📜

၃။ အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ

အဒ္ဓါနဂမနဝဏ္ဏနာ

၂၅၄။ ဧဝံ မေ သုတံ…ပေ… ကောသလေသူတိ အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တံ။ တတြာယံ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ။ ကောသလေသူတိ ကောသလာ နာမ ဇာနပဒိနော ရာဇကုမာရာ။ တေသံ နိဝါသော ဧကောပိ ဇနပဒေါ ရူဠှီသဒ္ဒေန ကောသလာတိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မိံ ကောသလေသု ဇနပဒေ။ ပေါရာဏာ ပနာဟု – ယသ္မာ ပုဗ္ဗေ မဟာပနာဒံ ရာဇကုမာရံ နာနာနာဋကာဒီနိ ဒိသွာ သိတမတ္တမ္ပိ အကရောန္တံ သုတွာ ရာဇာ အာဟ – ‘‘ယော မမ ပုတ္တံ ဟသာပေတိ၊ သဗ္ဗာလင်္ကာရေန နံ အလင်္ကရောမီ’’တိ။ တတော နင်္ဂလာနိပိ ဆဍ္ဍေတွာ မဟာဇနကာယေ သန္နိပတိတေ မနုဿာ သာတိရေကာနိ သတ္တဝဿာနိ နာနာကီဠာယော ဒဿေတွာပိ တံ ဟသာပေတုံ နာသက္ခိံသု၊ တတော သက္ကော ဒေဝရာဇာ နာဋကံ ပေသေသိ၊ သော ဒိဗ္ဗနာဋကံ ဒဿေတွာ ဟသာပေသိ။ အထ တေ မနုဿာ အတ္တနော အတ္တနော ဝသနောကာသာဘိမုခါ ပက္ကမိံသု။ တေ ပဋိပထေ မိတ္တသုဟဇ္ဇာဒယော ဒိသွာ ပဋိသန္ထာရံ ကရောန္တာ – ‘‘ကစ္စိ ဘော ကုသလံ၊ ကစ္စိ ဘော ကုသလ’’န္တိ အာဟံသု။ တသ္မာ တံ ‘‘ကုသလ’’န္တိ ဝစနံ ဥပါဒါယ သော ပဒေသော ကောသလာတိ ဝုစ္စတီတိ။

စာရိကံ စရမာနောတိ အဒ္ဓါနဂမနံ ဂစ္ဆန္တော။ စာရိကာ စ နာမေသာ ဘဂဝတော ဒုဝိဓာ ဟောတိ – တုရိတစာရိကာ စ၊ အတုရိတစာရိကာ စ။ တတ္ထ ဒူရေပိ ဗောဓနေယျပုဂ္ဂလံ ဒိသွာ တဿ ဗောဓနတ္ထာယ သဟသာ ဂမနံ တုရိတစာရိကာ နာမ၊ သာ မဟာကဿပဿ ပစ္စုဂ္ဂမနာဒီသု ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဘဂဝါ ဟိ မဟာကဿပတ္ထေရံ ပစ္စုဂ္ဂစ္ဆန္တော မုဟုတ္တေန တိဂါဝုတံ မဂ္ဂံ အဂမာသိ။ အာဠဝကဿတ္ထာယ တိံသယောဇနံ၊ တထာ အင်္ဂုလိမာလဿ။ ပက္ကုသာတိဿ ပန ပဉ္စစတ္တာလီသယောဇနံ။ မဟာကပ္ပိနဿ ဝီသယောဇနသတံ။ ဓနိယဿတ္ထာယ သတ္တယောဇနသတာနိ အဂမာသိ။ ဓမ္မသေနာပတိနော သဒ္ဓိဝိဟာရိကဿ ဝနဝါသီတိဿသာမဏေရဿ တိဂါဝုတာဓိကံ ဝီသယောဇနသတံ။

ဧကဒိဝသံ ကိရ ထေရော – ‘‘တိဿသာမဏေရဿ သန္တိကံ၊ ဘန္တေ၊ ဂစ္ဆာမီ’’တိ အာဟ။ ဘဂဝါ – ‘‘အဟမ္ပိ ဂမိဿာမီ’’တိ ဝတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘အာနန္ဒ၊ ဝီသတိသဟဿာနံ ဆဠဘိညာနံ အာရောစေဟိ၊ ဘဂဝါ ကိရ ဝနဝါသိဿ တိဿသာမဏေရဿ သန္တိကံ ဂမိဿတီ’’တိ။ တတော ဒုတိယဒိဝသေ ဝီသတိသဟဿခီဏာသဝပရိဝါရော အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ဝီသတိယောဇနသတမတ္ထကေ တဿ ဂေါစရဂါမဒွါရေ ဩတရိတွာ စီဝရံ ပါရုပိ။ တံ ကမ္မန္တံ ဂစ္ဆမာနာ မနုဿာ ဒိသွာ – ‘‘သတ္ထာ နော အာဂတော၊ မာ ကမ္မန္တံ အဂမိတ္ထာ’’တိ ဝတွာ အာသနာနိ ပညပေတွာ ယာဂုံ ဒတွာ ပါတရာသဘတ္တံ ကရောန္တာ – ‘‘ကုဟိံ၊ ဘန္တေ၊ ဘဂဝါ ဂစ္ဆတီ’’တိ ဒဟရဘိက္ခူ ပုစ္ဆိံသု။ ဥပါသကာ န ဘဂဝါ အညတ္ထ ဂစ္ဆတိ၊ ဣဓေဝ တိဿသာမဏေရဿ ဒဿနတ္ထာယာဂတောတိ။ တေ – ‘‘အမှာကံ ကုလူပကဿ ကိရ ထေရဿ ဒဿနတ္ထာယ သတ္ထာ အာဂတော၊ နော ဝတ နော ထေရော ဩရမတ္တကော’’တိ သောမနဿဇာတာ အဟေသုံ။

အထ ခေါ ဘဂဝတော ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ သာမဏေရော ဂါမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ – ‘‘ဥပါသကာ၊ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃော’’တိ ပုစ္ဆိ။ အထဿ တေ ‘‘သတ္ထာ၊ ဘန္တေ၊ အာဂတော’’တိ အာရောစေသုံ။ သော ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပိဏ္ဍပါတေန အာပုစ္ဆိ။ သတ္ထာ တဿ ပတ္တံ ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ – ‘‘အလံ၊ တိဿ၊ နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တကိစ္စ’’န္တိ အာဟ။ တတော ဥပဇ္ဈာယံ အာပုစ္ဆိတွာ အတ္တနော ပတ္တာသနေ နိသီဒိတွာ ဘတ္တကိစ္စမကာသိ။ အထဿ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ သတ္ထာ မင်္ဂလံ ဝတွာ နိက္ခမိတွာ ဂါမဒွါရေ ဌတွာ – ‘‘ကတရော တေ၊ တိဿ၊ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂတမဂ္ဂေါ’’တိ အာဟ။ အယံ ဘဂဝါတိ။ မဂ္ဂံ ဒေသယမာနော ပုရတော ယာဟိ တိဿာတိ။ ဘဂဝါ ကိရ သဒေဝကဿ လောကဿ မဂ္ဂဒေသကောပိ သမာနော သကလေ တိဂါဝုတေ မဂ္ဂေ ‘သာမဏေရံ ဒဋ္ဌုံ လစ္ဆာမီ’တိ တံ မဂ္ဂဒေသကံ အကာသိ။

သော အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ ဘဂဝတော ဝတ္တမကာသိ။ အထ နံ ဘဂဝါ – ‘‘ကတရော တေ၊ တိဿ၊ စင်္ကမော’’တိ ပုစ္ဆိတွာ တတ္ထ ဂန္တွာ သာမဏေရဿ နိသီဒနပါသာဏေ နိသီဒိတွာ – ‘‘တိဿ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ သုခံ ဝသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ သော အာဟ – ‘‘အာမ၊ ဘန္တေ၊ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝသန္တဿ သီဟဗျဂ္ဃဟတ္ထိမိဂမောရာဒီနံ သဒ္ဒံ သုဏတော အရညသညာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာယ သုခံ ဝသာမီ’’တိ။ အထ နံ ဘဂဝါ – ‘‘တိဿ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃံ သန္နိပါတေဟိ၊ ဗုဒ္ဓဒါယဇ္ဇံ တေ ဒဿာမီ’’တိ ဝတွာ သန္နိပတိတေ ဘိက္ခုသင်္ဃေ ဥပသမ္ပာဒေတွာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနမေဝ အဂမာသီတိ။ အယံ တုရိတစာရိကာ နာမ။ ယံ ပန ဂါမနိဂမပဋိပါဋိယာ ဒေဝသိကံ ယောဇနဒွိယောဇနဝသေန ပိဏ္ဍပါတစရိယာဒီဟိ လောကံ အနုဂ္ဂဏှန္တဿ ဂမနံ၊ အယံ အတုရိတစာရိကာ နာမ။

ဣမံ ပန စာရိကံ စရန္တော ဘဂဝါ မဟာမဏ္ဍလံ၊ မဇ္ဈိမမဏ္ဍလံ၊ အန္တောမဏ္ဍလန္တိ ဣမေသံ တိဏ္ဏံ မဏ္ဍလာနံ အညတရသ္မိံ စရတိ။ တတ္ထ မဟာမဏ္ဍလံ နဝယောဇနသတိကံ၊ မဇ္ဈိမမဏ္ဍလံ ဆယောဇနသတိကံ ၊ အန္တောမဏ္ဍလံ တိယောဇနသတိကံ။ ယဒါ မဟာမဏ္ဍလေ စာရိကံ စရိတုကာမော ဟောတိ၊ မဟာပဝါရဏာယ ပဝါရေတွာ ပါဋိပဒဒိဝသေ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝါရော နိက္ခမတိ။ သမန္တာ ယောဇနသတံ ဧကကောလာဟလံ ဟောတိ။ ပုရိမံ ပုရိမံ အာဂတာ နိမန္တေတုံ လဘန္တိ။ ဣတရေသု ဒွီသု မဏ္ဍလေသု သက္ကာရော မဟာမဏ္ဍလေ ဩသရတိ။ တတ္ထ ဘဂဝါ တေသု တေသု ဂါမနိဂမေသု ဧကာဟံ ဒွီဟံ ဝသန္တော မဟာဇနံ အာမိသပ္ပဋိဂ္ဂဟေန အနုဂ္ဂဏှန္တော ဓမ္မဒါနေန စဿ ဝိဝဋ္ဋသန္နိဿိတံ ကုသလံ ဝဍ္ဎေန္တော နဝဟိ မာသေဟိ စာရိကံ ပရိယောသာပေတိ။ သစေ ပန အန္တောဝဿေ ဘိက္ခူနံ သမထဝိပဿနာ တရုဏာ ဟောန္တိ၊ မဟာပဝါရဏာယ အပဝါရေတွာ ပဝါရဏာသင်္ဂဟံ ဒတွာ ကတ္တိကပုဏ္ဏမာယံ ပဝါရေတွာ မိဂသိရဿ ပဌမပါဋိပဒဒိဝသေ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝါရော နိက္ခမိတွာ မဇ္ဈိမမဏ္ဍလေ ဩသရတိ။ အညေနပိ ကာရဏေန မဇ္ဈိမမဏ္ဍလေ စာရိကံ စရိတုကာမော စတုမာသံ ဝသိတွာဝ နိက္ခမတိ။ ဝုတ္တနယေနေဝ ဣတရေသု ဒွီသု မဏ္ဍလေသု သက္ကာရော မဇ္ဈိမမဏ္ဍလေ ဩသရတိ။ ဘဂဝါ ပုရိမနယေနေဝ လောကံ အနုဂ္ဂဏှန္တော အဋ္ဌဟိ မာသေဟိ စာရိကံ ပရိယောသာပေတိ။ သစေ ပန စတုမာသံ ဝုတ္ထဝဿဿာပိ ဘဂဝတော ဝေနေယျသတ္တာ အပရိပက္ကိန္ဒြိယာ ဟောန္တိ၊ တေသံ ဣန္ဒြိယပရိပါကံ အာဂမယမာနော အပရမ္ပိ ဧကမာသံ ဝါ ဒွိတိစတုမာသံ ဝါ တတ္ထေဝ ဝသိတွာ မဟာဘိက္ခုသင်္ဃပရိဝါရော နိက္ခမတိ။ ဝုတ္တနယေနေဝ ဣတရေသု ဒွီသု မဏ္ဍလေသု သက္ကာရော အန္တောမဏ္ဍလေ ဩသရတိ။ ဘဂဝါ ပုရိမနယေနေဝ လောကံ အနုဂ္ဂဏှန္တော သတ္တဟိ ဝါ ဆဟိ ဝါ ပဉ္စဟိ ဝါ စတူဟိ ဝါ မာသေဟိ စာရိကံ ပရိယောသာပေတိ။ ဣတိ ဣမေသု တီသု မဏ္ဍလေသု ယတ္ထ ကတ္ထစိ စာရိကံ စရန္တော န စီဝရာဒိဟေတု စရတိ။ အထ ခေါ ယေ ဒုဂ္ဂတဗာလဇိဏ္ဏဗျာဓိတာ၊ တေ ကဒါ တထာဂတံ အာဂန္တွာ ပဿိဿန္တိ။ မယိ ပန စာရိကံ စရန္တေ မဟာဇနော တထာဂတဿ ဒဿနံ လဘိဿတိ။ တတ္ထ ကေစိ စိတ္တာနိ ပသာဒေဿန္တိ ၊ ကေစိ မာလာဒီဟိ ပူဇေဿန္တိ၊ ကေစိ ကဋစ္ဆုဘိက္ခံ ဒဿန္တိ၊ ကေစိ မိစ္ဆာဒဿနံ ပဟာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ ဘဝိဿန္တိ။ တံ နေသံ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာတိ။ ဧဝံ လောကာနုကမ္ပကာယ စာရိကံ စရတိ။

အပိ စ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော စာရိကံ စရန္တိ၊ ဇင်္ဃဝိဟာရဝသေန သရီရဖာသုကတ္ထာယ၊ အတ္ထုပ္ပတ္တိကာလာဘိကင်္ခနတ္ထာယ၊ ဘိက္ခူနံ သိက္ခာပဒပညာပနတ္ထာယ၊ တတ္ထ တတ္ထ ပရိပါကဂတိန္ဒြိယေ ဗောဓနေယျသတ္တေ ဗောဓနတ္ထာယာတိ။ အပရေဟိပိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော စာရိကံ စရန္တိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆိဿန္တီတိ ဝါ၊ ဓမ္မံ၊ သင်္ဃံ သရဏံ ဂစ္ဆိဿန္တီတိ ဝါ၊ မဟတာ ဓမ္မဝဿေန စတဿော ပရိသာ သန္တပ္ပေဿာမီတိ ဝါ။ အပရေဟိပိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော စာရိကံ စရန္တိ ပါဏာတိပါတာ ဝိရမိဿန္တီတိ ဝါ၊ အဒိန္နာဒါနာ ၊ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ၊ မုသာဝါဒါ၊ သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ဝိရမိဿန္တီတိ ဝါ။ အပရေဟိပိ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော စာရိကံ စရန္တိ – ပဌမံ ဈာနံ ပဋိလဘိဿန္တီတိ ဝါ၊ ဒုတိယံ ဈာနံ…ပေ… နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိံ ပဋိလဘိဿန္တီတိ ဝါ။ အပရေဟိပိ အဋ္ဌဟိ ကာရဏေဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော စာရိကံ စရန္တိ – သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ အဓိဂမိဿန္တီတိ ဝါ၊ သောတာပတ္တိဖလံ…ပေ… အရဟတ္တဖလံ သစ္ဆိကရိဿန္တီတိ ဝါတိ။ အယံ အတုရိတစာရိကာ၊ ဣဓ စာရိကာတိ အဓိပ္ပေတာ။ သာ ပနေသာ ဒုဝိဓာ ဟောတိ – အနိဗဒ္ဓစာရိကာ စ နိဗဒ္ဓစာရိကာ စ။ တတ္ထ ယံ ဂါမနိဂမနဂရပဋိပါဋိဝသေန စရတိ၊ အယံ အနိဗဒ္ဓစာရိကာ နာမ။ ယံ ပနေကဿေဝ ဗောဓနေယျသတ္တဿတ္ထာယ ဂစ္ဆတိ၊ အယံ နိဗဒ္ဓစာရိကာ နာမ။ ဧသာ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ။

တဒါ ကိရ ဘဂဝတော ပစ္ဆိမယာမကိစ္စပရိယောသာနေ ဒသသဟဿိလောကဓာတုယာ ဉာဏဇာလံ ပတ္ထရိတွာ ဗောဓနေယျဗန္ဓဝေ ဩလောကေန္တဿ ပေါက္ခရသာတိဗြာဟ္မဏော သဗ္ဗညုတညာဏဇာလဿ အန္တော ပဝိဋ္ဌော။ အထ ဘဂဝါ အယံ ဗြာဟ္မဏော မယှံ ဉာဏဇာလေ ပညာယတိ၊ ‘‘အတ္ထိ နု ခွဿ ဥပနိဿယော’’တိ ဝီမံသန္တော သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ ဥပနိဿယံ ဒိသွာ – ‘‘ဧသော မယိ ဧတံ ဇနပဒံ ဂတေ လက္ခဏပရိယေသနတ္ထံ အမ္ဗဋ္ဌံ အန္တေဝါသိံ ပဟိဏိဿတိ၊ သော မယာ သဒ္ဓိံ ဝါဒပဋိဝါဒံ ကတွာ နာနပ္ပကာရံ အသဗ္ဘိဝါကျံ ဝက္ခတိ၊ တမဟံ ဒမေတွာ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကရိဿာမိ။ သော အာစရိယဿ ကထေဿတိ၊ အထဿာစရိယော တံ ကထံ သုတွာ အာဂမ္မ မမ လက္ခဏာနိ ပရိယေသိဿတိ၊ တဿာဟံ ဓမ္မံ ဒေသေဿာမိ။ သော ဒေသနာပရိယောသာနေ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိဿတိ။ ဒေသနာ မဟာဇနဿ သဖလာ ဘဝိဿတီ’’တိ ပဉ္စဘိက္ခုသတပရိဝါရော တံ ဇနပဒံ ပဋိပန္နော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟီ’’တိ။

ယေန ဣစ္ဆာနင်္ဂလန္တိ ယေန ဒိသာဘာဂေန ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ အဝသရိတဗ္ဗံ။ ယသ္မိံ ဝါ ပဒေသေ ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ။ ဣဇ္ဈာနင်္ဂလန္တိပိ ပါဌော။ တဒဝသရီတိ တေန အဝသရိ၊ တံ ဝါ အဝသရိ။ တေန ဒိသာဘာဂေန ဂတော၊ တံ ဝါ ပဒေသံ ဂတောတိ အတ္ထော။ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ ဥပနိဿာယ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ သီလခန္ဓာဝါရံ ဗန္ဓိတွာ သမာဓိကောန္တံ ဥဿာပေတွာ သဗ္ဗညုတညာဏသရံ ပရိဝတ္တယမာနော ဓမ္မရာဇာ ယထာဘိရုစိတေန ဝိဟာရေန ဝိဟရတိ။

ပေါက္ခရသာတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၂၅၅။ တေန ခေါ ပန သမယေနာတိ ယေန သမယေန ဘဂဝါ တတ္ထ ဝိဟရတိ၊ တေန သမယေန၊ တသ္မိံ သမယေတိ အယမတ္ထော။ ဗြဟ္မံ အဏတီတိ ဗြာဟ္မဏော၊ မန္တေ သဇ္ဈာယတီတိ အတ္ထော။ ဣဒမေဝ ဟိ ဇာတိဗြာဟ္မဏာနံ နိရုတ္တိဝစနံ။ အရိယာ ပန ဗာဟိတပါပတ္တာ ဗြာဟ္မဏာတိ ဝုစ္စန္တိ။ ပေါက္ခရသာတီတိ ဣဒံ တဿ နာမံ။ ကသ္မာ ပေါက္ခရသာတီတိ ဝုစ္စတိ။ တဿ ကိရ ကာယော သေတပေါက္ခရသဒိသော၊ ဒေဝနဂရေ ဥဿာပိတရဇတတောရဏံ ဝိယ သောဘတိ။ သီသံ ပနဿ ကာဠဝဏ္ဏံ ဣန္ဒနီလမဏိမယံ ဝိယ။ မဿုပိ စန္ဒမဏ္ဍလေ ကာဠမေဃရာဇိ ဝိယ ခါယတိ။ အက္ခီနိ နီလုပ္ပလသဒိသာနိ။ နာသာ ရဇတပနာဠိကာ ဝိယ သုဝဋ္ဋိတာ သုပရိသုဒ္ဓါ။ ဟတ္ထပါဒတလာနိ စေဝ မုခဒွါရဉ္စ ကတလာခါရသပရိကမ္မံ ဝိယ သောဘတိ၊ အတိဝိယ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တော ဗြာဟ္မဏဿ အတ္တဘာဝေါ။ အရာဇကေ ဌာနေ ရာဇာနံ ကာတုံ ယုတ္တမိမံ ဗြာဟ္မဏံ။ ဧဝမေသ သဿိရိကော။ ဣတိ နံ ပေါက္ခရသဒိသတ္တာ ပေါက္ခရသာတီတိ သဉ္ဇာနန္တိ။

အယံ ပန ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓကာလေ တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ ဒသဗလဿ ဒါနံ ဒတွာ ဓမ္မဒေသနံ သုတွာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော တတော မနုဿလောကမာဂစ္ဆန္တော မာတုကုစ္ဆိဝါသံ ဇိဂုစ္ဆိတွာ ဟိမဝန္တပဒေသေ မဟာသရေ ပဒုမဂဗ္ဘေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တဿ စ သရဿ အဝိဒူရေ တာပသော ပဏ္ဏသာလာယ ဝသတိ။ သော တီရေ ဌိတော တံ ပဒုမံ ဒိသွာ – ‘‘ဣဒံ ပဒုမံ အဝသေသပဒုမေဟိ မဟန္တတရံ။ ပုပ္ဖိတကာလေ နံ ဂဟေဿာမီ’’တိ စိန္တေသိ။ တံ သတ္တာဟေနာပိ န ပုပ္ဖတိ။ တာပသော ကသ္မာ နု ခေါ ဣဒံ သတ္တာဟေနာပိ န ပုပ္ဖတိ။ ဟန္ဒ နံ ဂဟေဿာမီတိ ဩတရိတွာ ဂဏှိ။ တံ တေန နာဠတော ဆိန္နမတ္တံယေဝ ပုပ္ဖိတံ။ အထဿဗ္ဘန္တရေ သုဝဏ္ဏစုဏ္ဏပိဉ္ဇရံ ဝိယ ရဇတဗိမ္ဗကံ ပဒုမရေဏုပိဉ္ဇရံ သေတဝဏ္ဏံ ဒါရကံ အဒ္ဒသ။ သော မဟာပုညော ဧသ ဘဝိဿတိ။ ဟန္ဒ နံ ပဋိဇဂ္ဂါမီတိ ပဏ္ဏသာလံ နေတွာ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ သတ္တဝဿကာလတော ပဋ္ဌာယ တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဏှာပေသိ။ ဒါရကော တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရံ ဂန္တွာ ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော ဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂဗြာဟ္မဏော အဟောသိ။ သော အပရေန သမယေန ရညော ကောသလဿ သိပ္ပံ ဒဿေသိ။ အထဿ သိပ္ပေ ပသန္နော ရာဇာ ဥက္ကဋ္ဌံ နာမ မဟာနဂရံ ဗြဟ္မဒေယျံ အဒါသိ။ ဣတိ နံ ပေါက္ခရေ သယိတတ္တာ ပေါက္ခရသာတီတိ သဉ္ဇာနန္တိ။

ဥက္ကဋ္ဌံ အဇ္ဈာဝသတီတိ ဥက္ကဋ္ဌနာမကေ နဂရေ ဝသတိ။ အဘိဘဝိတွာ ဝါ အာဝသတိ။ တဿ နဂရဿ သာမိကော ဟုတွာ ယာယ မရိယာဒါယ တတ္ထ ဝသိတဗ္ဗံ၊ တာယ မရိယာဒါယ ဝသိ။ တဿ ကိရ နဂရဿ ဝတ္ထုံ ဥက္ကာ ဌပေတွာ ဥက္ကာသု ဇလမာနာသု အဂ္ဂဟေသုံ၊ တသ္မာ တံ ဥက္ကဋ္ဌန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဩက္ကဋ္ဌန္တိပိ ပါဌော၊ သောယေဝတ္ထော။ ဥပသဂ္ဂဝသေန ပနေတ္ထ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တဿ အနုပယောဂတ္တာ စ သေသပဒေသု။ တတ္ထ လက္ခဏံ သဒ္ဒသတ္ထတော ပရိယေသိတဗ္ဗံ။

သတ္တုဿဒန္တိ သတ္တေဟိ ဥဿဒံ၊ ဥဿန္နံ ဗဟုဇနံ အာကိဏ္ဏမနုဿံ။ ပေါသာဝနိယဟတ္ထိအဿမောရမိဂါဒိအနေကသတ္တသမာကိဏ္ဏဉ္စာတိ အတ္ထော။ ယသ္မာ ပနေတံ နဂရံ ဗဟိ အာဝိဇ္ဈိတွာ ဇာတေန ဟတ္ထိအဿာဒီနံ ဃာသတိဏေန စေဝ ဂေဟစ္ဆာဒနတိဏေန စ သမ္ပန္နံ။ တထာ ဒါရုကဋ္ဌေဟိ စေဝ ဂေဟသမ္ဘာရကဋ္ဌေဟိ စ။ ယသ္မာ စဿဗ္ဘန္တရေ ဝဋ္ဋစတုရဿာဒိသဏ္ဌာနာ ဗဟူ ပေါက္ခရဏိယော ဇလဇကုသုမဝိစိတ္တာနိ စ ဗဟူနိ အနေကာနိ တဠာကာနိ ဥဒကဿ နိစ္စဘရိတာနေဝ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ သတိဏကဋ္ဌောဒကန္တိ ဝုတ္တံ။ သဟ ဓညေနာတိ သဓညံ ပုဗ္ဗဏ္ဏာပရဏ္ဏာဒိဘေဒံ ဗဟုဓညသန္နိစယန္တိ အတ္ထော ။ ဧတ္တာဝတာ ယသ္မိံ နဂရေ ဗြာဟ္မဏော သေတစ္ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ ရာဇလီလာယ ဝသတိ၊ တဿ သမိဒ္ဓိသမ္ပတ္တိ ဒီပိတာ ဟောတိ။

ရာဇတော လဒ္ဓံ ဘောဂ္ဂံ ရာဇဘောဂ္ဂံ။ ကေန ဒိန္နန္တိ စေ? ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဒိန္နံ။ ရာဇဒါယန္တိ ရညော ဒါယဘူတံ၊ ဒါယဇ္ဇန္တိ အတ္ထော။ ဗြဟ္မဒေယျန္တိ သေဋ္ဌဒေယျံ၊ ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ ရာဇသင်္ခေပေန ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ အထ ဝါ ရာဇဘောဂ္ဂန္တိ သဗ္ဗံ ဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇံ အနုသာသန္တေန နဒီတိတ္ထပဗ္ဗတာဒီသု သုင်္ကံ ဂဏှန္တေန သေတစ္ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ ရညာ ဟုတွာ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဒိန္နံ ရာဇဒါယန္တိ ဧတ္ထ တံ နဂရံ ရညာ ဒိန္နတ္တာ ရာဇဒါယံ ဒါယကရာဇဒီပနတ္ထံ ပနဿ ‘‘ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဒိန္န’’န္တိ ဣဒံ ဝုတ္တံ။ ဗြဟ္မဒေယျန္တိ သေဋ္ဌဒေယျံ။ ယထာ ဒိန္နံ န ပုန ဂဟေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ နိဿဋ္ဌံ ပရိစ္စတ္တံ။ ဧဝံ ဒိန္နန္တိ အတ္ထော။

အဿောသီတိ သုဏိ ဥပလဘိ၊ သောတဒွါရသမ္ပတ္တဝစနနိဂ္ဃောသာနုသာရေန အညာသိ။ ခေါတိ အဝဓာရဏတ္ထေ ပဒပူရဏမတ္တေ ဝါ နိပါတော။ တတ္ထ အဝဓာရဏတ္ထေန အဿောသိ ဧဝ၊ နာဿ ကောစိ သဝနန္တရာယော အဟောသီတိ အယမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဒပူရဏေန ပန ပဒဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာမတ္တမေဝ။

ဣဒါနိ ယမတ္ထံ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ အဿောသိ၊ တံ ပကာသေန္တော – ‘‘သမဏော ခလု ဘော ဂေါတမော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမိတပါပတ္တာ သမဏောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘သမိတာဿ ဟောန္တိ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ’’တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၁။၄၃၄)။ ဘဂဝါ စ အနုတ္တရေန အရိယမဂ္ဂေန သမိတပါပေါ။ တေနဿ ယထာဘူတဂုဏာဓိဂတမေတံ နာမံ၊ ယဒိဒံ သမဏောတိ။ ခလူတိ အနုဿဝနတ္ထေ နိပါတော။ ဘောတိ ဗြာဟ္မဏဇာတိသမုဒါဂတံ အာလပနမတ္တံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ – ‘‘ဘောဝါဒီ နာမ သော ဟောတိ၊ သစေ ဟောတိ သကိဉ္စနော’’တိ (ဓ။ ပ။ ၅၅)။ ဂေါတမောတိ ဘဂဝန္တံ ဂေါတ္တဝသေန ပရိကိတ္တေတိ။ တသ္မာ သမဏော ခလု ဘော ဂေါတမောတိ ဧတ္ထ သမဏော ကိရ ဘော ဂေါတမဂေါတ္တောတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

သကျပုတ္တောတိ ဣဒံ ပန ဘဂဝတော ဥစ္စာကုလပရိဒီပနံ ။ သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတောတိ သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတဘာဝပရိဒီပနံ။ ကေနစိ ပါရိဇုညေန အနဘိဘူတော အပရိက္ခီဏံယေဝ တံ ကုလံ ပဟာယ သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတော ပရံ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ တံ ခေါ ပနာတိအာဒိ သာမညဖလေ ဝုတ္တမေဝ။ သာဓု ခေါ ပနာတိ သုန္ဒရံ ခေါ ပန။ အတ္ထာဝဟံ သုခါဝဟန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တထာရူပါနံ အရဟတန္တိ ယထာရူပေါ သော ဘဝံ ဂေါတမော၊ ဧဝရူပါနံ ယထာဘူတဂုဏာဓိဂမေန လောကေ အရဟန္တောတိ လဒ္ဓသဒ္ဓါနံ အရဟတံ။ ဒဿနံ ဟောတီတိ ပသာဒသောမ္မာနိ အက္ခီနိ ဥမ္မီလေတွာ ဒဿနမတ္တမ္ပိ သာဓု ဟောတီတိ၊ ဧဝံ အဇ္ဈာသယံ ကတွာ။

အမ္ဗဋ္ဌမာဏဝကထာ

၂၅၆။ အဇ္ဈာယကောတိ ဣဒံ – ‘‘န ဒါနိမေ ဈာယန္တိ၊ န ဒါနိမေ ဈာယန္တီတိ ခေါ၊ ဝါသေဋ္ဌ၊ အဇ္ဈာယကာ အဇ္ဈာယကာ တွေဝ တတိယံ အက္ခရံ ဥပနိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ၊ ဧဝံ ပဌမကပ္ပိကကာလေ ဈာနဝိရဟိတာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဂရဟဝစနံ။ ဣဒါနိ ပန တံ အဇ္ဈာယတီတိ အဇ္ဈာယကော။ မန္တေ ပရိဝတ္တေတီတိ ဣမိနာ အတ္ထေန ပသံသာဝစနံ ကတွာ ဝေါဟရန္တိ။ မန္တေ ဓာရေတီတိ မန္တဓရော။

တိဏ္ဏံ ဝေဒါနန္တိ ဣရုဝေဒယဇုဝေဒသာမဝေဒါနံ။ ဩဋ္ဌပဟတကရဏဝသေန ပါရံ ဂတောတိ ပါရဂူ။ သဟ နိဃဏ္ဍုနာ စ ကေဋုဘေန စ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ။ နိဃဏ္ဍူတိ နိဃဏ္ဍုရုက္ခာဒီနံ ဝေဝစနပကာသကံ သတ္ထံ။ ကေဋုဘန္တိ ကိရိယာကပ္ပဝိကပ္ပော ကဝီနံ ဥပကာရာဝဟံ သတ္ထံ။ သဟ အက္ခရပ္ပဘေဒေန သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ။ အက္ခရပ္ပဘေဒေါတိ သိက္ခာ စ နိရုတ္တိ စ။ ဣတိဟာသပဉ္စမာနန္တိ အာထဗ္ဗဏဝေဒံ စတုတ္ထံ ကတွာ ဣတိဟ အာသ၊ ဣတိဟ အာသာတိ ဤဒိသဝစနပဋိသံယုတ္တော ပုရာဏကထာသင်္ခါတော ဣတိဟာသော ပဉ္စမော ဧတေသန္တိ ဣတိဟာသပဉ္စမာ၊ တေသံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ဝေဒါနံ။

ပဒံ တဒဝသေသဉ္စ ဗျာကရဏံ အဓီယတိ ဝေဒေတိ စာတိ ပဒကော ဝေယျာကရဏော။ လောကာယတံ ဝုစ္စတိ ဝိတဏ္ဍဝါဒသတ္ထံ။ မဟာပုရိသလက္ခဏန္တိ မဟာပုရိသာနံ ဗုဒ္ဓါဒီနံ လက္ခဏဒီပကံ ဒွါဒသသဟဿဂန္ထပမာဏံ သတ္ထံ။ ယတ္ထ သောဠသသဟဿဂါထာပရိမာဏာ ဗုဒ္ဓမန္တာ နာမ အဟေသုံ၊ ယေသံ ဝသေန ဣမိနာ လက္ခဏေန သမန္နာဂတာ ဗုဒ္ဓါ နာမ ဟောန္တိ၊ ဣမိနာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၊ ဣမိနာ ဒွေ အဂ္ဂသာဝကာ၊ အသီတိ မဟာသာဝကာ ၊ ဗုဒ္ဓမာတာ၊ ဗုဒ္ဓပိတာ၊ အဂ္ဂုပဋ္ဌာကော၊ အဂ္ဂုပဋ္ဌာယိကာ၊ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီတိ အယံ ဝိသေသော ပညာယတိ။

အနဝယောတိ ဣမေသု လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနူနော ပရိပူရကာရီ၊ အဝယော န ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဝယော နာမ ယော တာနိ အတ္ထတော စ ဂန္ထတော စ သန္ဓာရေတုံ န သက္ကောတိ။ အနုညာတပဋိညာတောတိ အနုညာတော စေဝ ပဋိညာတော စ။ အာစရိယေနဿ ‘‘ယံ အဟံ ဇာနာမိ၊ တံ တွံ ဇာနာသီ’’တိအာဒိနာ အနုညာတော။ ‘‘အာမ အာစရိယာ’’တိ အတ္တနာ တဿ ပဋိဝစနဒါနပဋိညာယ ပဋိညာတောတိ အတ္ထော။ ကတရသ္မိံ အဓိကာရေ? သကေ အာစရိယကေ တေဝိဇ္ဇကေ ပါဝစနေ။ ဧသ ကိရ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ ‘‘ဣမသ္မိံ လောကေ ‘အဟံ ဗုဒ္ဓါ၊ အဟံ ဗုဒ္ဓါ’တိ ဥဂ္ဂတဿ နာမံ ဂဟေတွာ ဗဟူ ဇနာ ဝိစရန္တိ။ တသ္မာ န မေ အနုဿဝမတ္တေနေဝ ဥပသင်္ကမိတုံ ယုတ္တံ။ ဧကစ္စဉှိ ဥပသင်္ကမန္တဿ အပက္ကမနမ္ပိ ဂရု ဟောတိ၊ အနတ္ထောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယံနူနာဟံ မမ အန္တေဝါသိကံ ပေသေတွာ – ‘ဗုဒ္ဓါ ဝါ၊ နော ဝါ’တိ ဇာနိတွာဝ ဥပသင်္ကမေယျ’’န္တိ၊ တသ္မာ မာဏဝံ အာမန္တေတွာ အယံ တာတာတိအာဒိမာဟ။

၂၅၇။ တံ ဘဝန္တန္တိ တဿ ဘောတော ဂေါတမဿ။ တထာ သန္တံ ယေဝါတိ တထာ သတောယေဝ။ ဣဓာပိ ဟိ ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနတ္ထဝသေနေဝ ဥပယောဂဝစနံ။

၂၅၈။ ယထာ ကထံ ပနာဟံ၊ ဘော၊ တန္တိ ဧတ္ထ ကထံ ပနာဟံ ဘော တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဇာနိဿာမိ၊ ယထာ သက္ကာ သော ဉာတုံ၊ တထာ မေ အာစိက္ခာဟီတိ အတ္ထော။ ယထာတိ ဝါ နိပါတမတ္တမေဝေတံ။ ကထန္တိ အယံ အာကာရပုစ္ဆာ။ ကေနာကာရေနာဟံ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဇာနိဿာမီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကိရ နံ ဥပဇ္ဈာယော ‘‘ကိံ တွံ၊ တာတ၊ ပထဝိယံ ဌိတော၊ ပထဝိံ န ပဿာမီတိ ဝိယ၊ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဩဘာသေ ဌိတော၊ စန္ဒိမသူရိယေ န ပဿာမီတိ ဝိယ ဝဒသီ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ဇာနနာကာရံ ဒဿေန္တော အာဂတာနိ ခေါ၊ တာတာတိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ မန္တေသူတိ ဝေဒေသု။ တထာဂတော ကိရ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီတိ ပဋိကစ္စေဝ သုဒ္ဓါဝါသာ ဒေဝါ ဝေဒေသု လက္ခဏာနိ ပက္ခိပိတွာ ဗုဒ္ဓမန္တာ နာမေတေတိ ဗြာဟ္မဏဝေသေနေဝ ဝေဒေ ဝါစေန္တိ။ တဒနုသာရေန မဟေသက္ခာ သတ္တာ တထာဂတံ ဇာနိဿန္တီတိ။ တေန ပုဗ္ဗေ ဝေဒေသု မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ အာဂစ္ဆန္တိ။ ပရိနိဗ္ဗုတေ ပန တထာဂတေ အနုက္ကမေန အန္တရဓာယန္တိ။ တေနေတရဟိ နတ္ထီတိ။ မဟာပုရိသဿာတိ ပဏိဓိသမာဒါနဉာဏကရုဏာဒိဂုဏမဟတော ပုရိသဿ။ ဒွေယေဝ ဂတိယောတိ ဒွေယေဝ နိဋ္ဌာ။ ကာမဉ္စာယံ ဂတိသဒ္ဒေါ ‘‘ပဉ္စ ခေါ ဣမာ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဂတိယော’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၁၅၃) ဘဝဘေဒေ ဝတ္တတိ။ ‘‘ဂတိ မိဂါနံ ပဝန’’န္တိအာဒီသု (ပရိ။ ၃၉၉) နိဝါသဋ္ဌာနေ။ ‘‘ဧဝံ အဓိမတ္တဂတိမန္တော’’တိအာဒီသု ပညာယံ။ ‘‘ဂတိဂတ’’န္တိအာဒီသု ဝိသဋဘာဝေ။ ဣဓ ပန နိဋ္ဌာယံ ဝတ္တတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ယေဟိ လက္ခဏေဟိ သမန္နာဂတော ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဟောတိ၊ န တေဟေဝ ဗုဒ္ဓါ ဟောတိ၊ ဇာတိသာမညတော ပန တာနိယေဝ တာနီတိ ဝုစ္စန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ယေဟိ သမန္နာဂတဿာ’’တိ။ သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတီတိ ယဒိ အဂါရေ ဝသတိ။ ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီတိ စတူဟိ အစ္ဆရိယဓမ္မေဟိ၊ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ စ လောကံ ရဉ္ဇနတော ရာဇာ၊ စက္ကရတနံ ဝတ္တေတိ၊ စတူဟိ သမ္ပတ္တိစက္ကေဟိ ဝတ္တတိ၊ တေဟိ စ ပရံ ဝတ္တေတိ၊ ပရဟိတာယ စ ဣရိယာပထစက္ကာနံ ဝတ္တော ဧတသ္မိံ အတ္ထီတိ စက္ကဝတ္တီ။ ဧတ္ထ စ ရာဇာတိ သာမညံ။ စက္ကဝတ္တီတိ ဝိသေသံ။ ဓမ္မေန စရတီတိ ဓမ္မိကော။ ဉာယေန သမေန ဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ဓမ္မေန ရဇ္ဇံ လဘိတွာ ရာဇာ ဇာတောတိ ဓမ္မရာဇာ။ ပရဟိတဓမ္မကရဏေန ဝါ ဓမ္မိကော။ အတ္တဟိတဓမ္မကရဏေန ဓမ္မရာဇာ။ စတုရန္တာယ ဣဿရောတိ စာတုရန္တော၊ စတုသမုဒ္ဒအန္တာယ၊ စတုဗ္ဗိဓဒီပဝိဘူသိတာယ ပထဝိယာ ဣဿရောတိ အတ္ထော။ အဇ္ဈတ္တံ ကောပါဒိပစ္စတ္ထိကေ ဗဟိဒ္ဓါ စ သဗ္ဗရာဇာနော ဝိဇေတီတိ ဝိဇိတာဝီ။ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တောတိ ဇနပဒေ ဓုဝဘာဝံ ထာဝရဘာဝံ ပတ္တော၊ န သက္ကာ ကေနစိ စာလေတုံ။ ဇနပဒေါ ဝါ တမှိ ထာဝရိယပ္ပတ္တော အနုယုတ္တော သကမ္မနိရတော အစလော အသမ္ပဝေဓီတိ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော။

သေယျထိဒန္တိ နိပါတော၊ တဿ စေတာနိ ကတမာနီတိ အတ္ထော။ စက္ကရတနန္တိအာဒီသု စက္ကဉ္စ၊ တံ ရတိဇနနဋ္ဌေန ရတနဉ္စာတိ စက္ကရတနံ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဣမေသု ပန ရတနေသု အယံ စက္ကဝတ္တိရာဇာ စက္ကရတနေန အဇိတံ ဇိနာတိ၊ ဟတ္ထိအဿရတနေဟိ ဝိဇိတေ ယထာသုခံ အနုစရတိ၊ ပရိဏာယကရတနေန ဝိဇိတမနုရက္ခတိ၊ အဝသေသေဟိ ဥပဘောဂသုခမနုဘဝတိ။ ပဌမေန စဿ ဥဿာဟသတ္တိယောဂေါ၊ ပစ္ဆိမေန မန္တသတ္တိယောဂေါ၊ ဟတ္ထိအဿဂဟပတိရတနေဟိ ပဘုသတ္တိယောဂေါ သုပရိပုဏ္ဏော ဟောတိ၊ ဣတ္ထိမဏိရတနေဟိ တိဝိဓသတ္တိယောဂဖလံ။ သော ဣတ္ထိမဏိရတနေဟိ ဘောဂသုခမနုဘဝတိ၊ သေသေဟိ ဣဿရိယသုခံ။ ဝိသေသတော စဿ ပုရိမာနိ တီဏိ အဒေါသကုသလမူလဇနိတကမ္မာနုဘာဝေန သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ မဇ္ဈိမာနိ အလောဘကုသလမူလဇနိတကမ္မာနုဘာဝေန၊ ပစ္ဆိမမေကံ အမောဟကုသလမူလဇနိတကမ္မာနုဘာဝေနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရော ပန ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ္တေ ရတနသုတ္တဿ ဥပဒေသတော ဂဟေတဗ္ဗော။

ပရောသဟဿန္တိ အတိရေကသဟဿံ။ သူရာတိ အဘီရုကဇာတိကာ။ ဝီရင်္ဂရူပါတိ ဒေဝပုတ္တသဒိသကာယာ။ ဧဝံ တာဝ ဧကေ ဝဏ္ဏယန္တိ။ အယံ ပနေတ္ထ သဗ္ဘာဝေါ။ ဝီရာတိ ဥတ္တမသူရာ ဝုစ္စန္တိ၊ ဝီရာနံ အင်္ဂံ ဝီရင်္ဂံ၊ ဝီရကာရဏံ ဝီရိယန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝီရင်္ဂရူပံ ဧတေသန္တိ ဝီရင်္ဂရူပါ၊ ဝီရိယမယသရီရာ ဝိယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာတိ သစေ ပဋိမုခံ တိဋ္ဌေယျ ပရသေနာ တံ ပရိမဒ္ဒိတုံ သမတ္ထာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဓမ္မေနာတိ ‘‘ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗော’’တိအာဒိနာ ပဉ္စသီလဓမ္မေန ။ အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါတိ ဧတ္ထ ရာဂဒေါသမောဟမာနဒိဋ္ဌိအဝိဇ္ဇာဒုစ္စရိတဆဒနေဟိ သတ္တဟိ ပဋိစ္ဆန္နေ ကိလေသန္ဓကာရေ လောကေ တံ ဆဒနံ ဝိဝဋ္ဋေတွာ သမန္တတော သဉ္ဇာတာလောကော ဟုတွာ ဌိတောတိ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ။ တတ္ထ ပဌမေန ပဒေန ပူဇာရဟတာ။ ဒုတိယေန တဿာ ဟေတု၊ ယသ္မာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိ၊ တတိယေန ဗုဒ္ဓတ္တဟေတုဘူတာ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒတာ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အထ ဝါ ဝိဝဋ္ဋော စ ဝိစ္ဆဒေါ စာတိ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ၊ ဝဋ္ဋရဟိတော ဆဒနရဟိတော စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေန အရဟံ ဝဋ္ဋာဘာဝေန၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဆဒနာဘာဝေနာတိ ဧဝံ ပုရိမပဒဒွယဿေဝ ဟေတုဒွယံ ဝုတ္တံ ဟောတိ၊ ဒုတိယေန ဝေသာရဇ္ဇေန စေတ္ထ ပုရိမသိဒ္ဓိ၊ ပဌမေန ဒုတိယသိဒ္ဓိ၊ တတိယစတုတ္ထေဟိ တတိယသိဒ္ဓိ ဟောတိ။ ပုရိမဉ္စ ဓမ္မစက္ခုံ၊ ဒုတိယံ ဗုဒ္ဓစက္ခုံ၊ တတိယံ သမန္တစက္ခုံ သာဓေတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တွံ မန္တာနံ ပဋိဂ္ဂဟေတာတိ ဣမိနာ’ဿ မန္တေသု သူရဘာဝံ ဇနေတိ။

၂၅၉။ သောပိ တာယ အာစရိယကထာယ လက္ခဏေသု ဝိဂတသမ္မောဟော ဧကောဘာသဇာတေ ဝိယ ဗုဒ္ဓမန္တေ သမ္ပဿမာနော ဧဝံ ဘောတိ အာဟ။ တဿတ္ထော – ‘ယထာ၊ ဘော၊ တွံ ဝဒသိ၊ ဧဝံ ကရိဿာမီ’တိ။ ဝဠဝါရထမာရုယှာတိ ဝဠဝါယုတ္တံ ရထံ အဘိရူဟိတွာ။ ဗြာဟ္မဏော ကိရ ယေန ရထေန သယံ ဝိစရတိ၊ တမေဝ ရထံ ဒတွာ မာဏဝံ ပေသေသိ။ မာဏဝါပိ ပေါက္ခရသာတိဿေဝ အန္တေဝါသိကာ။ သော ကိရ တေသံ – ‘‘အမ္ဗဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆထာ’’တိ သညံ အဒါသိ။

ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမီတိ ယတ္တကံ သက္ကာ ဟောတိ ယာနေန ဂန္တုံ၊ အယံ ယာနဿ ဘူမိ နာမ။ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာတိ အယာနဘူမိံ၊ ဒွါရကောဋ္ဌကသမီပံ ဂန္တွာ ယာနတော ပဋိဩရောဟိတွာ။

တေန ခေါ ပန သမယေနာတိ ယသ္မိံ သမယေ အမ္ဗဋ္ဌော အာရာမံ ပါဝိသိ။ တသ္မိံ ပန သမယေ၊ ဌိတမဇ္ဈနှိကသမယေ။ ကသ္မာ ပန တသ္မိံ သမယေ စင်္ကမန္တီတိ? ပဏီတဘောဇနပစ္စယဿ ထိနမိဒ္ဓဿ ဝိနောဒနတ္ထံ၊ ဒိဝါပဓာနိကာ ဝါ တေ။ တာဒိသာနဉှိ ပစ္ဆာဘတ္တံ စင်္ကမိတွာ နှာယိတွာ သရီရံ ဥတုံ ဂါဟာပေတွာ နိသဇ္ဇ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တာနံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ ဟောတိ။ ယေန တေ ဘိက္ခူတိ သော ကိရ – ‘‘ကုဟိံ သမဏော ဂေါတမော’’တိ ပရိဝေဏတော ပရိဝေဏံ အနာဂန္တွာ ‘‘ပုစ္ဆိတွာဝ ပဝိသိဿာမီ’’တိ ဝိလောကေန္တော အရညဟတ္ထီ ဝိယ မဟာစင်္ကမေ စင်္ကမမာနေ ပံသုကူလိကေ ဘိက္ခူ ဒိသွာ တေသံ သန္တိကံ အဂမာသိ။ တံ သန္ဓာယ ယေန တေ ဘိက္ခူတိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဒဿနာယာတိ ဒဋ္ဌုံ၊ ပဿိတုကာမာ ဟုတွာတိ အတ္ထော။

၂၆၀။ အဘိညာတကောလညောတိ ပါကဋကုလဇော။ တဒါ ကိရ ဇမ္ဗုဒီပေ အမ္ဗဋ္ဌကုလံ နာမ ပါကဋကုလမဟောသိ ။ အဘိညာတဿာတိ ရူပဇာတိမန္တကုလာပဒေသေဟိ ပါကဋဿ။ အဂရူတိ အဘာရိကော။ ယော ဟိ အမ္ဗဋ္ဌံ ဉာပေတုံ န သက္ကုဏေယျ၊ တဿ တေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ ဂရု ဘဝေယျ။ ဘဂဝတော ပန တာဒိသာနံ မာဏဝါနံ သတေနာပိ သဟဿေနာပိ ပဉှံ ပုဋ္ဌဿ ဝိဿဇ္ဇနေ ဒန္ဓာယိတတ္တံ နတ္ထီတိ မညမာနာ – ‘‘အဂရု ခေါ ပနာ’’တိ စိန္တယိံသု။ ဝိဟာရောတိ ဂန္ဓကုဋိံ သန္ဓာယ အာဟံသု။

အတရမာနောတိ အတုရိတော၊ သဏိကံ ပဒပ္ပမာဏဋ္ဌာနေ ပဒံ နိက္ခိပန္တော ဝတ္တံ ကတွာ သုသမ္မဋ္ဌံ မုတ္တာဒလသိန္ဒုဝါရသန္ထရသဒိသံ ဝါလိကံ အဝိနာသေန္တောတိ အတ္ထော။ အာဠိန္ဒန္တိ ပမုခံ။ ဥက္ကာသိတွာတိ ဥက္ကာသိတသဒ္ဒံ ကတွာ။ အဂ္ဂဠန္တိ ဒွါရကဝါဋံ။ အာကောဋေဟီတိ အဂ္ဂနခေဟိ သဏိကံ ကုဉ္စိကစ္ဆိဒ္ဒသမီပေ အာကောဋေဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒွါရံ ကိရ အတိဥပရိ အမနုဿာ၊ အတိဟေဋ္ဌာ ဒီဃဇာတိကာ ကောဋေန္တိ။ တထာ အနာကောဋေတွာ မဇ္ဈေ ဆိဒ္ဒသမီပေ ကောဋေတဗ္ဗန္တိ ဣဒံ ဒွါရာကောဋနဝတ္တန္တိ ဒီပေန္တာ ဝဒန္တိ။

၂၆၁။ ဝိဝရိ ဘဂဝါ ဒွါရန္တိ န ဘဂဝါ ဥဋ္ဌာယ ဒွါရံ ဝိဝရိ။ ဝိဝရိယတူတိ ပန ဟတ္ထံ ပသာရေသိ။ တတော ‘‘ဘဂဝါ တုမှေဟိ အနေကာသု ကပ္ပကောဋီသု ဒါနံ ဒဒမာနေဟိ န သဟတ္ထာ ဒွါရဝိဝရဏကမ္မံ ကတ’’န္တိ သယမေဝ ဒွါရံ ဝိဝဋံ။ တံ ပန ယသ္မာ ဘဂဝတော မနေန ဝိဝဋံ၊ တသ္မာ ဝိဝရိ ဘဂဝါ ဒွါရန္တိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။

ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသူတိ ယထာ ခမနီယာဒီနိ ပုစ္ဆန္တော ဘဂဝါ တေဟိ၊ ဧဝံ တေပိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမပ္ပဝတ္တမောဒါ အဟေသုံ။ သီတောဒကံ ဝိယ ဥဏှောဒကေန သမ္မောဒိတံ ဧကီဘာဝံ အဂမံသု။ ယာယ စ ‘‘ကစ္စိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ ခမနီယံ၊ ကစ္စိ ယာပနီယံ၊ ကစ္စိ ဘောတော စ ဂေါတမဿ သာဝကာနဉ္စ အပ္ပာဗာဓံ၊ အပ္ပာတင်္ကံ၊ လဟုဋ္ဌာနံ၊ ဗလံ၊ ဖာသုဝိဟာရော’’တိအာဒိကာယ ကထာယ သမ္မောဒိံသု၊ တံ ပီတိပါမောဇ္ဇသင်္ခါတသမ္မောဒဇနနတော သမ္မောဒိတုံ ယုတ္တဘာဝတော စ သမ္မောဒနီယံ၊ အတ္ထဗျဉ္ဇနမဓုရတာယ သုစိရမ္ပိ ကာလံ သာရေတုံ နိရန္တရံ ပဝတ္တေတုံ အရဟဘာဝတော သရိတဗ္ဗဘာဝတော စ သာရဏီယံ။ သုယျမာနသုခတော သမ္မောဒနီယံ၊ အနုဿရိယမာနသုခတော စ သာရဏီယံ။ တထာ ဗျဉ္ဇနပရိသုဒ္ဓတာယ သမ္မောဒနီယံ၊ အတ္ထပရိသုဒ္ဓတာယ သာရဏီယံ။ ဧဝံ အနေကေဟိ ပရိယာယေဟိ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ပရိယောသာပေတွာ နိဋ္ဌပေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။

အမ္ဗဋ္ဌောပန မာဏဝေါတိ သော ကိရ ဘဂဝတော ရူပသမ္ပတ္တိယံ စိတ္တပ္ပသာဒမတ္တမ္ပိ အကတွာ ‘‘ဒသဗလံ အပသာဒေဿာမီ’’တိ ဥဒရေ ဗဒ္ဓသာဋကံ မုဉ္စိတွာ ကဏ္ဌေ ဩလမ္ဗေတွာ ဧကေန ဟတ္ထေန ဒုဿကဏ္ဏံ ဂဟေတွာ စင်္ကမံ အဘိရူဟိတွာ ကာလေန ဗာဟုံ၊ ကာလေန ဥဒရံ၊ ကာလေန ပိဋ္ဌိံ ဒဿေန္တော၊ ကာလေန ဟတ္ထဝိကာရံ၊ ကာလေန ဘမုကဝိကာရံ ကရောန္တော၊ ‘‘ကစ္စိ တေ ဘော၊ ဂေါတမ၊ ဓာတုသမတာ၊ ကစ္စိ ဘိက္ခာဟာရေန န ကိလမထ၊ အကိလမထာကာရောယေဝ ပန တေ ပညာယတိ၊ ထူလာနိ ဟိ တေ အင်္ဂပစ္စင်္ဂါနိ၊ ပါသာဒိကတ္ထ ဂတဂတဋ္ဌာနေ။ ‘တေ ဗဟုဇနာ ရာဇပဗ္ဗဇိတောတိ စ ဗုဒ္ဓါ’တိ စ ဥပ္ပန္နဗဟုမာနာ ပဏီတံ ဩဇဝန္တမာဟာရံ ဒေန္တိ။ ပဿထ၊ ဘော၊ ဂေဟံ၊ စိတ္တသာလာ ဝိယ၊ ဒိဗ္ဗပါသာဒေါ ဝိယ။ ဣမံ မဉ္စံ ပဿထ၊ ဗိမ္ဗောဟနံ ပဿထ၊ ကိံ ဧဝရူပေ ဌာနေ ဝသန္တဿ သမဏဓမ္မံ ကာတုံ ဒုက္ကရ’’န္တိ ဧဝရူပံ ဥပ္ပဏ္ဍနကထံ အနာစာရဘာဝသာရဏီယံ ကထေတိ၊ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အမ္ဗဋ္ဌော ပန မာဏဝေါ စင်္ကမန္တောပိ နိသိန္နေန ဘဂဝတာ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတိ၊ ဌိတောပိ နိသိန္နေန ဘဂဝတာ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတီ’’တိ။

၂၆၂။ အထ ခေါ ဘဂဝါတိ အထ ဘဂဝါ – ‘‘အယံ မာဏဝေါ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဘဝဂ္ဂံ ဂဟေတုကာမော ဝိယ၊ ပါဒံ ပသာရေတွာ အဝီစိံ ဝိစရိတုကာမော ဝိယ၊ မဟာသမုဒ္ဒံ တရိတုကာမော ဝိယ၊ သိနေရုံ အာရောဟိတုကာမော ဝိယ စ အဋ္ဌာနေ ဝါယမတိ၊ ဟန္ဒ၊ တေန သဒ္ဓိံ မန္တေမီ’’တိ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ။ အာစရိယပါစရိယေဟီတိ အာစရိယေဟိ စ တေသံ အာစရိယေဟိ စ။

ပဌမဣဗ္ဘဝါဒဝဏ္ဏနာ

၂၆၃။ ဂစ္ဆန္တော ဝါတိ ဧတ္ထ ကာမံ တီသု ဣရိယာပထေသု ဗြာဟ္မဏော အာစရိယဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုမရဟတိ။ အယံ ပန မာဏဝေါ မာနထဒ္ဓတာယ ကထာသလ္လာပံ ကရောန္တော စတ္တာရောပိ ဣရိယာပထေ ယောဇေဿာမီတိ ‘‘သယာနော ဝါ ဟိ၊ ဘော ဂေါတမ၊ သယာနေနာ’’တိ အာဟ။

တတော ကိရ တံ ဘဂဝါ – ‘‘အမ္ဗဋ္ဌ၊ ဂစ္ဆန္တဿ ဝါ ဂစ္ဆန္တေန၊ ဌိတဿ ဝါ ဌိတေန၊ နိသိန္နဿ ဝါ နိသိန္နေနာစရိယေန သဒ္ဓိံ ကထာ နာမ သဗ္ဗာစရိယေသု လဗ္ဘတိ။ တွံ ပန သယာနော သယာနေနာစရိယေန သဒ္ဓိံ ကထေသိ၊ ကိံ တေ အာစရိယော ဂေါရူပံ၊ ဥဒါဟု တွ’’န္တိ အာဟ။ သော ကုဇ္ဈိတွာ – ‘‘ယေ စ ခေါ တေ၊ ဘော ဂေါတမ၊ မုဏ္ဍကာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ မုဏ္ဍေ မုဏ္ဍာတိ သမဏေ စ သမဏာတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋေယျ။ အယံ ပန ဟီဠေန္တော မုဏ္ဍကာ သမဏကာတိ အာဟ။ ဣဗ္ဘာတိ ဂဟပတိကာ။ ကဏှာတိ ကဏှာ၊ ကာဠကာတိ အတ္ထော။ ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာတိ ဧတ္ထ ဗန္ဓူတိ ဗြဟ္မာ အဓိပ္ပေတော။ တဉှိ ဗြာဟ္မဏာ ပိတာမဟောတိ ဝေါဟရန္တိ။ ပါဒါနံ အပစ္စာ ပါဒါပစ္စာ၊ ဗြဟ္မုနော ပိဋ္ဌိပါဒတော ဇာတာတိ အဓိပ္ပာယော။ တဿ ကိရ အယံ လဒ္ဓိ – ဗြာဟ္မဏာ ဗြဟ္မုနော မုခတော နိက္ခန္တာ၊ ခတ္တိယာ ဥရတော၊ ဝေဿာ နာဘိတော၊ သုဒ္ဒါ ဇာဏုတော၊ သမဏာ ပိဋ္ဌိပါဒတောတိ။ ဧဝံ ကထေန္တော စ ပနေသ ကိဉ္စာပိ အနိယမေတွာ ကထေတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝန္တမေဝ ဝဒါမီတိ ကထေတိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ – ‘‘အယံ အမ္ဗဋ္ဌော အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ မယာ သဒ္ဓိံ ကထယမာနော မာနမေဝ နိဿာယ ကထေသိ၊ အာသီဝိသံ ဂီဝါယံ ဂဏှန္တော ဝိယ၊ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ အာလိင်္ဂန္တော ဝိယ၊ မတ္တဝါရဏံ သောဏ္ဍာယ ပရာမသန္တော ဝိယ၊ အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာတိ။ ဟန္ဒ နံ ဇာနာပေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘အတ္ထိကဝတော ခေါ ပန တေ၊ အမ္ဗဋ္ဌာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာဂန္တွာ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စသင်္ခါတော အတ္ထော၊ ဧတဿ အတ္ထီတိ အတ္ထိကံ၊ တဿ မာဏဝဿ စိတ္တံ။ အတ္ထိကမဿ အတ္ထီတိ အတ္ထိကဝါ၊ တဿ အတ္ထိကဝတော တဝ ဣဓာဂမနံ အဟောသီတိ အတ္ထော။

ခေါ ပနာတိ နိပါတမတ္တံ။ ယာယေဝ ခေါ ပနတ္ထာယာတိ ယေနေဝ ခေါ ပနတ္ထေန။ အာဂစ္ဆေယျာထာတိ မမ ဝါ အညေသံ ဝါ သန္တိကံ ယဒါ ကဒါစိ အာဂစ္ဆေယျာထ။ တမေဝ အတ္ထန္တိ ဣဒံ ပုရိသလိင်္ဂဝသေနေဝ ဝုတ္တံ။ မနသိ ကရေယျာထာတိ စိတ္တေ ကရေယျာထ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တွံ အာစရိယေန အတ္တနော ကရဏီယေန ပေသိတော၊ န အမှာကံ ပရိဘဝနတ္ထာယ၊ တသ္မာ တမေဝ ကိစ္စံ မနသိ ကရောဟီတိ။ ဧဝမဿ အညေသံ သန္တိကံ အာဂတာနံ ဝတ္တံ ဒဿေတွာ မာနနိဂ္ဂဏှနတ္ထံ ‘‘အဝုသိတဝါယေဝ ခေါ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တဿတ္ထော ပဿထ ဘော အယံ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ အာစရိယကုလေ အဝုသိတဝါ အသိက္ခိတော အပ္ပဿုတောဝ သမာနော။ ဝုသိတမာနီတိ ‘‘အဟံ ဝုသိတဝါ သိက္ခိတော ဗဟုဿုတော’’တိ အတ္တာနံ မညတိ။ ဧတဿ ဟိ ဧဝံ ဖရုသဝစနသမုဒါစာရေ ကာရဏံ ကိမညတြ အဝုသိတတ္တာတိ အာစရိယကုလေ အသံဝုဒ္ဓါ အသိက္ခိတာ အပ္ပဿုတာယေဝ ဟိ ဧဝံ ဝဒန္တီတိ။

၂၆၄။ ကုပိတောတိ ကုဒ္ဓါ။ အနတ္တမနောတိ အသကမနော၊ ကိံ ပန ဘဂဝါ တဿ ကုဇ္ဈနဘာဝံ ဉတွာ ဧဝမာဟ ဥဒါဟု အဉတွာတိ? ဉတွာ အာဟာတိ။ ကသ္မာ ဉတွာ အာဟာတိ? တဿ မာနနိမ္မဒနတ္ထံ။ ဘဂဝါ ဟိ အညာသိ – ‘‘အယံ မယာ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကုဇ္ဈိတွာ မမ ဉာတကေ အက္ကောသိဿတိ။ အထဿာဟံ ယထာ နာမ ကုသလော ဘိသက္ကော ဒေါသံ ဥဂ္ဂိလေတွာ နီဟရတိ၊ ဧဝမေဝ ဂေါတ္တေန ဂေါတ္တံ၊ ကုလာပဒေသေန ကုလာပဒေသံ ၊ ဥဋ္ဌာပေတွာ ဘဝဂ္ဂပ္ပမာဏေန ဝိယ ဥဋ္ဌိတံ မာနဒ္ဓဇံ မူလေ ဆေတွာ နိပါတေဿာမီ’’တိ။ ခုံသေန္တောတိ ဃဋ္ဋေန္တော။ ဝမ္ဘေန္တောတိ ဟီဠေန္တော။ ပါပိတော ဘဝိဿတီတိ စဏ္ဍဘာဝါဒိဒေါသံ ပါပိတော ဘဝိဿတိ။

စဏ္ဍာတိ မာနနိဿိတကောဓယုတ္တာ။ ဖရုသာတိ ခရာ။ လဟုသာတိ လဟုကာ။ အပ္ပကေနေဝ တုဿန္တိ ဝါ ဒုဿန္တိ ဝါ ဥဒကပိဋ္ဌေ အလာဗုကဋာဟံ ဝိယ အပ္ပကေနေဝ ဥပ္လဝန္တိ။ ဘဿာတိ ဗဟုဘာဏိနော။ သကျာနံ မုခေ ဝိဝဋေ အညဿ ဝစနောကာသော နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယေနေဝ ဝဒတိ။ သမာနာတိ ဣဒံ သန္တာတိ ပုရိမပဒဿ ဝေဝစနံ။ န သက္ကရောန္တီတိ န ဗြာဟ္မဏာနံ သုန္ဒရေနာကာရေန ကရောန္တိ။ န ဂရုံ ကရောန္တီတိ ဗြာဟ္မဏေသု ဂါရဝံ န ကရောန္တိ။ န မာနေန္တီတိ န မနေန ပိယာယန္တိ။ န ပူဇေန္တီတိ မာလာဒီဟိ နေသံ ပူဇံ န ကရောန္တိ။ န အပစာယန္တီတိ အဘိဝါဒနာဒီဟိ နေသံ အပစိတိကမ္မံ နီစဝုတ္တိံ န ဒဿေန္တိ တယိဒန္တိ တံ ဣဒံ။ ယဒိမေ သကျာတိ ယံ ဣမေ သကျာ န ဗြာဟ္မဏေ သက္ကရောန္တိ…ပေ… န အပစာယန္တိ၊ တံ တေသံ အသက္ကာရကရဏာဒိ သဗ္ဗံ န ယုတ္တံ၊ နာနုလောမန္တိ အတ္ထော။

ဒုတိယဣဗ္ဘဝါဒဝဏ္ဏနာ

၂၆၅။ အပရဒ္ဓုန္တိ အပရဇ္ဈိံသု။ ဧကမိဒါဟန္တိ ဧတ္ထ ဣဒန္တိ နိပါတမတ္တံ။ ဧကံ အဟန္တိ အတ္ထော။ သန္ဓာဂါရန္တိ ရဇ္ဇအနုသာသနသာလာ။ သကျာတိ အဘိသိတ္တရာဇာနော ။ သကျကုမာရာတိ အနဘိသိတ္တာ။ ဥစ္စေသူတိ ယထာနုရူပေသု ပလ္လင်္ကပီဌကဝေတ္တာသနဖလကစိတ္တတ္ထရဏာဒိဘေဒေသု။ သဉ္ဇဂ္ဃန္တာတိ ဥပ္ပဏ္ဍနဝသေန မဟာဟသိတံ ဟသန္တာ။ သံကီဠန္တာတိ ဟသိတမတ္တ ကရဏအင်္ဂုလိသင်္ဃဋ္ဋနပါဏိပ္ပဟာရဒါနာဒီနိ ကရောန္တာ။ မမညေဝ မညေတိ ဧဝမဟံ မညာမိ၊ မမညေဝ အနုဟသန္တိ၊ န အညန္တိ။

ကသ္မာ ပန တေ ဧဝမကံသူတိ? တေ ကိရ အမ္ဗဋ္ဌဿ ကုလဝံသံ ဇာနန္တိ။ အယဉ္စ တသ္မိံ သမယေ ယာဝ ပါဒန္တာ ဩလမ္ဗေတွာ နိဝတ္ထသာဋကဿ ဧကေန ဟတ္ထေန ဒုဿကဏ္ဏံ ဂဟေတွာ ခန္ဓဋ္ဌိကံ နာမေတွာ မာနမဒေန မတ္တော ဝိယ အာဂစ္ဆတိ။ တတော – ‘‘ပဿထ ဘော အမှာကံ ဒါသဿ ကဏှာယနဂေါတ္တဿ အမ္ဗဋ္ဌဿ အာဂမနကာရဏ’’န္တိ ဝဒန္တာ ဧဝမကံသု။ သောပိ အတ္တနော ကုလဝံသံ ဇာနာတိ။ တသ္မာ ‘‘မမညေဝ မညေ’’တိ တက္ကယိတ္ထ။

အာသနေနာတိ ‘‘ဣဒမာသနံ၊ ဧတ္ထ နိသီဒါဟီ’’တိ ဧဝံ အာသနေန နိမန္တနံ နာမ ဟောတိ၊ တထာ န ကောစိ အကာသိ။

တတိယဣဗ္ဘဝါဒဝဏ္ဏနာ

၂၆၆။ လဋုကိကာတိ ခေတ္တလေဍ္ဍူနံ အန္တရေနိဝါသိနီ ခုဒ္ဒကသကုဏိကာ။ ကုလာဝကေတိ နိဝါသနဋ္ဌာနေ။ ကာမလာပိနီတိ ယဒိစ္ဆကဘာဏိနီ၊ ယံ ယံ ဣစ္ဆတိ တံ တံ လပတိ၊ န တံ ကောစိ ဟံသော ဝါ ကောဉ္စော ဝါ မောရော ဝါ အာဂန္တွာ ‘‘ကိံ တွံ လပသီ’တိ နိသေဓေတိ။ အဘိသဇ္ဇိတုန္တိ ကောဓဝသေန လဂ္ဂိတုံ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ မာဏဝေါ – ‘‘အယံ သမဏော ဂေါတမော အတ္တနော ဉာတကေ လဋုကိကသဒိသေ ကတွာ အမှေ ဟံသကောဉ္စမောရသဒိသေ ကရောတိ၊ နိမ္မာနော ဒါနိ ဇာတော’’တိ မညမာနော ဥတ္တရိ စတ္တာရော ဝဏ္ဏေ ဒဿေတိ။

ဒါသိပုတ္တဝါဒဝဏ္ဏနာ

၂၆၇။ နိမ္မာဒေတီတိ နိမ္မဒေတိ နိမ္မာနေ ကရောတိ။ ယံနူနာဟန္တိ ယဒိ ပနာဟံ။ ‘‘ကဏှာယနောဟမသ္မိ၊ ဘော ဂေါတမာ’’တိ ဣဒံ ကိရ ဝစနံ အမ္ဗဋ္ဌော တိက္ခတ္တုံ မဟာသဒ္ဒေန အဝေါစ။ ကသ္မာ အဝေါစ? ကိံ အသုဒ္ဓဘာဝံ န ဇာနာတီတိ? အာမ ဇာနာတိ။ ဇာနန္တောပိ ဘဝပဋိစ္ဆန္နမေတံ ကာရဏံ၊ တံ အနေန န ဒိဋ္ဌံ။ အပဿန္တော မဟာသမဏော ကိံ ဝက္ခတီတိ မညမာနော မာနထဒ္ဓတာယ အဝေါစ။ မာတာပေတ္တိကန္တိ မာတာပိတူနံ သန္တကံ။ နာမဂေါတ္တန္တိ ပဏ္ဏတ္တိဝသေန နာမံ၊ ပဝေဏီဝသေန ဂေါတ္တံ။ အနုဿရတောတိ အနုဿရန္တဿ ကုလကောဋိံ သောဓေန္တဿ။ အယျပုတ္တာတိ သာမိနော ပုတ္တာ။ ဒါသိပုတ္တောတိ ဃရဒါသိယာဝ ပုတ္တော။ တသ္မာ ယထာ ဒါသေန သာမိနော ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗာ၊ ဧဝံ အနုပသင်္ကမန္တံ တံ ဒိသွာ သကျာ အနုဇဂ္ဃိံသူတိ ဒဿေတိ။

ဣတော ပရံ တဿ ဒါသဘာဝံ သကျာနဉ္စ သာမိဘာဝံ ပကာသေတွာ အတ္တနော စ အမ္ဗဋ္ဌဿ စ ကုလဝံသံ အာဟရန္တော သကျာ ခေါ ပနာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒဟန္တီတိ ဌပေန္တိ၊ ဩက္ကာကော နော ပုဗ္ဗပုရိသောတိ၊ ဧဝံ ကရောန္တီတိ အတ္ထော။ တဿ ကိရ ရညော ကထနကာလေ ဥက္ကာ ဝိယ မုခတော ပဘာ နိစ္ဆရတိ၊ တသ္မာ တံ ‘‘ဩက္ကာကော’’တိ သဉ္ဇာနိံသူတိ။ ပဗ္ဗာဇေသီတိ နီဟရိ။

ဣဒါနိ တေ နာမဝသေန ဒဿေန္တော – ‘‘ဩက္ကာမုခ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတြာယံ အနုပုဗ္ဗီ ကထာ – ပဌမကပ္ပိကာနံ ကိရ ရညော မဟာသမ္မတဿ ရောဇော နာမ ပုတ္တော အဟောသိ။ ရောဇဿ ဝရရောဇော၊ ဝရရောဇဿ ကလျာဏော၊ ကလျာဏဿ ဝရကလျာဏော၊ ဝရကလျာဏဿ မန္ဓာတာ၊ မန္ဓာတုဿ ဝရမန္ဓာတာ ၊ ဝရမန္ဓာတုဿ ဥပေါသထော၊ ဥပေါသထဿ ဝရော၊ ဝရဿ ဥပဝရော၊ ဥပဝရဿ မဃဒေဝေါ၊ မဃဒေဝဿ ပရမ္ပရာယ စတုရာသီတိခတ္တိယသဟဿာနိ အဟေသုံ။ တေသံ ပစ္ဆတော တယော ဩက္ကာကဝံသာ အဟေသုံ။ တေသု တတိယဩက္ကာကဿ ပဉ္စ မဟေသိယော အဟေသုံ – ဟတ္ထာ၊ စိတ္တာ၊ ဇန္တု၊ ဇာလိနီ၊ ဝိသာခါတိ။ ဧကေကိဿာ ပဉ္စပဉ္စဣတ္ထိသတပရိဝါရာ။ သဗ္ဗဇေဋ္ဌာယ စတ္တာရော ပုတ္တာ – ဩက္ကာမုခေါ၊ ကရကဏ္ဍု၊ ဟတ္ထိနိကော၊ သိနိသူရောတိ။ ပဉ္စ ဓီတရော – ပိယာ၊ သုပ္ပိယာ၊ အာနန္ဒာ၊ ဝိဇိတာ၊ ဝိဇိတသေနာတိ။ ဣတိ သာ နဝ ပုတ္တေ ဝိဇာယိတွာ ကာလမကာသိ။

အထ ရာဇာ အညံ ဒဟရိံ အဘိရူပံ ရာဇဓီတရံ အာနေတွာ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သာ ဇန္တုံ နာမ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ အထ နံ ပဉ္စမဒိဝသေ အလင်္ကရိတွာ ရညော ဒဿေသိ။ ရာဇာ တုဋ္ဌော တဿာ ဝရံ အဒါသိ။ သာ ဉာတကေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ ပုတ္တဿ ရဇ္ဇံ ယာစိ။ ရာဇာ – ‘‘နဿ၊ ဝသလိ၊ မမ ပုတ္တာနံ အန္တရာယံ ဣစ္ဆသီ’’တိ တဇ္ဇေသိ။ သာ ပုနပ္ပုနံ ရဟော ရာဇာနံ ပရိတောသေတွာ – ‘‘မဟာရာဇ၊ မုသာဝါဒေါ နာမ န ဝဋ္ဋတီ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ယာစတိယေဝ။ အထ ရာဇာ ပုတ္တေ အာမန္တေသိ – ‘‘အဟံ တာတာ၊ တုမှာကံ ကနိဋ္ဌံ ဇန္တုကုမာရံ ဒိသွာ တဿ မာတုယာ သဟသာ ဝရံ အဒါသိံ ၊ သာ ပုတ္တဿ ရဇ္ဇံ ပရိဏာမေတုံ ဣစ္ဆတိ။ တုမှေ ဌပေတွာ မင်္ဂလဟတ္ထိံ မင်္ဂလအဿံ မင်္ဂလရထဉ္စ ယတ္တကေ ဣစ္ဆထ၊ တတ္တကေ ဟတ္ထိအဿရထေ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆထ။ မမစ္စယေန အာဂန္တွာ ရဇ္ဇံ ကရေယျာထာ’’တိ၊ အဋ္ဌဟိ အမစ္စေဟိ သဒ္ဓိံ ဥယျောဇေသိ။

တေ နာနပ္ပကာရံ ရောဒိတွာ ကန္ဒိတွာ – ‘‘တာတ၊ အမှာကံ ဒေါသံ ခမထာ’’တိ ရာဇာနဉ္စေဝ ရာဇောရောဓေ စ ခမာပေတွာ၊ ‘‘မယမ္ပိ ဘာတူဟိ သဒ္ဓိံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ရာဇာနံ အာပုစ္ဆိတွာ နဂရာ နိက္ခန္တာ ဘဂိနိယော အာဒါယ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ပရိဝုတာ နဂရာ နိက္ခမိံသု။ ‘‘ကုမာရာ ပိတုအစ္စယေန အာဂန္တွာ ရဇ္ဇံ ကာရေဿန္တိ၊ ဂစ္ဆာမ နေ ဥပဋ္ဌဟာမာ’’တိ စိန္တေတွာ ဗဟူ မနုဿာ အနုဗန္ဓိံသု။ ပဌမဒိဝသေ ယောဇနမတ္တာ သေနာ အဟောသိ၊ ဒုတိယေ ဒွိယောဇနမတ္တာ၊ တတိယေ တိယောဇနမတ္တာ။ ကုမာရာ မန္တယိံသု – ‘‘မဟာ ဗလကာယော၊ သစေ မယံ ကဉ္စိ သာမန္တရာဇာနံ မဒ္ဒိတွာ ဇနပဒံ ဂဏှေယျာမ၊ သောပိ နော နပ္ပသဟေယျ။ ကိံ ပရေသံ ပီဠာယ ကတာယ၊ မဟာ အယံ ဇမ္ဗုဒီပေါ၊ အရညေ နဂရံ မာပေဿာမာ’’တိ ဟိမဝန္တာဘိမုခါ ဂန္တွာ နဂရဝတ္ထုံ ပရိယေသိံသု။

တသ္မိဉ္စ သမယေ အမှာကံ ဗောဓိသတ္တော ဗြာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ကပိလဗြာဟ္မဏော နာမ ဟုတွာ နိက္ခမ္မ ဣသိပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတွာ ဟိမဝန္တပဿေ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ သာကဝနသဏ္ဍေ ပဏ္ဏသာလံ မာပေတွာ ဝသတိ။ သော ကိရ ဘုမ္မဇာလံ နာမ ဝိဇ္ဇံ ဇာနာတိ၊ ယာယ ဥဒ္ဓံ အသီတိဟတ္ထေ အာကာသေ၊ ဟေဋ္ဌာ စ ဘူမိယမ္ပိ ဂုဏဒေါသံ ပဿတိ။ ဧတသ္မိံ ပဒေသေ တိဏဂုမ္ဗလတာ ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋာ ပါစီနာဘိမုခါ ဇာယန္တိ။ သီဟဗျဂ္ဃာဒယော မိဂသူကရေ သပ္ပဗိဠာရာ စ မဏ္ဍူကမူသိကေ အနုဗန္ဓမာနာ တံ ပဒေသံ ပတွာ န သက္ကောန္တိ တေ အနုဗန္ဓိတုံ။ တေဟိ တေ အညဒတ္ထု သန္တဇ္ဇိတာ နိဝတ္တန္တိယေဝ။ သော – ‘‘အယံ ပထဝိယာ အဂ္ဂပဒေသော’’တိ ဉတွာ တတ္ထ အတ္တနော ပဏ္ဏသာလံ မာပေသိ။

အထ တေ ကုမာရေ နဂရဝတ္ထုံ ပရိယေသမာနေ အတ္တနော ဝသနောကာသံ အာဂတေ ဒိသွာ ပုစ္ဆိတွာ တံ ပဝတ္တိံ ဉတွာ တေသု အနုကမ္ပံ ဇနေတွာ အဝေါစ – ‘‘ဣမသ္မိံ ပဏ္ဏသာလဋ္ဌာနေ မာပိတံ နဂရံ ဇမ္ဗုဒီပေ အဂ္ဂနဂရံ ဘဝိဿတိ။ ဧတ္ထ ဇာတပုရိသေသု ဧကေကော ပုရိသသတမ္ပိ ပုရိသသဟဿမ္ပိ အဘိဘဝိတုံ သက္ခိဿတိ။ ဧတ္ထ နဂရံ မာပေထ၊ ပဏ္ဏသာလဋ္ဌာနေ ရညော ဃရံ ကရောထ။ ဣမသ္မိဉှိ ဩကာသေ ဌတွာ စဏ္ဍာလပုတ္တောပိ စက္ကဝတ္တိဗလေန အတိသေယျော’’တိ။ နနု၊ ဘန္တေ၊ အယျဿ ဝသနောကာသောတိ? ‘‘မမ ဝသနောကာသော’’တိ မာ စိန္တယိတ္ထ။ မယှံ ဧကပဿေ ပဏ္ဏသာလံ ကတွာ နဂရံ မာပေတွာ ကပိလဝတ္ထုန္တိ နာမံ ကရောထာ’’တိ။ တေ တထာ ကတွာ တတ္ထ နိဝါသံ ကပ္ပေသုံ။

အထာမစ္စာ – ‘‘ဣမေ ဒါရကာ ဝယပ္ပတ္တာ၊ သစေ နေသံ ပိတာ သန္တိကေ ဘဝေယျ၊ သော အာဝါဟဝိဝါဟံ ကရေယျ။ ဣဒါနိ ပန အမှာကံ ဘာရော’’တိ စိန္တေတွာ ကုမာရေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တယိံသု။ ကုမာရာ အမှာကံ သဒိသာ ခတ္တိယဓီတရော နာမ န ပဿာမ၊ နာပိ ဘဂိနီနံ သဒိသေ ခတ္တိယကုမာရကေ၊ အသဒိသသံယောဂေ စ နော ဥပ္ပန္နာ ပုတ္တာ မာတိတော ဝါ ပိတိတော ဝါ အပရိသုဒ္ဓါ ဇာတိသမ္ဘေဒံ ပါပုဏိဿန္တိ။ တသ္မာ မယံ ဘဂိနီဟိယေဝ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ရောစေမာတိ။ တေ ဇာတိသမ္ဘေဒဘယေန ဇေဋ္ဌကဘဂိနိံ မာတုဋ္ဌာနေ ဌပေတွာ အဝသေသာဟိ သံဝါသံ ကပ္ပေသုံ။

တေသံ ပုတ္တေဟိ စ ဓီတာဟိ စ ဝဍ္ဎမာနာနံ အပရေန သမယေန ဇေဋ္ဌကဘဂိနိယာ ကုဋ္ဌရောဂေါ ဥဒပါဒိ၊ ကောဝိဠာရပုပ္ဖသဒိသာနိ ဂတ္တာနိ အဟေသုံ။ ရာဇကုမာရာ ဣမာယ သဒ္ဓိံ ဧကတော နိသဇ္ဇဋ္ဌာနဘောဇနာဒီနိ ကရောန္တာနမ္ပိ ဥပရိ အယံ ရောဂေါ သင်္ကမတီတိ စိန္တေတွာ ဧကဒိဝသံ ဥယျာနကီဠံ ဂစ္ဆန္တာ ဝိယ တံ ယာနေ အာရောပေတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ ဘူမိယံ ပေါက္ခရဏိံ ခဏာပေတွာ တတ္ထ ခါဒနီယဘောဇနီယေန သဒ္ဓိံ တံ ပက္ခိပိတွာ ဃရသင်္ခေပေန ဥပရိ ပဒရံ ပဋိစ္ဆာဒေတွာ ပံသုံ ဒတွာ ပက္ကမိံသု။

တေန စ သမယေန ရာမော နာမ ဗာရာဏသိရာဇာ ကုဋ္ဌရောဂေါ နာဋကိတ္ထီဟိ စ ဩရောဓေဟိ စ ဇိဂုစ္ဆိယမာနော တေန သံဝေဂေန ဇေဋ္ဌပုတ္တဿ ရဇ္ဇံ ဒတွာ အရညံ ပဝိသိတွာ တတ္ထ ပဏ္ဏသာလံ မာပေတွာ မူလဖလာနိ ပရိဘုဉ္ဇန္တော နစိရဿေဝ အရောဂေါ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော ဟုတွာ ဣတော စိတော စ ဝိစရန္တော မဟန္တံ သုသိရရုက္ခံ ဒိသွာ တဿဗ္ဘန္တရေ သောဠသဟတ္ထပ္ပမာဏံ ဩကာသံ သောဓေတွာ ဒွါရဉ္စ ဝါတပါနဉ္စ ယောဇေတွာ နိဿေဏိံ ဗန္ဓိတွာ တတ္ထ ဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သော အင်္ဂါရကဋာဟေ အဂ္ဂိံ ကတွာ ရတ္တိံ မိဂသူကရာဒီနံ သဒ္ဒေ သုဏန္တော သယတိ။ သော – ‘‘အသုကသ္မိံ ပဒေသေ သီဟော သဒ္ဒမကာသိ၊ အသုကသ္မိံ ဗျဂ္ဃော’’တိ သလ္လက္ခေတွာ ပဘာတေ တတ္ထ ဂန္တွာ ဝိဃာသမံသံ အာဒါယ ပစိတွာ ခါဒတိ။

အထေကဒိဝသံ တသ္မိံ ပစ္စူသသမယေ အဂ္ဂိံ ဇာလေတွာ နိသိန္နေ ရာဇဓီတာယ သရီရဂန္ဓေန အာဂန္တွာ ဗျဂ္ဃော တသ္မိံ ပဒေသေ ပံသုံ ဝိယူဟန္တော ပဒရေ ဝိဝရမကာသိ၊ တေန စ ဝိဝရေန သာ ဗျဂ္ဃံ ဒိသွာ ဘီတာ ဝိဿရမကာသိ။ သော တံ သဒ္ဒံ သုတွာ – ‘‘ဣတ္ထိသဒ္ဒေါ ဧသော’’တိ စ သလ္လက္ခေတွာ ပါတောဝ တတ္ထ ဂန္တွာ – ‘‘ကော ဧတ္ထာ’’တိ အာဟ။ မာတုဂါမော သာမီတိ။ ကိံ ဇာတိကာသီတိ? ဩက္ကာကမဟာရာဇဿ ဓီတာ သာမီတိ။ နိက္ခမာတိ? န သက္ကာ သာမီတိ။ ကိံ ကာရဏာတိ? ဆဝိရောဂေါ မေ အတ္ထီတိ။ သော သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ ပုစ္ဆိတွာ ခတ္တိယမာနေန အနိက္ခမန္တိံ – ‘‘အဟမ္ပိ ခတ္တိယော’’တိ အတ္တနော ခတ္တိယဘာဝံ ဇာနာပေတွာ နိဿေဏိံ ဒတွာ ဥဒ္ဓရိတွာ အတ္တနော ဝသနောကာသံ နေတွာ သယံ ပရိဘုတ္တဘေသဇ္ဇာနိယေဝ ဒတွာ နစိရဿေဝ အရောဂံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ကတွာ တာယ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေသိ။ သာ ပဌမသံဝါသေနေဝ ဂဗ္ဘံ ဂဏှိတွာ ဒွေ ပုတ္တေ ဝိဇာယိ၊ ပုနပိ ဒွေတိ၊ ဧဝံ သောဠသက္ခတ္တုမ္ပိ ဝိဇာယိ။ ဧဝံ ဒွတ္တိံသ ဘာတရော အဟေသုံ။ တေ အနုပုဗ္ဗေန ဝုဍ္ဎိပ္ပတ္တေ ပိတာ သဗ္ဗသိပ္ပာနိ သိက္ခာပေသိ။

အထေကဒိဝသံ ဧကော ရာမရညော နဂရဝါသီ ဝနစရကော ပဗ္ဗတေ ရတနာနိ ဂဝေသန္တော ရာဇာနံ ဒိသွာ သဉ္ဇာနိတွာ အာဟ – ‘‘ဇာနာမဟံ၊ ဒေဝ၊ တုမှေ’’တိ။ တတော နံ ရာဇာ သဗ္ဗံ ပဝတ္တိံ ပုစ္ဆိ။ တသ္မိံယေဝ စ ခဏေ တေ ဒါရကာ အာဂမိံသု။ သော တေ ဒိသွာ – ‘‘ကေ ဣမေ’’တိ အာဟ။ ‘‘ပုတ္တာ မေ’’တိ စ ဝုတ္တေ တေသံ မာတိကဝံသံ ပုစ္ဆိတွာ – ‘‘လဒ္ဓံ ဒါနိ မေ ပါဘတ’’န္တိ နဂရံ ဂန္တွာ ရညော အာရောစေသိ။ သော ‘ပိတရံ အာနယိဿာမီ’တိ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ တတ္ထ ဂန္တွာ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ – ‘‘ရဇ္ဇံ၊ ဒေဝ၊ သမ္ပဋိစ္ဆာ’’တိ ယာစိ။ သော – ‘‘အလံ၊ တာတ၊ န တတ္ထ ဂစ္ဆာမိ၊ ဣဓေဝ မေ ဣမံ ရုက္ခံ အပနေတွာ နဂရံ မာပေဟီ’’တိ အာဟ။ သော တထာ ကတွာ တဿ နဂရဿ ကောလရုက္ခံ အပနေတွာ ကတတ္တာ ကောလနဂရန္တိ စ ဗျဂ္ဃပထေ ကတတ္တာ ဗျဂ္ဃပထန္တိ စာတိ ဒွေ နာမာနိ အာရောပေတွာ ပိတရံ ဝန္ဒိတွာ အတ္တနော နဂရံ အဂမာသိ။

တတော ဝယပ္ပတ္တေ ကုမာရေ မာတာ အာဟ – ‘‘တာတာ၊ တုမှာကံ ကပိလဝတ္ထုဝါသိနော သကျာ မာတုလာ သန္တိ။ မာတုလဓီတာနံ ပန ဝေါ ဧဝရူပံ နာမ ကေသဂ္ဂဟဏံ ဟောတိ၊ ဧဝရူပံ ဒုဿဂဟဏံ။ ယဒါ တာ နှာနတိတ္ထံ အာဂစ္ဆန္တိ၊ တဒါ ဂန္တွာ ယဿ ယာ ရုစ္စတိ၊ သော တံ ဂဏှတူ’’တိ။ တေ တထေဝ ဂန္တွာ တာသု နှတွာ သီသံ သုက္ခာပယမာနာသု ယံ ယံ ဣစ္ဆိံသု၊ တံ တံ ဂဟေတွာ နာမံ သာဝေတွာ အဂမိံသု။ သကျရာဇာနော သုတွာ ‘‘ဟောတု၊ ဘဏေ၊ အမှာကံ ဉာတကာ ဧဝ တေ’’တိ တုဏှီ အဟေသုံ။ အယံ သကျကောလိယာနံ ဥပ္ပတ္တိ။ ဧဝံ တေသံ သကျကောလိယာနံ အညမညံ အာဝါဟဝိဝါဟံ ကရောန္တာနံ ယာဝ ဗုဒ္ဓကာလာ အနုပစ္ဆိန္နောဝ ဝံသော အာဂတော။ တတ္ထ ဘဂဝါ သကျဝံသံ ဒဿေတုံ – ‘‘တေ ရဋ္ဌသ္မာ ပဗ္ဗာဇိတာ ဟိမဝန္တပဿေ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမ္မန္တီတိ ဝသန္တိ။ သကျာ ဝတ ဘောတိ ရဋ္ဌသ္မာ ပဗ္ဗာဇိတာ အရညေ ဝသန္တာပိ ဇာတိသမ္ဘေဒမကတွာ ကုလဝံသံ အနုရက္ခိတုံ သကျာ၊ သမတ္ထာ၊ ပဋိဗလာတိ အတ္ထော။ တဒဂ္ဂေတိ တံ အဂ္ဂံ ကတွာ၊ တတော ပဋ္ဌာယာတိ အတ္ထော။ သော စ နေသံ ပုဗ္ဗပုရိသောတိ သော ဩက္ကာကော ရာဇာ ဧတေသံ ပုဗ္ဗပုရိသော။ နတ္ထိ ဧတေသံ ဂဟပတိဝံသေန သမ္ဘေဒမတ္တမ္ပီတိ။

ဧဝံ သကျဝံသံ ပကာသေတွာ ဣဒါနိ အမ္ဗဋ္ဌဝံသံ ပကာသေန္တော – ‘‘ရညော ခေါ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ကဏှံနာမ ဇနေသီတိ ကာဠဝဏ္ဏံ အန္တောကုစ္ဆိယံယေဝ သဉ္ဇာတဒန္တံ ပရူဠှမဿုဒါဌိကံ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ ပဗျာဟာသီတိ ယက္ခော ဇာတောတိ ဘယေန ပလာယိတွာ ဒွါရံ ပိဓာယ ဌိတေသု ဃရမာနုသကေသု ဣတော စိတော စ ဝိစရန္တော ဓောဝထ မန္တိအာဒီနိ ဝဒန္တော ဥစ္စာသဒ္ဒမကာသိ။

၂၆၈။ တေမာဏဝကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုန္တိ အတ္တနော ဥပါရမ္ဘမောစနတ္ထာယ – ‘‘ဧတံ မာ ဘဝ’’န္တိအာဒိဝစနံ အဝေါစုံ။ တေသံ ကိရ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အမ္ဗဋ္ဌော အမှာကံ အာစရိယဿ ဇေဋ္ဌန္တေဝါသီ၊ သစေ မယံ ဧဝရူပေ ဌာနေ ဧကဒွေဝစနမတ္တမ္ပိ န ဝက္ခာမ၊ အယံ နော အာစရိယဿ သန္တိကေ အမှေ ပရိဘိန္ဒိဿတီ’’တိ ဥပါရမ္ဘမောစနတ္ထံ ဧဝံ အဝေါစုံ။ စိတ္တေန ပနဿ နိမ္မဒဘာဝံ အာကင်္ခန္တိ။ အယံ ကိရ မာနနိဿိတတ္တာ တေသမ္ပိ အပ္ပိယောဝ။ ကလျာဏဝါက္ကရဏောတိ မဓုရဝစနော။ အသ္မိံ ဝစနေတိ အတ္တနာ ဥဂ္ဂဟိတေ ဝေဒတ္တယဝစနေ။ ပဋိမန္တေတုန္တိ ပုစ္ဆိတံ ပဉှံ ပဋိကထေတုံ၊ ဝိဿဇ္ဇေတုန္တိ အတ္ထော။ ဧတသ္မိံ ဝါ ဒါသိပုတ္တဝစနေ။ ပဋိမန္တေတုန္တိ ဥတ္တရံ ကထေတုံ။

၂၆၉။ အထ ခေါ ဘဂဝါတိ အထ ခေါ ဘဂဝါ – ‘‘သစေ ဣမေ မာဏဝကာ ဧတ္ထ နိသိန္နာ ဧဝံ ဥစ္စာသဒ္ဒံ ကရိဿန္တိ၊ အယံ ကထာ ပရိယောသာနံ န ဂမိဿတိ။ ဟန္ဒ၊ နေ နိဿဒ္ဒေ ကတွာ အမ္ဗဋ္ဌေနေဝ သဒ္ဓိံ ကထေမီ’’တိ တေ မာဏဝကေ ဧတဒဝေါစ။ တတ္ထ မန္တဝှောတိ မန္တယထ။ မယာ သဒ္ဓိံ ပဋိမန္တေတူတိ မယာ သဟ ကထေတု။ ဧဝံ ဝုတ္တေ မာဏဝကာ စိန္တယိံသု – ‘‘အမ္ဗဋ္ဌော တာဝ ဒါသိပုတ္တောသီတိ ဝုတ္တေ ပုန သီသံ ဥက္ခိပိတုံ နာသက္ခိ။ အယံ ခေါ ဇာတိ နာမ ဒုဇ္ဇာနာ၊ သစေ အညမ္ပိ ကိဉ္စိ သမဏော ဂေါတမော ‘တွံ ဒါသော’တိ ဝက္ခတိ၊ ကော တေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဍံ ကရိဿတိ။ အမ္ဗဋ္ဌော အတ္တနာ ဗဒ္ဓံ ပုဋကံ အတ္တနာဝ မောစေတူ’’တိ အတ္တာနံ ပရိမောစေတွာ တဿေဝ ဥပရိ ခိပန္တာ – ‘‘သုဇာတော စ ဘော ဂေါတမာ’’တိအာဒိမာဟံသု။

၂၇၀။ သဟဓမ္မိကောတိ သဟေတုကော သကာရဏော။ အကာမာ ဗျာကာတဗ္ဗောတိ အတ္တနာ အနိစ္ဆန္တေနပိ ဗျာကရိတဗ္ဗော၊ အဝဿံ ဝိဿဇ္ဇေတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။ အညေနဝါ အညံ ပဋိစရိဿသီတိ အညေန ဝစနေန အညံ ဝစနံ ပဋိစရိဿသိ အဇ္ဈောတ္ထရိဿသိ၊ ပဋိစ္ဆာဒေဿသီတိ အတ္ထော။ ယော ဟိ ‘‘ကိံ ဂေါတ္တော တွ’’န္တိ ဧဝံ ပုဋ္ဌော – ‘‘အဟံ တယော ဝေဒေ ဇာနာမီ’’တိအာဒီနိ ဝဒတိ၊ အယံ အညေန အညံ ပဋိစရတိ နာမ။ ပက္ကမိဿသိ ဝါတိ ပုစ္ဆိတံ ပဉှံ ဇာနန္တောဝ အကထေတုကာမတာယ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိဿသိ ဝါ။

တုဏှီအဟောသီတိ သမဏော ဂေါတမော မံ သာမံယေဝ ဒါသိပုတ္တဘာဝံ ကထာပေတုကာမော၊ သာမံ ကထိတေ စ ဒါသော နာမ ဇာတောယေဝ ဟောတိ။ အယံ ပန ဒွတိက္ခတ္တုံ စောဒေတွာ တုဏှီ ဘဝိဿတိ၊ တတော အဟံ ပရိဝတ္တိတွာ ပက္ကမိဿာမီတိ စိန္တေတွာ တုဏှီ အဟောသိ။

၂၇၁။ ဝဇိရံ ပါဏိမှိ အဿာတိ ဝဇိရပါဏိ။ ယက္ခောတိ န ယော ဝါ သော ဝါ ယက္ခော၊ သက္ကော ဒေဝရာဇာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အာဒိတ္တန္တိ အဂ္ဂိဝဏ္ဏံ။ သမ္ပဇ္ဇလိတန္တိ သုဋ္ဌု ပဇ္ဇလိတံ။ သဇောတိဘူတန္တိ သမန္တတော ဇောတိဘူတံ၊ ဧကဂ္ဂိဇာလဘူတန္တိ အတ္ထော။ ဌိတော ဟောတီတိ မဟန္တံ သီသံ၊ ကန္ဒလမကုဠသဒိသာ ဒါဌာ ဘယာနကာနိ အက္ခိနာသာဒီနိ ဧဝံ ဝိရူပရူပံ မာပေတွာ ဌိတော။

ကသ္မာ ပနေသ အာဂတောတိ? ဒိဋ္ဌိဝိဿဇ္ဇာပနတ္ထံ။ အပိ စ – ‘‘အဟဉ္စေဝ ခေါ ပန ဓမ္မံ ဒေသေယျံ၊ ပရေ စ မေ န အာဇာနေယျု’’န္တိ ဧဝံ ဓမ္မဒေသနာယ အပ္ပောဿုက္ကဘာဝံ အာပန္နေ ဘဂဝတိ သက္ကော မဟာဗြဟ္မုနာ သဒ္ဓိံ အာဂန္တွာ – ‘‘ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေထ၊ တုမှာကံ အာဏာယ အဝတ္တမာနေ မယံ ဝတ္တာပေဿာမ၊ တုမှာကံ ဓမ္မစက္ကံ ဟောတု၊ အမှာကံ အာဏာစက္က’’န္တိ ပဋိညံ အကာသိ။ တသ္မာ – ‘‘အဇ္ဇ အမ္ဗဋ္ဌံ တာသေတွာ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇာပေဿာမီ’’တိ အာဂတော။

ဘဂဝါ စေဝ ပဿတိ အမ္ဗဋ္ဌော စာတိ ယဒိ ဟိ တံ အညေပိ ပဿေယျုံ၊ တံ ကာရဏံ အဂရု အဿ၊ ‘‘အယံ သမဏော ဂေါတမော အမ္ဗဋ္ဌံ အတ္တနော ဝါဒေ အနောတရန္တံ ဉတွာ ယက္ခံ အာဝါဟေတွာ ဒဿေသိ၊ တတော အမ္ဗဋ္ဌော ဘယေန ကထေသီ’’တိ ဝဒေယျုံ။ တသ္မာ ဘဂဝါ စေဝ ပဿတိ အမ္ဗဋ္ဌော စ။ တဿ တံ ဒိသွာဝ သကလသရီရတော သေဒါ မုစ္စိံသု။ အန္တောကုစ္ဆိ ဝိပရိဝတ္တမာနာ မဟာရဝံ ဝိရဝိ ။ သော ‘‘အညေပိ နု ခေါ ပဿန္တီ’’တိ ဩလောကေန္တော ကဿစိ လောမဟံသမတ္တမ္ပိ နာဒ္ဒသ။ တတော – ‘‘ဣဒံ ဘယံ မမေဝ ဥပ္ပန္နံ၊ သစာဟံ ယက္ခောတိ ဝက္ခာမိ၊ ‘ကိံ တဝမေဝ အက္ခီနိ အတ္ထိ၊ တွမေဝ ယက္ခံ ပဿသိ၊ ပဌမံ ယက္ခံ အဒိသွာ သမဏေန ဂေါတမေန ဝါဒသင်္ဃဋ္ဋေ ပက္ခိတ္တောဝ ယက္ခံ ပဿသီ’တိ ဝဒေယျု’’န္တိ စိန္တေတွာ ‘‘န ဒါနိ မေ ဣဓ အညံ ပဋိသရဏံ အတ္ထိ၊ အညတြ သမဏာ ဂေါတမာ’’တိ မညမာနော အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ…ပေ… ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ။

၂၇၂။ တာဏံ ဂဝေသီတိ တာဏံ ဂဝေသမာနော။ လေဏံ ဂဝေသီတိ လေဏံ ဂဝေသမာနော။ သရဏံ ဂဝေသီတိ သရဏံ ဂဝေသမာနော။ ဧတ္ထ စ တာယတိ ရက္ခတီတိ တာဏံ။ နိလီယန္တိ ဧတ္ထာတိ လေဏံ။ သရတီတိ သရဏံ၊ ဘယံ ဟိံသတိ၊ ဝိဒ္ဓံသေတီတိ အတ္ထော။ ဥပနိသီဒိတွာတိ ဥပဂမ္မ ဟေဋ္ဌာသနေ နိသီဒိတွာ။ ဗြဝိတူတိ ဝဒတု။

အမ္ဗဋ္ဌဝံသကထာ

၂၇၃-၂၇၄။ ဒက္ခိဏဇနပဒန္တိ ဒက္ခိဏာပထောတိ ပါကဋံ။ ဂင်္ဂါယ ဒက္ခိဏတော ပါကဋဇနပဒံ။ တဒါ ကိရ ဒက္ခိဏာပထေ ဗဟူ ဗြာဟ္မဏတာပသာ ဟောန္တိ၊ သော တတ္ထ ဂန္တွာ ဧကံ တာပသံ ဝတ္တပဋိပတ္တိယာ အာရာဓေသိ။ သော တဿ ဥပကာရံ ဒိသွာ အာဟ – ‘‘အမ္ဘော၊ ပုရိသ၊ မန္တံ တေ ဒေမိ၊ ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ မန္တံ ဂဏှာဟီ’’တိ။ သော အာဟ – ‘‘န မေ အာစရိယ၊ အညေန မန္တေန၊ ကိစ္စံ အတ္ထိ၊ ယဿာနုဘာဝေန အာဝုဓံ န ပရိဝတ္တတိ၊ တံ မေ မန္တံ ဒေဟီ’’တိ။ သော – ‘‘ဘဒြံ၊ ဘော’’တိ တဿ ဓနုအဂမနီယံ အမ္ဗဋ္ဌံ နာမ ဝိဇ္ဇံ အဒါသိ၊ သော တံ ဝိဇ္ဇံ ဂဟေတွာ တတ္ထေဝ ဝီမံသိတွာ – ‘‘ဣဒါနိ မေ မနောရထံ ပူရေဿာမီ’’တိ ဣသိဝေသံ ဂဟေတွာ ဩက္ကာကဿ သန္တိကံ ဂတော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဒက္ခိဏဇနပဒံ ဂန္တွာ ဗြဟ္မမန္တေ အဓီယိတွာ ရာဇာနံ ဩက္ကာကံ ဥပသင်္ကမိတွာ’’တိ။

ဧတ္ထ ဗြဟ္မမန္တေတိ အာနုဘာဝသမ္ပန္နတာယ သေဋ္ဌမန္တေ။ ကော နေဝံ’ရေ အယံ မယှံ ဒါသိပုတ္တောတိ ကော နု ဧဝံ အရေ အယံ မမ ဒါသိပုတ္တော။ သောတံ ခုရပ္ပန္တိ သော ရာဇာ တံ မာရေတုကာမတာယ သန္နဟိတံ သရံ တဿ မန္တာနုဘာဝေန နေဝ ခိပိတုံ န အပနေတုံ သက္ခိ၊ တာဝဒေဝ သကလသရီရေ သဉ္ဇာတသေဒေါ ဘယေန ဝေဓမာနော အဋ္ဌာသိ။

အမစ္စာတိ မဟာမစ္စာ။ ပါရိသဇ္ဇာတိ ဣတရေ ပရိသာဝစရာ။ ဧတဒဝေါစုန္တိ – ‘‘ဒဏ္ဍကီရညော ကိသဝစ္ဆတာပသေ အပရဒ္ဓဿ အာဝုဓဝုဋ္ဌိယာ သကလရဋ္ဌံ ဝိနဋ္ဌံ ။ နာဠိကေရော ပဉ္စသု တာပသသတေသု အဇ္ဇုနော စ အင်္ဂီရသေ အပရဒ္ဓါ ပထဝိံ ဘိန္ဒိတွာ နိရယံ ပဝိဋ္ဌော’’တိ စိန္တယန္တာ ဘယေန ဧတံ သောတ္ထိ၊ ဘဒ္ဒန္တေတိအာဒိဝစနံ အဝေါစုံ။

သောတ္ထိ ဘဝိဿတိ ရညောတိ ဣဒံ ဝစနံ ကဏှော စိရံ တုဏှီ ဟုတွာ တတော အနေကပ္ပကာရံ ယာစီယမာနော – ‘‘တုမှာကံ ရညာ မာဒိသဿ ဣသိနော ခုရပ္ပံ သန္နယှန္တေန ဘာရိယံ ကမ္မံ ကတ’’န္တိအာဒီနိ စ ဝတွာ ပစ္ဆာ အဘာသိ။ ဥန္ဒြိယိဿတီတိ ဘိဇ္ဇိဿတိ၊ ထုသမုဋ္ဌိ ဝိယ ဝိပ္ပကိရိယိဿတီတိ။ ဣဒံ သော ‘‘ဇနံ တာသေဿာမီ’’တိ မုသာ ဘဏတိ။ သရသန္ထမ္ဘနမတ္တေယေဝ ဟိဿ ဝိဇ္ဇာယ အာနုဘာဝေါ၊ န အညတြ။ ဣတော ပရေသုပိ ဝစနေသု ဧသေဝ နယော။

ပလ္လောမောတိ ပန္နလောမော။ လောမဟံသနမတ္တမ္ပိဿ န ဘဝိဿတိ။ ဣဒံ ကိရ သော ‘‘သစေ မေ ရာဇာ တံ ဒါရိကံ ဒဿတီ’’တိ ပဋိညံ ကာရေတွာ အဝစ။ ကုမာရေ ခုရပ္ပံ ပတိဋ္ဌပေသီတိ တေန ‘‘သရော ဩတရတူ’’တိ မန္တေ ပရိဝတ္တိ၊ တေ ကုမာရဿ နာဘိယံ ပတိဋ္ဌပေသိ။ ဓီတရံ အဒါသီတိ သီသံ ဓောဝိတွာ အဒါသံ ဘုဇိဿံ ကတွာ ဓီတရံ အဒါသိ၊ ဥဠာရေ စ တံ ဌာနေ ဌပေသိ။ မာ ခေါ တုမှေ မာဏဝကာတိ ဣဒံ ပန ဘဂဝါ – ‘‘ဧကေန ပက္ခေန အမ္ဗဋ္ဌော သကျာနံ ဉာတိ ဟောတီ’’တိ ပကာသေန္တော တဿ သမဿာသနတ္ထံ အာဟ။ တတော အမ္ဗဋ္ဌော ဃဋသတေန အဘိသိတ္တော ဝိယ ပဿဒ္ဓဒရထော ဟုတွာ သမဿာသေတွာ သမဏော ဂေါတမော မံ ‘‘တောသေဿာမီ’’တိ ဧကေန ပက္ခေန ဉာတိံ ကရောတိ၊ ခတ္တိယော ကိရာဟမသ္မီ’’တိ စိန္တေသိ။

ခတ္တိယသေဋ္ဌဘာဝဝဏ္ဏနာ

၂၇၅။ အထ ခေါ ဘဂဝါ – ‘‘အယံ အမ္ဗဋ္ဌော ခတ္တိယောသ္မီ’’တိ သညံ ကရောတိ၊ အတ္တနော အခတ္တိယဘာဝံ န ဇာနာတိ၊ ဟန္ဒ နံ ဇာနာပေဿာမီတိ ခတ္တိယဝံသံ ဒဿေတုံ ဥတ္တရိဒေသနံ ဝဍ္ဎေန္တော – ‘‘တံ ကိံ မညသိ အမ္ဗဋ္ဌာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ လောကေ။ ဗြာဟ္မဏေသူတိ ဗြာဟ္မဏာနံ အန္တရေ။ အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါတိ အဂ္ဂါသနံ ဝါ အဂ္ဂေါဒကံ ဝါ။ သဒ္ဓေတိ မတကေ ဥဒ္ဒိဿ ကတဘတ္တေ။ ထာလိပါကေတိ မင်္ဂလာဒိဘတ္တေ။ ယညေတိ ယညဘတ္တေ။ ပါဟုနေတိ ပါဟုနကာနံ ကတဘတ္တေ ပဏ္ဏာကာရဘတ္တေ ဝါ။ အပိ နုဿာတိ အပိ နု အဿ ခတ္တိယပုတ္တဿ။ အာဝဋံ ဝါ အဿ အနာဝဋံ ဝါတိ ၊ ဗြာဟ္မဏကညာသု နိဝါရဏံ ဘဝေယျ ဝါ နော ဝါ၊ ဗြာဟ္မဏဒါရိကံ လဘေယျ ဝါ န ဝါ လဘေယျာတိ အတ္ထော။ အနုပပန္နောတိ ခတ္တိယဘာဝံ အပတ္တော၊ အပရိသုဒ္ဓါတိ အတ္ထော။

၂၇၆။ ဣတ္ထိယာဝါ ဣတ္ထိံ ကရိတွာတိ ဣတ္ထိယာ ဝါ ဣတ္ထိံ ပရိယေသိတွာ။ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ပကရဏေတိ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ဒေါသေ ဗြာဟ္မဏာနံ အယုတ္တေ အကတ္တဗ္ဗကရဏေ။ ဘဿပုဋေနာတိ ဘသ္မပုဋေန၊ သီသေ ဆာရိကံ ဩကိရိတွာတိ အတ္ထော။

၂၇၇။ ဇနေတသ္မိန္တိ ဇနိတသ္မိံ၊ ပဇာယာတိ အတ္ထော။ ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနောတိ ယေ ဇနေတသ္မိံ ဂေါတ္တံ ပဋိသရန္တိ – ‘‘အဟံ ဂေါတမော၊ အဟံ ကဿပေါ’’တိ၊ တေသု လောကေ ဂေါတ္တပဋိသာရီသု ခတ္တိယော သေဋ္ဌော။ အနုမတာ မယာတိ မမ သဗ္ဗညုတညာဏေန သဒ္ဓိံ သံသန္ဒိတွာ ဒေသိတာ မယာ အနုညာတာ။

ပဌမဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝိဇ္ဇာစရဏကထာဝဏ္ဏနာ

၂၇၈။ ဣမာယ ပန ဂါထာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နောတိ ဣဒံ ပဒံ သုတွာ အမ္ဗဋ္ဌော စိန္တေသိ – ‘‘ဝိဇ္ဇာ နာမ တယော ဝေဒါ၊ စရဏံ ပဉ္စ သီလာနိ၊ တယိဒံ အမှာကံယေဝ အတ္ထိ၊ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော စေ သေဋ္ဌော၊ မယမေဝ သေဋ္ဌာ’’တိ နိဋ္ဌံ ဂန္တွာ ဝိဇ္ဇာစရဏံ ပုစ္ဆန္တော – ‘‘ကတမံ ပန တံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ စရဏံ၊ ကတမာ စ ပန သာ ဝိဇ္ဇာ’’တိ အာဟ။ အထဿ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏသမယေ သိဒ္ဓံ ဇာတိဝါဒါဒိပဋိသံယုတ္တံ ဝိဇ္ဇာစရဏံ ပဋိက္ခိပိတွာ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏံ ဒဿေတုကာမော – ‘‘န ခေါ အမ္ဗဋ္ဌာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဇာတိဝါဒေါတိ ဇာတိံ အာရဗ္ဘ ဝါဒေါ၊ ဗြာဟ္မဏဿေဝိဒံ ဝဋ္ဋတိ၊ န သုဒ္ဒဿာတိအာဒိ ဝစနန္တိ အတ္ထော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဇာတိဝါဒဝိနိဗဒ္ဓါတိ ဇာတိဝါဒေ ဝိနိဗဒ္ဓါ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

တတော အမ္ဗဋ္ဌော – ‘‘ယတ္ထ ဒါနိ မယံ လဂ္ဂိဿာမာတိ စိန္တယိမှ၊ တတော နော သမဏော ဂေါတမော မဟာဝါတေ ထုသံ ဓုနန္တော ဝိယ ဒူရမေဝ အဝက္ခိပိ။ ယတ္ထ ပန မယံ န လဂ္ဂါမ၊ တတ္ထ နော နိယောဇေသိ။ အယံ နော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါ ဉာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ စိန္တေတွာ ပုန ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ ပုစ္ဆိ။ အထဿ ဘဂဝါ သမုဒါဂမတော ပဘုတိ ဝိဇ္ဇာစရဏံ ဒဿေတုံ – ‘‘ဣဓ အမ္ဗဋ္ဌ တထာဂတော’’တိအာဒိမာဟ။

၂၇၉။ ဧတ္ထ စ ဘဂဝါ စရဏပရိယာပန္နမ္ပိ တိဝိဓံ သီလံ ဝိဘဇန္တော ‘‘ဣဒမဿ ဟောတိ စရဏသ္မိ’’န္တိ အနိယျာတေတွာ ‘‘ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ သီလသ္မိ’’န္တိ သီလဝသေနေဝ နိယျာတေသိ။ ကသ္မာ? တဿပိ ဟိ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ သီလံ အတ္ထိ၊ တသ္မာ စရဏဝသေန နိယျာတိယမာနေ ‘‘မယမ္ပိ စရဏသမ္ပန္နာ’’တိ တတ္ထ တတ္ထေဝ လဂ္ဂေယျ။ ယံ ပန တေန သုပိနေပိ န ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ၊ တဿေဝ ဝသေန နိယျာတေန္တော ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ…ပေ… စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိန္တိအာဒိမာဟ။ ဧတ္တာဝတာ အဋ္ဌပိ သမာပတ္တိယော စရဏန္တိ နိယျာတိတာ ဟောန္တိ၊ ဝိပဿနာ ဉာဏတော ပန ပဋ္ဌာယ အဋ္ဌဝိဓာပိ ပညာ ဝိဇ္ဇာတိ နိယျာတိတာ။

စတုအပါယမုခကထာဝဏ္ဏနာ

၂၈၀။ အပါယမုခါနီတိ ဝိနာသမုခါနိ။ အနဘိသမ္ဘုဏမာနောတိ အသမ္ပာပုဏန္တော၊ အဝိသဟမာနော ဝါ။ ခါရိဝိဓမာဒါယာတိ ဧတ္ထ ခါရီတိ အရဏီ ကမဏ္ဍလု သုဇာဒယော တာပသပရိက္ခာရာ။ ဝိဓောတိ ကာဇော။ တသ္မာ ခါရိဘရိတံ ကာဇမာဒါယာတိ အတ္ထော။ ယေ ပန ခါရိဝိဝိဓန္တိ ပဌန္တိ၊ တေ ‘‘ခါရီတိ ကာဇဿ နာမံ၊ ဝိဝိဓန္တိ ဗဟုကမဏ္ဍလုအာဒိပရိက္ခာရ’’န္တိ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ပဝတ္တဖလဘောဇနောတိ ပတိတဖလဘောဇနော။ ပရိစာရကောတိ ကပ္ပိယကရဏပတ္တပဋိဂ္ဂဟဏပါဒဓောဝနာဒိဝတ္တကရဏဝသေန ပရိစာရကော။ ကာမဉ္စ ဂုဏာဓိကောပိ ခီဏာသဝသာမဏေရော ပုထုဇ္ဇနဘိက္ခုနော ဝုတ္တနယေန ပရိစာရကော ဟောတိ၊ အယံ ပန န တာဒိသော ဂုဏဝသေနပိ ဝေယျာဝစ္စကရဏဝသေနပိ လာမကောယေဝ။

ကသ္မာ ပန တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာ သာသနဿ ဝိနာသမုခန္တိ ဝုတ္တာတိ? ယသ္မာ ဂစ္ဆန္တံ ဂစ္ဆန္တံ သာသနံ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာဝသေန ဩသက္ကိဿတိ။ ဣမသ္မိဉှိ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတွာ တိဿော သိက္ခာ ပူရေတုံ အသက္ကောန္တံ လဇ္ဇိနော သိက္ခာကာမာ – ‘‘နတ္ထိ တယာ သဒ္ဓိံ ဥပေါသထော ဝါ ပဝါရဏာ ဝါ သင်္ဃကမ္မံ ဝါ’’တိ ဇိဂုစ္ဆိတွာ ပရိဝဇ္ဇေန္တိ။ သော ‘‘ဒုက္ကရံ ခုရဓာရူပမံ သာသနေ ပဋိပတ္တိပူရဏံ ဒုက္ခံ၊ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာ ပန သုကရာ စေဝ ဗဟုဇနသမ္မတာ စာ’’တိ ဝိဗ္ဘမိတွာ တာပသော ဟောတိ။ အညေ တံ ဒိသွာ – ‘‘ကိံ တယာ ကတ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တိ။ သော – ‘‘ဘာရိယံ တုမှာကံ သာသနေ ကမ္မံ၊ ဣဓ ပန သဆန္ဒစာရိနော မယ’’န္တိ ဝဒတိ။ သောပိ၊ ယဒိ ဧဝံ အဟမ္ပိ ဧတ္ထေဝ ပဗ္ဗဇာမီတိ တဿ အနုသိက္ခန္တော တာပသော ဟောတိ။ ဧဝမညေပိ အညေပီတိ ကမေန တာပသာဝ ဗဟုကာ ဟောန္တိ။ တေသံ ဥပ္ပန္နကာလေ သာသနံ ဩသက္ကိတံ နာမ ဘဝိဿတိ။ လောကေ ဧဝရူပေါ ဗုဒ္ဓါ နာမ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ တဿ ဤဒိသံ နာမ သာသနံ အဟောသီတိ သုတမတ္တမေဝ ဘဝိဿတိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဘဂဝါ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ သာသနဿ ဝိနာသမုခန္တိ အာဟ။

ကုဒါလပိဋကန္တိ ကန္ဒမူလဖလဂ္ဂဟဏတ္ထံ ကုဒါလဉ္စေဝ ပိဋကဉ္စ။ ဂါမသာမန္တံ ဝါတိ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါဒီနိ အနဘိသမ္ဘုဏန္တော၊ ကသိကမ္မာဒီဟိ စ ဇီဝိတံ နိပ္ဖာဒေတုံ ဒုက္ခန္တိ မညမာနော ဗဟုဇနကုဟာပနတ္ထံ ဂါမသာမန္တေ ဝါ နိဂမသာမန္တေ ဝါ အဂ္ဂိသာလံ ကတွာ သပ္ပိတေလဒဓိမဓုဖာဏိတတိလတဏ္ဍုလာဒီဟိ စေဝ နာနာဒါရူဟိ စ ဟောမကရဏဝသေန အဂ္ဂိံ ပရိစရန္တော အစ္ဆတိ။

စတုဒွါရံ အဂါရံ ကရိတွာတိ စတုမုခံ ပါနာဂါရံ ကတွာ တဿ ဒွါရေ မဏ္ဍပံ ကတွာ တတ္ထ ပါနီယံ ဥပဋ္ဌပေတွာ အာဂတာဂတေ ပါနီယေန အာပုစ္ဆတိ။ ယမ္ပိဿ အဒ္ဓိကာ ကိလန္တာ ပါနီယံ ပိဝိတွာ ပရိတုဋ္ဌာ ဘတ္တပုဋံ ဝါ တဏ္ဍုလာဒီနိ ဝါ ဒေန္တိ၊ တံ သဗ္ဗံ ဂဟေတွာ အမ္ဗိလယာဂုအာဒီနိ ကတွာ ဗဟုတရံ အာမိသဂဟဏတ္ထံ ကေသဉ္စိ အန္နံ ဒေတိ၊ ကေသဉ္စိ ဘတ္တပစနဘာဇနာဒီနိ။ တေဟိပိ ဒိန္နံ အာမိသံ ဝါ ပုဗ္ဗဏ္ဏာဒီနိ ဝါ ဂဏှတိ၊ တာနိ ဝဍ္ဎိယာ ပယောဇေတိ။ ဧဝံ ဝဍ္ဎမာနဝိဘဝေါ ဂေါမဟိံသဒါသီဒါသပရိဂ္ဂဟံ ကရောတိ၊ မဟန္တံ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတိ။ ဣမံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ – ‘‘စတုဒွါရံ အဂါရံ ကရိတွာ အစ္ဆတီ’’တိ။ ‘‘တမဟံ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ ပဋိပူဇေဿာမီ’’တိ ဣဒံ ပနဿ ပဋိပတ္တိမုခံ။ ဣမိနာ ဟိ မုခေန သော ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇတီတိ။ ဧတ္တာဝတာ စ ဘဂဝတာ သဗ္ဗာပိ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။

ကထံ? အဋ္ဌဝိဓာ ဟိ တာပသာ – သပုတ္တဘရိယာ၊ ဥဉ္ဆာစရိယာ၊ အနဂ္ဂိပက္ကိကာ၊ အသာမပါကာ၊ အသ္မမုဋ္ဌိကာ၊ ဒန္တဝက္ကလိကာ၊ ပဝတ္တဖလဘောဇနာ၊ ပဏ္ဍုပလာသိကာတိ။ တတ္ထ ယေ ကေဏိယဇဋိလော ဝိယ ကုဋုမ္ဗံ သဏ္ဌပေတွာ ဝသန္တိ၊ တေ သပုတ္တဘရိယာ နာမ။

ယေ ပန ‘‘သပုတ္တဒါရဘာဝေါ နာမ ပဗ္ဗဇိတဿ အယုတ္တော’’တိ လာယနမဒ္ဒနဋ္ဌာနေသု ဝီဟိမုဂ္ဂမာသတိလာဒီနိ သင်္ကဍ္ဎိတွာ ပစိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ တေ ဥဉ္ဆာစရိယာ နာမ။

ယေ ‘‘ခလေန ခလံ ဝိစရိတွာ ဝီဟိံ အာဟရိတွာ ကောဋ္ဋေတွာ ပရိဘုဉ္ဇနံ နာမ အယုတ္တ’’န္တိ ဂါမနိဂမေသု တဏ္ဍုလဘိက္ခံ ဂဟေတွာ ပစိတွာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ တေ အနဂ္ဂိပက္ကိကာ နာမ။

ယေ ပန ‘‘ကိံ ပဗ္ဗဇိတဿ သာမပါကေနာ’’တိ ဂါမံ ပဝိသိတွာ ပက္ကဘိက္ခမေဝ ဂဏှန္တိ ၊ တေ အသာမပါကာ နာမ။

ယေ ‘‘ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဘိက္ခာပရိယေဋ္ဌိ နာမ ဒုက္ခာ ပဗ္ဗဇိတဿာ’’တိ မုဋ္ဌိပါသာဏေန အမ္ဗာဋကာဒီနံ ရုက္ခာနံ တစံ ကောဋ္ဋေတွာ ခါဒန္တိ၊ တေ အသ္မမုဋ္ဌိကာ နာမ။

ယေ ပန ‘‘ပါသာဏေန တစံ ကောဋ္ဋေတွာ ဝိစရဏံ နာမ ဒုက္ခ’’န္တိ ဒန္တေဟေဝ ဥဗ္ဗာဋေတွာ ခါဒန္တိ၊ တေ ဒန္တဝက္ကလိကာ နာမ။

ယေ ‘‘ဒန္တေဟိ ဥဗ္ဗာဋေတွာ ခါဒနံ နာမ ဒုက္ခံ ပဗ္ဗဇိတဿာ’’တိ လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိ ပဟရိတွာ ပတိတာနိ ဖလာနိ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ၊ တေ ပဝတ္တဖလဘောဇနာ နာမ။

ယေ ပန ‘‘လေဍ္ဍုဒဏ္ဍာဒီဟိ ပါတေတွာ ပရိဘောဂေါ နာမ အသာရုပ္ပော ပဗ္ဗဇိတဿာ’’တိ သယံ ပတိတာနေဝ ပုပ္ဖဖလပဏ္ဍုပလာသာဒီနိ ခါဒန္တာ ယာပေန္တိ၊ တေ ပဏ္ဍုပလာသိကာ နာမ။

တေ တိဝိဓာ – ဥက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမမုဒုကဝသေန။ တတ္ထ ယေ နိသိန္နဋ္ဌာနတော အနုဋ္ဌာယ ဟတ္ထေန ပါပုဏနဋ္ဌာနေဝ ပတိတံ ဂဟေတွာ ခါဒန္တိ၊ တေ ဥက္ကဋ္ဌာ။ ယေ ဧကရုက္ခတော အညံ ရုက္ခံ န ဂစ္ဆန္တိ၊ တေ မဇ္ဈိမာ။ ယေ တံ တံ ရုက္ခမူလံ ဂန္တွာ ပရိယေသိတွာ ခါဒန္တိ၊ တေ မုဒုကာ။

ဣမာ ပန အဋ္ဌပိ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာ ဣမာဟိ စတူဟိယေဝ သင်္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တိ။ ကထံ? ဧတာသု ဟိ သပုတ္တဘရိယာ စ ဥဉ္ဆာစရိယာ စ အဂါရံ ဘဇန္တိ။ အနဂ္ဂိပက္ကိကာ စ အသာမပါကာ စ အဂျာဂါရံ ဘဇန္တိ။ အသ္မမုဋ္ဌိကာ စ ဒန္တဝက္ကလိကာ စ ကန္ဒမူလဖလဘောဇနံ ဘဇန္တိ။ ပဝတ္တဖလဘောဇနာ စ ပဏ္ဍုပလာသိကာ စ ပဝတ္တဖလဘောဇနံ ဘဇန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဧတ္တာဝတာ စ ဘဂဝတာ သဗ္ဗာပိ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ ဟောန္တီ’’တိ။

၂၈၁-၂၈၂။ ဣဒါနိ ဘဂဝါ သာစရိယကဿ အမ္ဗဋ္ဌဿ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ အပါယမုခမ္ပိ အပ္ပတ္တဘာဝံ ဒဿေတုံ တံ ကိံ မညသိ အမ္ဗဋ္ဌာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ အတ္တနာ အာပါယိကောပိ အပရိပူရမာနောတိ အတ္တနာ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ အာပါယိကေနာပိ အပရိပူရမာနေန။

ပုဗ္ဗကဣသိဘာဝါနုယောဂဝဏ္ဏနာ

၂၈၃။ ဒတ္တိကန္တိ ဒိန္နကံ။ သမ္မုခီဘာဝမ္ပိ န ဒဒါတီတိ ကသ္မာ န ဒဒါတိ? သော ကိရ သမ္မုခါ အာဝဋ္ဋနိံ နာမ ဝိဇ္ဇံ ဇာနာတိ။ ယဒါ ရာဇာ မဟာရဟေန အလင်္ကာရေန အလင်္ကတော ဟောတိ၊ တဒါ ရညော သမီပေ ဌတွာ တဿ အလင်္ကာရဿ နာမံ ဂဏှတိ။ တဿ ရာဇာ နာမေ ဂဟိတေ န ဒေမီတိ ဝတ္တုံ န သက္ကောတိ။ ဒတွာ ပုန ဆဏဒိဝသေ အလင်္ကာရံ အာဟရထာတိ ဝတွာ၊ နတ္ထိ၊ ဒေဝ၊ တုမှေဟိ ဗြာဟ္မဏဿ ဒိန္နောတိ ဝုတ္တော၊ ‘‘ကသ္မာ မေ ဒိန္နော’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ အမစ္စာ ‘သော ဗြာဟ္မဏော သမ္မုခါ အာဝဋ္ဋနိမာယံ ဇာနာတိ။ တာယ တုမှေ အာဝဋ္ဋေတွာ ဂဟေတွာ ဂစ္ဆတီ’တိ အာဟံသု။ အပရေ ရညာ သဟ တဿ အတိသဟာယဘာဝံ အသဟန္တာ အာဟံသု – ‘‘ဒေဝ၊ ဧတဿ ဗြာဟ္မဏဿ သရီရေ သင်္ခဖလိတကုဋ္ဌံ နာမ အတ္ထိ။ တုမှေ ဧတံ ဒိသွာဝ အာလိင်္ဂထ ပရာမသထ၊ ဣဒဉ္စ ကုဋ္ဌံ နာမ ကာယသံသဂ္ဂဝသေန အနုဂစ္ဆတိ၊ မာ ဧဝံ ကရောထာ’’တိ။ တတော ပဋ္ဌာယ တဿ ရာဇာ သမ္မုခီဘာဝံ န ဒေတိ။

ယသ္မာ ပန သော ဗြာဟ္မဏော ပဏ္ဍိတော ခတ္တဝိဇ္ဇာယ ကုသလော၊ တေန သဟ မန္တေတွာ ကတကမ္မံ နာမ န ဝိရုဇ္ဈတိ၊ တသ္မာ သာဏိပါကာရဿ အန္တော ဌတွာ ဗဟိ ဌိတေန တေန သဒ္ဓိံ မန္တေတိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘တိရော ဒုဿန္တေန မန္တေတီ’’တိ။ တတ္ထ တိရောဒုဿန္တေနာတိ တိရောဒုဿေန။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ ဓမ္မိကန္တိ အနဝဇ္ဇံ။ ပယာတန္တိ အဘိဟရိတွာ ဒိန္နံ။ ကထံ တဿ ရာဇာတိ ယဿ ရညော ဗြာဟ္မဏော ဤဒိသံ ဘိက္ခံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ၊ ကထံ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ သော ရာဇာ သမ္မုခီဘာဝမ္ပိ န ဒဒေယျ။ အယံ ပန အဒိန္နကံ မာယာယ ဂဏှတိ၊ တေနဿ သမ္မုခီဘာဝံ ရာဇာ န ဒေတီတိ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗန္တိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ဣဒံ ပန ကာရဏံ ဌပေတွာ ရာဇာနဉ္စေဝ ဗြာဟ္မဏဉ္စ န အညော ကောစိ ဇာနာတိ။ တဒေတံ ဧဝံ ရဟဿမ္ပိ ပဋိစ္ဆန္နမ္ပိ အဒ္ဓါ သဗ္ဗညူ သမဏော ဂေါတမောတိ နိဋ္ဌံ ဂမိဿတီ’’တိ ဘဂဝါ ပကာသေသိ။

၂၈၄။ ဣဒါနိ အယဉ္စ အမ္ဗဋ္ဌော၊ အာစရိယော စဿ မန္တေ နိဿာယ အတိမာနိနော။ တေန တေသံ မန္တနိဿိတမာနနိမ္မဒနတ္ထံ ဥတ္တရိ ဒေသနံ ဝဍ္ဎေန္တော တံ ကိံ မညသိ၊ အမ္ဗဋ္ဌ၊ ဣဓ ရာဇာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ရထူပတ္ထရေတိ ရထမှိ ရညော ဌာနတ္ထံ အတ္ထရိတွာ သဇ္ဇိတပဒေသေ။ ဥဂ္ဂေဟိ ဝါတိ ဥဂ္ဂတုဂ္ဂတေဟိ ဝါ အမစ္စေဟိ။ ရာဇညေဟီတိ အနဘိသိတ္တကုမာရေဟိ။ ကိဉ္စိဒေဝ မန္တနန္တိ အသုကသ္မိံ ဒေသေ တဠာကံ ဝါ မာတိကံ ဝါ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အသုကသ္မိံ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ နဂရံ ဝါ နိဝေသေတုန္တိ ဧဝရူပံ ပါကဋမန္တနံ။ တဒေဝ မန္တနန္တိ ယံ ရညာ မန္တိတံ တဒေဝ။ တာဒိသေဟိယေဝ သီသုက္ခေပဘမုက္ခေပါဒီဟိ အာကာရေဟိ မန္တေယျ။ ရာဇဘဏိတန္တိ ယထာ ရညာ ဘဏိတံ၊ တဿတ္ထဿ သာဓနသမတ္ထံ။ သောပိ တဿတ္ထဿ သာဓနသမတ္ထမေဝ ဘဏိတံ ဘဏတီတိ အတ္ထော။

၂၈၅။ ပဝတ္တာရောတိ ပဝတ္တယိတာရော။ ယေသန္တိ ယေသံ သန္တကံ။ မန္တပဒန္တိ ဝေဒသင်္ခါတံ မန္တမေဝ ။ ဂီတန္တိ အဋ္ဌကာဒီဟိ ဒသဟိ ပေါရာဏကဗြာဟ္မဏေဟိ သရသမ္ပတ္တိဝသေန သဇ္ဈာယိတံ။ ပဝုတ္တန္တိ အညေသံ ဝုတ္တံ၊ ဝါစိတန္တိ အတ္ထော။ သမိဟိတန္တိ သမုပဗျူဠှံ ရာသိကတံ၊ ပိဏ္ဍံ ကတွာ ဌပိတန္တိ အတ္ထော။ တဒနုဂါယန္တီတိ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ တံ တေဟိ ပုဗ္ဗေ ဂီတံ အနုဂါယန္တိ အနုသဇ္ဈာယန္တိ။ တဒနုဘာသန္တီတိ တံ အနုဘာသန္တိ၊ ဣဒံ ပုရိမဿေဝ ဝေဝစနံ။ ဘာသိတမနုဘာသန္တီတိ တေဟိ ဘာသိတံ သဇ္ဈာယိတံ အနုသဇ္ဈာယန္တိ။ ဝါစိတမနုဝါစေန္တီတိ တေဟိ အညေသံ ဝါစိတံ အနုဝါစေန္တိ။

သေယျထိဒန္တိ တေ ကတမေဟိ အတ္ထော။ အဋ္ဌကောတိအာဒီနိ တေသံ နာမာနိ။ တေ ကိရ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဩလောကေတွာ ပရူပဃာတံ အကတွာ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ပါဝစနေန သဟ သံသန္ဒိတွာ မန္တေ ဂန္ထိံသု။ အပရာပရေ ပန ဗြာဟ္မဏာ ပါဏာတိပါတာဒီနိ ပက္ခိပိတွာ တယော ဝေဒေ ဘိန္ဒိတွာ ဗုဒ္ဓဝစနေန သဒ္ဓိံ ဝိရုဒ္ဓေ အကံသု။ နေတံဌာနံ ဝိဇ္ဇတီတိ ယေန တွံ ဣသိ ဘဝေယျာသိ၊ ဧတံ ကာရဏံ န ဝိဇ္ဇတိ။ ဣဓ ဘဂဝါ ယသ္မာ – ‘‘ဧသ ပုစ္ဆိယမာနောပိ၊ အတ္တနော အဝတ္ထရဏဘာဝံ ဉတွာ ပဋိဝစနံ န ဒဿတီ’’တိ ဇာနာတိ၊ တသ္မာ ပဋိညံ အဂဟေတွာဝ တံ ဣသိဘာဝံ ပဋိက္ခိပိ။

၂၈၆။ ဣဒါနိ ယသ္မာ တေ ပေါရာဏာ ဒသ ဗြာဟ္မဏာ နိရာမဂန္ဓာ အနိတ္ထိဂန္ဓာ ရဇောဇလ္လဓရာ ဗြဟ္မစာရိနော အရညာယတနေ ပဗ္ဗတပါဒေသု ဝနမူလဖလာဟာရာ ဝသိံသု။ ယဒါ ကတ္ထစိ ဂန္တုကာမာ ဟောန္တိ၊ ဣဒ္ဓိယာ အာကာသေနေဝ ဂစ္ဆန္တိ၊ နတ္ထိ တေသံ ယာနေန ကိစ္စံ။ သဗ္ဗဒိသာသု စ နေသံ မေတ္တာဒိဗြဟ္မဝိဟာရဘာဝနာဝ အာရက္ခာ ဟောတိ၊ နတ္ထိ တေသံ ပါကာရပုရိသဂုတ္တီဟိ အတ္ထော။ ဣမိနာ စ အမ္ဗဋ္ဌေန သုတပုဗ္ဗာ တေသံ ပဋိပတ္တိ၊ တသ္မာ ဣမဿ သာစရိယကဿ တေသံ ပဋိပတ္တိတော အာရကဘာဝံ ဒဿေတုံ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ၊ အမ္ဗဋ္ဌာ’’တိအာဒိမာဟ။

တတ္ထ ဝိစိတကာဠကန္တိ ဝိစိနိတွာ အပနီတကာဠကံ။ ဝေဌကနတပဿာဟီတိ ဒုဿပဋ္ဋဒုဿဝေဏိ အာဒီဟိ ဝေဌကေဟိ နမိတဖာသုကာဟိ။ ကုတ္တဝါလေဟီတိ သောဘာကရဏတ္ထံ ကပ္ပေတုံ၊ ယုတ္တဋ္ဌာနေသု ကပ္ပိတဝါလေဟိ။ ဧတ္ထ စ ဝဠဝါနံယေဝ ဝါလာ ကပ္ပိတာ၊ န ရထာနံ၊ ဝဠဝပယုတ္တတ္တာ ပန ရထာပိ ‘‘ကုတ္တဝါလာ’’တိ ဝုတ္တာ။ ဥက္ကိဏ္ဏပရိခါသူတိ ခတပရိခါသု။ ဩက္ခိတ္တပလိဃာသူတိ ဌပိတပလိဃာသု။ နဂရူပကာရိကာသူတိ ဧတ္ထ ဥပကာရိကာတိ ပရေသံ အာရောဟနိဝါရဏတ္ထံ သမန္တာ နဂရံ ပါကာရဿ အဓောဘာဂေ ကတသုဓာကမ္မံ ဝုစ္စတိ။ ဣဓ ပန တာဟိ ဥပကာရိကာဟိ ယုတ္တာနိ နဂရာနေဝ ‘‘နဂရူပကာရိကာယော’’တိ အဓိပ္ပေတာနိ။ ရက္ခာပေန္တီတိ တာဒိသေသု နဂရေသု ဝသန္တာပိ အတ္တာနံ ရက္ခာပေန္တိ။ ကင်္ခါတိ ‘‘သဗ္ဗညူ၊ န သဗ္ဗညူ’’တိ ဧဝံ သံသယော။ ဝိမတီတိ တဿေဝ ဝေဝစနံ၊ ဝိရူပါ မတိ၊ ဝိနိစ္ဆိနိတုံ အသမတ္ထာတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဘဂဝါ ‘‘အမ္ဗဋ္ဌဿ ဣမိနာ အတ္တဘာဝေန မဂ္ဂပါတုဘာဝေါ နတ္ထိ၊ ကေဝလံ ဒိဝသော ဝီတိဝတ္တတိ၊ အယံ ခေါ ပန လက္ခဏပရိယေသနတ္ထံ အာဂတော၊ တမ္ပိ ကိစ္စံ နဿရတိ။ ဟန္ဒဿ သတိဇနနတ္ထံ နယံ ဒေမီ’’တိ အာဟ။

ဒွေလက္ခဏဒဿနဝဏ္ဏနာ

၂၈၇။ ဧဝံ ဝတွာ ပန ယသ္မာ ဗုဒ္ဓါနံ နိသိန္နာနံ ဝါ နိပန္နာနံ ဝါ ကောစိ လက္ခဏံ ပရိယေသိတုံ န သက္ကောတိ၊ ဌိတာနံ ပန စင်္ကမန္တာနံ ဝါ သက္ကောတိ။ အာစိဏ္ဏဉ္စေတံ ဗုဒ္ဓါနံ လက္ခဏပရိယေသနတ္ထံ အာဂတဘာဝံ ဉတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ စင်္ကမာဓိဋ္ဌာနံ နာမ၊ တေန ဘဂဝါ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဗဟိ နိက္ခန္တော။ တသ္မာ အထ ခေါ ဘဂဝါတိအာဒိ ဝုတ္တံ။

သမန္နေသီတိ ဂဝေသိ၊ ဧကံ ဒွေတိ ဝါ ဂဏယန္တော သမာနယိ။ ယေဘုယျေနာတိ ပါယေန၊ ဗဟုကာနိ အဒ္ဒသ၊ အပ္ပာနိ န အဒ္ဒသာတိ အတ္ထော။ တတော ယာနိ န အဒ္ဒသ တေသံ ဒီပနတ္ထံ ဝုတ္တံ – ‘‘ဌပေတွာ ဒွေ’’တိ။ ကင်္ခတီတိ ‘‘အဟော ဝတ ပဿေယျ’’န္တိ ပတ္ထနံ ဥပ္ပာဒေတိ။ ဝိစိကိစ္ဆတီတိ တတော တတော တာနိ ဝိစိနန္တော ကိစ္ဆတိ န သက္ကောတိ ဒဋ္ဌုံ။ နာဓိမုစ္စတီတိ တာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ သန္နိဋ္ဌာနံ န ဂစ္ဆတိ။ န သမ္ပသီဒတီတိ တတော – ‘‘ပရိပုဏ္ဏလက္ခဏော အယ’’န္တိ ဘဂဝတိ ပသာဒံ နာပဇ္ဇတိ။ ကင်္ခါယ ဝါ ဒုဗ္ဗလာ ဝိမတိ ဝုတ္တာ၊ ဝိစိကိစ္ဆာယ မဇ္ဈိမာ၊ အနဓိမုစ္စနတာယ ဗလဝတီ၊ အသမ္ပသာဒေန တေဟိ တီဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တဿ ကာလုသိယဘာဝေါ။ ကောသောဟိတေတိ ဝတ္ထိကောသေန ပဋိစ္ဆန္နေ။ ဝတ္ထဂုယှေတိ အင်္ဂဇာတေ ဘဂဝတော ဟိ ဝရဝါရဏဿေဝ ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏံ ပဒုမဂဗ္ဘသမာနံ။ တံ သော ဝတ္ထပဋိစ္ဆန္နတ္တာ အပဿန္တော၊ အန္တောမုခဂတာယ စ ဇိဝှာယ ပဟူတဘာဝံ အသလ္လက္ခေန္တော တေသု ဒွီသု လက္ခဏေသု ကင်္ခီ အဟောသိ ဝိစိကိစ္ဆီ။

၂၈၈။ တထာရူပန္တိ တံ ရူပံ။ ကိမေတ္ထ အညေန ဝတ္တဗ္ဗံ? ဝုတ္တမေတံ နာဂသေနတ္ထေရေနေဝ မိလိန္ဒရညာ ပုဋ္ဌေန – ‘‘ဒုက္ကရံ၊ ဘန္တေ၊ နာဂသေန၊ ဘဂဝတာ ကတန္တိ။ ကိံ မဟာရာဇာတိ? မဟာဇနေန ဟိရိကရဏောကာသံ ဗြဟ္မာယု ဗြာဟ္မဏဿ စ အန္တေဝါသိ ဥတ္တရဿ စ၊ ဗာဝရိဿ အန္တေဝါသီနံ သောဠသဗြာဟ္မဏာနဉ္စ ၊ သေလဿ ဗြာဟ္မဏဿ စ အန္တေဝါသီနံ တိသတမာဏဝါနဉ္စ ဒဿေသိ၊ ဘန္တေတိ။ န၊ မဟာရာဇ၊ ဘဂဝါ ဂုယှံ ဒဿေသိ။ ဆာယံ ဘဂဝါ ဒဿေသိ။ ဣဒ္ဓိယာ အဘိသင်္ခရိတွာ နိဝါသနနိဝတ္ထံ ကာယဗန္ဓနဗဒ္ဓံ စီဝရပါရုတံ ဆာယာရူပကမတ္တံ ဒဿေသိ မဟာရာဇာတိ။ ဆာယံ ဒိဋ္ဌေ သတိ ဒိဋ္ဌံယေဝ နနု၊ ဘန္တေတိ? တိဋ္ဌတေတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဟဒယရူပံ ဒိသွာ ဗုဇ္ဈနကသတ္တော ဘဝေယျ၊ ဟဒယမံသံ နီဟရိတွာ ဒဿေယျ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါတိ။ ကလ္လောသိ၊ ဘန္တေ၊ နာဂသေနာ’’တိ။

နိန္နာမေတွာတိ နီဟရိတွာ။ အနုမသီတိ ကထိနသူစိံ ဝိယ ကတွာ အနုမဇ္ဇိ၊ တထာကရဏေန စေတ္ထ မုဒုဘာဝေါ၊ ကဏ္ဏသောတာနုမသနေန ဒီဃဘာဝေါ၊ နာသိကသောတာနုမသနေန တနုဘာဝေါ၊ နလာဋစ္ဆာဒနေန ပုထုလဘာဝေါ ပကာသိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၈၉။ ပဋိမာနေန္တောတိ အာဂမေန္တော၊ အာဂမနမဿ ပတ္ထေန္တော ဥဒိက္ခန္တောတိ အတ္ထော။

၂၉၀။ ကထာသလ္လာပေါတိ ကထာ စ သလ္လာပေါ စ၊ ကထနံ ပဋိကထနန္တိ အတ္ထော။

၂၉၁။ အဟော ဝတာတိ ဂရဟဝစနမေတံ။ ရေတိ ဣဒံ ဟီဠနဝသေန အာမန္တနံ။ ပဏ္ဍိတကာတိ တမေဝ ဇိဂုစ္ဆန္တော အာဟ။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝရူပေန ကိရ ဘော ပုရိသော အတ္ထစရကေနာတိ ဣဒံ ယာဒိသော တွံ၊ ဧဒိသေ အတ္ထစရကေ ဟိတကာရကေ သတိ ပုရိသော နိရယံယေဝ ဂစ္ဆေယျ၊ န အညတြာတိ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ အာသဇ္ဇ အာသဇ္ဇာတိ ဃဋ္ဋေတွာ ဃဋ္ဋေတွာ။ အမှေပိ ဧဝံ ဥပနေယျ ဥပနေယျာတိ ဗြာဟ္မဏော ခေါ ပန အမ္ဗဋ္ဌ ပေါက္ခရသာတီတိအာဒီနိ ဝတွာ ဧဝံ ဥပနေတွာ ဥပနေတွာ ပဋိစ္ဆန္နံ ကာရဏံ အာဝိကရိတွာ သုဋ္ဌု ဒါသာဒိဘာဝံ အာရောပေတွာ အဝစ၊ တယာ အမှေ အက္ကောသာပိတာတိ အဓိပ္ပာယော။ ပဒသာယေဝ ပဝတ္တေသီတိ ပါဒေန ပဟရိတွာ ဘူမိယံ ပါတေသိ။ ယဉ္စ သော ပုဗ္ဗေ အာစရိယေန သဒ္ဓိံ ရထံ အာရုဟိတွာ သာရထိ ဟုတွာ အဂမာသိ ၊ တမ္ပိဿ ဌာနံ အစ္ဆိန္ဒိတွာ ရထဿ ပုရတော ပဒသာ ယေဝဿ ဂမနံ အကာသိ။

ပေါက္ခရသာတိဗုဒ္ဓူပသင်္ကမနဝဏ္ဏနာ

၂၉၂-၂၉၆။ အတိဝိကာလောတိ သုဋ္ဌု ဝိကာလော၊ သမ္မောဒနီယကထာယပိ ကာလော နတ္ထိ။ အာဂမာ နု ခွိဓ ဘောတိ အာဂမာ နု ခေါ ဣဓ ဘော။ အဓိဝါသေတူတိ သမ္ပဋိစ္ဆတု။ အဇ္ဇတနာယာတိ ယံ မေ တုမှေသု ကာရံ ကရောတော အဇ္ဇ ဘဝိဿတိ ပုညဉ္စ ပီတိပါမောဇ္ဇဉ္စ တဒတ္ထာယ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေနာတိ ဘဂဝါ ကာယင်္ဂံ ဝါ ဝါစင်္ဂံ ဝါ အစောပေတွာ အဗ္ဘန္တရေယေဝ ခန္တိံ ဓာရေန္တော တုဏှီဘာဝေန အဓိဝါသေသိ။ ဗြာဟ္မဏဿ အနုဂ္ဂဟဏတ္ထံ မနသာဝ သမ္ပဋိစ္ဆီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

၂၉၇။ ပဏီတေနာတိ ဥတ္တမေန။ သဟတ္ထာတိ သဟတ္ထေန။ သန္တပ္ပေသီတိ သုဋ္ဌု တပ္ပေသိ ပရိပုဏ္ဏံ သုဟိတံ ယာဝဒတ္ထံ အကာသိ။ သမ္ပဝါရေသီတိ သုဋ္ဌု ပဝါရေသိ၊ အလံ အလန္တိ ဟတ္ထသညာယ ပဋိက္ခိပါပေသိ။ ဘုတ္တာဝိန္တိ ဘုတ္တဝန္တံ။ ဩနီတပတ္တပါဏိန္တိ ပတ္တတော ဩနီတပါဏိံ၊ အပနီတဟတ္ထန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဩနိတ္တပတ္တပါဏိန္တိပိ ပါဌော။ တဿတ္ထော – ဩနိတ္တံ နာနာဘူတံ ဝိနာဘူတံ ပတ္တံ ပါဏိတော အဿာတိ ဩနိတ္တပတ္တပါဏိ၊ တံ ဩနိတ္တပတ္တပါဏိံ။ ဟတ္ထေ စ ပတ္တဉ္စ ဓောဝိတွာ ဧကမန္တေ ပတ္တံ နိက္ခိပိတွာ နိသိန္နန္တိ အတ္ထော။ ဧကမန္တံ နိသီဒီတိ ဘဂဝန္တံ ဧဝံ ဘူတံ ဉတွာ ဧကသ္မိံ ဩကာသေ နိသီဒီတိ အတ္ထော။

၂၉၈။ အနုပုဗ္ဗိံ ကထန္တိ အနုပဋိပါဋိကထံ။ အာနုပုဗ္ဗိကထာ နာမ ဒါနာနန္တရံ သီလံ၊ သီလာနန္တရံ သဂ္ဂေါ၊ သဂ္ဂါနန္တရံ မဂ္ဂေါတိ ဧတေသံ အတ္ထာနံ ဒီပနကထာ။ တေနေဝ – ‘‘သေယျထိဒံ ဒါနကထ’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဩကာရန္တိ အဝကာရံ လာမကဘာဝံ။ သာမုက္ကံသိကာတိ သာမံ ဥက္ကံသိကာ၊ အတ္တနာယေဝ ဥဒ္ဓရိတွာ ဂဟိတာ၊ သယမ္ဘူဉာဏေန ဒိဋ္ဌာ၊ အသာဓာရဏာ အညေသန္တိ အတ္ထော။ ကာ ပန သာတိ? အရိယသစ္စဒေသနာ။ တေနေဝါဟ – ‘‘ဒုက္ခံ၊ သမုဒယံ၊ နိရောဓံ၊ မဂ္ဂ’’န္တိ။ ဓမ္မစက္ခုန္တိ ဧတ္ထ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ အဓိပ္ပေတော။ တဿ ဥပ္ပတ္တိအာကာရဒဿနတ္ထံ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ၊ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ အာဟ။ တဉှိ နိရောဓံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ကိစ္စဝသေန ဧဝံ သဗ္ဗသင်္ခတံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။

ပေါက္ခရသာတိဥပါသကတ္တပဋိဝေဒနာဝဏ္ဏနာ

၂၉၉။ ဒိဋ္ဌော အရိယသစ္စဓမ္မော ဧတေနာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော။ ဧသ နယော သေသပဒေသုပိ။ တိဏ္ဏာ ဝိစိကိစ္ဆာ အနေနာတိ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော။ ဝိဂတာ ကထံကထာ အဿာတိ ဝိဂတကထံကထော။ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တောတိ ဝိသာရဒဘာဝံ ပတ္တော။ ကတ္ထ? သတ္ထုသာသနေ။ နာဿ ပရော ပစ္စယော၊ န ပရဿ သဒ္ဓါယ ဧတ္ထ ဝတ္တတီတိ အပရပ္ပစ္စယော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တနယတ္တာ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ ပါကဋမေဝါတိ။

ဣတိ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယံ

အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။