📜

၃။ အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ

အဒ္ဓါနဂမနဝဏ္ဏနာ

၂၅၄။ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာတိ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာဝသေန ဟေဋ္ဌာ အဂ္ဂဟိတတာယ အပုဗ္ဗဿ ပဒဿ ဝဏ္ဏနာ အတ္ထဝိဘဇနာ။ ‘‘ဟိတွာ ပုနပ္ပုနာဂတမတ္ထ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဂန္ထာရမ္ဘကထာ) ဟိ ဝုတ္တံ။ ဇနပဒိနောတိ ဇနပဒဝန္တော၊ ဇနပဒဿ ဝါ ဣဿရာ ရာဇကုမာရာ ဂေါတ္တဝသေန ကောသလာ နာမ။ ယဒိ ဧကော ဇနပဒေါ၊ ကထံ ဗဟုဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ရူဠှိသဒ္ဒေနာ’’တိ။ အက္ခရစိန္တကာ ဟိ ဤဒိသေသု ဌာနေသု ယုတ္တေ ဝိယ ဤဒိသလိင်္ဂဝစနာနိ ဣစ္ဆန္တိ၊ အယမေတ္ထ ရူဠှိ ယထာ အညတ္ထပိ ‘‘ကုရူသု ဝိဟရတိ၊ အင်္ဂေသု ဝိဟရတီ’’တိ စ။ တဗ္ဗိသေသနေပိ ဇနပဒ-သဒ္ဒေ ဇာတိ-သဒ္ဒေ ဧကဝစနမေဝ။ ပေါရာဏာ ပနာတိ ပန-သဒ္ဒေါ ဝိသေသတ္ထဇောတနော၊ တေန ပုထုအတ္ထဝိသယတာယ ဧဝဉ္စေတံ ပုထုဝစနန္တိ ဝက္ခမာနဝိသေသံ ဇောတေတိ။ ဗဟုပ္ပဘေဒေါ ဟိ သော ပဒေသော တိယောဇနသတပရိမာဏတာယ။ နင်္ဂလာနိပိ ဆဍ္ဍေတွာတိ ကမ္မပ္ပဟာနဝသေန နင်္ဂလာနိပိ ပဟာယ၊ နိဒဿနမတ္တဉ္စေတံ။ န ကေဝလံ ကဿကာ ဧဝ၊ အထ ခေါ အညေပိ မနုဿာ အတ္တနော အတ္တနော ကိစ္စံ ပဟာယ တတ္ထ သန္နိပတိံသု။ ‘‘သော ပဒေသော’’တိ ပဒေသသာမညတော ဝုတ္တံ၊ ဝစနဝိပလ္လာသေန ဝါ၊ တေ ပဒေသာတိ အတ္ထော။ ကောသလာတိ ဝုစ္စတိ ကုသလာ ဧဝ ကောသလာတိ ကတွာ။

စာရိကန္တိ စရဏံ၊ စရဏံ ဝါ စာရော၊ သော ဧဝ စာရိကာ။ တယိဒံ မဂ္ဂဂမနံ ဣဓာဓိပ္ပေတံ၊ န စုဏ္ဏိကဂမနမတ္တန္တိ အာဟ ‘‘အဒ္ဓါနဂမနံ ဂစ္ဆန္တော’’တိ။ တံ ဝိဘာဂေန ဒဿေတုံ ‘‘စာရိကာ စ နာမေသာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဒူရေပီတိ နာတိဒူရေပိ။ သဟသာ ဂမနန္တိ သီဃဂမနံ။ မဟာကဿပပစ္စုဂ္ဂမနာဒိံ ဧကဒေသေန ဝတွာ ဝနဝါသီတိဿသာမဏေရဿ ဝတ္ထုံ ဝိတ္ထာရေတွာ ဇနပဒစာရိကံ ကထေတုံ ‘‘ဘဂဝါ ဟီ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ အာကာသဂါမီဟိ ဧဝ သဒ္ဓိံ ဂန္တုကာမော ‘‘ဆဠဘိညာနံ အာရောစေဟီ’’တိ အာဟ။

သင်္ဃကမ္မဝသေန သိဇ္ဈမာနာပိ ဥပသမ္ပဒါ သတ္ထု အာဏာဝသေနေဝ သိဇ္ဈနတော ‘‘ဗုဒ္ဓဒါယဇ္ဇံ တေ ဒဿာမီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဝဒန္တိ။ အပရေ ပန အပရိပုဏ္ဏဝီသတိဝဿဿေဝ တဿ ဥပသမ္ပဒံ အနုဇာနန္တော ‘‘ဒဿာမီ’’တိ အဝေါစာတိ ဝဒန္တိ။ ဥပသမ္ပာဒေတွာတိ ဓမ္မသေနာပတိနာ ဥပဇ္ဈာယေန ဥပသမ္ပာဒေတွာ။

နဝယောဇနသတိကမ္ပိ ဌာနံ မဇ္ဈိမဒေသပရိယာပန္နမေဝ၊ တတော ပရံ နာဓိပ္ပေတံ တုရိတစာရိကာဝသေန အဂမနတော။ သမန္တာတိ ဂတဂတဋ္ဌာနဿ စတူသု ပဿေသု သမန္တတော။ အညေနပိ ကာရဏေနာတိ ဘိက္ခူနံ သမထဝိပဿနာတရုဏဘာဝတော အညေနပိ မဇ္ဈိမမဏ္ဍလေ ဝေနေယျာနံ ဉာဏပရိပါကာဒိကာရဏေန မဇ္ဈိမမဏ္ဍလံ ဩသရတိ။‘‘သတ္တဟိ ဝါ’’တိအာဒိ ‘‘ဧကမာသံ ဝါ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တာနုက္ကမေန ယောဇေတဗ္ဗံ။

သရီရဖာသုကတ္ထာယာတိ ဧကသ္မိံယေဝ ဌာနေ နိဗဒ္ဓဝါသဝသေန ဥဿန္နဓာတုကဿ သရီရဿ ဝိစရဏေန ဖာသုကတ္ထာယ။ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကာလာဘိကင်္ခနတ္ထာယာတိ အဂ္ဂိက္ခန္ဓောပမသုတ္တ (အ။ နိ။ ၇။၇၂) မဃဒေဝဇာတကာဒိ (ဇာ။ ၁။၁။၉) ဒေသနာနံ ဝိယ ဓမ္မဒေသနာယ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကာလံ အာကင်္ခမာနေန။ သုရာပါနသိက္ခာပဒပညာပနေ (ပါစိ။ ၃၂၈) ဝိယ သိက္ခာပဒပညာပနတ္ထာယ။ ဗောဓနေယျသတ္တေ အင်္ဂုလိမာလာဒိကေ (မ။ နိ။ ၂။၃၄၇) ဗောဓနတ္ထာယ။ ကဉ္စိ၊ ကတိပယေ ဝါ ပုဂ္ဂလေ ဥဒ္ဒိဿ စာရိကာ နိဗဒ္ဓစာရိကာ။ တဒညာ အနိဗဒ္ဓစာရိကာ။

ဒသသဟဿိ လောကဓာတုယာတိ ဇာတိခေတ္တဘူတေ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေ။ တတ္ထ ဟိ သတ္တေ ပရိပက္ကိန္ဒြိယေ ပဿိတုံ ဗုဒ္ဓဉာဏံ အဘိနီဟရိတွာ ဌိတော ဘဂဝါ ဉာဏဇာလံ ပတ္ထရတီတိ ဝုစ္စတိ။ သဗ္ဗညုတညာဏဇာလဿ အန္တော ပဝိဋ္ဌောတိ တဿ ဉာဏဿ ဂေါစရဘာဝံ ဥပဂတော။ ဘဂဝါ ကိရ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတွာ တတော ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ယေ သတ္တာ ဘဗ္ဗာ ပရိပါကဉာဏာ အဇ္ဇ မယာ ဝိနေတဗ္ဗာ၊ တေ မယှံ ဉာဏဿ ဥပဋ္ဌဟန္တူ’’တိ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာယ သမန္နာဟရတိ။ တဿ သဟ သမန္နာဟာရာ ဧကော ဝါ ဒွေ ဝါ ဗဟူ ဝါ တဒါ ဝိနယူပဂါ ဝေနေယျာ ဉာဏဿ အာပါထမာဂစ္ဆန္တိ အယမေတ္ထ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေါ။ ဧဝမ္ပိ အာပါထမာဂတာနံ ပန နေသံ ဥပနိဿယံ ပုဗ္ဗစရိယံ ပုဗ္ဗဟေတုံ သမ္ပတိ ဝတ္တမာနဉ္စ ပဋိပတ္တိံ ဩလောကေတိ၊ တေနာဟ ‘‘အထ ဘဂဝါ’’တိအာဒိ။ ဝါဒပဋိဝါဒံ ကတွာတိ ‘‘ဧဝံ နု တေ အမ္ဗဋ္ဌာ’’တိအာဒိနာ မယာ ဝုတ္တဝစနဿ ‘‘ယေ စ ခေါ တေ ဘော ဂေါတမ မုဏ္ဍကာ သမဏကာ’’တိအာဒိနာ ပဋိဝစနံ ကတွာ တိက္ခတ္တုံ ဣဗ္ဘဝါဒနိပါတနဝသေန နာနပ္ပကာရံ အသမ္ဘိဝါကျံ သာဓုသဘာဝါယ ဝါစာယ ဝတ္တုံ အယုတ္တဝစနံ ဝက္ခတိ။ နိဗ္ဗိသေဝနန္တိ ဝိဂတတုဒနံ၊ မာနဒဗ္ဗဝသေန အပဂတပရိပ္ဖန္ဒနန္တိ အတ္ထော။

အဝသရိတဗ္ဗန္တိ ဥပဂန္တဗ္ဗံ။ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေတိ ဣဒံ တဒါ ဘဂဝတော ဂေါစရဂါမနိဒဿနံ သမီပတ္ထေ ဘုမ္မန္တိ ကတွာ။ ‘‘ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ’’တိ နိဝါသနဋ္ဌာနဒဿနံ အဓိကရဏေ ဘုမ္မန္တိ။ တဒုဘယံ ဝိဝရန္တော ‘‘ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ ဥပနိဿာယာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဓမ္မရာဇဿ ဘဂဝတော သဗ္ဗသော အဓမ္မနိဂ္ဂဏှနပရာ ပဋိပတ္တိ၊ သာ စ သီလသမာဓိပညာဝသေနာတိ တံ ဒဿေတုံ ‘‘သီလခန္ဓာဝါရ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယထာဘိရုစိတေနာတိ ဒိဗ္ဗဝိဟာရာဒီသု ယေန ယေန အတ္တနော အဘိရုစိတေန ဝိဟာရေန။

ပေါက္ခရသာတိဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၂၅၅။ မန္တေတိ ဣရုဗ္ဗေဒါဒိမန္တသတ္ထေ။ ပေါက္ခရေ ကမလေ သယမာနော နိသီဒီတိ ပေါက္ခရသာတီ။ သာတိ ဝုစ္စတိ သမသဏ္ဌာနံ၊ ပေါက္ခရေ သဏ္ဌာနာဝယဝေ ဇာတောတိ ‘‘ပေါက္ခရသာတီ’’တိပိ ဝုစ္စတိ။ သေတပေါက္ခရသဒိသောတိ သေတပဒုမဝဏ္ဏော။ သုဝဋ္ဋိတာတိ ဝဋ္ဋဘာဝဿ ယုတ္တဋ္ဌာနေ သုဋ္ဌု ဝဋ္ဋုလာ။ ကာဠဝင်္ဂတိလကာဒီနံ အဘာဝေန သုပရိသုဒ္ဓါ။

ဣမဿ ဗြာဟ္မဏဿ ကီဒိသော ပုဗ္ဗယောဂေါ၊ ယေန နံ ဘဂဝါ အနုဂ္ဂဏှိတုံ တံ ဌာနံ ဥပဂတောတိ အာဟ ‘‘အယံ ပနာ’’တိအာဒိ။ ပဒုမဂဗ္ဘေ နိဗ္ဗတ္တိ တေနာယံ သံသေဒဇော ဇာတော။ န ပုပ္ဖတီတိ န ဝိကသတိ။ ရဇတဗိမ္ဗကန္တိ ရူပိယမယံ ရူပကံ။

အဇ္ဈာဝသတီတိ ဧတ္ထ အဓိ-သဒ္ဒေါ ဣဿရိယတ္ထဒီပနော၊ အာသဒ္ဒေါ မရိယာဒတ္ထောတိ ဒဿေန္တော ‘‘အဘိဘဝိတွာ’’တိအာဒိမာဟ။ တေဟိ ယုတ္တတ္တာ ဟိ ဥက္ကဋ္ဌန္တိ ဥပယောဂဝစနံ၊ တေနာဟ ‘‘ဥပသဂ္ဂဝသေနာ’’တိအာဒိ။ ယာယ မရိယာဒါယာတိ ယာယ အဝတ္ထာယ။နဂရဿ ဝတ္ထုန္တိ ‘‘အယံ ခဏော၊ သုမုဟုတ္တံ မာ အတိက္ကမီ’’တိ ရတ္တိဝိဘာယနံ အနုရက္ခန္တာ ရတ္တိယံ ဥက္ကာ ဌပေတွာ ဥက္ကာသု ဇလမာနာသု နဂရဿ ဝတ္ထုံ အဂ္ဂဟေသုံ၊ တသ္မာ ဥက္ကာသု ဌိတာတိ ဥက္ကဋ္ဌာ၊ ဥက္ကာသု ဝိဇ္ဇောတယန္တီသု ဌိတာ ပတိဋ္ဌိတာတိ မူလဝိဘုဇာဒိပက္ခေပေန သဒ္ဒသိဒ္ဓိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ နိရုတ္တိနယေန ဝါ ဥက္ကာသု ဌိတာသု ဌိတာ အာသီတိ ဥက္ကဋ္ဌာ။ အပရေ ပန ဘဏန္တိ ‘‘ဘူမိဘာဂသမ္ပတ္တိယာ၊ ဥပကရဏသမ္ပတ္တိယာ၊ မနုဿသမ္ပတ္တိယာ စ တံ နဂရံ ဥက္ကဋ္ဌဂုဏယောဂတော ဥက္ကဋ္ဌာတိ နာမံ လဘီ’’တိ ။ တဿာတိ ‘‘ဥက္ကဋ္ဌ’’န္တိ ဥပယောဂဝသေန ဝုတ္တပဒဿ။ အနုပယောဂတ္တာတိ ဝိသေသနဘာဝေန အနုပယုတ္တတ္တာ။ သေသပဒေသူတိ ‘‘သတ္တုဿဒ’’န္တိအာဒိပဒေသု။ ယထာဝိဓိ ဟိ အနုပယောဂေါ ပုရိမသ္မိံ။ တတ္ထာတိ ‘‘ဥပသဂ္ဂဝသေနာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တဝိဓာနေ။ ‘‘သဒ္ဒသတ္ထတော ပရိယေသိတဗ္ဗ’’န္တိ ဧတေန သဒ္ဒလက္ခဏာနုဂတော ဝါယံ သဒ္ဒပ္ပယောဂေါတိ ဒဿေတိ။ ဥပအနုအဓိအာဣတိဧဝံပုဗ္ဗကေ ဝသနကိရိယာဌာနေ ဥပယောဂဝစနမေဝ ပါပုဏာတီတိ သဒ္ဒဝိဒူ ဣစ္ဆန္တိ။

ဥဿဒတာ နာမေတ္ထ ဗဟုလတာတိ၊ တံ ဗဟုလတံ ဒဿေတုံ ‘‘ဗဟုဇန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဂဟေတွာ ပေါသေတဗ္ဗံ ပေါသာဝနိယံ။ အာဝိဇ္ဈိတွာတိ ပရိက္ခိပိတွာ။

ရညာ ဝိယ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗန္တိ ဝါ ရာဇဘောဂ္ဂံ။ ရညော ဒါယဘူတန္တိ ကုလပရမ္ပရာယ ယောဂျဘာဝေန ရာဇတော လဒ္ဓဒါယဘူတံ။ တေနာဟ ‘‘ဒါယဇ္ဇန္တိ အတ္ထော’’တိ။ ရာဇနီဟာရေန ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗတော ဥဒ္ဓံ ပရိဘောဂလာဘဿ သေဋ္ဌဒေယျတာ နာမ နတ္ထီတိ အာဟ ‘‘ဆတ္တံ ဥဿာပေတွာ ရာဇသင်္ခေပေန ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘သဗ္ဗံ ဆေဇ္ဇဘေဇ္ဇ’’န္တိ သရီရဒဏ္ဍဓနဒဏ္ဍာဒိ ဘေဒံ သဗ္ဗံ ဒဏ္ဍမာဟ။ နဒီတိတ္ထပဗ္ဗတာဒီသူတိ နဒီတိတ္ထပဗ္ဗတပါဒဂါမဒွါရအဋဝိမုခါဒီသု။ ‘‘ရာဇဒါယ’’န္တိ ဣမိနာဝ ရညော ဒိန္နဘာဝေ သိဒ္ဓေ ‘‘ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဒိန္န’’န္တိ ဝစနံ ကိမတ္ထိယန္တိ အာဟ ‘‘ဒါယကရာဇဒီပနတ္ထ’’န္တိအာဒိ ။ နိဿဋ္ဌပရိစ္စတ္တန္တိ မုတ္တစာဂဝသေန ပရိစ္စတ္တံ ကတွာ။ ဧဝဉှိ တံ သေဋ္ဌဒေယျံ ဥတ္တမဒေယျံ ဇာတံ။

ဥပလဘီတိ သဝနဝသေန ဥပလဘီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘သောတဒွါရ…ပေ… အညာသီ’’တိ အာဟ။ အဝဓာရဏဖလတ္တာ သဗ္ဗမ္ပိ ဝါကျံ အန္တောဂဓာဝဓာရဏန္တိ အာဟ ‘‘ပဒပူရဏမတ္တေ နိပါတော’’တိ။ ‘‘အဝဓာရဏတ္ထေ’’တိ ပန ဣမိနာ ဣဋ္ဌတောဝဓာရဏတ္ထံ ခေါ-သဒ္ဒဂ္ဂဟဏန္တိ ဒဿေတိ ။ ‘‘အဿောသီ’’တိ ပဒံ ခေါ-သဒ္ဒေ ဂဟိတေ တေန ဖုလ္လိတမဏ္ဍိတံ ဝိယ ဟောန္တံ ပူရိတံ နာမ ဟောတိ၊ တေန စ ပုရိမပစ္ဆိမပဒါနိ သိလိဋ္ဌာနိ ဟောန္တိ၊ န တသ္မိံ အဂ္ဂဟိတေတိ အာဟ ‘‘ပဒပူရဏေန ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာမတ္တမေဝါ’’တိ။ မတ္တ-သဒ္ဒေါ ဝိသေသနိဝတ္တိအတ္ထော၊ တေနဿ အနတ္ထန္တရဒီပနတာ ဒဿိတာ ဟောတိ၊ ဧဝ-သဒ္ဒေန ပန ဗျဉ္ဇနသိလိဋ္ဌတာယ ဧကန္တိကတာ။

သမိတပါပတ္တာတိ အစ္စန္တံ အနဝသေသတော သဝါသနံ သမိတပါပတ္တာ။ ဧဝဉှိ ဗာဟိရကဝိရာဂသေက္ခာသေက္ခပါပသမနတော ဘဂဝတော ပါပသမနံ ဝိသေသိတံ ဟောတိ၊ တေနာဟ ဝုတ္တဉှေတန္တိအာဒိ။ အနေကတ္ထတ္တာ နိပါတာနံ ဣဓ အနုဿဝတ္ထော အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘ခလူတိ အနုဿဝတ္ထေ နိပါတော’’တိ။ အာလပနမတ္တန္တိ ပိယာလာပဝစနမတ္တံ။ ပိယသမုဒါဟာရော ဟေတေ ‘‘ဘော’’တိ ဝါ ‘‘အာဝုသော’’တိ ဝါ ‘‘ဒေဝါနံ ပိယာ’’တိ ဝါ။ ဂေါတ္တဝသေနာတိ ဧတ္ထ ဂံ တာယတီတိ ဂေါတ္တံ။ ဂေါတမောတိ ဟိ ပဝတ္တမာနံ ဝစနံ၊ ဗုဒ္ဓိဉ္စ တာယတိ ဧကံသိကဝိသယတာယ ရက္ခတီတိ ဂေါတ္တံ။ ယထာ ဟိ ဗုဒ္ဓိ အာရမ္မဏဘူတေန အတ္ထေန ဝိနာ န ဝတ္တတိ၊ ဧဝံ အဘိဓာနံ အဘိဓေယျဘူတေန၊ တသ္မာ သော ဂေါတ္တသင်္ခါတော အတ္ထော တာနိ တာယတိ ရက္ခတီတိ ဝုစ္စတိ။ ကော ပန သောတိ? အညကုလပရမ္ပရာသာဓာရဏံ တဿ ကုလဿ အာဒိပုရိသသမုဒါဂတံ တံကုလပရိယာပန္နသာဓာရဏံ သာမညရူပန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သမဏော’’တိ ဣမိနာ သရိက္ခကဇနေဟိ ဘဂဝတော ဗဟုမတဘာဝေါ ဒဿိတော သမိတပါပတာကိတ္တနတော။ ‘‘ဂေါတမော’’တိ ဣမိနာ လောကိယဇနေဟိ ဥဠာရကုလသမ္ဘူတတာဒီပနတော။

ဥစ္စာကုလပရိဒီပနံ ဥဒိတောဒိတဝိပုလခတ္တိယကုလဝိဘာဝနတော။ သဗ္ဗခတ္တိယာနဉှိ အာဒိဘူတမဟာသမ္မတမဟာရာဇတော ပဋ္ဌာယ အသမ္ဘိန္နံ ဥဠာရတမံ သကျရာဇကုလံ။ ကေနစိ ပါရိဇုညေနာတိ ဉာတိပါရိဇုညဘောဂပါရိဇုညာဒိနာ ကေနစိ ပါရိဇုညေန ပါရိဟာနိယာ။ အနဘိဘူတော အနဇ္ဈောတ္ထတော။ တထာ ဟိ တဿ ကုလဿ န ကိဉ္စိ ပါရိဇုညံ လောကနာထဿ အဘိဇာတိယံ၊ အထ ခေါ ဝဍ္ဎိယေဝ။ အဘိနိက္ခမနေ စ တတောပိ သမိဒ္ဓတမဘာဝေါ လောကေ ပါကဋော ပညာတော။ ဣတိ ‘‘သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ ဣဒံ ဝစနံ ဘဂဝတော သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတဘာဝဒီပနံ ဝုတ္တံ မဟန္တံ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ၊ မဟန္တဉ္စ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတဘာဝသိဒ္ဓိတော။ သုန္ဒရန္တိ ဘဒ္ဒကံ။ ဘဒ္ဒကတာ စ ပဿန္တဿ ဟိတသုခါဝဟဘာဝေန ဝေဒိတဗ္ဗာတိ အာဟ အတ္ထာဝဟံ သုခါဝဟန္တိ။ တတ္ထ အတ္ထာဝဟန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကပရမတ္ထသံဟိတဟိတာဝဟံ။ သုခါဝဟန္တိ ယထာဝုတ္တတိဝိဓသုခါဝဟံ။ တထာရူပါနန္တိ တာဒိသာနံ။ ယာဒိသေဟိ ပန ဂုဏေဟိ ဘဂဝါ သမန္နာဂတော၊ တေဟိ စတုပ္ပမာဏိကဿ လောကဿ သဗ္ဗထာပိ အစ္စန္တာယ သဒ္ဓါယ ပသာဒနီယော တေသံ ယထာဘူတသဘာဝတ္တာတိ ဒဿေန္တော ယထာရူပေါတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယထာဘူတံ…ပေ…အရဟတန္တိ ဣမိနာ ဓမ္မပ္ပမာဏာနံ၊ လူခပ္ပမာဏာနဉ္စ သတ္တာနံ ဘဂဝတော ပသာဒါဝဟတံ ဒဿေတိ။ တံ ဒဿနေနေဝ စ ဣတရေသမ္ပိ အတ္ထတော ပသာဒါဝဟတာ ဒဿိတာ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ တဒဝိနာဘာဝတော။ ဒဿနမတ္တမ္ပိ သာဓု ဟောတီတိ ဧတ္ထ ကောသိယသကုဏဝတ္ထုံ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁၄၄၊ ခု။ ပါ။ အဋ္ဌ။ ၁၀) ကထေတဗ္ဗံ။

အမ္ဗဋ္ဌမာဏဝကထာဝဏ္ဏနာ

၂၅၆။ မန္တေ ပရိဝတ္တေတီတိ ဝေဒေ သဇ္ဈာယတိ၊ ပရိယာပုဏာတီတိ အတ္ထော။ မန္တေ ဓာရေတီတိ ယထာအဓီတေ မန္တေ အသမ္မုဋ္ဌေ ကတွာ ဟဒယေ ဌပေတိ ဩဋ္ဌပဟတကရဏဝသေန၊ န အတ္ထဝိဘာဝနဝသေန။

သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနန္တိ ဧတ္ထ ဝစနီယဝါစကဘာဝေန အတ္ထံ သဒ္ဒဉ္စ နိခဍတိ ဘိန္ဒတိ ဝိဘဇ္ဇ ဒဿေတီတိ နိခဏ္ဍု၊ သာ ဧဝ ဣဓ ခ-ကာရဿ ဃ-ကာရံ ကတွာ ‘‘နိဃဏ္ဍူ’’တိ ဝုတ္တော။ ကိဋယတိ ဂမေတိ ဉာပေတိ ကိရိယာဒိဝိဘာဂံ၊ တံ ဝါ အနဝသေသပရိယာဒါနတော ဂမေန္တော ပူရေတီတိ ကေဋုဘံ။ ဝေဝစနပ္ပကာသကန္တိ ပရိယာယသဒ္ဒဒီပကံ၊ ဧကေကဿ အတ္ထဿ အနေကပရိယာယဝစနဝိဘာဝကန္တိ အတ္ထော။ နိဒဿနမတ္တဉ္စေတံ အနေကေသမ္ပိ အတ္ထာနံ ဧကသဒ္ဒဝစနီယတာဝိဘာဝနဝသေနပိ တဿ ဂန္ထဿ ပဝတ္တတ္တာ။ ဝစီဘေဒါဒိလက္ခဏာ ကိရိယာ ကပ္ပီယတိ ဧတေနာတိ ကိရိယာကပ္ပော၊ သော ပန ဝဏ္ဏပဒသမ္ဗန္ဓပဒတ္ထာဒိဝိဘာဂတော ဗဟုဝိကပ္ပောတိ အာဟ ‘‘ကိရိယာကပ္ပဝိကပ္ပော’’တိ။ ဣဒဉ္စ မူလကိရိယာကပ္ပဂန္ထံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သော ဟိ သတသဟဿပရိမာဏော နယစရိယာဒိပကရဏံ။ ဌာနကရဏာဒိဝိဘာဂတော ၊ နိဗ္ဗစနဝိဘာဂတော စ အက္ခရာ ပဘေဒီယန္တိ ဧတေဟီတိ အက္ခရပ္ပဘေဒါ၊ သိက္ခာနိရုတ္တိယော။ ဧတေသန္တိ ဝေဒါနံ။

တေ ဧဝ ဝေဒေ ပဒသော ကာယတီတိ ပဒကော။ တံ တံ သဒ္ဒံ တဒတ္ထဉ္စ ဗျာကရောတိ ဗျာစိက္ခတိ ဧတေနာတိ ဗျာကရဏံ၊ သဒ္ဒသတ္ထံ။ အာယတိံ ဟိတံ တေန လောကော န ယတတိ န ဤဟတီတိ လောကာယတံ။ တဉှိ ဂန္ထံ နိဿာယ သတ္တာ ပုညကိရိယာယ စိတ္တမ္ပိ န ဥပ္ပာဒေန္တိ။

ဝယတီတိ ဝယော၊ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနေသု ကတ္ထစိ အပရိကိလမန္တော အဝိတ္ထာယန္တော တေ ဂန္ထေ သန္ဓာရေတိ ပူရေတီတိ အတ္ထော။ ဒွေ ပဋိသေဓာ ပကတိံ ဂမေန္တီတိ ဒဿေန္တော ‘‘အဝယော န ဟောတီ’’တိ ဝတွာ တတ္ထ အဝယံ ဒဿေတုံ ‘‘အဝယော နာမ…ပေ… န သက္ကောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အနုညာတော’’တိ ပဒဿ ကမ္မသာဓနဝသေန၊ ‘‘ပဋိညာတော’’တိ ပန ပဒဿ ကတ္တုသာဓနဝသေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဒဿေန္တော ‘‘အာစရိယေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ အာစရိယပရမ္ပရာဘတံ အာစရိယကံ။ ဂရူတိ ဘာရိယံ အတ္တာနံ တတော မောစေတွာ ဂမနံ ဒုက္ကရံ ဟောတိ။ အနတ္ထောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ နိန္ဒာဗျာရောသဥပါရမ္ဘာဒိ။

၂၅၇။ ‘‘အဗ္ဘုဂ္ဂတော’’တိ ဧတ္ထ အဘိသဒ္ဒယောဂေန ဣတ္ထမ္ဘူတာချာနတ္ထဝသေနေဝ ဥပယောဂဝစနံ။

၂၅၈။ လက္ခဏာနီတိ လက္ခဏဒီပနာနိ မန္တပဒါနိ။ အန္တရဓာယန္တီတိ န ကေဝလံ လက္ခဏမန္တာနိယေဝ၊ အထ ခေါ အညာနိပိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဉာဏဗလာဘာဝေန အနုက္ကမေန အန္တရဓာယန္တိ။ တထာ ဟိ ဝဒန္တိ ‘‘ဧကသတံ အဒ္ဓရိယံ သာခါ သဟဿဝတ္တကော သာမာ’’တိအာဒိ။ ပဏိဓိ…ပေ… မဟတောတိ ဧတ္ထ ပဏိဓိမဟတော သမာဒါနမဟတောတိ အာဒိနာ ပစ္စေကံ မဟန္တ-သဒ္ဒေါ ယောဇေတဗ္ဗော။ ပဏိဓိမဟန္တတာဒိ စဿ ဗုဒ္ဓဝံသစရိယာပိဋကဝဏ္ဏနာဒိဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ နိဋ္ဌာတိ နိပ္ဖတ္တိယော။ ဘဝဘေဒေတိ ဘဝဝိသေသေ။ ဣတော စ ဧတ္တော စ ဗျာပေတွာ ဌိတတာ ဝိသဋဘာဝေါ။

ဇာတိသာမညတောတိ လက္ခဏဇာတိယာ လက္ခဏဘာဝမတ္တေန သမာနဘာဝတော။ ယထာ ဟိ ဗုဒ္ဓါနံ လက္ခဏာနိ သုဝိသဒါနိ၊ သုပရိဗျတ္တာနိ၊ ပရိပုဏ္ဏာနိ စ ဟောန္တိ၊ န ဧဝံ စက္ကဝတ္တီနံ၊ တေနာဟ ‘‘န တေဟေဝ ဗုဒ္ဓါ ဟောတီ’’တိ။ အဘိရူပတာ၊ ဒီဃာယုကတာ၊ အပ္ပာတင်္ကတာ၊ ဗြာဟ္မဏာဒီနံ ပိယမနာပတာတိ ဣမေဟိ စတူဟိ အစ္ဆရိယသဘာဝေဟိ။ ဒါနံ၊ ပိယဝစနံ၊ အတ္ထစရိယာ၊ သမာနတ္တတာတိ ဣမေဟိ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ။ ရဉ္ဇနတောတိ ပီတိဇနနတော။ စက္ကံ စက္ကရတနံ ဝတ္တေတိ ပဝတ္တေတီတိ စက္ကဝတ္တီ။ သမ္ပတ္တိစက္ကေဟိ သယံ ဝတ္တတိ၊ တေဟိ စ ပရံ သတ္တနိကာယံ ဝတ္တေတိ ပဝတ္တေတီတိ စက္ကဝတ္တီ။ ပရဟိတာဝဟော ဣရိယာပထစက္ကာနံ ဝတ္တော ဝတ္တနံ ဧတဿ၊ ဧတ္ထာတိ ဝါ စက္ကဝတ္တီ။ အပ္ပဋိဟတံ ဝါ အာဏာသင်္ခါတံ စက္ကံ ဝတ္တေတီတိ စက္ကဝတ္တီ။ ခတ္တိယမဏ္ဍလာဒိသညိတံ စက္ကံ သမူဟံ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေတီတိ စက္ကဝတ္တီ စက္ကဝတ္တိဝတ္တသင်္ခါတံ ဓမ္မံ စရတိ၊ စက္ကဝတ္တိဝတ္တသင်္ခါတော ဓမ္မော ဧတသ္မိံ အတ္ထီတိ ဝါ ဓမ္မိကော။ ဓမ္မတော အနပေတတ္တာ ဓမ္မော ရဉ္ဇနဋ္ဌေန ရာဇာတိ ဓမ္မရာဇာ။ ‘‘ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘စာတုရန္တော’’တိ ပဒံ စတုဒီပိဿရတံ ဝိဘာဝေတီတိ အာဟ ‘‘စတုသမုဒ္ဒအန္တာယာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ‘‘စတုဒ္ဒီပဝိဘူသိတာယာ’’တိ အဝတွာ ‘‘စတုဗ္ဗိဓာ’’တိ ဝိဓဂ္ဂဟဏံ တံတံပရိတ္တဒီပါနမ္ပိ သင်္ဂဟတ္ထန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကောပါဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ကာမမောဟမာနမဒါဒိကေ သင်္ဂဏှာတိ။ ဝိဇိတာဝီတိ ဝိဇိတဝါ။ ကေနစိ အကမ္ပိယဋ္ဌေန ဇနပဒေ ထာဝရိယပ္ပတ္တော၊ ဒဠှဘတ္တိဘာဝတော ဝါ၊ ဇနပဒေါ ထာဝရိယံ ပတ္တော ဧတ္ထာတိ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော။

စိတ္တီကတဘာဝါဒိနာပိ (ခု။ ပါ။ အဋ္ဌ။ ၃၊ ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၃၃၊ သု။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၂၆၊ မဟာနိ။ အဋ္ဌ။ ၅၀) စက္ကဿ ရတနဋ္ဌော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ ရတိနိမိတ္တတာယ ဝါ စိတ္တီကတာဒိဘာဝဿ ရတိဇနနဋ္ဌေန ဧကသင်္ဂဟတာယ ဝိသုံ အဂ္ဂဟဏံ။ ဣမေဟိ ပန ရတနေဟိ ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ယံ ယမတ္ထံ ပစ္စနုဘောတိ၊ တံ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဣမေသု ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဇိတံ ဇိနာတိ မဟေသက္ခတာသံဝတ္တနိယကမ္မနိဿန္ဒဘာဝတော။ ဝိဇိတေ ယထာသုခံ အနုဝိစရတိ ဟတ္ထိရတနံ အဿရတနဉ္စ အဘိရုဟိတွာ တေသံ အာနုဘာဝေန အန္တောပါတရာသေယေဝ သမုဒ္ဒပရိယန္တံ ပထဝိံ အနုသံယာယိတွာ ရာဇဓာနိမေဝ ပစ္စာဂမနတော။ ပရိဏာယကရတနေန ဝိဇိတမနုရက္ခတိ တေန တတ္ထ တတ္ထ ကာတဗ္ဗကိစ္စဿ သံဝိဓာနတော။ အဝသေသေဟီတိ မဏိရတနဣတ္ထိရတနဂဟပတိရတနေဟိ။ တတ္ထ မဏိရတနေန ယောဇနပ္ပမာဏေ ပဒေသေ အန္ဓကာရံ ဝိဓမိတွာ အာလောကဒဿနာဒိနာ သုခမနုဘဝတိ၊ ဣတ္ထိရတနေန အတိက္ကန္တမာနုသကရူပသမ္ပတ္တိဒဿနာဒိဝသေန၊ ဂဟပတိရတနေန ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတမဏိကနကရဇတာဒိဓနပဋိလာဘဝသေန။

ဥဿာဟသတ္တိယောဂေါ တေန ကေနစိ အပ္ပဋိဟတာဏာစက္ကဘာဝသိဒ္ဓိတော ပစ္ဆိမေနာတိ ပရိဏာယကရတနေန။ တဉှိ သဗ္ဗရာဇကိစ္စေသု ကုသလံ အဝိရဇ္ဈနယောဂံ၊ တေနာဟ ‘‘မန္တသတ္တိယောဂေါ’’တိ ။ ဟတ္ထိအဿရတနာနံ မဟာနုဘာဝတာယ ကောသသမ္ပတ္တိယာပိ ပဘာဝသမ္ပတ္တိသိဒ္ဓိတော ‘‘ဟတ္ထိ…ပေ… ယောဂေါ’’တိ ဝုတ္တံ။ (ကောသော ဟိ နာမ သတိ ဥဿာဟသမ္ပတ္တိယံ ဒုဂ္ဂံ တေဇံ ကုသုမောရံ ပရက္ကမံ ပဗ္ဗတောမုခံ အမောသပဟရဏံ) တိဝိဓသတ္တိယောဂဖလံ ပရိပုဏ္ဏံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ သေသေဟီတိ သေသေဟိ ပဉ္စဟိ ရတနေဟိ။

အဒေါသကုသလမူလဇနိတကမ္မာနုဘာဝေနာတိ အဒေါသသင်္ခါတေန ကုသလမူလေန သဟဇာတာဒိပစ္စယဝသေန ဥပ္ပာဒိတကမ္မဿ အာနုဘာဝေန သမ္ပဇ္ဇန္တိ သောမ္မတရရတနဇာတိကတ္တာ။ မဇ္ဈိမာနိ မဏိဣတ္ထိဂဟပတိရတနာနိ။ အလောဘ…ပေ… ကမ္မာနုဘာဝေန သမ္ပဇ္ဇန္တိ ဥဠာရဿ ဓနဿ၊ ဥဠာရဓနပဋိလာဘကာရဏဿ စ ပရိစ္စာဂသမ္ပဒါဟေတုကတ္တာ။ ပစ္ဆိမန္တိ ပရိဏာယကရတနံ။ တဉှိ အမောဟ…ပေ… ကမ္မာနုဘာဝေန သမ္ပဇ္ဇတိ မဟာပညေနေဝ စက္ကဝတ္တိရာဇကိစ္စဿ ပရိဏေတဗ္ဗတ္တာ။ ဥပဒေသော နာမ သဝိသေသံ သတ္တန္နံ ရတနာနံ ဝိစာရဏဝသေန ပဝတ္တော ကထာဗန္ဓော။

သရဏတော ပဋိပက္ခဝိဓမနတော သူရာ၊ တေနာဟ ‘‘အဘီရုကဇာတိကာ’’တိ။ အသုရေ ဝိဇိနိတွာ ဌိတတ္တာ ဝီရော၊ သက္ကော ဒေဝါနံ ဣန္ဒော။ တဿ အင်္ဂံ ဒေဝပုတ္တော သေနင်္ဂဘာဝတောတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဝီရင်္ဂရူပါတိ ဒေဝပုတ္တသဒိသကာယာ’’တိ။ ‘‘ဧကေ’’တိ သာရသမာသာစရိယမာဟ။ သဘာဝေါတိ သဘာဝဘူတော အတ္ထော။ ဝီရကာရဏန္တိ ဝီရဘာဝကာရဏံ။ ဝီရိယမယသရီရာ ဝိယာတိ သဝိဂ္ဂဟဝီရိယသဒိသာ၊ သဝိဂ္ဂဟံ စေ ဝီရိယံ သိယာ တံသဒိသာတိ အတ္ထော။ နနု ရညော စက္ကဝတ္တိဿ ပဋိသေနာ နာမ နတ္ထိ၊ ယ’မဿ ပုတ္တာ ပမဒ္ဒေယျုံ၊ အထ ကသ္မာ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာတိ ဝုတ္တန္တိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ သစေတိအာဒိ၊ တေန ပရသေနာ ဟောတု ဝါ မာ ဝါ တေ ပန ဧဝံ မဟာနုဘာဝါတိ ဒဿေတိ။ ဓမ္မေနာတိ ကတုပစိတေန အတ္တနော ပုညဓမ္မေန။ တေန ဟိ သဉ္စောဒိတာ ပထဝိယံ သဗ္ဗရာဇာနော ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ‘‘သွာဂတံ တေ မဟာရာဇာ’’တိ အာဒိံ ဝတွာ အတ္တနော ရဇ္ဇံ ရညော စက္ကဝတ္တိဿ နိယျာတေန္တိ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သော ဣမံ…ပေ… အဇ္ဈာဝသတီ’’တိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန တဿ ယထာဝုတ္တဿ ဓမ္မဿ စိရတရံ ဝိပစ္စိတုံ ပစ္စယဘူတံ စက္ကဝတ္တိဝတ္တသမုဒါဂတံ ပယောဂသမ္ပတ္တိသင်္ခါတံ ဓမ္မံ ဒဿေတုံ ‘‘ပါဏော န ဟန္တဗ္ဗောတိအာဒိနာ ပဉ္စသီလဓမ္မေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉှိ ‘‘အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေနာ’’တိ ဣဒံ ဝစနံ သုဋ္ဌုတရံ သမတ္ထိတံ ဟောတီတိ။ ယသ္မာ ရာဂါဒယော ပါပဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ သတ္တသန္တာနံ ဆာဒေတွာ ပရိယောနန္ဓိတွာ တိဋ္ဌန္တိ ကုသလပ္ပဝတ္တိံ နိဝါရေန္တိ၊ တသ္မာ တေ ‘‘ဆဒနာ၊ ဆဒါ’’တိ စ ဝုတ္တာ။ ဝိဝဋေတွာတိ ဝိဂမေတွာ။ ပူဇာရဟတာ ဝုတ္တာ ‘‘အရဟတီတိ အရဟ’’န္တိ။ တဿာ ပူဇာရဟတာယ။ ယသ္မာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ၊ တသ္မာ အရဟန္တိ။ ဗုဒ္ဓတ္တဟေတုဘူတာ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒတာ ဝုတ္တာ သဝါသနသဗ္ဗကိလေသပ္ပဟာနပုဗ္ဗကတ္တာ ဗုဒ္ဓဘာဝဿ။

အရဟံဝဋ္ဋာဘာဝေနာတိ ဖလေန ဟေတုအနုမာနဒဿနံ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဆဒနာဘာဝေနာတိ ဟေတုနာ ဖလာနုမာနဒဿနံ။ ဟေတုဒွယံ ဝုတ္တံ ‘‘ဝိဝဋ္ဋော ဝိစ္ဆဒေါ စာ’’တိ။ ဒုတိယေန ဝေသာရဇ္ဇေနာတိ ‘‘ခီဏာသဝဿ တေ ပဋိဇာနတော’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တေန ဝေသာရဇ္ဇေန။ ပုရိမသိဒ္ဓီတိ ပုရိမဿ ပဒဿ အတ္ထသိဒ္ဓီတိ အတ္ထော။ ပဌမေနာတိ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ တေ ပဋိဇာနတော’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၁၅၀၊ အ။ နိ။ ၄။၈) ဝုတ္တေန ဝေသာရဇ္ဇေန။ ဒုတိယသိဒ္ဓီတိ ဒုတိယဿ ပဒဿ အတ္ထသိဒ္ဓိ၊ ဗုဒ္ဓတ္ထသိဒ္ဓီတိ အတ္ထော။ တတိယစတုတ္ထေဟီတိ ‘‘ယေ ခေါ ပန တေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ’’တိအာဒိနာ၊ (မ။ နိ။ ၁။၁၅၀၊ အ။ နိ။ ၄။၈) ‘‘ယဿ ခေါ ပန တေ အတ္ထာယာ’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၁၅၀၊ အ။ နိ။ ၄။၈) စ ဝုတ္တေဟိ တတိယစတုတ္ထေဟိ ဝေသာရဇ္ဇေဟိ။ တတိယသိဒ္ဓီတိ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒနတာသိဒ္ဓိ ယာထာဝတော အန္တရာယိကနိယျာနိကဓမ္မာပဒေသေန ဟိ သတ္ထု ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒနဘာဝေါ လောကေ ပါကဋော အဟောသိ။ ပုရိမံ ဓမ္မစက္ခုန္တိ ပုရိမပဒံ ဘဂဝတော ဓမ္မစက္ခုံ သာဓေတိ ကိလေသာရီနံ၊ သံသာရစက္ကဿ စ အရာနံ ဟတဘာဝဒီပနတော။ ဒုတိယံ ပဒံ ဗုဒ္ဓစက္ခုံ သာဓေတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿေဝ တံသဗ္ဘာဝတော။ တတိယံ ပဒံ သမန္တစက္ခုံ သာဓေတိ သဝါသနသဗ္ဗကိလေသပ္ပဟာနဒီပနတော။ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဟိ ဝတွာ ‘‘ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ’’တိ ဝစနံ ဗုဒ္ဓဘာဝါဝဟမေဝ သဗ္ဗကိလေသပ္ပဟာနံ ဝိဘာဝေတိ။ ‘‘သူရဘာဝ’’န္တိ လက္ခဏဝိဘာဝနေ ဝိသဒဉာဏတံ။

၂၅၉။ ဧဝံဘောတိ ဧတ္ထ ဧဝန္တိ ဝစနသမ္ပဋိစ္ဆနေ နိပါတော။ ဝစနသမ္ပဋိစ္ဆနဉ္စေတ္ထ ‘‘တထာ မယံ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဝေဒိဿာမ၊ တွံ မန္တာနံ ပဋိဂ္ဂဟေတာ’’တိ စ ဧဝံ ပဝတ္တဿ ပေါက္ခရသာတိနော ဝစနဿ သမ္ပဋိဂ္ဂဟောတိ အာဟ။ ‘‘သောပိ တာယာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ တာယာတိ တာယ ယထာဝုတ္တာယ သမုတ္တေဇနာယ။ အယာနဘူမိန္တိ ယာနဿ အဘူမိံ။ ဒိဝါပဓာနိကာတိ ဒိဝါပဓာနာနုယုဉ္ဇနကာ။

၂၆၀။ ယဒိပိ ပုဗ္ဗေ အမ္ဗဋ္ဌကုလံ အပ္ပညာတံ၊ တဒါ ပန ပညာယတီတိ အာဟ ‘‘တဒါ ကိရာ’’တိအာဒိ။ အတုရိတောတိ အဝေဂါယန္တော။

၂၆၁။ ယထာ ခမနီယာဒီနိ ပုစ္ဆန္တောတိ ယထာ ဘဂဝါ ‘‘ကစ္စိ ဝေါ မာဏဝါ ခမနီယံ၊ ကစ္စိ ယာပနီယ’’န္တိအာဒိနာ ခမနီယာဒီနိ ပုစ္ဆန္တော တေဟိ မာဏဝေဟိ သဒ္ဓိံ ပဌမံ ပဝတ္တမောဒေါ အဟောသိ ပုဗ္ဗဘာသိတာယ တဒနုကရဏေန ဧဝံ တေပိ မာဏဝါ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမပ္ပဝတ္တမောဒါ အဟေသုန္တိ ယောဇနာ။ တံ ပန သမပ္ပဝတ္တမောဒတံ ဥပမာယ ဒဿေတုံ ‘‘သီတောဒကံ ဝိယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သမ္မောဒိတန္တိ သံသန္ဒိတံ။ ဧကီဘာဝန္တိ သမ္မောဒနကိရိယာယ သမာနတံ ။ ခမနီယန္တိ ‘‘ဣဒံ စတုစက္ကံ နဝဒွါရံ သရီရယန္တံ ဒုက္ခဗဟုလတာယ သဘာဝတော ဒုဿဟံ ကစ္စိ ခမိတုံ သက္ကုဏေယျ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တိ၊ ယာပနီယန္တိ အာဟာရာဒိပစ္စယပဋိဗဒ္ဓဝုတ္တိကံ စိရပ္ပဗန္ဓသင်္ခါတာယ ယာပနာယ ကစ္စိ ယာပေတုံ သက္ကုဏေယျံ။ သီသရောဂါဒိအာဗာဓာဘာဝေန ကစ္စိ အပ္ပာဗာဓံ၊ ဒုက္ခဇီဝိကာဘာဝေန ကစ္စိ အပ္ပာတင်္ကံ၊ တံတံကိစ္စကရဏေ ဥဋ္ဌာနသုခတာယ ကစ္စိ လဟုဋ္ဌာနံ၊ တဒနုရူပဗလယောဂတော ကစ္စိ ဗလံ၊ သုခဝိဟာရသဗ္ဘာဝေန ကစ္စိ ဖာသုဝိဟာရော အတ္ထီတိ သဗ္ဗတ္ထ ကစ္စိ-သဒ္ဒံ ယောဇေတွာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဗလပ္ပတ္တာ ပီတိ ပီတိယေဝ။ တရုဏပီတိ ပါမောဇ္ဇံ။ သမ္မောဒနံ ဇနေတိ ကရောတီတိ သမ္မောဒနိကံ တဒေဝ သမ္မောဒနီယံ။ သမ္မောဒိတဗ္ဗတော သမ္မောဒနီယန္တိ ဣဒံ ပန အတ္ထံ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘သမ္မောဒိတုံ ယုတ္တဘာဝတော’’တိ။ သရိတဗ္ဗဘာဝတော အနုဿရိတဗ္ဗဘာဝတော ‘‘သရဏီယ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘သာရဏီယ’’န္တိ ဒီဃံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ‘‘သုယျမာနသုခတော’’တိ အာပါထမဓုရတမာဟ၊ ‘‘အနုဿရိယမာနသုခတော’’တိ ဝိမဒ္ဒရမဏီယတံ။ ‘‘ဗျဉ္ဇနပရိသုဒ္ဓတာယာ’’တိ သဘာဝနိရုတ္တိဘာဝေန တဿာ ကထာယ ဝစနစာတုရိယမာဟ၊ ‘‘အတ္ထပရိသုဒ္ဓတာယာ’’တိ အတ္ထဿ နိရုပက္ကိလေသတံ။ အနေကေဟိ ပရိယာယေဟီတိ အနေကေဟိ ကာရဏေဟိ။

အပသာဒေဿာမီတိ မင်္ကုံ ကရိဿာမိ။ ကဏ္ဌေ ဩလမ္ဗေတွာတိ ဥဘောသု ခန္ဓေသု သာဋကံ အာသဇ္ဇေတွာ ကဏ္ဌေ ဩလမ္ဗိတွာ။ ဒုဿကဏ္ဏံ ဂဟေတွာတိ နိဝတ္ထသာဋကဿ ဒသာကောဋိံ ဧကေန ဟတ္ထေန ဂဟေတွာ။ စင်္ကမံ အဘိရုဟိတွာတိ စင်္ကမိတုံ အာရဘိတွာ။ ဓာတုသမတာတိ ရသာဒိဓာတူနံ သမာဝတ္ထတာ၊ အရောဂတာတိ အတ္ထော။ အနာစာရဘာဝသာရဏီယန္တိ အနာစာရဘာဝေန သရဏီယံ။ ‘‘အနာစာရော ဝတာယ’’န္တိ သရိတဗ္ဗကံ။

၂၆၂။ ‘‘ဘဝဂ္ဂံ ဂဟေတုကာမော ဝိယာ’’တိအာဒိ အသက္ကုဏေယျတ္တာ ဒုက္ကရံ ကိစ္စံ အာရဘတီတိ ဒဿေတုံ ဝုတ္တံ။ အသက္ကုဏေယျဉှေတံ သဒေဝကေနာပိ လောကေန၊ ယဒိဒံ ဘဂဝတော အပသာဒနံ၊ တေနာဟ ‘‘အဋ္ဌာနေ ဝါယမတီ’’တိ။ အယံ ဗာလော ‘‘မယိ ကိဉ္စိ အကထေန္တေ မယာ သဒ္ဓိံ ကထေတုမ္ပိ န ဝိသဟတီ’’တိ မာနမေဝ ပဂ္ဂဏှိဿတိ၊ ကထေန္တေ ပန ကထာပသင်္ဂေနဿ ဇာတိဂေါတ္တေ ဝိဘာဝိတေ မာနနိဂ္ဂဟော ဘဝိဿတီတိ ဘဂဝါ ‘‘ဧဝံ နု တေ’’တိအာဒိမာဟ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ’’တိအာဒိ။ အာစာရသမာစာရသိက္ခာပနေန အာစရိယာ၊ တေသံ ပန အာစရိယာနံ ပကဋ္ဌာ အာစရိယာတိ ပါစရိယာ ယထာ ပပိတာမဟောတိ၊ တေနာဟ ‘‘အာစရိယေဟိ စ တေသံ ပါစရိယေဟိ စာ’’တိ။

ပဌမဣဗ္ဘဝါဒဝဏ္ဏနာ

၂၆၃။ တီသု ဣရိယာပထေသူတိ ဌာနဂမနနိသဇ္ဇာသု။ ကထာပဠာသန္တိ ကထာဝသေန ယုဂဂ္ဂါဟံ။ သယာနေန အာစရိယေန သဒ္ဓိံ သယာနဿ ကထာ နာမ အာစာရော န ဟောတိ၊ တံ ဣတရေဟိ သဒိသံ ကတွာ ကထနံ ဣဓ ကထာပဠာသော။

တဿ ပန ယံ အနာစာရဘာဝဝိဘာဝနံ သတ္ထာရာ အမ္ဗဋ္ဌေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တေန ကတံ၊ တံ သင်္ဂီတိအနာရုဠှံ ပရမ္ပရာဘတန္တိ ဥပရိ ပါဠိယာ သမ္ဗန္ဓဘာဝေန ဒဿေန္တော ‘‘တတော ကိရာ’’တိအာဒိမာဟ။ မုဏ္ဍကာ သမဏကာတိ စ ဂရဟာယံ က-သဒ္ဒေါ၊ တေနာဟ ‘‘ဟီဠေန္တော’’တိ။ ဣဘဿ ပယောဂေါ ဣဘော ဥတ္တရပဒလောပေန၊ တံ ဣဘံ အရဟန္တီတိ ဣဗ္ဘာ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယထာ ဣဘော ဟတ္ထိဝါဟနဘူတော ပရဿ ဝသေန ဝတ္တတိ၊ န အတ္တနော၊ ဧဝံ ဧတေပိ ဗြာဟ္မဏာနံ သုဿုသကာ သုဒ္ဒါ ပရဿ ဝသေန ဝတ္တန္တိ၊ န အတ္တနော၊ တသ္မာ ဣဘသဒိသပယောဂတာယ ဣဗ္ဘာတိ။ တေ ပန ကုဋုမ္ဗိကတာယ ဃရဝါသိနော ဃရဿာမိကာ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ဂဟပတိကာ’’တိ။ ကဏှာတိ ကဏှဇာတိကာ။ ဒိဇာ ဧဝ ဟိ သုဒ္ဓဇာတိကာ၊ န ဣတရေတိ တဿ အဓိပ္ပာယော၊ တေနာဟ ‘‘ကာဠကာ’’တိ။ မုခတော နိက္ခန္တာတိ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗပုရိသာ ဗြဟ္မုနော မုခတော နိက္ခန္တာ၊ အယံ တေသံ ပဌမုပ္ပတ္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ‘‘သမဏာ ပိဋ္ဌိပါဒတော’’တိ ဣဒံ ပနဿ ‘‘မုခတော နိက္ခန္တာ’’တိအာဒိဝစနတောပိ အတိဝိယ အသမဝေက္ခိတဝစနံ စတုဝဏ္ဏပရိယာပန္နဿေဝ သမဏဘာဝသမ္ဘဝတော။ အနိယမေတွာတိ အဝိသေသေတွာ၊ အနုဒ္ဒေသိကဘာဝေနာတိ အတ္ထော။

မာနုဿယဝသေန ကထေတီတိ မာနုဿယံ အဝဿာယ အတ္တာနံ ဥက္ကံသေန္တော၊ ပရေ စ ဝမ္ဘေန္တော ‘‘မုဏ္ဍကာ’’တိ အာဒိံ ကထေတိ။ ဇာနာပေမီတိ ဇာတိဂေါတ္တဿ ပမာဏံ ယာထာဝတော ဝိဘာဝနေန ပမာဏံ ဇာနာပေမီတိ။ အတ္ထော ဧတဿ အတ္ထီတိ အတ္ထိကံ ဒဏ္ဍိကဉာယေန။

‘‘ယာယေဝ ခေါ ပနတ္ထာယာ’’တိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန ဝုတ္တန္တိ ဝဒန္တိ၊ တံ ပရတော ‘‘ပုရိသလိင်္ဂဝသေနေဝါ’’တိ ဝက္ခမာနတ္တာ ယုတ္တံ။ ယာယ အတ္ထာယာတိ ဝါ ပုလ္လိင်္ဂဝသေနေဝ တဒတ္ထေ သမ္ပဒါနဝစနံ၊ ယဿ အတ္ထဿ အတ္ထာယာတိ အတ္ထော။ အဿာတိ အမ္ဗဋ္ဌဿ ဒဿေတွာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အညေသန္တိ အညေသံ သာဓုရူပါနံ။ သန္တိကံ အာဂတာနန္တိ ဂုရုဋ္ဌာနိယာနံ သန္တိကံ ဥပဂတာနံ။ ဝတ္တန္တိ တေဟိ စရိတဗ္ဗအာစာရံ။ အသိက္ခိတောတိ အာစာရံ အသိက္ခိတော။ တတော ဧဝ အပ္ပဿုတော။ ဗာဟုသစ္စဉှိ နာမ ယာဝဒေဝ ဥပသမတ္ထံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ၊ တဒဘာဝတော အမ္ဗဋ္ဌော အပ္ပဿုတော အသိက္ခိတော ‘‘အဝုသိတော’’တိ ဝိညာယတိ၊ တေနာဟ ‘‘ဧတဿ ဟီ’’တိအာဒိ။

၂၆၄။ ကောဓဝသစိတ္တတာယ အသကမနော။ မာနနိမ္မဒနတ္ထန္တိ မာနဿ နိမ္မဒနတ္ထံ။ ဥဂ္ဂိလေတွာတိ သိနေဟပါနေန ကိလိန္နံ ဥဗ္ဗမနံ ကတွာ။ ဂေါတ္တေန ဂေါတ္တန္တိ တေန ဝုတ္တေန ပုရာတနဂေါတ္တေန ဣဒါနိ တံ တံ အနဝဇ္ဇသညိတံ ဂေါတ္တံ သာဝဇ္ဇတော ဥဋ္ဌာပေတွာ ဥဒ္ဓရိတွာ။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တတ္ထ ဂေါတ္တံ အာဒိပုရိသဝသေန၊ ကုလာပဒေါသော၊ တဒနွယေ ဥပ္ပန္နအဘိညာတပုရိသဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော ယထာ ‘‘အာဒိစ္စော၊ မဃဒေဝေါ’’တိ။ ဂေါတ္တမူလဿ ဂါရယှတာယ အမာနဝတ္ထုဘာဝပဝေဒနတော ‘‘မာနဒ္ဓဇံ မူလေ ဆေတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဃဋ္ဋေန္တောတိ ဩမသန္တော။

ယသ္မိံ မာနုဿယကောဓုဿယာ အညမညူပတ္ထဒ္ဓါ၊ သော ‘‘စဏ္ဍော’’တိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘စဏ္ဍာတိ မာနနိဿိတကောဓယုတ္တာ’’တိ။ ခရာတိ စိတ္တေန၊ ဝါစာယ စ ကက္ခဠာ။ လဟုကာတိ တရုဏာ။ ဘဿာတိ ‘‘သာဟသိကာ’’တိ ကေစိ ဝဒန္တိ၊ ‘‘သာရမ္ဘကာ’’တိ အပရေ။ သမာနာတိ ဟောန္တာ၊ ဘဝမာနာတိ အတ္ထောတိ အာဟ ‘‘သန္တာတိ ပုရိမပဒဿေဝ ဝေဝစန’’န္တိ။ န သက္ကရောန္တီတိ သက္ကာရံ န ကရောန္တိ။ အပစိတိကမ္မန္တိ ပဏိပါတကမ္မ နာနုလောမန္တိ အတ္တနော ဇာတိယာ န အနုစ္ဆဝိကန္တိ အတ္ထော။

ဒုတိယဣဗ္ဘဝါဒဝဏ္ဏနာ

၂၆၅။ ကာမံ သကျရာဇကုလေ ယော သဗ္ဗေသံ ဗုဒ္ဓတရော သမတ္ထော စ၊ သော ဧဝ အဘိသေကံ လဘတိ၊ ဧကစ္စော ပန အဘိသိတ္တော သမာနော ‘‘ဣဒံ ရဇ္ဇံ နာမ ဗဟုကိစ္စံ ဗဟုဗျာပါရ’’န္တိ တတော နိဗ္ဗိဇ္ဇ ရဇ္ဇံ ဝယသာ အနန္တရဿ နိယျာတေတိ၊ ကဒါစိ သောပိ အညဿာတိ တာဒိသေ သန္ဓာယာဟ ‘‘သကျာတိ အဘိသိတ္တရာဇာနော’’တိ။ ကုလဝံသံ ဇာနန္တီတိ ကဏှာယနတော ပဋ္ဌာယ ပရမ္ပရာဂတံ အနုဿဝဝသေန ဇာနန္တိ။ ကုလာဘိမာနိနော ဟိ ယေဘုယျေန ပရေသံ ဥစ္စာဝစံ ကုလံ တထာ တထာ ဥဒါဟရန္တိ၊ အတ္တနော စ ကုလဝံသံ ဇာနန္တိ၊ ဧဝံ အမ္ဗဋ္ဌောပိ။ တထာ ဟိ သော ပရတော ဘဂဝတာ ပုစ္ဆိတော ဝဇိရပါဏိဘယေန ယာထာဝတော ကထေသိ။

တတိယဣဗ္ဘဝါဒဝဏ္ဏနာ

၂၆၆။ ခေတ္တလေဍ္ဍူနန္တိ ခေတ္တေ ကသနဝသေန နင်္ဂလေန ဥဋ္ဌာပိတလေဍ္ဍူနံ။ ‘‘လဋုကိကာ’’ ဣစ္စေဝ ပညာတာ ခုဒ္ဒကသကုဏိကာ လဋုကိကောပမဝဏ္ဏနာယံ ‘‘စာတကသကုဏိကာ’’တိ (မ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၁၅၀) ဝုတ္တာ။ ကောဓဝသေန လဂ္ဂိတုန္တိ ဥပနယှိတုံ၊ အာဃာတံ ဗန္ဓိတုန္တိ အတ္ထော။ ‘‘အမှေ ဟံသကောဉ္စမောရသမေ ကရောတီ’’တိ ဣမိနာ ‘‘န တံ ကောစိ ဟံသော ဝါ’’တိအာဒိဝစနံ သင်္ဂီတိံ အနာရုဠှံ တဒါ ဘဂဝတာ ဝုတ္တမေဝါတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ဧဝံ နု တေ’’တိအာဒိဝစနံ၊ ‘‘အဝုသိတဝါယေဝါ’’တိအာဒိဝစနဉ္စ မာနဝသေန သမဏေန ဂေါတမေန ဝုတ္တန္တိ မညတီတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘နိမ္မာနော ဒါနိ ဇာတောတိ မညမာနော’’တိ။

ဒါသိပုတ္တဝါဒဝဏ္ဏနာ

၂၆၇။ နိမ္မာဒေတီတိ အ-ကာရဿ အာ-ကာရံ ကတွာ နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘နိမ္မဒေတီ’’တိ။ ကာမံ ဂေါတ္တံ နာမေတံ ပိတိတော လဒ္ဓဗ္ဗံ၊ န မာတိတော န ဟိ ဗြာဟ္မဏာနံ သဂေါတ္တာယ အာဝါဟဝိဝါဟော ဣစ္ဆိတော၊ ဂေါတ္တနာမံ ပန ယသ္မာ ဇာတိသိဒ္ဓံ၊ န ကိတ္တိမံ၊ ဇာတိ စ ဥဘယသမ္ဗန္ဓိနီ၊ တသ္မာ ‘‘မာတာပေတ္တိကန္တိ မာတာပိတူနံ သန္တက’’န္တိ ဝုတ္တံ။ နာမဂေါတ္တန္တိ ဂေါတ္တနာမံ၊ န ကိတ္တိမနာမံ၊ န ဂုဏနာမံ ဝါ။ တတ္ထ ‘‘ကဏှာယနော’’တိ နိရုဠှာ ယာ နာမပဏ္ဏတ္တိ၊ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ပဏ္ဏတ္တိဝသေန နာမန္တိ။ တံ ပန ကဏှဣသိတော ပဋ္ဌာယ တသ္မိံ ကုလပရမ္ပရာဝသေန အာဂတံ၊ န ဧတသ္မိံယေဝ နိရုဠှံ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပဝေဏီဝသေန ဂေါတ္တ’’န္တိ။ ဂေါတ္တ-ပဒဿ ပန အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။ အနုဿရတောတိ ဧတ္ထ န ကေဝလံ အနုဿရဏံ အဓိပ္ပေတံ၊ အထ ခေါ ကုလသုဒ္ဓိဝီမံသနဝသေနာတိ အာဟ ‘‘ကုလကောဋိံ သောဓေန္တဿာ’’တိ။ အယျပုတ္တာတိ အယျိကပုတ္တာတိ အာဟ ‘‘သာမိနော ပုတ္တာ’’တိ။ ဒိသာ ဩက္ကာကရညော အန္တောဇာတာ ဒါသီတိ အာဟ ‘‘ဃရဒါသိယာ ပုတ္တော’’တိ။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ အမ္ဗဋ္ဌော ဇာတိံ နိဿာယ မာနတ္ထဒ္ဓါ၊ န စဿ ယာထာဝတော ဇာတိယာ အဝိဘာဝိတာယ မာနနိဂ္ဂဟော ဟောတိ၊ မာနနိဂ္ဂဟေ စ ကတေ အပရဘာဂေ ရတနတ္တယေ ပသီဒိဿတိ ၊ န ‘‘ဒါသီ’’တိ ဝါစာ ဖရုသဝါစာ နာမ ဟောတိ စိတ္တဿ သဏှဘာဝတော။ အဘယသုတ္တဉ္စေတ္ထ (မ။ နိ။ ၂။၈၃၊ အ။ နိ။ ၄။၁၈၄) နိဒဿနံ။ ကေစိ စ သတ္တာ အဂ္ဂိနာ ဝိယ လောဟာဒယော ကက္ခဠာယ ဝါစာယ မုဒုဘာဝံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ နိဗ္ဗိသေဝနံ ကာတုကာမော ‘‘အယျပုတ္တာ သကျာ ဘဝန္တိ၊ ဒါသိပုတ္တော တွမသိ သကျာန’’န္တိ အဝေါစ။

ဌပေန္တီတိ ပညပေန္တိ၊ တေနာဟ ‘‘ဩက္ကာကော’’တိအာဒိ။ ပဘာ နိစ္ဆရတိ ဒန္တာနံ အတိဝိယ ပဘဿရဘာဝတော။

ပဌမကပ္ပိကာနန္တိ ပဌမကပ္ပဿ အာဒိကာလေ နိဗ္ဗတ္တာနံ။ ကိရ-သဒ္ဒေါ အနုဿဝတ္ထေ၊ တေန ယော ဝုစ္စမာနာယ ရာဇပရမ္ပရာယ ကေသဉ္စိ မတိဘေဒေါ၊ တံ ဥလ္လိင်္ဂေတိ။ မဟာသမ္မတဿာတိ ‘‘အယံ နော ရာဇာ’’တိ မဟာဇနေန သမ္မန္နိတွာ ဌပိတတ္တာ ‘‘မဟာသမ္မတော’’တိ ဧဝံ သမ္မတဿ။ ယံ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ –

‘‘အာဒိစ္စကုလသမ္ဘူတော ၊ သုဝိသုဒ္ဓဂုဏာကရော၊

မဟာနုဘာဝေါ ရာဇာသိ၊ မဟာသမ္မတနာမကော။

ယော စက္ခုဘူတော လောကဿ၊ ဂုဏရံသိသမုဇ္ဇလော၊

တမောနုဒေါ ဝိရောစိတ္ထ၊ ဒုတိယော ဝိယ ဘာဏုမာ။

ဌပိတာ ယေန မရိယာဒါ၊ လောကေ လောကဟိတေသိနာ၊

ဝဝတ္ထိတာ သက္ကုဏန္တိ၊ န ဝိလင်္ဃယိတုံ ဇနာ။

ယသဿိနံ တေဇဿိနံ၊ လောကသီမာနုရက္ခကံ၊

အာဒိဘူတံ မဟာဝီရံ၊ ကထယန္တိ ‘မနူ’တိ ယ’’န္တိ။

တဿ စ ပုတ္တပပုတ္တပရမ္ပရံ သန္ဓာယ –

‘‘တဿ ပုတ္တော မဟာတေဇော၊ ရောဇော နာမ မဟီပတိ၊

တဿ ပုတ္တော ဝရရောဇော၊ ပဝရော ရာဇမဏ္ဍလေ။

တဿာသိ ကလျာဏဂုဏော၊ ကလျာဏော နာမ အတြဇော၊

ရာဇာ တဿာသိ တနယော၊ ဝရကလျာဏနာမကော။

တဿ ပုတ္တော မဟာဝီရော၊ မန္ဓာတာ ကာမဘောဂိနံ၊

အဂ္ဂဘူတော မဟိန္ဒေန၊ အဍ္ဎရဇ္ဇေန ပူဇိတော။

တဿ သူနု မဟာတေဇော၊ ဝရမန္ဓာတုနာမကော၊

‘ဥပေါသထော’တိ နာမေန၊ တဿ ပုတ္တော မဟာယသော။

ဝရော နာမ မဟာတေဇော၊ တဿ ပုတ္တော မဟာဝရော၊

တဿာသိ ဥပဝရောတိ၊ ပုတ္တော ရာဇာ မဟာဗလော။

တဿ ပုတ္တော မဃဒေဝေါ၊ ဒေဝတုလျော မဟီပတိ၊

စတုရာသီတိသဟဿာနိ၊ တဿ ပုတ္တပရမ္ပရာ။

တေသံ ပစ္ဆိမကော ရာဇာ၊ ‘ဩက္ကာကော’ ဣတိ ဝိဿုတော၊

မဟာယသော မဟာတေဇော၊ အခုဒ္ဒေါ ရာဇမဏ္ဍလေ’’တိ။

အာဒိ တေသံ ပစ္ဆတောတိ တေသံ မဃဒေဝ ပရမ္ပရဘူတာနံ ကဠာရဇနကပရိယောသာနာနံ အနေကသတသဟဿာနံ ရာဇူနံ အပရဘာဂေ ဩက္ကာကော နာမ ရာဇာ အဟောသိ၊ တဿ ပရမ္ပရာဘူတာနံ အနေကသတသဟဿာနံ ရာဇူနံ အပရဘာဂေ အပရော ဩက္ကာကော နာမ ရာဇာ အဟောသိ၊ တဿ ပရမ္ပရဘူတာနံ အနေကသတသဟဿာနံ ရာဇူနံ အပရဘာဂေ ပုနာပရော ဩက္ကာကော နာမ ရာဇာ အဟောသိ၊ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘တယော ဩက္ကာကဝံသာ အဟေသုံ။ တေသု တတိယဩက္ကာကဿာ’’တိအာဒိ။

သဟသာ ဝရံ အဒါသိန္တိ ပုတ္တဒဿနေန သောမနဿပ္ပတ္တော သဟသာ အဝီမံသိတွာ တုဋ္ဌိယာ ဝသေန ဝရံ အဒါသိံ၊ ‘‘ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တံ ဂဏှာ’’တိ။ ရဇ္ဇံ ပရိဏာမေတုံ ဣစ္ဆတီတိ သာ ဇန္တုကုမာရဿ မာတာ မမ တံ ဝရဒါနံ အန္တရံ ကတွာ ဣမံ ရဇ္ဇံ ပရိဏာမေတုံ ဣစ္ဆတီတိ။

နပ္ပသဟေယျာတိ န ပရိယတ္တော ဘဝေယျ။

နိက္ခမ္မာတိ ဃရာဝါသတော၊ ကာမေဟိ စ နိက္ခမိတွာ။ ဟေဋ္ဌာ စာတိ စ-သဒ္ဒေန ‘‘အသီတိဟတ္ထေ’’တိ ဣဒံ အနုကဍ္ဎတိ။ တေဟီတိ မိဂသူကရေဟိ၊ မဏ္ဍူကမူသိကေဟိ စ။ တေတိ သီဟဗျဂ္ဃာဒယော၊ သပ္ပဗိဠာရာ စ။

အဝသေသာဟိ အတ္တနော အတ္တနော ကနိဋ္ဌာဟိ။

ဝဍ္ဎမာနာနန္တိ အနာဒရေ သာမိဝစနံ။ ကုဋ္ဌရောဂေါ နာမ သာသမသူရီရောဂါ ဝိယ ယေဘုယျေန သင်္ကမနသဘာဝေါတိ ဝုတ္တံ ‘‘အယံ ရောဂေါ သင်္ကမတီတိ စိန္တေတွာ’’တိ။

မိဂသူကရာဒီနန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဝနစရသောဏာဒိကေ သင်္ဂဏှာတိ။

တသ္မိံ နိသိန္နေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ခတ္တိယမာယာရောစနေန အတ္တနော ခတ္တိယဘာဝံ ဇာနာပေတွာ။

နဂရံမာပေဟီတိ သာဟာရံ နဂရံ မာပေဟီတိ အဓိပ္ပာယော။

ကေသဂ္ဂဟဏန္တိ ကေသဝေဏိဗန္ဓနံ။ ဒုဿဂ္ဂဟဏန္တိ ဝတ္ထဿ နိဝါသနာကာရော။

၂၆၈။ အတ္တနော ဥပါရမ္ဘမောစနတ္ထာယာတိ အာစရိယေန အမ္ဗဋ္ဌေန စ အတ္တနော အတ္တနော ဥပရိ ပါပေတဗ္ဗဥပဝါဒဿ အပနယနတ္ထံ။ အသ္မိံ ဝစနေတိ ‘‘စတ္တာရောမေ ဘော ဂေါတမ ဝဏ္ဏာ’’တိအာဒိနာ အတ္တနာ ဝုတ္တေ၊ ဘောတာ စ ဂေါတမေန ဝုတ္တေ ‘‘ဇာတိဝါဒေ’’တိ ဣမသ္မိံ ယထာဓိကတေ ဝစနေ။ တတ္ထ ပန ယသ္မာ ဝေဒေ ဝုတ္တဝိဓိနာဝ တေန ပဋိမန္တေတဗ္ဗံ ဟောတိ ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဝေဒတ္တယဝစနေ’’တိ၊ ‘‘ဧတသ္မိံ ဝါ ဒါသိပုတ္တဝစနေ’’တိ စ။

၂၇၀။ ဓမ္မော နာမ ကာရဏံ ‘‘ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ’’တိအာဒီသု (ဝိဘ။ ၇၁၈) ဝိယ၊ သဟ ဓမ္မေနာတိ သဟဓမ္မော၊ သဟဓမ္မော ဧဝ သဟဓမ္မိကောတိ အာဟ ‘‘သဟေတုကော’’တိ။

၂၇၁။ တသ္မာ တဒါ ပဋိညာတတ္တာ။ တာသေတွာ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇာပေဿာမီတိ အာဂတော ယထာ တံ သစ္စကသမာဂမေ။ ‘‘ဘဂဝါ စေဝ ပဿတိ အမ္ဗဋ္ဌော စာ’’တိ ဧတ္ထ ဣတရေသံ အဒဿနေ ကာရဏံ ဒဿေတုံ ‘‘ယဒိ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အာဝါဟေတွာတိ မန္တဗလေန အာနေတွာ။ တဿာတိ အမ္ဗဋ္ဌဿ။ ဝါဒသင်္ဃဋ္ဋေတိ ဝါစာသင်္ဃဋ္ဋေ။

၂၇၂။ တာဏန္တိ ဂဝေသမာနောတိ၊ ‘‘အယမေဝ သမဏော ဂေါတမော ဣတော ဘယတော မမ တာယကော’’တိ ဘဂဝန္တံယေဝ ‘‘တာဏ’’န္တိ ပရိယေသန္တော ဥပဂစ္ဆန္တော။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ တာယတီတိ ယထာဥပဋ္ဌိတဘယတော ပါလေတိ၊ တေနာဟ ‘‘ရက္ခတီ’’တိ၊ ဧတေန တာဏ-သဒ္ဒဿ ကတ္တုသာဓနတမာဟ။ ယထုပဋ္ဌိတေန ဘယေန ဥပဒ္ဒုတော နိလီယတိ ဧတ္ထာတိ လေဏံ၊ ဥပလယနံ၊ ဧတေန လေဏ-သဒ္ဒဿ အဓိကရဏသာဓနတမာဟ။ ‘‘သရတီ’’တိ ဧတေန သရဏ-သဒ္ဒဿ ကတ္တုသာဓနတမာဟ။

အမ္ဗဋ္ဌဝံသကထာဝဏ္ဏနာ

၂၇၄။ ဂင်္ဂါယ ဒက္ခိဏတောတိ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ ဒက္ခိဏဒိသာယ။ အာဝုဓံ န ပရိဝတ္တတီတိ သရံ ဝါသတ္တိအာဒိံ ဝါ ပရဿ ဥပရိ ခိပိတုကာမဿ ဟတ္ထံ န ပရိဝတ္တတိ၊ ဟတ္ထေ ပန အပရိဝတ္တေန္တေ ကုတော အာဝုဓပရိဝတ္တနန္တိ အာဟ ‘‘အာဝုဓံ န ပရိဝတ္တတီ’’တိ။ သော ကိရ ‘‘ကထံ နာမာဟံ ဒိသာယ ဒါသိယာ ကုစ္ဆိမှိ နိဗ္ဗတ္တော’’တိ တံ ဟီနံ ဇာတိံ ဇိဂုစ္ဆန္တော ‘‘ဟန္ဒာဟံ ယထာ တထာ ဣမံ ဇာတိံ သောဓေဿာမီ’’တိ နိဂ္ဂတော၊ တေနာဟ ‘‘ဣဒါနိ မေ မနောရထံ ပူရေဿာမီ’’တိအာဒိ။ ဝိဇ္ဇာဗလေန ရာဇာနံ တာသေတွာ တဿ ဓီတုယာ လဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ မျာယံ ဇာတိသောဓိတာ ဘဝိဿတီတိ တဿ အဓိပ္ပာယော။ အမ္ဗဋ္ဌံ နာမ ဝိဇ္ဇန္တိ သတ္တာနံ သရီရေ အဗ္ဘင်္ဂံ ဌပေတီတိ အမ္ဗဋ္ဌာတိ ဧဝံ လဒ္ဓနာမံ ဝိဇ္ဇံ၊ မန္တန္တိ အတ္ထော။ ယတော အမ္ဗဋ္ဌာ ဧတသ္မိံ အတ္ထီတိ အမ္ဗဋ္ဌောတိ ကဏှော ဣသိ ပညာယိတ္ထ၊ တံဗံသဇာတတာယ အယံ မာဏဝေါ ‘‘အမ္ဗဋ္ဌော’’တိ ဝေါဟရီယတိ။

သေဋ္ဌမန္တေ ဝေဒမန္တေတိ အဓိပ္ပာယော။ မန္တာနုဘာဝေန ရညော ဗာဟုက္ခမ္ဘမတ္တံ ဇာတံ တေန ပနဿ ဗာဟုက္ခမ္ဘေန ရာဇာ၊ ‘‘ကော ဇာနာတိ၊ ကိံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဘီတော ဥဿင်္ကီ ဥတြာသော အဟောသိ၊ တေနာဟ ‘‘ဘယေန ဝေဓမာနော အဋ္ဌာသီ’’တိ။ သောတ္ထိ ဘဒ္ဒန္တေတိ အာဒိဝစနံ အဝေါစုံ။ ‘‘အယံ မဟာနုဘာဝေါ ဣသီ’’တိ မညမာနာ။

ဥန္ဒြိယိဿတီတိ ဝိပ္ပကိရိယိဿတိ၊ တေနာဟ ‘‘ဘိဇ္ဇိဿတီ’’တိ။ မန္တေ ပရိဝတ္တိတေတိ ဗာဟုက္ခမ္ဘကမန္တဿ ပဋိပ္ပဿမ္ဘကဝိဇ္ဇာသင်္ခါတေ မန္တေ ‘‘သရော ဩတရတူ’’တိ ပရိဝတ္တိတေ။ ဧဝရူပါနဉှိ မန္တာနံ ဧကံသေနေဝ ပဋိပ္ပဿမ္ဘကဝိဇ္ဇာ ဟောန္တိယေဝ ယထာ တံ ကုသုမာရကဝိဇ္ဇာနံ။ အတ္တနော ဓီတု အပဝါဒမောစနတ္ထံ တဿ ဘုဇိဿကရဏံ။ တဿာနုရူပေ ဣဿရိယေ ဌပနတ္ထံ ဥဠာရေ စ နံ ဌာနေ ဌပေသိ။

ခတ္တိယသေဋ္ဌဘာဝဝဏ္ဏနာ

၂၇၅။ သမဿာသနတ္ထမာဟ ကရုဏာယန္တော၊ န ကုလီနဘာဝဒဿနတ္ထံ၊ တေနာဟ ‘‘အထ ခေါ ဘဂဝါ’’တိအာဒိ။ ဗြာဟ္မဏေသူတိ ဗြာဟ္မဏာနံ သမီပေ၊ တတော ဗြာဟ္မဏေဟိ လဒ္ဓဗ္ဗံ အာသနာဒိံ သန္ဓာယ ‘‘ဗြာဟ္မဏာနံ အန္တရေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကေဝလံ သဒ္ဓါယ ကာတဗ္ဗံ သဒ္ဓံ၊ ပရလောကဂတေ သန္ဓာယ န တတော ကိဉ္စိ အပတ္ထေန္တေန ကာတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော၊ တေနာဟ ‘‘မတကေ ဥဒ္ဒိဿ ကတဘတ္တေ’’တိ။ မင်္ဂလာဒိဘတ္တေတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဥဿဝဒေဝတာရာဓနာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ယညဘတ္တေတိ ပါပသညမာဒိဝသေန ကတဘတ္တေ။ ပါဟုနကာနန္တိ အတိထီနံ။ ခတ္တိယဘာဝံ အပ္ပတ္တော ဥဘတော သုဇာတတာဘာဝတော၊ တေနာဟ ‘‘အပရိသုဒ္ဓါတိ အတ္ထော’’တိ။

၂၇၆။ ဣတ္ထိံ ကရိတွာတိ ဧတ္ထ ကရဏံ ကိရိယာသာမညဝိသယန္တိ အာဟ ‘‘ဣတ္ထိံ ပရိယေသိတွာ’’တိ။ ဗြာဟ္မဏကညံ ဣတ္ထိံ ခတ္တိယကုမာရဿ ဘရိယာဘူတံ ဂဟေတွာပိ ခတ္တိယာဝ သေဋ္ဌာ၊ ဟီနာ ဗြာဟ္မဏာတိ ယောဇနာ။ ပုရိသေန ဝါ ပုရိသံ ကရိတွာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ပကရဏေတိ ရာဂါဒိဝသေန ပဒုဋ္ဌေ ပက္ခလိတေ ကာရဏေ၊ တေနာဟ ‘‘ဒေါသေ’’တိ။ ဘဿတိ နိရတ္ထကဘာဝေန ခိပီယတီတိ ဘဿံ၊ ဆာရိကာ။

၂၇၇။ ဇနိတသ္မိန္တိ ကမ္မကိလေသေဟိ နိဗ္ဗတ္တေ။ ဇနေ ဧတသ္မိန္တိ ဝါ ဇနေတသ္မိံ၊ မနုဿေသူတိ အတ္ထော၊ တေနာဟ ‘‘ဂေါတ္တပဋိသာရိနော’’တိ။ သံသန္ဒိတွာတိ ဃဋေတွာ၊ အဝိရုဒ္ဓံ ကတွာတိ အတ္ထော။

ပဌမဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဝိဇ္ဇာစရဏကထာဝဏ္ဏနာ

၂၇၈။ ဣဒံ ဝဋ္ဋတီတိ ဣဒံ အဇ္ဈေနာဒိ ကတ္တုံ လဗ္ဘတိ။ ဇာတိဝါဒဝိနိဗဒ္ဓါတိ ဇာတိသန္နိဿိတဝါဒေ ဝိနိဗဒ္ဓါ။ ဗြာဟ္မဏဿေဝ အဇ္ဈေနဇ္ဈာပနယဇနယာဇနာဒယောတိ ဧဝံ ယေ အတ္တုက္ကံသနပရဝမ္ဘနဝသေန ပဝတ္တာ၊ တတော ဧဝ တေ မာနဝါဒပဋိဗဒ္ဓါ စ ဟောန္တိ။ ယေ ပန အာဝါဟဝိဝါဟဝိနိဗဒ္ဓါ၊ တေ ဧဝ သမ္ဗန္ဓတ္တယဝသေန ‘‘အရဟသိ ဝါ မံ တွံ၊ န ဝါ မံ တွံ အရဟသီ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တနကာ။

ယတ္ထာတိ ယဿံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပတ္တိယံ။ လဂ္ဂိဿာမာတိ ဩလဂ္ဂါ အန္တောဂဓာ ဘဝိဿာမာတိ စိန္တယိမှ။ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇာစရဏာနိယေဝ ‘‘ဝိဇ္ဇာစရဏာနီ’’တိ ဂဟေတွာ ဌိတော ပရမတ္ထတော ဝိဇ္ဇာစရဏေသု ဝိဘဇိယမာနေသု သော တတော ဒူရတော အပနီတော နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဒူရမေဝ အဝက္ခိပီ’’တိ။ သမုဒါဂမတော ပဘုတီတိအာဒိသမုဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ။

၂၇၉။ တိဝိဓံ သီလန္တိ ခုဒ္ဒကာဒိဘေဒံ တိဝိဓံ သီလံ။ သီလဝသေနေဝါတိ သီလပရိယာယေနေဝ။ ကိဉ္စိ ကိဉ္စီတိ အဟိံသနာဒိယမနိယမလက္ခဏံ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ သီလံ အတ္ထိ။ တတ္ထ တတ္ထေဝ လဂ္ဂေယျာတိ တသ္မိံ တသ္မိံယေဝ ဗြာဟ္မဏသမယသိဒ္ဓေ သီလမတ္တေ ‘‘စရဏ’’န္တိ လဂ္ဂေယျ။ အဋ္ဌပိ သမာပတ္တိယော စရဏန္တိ နိယျာတိတာ ဟောန္တိ ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနနိဒ္ဒေသေနေဝ အရူပဇ္ဈာနာနမ္ပိ နိဒ္ဒိဋ္ဌဘာဝါပတ္တိတော နိယျာတိတာ နိဒဿိတာ။

စတုအပါယမုခကထာဝဏ္ဏနာ

၂၈၀။ အသမ္ပာပုဏန္တောတိ အာရဘိတွာ သမ္ပတ္တုံ အသက္ကောန္တော။ အဝိသဟမာနောတိ အာရဘိတုမေဝ အသက္ကောန္တော။ ခါရိန္တိ ပရိက္ခာရံ။ တံ ပန ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ ‘‘အရဏီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အရဏီတိ အဂ္ဂိဓမနကံ အရဏီဒွယံ။ သုဇာတိ ဒဗ္ဗိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန တိဒဏ္ဍတိဃဋိကာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ ခါရိဘရိတန္တိ ခါရီဟိ ပုဏ္ဏံ။ နနု ဥပသမ္ပန္နဿ ဘိက္ခုနော သာသနိကောပိ ယော ကောစိ အနုပသမ္ပန္နော အတ္ထတော ပရိစာရကောဝ၊ ကိံ အင်္ဂံ ပန ဗာဟိရကပဗ္ဗဇိတေတိ တတ္ထ ဝိသေသံ ဒဿေတုံ ‘‘ကာမဉ္စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝုတ္တနယေနာတိ ‘‘ကပ္ပိယကရဏ…ပေ… ဝတ္တကရဏဝသေနာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တေန နယေန။ ပရိစာရကော ဟောတိ ဥပသမ္ပန္နဘာဝဿ ဝိသိဋ္ဌဘာဝတော။ ‘‘နဝကောဋိသဟဿာနီ’’တိအာဒိနာ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၀၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၃၇) ဝုတ္တပ္ပဘေဒါနံ အနေကသဟဿာနံ သံဝရဝိနယာနံ သမာဒိယိတွာ ဝတ္တနေန ဥပရိဘူတာ အဂ္ဂဘူတာ သမ္ပဒါတိ ဟိ ‘‘ဥပသမ္ပဒါ’’တိ ဝုစ္စတီတိ။ ဂုဏာဓိကောပီတိ ဂုဏေဟိ ဥက္ကဋ္ဌောပိ။ အယံ ပနာတိ ဝုတ္တလက္ခဏော တာပသော။

တာပသာ နာမ ကမ္မဝါဒိကိရိယာဝါဒိနော၊ န သာသနဿ ပဋာဏီဘူတာ၊ ယတော နေသံ ပဗ္ဗဇိတုံ အာဂတာနံ တိတ္ထိယပရိဝါသေန ဝိနာဝ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အနုညာတာတိ ကတွာ ‘‘ကသ္မာ ပနာ’’တိ စောဒနံ သမုဋ္ဌပေတိ စောဒကော။ အာစရိယော ‘‘ယသ္မာ’’တိအာဒိနာ စောဒနံ ပရိဟရတိ။ ‘‘ဩသက္ကိဿတီ’’တိ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိဝရိတုံ ‘‘ဣမသ္မိဉှီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ခုရဓာရူပမန္တိ ခုရဓာရာနံ မတ္ထကေနေဝ အက္ကမိတွာ ဂမနူပမံ။ အညေတိ အညေ ဘိက္ခူ။ အဂ္ဂိသာလန္တိ အဂ္ဂိဟုတ္တသာလံ။ နာနာဒါရူဟီတိ ပလာသဒဏ္ဍာဒိနာနာဝိဓသမိဓာဒါရူဟိ။

ဣဒန္တိ ‘‘စတုဒွါရံ အာဂါရံ ကတွာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တံ။ အဿာတိ အဿ စတုတ္ထဿ ပုဂ္ဂလဿ။ ပဋိပတ္တိမုခန္တိ ကောဟညပဋိပတ္တိယာ မုခမတ္တံ။ သော ဟိ နာနာဝိဓေန ကောဟညေန လောကံ ဝိမှာပေန္တော တတ္ထ အစ္ဆတိ၊ တေနာဟ ‘‘ဣမိနာ ဟိ မုခေန သော ဧဝံ ပဋိပဇ္ဇတီ’’တိ။

ခလာဒီသု မနုဿာနံ သန္တိကေ ဥပတိဋ္ဌိတွာ ဝီဟိမုဂ္ဂတိလမာသာဒီနိ ဘိက္ခာစရိယာနိယာမေန သင်္ကဍ္ဎိတွာ ဥဉ္ဆနံ ဥဉ္ဆာ၊ သာ ဧဝ စရိယာ ဝုတ္တိ ဧတေသန္တိ ဥဉ္ဆာစရိယာ။ အဂ္ဂိပက္ကေန ဇီဝန္တီတိ အဂ္ဂိပက္ကိကာ၊ န အဂ္ဂိပက္ကိကာ အနဂ္ဂိပက္ကိကာ။ ဥဉ္ဆာစရိယာ ဟိ ခလေသု ဂန္တွာ ခလဂ္ဂံ နာမ မနုဿေဟိ ဒိယျမာနံ ဓညံ ဂဏှန္တိ၊ တံ ဣမေ န ဂဏှန္တီတိ အနဂ္ဂိပက္ကိကာ နာမ ဇာတာ။ အသာမပါကာတိ အသယံပါစကာ။ အသ္မမုဋ္ဌိနာ မုဋ္ဌိပါသာဏေန ဝတ္တန္တီတိ အသ္မမုဋ္ဌိကာ။ ဒန္တေန ဥပ္ပာဋိတံ ဝက္ကလံ ရုက္ခတ္တစော ဒန္တဝက္ကလံ၊ တေန ဝတ္တန္တီတိ ဒန္တဝက္ကလိကာ။ ပဝတ္တံ ရုက္ခာဒိတော ပါတိတံ ဖလံ ဘုဉ္ဇန္တီတိ ပဝတ္တဖလဘောဇိနော။ ဇိဏ္ဏပက္ကတာယ ပဏ္ဍုဘူတံ ပလာသံ၊ တံသဒိသဉ္စ ပဏ္ဍုပလာသံ၊ တေန ဝတ္တန္တီတိ ပဏ္ဍုပလာသိကာ၊ သယံပတိတပုပ္ဖဖလပတ္တဘောဇိနော။

ဣဒါနိ တေ အဋ္ဌဝိဓေပိ သရူပတော ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သင်္ကဍ္ဎိတွာတိ ဘိက္ခာစရိယာဝသေန လဒ္ဓဓညံ ဧကဇ္ဈံ ကတွာ။

ပရိယေဋ္ဌိ နာမ ဒုက္ခာတိ ပရေသံ ဂေဟတော ဂေဟံ ဂန္တွာ ပရိယေဋ္ဌိ နာမ ဒီနဝုတ္တိဘာဝေန ဒုက္ခာ။ ပါသာဏဿ ပရိဂ္ဂဟော ဒုက္ခော ပဗ္ဗဇိတဿာတိ ဝါ ဒန္တေဟေဝ ဥပ္ပာဋေတွာ ခါဒန္တိ။

ဣမာဟိ စတူဟိယေဝါတိ ‘‘ခါရိဝိဓံ အာဒါယာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တာဟိ စတူဟိ ဧဝ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇာဟီတိ။

၂၈၂။ အပါယေ ဝိနာသေ နိယုတ္တော အာပါယိကော။ တဗ္ဘာဝံ ပရိပူရေတုံ အသက္ကောန္တော တေန အပရိပုဏ္ဏော အပရိပူရမာနော၊ ကရဏေ စေတံ ပစ္စတ္တဝစနံ၊ တေနာဟ ‘‘အာပါယိကေနာပိ အပရိပူရမာနေနာ’’တိ။

ပုဗ္ဗကဣသိဘာဝါနုယောဂဝဏ္ဏနာ

၂၈၃။ ဒီယတီတိ ဒတ္တိ၊ ဒတ္တိယေဝ ဒတ္တိကန္တိ အာဟ ‘‘ဒိန္နက’’န္တိ။ ယဒိ ဗြာဟ္မဏဿ သမ္မုခီဘာဝေါ ရညော န ဒါတဗ္ဗော၊ ကသ္မာဿ ဥပသင်္ကမနံ န ပဋိက္ခိတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ယသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိ။ ခေတ္တဝိဇ္ဇာယာတိ နီတိသတ္ထေ။ ပယာတန္တိ သဒ္ဓံ၊ သဿတိကံ ဝါ၊ တေနာဟ ‘‘အဘိဟရိတွာ ဒိန္န’’န္တိ။ ကသ္မာ ဘဂဝါ ‘‘ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဒတ္တိကံ ဘုဉ္ဇတီ’’တိအာဒိနာ ဗြာဟ္မဏဿ မမ္မဝစနံ အဝေါစာတိ တတ္ထ ကာရဏံ ဒဿေတုံ ‘‘ဣဒံ ပန ကာရဏ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၂၈၄။ ရထူပတ္ထရေတိ ရထဿ ဥပရိ အတ္ထရိတပဒေသေ။ ပါကဋမန္တနန္တိ ပကာသဘူတံ မန္တနံ။ တဉှိ သုဒ္ဒါဒီဟိ ဉာယတီတိ န ရဟဿမန္တနံ။ ဘဏတီတိ အပိ နု ဘဏတိ။

၂၈၅။ ပဝတ္တာရောတိ ပါဝစနဘာဝေန ဝတ္တာရော၊ ယသ္မာ တေ တေသံ မန္တာနံ ပဝတ္တကာ၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘ပဝတ္တယိတာရော’’တိ။ သုဒ္ဒေ ဗဟိ ကတွာ ရဟော ဘာသိတဗ္ဗဋ္ဌေန မန္တာ ဧဝ၊ တံတံအတ္ထပဋိပတ္တိဟေတုတာယ ပဒန္တိ မန္တပဒံ၊ အနုပနီတာသာဓာရဏတာယ ဝါ ရဟဿဘာဝေန ဝတ္တဗ္ဗံ ဟိတကိရိယာယ အဓိဂမုပါယံ။ သဇ္ဈာယိတန္တိ ဂါယနဝသေန သဇ္ဈာယိတံ၊ တံ ပန ဥဒတ္တာနုဒတ္တာဒီနံ သရာနံ သမ္ပာဒနဝသေနေဝ ဣစ္ဆိတန္တိ အာဟ ‘‘သရသမ္ပတ္တိဝသေနာ’’တိ။ အညေသံ ဝုတ္တန္တိ ပါဝစနဘာဝေန အညေသံ ဝုတ္တံ။ သမုပဗျူဠှန္တိ သင်္ဂဟေတွာ ဥပရူပရိ သညူဠှံ။ ရာသိကတန္တိ ဣရုဝေဒယဇုဝေဒသာမဝေဒါဒိဝသေန ၊ တတ္ထာပိ ပစ္စေကံ မန္တဗြဟ္မာဒိဝသေန၊ အဇ္ဈာယာနုဝါကာဒိဝသေန စ ရာသိကတံ။

တေသန္တိ မန္တာနံ ကတ္တူနံ။ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဩလောကေတွာတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုပရိဘဏ္ဍေန ယထာကမ္မူပဂဉာဏေန သတ္တာနံ ကမ္မဿကတာဒိံ ပစ္စက္ခတော ဒဿနဋ္ဌေန ဒိဗ္ဗစက္ခုသဒိသေန ပုဗ္ဗေနိဝါသဉာဏေန အတီတကပ္ပေ ဗြာဟ္မဏာနံ မန္တဇ္ဈေနဝိဓိဉ္စ ဩလောကေတွာ။ ပါဝစနေန သဟ သံသန္ဒိတွာတိ ကဿပသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ယံ ဝစနံ ဝဋ္ဋသန္နိဿိတံ၊ တေန သဟ အဝိရုဒ္ဓံ ကတွာ။ န ဟိ တေသံ ဝိဝဋ္ဋသန္နိဿိတော အတ္ထော ပစ္စက္ခော ဟောတိ။ အပရာပရေ ပနာတိ အဋ္ဌကာဒီဟိ အပရာ ပရေ ပစ္ဆိမာ ဩက္ကာကရာဇကာလာဒီသု ဥပ္ပန္နာ။ ပက္ခိပိတွာတိ အဋ္ဌကာဒီဟိ ဂန္ထိတမန္တပဒေသု ကိလေသသန္နိဿိတပဒါနံ တတ္ထ တတ္ထ ပဒေ ပက္ခိပနံ ကတွာ။ ဝိရုဒ္ဓေ အကံသူတိ ဗြာဟ္မဏဓမ္မိကသုတ္တာဒီသု အာဂတနယေန သံကိလေသိကတ္ထဒီပနတော ပစ္စနီကဘူတေ အကံသု။ ဣဓာတိ ‘‘တျာဟံ မန္တေ အဓီယာမီ’’တိ ဧတသ္မိံ ဌာနေ။ ပဋိညံ အဂ္ဂဟေတွာတိ ‘‘တံ ကိံ မညသီ’’တိ ဧဝံ ပဋိညံ အဂ္ဂဟေတွာဝ။

၂၈၆။ နိရာမဂန္ဓာတိ ကိလေသာသုစိဝသေန ဝိဿဂန္ဓရဟိတာ။ အနိတ္ထိဂန္ဓာတိ ဣတ္ထီနံ ဂန္ဓမတ္တဿပိ အဝိသဟနေန ဣတ္ထိဂန္ဓရဟိတာ။ ဧတ္ထ စ ‘‘နိရာမဂန္ဓာ’’တိ ဧတေန တေသံ ပေါရာဏာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝိက္ခမ္ဘိတကိလေသတံ ဒဿေတိ၊ ‘‘အနိတ္ထိဂန္ဓာ ဗြဟ္မစာရိနော’’တိ ဧတေန ဧကဝိဟာရိတံ၊ ‘‘ရဇောဇလ္လဓရာ’’တိ ဧတေန မဏ္ဍနဝိဘူသနာနုယောဂါဘာဝံ၊ ‘‘အရညာယတနေ ပဗ္ဗတပါဒေသု ဝသိံသူ’’တိ ဧတေန မနုဿူပစာရံ ပဟာယ ဝိဝိတ္တဝါသံ၊ ‘‘ဝနမူလဖလာဟာရာ ဝသိံသူ’’တိ ဧတေန သာလိမံသောဒနာဒိပဏီတာဟာရပဋိက္ခေပံ၊ ‘‘ယဒါ’’တိအာဒိနာ ယာနဝါဟနပဋိက္ခေပံ၊ ‘‘သဗ္ဗဒိသာသူ’’တိအာဒိနာ ရက္ခာဝရဏပဋိက္ခေပံ၊ ဧဝဉ္စ ဝဒန္တော မိစ္ဆာပဋိပဒါပက္ခိကံ သာစရိယဿ အမ္ဗဋ္ဌဿ ဝုတ္တိံ ဥပါဒါယ သမ္မာပဋိပဒါပက္ခိကာပိ တေသံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုတ္တိ အရိယဝိနယေ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဥပါဒါယ မိစ္ဆာပဋိပဒါယေဝ။ ကုတဿ သလ္လေခပဋိပတ္တိယုတ္တတာတိ။ ‘‘ဧဝံ သုတေ’’တိအာဒိနာ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ သန္တဇ္ဇေန္တော နိဂ္ဂဏှာတီတိ ဒဿေတိ။

ဝေဌကေဟီတိ ဝေဌကပဋ္ဋကာဟိ။ သမန္တာနဂရန္တိ နဂရဿ သမန္တတော။ ကတသုဓာကမ္မံ ပါကာရဿ အဓောဘာဂေ ဌာနံ ဝုစ္စတီတိ အဓိပ္ပာယော။

ဒွေလက္ခဏဒဿနဝဏ္ဏနာ

၂၈၇။ န သက္ကောတိသင်္ကုစိတေ ဣရိယာပထေ အနဝသေသတော တေသံ ဒုဗ္ဗိဘာဝနတော။ ဂဝေသီတိ ဉာဏေန ပရိယေသနမကာသိ။ သမာနယီတိ ဉာဏေန သင်္ကလေန္တော သမ္မာ အာနယိ သမာဟရိ။ ‘‘ကင်္ခတီ’’တိ ပဒဿ အာကင်္ခတီတိ အယမတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အဟော ဝတ ပဿေယျန္တိ ပတ္ထနံ ဥပ္ပာဒေတီ’’တိ။ ကိစ္ဆတီတိ ကိလမတိ။ ‘‘ကင်္ခတီ’’တိ ပဒဿ ပုဗ္ဗေ အာသိသနတ္ထတံ ဝတွာ ဣဒါနိဿ သံသယတ္ထတမေဝ ဝိကပ္ပန္တရဝသေန ဒဿေန္တော ‘‘ကင်္ခါယ ဝါ ဒုဗ္ဗလာ ဝိမတိ ဝုတ္တာ’’တိ အာဟ။ တီဟိ ဓမ္မေဟီတိ တိပ္ပကာရေဟိ သံသယဓမ္မေဟိ။ ကာလုသိယဘာဝေါတိ အပ္ပသန္နတာယ ဟေတုဘူတော အာဝိလဘာဝေါ။

ယသ္မာ ဘဂဝတော ကောသောဟိတံ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနံ အာဝေဏိကံ အညေဟိ အသာဓာရဏံ ဝတ္ထဂုယှံ သုဝိသုဒ္ဓကဉ္စနမဏ္ဍလသန္နိကာသံ၊ အတ္တနော သဏ္ဌာနသန္နိဝေသသုန္ဒရတာယ အာဇာနေယျဂန္ဓဟတ္ထိနော ဝရင်္ဂပရမစာရုဘာဝံ၊ ဝိကသမာနတပနိယာရဝိန္ဒသမုဇ္ဇလကေသရာဝတ္တဝိလာသံ၊ သဉ္ဈာပဘာနုရဉ္ဇိတဇလဝနန္တရာဘိလက္ခိတသမ္ပုဏ္ဏစန္ဒမဏ္ဍလသောဘဉ္စ အတ္တနော သိရိယာ အဘိဘုယျ ဝိရာဇတိ၊ ယံ ဗာဟိရဗ္ဘန္တရမလေဟိ အနုပက္ကိလိဋ္ဌတာယ၊ စိရကာလံ သုပရိစိတဗြဟ္မစရိယာဓိကာရတာယ၊ သုသဏ္ဌိတသဏ္ဌာနသမ္ပတ္တိယာ စ ၊ ကောပီနမ္ပိ သန္တံ အကောပီနမေဝ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဘဂဝတော ဟီ’’တိအာဒိ။ ပဟူတဘာဝန္တိ ပုထုလဘာဝံ။ ဧတ္ထေဝ ဟိ တဿ သံသယော၊ တနုမုဒုသုကုမာရတာဒီသု ပနဿ ဂုဏေသု ဝိစာရဏာ ဧဝ နာဟောသိ။

၂၈၈။ ဟိရိကရဏောကာသန္တိ ဟိရိယိတဗ္ဗဋ္ဌာနံ။ ဆာယန္တိ ပဋိဗိမ္ဗံ။ ကထံ ကီဒိသန္တိ အာဟ ‘‘ဣဒ္ဓိယာ’’တိအာဒိ။ ဆာယာရူပကမတ္တန္တိ ဘဂဝတော ပဋိဗိမ္ဗရူပံ။ တဉ္စ ခေါ ဗုဒ္ဓသန္တာနတော ဝိနိမုတ္တတ္တာ ရူပကမတ္တံ ဘဂဝတော သရီရဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဝယဝံ ဣဒ္ဓိမယံ ဗိမ္ဗကမတ္တံ။ တံ ပန ရူပကမတ္တံ ဒဿေန္တော ဘဂဝါ ယထာ အတ္တနော ဗုဒ္ဓရူပံ န ဒိဿတိ၊ တထာ ကတွာ ဒဿေတိ။ နိန္နေတွာတိ နီဟရိတွာ။ ကလ္လောသီတိ ပုစ္ဆာဝိဿဇ္ဇနေ ကုသလော ဆေကော အသိ။ တထာကရဏေနာတိ ကထိနသူစိံ ဝိယ ကရဏေန။ ဧတ္ထာတိ ပဟူတဇိဝှာယ။ မုဒုဘာဝေါ ပကာသိတော အမုဒုနော ဃနသုခုမဘာဝါပါဒနတ္ထံ အသက္ကုဏေယျတ္တာ ဒီဃဘာဝေါ၊ တနုဘာဝေါ စာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၂၉၁။ ‘‘အတ္ထစရကေနာ’’တိ ဣမိနာ ဗျတိရေကမုခေန အနတ္ထစရကတံယေဝ ဝိဘာဝေတိ။ န အညတြာတိ န အညသ္မိံ သုဂတိယန္တိ အတ္ထော။ ဥပနေတွာဥပနေတွာတိ တံ တံ ဒေါသံ ဥပနေတွာ ဥပနေတွာ၊ တေနာဟ ‘‘သုဋ္ဌုဒါသာဒိဘာဝံ အာရောပေတွာ’’တိ။ ပါတေသီတိ ပဝဋ္ဋနဝသေန ပါတေသိ။

ပေါက္ခရသာတိဗုဒ္ဓူပသင်္ကမနဝဏ္ဏနာ

၂၉၃-၆။ အာဂမာ နူတိ အာဂတော နု။ ခေါတိ နိပါတမတ္တံ။ ဣဓာတိ ဧတ္ထ၊ တုမှာကံ သန္တိကန္တိ အတ္ထော။ အဓိဝါသေတူတိ သာဒိယတု၊ တံ ပန သာဒိယနံ မနသာ သမ္ပဋိဂ္ဂဟော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သမ္ပဋိစ္ဆတူ’’တိ။

၂၉၇။ ယာဝဒတ္ထန္တိ ယာဝ အတ္ထော၊ တာဝ ဘောဇနေန တဒါ ကတန္တိ အတ္ထော။ ဩဏိတ္တန္တိ အာမိသာပနယနေန သုစိကတံ၊ တေနာဟ ‘‘ဟတ္ထေ စ ပတ္တဉ္စ ဓောဝိတွာ’’တိ။

၂၉၈။ အနုပုဗ္ဗိံ ကထန္တိ အနုပုဗ္ဗံ ကထေတဗ္ဗကထံ၊ တေနာဟ ‘‘အနုပဋိပါဋိကထ’’န္တိ။ ကာ ပန သာ? ဒါနာဒိကထာတိ အာဟ ‘‘ဒါနာနန္တရံ သီလ’’န္တိအာဒိ။ တေန ဒါနကထာ တာဝ ပစုရဇနေသုပိ ပဝတ္တိယာ သဗ္ဗသာဓာရဏတ္တာ၊ သုကရတ္တာ၊ သီလေ ပတိဋ္ဌာနဿ ဥပါယဘာဝတော စ အာဒိတော ကထေတဗ္ဗာ။ ပရိစ္စာဂသီလော ဟိ ပုဂ္ဂလော ပရိဂ္ဂဟိတဝတ္ထူသု နိဿင်္ဂဘာဝတော သုခေနေဝ သီလာနိ သမာဒိယတိ၊ တတ္ထ စ သုပ္ပတိဋ္ဌိတော ဟောတိ။ သီလေန ဒါယကပဋိဂ္ဂါဟကသုဒ္ဓိတော ပရာနုဂ္ဂဟံ ဝတွာ ပရပီဠာနိဝတ္တိဝစနတော၊ ကိရိယဓမ္မံ ဝတွာ အကိရိယဓမ္မဝစနတော၊ ဘောဂသမ္ပတ္တိဟေတုံ ဝတွာ ဘဝသမ္ပတ္တိဟေတုဝစနတော စ ဒါနကထာနန္တရံ သီလကထာ ကထေတဗ္ဗာ၊ တဉ္စေ ဒါနသီလံ ဝဋ္ဋနိဿိတံ၊ အယံ ဘဝသမ္ပတ္တိ တဿ ဖလန္တိ ဒဿနတ္ထံ ဣမေဟိ စ ဒါနသီလမယေဟိ ပဏီတပဏီတတရာဒိဘေဒဘိန္နေဟိ ပုညကိရိယဝတ္ထူဟိ ဧတာ စာတုမဟာရာဇိကာဒီသု ပဏီတပဏီတတရာဒိဘေဒဘိန္နာ အပရိမေယျာ ဒိဗ္ဗဘောဂသမ္ပတ္တိယော လဒ္ဓဗ္ဗာတိ ဒဿနတ္ထံ တဒနန္တရံ သဂ္ဂကထာ။ သွာယံ သဂ္ဂေါ ရာဂါဒီဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌော၊ သဗ္ဗထာနုပက္ကိလိဋ္ဌော အရိယမဂ္ဂေါတိ ဒဿနတ္ထံ သဂ္ဂါနန္တရံ မဂ္ဂေါ ကထေတဗ္ဗော။ မဂ္ဂဉ္စ ကထေန္တေန တဒဓိဂမုပါယသန္ဒဿနတ္ထံ သဂ္ဂပရိယာပန္နာပိ၊ ပဂေဝ ဣတရေ သဗ္ဗေပိ ကာမာ နာမ ဗဟွာဒီနဝါ အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝါ ဝိပရိဏာမဓမ္မာတိ ကာမာနံ အာဒီနဝေါ၊ ဟီနာ ဂမ္မာ ပေါထုဇ္ဇနိကာ အနရိယာ အနတ္ထသဉှိတာတိ တေသံ ဩကာရော လာမကဘာဝေါ၊ သဗ္ဗေပိ ဘဝါ ကိလေသာနံ ဝတ္ထုဘူတာတိ တတ္ထ သံကိလေသော၊ သဗ္ဗသံကိလေသဝိပ္ပမုတ္တံ နိဗ္ဗာနန္တိ နေက္ခမ္မေ အာနိသံသော စ ကထေတဗ္ဗောတိ အယမတ္ထော ဗောဓိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ မဂ္ဂေါတိ စေတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေန အာဒိအတ္ထဒီပနတော ‘‘ကာမာနံ အာဒီနဝေါ’’တိ ဧဝမာဒီနံ သင်္ဂဟောတိ ဧဝမယံ အတ္ထဝဏ္ဏနာ ကတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘တဿ ဥပ္ပတ္တိအာကာရဒဿနတ္ထ’’န္တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ၊ နနု မဂ္ဂဉာဏံ အသင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏံ၊ န သင်္ခတဓမ္မာရမ္မဏန္တိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘တဉှီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပဋိဝိဇ္ဈန္တန္တိ အသမ္မောဟပဋိဝေဓဝသေန ပဋိဝိဇ္ဈန္တံ၊ တေနာဟ ‘‘ကိစ္စဝသေနာ’’တိ။

ပေါက္ခရသာတိဥပါသကတ္တပဋိဝေဒနာကထာဝဏ္ဏနာ

၂၉၉။ ဧတ္ထ စ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မော’’တိအာဒိ ပါဠိယံ ဒဿနံ နာမ ဉာဏဒဿနတော အညမ္ပိ အတ္ထိ၊ တန္နိဝတ္တနတ္ထံ ‘‘ပတ္တဓမ္မော’’တိ ဝုတ္တံ။ ပတ္တိ စ ဉာဏသမ္ပတ္တိတော အညမ္ပိ ဝိဇ္ဇတီတိ တတော ဝိသေသဒဿနတ္ထံ ‘‘ဝိဒိတဓမ္မော’’တိ ဝုတ္တံ။ သာ ပနေသာ ဝိဒိတဓမ္မတာ ဧကဒေသတောပိ ဟောတီတိ နိပ္ပဒေသတော ဝိဒိတဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ပရိယောဂါဠှဓမ္မော’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနဿ သစ္စာဘိသမ္ဗောဓံယေဝ ဒီပေတိ။ မဂ္ဂဉာဏဉှိ ဧကာဘိသမယဝသေန ပရိညာဒိကိစ္စံ သာဓေန္တံ နိပ္ပဒေသေန စတုသစ္စဓမ္မံ သမန္တတော ဩဂါဠှံ နာမ ဟောတိ၊ တေနာဟ ‘‘ဒိဋ္ဌော အရိယသစ္စဓမ္မော ဧတေနာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော’’တိ။ တိဏ္ဏာ ဝိစိကိစ္ဆာတိ သပ္ပဋိဘယကန္တာရသဒိသာ သောဠသဝတ္ထုကာ၊ အဋ္ဌဝတ္ထုကာ စ တိဏ္ဏာ ဝိတိဏ္ဏာ ဝိစိကိစ္ဆာ။ ဝိဂတာ ကထင်္ကထာတိ ပဝတ္တိအာဒီသု။ ‘‘ဧဝံ နု ခေါ၊ န နု ခေါ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တိကာ ဝိဂတာ သမုစ္ဆိန္နာ ကထင်္ကထာ။ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တောတိ သာရဇ္ဇကရာနံ ပါပဓမ္မာနံ ပဟီနတ္တာ၊ တပ္ပဋိပက္ခေသု စ သီလာဒိဂုဏေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတတ္တာ ဝေသာရဇ္ဇံ ဝိသာရဒဘာဝံ ဝေယျတ္တိယံ ပတ္တော အဓိဂတော။ သာယံ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဘာဝေါတိ ကတွာ အာဟ ‘‘သတ္ထုသာသနေ’’တိ။ အတ္တနာ ပစ္စက္ခတော ဒိဋ္ဌတ္တာ အဓိဂတတ္တာ န ပရံ ပစ္စေတိ၊ န တဿ ပရော ပစ္စေတဗ္ဗော အတ္ထီတိ အပရပ္ပစ္စယော။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ အဝုတ္တံ၊ တံ ပရတော အာဂမိဿတိ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။