📜

၅။ ဇနဝသဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ

နာတိကိယာဒိဗျာကရဏဝဏ္ဏနာ

၂၇၃-၂၇၅။ ဧဝံမေ သုတန္တိ ဇနဝသဘသုတ္တံ။ တတြာယံ အနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနာ – ပရိတော ပရိတော ဇနပဒေသူတိ သမန္တာ သမန္တာ ဇနပဒေသု။ ပရိစာရကေတိ ဗုဒ္ဓဓမ္မသင်္ဃာနံ ပရိစာရကေ။ ဥပပတ္တီသူတိ ဉာဏဂတိပုညာနံ ဥပပတ္တီသု။ ကာသိကောသလေသူတိ ကာသီသု စ ကောသလေသု စ၊ ကာသိရဋ္ဌေ စ ကောသလရဋ္ဌေ စာတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ အင်္ဂမဂဓယောနကကမ္ဗောဇအဿကအဝန္တိရဋ္ဌေသု ပန ဆသု န ဗျာကရောတိ။ ဣမေသံ ပန သောဠသန္နံ မဟာဇနပဒါနံ ပုရိမေသု ဒသသုယေဝ ဗျာကရောတိ။ နာတိကိယာတိ နာတိကဂါမဝါသိနော။

တေနာတိ တေန အနာဂါမိအာဒိဘာဝေန။ သုတွာတိ သဗ္ဗညုတညာဏေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ဗျာကရောန္တဿ ဘဂဝတော ပဉှာဗျာကရဏံ သုတွာ တေသံ အနာဂါမိအာဒီသု နိဋ္ဌင်္ဂတာ ဟုတွာ။ တေန အနာဂါမိအာဒိဘာဝေန အတ္တမနာ အဟေသုံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန တေနာတိ တေ နာတိကိယာတိ ဝုတ္တံ။ ဧတသ္မိံ အတ္ထေ န-ကာရော နိပါတမတ္တံ ဟောတိ။

အာနန္ဒပရိကထာဝဏ္ဏနာ

၂၇၇။ ဘဂဝန္တံ ကိတ္တယမာနရူပေါတိ အဟော ဗုဒ္ဓါ၊ အဟော ဓမ္မော၊ အဟော သင်္ဃော၊ အဟော ဓမ္မော သွာက္ခာတောတိ ဧဝံ ကိတ္တယန္တောဝ ကာလမကာသိ။ ဗဟုဇနော ပသီဒေယျာတိ အမှာကံ ပိတာ မာတာ ဘာတာ ဘဂိနီ ပုတ္တော ဓီတာ သဟာယကော၊ တေန အမှေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဘုတ္တာ၊ ဧကတော သယိတာ၊ တဿ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ မနာပံ အကရိမှ၊ သော ကိရ အနာဂါမီ သကဒါဂါမီ သောတာပန္နော၊ အဟော သာဓု၊ အဟော သုဋ္ဌူတိ ဧဝံ ဗဟုဇနော ပသာဒံ အာပဇ္ဇေယျ။

၂၇၈။ ဂတိန္တိ ဉာဏဂတိံ။ အဘိသမ္ပရာယန္တိ ဉာဏာဘိသမ္ပရာယမေဝ။ အဒ္ဒသာ ခေါတိ ကိတ္တကေ ဇနေ အဒ္ဒသ? စတုဝီသတိသတသဟဿာနိ။

၂၇၉။ ဥပသန္တပဒိဿောတိ ဥပသန္တဒဿနော။ ဘာတိရိဝါတိ အတိဝိယ ဘာတိ၊ အတိဝိယ ဝိရောစတိ။ ဣန္ဒြိယာနန္တိ မနစ္ဆဋ္ဌာနံ ဣန္ဒြိယာနံ။ အဒ္ဒသံ ခေါ အဟံ အာနန္ဒာတိ နေဝ ဒသ၊ န ဝီသတိ၊ န သတံ၊ န သဟဿံ၊ အနူနာဓိကာနိ စတုဝီသတိသတသဟဿာနိ အဒ္ဒသန္တိ အာဟ။

ဇနဝသဘယက္ခဝဏ္ဏနာ

၂၈၀။ ဒိသွာ ပန မေ ဧတ္တကော ဇနော မံ နိဿာယ ဒုက္ခာ ပမုတ္တောတိ ဗလဝသောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ စိတ္တံ ပသီဒိ၊ စိတ္တဿ ပသန္နတ္တာ စိတ္တသမုဋ္ဌာနံ လောဟိတံ ပသီဒိ၊ လောဟိတဿ ပသန္နတ္တာ မနစ္ဆဋ္ဌာနိ ဣန္ဒြိယာနိ ပသီဒိံသူတိ သဗ္ဗမိဒံ ဝတွာ အထ ခေါ အာနန္ဒာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယသ္မာ သော ဘဂဝတော ဓမ္မကထံ သုတွာ ဒသသဟဿာဓိကဿ ဇနသတသဟဿဿ ဇေဋ္ဌကော ဟုတွာ သောတာပန္နော ဇာတော၊ တသ္မာ ဇနဝသဘောတိဿ နာမံ အဟောသိ။

ဣတော သတ္တာတိ ဣတော ဒေဝလောကာ စဝိတွာ သတ္တ။ တတော သတ္တာတိ တတော မနုဿလောကာ စဝိတွာ သတ္တ။ သံသာရာနိ စတုဒ္ဒသာတိ သဗ္ဗာပိ စတုဒ္ဒသခန္ဓပဋိပါဋိယော။ နိဝါသမဘိဇာနာမီတိ ဇာတိဝသေန နိဝါသံ ဇာနာမိ။ ယတ္ထ မေ ဝုသိတံ ပုရေတိ ယတ္ထ ဒေဝေသု စ ဝေဿဝဏဿ သဟဗျတံ ဥပဂတေန မနုဿေသု စ ရာဇဘူတေန ဣတော အတ္တဘာဝတော ပုရေယေဝ မယာ ဝုသိတံ။ ပုရေ ဧဝံ ဝုသိတတ္တာ ဧဝ စ ဣဒါနိ သောတာပန္နော ဟုတွာ တီသု ဝတ္ထူသု ဗဟုံ ပုညံ ကတွာ တဿာနုဘာဝေန ဥပရိ နိဗ္ဗတ္တိတုံ သမတ္ထောပိ ဒီဃရတ္တံ ဝုသိတဋ္ဌာနေ နိကန္တိယာ ဗလဝတာယ ဧတ္ထေဝ နိဗ္ဗတ္တော။

၂၈၁။ အာသာ စ ပန မေ သန္တိဋ္ဌတီတိ ဣမိနာဟံ သောတာပန္နောတိ န သုတ္တပ္ပမတ္တောဝ ဟုတွာ ကာလံ ဝီတိနာမေသိံ။ သကဒါဂါမိမဂ္ဂတ္ထာယ ပန မေ ဝိပဿနာ အာရဒ္ဓါ။ အဇ္ဇေဝ အဇ္ဇေဝ ပဋိဝိဇ္ဈိဿာမီတိ ဧဝံ သဥဿာဟော ဝိဟရာမီတိ ဒဿေတိ။ ယဒဂ္ဂေတိ လဋ္ဌိဝနုယျာနေ ပဌမဒဿနေ သောတာပန္နဒိဝသံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ တဒဂ္ဂေ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဒီဃရတ္တံ အဝိနိပါတော အဝိနိပါတံ သဉ္ဇာနာမီတိ တံဒိဝသံ အာဒိံ ကတွာ၊ အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ပုရိမံ စတုဒ္ဒသအတ္တဘာဝသင်္ခါတံ ဒီဃရတ္တံ အဝိနိပါတော လဋ္ဌိဝနုယျာနေ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဝသေန အဓိဂတံ အဝိနိပါတဓမ္မတံ သဉ္ဇာနာမီတိ အတ္ထော။ အနစ္ဆရိယန္တိ အနုအစ္ဆရိယံ။ စိန္တယမာနံ ပုနပ္ပုနံ အစ္ဆရိယမေဝိဒံ ယံ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဂစ္ဆန္တော ဘဂဝန္တံ အန္တရာမဂ္ဂေ အဒ္ဒသံ။ ဣဒမ္ပိ အစ္ဆရိယံ ယဉ္စ ဝေဿဝဏဿ မဟာရာဇဿ သယံပရိသာယ ဘာသတော ဘဂဝတော ဒိဋ္ဌသဒိသမေဝ သမ္မုခါ သုတံ။ ဒွေ ပစ္စယာတိ အန္တရာမဂ္ဂေ ဒိဋ္ဌဘာဝေါ စ ဝေဿဝဏဿ သမ္မုခါ သုတံ အာရောစေတုကာမတာ စ။

ဒေဝသဘာဝဏ္ဏနာ

၂၈၂။ သန္နိပတိတာတိ ကသ္မာ သန္နိပတိတာ? တေ ကိရ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သန္နိပတန္တိ။ ဝဿူပနာယိကသင်္ဂဟတ္ထံ၊ ပဝါရဏာသင်္ဂဟတ္ထံ၊ ဓမ္မသဝနတ္ထံ၊ ပါရိစ္ဆတ္တကကီဠာနုဘဝနတ္ထန္တိ။ တတ္ထ သွေ ဝဿူပနာယိကာတိ အာသာဠှီပုဏ္ဏမာယ ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝါ သုဓမ္မာယ ဒေဝသဘာယ သန္နိပတိတွာ မန္တေန္တိ အသုကဝိဟာရေ ဧကော ဘိက္ခု ဝဿူပဂတော၊ အသုကဝိဟာရေ ဒွေ တယော စတ္တာရော ပဉ္စ ဒသ ဝီသတိ တိံသံ စတ္တာလီသံ ပညာသံ သတံ သဟဿံ ဘိက္ခူ ဝဿူပဂတာ၊ ဧတ္ထေတ္ထ ဌာနေ အယျာနံ အာရက္ခံ သုသံဝိဟိတံ ကရောထာတိ ဧဝံ ဝဿူပနာယိကသင်္ဂဟော ကတော ဟောတိ။

တဒါပိ ဧတေနေဝ ကာရဏေန သန္နိပတိတာ။ ဣဒံ တေသံ ဟောတိ အာသနသ္မိန္တိ ဣဒံ တေသံ စတုန္နံ မဟာရာဇာနံ အာသနံ ဟောတိ။ ဧဝံ တေသု နိသိန္နေသု အထ ပစ္ဆာ အမှာကံ အာသနံ ဟောတိ။

ယေနတ္ထေနာတိ ယေန ဝဿူပနာယိကတ္ထေန။ တံ အတ္ထံ စိန္တယိတွာ တံ အတ္ထံ မန္တယိတွာတိ တံ အရညဝါသိနော ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အာရက္ခတ္ထံ စိန္တယိတွာ။ ဧတ္ထေတ္ထ ဝုဋ္ဌဘိက္ခုသင်္ဃဿ အာရက္ခံ သံဝိဒဟထာတိ စတူဟိ မဟာရာဇေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ။ ဝုတ္တဝစနာပိ တန္တိ တေတ္တိံသ ဒေဝပုတ္တာ ဝဒန္တိ၊ မဟာရာဇာနော ဝုတ္တဝစနာ နာမ။ တထာ တေတ္တိံသ ဒေဝပုတ္တာ ပစ္စာနုသာသန္တိ၊ ဣတရေ ပစ္စာနုသိဋ္ဌဝစနာ နာမ။ ပဒဒွယေပိ ပန တန္တိ နိပါတမတ္တမေဝ။ အဝိပက္ကန္တာတိ အဂတာ။

၂၈၃။ ဥဠာရောတိ ဝိပုလော မဟာ။ ဒေဝါနုဘာဝန္တိ ယာ သာ သဗ္ဗဒေဝတာနံ ဝတ္ထာလင်္ကာရဝိမာနသရီရာနံ ပဘာ ဒွါဒသ ယောဇနာနိ ဖရတိ။ မဟာပုညာနံ ပန သရီရပ္ပဘာ ယောဇနသတံ ဖရတိ။ တံ ဒေဝါနုဘာဝံ အတိက္ကမိတွာ။

ဗြဟ္မုနောဟေတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တန္တိ ယထာ သူရိယဿ ဥဒယတော ဧတံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဧတံ ပုဗ္ဗနိမိတ္တံ ယဒိဒံ အရုဏုဂ္ဂံ၊ ဧဝမေဝ ဗြဟ္မုနောပိ ဧတံ – ‘‘ပုဗ္ဗနိမိတ္တ’’န္တိ ဒီပေတိ။

သနင်္ကုမာရကထာဝဏ္ဏနာ

၂၈၄။ အနဘိသမ္ဘဝနီယောတိ အပတ္တဗ္ဗော၊ န တံ ဒေဝါ တာဝတိံသာ ပဿန္တီတိ အတ္ထော။ စက္ခုပထသ္မိန္တိ စက္ခုပသာဒေ အာပါထေ ဝါ။ သော ဒေဝါနံ စက္ခုဿ အာပါထေ သမ္ဘဝနီယော ပတ္တဗ္ဗော န ဟောတိ၊ န အဘိဘဝတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဟေဋ္ဌာ ဟေဋ္ဌာ ဟိ ဒေဝတာ ဥပရူပရိ ဒေဝါနံ ဩဠာရိကံ ကတွာ မာပိတမေဝ အတ္တဘာဝံ ပဿိတုံ သက္ကောန္တိ၊ ဝေဒပဋိလာဘန္တိ တုဋ္ဌိပဋိလာဘံ။ အဓုနာဘိသိတ္တော ရဇ္ဇေနာတိ သမ္ပတိ အဘိသိတ္တော ရဇ္ဇေန။ အယံ ပနတ္ထော ဒုဋ္ဌဂါမဏိအဘယဝတ္ထုနာ ဒီပေတဗ္ဗော –

သော ကိရ ဒွတ္တိံသ ဒမိဠရာဇာနော ဝိဇိတွာ အနုရာဓပုရေ ပတ္တာဘိသေကော တုဋ္ဌသောမနဿေန မာသံ နိဒ္ဒံ န လဘိ၊ တတော – ‘‘နိဒ္ဒံ န လဘာမိ၊ ဘန္တေ’’တိ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ အာစိက္ခိ။ တေန ဟိ၊ မဟာရာဇ၊ အဇ္ဇ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာဟီတိ။ သော စ ဥပေါသထံ အဓိဋ္ဌာသိ။ သင်္ဃော ဂန္တွာ – ‘‘စိတ္တယမကံ သဇ္ဈာယထာ’’တိ အဋ္ဌ အာဘိဓမ္မိကဘိက္ခူ ပေသေသိ။ တေ ဂန္တွာ – ‘‘နိပဇ္ဇ တွံ၊ မဟာရာဇာ၊’’တိ ဝတွာ သဇ္ဈာယံ အာရဘိံသု။ ရာဇာ သဇ္ဈာယံ သုဏန္တောဝ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ ထေရာ – ရာဇာနံ မာ ပဗောဓယိတ္ထာတိ ပက္ကမိံသု။ ရာဇာ ဒုတိယဒိဝသေ သူရိယုဂ္ဂမနေ ပဗုဇ္ဈိတွာ ထေရေ အပဿန္တော – ‘‘ကုဟိံ အယျာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တုမှာကံ နိဒ္ဒေါက္ကမနဘာဝံ ဉတွာ ဂတာတိ။ နတ္ထိ၊ ဘော၊ မယှံ အယျကဿ ဒါရကာနံ အဇာနနကဘေသဇ္ဇံ နာမ၊ ယာဝ နိဒ္ဒါဘေသဇ္ဇမ္ပိ ဇာနန္တိ ယေဝါတိ အာဟ။

ပဉ္စသိခေါတိ ပဉ္စသိခဂန္ဓဗ္ဗသဒိသော ဟုတွာ။ ပဉ္စသိခဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တဿ ကိရ သဗ္ဗဒေဝတာ အတ္တဘာဝံ မမာယန္တိ။ တသ္မာ ဗြဟ္မာပိ တာဒိသံယေဝ အတ္တဘာဝံ နိမ္မိနိတွာ ပါတုရဟောသိ။ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒီတိ ပလ္လင်္ကံ အာဘုဇိတွာ နိသီဒိ။

ဝိဿဋ္ဌောတိ သုမုတ္တော အပလိဗုဒ္ဓါ။ ဝိညေယျောတိ အတ္ထဝိညာပနော။ မဉ္ဇူတိ မဓုရော မုဒု။ သဝနီယောတိ သောတဗ္ဗယုတ္တကော ကဏ္ဏသုခေါ။ ဗိန္ဒူတိ ဧကဂ္ဃနော။ အဝိသာရီတိ သုဝိသဒေါ အဝိပ္ပကိဏ္ဏော။ ဂမ္ဘီရောတိ နာဘိမူလတော ပဋ္ဌာယ ဂမ္ဘီရသမုဋ္ဌိတော၊ န ဇိဝှာဒန္တဩဋ္ဌတာလုမတ္တပ္ပဟာရသမုဋ္ဌိတော။ ဧဝံ သမုဋ္ဌိတော ဟိ အမဓုရော စ ဟောတိ၊ န စ ဒူရံ သာဝေတိ။ နိန္နာဒီတိ မဟာမေဃမုဒိင်္ဂသဒ္ဒေါ ဝိယ နိန္နာဒယုတ္တော။ အပိစေတ္ထ ပစ္ဆိမံ ပစ္ဆိမံ ပဒံ ပုရိမဿ ပုရိမဿ အတ္ထောယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယထာပရိသန္တိ ယတ္တကာ ပရိသာ၊ တတ္တကမေဝ ဝိညာပေတိ။ အန္တော ပရိသာယံ ယေဝဿ သဒ္ဒေါ သမ္ပရိဝတ္တတိ၊ န ဗဟိဒ္ဓါ ဝိဓာဝတိ။ ယေ ဟိ ကေစီတိ အာဒိ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပန္နဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝဒတိ။ သရဏံ ဂတာတိ န ယထာ ဝါ တထာ ဝါ သရဏံ ဂတေ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ နိဗ္ဗေမတိကဂဟိတသရဏေ ပန သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဂန္ဓဗ္ဗကာယံ ပရိပူရေန္တီတိ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝဂဏံ ပရိပူရေန္တိ။ ဣတိ အမှာကံ သတ္ထု လောကေ ဥပ္ပန္နကာလတော ပဋ္ဌာယ ဆ ဒေဝလောကာဒီသု ပိဋ္ဌံ ကောဋ္ဋေတွာ ပူရိတနာဠိ ဝိယ သရဝနနဠဝနံ ဝိယ စ နိရန္တရံ ဇာတပရိသာတိ အာဟ။

ဘာဝိတဣဒ္ဓိပါဒဝဏ္ဏနာ

၂၈၇။ ယာဝသုပညတ္တာ စိမေ တေန ဘဂဝတာတိ တေန မယှံ သတ္ထာရာ ဘဂဝတာ ယာဝ သုပညတ္တာ ယာဝ သုကထိတာ။ ဣဒ္ဓိပါဒါတိ ဧတ္ထ ဣဇ္ဈနဋ္ဌေန ဣဒ္ဓိ၊ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ပါဒါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣဒ္ဓိပဟုတာယာတိ ဣဒ္ဓိပဟောနကတာယ။ ဣဒ္ဓိဝိသဝိတာယာတိ ဣဒ္ဓိဝိပဇ္ဇနဘာဝါယ၊ ပုနပ္ပုနံ အာသေဝနဝသေန စိဏ္ဏဝသိတာယာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနတာယာတိ ဣဒ္ဓိဝိကုဗ္ဗနဘာဝါယ၊ နာနပ္ပကာရတော ကတွာ ဒဿနတ္ထာယ။ ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓာနသင်္ခါရသမန္နာဂတန္တိအာဒီသု ဆန္ဒဟေတုကော ဆန္ဒာဓိကော ဝါ သမာဓိ ဆန္ဒသမာဓိ၊ ကတ္တုကမျတာဆန္ဒံ အဓိပတိံ ကရိတွာ ပဋိလဒ္ဓသမာဓိဿေတံ အဓိဝစနံ။ ပဓာနဘူတာ သင်္ခါရာ ပဓာနသင်္ခါရာ။ စတုကိစ္စသာဓကဿ သမ္မပ္ပဓာနဝီရိယဿေတံ အဓိဝစနံ။ သမန္နာဂတန္တိ ဆန္ဒသမာဓိနာ စ ပဓာနသင်္ခါရေန စ ဥပေတံ။ ဣဒ္ဓိပါဒန္တိ နိပ္ဖတ္တိပရိယာယေန ဣဇ္ဈနဋ္ဌေန ဝါ၊ ဣဇ္ဈန္တိ ဧတာယ သတ္တာ ဣဒ္ဓါ ဝုဒ္ဓါ ဥက္ကံသဂတာ ဟောန္တီတိ ဣမိနာ ဝါ ပရိယာယေန ဣဒ္ဓီတိ သင်္ချံ ဂတာနံ အဘိညာစိတ္တသမ္ပယုတ္တာနံ ဆန္ဒသမာဓိပဓာနသင်္ခါရာနံ အဓိဋ္ဌာနဋ္ဌေန ပါဒဘူတော သေသစိတ္တစေတသိကရာသီတိ အတ္ထော။ ဝုတ္တဉှေတံ – ‘‘ဣဒ္ဓိပါဒေါတိ တထာဘူတဿ ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ သညာက္ခန္ဓော၊ သင်္ခါရက္ခန္ဓော ဝိညာဏက္ခန္ဓော’’တိ (ဝိဘ။ ၄၃၄)။ ဣမိနာ နယေန သေသေသုပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယထေဝ ဟိ ဆန္ဒံ အဓိပတိံ ကရိတွာ ပဋိလဒ္ဓသမာဓိ ဆန္ဒသမာဓီတိ ဝုတ္တော၊ ဧဝံ ဝီရိယံ၊ စိတ္တံ၊ ဝီမံသံ အဓိပတိံ ကရိတွာ ပဋိလဒ္ဓသမာဓိ ဝီမံသာသမာဓီတိ ဝုစ္စတိ။ အပိစ ဥပစာရဇ္ဈာနံ ပါဒေါ၊ ပဌမဇ္ဈာနံ ဣဒ္ဓိ။ သဥပစာရံ ပဌမဇ္ဈာနံ ပါဒေါ၊ ဒုတိယဇ္ဈာနံ ဣဒ္ဓီတိ ဧဝံ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပါဒေါ၊ အပရဘာဂေ ဣဒ္ဓီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝိတ္ထာရေန ဣဒ္ဓိပါဒကထာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ စ ဝိဘင်္ဂဋ္ဌကထာယ စ ဝုတ္တာ။

ကေစိ ပန ‘‘နိပ္ဖန္နာ ဣဒ္ဓိ။ အနိပ္ဖန္နော ဣဒ္ဓိပါဒေါ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တေသံ ဝါဒမဒ္ဒနတ္ထာယ အဘိဓမ္မေ ဥတ္တရစူဠိကဝါရော နာမ အာဘတော – ‘‘စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ ဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒေါ၊ ဝီရိယိဒ္ဓိပါဒေါ၊ စိတ္တိဒ္ဓိပါဒေါ၊ ဝီမံသိဒ္ဓိပါဒေါ။ တတ္ထ ကတမော ဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒေါ? ဣဓ ဘိက္ခု ယသ္မိံ သမယေ လောကုတ္တရံ ဈာနံ ဘာဝေတိ နိယျာနိကံ အပစယဂါမိံ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ ပဟာနာယ ပဌမာယ ဘူမိယာ ပတ္တိယာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ဒုက္ခာပဋိပဒံ ဒန္ဓာဘိညံ။ ယော တသ္မိံ သမယေ ဆန္ဒော ဆန္ဒိကတာ ကတ္တုကမျတာ ကုသလော ဓမ္မစ္ဆန္ဒော၊ အယံ ဝုစ္စတိ ဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒေါ၊ အဝသေသာ ဓမ္မာ ဆန္ဒိဒ္ဓိပါဒသမ္ပယုတ္တာ’’တိ (ဝိဘ။ ၄၅၈)။ ဣမေ ပန လောကုတ္တရဝသေနေဝ အာဂတာ။ တတ္ထ ရဋ္ဌပါလတ္ထေရော ဆန္ဒံ ဓုရံ ကတွာ လောကုတ္တရံ ဓမ္မံ နိဗ္ဗတ္တေသိ။ သောဏတ္ထေရော ဝီရိယံ ဓုရံ ကတွာ၊ သမ္ဘူတတ္ထေရော စိတ္တံ ဓုရံ ကတွာ၊ အာယသ္မာ မောဃရာဇာ ဝီမံသံ ဓုရံ ကတွာတိ။

တတ္ထ ယထာ စတူသု အမစ္စပုတ္တေသု ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတွာ ရာဇာနံ ဥပနိဿာယ ဝိဟရန္တေသု ဧကော ဥပဋ္ဌာနေ ဆန္ဒဇာတော ရညော အဇ္ဈာသယဉ္စ ရုစိဉ္စ ဉတွာ ဒိဝါ စ ရတ္တော စ ဥပဋ္ဌဟန္တော ရာဇာနံ အာရာဓေတွာ ဌာနန္တရံ ပါပုဏိ။ ယထာ သော၊ ဧဝံ ဆန္ဒဓုရေန လောကုတ္တရဓမ္မနိဗ္ဗတ္တကော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧကော ပန – ‘‘ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဥပဋ္ဌာတုံ ကော သက္ကောတိ၊ ဥပ္ပန္နေ ကိစ္စေ ပရက္ကမေန အာရာဓေဿာမီ’’တိ ကုပိတေ ပစ္စန္တေ ရညာ ပဟိတော ပရက္ကမေန သတ္တုမဒ္ဒနံ ကတွာ ဌာနန္တရံ ပါပုဏိ။ ယထာ သော၊ ဧဝံ ဝီရိယဓုရေန လောကုတ္တရဓမ္မနိဗ္ဗတ္တကော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ဧကော – ‘‘ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဥပဋ္ဌာနမ္ပိ ဥရေန သတ္တိသရပဋိစ္ဆန္နမ္ပိ ဘာရောယေဝ၊ မန္တဗလေန အာရာဓေဿာမီ’’တိ ခတ္တဝိဇ္ဇာယ ကတပရိစယတ္တာ မန္တသံဝိဓာနေန ရာဇာနံ အာရာဓေတွာ ဌာနန္တရံ ပါပုဏာတိ။ ယထာ သော၊ ဧဝံ စိတ္တဓုရေန လောကုတ္တရဓမ္မနိဗ္ဗတ္တကော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အပရော – ‘‘ကိံ ဣမေဟိ ဥပဋ္ဌာနာဒီဟိ၊ ရာဇာနော နာမ ဇာတိသမ္ပန္နဿ ဌာနန္တရံ ဒေန္တိ၊ တာဒိသဿ ဒေန္တော မယှံ ဒဿတီ’’တိ ဇာတိသမ္ပတ္တိမေဝ နိဿာယ ဌာနန္တရံ ပါပုဏိ၊ ယထာ သော၊ ဧဝံ သုပရိသုဒ္ဓံ ဝီမံသံ နိဿာယ ဝီမံသဓုရေန လောကုတ္တရဓမ္မနိဗ္ဗတ္တကော ဝေဒိတဗ္ဗော။

အနေကဝိဟိတန္တိ အနေကဝိဓံ။ ဣဒ္ဓိဝိဓန္တိ ဣဒ္ဓိကောဋ္ဌာသံ။

တိဝိဓဩကာသာဓိဂမဝဏ္ဏနာ

၂၈၈။ သုခဿာဓိဂမာယာတိ ဈာနသုခဿ မဂ္ဂသုခဿ ဖလသုခဿ စ အဓိဂမာယ။ သံသဋ္ဌောတိ သမ္ပယုတ္တစိတ္တော။ အရိယဓမ္မန္တိ အရိယေန ဘဂဝတာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတံ ဓမ္မံ။ သုဏာတီတိ သတ္ထု သမ္မုခါ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီအာဒီဟိ ဝါ ဒေသိယမာနံ သုဏာတိ။ ယောနိသော မနသိကရောတီတိ ဥပါယတော ပထတော ကာရဏတော ‘အနိစ္စ’န္တိအာဒိဝသေန မနသိ ကရောတိ။ ‘‘ယောနိသော မနသိကာရော နာမ ဥပါယမနသိကာရော ပထမနသိကာရော၊ အနိစ္စေ အနိစ္စန္တိ ဒုက္ခေ ဒုက္ခန္တိ အနတ္တနိ အနတ္တာတိ အသုဘေ အသုဘန္တိ သစ္စာနုလောမိကေန ဝါ စိတ္တဿ အာဝဋ္ဋနာ အနွာဝဋ္ဋနာ အာဘောဂေါ သမန္နာဟာရော မနသိကာရော၊ အယံ ဝုစ္စတိ ယောနိသောမနသိကာရော’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ယောနိသောမနသိကာရေ ကမ္မံ အာရဘတီတိ အတ္ထော။ အသံသဋ္ဌောတိ ဝတ္ထုကာမေဟိပိ ကိလေသကာမေဟိပိ အသံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခန္တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပဌမဇ္ဈာနသုခံ။ သုခါ ဘိယျော သောမနဿန္တိ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတဿ ဈာနသုခပစ္စယာ အပရာပရံ သောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ပမုဒါတိ တုဋ္ဌာကာရတော ဒုဗ္ဗလပီတိ။ ပါမောဇ္ဇန္တိ ဗလဝတရံ ပီတိသောမနဿံ။ ပဌမော ဩကာသာဓိဂမောတိ ပဌမဇ္ဈာနံ ပဉ္စနီဝရဏာနိ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ အတ္တနော ဩကာသံ ဂဟေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ တသ္မာ ‘‘ပဌမော ဩကာသာဓိဂမော’’တိ ဝုတ္တံ။

ဩဠာရိကာတိ ဧတ္ထ ကာယဝစီသင်္ခါရာ တာဝ ဩဠာရိကာ ဟောန္တု၊ စိတ္တသင်္ခါရာ ကထံ ဩဠာရိကာတိ? အပ္ပဟီနတ္တာ။ ကာယသင်္ခါရာ ဟိ စတုတ္ထဇ္ဈာနေန ပဟီယန္တိ၊ ဝစီသင်္ခါရာ ဒုတိယဇ္ဈာနေန၊ စိတ္တသင်္ခါရာ နိရောဓသမာပတ္တိယာ။ ဣတိ ကာယဝစီသင်္ခါရေသု ပဟီနေသုပိ တေ တိဋ္ဌန္တိယေဝါတိ ပဟီနေ ဥပါဒါယ အပ္ပဟီနတ္တာ ဩဠာရိကာ နာမ ဇာတာ။ သုခန္တိ နိရောဓာ ဝုဋ္ဌဟန္တဿ ဥပ္ပန္နံ စတုတ္ထဇ္ဈာနိကဖလသမာပတ္တိသုခံ။ သုခါ ဘိယျော သောမနဿတိ ဖလသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတဿ အပရာပရံ သောမနဿံ။ ဒုတိယော ဩကာသာဓိဂမောတိ စတုတ္ထဇ္ဈာနံ သုခံ ဒုက္ခံ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ အတ္တနော ဩကာသံ ဂဟေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဒုတိယော ဩကာသာဓိဂမော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဒုတိယတတိယဇ္ဈာနာနိ ပနေတ္ထ စတုတ္ထေ ဂဟိတေ ဂဟိတာနေဝ ဟောန္တီတိ ဝိသုံ န ဝုတ္တာနီတိ။

ဣဒံ ကုသလန္တိအာဒီသု ကုသလံ နာမ ဒသကုသလကမ္မပထာ။ အကုသလန္တိ ဒသအကုသလကမ္မပထာ။ သာဝဇ္ဇဒုကာဒယောပိ ဧတေသံ ဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သဗ္ဗဉ္စေဝ ပနေတံ ကဏှဉ္စ သုက္ကဉ္စ သပ္ပဋိဘာဂဉ္စာတိ ကဏှသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂံ။ နိဗ္ဗာနမေဝ ဟေတံ အပ္ပဋိဘာဂံ။ အဝိဇ္ဇာ ပဟီယတီတိ ဝဋ္ဋပဋိစ္ဆာဒိကာ အဝိဇ္ဇာ ပဟီယတိ။ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အရဟတ္တမဂ္ဂဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သုခန္တိ အရဟတ္တမဂ္ဂသုခဉ္စေဝ ဖလသုခဉ္စ။ သုခါ ဘိယျော သောမနဿန္တိ ဖလသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတဿ အပရာပရံ သောမနဿံ။ တတိယော ဩကာသာဓိဂမောတိ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ သဗ္ဗကိလေသေ ဝိက္ခမ္ဘေတွာ အတ္တနော ဩကာသံ ဂဟေတွာ တိဋ္ဌတိ၊ တသ္မာ ‘‘တတိယော ဩကာသာဓိဂမော’’တိ ဝုတ္တော။ သေသမဂ္ဂါ ပန တသ္မိံ ဂဟိတေ အန္တောဂဓာ ဧဝါတိ ဝိသုံ န ဝုတ္တာ။

ဣမေ ပန တယော ဩကာသာဓိဂမာ အဋ္ဌတိံသာရမ္မဏဝသေန ဝိတ္ထာရေတွာ ကထေတဗ္ဗာ။ ကထံ? သဗ္ဗာနိ အာရမ္မဏာနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဥပစာရဝသေန စ အပ္ပနာဝသေန စ ဝဝတ္ထပေတွာ စတုဝီသတိယာ ဌာနေသု ပဌမဇ္ဈာနံ ‘‘ပဌမော ဩကာသာဓိဂမော’’တိ ကထေတဗ္ဗံ။ တေရသသု ဌာနေသု ဒုတိယတတိယဇ္ဈာနာနိ၊ ပန္နရသသု ဌာနေသု စတုတ္ထဇ္ဈာနဉ္စ နိရောဓသမာပတ္တိံ ပါပေတွာ ‘‘ဒုတိယော ဩကာသာဓိဂမော’’တိ ကထေတဗ္ဗံ။ ဒသ ဥပစာရဇ္ဈာနာနိ ပန မဂ္ဂဿ ပဒဋ္ဌာနဘူတာနိ တတိယံ ဩကာသာဓိဂမံ ဘဇန္တိ။ အပိစ တီသု သိက္ခာသု အဓိသီလသိက္ခာ ပဌမံ ဩကာသာဓိဂမံ ဘဇတိ၊ အဓိစိတ္တသိက္ခာ ဒုတိယံ၊ အဓိပညာသိက္ခာ တတိယန္တိ ဧဝံ သိက္ခာဝသေနပိ ကထေတဗ္ဗံ။ သာမညဖလေပိ စူဠသီလတော ယာဝ ပဌမဇ္ဈာနာ ပဌမော ဩကာသာဓိဂမော ၊ ဒုတိယဇ္ဈာနတော ယာဝ နေဝသညာနာသညာယတနာ ဒုတိယော ၊ ဝိပဿနာတော ယာဝ အရဟတ္တာ တတိယော ဩကာသာဓိဂမောတိ ဧဝံ သာမညဖလသုတ္တန္တဝသေနပိ ကထေတဗ္ဗံ။ တီသု ပန ပိဋကေသု ဝိနယပိဋကံ ပဌမံ ဩကာသာဓိဂမံ ဘဇတိ၊ သုတ္တန္တပိဋကံ ဒုတိယံ၊ အဘိဓမ္မပိဋကံ တတိယန္တိ ဧဝံ ပိဋကဝသေနပိ ကထေတဗ္ဗံ။

ပုဗ္ဗေ ကိရ မဟာထေရာ ဝဿူပနာယိကာယ ဣမမေဝ သုတ္တံ ပဋ္ဌပေန္တိ။ ကိံ ကာရဏာ? တီဏိ ပိဋကာနိ ဝိဘဇိတွာ ကထေတုံ လဘိဿာမာတိ။ တေပိဋကေန ဟိ သမောဓာနေတွာ ကထေန္တဿ ဒုက္ကထိတန္တိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ။ တေပိဋကံ ဘဇာပေတွာ ကထိတမေဝ ဣဒံ သုတ္တံ သုကထိတံ ဟောတီတိ။

စတုသတိပဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၂၈၉။ ကုသလဿာဓိဂမာယာတိ မဂ္ဂကုသလဿ စေဝ ဖလကုသလဿ စ အဓိဂမတ္ထာယ။ ဥဘယမ္ပိ ဟေတံ အနဝဇ္ဇဋ္ဌေန ခေမဋ္ဌေန ဝါ ကုသလမေဝ။ တတ္ထ သမ္မာသမာဓိယတီတိ တသ္မိံ အဇ္ဈတ္တကာယေ သမာဟိတော ဧကဂ္ဂစိတ္တော ဟောတိ။ ဗဟိဒ္ဓါ ပရကာယေ ဉာဏဒဿနံ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတီတိ အတ္တနော ကာယတော ပရဿ ကာယာဘိမုခံ ဉာဏံ ပေသေတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ သဗ္ဗတ္ထေဝ စ သတိမာတိ ပဒေန ကာယာဒိပရိဂ္ဂါဟိကာ သတိ၊ လောကောတိ ပဒေန ပရိဂ္ဂဟိတကာယာဒယောဝ လောကော။ စတ္တာရော စေတေ သတိပဋ္ဌာနာ လောကိယလောကုတ္တရမိဿကာ ကထိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

သတ္တသမာဓိပရိက္ခာရဝဏ္ဏနာ

၂၉၀။ သမာဓိပရိက္ခာရာတိ ဧတ္ထ တယော ပရိက္ခာရာ။ ‘‘ရထော သီလပရိက္ခာရော ဈာနက္ခော စက္ကဝီရိယော’’တိ (သံ။ နိ။ ၅။၄) ဟိ ဧတ္ထ အလင်္ကာရော ပရိက္ခာရော နာမ။ ‘‘သတ္တဟိ နဂရပရိက္ခာရေဟိ သုပရိက္ခတံ ဟောတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၇။၆၇) ဧတ္ထ ပရိဝါရော ပရိက္ခာရော နာမ။ ‘‘ဂိလာနပစ္စယဇီဝိတပရိက္ခာရော’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၈၂) ဧတ္ထ သမ္ဘာရော ပရိက္ခာရော နာမ။ ဣဓ ပန ပရိဝါရပရိက္ခာရဝသေန ‘‘သတ္တ သမာဓိပရိက္ခာရာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပရိက္ခတာတိ ပရိဝါရိတာ။ အယံ ဝုစ္စတိ သော အရိယော သမ္မာသမာဓီတိ အယံ သတ္တဟိ ရတနေဟိ ပရိဝုတော စက္ကဝတ္တီ ဝိယ သတ္တဟိ အင်္ဂေဟိ ပရိဝုတော ‘‘အရိယော သမ္မာသမာဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သဥပနိသော ဣတိပီတိ သဥပနိဿယော ဣတိပိ ဝုစ္စတိ၊ သပရိဝါရော ယေဝါတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိဿာတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိယံ ဌိတဿ။ သမ္မာသင်္ကပ္ပော ပဟောတီတိ သမ္မာသင်္ကပ္ပော ပဝတ္တတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗပဒေသု။ အယံ ပနတ္ထော မဂ္ဂဝသေနာပိ ဖလဝသေနာပိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကထံ? မဂ္ဂသမ္မာဒိဋ္ဌိယံ ဌိတဿ မဂ္ဂသမ္မာသင်္ကပ္ပော ပဟောတိ…ပေ… မဂ္ဂဉာဏေ ဌိတဿ မဂ္ဂဝိမုတ္တိ ပဟောတိ။ တထာ ဖလသမ္မာဒိဋ္ဌိယံ ဌိတဿ ဖလသမ္မာသင်္ကပ္ပော ပဟောတိ…ပေ… ဖလသမ္မာဉာဏေ ဌိတဿ ဖလဝိမုတ္တိ ပဟောတီတိ။

သွာက္ခာတောတိအာဒီနိ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ဝဏ္ဏိတာနိ။ အပါရုတာတိ ဝိဝဋာ။ အမတဿာတိ နိဗ္ဗာနဿ။ ဒွါရာတိ ပဝေသနမဂ္ဂါ။ အဝေစ္စပ္ပသာဒေနာတိ အစလပ္ပသာဒေန။ ဓမ္မဝိနီတာတိ သမ္မာနိယျာနေန နိယျာတာ။

အတ္ထာယံ ဣတရာ ပဇာတိ အနာဂါမိနော သန္ဓာယာဟ၊ အနာဂါမိနော စ အတ္ထီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပုညဘာဂါတိ ပုညကောဋ္ဌာသေန နိဗ္ဗတ္တာ။ ဩတ္တပ္ပန္တိ ဩတ္တပ္ပမာနော။ တေန ကဒါစိ နာမ မုသာ အဿာတိ မုသာဝါဒဘယေန သင်္ခါတုံ န သက္ကောမိ၊ န ပန မမ သင်္ခါတုံ ဗလံ နတ္ထီတိ ဒီပေတိ။

၂၉၁။ တံ ကိံ မညတိ ဘဝန္တိ ဣမိနာ ကေဝလံ ဝေဿဝဏံ ပုစ္ဆတိ၊ န ပနဿ ဧဝရူပေါ သတ္ထာ နာဟောသီတိ ဝါ န ဘဝိဿတီတိ ဝါ လဒ္ဓိ အတ္ထိ။ သဗ္ဗဗုဒ္ဓါနဉှိ အဘိသမယေ ဝိသေသော နတ္ထိ။

၂၉၂။ သယံပရိသာယန္တိ အတ္တနော ပရိသာယံ။ တယိဒံ ဗြဟ္မစရိယန္တိ တံ ဣဒံ သကလံ သိက္ခတ္တယဗြဟ္မစရိယံ။ သေသံ ဥတ္တာနမေဝ။ ဣမာနိ ပန ပဒါနိ ဓမ္မသင်္ဂါဟကတ္ထေရေဟိ ဌပိတာနီတိ။

ဣတိ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယံ

ဇနဝသဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။