📜

၅။ ကူဋဒန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၂၃။ ဧဝံမေ သုတံ…ပေ… မဂဓေသူတိ ကူဋဒန္တသုတ္တံ။ တတြာယံ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ။ မဂဓေသူတိ မဂဓာ နာမ ဇာနပဒိနော ရာဇကုမာရာ၊ တေသံ နိဝါသော ဧကောပိ ဇနပဒေါ ရူဠှီသဒ္ဒေန မဂဓာတိ ဝုစ္စတိ၊ တသ္မိံ မဂဓေသု ဇနပဒေ။ ဣတော ပရံ ပုရိမသုတ္တဒွယေ ဝုတ္တနယမေဝ။ အမ္ဗလဋ္ဌိကာ ဗြဟ္မဇာလေ ဝုတ္တသဒိသာဝ။ ကူဋဒန္တောတိ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နာမံ။ ဥပက္ခဋောတိ သဇ္ဇိတော။ ဝစ္ဆတရသတာနီတိ ဝစ္ဆသတာနိ။ ဥရဗ္ဘာတိ တရုဏမေဏ္ဍကာ ဝုစ္စန္တိ။ ဧတေ တာဝ ပါဠိယံ အာဂတာယေဝ။ ပါဠိယံ ပန အနာဂတာနမ္ပိ အနေကေသံ မိဂပက္ခီနံ သတ္တသတ္တသတာနိ သမ္ပိဏ္ဍိတာနေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ သဗ္ဗသတ္တသတိကယာဂံ ကိရေသ ယဇိတုကာမော ဟောတိ။ ထူဏူပနီတာနီတိ ဗန္ဓိတွာ ဌပနတ္ထာယ ယူပသင်္ခါတံ ထူဏံ ဥပနီတာနိ။

၃၂၈။ တိဝိဓန္တိ ဧတ္ထ ဝိဓာ ဝုစ္စတိ ဌပနာ၊ တိဋ္ဌပနန္တိ အတ္ထော။ သောဠသပရိက္ခာရန္တိ သောဠသပရိဝါရံ။

၃၃၀-၃၃၆။ ပဋိဝသန္တီတိ ယညာနုဘဝနတ္ထာယ ပဋိဝသန္တိ။ ဘူတပုဗ္ဗန္တိ ဣဒံ ဘဂဝါ ပထဝီဂတံ နိဓိံ ဥဒ္ဓရိတွာ ပုရတော ရာသိံ ကရောန္တော ဝိယ ဘဝပဋိစ္ဆန္နံ ပုဗ္ဗစရိတံ ဒဿေန္တော အာဟ။ မဟာဝိဇိတောတိ သော ကိရ သာဂရပရိယန္တံ မဟန္တံ ပထဝီမဏ္ဍလံ ဝိဇိနိ၊ ဣတိ မဟန္တံ ဝိဇိတမဿာတိ မဟာဝိဇိတော တွေဝ သင်္ချံ အဂမာသိ။ အဍ္ဎောတိအာဒီသု ယော ကောစိ အတ္တနော သန္တကေန ဝိဘဝေန အဍ္ဎော ဟောတိ၊ အယံ ပန န ကေဝလံ အဍ္ဎောယေဝ၊ မဟဒ္ဓနော မဟတာ အပရိမာဏသင်္ချေန ဓနေန သမန္နာဂတော။ ပဉ္စကာမဂုဏဝသေန မဟန္တာ ဥဠာရာ ဘောဂါ အဿာတိ မဟာဘောဂေါ။ ပိဏ္ဍပိဏ္ဍဝသေန စေဝ သုဝဏ္ဏမာသကရဇတမာသကာဒိဝသေန စ ဇာတရူပရဇတဿ ပဟူတတာယ ပဟူတဇာတရူပရဇတော၊ အနေကကောဋိသင်္ချေန ဇာတရူပရဇတေန သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။ ဝိတ္တီတိ တုဋ္ဌိ၊ ဝိတ္တိယာ ဥပကရဏံ ဝိတ္တူပကရဏံ တုဋ္ဌိကာရဏန္တိ အတ္ထော။ ပဟူတံ နာနာဝိဓာလင်္ကာရသုဝဏ္ဏရဇတဘာဇနာဒိဘေဒံ ဝိတ္တူပကရဏမဿာတိ ပဟူတဝိတ္တူပကရဏော။ သတ္တရတနသင်္ခါတဿ နိဒဟိတွာ ဌပိတဓနဿ သဗ္ဗပုဗ္ဗဏ္ဏာပရဏ္ဏသင်္ဂဟိတဿ ဓညဿ စ ပဟူတတာယ ပဟူတဓနဓညော။ အထဝါ ဣဒမဿ ဒေဝသိကံ ပရိဗ္ဗယဒါနဂ္ဂဟဏာဒိဝသေန ပရိဝတ္တနဓနဓညဝသေန ဝုတ္တံ။

ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရောတိ ကောသော ဝုစ္စတိ ဘဏ္ဍာဂါရံ၊ နိဒဟိတွာ ဌပိတေန ဓနေန ပရိပုဏ္ဏကောသော၊ ဓညေန ပရိပုဏ္ဏကောဋ္ဌာဂါရော စာတိ အတ္ထော။ အထဝါ စတုဗ္ဗိဓော ကောသော – ဟတ္ထီ၊ အဿာ၊ ရထာ၊ ပတ္တီတိ။ ကောဋ္ဌာဂါရံ တိဝိဓံ – ဓနကောဋ္ဌာဂါရံ၊ ဝတ္ထကောဋ္ဌာဂါရံ၊ ဓညကောဋ္ဌာဂါရန္တိ၊ တံ သဗ္ဗမ္ပိ ပရိပုဏ္ဏမဿာတိ ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရော။ ဥဒပါဒီတိ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ အယံ ကိရ ရာဇာ ဧကဒိဝသံ ရတနာဝလောကနစာရိကံ နာမ နိက္ခန္တော။ သော ဘဏ္ဍာဂါရိကံ ပုစ္ဆိ – ‘‘တာတ၊ ဣဒံ ဧဝံ ဗဟုဓနံ ကေန သင်္ဃရိတ’’န္တိ? တုမှာကံ ပိတုပိတာမဟာဒီဟိ ယာဝ သတ္တမာ ကုလပရိဝဋ္ဋာတိ။ ဣဒံ ပန ဓနံ သင်္ဃရိတွာ တေ ကုဟိံ ဂတာတိ? သဗ္ဗေဝ တေ၊ ဒေဝ၊ မရဏဝသံ ပတ္တာတိ။ အတ္တနော ဓနံ အဂဟေတွာဝ ဂတာ၊ တာတာတိ? ဒေဝ၊ ကိံ ဝဒေထ၊ ဓနံ နာမေတံ ပဟာယ ဂမနီယမေဝ၊ နော အာဒါယ ဂမနီယန္တိ။ အထ ရာဇာ နိဝတ္တိတွာ သိရီဂဗ္ဘေ နိသိန္နော – ‘အဓိဂတာ ခေါ မေ’တိအာဒီနိ စိန္တေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒီ’’တိ။

၃၃၇။ ဗြာဟ္မဏံအာမန္တေတွာတိ ကသ္မာ အာမန္တေသိ? အယံ ကိရေဝံ စိန္တေသိ – ‘‘ဒါနံ ဒေန္တေန နာမ ဧကေန ပဏ္ဍိတေန သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ ဒါတုံ ဝဋ္ဋတိ၊ အနာမန္တေတွာ ကတကမ္မဉှိ ပစ္ဆာနုတာပံ ကရောတီ’’တိ။ တသ္မာ အာမန္တေသိ။ အထ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ရာဇာ မဟာဒါနံ ဒါတုကာမော၊ ဇနပဒေ စဿ ဗဟူ စောရာ၊ တေ အဝူပသမေတွာ ဒါနံ ဒေန္တဿ ခီရဒဓိတဏ္ဍုလာဒိကေ ဒါနသမ္ဘာရေ အာဟရန္တာနံ နိပ္ပုရိသာနိ ဂေဟာနိ စောရာ ဝိလုမ္ပိဿန္တိ ဇနပဒေါ စောရဘယေနေဝ ကောလာဟလော ဘဝိဿတိ၊ တတော ရညော ဒါနံ န စိရံ ပဝတ္တိဿတိ၊ စိတ္တမ္ပိဿ ဧကဂ္ဂံ န ဘဝိဿတိ၊ ဟန္ဒ၊ နံ ဧတမတ္ထံ သညာပေမီ’’တိ တတော တမတ္ထံ သညာပေန္တော ‘‘ဘောတော၊ ခေါ ရညော’’တိအာဒိမာဟ။

၃၃၈။ တတ္ထ သကဏ္ဋကောတိ စောရကဏ္ဋကေဟိ သကဏ္ဋကော။ ပန္ထဒုဟနာတိ ပန္ထဒုဟာ၊ ပန္ထဃာတကာတိ အတ္ထော။ အကိစ္စကာရီ အဿာတိ အကတ္တဗ္ဗကာရီ အဓမ္မကာရီ ဘဝေယျ။ ဒဿုခီလန္တိ စောရခီလံ။ ဝဓေန ဝါတိ မာရဏေန ဝါ ကောဋ္ဋနေန ဝါ။ ဗန္ဓနေနာတိ အဒ္ဒုဗန္ဓနာဒိနာ။ ဇာနိယာတိ ဟာနိယာ၊ ‘‘သတံ ဂဏှထ၊ သဟဿံ ဂဏှထာ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တိတဒဏ္ဍေနာတိ အတ္ထော။ ဂရဟာယာတိ ပဉ္စသိခမုဏ္ဍကရဏံ၊ ဂေါမယသိဉ္စနံ၊ ဂီဝါယ ကုဒဏ္ဍကဗန္ဓနန္တိ ဧဝမာဒီနိ ကတွာ ဂရဟပါပနေန။ ပဗ္ဗာဇနာယာတိ ရဋ္ဌတော နီဟရဏေန။ သမူဟနိဿာမီတိ သမ္မာ ဟေတုနာ နယေန ကာရဏေန ဦဟနိဿာမိ။ ဟတာဝသေသကာတိ မတာဝသေသကာ။ ဥဿဟန္တီတိ ဥဿာဟံ ကရောန္တိ။ အနုပ္ပဒေတူတိ ဒိန္နေ အပ္ပဟောန္တေ ပုန အညမ္ပိ ဗီဇဉ္စ ဘတ္တဉ္စ ကသိဥပကရဏဘဏ္ဍဉ္စ သဗ္ဗံ ဒေတူတိ အတ္ထော။ ပါဘတံ အနုပ္ပဒေတူတိ သက္ခိံ အကတွာ ပဏ္ဏေ အနာရောပေတွာ မူလစ္ဆေဇ္ဇဝသေန ဘဏ္ဍမူလံ ဒေတူတိ အတ္ထော။ ဘဏ္ဍမူလဿ ဟိ ပါဘတန္တိ နာမံ။ ယထာဟ –

‘‘အပ္ပကေနပိ မေဓာဝီ၊ ပါဘတေန ဝိစက္ခဏော၊

သမုဋ္ဌာပေတိ အတ္တာနံ၊ အဏုံ အဂ္ဂိံဝ သန္ဓမ’’န္တိ။ (ဇာ။ ၁။၁။၄)၊

ဘတ္တဝေတနန္တိ ဒေဝသိကံ ဘတ္တဉ္စေဝ မာသိကာဒိပရိဗ္ဗယဉ္စ တဿ တဿ ကုသလကမ္မသူရဘာဝါနုရူပေန ဌာနန္တရဂါမနိဂမာဒိဒါနေန သဒ္ဓိံ ဒေတူတိ အတ္ထော။ သကမ္မပသုတာတိ ကသိဝါဏိဇ္ဇာဒီသု သကေသု ကမ္မေသု ဥယျုတ္တာ ဗျာဝဋာ။ ရာသိကောတိ ဓနဓညာနံ ရာသိကော။ ခေမဋ္ဌိတာတိ ခေမေန ဌိတာ အဘယာ။ အကဏ္ဋကာတိ စောရကဏ္ဋကရဟိတာ။ မုဒါ မောဒမာနာတိ မောဒါ မောဒမာနာ။ အယမေဝ ဝါ ပါဌော၊ အညမညံ ပမုဒိတစိတ္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ အပါရုတဃရာတိ စောရာနံ အဘာဝေန ဒွါရာနိ အသံဝရိတွာ ဝိဝဋဒွါရာတိ အတ္ထော။ ဧတဒဝေါစာတိ ဇနပဒဿ သဗ္ဗာကာရေန ဣဒ္ဓဖီတဘာဝံ ဉတွာ ဧတံ အဝေါစ။

စတုပရိက္ခာရဝဏ္ဏနာ

၃၃၉။ တေန ဟိ ဘဝံ ရာဇာတိ ဗြာဟ္မဏော ကိရ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ရာဇာ မဟာဒါနံ ဒါတုံ အတိဝိယ ဥဿာဟဇာတော။ သစေ ပန အတ္တနော အနုယန္တာ ခတ္တိယာဒယော အနာမန္တေတွာ ဒဿတိ။ နာဿ တေ အတ္တမနာ ဘဝိဿန္တိ၊ ယထာ ဒါနံ တေ အတ္တမနာ ဟောန္တိ၊ တထာ ကရိဿာမီ’’တိ။ တသ္မာ ‘‘တေန ဟိ ဘဝ’’န္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ နေဂမာတိ နိဂမဝါသိနော။ ဇာနပဒါတိ ဇနပဒဝါသိနော ။ အာမန္တယတန္တိ အာမန္တေတု ဇာနာပေတု။ ယံ မမ အဿာတိ ယံ တုမှာကံ အနုဇာနနံ မမ ဘဝေယျ။ အမစ္စာတိ ပိယသဟာယကာ။ ပါရိသဇ္ဇာတိ သေသာ အာဏတ္တိကာရကာ။ ယဇတံ ဘဝံ ရာဇာတိ ယဇတု ဘဝံ၊ တေ ကိရ – အယံ ရာဇာ ‘‘အဟံ ဣဿရော’’တိ ပသယှ ဒါနံ အဒတွာ အမှေ အာမန္တေသိ၊ အဟောနေန သုဋ္ဌု ကတ’’န္တိ အတ္တမနာ ဧဝမာဟံသု။ အနာမန္တိတေ ပနဿ ယညဋ္ဌာနံ ဒဿနာယပိ န ဂစ္ဆေယျုံ။ ယညကာလော မဟာရာဇာတိ ဒေယျဓမ္မသ္မိဉှိ အသတိ မဟလ္လကကာလေ စ ဧဝရူပံ ဒါနံ ဒါတုံ န သက္ကာ၊ တွံ ပန မဟာဓနော စေဝ တရုဏော စ၊ ဧတေန တေ ယညကာလောတိ ဒဿေန္တာ ဝဒန္တိ။ အနုမတိပက္ခာတိ အနုမတိယာ ပက္ခာ၊ အနုမတိဒါယကာတိ အတ္ထော။ ပရိက္ခာရာ ဘဝန္တီတိ ပရိဝါရာ ဘဝန္တိ။ ‘‘ရထော သီလပရိက္ခာရော၊ ဈာနက္ခော စက္ကဝီရိယော’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၄) ဧတ္ထ ပန အလင်္ကာရော ပရိက္ခာရောတိ ဝုတ္တော။

အဋ္ဌပရိက္ခာရဝဏ္ဏနာ

၃၄၀။ အဋ္ဌဟင်္ဂေဟီတိ ဥဘတော သုဇာတာဒီဟိ အဋ္ဌဟိ အင်္ဂေဟိ။ ယသသာတိ အာဏာဌပနသမတ္ထတာယ။ သဒ္ဓါတိ ဒါနဿ ဖလံ အတ္ထီတိ သဒ္ဒဟတိ။ ဒါယကောတိ ဒါနသူရော။ န သဒ္ဓါမတ္တကေနေဝ တိဋ္ဌတိ၊ ပရိစ္စဇိတုမ္ပိ သက္ကောတီတိ အတ္ထော။ ဒါနပတီတိ ယံ ဒါနံ ဒေတိ၊ တဿ ပတိ ဟုတွာ ဒေတိ၊ န ဒါသော၊ န သဟာယော။ ယော ဟိ အတ္တနာ မဓုရံ ဘုဉ္ဇတိ၊ ပရေသံ အမဓုရံ ဒေတိ၊ သော ဒါနသင်္ခါတဿ ဒေယျဓမ္မဿ ဒါသော ဟုတွာ ဒေတိ။ ယော ယံ အတ္တနာ ဘုဉ္ဇတိ၊ တဒေဝ ဒေတိ၊ သော သဟာယော ဟုတွာ ဒေတိ။ ယော ပန အတ္တနာ ယေန ကေနစိ ယာပေတိ၊ ပရေသံ မဓုရံ ဒေတိ၊ သော ပတိ ဇေဋ္ဌကော သာမီ ဟုတွာ ဒေတိ၊ အယံ တာဒိသောတိ အတ္ထော။ သမဏဗြာဟ္မဏကပဏဒ္ဓိကဝဏိဗ္ဗကယာစကာနန္တိ ဧတ္ထ သမိတပါပါ သမဏာ၊ ဗာဟိတပါပါ ဗြာဟ္မဏာ။ ကပဏာတိ ဒုဂ္ဂတာ ဒလိဒ္ဒမနုဿာ။ အဒ္ဓိကာတိ ပထာဝိနော။ ဝဏိဗ္ဗကာတိ ယေ – ‘‘ဣဋ္ဌံ ဒိန္နံ၊ ကန္တံ၊ မနာပံ၊ ကာလေန အနဝဇ္ဇံ ဒိန္နံ၊ ဒဒံ စိတ္တံ ပသာဒေယျ၊ ဂစ္ဆတု ဘဝံ ဗြဟ္မလောက’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဒါနဿ ဝဏ္ဏံ ထောမယမာနာ ဝိစရန္တိ။ ယာစကာတိ ယေ – ‘‘ပသတမတ္တံ ဒေထ၊ သရာဝမတ္တံ ဒေထာ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ယာစမာနာ ဝိစရန္တိ။ ဩပါနဘူတောတိ ဥဒပါနဘူတော။ သဗ္ဗေသံ သာဓာရဏပရိဘောဂေါ၊ စတုမဟာပထေ ခတပေါက္ခရဏီ ဝိယ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ သုတဇာတဿာတိ ဧတ္ထ သုတမေဝ သုတဇာတံ။ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နေ အတ္ထေ စိန္တေတုန္တိ ဧတ္ထ – ‘‘အတီတေ ပုညဿ ကတတ္တာယေဝ မေ အယံ သမ္ပတ္တီ’’တိ၊ ဧဝံ စိန္တေန္တော အတီတမတ္ထံ စိန္တေတုံ ပဋိဗလော နာမ ဟောတိ။ ‘‘ဣဒါနိ ပုညံ ကတွာဝ အနာဂတေ သက္ကာ သမ္ပတ္တိံ ပါပုဏိတု’’န္တိ စိန္တေန္တော အနာဂတမတ္ထံ စိန္တေတုံ ပဋိဗလော နာမ ဟောတိ။ ‘‘ဣဒံ ပုညကမ္မံ နာမ သပ္ပုရိသာနံ အာစိဏ္ဏံ၊ မယှဉ္စ ဘောဂါပိ သံဝိဇ္ဇန္တိ၊ ဒါယကစိတ္တမ္ပိ အတ္ထိ၊ ဟန္ဒာဟံ ပုညာနိ ကရောမီ’’တိ စိန္တေန္တော ပစ္စုပ္ပန္နမတ္ထံ စိန္တေတုံ ပဋိဗလော နာမ ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ ဣမာနီတိ ဧဝံ ယထာ ဝုတ္တာနိ ဧတာနိ။ ဧတေဟိ ကိရ အဋ္ဌဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတဿ ဒါနံ သဗ္ဗဒိသာဟိ မဟာဇနော ဥပသင်္ကမတိ။ ‘‘အယံ ဒုဇ္ဇာတော ကိတ္တကံ ကာလံ ဒဿတိ၊ ဣဒါနိ ဝိပ္ပဋိသာရီ ဟုတွာ ဥပစ္ဆိန္ဒိဿတီ’’တိ ဧဝမာဒီနိ စိန္တေတွာ န ကောစိ ဥပသင်္ကမိတဗ္ဗံ မညတိ။ တသ္မာ ဧတာနိ အဋ္ဌင်္ဂါနိ ပရိက္ခာရာ ဘဝန္တီတိ ဝုတ္တာနိ။

စတုပရိက္ခာရာဒိဝဏ္ဏနာ

၃၄၁။ သုဇံပဂ္ဂဏှန္တာနန္တိ မဟာယာဂပဋိဂ္ဂဏှနဋ္ဌာနေ ဒါနကဋစ္ဆုံ ပဂ္ဂဏှန္တာနံ။ ဣမေဟိ စတူဟီတိ ဧတေဟိ သုဇာတာဒီဟိ။ ဧတေသု ဟိ အသတိ – ‘‘ဧဝံ ဒုဇ္ဇာတဿ သံဝိဓာနေန ပဝတ္တဒါနံ ကိတ္တကံ ကာလံ ပဝတ္တိဿတီ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ ဥပသင်္ကမိတာရော န ဟောန္တိ။ ဂရဟိတဗ္ဗာဘာဝတော ပန ဥပသင်္ကမန္တိယေဝ။ တသ္မာ ဣမာနိပိ ပရိက္ခာရာ ဘဝန္တီတိ ဝုတ္တာနိ။

၃၄၂။ တိဿော ဝိဓာ ဒေသေသီတိ တီဏိ ဌပနာနိ ဒေသေသိ။ သော ကိရ စိန္တေသိ – ‘‘ဒါနံ ဒဒမာနာ နာမ တိဏ္ဏံ ဌာနာနံ အညတရသ္မိံ စလန္တိ ဟန္ဒာဟံ ဣမံ ရာဇာနံ တေသု ဌာနေသု ပဌမတရညေဝ နိစ္စလံ ကရောမီ’’တိ။ တေနဿ တိဿော ဝိဓာ ဒေသေသီတိ။ သော ဘောတော ရညောတိ ဣဒံ ကရဏတ္ထေ သာမိဝစနံ။ ဘောတာ ရညာတိ ဝါ ပါဌော။ ဝိပ္ပဋိသာရော န ကရဏီယောတိ ‘‘ဘောဂါနံ ဝိဂမဟေတုကော ပစ္ဆာနုတာပေါ န ကတ္တဗ္ဗော၊ ပုဗ္ဗစေတနာ ပန အစလာ ပတိဋ္ဌပေတဗ္ဗာ၊ ဧဝဉှိ ဒါနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတီ’’တိ ဒဿေတိ။ ဣတရေသုပိ ဒွီသု ဌာနေသု ဧသေဝ နယော။ မုဉ္စစေတနာပိ ဟိ ပစ္ဆာသမနုဿရဏစေတနာ စ နိစ္စလာဝ ကာတဗ္ဗာ။ တထာ အကရောန္တဿ ဒါနံ န မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊ နာပိ ဥဠာရေသု ဘောဂေသု စိတ္တံ နမတိ၊ မဟာရောရုဝံ ဥပပန္နဿ သေဋ္ဌိဂဟပတိနော ဝိယ။

၃၄၃။ ဒသဟာကာရေဟီတိ ဒသဟိ ကာရဏေဟိ။ တဿ ကိရ ဧဝံ အဟောသိ – သစာယံ ရာဇာ ဒုဿီလေ ဒိသွာ – ‘‘နဿတိ ဝတ မေ ဒါနံ၊ ယဿ မေ ဧဝရူပါ ဒုဿီလာ ဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ သီလဝန္တေသုပိ ဝိပ္ပဋိသာရံ ဥပ္ပာဒေဿတိ၊ ဒါနံ န မဟပ္ဖလံ ဘဝိဿတိ။ ဝိပ္ပဋိသာရော စ နာမ ဒါယကာနံ ပဋိဂ္ဂါဟကတောဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ၊ ဟန္ဒဿ ပဌမမေဝ တံ ဝိပ္ပဋိသာရံ ဝိနောဒေမီတိ။ တသ္မာ ဒသဟာကာရေဟိ ဥပစ္ဆိဇ္ဇိတုံ ယုတ္တံ ပဋိဂ္ဂါဟကေသုပိ ဝိပ္ပဋိသာရံ ဝိနောဒေသီတိ။ တေသညေဝ တေနာတိ တေသညေဝ တေန ပါပေန အနိဋ္ဌော ဝိပါကော ဘဝိဿတိ၊ န အညေသန္တိ ဒဿေတိ။ ယဇတံ ဘဝန္တိ ဒေတု ဘဝံ။ သဇ္ဇတန္တိ ဝိဿဇ္ဇတု။ အန္တရန္တိ အဗ္ဘန္တရံ။

၃၄၄။ သောဠသဟိ အာကာရေဟိ စိတ္တံ သန္ဒဿေသီတိ ဣဓ ဗြာဟ္မဏော ရညော မဟာဒါနာနုမောဒနံ နာမ အာရဒ္ဓါ။ တတ္ထ သန္ဒဿေသီတိ – ‘ဣဒံ ဒါနံ ဒါတာ ဧဝရူပံ သမ္ပတ္တိံ လဘတီ’တိ ဒဿေတွာ ဒဿေတွာ ကထေသိ။ သမာဒပေသီတိ တဒတ္ထံ သမာဒပေတွာ ကထေသိ။ သမုတ္တေဇေသီတိ ဝိပ္ပဋိသာရဝိနောဒနေနဿ စိတ္တံ ဝေါဒါပေသိ။ သမ္ပဟံသေသီတိ ‘သုန္ဒရံ တေ ကတံ၊ မဟာရာဇ၊ ဒါနံ ဒဒမာနေနာ’တိ ထုတိံ ကတွာ ကထေသိ။ ဝတ္တာ ဓမ္မတော နတ္ထီတိ ဓမ္မေန သမေန ကာရဏေန ဝတ္တာ နတ္ထိ။

၃၄၅။ နရုက္ခာ ဆိဇ္ဇိံသု ယူပတ္ထာယ န ဒဗ္ဘာ လူယိံသု ဗရိဟိသတ္ထာယာတိ ယေ ယူပနာမကေ မဟာထမ္ဘေ ဥဿာပေတွာ – ‘‘အသုကရာဇာ အသုကာမစ္စော အသုကဗြာဟ္မဏော ဧဝရူပံ နာမ မဟာယာဂံ ယဇတီ’’တိ နာမံ လိခိတွာ ဌပေန္တိ။ ယာနိ စ ဒဗ္ဘတိဏာနိ လာယိတွာ ဝနမာလာသင်္ခေပေန ယညသာလံ ပရိက္ခိပန္တိ၊ ဘူမိယံ ဝါ ပတ္ထရန္တိ၊ တေပိ န ရုက္ခာ ဆိဇ္ဇိံသု၊ န ဒဗ္ဘာ လူယိံသု။ ကိံ ပန ဂါဝေါ ဝါ အဇာဒယော ဝါ ဟညိဿန္တီတိ ဒဿေတိ။ ဒါသာတိ အန္တောဂေဟဒါသာဒယော။ ပေဿာတိ ယေ ပုဗ္ဗမေဝ ဓနံ ဂဟေတွာ ကမ္မံ ကရောန္တိ။ ကမ္မကရာတိ ယေ ဘတ္တဝေတနံ ဂဟေတွာ ကရောန္တိ။ ဒဏ္ဍတဇ္ဇိတာ နာမ ဒဏ္ဍယဋ္ဌိမုဂ္ဂရာဒီနိ ဂဟေတွာ – ‘‘ကမ္မံ ကရောထ ကရောထာ’’တိ ဧဝံ တဇ္ဇိတာ။ ဘယတဇ္ဇိတာ နာမ – သစေ ကမ္မံ ကရောသိ၊ ကုသလံ။ နော စေ ကရောသိ၊ ဆိန္ဒိဿာမ ဝါ ဗန္ဓိဿာမ ဝါ မာရေဿာမ ဝါတိ ဧဝံ ဘယေန တဇ္ဇိတာ။ ဧတေ ပန န ဒဏ္ဍတဇ္ဇိတာ၊ န ဘယတဇ္ဇိတာ၊ န အဿုမုခါ ရောဒမာနာ ပရိကမ္မာနိ အကံသု။ အထ ခေါ ပိယသမုဒါစာရေနေဝ သမုဒါစရိယမာနာ အကံသု။ န ဟိ တတ္ထ ဒါသံ ဝါ ဒါသာတိ၊ ပေဿံ ဝါ ပေဿာတိ၊ ကမ္မကရံ ဝါ ကမ္မကရာတိ အာလပန္တိ။ ယထာနာမဝသေနေဝ ပန ပိယသမုဒါစာရေန အာလပိတွာ ဣတ္ထိပုရိသဗလဝန္တဒုဗ္ဗလာနံ အနုရူပမေဝ ကမ္မံ ဒဿေတွာ – ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ကရောထာ’’တိ ဝဒန္တိ။ တေပိ အတ္တနော ရုစိဝသေနေဝ ကရောန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ယေ ဣစ္ဆိံသု၊ တေ အကံသု၊ ယေ န ဣစ္ဆိံသု၊ န တေ အကံသု။ ယံ ဣစ္ဆိံသု၊ တံ အကံသု၊ ယံ န ဣစ္ဆိံသု၊ န တံ အကံသူ’’တိ။ သပ္ပိတေလနဝနီတဒဓိမဓုဖာဏိတေန စေဝ သော ယညော နိဋ္ဌာနမဂမာသီတိ ရာဇာ ကိရ ဗဟိနဂရဿ စတူသု ဒွါရေသု အန္တောနဂရဿ စ မဇ္ဈေတိ ပဉ္စသု ဌာနေသု မဟာဒါနသာလာယော ကာရာပေတွာ ဧကေကိဿာယ သာလာယ သတသဟဿံ သတသဟဿံ ကတွာ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ပဉ္စသတသဟဿာနိ ဝိဿဇ္ဇေတွာ သူရိယုဂ္ဂမနတော ပဋ္ဌာယ တဿ တဿ ကာလဿ အနုရူပေဟိ သဟတ္ထေန သုဝဏ္ဏကဋစ္ဆုံ ဂဟေတွာ ပဏီတေဟိ သပ္ပိတေလာဒိသမ္မိဿေဟေဝ ယာဂုခဇ္ဇကဘတ္တဗျဉ္ဇနပါနကာဒီဟိ မဟာဇနံ သန္တပ္ပေသိ။ ဘာဇနာနိ ပူရေတွာ ဂဏှိတုကာမာနံ တထေဝ ဒါပေသိ။ သာယဏှသမယေ ပန ဝတ္ထဂန္ဓမာလာဒီဟိ သမ္ပူဇေသိ။ သပ္ပိအာဒီနံ ပန မဟာစာဋိယော ပူရာပေတွာ – ‘‘ယော ယံ ပရိဘုဉ္ဇိတုကာမော၊ သော တံ ပရိဘုဉ္ဇတူ’’တိ အနေကသတေသု ဌာနေသု ဌပါပေသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘သပ္ပိတေလနဝနီတဒဓိမဓုဖာဏိတေန စေဝ သော ယညော နိဋ္ဌာနမဂမာသီ’’တိ။

၃၄၆။ ပဟူတံ သာပတေယျံ အာဒါယာတိ ဗဟုံ ဓနံ ဂဟေတွာ။ တေ ကိရ စိန္တေသုံ – ‘‘အယံ ရာဇာ သပ္ပိတေလာဒီနိ ဇနပဒတော အနာဟရာပေတွာ အတ္တနော သန္တကမေဝ နီဟရိတွာ မဟာဒါနံ ဒေတိ။ အမှေဟိ ပန ‘ရာဇာ န ကိဉ္စိ အာဟရာပေတီ’တိ န ယုတ္တံ တုဏှီ ဘဝိတုံ။ န ဟိ ရညော ဃရေ ဓနံ အက္ခယဓမ္မမေဝ၊ အမှေသု စ အဒေန္တေသု ကော အညော ရညော ဒဿတိ၊ ဟန္ဒဿ ဓနံ ဥပသံဟရာမာ’’တိ တေ ဂါမဘာဂေန စ နိဂမဘာဂေန စ နဂရဘာဂေန စ သာပတေယျံ သံဟရိတွာ သကဋာနိ ပူရေတွာ ရညော ဥပဟရိံသု။ တံ သန္ဓာယ – ‘‘ပဟူတံ သာပတေယျ’’န္တိအာဒိမာဟ။

၃၄၇။ ပုရတ္ထိမေနယညဝါဋဿာတိ ပုရတ္ထိမတော နဂရဒွါရေ ဒါနသာလာယ ပုရတ္ထိမဘာဂေ။ ယထာ ပုရတ္ထိမဒိသတော အာဂစ္ဆန္တာ ခတ္တိယာနံ ဒါနသာလာယ ယာဂုံ ပိဝိတွာ ရညော ဒါနသာလာယ ဘုဉ္ဇိတွာ နဂရံ ပဝိသန္တိ။ ဧဝရူပေ ဌာနေ ပဋ္ဌပေသုံ။ ဒက္ခိဏေန ယညဝါဋဿာတိ ဒက္ခိဏတော နဂရဒွါရေ ဒါနသာလာယ ဝုတ္တနယေနေဝ ဒက္ခိဏဘာဂေ ပဋ္ဌပေသုံ။ ပစ္ဆိမုတ္တရေသုပိ ဧသေဝ နယော။

၃၄၈။ အဟော ယညော၊ အဟော ယညသမ္ပဒါတိ ဗြာဟ္မဏာ သပ္ပိအာဒီဟိ နိဋ္ဌာနဂမနံ သုတွာ – ‘‘ယံ လောကေ မဓုရံ၊ တဒေဝ သမဏော ဂေါတမော ကထေတိ၊ ဟန္ဒဿ ယညံ ပသံသာမာ’’တိ တုဋ္ဌစိတ္တာ ပသံသမာနာ ဧဝမာဟံသု။ တုဏှီဘူတောဝ နိသိန္နော ဟောတီတိ ဥပရိ ဝတ္တဗ္ဗမတ္ထံ စိန္တယမာနော နိဿဒ္ဒေါဝ နိသိန္နော ဟောတိ။ အဘိဇာနာတိ ပန ဘဝံ ဂေါတမောတိ ဣဒံ ဗြာဟ္မဏော ပရိဟာရေန ပုစ္ဆန္တော အာဟ။ ဣတရထာ ဟိ – ‘‘ကိံ ပန တွံ၊ ဘော ဂေါတမ၊ တဒါ ရာဇာ အဟောသိ၊ ဥဒါဟု ပုရောဟိတော ဗြာဟ္မဏော’’တိ ဧဝံ ဥဇုကမေဝ ပုစ္ဆယမာနော အဂါရဝေါ ဝိယ ဟောတိ။

နိစ္စဒါနအနုကုလယညဝဏ္ဏနာ

၃၄၉။ အတ္ထိ ပန၊ ဘော ဂေါတမာတိ – ဣဒံ ဗြာဟ္မဏော ‘‘သကလဇမ္ဗုဒီပဝါသီနံ ဥဋ္ဌာယ သမုဋ္ဌာယ ဒါနံ နာမ ဒါတုံ ဂရုကံ သကလဇနပဒေါ စ အတ္တနော ကမ္မာနိ အကရောန္တော နဿိဿတိ၊ အတ္ထိ နု ခေါ အမှာကမ္ပိ ဣမမှာ ယညာ အညော ယညော အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စေဝ မဟပ္ဖလတရော စာ’’တိ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆန္တော အာဟ။ နိစ္စဒါနာနီတိ ဓုဝဒါနာနိ နိစ္စဘတ္တာနိ။ အနုကုလယညာနီတိ – ‘‘အမှာကံ ပိတုပိတာမဟာဒီဟိ ပဝတ္တိတာနီ’’တိ ကတွာ ပစ္ဆာ ဒုဂ္ဂတပုရိသေဟိပိ ဝံသပရမ္ပရာယ ပဝတ္တေတဗ္ဗာနိ ယာဂါနိ၊ ဧဝရူပါနိ ကိရ သီလဝန္တေ ဥဒ္ဒိဿ နိဗဒ္ဓဒါနာနိ တသ္မိံ ကုလေ ဒလိဒ္ဒါပိ န ဥပစ္ဆိန္ဒန္တိ။

တတြိဒံဝတ္ထု – အနာထပိဏ္ဍိကဿ ကိရ ဃရေ ပဉ္စ နိစ္စဘတ္တသတာနိ ဒီယိံသု။ ဒန္တမယသလာကာနိ ပဉ္စသတာနိ အဟေသုံ။ အထ တံ ကုလံ အနုက္ကမေန ဒါလိဒ္ဒိယေန အဘိဘူတံ၊ ဧကာ တသ္မိံ ကုလေ ဒါရိကာ ဧကသလာကတော ဥဒ္ဓံ ဒါတုံ နာသက္ခိ။ သာပိ ပစ္ဆာ သေတဝါဟနရဇ္ဇံ ဂန္တွာ ခလံ သောဓေတွာ လဒ္ဓဓညေန တံ သလာကံ အဒါသိ။ ဧကော ထေရော ရညော အာရောစေသိ။ ရာဇာ တံ အာနေတွာ အဂ္ဂမဟေသိဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သာ တတော ပဋ္ဌာယ ပုန ပဉ္စပိ သလာကဘတ္တသတာနိ ပဝတ္တေသိ။

ဒဏ္ဍပ္ပဟာရာတိ – ‘‘ပဋိပါဋိယာ တိဋ္ဌထ တိဋ္ဌထာ’’တိ ဥဇုံ ဂန္တွာ ဂဏှထ ဂဏှထာတိ စ အာဒီနိ ဝတွာ ဒီယမာနာ ဒဏ္ဍပ္ပဟာရာပိ ဂလဂ္ဂါဟာပိ ဒိဿန္တိ။ အယံ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏ၊ ဟေတု…ပေ… မဟာနိသံသတရဉ္စာတိ။ ဧတ္ထ ယသ္မာ မဟာယညေ ဝိယ ဣမသ္မိံ သလာကဘတ္တေ န ဗဟူဟိ ဝေယျာဝစ္စကရေဟိ ဝါ ဥပကရဏေဟိ ဝါ အတ္ထော အတ္ထိ၊ တသ္မာ ဧတံ အပ္ပဋ္ဌတရံ။ ယသ္မာ စေတ္ထ န ဗဟူနံ ကမ္မစ္ဆေဒဝသေန ပီဠာသင်္ခါတော သမာရမ္ဘော အတ္ထိ၊ တသ္မာ အပ္ပသမာရမ္ဘတရံ။ ယသ္မာ စေတံ သင်္ဃဿ ယိဋ္ဌံ ပရိစ္စတ္တံ၊ တသ္မာ ယညန္တိ ဝုတ္တံ၊ ယသ္မာ ပန ဆဠင်္ဂသမန္နာဂတာယ ဒက္ခိဏာယ မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကဿေဝ န သုကရံ ပုညာဘိသန္ဒဿ ပမာဏံ ကာတုံ၊ ဣဒဉ္စ တထာဝိဓံ။ တသ္မာ တံ မဟပ္ဖလတရဉ္စ မဟာနိသံသတရဉ္စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣဒံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ – ဣဒမ္ပိ နိစ္စဘတ္တံ ဥဋ္ဌာယ သမုဋ္ဌာယ ဒဒတော ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဧကဿ ကမ္မံ နဿတိ။ နဝနဝေါ ဥဿာဟော စ ဇနေတဗ္ဗော ဟောတိ၊ အတ္ထိ နု ခေါ ဣတောပိ အညော ယညော အပ္ပဋ္ဌတရော စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရော စာတိ။ တသ္မာ ‘‘အတ္ထိ ပန၊ ဘော ဂေါတမာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယသ္မာ သလာကဘတ္တေ ကိစ္စပရိယောသာနံ နတ္ထိ၊ ဧကေန ဥဋ္ဌာယ သမုဋ္ဌာယ အညံ ကမ္မံ အကတွာ သံဝိဓာတဗ္ဗမေဝ။ ဝိဟာရဒါနေ ပန ကိစ္စပရိယောသာနံ အတ္ထိ။ ပဏ္ဏသာလံ ဝါ ဟိ ကာရေတုံ ကောဋိဓနံ ဝိဿဇ္ဇေတွာ မဟာဝိဟာရံ ဝါ၊ ဧကဝါရံ ဓနပရိစ္စာဂံ ကတွာ ကာရိတံ သတ္တဋ္ဌဝဿာနိပိ ဝဿသတမ္ပိ ဝဿသဟဿမ္ပိ ဂစ္ဆတိယေဝ။ ကေဝလံ ဇိဏ္ဏပတိတဋ္ဌာနေ ပဋိသင်္ခရဏမတ္တမေဝ ကာတဗ္ဗံ ဟောတိ။ တသ္မာ ဣဒံ ဝိဟာရဒါနံ သလာကဘတ္တတော အပ္ပဋ္ဌတရံ အပ္ပသမာရမ္ဘတရဉ္စ ဟောတိ။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ သုတ္တန္တပရိယာယေန ယာဝဒေဝ သီတဿ ပဋိဃာတာယာတိ အာဒယော နဝါနိသံသာ ဝုတ္တာ၊ ခန္ဓကပရိယာယေန။

‘‘သီတံ ဥဏှံ ပဋိဟန္တိ၊ တတော ဝါဠမိဂါနိ စ၊

သိရိံသပေ စ မကသေ စ၊ သိသိရေ စာပိ ဝုဋ္ဌိယော။

တတော ဝါတာတပေါ ဃောရော၊ သဉ္ဇာတော ပဋိဟညတိ၊

လေဏတ္ထဉ္စ သုခတ္ထဉ္စ၊ ဈာယိတုဉ္စ ဝိပဿိတုံ။

ဝိဟာရဒါနံ သင်္ဃဿ၊ အဂ္ဂံ ဗုဒ္ဓေန ဝဏ္ဏိတံ၊

တသ္မာ ဟိ ပဏ္ဍိတော ပေါသော၊ သမ္ပဿံ အတ္ထမတ္တနော၊

ဝိဟာရေ ကာရယေ ရမ္မေ၊ ဝါသယေတ္ထ ဗဟုဿုတေ။

တသ္မာ အန္နဉ္စ ပါနဉ္စ၊ ဝတ္ထသေနာသနာနိ စ၊

ဒဒေယ ဥဇုဘူတေသု၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။

တေ တဿ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာပနူဒနံ၊

ယံ သော ဓမ္မံ ဣဓညာယ၊ ပရိနိဗ္ဗာတိ အနာသဝေါ’’တိ။ (စူဠဝ။ ၂၉၅)၊

သတ္တရသာနိသံသာ ဝုတ္တာ။ တသ္မာ ဧတံ သလာကဘတ္တတော မဟပ္ဖလတရဉ္စ မဟာနိသံသတရဉ္စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သင်္ဃဿ ပန ပရိစ္စတ္တတ္တာဝ ယညောတိ ဝုစ္စတိ။ ဣဒမ္ပိ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ – ‘‘ဓနပရိစ္စာဂံ ကတွာ ဝိဟာရဒါနံ နာမ ဒုက္ကရံ၊ အတ္တနော သန္တကာ ဟိ ကာကဏိကာပိ ပရဿ ဒုပ္ပရိစ္စဇာ၊ ဟန္ဒာဟံ ဣတောပိ အပ္ပဋ္ဌတရဉ္စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရဉ္စ ယညံ ပုစ္ဆာမီ’’တိ။ တတော တံ ပုစ္ဆန္တော – ‘‘အတ္ထိ ပန ဘော’’တိအာဒိမာဟ။

၃၅၀-၃၅၁။ တတ္ထ ယသ္မာ သကိံ ပရိစ္စတ္တေပိ ဝိဟာရေ ပုနပ္ပုနံ ဆာဒနခဏ္ဍဖုလ္လပ္ပဋိသင်္ခရဏာဒိဝသေန ကိစ္စံ အတ္ထိယေဝ၊ သရဏံ ပန ဧကဘိက္ခုဿ ဝါ သန္တိကေ သင်္ဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ သကိံ ဂဟိတံ ဂဟိတမေဝ ဟောတိ၊ နတ္ထိ တဿ ပုနပ္ပုနံ ကတ္တဗ္ဗတာ၊ တသ္မာ တံ ဝိဟာရဒါနတော အပ္ပဋ္ဌတရဉ္စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရဉ္စ ဟောတိ။ ယသ္မာ စ သရဏဂမနံ နာမ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဇီဝိတပရိစ္စာဂမယံ ပုညကမ္မံ သဂ္ဂသမ္ပတ္တိံ ဒေတိ၊ တသ္မာ မဟပ္ဖလတရဉ္စ မဟာနိသံသတရဉ္စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တိဏ္ဏံ ပန ရတနာနံ ဇီဝိတပရိစ္စာဂဝသေန ယညောတိ ဝုစ္စတိ။

၃၅၂။ ဣဒံ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ – ‘‘အတ္တနော ဇီဝိတံ နာမ ပရဿ ပရိစ္စဇိတုံ ဒုက္ကရံ၊ အတ္ထိ နု ခေါ ဣတောပိ အပ္ပဋ္ဌတရော ယညော’’တိ တတော တံ ပုစ္ဆန္တော ပုန ‘‘အတ္ထိ ပန၊ ဘော ဂေါတမာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏီတိအာဒီသု ဝေရမဏီ နာမ ဝိရတိ။ သာ တိဝိဓာ ဟောတိ – သမ္ပတ္တဝိရတိ၊ သမာဒါနဝိရတိ သေတုဃာတဝိရတီတိ။ တတ္ထ ယော သိက္ခာပဒါနိ အဂဟေတွာပိ ကေဝလံ အတ္တနော ဇာတိဂေါတ္တကုလာပဒေသာဒီနိ အနုဿရိတွာ – ‘‘န မေ ဣဒံ ပတိရူပ’’န္တိ ပါဏာတိပါတာဒီနိ န ကရောတိ၊ သမ္ပတ္တဝတ္ထုံ ပရိဟရတိ။ တတော အာရကာ ဝိရမတိ။ တဿ သာ ဝိရတိ သမ္ပတ္တဝိရတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေ ဇီဝိတဟေတုပိ ပါဏံ န ဟနာမီ’’တိ ဝါ ‘‘ပါဏာတိပါတာ ဝိရမာမီ’’တိ ဝါ ‘‘ဝေရမဏိံ သမာဒိယာမီ’’တိ ဝါ ဧဝံ သိက္ခာပဒါနိ ဂဏှန္တဿ ပန ဝိရတိ သမာဒါနဝိရတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အရိယသာဝကာနံ ပန မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ ဝိရတိ သေတုဃာတဝိရတိ နာမ။ တတ္ထ ပုရိမာ ဒွေ ဝိရတိယော ယံ ဝေါရောပနာဒိဝသေန ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗံ ဇီဝိတိန္ဒြိယာဒိဝတ္ထု၊ တံ အာရမ္မဏံ ကတွာ ပဝတ္တန္တိ။ ပစ္ဆိမာ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏာဝ။ ဧတ္ထ စ ယော ပဉ္စ သိက္ခာပဒါနိ ဧကတော ဂဏှတိ၊ တဿ ဧကသ္မိံ ဘိန္နေ သဗ္ဗာနိ ဘိန္နာနိ ဟောန္တိ။ ယော ဧကေကံ ဂဏှတိ၊ သော ယံ ဝီတိက္ကမတိ၊ တဒေဝ ဘိဇ္ဇတိ။ သေတုဃာတဝိရတိယာ ပန ဘေဒေါ နာမ နတ္ထိ၊ ဘဝန္တရေပိ ဟိ အရိယသာဝကော ဇီဝိတဟေတုပိ နေဝ ပါဏံ ဟနတိ န သုရံ ပိဝတိ။ သစေပိဿ သုရဉ္စ ခီရဉ္စ မိဿေတွာ မုခေ ပက္ခိပန္တိ၊ ခီရမေဝ ပဝိသတိ၊ န သုရာ။ ယထာ ကိံ? ကောဉ္စသကုဏာနံ ခီရမိဿကေ ဥဒကေ ခီရမေဝ ပဝိသတိ? န ဥဒကံ။ ဣဒံ ယောနိသိဒ္ဓန္တိ စေ၊ ဣဒံ ဓမ္မတာသိဒ္ဓန္တိ စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယသ္မာ ပန သရဏဂမနေ ဒိဋ္ဌိဥဇုကကရဏံ နာမ ဘာရိယံ။ သိက္ခာပဒသမာဒါနေ ပန ဝိရတိမတ္တကမေဝ။ တသ္မာ ဧတံ ယထာ ဝါ တထာ ဝါ ဂဏှန္တဿာပိ သာဓုကံ ဂဏှန္တဿာပိ အပ္ပဋ္ဌတရဉ္စ အပ္ပသမာရမ္ဘတရဉ္စ။ ပဉ္စသီလသဒိသဿ ပန ဒါနဿ အဘာဝတော ဧတ္ထ မဟပ္ဖလတာ မဟာနိသံသတာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ပဉ္စိမာနိ ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဒါနာနိ မဟာဒါနာနိ အဂ္ဂညာနိ ရတ္တညာနိ ဝံသညာနိ ပေါရာဏာနိ အသံကိဏ္ဏာနိ အသံကိဏ္ဏပုဗ္ဗာနိ န သင်္ကိယန္တိ န သင်္ကိယိဿန္တိ အပ္ပဋိကုဋ္ဌာနိ သမဏေဟိ ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော ပါဏာတိပါတံ ပဟာယ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ပါဏာတိပါတာ ပဋိဝိရတော၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော အပရိမာဏာနံ သတ္တာနံ အဘယံ ဒေတိ၊ အဝေရံ ဒေတိ အဗျာပဇ္ဈံ ဒေတိ။ အပရိမာဏာနံ သတ္တာနံ အဘယံ ဒတွာ အဝေရံ ဒတွာ အဗျာပဇ္ဈံ ဒတွာ အပရိမာဏဿ အဘယဿ အဝေရဿ အဗျာပဇ္ဈဿ ဘာဂီ ဟောတိ။ ဣဒံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဌမံ ဒါနံ မဟာဒါနံ…ပေ… ဝိညူဟီတိ။

ပုန စပရံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယသာဝကော အဒိန္နာဒါနံ ပဟာယ…ပေ… ကာမေသုမိစ္ဆာစာရံ ပဟာယ…ပေ… မုသာဝါဒံ ပဟာယ…ပေ… သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနံ ပဟာယ…ပေ… ဣမာနိ ခေါ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပဉ္စ ဒါနာနိ မဟာဒါနာနိ အဂ္ဂညာနိ…ပေ… ဝိညူဟီ’’တိ (အ။ နိ။ ၈။၃၉)။

ဣဒဉ္စ ပန သီလပဉ္စကံ – ‘‘အတ္တသိနေဟဉ္စ ဇီဝိတသိနေဟဉ္စ ပရိစ္စဇိတွာ ရက္ခိဿာမီ’’တိ သမာဒိန္နတာယ ယညောတိ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ပဉ္စသီလတော သရဏဂမနမေဝ ဇေဋ္ဌကံ၊ ဣဒံ ပန သရဏဂမနေယေဝ ပတိဋ္ဌာယ ရက္ခိတသီလဝသေန မဟပ္ဖလန္တိ ဝုတ္တံ။

၃၅၃။ ဣဒမ္ပိ သုတွာ ဗြာဟ္မဏော စိန္တေသိ – ‘‘ပဉ္စသီလံ နာမ ရက္ခိတုံ ဂရုကံ၊ အတ္ထိ နု ခေါ အညံ ကိဉ္စိ ဤဒိသမေဝ ဟုတွာ ဣတော အပ္ပဋ္ဌတရဉ္စ မဟပ္ဖလတရဉ္စာ’’တိ။ တတော တံ ပုစ္ဆန္တော ပုနပိ – ‘‘အတ္ထိ ပန၊ ဘော ဂေါတမာ’’တိအာဒိမာဟ။ အထဿ ဘဂဝါ တိဝိဓသီလပါရိပူရိယံ ဌိတဿ ပဌမဇ္ဈာနာဒီနံ ယညာနံ အပ္ပဋ္ဌတရဉ္စ မဟပ္ဖလတရဉ္စ ဒဿေတုကာမော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒတော ပဋ္ဌာယ ဒေသနံ အာရဘန္တော ‘‘ဣဓ ဗြာဟ္မဏာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယသ္မာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတော ပဌမံ ဈာနံ၊ ပဌမဇ္ဈာနာဒီသု ဌိတော ဒုတိယဇ္ဈာနာဒီနိ နိဗ္ဗတ္တေန္တော န ကိလမတိ၊ တသ္မာ တာနိ အပ္ပဋ္ဌာနိ အပ္ပသမာရမ္ဘာနိ။ ယသ္မာ ပနေတ္ထ ပဌမဇ္ဈာနံ ဧကံ ကပ္ပံ ဗြဟ္မလောကေ အာယုံ ဒေတိ။ ဒုတိယံ အဋ္ဌကပ္ပေ။ တတိယံ စတုသဋ္ဌိကပ္ပေ။ စတုတ္ထံ ပဉ္စကပ္ပသတာနိ။ တဒေဝ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒိသမာပတ္တိဝသေန ဘာဝိတံ ဝီသတိ၊ စတ္တာလီသံ၊ သဋ္ဌိ၊ စတုရာသီတိ စ ကပ္ပသဟဿာနိ အာယုံ ဒေတိ၊ တသ္မာ မဟပ္ဖလတရဉ္စ မဟာနိသံသတရဉ္စ။ နီဝရဏာဒီနံ ပန ပစ္စနီကာနံ ဓမ္မာနံ ပရိစ္စတ္တတ္တာ တံ ယညန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ဝိပဿနာဉာဏမ္ပိ ယသ္မာ စတုတ္ထဇ္ဈာနပရိယောသာနေသု ဂုဏေသု ပတိဋ္ဌာယ နိဗ္ဗတ္တေန္တော န ကိလမတိ၊ တသ္မာ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ၊ ဝိပဿနာသုခသဒိသဿ ပန သုခဿ အဘာဝါ မဟပ္ဖလံ။ ပစ္စနီကကိလေသပရိစ္စာဂတော ယညောတိ။ မနောမယိဒ္ဓိပိ ယသ္မာ ဝိပဿနာဉာဏေ ပတိဋ္ဌာယ နိဗ္ဗတ္တေန္တော န ကိလမတိ၊ တသ္မာ အပ္ပဋ္ဌာ အပ္ပသမာရမ္ဘာ၊ အတ္တနော သဒိသရူပနိမ္မာနသမတ္ထတာယ မဟပ္ဖလာ။ အတ္တနော ပစ္စနီကကိလေသပရိစ္စာဂတော ယညော။ ဣဒ္ဓိဝိဓဉာဏာဒီနိပိ ယသ္မာ မနောမယဉာဏာဒီသု ပတိဋ္ဌာယ နိဗ္ဗတ္တေန္တော န ကိလမတိ၊ တသ္မာ အပ္ပဋ္ဌာနိ အပ္ပသမာရမ္ဘာနိ၊ အတ္တနော အတ္တနော ပစ္စနီကကိလေသပ္ပဟာနတော ယညော။ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပနေတ္ထ နာနာဝိဓဝိကုဗ္ဗနဒဿနသမတ္ထတာယ။ ဒိဗ္ဗသောတံ ဒေဝမနုဿာနံ သဒ္ဒသဝနသမတ္ထတာယ၊ စေတောပရိယဉာဏံ ပရေသံ သောဠသဝိဓစိတ္တဇာနနသမတ္ထတာယ၊ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိဉာဏံ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတဋ္ဌာနသမနုဿရဏသမတ္ထတာယ၊ ဒိဗ္ဗစက္ခု ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတရူပဒဿနသမတ္ထတာယ၊ အာသဝက္ခယဉာဏံ အတိပဏီတလောကုတ္တရမဂ္ဂသုခနိပ္ဖာဒနသမတ္ထတာယ မဟပ္ဖလန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ယသ္မာ ပန အရဟတ္တတော ဝိသိဋ္ဌတရော အညော ယညော နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ အရဟတ္တနိကူဋေနေဝ ဒေသနံ သမာပေန္တော – ‘‘အယမ္ပိ ခေါ၊ ဗြာဟ္မဏာ’’တိအာဒိမာဟ။

ကူဋဒန္တဥပါသကတ္တပဋိဝေဒနာဝဏ္ဏနာ

၃၅၄-၃၅၈။ ဧဝံဝုတ္တေတိ ဧဝံ ဘဂဝတာ ဝုတ္တေ ဒေသနာယ ပသီဒိတွာ သရဏံ ဂန္တုကာမော ကူဋဒန္တော ဗြာဟ္မဏော – ‘ဧတံ အဘိက္ကန္တံ ဘော၊ ဂေါတမာ’တိအာဒိကံ ဝစနံ အဝေါစ။ ဥပဝါယတူတိ ဥပဂန္တွာ သရီရဒရထံ နိဗ္ဗာပေန္တော တနုသီတလော ဝါတော ဝါယတူတိ။ ဣဒဉ္စ ပန ဝတွာ ဗြာဟ္မဏော ပုရိသံ ပေသေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ၊ တာတ၊ ယညဝါဋံ ပဝိသိတွာ သဗ္ဗေ တေ ပါဏယော ဗန္ဓနာ မောစေဟီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိဿုဏိတွာ တထာ ကတွာ အာဂန္တွာ ‘‘မုတ္တာ ဘော၊ တေ ပါဏယော’’တိ အာရောစေသိ။ ယာဝ ဗြာဟ္မဏော တံ ပဝတ္တိံ န သုဏိ၊ န တာဝ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ ကသ္မာ? ‘‘ဗြာဟ္မဏဿ စိတ္တေ အာကုလဘာဝေါ အတ္ထီ’’တိ။ သုတွာ ပနဿ ‘‘ဗဟူ ဝတ မေ ပါဏာ မောစိတာ’’တိ စိတ္တစာရော ဝိပ္ပသီဒတိ။ ဘဂဝါ တဿ ဝိပ္ပသန္နမနတံ ဉတွာ ဓမ္မဒေသနံ အာရဘိ။ တံ သန္ဓာယ – ‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပုန ‘ကလ္လစိတ္တ’န္တိအာဒိ အာနုပုဗ္ဗိကထာနုဘာဝေန ဝိက္ခမ္ဘိတနီဝရဏတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သေသံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝါတိ။

ဣတိ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယံ

ကူဋဒန္တသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။