📜

၄။ တဒ္ဓိတကဏ္ဍ

အပစ္စတဒ္ဓိတ

၂၃၂။ ဝါဏပစ္စေ။

ဆဋ္ဌန္တာ သဒ္ဒါ ‘‘တဿာပစ္စ’’မိစ္စသ္မိံ အတ္ထေ ဏော ဝါ ဟောတိ။ ဝါတိ ဝါကျတ္ထံ။ ဏေနေဝါပစ္စတ္ထဿ ဝုတ္တတ္တာ အပစ္စသဒ္ဒါပ္ပယောဂေါ။

‘‘တေသံ ဝိဘတျာ’’ ဒေါ တေသံဂဟဏေန ဝိဘတ္တိလောပေါ။ တထောတ္တရတြ။

‘‘တေသံ ဏော လောပံ’’တိ ပစ္စယာနံ ဏဿ လောပေါ။

‘‘ဝုဒ္ဓါဒိသရဿ ဝါ သံယောဂန္တဿ သဏေ စေ’’တိ သဏကာရေ ပရေ အသံယောဂန္တဿာဒိသရဿ ဝုဒ္ဓိ။

တဿာပနိယမေ –

အယုဝဏ္ဏာနဉ္စာယော ဝုဒ္ဓိ။

အကာရိဝဏ္ဏုဝဏ္ဏာနံ အာဧဩဝုဒ္ဓိယော ဟောန္တိ၊ စသဒ္ဒေန ကွစိ န။

သရလောပါဒိ၊ တဒ္ဓိတတ္တာ နာမမိဝ ကတေ သျာဒိ။

တဒ္ဓိတာဘိဓေယျလိင်္ဂ–ဝိဘတ္တိဝစနာ သိယုံ။

သမူဟဘာဝဇာ ဘီယော၊ သကတ္ထေ ဏျော နပုံသကေ။

တာ တုတ္ထိယံ နိပါတာ တေ၊ ဓာမိထံပစ္စယန္တကာ။

ဝသိဋ္ဌဿာပစ္စံ ပေါသော ဝါသိဋ္ဌော၊ ဣတ္ထီ ဝါသိဋ္ဌီ၊ နပုံသကံ ဝါသိဋ္ဌံ။ ဝိကပ္ပဝိဓာနတော တဒ္ဓိတေန သမာသဿာစ္စန္တံ ဗာဓာယာ ဘာဝါ ဝသိဋ္ဌာ ပစ္စန္တိပိ ဟောတိ။

နပုံသကေန ဝါပီတိ၊ သဒ္ဒသတ္ထဝိဒူ ဝိဒုံ။

၂၃၃။ ဝါ အပစ္စေတိ စာဓိကာရော။

ဏာယန ဏာန ဝစ္ဆာဒိတော။

ဝစ္ဆာဒိတော ဂေါတ္တဂဏတော ဏာယနော ဏာနော စ ဝါ ဟောတိ။

အပစ္စံ ပပုတ္တပ္ပဘုတိ ဂေါတ္တံ။ ကစ္စဿာပစ္စံ ကစ္စာယနော၊ ကစ္စာနော ဝါ။ သံယောဂန္တတ္တာ န ဝုဒ္ဓိ။

၂၃၄။ ‘‘ဏေယျော ကတ္တိကာဒီဟီ’’တိ ဏေယျော၊ ဝိနတာယ အပစ္စံ ဝေနတေယျော ဝိနတေယျော ဝါ။ န ပက္ခေ ဝုဒ္ဓိ၊ ဏေယျောတိ ယောဂဝိဘာဂေန ‘‘တဿ ဒီယတေ’’ တျတ္ထေပိ ဏေယျော၊ ဒက္ခိဏာ ဒီယတေ ယဿ သော ဒက္ခိဏေယျော။

၂၃၅။ အတော ဏိ ဝါ။

အကာရန္တတော အပစ္စေ ဏိ ဝါ ဟောတိ၊ ပုန ဝါသဒ္ဒေန ဏိကော၊ အကာရန္တာ အနကာရန္တာ စ ဗောပိ။

ဒက္ခိ၊ သကျပုတ္တိကော၊ မဏ္ဍဗ္ဗော၊ ဘာတုဗ္ဗော။ ဒွိတ္တံ။

၂၃၆။ ‘‘ဏဝေါ ပဂွာဒီဟီ’’ တိ ဏဝေါ။ မနုနော အပစ္စံ မာဏဝေါ။

၂၃၇။ ‘‘ဏေရ ဝိဓဝါဒိတော’’တိ ဏေရော၊ သာမဏေရော။

သံသဋ္ဌာဒိအနေကတ္ထတဒ္ဓိတ

၂၃၈။ ‘‘ယေန ဝါ သံသဋ္ဌံ တရတိ စရတိ ဝဟတိ ဏိကော’’တိ ဏိကော။ ဝါကာရေန နေကတ္ထေနေကပစ္စယာ စ။ ဃတေန သံသဋ္ဌော ဃာတိကော၊ ဩဒနော။ ဥဠူပေန တရတီတိ ဩဠူပိကော၊ ဥဠူပိကော ဝါ၊ န ပက္ခေ ဝုဒ္ဓိ။

သကဋေန စရတီတိ သာကဋိကော။ သီသေန ဝဟတီတိ သီသိကော၊ န ဝုဒ္ဓိ။

ဣတ္ထိလိင်္ဂတော ဧယျကော၊ ဏကော စ။ စမ္ပာယံ ဇာတော စမ္ပေယျကော။ ဧဝံ ဗာရာဏသေယျကော။ ဏကော – ကုသိနာရာယံ ဝသတီတိ ကောသိနာရကော။ ဇနပဒတော ဏကော စ – မဂဓေသု ဝသတိ၊ တေသံ ဣဿရော ဝါ မာဂဓကော။

တဇ္ဇာတိယာ ဝိသိဋ္ဌတ္ထေ အာဇာနီယော။ အဿဇာတိယာ ဝိသိဋ္ဌော အဿာဇာနီယော။ ဉော - အဂ္ဂန္တိ ဇာနိတဗ္ဗံ အဂ္ဂညံ၊ ဒွိတ္တံ။

၂၃၉။ တမဓီတေ တေန ကတာဒိသန္နိဓာနနိယောဂသိပ္ပဘဏ္ဍ ဇီဝိကတ္ထေသု စ။

တံ အဓီတေ ဣစ္စာဒီသွတ္ထေသု အာဒိသဒ္ဒေန ဟတာဒီသု စ ဏိကော ဝါ ဟောတိ။ အဘိဓမ္မမဓီတေတိ အာဘိဓမ္မိကော၊ အဘိဓမ္မိကော ဝါ၊ န ပက္ခေ ဝုဒ္ဓိ။ ဝစသာ ကတံ ကမ္မံ ဝါစသိကံ။ ဧဝံ မာနသိကံ၊ ဧတ္ထ –

‘‘သ သရေ ဝါဂမော’’တီဟာနုဝတ္တိတာဒိသဒ္ဒေန သာဂမော။

သရီရေ သန္နိဓာနာ ဝေဒနာ သာရီရိကာ။ ဒွါရေ နိယုတ္တော ဒေါဝါရိကော၊ ဧတ္ထ- ‘‘မာယူနမာဂမော ဌာနေ’’တိ ဝကာရတော ပုဗ္ဗေ ဩကာရာဂမော။

သိပ္ပန္တိ ဂီတာဒိကလာ၊ ဝီဏာ အဿ သိပ္ပန္တိ ဝေဏိကော၊ အတြ ဝီဏေတိ ဝီဏာဝါဒနံ။ ဂန္ဓော အဿ ဘဏ္ဍန္တိ ဂန္ဓိကော၊ မဂေ ဟန္တွာ ဇီဝတီတိ မာဂဝိကော၊ ဝကာရာဂမော။ ဇာလေန ဟတော ဇာလိကော၊ သုတ္တေန ဗဒ္ဓါ သုတ္တိကော၊ စာပေါ အဿ အာယုဓန္တိ စာပိကော၊ ဝါတော အဿ အာဗာဓော အတ္ထီတိ ဝါ ဝါတိကော၊ ဗုဒ္ဓေ ပသန္နော ဗုဒ္ဓိကော၊ ဝတ္ထေန ကီတံ ဘဏ္ဍံ ဝတ္ထိကံ။

ကုမ္ဘော အဿ ပရိမာဏံ၊ တ မရဟတိ၊ တေသံ ရာသိ ဝါ ကုမ္ဘိကော။ အက္ခေန ဒိဗ္ဗတီတိ အက္ခိကော၊ မဂဓေသု ဝသတိ၊ ဇာတောတိ ဝါ မာဂဓိကော ဣစ္စာဒိ။

၂၄၀။ ဏ ရာဂါ တေန ရတ္တံ တဿေဒမညတ္ထေသု စ။

တေန ရတ္တံ တျာဒျတ္ထေသု ဏော ဝါ ဟောတိ။ ကသာဝေန ရတ္တံ ကာသာဝံ။

ဧဝံ နီလံ ပီတမိစ္စာဒိ။ န ဝုဒ္ဓိ၊ မဟိသဿ ဣဒံ မာဟိသံ၊ သိင်္ဂံ။

ဧဝံ ရာဇပေါရိသံ၊ ဧတ္ထ ‘‘အယုဝဏ္ဏာနဉ္စာ’’ ဒေါ ပုန ဝုဒ္ဓိဂ္ဂဟဏေန ဥတ္တရပဒဿ ဝုဒ္ဓိ။ မဂဓေဟိ အာဂတော၊ တတြ ဇာတော၊ တေသံ ဣဿရော၊ တေ အဿ နိဝါသောတိ ဝါ မာဂဓော၊ ကတ္တိကာဒီဟိ ယုတ္တော ကတ္တိကော၊ မာသော။

ဗုဒ္ဓါ အဿ ဒေဝတာတိ ဗုဒ္ဓါ။ ဗျာကရဏံ အဝေစ္စ အဓီတေတိ ဝေယျာကရဏော။ ဧတ္ထ ‘‘မာယူနမာ’’ဒိနာ ယကာရတော ပုဗ္ဗေ ဧ အာဂမော၊ ယဿ ဒွိတ္တံ။ သဂရေဟိ နိဗ္ဗတ္တော သာဂရောဣစ္စာဒိ။

၂၄၁။ ဇာတာဒီနမိမိယာ စ။

ဇာတာဒီသု ဣမော ဣယော စ ဟောတိ၊ စသဒ္ဒေန ကိယော စ။ ပစ္ဆာ ဇာတော ပစ္ဆိမော၊ မနုဿဇာတိယာ ဇာတော မနုဿဇာတိယော။ အန္တေ နိယုတ္တော အန္တိမော၊ အန္တိယော။

ဧဝံ အန္ဓကိယော။ ပုတ္တော အဿ အတ္ထီတိ ပုတ္တိမော၊ ပုတ္တိယော။ ဧဝံ ကပ္ပိယော။

၂၄၂။ ‘‘တဒဿဋ္ဌာနမီယော စေ’’တိ ဤယော၊ စကာရေန ဟိတာဒျတ္ထေပိ၊ ဗန္ဓနဿ ဌာနံ ဗန္ဓနီယံ၊ စင်္ကမနဿ ဟိတံ စင်္ကမနီယံ။

၂၄၃။ ‘‘အာလု တဗ္ဗဟုလေ’’တိ အာလု။ အဘိဇ္ဈာဗဟုလော အဘိဇ္ဈာလု။

ဝိသေသတဒ္ဓိတ

၂၄၄။ ဝိသေသေ တရတမိဿိကိယိဋ္ဌာ။

အတိသယတ္ထေ တရာဒယော ဟောန္တိ။

အယမေတေသံ အတိသယေန ပါပေါတိ ပါပတရော၊ ပါပတမော၊ ပါပိဿိကော၊ ပါပိယော၊ ပါပိဋ္ဌော ဝါ။

‘‘ဝုဒ္ဓဿ ဇော ဣယိဋ္ဌေသူ’’တိ ဝုဒ္ဓဿ ဇာဒေသေ – ‘‘သရလောပါ’’ဒေါ ပကတိဂ္ဂဟဏေန ပကတျဘာဝါ ဣဿ ဧ။ ဇေယျော၊ ဇေဋ္ဌော။

ဧဝံ ‘‘ပသတ္ထဿ သော စေ’’တိ သာဒေသေ သေယျော၊ သေဋ္ဌော။

အဿတ္ထိတဒ္ဓိတ

၂၄၅။ ‘‘တဒဿတ္ထီတိ ဝီ စေ’’တိ ဝီ။ မေဓာ အဿ အတ္ထီတိ မေဓာဝီ။

၂၄၆။ ဧဝံ ‘‘တပါဒိတော သီ’’တိ သီ၊ ဒွိတ္တံ၊ တပဿီ။

၂၄၇။ ‘‘ဒဏ္ဍာဒိတော ဣက ဤ’’တိ ဣကော၊ ဤ စ။ ဒဏ္ဍိကော၊ ဒဏ္ဍီ။

၂၄၈။ ‘‘ဂုဏာဒိတော ဝန္တူ’’တိ ဝန္တု။ ဂုဏဝါ၊ ပညဝါ။ ယဒါဒိနာ ရဿော။

၂၄၉။ ‘‘သတျာဒီဟိ မန္တူ’’တိ မန္တု။ သတိမာ၊ ဘာနုမာ။

၂၅၀။ ‘‘အာယုဿုကာရာသ္မန္တုမှီ’’တိ ဥဿ အသ။ အာယသ္မာ။

၂၅၁။ ‘‘သဒ္ဓါဒိတော ဏ’’ ဣတိ ဏော။ သဒ္ဓါ။

၂၅၂။ ‘‘တပ္ပကတိဝစနေ မယော’’တိ မယော။ သုဝဏ္ဏေန ပကတံ သောဝဏ္ဏမယံ၊ သုဝဏ္ဏမယံ ဝါ။ ပက္ခေ - ယဒါဒိနာ ဝုဒ္ဓိ။

ဧတေသမော လောပေ။

ဝိဘတ္တိလောပေ မနာဒီနမန္တဿ ဩ ဟောတိ။ မနောမယံ။

သင်္ချာတဒ္ဓိတ

၂၅၃။ သင်္ချာပူရဏေ တျဓိကာရော။

‘‘ဒွိတီဟိ တိယော’’တိ တိယော၊ ‘‘တိယေ ဒုတာပိ စေ’’တိ ဒွိတီနံ ဒုတာ။ ဒွိန္နံ ပူရဏော ဒုတိယော၊ ဧဝံ တတိယော။

၂၅၄။ ‘‘စတုစ္ဆေဟိ ထဌာ’’တိ ထဌာ။ စတုတ္ထော၊ ဆဋ္ဌော။

၂၅၅။ တေသမဍ္ဎူပပဒေန အဍ္ဎုဍ္ဎ ဒိဝဍ္ဎ ဒိယဍ္ဎာဍ္ဎတိယာ။

စတုတ္ထ ဒုတိယ တတိယာနံ အဍ္ဎူပပဒေန သဟ အဍ္ဎုဍ္ဎ ဒိဝဍ္ဎ ဒိယဍ္ဎာဍ္ဎတိယာ ဟောန္တိ။

အဍ္ဎေန စတုတ္ထော အဍ္ဎုဍ္ဎော၊ အဍ္ဎေန ဒုတိယော ဒိဝဍ္ဎော၊ ဒိယဍ္ဎော ဝါ၊ အဍ္ဎေန တတိယော အဍ္ဎတိယော။

၂၅၆။ ‘‘သင်္ချာပူရဏေ မော’’တိ မော၊ ပဉ္စမော။ ဣတ္ထိယံ ပဉ္စန္နံ ပူရဏီ ပဉ္စမီ။

ဧကော စ ဒသ စာတိ ဒွန္ဒေ ကတေ –

ဒွေကဋ္ဌာနမာကာရော ဝါ။

သင်္ချာနေ ဥတ္တရပဒေ ဒွိဧကအဋ္ဌဣစ္စေတေသ မန္တဿ အာ ဝါ ဟောတိ။ ဧကာဒသ ပဉ္စီဝ။ ဧဝံ ဒွါဒသ။

ယဒါဒိနာ တိဿ တေအာဒေသေ ‘‘ဧကာဒိတော ဒဿ ရ သင်္ချာနေ’’တိ ဒသသဒ္ဒေ ဒဿ ရော။ တေရသ။

၂၅၇။ ‘‘စတူပပဒဿ လောပေါ တုတ္တရပဒါဒိစဿ စုစောပိ နဝါ’’တိ စတုသဒ္ဒေ တုဿ လောပေါ စဿ စု စ။ စုဒ္ဒသ။

‘‘ဒသေ သော နိစ္စဉ္စေ’’တိ ဆဿ သောအာဒေသေ – ‘‘ဠ ဒရာနံ’’တိ ဒသသဒ္ဒေ ဒဿ ဠော။ သောဠသ၊ အဋ္ဌာရသ။

၂၅၈။ ‘‘ဝီသတိ ဒသေသု ဗာ ဒွိဿ တူ’’တိ ဒွိဿ ဗာ။ ဗာဝီသတိ၊ ဧကာဒသန္နံ ပူရဏော ဧကာဒသမော။

၂၅၉။ ‘‘ဧကာဒိတော ဒသဿီ’’တိ ဣတ္ထိယံ ဤ။ ဧကာဒသီ ဣစ္စာဒိ။

‘‘ဒွါဒိတော ကောနေကတ္ထေ စေ’’တိ ကော၊ ဒွေ ပရိမာဏာနိ အဿေတိ ဒွိကံ။ ဧဝံ တိကာဒိ။

၂၆၀။ ‘‘သမူဟတ္ထေ ကဏ္ဏာ’’တိ ကဏ စ၊ ဏော စ။ မနုဿာနံ သမူဟော မာနုဿကော၊ မာနုဿော ဝါ။

ဏေ ကတေ – ‘‘ဈလာနမိယုဝါ သရေ ဝါ’’ တီဟ ဝါကာရေန ဣဿ အယာဒေသေ – ဒွယံ၊ တယံ။ ဧဝံ ‘‘ဂါမဇနဗန္ဓုသဟာယာဒီဟိ တာ’’တိ တာ။ ဂါမတာ၊ နာဂရတာ။

ဘာဝတဒ္ဓိတ

၂၆၁။ ဏျတ္တတာ ဘာဝေ တု။

ဘာဝတ္ထေ ဏျတ္တတာ ဟောန္တိ။ တုသဒ္ဒေန တ္တနော စ။ သကတ္ထာဒီသုပိ ဏျော၊ သကတ္ထေ တာ စ။

၂၆၂။

ဟောန္တျသ္မာ သဒ္ဒဉာဏာနိ၊

ဘာဝေါ သာ သဒ္ဒဝုတ္တိယာ၊

နိမိတ္တဘူတံ နာမဉ္စ၊

ဇာတိ ဒဗ္ဗံ ကြိယာ ဂုဏော။

၂၆၃။ ယထာ – စန္ဒဿ ဘာဝေါ စန္ဒတ္တံ။ ဣဟ နာမဝသာ စန္ဒသဒ္ဒေါ စန္ဒဒ္ဒဗ္ဗေ ဝတ္တတေ၊ နိမိတ္တဿ ရူပါနုဂတဉ္စ ဉာဏံ။ ဧဝံ မနုဿတ္တန္တိ မနုဿဇာတိဝသာ။ ယဒါဒိနာ ဤဿ ရဿေ – ဒဏ္ဍိတ္တန္တိ ဒဏ္ဍဒ္ဒဗ္ဗသမ္ဗန္ဓာ။ ပါစကတ္တန္တိ ပစနကြိယာသမ္ဗန္ဓာ။ နီလတ္တန္တိ နီလဂုဏဝသာ။

ဧဝံ ဏျာဒီသုပိ ယထာယောဂံ ဉေယျံ။ ဏျော။

အဝဏ္ဏော ယေ လောပဉ္စ။

ယေ ပရေ အဝဏ္ဏော လုပျတေ၊ စကာရေန ဣကာရောပိ။

ယဝတံ တလဏဒကာရာနံ ဗျဉ္ဇနာနိ စလဉ ဇကာရတ္တ’’န္တိ ယကာရယုတ္တာနံ တာဒီနံ စာဒယော၊ ကာရဂ္ဂဟဏေန သကပဘမာဒိတော ပရယကာရဿ ပုဗ္ဗေန သဟ ကွစိ ပုဗ္ဗရူပဉ္စ၊ ဒွိတ္တံ။ ပဏ္ဍိစ္စံ၊ ကောသလ္လံ၊ သာမညံ၊ သောဟဇ္ဇံ၊ ပေါရိဿံ၊ နေပက္ကံ၊ သာရုပ္ပံ၊ ဩသဗ္ဘံ၊ ဩပမ္မံ။

အာတ္တဉ္စ။

ဣဥဣစ္စေတေသံ အာ ဟောတိ၊ ရိကာရာဂမော စ ဌာနေ။

သရလောပါဒိနာ ဣလောပေါ။ ဣသိနော ဘာဝေါ။

အာရိဿံ ။ ဧဝံ မုဒုတာ၊ အရဟတာ၊ န္တဿ ယဒါဒိနာ လောပေါ။

ပုထုဇ္ဇနတ္တနံ၊ အကိဉ္စနမေဝ အာကိဉ္စညံ၊ ကုဏ္ဍနိယာ အပစ္စံ ကောဏ္ဍညော၊ ဧတ္ထ ဝုဒ္ဓါဒေါ ဝါကာရေန သံယောဂန္တဿာပိ ဝုဒ္ဓိ။

ပဒါယ ဟိတံ ပဇ္ဇံ၊ ဓနာယံ သံဝတ္တနိကံ ဓညံ၊ သတိတော သမ္ဘူတံ သစ္စံ၊ ဣလောပေါ၊ တီသု န ဝုဒ္ဓိ။ ဒေဝေါ ဧဝ ဒေဝတာ။

၂၆၄။ ‘‘ဏ ဝိသမာဒီဟီ’’တိ ဘာဝေ ဏော။ ဝေသမံ။ ဥဇုနော ဘာဝေါ အဇ္ဇဝံ။ ဧတ္ထ ဥဿ အာတ္တေ ပရူကာရဿ ယဒါဒိနာ အဝေါ။

၂၆၅။ ‘‘ရမဏီယာဒိတော ကဏ္တိ ကဏ။ မာနညကံ။

အဗျယတဒ္ဓိတ

၂၆၆။ ‘‘ဝိဘာဂေ ဓာ စေ’’တိ ဓာ၊ စကာရေန သောပ္ပစ္စယော စ။ ဧကေန ဝိဘာဂေန ဧကဓာ၊ နိပါတတ္တာ သိလောပေါ။ ပဒဝိဘာဂေန ပဒသော။

၂၆၇။ ‘‘သဗ္ဗနာမေဟိ ပကာရဝစနေ တု ထာ’’တိ ထာ။ တုကာရေန ထတ္တာ စ။ သဗ္ဗော ပကာရော၊ သဗ္ဗေန ပကာရေန ဝါ သဗ္ဗထာ။ ဧဝံ အညထတ္တာ။

၂၆၈။ ‘‘ကိမိမေဟိ ထ’’န္တိ ထံ၊ ကာဒေသေ-ကထံ။ ဣအာဒေသေ-ဣတ္ထံ၊ ထန္တိ ယောဂဝိဘာဂေန ထံ-ဗဟုတ္ထံ။

၂၆၉။ အမလိနံ မလိနံ ကရောတီတျာဒျတ္ထေ-အဘူတတဗ္ဘာဝေ ဂမျမာနေ ကရဘူယောဂေ သတိ နာမတော ယဒါဒိနာ ဤပ္ပစ္စယော၊ မလိနီကရောတိ သေတံ။ အဘသ္မနော ဘသ္မနော ကရဏန္တိ ဘသ္မီကရဏံ ကဋ္ဌဿ။ အမလိနော မလိနော ဘဝတီတိ မလိနီဘဝတိ သေတော။ ဤပ္ပစ္စယန္တောပိ နိပါတော။ အဘူတတဗ္ဘာဝေတိ ကိံ၊ ဃဋံ ကရောတိ၊ ဃဋော ဘဝတိ။

ကရဘူယောဂေတိ ကိံ၊ အမလိနော မလိနော ဇာယတေ။

အဝတ္ထာဝတောဝတ္ထယာ၊ ဘူတဿညာယ ဝတ္ထုနော။

တာယာဝတ္ထာယ ဘဝနံ၊ အဘူတတဗ္ဘဝံ ဝိဒုံ။

တဒ္ဓိတော။