဝိဝဏ္ဏော ပါပရော နီစော၊ ပါကိတော စ ပုထုဇ္ဇနော၊

နိဟီနော’ပသဒေါ ဇမ္မော၊ ခုလ္လကော ဣတရော စ သော’’။ –

တျမရကောသေ[အမရ ၂၀။၁၆]။ ဝိဂတော ဝဏ္ဏော အဿမော ယဿ ဝိဝဏ္ဏော။ ‘‘အဿမော ဗြဟ္မစာရိယာဒိ၊ စတုက္ကေပိ မဌေပိ စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ပါပံ ရာတီတိ ပါပရော။ ပကတိယံ ယထာဇာတဘာဝေ ဘဝေါ ဝိဇ္ဇမာနော၊ န တု ဗျာပါရောတိ ပါကိတော၊ ဏော။ သဇ္ဇနေဟိ ပုထုဘူတော ဇနော ပုထုဇ္ဇနော။ အပကဋ္ဌံ သဒတိ ဂစ္ဆတီတိ အပသဒေါ။ ခုဒံ လာတီတိ ခုလ္လော၊ ဒဿ လော၊ ခုလ္လော ဧဝ ခုလ္လကော။ ဣတံ ကမ္ပိတံ ရာတီတိ ဣတရော။

ဒွယံ အနာလသေ။ ကုသီတဿ ဘာဝေါ ကောသဇ္ဇံ၊ တံ ယဿ နတ္ထီတိ နိက္ကောသဇ္ဇော။ လသ ကန္တိယံ၊ အပ္ပံ လသတီတိ ကိလာသု၊ ဏု၊ န ကိလာသု အကိလာသု။ မန္ဒ သုပနေ၊ အ။ န လသတိ ကီဠတီတိ အလသော။

၅၁၇။ စတုက္ကံ စဏ္ဍာလေ။ သံ သုနခံ ပစတီတိ သပါကော။ စဏ္ဍ စဏ္ဍိက္ကေ၊ အာလော။ မတင်္ဂဿ အပစ္စံ မာတင်္ဂေါ။ စု စဝနေ၊ ဏွု၊ စဝကော။ ‘‘ပ္လဝကော’’တိပိ ပါဌော၊ ပ္လဝ ဂတိယံ၊ ဏွု။

‘‘စဏ္ဍာလပ္လဝမာတင်္ဂါ ၊ ဒိဝါကိတ္တိဇနင်္ဂမာ၊

နိသာဒသပစာအန္တေ-ဝါသီ စဏ္ဍာလပုက္ကုသာ’’။ –

တျမရကောသေ[အမရ ၂၀။၁၉-၂၀]။

မိလက္ခဇာတျာဒယော မဟာရညနိဝါသိနော တဗ္ဘေဒါ တဿ စဏ္ဍာလဿ ဝိသေသာ။

ဂေါမံသဘက္ခကော ယော တု၊

လောကဗာဟျဉ္စ ဘာသတေ၊

သဗ္ဗာစာရဝိဟီနော’ယံ၊

မိလက္ခဇာတိ ဝုစ္စတေ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၀။၂၀]။

မိလက္ခ အဗျတ္တသဒ္ဒေ။ မိလက္ခန္တေ အဗျတ္တံ ဘာသန္တေတိ မိလက္ခာ၊ တေသံ ဇာတိ ယောနိ မိလက္ခဇာတိ။ မယူရပိဉ္ဆာဒိပရိဓာနော ကိရာတော၊ ကိရ ဝိကိရဏေ၊ အတော၊ ကိရတီတိ ကိရာတော။ ကိရတောပိ။ ပတ္တပရိဓာနော သဝရော။ သဝ ဂတိယံ၊ အရော။ အာဒိနာ ပုလိန္ဒော၊ ပုလ မဟတ္ထေ၊ ဒေါ၊ ပုလိန္ဒော၊ သဘာသာ ဗျဝဟာရီ ဒေသန္တရဘာသာနဘိညော၊ ပုလိန္ဒော သဝရပရိယာယောတိ ကေစိ။

၅၁၈-၅၁၉။ တိကံ လုဒ္ဒမတ္တေ၊ အယမ္ပိ မိလက္ခပ္ပကာရော။ မိဂမစ္ဆာဒီနံ နိသာဒနတော မာရဏတော နေသာဒေါ။ လုဓ ဥပဃာတေ ၊ ဒေါ၊ ဓဿ ဒေါ၊ လူ ဆေဒနေ ဝါ၊ ဒေါ၊ ဥဘယတြာပိ သကတ္ထေ ကော။ ဝိဇ္ဈတီတိ ဗျာဓော၊ ရဿဿ ဒီဃတာ။ ဒွယံ မိဂလုဒ္ဒေ။ မိဂေ ဟန္တီတိ မိဂဝေါ၊ ဝေါ။ မိဂေ ဝိဇ္ဈတီတိ မိဂဗျဓော။

သိလောကော သုနခေ။ သရမာ သုနီ၊ တဿာပစ္စံ သာရမေယျော၊ ဏေယျော။ သုန္ဒရံ နခမေတဿ သုနခေါ၊ သုနဿ ဝါ ပါဋိပဒိကဿ ဥနခေါ၊ သုန ဂတိယံ ဝါ၊ ခေါ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတြ ပါဋိပဒိကဝသေန ဝါ ဓာတုဝသေန ဝါ ရူပသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သုန ဂတိယံ၊ သုနဿ ဝါ ဥနော။ သောဏ ဝဏ္ဏဂတီသု၊ သုန ဂတိယံ ဝါ၊ ဏော၊ ဏတ္တံ၊ သုနဿ ဝါ ဩဏော။ ကုက အာဒါနေ၊ ဥရော၊ ကုက္ကုရော။ သုန ဂတိယံ၊ ဥဿ ဝါဒေသေ သွာနော၊ ဥဝါဒေသေ သုဝါနော။ မိဂေ သရတိ ဟိံသတီတိ သာဠူရော၊ ဦရော၊ ရဿ ဠော။ ဒီဃာဒိမှိ သူနော။ ဥဿာတ္တေ သာနော။ နလောပေ ဥဿာတ္တေ သာ၊ အယံ ပုမေ၊ ကောလေယျော၊ မိဂဒံသကော၊ ဘသကောပျတြ၊ ကုလေ ဂေဟေ ဘဝေါ ကောလေယျော။ မိဂံ ဒံသတီတိ မိဂဒံသကော။ ဘသတိ ဗုက္ကတီတိ ဘသကော၊ ဘသ ဘဏနေ။

ဘေသဇ္ဇာဒိယောဂေန၊ နိဿဂ္ဂေန ဝါ ဥမ္မတ္တာဒိဘာဝမာပန္နော သုနခေါ ‘‘အဠက္ကော၊ အတိသုနော’’တိ စ ဝုစ္စတေ။ အလ နိဝါရဏေ၊ ကမ္မနိ ဏွု၊ ဒွိတ္တဠတ္တာနိ၊ အဠက္ကော။ အလက္ကောပိ။ ပကတိံ အတိက္ကန္တော သုနော အတိသုနော။

၅၂၀။ သာဒိဗန္ဓနံ သုနခါဒိဗန္ဓနံ ရဇ္ဇာဒိ ဂဒ္ဒူလော နာမ။ ဂဒ္ဒ သဒ္ဒေ၊ ဥလော၊ ဒီဃော။ ဒွယံ ဒီပကေ။ ဒီပ ဒိတ္တိယံ၊ ဏွု၊ စိဋ ပေသနီယေ၊ လုဒ္ဒေန စိဋျတေတိ စေဋကော၊ ဏော၊ သကတ္ထေ ကော၊ ဏွုပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ။

တိကံ ပါသေ။ ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ၊ ကတ္တရိ ယု။ ဂန္ထ ဂန္ထနေ၊ ဂန္ထ ကောဋိလျေ ဝါ၊ န္ထဿ ဏ္ဌော။ ပသ ဗာဓနဖုသနေသု၊ ကတ္တရိ ဏော။ ဒွယံ ဝါကရာယံ၊ ယာ သာဏတစာဒီဟိ မိဂါဒီနံ ဗန္ဓနတ္ထံ ကတာ။ ဝက အာဒါနေ၊ အရော၊ ဣတ္ထိယမတော အာ။ မိဂေ ဂန္ထတိ ဗန္ဓတီတိ မိဂဂန္ထနီ၊ ‘‘မိဂဗန္ဓနီ’’တိပိ ပါဌော။

၅၂၁။ ဒွယံ ကုမီနေ။ ယတြ မစ္ဆာ ပဝိသန္တေဝ၊ န နိဿရန္တိ၊ ကုစ္ဆိတာ ဝေဏီ အဿာ ကုဝေဏီ၊ နဒါဒိ။ ဝဇ္ဈပ္ပတ္တတာယ ကုစ္ဆိတာ မီနာ ယသ္မိံ ကုမီနံ၊ ကမု ပဒဝိက္ခေပေ ဝါ၊ ဣနော၊ မစ္ဆာဓာနီပျတြ၊ မစ္ဆာ အာဓီယန္တေ ယဿံ မစ္ဆာဓာနီ၊ ယု၊ နဒါဒိ။ ဒွယံ ဇာလေ။ အာနီယန္တေနေနာတိ အာနယော၊ ဏော၊ ဤဿေ၊ ဧ အယ။ ဇလေ ဟိတံ ဇာလံ၊ ဏ။

ဒွယံ ဝဓဋ္ဌာနေ။ အာဂန္တွာ ဟနန္တိ ယသ္မိံ အာဃာတနံ၊ ယု၊ ဟနဿ ဃာတော။ ဝဓဿ မာရဏဿ ဌာနံ ဝဓဋ္ဌာနံ။ ဒွယံ အဓိကောဋ္ဋနေ။ သဒါ အာကောဋ္ဋနတ္တာ သဟ ဦနေနာတိ သူနာ၊ သုန ဂတိယံ ဝါ၊ ဣတ္ထိယမတိ အ၊ ဒီဃာဒိ။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ အဓိကောဋေန္တိ ယသ္မိံ အဓိကောဋ္ဋနံ။

၅၂၂။ ဒွိပါဒံ စောရေ။ တံ ကရောတီတိ တက္ကရော၊ ထေယျတ္ထံ ဝါ တက္ကယတီတိ တက္ကရော။ တက္က ဝိတက္ကေ၊ အရော။ မုသ ထေယျေ၊ ကတ္တရိ ဏွု။ စုရ ထေယျေ၊ ဏော၊ စုရာ ထေယျသီလမဿေတိ ဝါ စောရော၊ ဏော။ ထေန စောရိယေ၊ စုရာဒိ၊ အ။ ဧကံ အသဟာယံ အဂါရံ ဂေဟံ ဧကာဂါရံ၊ တံ ပယောဇနံ ယဿ ဧကာဂါရိကော၊ ဣကော။ မောသတ္ထိနော ဟျေကာဂါရံ ပယောဇနံ။ သမာတိ တုလျတ္ထာ။ ဒဿုပျတြ။ ဒံသ ဒံသနေ၊ သု၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ။

တိကံ ထေယျကြိယာယံ။ ထေနဿ ကမ္မံ ထေယျံ၊ စောရဿ ကမ္မံ စောရိကာ။ မုသနံ မောသော၊ ဘာဝေ ဏော။ ဝေ တန္တသန္တာနေ၊ ဝေမော၊ အနိတ္ထီ။ ဝါယနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဝါယနဒဏ္ဍကော၊ ဝါသရဒဏ္ဍကောပိ။

၅၂၃။ တိကံ သုတ္တေ။ သုစ ဂတိယံ၊ တော။ တနု ဝိတ္ထာရေ၊ တု၊ တန္တု ပုမေ၊ တန္တပယောဇနတ္တာ တန္တံ။ လေပျာဒိကမ္မနိ လေပနာဒိကြိယာယံ ပေါတ္ထသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ အာဒိနာ ပေါတ္ထလိကာဒိလိခနကမ္မံ ဂယှတေ၊ ပုသ သ္နေဟသေစနပူရဏေသု၊ ဘာဝေ ထော။ အထ ဝါ လေပျာဒိကမ္မနိ ကမ္မကာရကဘူတေ လေပိတဗ္ဗာဒိမှိ ပေါတ္ထသဒ္ဒေါ၊ တဒါ ကမ္မနိ ထော၊ ပေါတ္ထံ။

ဝတ္ထဒန္တကဋ္ဌသိင်္ဂါဒိပေါတ္ထလိကာယံ ပဉ္စာလိကာဒိဒွယံ။ ပဉ္စင်္ဂါနိ ယဿာ သန္တိ သဇီဝဿေဝါတိ ပဉ္စာလိကာ၊ ဣကော။ မဇ္ဈေ လကာရာဂမော။ ပေါတ္ထေန ဝတ္ထေန အလင်္ကရိယတ္တာ ပေါတ္ထလိကာ။ အလ ဘူသနေ၊ ဏွု။ ‘‘စတုရော ဇနာ ပေါတ္ထကမဂ္ဂဟေသု’’န္တိ ဧတ္ထ ပေါတ္ထကသဒ္ဒေန ဝတ္ထံ ဝုတ္တံ၊ ပေါတ္ထသဒ္ဒေါယေဝ ဟိ သကတ္ထေ ကပစ္စယေန ‘‘ပေါတ္ထကော’’တိ ဝုတ္တော။ ‘‘ပုတ္တလိကာ’’တိပိ ပါဌော၊ ပုတ္တော ဝိယ အလင်္ကရီယတေတိ ပုတ္တလိကာ၊ ပုတ္တိကာပျတြ။

၅၂၄။ ယံ ကူပတော အာဝါဋတော အမ္ဗုနော ဇလဿ ဥဗ္ဗာဟနံ ဥဒ္ဓါရဏံ ဘဝေ၊ တံ ‘‘ဥဂ္ဃာဋနံ၊ ဃဋီယန္တ’’မိတိ စောစ္စတေ။ ဥဒ္ဓံ ဃဋီယတိ ဥဒကန္တိ ဥဂ္ဃာဋနံ၊ ယု။ ဃဋ စေတာယံ၊ ဃဋီယေဝ ဥဒ္ဓါဓောဂမနဝသေန ဂမနတော ဃဋီယန္တံ၊ ယာ ဂတိပါပုဏနေသု၊ အန္တော၊ တော ဝါ။

ဒွယံ မဉ္ဇုသာယံ၊ ယာ ကဋ္ဌေဟိ ကရီယတိ။ မန ဉာဏေ၊ သော၊ ဇုမဇ္ဈော [မနိဿ ဇူက (ဏွာဒိ ၂၁၅) ဥဏာဒိဝုတ္တိယံ ၄။၇၇ သုတ္တေ စ ပဿိတဗ္ဗံ]၊ ပေလ ဂတိယံ၊ ပေ ပါလနေ ဝါ၊ လော၊ ဠတ္တံ၊ ပေဠာ၊ ပလ ရက္ခဏေ ဝါ၊ ကတ္တရိ အ၊ အဿေ၊ ပေဠာ။ တိကံ ပစ္ဆိယံ။ ပိဋ သင်္ဃာတေ၊ ဏွု၊ ပိဋကော၊ ဝုဒ္ဓိမှိ ပေဋကော။ ပသ ပါလနေ၊ ဆိ၊ ပစ္ဆိ၊ ဣတ္ထိယံ။

၅၂၅။ ဒွယံ ကာဇေ။ ဝိဝိဓံ ဘာရမာဘဉ္ဇန္တိ ဩလမ္ဗန္တိ ယဿံ ဗျာဘင်္ဂီ။ ကဇ္ဇ ဗျဓနေ၊ ကတ္တရိ ဏော၊ ဧကဿ ဇဿ လောပေါ၊ ကစ ဗန္ဓနေ ဝါ၊ အဓိကရဏေ ဏော၊ စဿ ဇော၊ ကာဇော၊ ကာစောပိ။ အတြ ကာဇေ အဝလမ္ဗနံ ဝေတ္တာဒိဝိကတိ သိက္ကာ နာမ။ သက သတ္တိယံ၊ ကတ္တရိ ကော၊ ဥပါန္တဿိ၊ သိက္ကာ၊ ကာဇောပိ။

ဒွယံ ဥပါဟနေ။ ဥပနယှတေ ဗန္ဓီယတေတိ ဥပါဟနော၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော၊ ရဿဿ ဒီဃတာ၊ ဝါကာရေန ဥပါဟနံ။ ပဇ္ဇတေ ယာယ ပါဒု၊ ဥ၊ ပါဒု ဣတ္ထီ၊ ‘‘ပန္နဒ္ဓီ ပါဒုကာ ပါဏိဟိတာ ပဒရထီ’’တိပိ တိကဏ္ဍသေသော[တိကဏ္ဍသေသ ၂။၁၀။၁၃]။ တဗ္ဘေဒါ တဿုပါဟနဿ ဘေဒါ ဝိသေသာ ပါဒုကာ နာမ၊ ပဒ ဂမနေ၊ ဏုကော၊ ပါဒုကာ၊ ဗဟုပဋလာ စမ္မမယာ ကဋ္ဌမယာတျေကေ။

၅၂၆။ တိကံ စမ္မရဇ္ဇုယံ။ ဝရ ဣစ္ဆာယံ၊ ဝရ သံဝရဏေ ဝါ၊ ဆဒါဒီဟိ တတြဏ။ ဝရတ္တာ၊ ဝရတ္တံ၊ ဝရတြာ၊ ဝရတြမ္ပိ။ ဝဒ္ဓ ဝဒ္ဓိယံ၊ သကတ္ထေ ကော၊ ဝဒ္ဓိကာ။ နယှတေ ဗန္ဓီယတေ ယာယ နဒ္ဓီ၊ နဟ ဗန္ဓနေ၊ တော၊ နဒါဒိ။

ဒွယံ အဂ္ဂိဒီပနေ။ ဘသ ဘာသဒိတ္တီသု၊ ဒိဗ္ဗတေ အဂ္ဂိ ယာယ ဘသ္တာ၊ တော၊ တြဏမှိ ဘသ္တြာ၊ နဒါဒိနော အာကတိဂဏတ္တာ ဤပစ္စယာဘာဝေါ။ စမ္မမယံ ပသိဗ္ဗကံ စမ္မပသိဗ္ဗကံ၊ စမ္မပသိဗ္ဗကာပိ။

တေဇသေ သုဝဏ္ဏာဒိကေ အာဝတျတေ ယတြ၊ သာ သောဏ္ဏာဒျာဝတ္တနီ မူသာ နာမ၊ မုသ ထေယျေ၊ အ၊ မူသာ၊ ဒီဃာဒိ။ ကလာဒိကံ ယာဝ ပါဒေန နာမံ။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ ကရဏသာဓနံ၊ ကူဋံ၊ ဒီဃာဒိ၊ ဝါကာရေန ကူဋော။ အယသော၊ အယောမယော ဝါ ဃနော အယောဃနော။

၅၂၇။ ကမ္မာရာနံ ဘဏ္ဍံ ကမ္မာရဘဏ္ဍံ။ သင်္ဂမ္မ ဍံသတီတိ သဏ္ဍာသော၊ ဏော၊ နိဂ္ဂဟီတလောပေါ၊ သဏ္ဍာသော၊ ယေနာဒိတ္တလောဟာဒိ ဂယှတေ။ ဒွယံ အဓောဘာဂဋ္ဌေ အယောဃနေ။ မုဒ သံသဂ္ဂေ၊ ထိ၊ မုဋ္ဌိ၊ ဣတ္ထီ။ အဓိကရောတိ ယဿံ အဓိကရဏီ၊ ယု၊ နဒါဒိ။

တဗ္ဘသ္တာ တေသံ ကမ္မာရာနံ ဘသ္တာ အဂ္ဂိဒီပနီ ဂဂ္ဂရီ နာမ၊ ယာ ‘‘ဥက္ကာ’’တိပိ ဝုစ္စတိ၊ သာ စ နာရီ၊ ‘‘ဂဂ္ဂ’’ဣတိ သဒ္ဒံ ရာတီတိ ဂဂ္ဂရီ၊ မန္ထနိယမ္ပိ။ ဒွယံ ခုဒ္ဒကသတ္ထေ။ သသ ဟိံသာယံ၊ ထော။ ပိယမ္ပိ ဖာလေတီတိ ပိပ္ဖလံ၊ ဖလ ဝိဒါရဏေ။

၅၂၈။ ဒွယံ နိကသေ။ သာ တနုကရဏေ၊ ယု၊ ဏတ္တံ၊ နိကသတေ ပရိက္ချတေ သုဝဏ္ဏန္တိ နိကသော။ ကသောပိ။ သူစိယာ နာသာဝိဇ္ဈနံ အာရာ၊ အရ ဂမနေ၊ အာ၊ အာရာ၊ စမ္မကာရာနံ စမ္မဝေဓနေပိ အာရာ၊ ‘‘တိကံ သူစိယ’’န္တိ ကေစိ။

ဒွယံ ခရပတ္တေ။ ခရသမ္ဖဿတာယ ခရော။ ‘‘က’’ဣတိ ကစတိ ပါဋယတိ ကကစော၊ အနိတ္ထီ၊ ‘‘ကကစံ ခရပတ္တဉ္စေ’’တျမရမာလာယံ နပုံသကကဏ္ဍံ။ ဝစ္ဆာယနသတ္ထေ ဝုတ္တာ ဂီတဝဇ္ဇာဒိကာ ဝိဇ္ဇာ စတုသဋ္ဌိကြိယာ၊ တထာ အာလိင်္ဂနစုမ္ဗနာဒိကာ စ အဗ္ဘန္တရာ စတုသဋ္ဌိကြိယာ ကလာသဒ္ဒေနောစ္စတေ။ အာဒိနာ ယံ တတြ ဝုတ္တံ ကာရုကမ္မံ၊ တံ ဂယှတေ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ကလာဒိကံ ကမ္မံ ကြိယာ သိပ္ပံ နာမ၊ သီ သယေ၊ ပေါ၊ သပ္ပ ဂမနေ ဝါ၊ ဥပါန္တဿိ၊ သိပ္ပံ။

၅၂၉-၅၃၀။ ပတိသဒိသံ ယံ သိလာဒိနာ ပတိရူပကံ ကရီယတေ၊ တတြ ပဋိမာဒိစတုက္ကံ။ မာ မာနေ၊ မာနမတြ သဒိသီကရဏံ၊ ကတ္တရိ၊ ကရဏေ ဝါ အ၊ ပဋိမာ၊ နာရီ။ ဝမု ဥဂ္ဂိရဏေ၊ ဗော၊ ဣတ္တံ၊ ပဋိဗိမ္ဗံ။ ဓာ ဓာရဏေ၊ ဣ၊ ပဋိနိဓိ၊ ဒွီသု။ ပဋိမာနံ၊ ပဋိယာတနာ၊ ပဋိစ္ဆာယာ၊ ပဋိကတိပျတြ။

ပဇ္ဇံ သဒိသေ၊ တတြ သမာဒယော ကေဝလာ အပိ တီသု၊ သဒိသတ္ထေ စ ဝတ္တန္တိ၊ သန္နိကာသော၊ ပန အန္တေ တယော စ ဥတ္တရပဒီဘူတာ၊ တံ ယထာ – တေန သမော’ယံ [တံသမော’ယံ (?)]၊ တံသမမိဒံ၊ တံသန္နိကာသော ဣစ္စာဒိ [အမူ နိဘာဒယော ဥတ္တရပဒဋ္ဌာ ဧဝ သဒိသဝစနာ ဝါစ္စလိင်္ဂါ သိယုံ ယထာ ‘‘ပိတုနိဘော ပုတ္တော၊ မာတုနိဘာ ကညာ၊ ဒေဝနိဘမ- ပစ္စ’’မိတိ၊ ဗျာချာသုဓာ ၂။၁၀။၃၇]။ သမ ဝေလမ္ဗေ၊ အ။ ပတိရူပကံ ဘဇတီတိ ပဋိဘာဂေါ၊ ဏော၊ ကာသ ဒိတ္တိယံ၊ အ၊ သန္နိကာသော။ သမာနမိဝ နံ ဒိဿတီတိ သရိက္ခကော၊ သမာနဿ သော၊ ဒိဿ ရိ၊ သဿ က္ခော၊ သကတ္ထေ ကော၊ သရိက္ခကော။ သမ ဝေလမ္ဗေ၊ ယု၊ သမာနော၊ သဟ မာနေနာတိ ဝါ သမာနော။ သမာနံ ကတွာ နံ ပဿတီတိ သဒိသော၊ သမာနဿ သော။ ပရိစ္ဆေဒသဓမ္မာ တုလျာဓိဋ္ဌိတာယ သမ္မိတော ပရိစ္ဆိန္နော တုလျော၊ သမ္မိတတ္ထေ ယော၊ အပစ္စယေ တုလောပိ။ ဘာ ဒိတ္တိယံ ၊ သန္နိဘော၊ နိဘော စ။ ဘူတ ရူပါဒယောပျတြ၊ ယထာ ပိတုဘူတော၊ မာတုရူပေါ။

တိကံ ဥပမာနေ။ ဥပမီယတေ ယေန ဩပမ္မံ၊ မန၊ ဥပပုဗ္ဗော မာ မာနေ၊ ယုပစ္စယေ ဥပမာနံ၊ ဣတ္ထိယမတိ အ၊ ဥပမာ၊ ဥပမာနောပမေယျာနံ သဓမ္မတ္တေပျယံ၊ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ဥပမာနောပမေယျာနံ၊ သဓမ္မတ္တံ သိယောပမာ’’တိ [သုဗောဓာလင်္ကာရ ၁၇၆ ဂါထာ]။ ‘‘ယေနောပမီယတေ၊ ယာ စောပမီယတေ၊ တေသွပိ ဩပမ္မာဒိတ္တယ’’န္တျမရသီဟော[ဗျာချာသုဓာ ၂။၁၀။၃၆]။

၅၃၁။ စတုက္ကံ ဝေတနေ။ ဘရတိ ကမ္မကရေ ယာယ၊ သာ ဘတိ၊တိ။ ဝိသ ပေရဏေ၊ ပေရဏံ ဂမနာဒီသု နိယောဇနံ၊ ကရဏေ ဏော၊ နိဗ္ဗေသော၊ နိဝေသောပိ။ ဝီ ဂမနေ၊ တနော။ မူလေန သမိတံ မူလျံ၊ မူလ ပတိဋ္ဌာယံ ဝါ၊ ကရဏေ ယော။

‘‘ကမ္မညာ တု ဝိဓာ ဘစ္စာ၊ ဘတယော ဘမ္မဝေတနံ၊

ဘရဏျံ ဘရဏံ မူလျံ၊ နိဗ္ဗေသော ပဏမိစ္စပီ’’။ –

တျမရသီဟော[အမရ ၂၀။၃၈-၉]။

ဒွယံ ဇူတေ။ ဇု ဂတိဇဝနေသု၊ တော၊ ဒီဃာဒိ၊ ဇူတံ၊ ဇုတ ဒိတ္တိယံ ဝါ၊ ကရဏေ အ။ ကိတဝဿ ဇူတကာရဿ ကမ္မံ ကေတဝံ၊ ဏော။ အက္ခဝတီ၊ ပဏောပျတြ။ အက္ခာ ပါသကာ ဥပါယတ္ထေန အဿံ သန္တီတိ၊ ဝန္တု၊ သဘာဝတော ဣတ္ထိတ္တံ။ ပဏော အဋ္ဋော၊ တံယောဂါ ပဏော။

ပဉ္စကံ ဇူတကာရေ။ ဓာဝန္တီ အတ္တိ ဓုတ္တိ၊ နိပါတနာ၊ တံယောဂါ ဓုတ္တော၊ ဏော၊ ဓူ ကမ္ပနေ ဝါ၊ တော၊ ရဿော၊ ဓုတ္တော၊ သဗ္ဗကီဠာဒိပသုတေပျယံ။ အက္ခေသု ဓုတ္တော အက္ခဓုတ္တော။ မရိယာဒမတိက္ကမ္မ ကီဠာဒိပသုတော ဟိ ‘‘ဓုတ္တော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကိတဝံ အဿတ္ထီတိ ကိတဝေါ၊ နိပါတနာ၊ ကိတ နိဝါသေ ဝါ၊ အဝေါ။ အက္ခေဟိ ဇူတေဟိ ဒိဗ္ဗတီတိ အက္ခဒေဝီ၊ ဏီ။

၅၃၂။ ဒွယံ ပါဋိဘောဂေ၊ ပဋိဘုဉ္ဇတိ ပါလယတီတိ ပါဋိဘောဂေါ၊ ဘုဇ ပါလနေ၊ ဏော။ ပဋိဘဝတီတိ ပဋိဘူ။ ဒွယံ စတုဝီသတိပါသကေ၊ ယေန ဇူတကာရာ ဒိဗ္ဗန္တိ။ အက ကုဋိလာယံ ဂတိယံ၊ ခေါ၊ အက္ခော။ ပသ ဗာဓနဖုသနေသု၊ ဏွု။ ဒေဝနောပျတြ။ ဒိဗ္ဗန္တိ ယေန ဒေဝနော၊ ဒိဝု ကီဠာယံ၊ ယု။

သာရဖလကေ အဋ္ဌာပဒံ၊ ပုမေ၊ နပုံသကေ ဝါ၊ အဋ္ဌပဒါနျဿ အဋ္ဌာပဒံ။ ဒေသန္တရေ ဟိ စတုရင်္ဂဿေဝ ပဋ္ဋိကာယံ ပါသကဇူတမ္ပိ ဝတ္တတေ၊ သညာယံ အဋ္ဌသဒ္ဒဿ ဥတ္တရပဒေ ရဿဿ ဒီဃတာ [ပါဏိနိ ၆။၃။၁၂၅]။ အဋ္ဌပဒမ္ပိ။ ပဋ္ဋေ ဣတော စိတော စ သရန္တိ ပရိဝတ္တန္တီတိ သာရိနော၊ တေသံ ဖလကံ သာရိဖလကံ၊ သကတ္ထေ ကော။

ဒွယံ အဗ္ဘုတေ၊ ယေန သတာဒိလာဘဇာနိဝသေန ဇူတကာရာဒီနံ ဇယပရာဇယာ ဟောန္တိ။ ပဏ ဗျဝဟာရေ၊ အ၊ ပဏော၊ ပနောပိ။ အဗ္ဘ ဂမနေ၊ တော၊ အဘိ သဒ္ဒေ ဝါ၊ တော၊ အသရူပဒွိတ္တံ၊ အဗ္ဘတောပိ။

၅၃၃။ နာနာဒဗ္ဗကတေ မဒိရာဗီဇေ သုရာဗီဇေ ကိဏ္ဏာ၊ ကိရန္တိ နာနာဒဗ္ဗာနိ မိဿီဘဝန္တျဿံ ကိဏ္ဏာ၊ တော။ မဓွာသဝေ မဓုကပုပ္ဖကတေ မဇ္ဇေ မဓု မတံ၊ မဓုကပုပ္ဖံ မဓု၊ တပ္ပကတတ္တာ မဓု၊ မဓုကတေပိ မဇ္ဇေ မဓု မဓွာသဝါ ဝုတ္တာ၊ မာဓဝကော၊ မာဓွိကမ္ပိ၊ အဒွီသွိဒံ။

သုရာန္တံ မဇ္ဇေ။ မဒ ဥမ္မာဒေ၊ ကရဏေ ဣရော။ ဝရုဏော နာမ ဧကော ဇနော၊ တေနေဝ ပဌမံ ဒိဋ္ဌတ္တာ ဝရုဏတော ဇာယတီတိ ဝါရုဏီ၊ ဏီ၊ ဝရ ပတ္ထနာယံ ဝါ၊ ကမ္မေ ယု၊ အဿု၊ နဒါဒိ။ မဇ္ဇန္တေ ယေန မဇ္ဇံ၊ ဝဇာဒိနာ ယော၊ ဒျဿ ဇ္ဇော စ။ သု အဘိသဝေ၊ ရော၊ သု သဝနေ ဝါ၊ သုရာ။ ဟလိပ္ပိယာ၊ ဟာလာ၊ ဂန္ဓောတ္တမာ၊ ပသန္နာ၊ ဣရာ၊ ကာဒမ္ဗရီပျတြ။ ဟလိနော ဗလဘဒ္ဒဿ ပိယာ ရုစ္စာ ဟလိပ္ပိယာ။ ဟလ ဝိလေခနေ၊ ဏော၊ ဟာလာ။ ဣ ဂမနေ၊ ရော၊ ဣရာ။ ပဌမ’မယံ ဂေါမန္ထ ပဗ္ဗတေ ကဒမ္ဗကောဋရေ ဘဝါ ကာဒမ္ဗရီ၊ တထာ စာဂမော ‘‘ကဒမ္ဗကောဋရေ ဇာတာ၊ တေန ကာဒမ္ဗရီ မတာ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၀။၃၉]။

ဒွယံ တာလာဒိရသဇေ။ အာသဝန္တိ မာနပုရိသမဒါဒယော ယေနာတိ အာသဝေါ။ မဒံ ဇနေတီတိ မေရယံ၊ ဏေယျော၊ အဿေ၊ ဒဿ ရော စ။ သီဓုပျတြ။ မဇ္ဇဝိသေသေပိ တယမိဒံ ဝဒန္တိ၊ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘သီဓုဥစ္ဆုရသေ ပက္ကေ၊ အပက္ကေ အာသဝေါ ဘဝေ၊

မေရယံ ဓာတကီပုပ္ဖ-ဂုဠဓညမ္ဗိလောဋ္ဌိတ’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၀။၄၂ ဗျာချာသုဓာ ၂။၁၀။၄၁]။

၅၃၄။ ဒွယံ ပါနပတ္တေ။ သရ ဂတိယံ၊ ဏွု။ သရ ဂတိဟိံသာစိန္တာသု ဝါ။ စသ ဘက္ခနေ၊ ဏွု၊ ဒွယံပျနိတ္ထီ။ သီဓုမှိ စ သရကော။

ဒွယံ ပါနမဏ္ဍလေ။ အာပိဝန္တိ သံဘူယ ပိဝန္တျသ္မိံ အာပါနံ၊ ယု။ ပါနဿ မဏ္ဍလံ ကောဋ္ဌံ ပါနမဏ္ဍလံ။

၅၃၅။ သမတ္တလိင်္ဂါသင်္ဂဟတော အသမ္ပုဏ္ဏတံ ပရိဟရတိ။ အတြ အသ္မိံ ဝဂ္ဂေ ယေ ယောဂိကာ သဒ္ဒါဝေဏိကမာယာကာရစောရအက္ခဒေဝိပ္ပဘုတယော ပုမေ ဘူရိပ္ပယောဂတ္တာ ပစုရပ္ပယောဂဒဿနတော ဧကသ္မိံ လိင်္ဂေ ပုမေ ဤရိတာ ကထိတာ၊ တေ တဒ္ဓမ္မတ္တာ တံယောဂဝသာ ဧကကြိယာကာရိတ္တာ အညဝုတ္တိယံ တတော အညတြ ဣတ္ထာဒီသု ဝုတ္တိယံ သတျံ လိင်္ဂန္တရေပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါဒေါပိ နေယျာ ဥပနီယာ၊ တံ ယထာ – မာယာကာရီ ဣတ္ထီ၊ မာယာကာရမိဒံ ကုလမိစ္စာဒိ။ ယေ တွယောဂိကာ မာဂဓမာလိကကုမ္ဘကာရာဒယော၊ တေ ဇာတိဝစနတ္တာ သုဒ္ဒါဒယော ဝိယ ဒွီသူတိ။

သုဒ္ဒဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စတုဗ္ဗဏ္ဏဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။

၅။ အရညဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၅၃၆။ သတ္တကံ ဝနေ။ အရ ဂမနေ၊ အညော၊ အရညံ။ ကေန ဇလေန အနနံ ပါဏမနဿ ကာနနံ၊ ဒါ အဝခဏ္ဍနေ၊ ဒါ ဆေဒနေ ဝါ။ အဓိကရဏေ ဏော၊ ‘‘အာကာရန္တာနမာယော’’တိ အာယော။ ဒယ ဒါနဂတိဟိံ သာဒါနေသု ဝါ၊ ဏော၊ ဂဟ ဥပါဒါနေ [ဂါဟူ ဝိလောဠနေ (?)]၊ အဓိကရဏေ ယု။ ဝပ ဗီဇနိက္ခေပေ၊ ဣနော၊ အဿိတ္တံ။ ဝန သမ္ဘတ္တိသဒ္ဒေသု၊ ကတ္တရိ အ၊ ဝနံ။ အဋာ အဝယဝေါ သေလာ အတြေတိ အဋဝိ၊ ဣ၊ ဤမှိ အဋဝီ။

မဟာပဒုမလတာဝနံ မဟာရညံ၊ နဒါဒိ၊ အနန္တော စ၊ အရညာနီ။

၅၃၇။ နဂရတော နာတိဒူရသ္မိံ ဌာနေ သန္တေဟိ အဘိရောပိတော တရုသဏ္ဍော ပူဂပနသာဒိတရုသမူဟော အတ္ထိ၊ သော ‘‘ဥပဝန’’န္တိ စောစ္စတေ၊ ကိတ္တိမဝနမေတံ။ အာရမန္တျသ္မိန္တိ အာရာမော၊ ဏော။ ဥပဂတံ၊ ဥပရောပိတံ ဝါ ဝနံ ဥပဝနံ။

၅၃၈။ သဗ္ဗသာဓာရဏံ သဗ္ဗလောကေဟိ သာဓာရဏောပဘောဂံ ရညံ ရာဇူနံ အရညံ ‘‘ဥပဝနံ၊ ဥယျာန’’မိတျုစ္စတေ၊ ဥလ္လောကေန္တာ ယန္တိ ဇနာ ဧတသ္မိန္တိ ဥယျာနံ၊ ယု။ အာကီဠောပျတြ။

တဒေဝ ရာဇောပဝနမေဝ ဥပကာရိကာသန္နိဟိတံ၊ ပုရသန္နိဟိတံ ဝါ အန္တေပုရာစိတံ ပမဒဝနာချံ။ ယတြ အန္တေပုရသဟိတော ဧဝ ရာဇာ ဝိဟရတိ၊ နာညဇနပ္ပဝေသော။ ပမဒါနံ ဣတ္ထီနံ ဝနံ ပမဒဝနံ၊ ရဿော။

၅၃၉-၅၄၀။ သာန္တရာဠာ ပန္တိ၊ ယထာ – တရုပန္တိ၊ ပါသာဒပန္တိ၊ နိရန္တရာဠာ တု ရာဇီတိ။ တတြ ပဉ္စကံ ပန္တိယံ။ ပန ဗျဝဟာရေ၊ ထုတိမှိ စ၊ ပန္တိ။ ဝီ ဂမနေ၊ ထိ၊ ဝီထိ။ ဝလ သံဝရဏေ၊ ဣ၊ အာဝလိ။ အာလိပိ၊ အလဓာတုမှာ ဣ။ သိ သေဝါယံ၊ ဏိ၊ သေဏိ။ ပါ ရက္ခဏေ၊ ဠိ၊ ပါဠိ၊ သောဂတေပိ။ ဒွေ သမာ။ လိခ လေခနေ၊ အ။ ရာဇ ဒိတ္တိယံ၊ ဣ။

တိပါဒံ ရုက္ခမတ္တေ။ ပါဒေန မူလေန ပိဝတီတိ ပါဒပေါ၊ ဏော။ ဝိဋပယောဂါ ဝိဋပီ။ ရုက္ခ ဝရဏေ၊ အ၊ ရုဟ ဇနနေ ဝါ၊ ခေါ၊ ဟဿ ကော။ န ဂစ္ဆတီတိ အဂေါ။ သလ ဂမနေ၊ ဏော၊ သာရဝန္တတာယ ဝါ သာရော၊ သော ဧဝ သာလော၊ အညတြောပစာရာ။ မဟိယံ ရုဟတီတိ၊ အ။ ဒု ဂတိယံ၊ မော။ တရ တရဏေ၊ ဥ။ ကုတော ဘူမိတော ဇာယတီတိ ကုဇော၊ အင်္ဂါရေပိ။ သာခါယောဂတော သာခီ။

ဂမု ဂမနေ၊ ဏော၊ ‘‘ဂမိဿန္တော စ္ဆော ဝါ သဗ္ဗာသူ’’တိ စ္ဆော။ ခုဒ္ဒေါ အဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တော ပါဒပေါ ခုဒ္ဒပါဒပေါ။ ယေ ရုက္ခာ ပုပ္ဖံ ဝိနာ အပုပ္ဖကာ ဖလန္တိ၊ တေ အဿတ္ထောဒုမ္ဗရပနသာဒယော ‘‘ဝနပ္ပတီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ ဝနာနံ ပတိ ဝနပ္ပတိ။ ပုပ္ဖတော ဇာတဖလာ ပန အမ္ဗခဇ္ဇူရာဒယော ဝါနပ္ပတယော။ ဝနပ္ပတိမှိ ဘဝါ ဝါနပ္ပတယော။

၅၄၁။ ယော ဖလပါကာဝသာနေ မရတိ၊ သော ကဒလီဓညာဒိကော ဩသဓိ နာမ ဘဝေ၊ ဩသော ဓီယတေ ယဿံ [ဩသော ဂ္လောသော ဒိတ္တိဗ္ဗာ ဓီယတေ’တြ ဗျာချာသုဓာ ၂။၄။၆]၊ သာ ဩသဓိ၊ ဣ။ သာသဒ္ဒေါ ဩသဓိသဒ္ဒဿ ဣတ္ထိလိင်္ဂတ္တဒီပကော။

ဒွယံ ဥတုပ္ပတ္တေပိ ဖလဟီနေ။ ဝန ယာစနေ၊ ဈော၊ ဝဉ္ဈာ၊ ဝဓတိ ဖလန္တိ ဝါ ဝဉ္ဈာ၊ ဝဇာဒိနာ ယော၊ ဈဿ ဈော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ န ဝိဇ္ဇတိ ဖလမေတိဿာတိ အဖလာ၊ ဒွေ တီသု။ တိကံ ဝတ္တမာနဖလေ ရုက္ခာဒေါ။ ဖလယောဂါ၊ ဣနော၊ ဝန္တု၊ ဤ စ။

၅၄၂။ စတုက္ကံ ဝိကသိတေ။ ဖုလ္လ ဝိကသနေ၊ ကတ္တရိ တော၊ သဉ္ဇာတတ္ထေ ဝါ ဣတော၊ ဖလ ဝိသရဏေ ဝါ၊ ဝိသရဏံ ဝိကာသော၊ အဿု။ ကစ ဗန္ဓနေ၊ ဝိပုဗ္ဗော ဝိကသနေ၊ ကတ္တရိ အ ။ ဝိကစတေ ဝိဒလတိ ဝိသိလိဋ္ဌဒလော ဘဝတီတိ ဝါ ဝိကစော၊ အ၊ ဝိသဒ္ဒေါ ဝိသိလေသဇောတကော။ ကသ ဂမနေ၊ တော။ ဒလာနံ အညမညံ ဝိသိလေသတော သမုဒါယော ‘‘ဝိကသိတော’’တျုစ္စတေ။ ဖုဋောပျတြ။ ဖုဋ ဝိကသနေ။

ပါဒေါ ရုက္ခဂ္ဂေ။ ‘‘န နာ’ဂ္ဂံ သိခရံ သိရော’’တိ ဝေါပါလိတဝစနတော ‘‘သိရသော အဂ္ဂ’’န္တိ န ဆဋ္ဌီသမာသော။ သိရော ဝုတ္တော။ အဇ ဂမနေ၊ ဂေါ၊ အဂ္ဂံ၊ သေဋ္ဌေ တီသု။ သီ သယေ၊ ခရော၊ သိခါ ဝါ စူဠာ၊ သာ ဝိယ ဇာယတီတိ သိခရော။ ဒွယံ သာခါယံ။ သာခ ဗျာပနေ၊ အ။ ‘‘လတာ ဝလ္လီ သမာချာတာ၊ လတာ သာခါ စ သာခိန’’န္တိ လတာ နာနတ္ထာ။ လာ အာဒါနေ၊ တော၊ ရဿော။

၅၄၃။ ဆက္ကံ ပတ္တေ။ ဒလတိ ဝိကသတီတိ ဒလံ၊ အ။ လသ ကန္တိယံ၊ ပကာရေန လသတီတိ ပလာသော၊ ဏော။ ဆဒ သံဝရဏေ၊ ဆာဒီယတေ ယေန ဆဒနံ၊ ယု။ ပူရယတီတိ ပဏ္ဏံ၊ နိပါတနာ၊ ပတ အဓောဂမနေ ဝါ၊ ပတတျစိရေန ပဏ္ဏံ၊ ပတ္တဉ္စ၊ တော၊ ပုမေ။ သညာယံ ဏမှိ ဆဒေါ။

ဒွယံ ပတ္တာဒိသင်္ဃာတဝတိ သာခါယ ပဗ္ဗေ။ ပလ္လ ဂမနေ၊ အဝေါ။ ကိသ ဂမနေ၊ ယော၊ လာဂမော မဇ္ဈေ။ ဒွယံ အင်္ကုရေ။ နဝေါ ဧဝ ဥဗ္ဘိတော ဥဂ္ဂတော နဝုဗ္ဘိန္နော။ အင်္က လက္ခဏေ၊ ဥရော။

၅၄၄။ ပက္ကံ ယာဝ ပါဒေန နာမံ။ ဝိကာသော မုခပဗုဒ္ဓကလိကာယံ မကုဠာဒိဒွယံ။ မုစ မောစနေ၊ ဥလော၊ ဥဿတ္တံ၊ စဿ ကော၊ မကုဠံ၊ မကုဠော ဝါ။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ မလော၊ အဿု၊ ကုဋုမလော၊ ကုတုမလောပိ။ ပုပ္ဖဿ စ ဖလဿ စ ပကတိဘူတေ ဇာလပတ္တေ ခါရကာဒိဒွယံ။ ခုရ ဝိနာသေ။ ဏွု။ ဇလ ဓညေ၊ သကတ္ထေ ကော။ ဇာလကံ နပုံသကေ။ ဒွယံ ဇာလကတော ပဝုဒ္ဓေ ပုပ္ဖေ၊ ဖလေ စ။ ကလ သင်္ချာနေ၊ ဏွု၊ ကုရ သဒ္ဒေ၊ ဏွု။

ပုပ္ဖာဒိဗန္ဓနံ ပုပ္ဖဖလာနံ ဗန္ဓနံ ဝဏ္ဋံ နာမ။ ဗန္ဓီယတေ ယေန ဝဏ္ဋံ၊ ဝဇာဒိ။

၅၄၅။ တိကံ ပုပ္ဖေ။ ပသု ပါဏိဂဗ္ဘဝိမောစနေ၊ ဏော။ ခပဏကဘာသာယ ရုက္ခောပိ ပါဏိ၊ ဝုဒ္ဓါဒိ၊ ပသဝေါ။ ကုသ အက္ကောသေ၊ ဥမော၊ ကသ ဂမနေ ဝါ၊ ကာသ ဒိတ္တိယံ ဝါ၊ ဥမော၊ ရဿော။ ပုပ္ဖ ဝိကသနေ၊ ပုပ္ဖတီတိ၊ အ။ ပုပ္ဖဇော ရဇော ပုပ္ဖဓူလီ ပရာဂေါ နာမ၊ ရန္ဇ ရင်္ဂေ၊ ဏော။

မဓုရပုပ္ဖရသော မကရန္ဒော နာမာတိ မတံ။ မက္ခိကာ ရမန္တိ ယသ္မိံ မကရန္ဒော၊ ဝဇာဒိ။ ဒွယံ ကလိကာဘိ အာကိဏ္ဏေ ပရိဏာယဝတိ။ ထု အဘိတ္ထဝေ၊ ဏွု၊ ထဝကော။ ဂုဓ ပရိဝေဓနေ၊ ဏွု၊ ဓဿ ဆော၊ ဂေါစ္ဆကော။

၅၄၆-၅၄၇။ အာမေ အပက္ကေ ဖလေ သလာဋု ဥတ္တော၊ သလာဋ ဗာလျပရိဘာသနေသု၊ ဥ၊ ဝိဇ္ဇမာနဗာလျတာယ သလာဋု။ ပက္ကန္တု ဖလံ နိပ္ပရိယာယေန ‘‘ဖလ’’မိတျုစ္စတေ၊ တေန ‘‘အာမသ္မိံ ဖလဝေါဟာရော ရူဠှိယာ ပဝတ္တတီ’’တိ ဉာတဗ္ဗော၊ ဖလ နိပ္ဖတ္တိယံ၊ နိပ္ဖတ္တိ စာတြ သုပက္ကတ္တံ၊ သုက္ခေ တု ဖလေ ဝါနော။ တတြ သလာဋု ဝါနာ တီသု၊ ယထာ သလာဋု ဇမ္ဗူ၊ သလာဋဝေါ မာသာ၊ သလာဋူနိ ကုမ္ဘဏ္ဍာနိ၊ ဝါနာ ဟရီဋကီ၊ ဝါနော မုဂ္ဂေါ၊ ဝါနမမ္ဗံ။

စမ္ပကာဒိ စမ္ပကံ ကရဝီရံ ကဒမ္ဗကံ အသောကံ ကဏ္ဏိကာရံ စမ္ပကာဒီနံ ပုပ္ဖံ ဝိကာရော၊ အဝယဝေါ စေတိ အညတ္ထေ ဏော န ဘဝတိ၊ တဒန္တတော ပုပ္ဖဿုပ္ပတိတတော၊ ဧဝံ စမ္ပကာဒီနိ ကုသုမနာမာနိ နပုံသကေ ဝတ္တန္တိ၊ အမ္ဗာဒိ ဒါဠိမံ နာရင်္ဂံ အာမလကံ ကုဝလံ ဗဒရန္တိ ပကတျန္တရမေဝ ဖလေ ဝတ္တတေ၊ အာမလကိယာ ကုဝလိယာ ဗဒရိယာ ဖလံ ဝိကာရော၊ အဝယဝေါ စေတိ အညတ္ထေ တဒ္ဓိတောပိ နောပ္ပဇ္ဇတေ၊ တဒန္တတော ဖလဿုပ္ပတိတတော၊ ဧဝံ အမ္ဗာဒီနိ ဖလနာမာနိ နပုံသကေ ဝတ္တန္တိ။ မလ္လိကာဒယော ကုသုမေပိ ဝတ္တမာနာ သလိင်္ဂါ ပကတိလိင်္ဂါအဘေဒေါပစာရေန ပဝတ္တိယာ၊ ယထာ – မလ္လိကာ ဇာတိ၊ ဝနမလ္လိကာ ဣစ္စာဒိ။ ဝီဟယောပျဘေဒေါပစာရေန ဖလေပိ သလိင်္ဂါ၊ ယထာ မာသဿ ဖလံ မာသော၊ မုဂ္ဂဿ ဖလံ မုဂ္ဂေါ၊ ဧဝံ ယဝေါ၊ တိလော၊ အတသီ၊ ကင်္ဂု၊ ဓညံ။

တိကံ ဇမ္ဗုယာ ဖလေ။ တတြ ယဒါ လောကတော ဖလေ ဝုတ္တိ၊ တဒါ ဇမ္ဗုသဒ္ဒေါ ပကတျန္တရမေဝ ဖလေ ဝတ္တတေ၊ ယဒါ န ဖလဝုတ္တိ၊ တဒါ ဝိကာရေ အဝယဝေ ဝါနော၊ ဇမ အဒနေ၊ ဗူ၊ ဇမ္ဗူ၊ ပကတျန္တရာဖလေ ဝုတ္တိ။ ဇမ္ဗုယာ ဖလံ ဇမ္ဗုဝံ။ ဇမ္ဗု စ။ လောကတော ဧဝ ဖလေပိ ဝတ္တမာနာ ဟရီဋကျာဒယော သဘာဝတော ဣတ္ထိယံ ဘဝန္တိ [အမရ ၁၄။၁၈-၂၀]။ ဟရီဋကိယာ ဖလံ ဟရီဋကီ၊ ဧဝံ ကောသာတကီ၊ သလ္လကီ၊ ဒက္ခာ၊ ကဏ္ဍကာရိကာ၊ သေဖာလိကာ ဣစ္စာဒိ၊ ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဝိကာရာဝယဝတ္ထေသု ပစ္စယာဘာဝေါ၊ အဿတ္ထာဒိကံ ဆက္ကမေဝ တဒ္ဓိတန္တံ အဿတ္ထာဒီနံ ဖလေ ဝတ္တမာနာနံ နပုံသကံ သိယာ ရူပဘေဒေါ၊ ယထာ – အဿတ္ထဿ ဖလံ အဿတ္ထံ၊ ဝေဏုနော ဖလံ ဝေဏဝံ၊ ပိလက္ခဿ ဖလံ ပိလက္ခံ၊ နိဂြောဓဿ ဖလံ နိဂြောဓံ၊ ဣင်္ဂုဒိယာ ဖလံ ဣင်္ဂုဒံ၊ ဗြဟတိယာ ဖလံ ဗြာဟတံ၊ ဝိဒါရီ အံသုမတီ ဂမ္ဘရိယာဒယော မူလေ၊ ပုပ္ဖေပိ သလိင်္ဂါ [အမရ ၁၄။၁၈-၂၀]။ ပါဋလာသဒ္ဒေါ ပန အဘေဒဝတ္တိစ္ဆာယံ မူလေ ပုပ္ဖေပိ ဝတ္တမာနော သဘာဝတော ဣတ္ထိလိင်္ဂေါ၊ ဘေဒဝတ္တိစ္ဆာယံ ဝိကာရေ အဝယဝေ ဝါ ဏမှိ ပါဋလံ [အမရ ၁၄။၁၈-၂၀]။ ဒွယံ သာခါပလ္လဝါဒိသမုဒါယလက္ခဏေ အာဘောဂေ၊ ဝိဋ ဝေဓနေ၊ ဝိဋ အက္ကောသေ ဝါ၊ အပေါ၊ ပဿ ဘတ္တေ ဝိဋဘီ၊ နဒါဒိ။

၅၄၈။ မူလမာရဗ္ဘ မူလတော ပဋ္ဌာယ သာခန္တော သာခါဝဓိ တရုဿ ဘာဂေါ ခန္ဓော နာမ၊ ယော ‘‘ပကဏ္ဍော’’တိပိ ဝုစ္စတိ၊ ခနု အဝဒါရဏေ၊ ဓော၊ ခန္ဓော၊ ခါဒ ဘက္ခနေ ဝါ၊ ကော၊ ‘‘ခါဒါမဂမာနံ ခန္ဓန္ဓဂန္ဓာ’’တိ ခန္ဓာဒေသော၊ ကလောပေါ။

ရုက္ခစ္ဆိဒ္ဒေ ရုက္ခာဒီနံ ဝိဝရေ ကောဋရော။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ အရော၊ ကောဋရော၊ နိက္ကုဟောပိ။ ဒွေ သမာ။ ကာသ ဒိတ္တိယံ၊ ကာသတေ အဂ္ဂိနာ ဒိပ္ပတေတိ ကဋ္ဌံ၊ တော၊ တဿ ဋ္ဌော၊ ရဿော စ၊ ကသ ဂမနေ ဝါ၊ တော၊ ကဋ္ဌံ။ ဒရ ဝိဒါရဏေ၊ ဏု။

၅၄၉။ တိကံ မူလေ။ ဝု သံဝရဏေ၊ ဒေါ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ဗုဓ ဂမနေ ဝါ၊ အ၊ ဓဿ ဒေါ။ မူလ ပတိဋ္ဌာယံ၊ ဏော၊ ပါဒသဒ္ဒေန တပ္ပရိယာယာ စရဏတ္ထာ သဗ္ဗေ သင်္ဂဟိတာ၊ ပါဒသဒိသတ္တာ ပါဒေါ၊ ဒွယံ ဆိန္နဿ တရုက္ခန္ဓဿ ဘူမိဋ္ဌဘာဂေ။ သင်္က သင်္ကာယံ၊ ဥ၊ သက သတ္တိယံ ဝါ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ခနု အဝဒါရဏေ၊ ဏု၊ ခါဏု။ ဓုဝေါပိ၊ ဓုဝတိ ထိရာယတေတိ ဓုဝေါ၊ ဓု ဂတိထေရိယေသု၊ အ၊ ဥဝါဒေသော။

ဒွယံ ဝိဒါရိယာဒီနံ ကန္ဒေ။ ကုယံ ပထဝိယံ ရုဟတီတိ ကုရုဟာဋံ၊ အဋော၊ ကန္ဒ အဝှာနေ၊ ရောဒနေ စ၊ ‘‘ကရဟာဋော’မ္ဗုဇကန္ဒေ၊ ပုပ္ဖရုက္ခဘီတေသု စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဒွယံ ဟလာဒီနံ ကလီရေ။ ကလ သင်္ချာနေ၊ ဤရော။ မသ အာမသနေ၊ ထကော၊ မတ္ထကေ သီသေ ဝါ ဇာတော မတ္ထကော။

၅၅၀။ ဒွေ သမာ။ အဘိနဝနိဂ္ဂတာ အာယတာ သကုသုမာ၊ ကုသုမသုညာ စ မဉ္ဇရီ၊ ဝလ္လရီ တု တဒညာပိ၊ ယထာ တာလဝလ္လရီ၊ ဝလ၊ ဝလ္လ သံဝရဏေ၊ အရော၊ နဒါဒိ။ မုဉ္ဇယောဂတော မဉ္ဇရီ၊ ရော၊ နဒါဒိ၊ ဥဿတ္တဉ္စ၊ ဒွေပိ နာရီ။ ဒွယံ လတာယံ။ ဝလ္လ သံဝရဏေ၊ နဒါဒိ။ လတာ ဝုတ္တာ၊ ‘‘လတာ ပတာနိနီ ဝလ္လီ မတကီထာ’’တိ ဟလာယုဓော။

အက္ခန္ဓော အပ္ပက္ခဏ္ဍော၊ ဗဟုပတ္တတစဒဏ္ဍိကာဒိ။ ယော ဝါ တနုပကဏ္ဍော ဝံသနဠာဒိ၊ သော ‘‘ထမ္ဗော၊ ဂုမ္ဗော’’တိ စောစ္စတေ၊ ထက သံဝရဏေ၊ ဗော၊ ကဿ မော။ ဂုပ ရက္ခဏေ၊ ဗော၊ ပဿ မော။ ပတာနော သာခါပတ္တစယော၊ တေန ယုတ္တာ ဂေါရက္ခာ တမ္ဗူလိ ဓိဝုသဇီမူတ ဂဠောဈာဒိကာ လတာ၊ သာ ဝီရု နာမ၊ ဝိဝိဓေဟိ ရုဟတီတိ ကတွာ၊ ကွိ၊ ဝီရု၊ ဒီဃာဒိ၊ ဂုမ္ဗိနီပိ။

၅၅၁။ ပဇ္ဇေ ပါဒေန နာမံ။ ယတြ ဒွယံ ‘‘ဗောဓိရုက္ခော’’တိ သညိတေ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော သဗ္ဗညုတညာဏပ္ပဋိလာဘဋ္ဌာနဘူတေ ဒုမရာဇေ၊ အညတြ တူပစာရာ။ အဿံ သဗ္ဗညုတညာဏံ တိဋ္ဌတိ ဧတ္ထာတိ အဿတ္ထော၊ ဌဿ ထော၊ ဒွိတ္တံ၊ မာရဝိဇယသဗ္ဗညုတညာဏပ္ပဋိလာဘာဒိကေဟိ ဘဂဝန္တံ အဿာသေတီတိ ဝါ အဿတ္ထော၊ အာပုဗ္ဗော သာသ အနုသိဋ္ဌိယံ၊ တောသနေ စ ဝတ္တတိ၊ တော၊ ရဿော။ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဗုဇ္ဈတိ ဧတ္ထာတိ ဗောဓိ၊ ဗုဓ အဝဂမနေ၊ ဣ၊ ဗောဓိ၊ ဒွီသု။ စလဒလော၊ ပိပ္ပလော၊ ကုဉ္ဇရာသနောပိ။ ဒွယံ ဗဟုပါဒေ။ အဓောဘာဂံ ရုန္ဓတီတိ နိဂြောဓော၊ ဥဿော၊ ဂါဂမော စ။ ဝဋ ဝေဓနေ၊ ဝဋတီတိ၊ အ။

ဒွယံ ကဗိဋ္ဌေ။ ကဝိမှိ ဝါနရေ တိဋ္ဌတီတိ ကဗိဋ္ဌော[ပါယေန ကပယော တိဋ္ဌန္တိ အတြ ကပိတ္ထော (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၂၁)] ‘‘ဝါနရေ ပဏ္ဍိတေ ကဝီ’’တိ ဝေါပါလိတော၊ တထာ ကပိတ္ထော၊ တော၊ ဌဿ ထော စ။ ဒဓိတ္ထော၊ အမ္ဗိလဖလောပိ။ ဒွယံ ဥဒုမ္ဗရေ။ ယညကမ္မာနမင်္ဂေါ ဧကင်္ဂတ္တာ ယညင်္ဂေါ၊ ဒုဗ္ဗီ ဟိံသာယံ၊ အရော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ဧကဿ ဗဿ လောပေါ စ။ ဇန္တုဖလော ဟေမဒုဒ္ဓါပိ။

၅၅၂။ ဒွယံ ကောဝိဠာရေ။

‘‘သုကပဒါစ္ဆရော စမ္ပော၊

ကောဝိဠာရော တု ကဉ္စနော၊

ပုဗ္ဗော သိတော ပရော ရတ္တော၊

ယုဂပတ္တာ ဥဘောပိတေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၂၂]။

ဟိ ရတနကောသော၊ ကဉ္ဇနာလကောပျတြ။ ယုဂံ ယမကံ ပတ္တမဿ။

တိပါဒံ ဥဒ္ဒါလေ။ ဝါတံ ဥဒ္ဒါလတီတိ ဥဒ္ဒါလော။ သိင်္ဂါရာဒီနံ သညာဝသေန ရုက္ခာနံ ရာဇာ ရာဇရုက္ခော၊ ဝါတရောဂဟနနေ ရာဇဘူတော ရုက္ခော ဝါ ရာဇရုက္ခော။ ကတာ မာလာ အဿ ပုပ္ဖေဟီတိ ကတမာလော၊ သိင်္ဂါရပ္ပကာသော။ ဣန္ဒတိ ပရမိဿရိယံ ကရောတိ ဝါတဟနနေတိ ဣန္ဒီဝရော၊ ဤဝရော၊ ဣန္ဒိယာ သက္ကဿ ဘရိယာယ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ ဝါ ဣန္ဒီဝရော။ စတုရင်္ဂုလော၊ အာရေဝတော၊ သုဝဏ္ဏကောပိ။

၅၅၃။ ဒွယံ ဇမ္ဘီရေ၊ ယဿ ဖလမမ္ဗိလံ ဟောတိ။ အမ္ဗိလတ္တာ ဒန္တဿ သဌော ဒန္တသဌော။ သဌ ကေတဝဟိံသာသံကိလေသေသု၊ အ။ ဇမု အဒနေ၊ ဤရော၊ ဘန္တော စ၊ ဇမ္ဘ ဂတ္တဝိနာမေ ဝါ၊ ဇမ္ဘော၊ ဇမ္ဘလော၊ ဇမ္ဗီရောပိ။ ဒွယံ ဝရဏေ။ ဝရ ဣစ္ဆာယံ ၊ ယု။ ကလ သင်္ချာနေ၊ ဣရော၊ နဒါဒိ၊ ရဿန္တော။ ဝရုဏော၊ တိတ္တသာကောပိ။

ဒွယံ ဖလဟရေ။ ‘‘ကော အယံ၊ သုကော’’တိ ဝိမတုပ္ပတ္တိကရပတ္တကုသုမတာယ ကိံသုကော။ ပါရိ သမုဒ္ဒေါ၊ တတြ ဘဒ္ဒေါ ပါရိဘဒ္ဒေါ၊ သော ဧဝ ပါဠိဘဒ္ဒေါ၊ ကောဝိဠာရော၊ တံသဏ္ဌာနပတ္တကုသုမတာယ ပါဠိဘဒ္ဒေါ။ ဒွယံ ဝိဒုလေ၊ ယော အဗ္ဘသမယေ ပုပ္ဖတိ။ ဝဇ ဂမနေ၊ ဥလော။ ဝီ ပဇနေ၊ အသော၊ တောန္တော စ၊ ဝိပုဗ္ဗော အတ သာတစ္စဂမနေ ဝါ၊ အသော။ ဝါနီရောပိ။

၅၅၄။ ဒွယံ ပီတနေ၊ ယဿ ပတ္တဖလာနိ အမ္ဗိလာနိ၊ ပူဂဖလပ္ပမာဏဉ္စ ဖလံ၊ သလ္လကီရုက္ခသဏ္ဌာနော စ၊ သော ရုက္ခော။ အမ္ဗ သဒ္ဒေ၊ အဋော၊ သကတ္ထေ ကော။ ပီ တပ္ပနကန္တီသု၊ တနော၊ ပီတိံ ဝါ တနောတီတိ ပီတနော၊ သကတ္ထေ ကော။ ဒွယံ ဂုဠပုပ္ဖေ။ မန ဉာဏေ၊ ကော၊ မဓွာဒေသော စ။ မဓုနာမော ဒုမော မဓုဒ္ဒုမော။ ဒွယံ ‘‘လမ္ဗူ’’တိ ချာတေ။ ဂုဠော ဝိယ သာတေန ဖလမဿ ဂုဠဖလော။ ပီလ ပတိတ္ထမ္ဘေ၊ ဥ။ ဒွယံ တိက္ခဂန္ဓေ။ သောဘံ ဇနေတီတိ သောဘဉ္ဇနော၊ သောဘံ ဝိသဉ္ဇနမေတေန ဟေတုဘူတေနာတိ ဝါ သောဘဉ္ဇနော။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘သိရီသပုပ္ဖဿ ရသေန ဘာဝိတံ၊

သဟဿဝါရံ မရီစံ သိတဝှယံ၊

ဧတေန သမန္တိ ဝိသာဟိ သမ္ဘဝါ၊

ကတဉ္ဇနသ္နေဟနပါဒနတ္ထုတော’’တိ။

သိ သေဝါယံ၊ ဝိဒ္ဓဝိနာသနတ္ထံ သေဝီတေတိ သိဂ္ဂု၊ ဂု၊ ထီ။ စိတ္တဟာရီ၊ ပဘဉ္ဇနော၊ ဝိဒ္ဓဝိနာသနောပိ။

၅၅၅။ ဒွယံ ဝိသာလတစေ၊ ယော သရဒေ ပုပ္ဖတိ ပုပ္ဖံ။ သတ္တပဏ္ဏာနျဿ သတ္တပဏ္ဏီ ပုမေ။ ဆတ္တမိဝ ပဏ္ဏမဿ ဆတ္တပဏ္ဏော။ ဝိသမစ္ဆဒေါပိ၊ သတ္တပဏ္ဏတ္တာ ဝိသမစ္ဆဒေါ။ ဒွယံ ရထဒ္ဒုမေ။ ရထံ တနောတိ ယေန တိနိသော၊ ဣသော။ အတိပမုစ္စတိ ဒါဟပိတ္တမနေနေတိ အတိမုတ္တကော။ စိတ္တကိပိ။

ဒွယံ ဝါတပေါထေ၊ ပံ ဝါတံ လုနာတီတိ ပလာသော၊ အသော။ ‘‘ပတ္တေ ပလာသံ သော ရုက္ခေ၊ ပီတဟရိတကိံ သုကေ’’တိ ဟိ ရုဒ္ဒေါ။ ဝါတပေါထောပိ၊ ဝါတဿ ပေါထော ဝါတပေါထော၊ ပုထ ဟိံသာယံ။

ဒွယံ ‘‘ပုတီတိ’’ ချာတေ။ ဟတဇန္တုပမောဟသင်္ခါတာရိဖလတာယ အရိဋ္ဌော၊ နိပါတနာ ဟန္တိဿ ဋ္ဌော၊ တံရောဂါရိဝန္တဇနေဟိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗဖလတ္တာ ဝါ အရိဋ္ဌော၊ ဣသု ဣစ္ဆာယံ။ ဖဏ ဂတိယံ၊ ဣလော၊ အဿေ။

၅၅၆။ တိကံ သိရိဖလေ။ မလ ဓာရဏေ၊ ဦရော။ ဗိလ ဘေဒနေ၊ ဏုဝေါ၊ ဗေလုဝေါ။ လပစ္စယေ ဗိလ္လော။ သဏ္ဍိလျော၊ သေလုသောပိ။ ‘‘မုနိပ္ပဘေဒေ မာလူရေ၊ သဏ္ဍိလျော ပါဒပန္တရေ၊ နဋေ ဗိလ္လေ စ သေလုသော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၃၂]ရဘသော။

ဒွယံ တုင်္ဂေ။ ပုမနာမော နာဂေါ ရုက္ခော ပုန္နာဂေါ။ ‘‘ပုန္နာဂေ ပုရိသော တုင်္ဂေါ၊ ကေသရော ဒေဝဝလ္လဘော’’တိ [အမရ ၁၄။၂၅] ဟျမရသီဟော၊ ဒီဃော၊ ‘‘ပုမဿ လိင်္ဂါဒီသု သမာသေသူ’’တိ အကာရလောပေါ စ။ အတိသယပုပ္ဖကေသရဝန္တတာယ ကေသရော၊ ကိသ တနုကရဏေ ဝါ၊ အရော၊ ပုပ္ဖကေသယုတ္တတာယ ဝါ ကေသရော၊ ရော။

ဒွယံ လောဒ္ဒမတ္တေ။ သလ ဂမနတ္ထော၊ အဝေါ။ ရတ္တကဖပိတ္တသောတေ လုနာတီတိ လောဒ္ဒေါ၊ ဒ္ဒေါ။ တိရိဋော၊ သာဝရောပိ။ ‘‘သာဝရော အပရာဓေ စ၊ လောဒ္ဒေ ပါပေ စ ကထျတေ’’ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၃၃] တျဇယော။ ဒွယံ ဓနုပဋ္ဋေ ဖလိနိ။ ပီ ပါနေ၊ အလော၊ ဤဿ ဣယာဒေသော။ သန္နကာ တာပသာ၊ တေသံ ဒု ဒုမော သန္နကဒ္ဒု၊ ‘‘သန္နကဒ္ဒု စာပပဋာ၊ ဝရဏော တာပသပ္ပိယော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၃၅] ဟိ ကောသန္တရေ။

၅၅၇။ ဒွယံ ‘‘မှနကူ’’ဣတိ ချာတေ။ လိကုစော နာမ ဍဟုရုက္ခော၊ တဂ္ဂုဏတ္တာ လိကောစကော၊ သညာယံ ကော။ အင်္က လက္ခဏေ၊ ဩလော၊ အင်္ကောလော။ ဒွယံ ကုမ္ဘေ။ ရောဂဟရဏေ ဂရုနောပိ ဝေဇ္ဇဿ ဂရု ဂုဂ္ဂုလု၊ နိပါတနာ။ ကုသ ဆေဒနေ၊ ဏွု။ ကုမ္ဘော၊ ပုရောပိ။

‘‘ရာသိဘေဒေ ဂဇမုဒ္ဓံသေ၊

ကုမ္ဘကဏ္ဏသုကေ ဃဋေ၊

ကာမုကေ ဝါရနာရိယဉ္စ၊

ကုမ္ဘော က္လီဝန္တု ဝဂ္ဂုလုမှီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၃၄]။

ရဘသော။ ပုရ အဂ္ဂဂမနေ၊ ဏော၊ ပုရော။

ဒွယံ အမ္ဗေ။ အမ ဂတိယံ၊ ဗော၊ အမ္ဗ သဒ္ဒေ ဝါ၊ အ။ စုတိ အာသေစနေ၊ ရက္ခဏေ စ၊ အ၊ စု စဝနေ ဝါ၊ တော၊ ဒီဃာဒိ။ ရသာလောပိ၊ ရသံ လာတီတိ ရသာလော၊ ဒီဃော။ ဧသော အမ္ဗော သုဂန္ဓဝါ အတိသယဂန္ဓယုတ္တော သမာနော ‘‘သဟော၊ သဟကာရော’’တိ စောစ္စတေ။ သဟ သတ္တိယံ၊ သုဂန္ဓံ ကတ္တုံ သဟတီတိ သဟော၊ အ။ သဟနံ သဟော၊ တံ ကရောတီတိ သဟကာရော၊ ဟာ ဝါ ပမုဒါ၊ တာယ သဟ ဝတ္တတီတိ သဟော၊ သဟံ သမုဒံ ကရောတီတိ သဟကာရော။

၅၅၈။ ဒွယံ သေတမ္ဗေ။ ပုဏ္ဍ ပုဏ္ဍနေ။ ပုဏ္ဍ ခဏ္ဍနေတျေကေ၊ ဏွု၊ အဿီ၊ အရာဂမော စ။ သေတဝဏ္ဏော အမ္ဗော သေတမ္ဗော။ ဒွယံ ဗဟုဝါရကေ၊ ယဿ ဖလာနိ အတိပိစ္ဆိလာနိ။ သိ ဗန္ဓနေ၊ လု၊ သလ ဂမနတ္ထော ဝါ၊ ဥ၊ အဿေ။ ပိစ္ဆိလတ္တာ ဗဟူနိ ဝါရီနိ ယသ္မိံ ဗဟုဝါရကော၊ သညာယံ ကော။ သီတော၊ ဥဒ္ဒါလော၊ ကဖလောပိ။

ဒွယံ ကာသ္မရိယံ။ သိရိမန္တာနိ ပဏ္ဏာနိ ယဿာ သေပဏ္ဏီ၊ နဒါဒိ၊ သိရီသဒ္ဒဿ သေ။ ကသ္မီရဒေသဇတ္တာ ကာသ္မရီ၊ ကာသ ဒိတ္တိယံ ဝါ၊ မရော၊ နဒါဒိ။ မဓုပဏ္ဏီ၊ ဘဒ္ဒပဏ္ဏီပိ။ ဒွယံ သကဏ္ဋကမ္ဗိလဖလရုက္ခေ။ သကဏ္ဋကတ္တာ ကုစ္ဆိတံ လာတီတိ ကောလီ၊ နဒါဒိ။ ဝဒ ထေရိယေ၊ အရော၊ နဒါဒိ။ ကုဝလီ၊ ကက္ကန္ဓူပိ။

၅၅၉။ ဒွယံ တဿာ ကောလိယာ ဖလေ။ ကောလိယာ ဖလံ ကောလံ။ ဗဒရိယာ အယံ အဝယဝေါ ဗဒရော။ ကုဝလံ၊ ဖေနိလံ၊ သောဝီရမ္ပိ။ ‘‘သောတဉ္ဇနေ တု သောဝီရံ၊ ကဉ္ဇိကေ ဗဒရေပိ စေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၃၆]ရဘသော။ ဒွယံ အဿတ္ထကုလသမ္ဘူတေ ရုက္ခပါသာဏာဒီသု သဉ္ဇာတရုက္ခေ။ ပိလံ ပရံ နိဿယဘူတံ ကသတီတိ ပိလက္ခော၊ ကသ ဝိလေခနေ၊ သဿ ခတ္တာဒိ နိပါတနာ။ အခါဒနီယဖလတာယ ဝိရူပံ ဖလမဿတ္ထီတိ ပိပ္ဖလီ၊ ဤ၊ နဒါဒိ၊ ဝိဿပိ စ။

ဒွယံ တောယာဒိဝါပိနိယံ၊ ယဿာ မူလံ မဟာပဉ္စမူလေ ပဝိဋ္ဌံ။ ပဋ ဂမနေ၊ အလော၊ နဒါဒိ၊ ပါဋလီ၊ ပါဋလာပိ။ ကဏှံ ပုပ္ဖဝဏ္ဋံ ယဿာ သာ ကဏှဝဏ္ဋာ၊ ကာသ္မရိယမ္ပိ။ အလိပ္ပိယံ၊ တမ္ဗပုပ္ဖိပျတြ။ ဒွယံ ဂန္ဓိလေ။ သာဒုဖလတာယ သာဒု စ သော ကဏ္ဋသဟိတတာယ ကဏ္ဋော စေတိ သာဒုကဏ္ဋော။ သကဏ္ဋကတာယ အတ္တာနံ ဝိရူပံ ကရောတီတိ ဝိကင်္ကတော၊ ဒွိတ္တံ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။

၅၆၀။ စတုက္ကံ တိန္ဒုကေ။ တနု ဝိတ္ထာရေ၊ ဥကော၊ ဒန္တော စ။ တိဒိ ဟိံသာယံ ဝါ၊ ဥ၊ သညာယံ ကော။ ကာဠော ခန္ဓော ပကဏ္ဍော ယဿာတိ။ တိမ အဒ္ဒဘာဝေ၊ ဦသော၊ သကတ္ထေ ကော၊ ဝရန္တော စ။ ဥပစ္စယေ တိမ္ဗရု။

ဒွယံ တမ္ဗဖလေ။ ဣရာဝတီ နဒီ၊ ပဌမကာလေ တဿာ တီရေ ဇာတော ဧရာဝတော။ နာရံ ဝုစ္စတိ နီရံ၊ တံ ဂစ္ဆတီတိ နာရင်္ဂေါ။ ဒွယံ မက္ကဋတိန္ဒုကေ။ ကုလ သင်္ချာနေ၊ ဏွု။ ကာကေန္ဒု၊ ကာကလုကောပိ။

၅၆၁။ တိကံ ကဒမ္ဗေ။ ကံ ဝါတံ ဒမေတီတိ ကဒမ္ဗော၊ ဗော။ ပိနေတီတိ ပိယကော၊ ဏွု၊ ဣယာဒေသော။ နယတိ မုဒံ နီပေါ၊ ပေါ။ ဒွယံ၊ ဝိဒရုက္ခေ၊ ယဿ နိယျာသေန ပေဠာဒယော လိမ္ပန္တိ။ ဘလ၊ ဘလ္လ ပရိဘာသနဟိံသာဒါနေသု၊ နဒါဒိ၊ အညတြ တော၊ ကန္တော စ၊ ဘလ္လာတကော၊ တီသွယံ။ အရုကရော၊ အဂ္ဂိမုခေါပိ။

ဒွယံ ‘‘ပါဝုသာ’’ဣတိ ချာတေ။ ဈပ ဒါဟေ၊ ဏွု။ ပဿ ဝေါ။ ပစ ပါကေ၊ ဥလော။ ဒွယံ သိရိမတိ၊ ယဿ ဖလာနိ မရီစပ္ပမာဏာနိ၊ အမ္ဗိလာနိ စ။ တိလ ဂမနေ၊ ဏွု။ ခုရ ဆေဒနေ၊ ဏွု။

၅၆၂။ ဒွယံ အမ္ဗိလိကာယံ။ စိ စယနေ၊ စော၊ စိစ အာဒါနသံဝရဏေသု ဝါ။ တနု ဝိတ္ထာရေ၊ အမ္ဗိလရသံ တနောတီတိ တိန္တိဏီ၊ ဒွိတ္တမိတ္တံ၊ ဏတ္တဉ္စ၊ နဒါဒိ။ ဒွယံ အမ္ဗိလင်္ကုရဖလေ သေတရုက္ခေ။ ဂဒြဘဏ္ဍပ္ပမာဏဖလတ္တာ ဂဒ္ဒဘဏ္ဍော၊ ရလောပေါ။ ကပိ စလနေ၊ တနော၊ ဒီဃော အာဂမဿ။ ကန္ဒရာလော၊ ပိလက္ခောပိ။

တိကံ သာလရုက္ခေ။ သလ ဂမနေ၊ ဏော၊ သာရဝန္တတာယ ဝါ သာလော။ အဿကဏ္ဏသဒိသပဏ္ဏတာယ အဿကဏ္ဏော။ သန္ဇ သင်္ဂေ၊ အ၊ သဇ္ဇ အဒနေ ဝါ၊ အ။ ဒွယံ နဒီသဇ္ဇေ။ အဇ္ဇ အဇ္ဇနေ၊ ဥနော။ ကက လောလျေ၊ ဥဓော။ ဝီရတရု၊ ဣန္ဒဒုမောပိ။

၅၆၃။ တိကံ မုစလိန္ဒေ။ စုလ နိမုဇ္ဇနေ။ မုစလ သင်္ဂါတေ၊ ဣန္ဒော။ နီပေါ ကဒမ္ဗေပိ။ တိကံ ပီတသာလေ။ ပိယကော ကဒမ္ဗေပိ။ အသ ဘက္ခနေ၊ ယု၊ ပီတပုပ္ဖော သာလော ရုက္ခော ပီတသာလော။ ဗန္ဓူကပုပ္ဖော၊ ဇီဝကောပိ။

ဒွယံ ဈာဋလိယံ။ ဂါဝေါ လိဟန္တီတိ ဂေါလီသော၊ ဟဿ သော။ ဈဋ သင်္ဃာတေ၊ အလော။ ဈာဋလော၊ ပါဋလိပုပ္ဖာကာရော ဒီဃဖလော ရုက္ခော။ ပမောက္ခောပိ။

၅၆၄။ ဒွယံ ရာဇာယတနေ၊ ခီရဝန္တတာယ ခီရိကာ။ ဒေဝရာဇဿ နိဝါသနဋ္ဌာနဘူတတ္တာ ရာဇာယတနံ၊ ပိယာလေပိ။ ဒွယံ ကပ္ဖလေ။ ကုစ္ဆိတေန ဖလေန ဥမ္ဘတိ ပူရတီတိ ကုမ္ဘော။ ကုစ္ဆိတေန မောဒတီတိ ကုမုဒိကာ၊ ဏွု။

ဒွယံ ဂုဝါကရုက္ခေ၊ ယဿ ဖလေန တမ္ဗူလနာမံ ဇာယတိ။ ပူဇ ပူဇာယံ၊ ဏော၊ ဇဿ ဂေါ။ ကမု ဣစ္ဆာယံ၊ ဟေတုကတ္တရိ ဏွု။ ခပုရောပိ။ ဒွယံ လောဟိတလောဒ္ဒေ။ ပဋ္ဋိဣတျာချာ ယဿ ပဋ္ဋိ။ ‘‘ပဒ္ဓီ’’တိပိ ပါဌော။ အသ္မိံ ပက္ခိတ္တေ လာခါ ရတ္တာ ဘဝတီတိ လာခါပသာဒနော။ ကမုကောပိ။

၅၆၅။ ဒွယံ ဣင်္ဂုဒိယံ၊ အယဉ္စ ကဏ္ဋကီ ဗာဟုလျေန မဇ္ဈိမဒေသေ ဇာယတေ။ ဣင်္ဂ ဂမနတ္ထော၊ ဣဒေါ၊ ဣဿု၊ နဒါဒိ။ တာပသော ပယုဇ္ဇမာနဖလကတာယ တာပသတရု။ ဒွယံ ‘‘ဘုဇပတ္တော’’ဣတိချာတေ သုန္ဒရတစေ ရုက္ခေ၊ ယဿ တစေ မန္တက္ခရာနိ လိခန္တိ။ ဘုဇော ပါဏိ၊ တံသဒိသပတ္တတာယ ဘုဇပတ္တော။ မန္တလေခကေဟိ အာဘုဇိတတစဝန္တတာယ အာဘုဇီ။ ဘူဇော၊ စမ္မီ၊ မုဒုတ္တစောပိ။

ဒွယံ သိမ္ဗလိယံ။ ပိစ္ဆာယောဂါ ပိစ္ဆိလာ၊ ဣလော။ သမ္ဗ မဏ္ဍလေ၊ အလိ၊ အဿိ။ ‘‘ပိစ္ဆိလာ ပူရဏီ မောစာ၊ ထိရာယု သိမ္ဗလီ ဒွိသူ’’တိ [အမရ ၁၄။၄၆]အမရကောသော။ ဒွယံ ပိစ္ဆိလာကာရေ ကဏ္ဋကသဟိတေ ရုက္ခေ။ ရုစ ဒိတ္တိယံ၊ ဟေတုကတ္တရိ ယု၊ ကုဋ ကောဋိလျေ၊ ကတ္တရိ ဏော၊ ကောဋော အသိမ္ဗလိ သမာနောပိ သိမ္ဗလိသဒိသာကာရဒဿနတော ကောဋသိမ္ဗလိ၊ ပုမေ။ ကသမ္ဗလောပိ။

၅၆၆။ ဒွယံ ‘‘ကဏ္ဋကရဉ္ဇ’’ဣတိ ချာတေ ကဏ္ဋကိနိ ကရဉ္ဇဂုမ္ဗေ၊ ယံ လောကေ ‘‘ကလိနော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကရ ဟိံသာယံ၊ ကရတော ရိရိယာ။ ပူ ပဝနေ၊ ဣကော၊ တောန္တော စ။ ပူတိကရဇော၊ ကလိမာရကောပိ၊ ကလိနော။ ဒွယံ ဒါလိမပုပ္ဖာကာရေ ပီတနာသကရုက္ခေ။ ရုဟ ဇနနေ၊ ဏီ။ လောဟိတပုပ္ဖတာယ ရောဟိတကော။

ဒွယံ ဧရဏ္ဍေ။ ဧရဍိ ဟိံသာယံ။ ဝါတံ ဧရဏ္ဍတီတိ ဧရဏ္ဍော၊ ဏော။ မဏ္ဍ ဘူသနေ၊ ဤသံပသန္နတေလတာယ ဝါ အာမဏ္ဍော၊ အာမံ ဝါ ဝါတံ၊ တံ ဒါယတီတိ အာမဏ္ဍော။ ဒါ အဝခဏ္ဍနေ၊ ဒါဿ ဍော။ စိတ္တကော၊ စဉ္စုပိ။

‘‘အဂ္ဂိသညေပိ စိတ္တကော၊ ပုမေ ဧရဏ္ဍကေ စဉ္စု။

ပက္ခိတုဏ္ဍေ ထိယံ မတော’’။

ဒွယံ သိဝါရုက္ခေ။ သတ္တုယုတ္တဖလတာယ သတ္တုဖလာ။ ဂဏ္ဍံ သမေတီတိ သမီ၊ အ၊ နဒါဒိ၊ ပါရိဘဒ္ဒကေပိ။ ဂရုဒါရု၊ ပူတိကဋ္ဌမ္ပိ။

၅၆၇။ ဒွယံ ကရဉ္ဇေ။ နတ္တံ ရတ္တာ မာလာ ယဿ။ ကံ ရဉ္ဇယတီတိ ကရဉ္ဇော၊ ဏော။ စိလ္လဝိလ္လော၊ ကရဇောပိ။ ဒွယံ ခဒိရေ။ ခဒ ဟိံသာယံ၊ ထေရိယေ စ။ ခဒန္တိ ဒန္တာ ယေနာတိ ခဒိရော၊ ဣရော။ ဒန္တာ ဓာဝန္တိ ယေန နိရောဂတ္တာတိ ဒန္တဓာဝနော၊ ယု၊ ဓာဝ ဂတိသုဒ္ဓိယံ။ ဂါယတ္တီ၊ ဗာလတနယောပိ။ ‘‘ဂါယတ္တီ ခဒိရေ ဣတ္ထီ၊ ဆန္ဒသိပိ ဆဠက္ခရေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၄၉ ဗျာချာသုဓာ ၂။၄။၅၀]ရဘသော။ ဗာလော သုခုမော ပတ္တသညိတော တနယော ယဿ ဗာလတနယော။ ဒွယံ ပီတသာရေ ခဒိရေ။ ခဒိရာဒိကန္တု ပီတသာရေ။ သေတဝဏ္ဏတာယ သောမော ကပ္ပူရသဒိသော ဝက္ကော ဝက္ကလမေတဿ သောမဝက္ကော။ ‘‘သောမော ကုဝေရေ ပိတုဒေဝတာယံ၊ ဝသုပ္ပဘေဒေ ဝသုဓာကရေ စ။ ဒိဗ္ဗောသဓီ သောမလတာ သမီရဏေ၊ ကပ္ပူရနီရေသု စ ဝါနရေ စာ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။ ဤသံ ခုဒ္ဒကံ ဒလမေတဿ ကဒရော၊ လဿ ရော။ ဒွယံ ပိဏ္ဍီတကေ။ သလ ဂမနေ၊ လော။ မဒ ဥမ္မာဒေ၊ ယု။ ‘‘ပိဏ္ဍီတကော မရဝကော၊ သသနော ကရဟာဋကော’’တျမရကောသေ[အမရ ၁၄။၅၂]။

၅၆၈။ တိကံ ဣန္ဒသာလေ။ သာလာနံ ရုက္ခာနံ ဣန္ဒော ရာဇာ ဣန္ဒသာလော၊ ဒါသာဒီသု သိရိဝဍ္ဎကာဒိသဒ္ဒေါ ဝိယ အဓိဝစနမတ္တမိဒံ။ ဣန္ဒဿ သက္ကဿ သာလောတိပိ ဣန္ဒသာလော။ သလ္လတော ဏွု၊ နဒါဒိ၊ သလ္လကီ။ ခရ ဆေဒနဝိနာသနေသု၊ ဏွု။

ဒွယံ ဒေဝဒါရုမှိ။ ဒေဝါနံ ဒါရု။ ဘဒ္ဒတ္တာ ဘဒ္ဒဒါရု။ သက္ကပါဒပေါ၊ ပါရိဘဒ္ဒကော၊ ပီတဒါရု၊ ဒါရု၊ ပူတိကဋ္ဌမ္ပိ။ ဒွယံ ဟေမပုပ္ဖကေ။ ပဌမကာလေ စမ္ပာနဂရေ ဇာတော စမ္ပေယျော၊ ဏေယျော။ ကပစ္စယေ စမ္ပကော။

၅၆၉။ ဒွယံ ပနသေ။ ပန ဗျဝဟာရေ၊ ထုတိမှိ စ၊ အသော။ ကဏ္ဋကယုတ္တံ ဖလမဿ ကဏ္ဋကိဖလော။ ဒွယံ သိဝါယံ။ န ဝိဇ္ဇတေ ရောဂဘယံ၊ ရောဂဗျထော စောပယုဇ္ဇမာနာယမဿန္တိ အဘယာ။ ရောဂဘယံ ဟရတိ အပနေတီတိ ဟရီတကီ၊ တော၊ သကတ္ထေ ကော၊ နဒါဒိ။ ဟရိတ္တကီပိ။ အဗျထာ၊ ပုတနာ၊ အမတာ၊ ဟေမဝတီ၊ စေတကီ၊ သိဝါပိ။

ဒွယံ ကရိသဖလေ။ ရောဂံ အသတိ ဘက္ခတီတိ အက္ခော၊ ခေါ၊ သဿ ကော။ ရောဂံ ဝိဘူတံ ကရောတီတိ ဝိဘီတကော၊ ဝိဘီဋကောပိ။ ဘူတာဝါသော၊ ကလိဒ္ဒုမောပိ၊ ကလိဿ အာသယဘူတော ဒုမော ကလိဒ္ဒုမော။ ဒွယံ ပုဿဖလေ။ နတ္ထိ မတမေတိဿံ ဟေတုဘူတာယံ အမတာ။ မလ ဓာရဏေ၊ ဏွု၊ နဒါဒိ၊ အာမလကီ။ ဝယဋ္ဌာပိ။ ဝယော တိဋ္ဌတိ ထိရီဘဝတျေတာယာတိ ဝယဋ္ဌာ။

၅၇၀။ ဒွယံ ဍဟုရုက္ခေ။ လဗုနာမကေ ပဗ္ဗတေ ဇာယတီတိ လဗုဇော။ ခုဒ္ဒကတ္တာ လီနံ အပါကဋံ ကုစသင်္ခါတံ ဖလမေတဿ လိကုစော၊ နိပါတနာ။ ဒွယံ ပီတပုပ္ဖေ။ အဂန္ဓပုပ္ဖတာယ အတ္တာနံ ကဏိဋ္ဌံ ကရောတီတိ ကဏိကာရော၊ ဋ္ဌလောပေါ၊ ပဒုမပ္ပမာဏပုပ္ဖဒုမတာယ ဒုမုပ္ပလော။

တိကံ ဟိင်္ဂုနိယျာသေ။ နီ နယေ၊ ဗော၊ မောန္တော စ။ တိတ္တရသတ္တာ အရိဘာဝေ တိဋ္ဌတီတိ အရိဋ္ဌော။ ပုစိံ ကုဋ္ဌံ မဒ္ဒတီတိ ပုစိမန္ဒော၊ ဣတ္တံ၊ ဗိန္ဒာဂမော။ ဓမ္မသေနော၊ မာလကောပိ။ မလတေ ရောဂံ မာလကော၊ ဏွု။ ဒွယံ ရတ္တပုပ္ဖေ။ ကရောတိသ္မာ ဏွု။ ဒလ ဝိဒါရဏေ၊ မော၊ ဣကာရာဂမော။ ဒါဠိမောပိ။

၅၇၁။ ဒွယံ ပီတဒ္ဒုမေ။ သရတိ ကာလန္တရံ သရလော၊ အလော။ ပူတိယေဝ ကဋ္ဌံ ပူတိကဋ္ဌံ၊ ပူတိမုတ္တန္တိ ယထာ။ ဒွယံ ပိစ္ဆိလာယံ။ ကပိ စလနေ၊ ဣလော။ သာသ အနုသိဋ္ဌိယံ၊ သိသ ဣစ္ဆာယံ ဝါ၊ အပေါ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ သိံသပါ။ အဂုရုပိ။

တိကံ ဖလိနိယံ။ သာ တနုကရဏေ၊ မော။ ပိယဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ပိယင်္ဂု၊ ဥ။ ကမနီယဘာဝံ ဂစ္ဆတီတိ ကင်္ဂု၊ ဥ၊ နိပါတနာ။ မဟိလာဝှယာ၊ လတာ၊ ဂုန္ဒာ၊ ဂန္ဓဖလီ၊ ကာရမ္ဘာပိ။ ဒွယံ သိရီသေ။ သရတိ ရောဂံ ဟိံသတီတိ သိရီသော။ ဤသော၊ အဿိ။ ဘဏ္ဍ ပရိဘာသနေ၊ ဣလော။ ကပီတနောပိ။ အမ္ဗာဋကေ၊ ဂဒ္ဒဘဏ္ဍေ စ ကပီတနော။

၅၇၂။ ဒွယံ မဏ္ဍူကပဏ္ဏေ။ သုဏ ဂတိယံ၊ ဏွု၊ ဒီဃံ ဖလဝဏ္ဋံ ယဿ။ နဋော ကုဋန္နဋာပိ။ ဒွယံ ဗကုလေ။ ဝက အာဒါနေ၊ ဥလော။ ကေသရယုတ္တပုပ္ဖတာယ ကေသရော။

ဒွယံ မလပုပ္ဖသ္မိံ။ ကာကာနံ ဥဒုမ္ဗရော ကာကောဒုမ္ဗရော၊ သော ဧဝ ကာကောဒုမ္ဗရိကာ၊ သကတ္ထေ ဣကော။ ဖလ နိပ္ဖတ္တိယံ၊ ဂု၊ လဿ ဂေါ။ ဒွယံ နာဂရုက္ခေ။ န ဂစ္ဆတီတိ နာဂေါ၊ ဒီဃာဒိ။ နာဂါနံ မာလာ၊ သာ သဉ္ဇာတာ ယတြ နာဂမာလိကာ။

၅၇၃။ ဒွယံ အသောကေ။ နတ္ထိ သောကော ယေန။ ဝဇ ဂမနေ၊ ဥလော။ ဒွယံ ဇယာယံ။ တံတံရောဂဇယာဒိကံ ကရောတီတိ တက္ကာရီ၊ ဏီ။ ဝိသေသေန ဇယတီတိ ဝေဇယန္တိကာ၊ အန္တော၊ နဒါဒိ၊ သကတ္ထေ ကော။ ‘‘ဇယာ ဇယန္တီ တက္ကာရီ၊ နာဒေယီ ဝေဇယန္တိကာ’’တျမရကောသော[အမရ ၁၄။၆၅]။

ဒွယံ သမုဒ္ဒသမီပဒေသဇေ သာမဒလေ တမာလနာမေ တရုမှိ။ တာပိယံ ဇာယတီတိ တာပိဉ္ဆော၊ အညတ္ထေ ဆော၊ ဗိန္ဒာဂမော၊ ‘‘တာပီ တု သရိတာန္တရေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။ တမု ကင်္ခါယံ၊ အလော။ ဒွယံ ကုဋဇေ။ ရောဂံ ဆိန္ဒတီတိ ကုဋဇော၊ ဇော။ ဂိရိမှိ ဇာတာ မလ္လိကာ ဂိရိမလ္လိကာ၊ သက္ကပရိယာယောပျတြ။

၅၇၄။ တဿ ကုဋဇဿ ဖလေ ဣန္ဒယဝေါ။ ဣန္ဒဿ သက္ကဿ ယဝေါ ဓညဝိသေသော ဣန္ဒယဝေါ။ ကလိင်္ဂံ၊ ကဒ္ဒယဝမ္ပိ။

‘‘ပူတိကရဉ္ဇ ဓူမျာဋေ၊ ဒေသဘေဒေ ပုမာ ဘဝေ၊

ကုဋဇဿ ဖလေ က္လီဝံ၊ ကလိင်္ဂံ ထီ တု နာရိယ’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၆၇]။ –

ရဘသော။ အမရမာလာယန္တု ‘‘ကလိင်္ဂေ’န္ဒယဝေါ ပုမာ’’တိ ဣတ္ထိကဏ္ဍေ ပါဌော။ တဿတ္ထော ကလိင်္ဂါ ဣတ္ထီ၊ ဣန္ဒယဝေါ ပုမာ ။ ဒွယံ ကဏိကာရိကာယံ။ အဂ္ဂိ အနေန မန္ထျတေ အဂ္ဂိမန္ထော၊ ဏော။ တံ ကဋ္ဌေဟိ ဃံသိယမာနေ အဂ္ဂိ ဥဋ္ဌဟတိ။ ကဏ ဂတိယံ၊ ဏွု။ ဇယာပျတြ။ ‘‘ဝိဇယေ သော ဇယာ ဒုဂ္ဂါ၊ ဇယန္တီ ဂဏိကာရိကေ’’တိ ဇယာ နာနာတ္ထာ။

ဒွယံ နိဂ္ဂုဏ္ဍိယံ။ နတ္ထိ ဂုဏ္ဍံ ဂဗ္ဘဗန္ဓနမေတာယာတိ နိဂ္ဂုဏ္ဍီ။ သိ ဗန္ဓနေ၊ ဒု၊ သိန္ဒုံ ဂဗ္ဘဗန္ဓနံ ဝါရေတီတိ သိန္ဒုဝါရော။ ဣန္ဒာနီပျတြ။ ဣန္ဒာနီကရဏေ ထီနံ၊ သိန္ဒုဝါရေန္ဒနာရိသု။ ဒွယံ မလ္လိကာယံ။ တိဏာနိ သူလန္တိ ယသ္မိန္တိ တိဏသူလံ၊ သူလ ရုဇာယံ။ ယတြ တံ ဇာယတိ၊ တတြ တိဏာနိ ရောဂီနိ ဘဝန္တီတျတ္ထော။ ‘‘တိဏသူလံ မလ္လိကာယံ၊ ပဏ္ဍကံ ကေတကီဖလေ’’။ မလ္လတေ ဓာရီယတေ သဗ္ဗေဟီတိ မလ္လိကာ၊ မလ္လ ဓာရဏေ၊ ဣ၊ သကတ္ထေ ကော။ ဘူပဒီ၊ သီတဘီရု စ။

၅၇၅။ ဒွယံ ကဏှပုပ္ဖသေဖာလိကာယံ။ သိဖာ ဇဋာ ယဿတ္ထိ သေဖာလိကာ၊ ဣကော၊ လမဇ္ဈော။ နီလပုပ္ဖတာယ နီလိကာ။ သုဝဟာ၊ နိဂ္ဂုဏ္ဍီပိ။ ‘‘သိန္ဒုဝါရေပိ နိဂ္ဂုဏ္ဍီ၊ နီလသေဖာလိကာယ စေ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။ ဒွယံ ဝနမလ္လိကာယံ။ ဖုဋ ဝိကသနေ၊ အာ ဘုသော ဖုဋတီတိ အပ္ဖောဋာ၊ ရဿာဒိ။

စတုက္ကံ ရတ္တပုပ္ဖေ။ ဗန္ဓ ဗန္ဓနေ၊ ဥ၊ သကတ္ထေ ကော။ ဇယတ္ထံ သုမနံ ဇယသုမနံ။ ဘဏ္ဍတိသ္မာ ဣကော၊ ဘဏ္ဍိကော။ ဇီဝတီတိ ဇီဝကော၊ ဇီဝ ပါဏဓာရဏေ၊ ဏွု။ ဇီဝကသဒ္ဒဿ ပီတသာလာဒီသွပိ ပဝတ္တနတော ဗန္ဓု ဧဝ ဇီဝကော ဗန္ဓုဇီဝကောတိ ဗန္ဓုသဒ္ဒေန ဝိသေသေတွာ ဝုတ္တံ၊ သမုဒိတေန ဝါ နာမမိဒမေကဿ။ ‘‘ဗန္ဓု ဗန္ဓုကပုပ္ဖေ စ၊ ဗန္ဓုဘာတရိ ဗန္ဓဝေ’’တိ ဝစနတော၊

‘‘ဇီဝကော ပီတသာလေ စ၊ ခေပနေ ဝုဒ္ဓိဇီဝိနိ၊

သေဝိနိ ပါဏကေ ဖာတိ-ကုဏ္ဍိကေ ပါဒပန္တရေ’’တိ။ –

ဝစနတော စ ‘‘ဗန္ဓုဇီဝကော’’တိ ဧတ္ထ ဒွေ နာမာနိပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။

၅၇၆။ ပဉ္စကံ သုမနာယံ။ သုန္ဒရံ မနော ယဿံ။ သုဂန္ဓတ္တာ ဇာတိသုမနာတိ သမုဒိတနာမံ။ မလ ဓာရဏေ၊ တော၊ နဒါဒိ။ ဇန ဇနနေ၊တိ။ ဝဿကာလသဉ္ဇာတပုပ္ဖတာယ ဝဿိကီ။ ဣကော၊ နဒါဒိ။

ဒွယံ ‘‘စမ္ပေယျ’’ဣတိ ချာတေ။ ယုထ ဟိံသာယံ၊ ဣ၊ သကတ္ထေ ကော၊ ဒီဃာဒိ။ မဂဓေ ဘဝါ မာဂဓီ။ ဂဏိကာ၊ အမ္ဗဋ္ဌာပိ။ ဒွယံ ‘‘ဒေဝါလိ’’ဣတိ ချာတာယံ။ သုန္ဒရံ ဒလမေတိဿာ သတ္တလာ၊ ဒဿ တော၊ သတ္တ ဒလာနိ ယဿာ ဝါ သတ္တလာ။ နဝါ နူတနာ မလ္လိကာ နဝမလ္လိကာ။ နဝမာလိကာပိ။

၅၇၇။ ဒွယံ ပုဏ္ဍကေ ‘‘လံသွဏ’’ဣတိ ချာတေ။ ဝသန္တေ ပုပ္ဖတိ ဝါသန္တီ။ အတိမုဒံ တနောတီတိ အတိမုတ္တော၊ နိပါတနာ။ မာဓဝီ၊ လတာပိ။ မဓုမှိ စိတ္တေ၊ ဝေသာခေ ဝါ ပုပ္ဖတီတိ မာဓဝီ။

‘‘လတာ ဇောတိမတီပက္က-သာခါဝလ္လီပိယင်္ဂုသု၊

လတာ ကတ္ထူရိကာယဉ္စ၊ သာ ဒုဗ္ဗာမာဓဝီသု စာ’’တိ။

လတာ အနေကတ္ထာ။ ဒွယံ ကရဝီရေ။ ကုစ္ဆိတံ ရဝန္တိ အဿာ ယေန ကရဝီရော၊ ဤရော။ အဿေ မာရေတီတိ အဿမာရကော။ ပဋိဟာသောပိ။

ဒွယံ မာတုလုင်္ဂေ။ မတ္တော လုဇ္ဇတိ ယေန မာတုလုင်္ဂေါ၊ လုဇ ဝိနာသေ။ ပရိပုဏ္ဏဗီဇတာယ ဗီဇပူရော။ ရုစကောပိ၊ ရုစ ဒိတ္တိယံ၊ ဏွု။ ဒွယံ ဓုတ္တုရေ။ ဥဂ္ဂံ မဇ္ဇတိ ယေန ဥမ္မတ္တော၊ မဒ ဥမ္မာဒေ။ မာရေတီတိ မာတုလော၊ ဥလော၊ ရဿ တော။ ‘‘ဥမ္မတ္တော ကိတဝေါ ဓုတ္တော၊ ဓတ္တူရော ကနကာဝှယော၊ မာတုလော မဒနော’’တျမရကောသော[အမရ ၁၄။၇၇]။

၅၇၈။ ဒွယံ ကဏှပါကဖလေ။ ကရံ ဟတ္ထံ မဒ္ဒတိ ကဏ္ဋကေန ကရမန္ဒော။ ကရမဒ္ဒေါပိ။ သုဋ္ဌု သိနောတီတိ သုသေနော၊ သိ ဗန္ဓနေ၊ ယု။ ဒွယံ ကုန္ဒေ။ ကုဏ သင်္ကောစနေ၊ ဒေါ၊ နတ္တံ၊ ကုဏ သဒ္ဒေါပကရဏေသု ဝါ။ မာဃေ ဘဝံ မာဃျံ၊ ယော၊ တသ္မိံ ကာလေ ဟိ ပုပ္ဖာဒိသမိဒ္ဓိ ဘဝတီတိ တဗ္ဘဝတ္တေန ဗျပဒေသော။

ဒွယံ ဒေဝတာသေ။ ဒေဝတာ အာသန္တိ ယံ ဒေဝတာသော။ ဇီမူတကာလေ သဉ္ဇာတတ္တာ ဇီမူတော၊ မှနလာ။ ဒွယံ သနာမပသိဒ္ဓေ ပုပ္ဖဝိဋပေ။ ပုပ္ဖမာသုံ န မိလာတမဿ ဘဝတီတိ အမိလာတော။ မဟန္တမ္ပိ ကာလံ သဟတီတိ မဟာသဟာ။

၅၇၉။ စတုက္ကံ ဈိဏ္ဍိသာမညေ။ သိရီ ဝတ္တတိ ယေန သေရေယျကော၊ ဏေယျကော။ ဒါသနာမကတ္တာ ဒါသီ။ ကိရ ဝိက္ကိရဏေ၊ အာတော၊ ဒွိတ္တံ။ ကုရ သဒ္ဒေ၊ ဍော၊ သကတ္ထေ ကော။

ဒွယံ ကဏ္ဋေန၊ ပတြေန စ သိတေ ပဏ္ဏာသေ။ အဇ ဂမနေ၊ ဥကော။ သိတော သုက္ကော ပဏ္ဏာသော သိတပဏ္ဏာသော။ ဒွယံ အပ္ပပတ္တေ ပဏ္ဏာသေ။ ဤရ ကမ္ပနေ၊ ယု။ ဖဏိံ ဇယတိ ဖဏိဇ္ဇကော၊ ယဿ ကော။

၅၈၀။ ဒွယံ ဇပါကုသုမေ။ ဇပတိ ယာယ ဇပါ၊ ဇု ဇဝနေ ဝါ၊ ပေါ၊ ဥဿတ္တံ။ မရုဒေသဇေ ကဏ္ဋကိနိ ကရဘပ္ပိယေ တရုဝိသေသေ ကရီရာဒိဒွယံ။ ကရောတိသ္မာ ဤရော။ ကစ ဗန္ဓနေ၊ ဒွိတ္တံ၊ ကကစော၊ ဂန္ထိလောပိ။

ဒွယံ ရုက္ခောပရိဇာတေ ဝိဇာတိယေ ပလ္လဝေ။ ရုက္ခေ ဇာယမာနာ တံ အဒ္ဒတိ ဟိံသတီတိ ရုက္ခာဒနီ၊ အဒ္ဒ ဟိံသာယံ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ ဒလောပေါ။ ဝန္ဒ အဘိဝါဒနထုတီသု၊ အ၊ ဣတ္ထိယံ၊ သကတ္ထေ ကော၊ အဿ ဒီဃော။ ရုက္ခရုဟာ၊ ဇီဝန္တိကာပိ။ ဒွယံ စိတ္တကေ။ စိတိ ဟိံသာယံ၊ ဂန္ဓေ စ၊ ဏွု။ အဂ္ဂိသညိတောတိ အဂ္ဂိပရိယာယနာမကော။ ပါဌီပိ၊ ပုမေ’ယံ။

၅၈၁။ ဒွယံ ဂဏရူပေ။ အက္ကော သူရိယော၊ တပ္ပရိယာယနာမကတ္တာ အက္ကော။ ဝိကရောတီတိ ဝိကိရဏော၊ ယု။ အဿိ။ အက္ကဝှော၊ ဝသုကော၊ အပ္ဖောဋော၊ မန္ဒာရော၊ အက္ကပဏ္ဏောပိ။ ‘‘ပုမေ အက္ကဝှော အပ္ဖောဋော၊ ဝနမာလျပရာဇိတေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၈၀]ရုဒ္ဒေါ။ မန္ဒာရော ဒေဝဒုမမှိ ပါရိဘဒ္ဒကေပိ။ တသ္မိံ အက္ကေ ယော သေတပုပ္ဖကော၊ တသ္မိံ အဠက္ကော။ သေတပုပ္ဖတာယ အလံဘူတော အက္ကော အဠက္ကော၊ အလ ဘူသနေ၊ ဠတ္တံ။ ပတာပသောပိ။ ဒွယံ ဆိန္နရုဟာယံ။ တိတ္တရသတ္တာ ပူတိဘူတာ လတာ ပူတိလတာ၊ ပူ ပဝနေ ဝါ၊တိ။ ရောဂမလံ ပုနာတီတိ ပူတိ၊ သာ ဧဝ လတာ ပူတိလတာ။ ဂုဠ ရက္ခဏေ၊ စော၊ နဒါဒိ။ ဂရ သေစနေ ဝါ။ အမတာ၊ မဓုပဏ္ဏီပိ။ မဓု ဣဝ ပဏ္ဏမဿာ မဓုပဏ္ဏီ။ ဒွယံ ဓနုသေနိယံ၊ ယာ ပတ္တေဟိ ဝစာသဒိသီ၊ တတ္တစော တန္တဓနုဂုဏောပယုတ္တော။ မုဗ္ဗာဝိကာရတာယေဝ ဓနုဇိယာ ‘‘မုဗ္ဗီ’’တျုစ္စတေ၊ မုဗ္ဗ ဗန္ဓနေ၊ အ၊ မုဗ္ဗာ။ မဓုရသတ္တာ မဓုရသာ။ ဒေဝီ၊ မောရဋာပိ။ မုရ ပဝေဓနေ၊ အဋော၊ မောရဋာ။

၅၈၂။ ဒွယံ မက္ကဋိယံ။ ကပီနံ ဝါနရာနံ ကစ္ဆုံ ဇနေတီတိ ကပိကစ္ဆု။ ကပိကစ္စုပိ။ ဒုက္ခသမ္ဖဿတာယ ဒုဖဿော။ အတ္တဂုတ္တာ၊ ဇဍာ၊ အဗျဏ္ဍာ၊ ကဏ္ဍူရာ၊ ပါဝုသာယိနီ၊ သူကသိမ္ဗိပိ။ ‘‘အယံ ဖဿေန ကဏ္ဍုံ ဇနယတီ’’တိ ယာ လောကေဟိ ပရိဟရီယတေ၊ တတော အယံ အတ္တနာ ဂုတ္တာ ရက္ခိတာ အတ္တဂုတ္တာ။ ပါဝုသာယံ ဥတုယံ ဧတိ ဇာယတေ၊ ဏော၊ ဣနီ။ သူကသဟိတာ သိမ္ဗိ အဿာ သူကသိမ္ဗိ၊ ရဿန္တော။ ဒွယံ မဏ္ဍူကပဏ္ဏိယံ။ မဇ သုဒ္ဓိယံ၊ ဌော။ ကာသ ဒိတ္တိယံ၊ ကရဏေ အ၊ ရဿော။ သမင်္ဂါ၊ ယောဇနဝလ္လီပိ။ သမင်္ဂတီတိ သမင်္ဂါ၊ အ။ ယောဇနံ ဝလ္လီ ယဿာ ယောဇနဝလ္လီ။

ဒွယံ ဝနတိတ္တိကာယံ။ အမ္ဗ သဒ္ဒေ၊ ဌော၊ အဝ ရက္ခဏေ ဝါ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ပါ ရက္ခဏေ၊ ဌော။ သေတာ၊ ပါပစေလီပိ။ သေတရသေန ယုဇ္ဇတေတိ၊ အ။ ဒွယံ ကဋုကရောဟိဏိယံ။ ကဋ ဝဿာဝရဏဂတီသု။ ဥ၊ ကဋု၊ နာရီ။ ကဋုကရသာ ဟုတွာ ရုဟတီတိ ကဋုကရောဟိဏီ၊ ရုဟ ဇနနေ၊ ယု၊ နဒါဒိ။ ‘‘ကဋုကရောဟိဏီ’’တိ သမုဒိတေန နာမမိဒံ။ ကဋုရောဟိဏီပိ။

၅၈၃။ ဒွယံ ခရမဉ္ဇရိယံ ‘‘စစသိမ’’ဣတိ ချာတာယံ။ အပမဇ္ဇန္တိ ဝတ္ထာဒိက’မနေနေတိ အပါမဂ္ဂေါ၊ ဒီဃော ဥပသဂ္ဂဿ။ သိခရမဿာတိ သေခရိကော။ ဓာမဂ္ဂဝေါ၊ ဝိမုခပုပ္ဖီပိ။ ‘‘ဃောသကေ ခရမဉ္ဇရိယံ၊ ဓာမဂ္ဂဝေါ ပုမေ မတော’’။ ဝိမုခံ ပုပ္ဖမဿာ။ ဒွယံ ကဏာယံ။ ပိတ္တံ ဖလတိ ကုပ္ပတိ ယာယ ပိပ္ဖလီ၊ နဒါဒိ။ မဂဓေ ဘဝါ မာဂဓီ၊ မဂဓာနံ အယံ ဝါ မာဂဓီ၊ တတြ ပဌမုပ္ပန္နတ္တာ၊ ဗာဟုလျေန ဝါ တတြ ဇာယမာနတ္တာ တံသမညာယ ဗျပဒိဿတေ။ ဝေဒေဟီ၊ ကဏာ၊ ကောလာပိ။ ဝေဒေဟာနမယံ ဝေဒေဟီ။ ကဏာ နာနတ္ထာ၊ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ကဏာ ပိပ္ဖလိ’ဇာဇီ စေ’’တိ။

ဒွယံ တိကဏ္ဋကေ။ ဂဝံ ကဏ္ဋကော ဂေါကဏ္ဋကော၊ ပထဝိယံ ဝါ လဂ္ဂေါ ကဏ္ဋကော ဂေါကဏ္ဋကော။ သိင်္ဃ ဃာယနေ၊ အာဋော။ ပလင်္ကသာ၊ သာဒုကဏ္ဋောပိ။ ယုတ္တရာသ္နာယံ ပလာသေ စ ပလင်္ကသာ ထိယံ။ သာဒုကဏ္ဋော ဝိကင်္ကတေပိ။ ဒွယံ ဟတ္ထိပိပ္ဖလိယံ။ ကောလာကာရာ၊ တံနာမိကာ ဝါ ဝလ္လီ ကောလဝလ္လိ၊ ရဿော။ ဣဘာနံ ဟတ္ထီနံ ပိပ္ဖလီ ဣဘပိပ္ဖလီ။ ကပိဝလ္လီ၊ ဝသိရောပိ။ ဝသိရော နာနတ္ထော။ ဝသိရော အပါမဂ္ဂေါ သာမုဒ္ဒလဝဏံ ဟတ္ထိပိပ္ဖလိ စေတိ။ ပုမေ’ယံ။

၅၈၄။ ဒွယံ ဆဂန္ထာယံ၊ ယာ ‘‘ဥဂ္ဂဂန္ဓာ’’တိပျုစ္စတေ။ ဂုန္နံ လောမသမ္ပာတနဋ္ဌာနေ ဇာတာ ဂေါလောမီ၊ ဝစ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ၊ ကရဏေ အ၊ သတပဗ္ဗိကာပိ။ ဝစာ သုက္ကလောဟိတမူလဘေဒေန ဒုဝိဓာ၊ တတြသုက္ကာ ‘‘ဟေမဝတီ’’တျုစ္စတေ အမရကောသေ[အမရ ၁၄။၁၀၂-၃]။ ဒွယံ အပ္ဖောဋာယံ။ ကဏ္ဏသဏ္ဌာနပုပ္ဖတာယ ကဏ္ဏီ။ ဂိရိမှိ ဇာတာ ကဏ္ဏီ ဂိရိကဏ္ဏီ။ ရောဂါဒိဇိတတ္တာ အပရာဇိတာ။

ဒွယံ ကလသိယံ။ သီဟပုစ္ဆာကာရကုသုမမဉ္ဇရိတာယ သီဟပုစ္ဆိ။ ပဉှိ အပ္ပတနု ဝုစ္စတေ။ ပဉှိ ပဏ္ဏံ ယဿာ ပဉှိပဏ္ဏီ။ ပုထုပဏ္ဏီ၊ ဂုဟာပိ၊ ပုထု အသိလိဋ္ဌံ ပဏ္ဏမဿာ ပုထုပဏ္ဏီ။ ဂဟွရေ သီဟပုစ္ဆဉ္စ၊ ထိယံ ဆမာတုကေ ဂုဟော [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၉၃]။ ဒွယံ သာလပဏ္ဏိယံ။ သာလပဏ္ဏသဒိသဝိဋတာယ သာလပဏ္ဏီ။ သာလံ သောဘနယုတ္တံ ပဏ္ဏမဿာ ဝါ သာလပဏ္ဏီ။ ထု ဂတိထေရိယေသု၊ ဣရော၊ ထိရော။

၅၈၅။ ဒွယံ ကဏ္ဋကာရိကာယံ။ နိဒ္ဒဟတိ ကဏ္ဋကမုဋ္ဌေတိ နိဒိဒ္ဓိကာ၊ ဏွု။ ဘယကရဏဝသေန ဗျဂ္ဃသဒိသတာယ ဗျဂ္ဃီ၊ ဗြဟတီ၊ ခုဒ္ဒါပိ။ ဒွယံ နီလိရုက္ခေ။ နီလ ဝဏ္ဏေ။ နီလဝဏ္ဏတာယ နီလီ၊ နဒါဒိ၊ ဣနီ၊ နီလိနီ၊ ကာဠာ၊ တုတ္ထာပိ။

ကာဠာ ကဏှတိဝုတာယံ၊ နီလီ ယောဇနဝလ္လိသု၊

ပဏ္ဍေ ရသဉ္ဇနေ တုတ္ထာ၊ သုခုမေလာယ နီလိယံ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၉၄-၅]။

ဒွယံ ဂုဉ္ဇာယံ။ ဇဉ္ဇ ယုဒ္ဓေ၊ ဥကော၊ အဿိ၊ ဂုဇ သဒ္ဒေ၊ အ၊ ဗိန္ဒာဂမော။ နာမန္တရာနိ စဿ –

ဒုမေ သာ ရတ္တိကာ ရတ္တ-ဒလာ စူဠာမဏီ စ သာ၊

ကာကစိဉ္စီ တုလာဗီဇံ၊ ကဏှလာ စ သိခဏ္ဍိနီ။

ဒွယ’မဟေရုယံ။ အယမဟေရုဣစ္စေဝ ချာတကဏ္ဋကဝတီ ဘဝတိ။ သတံ မူလာနိ ယဿ သတမူလီ။ သတံ ရောဂေ အာဝရတီတိ သတာဝရီ၊ ဝရ အာဝရဏိစ္ဆာသု၊ အထ ဝါ ‘‘သတာ’’တိ စ ‘‘အာဝရီ’’တိ စ ဒွေ နာမာနိ တဿာ။ ‘‘သတမူလီ ဗဟုသုတာ-ဘီရု ဣန္ဒီဝရီ ဝရီ’’တိ [အမရ ၁၄။၁၀၀] ဟိ ဝုတ္တံ။

၅၈၆။ ဒွယံ အတိဝိသာယံ။ မဟာဝီရိယံ ဩသဓံ မဟောသဓံ။ ‘‘လသုဏေ တိဝိသာယဉ္စ၊ သုဏ္ဌိယမ္ပိ မဟောသဓ’’န္တိ ရုဒ္ဒေါ။ အတီဝ ဝိသတိ ဘေသဇ္ဇပယောဂေသူတိ အတိဝိသာ၊ ဝိသာ၊ အရုဏာ၊ သိင်္ဂီပိ။

‘‘အရုဏော ကိဉ္စိရတ္တက္ကေ၊ သဉ္ဈာရာဂေ အနူရုကေ၊

နိသဒ္ဒေ ကပိလေ ကုဋ္ဌေ၊ ဒဗ္ဗေဝ ဝါစ္စလိင်္ဂိကော’’။

‘‘အရုဏာတိဝိသာသာမာ၊ မဉ္ဇဋ္ဌာတိဝုတာသု စ၊

ဥသီရေတိဝိသာယဉ္စ၊ သိင်္ဂိမဂ္ဂုရဝလ္လဘာ’’တိ။

ဒွယံ သောမရာဇိယံ။ ဝက အာဒါနေ၊ အစော၊ သောမသမတာယ ကာရိတာ ဝလ္လိကာ သောမဝလ္လိကာ၊ သကတ္ထေ ကော၊ ကဏှဖလာ၊ ပူတိဖလာပိ။

ဒွယံ ဒါရုဟလိဒ္ဒါရုက္ခေ။ ဒရ ဝိဒါရဏေ၊ ဗော၊ ရဿ ဗော၊ ဒါဗ္ဗီ၊ ဒီဃာဒိ၊ နဒါဒိ။ ဟလိဒ္ဒဝဏ္ဏဒါရုတာယ ဒါရုဟလိဒ္ဒါ၊ ဟလိဒ္ဒါပိ။ ဒွယံ ဗိဠင်္ဂေ။ အင်္ဂ၊ ရင်္ဂ၊ လင်္ဂ၊ ဂတျတ္ထာ ဒဏ္ဍကာ ဓာတူ၊ အ၊ ဠတ္တံ၊ ဗိဠင်္ဂံ။ စိတြာနိ တဏ္ဍုလာနိ ယဿာ၊ တဏ္ဍုလော၊ ကိမိသတ္တုပိ။

၅၈၇။ ဒွယံ သမန္တဒုဒ္ဓါယံ၊ နုဟ ဥဂ္ဂိရဏေ၊ နဒါဒိ၊ မဟန္တံ နာမမဿ။ သီဟုဏ္ဍော၊ ဝဇိရဒုမော၊ ဂုဠာပိ။ ဒွယံ ဒက္ခာယံ။ မုဒုဂုဏယောဂါ မုဒ္ဒိကာ၊ မဓုရသော သာဒု၊ တေန ဝုတ္တံ ဝေဇ္ဇဂန္ထေ ‘‘သာဒု လဝဏတိတ္တမ္ဗိလကဋုကသာယကာ’’ဣတိ၊ တံယောဂါ မဓုရသာ။ ဂေါတ္ထနီ၊ ဒက္ခာပိ။ တိကံ ယဋ္ဌိမဓုကာယံ။ မဓုရသတာယ မဓုကံ၊ ဥပမာနေ ကော။ ဒဏ္ဍာကာရတ္တာ ယဋ္ဌိ စ သာ မဓုရသတ္တာ မဓုကာ စေတိ ယဋ္ဌိမဓုကာ။ မဓုရသဘာဝေ တိဋ္ဌတီတိ မဓုလဋ္ဌိကာ၊ ရဿ လော၊ သကတ္ထေ ကော စ။ ‘‘မဓုယဋ္ဌိကာ’’တိပိ ပါဌော၊ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘မဓုကံ က္လီတကံ ယဋ္ဌိ-မဓုကံ မဓုယဋ္ဌိကာ’’တိ [အမရ ၁၄။၁၀၉]။

၅၈၈။ ဒွယံ ဝါတိင်္ဂဏေ။ ဝါတဟရတ္တေန ဂဏီယတေတိ ဝါတိင်္ဂဏော၊ ဘဏ္ဍ ပရိဘာသနေ၊ ဏွု၊ နဒါဒိ။ ဋကာရကရဏေ ဘဏ္ဋာကီပိ၊ ဗြဟတိယမ္ပိ အယံ။

‘‘ဝါတိင်္ဂဏော တု ဝါတ္တာကု၊

ဝါတ္တာကော သာကဝေဠု စ၊

ဘဏ္ဍာကီ ရာဇကုမ္ဘဏ္ဍော၊

ဝါတ္တာကီ ဒုပ္ပဟာသိနီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၁၁၄]။

ရဘသော။ ဒွယံ ဗြဟတိယံ။ ဝါတ္တံ နိရာမယံ ကရောတီတိ ဝါတ္တာကီ၊ ဝါတိင်္ဂဏေပိ။ ဗြဟ ဝုတ္တိယံ၊ တော၊ နဒါဒိ။

ဒွယံ ဂေါရက္ခတဏ္ဍုလေ၊ ဝုတ္တဉ္စ တန္တန္တရေ ‘‘ဂင်္ဂေရုကီ နာဂဗလာ၊ တထာ ဂေါရက္ခတဏ္ဍုလာ’’တိ။ နာဂဿ ဗလမိဝ ဗလမေတိဿာ ရောဂဟရဏတ္တာ နာဂဗလာ၊ ဈသ ဟိံသတ္ထော၊ အ။ ဒွယံ အဂ္ဂိသိခါယံ။ နင်္ဂလသဒိသမူလတာယ လာင်္ဂလီ၊ နဿ လော၊ ဒီဃော စ။ ‘‘နင်္ဂလီ’’တိပိ ပါဌော၊ သရဒကာလေ သဉ္ဇာတတ္တာ သာရဒီ။

၅၈၉။ တိကံ ကဒလိယံ။ ရမန္တိ ယဿံ ရမ္ဘာ၊ ဘော။ ကဒ မာရဏေ၊ အလော၊ နဒါဒိ။ မုစ မောစနေ၊ ဏော။ ဒွယံ ကပ္ပာသိယံ ၊ ယဿာ ဖလံ ကပ္ပာသံ ကရောတိ လောကာနမုပကာရန္တိ ကပ္ပာသီ၊ ကရောတိသ္မာ ပါသော၊ နဒါဒိ။ ဝဒ ထေရိယေ၊ အရော၊ သမုဒ္ဒန္တာပိ။

သမုဒ္ဒန္တာ တု ကပ္ပာသီ၊ သိက္ကာဒုရာလဘာသု စ၊

ကပ္ပာသီ ဝနသမ္ဘဝါ စေ၊ ဘာရဒွါဇီတိ ဝုစ္စတိ။

ဒွယံ ပဏ္ဏလတာယံ။ နာဂလောကေ ဇာတာ လတာ နာဂလတာ။ တမ္ဗဝဏ္ဏံ လာတီတိ တမ္ဗူလီ၊ အဿူ၊ နဒါဒိ။ တမ္ဗူလဿ အယံ ဝါ တမ္ဗူလီ။ တမ္ဗူလဝလ္လီ၊ နာဂဝလ္လီပိ၊ တမ္ဗူလံ နာမ ဖလပတ္တစုဏ္ဏာဒိယောဂသမူဟာနံ နာမံ၊ တဒတ္ထာ ဝလ္လီ တမ္ဗူလဝလ္လီ၊ နာဂလောကဿ ဝလ္လီ။ ဒွယံ ဓာတကိယံ၊ အယံ တမ္ဗပုပ္ဖီ၊ မဇ္ဇောပယုတ္တာ။ ပုပ္ဖာ သုဂန္ဓိကာ ဓာတကိစ္စေဝ ချာတာ။ အဂ္ဂိဇာလသမာနပုပ္ဖတာယ အဂ္ဂိဇာလာ။ အတိသယံ ဌိတိံ ကရောတီတိ ဓာတကီ၊ နဒါဒိ။

၅၉၀။ ဒွယံ သုက္ကတိဝုတာယံ။ တိဿော ဝုတာ တစရာဇိယော ယဿာ တိဝုတာ။ တိဿော ပုဋာ တစရာဇိယော ယဿာ တိပုဋာ။ သရလာ၊ တိဘဏ္ဍီ၊ ရောစနီပိ [ဒေဝနီပိ (က။)]။ ဒွယံ ကဏှတိဝုတာယံ။ သာ တနုကရဏေ၊ ဝိရေစနကရဏေန ကာယံ၊ ရောဂဉ္စ သာယတီတိ သာမာ။

‘‘သာမာ တု မေစကေ ဝုဒ္ဓ-ဒါရကေ ဟရိတေ နဒိ၊

တိကဏှတိဝုတာ ဂုန္ဒာ၊ သာရိဝါယမိနီသု စေ’’တိ။ –

ရဘသော၊ ကလ သင်္ချာနေ၊ ကရ ကရဏေ ဝါ၊ အ၊ ကာဠာ။ ထီ ကာဠာ ကဏှတိဝုတာယံ၊ နီလီယောဇနဝလ္လိသု။ မသူရဝိဒလာ၊ အဒ္ဓစန္ဒာ၊ ကာဠမေသိကာပိ။

ဒွယံ ကုက္ကုဋသိင်္ဂါယံ။ သိင်္ဂသဒိသပုပ္ဖတာယ သိင်္ဂီ၊ ကုဠီရသိင်္ဂီ၊ ဝက္ကင်္ဂီပိ။ ဒွယံ ရေဏုကာချေ ဂန္ဓဒဗ္ဗေ၊ အယံ ရေဏုကေတျေဝ ဝါဏိဇာဒီနံ ချာတာ။ အဿာ စ မရီစာကတိ ဖလံ။ ရေဏု ဂတိသဒ္ဒေသု၊ ဏု၊ ကပိလာ ဝုတ္တာ။ ဒွိဇာ၊ ဟရေဏူ၊ ကောန္တီ၊ ဘသ္မဂန္ဓနီပိ။ ‘‘ဟရေဏု သော ကလာယေပိ၊ ရေဏုကာယံ ထိယံ ဘဝေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၁၂၀]ရုဒ္ဒေါ။

၅၉၁။ ဒွယံ ဖာလကေ။ ဟိရီနာမိကာယ ဒေဝဓီတာယ သရီရတော သဉ္ဇာတတ္တာ ဟိရိဝေရံ။ ဝါရေတီတိ ဝါရံ၊ ဝါရိနာမကတ္တာ ဝါ ဝါရံ၊ လတ္တေ ဝါလံ။ ဥဒီဈံ။ ကေသမ္ဗုနာမမ္ပိ၊ ဥဒီစီဒေသေ ဘဝံ ဥဒီဈံ၊ ကေသဿ အမ္ဗုနော စ ယာနိ နာမာနိ၊ တာနိ သဗ္ဗာနျဿာတိ ကေသမ္ဗုနာမံ။ ဒွယံ ဗိမ္ဗိကာယံ။ ရတ္တံ ပက္ကဖလမဿာ။ ဩဋ္ဌဝဏ္ဏသမာနဖလတာယ ဗိမ္ဗိကာ၊ အဿာ ဧဝ ဟိ ဖလေနောဋ္ဌော ဥပမီယတေ။ တုဏ္ဍိကေရီ၊ ပိလုပဏ္ဏီပိ။

ဒွယံ သေလေယျေ၊ တဉ္စ ပါသာဏဘဝံ သုဂန္ဓရသဒဗ္ဗံ သေလဇန္တိ ချာတံ။ သိလာယံ ပါသာဏေ ဘဝံ သေလေယျံ၊ ဏေယျော။ အသ္မနော၊ အသ္မဿ ဝါ ပုပ္ဖံ အသ္မပုပ္ဖံ၊ ကာဠာနုသာရိယမ္ပိ။ ဒွယံ ဧလာယံ ‘‘ဖာလာ’’တိ ချာတာယံ။ ဣလ ဂမနေ၊ အ၊ ဣဿေ။ ဗဟဝေါ အတ္ထေ လာတီတိ ဗဟုလာ၊ ဗဟုရောဂေ ဝါ လုနာတီတိ ဗဟုလာ၊ စန္ဒဝါလာပိ။

၅၉၂။ ဒွယံ ‘‘ကုဋ္ဌ’’ဣတိ ချာတေ သုဂန္ဓဒဗ္ဗေ။ ကုဋ စေဒနေ၊ ဌော။ ကုယံ ပထဝိယံ တိဋ္ဌတီတိ ဝါ ကုဋ္ဌံ။ ဗျာဓိနာမကတ္တာ ဗျာဓိ၊ တထာ စ ‘‘ကောဝေရံ ဘာသုရံ ကုဋ္ဌံ၊ ပါရိဘာဗျံ ဂဒါဟွယ’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၁၂၆]ရဘသော။ ပါကလံ၊ ဥပ္ပလမ္ပိ။ ဒွယံ ကေဝတ္တီမုတ္ထကေ။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘ပရိပေလဝံ ပ္လဝံ ဝနျံ၊ တံ ကုဋန္နဋသညကံ၊

ဇာယတေ မဏ္ဍူကာကာရံ၊ သေဝါလဒလသဉ္စယေ’’တိ။

ဝနေ ပါနီယေ ဇာတံ ဝါနေယျံ၊ ဏေယျော၊ ကေဝတ္တီမုတ္ထကေ ပဏ္ဍော၊ သောဏကောသော ကုဋန္နဋော။ ကုဋ ဆေဒနေ၊ နဋ အဝဗန္ဓနေ၊ နဋ နဋ္ဋနေ ဝါ၊ ကုဋန္နဋန္တိ သမုဒိတနာမံ။ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဒါသပုရမ္ပိ။

ဖလပါကန္တလတာဒိ ဇာတိမတ္တမေဝ ဩသဓိ နာမ၊ န တု တိဖလကက္ကောလာဒိ၊ ဣပစ္စယော၊ ဗဟုဝစနန္တု အတ္ထဗဟုလတ္တာ ဧဝ၊ ဧကဝစနန္တောပိ ဒိဿတေ၊ ဩသဓိ ဣတ္ထိယမေဝ။ ဩသဓံ သဗ္ဗမဇာတိယံ။ ဖလပါကန္တတ္တာ ဇာတိတော အညံ ယံ ကိဉ္စိ ရောဂါပနယနကရံ၊ တဒေါသဓမုစ္စတေ။ ဩသဓိဇာတိသမ္ဗန္ဓိဒဗ္ဗမ္ပိ ဇာတိဝတ္တိစ္ဆာယံ ရောဂပဟီနကြိယာဟေတုတ္တာ ဩသဓသဒ္ဒဝါစ္စန္တိ ပဋိပါဒနတ္ထံ သဗ္ဗဂ္ဂဟဏံ။ ဩသဓသဒ္ဒတော ဇာတိယံ ဏော။ ကေစိ ပန ‘‘ဩသဓိဇာတိမတ္တမောသဓံ သဗ္ဗမဇာတိယ’’န္တိ ပါဌမဝတွာ ‘‘ဩသဓိဇာတိမတ္တံ ဘေသဇ္ဇံ သဗ္ဗမဇာတိယ’’န္တိ ပဌန္တိ။ တမိဓ ဩသဓိဩသဓသဒ္ဒါနမေဝ ဧကဒေသဝိကတိဝသေန ဝုတ္တာနံ သံသယာပဂမနတ္ထံ ဝိသေသဿ ဝုတ္တတ္တာ န ဂဟေတဗ္ဗံ၊ အမရကောသေပိ ဝုတ္တံ ‘‘ဩသဓျော ဇာတိမတ္တေသု၊ အဇာတျံ သဗ္ဗမောသဓ’’န္တိ [အမရ ၁၄။၁၃၅]။ တတ္ထ သကဝါဒီပက္ခေ ဧကော မကာရော အာဂမဝသေန ဝုတ္တော။

၅၉၃။ မူလာဒိကံ ဒသဝိဓံ သာကန္တိ မတံ၊ သက္ကောတိ ယေနာတိ ကတွာ။ တတြ မူလံ မူလကာဒီနံ၊ ပတ္တံ ဗာကုစာဒီနံ၊ ကလီရံ ဝံသာဒီနံ၊ အဂ္ဂံ ဝေတ္တာဒီနံ၊ ကန္ဒံ နီလုပ္ပလာဒီနံ၊ မိဉ္ဇံ တာလာဒီနံ၊ ဖလံ ကုမ္ဘဏ္ဍာဒီနံ၊ တစော မာတုလုင်္ဂါဒီနံ၊ ပုပ္ဖံ ဝင်္ဂသုသေနာဒီနံ၊ ဆတ္တံ အဟိဆတ္တာဒီနံ။

၅၉၄။ ဒွယံ ဧဠဂလေ။ ပကာရေန ဒဒ္ဒုံ ပုနာတီတိ ပပုန္နာဋော။ ပု ပဝနေ၊ ကိယာဒိ၊ အဋော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဧဠဂံ ဒဒ္ဒုံ လုနာတီတိ ဧဠဂလော။ ဒဒ္ဒုဃော၊ စက္ကမဒ္ဒကော၊ ဥရဏာချောပိ၊ ဒဒ္ဒုံ ဟန္တီတိ ဒဒ္ဒုဃော၊ ဟနဿ ဃော။ စက္ကာကာရတာယ စက္ကံ၊ ဒဒ္ဒု၊ တံ မဒ္ဒယတီတိ စက္ကမဒ္ဒကော။ ဥရဏာချော မေသာချော။ မာရိသာကတိအပ္ပပတ္တကော ဘူမိလဂ္ဂပတ္တော တဏ္ဍုလေယျော အပ္ပမာရိသော စ နာမ၊ တဏ္ဍုလတော ဇာယတီတိ တဏ္ဍုလေယျော၊ ဏေယျော။ အပ္ပပတ္တတာယ အပ္ပော စ သော မာရိသာကတိတ္တာ မာရိသော စေတိ အပ္ပမာရိသော။

ဒွယံ ဇီဝန္တိယံ၊ အယံ ရတ္တင်္ဂမာရိသာကတိ၊ ဇီဝတော အန္တော၊ နဒါဒိ။ ဣတရတော ယု၊ နဒါဒိ။ ဇီဝါ၊ ဇီဝနီယာ၊ မဓုပိ။ ‘‘ဟေံ နု နွေ နီ’’။ ဒွယံ ဇီဝကေ၊ အယံ အဋ္ဌဝဂ္ဂပဝိဋ္ဌော။ အနေနေဝ နာမေန ဝါဏိဇာနံ ပသိဒ္ဓါ။ မဓုရသတာယ မဓုရကော၊ ဇီဝါပေတီတိ ဇီဝကော၊ ဏွု။

‘‘ဇီဝကော သိင်္ဂကော သေကော၊

ဒီဃာယု ကုစ္စသီသကော၊

ရဿင်္ဂေါ မဓုရော သာဒု၊

ပါဏကော စိရဇီဝိနီ’’တိ။

တန္တန္တရံ[အမရကောသုဂ္ဃာဋနဋီကာယမ္ပိ အပရာဒ္ဓံ စိန္တာမဏိဋီကာယမ္ပိ]။

၅၉၅။ ဒွယံ လသုဏေ။ ယဿ မူလံ သေတဝဏ္ဏံ။ ပလဏ္ဍုကန္ဒတော မဟန္တကန္ဒတာယ မဟာကန္ဒော။ အမ္ဗိလေနေကေန ရသေန ဦနတာယ လသုဏံ၊ လတ္တံ၊ ရဿတ္တံ၊ ဏတ္တဉ္စ၊ လသ ကန္တိယံ ဝါ၊ ယု၊ အဿု၊ ဏတ္တံ။ မဟောသဓံ၊ အရိဋ္ဌံ၊ ရသောနောပိ။ ဒွယံ ရတ္တမူလေ၊ ဟရိတေ စ။ ပလဍိ ဂန္ဓနေ၊ ဥ၊ သုန္ဒရော ကန္ဒော ယဿ သုကန္ဒကော။ ကြဏသွနနီ။

ဒွယံ ပဋောလေ။ ပဋ ဂမနေ၊ ဩလော၊ ပဋုံ ရသံ လာတီတိ ဝါ ပဋောလော၊ ဥဿော၊ တိတ္တရသတာယ တိတ္တကော။ သကတ္ထေ ကော။ ကုလကံ၊ ပဋုပိ။ ဒွယံ ‘‘ဘိင်္ဂရာဇ’’ဣတိ ချာတေ ကေသရဉ္ဇနေ။ ဘိင်္ဂေါ ဝုစ္စတိ ဘမရော၊ တဗ္ဗဏ္ဏံ ကတွာ တေသံ ရဉ္ဇေတီတိ ဘိင်္ဂရာဇော။ မုစ မောစနေ၊ အဝေါ၊ ဥဿာ၊ မာက္ကဝေါ။

၅၉၆။ ဒွယံ ပုနန္နဝါယံ၊ ဝုဒ္ဓါပိ ပုန နဝေါ ဘဝတိ ယာယ ယောဂိတာယာတိ ပုနန္နဝါ။ သောထံ ဟန္တီတိ သောထဃာတံ၊ ဟနဿ ဃာတော။ ဒွယံ အနူပဇေ သာကေ။ တုဒ ဗျထနေ၊ ဘာဝေ တော။ ဝိဂတံ တုန္နမေတဿ ခါဒနေ ဝိတုန္နံ။ သဒ ဝိသရဏဂတျာဝသာနေသု၊ တော၊ အန္နာဒေသော၊ သကတ္ထေ ကော။

ဒွယံ ကာရဝေလ္လကေ။ တိတ္တရသတာယ ကုစ္ဆိတာကာရေန လမ္ဗတီတိ ကာရဝေလ္လော။ ဥဿာတ္တံ၊ ရတ္တံ၊ ဣလ္လော၊ ကုပုဗ္ဗော လဝိ အဝသံသနေ။ သသု ဟိံသာယံ၊ အဝေါ၊ နဒါဒိ၊ အဿု။ ‘‘ဟေ ခါ လေ-ချာ’’။ တိကံ လာဗုယံ။ တုမ္ဗ အဒနေ၊ တုမ္ဗတိ ဟိံသတိ ပိတ္တန္တိ တုမ္ဗီ၊ နဒါဒိ။ နပုဗ္ဗော လမ္ဗ အဝသံသနေ၊ ဥ၊ မလောပေါ၊ နဿ အတ္တံ၊ အလာဗု၊ ပါဏိနိယာနံ [ဥဏာဒိ ၁။၈၇]၊ အာပုဗ္ဗော လမ္ဗ အဝသံသနေ၊ အာလာဗု။ ကာတန္တိကာနံ၊ စန္ဒာနဉ္စေဝံ၊ အသ္မာကန္တု ရဿံ ကတွာ အလာဗု၊ အလောပေ လာဗု၊ အဘေဒေါပစာရေန တီဏိပိ ဖလေပိ ဣတ္ထိလိင်္ဂါနိ၊ သာသဒ္ဒေါ ဣတ္ထိ လိင်္ဂတ္ထဇောတကော။

၅၉၇။ ဒွယံ သမ္ပုသေ။ ဣရံ ဝါရိံ လာတိ တဗ္ဗာဟုလျတောတိ ဧဠာလုကံ။ ‘‘ဣရာ ဝါရိသုရာ ဘူမိ-ဘာရတီသု ပယုဇ္ဇတေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။ ထိယံ၊ ဥ၊ သကတ္ထေ ကော။ ကုက အာဒါနေ၊ အရော၊ နဒါဒိ၊ ဥဿတ္တံ၊ ကံ ဝါတံ၊ ကဖဉ္စ ကရောတီတိ ကက္ကရီ၊ အပရတြ ဖလောပေါ။ ကကဠိပိ။ ဒွယံ ကုမ္ဘဏ္ဍေ။ ကုမ္ဘပ္ပမာဏဖလတာယ ကုမ္ဘဏ္ဍော၊ အညတ္ထေ ဏ္ဍော၊ ကုမ္ဘော ဝိယ ဍေတီတိ ဝါ ကုမ္ဘဏ္ဍော၊ ဗိန္ဒာဂမော၊ ကုသ ဆေဒနေ ဝါ၊ အဏ္ဍော၊ သဿ ဘော၊ ဗိန္ဒာဂမော၊ ကံ ဝါတံ ဥမ္ဘေတီတိ ဝါ ကုမ္ဘဏ္ဍော၊ အဏ္ဍော။ ဝလ္လ သံဝရဏေ၊ ဣဘော၊ မဟာဖလတာယ သဗ္ဗာသံ ဝလ္လိဇာတီနံ ဘာတိ ဒိဗ္ဗတီတိ ဝါ ဝလ္လိဘော၊ ကက္ကာရူပိ။

ဒွယံ ဂေါရက္ခကက္ကရိယံ။ ဣန္ဒဿ သက္ကဿ ဝါရုဏီ သုရာ ဣန္ဒဝါရုဏီ။ ဝိသေသေန သရတိ ဟိံသတိ ကဖပိတ္တာဒယောတိ ဝိသာလာ။ ‘‘သရမေဟော ကုဋ္ဌဟရိ၊ ဝိသာလာ ကဖပိတ္တဃာ’’တိ ဟိ ဒဗ္ဗဂုဏေ။ ဝိသရတိ ဝိရေစတိ ဧတာယာတိ ဝါ ဝိသာလာ။ ဒွယံ အနုပသာကေ။ ဝသတိ ယသ္မိံ ခါရဂုဏော ဝတ္ထု။ ဝသ နိဝါသေ၊ ရတ္ထု၊ ဝသ ဟိံသာယံ ဝါ၊ ဝသတိ ကဖဝါတပိတ္တေတိ ဝတ္ထု။ ဝတ္ထုလေယျကောတိ သမုဒိတနာမံ။ လယ သာယျေ၊ လယာပေတိ သဗ္ဗဒေါသေတိ လေယျကော၊ ဏွု၊ အဿေ၊ ဝတ္ထု စ သော လေယျကော စာတိ ဝတ္ထုလေယျကော။ ‘‘မ္ौံ-ဟေံ’’။

၅၉၈။ ဒွယံ မူလကေ။ ဏွုမှိ မူလကော။ စစ္စ ပရိဘာသနတဇ္ဇနေသု၊ ဥ၊ အဿု၊ မုံလာပင။ ဒွယံ ကလမ္ဗုကေ။ တမု ကင်္ခါယံ၊ ဏွု၊ ဗန္တော စ၊ ကေ ဇလေ လမ္ဗတီတိ ကလမ္ဗုကော၊ ဏွု၊ အဿု။ ဥပေါဒိကာပိ၊ ဥဒကံ အပဂတာ ဥပေါဒိကာ။

ကာသမဒ္ဒဈဇ္ဈရီမဂ္ဂဝါဒယော သာကဘေဒါ သာကဝိသေသာ။ ကာသံ မဒ္ဒတီတိ ကာသမဒ္ဒေါ။ ကစော၊ ဈဇ္ဈ ပရိဘာသနတဇ္ဇနေသု၊ အရော၊ နဒါဒိ၊ ဈဇ္ဈရီ။ ကနကလာ။ ဖံ ဝါတံ ဂဏှာတီတိ ဖဂ္ဂဝေါ၊ ဟဿ ဝေါ၊ ဖဂ္ဂဝေါ၊ ‘‘ပ္ै-တေံ-ခါ’’။

၅၉၉-၆၀၀။ ဒွယံ ဒုဗ္ဗာယံ။ သုန္ဒရံ ဒလံ ပတ္တမေတဿ မင်္ဂလပါဌေတိ သဒ္ဒလော၊ သဒ္ဒံ မင်္ဂလသဒ္ဒံ လာန္တိ ဘာသန္တိ ပဌန္တိ ဗြာဟ္မဏာ ယေနာတိ ဝါ သဒ္ဒလော။ ဒုဗ္ဗီ ဟိံသာယံ၊ အ၊ အဝမင်္ဂလံ ဒုဗ္ဗတီတိ ဒုဗ္ဗာ၊ ဒုန္နိမိတ္တာဒယော ဝါရေန္တိ ယာယာတိ ဝါဒုဗ္ဗာ၊ နေရုတ္တော။ သတပဗ္ဗိကာ၊ ဘဂ္ဂဝီ၊ အနန္တာ၊ ရုဟာပိ။ သာ ဒုဗ္ဗာ သိတာ သုက္ကာ စေ၊ ဂေါလောမီ နာမ၊ ဂေါလောမဇတ္တာ ဂေါလောမီ။ သတဝီရိယာ၊ ဂဏ္ဍာလီ၊ သကုလာက္ခကောပိ။

ဒွယံ ဘဒ္ဒမုတ္တေ။ ဂု သဒ္ဒေ၊ ဒေါ။ မုစ မောစနေ၊ တော၊ ရောဂဟရဏတ္တာ ဘဒ္ဒဉ္စ တံ မုတ္တဉ္စေတိ ဘဒ္ဒမုတ္တံ၊ ‘‘နွာ-မျေ-ယေံ-ဇီ’’။ ဒွယံ ဥစ္ဆုမှိ။ ရသံ လာတီတိ ရသာလော၊ ဒီဃော။ ဣသု ဣစ္ဆာယံ၊ ဥ၊ ဥသ ဒါဟေ ဝါ၊ ဥ၊ သဿ ဆော၊ ပုဗ္ဗတြ ဣဿု၊ အသရူပဒွိတ္တံ၊ ဥစ္ဆု၊ ပုမေ။

စတုက္ကံ ဝံသေ။ ဝီ ဂမနေ၊ ဠု၊ တစောဝ သာရော ယဿ။ ဝီ ဂမနေ၊ ဥ၊ နာဂမော၊ ဏတ္တံ၊ ဝနတိ သမ္ဘတီတိ ဝံသော။ ဝန သမ္ဘတ္တိယံ၊ သော၊ ဝသ နိဝါသေ ဝါ၊ ကရဏေ အ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ သတပဗ္ဗော၊ ယဝဖလော၊ မက္ကရော၊ တေဇနောပိ၊ မက္ကရောတိ ပဋိသေဝတိ ယေန မက္ကရော၊ သညာယံ အ။ တိကံ ပဗ္ဗေ။ ပဗ္ဗ ပူရဏေ၊ ပဗ္ဗံ။ ဖလ ဝိသရဏေ၊ ဥ၊ ဠတ္တံ။ ဂန္ထ ဂန္ထနေ၊ ဣ၊ ဝဏ္ဏဝိကာရေ ဂဏ္ဌိ၊ သော ပုမာ။

အနိလဒ္ဓုတာ အနိလေန ကမ္ပိတာ ယေ ဝေဏူ ကီဋာဒိဘိ ကတရန္ဓတာယ နဒန္တိ၊ တေ ကီစကာ နာမ သိယုံ၊ စကီ အာမသနေ၊ ဏွု၊ ပုဗ္ဗာပရဗျဉ္ဇနာနံ ဝိပရိယယော၊ ကီစကာ။

၆၀၁။ ဒွယံ နဠေ။ နီ နယေ၊ အလော၊ ဠတ္တံ၊ ဓမ သဒ္ဒဂ္ဂိသံယောဂေသု၊ ယု၊ ပေါဋဂလောပျတြ။ ဒွယံ ကာသေ။ ပုဋံ အညမညံ သံသဂ္ဂံ ဂစ္ဆတီတိ ပေါဋဂလော၊ မဿ လော။ ကာသ ဒိတ္တိယံ၊ အ၊ အယမနိတ္ထီ။

ဒွယံ သရေ။ တိဇ နိသာနေ၊ ယု။ သရန္တျနေနေတိ သရော။ ပုမေ သညာယံ အ၊ သရ ဟိံသာယံ ဝါ။ ဂုန္ဒောပျတြ။ ဗီရဏဿ သေတကုသုမဿ တိဏဝိသေသဿ မူလံ ဥသီရံ နာမ၊ ဝသ ကန္တိယံ၊ ဥသ ဒါဟေ ဝါ၊ ဤရော၊ ပုဗ္ဗသ္မိံ ဝဿု၊ အဘယံ၊ နလဒံ၊ သေဗျံ၊ ဇလာသယံ၊ အမဏာလံ၊ လာမဇ္ဇကမ္ပိ။

ဟရိတကျာဘယာ ပဏ္ဍော၊ ဥသီရေ နိဗ္ဘယေ တိသု။

ဇလာသယော ဇလာဓာရေ၊ ဥသီရေ တု ဇလာသယံ။

သေဗျာ သေဝါရဟေ သိယာ။

၆၀၂။ တိကံ ကုသေ၊ ကုသ ဆေဒနေ၊ အ၊ ဝရဟ ပါဓာနျေ၊ ပရိဘာသနဟိံ သာဒါနေသု စ၊ ဣသော၊ ဒု ပရိတာပေ၊ အဗ္ဘော၊ ဒဗ္ဘော၊ ကုထော၊ ပဝိတြမ္ပိ။

ဒွယံ ‘‘ဂန္ဓခေဍ’’ဣတိ ချာတေ တိဏေ၊ ဝုတ္တဉ္စ ‘‘ဘူတိနံ ဂန္ဓခေဍဉ္စ၊ သုဂန္ဓံ ဂေါမယပ္ပိယ’’န္တိ။ အထ ရာမကပ္ပူရတော ကော အဿ ဘေဒေါ။ ရာမကပ္ပူရံ ဗဟုပကဏ္ဍံ ကပ္ပူရသုဂန္ဓံ။ ဂန္ဓခေဍန္တု ဣကဍသမာနပတ္တံ သာခါသဘာဝံ ဘူမိလဂ္ဂံ၊ အတောယေဝ ဘူတိနကမုစ္စတေ၊ ဘူမိယံ လဂ္ဂံ တိဏံ ဘူတိနကံ၊ နတ္တံ၊ သကတ္ထေ ကော။

ဒွယံ ဂဝါဒီနံ မဒနီယေ တိဏေ၊ ဃသ အဒနေ၊ ဏော၊ ယု မိဿနေ၊ အသော။ ဒွယံ ပူဂရုက္ခေ။ ပူဇ ပူဇာယံ၊ ဏော၊ ပူဂေါ။ ကမု ဣစ္ဆာယံ၊ ဏွု။ ဃောဏ္ဋာပိ၊ ‘‘ဃောဏ္ဋာ ဗဒရပူဂေသူ’’တိ ရုဒ္ဒေါ။

၆၀၃။ ဒွယံ တာလေ။ တလ ပတိဋ္ဌာယံ၊ စုရာဒိ၊ အ။ ဝါတာဒယော ဝိဘိန္ဒတီတိ ဝိဘေဒိကာ။

‘‘ဝါတဃော ဗြူဟနော စာပိ၊ ကိမိဟာ ကုဋ္ဌနာသနော၊

ရတ္တပိတ္တဟရော သာဒု၊ တာလော သတ္တဂုဏော မတော’’တိ။

ဟိ ဒဗ္ဗဂုဏော။ တိဏရာဇာပိ။ ဒွယံ ခဇ္ဇူရိယံ။ ခဇ္ဇ ခဇ္ဇနေ၊ ဗျထနေ စ၊ ဦရော၊ နဒါဒိ။ သိဒ မောစနေ၊ သ္နေဟနေ စ၊ ဣ၊ သန္ဒ သဝနေ ဝါ၊ ဣ၊ ဥပါန္တဿိ စ၊ သိန္ဒိ။

၆၀၄။ ဟိန္တာလာဒယော သတ္တ နိဿာရတာယ တိဏာနိ စ တာနိ မူလေန ဇလပါနသာမညတော ပါဒပါ စေတိ တိဏပါဒပါ ဝုစ္စန္တိ၊ တိဏ အဒနေ၊ ပမာဏတော တာလတော ဟီနော ဟိန္တာလော၊ ပဒဝိပရိယယော၊ ရဿော စ။ နာဠိ ဝိယ ဇာယတီတိ နာဠိကေရော။ အညတ္ထေ ဣရော၊ ကောန္တော စ၊ နာဠိကေရော။ လာင်္ဂလီပိ။ ‘‘လာင်္ဂလီ နာဠိကေရေ စ၊ သိရပါဏိမှိ လာင်္ဂလီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၄။၁၆၈]ရဘသော။ သဏ္ဌာနတော တာလသဒိသတာယ တာဠီ၊ ဠတ္တံ၊ ဥပမာနေ ဤ၊ တဠ အာဃာတေ ဝါ၊ စုရာဒိ၊ နဒါဒိ၊ တာဠီ။ ကိတ နိဝါသေ၊ ရောဂါပနယနေ စ၊ ဏွု၊ နဒါဒိတ္တာ ဤ၊ ကေတကီ၊ အယံ နာရီ။

အရညဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆။ အရညာဒိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၆၀၅။ နဝ ပဗ္ဗတဿ နာမာနိ။ ပဗ္ဗ ပူရဏေ၊ တော။ ဂိရ နိဂ္ဂိရဏေ၊ ဩသဓာဒယော နိဂ္ဂိရတီတိ ဂိရိ၊ ဣ။ သိလာနံ ရာသိ သေလော၊ သိလာ ပစုရာ သန္တျသ္မိံ ဝါ သေလော၊ သေလ ဂတိယံ ဝါ၊ အ။ အဒ္ဒ ဂတိမှိ ယာစနေ စ၊ ဘူဝါဒိ၊ ဣ၊ အဒ္ဒ ဟိံသာယံ ဝါ၊ စုရာဒိ။ န ဂစ္ဆတီတိ နဂေါ။ န စလတီတိ အစလော။ သိလာနမုစ္စယော ဥဗ္ဗေဓော၊ ထူပေါ ဝါ သိလုစ္စယော။ သိခရယောဂါ သိခရီ၊ ဤ၊ တိလကီဘူတော။ ဘုံ ဘူမိံ ဓရတီတိ ဘူဓရော၊ ဘုယာ ဓရီယတီတိ ဝါ ဘူဓရော၊ ဗာဟုလျေန အ၊ ဘူဓရော။ အဟာရိယော၊ ဂေါတ္တောပိ၊ ဒေသန္တရံ နေတုမသကျတ္တာ အဟာရိယော၊ ဂဝံ ဘူမိံ ဓာရဏေန တာယတေ ဂေါတ္တော။

ပဉ္စကံ သိလာယံ။ အမ ဂတိယံ၊ ဘော။ ဝန၊ သန သမ္ဘတ္တိယံ၊ ပသနတိ ဗျာပေတီတိ ပါသာဏော၊ နိပါတနာ၊ ပသ ဗန္ဓနေ ဝါ၊ ယု။ အသု ခေပနေ၊ မော၊ အသ္မာ၊ ရာဇာဒိ၊ အသု ဗျာပနေ ဝါ။ ပလ ရက္ခဏေ၊ ဥပလော၊ ဥပ ဒေဟေ ဝါ၊ အလပစ္စယော နိပါတော။ သိလ ဥစ္စေ၊ အ။ သိလာ၊ နာရီ။

၆၀၆။ ဂိဇ္ဈကူဋာဒယော တိကူဋန္တာ ‘‘ဝင်္ကာဒီ’’တိ ဧတ္ထ အာဒိနာ မလယဒဒ္ဒုရာဒယော စ နဂါ နဂဝိသေသာ။ ဂိဇ္ဈာ သကုဏဝိသေသာ အဿ ကူဋေ ဝသန္တိ၊ ဂိဇ္ဈသဒိသကူဋယုတ္တတာယ ဝါ ဂိဇ္ဈကူဋော။ ဝိသေသေန ဘာတီတိ ဝေဘာရော၊ အရော။ ပုလ မဟတ္တေ၊ ဝိသေသေန ပုလတီတိ ဝေပုလ္လော။ ဣသယော ဂိလတီတိ ဣသိဂိလိ၊ ဣ။ အာဒိစ္စဂမနဝိရောဓေန ဝိရုဒ္ဓံ ဈာယတီတိ ဝိဉ္ဈော။ ပဏ္ဍုဝဏ္ဏတာယ ပဏ္ဍဝေါ ၊ ပဏ္ဍ ဂတိယံ ဝါ၊ အဝေါ။ ကုဋိလတာယ ဝင်္ကော။ ဒွယံ ဥဒယဂိရိမှိ။ အပရသေလာပေက္ခာယ ပုဗ္ဗသေလော။ ဥဒယန္တျသ္မာ သူရိယာဒယောတိ ဥဒယော၊ သူရိယာဒီနမုဒယယောဂတော ဝါ ဥဒယော။

တိကံ အတ္ထဂိရိမှိ။ မန္ဒယတိ သူရိယော ယသ္မိံ မန္ဒရော။ မန္ဒပ္ပဘော ဝါ အရတိ ယသ္မိံ သူရိယောတိ မန္ဒရော၊ အတ္ထံ အနုပလဒ္ဓိံ ဂဟနက္ခတ္တာနံ ကရောတီတျတ္ထော၊ နာမဓာတုကာရိတန္တာ အ။ ဒွယံ ဟိမဝတိ ပဗ္ဗတေ။ ဟိမပ္ပစုရတာယ ဟိမဝါ၊ ဟိမံ ဝါ ဝမတီတိ ဟိမဝါ၊ ကွိ၊ ရာဇာဒိပက္ခေပတ္တာ သိဿာ။ ဟိမယုတ္တော အစလော ဟိမာစလော။

၆၀၇။ အတ္တနိ သဉ္ဇာတဂန္ဓဒဗ္ဗာနံ ဂန္ဓေဟိ လောကေ မဒယတိ၊ မောဒယတီတိ ဝါ ဂန္ဓမာဒနော၊ ယု။ ကေလာသော ဝုတ္တော။ ဝိစိတ္တကူဋယုတ္တတာယ စိတ္တကူဋော။ သုခံ ဒဿနံ ယဿ၊ ယသ္မိံ ဝါ သုဒဿနော၊ ကာဠဝဏ္ဏကူဋတာယ ကာဠကူဋော။ တီဏိ ကူဋာနျဿ တိကူဋော၊ ဆဠေတေပိ ပဗ္ဗတဝိသေသာ။ အဿ ယထာဝုတ္တဿ ပဗ္ဗတဿ ပတ္ထော သမော ဘူမိဘာဂေါ သာနု နာမ၊ အဿ ဝါ ပဗ္ဗတဿ သမာယ ဘူမိယံ ပတ္ထော သာနု စ ဘဝန္တီတိ အဇ္ဈာဟရိတဗ္ဗံ။ ပတိဋ္ဌတေ အသ္မိန္တိ ပတ္ထော၊ ဌဿ ထော။ သန သမ္ဘတ္တိယံ၊ ဏု၊ သမ္ဘဇီယတေ သေဝီယတေတိ သာနု၊ ဒွေပျနိတ္ထိယံ။

၆၀၈။ တိကံ သိင်္ဂဿ နာမံ။ ကုဋ ဒါဟေ၊ ကမ္မနိ ဏော၊ ဝါကာရေန ကူဋမ္ပိ။ သိခံ ရုဟတီတိ သိခရံ။ နေရုတ္တော။ သိခံ ဂစ္ဆတီတိ သိင်္ဂံ၊ ဣင်္ဂ ဂမနတ္ထော၊ ခလောပေါ။ ဒွယံ ပဗ္ဗတာဒီနံ ပပတနဋ္ဌာနဿ နာမံ။ ပပတန္တျသ္မာ၊ ဏော။ ပတ အဓောဂမနေ၊ ပပါတော။ တဋ သမုဿယေ၊ တဋော။

ဒွယံ ပဗ္ဗတနိတမ္ဗေ။ နိတမ္ဗော ဇဃနေပိ၊ ကဋ ဝဿာဝရဏေသု၊ ဏွု။ ပဗ္ဗတေ ပါသာဏာဒီသု အမ္ဗုနော ဇလဿ ပသဝေါ ပသဝနံ နိဇ္ဈရော နာမ၊ နိဿရဏံ နိဇ္ဈရော၊ သဿ ဈော၊ အသရူပဒွိတ္တံ။ ဈရောပိ။

၆၀၉။ ဒွယံ ကိတ္တိမေ အကိတ္တိမေ၊ သဇလေ နိဇ္ဇလေ ဝါ ကန္ဒရေ။ ဒရ ဝိဒါရဏေ၊ အ၊ ဤ၊ ဒရီ။ ကံ ဇလဝါစကမဗျယံ၊ ကေန ဒရီယတေ ကန္ဒရော၊ အာ၊ ကန္ဒရာ။ တိကံ ဒေဝခါတဗိလေ။ နိလီယန္တျသ္မိံ လေဏံ၊ လီ သိလေသနေ၊ ယု။ ဂတိံ ဟွယတိ ကုဋိလယတီတိ ဂဗ္ဘရံ၊ နိပါတနာ။ ဂဗ္ဘ ဓာရဏေ ဝါ၊ အရော။ ဂုဟူ သံဝရဏေ၊ အ၊ ဂုဟာ။

ဒွယံ သိလာမယပေါက္ခရဏိယံ။ သောဍိ ဂဗ္ဘေ၊ ဤ။ သောဏ ဝဏ္ဏဂတိသင်္ဃာတေသု ဝါ၊ ဍော၊ ဤ။ ဒွယံ ပဗ္ဗတာဒီနံ ဂဗ္ဘရဒေသေ လတာပလ္လဝတိဏာဒီဟိ ပိဟိတောဒရေ ဂဗ္ဘရေ။ ကုဉ္ဇ အဗျတ္တသဒ္ဒေ၊ ကရဏေ၊ ဏော၊ နိကုဉ္ဇံ နိပုဗ္ဗော။ ဒွယံပျနိတ္ထိယံ။ နိကုဉ္ဇဝစနံ ပကုဉ္ဇာဒိနိဝတ္တနတ္ထံ။

၆၁၀။ သေလဿ ပဗ္ဗတဿ ဥဒ္ဓံဘူမိ အဓိစ္စကာ နာမ။ သေလဿာဓောဘာဂါသန္နဘူမိ ဥပစ္စကာ နာမ။ အတြ တေဟိ ဥပါဒိသဒ္ဒေဟိ စ္စကော ယဒါဒိနာ [ပါဏိနိ ၅။၂။၃၄]။

မူလပဗ္ဗတဿန္တေ ပရိဝါရေတွာ ဌိတာ ခုဒ္ဒပဗ္ဗတာ ပါဒါ နာမ။ တတြ ပါဒါဒိဒွယံ။ ပဇ္ဇတေ ဂမျတေတိ၊ ဏော။ သေလဿ ဥပန္တော သမီပေ ပဗ္ဗတော ဥပန္တသေလော။

ဂေရိကမနောသိလာဟရိတာလကဋ္ဌိနျာဒိကောသဗ္ဗော ဧဝ သိလာဝိကာရော ‘‘ဓာတူ’’တျုတ္တော၊ ဓရ ဓာရဏေ၊ တု၊ ဓာတု။

သေလဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၆၁၁။ တိကံ သီဟေ။ ကေသရော ဇဋာ၊ တံယောဂါ၊ ဤ၊ ကေသရီ။ မိဂေ ဟိံသတီတိ သီဟော၊ နိပါတနာ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော၊ မိဂေ ဟန္တုံ သံဝိဇ္ဇမာနာ ဤဟာ အဿာတိ ဝါ သီဟော၊ သဟတီတိ ဝါ သီဟော။ ပဉ္စဿော၊ ဟရိပိ။ မုခမိဝ စရဏာပျဿ ကရိကုမ္ဘဒါရဏသမတ္ထာတိ တေဟိ သဟ ပဉ္စဿာနိ ယဿ။ ဟရတိ မိဂေတိ ဟရိ၊ ဣ။ မဟာကုက္ကုရပ္ပမာဏော ကုက္ကုရာကတိ ကဏှလေခါစိတ္တသရီရော ဂေါမနုဿာဒိဟိံသက္ခမော ရဿမုခေါ တရစ္ဆော နာမ၊ သော ‘‘သုနခဗျဂ္ဃော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တရ တရဏေ၊ ဆော၊ မိဂေ အဒတီတိ မိဂါဒနော၊ နန္ဒာဒီဟိ ယု။

ဒွယံ ဗျဂ္ဃေ။ ဝိနိဟန္တွာ အာဃာယတီတိ ဗျဂ္ဃော၊ ဃာ ဂန္ဓောပါဒါနေ၊ ဗျဂ္ဃော ဒီပိနိပိ။ ပုံ ပုမာနော ဒါလေတီတိ ပုဏ္ဍရီကော၊ ဒလ ဝိဒါရဏေ၊ ဏွု။ ဒဿ ဍော၊ လဿ ရော၊ အဿီ၊ ပုဏ္ဍရီကော။

‘‘ပုဏ္ဍရီကံ သိတမ္ဗောဇေ၊

သိတစ္ဆတြေ စ ဘေသဇ္ဇေ၊

ကောသကာရန္တရေ ဗျဂ္ဃေ၊

သော ဒိသာဝါရဏဂ္ဂိသူ’’တိ။ –

နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ဝဂ္ဃောပိ။ ဒီပိနိဝိသယေ သဒ္ဒူလော ဤရိတော၊ သရတီတိ သဒ္ဒူလော၊ ဦလော၊ ဒေါ စန္တော၊ သဒ္ဒေန ဥလတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ သဒ္ဒူလော။ ဒီပံ တစ္စမ္မံ၊ တံယောဂါ ဒီပီ၊ တသ္မိံ ဒီပိနိ။

၆၁၂။ ပဉ္စကံ အစ္ဆေ။ အသု ခေပနေ၊ ဆော။ ဣစ ထုတိယံ၊ အ၊ ဣက္ကော။ ဘလ္လုကောပိ၊ ဘလ၊ ဘလ္လ ပရိဘာသနဟိံသာဒါနေသု၊ ဏွု၊ အဿု၊ ဤသ ဂတိဟိံသာဒါနေသု၊ သော၊ ရဿာဒိ။ အပစ္စယေ ဣသော။

ဒွယံ ရောဟိတေ။ လောဟိတဝဏ္ဏတာယ ရောဟိသော၊ လောဟိတော စ၊ ပုဗ္ဗတြ တဿ သော။ တိကံ ဂေါကဏ္ဏေ။ ဂဝဿ ကဏ္ဏော ဝိယ ယဿ ကဏ္ဏောတိ ဂေါကဏ္ဏော။ ဂဏယုတ္တတာယ ဂဏီ စ သော ကဏ္ဋကသဒိသသိင်္ဂတာယ ကဏ္ဋကော စေတိ ဂဏိကဏ္ဋကော၊ သမုဒိတနာမမ္ပိ ဝဒန္တိ။ ဂဏိ စ ကဏ္ဋကော စ ဂဏိကဏ္ဋကာတိ ဒွေ နာမာနိပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ၊ တေနေဝ ဟိ ‘‘ဂဏိကဏ္ဋကာ’’တိ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော ကတော။

၆၁၃-၆၁၄။ စတုက္ကံ ခဂ္ဂေ။ သိင်္ဂဉ္စ ခဂ္ဂါချံ၊ တံယောဂါ ခဂ္ဂေါ။ ‘‘ခဂ္ဂေါ ဂဏ္ဍကသိင်္ဂါသိ-ဝုဒ္ဓဘေဒေသု ဂဏ္ဍကေ’’တိ [ဗျာချာသုဓာ ၂။၅။၄] ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ ခဂ္ဂသဒိသံ ဝိသာဏမဿ သဏ္ဌာနတောတိ ခဂ္ဂဝိသာဏော၊ ဏော။ ဧတ္ထ ခဂ္ဂသဒ္ဒေါ အသိပရိယာယော။ ပလာသမဒတီတိ ပလာသာဒေါ။ ဂဏ္ဍ ဝဒနေကဒေသေ၊ ဏွု၊ ဂဏ္ဍကော။

ဗျဂ္ဃာဒိကော သဗ္ဗောပိ မိဂဘေဒေါ ‘‘ဝါဠမိဂေါ၊ သာပဒေါ’’တိ စောစ္စတေ။ ဗျဂ္ဃဿာတိသယေန မနုဿာဒီနံ ဟိံသနတော ဒုဋ္ဌတာ ပါကဋာတိ တပ္ပမုခတာ ဝုတ္တာ။ ဝလ သံဝရဏေ၊ ဝလန္တျတ္တာနမသ္မာတိ ဝါဠော၊ ဏော၊ ဝါဠော စ သော မိဂေါ စေတိ ဝါဠမိဂေါ၊ ဒုဋ္ဌမိဂေါတျတ္ထော။ ‘‘ဗျဂ္ဃော တံ ခါဒတူ’’တျာဒိနာ သပန္တိ ယေနာတိ သာပဒေါ၊ သပ အက္ကောသေ၊ ဒေါ၊ ဒီဃာဒိ။

ပ္လဝင်္ဂန္တံ မက္ကဋေ။ ပ္လဝေါ ဂတိဘေဒေါ၊ တေန ဂစ္ဆတီတိ ပ္လဝင်္ဂမော၊ ပ္လဝင်္ဂေါ စ။ မရ ပါဏစာဂေ၊ အဋော၊ ကော စန္တော၊ မက္ကဋော။ နရော ဣဝ ဝါနရော၊ ဝါသဒ္ဒေါ ဣဝတ္ထေ၊ နာမာနံ ယုတ္တတ္ထတ္တာ သမာသော။ သာခါယံ ပသုတော မိဂေါ သာခါမိဂေါ။ ဂတျတ္ထတာယ ကြိယာယ ပယောဂါ။ ကပိ စလနေ၊ ဣ၊ ကပိ။ ဝလီ သိထိလံ စမ္မံ မုခေ အဿ ဝလီမုခေါ။ ကိသော၊ ဝနောကောပိ၊ ကုစ္ဆိတေနာကာရေန သေတီတိ ကိသော၊ ဥဿိ။ ဝနမောကမာသယော အဿ ဝနောကော။ သော မက္ကဋော စေ ကဏှတုဏ္ဍော ကာဠမုခေါ သိယာ၊ တဒါ ‘‘ဂေါနင်္ဂလော’’တိ မတော၊ ဂုန္နံ နင်္ဂလသဒိသတာယ ဂေါနင်္ဂလော။

၆၁၅။ ပဇ္ဇဒ္ဓံ သိင်္ဂါလဿ နာမံ။ သရ ဂတိဟိံသာစိန္တာသု၊ အလော။ သရတိဿ သိင်္ဂေါ။ ဇမု အဒနေ၊ ဏွု၊ ဗော စန္တော၊ အဿု။ ကုသ အက္ကောသေ၊ တု၊ ထု ဝါ။ ဘေရဝယုတ္တတာယ ဘေရဝေါ၊ ‘‘ဘေ’’ဣတိ ရဝတီတိ ဝါ ဘေရဝေါ။ သမု ဥပသမေ၊ ဣဝေါ၊ သိဝါ၊ နာရီ၊ သိ သေဝါယံ ဝါ၊ ဝေါ။ မိဂဓုတ္တော၊ ဝဉ္စကောပိ၊ မိဂေသု ဝနပသူသု ဓုတ္တော။ ဗြာဟ္မဏံ ဝဉ္စေတီတိ ဝဉ္စကော။

တိကံ ဗိဠာရေ။ ဗိလ ဘေဒနေ၊ အရော၊ ဠတ္တံ။ ဗဗ္ဗ ဂတိယံ၊ ဥ။ မဇ သုဒ္ဓိယံ၊ အာရော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဩတု၊ အာခုဘုဇောပိ။ ဒွယံ ကောကေ၊ အယံ ကုက္ကုရပ္ပမာဏော ကပိလော ဟရိဏော။ ကုက၊ ဝက အာဒါနေ။ ဤဟာမိဂေါပိ၊ မိဂေ ဤဟတိ ကင်္ခတီတိ၊ ကမ္မနိ ဏော။

၆၁၆။ ဒွယံ မဟိံသေ။ မဟိယံ သေတီတိ မဟိံသော၊ ရဿော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ လလ ဣစ္ဆာယံ၊ ဥဒကံ လလတီတိ လုလာယော၊ နိပါတနာ၊ အယော၊ အဿု စ။ ဂေါ ဝိယ ဝဇတိ ဇာယတီတိ ဂဝဇော။ ဂေါ ဝိယ အယတီတိ ဂဝယော၊ သမာ ဒွေ တုလျတ္ထာ။

ဒွယံ သလ္လေ။ သလ္လ အာသုဂတိယံ၊ အ၊ သလ္လော၊ သကတ္ထေ ကော၊ သလ္လကော အတ္တနော သရီရဇာတေန သလ္လေန သုနခံ သလတိ ဟိံသတီတိ ဝါ သလ္လော၊ သလ္လကော စ၊ အယံ သူကရသဏ္ဌာနော၊ သလာကာပါယော စ။ အဿ သလ္လဿ လောမမှိ သလလံ၊ သလဉ္စ ဘဝေ။ ပလ၊ သလ၊ ပထ ဂတိယံ၊ အလော၊ နဒါဒိတ္တေ သလလီ၊ ထိတ္တာဘာဝေ သလလံ၊ အမှိ သလံ။

၆၁၇။ ပဉ္စကံ မိဂေ၊ ဟရန္တျနေန ဟရိဏော၊ ဟရ ဟရဏေ ယု။ ဏတ္တမိတ္တဉ္စ။ မရ ပါဏစာဂေ၊ အ၊ ရဿ ဂေါ၊ ဣတ္တဉ္စ။ သေန သုနခေန ရင်္ဂတိ ဂစ္ဆတိ ပလာယတီတိ သာရင်္ဂေါ။ ဒီဃာဒိ၊ မဂေါ၊ မိဂေါ စ ဧတေ ဒွေ မိဂမတ္တေပိ။ အဇိနဿောပယုဇ္ဇမာနဿ ယောနိ၊ တေန ဘူတဿာဇိနဿုပ္ပတ္တိကာရဏတ္တာ ဝါ အဇိနယောနိ။ အယမ္ပိ မိဂမတ္တေပိ။ ကုရင်္ဂေါ၊ ဝါတာယုပိ။ ကုယံ ပထဝိယံ ရင်္ဂတီတိ ကုရင်္ဂေါ။ ဝါတမယတီတိ ဝါတာယု၊ ဥ။

ဒွယံ သူကရေ။ သုန္ဒရံ ဖလံ ကရောတီတိ သူကရော။ ဝုတ္တဉ္စ ဒဗ္ဗဂုဏေ –

‘‘သ္နေဟနံ ဗြူဟနံ ဝဿံ၊ တထာ ဝါတသမာပဟံ၊

ဝါရာဟံ ပိသိတံ ဗာလျံ၊ ရောစနံ သေဒနံ ဂရူ’’တိ [ဒဗ္ဗဂုဏသင်္ဂဟ ၂။၁၁-၂]။

သုခံ ကရောတီတိ ဝါ သူကရော။ သုန္ဒရော ကရော ယဿ ဝါ သူကရော။ ဝရေ အာဟန္တီတိ ဝရာဟော၊ ဝရေ သတိ အာဟန္တဗ္ဗောတိ ဝါ ဝရာဟော၊ ကောလော၊ ထဒ္ဓလောမော၊ ဘူဒါရောပိ။ ဒွယံ သသေ။ ပေလ ဂတိယံ၊ ဏွု။ သသ ပ္လုတဂတိယံ၊ အ။

၆၁၈။ ဒွယံ ဧဏီမိဂေ။ ဧဏိယာ မိဂိယာ၊ ဧဏဿ ဝါ အပစ္စံ ဧဏေယျော၊ အယံ စမ္မာဒီသုပိ ‘‘ဧဏဿ၊ ဧဏိယာ ဝါ စမ္မာဒိကော ဧဏေယျော’’တိ ဝစနတ္ထံ ကတွာ။ ဧဏိယာ ဣတ္ထိယာ ပုတ္တော မိဂေါ ဧဏီမိဂေါ၊ ဣ ဂတိယံ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ အနဒါဒိတ္တေ ဧဏော၊ ဧဝမေတေပျုပ္ပာဒိတာ။ ဒွယံ ပမ္ပဋကေ။ ပဋ ဂမနေ၊ ဏွု၊ ဥပသဂ္ဂန္တေ ဗိန္ဒာဂမော စ။ ပဗ္ဗ ဂတိယံ၊ ဏွု၊ ဗိန္ဒာဂမော၊ ဗလောပေါ စ။

ဒွယံ ဝါတမိဂေ။ ဂမနေန ဝါတသမော မိဂေါ ဝါတမိဂေါ။ စလတိသ္မာ ယု၊ နဒါဒိ။ တိကံ မူသိကေ။ မုသ ထေယျေ၊ ဏွု၊ ဣတ္တဉ္စ။ အာပုဗ္ဗော ခနု အဝဒါရဏေ၊ ဥ၊ နလောပေါ။ ဥန္ဒ ပသဝနက္လေဒနေသု၊ ဦရော။

၆၁၉။ စမရာဒယော ၊ သရဘာဒယော စ မိဂန္တရာ မိဂဝိသေသာ။ စမရော ဥတ္တရာပထေ ချာတော၊ ယဿ ပုစ္ဆံ စာမရံ၊ စမု အဒနေ၊ အရော၊ စမရော၊ ထိယံ စမရီ။ ပသဒေါ စိတ္တလောမီ၊ ပသ ဗန္ဓနေ၊ အဒေါ။ ကုယံ ရင်္ဂတီတိ ကုရုင်္ဂေါ၊ အဿု၊ ဥတ္တာဘာဝေ ကုရင်္ဂေါ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ မိဂါနံ မာတုဋ္ဌာနေ တိဋ္ဌတီတိ မိဂမာတုကာ၊ ဥပမာနေ ကော။ ရု သဒ္ဒေ၊ ရု။ ရုဏံ ကရောတီတိ ရင်္ကု၊ ဥ၊ ဏဿ လောပေါ ရကာရဿ၊ ဥဿ စ။ အတ္တာနံ နီစံ ကရောတီတိ နီကော။ သရတိသ္မာ အဘော၊ သရဘော။ အဋ္ဌာပဒေါ ဥဒ္ဓံနယနော သီဟဿာပိ ဟန္တာ၊ တဿ စ ပါဒစတုက္ကံ ဥဒ္ဓံ ဘဝတီတိ။

၆၂၀။ ပိယကာဒယော တယော၊ အာဒိနာ ကန္ဒလီစီနသမူရုအာဒယော စ စမ္မယောနယော၊ တေန ဘူတဿ စမ္မဿ ဥပ္ပတ္တိကာရဏတ္တာ၊ ဧတေ စ စိတြတနုရုဟာဒယော ကမ္ဗောဇာဒိမှိ၊ ဥတ္တရာပထေ စ ဇာယန္တိ၊ တတြေဝ သနာမချာတာ။ ယထာ မိဂသဒ္ဒေါ ဝနျပသုသာမညေ၊ ဝိသေသေ စ ကုရင်္ဂါချေ ဝတ္တတိ၊ ယထာ စ လောဟသဒ္ဒေါ သုဝဏ္ဏာဒိကေ တေဇသသာမညေ၊ ဝိသေသေ စ၊ တထာ စမ္မယောနိအဇိနယောနိသဒ္ဒါပိ မိဂသာမညေ၊ မိဂဝိသေသေ စေတိ တထာ ဝုတ္တာ။

ပီ တပ္ပနကန္တီသု၊ ဏွု၊ ဣယာဒေသော။ ဦရုမှိ အတိသယစမ္မယုတ္တတာယ စမူရု၊ ဧကဿ မဿ လောပေါ။ ကဒိ အဝှာနေ၊ အလော၊ ဤ၊ ကဒလီ စ သော မိဂေါ စေတိ ကဒလီမိဂေါ။

သီဟာဒယော ယထာဝုတ္တာ၊ အဝုတ္တာ စ သဗ္ဗေ စတုပ္ပဒါ သတ္တာ ‘‘မိဂါ၊ ပသဝေါ’’တိ စောစ္စန္တေ။ ပသဝန္တီတိ ပသဝေါ၊ သု အဘိသဝေ၊ ပသ ဗန္ဓနေ ဝါ၊ ဥ။

၆၂၁။ စတုက္ကံ လူတာယံ။ လူ ဆေဒနေ၊ တော၊ လူတာ၊ သကတ္ထေ ဣကော၊ လူတိကာ၊ ဒွေ နာရိယံ။ ဥဏ္ဏာပါယော တန္တု ဥဏ္ဏာ၊ သာ နာဘိယံ အဿ ဥဏ္ဏနာဘိ၊ ရဿော။ မက္ကဋော ဝိယ သာခါယံ အတ္တနော တန္တုမှိ ဂစ္ဆတီတိ မက္ကဋကော။

ဒွယံ ဂေါမယဇဝိစ္ဆိကေ။ ဝိစ္ဆ ဂမနေ၊ ဏွု၊ ဝိစ္ဆိကော၊ သတပဒိယမ္ပိ၊ အာဠံ ဝိစ္ဆိကနင်္ဂုလံ၊ တံယောဂါ အာဠိ။ ဒွယံ ဃရဂေါဓာယံ။ သရတိသ္မာ ဦ၊ အဝေါ စန္တော။ ဃရံ နိဿိတာ ဂေါဓာ ဃရဂေါဠိကာ၊ ဓဿ ဠော၊ သကတ္ထေ ကော။

၆၂၂။ ဒွယံ ဂေါဓာယံ။ ဂုဓ ရောသေ၊ အ၊ ဂေါဓာ၊ နာရီ။ ကုဏ္ဍ ဒါဟေ၊ အ၊ ကုဏ္ဍော။ ဒွယံ ရတ္တပါယံ။ ကဏ္ဏဿ ဇလူကာ ရတ္တပါ ကဏ္ဏဇလူကာ။ သတံ ပဒါ ယဿာ သတပဒီ၊ ပဒသဒ္ဒေါ ပါဒတ္ထော။

ဒွယံ ကလန္ဒကေ။ ကန္ဒ အဝှာနေ၊ ရောဒနေ စ၊ ကန္ဒတီတိ ကလန္ဒကော၊ လမဇ္ဈော၊ ဏွု။ ကာဠဝဏ္ဏတာယ ကာဠကာ၊ နာရိယံ။ ဒွယံ နကုလေ၊ နတ္ထိ ကုလံ ဧတဿ သပ္ပေသု နကုလော၊ အရိသပ္ပောပိ။ နက္က နာသနေ ဝါ၊ ဥလော၊ ကလောပေါ၊ သပ္ပေ နာသေတီတိ နကုလော။ မင်္ဂ ဂတျတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု၊ ဥသော။

၆၂၃။ ဒွယံ ကကဏ္ဋကေ။ ကုစ္ဆိတော ကဏ္ဋကော အဿ၊ ဥဿတ္တံ။ သရတိ ဓာဝတီတိ သရဋော၊ အဋော။

စတုက္ကံ ကီဋေ။ ကီဋ ဗန္ဓနေ၊ အ၊ ကီဋ ဂမနေ ဝါ၊ ဒီဃာဒိ။ ပုလ မဟတ္ထေ၊ အဝေါ၊ ဠတ္တံ။ ကုစ္ဆိတံ အမတိ ဂစ္ဆတီတိ ကိမိ၊ ဣ၊ အဿိတ္တံ။ ပကာရေန အနတီတိ ပါဏကော၊ ဏွု၊ ဏတ္တံ။

ဒွယံ ကဏ္ဋလောမကီဋေ။ ဥစ္စံ ဌာနံ အာလိင်္ဂတီတိ ဥစ္စာလိင်္ဂေါ။ ဗဟုလောမယုတ္တော ပါဏကော လောမသပါဏကော။

၆၂၄-၆၂၅။ သာဒ္ဓပဇ္ဇေန သကုဏဿ နာမာနိ။ ဝိဟေ အာကာသေ ဂစ္ဆတီတိ ဝိဟင်္ဂေါ၊ ဝိဟင်္ဂမော စ၊ အာကာသပရိယာယော စေတ္ထ ဝိဟသဒ္ဒေါ၊ ဝေဟာသဿ ဝါ ဝိဟာဒေသော။ ပက္ခယုတ္တတာယ ပက္ခီ။ ခေန၊ ခသ္မိံ ဝါ ဂစ္ဆတီတိ ခဂေါ။ အဏ္ဍတော ဇာတော။ သက္ကောတိ ဥဒ္ဓံ ဂန္တုန္တိ သကုဏော၊ သကုန္တော၊ သကုဏီ စ၊ သက သတ္တိယံ၊ ဥဏော၊ ဥန္တော၊ ဥဏီ စ။ ပတန္တော ဍေန္တော၊ ပတ္တေန ဝါ ဂစ္ဆတီတိ ပတင်္ဂေါ၊ အပရတြ တလောပေါ။ မာတုကုစ္ဆိတော၊ အဏ္ဍတော စာတိ ဒွိက္ခတ္တုံ ဇာယတီတိ ဒွိဇော။ ဥဍ္ဍနာဒီသု ဝက္ကံ ကုဋိလံ အင်္ဂံ ဂီဝါဒိကံ ဧတဿ၊ ဝက္ကေန ဂမနေန အင်္ဂတီတိ ဝါ ဝက္ကင်္ဂေါ။ ပတ္တေန ယာတိ၊ တံ ဝါ ယာနံ ဧတဿ။ ပတတိ ပတန္တော ဝိယ အာကာသတော ဟောတီတိ ပတန္တော။ နီဠေ ကုလာဝကေ ဇာယတီတိ နီဠဇော။

ဝဋ္ဋကာဒယော၊ ပေါက္ခရသာတကာဒယော စ တဗ္ဘေဒါ တေသံ သကုဏာနံ ဝိသေသာ။ ဝဋ္ဋ ဝဋ္ဋနေ၊ ဏွု၊ ဝဋ္ဋကာ နာရီ။ မယူရပ္ပမာဏော တဒါကတိစိတ္တပက္ခော ဇီဝဉ္ဇီဝေါ ဒက္ခိဏပထာဒီသု ဇာယတေ၊ ‘‘ဇီဝဇီဝါ’’တိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ဇီဝဉ္ဇီဝေါ။ ‘‘ဇီဝဇီဝေါ’’တိ နိရာနုနာသိကာပိ။ စန္ဒိကာယုတ္တရတ္တိပ္ပိယော ပက္ခီ စကောရော၊ စက ပရိတက္ကနေ၊ ဥရော၊ ဥဿော၊ စင်္ကောရောပိ။ တရတိသ္မာ ဣရော၊ ဒွိတ္တမိတ္တဉ္စ၊ တိတ္တိရော။

၆၂၆။ သလ ဂတိယံ၊ ဏိကော၊ ဠတ္တံ၊ သာဠိကာ၊ နာရီ။ ကလံ ရဝတီတိ ကရဝီကော၊ ဤကော၊ လလောပေါ။ ကရဝီကော၊ ယဿ သရော ဘဂဝတော သရေန ဥပမီယတေ၊ သော ဝုစ္စတိ ‘‘ကရဝီကော’’တိ။ ဇဝေန ရဝိနာ သဒိသော ဟံသော ရဝိဟံသော။ ကုသ သဒ္ဒေ၊ ထကော၊ ဒွိတ္တံ၊ ကုသဿ သဿ တော၊ကုကုတ္ထကော ။ ကရဏ္ဍ ဘာဇနတ္ထေ၊ အဝေါ၊ ကရဏ္ဍဝေါ၊ ဇလစရော ပက္ခီ။ ဗိလု ပတိတ္ထမ္ဘေ၊ အ၊ အဝါဒေသော၊ ဗိလဝေါ၊ ‘‘ဂဏ္ဍပ္လဝေါ’’တိ ချာတော ရတ္တပက္ခော မဟာပက္ခီ ပေါက္ခရသာတကော၊ ပေါက္ခရဿ သညာ ယဿ ပေါက္ခရသာတကော၊ ညဿ တော၊ ဒီဃော စ၊ သမုဒိတနာမမေဝ ဝါ တဿ၊ တဒါ သာဒ အဿာဒနေ၊ ဏွု၊ ဒဿ တော၊ ပေါက္ခရသာတကော။

၆၂၇။ သတ္တကံ ပက္ခေ။ ပတန္တိ အနေနာတိ ပတတ္တံ၊ ယဒါဒိနာ တော၊ ဒွိတ္တံ။ ဥခ ဂတိယံ၊ ယု၊ ဥဿေ၊ အဿု၊ ပေခုဏံ၊ ဏတ္တံ။ ပတ ဂမနေ၊ တော၊ ပါတတော တာယတီတိ ဝါ ပတ္တံ။ ပတ ဂမနေ၊ ခေါ၊ တဿ ကော၊ ပက္ခော။ ပတိတုံ ဣစ္ဆတိ ယေန ပိဉ္ဆံ၊ နေရုတ္တော၊ ပတ ဂမနေ ဝါ၊ ဆော၊ တလောပေါ၊ ဗိန္ဒာဂမော၊ အဿိ။ ဆာဒျတေ အနေန ဆဒေါ။ ဂိရ နိဂ္ဂိရဏေ၊ ဥ၊ ဣဿတ္တံ၊ ဂမု ဂမနေ ဝါ၊ ဥ၊ မဿ ရော။

ပက္ခီနံ ဗီဇေ ‘‘အဥ’’ဣတိ ချာတေ အဏ္ဍံ၊ ကစ္ဆပါဒီနံ ဗီဇေပိ၊ ‘‘အဏ္ဍံ ခဂါဒိကောသေ စာ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ အဍိ အဏ္ဍတ္ထေ၊ ဏော၊ ပေသိ၊ ကောသောပိ၊ ပိသ အဝယဝေ၊ ဣ၊ ပေသိ၊ ‘‘ပေသိယံ ပတ္တဘေဒေ စ၊ ကောသော ပုမေဝ ဣစ္ဆိတော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၅။၃၇]ရုဒ္ဒေါ။ ဒွယံ ပက္ခိဂေဟေ။ နီလ ဝဏ္ဏေ၊ အ၊ ဠတ္တံ၊ နီ နယေ ဝါ၊ ဣလော။ ကုစ္ဆိတံ အဏ္ဍဝိနာသနာဒိကံ လုနာတီတိ ကုလာဝကံ၊ ဏွု။

၆၂၈။ ဒွယံ ဂရုဠာနံ မာတရိ။ ဝိနော ပက္ခိနော နမန္တိ ယံ ဝိနတာ။ ထီပုမဒွယံ ဣတ္ထိပုရိသာနံ ဒွယံ မိထုနံ နာမ၊ သင်္ချာနဿ သင်္ချေယျနိဿိတတာယ ဣတ္ထိပုရိသာယေဝ မိထုနံ၊ မိထ သင်္ဂမေ၊ ဥနော။

ဆက္ကံ ယုဂဠမတ္တေ။ ယုဇ ယောဂေ၊ အ၊ ယုဂံ၊ အလပစ္စယေ ယုဂဠံ၊ ဠတ္တံ၊ ယုဂလမ္ပိ။ ဥဘ ပူရဏေ၊ ဏော၊ ဒွန္ဒာဒေသော စ၊ ဒွန္ဒံ၊ ယမု ဥပရမေ၊ ဏွု၊ အလော စ၊ ယမကံ၊ ယမလဉ္စ၊ အပစ္စယေ ယမံ။

၆၂၉-၆၃၁။ မဏ္ဍလန္တံ သမူဟေ။ သမ္မာ၊ ဝိသေသေန စ ဦဟတေ ပုဉ္ဇီဘူတတ္တာတိ သမူဟော၊ ဏော၊ သမံ သဟ အဝယဝေန ဦဟတိ တိဋ္ဌတီတိ ဝါ သမူဟော။ ဂဏ သင်္ချာနေ၊ ဂဏီယတိ အဝယဝေန သဟာတိ ဂဏော။ သဟ အဝယဝေန ဂစ္ဆတီတိ သင်္ဃာတော၊ ဟန ဂမနေ၊ ဏော၊ သဟ အဝယဝေန ဥဒယတီတိ သမုဒါယော၊ ဒါဂမော၊ မဇ္ဈေ ဒီဃော။ သဉ္စိနောတိ အဝယဝန္တိ သဉ္စယော၊ စိ စယေ။ သဟ အဝယဝေန ဒုဟယတီတိ သန္ဒောဟော၊ ဒုဟ ပပူရဏေ။ နိဿေသတော ဝဟတိ အဝယဝန္တိ နိဝဟော။ အဝယဝံ ကတွာ ဗျပိယတိ ဂစ္ဆတီတိ ဩဃော[ဥစျတေ ဩဃော ဥစ သမဝါယေ ဃဥ နိပါတနာ စဿ ဃော (စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၅။၃၉)]။ ဝိသန္တိ အဝယဝါ ယသ္မိန္တိ ဝိသရော၊ အရော။ အဝယဝံ သမီပေ ကရောတီတိ နိကရော။ ဧကေကာပေက္ခာယ အပ္ပတ္ထေန ကသင်္ခါတာ အဝယဝါ အာယန္တိ ယသ္မိံ ကာယော၊ အထ ဝါ ကုစ္ဆိတာနံ ကေသာဒီနံ အာယောတိ ကာယော၊ သော ဝိယ အဝယဝါနံ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ ကာယောတိ ဣဓ သမူဟော ဝုတ္တော။ အန္တတ္ထေန ခံသင်္ခါတံ အဝယဝံ ဓာရေတီတိ ခန္ဓော၊ ခါဒတိ အဝယဝေတိ ဝါ ခန္ဓော၊ အမဇ္ဈဒီဃေ သမုဒယော။ ဃဋ ဃဋနေ။ ဃဋနံ ရာသိဘဝနံ၊ ဃဋေန္တိ အဿံ အဝယဝါတိ ဃဋာ။ သဟ အဝယဝေန ဧတီတိ သမိတိ၊တိ။ သဟ အဝယဝေန ဂစ္ဆတီတိ သံဟတိ၊ ဟန ဂတိယံ၊တိ၊ နလောပေါ။ ရသ အဿာဒနေ၊ ဣဏ။ ပုဉ္ဇ ကုစ္ဆာယံ။ သဟ အဝယဝေန ဗျာပေတွာ အယတီတိ သမဝါယော။ ပူဂေါ တမ္ဗူလေပိ။ ဇနေတိ အဝယဝေတိ ဇာတံ၊ တော။ ကံ အတ္တာနံ ဒေတီတိ ကဒေါ၊ စက္ခာဒိကော သရီရာဝယဝေါ။ ကဒေါ ဝိယ ကဒေါ၊ အဝယဝေါ၊ တံ ဝကတိ အာဒဒါတီတိ ကဒမ္ဗကံ။ ဝိသေသေန ဦဟန္တျသ္မိံ အဝယဝါ ဗျူဟော။ ဝိတနောတိ အဝယဝေတိ ဝိတာနံ၊ ဏော။ ဂုပ ရက္ခဏေ၊ ဗော၊ ပဿ မော၊ ဂုမ္ဗော၊ ဂုမ္ဗမ္ပိ။ ကလံ အဝယဝဘာဝံ ပါတိ ရက္ခတီတိ ကလာပေါ၊ ‘‘ကလာ သောဠသမော ဘာဂေါ’’တိ ဟိ ဝုတ္တတ္တာ ကလာသဒ္ဒေါ ဘာဂတ္ထောပျတ္ထီတိ ဉာယတိ။ ဇလ ဒိတ္တိယံ။ ဇလတိ အဝယဝေနာတိ ဇာလံ။ အဝယဝေန မဏ္ဍတီတိ မဏ္ဍလံ၊ မဏ္ဍ ဝိဘူသာယံ၊ အလော။

၆၃၂။ သာဒ္ဓပဇ္ဇေန ဂဏဘေဒါ ဝုစ္စန္တေ။ တတြ ဇာတျာဒီဟိ သမာနာနံ ပါဏီနံ၊ အပါဏီနဉ္စ ဂဏော ဝဂ္ဂေါ နာမ၊ ယထာ ‘‘ဗန္ဓုဝဂ္ဂေါ၊ ကဝဂ္ဂေါ’’စ္စာဒယော၊ ဝဇ္ဇ ဝဇ္ဇနေ၊ ဝဇ္ဇေတိ အသမာနဇာတျာဒယောတိ ဝဂ္ဂေါ၊ ဏော၊ ဇ္ဇဿ ဂ္ဂေါ။ ဇန္တူနံ သမာနဇာတိယာနံ၊ ဝိဇာတိယာနဉ္စ ဂဏော ‘‘သင်္ဃော၊ သတ္ထော’’တိ စောစ္စတေ၊ ယထာ ‘‘ဘိက္ခုသင်္ဃော၊ ဝါဏိဇသတ္ထော’’စ္စာဒယော။ သံဟညန္တေ နိဗ္ဗိသေသေန ဉာယန္တေ အဝယဝါ တသ္မိန္တိ သင်္ဃော၊ ရော။ သရန္တိ ဝတ္တန္တိ အဝယဝါ ယသ္မိန္တိ သတ္ထော၊ ထော၊ ရဿ တော။

သဇာတိကာနံ သမာနဇာတိကာနံ ဇန္တူနမေဝ ဂဏော ကုလံ နာမ၊ ယထာ ‘‘ခတ္တိယကုလံ၊ ဂေါကုလ’’မိစ္စာဒယော။ ကုလ သင်္ချာနေ၊ ဗန္ဓုမှိ စ၊ အ၊ ကုလံ။ သဓမ္မီနံ သမာနဓမ္မာနမေဝ ဇန္တူနံ ဂဏော နိကာယော နာမ၊ ယထာ ‘‘ဘိက္ခုနိကာယော’’တိ။ စိ စယေ၊ ဏော၊ နိဗ္ဗိသေသေန စိနောတိ အဝယဝေတိ နိကာယော။

သဇာတိယတိရစ္ဆာနာနံယေဝ ဂဏော ‘‘ယူထော’’တျုစ္စတေ၊ သော စာနိတ္ထီ၊ ယထာ ‘‘ဟတ္ထိယူထော၊ မိဂယူထ’’မိစ္စာဒယော၊ ယု မိဿနေ၊ ထော၊ ဒီဃာဒိ၊ ယူထော၊ ‘‘ဂဏော ပသူနံ သမဇော၊ သမာဇောညေသ’မုစ္စတေ’’တိ [အမရ ၁၅။၄၂ ဂါထာယံ ပဿိတဗ္ဗံ] ဣဓာနာဂတဝစနမ္ပိ ဉာတဗ္ဗံ။

၆၃၃။ စတုက္ကံ ဂရုဠေ။ ကနကရုစိရတ္တာ သောဘနော ပဏ္ဏော ပက္ခော ယဿ သုပဏ္ဏော။ ဝိနဘာယ နာမ မာတုယာ အပစ္စံ ဝေနတေယျော၊ ဏေယျော။ ဂရံ ဝိသဓရံ ဟန္တီတိ ဂရုဠော၊ ဏော၊ ရန္တဿု၊ ဟဿ စ ဠတ္တံ၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော၊ ဂရုဍော။ ပက္ခိသီဟော၊ ဥဠူတီသော၊ ဝဇိရတုဏ္ဍော၊ သုဓာဟရော၊ သုဝဏ္ဏပက္ခော၊ ဘုဇဂါသနောပိ [တိကဏ္ဍသေသ ၁။၁။၄၂]။

ပိကန္တံ ကောကိလေ။ ပရေန ဝိဇာတိယေန ကာကေန ပေါသိတောတိ ပရပုဋ္ဌော၊ ပုသ ပေါသနေ၊ တော။ ပရေန ဘတော ပုဋ္ဌော ပရဘတော၊ ဘရ ဓာရဏပေါသနေသု၊ တော။ ကုဏ သဒ္ဒေါပကရဏေသု၊ အလော။ ကုက၊ ဝက အာဒါနေ၊ ဣလော၊ ကောကိလော။ အပိဟိတော ကာယတီတိ ပိကော၊ အပိ အန္တရဓာနေ၊ ဝဏ္ဏနာသော၊ အပိဿာကာရလောပေါ။

၆၃၄။ အဋ္ဌကံ မောရေ။ မုရ သံဝရဏေ၊ ဏော။ မယ ဂတိယံ၊ ဦရော၊ မဟိယံ ရဝတီတိ ဝါ မယူရော၊ ဓာတုဿ အတ္ထာတိသယေန ယောဂေါတိ နေရုတ္တော။ ဝရဟံ သိခဏ္ဍော၊ တံယောဂါ ဝရဟီ။ နီလာ ဂီဝါ ကဏ္ဌော ယဿ၊ ဘုဇင်္ဂဘုဇောပိ။

ဒွယံ မယူရမတ္ထကသိခါယံ။ သိခါ အဂ္ဂိဇာလာယဉ္စ၊ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာ။

၆၃၅-၆၃၆။ စတုက္ကံ မယူရကလာပေ။ သိခဏ္ဍိနော အယံ သိခဏ္ဍော၊ ဝရဟ ပါဓာနျေ၊ ပရိဘာသနဟိံသာဒါနေသု စ၊ ကရဏေ အ။ ကော မယူရော လသတိ ယေန ကလာပေါ၊ ဏော၊ သဿ ပေါ။ ပီ တပ္ပနကန္တီသု၊ ဆော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ရဿော စ။ ဒွယံ မောရဿ ပိဉ္ဆဋ္ဌေ အက္ခိသဏ္ဌာနေ။ စဒိ ဟိလာဒနေ၊ ဒိတ္တိယဉ္စ၊ ဏွု။ မေစကော ကဏှဝဏ္ဏေပိ ဝုတ္တော။

အဠျန္တံ ဘမရေ၊ ဆ ပဒါနိ အဿ။ မဓုံ ဝတယတိ ဘုဉ္ဇတေ မဓုဗ္ဗတော၊ ဝတ ဘောဇနေ။ ဘမ အနဝဋ္ဌာနေ၊ ပုပ္ဖမတ္ထကေ ဘမတီတိ ဘမရော၊ အရော။ အရ ဂမနေ၊ ဣ၊ ဠတ္တံ။

စတုက္ကံ ဂေဟဝနကပေါတေသု။ ပါရေန သဗလေန အာပတတီတိ ပါရာပတော၊ ပါရဝတောပိ။ ကပ အစ္ဆာဒနေ၊ ကမ္ပ စလနေ ဝါ။ ဩတော၊ ပရပက္ခေ မလောပေါ။ ကုက အာဒါနေ၊ အဋော၊ ဥဿတ္တမဿုတ္တဉ္စ။ ပကာရေန ရဝတီတိ ပါရေဝဋော၊ ရု သဒ္ဒေ၊ အဋော၊ ဥပသဂ္ဂဿ ဒီဃော၊ အဿေ၊ ပါရေဝဋော၊ ပရေဝဋောပိ။

‘‘ပါရာဝတော စ ဆေဇ္ဇော စ၊

ကပေါတော ရတ္တလောစနော၊

ပါရာပတော ကလရဝေါ၊

ပတ္တီ သေနော သသာဒနော’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၅။၁၄]။ –

ရဘသော။

၆၃၇။ ဒွယံ ဂိဇ္ဈေ။ ဂိဓ အဘိကင်္ခါယံ၊ ယော၊ ဈဿ ဈော၊ အသရူပဒွိတ္တံ၊ ဈပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ၊ တထာ ဓဿ ဇော။ ဂိဓတိသ္မာ အ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ဣဿတ္တံ၊ ဂန္ဓော။ တိကံ သေနသာမညေ။ ကုက္ကုဋာဒီနံ ကုလံ လုနာတိ ဆိန္ဒတီတိ ကုလလော၊ ကုလ သန္တာနေ ဝါ၊ အလော။ သေ ဂမနေ၊ နော။ သတ္တာနံ ဟိံသနတော ဗျဂ္ဃော ဝိယ ဗျဂ္ဃိ၊ သတ္တေ နာသေတီတိ နာသော။ ဗျဂ္ဃိ ဧဝ နာသောတိ သမုဒိတနာမံ။

သကုဏဂ္ဃာဒယော တယော တဗ္ဘေဒါ တဿ သေနဿ ဝိသေသာ။ သကုဏံ ဟန္တီတိ သကုဏဂ္ဃိ၊ သိန?။ အဋ ဂမနေ၊ ဏော။ အာဋော။ ဒဗ္ဗိသဒိသံ တုဏ္ဍံ ယဿ ဒွိဇဿ သော ဒဗ္ဗိမုခဒွိဇော။ ‘‘ဒဗ္ဗိမုခဒွိဇော အာဋော နာမာ’’တိပျေကော အတ္ထော၊ တဒါ ဒွေယေဝ သေနဘေဒါ။

၆၃၈။ စတုက္ကံ ဥလူကေ။ ‘‘ဥဟု’’န္တိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ဥဟုင်္ကာရော။ ‘‘ဥဒ္ဓံ ကဏ္ဏာ ယဿ ဥဒ္ဓံကဏ္ဏော’’တိ သမ္ပတ္တေ နိရုတ္တိနယေန ဥလူကော[ဥလဘိနေတ္တေထိ ဒဟတျုလူကော၊ ဥဒ္ဓါလောကနာ ဣတိ နိရုတ္တမ (အမရကောသုဂ္ဃာဋနဋီကာ ၁၅။၁၅)]၊ ဥစတိ သမဝေတိ ကောဋရန္တိ ဝါ နိပါတနာ။ ကုသ အက္ကောသေ၊ ယဿ အမနာပတာယ သဒ္ဒေန လောကာ ကောသန္တိ၊ သော ကောသိယော၊ ကောသိတဗ္ဗောတိ ကတွာ၊ ကောဋရေ ဝသတီတိ ဝါ ကောသိယော၊ နေရုတ္တော၊ ဝါယသာနံ ကာကာနံ အရိ သတ္တု၊ သက္ကဟွယော၊ ဒိဝါန္ဓော ဝက္ကနာသိကော၊ ဟရိနေတ္တော၊ ဒိဝါဘီတော၊ ကာကဘီရူ၊ ရတ္တိစာရီပိ။

ဝါယသန္တံ ကာကေ။ ‘‘ကာ’’ဣတိ သဒ္ဒံ ကာယတီတိ ကာကော။ ရိဋ္ဌံ မရဏလက္ခဏံ၊ တဒဿ နတ္ထိ အရိဋ္ဌော။ ဓင်္က ဃောရဝါသိတေ၊ အ။ ဗလိနာ ပုဋ္ဌော ဘတော။ ဝယ ဂမနေ၊ ဝယော ဧဝ ဝါယသော၊ သကတ္ထေ သော၊ သကိံပဇော၊ အတ္တဃောသော၊ ပရဘရော၊ ဗလိဘုဇော၊ ဂုဠှမေထုနောပိ။ သကိံ ဧကဝါရံပဇာ ပသူတိ ယဿ။ ‘‘ကာက’’ဣစ္စတ္တာနံ ဃောသယတိ။ ဝိဇာတိယံ ကောကိလံ ဘရတိ။

၆၃၉။ ကာကော ဝိယ ဥလတိ ဂစ္ဆတီတိ ကာကောဠော၊ ဠတ္တံ။ ဒေါဏကာကော၊ ဒဒ္ဓကာကောပိ။ ဒွယံ ‘‘ဗီ-လ္ौံ’’ဣတိ ချာတေ သကုဏေ။ လူ ဆေဒနေ၊ ဏော၊ ဝဿ ပေါ၊ လာပေါ၊ လာဝေါပိ။ လေဍ္ဍု ဝိယ အကတီတိ လဋုကိကာ[လေဍ္ဍုကိကာ (က။)]၊ ဏွု။

တိကံ ဟတ္ထိလိင်္ဂသကုဏေ။ ဝါရဏသဒိသတ္တာ ဝါရဏော။ ဟတ္ထိနော လိင်္ဂံ ဉာပကံ သောဏ္ဍံ ယသ္မိံ ဝိဇ္ဇတီတိ ဟတ္ထိလိင်္ဂေါ။ ဟတ္ထိသောဏ္ဍံ ယသ္မိံ ဝိဇ္ဇတိ၊ သော ဟတ္ထိသောဏ္ဍော စ ဝိဟင်္ဂမော စေတိ ဟတ္ထိသောဏ္ဍဝိဟင်္ဂမော။

၆၄၀။ ဒွယံ ဥက္ကုသေ။ ဥစ္စံ ကောသတီတိ ဥက္ကုသော၊ ကုသ သဒ္ဒေ၊ အ။ ကုရ သဒ္ဒေ၊ အရော၊ ထိယံ ကုရရီ။ ကောလဋ္ဌိပက္ခိမှိ ‘‘ဥဘုတ’’ဣတိ ချာတေ ပက္ခိမှိ ကုက္ကုဟော။ ကောလဋ္ဌိအဇ္ဈောဟာရကော ပက္ခီ ကောလဋ္ဌိပက္ခီ။ ‘‘ကုက္ကု’’ဣတိ သဒ္ဒါယတီတိ ကုက္ကုဟော၊ ဟော၊ ကုက အဝှာနေ ဝါ၊ ဥဟော။

တိကံ သုဝေ။ သု သဝနေ။ မနုဿသဒ္ဒမ္ပိ သုဏာတီတိ သုဝေါ၊ အ၊ ဥဝါဒေသော။ ‘‘ကီ’’ဣတိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ကီရော။ ကရောတိ မနုဿသဒ္ဒန္တိ ဝါ ကီရော။ အ၊ အဿီ။ သုက ဂတိယံ၊ သုန္ဒရံ ၊ သုဋ္ဌု ဝါ မနုဿသဒ္ဒံ ကာယတီတိ သုကော။ ဒွယံ ကုက္ကုဋမတ္တေ။ တမ္ဗာ စူဠာ ယဿ။ ကုက္ကုဋတီတိ ကုက္ကုဋော၊ ကုက၊ ဝက အာဒါနေ ဝါ၊ အဋော။

၆၄၁။ ဒွယံ နိဇ္ဇိဝှေ။ နတ္ထိ ဇိဝှာ ယဿ နိဇ္ဇိဝှော။ ဒွယံ ကောဉ္စာသကုဏေ။ ဣတ္ထိလိင်္ဂေန မိထုနာနံ နာမာနိ။ ကောဉ္စ ကောဋိလျပ္ပီဘာဝေသု၊ အ၊ ကောဉ္စာ။ ကန္တ ဆေဒနေ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ အဿု။ ကုဏ္ဍနီပိ၊ ကုဏ္ဍ ဒါဟေ။

ဒွယံ စက္ကဝါကေ။ စက္ကေန စက္ကသဒ္ဒေန ဥစ္စတေ စက္ကဝါကော၊ ဏော။ ဝစ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ၊ စက္ကမိစ္စာဝှာ ယဿ၊ ရထင်္ဂါဝှယနာမကောပိ၊ ရထင်္ဂံ စက္ကံ၊ တဿ အဝှယော ရထင်္ဂါဝှယော၊ သော နာမံ အဿ ရထင်္ဂါဝှယနာမကော၊ တေန ရထင်္ဂနာမော ရထစရဏသမာနော အဝှယော စောစ္စတေ။

လက္ခိတလက္ခဏာ စာတြ၊ လက္ခဏောပစရိတဝုတ္တိယာ၊ ဂေါဏမုချာယ ဝါ ဝုတ္တိယာ လက္ခိတေန အတ္ထေန ယတြ အတ္ထန္တရံ လက္ချတေ၊ သာ လက္ခိတလက္ခဏာ။ ယထာ ‘‘ရထာဝယဝါယုဓော’’ ဣစ္စတြ ရထာဝယဝသဒ္ဒေန စက္ကံ လက္ချတေ၊ န တဒါကတိ တန္နာမော စာယုဓဝိသေသော။ ‘‘ပန္တိရထော’’ဣစ္စတြ ပန္တိသဒ္ဒေန ဒသက္ခရံ ဆန္ဒော လက္ချတေ၊ န ဒသသဒ္ဒေါ၊ တေဟိ တု အာယုဓရထသဒ္ဒသန္နိဝေသော ‘‘စက္ကာဝယဝါယုဓော၊ ဒသရထော’’ ဣတိ ဒေဝဝိသေသော၊ ရာဇဝိသေသော စ လက္ချတေ၊ တထာတြာပိ ‘‘ရထင်္ဂ’’န္တျနေန ရထေကဒေသော လက္ခီယတေ၊ ‘‘အဝှာယတေ’’ဣစ္စနေန စ ပရိဘာသနံ၊ န တေနာပိ ဝါကသဒ္ဒေါ။ တေဟိ စ အညမညသန္နိဝေသော စက္ကဝါကောတိ ပက္ခိဝိသေသော လက္ခီယတေတိ ဂုဏတော သုက္ကာဒီဟိ ဧဝံဂတာ ဂေါဏီ ဝုတ္တိ။

ဒွယံ စာတကေ။ အယံ မေဃဇလပါယီ၊ သရ ဟိံသာယံ၊ သရဏံ သာရော၊ တံ ဂစ္ဆတီတိ သာရင်္ဂေါ။ ‘‘စာတကေ ဟရိဏေ ပုမေ၊ သာရင်္ဂေါ သဗလေ တိသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၂၃။၂၃]ရဘသော။ စတ ယာစနေ၊ ဏွု၊ ထောကကောပိ၊ ထောကံ ကံ ဇလံ ဤဟနီယဋ္ဌေန အဿတ္ထိ ထောကကော။

၆၄၂။ ဒွယံ ပက္ခိဗိဠာလေ။ တုလ ဥမ္မာနေ၊ ဣယော။ ပက္ခယုတ္တော ဗိဠာလော၊ ‘‘သူ’’။

ဒွယံ ရုက္ခကီဋခါဒကေ။ သတံ ပတ္တာနိ အဿ။ သရတိ ကီဋေတိ သာရသော၊ သော၊ ‘‘ခါဝ သာ’’။

ဒွယံ ကာကေဟိ သဒ္ဓိံ နီဠံ ကတွာ ဝသနကေ သုက္ကသကုဏေ။ ဝက အာဒါနေ၊ အ။ သေတဝဏ္ဏတာယ သုက္ကော စ သော ကာကေဟိ သဒ္ဓိံ နိဝါသနတော၊ ကာကသဏ္ဌာနတ္တာ ဝါ ကာကော စေတိ သုက္ကကာကော။

ဒွယံ ဝိသကဏ္ဌိကာယံ။ ဗလ ပါဏနေ၊ ဏွု၊ ဒီဃော၊ အာကော ဝါ။ ဝိသသဒိသော ကာဠဝဏ္ဏော ကဏ္ဌော ယဿာ သာ ဝိသကဏ္ဌိကာ၊ ဧတိဿာ ပုမော နာမ န ဝိဇ္ဇတိ။ ဝုတ္တဉ္စ အပဒါနေ –

‘‘ယထာ ဗလာကယောနိမှိ၊ န ဝိဇ္ဇတိ ပုမော သဒါ၊

မေဃေသု ဂဇ္ဇမာနေသု၊ ဂဗ္ဘံ ဂဏှန္တိ တာ တဒါ’’တိ [အပ။ ထေရ။ ၁။၁။၅၁၁]။

၆၄၃။ ဒွယံ ကင်္ကေ။ လောဟသဒိသော ပိဋ္ဌိ ယဿ လောဟပိဋ္ဌော။ ကင်္က လောလျေ၊ အ၊ ကင်္ကော။

ဒွယံ ပတ္တကဏ္ဌေ။ ခဉ္ဇော ဝိယ စရတီတိ ခဉ္ဇရီဋော၊ ဤဋော။ ပဿန္တာနံ ခံ သုခံ ဇနေတီတိ ခဉ္ဇနော။ ခဉ္ဇ ဂတိဝေကလျေ ဝါ၊ ယု။

ဒွယံ ဂါမစာဋကေ၊ စာဋကမတ္တေ ဝါ။ ကလဟံ ရဝတီတိ ကလဝိင်္ကော၊ ယဒါဒိ။ ကံ သုခံ လုနာတီတိ ဝါ ကလဝိင်္ကော၊ ဣကော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော စ။ စဋ ဘေဒေ၊ ဏွု၊ စာဋကော။

ဒွယံ ဝေဠုရိယစ္ဆဝိလောမေ စိတြပက္ခေ ‘‘သုဝဏ္ဏစူဠေ’’တိ ချာတေ။ ဒိဘ သန္ထမ္ဘေ၊ ဒွိတ္တံ၊ ဗိန္ဒာဂမော စ။ ‘‘ကိ’’ဣတိ သဒ္ဒံ ကရောတီတိ ကိကီ၊ ဏီ၊ စာသော၊ ဒိဝိပိ [စာသော ကိကီဒိဝိ (အမရ ၁၅။၁၆)]။

၆၄၄။ ဒွယံ မေဃသာမေ ‘‘ဋီ-ဋ္ौ’’ဣတိ ချာတေ။ ကဒမ္ဗယောဂါ ကာဒမ္ဗော။ ကာဠဝဏ္ဏော ဟံသော ကာဠဟံသော၊ ကာလဟံသောပိ။

ဒွယံ ‘‘ငဟေ-ဍော’’ဣတိ ချာတေ သကုဏေ။ သကုန္တော ဝုတ္တော၊ ‘‘သကုန္တော ပက္ခိဘေဒသ္မိံ၊ ဘာသပက္ခီခဂေသု စေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။ သုန္ဒရာကာရေန ပက္ခေန ယုတ္တော သကုဏော ဘာသပက္ခီ၊ ‘‘ဘာသန္တော သုန္ဒရာကာရေ၊ ဘာသန္တော ဘာသပက္ခိနီ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟေ။

ဒွယံ ‘‘နွာ-မီ-သွေ’’ဣတိ ချာတေ နီလပက္ခိနိ။ ဓူမျံ ဓူမံ အဋတိ သဟတီတိ ဓူမျာဋော၊ ဏော။ ကာဠဝဏ္ဏတာယ ကုစ္ဆိတံ လိင်္ဂံ ယဿ။ ဘိင်္ဂေါပိ။

ဒွယံ ဇလကုက္ကုဋေ။ ဒါ လဝနေ၊တိ၊ ဒါတိ ဦဟတိ ဥဿဟတီတိ ဒါတျူဟော၊ ခဏ္ဍိတဒ္ဓနိဣစ္စတ္ထော။ ကာလေ သဿမုတုမှိ ကဏ္ဌော ကဏ္ဍဒ္ဓနိ ယဿ ကာဠကဏ္ဌကော၊ သမာသန္တေ ကော။

၆၄၅။ ခုဒ္ဒါဒိ မဓုစ္ဆိဋ္ဌကရာဒိကော ကမ္မဘူတော ‘‘မက္ခိကာဘေဒေါ’’တျုစ္စတေ၊ မက္ခိ သင်္ဃာတေ၊ ဏွု၊ မက္ခိကာ၊ တာသံ ဘေဒေါ မက္ခိကာဘေဒေါ။ ပိင်္ဂလမက္ခိကာယံ ‘‘မှဏ’’ဣတိ ချာတာယံ ဒွယံ။ ဍံသ ဍံသနေ၊ ဍံသော။ ဒံသောပိ၊ ဍံသ ခါဒနေ ဝါ၊ ပိင်္ဂလမက္ခိကာတိဝဏ္ဏနာမံ။

မက္ခိကာယ အဏ္ဍံ အာသာဋိကာ နာမ၊ သဋ အဝယဝေ၊ ဏွု။ ဒွယံ ‘‘နှံ’’ဣတိ ချာတေ။ ပဋံ ဂစ္ဆတီတိ ပဋင်္ဂေါ၊ ပတင်္ဂေါပိ၊ သရတိ ဟိံသတီတိ သလဘော၊ အဘော၊ လတ္တံ၊ သလ ဂမနေ ဝါ။

၆၄၆။ ဒွယံ ‘‘ဆေံ’’ဣတိ ချာတေ၊ မက ပါဏေ၊ အသော၊ မကသော။ ဒွယံ နိဒါဃေ နုဟာဒီသု ဝရဏကမက္ခိကာယံ။ ‘‘စီရီ’’တိ သဒ္ဒါယတီတိ စီရီ၊ စိရိ ဟိံသာယံ ဝါ၊ နဒါဒိ၊ ဒီဃာဒိ။ ဈလ္လ သဒ္ဒေ၊ ဏွု၊ ဈလ္လိကာ။

ဒွယံ တာလပတ္တာဒျန္တရေသု နိလီနာယံ စမ္မပတ္တာယံ။ ဇတု ဝိယ ဇတုကာ၊ ဥပမာနေ ကော၊ ‘‘ရာမဌေ ဇတုကံ စမ္မ-ပတ္တဇတုကရေသု ထီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၉။၄၀] ဟိ ရဘသော။ အဇိနံ စမ္မံ ပတ္တံ ယဿာ အဇိနပတ္တာ။ ဒွယံ ဟံသသာမညေ။ ဟန္တိ အဒ္ဓါနံ ဟံသော။ သေတော ဆဒေါ ပတ္တံ ယဿ။ ယထာကထဉ္စိ ဗျုပ္ပတ္တီတိ ဝုတ္တတ္တာ အသေတစ္ဆဒေပိ၊ စက္ကင်္ဂေါ၊ မာနသောကောပိ၊ စက္ကဿ စက္ကဝါကဿေဝ အင်္ဂါနိ ယဿ။ မာနသံ သရော ဩကော ယဿ။

၆၄၇။ ယေ ရတ္တေဟိ လောဟိတေဟိ ပါဒတုဏ္ဍေဟိ စရဏစဉ္စူဟိ ဝိသိဋ္ဌာ သိတာ စ သရီရေ၊ တေ ရာဇဟံသာ နာမ၊ ဟံသာနံ ရာဇာနော ရာဇဟံသာ။

မလီနေဟိ ပါဒတုဏ္ဍေဟိ ဝိသိဋ္ဌာ ယေ တေ မလ္လိကာချာ၊ မလ၊ မလ္လ ဓာရဏေ၊ ဣ၊ သညာယံ ကော၊ ‘‘မလ္လိကော ဟံသဘေဒေ စ၊ တိဏသူလေ စ မလ္လိကေ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၅။၂၄]ရုဒ္ဒေါ။ အာချာသဒ္ဒေန ဗဟုဗ္ဗီဟိ။ အသိတေဟိ ကဏှေဟိ ပါဒတုဏ္ဍေဟိ ဝိသိဋ္ဌာ ယေ၊ တေ ဓတရဋ္ဌာ၊ ဓတရဋ္ဌာနံ အပစ္စာနိ ဓတရဋ္ဌာတိ၊ ဏော။

၆၄၈။ တိကံ တိရစ္ဆာနေ။ တိရိယံ အဉ္စယတီတိ တိရစ္ဆော၊ တိရိယဿ တိရော၊ အဉ္စတိဿ စ္ဆော။ ယုမှိ တိရစ္ဆာနော၊ တိရစ္ဆာနောယေဝ တိရစ္ဆာနဂတံ၊ တဗ္ဘာဝံ ဝါ ဂတံ ပတ္တံ၊ တေသု ဝါ ဂတံ အန္တောဂဓန္တိ တိရစ္ဆာနဂတံ၊ သိယာတိ ပကတျာနပေက္ခကြိယာပဒံ၊ ဘဝတျတ္ထော ဝါ ဟိ ကရောတျတ္ထော ဝါ ကဒါစိ ပကတျာနပေက္ခော ဘဝတိ၊ န ပန ဝိကတျာနပေက္ခော။ တထာ ကဒါစိ ဥဘယာပေက္ခောပိ ဘဝတိ၊ န ပနုဘယာနပေက္ခောတိ သဗ္ဗတြေဝံ။ သီဟာဒိဝဂ္ဂေါ။

အရညာဒိဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၇။ ပါတာလဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ

၆၄၉-၆၅၀။ စတုက္ကံ ပါတာလေ။ အဓရံ ဘုဝနံ အဓောဘုဝနံ။ ပတန္တိ အသ္မိံ ပါတာလံ၊ အလော၊ မဇ္ဈေ ဒီဃော။ နာဂါနံ လောကော။ ရသာယ တလံ ရသာတလံ။

သောဗ္ဘန္တံ ဆိဒ္ဒမတ္တေ။ ရဏ သဒ္ဒေ၊ ဓော၊ နတ္တံ၊ ယဒါဒိ။ ဝရ ဒိတ္တိယံ။ ဝိဂတော ဝရော ဝါရဏံ အဿ ဝိဝရံ၊ ဆိဒိ ဒွိဓာကရဏေ၊ ဒေါ။ ကုဟ ဝိမှယနေ၊ အရော။ သုသ သောသနေ၊ ဣရော။ ဗိလ ဘေဒနေ၊ အ။ သုသတော ဣ၊ သုသိ။ ဆိန္ဒိတွာ ဂစ္ဆတီတိ ဆိဂ္ဂလံ၊ ယဒါဒိ။ သုဋ္ဌု အဗ္ဘံ အာကာသံ အသ္မိံ သောဗ္ဘံ။

‘‘သုသိရ’’န္တိ ဆိဒ္ဒသာမညေ ယံ နပုံသကဝစနံ၊ တံ သစ္ဆိဒ္ဒေ ဆိဒ္ဒဝတိ ဒဗ္ဗေ တီသု၊ ယထာ ‘‘သုသိရော ရုက္ခော၊ သုသိရာ စိဉ္စာ၊ သုသိရံ ကဋ္ဌ’’န္တိ။

ဒွယံ ဘူမိဆိဒ္ဒေ။ ကာသ ဒိတ္တိယံ၊ ဥ။ အဝ ရက္ခဏေ၊ အဋော၊ အာဝါဋော၊ အဝါဋောပိ။ ဒွယံ သပ္ပာနံ ရာဇိနိ။ ဝသု ရတနံ ယဿတ္ထီတိ ဝါသုကီ။

၆၅၁။ ဒွယံ နာဂါနံ ရာဇိနိ။ ဒေဝေဟိပျဿန္တော နောပလဒ္ဓါတိ အနန္တော၊ သေသောပိ၊ သိသ ဟိံသာယံ၊ သိသတိ ကပ္ပန္တေတိ သေသော၊ အ။

ဒွယံ အဇဂရေ။ ဝဟတိသ္မာ အသော၊ ဝါဟသော။ အဇံ ဆာဂံ ဂိလတီတိ အဇဂရော၊ အ၊ ဣဿတ္တံ၊ လဿ ရတ္တဉ္စ။ သယီပိ၊ သယနသီလော သယီ။

ဒွယံ ဂေါနသသပ္ပေ ‘‘ငါ-စွေ’’ဣတိ ချာတေ။ ဂဝဿေဝ နာသာ အဿာတိ ဂေါနသော၊ သညာယံ နာသသဒ္ဒဿ နသော ကတော [ပါဏိနိ ၅။၄။၁၁၉]။ တိလံ ဣစ္ဆတီတိ တိလိစ္ဆော၊ တိရိယံ အဉ္စတီတိ ဝါ တိလိစ္ဆော၊ ယဒါဒိ။

ဒွယံ ဒေဍ္ဍုဘေ၊ ယော ‘‘ဇလသပ္ပော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဒေဍ္ဍုနာ ရာဇိယာ ဥဘတီတိ ဒေဍ္ဍုဘော။ ပိဋ္ဌေ ရာဇိယောဂါ ရာဇုလော၊ ဥလော၊ ဗဓိရသပ္ပေပျေတေ။

၆၅၂။ ကမ္ဗလော စ အဿတရော စာတိ ဣမေ ဒွေ နာဂကုလာ မေရုပါဒေ ဝသန္တိ။

ဒွယံ ဝေသ္မနိဝုဋ္ဌသပ္ပေ။ ‘‘ဝမ္မနီ’’တိပိ ပါဌော။ ‘‘အသုဒ္ဒေါ ဃရသပ္ပော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ နိဗ္ဗိသတာယ အမာရိတတ္တာ သီလယုတ္တံ အတ္တာ မနော ယသ္မိံ သိလုတ္တော၊ အဿု၊ ရဿာဒိ။

ဒွယံ ရုက္ခဂ္ဂါဒီသု နိဝုဋ္ဌသပ္ပေ။ နီလော ဟရိတော သပ္ပောတိ နီလသပ္ပော။ ‘‘နီလော ကဏှမှိ ဟရိတေ’’တိ ဟိ တာရပါလော။ ပဌမကာလေ သိလာယံ ဘဝတီတိ သိလာဘု။

၆၅၃-၆၅၄။ ဝိသဓရန္တံ သပ္ပမတ္တေ။ အာသိယံ ဝိသံ ဧတဿ အာသီဝိသော၊ အာသီ သပ္ပဒါဌာ။ ဘုဇ ကောဋိလျေ၊ ကုဋိလာယမာနော ဂစ္ဆတီတိ ဘုဇင်္ဂေါ၊ ဧဝံ ဘုဇဂေါ၊ ဘုဇင်္ဂမော စ။ အဟိ ဂမနေ၊ ဣ။ သရန္တော သပ္ပတိ ဂစ္ဆတီတိ သရီသပေါ၊ အဿီ၊ သံယောဂလောပေါ၊ အလုတ္တသမာသောယံ၊ ဘုဇင်္ဂဘုဇင်္ဂမာပိ၊ သဗ္ဗဓရကတေ ပန ‘‘ဘုသံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝါ ကုဋိလံ သပ္ပတီတိ သရီသပေါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဖဏယောဂါ၊ ဤ၊ ဖဏီ။ သပ္ပတိသ္မာ အ၊ ဘူမိဖုဋ္ဌေန ဂတ္တေန ဂတိ သပ္ပနံ။ အရံ သီဃံ ဂစ္ဆတီတိ အလဂဒ္ဒေါ၊ မဿ ဒေါ၊ ရဿ လတ္တဉ္စ၊ အလဂဒ္ဒေါ၊ ဇလသပ္ပေပျယံ၊ ‘‘အလဂဒ္ဒေါ ဇလဝါဠော’’တိ [အမရ ၈။၅] ဟိ အမရသီဟော။ ဘောဂေါ ဖဏိကာယော၊ တံယောဂါ ဘောဂီ။ ပန္နံ ဂစ္ဆတီတိ ပန္နဂေါ၊ ပါဒေဟိ ဝါ န ဂစ္ဆတီတိ ပန္နဂေါ။ ဒွေ ဇိဝှာ အဿ။ ဥရသာ ဂစ္ဆတီတိ ဥရဂေါ။ ဝိသေသေန အာလာတိ ဂဏှာတိ အာယုန္တိ ဝါဠော၊ လဿ ဠတ္တံ၊ ဝါ ဂမနေ ဝါ၊ အလော။ ဒီဃသရီရတာယ ဒီဃော။ ဒီဃာ ပိဋ္ဌိ ယဿ၊ သမာသေ ကော။ ဥဒရမေဝ ပါဒေါ ယဿ။ ဝိသံ ဓရတိ။ စက္ကီ၊ ကုဏ္ဍလီ၊ ဂူဠှပါဒေါ၊ စက္ခုဿဝေါ၊ ကာကောဒရော၊ ဒဗ္ဗီကရော၊ ဗိလေသယော၊ ဇိမှဂေါ၊ ပဝနာသနောပိ။ သိရသိ စက္ကယောဂါ စက္ကီ။ ကုဏ္ဍလမိဝ ဝပု အဿတ္ထီတိ တံယောဂါ ကုဏ္ဍလီ။ စက္ခုနာ သုဏောတီတိ စက္ခုဿဝေါ။ ကာကောဒရမိဝ ဥဒရံ အဿ။ ဒဗ္ဗိဂတိကတ္တာ ဖဏာ ဒဗ္ဗီ၊ တံ ကရောတိ ဗန္ဓတီတိ ဒဗ္ဗီကရော။ သာမညနိဒ္ဒေသေပိ ကဏှသပ္ပာဒိယေဝ ဒဗ္ဗီကရော။ ဇိမှံ ကုဋိလံ ဂစ္ဆတီတိ။ ပဝနာသနော ဝါတဘောဇီ။

ဖဏိနော သပ္ပဿ တနု ကာယော ဘောဂေါ နာမ။ ဘုဇတီတိ ဘောဂေါ၊ ဘုဇ ကောဋိလျေ၊ ဏော။

၆၅၅-၆၅၆။ ဒွယံ သပ္ပဿ ဒါဌာယံ။ အသတိ ယေန အသံ၊ မုခံ၊ တသ္မိံ ဘဝါ အာသီ၊ သပ္ပဿ ဒါဌာ ဒန္တုတ္တမာ။ ဒွယံ သပ္ပဿ ဇိဏ္ဏတစေ ၊ နိမုစ္စတေ ယသ္မာ သပ္ပောတိ၊ ဏော။ ကဉ္စုကသဒိသတ္တာ ကဉ္စုကော။ သမာ တုလျတ္ထာ။

ဒွယံ ဝိသမတ္တေ။ သောဏိပထဂတံ ဝိသတိ ဒေဟန္တိ ဝိသံ၊ ဝိသ ပဝေသနေ။ ဂိရတီတိ ဂရဠံ၊ အဠော။

ဟလာဟလော၊ ကာဠကူဋော၊ အာဒိနာ ကာကောလာဒယော စ သတ္တာတိ ဣမေ နဝ တဗ္ဘေဒါ တဿ ဝိသဿ ဘေဒါ။ ဝုတ္တဉ္စ –

‘‘ပုမေ ပဏ္ဍေ စ ကာကောလ-ကာဠကူဋဟလာဟလာ၊

သောရဋ္ဌိကော သုက္ကိကေယျော၊ ဗြဟ္မပုတ္တော ပဒီပနော၊

ဒါရဒေါ ဝစ္ဆနာဘော စ၊ ဝိသဘေဒါ ဣမေ နဝါ’’တိ [အမရ ၈။၁၀-၁၁]။

တတြ ဟလာဟလော ပုမေ၊ ဝါကာရေန နပုံသကေပိ၊ ‘‘ဟာလာဟလ’’န္တိ ဟိ တိကဏ္ဍသေသေ[တိကဏ္ဍသေသ ၁။၈။၅] ဒီဃာဒိပိ။ တာလပတြသဏ္ဌာနော နီလပတြော ဂေါထနာကတိဖလော ဂစ္ဆော ဟလာဟလော။ အဿ စ သမီပေ ရုက္ခာဒယော ဍယှန္တေ။ ဟိမဝတိ၊ ကိက္ကိန္ဒာယံ၊ ကောင်္ကဏေသု၊ ဒက္ခိဏသမုဒ္ဒေ စ ဇာယတေ၊ ဟနတီတိ ဟလော၊ အ၊ နဿ လော၊ ဟလာနမ္ပိ ဟလော ဟလာဟလော၊ မဇ္ဈဒီဃော။ တိရိယလေခါယ စိတံ ဒွိဇပဒေဟိ ယုတ္တံ၊ တထာ ဂဏ္ဌိဘိ ဗျာပိတံ ဗိန္ဒုဘိဒေဝ ယံ ဃနတရေဟိ၊ တံ ကာဠကူဋံ။ ဣဒဉ္စ ပုထုမာလိနာမဿာသုရဿ သောဏိတမှာ ဧဝ အသုရသမယေ [ဒေဝါသုရရဏေ (?)] သမုပ္ပန္နဿ အဿတ္ထရုက္ခသဒိသဿ ရုက္ခဿ နိယျာသော၊ အဟိစ္ဆတ္တမလယကောင်္ကဏသိင်္ဂဝေရပဗ္ဗတာဒီသု စောပ္ပဇ္ဇတေ။ ဝဏ္ဏေန ကာဠဉ္စ တံ သတ္တာနံ ဇီဝိတဟရဏတော လောဟမုဂ္ဂရသဒိသတာယ ကူဋဉ္စေတိ ကာဠကူဋံ။

ဗြဟ္မပုတ္တော တု ကပိလော၊ မလယဒ္ဒိဘဝေါ ခရော၊

ပဒီပနော တု ဒဟနော၊ ရတ္တဝဏ္ဏော’ဉ္ဇနဒ္ဒိဇော [စိန္တာမဏိဋီကာ ၈။၁၀-၁၁]။

ဒရဒေ ဘဝေါ ဒါရဒေါ၊ သုပ္ပဘနာမကော တံဒေသပသိဒ္ဓါ စ။ ဝစ္ဆနာဘော သိန္ဒုဝါရပတ္တသဒိသော စ တံသမီပေ ရုက္ခော န ဝဒ္ဓတေ၊ တံသမ္ဖဿဝါယု စ ဇရယတိ၊ ဝိဉ္ဈာယံ၊ ကိက္ကိန္ဒာယဉ္စ ဇာယတေ၊ ဧဝံ ဝိသန္တရာနမ္ပိ သရူပံ အာဂမတော ဝိညေယျံ။

ဒွယံ ဓနတ္ထံ သပ္ပဂ္ဂါဟေ။ ဝါဠံ သပ္ပံ ဂဏှနသီလတာယ ဝါဠဂါဟီ။ အဟိနော တုဏ္ဍေန မုခေန ဒိဗ္ဗတီတိ အဟိတုဏ္ဍိကော၊ ဏိကော၊ ‘‘ဝါဠဂ္ဂါဟော’ဟိတုဏ္ဍိကော’’တိ [အမရကောသေ ၈။၁၁-ဂါထာယမ္ပိ]အမရမာလာ။

၆၅၇။ တိကံ နိရယေ။ အယော ဣဋ္ဌဖလံ၊ သော နိဂ္ဂတော အသ္မာတိ နိရယော၊ နိန္ဒိတော ရယော ဂမနံ ဧတ္ထာတိ ဝါ နိရယော။ ဒုဋ္ဌာ ဂတိ ဒုဂ္ဂတိ။ အပုညေ နေတီတိ နရကော၊ ဏွု၊ ရန္တော စ၊ နရကော။

တေသု နိရယေသု ယော ‘‘မဟာနိရယော’’တိ ဝုတ္တော၊ သော အဋ္ဌဓာ ဟောတီတိ တံ ဒဿေတိ ‘‘သဉ္ဇီဝေါ’’စ္စာဒိနာ သိလောကေန။ မရန္တာပိ ကမ္မဖလာနုဘဝနတ္ထံ ပုနပ္ပုနံ ဇီဝန္တိ အသ္မိံ သဉ္ဇီဝေါ။ ယတ္ထ နိရယေ နေရယိကာနံ သရီရာနိ ဝဍ္ဎကီနံ ကာဠသုတ္တေန သညာဏံ ကတွာ ဝါသိယာ တစ္ဆန္တိ၊ သော ကာဠသုတ္တော။ ဘုသံ၊ ပုနပ္ပုနံ ဝါ ဒုက္ခိတသဒ္ဒေန ရဝန္တိ အသ္မိံ ရောရုဝေါ၊ မဟန္တော စ သော ရောရုဝေါ စာတိ မဟာရောရုဝေါ။ ပုန ‘‘ရောရုဝေါ’’တိ စူဠရောရုဝေါ ဝုတ္တော။ ဘုသံ ပတန္တိ အသ္မိံ ပတာပနော၊ ‘‘ဝီစိ တရင်္ဂေ အပ္ပေ စာ’’တိ ရုဒ္ဒေါ၊ နတ္ထိ သုခဿ ဝီစိ လေသောပိ အတြာတိ အဝီစိ၊ ‘‘ဝီစိ သုခတရင်္ဂေသူ’’တိ တိကဏ္ဍသေသော[တိကဏ္ဍသေသ ၃။၃။၇၈]၊ တသ္မာ နတ္ထိ ဝီစိ သုခံ ဧတ္ထာတိ အဝီစိ။ သမန္တတော အာဂတေဟိ ပဗ္ဗတေဟိ ဟညန္တိ အတြာတိ သင်္ဃာတော။ တပန္တိ အတြ တာပနော၊ ဣတိသဒ္ဒေါ အဋ္ဌန္နံ ပရိသမာပနတ္ထော။

၆၅၈။ တတ္ထ နိရယေသု ဝေတရဏီ စ လောဟကုမ္ဘီ စာတိ ဣမေ ဒွေ နိရယာ ဇလာသယာ ဇလာဓာရာ၊ တေ စ ထိယံ၊ တရဏီ နာဝါ၊ သာ နတ္ထိ ယဿံ ဝေတရဏီ။ လောဟမယာ ကုမ္ဘီ လောဟကုမ္ဘီ။

ဒွယံ နိရယပါလေ။ ကာရဏာ ယာတနာ၊ သာ စ တိဗ္ဗဝေဒနာ၊ တံ ကရောတီတိ ကာရဏိကော။ နိရယဂတသတ္တေ ပါတီတိ နိရယပေါ။

ဒွယံ နိရယဂတသတ္တေ။ နိရယံ ဂစ္ဆတီတိ နေရယိကော။ နရကံ ဂစ္ဆတီတိ နာရကော။

၆၅၉။ ဥဒဓိ ပရိယန္တံ သမုဒ္ဒဿ နာမံ။ အဏ္ဏော ဇလံ၊ သော ဝါတိ ဂစ္ဆတိ ယသ္မိံ အဏ္ဏဝေါ၊ အဏ္ဏော ယသ္မိံ ဝိဇ္ဇတီတိ ဝါ အဏ္ဏဝေါ၊ အဿတ္ထျတ္ထေ ဝေါ။ သဂရေဟိ ရာဇကုမာရေဟိ ခတော သာဂရော၊ သာနံ ဓနာနံ အာကရောတိ ဝါ သာဂရော၊ ကဿ ဂေါ၊ သာဂ သံဝရဏေ ဝါ၊ အရော။ သန္ဒတေတိ သိန္ဓု၊ သန္ဒ သဝနေ၊ ယဒါဒိ။ ဥဒိ က္လေဒနေ၊ သမ္မာ က္လိဒန္တိ စန္ဒောဒယေ အသ္မာ အာပါနီတိ သမုဒ္ဒေါ။ ဇလာနိ၊ ဥဒကာနိ စ နိဓီယန္တေ၊ ဓီယန္တေ စာတြာတိ ဇလနိဓိ၊ ဥဒဓိ စ၊ ဥဒကဿ ဥဒါဒေသော။

တဿ သမုဒ္ဒဿ ခီရဏ္ဏဝေါ၊ အာဒိနာ လဝဏောဒေါ၊ ဒဓျုဒေါ၊ ဃတောဒေါ၊ ဥစ္ဆုရသောဒေါ၊ မဒိရောဒေါ၊ သာဒုဒကော စာတိ ဣမေ သတ္တ မဟဏ္ဏဝဝိသေသာ ဘဝန္တိ [ဗျာချာသုဓာ ၁။၁၀။၂]။ ခီရဝဏ္ဏော အဏ္ဏဝေါ ခီရဏ္ဏဝေါ။

၆၆၀။ အဿ သမုဒ္ဒဿ ကူလဒေသော တီရဒေသော ဝေလာ နာမ၊ ဝိဂစ္ဆန္တိ ဣရာ ယဿံ ဝေလာ၊ လတ္တံ။ စက္ကမိဝ သလိလာနံ ဇလာနံ ဘမော ဘမနံ အာဝဋ္ဋော နာမ၊ အာဝဋ္ဋန္တိ ဇလာနိ အတြာတိ အာဝဋ္ဋော။

တိကံ ဗိန္ဒုမှိ။ ထု အဘိတ္ထဝေ၊ ဝေါ၊ ဥဿေ။ ဝိဒိ အဝယဝေ၊ ဥ၊ ဗိန္ဒု။ ဖုသ ဖုသနေ၊ တော၊ ဖုသိတံ။ ပါကာရေ၊ ဂေဟာဒိတိတ္တိယဉ္စ ဇလနိဂ္ဂမော ဘမော နာမ၊ ဘမု အနဝဋ္ဌာနေ။

၆၆၁။ သိလောကော ဥဒကေ။ အာပ ဗျာပနေ၊ အပ္ပောတိ သဗ္ဗတြာတိ အာပေါ။ ပါတဗ္ဗန္တိ ပယော၊ ပါ ပါနေ၊ ဏျော။ ရဿော ၊ ပယော။ ဇလ ဓညေ၊ အ။ ဝါရယတိ နိန္နောနတန္တိ ဝါရိ၊ ဝရ နိသေဓေ၊ ဏိ၊ ဝါရယတိ ပိပါသန္တိ ဝါ ဝါရိ။ ပီယတေတိ ပါနီယံ၊ အနီယော။ သလတီတိ သလိလံ၊ သလ ဂတိယံ၊ ဣလော။ ဥဒိ က္လေဒနေ၊ ဏွု၊ ဥလောပေါ၊ ဒကံ ပိပါသစ္ဆေဒံ ကရောတီတိ ဝါ ဒကံ၊ ‘‘ဒါ ဒါနစ္ဆေဒဓာတူ’’တိ [ဧကက္ခရကောသ ၂၀ ဂါထာ] ဟိ ဧကက္ခရကောသေ၊ ရဿော။ အန သဒ္ဒေ၊ အ၊ ဒွိတ္တံ၊ အရ ဂမနေ ဝါ၊ တော၊ အန္နာဒေသော၊ ဏတ္တံ။ နီ နယေ၊ ဤရော။ ဝန သမ္ဘတ္တိယံ။ ဝနီယတေ ပိပါသေဟီတိ ဝနံ။ ဝါ ဂမနေ၊ အလော။ တာယတေ ပါလယတေတိ တောယံ၊ တာ ပါလနေ၊ စုရာဒိ၊ ယော၊ အာကာရဿောတ္တံ။ အမ္ဗ သဒ္ဒေ၊ ဥ၊ အမ္ဗု။ ဥဒိ ပသဝနက္လေဒနေသု၊ ဏွု၊ ဥဒကံ။ ကရ ကရဏေ၊ ကွိ၊ ကံ။ ကမလံ၊ ခီရမ္ပိ၊ ကမု ဣစ္ဆာကန္တီသု၊ အလော။ ခနု ဟိံသာယံ၊ ဤရော၊ နလောပေါ၊ ခီ ခယေ ဝါ၊ ခီရံ။

၆၆၂။ စတုက္ကံ တရင်္ဂေ။ တရန္တော ဂစ္ဆတိ၊ တီရံ ဝါ ဂစ္ဆတီတိ တရင်္ဂေါ၊ အလုတ္တသမာသော၊ ပရတြ ဤဿတ္တံ။ သယမေဝ ဘိဇ္ဇတေတိ ဘင်္ဂေါ၊ အ။ ဦဟ ဝိတက္ကေ၊ မိ၊ ဟလောပေါ၊ ဦမိ၊ အရ ဂမနေ ဝါ၊ မိ၊ အဿူ၊ ရလောပေါ။ ဝိမှယံ ဝိစိတ္တံ စိနောတီတိ ဝီစိ၊ ဣ၊ ဥပသဂ္ဂဿ ဒီဃော၊ ဧတေ ဒွေ ပုမိတ္ထိယံ။

ဥလ္လောလော၊ ကလ္လောလော စာတိ ဣဒံ ဒွယံ မဟာဝီစီသု ကထျတေ၊ လောလ ဥမ္မာဒနေ၊ ဥလ္လောလယတီတိ ဥလ္လောလော၊ ဏော၊ ဥလ ဂမနေ ဝါ၊ ဩလော၊ ဒွိတ္တံ။ ကလ္လ သဒ္ဒေ၊ ဩလော၊ ကလ္လောလော။

၆၆၃။ သိလောကဒ္ဓံ ကဒ္ဒမေ။ ဇလံ ဗလတေ ဇမ္ဗာလော၊ ကမ္မနိ ဏော၊ မကာရော ဝဏ္ဏဝိကာရော။ ကလ သင်္ချာနေ၊ အလော။ ပစ ဝိတ္ထာရဝစနေ၊ ကမ္မနိ ဏော။ စိက္ခ ဝစနေ၊ အလော၊ ဒွိတ္တံ။ ကဒ မဒ္ဒေ၊ အမော၊ ဒွိတ္တံ။

ဆက္ကံ ဝါလုကာယံ။ ပုလ မဟတ္ထေ၊ ဣနော၊ ဠတ္တံ။ ဝလ သံဝရဏေ၊ ဏွု၊ အဿု၊ ဝါလုကာ၊ ထီ။ ဝဏ္ဏ သဒ္ဒေ၊ ဝဏ္ဏော။ မရ ပါဏစာဂေ၊ ဥ၊ မရု၊ ဒေဝေပိ။ အရ ဂမနေ၊ ဥ၊ အဿု၊ ဥရု၊ မဟန္တေပိ၊ ဝဏ္ဏော စ မရု စ ဥရု စ ဝဏ္ဏမရူရု။ သိစ ပဂ္ဃရဏေ၊ တော၊ သိကတာ၊ ထီ။

၆၆၄။ ဇလမဇ္ဈဂတံ တလံ ကမ္မဘူတံ ‘‘အန္တရီပံ၊ ဒီပေါ’’တိ စောစ္စတေ။ ဒွိဓာဂတာနံ အာပါနံ အန္တရဂတံ အန္တရီပံ၊ အာကာရဿီ။ ‘‘အန္တရီယ’’န္တိ ဝါ ပါဌော၊ တဒါ ဒွိဓာဂတာနံ အာပါနံ အန္တရေ ဘဝံ အန္တရီယန္တိ ဝိဂ္ဂဟော၊ အကာရဿီ။ ဒွိဓာဂတာနိ အာပါနိ အသ္မိံ ဟေတုဘူတေတိ ဒီပေါ။ ဝကာရအာကာရာနံ လောပေါ၊ ဣဿီ စ၊ ဒီပေါ၊ ဝါကာရေန ဒီပမ္ပိ။

ပဉ္စကံ တီရဿ နာမံ။ ပါရ တီရ ကမ္မသမ္ပတ္တိယံ၊ စုရာဒိ၊ အ။ ကူလ အာဝရဏေ၊ ဏော။ ရုဓ အာဝရဏေ၊ ရောဓံ။ အညပါရာဒိနိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘ပတီရ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တဋ ဥဿယေ၊ အ၊ ထိယံ၊ တဋီ။

၆၆၅။ ပရမှိ တီရသ္မိံ ပါရသဒ္ဒေါ၊ သော စ နပုံသကေ၊ ပါရ တီရ ကမ္မသမ္ပတ္တိယံ၊ ပါရ သာမတ္ထိယေ ဝါ၊ ပါရယတိ တရင်္ဂါဒယော ဝါရေတုန္တိ ပါရံ။ ဩရန္တုတီရံ ‘‘အပါရ’’န္တျုစ္စတေ၊ အဝရေ တီရဒေသေ ဘဝံ ဩရံ၊ ဏော။ ပါရတော အညံ တီရံ အပါရံ။

ပဉ္စကံ ဥဠုမ္ပေ။ ဥဠုတော ဒကတော ပါတိ ရက္ခတိ ဥဠုပေါ၊ သောယေဝ နိဂ္ဂဟီတာဂမဝသေန ဥဠုမ္ပော။ ပ္လဝတိ၊ ပ္လဝန္တိ အနေနာတိ ဝါ ပ္လဝေါ၊ ပ္လဝ ဂမနေ၊ ဂမနံ အတြ ဇလဂမနံ။ ကုလ သန္တာနေ၊ အ၊ ကေ ဥလတိ ဂစ္ဆတီတိ ဝါ ကုလ္လော၊ အ၊ ဒွိတ္တံ။ တရန္တိ အနေန တရော၊ တရ ပ္လဝတရဏေသု။ ဂမနာဂမနဝသေန ပုနပ္ပုနံ ဇလေ အရန္တိ ယာယ၊ သာ ပစ္စရီ၊ အ၊ နဒါဒိ။

၆၆၆။ တိကံ နာဝါယံ။ တရန္တိ ယာယ တရဏီ၊ ယု၊ နဒါဒိ၊ ဣပစ္စယေ တရိ၊ ဤမှိ တု တရီ။ နု ထုတိယံ၊ အ၊ ဝုဍ္ဎာဝါဒေသာ၊ နာဝါ။ ဒွယံ လင်္ကာရထမ္ဘေ။ ကူပ ဂမနေ၊ ဏွု၊ ကူပကော၊ အပစ္စယော ဝါ၊ တဒါ သကတ္ထေ ကော။ ကမု ဣစ္ဆာယံ၊ ဘော၊ သကတ္ထေ ကော၊ အဿု စ၊ ကုမ္ဘကံ။

ဒွယံ ‘‘ပေ သေံ’’ဣတိ ချာတေ။ တရဿ ပစ္ဆာဘာဂေ ဗန္ဓိတဗ္ဗောတိ ပစ္ဆာဗန္ဓော။ ဂ’မိစ္ဆိတဒိသံ အဋတိ ယေန ဂေါဋဝိသော၊ ဣသော၊ အဝန္တော စ အဿောတ္တဉ္စ၊ ဂေါဋဝိသော။ ဒွယံ ‘‘ပေ တမာ’’ဣတိ ချာတေ။ နာဝါယ ကဏ္ဏော ဝိယ ကဏ္ဏော၊ မဟန္တော ကေနိပါတော၊ တေန ပဝဟဏပတိသဝနတော၊ တံ ဓရတီတိ၊ ကမ္မနိ ဏော။ နာဝါယ ယုတ္တော နာဝိကော။

၆၆၇။ ဒွယံ နာဝါယ ဂမနောပါယေ။ အရတိ ယေနာတိ အရိတ္တံ၊ ဆဒါဒီဟိ တတြဏ၊ ဣကာရာဂမော၊ ဒွိတ္တဉ္စ။ ကေ ဇလေ နိပါတိယတေ ကေနိပါတော၊ အလုတ္တသမာသောယံ။

ဒွယံ နိယာမကေ။ ပေါတော ပဝဟနံ၊ တံ ဝါဟယတီတိ ပေါတဝါဟော။ နိယစ္ဆတိ ပေါတန္တိ နိယာမကော၊ ယမု ဥပရမေ၊ နိပုဗ္ဗော ဂမနေ၊ ဏွု၊ နိယာမကော၊ စုရာဒိ။ နိယာမကေပိ။

ယေ ဝါဏိဇာ နာဝါယ ဝါဏိဇကမ္မံ အာစရန္တိ၊ တေ သံယတ္တိကာ နာမ၊ သံယာနံ သံယာတြာ၊ ဒီပန္တရဂမနံ၊ တြဏ၊ သာ ပယောဇနမေတေသံ သံယတ္တိကာ၊ ဏိကော၊ ရလောပေါ၊ ရဿော စ။ တပစ္စယေန ဝါ သိဒ္ဓံ။ ပေါတဝါဏိဇာပိ၊ ပေါတော ပဝဟနံ၊ တဿ ဝါဏိဇာ။

၆၆၈။ လင်္ကာရာဒယော၊ ဖိယာဒယော စ နာဝါယ အင်္ဂါ အဝယဝါ။ လော ဣန္ဒော၊ တဿ ကာရဏံ လင်္ကာရော။ ဝဋော ဝုစ္စတိ သိဝဋော၊ တဒါကာရတာယ ဝဋာကာရော။ ‘‘ဝဋော ကမဒ္ဒေ နိဂြောဓေ’’တိ ဟိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။ ဖာ ဝုဍ္ဎိယံ၊ ဣယော၊ ဖိယော။

ဒွယံ ‘‘တလက’’ဣတိ ချာတေ။ ပူ ပဝနေ၊ တော၊ ဝုဍ္ဎိ၊ ပဝဟတိ နိယာမကေတိ ပဝဟနံ။ ဝုတ္တန္တိ ကြိယာပဒံ။ ဒွယံ ကဋ္ဌမ္ဗုဝါဟိနိယံ၊ ဒုဏ ဂတိဟိံသာသု၊ အ၊ နဒါဒိ၊ ဝုဍ္ဎိ၊ ဒေါဏီ။ အမ္ဗုံ နေတိ ယေန အမ္ဗဏံ၊ ဥဿတ္တံ၊ ဏတ္တဉ္စ၊ အမ္ဗ သဒ္ဒေ ဝါ၊ ယု။

၆၆၉။ တိကံ ဂမ္ဘီရေ။ ဂမု ဂမနေ၊ ဤရော၊ ဘောန္တော စ မလောပေါ စ၊ ဂဘီရော။ မာလောပေ တု ဂမ္ဘီရော၊ ဂစ္ဆန္တာ ဘာယန္တိ အသ္မိန္တိ ဝါ ဂဘီရော၊ ဂမ္ဘီရော စ။ နိပုဗ္ဗော မန အဘျာသေ၊ ဏော၊ မဿ နော။ တဗ္ဗိပက္ခတော ဂမ္ဘီရဝိပရီတတော ဥတ္တာနံ နာမ၊ ဥဂ္ဂတံ တာနံ ပမာဏံ အဿ ဥတ္တာနံ၊ အဂမ္ဘီရံ။

ဒွယံ အဂါဓေ။ ဂါဓ ပတိဋ္ဌာကင်္ခါသု၊ ဂန္ထေ စ၊ နတ္ထိ ဂါဓံ ယတြ အဂါဓံ။ န ဟေဋ္ဌိမတလံ ဖုသတိ ယတြ အတလမ္ဖဿံ။

တိကံ အပ္ပသန္နေ။ နတ္ထိ အစ္ဆဘာဝေါ အတြ အနစ္ဆော။ ကလုသံ ပါပေပိ ဝုတ္တံ။ ဝိလ ဘေဒနေ၊ ဏော၊ အာဝိလော။ အဝ ရက္ခဏေ ဝါ၊ ဣလော။

၆၇၀။ တိကံ နိမ္မလေ။ ဆော ဆေဒနေ၊ န ဆိန္ဒတိ ဒဿနန္တိ အစ္ဆော၊ ဏော၊ သစ္ဆောပိ၊ သရ ဝိသရဏေ၊ တော၊ အန္နာဒေသော။ နတ္ထိ မလံ ဧတသ္မိံ ဝိမလော။ ဂဘီရပ္ပဘုတီ ဂဘီရာဒယော ဝိမလန္တာ တီသု လိင်္ဂေသု။

ပဉ္စကံ ကေဝဋ္ဋေ။ ဓာ ဓာရဏေ၊ ဤဝရော။ မစ္ဆေ ဟန္တွာ ဇီဝတီတိ မစ္ဆိကော၊ ဣကော။ မစ္ဆေ ဗန္ဓတိ ဇာလေနာတိ မစ္ဆဗန္ဓော၊ မစ္ဆေ ဝဓတီတိ ဝါ မစ္ဆဗန္ဓော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ကံ ဇလံ၊ တဿ ဤလက္ခီ၊ တာယ ဝဋ္ဋော ဝဋ္ဋနံ အဿတ္ထီတိ ကေဝဋ္ဋော။ ကေဝတ္တောပိ၊ ဏော။ ဇာလေ နိယုတ္တော၊ ဇာလေန ဟန္တီတိ ဝါ ဇာလိကော၊ ဒါသောပျတြ၊ ဒါသ ဒါနေ၊ အ၊ ‘‘ဒါသော ကေဝဋ္ဋဘစ္စေသူ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၀။၁၅]ရုဒ္ဒေါ။

၆၇၁-၆၇၂။ ဈသာန္တံ မစ္ဆေ။ မသ အာမသနေ၊ ဆော၊ မရဓာတုဝသေန ဝါ သိဒ္ဓါ၊ မရ ပါဏစာဂေ၊ ဣနော၊ ရလောပေါ။ မုခပ္ပဒေသေ ပုထူနိ လောမာနိ အဿ ပုထုလောမော။ ပါဌီနာဒီနံ မစ္ဆတ္တာ ဝိသေသတော အလောမကေပျဿ ဝုတ္တိ။ ဈသ ဟိံသတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု၊ အ၊ ဈသော။ အဏ္ဍဇော၊ ဝိသာရော၊ သကလီပိ၊ ဝိစိတြံ သရတိ အနေန ဝိသာရော၊ ဏော။ ရောဟိတာဒီနံ ဝက္ကလပ္ပာယော [ဗတ္တလပ္ပာယော (က။)] တစော သကလံ။ တံယောဂါ၊ ဤ၊ သကလီ။

ရောဟိတာဒယော၊ မကရာဒယော စ မစ္ဆပ္ပဘေဒါ။ ရုဟ ဇနနေ၊ တော၊ ရောဟိတော။ ဝိပါကေ မဓုရသတ္တာ မဂ္ဂုရော၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော၊ မဇ္ဇတီတိ ဝါ မဂ္ဂုရော၊ ဦရော၊ မဇ္ဇ သုဒ္ဓိယံ၊ ဇ္ဇဿ ဂ္ဂတ္တံ၊ ရဿော စ၊ မဂ္ဂုရော၊ ‘‘ငါ ခူ’’။ သိင်္ဂယုတ္တတာယ သိင်္ဂီ၊ ဏော၊ နဒါဒိ၊ သင်္ဂုပိ၊ သရတိ ဝါတန္တိ ဝါ သိင်္ဂီ၊ သရ ဟိံသာယံ၊ အ၊ ရဿ ဂေါ၊ အဿိ၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ နဒါဒိ၊ သိင်္ဂီ၊ ‘‘င စွေ’’။ ဗလ သံဝရဏေ၊ အလော၊ လဿ ဇော၊ ဗလဇော၊’’င ပါ’’။ မုဉ္ဇ သဒ္ဒတ္ထော၊ မုဉ္ဇော။ ပူ ပဝနေ၊ ဥသော၊ ဝုဒ္ဓျာဝါဒေသာ၊ ပါဝုသော၊ မဟာမုခမစ္ဆော၊ ‘‘င ဋာ’’။

သတ္တက္ခတ္တုံ ဝင်္ကတီတိ သတ္တဝင်္ကော၊ ‘‘င သေ’’။ သဟ ဝင်္ကေန၊ သံဝိဇ္ဇမာနော ဝါ ဝင်္ကော ယဿ သဝင်္ကော၊ ‘‘င မွေ’’။ နဠသဏ္ဌာနော မီနော နဠမီနော၊ ‘‘င ဖ္ौ-ယော’’။ ကဍိ သန္နိစယဝဒနေကဒေသေသု၊ ဏွု၊ ဂဏ္ဍကော၊ ‘‘င မာ’’။ သသု ဟိံသာယံ၊ ဥ၊ အဿု၊ သုသုကာ၊ သကတ္ထေကော၊ ‘‘င-ပ္ौ-ဋယေ’’။ သယနတော ပဿေန ဖရတီတိ သဖရီ၊ နဒါဒိ၊ ဖရ ဖရဏေ၊ သဖရီ ဒွီသု၊ ‘‘င ခူ-မာ’’။ ပါဏိဂ္ဂဟဏေ မုခံ ကိရတီတိ မကရော၊ ယဒါဒိ။

၆၇၃။ တိမိအာဒယော သတ္တ မဟာမစ္ဆာ နာမ။ တိမ အဒ္ဒဘာဝေ၊ တိမတီတိ တိမိ၊ ဣ၊ တိမိ မစ္ဆမတ္တေပိ။ ဂိရ နိဂ္ဂိရဏေ၊ ဏော၊ လတ္တံ၊ ဣဿတ္တံ။ တိမိနော ဂလော တိမိင်္ဂလော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော။ ဝဏ္ဏေန ပိင်္ဂလတိမိရသဒိသတာယ တိမိရပိင်္ဂလော။ အာ ဘုသော နန္ဒတီတိ အာနန္ဒော၊ နန္ဒ သမိဒ္ဓိယံ။ တိမိနော မစ္ဆေ နန္ဒယတီတိ တိမိနန္ဒော။ ‘‘တိမိန္ဒော’’တိပိ ပါဌော၊ တိမီနံ မစ္ဆာနံ ဣန္ဒော တိမိန္ဒော။ အဓိကော အာရောဟော ယဿ အဇ္ဈာရောဟော။ မဟန္တော တိမိ မစ္ဆော မဟာတိမိ။

၆၇၄။ ဒွယံ ‘‘င ဖေ’’ဣတိ ချာတေ။ ပါသာဏသဒိသသဏ္ဌာနော မစ္ဆော ပါသာဏမစ္ဆော။ ပဌ ဝိယတ္တိယံ ဝါစာယံ၊ ဣနော ၊ ဥဘယတြ ဒီဃော၊ ပါဌီနော၊ ‘‘င-ပ္ौ’’တိ စ ဝဒန္တိ။ ဒွယံ ဗဠိသေ။ ဝင်္ကတီတိ ဝင်္ကော၊ ဝင်္က ကောဋိလျေ။ ဗလ သံဝရဏေ၊ ဣသော၊ ဠတ္တံ။ မစ္ဆဝေဓနမ္ပိ၊ ဝိဓ ဝိဓာနေ၊ ဘေဒနေ စ၊ အနေကတ္ထတ္တာ၊ ယု။

တိကံ ကုမ္ဘီလေ။ ‘‘သုံသုမာရော’’တိ သမုဒိတနာမံ၊ သသတီတိ သုသု။ သုသု ဧဝ သုံသု၊ မာရေတီတိ မာရော၊ သုံသု ဧဝ မာရော သုံသုမာရော။ ကေန ဥဘတိ ပူရေတီတိ ကုမ္ဘော၊ ဇလာသယော၊ တတြ ဥလတိ ဂစ္ဆတီတိ ကုမ္ဘီလော၊ ကုမ္ဘီ ဝါ ဃဋော၊ တံ လာတီတိ ကုမ္ဘီလော။ န ကမတီတိ နက္ကော၊ ကွိ၊ သညာသဒ္ဒတ္တာ နဿ ပကတိ၊ နက္က နာသနေ ဝါ၊ စုရာဒိ။

ဒွယံ ကစ္ဆပေ။ ကုစ္ဆိတော ဦမိ ဝေဂေါ အဿ ကုမ္မော၊ ‘‘ပကာသေ ဝေဂဘင်္ဂေသု၊ တရင်္ဂေ ဦမိ ပုံထိယ’’န္တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၀။၂၁]ရဘသော၊ ‘‘ဝေဂေ ဘင်္ဂပ္ပကာသေသု၊ ဗိလာယံ ဦမိ ဝီစိယ’’န္တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။ ကစ္ဆေန ပိဝတီတိ ကစ္ဆပေါ၊ ဏော၊ ကမဌောပျတြ၊ ကမု ဣစ္ဆာယံ၊ အဌော။

၆၇၅။ ဒွယံ ကက္ကဋေ။ ကကတီတိ ကက္ကဋကော။ သကတ္ထေ ကော၊ ကုက အာဒါနေ ဝါ၊ အဋော၊ ဥဿတ္တံ။ ကုလ သန္တာနေ၊ ဗန္ဓုမှိ စ၊ ဤရော၊ ကုံ ဝါ ပထဝိံ လုနာတီတိ ကုဠီရော၊ ဤရော။ ဒွယံ ရတ္တပေ။ ဇလဿ ဦကာ ကိမိဝိသေသော ဇလူကာ၊ ဇလံ ဩကံ ဂေဟံ ဧတိဿာတိ ဝါ ဇလူကာ၊ ဩဿူ၊ ဥစ သမဝါယေ၊ ဏော၊ ဩကံ။ ရတ္တံ ရုဓိရံ ပိဝတီတိ ရတ္တပါ။

တိကံ မဏ္ဍူကေ။ မဏ္ဍ ဘူသနေ၊ ဥကော၊ ဒီဃော။ ဒဒ ဒါနေ၊ ဥရော၊ ဒွိတ္တံ။ ဘီ ဘယေ၊ သပ္ပတော ဘာယတီတိ ဘေကော၊ ဣကော၊ ဤဿေ။ ဝဿာဘူ၊ သာလုရော၊ ပ္လဝေါပိ။ ဒွယံ ‘‘တီ’’ဣတိ ချာတေ။ ဂဏ္ဍံ ဝစ္စသန္နိစယံ ဥပ္ပာဒေတီတိ ဂဏ္ဍုပ္ပာဒေါ။ မဟိယာ လတာ မဟီလတာ၊ ကိဉ္စုလုကောပိ။ ကိဉ္စ စုလတီတိ ကိဉ္စုလုကော၊ ဥကော။

၆၇၆။ ဒွယံ မုတ္တာဖောဋေ။ သပ္ပ ဂမနေ၊ ဣ၊ အဿိ၊ သိပ္ပိ၊ ထီ။ သု အဘိသဝေ၊ တ္တိ၊ သုတ္တိ။ ဒွယံ သင်္ခေ။ ခနု အဝဒါရဏေ၊ ကွိ၊ သင်္ခေါ။ သမု ဥပသမေ ဝါ၊ ခေါ၊ သင်္ခေါ။ ကံ ဝါတိ ဂစ္ဆတီတိ ကုမ္ဗု၊ ဥ၊ ဒွေပျနိတ္ထိယံ။

ဒွယံ ခုဒ္ဒသင်္ခဇာတိယံ။ သင်္ခဿ နခေါ ဣဝ သင်္ခနခေါ။ ဒွယံ ‘‘ခရု’’ဣတိ ချာတေ။ ဇလေ သဝတီတိ ဇလသုတ္တိ၊ သု ပသဝေ၊ တ္တိ။ သမတီတိ သမ္ဗုကော၊ ဥကော၊ ဗောန္တော စ၊ ‘‘သမ္ဗုကော ဇလသုတ္တိ’တ္ထီ’’တိ [စိန္တာမဏိဋီကာ ၁၀။၂၃]ပုံကဏ္ဍေ ဝေါပါလိတော။

၆၇၇။ ဒွယံ ဇလာသယေ။ ဇလာနံ အာသယော ပတိဋ္ဌိတဋ္ဌာနံ ဇလာသယော။ တေသု ဇလာသယေသု မဇ္ဈေ ယော ဂမ္ဘီရော အဂါဓော၊ သော ရဟဒါချော၊ ဟရ ဟရဏေ၊ ဘူဝါဒိ၊ ဒေါ၊ ဝဏ္ဏဝိပရိယယော၊ ရဟဒေါ။

ဒွယံ ဥဒပါနေ။ ဥဒကံ ပိဝန္တိ အသ္မိံ၊ ယု၊ ကလောပေါ။ ပိဝန္တိ အသ္မိံ ပါနော၊ သော ဧဝ ကူပေါ ပါနကူပေါ၊ ကု သဒ္ဒေ၊ ပေါ၊ ဒီဃာဒိ၊ ကူပေါ၊ ကေန ဥဘတီတိ ဝါ ကူပေါ၊ ဘဿ ပေါ။ အန္ဓုပိ၊ အန္ဓ ဒဿနုပသင်္ဃာတေ၊ စုရာဒိ၊ ဥ။ ဒွယံ သမစတုရဿပေါက္ခရဏိယံ။ ခနု အဝဒါရဏေ၊ ကမ္မေ တော၊ နလောပေါ၊ ဒီဃာဒိ။ ပေါက္ခရံ ဇလံ၊ တံယောဂါ အနော၊ နဒါဒိ၊ ပေါက္ခရဏီ။

၆၇၈။ တိပါဒေန မဟတော သဒါ အဂါဓဇလဿ ပဒ္မဋ္ဌာနဿ စ ပဒ္မသုညဿ စ ယောဂျတာယ နာမံ [အမရ ၁၀။၂၈ ဂါထာယံ ပဿိတဗ္ဗံ]။ တဠ အာဃာတေ၊ တလ ပတိဋ္ဌာယံ ဝါ၊ အာကော၊ အပရပက္ခေ ဠတ္တံ။ သရ ဂမနေ၊ အ၊ သရော။ ဝပ ဗီဇနိက္ခေပေ၊ ဝပန္တိ ယာယ ဝါပီ၊ အာယတစတုရဿာယမ္ပိ။ သရတိသ္မာ အသော၊ နဒါဒိ၊ သရသီ။ ဒဟ ဘသ္မီကရဏေ၊ အ၊ ဒဓ ဓာရဏေ ဝါ၊ ဓဿ ဟော။ အမ္ဗုဇာနံ ပဒ္ဓါနံ အာကရော ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနံ။

ခုဒ္ဒကော သရော ‘‘ပလ္လလ’’န္တျုစ္စတေ။ ယတြ ဝဿာသု အဓိကံ ဇလံ၊ ဂိမှေသု ဇာဏုမတ္တံ၊ သုက္ခတျေဝ ဝါ၊ ပလ္လ ရက္ခဏေ၊ စုရာဒိ၊ အလော၊ ပလ္လလံ။

၆၇၉-၆၈၀။ အနောတတ္တာဒယော ဧတေ သတ္တ မဟာသရာ နာမ။ တတြ သူရိယရံသိသမ္ဖုဋ္ဌာဘာဝေန န အဝတပတိ ဥဒကမေတ္ထာတိ အနောတတ္တော။ ကဏ္ဏမုဏ္ဍပဗ္ဗတသမီပတ္တာ ကဏ္ဏမုဏ္ဍော။ ရထံ ကရောတီတိ ရထကာရကော၊ ယထာကထဉ္စိ အယံ ဗျုပ္ပတ္တိ နာမ၊ သညာ ပန လောကတောယေဝါဝဂန္တဗ္ဗာ။ ဆဗ္ဗဏ္ဏဒန္တဝန္တတာယ ဆဒ္ဒန္တော၊ နာဂရာဇာ၊ တဿ နိဝါသနဋ္ဌာနသမီပတ္တာ ဆဒ္ဒန္တော၊ သရော။ ကုဏာလသကုဏာ ဗဟဝေါ ယတ္ထ သန္တိ ကုဏာလော။ မန္ဒာကိနီ အာကာသဂင်္ဂါယမ္ပိ ဝုတ္တာ။ ဗဟဝေါ သီဟာ ပပတန္တိ အသ္မိံ သီဟပ္ပပါတော။

ဒွယံ ဇလပ္ပာယေ ဒေသေ ကူပနိကဋေ ပသုပါနတ္ထံ ပတ္ထာရာဒိရစိတေ ဇလာသယေ။ အာဟူယန္တေ ပသဝေါ အတြ ပါနာယာတိ အာဟာဝေါ၊ ဏော၊ ဝုဍ္ဎာဝါဒေသော။ နိပိဝန္တိ အသ္မိံ နိပါနံ၊ ယု။ ဒွယံ သုရခါတေ၊ အပေါရိသေ ဒေဝနိမ္မိတေတိ ဘာဝေါ၊ သောဏ္ဍေဣစ္စညေ။ ‘‘အခါတော ဒေဝခါတကော’’တိ [အမရ ၁၀။၂၇] ဟိ အမရမာလာယံ ပုံသကဏ္ဍံ။

၆၈၁။ နဒျန္တံ နဒီယံ။ သဝတီတိ၊ အန္တော၊ နဒါဒိ၊ သဝန္တီ။ နိန္နဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတီတိ နိန္နဂါ၊ ကွိ။ သန္ဒ ပသဝနေ၊ ဥ၊ အဿိတ္တံ၊ ဝဏ္ဏဝိကာရော၊ သိန္ဓု။ သရ ဂမနေ၊ တော၊ ဣကာရာဂမော၊ သရိတာ။ အာပါနံ နိဝါသော အာပေါ၊ သမုဒ္ဒေါ၊ ဏော၊ တံ ဂစ္ဆတီတိ အာပဂါ။ နဒ အဗျတ္တသဒ္ဒေ၊ နဒတီတိ နဒီ၊ နဒါဒိ၊ တရင်္ဂနီပျတြ။

ဒွယံ ဂင်္ဂါယံ။ ဘဂီရထေန ရညာ နိဗ္ဗတ္တိတာ ဘာဂီရထီတိ လောကိယာ၊ အသ္မာကန္တု မတေန နာမမတ္တမေဝေတံ တဿာတိ သန္နိဋ္ဌာနံ၊ ဧဝံ သဗ္ဗတြ။ ဂစ္ဆတီတိ ဂင်္ဂါ၊ ဂမိတော ဂေါ၊ တိပထဂတာပိ၊ တယော သဂ္ဂမစ္စပါတာလပထေ ဂတာ တိပထဂတာ။ သိန္ဓူနံ နဒီနံ သင်္ဂမော မေလကော သမ္ဘေဒေါ။ သမ္မာ ဘိဇ္ဇန္တိ အသ္မိံ သမ္ဘေဒေါ၊ သံပုဗ္ဗော ဘိဒိ မေလနေ၊ ဏော။

၆၈၂။ ဂင်္ဂါဒိကာ ဣမာ ပဉ္စ နဒိယော မဟာနဒီ နာမ။ အစိရံ သီဃဂမနံ ဧတိဿမတ္ထီတိ အစိရဝတီ။ ယမု ဥပရမေ၊ ဥနော၊ ယမဿ ဘဂိနီ ဝါ ယမုနာ၊ ဘဂိနျတ္ထေ ဥနော။ သရာနိ ဘဝန္တိ ယာယ အဝဓိဘူတာယာတိ သရဘူ၊ သရ ဂတိဟိံသာစိန္တာသု ဝါ၊ ဦ၊ အဘောန္တော စ၊ သရဘူ။ မဟ ပူဇာယံ၊ အ၊ နဒါဒိ။

စန္ဒဘာဂါဒိကာ နိန္နဂါ ပဉ္စ မဟာနဒိတော အညာသံ နဒီနံ ဘေဒါ။ စန္ဒဘာဂေါ နာမ ပဗ္ဗတော၊ တတော ပဘဝတီတိ စန္ဒဘာဂါ။ သရယောဂါ ဝန္တု၊ မဇ္ဈေ သကာရာဂမော၊ နဒါဒိ၊ သရသွတီ။ ဝန္တုရတြာတိသယေ။

၆၈၃။ နိဒ္ဒေါသံ ဇလံ အဿံ နေရဉ္ဇရာ၊ ယဒါဒိ၊ အထ ဝါ နေရဉ္ဇရာ နာမ တူရိယဝိသေသော၊ တံသမာနသဒ္ဒတာယ အယံ နဒီ နေရဉ္ဇရာ နာမ။ နာနာဂါဟာကုလီဘူတတာယ ကုစ္ဆိတံ ဝေရံ အဿာ ကာဝေရီ၊ နဒါဒိ။ နမ္မံ သုခံ ဒဒါတီတိ နမ္မဒါ၊ ဏော။ အာဒိနာ သရာဝတီ ဝေတ္တဝတီ ကဏ္ဋကီ ကောသိကီအာဒိကာ အနေကာ နဒီဘေဒါ သင်္ဂဟိတာ။

ဒွယံ ဟမ္မိယဒေဝါလယာဒီသု ဇလမဂ္ဂေ။ ဝါရိနော နိက္ခမနမဂ္ဂေါ ဝါရိမဂ္ဂေါ။ နလ ဂန္ဓေ၊ အ၊ နဒါဒိ၊ ဠတ္တံ၊ ပနာဠိ၊ အယံ ဣတ္ထိယံ၊ ပုမေ စ။

တိကံ ဂါမဒွါရမှိ အသုစိပူတိပင်္ကသမ္ပုဏ္ဏာယံ ကာသုယံ။ စိတ္တံ ဒုနောတီတိ စန္ဒနိကာ၊ ယဒါဒိ။

၆၈၄-၆၈၅။ ဇမု အဒနေ၊ အလော၊ နဒါဒိ၊ ဗောန္တော စ၊ ဠတ္တံ၊ ဇမ္ဗာဠီ။ အဝလဂ္ဂန္တိ အသ္မိံ ဩဠိဂလ္လော၊ လဂ္ဂ သင်္ဂေ၊ အလော၊ ဠတ္တံ၊ အဿိ၊ ဂလောပေါ၊ ဒွိတ္တဉ္စ။ သာဒ္ဓပဇ္ဇေန ပဒုမဿ နာမံ။ သရသိ ရုဟတီတိ သရောရုဟံ၊ ရော။ သတံ ပတ္တာနိ အဿ၊ ပဒ္မဝိသေသတ္ထေပျဿ ပဒ္မတ္တာ ဝိသေသတော အဘေဒေါ။ အရံ ဝိန္ဒတီတိ အရဝိန္ဒံ။ ပဒ ဂမနေ၊ ဥမော။ ပဒုမံ၊ အနိတ္ထီ။ ပင်္ကေ ကဒ္ဒမေ ရုဟတီတိ ပင်္ကေရုဟံ၊ အလုတ္တသမာသောယံ။ နလ ဂန္ဓေ၊ ဣနော၊ ဠတ္တံ။ ပုသ ဝုဍ္ဎိမှိ၊ ခရော၊ ဝုဍ္ဎိ၊ သဿ ကော၊ ပေါက္ခရေ ဇလေ ဇာတန္တိ ဝါ ပေါက္ခရံ။ မုဠာလတောပိ ဥဂ္ဂန္တွာ ပုပ္ဖတိ မုဠာလပုပ္ဖံ။ ကံ ဇလံ အလယတိ ဘူသယတီတိ ကမလံ၊ အလ ဘူသနေ။ ဘိသတောပိ ဥဂ္ဂန္တွာ ပုပ္ဖတီတိ ဘိသပုပ္ဖံ။ ကုသေ ဇလေ သေတိ တိဋ္ဌတီတိ ကုသေသယံ၊ ရော၊ အလုတ္တသမာသော။ တာမရသမ္ပိ၊ တာမရံ ဇလံ၊ ‘‘တာမရံ ဃတမဏ္ဏော စေ’’တိ တန္တတန္တရံ၊ တတြ သေတိ တိဋ္ဌတီတိ တာမရသံ၊ ရော။

၆၈၆။ သိတံ သေတံ ကမလံ ‘‘ပုဏ္ဍရီက’’န္တျုစ္စတေ၊ ပုဍိ ခဏ္ဍနေ၊ မုဍိရိတျေကေ၊ ဣကော၊ အရာဂမော စ၊ မဿ ပေါ၊ ဣဿီကာရော စ၊ ပုဏ္ဍရီကံ။ ရတ္တံ တု ကမလံ ‘‘ကောကနဒံ၊ ကောကာသကော’’တိ စောစ္စတေ။ ကောကေ နာဒယတီတိ ကောကနာဒံ၊ ဏော။ ရတ္တုပ္ပလေ စ၊ ‘‘ကောကနဒံ၊ ကောကနုဒ’’န္တိပိ ပါဌော၊ ကေ ကနတိ ဒိဗ္ဗတီတိ ဝါ ကောကနဒံ၊ ဘူဝါဒိ၊ ဒေါ၊ အဿော။ ကန ဒိတ္တိကန္တိဂတီသု၊ ကေ ကာသတီတိ ကောကာသကော၊ ဏွု၊ ကာသ ဒိတ္တိယံ။

ဒွယံ ကေသရေ၊ ကေ ဇာယတီတိ ကိ၊ ကမလာဒိ၊ တသ္မိံ ဇာယတိ၊ ဇလတီတိ ဝါ ကိဉ္ဇက္ခော၊ ခေါ၊ နဿ၊ လဿ ဝါ ကော၊ နိဂ္ဂဟီတာဂမော၊ ကေ သရတီတိ၊ အ၊ သတ္တမိယာ အလောပေါ၊ ဒွယမနိတ္ထီ။ ဒွယံ ပဒ္မာဒိဒဏ္ဍေ။ ဒဏ္ဍသဒိသတာယ ဒဏ္ဍော။ နလ ဂန္ဓေ၊ ဏော။

၆၈၇။ ဒွယံ မုဠာလေ။ ဝိသ ပေရဏေ၊ ဝဿ ဘော၊ ဘိသံ၊ ဘာသ ဒိတ္တိယံ ဝါ၊ အာကာရဿိ။ မူလေ ဇာယတီတိ မုဠာလော၊ အညတ္ထေ အလော၊ ရဿာဒိ၊ ဠတ္တဉ္စ၊ မူလ ပတိဋ္ဌာယံ ဝါ၊ အလော၊ သေသံ ပုဗ္ဗသဒိသံ၊ ဒွယံပျနိတ္ထီ။

ဒွယံ ကဏ္ဏိကာယံ။ ဗီဇဿ ကောသော အာကရော ဗီဇကောသော။ ကဏ္ဏေ ကရီယတီတိ ကဏ္ဏိကာ၊ ကဏ္ဏာလင်္ကာရော၊ တံသဒိသသဏ္ဌာနတာယ ကဏ္ဏိကာ၊ ပဒုမာဒီနံ သမူဟေ ဂဟနေ ဝနေတျတ္ထော။ သဏ ဒါနေ၊ ဍော၊ သဏ္ဍံ၊ ‘‘သဏ္ဍံ ပဒ္ဓါဒိသင်္ဃာတေ၊ ဂေါပတိမှိ ပုမေ ဘဝေ’’တိ နာနတ္ထသင်္ဂဟော။

၆၈၈။ ဒွယံ ပဒ္မကုမုဒါဒိသာမညေ၊ တထာ ဟိ ပဒ္မံ မဟောပ္ပလံ သိတောပ္ပလမုစ္စတေ၊ ‘‘ကုဝလယံ ဥပ္ပလဉ္စ၊ နီလမိန္ဒီဝရန္တိ ဟိ’’ဣတိ ဗျာဍိ၊ ‘‘ဥပ္ပလဉ္စ ကုဝလယံ၊ နီလမိန္ဒီဝရံ မတ’’န္တိ ဘာဂုရိ စ၊ ‘‘ရောမော သိတိ စ နီလော၊ ကုဝလယမိန္ဒီဝရဉ္စ နီလမ္ဗုဇ’’န္တိ တု ဝရရုစိ။ ‘‘ကုဝလယဒလသာမောပျင်္ဂဒဓိတိ ပရိဓူ သရ’’န္တိ မာလဓိ၊ မာဓဝေါ စ၊ တတြ ပုဗ္ဗကမတမိဟ နိဿီယတေ။ ယဒျေဝံ ကထမုပ္ပလသဒ္ဒေန နီလုပ္ပလာဒီသွေဝ ဗုဒ္ဓိ၊ န ပန မဟောပ္ပလာဒိမှီတိ? ဝုစ္စတေ – သာမညေပိ ဓညတ္တေ ယထာ ဓညသဒ္ဒေန ကလမာဒီသွေဝ ဗုဒ္ဓိ၊ န ပန မုဂ္ဂါဒီသု၊ ဧဝမိဟာပိ။ ဥပုဗ္ဗော ပါ ပါနေ၊ အလော၊ ဒွိတ္တံ၊ ဥဒကေ ပ္လဝတီတိ ဝါ ဥပ္ပလံ၊ ယဒါဒိ။ ကုယာ ပထဝိယာ ဝလယံ ဣဝ သောဘာကရတ္တာ ကုဝလယံ။

ဒွယံ နီလုပ္ပလေ။ နီလဝဏ္ဏေ၊ အ၊ နီလံ၊ ဣန္ဒတီတိ ဣန္ဒီ၊ နဒါဒိ၊ ဣန္ဒီ လက္ခီ၊ တဿာ ဝရံ ဣန္ဒီဝရံ၊ ဣန္ဒ ပရမိဿရိယေ ဝါ၊ ဤရော။

အသ္မိံ နီလုပ္ပလေ သေတေ ကုမုဒံ နာမ။ ကုယံ မောဒတေ ကုမုဒံ၊ ဏော။ အဿ ပဒုမာဒိနော ကန္ဒော သာလူကမုစ္စတေ။ ကံ သုခံ ဒဒါတီတိ ကန္ဒော၊ ကန္ဒ အဝှာနေ ဝါ ရောဒနေ စ။ သလ ဂမနတ္ထော ဒဏ္ဍကော ဓာတု၊ ဥကော၊ ဒီဃော၊ သာလူကံ။

၆၈၉။ တိကံ ရတ္တာရတ္တသာမညေ။ ကမလတော အညတရသ္မိံ ဇလကုသုမေ၊ န တု ရတ္တေယေဝ၊ သုဂန္ဓေန ယုတ္တံ သောဂန္ဓိကံ။ ကဿ ဟာရံ ဣဝ သောဘာကရတ္တာ ကလ္လဟာရံ၊ လာဂမော၊ ဒွိတ္တဉ္စ။ ဒကံ သီတလံ ကရောတီတိ ဒကသီတလိကံ။

ဒွယံ သေဝါလေ။ ဥဒကံ သေဝတီတိ သေဝါလော၊ အလော၊ ဝကာရာဂမော၊ ဣဿေ စ။ နီလတီတိ နီလိကာ၊ နီလ ဝဏ္ဏေ၊ ဣကော၊ နီလဝဏ္ဏယောဂတော ဝါ နီလိကာ၊ သေဝလောပိ၊ ဒွယံ ပဒ္မယုတ္တေ ဒေသေ၊ ပဒ္မသမူဟေ စ။ နဠိနီ စ ပင်္ကဇိနီ ဝိသိနီ စ သရောဇိနီ ပဒ္မိနီတိ ပရိယာယာ။ ‘‘ပဒ္မသဏ္ဍံ တဒါကရေ’’တိ ဟိ ပရိယာယံ ရတနမာလာယံ မာဓဝေါ၊ ဝိသံ သမံ၊ တဗ္ဗန္တတာယ ဝိသိနီ၊ ဣနော၊ နဒါဒိ။ အမ္ဗုဇယောဂတော၊ အမ္ဗုဇာနံ သမူဟတော ဝါ အမ္ဗုဇိနီ။

၆၉၀။ တိလဗီဇာဒယော သေဝါလော နာမ။ တတြ တိလဗီဇပ္ပမာဏံ ဇလသဏ္ဌိတံ နီလာဒိဝဏ္ဏယုတ္တံ တိလဗီဇံ နာမ။ သင်္ခေါ နာမ သပတ္တော အပ္ပကဏ္ဍော ဥခါပိဓာနာဒိပ္ပမာဏော သမူလော ဧကော သေဝါလဝိသေသော။ ပဏကော နာမ ဘမရသဏ္ဌာနော နီလဝဏ္ဏော ဧကော သေဝါလဝိသေသော၊ ပဏ သင်္ခါတေ၊ ဏွု၊ ပဏကော။

ပါတာလဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဣတိ သကလဗျာကရဏမဟာဝနာသင်္ဂဉာဏစာရိနာ ကဝိကုဉ္ဇရကေသရိနာ ဓီမတာ သိရိမဟာစတုရင်္ဂဗလေန မဟာမစ္စေန ဝိရစိတာယံ အဘိဓာနပ္ပဒီပိကာဝဏ္ဏနာယံ ဘူကဏ္ဍဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။