📜

၈။ သက္ကပဉှသုတ္တဝဏ္ဏနာ

နိဒါနဝဏ္ဏနာ

၃၄၄။ ဧဝံမေ သုတန္တိ သက္ကပဉှသုတ္တံ။ တတြာယမနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနာ – အမ္ဗသဏ္ဍာ နာမ ဗြာဟ္မဏဂါမောတိ သော ကိရ ဂါမော အမ္ဗသဏ္ဍာနံ အဝိဒူရေ နိဝိဋ္ဌော၊ တသ္မာ ‘‘အမ္ဗသဏ္ဍာ’’ တွေဝ ဝုစ္စတိ။ ဝေဒိယကေ ပဗ္ဗတေတိ သော ကိရ ပဗ္ဗတော ပဗ္ဗတပါဒေ ဇာတေန မဏိဝေဒိကာသဒိသေန နီလဝနသဏ္ဍေန သမန္တာ ပရိက္ခိတ္တော၊ တသ္မာ ‘ဝေဒိယကပဗ္ဗတော’ တွေဝ သင်္ချံ ဂတော။ ဣန္ဒသာလဂုဟာယန္တိ ပုဗ္ဗေပိ သာ ဒွိန္နံ ပဗ္ဗတာနံ အန္တရေ ဂုဟာ၊ ဣန္ဒသာလရုက္ခော စဿာ ဒွါရေ၊ တသ္မာ ‘ဣန္ဒသာလဂုဟာ’တိ သင်္ချံ ဂတာ။ အထ နံ ကုဋ္ဋေဟိ ပရိက္ခိပိတွာ ဒွါရဝါတပါနာနိ ယောဇေတွာ သုပရိနိဋ္ဌိတသုဓာကမ္မမာလာကမ္မလတာကမ္မဝိစိတ္တံ လေဏံ ကတွာ ဘဂဝတော အဒံသု။ ပုရိမဝေါဟာရဝသေန ပန ‘‘ဣန္ဒသာလဂုဟာ’’ တွေဝ နံ သဉ္ဇာနန္တိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘ဣန္ဒသာလဂုဟာယ’န္တိ။

ဥဿုက္ကံ ဥဒပါဒီတိ ဓမ္မိကော ဥဿာဟော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ နနု စ ဧသ အဘိဏှဒဿာဝီ ဘဂဝတော၊ န သော ဒေဝတာသန္နိပါတော နာမ အတ္ထိ၊ ယတ္ထာယံ န အာဂတပုဗ္ဗော၊ သက္ကေန သဒိသော အပ္ပမာဒဝိဟာရီ ဒေဝပုတ္တော နာမ နတ္ထိ။ အထ ကသ္မာ ဗုဒ္ဓဒဿနံ အနာဂတပုဗ္ဗဿ ဝိယ အဿ ဥဿာဟော ဥဒပါဒီတိ? မရဏဘယေန သန္တဇ္ဇိတတ္တာ။ တသ္မိံ ကိရဿ သမယေ အာယု ပရိက္ခီဏော၊ သော ပဉ္စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဒိသွာ ‘‘ပရိက္ခီဏော ဒါနိ မေ အာယူ’’တိ အညာသိ။ ယေသဉ္စ ဒေဝပုတ္တာနံ မရဏနိမိတ္တာနိ အာဝိ ဘဝန္တိ၊ တေသု ယေ ပရိတ္တကေန ပုညကမ္မေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တာ၊ တေ ‘‘ကုဟိံ နု ခေါ ဣဒါနိ နိဗ္ဗတ္တိဿာမာ’’တိ ဘယံ သန္တာသံ အာပဇ္ဇန္တိ။ ယေ ကတဘီရုတ္တာနာ ဗဟုံ ပုညံ ကတွာ နိဗ္ဗတ္တာ၊ တေ အတ္တနာ ဒိန္နဒါနံ ရက္ခိတသီလံ ဘာဝိတဘာဝနဉ္စ အာဂမ္မ ‘‘ဥပရိဒေဝလောကေ သမ္ပတ္တိံ အနုဘဝိဿာမာ’’တိ န ဘာယန္တိ။

သက္ကော ပန ဒေဝရာဇာ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဒိသွာ ဒသယောဇနသဟဿံ ဒေဝနဂရံ၊ ယောဇနသဟဿုဗ္ဗေဓံ ဝေဇယန္တံ၊ တိယောဇနသတိကံ သုဓမ္မဒေဝသဘံ၊ ယောဇနသတုဗ္ဗေဓံ ပါရိစ္ဆတ္တကံ၊ သဋ္ဌိယောဇနိကံ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလံ၊ အဍ္ဎတိယာ နာဋကကောဋိယော ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝပရိသံ၊ နန္ဒနဝနံ၊ စိတ္တလတာဝနံ ၊ မိဿကဝနံ၊ ဖာရုသကဝနန္တိ ဧတံ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိံ ဩလောကေတွာ ‘‘နဿတိ ဝတ ဘော မေ အယံ သမ္ပတ္တီ’’တိ ဘယာဘိဘူတော အဟောသိ။

တတော ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ ကောစိ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ လောကပိတာမဟော မဟာဗြဟ္မာ ဝါ၊ ယော မေ ဟဒယနိဿိတံ သောကသလ္လံ သမုဒ္ဓရိတွာ ဣမံ သမ္ပတ္တိံ ထာဝရံ ကရေယျာ’’တိ ဩလောကေန္တော ကဉ္စိ အဒိသွာ ပုန အဒ္ဒသ ‘‘မာဒိသာနံ သတသဟဿာနမ္ပိ ဥပ္ပန္နံ သောကသလ္လံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ ဥဒ္ဓရိတုံ ပဋိဗလော’’တိ။ အထေဝံ ပရိဝိတက္ကေန္တဿ တေန ခေါ ပန သမယေန သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ဥဿုက္ကံ ဥဒပါဒိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။

ကဟံ နု ခေါ ဘဂဝါ ဧတရဟိ ဝိဟရတီတိ ကတရသ္မိံ ဇနပဒေ ကတရံ နဂရံ ဥပနိဿာယ ကဿ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တော ကဿ အမတံ ဓမ္မံ ဒေသယမာနော ဝိဟရတီတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါတိ အဒ္ဒက္ခိ ပဋိဝိဇ္ဈိ။ မာရိသာတိ ပိယဝစနမေတံ၊ ဒေဝတာနံ ပါဋိယေက္ကော ဝေါဟာရော။ နိဒ္ဒုက္ခာတိပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကသ္မာ ပနေသ ဒေဝေ အာမန္တေသိ? သဟာယတ္ထာယ။ ပုဗ္ဗေ ကိရေသ ဘဂဝတိ သဠလဃရေ ဝိဟရန္တေ ဧကကောဝ ဒဿနာယ အဂမာသိ။ သတ္ထာ ‘‘အပရိပက္ကံ တာဝဿ ဉာဏံ၊ ကတိပါဟံ ပန အတိက္ကမိတွာ မယိ ဣန္ဒသာလဂုဟာယံ ဝိဟရန္တေ ပဉ္စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဒိသွာ မရဏဘယဘီတော ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ ဥပသင်္ကမိတွာ စုဒ္ဒသ ပဉှေ ပုစ္ဆိတွာ ဥပေက္ခာပဉှဝိဿဇ္ဇနာဝသာနေ အသီတိယာ ဒေဝတာသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိဿတီ’’တိ စိန္တေတွာ ဩကာသံ နာကာသိ။ သော ‘‘မမ ပုဗ္ဗေပိ ဧကကဿ ဂတတ္တာ သတ္ထာရာ ဩကာသော န ကတော၊ အဒ္ဓါ မေ နတ္ထိ မဂ္ဂဖလဿ ဥပနိဿယော၊ ဧကဿ ပန ဥပနိဿယေ သတိ စက္ကဝါဠပရိယန္တာယပိ ပရိသာယ ဘဂဝါ ဓမ္မံ ဒေသေတိယေဝ။ အဝဿံ ခေါ ပန ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ကဿစိ ဒေဝဿ ဥပနိဿယော ဘဝိဿတိ၊ တံ သန္ဓာယ သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေဿတိ။ တံ သုတွာ အဟမ္ပိ အတ္တနော ဒေါမနဿံ ဝူပသမေဿာမီ’’တိ စိန္တေတွာ သဟာယတ္ထာယ အာမန္တေသိ။

ဧဝံ ဘဒ္ဒံ တဝါတိ ခေါ ဒေဝါ တာဝတိံသာတိ ဧဝံ ဟောတု မဟာရာဇ၊ ဂစ္ဆာမ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ၊ ဒုလ္လဘော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေါ၊ ဘဒ္ဒံ တဝ၊ ယော တွံ ‘‘ပဗ္ဗတကီဠံ နဒီကီဠံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ အဝတွာ အမှေ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု နိယောဇေသီတိ။ ပစ္စဿောသုန္တိ တဿ ဝစနံ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။

၃၄၅။ ပဉ္စသိခံဂန္ဓဗ္ဗဒေဝပုတ္တံ အာမန္တေသီတိ ဒေဝေ တာဝ အာမန္တေတု၊ ဣမံ ကသ္မာ ဝိသုံ အာမန္တေသိ? ဩကာသကရဏတ္ထံ။ ဧဝံ ကိရဿ အဟောသိ ‘‘ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝတာ ဂဟေတွာ ဓုရေန ပဟရန္တဿ ဝိယ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတုံ န ယုတ္တံ၊ အယံ ပန ပဉ္စသိခေါ ဒသဗလဿ ဥပဋ္ဌာကော ဝလ္လဘော ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတက္ခဏေ ဂန္တွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ဓမ္မံ သုဏာတိ၊ ဣမံ ပုရတော ပေသေတွာ ဩကာသံ ကာရေတွာ ဣမိနာ ကတောကာသေ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ ဩကာသကရဏတ္ထံ အာမန္တေသိ။

ဧဝံ ဘဒ္ဒံ တဝါတိ သော ‘‘ဧဝံ မဟာရာဇ၊ ဟောတု၊ ဘဒ္ဒံ တဝ၊ ယော တွံ မံ ‘ဧဟိ၊ မာရိသ၊ ဥယျာနကီဠာဒီနိ ဝါ နဋသမဇ္ဇာဒီနိ ဝါ ဒဿနာယ ဂစ္ဆာမာ’တိ အဝတွာ ‘ဗုဒ္ဓံ ပဿိဿာမ၊ ဓမ္မံ သောဿာမာ’တိ ဝဒသီ’’တိ ဒဠှတရံ ဥပတ္ထမ္ဘေန္တော ဒေဝါနမိန္ဒဿ ဝစနံ ပဋိဿုတွာ အနုစရိယံ သဟစရဏံ ဧကတော ဂမနံ ဥပါဂမိ။

တတ္ထ ဗေလုဝပဏ္ဍုန္တိ ဗေလုဝပက္ကံ ဝိယ ပဏ္ဍုဝဏ္ဏံ။ တဿ ကိရ သောဝဏ္ဏမယံ ပေါက္ခရံ၊ ဣန္ဒနီလမယော ဒဏ္ဍော၊ ရဇတမယာ တန္တိယော၊ ပဝါဠမယာ ဝေဌကာ၊ ဝီဏာပတ္တကံ ဂါဝုတံ၊ တန္တိဗန္ဓနဋ္ဌာနံ ဂါဝုတံ၊ ဥပရိ ဒဏ္ဍကော ဂါဝုတန္တိ တိဂါဝုတပ္ပမာဏာ ဝီဏာ။ ဣတိ သော တံ ဝီဏံ အာဒါယ သမပညာသမုစ္ဆနာ မုစ္ဆေတွာ အဂ္ဂနခေဟိ ပဟရိတွာ မဓုရံ ဂီတဿရံ နိစ္ဆာရေတွာ သေသဒေဝေ သက္ကဿ ဂမနကာလံ ဇာနာပေန္တော ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧဝံ တဿ ဂီတဝါဒိတသညာယ သန္နိပတိတေ ဒေဝဂဏေ အထ ခေါ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော…ပေ… ဝေဒိယကေ ပဗ္ဗတေ ပစ္စုဋ္ဌာသိ။

၃၄၆။ အတိရိဝ ဩဘာသဇာတောတိ အညေသု ဒိဝသေသု ဧကဿေဝ ဒေဝဿ ဝါ မာရဿ ဝါ ဗြဟ္မုနော ဝါ ဩဘာသေန ဩဘာသဇာတော ဟောတိ၊ တံဒိဝသံ ပန ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝတာနံ ဩဘာသေန အတိရိဝ ဩဘာသဇာတော ဧကပဇ္ဇောတော သဟဿစန္ဒသူရိယဥဂ္ဂတကာလသဒိသော အဟောသိ။ ပရိတော ဂါမေသု မနုဿာတိ သမန္တာ ဂါမေသု မနုဿာ။ ပကတိသာယမာသကာလေယေဝ ကိရ ဂါမမဇ္ဈေ ဒါရကေသု ကီဠန္တေသု တတ္ထ သက္ကော အဂမာသိ၊ တသ္မာ မနုဿာ ပဿိတွာ ဧဝမာဟံသု။ နနု စ မဇ္ဈိမယာမေ ဒေဝတာ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမန္တိ၊ အယံ ကသ္မာ ပဌမယာမဿာပိ ပုရိမဘာဂေယေဝ အာဂတောတိ? မရဏဘယေနေဝ တဇ္ဇိတတ္တာ။ ကိံသု နာမာတိ ကိံသု နာမ ဘော ဧတံ၊ ကော နု ခေါ အဇ္ဇ မဟေသက္ခော ဒေဝေါ ဝါ ဗြဟ္မာ ဝါ ဘဂဝန္တံ ပဉှံ ပုစ္ဆိတုံ ဓမ္မံ သောတုံ ဥပသင်္ကမန္တော၊ ကထံသု နာမ ဘော ဘဂဝါ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေဿတိ ဓမ္မံ ဒေသေဿတိ၊ လာဘာ အမှာကံ၊ ယေသံ နော ဧဝံ ဒေဝတာနံ ကင်္ခါဝိနောဒကော သတ္ထာ အဝိဒူရေ ဝိဟာရေ ဝသတိ၊ ယေ လဘာမ ထာလကဘိက္ခမ္ပိ ကဋစ္ဆုဘိက္ခမ္ပိ ဒါတုန္တိ သံဝိဂ္ဂါ လောမဟဋ္ဌဇာတာ ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမာ ဟုတွာ ဒသနခသမောဓာနသမုဇ္ဇလံ အဉ္ဇလိံ သိရသ္မိံ ပတိဋ္ဌပေတွာ နမဿမာနာ အဋ္ဌံသု။

၃၄၇။ ဒုရုပသင်္ကမာတိ ဒုပယိရုပါသိယာ။ အဟံ သရာဂေါ သဒေါသော သမောဟော၊ သတ္ထာ ဝီတရာဂေါ ဝီတဒေါသော ဝီတမောဟော၊ တသ္မာ ဒုပယိရုပါသိယာ တထာဂတာ မာဒိသေန။ ဈာယီတိ လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေန စ အာရမ္မဏူပနိဇ္ဈာနေန စ ဈာယီ။ တသ္မိညေဝ ဈာနေ ရတာတိ ဈာနရတာ။ တဒန္တရံ ပဋိသလ္လီနာတိ တဒန္တရံ ပဋိသလ္လီနာ သမ္ပတိ ပဋိသလ္လီနာ ဝါ။ တသ္မာ န ကေဝလံ ဈာယီ ဈာနရတာတိ ဒုရုပသင်္ကမာ၊ ဣဒါနိမေဝ ပဋိသလ္လီနာတိပိ ဒုရုပသင်္ကမာ။ ပသာဒေယျာသီတိ အာရာဓေယျာသိ၊ ဩကာသံ မေ ကာရေတွာ ဒဒေယျာသီတိ ဝဒတိ။ ဗေလုဝပဏ္ဍုဝီဏံ အာဒါယာတိ နနု ပုဗ္ဗေဝ အာဒိန္နာတိ? အာမ ၊ အာဒိန္နာ။ မဂ္ဂဂမနဝသေန ပန အံသကူဋေ လဂ္ဂိတာ၊ ဣဒါနိ နံ ဝါမဟတ္ထေ ဌပေတွာ ဝါဒနသဇ္ဇံ ကတွာ အာဒိယိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အာဒါယာ’’တိ။

ပဉ္စသိခဂီတဂါထာဝဏ္ဏနာ

၃၄၈။ အဿာဝေသီတိ သာဝေသိ။ ဗုဒ္ဓူပသဉှိတာတိ ဗုဒ္ဓံ အာရဗ္ဘ ဗုဒ္ဓံ နိဿယံ ကတွာ ပဝတ္တာတိ အတ္ထော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

ဝန္ဒေ တေ ပိတရံ ဘဒ္ဒေ၊ တိမ္ဗရုံ သူရိယဝစ္ဆသေတိ ဧတ္ထ သူရိယဝစ္ဆသာတိ သူရိယသမာနသရီရာ။ တဿာ ကိရ ဒေဝဓီတာယ ပါဒန္တတော ရသ္မိ ဥဋ္ဌဟိတွာ ကေသန္တံ အာရောဟတိ၊ တသ္မာ ဗာလသူရိယမဏ္ဍလသဒိသာ ခါယတိ၊ ဣတိ နံ ‘‘သူရိယဝစ္ဆသာ’’တိ သဉ္ဇာနန္တိ။ တံ သန္ဓာယာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ သူရိယဝစ္ဆသေ၊ တဝ ပိတရံ တိမ္ဗရုံ ဂန္ဓဗ္ဗဒေဝရာဇာနံ ဝန္ဒာမီ’’တိ။ ယေန ဇာတာသိ ကလျာဏီတိ ယေန ကာရဏဘူတေန ယံ တိမ္ဗရုံ ဒေဝရာဇာနံ နိဿာယ တွံ ဇာတာ၊ ကလျာဏီ သဗ္ဗင်္ဂသောဘနာ။ အာနန္ဒဇနနီ မမာတိ မယှံ ပီတိသောမနဿဝဍ္ဎနီ။

ဝါတောဝ သေဒတံ ကန္တောတိ ယထာ သဉ္ဇာတသေဒါနံ သေဒဟရဏတ္ထံ ဝါတော ဣဋ္ဌော ဟောတိ ကန္တော မနာပေါ၊ ဧဝန္တိ အတ္ထော။ ပါနီယံဝ ပိပါသတောတိ ပါတုမိစ္ဆန္တဿ ပိပါသတော ပိပါသာဘိဘူတဿ။ အင်္ဂီရသီတိ အင်္ဂေ ရသ္မိယော အဿာတိ အင်္ဂီရသီ၊ တမေဝ အာရဗ္ဘ အာလပန္တော ဝဒတိ။ ဓမ္မော အရဟတာမိဝါတိ အရဟန္တာနံ နဝလောကုတ္တရဓမ္မော ဝိယ။

ဇိဃစ္ဆတောတိ ဘုဉ္ဇိတုကာမဿ ခုဒါဘိဘူတဿ။ ဇလန္တမိဝ ဝါရိနာတိ ယထာ ကောစိ ဇလန္တံ ဇာတဝေဒံ ဥဒကကုမ္ဘေန နိဗ္ဗာပေယျ၊ ဧဝံ တဝ ကာရဏာ ဥပ္ပန္နံ မမ ကာမရာဂပရိဠာဟံ နိဗ္ဗာပေဟီတိ ဝဒတိ။

ယုတ္တံ ကိဉ္ဇက္ခရေဏုနာတိ ပဒုမကေသရရေဏုနာ ယုတ္တံ။ နာဂေါ ဃမ္မာဘိတတ္တော ဝါတိ ဃမ္မာဘိတတ္တဟတ္ထီ ဝိယ။ ဩဂါဟေ တေ ထနူဒရန္တိ ယထာ သော နာဂေါ ပေါက္ခရဏိံ ဩဂါဟိတွာ ပိဝိတွာ အဂ္ဂသောဏ္ဍမတ္တံ ပညာယမာနံ ကတွာ နိမုဂ္ဂေါ သုခံ သာတံ ဝိန္ဒတိ၊ ဧဝံ ကဒါ နု ခေါ တေ ထနူဒရံ ထနဝေမဇ္ဈံ ဥဒရဉ္စ ဩတရိတွာ အဟံ သုခံ သာတံ ပဋိလဘိဿာမီတိ ဝဒတိ။

‘‘အစ္စင်္ကုသောဝ နာဂေါဝ၊ ဇိတံ မေ တုတ္တတောမရံ၊

ကာရဏံ နပ္ပဇာနာမိ၊ သမ္မတ္တော လက္ခဏူရုယာ’’တိ။ –

ဧတ္ထ တုတ္တံ ဝုစ္စတိ ကဏ္ဏမူလေ ဝိဇ္ဈနအယဒဏ္ဍကော။ တောမရန္တိ ပါဒါဒီသု ဝိဇ္ဈနဒဏ္ဍတောမရံ။ အင်္ကုသောတိ မတ္ထကေ ဝိဇ္ဈနကုဋိလကဏ္ဋကော။ ယော စ နာဂေါ ပဘိန္နမတ္တော အစ္စင်္ကုသော ဟောတိ၊ အင်္ကုသံ အတီတော၊ အင်္ကုသေန ဝိဇ္ဈိယမာနောပိ ဝသံ န ဂစ္ဆတိ၊ သော ‘‘ဇိတံ မယာ တုတ္တတောမရံ၊ ယော အဟံ အင်္ကုသဿပိ ဝသံ န ဂစ္ဆာမီ’’တိ မဒဒပ္ပေန ကိဉ္စိ ကာရဏံ န ဗုဇ္ဈတိ။ ယထာ သော အစ္စင်္ကုသော နာဂေါ ‘‘ဇိတံ မေ တုတ္တတောမရ’’န္တိ ကိဉ္စိ ကာရဏံ နပ္ပဇာနာတိ၊ ဧဝံ အဟမ္ပိ လက္ခဏသမ္ပန္နဦရုတာယ လက္ခဏူရုယာ သမ္မတ္တော မတ္တော ပမတ္တော ဥမ္မတ္တော ဝိယ ကိဉ္စိ ကာရဏံ နပ္ပဇာနာမီတိ ဝဒတိ။ အထ ဝါ အစ္စင်္ကုသောဝ နာဂေါ အဟမ္ပိ သမ္မတ္တော လက္ခဏူရုယာ ကိဉ္စိ တတော ဝိရာဂကာရဏံ နပ္ပဇာနာမိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ တေန နာဂေန ဝိယ ဇိတံ မေ တုတ္တတောမရံ၊ န ကဿစိ ဝဒတော ဝစနံ အာဒိယာမိ။

တယိ ဂေဓိတစိတ္တောသ္မီတိ ဘဒ္ဒေ လက္ခဏူရု တယိ ဗဒ္ဓစိတ္တောသ္မိ။ ဂေဓိတစိတ္တောတိ ဝါ ဂေဓံ အဇ္ဈုပေတစိတ္တော။ စိတ္တံ ဝိပရိဏာမိတန္တိ ပကတိံ ဇဟိတွာ ဌိတံ။ ပဋိဂန္တုံ န သက္ကောမီတိ နိဝတ္တိတုံ န သက္ကောမိ။ ဝင်္ကဃသ္တောဝ အမ္ဗုဇောတိ ဗဠိသံ ဂိလိတွာ ဌိတမစ္ဆော ဝိယ။ ‘‘ဃသော’’တိပိ ပါဌော၊ အယမေဝတ္ထော။

ဝါမူရူတိ ဝါမာကာရေန သဏ္ဌိတဦရု၊ ကဒလိက္ခန္ဓသဒိသဦရူတိ ဝါ အတ္ထော။ သဇာတိ အာလိင်္ဂ။ မန္ဒလောစနေတိ ဣတ္ထိယော န တိခိဏံ နိဇ္ဈာယန္တိ မန္ဒံ အာလောစေန္တိ ဩလောကေန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘မန္ဒလောစနာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ပလိဿဇာတိ သဗ္ဗတောဘာဂေန အာလိင်္ဂ။ ဧတံ မေ အဘိပတ္ထိတန္တိ ဧတံ မယာ အဘိဏှံ ပတ္ထိတံ။

အပ္ပကော ဝတ မေ သန္တောတိ ပကတိယာဝ မန္ဒော သမာနော။ ဝေလ္လိတကေသိယာတိ ကေသာ မုဉ္စိတွာ ပိဋ္ဌိယံ ဝိဿဋ္ဌကာလေ သပ္ပော ဝိယ ဝေလ္လန္တာ ဂစ္ဆန္တာ အဿာတိ ဝေလ္လိတကေသီ၊ တဿာ ဝေလ္လိတကေသိယာ။ အနေကဘာဝေါ သမုပ္ပာဒီတိ အနေကဝိဓော ဇာတော။ အနေကဘာဂေါတိ ဝါ ပါဌော။ အရဟန္တေဝ ဒက္ခိဏာတိ အရဟန္တမှိ ဒိန္နဒါနံ ဝိယ နာနပ္ပကာရတော ပဘိန္နော။

ယံ မေ အတ္ထိ ကတံ ပုညန္တိ ယံ မယာ ကတံ ပုညမတ္ထိ။ အရဟန္တေသု တာဒိသူတိ တာဒိလက္ခဏပ္ပတ္တေသု အရဟန္တေသု။ တယာ သဒ္ဓိံ ဝိပစ္စတန္တိ သဗ္ဗံ တယာ သဒ္ဓိမေဝ ဝိပါကံ ဒေတု။

ဧကောဒီတိ ဧကီဘာဝံ ဂတော။ နိပကော သတောတိ နေပက္ကံ ဝုစ္စတိ ပညာ၊ တာယ သမန္နာဂတောတိ နိပကော။ သတိယာ သမန္နာဂတတ္တာ သတော။ အမတံ မုနိ ဇိဂီသာနောတိ ယထာ သော ဗုဒ္ဓမုနိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ ဇိဂီသတိ ပရိယေသတိ၊ ဧဝံ တံ အဟံ သူရိယဝစ္ဆသေ ဇိဂီသာမိ ပရိယေသာမိ။ ယထာ ဝါ သော အမတံ ဇိဂီသာနော ဧသန္တော ဂဝေသန္တော ဝိစရတိ၊ ဧဝါဟံ တံ ဧသန္တော ဂဝေသန္တော ဝိစရာမီတိပိ အတ္ထော။

ယထာပိ မုနိ နန္ဒေယျ၊ ပတွာ သမ္ဗောဓိမုတ္တမန္တိ ယထာ ဗုဒ္ဓမုနိ ဗောဓိပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော သဗ္ဗညုတညာဏံ ပတွာ နန္ဒေယျ တောသေယျ။ ဧဝံ နန္ဒေယျန္တိ ဧဝမေဝ အဟမ္ပိ တယာ မိဿီဘာဝံ ဂတော နန္ဒေယျံ၊ ပီတိသောမနဿဇာတော ဘဝေယျန္တိ ဝဒတိ။

တာဟံ ဘဒ္ဒေ ဝရေယျာဟေတိ အဟေတိ အာမန္တနံ၊ အဟေ ဘဒ္ဒေ သူရိယဝစ္ဆသေ၊ သက္ကေန ဒေဝါနမိန္ဒေန ‘‘ကိံ ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝရဇ္ဇံ ဂဏှသိ၊ သုရိယဝစ္ဆသ’’န္တိ၊ ဧဝံ ဝရေ ဒိန္နေ ဒေဝရဇ္ဇံ ပဟာယ ‘‘သူရိယဝစ္ဆသံ ဂဏှာမီ’’တိ ဧဝံ တံ အဟံ ဝရေယျံ ဣစ္ဆေယျံ ဂဏှေယျန္တိ အတ္ထော။

သာလံဝ န စိရံ ဖုလ္လန္တိ တဝ ပိတု နဂရဒွါရေ နစိရံ ပုပ္ဖိတော သာလော အတ္ထိ။ သော အတိဝိယ မနောဟရော။ တံ နစိရံ ဖုလ္လသာလံ ဝိယ။ ပိတရံ တေ သုမေဓသေတိ အတိသဿိရီကံ တဝ ပိတရံ ဝန္ဒမာနော နမဿာမိ နမော ကရောမိ။ ယဿာသေတာဒိသီ ပဇာတိ ယဿ အာသိ ဧတာဒိသီ ဓီတာ။

၃၄၉။ သံသန္ဒတီတိ ကသ္မာ ဂီတသဒ္ဒဿ စေဝ ဝီဏာသဒ္ဒဿ စ ဝဏ္ဏံ ကထေသိ? ကိံ တတ္ထ ဘဂဝတော သာရာဂေါ အတ္ထီတိ? နတ္ထိ။ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာယ ဥပေက္ခကော ဘဂဝါ ဧတာဒိသေသု ဌာနေသု၊ ကေဝလံ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌံ ဇာနာတိ၊ န တတ္ထ ရဇ္ဇတိ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘သံဝိဇ္ဇတိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတော စက္ခု၊ ပဿတိ ဘဂဝါ စက္ခုနာ ရူပံ၊ ဆန္ဒရာဂေါ ဘဂဝတော နတ္ထိ၊ သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝါ။ သံဝိဇ္ဇတိ ခေါ၊ အာဝုသော၊ ဘဂဝတော သောတ’’န္တိအာဒိ (သံ။ နိ။ ၄။၂၃၂)။ သစေ ပန ဝဏ္ဏံ န ကထေယျ၊ ပဉ္စသိခေါ ‘‘ဩကာသော မေ ကတော’’တိ န ဇာနေယျ။ အထ သက္ကော ‘‘ဘဂဝတာ ပဉ္စသိခဿ ဩကာသော န ကတော’’တိ ဒေဝတာ ဂဟေတွာ တတောဝ ပဋိနိဝတ္တေယျ၊ တတော မဟာဇာနိယော ဘဝေယျ။ ဝဏ္ဏေ ပန ကထိတေ ‘‘ကတော ဘဂဝတာ ပဉ္စသိခဿ ဩကာသော’’တိ ဒေဝတာဟိ သဒ္ဓိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉှံ ပုစ္ဆိတွာ ဝိဿဇ္ဇနာဝသာနေ အသီတိယာ ဒေဝတာသဟဿေဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိဿတီတိ ဉတွာ ဝဏ္ဏံ ကထေသိ။

တတ္ထ ကဒါ သံယူဠှာတိ ကဒါ ဂန္ထိတာ ပိဏ္ဍိတာ။ တေန ခေါ ပနာဟံ၊ ဘန္တေ၊ သမယေနာတိ တေန သမယေန တသ္မိံ တုမှာကံ သမ္ဗောဓိပ္ပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ အဋ္ဌမေ သတ္တာဟေ။ ဘဒ္ဒါ နာမ သူရိယဝစ္ဆသာတိ နာမတော ဘဒ္ဒါ သရီရသမ္ပတ္တိယာ သူရိယဝစ္ဆသာ။ ဘဂိနီတိ ဝေါဟာရဝစနမေတံ၊ ဒေဝဓီတာတိ အတ္ထော။ ပရကာမိနီတိ ပရံ ကာမေတိ အဘိကင်္ခတိ။

ဥပနစ္စန္တိယာတိ နစ္စမာနာယ။ သာ ကိရ ဧကသ္မိံ သမယေ စာတုမဟာရာဇိကဒေဝေဟိ သဒ္ဓိံ သက္ကဿ ဒေဝရာဇဿ နစ္စံ ဒဿနတ္ထာယ ဂတာ၊ တသ္မိဉ္စ ခဏေ သက္ကော တထာဂတဿ အဋ္ဌ ယထာဘုစ္စေ ဂုဏေ ပယိရုဒါဟာသိ။ ဧဝံ တသ္မိံ ဒိဝသေ ဂန္တွာ နစ္စန္တီ အဿောသိ။

သက္ကူပသင်္ကမဝဏ္ဏနာ

၃၅၀။ ပဋိသမ္မောဒတီတိ ‘‘သံသန္ဒတိ ခေါ တေ’’တိအာဒီနိ ဝဒန္တော ဘဂဝါ သမ္မောဒတိ၊ ပဉ္စသိခေါ ပဋိသမ္မောဒတိ။ ဂါထာ စ ဘာသန္တော ပဉ္စသိခေါ သမ္မောဒတိ၊ ဘဂဝါ ပဋိသမ္မောဒတိ။ အာမန္တေသီတိ ဇာနာပေသိ။ တဿ ကိရေဝံ အဟောသိ ‘‘အယံ ပဉ္စသိခေါ မယာ မမ ကမ္မေန ပေသိတော အတ္တနော ကမ္မံ ကရောတိ။ ဧဝရူပဿ သတ္ထု သန္တိကေ ဌတွာ ကာမဂုဏူပသဉှိတံ အနနုစ္ဆဝိကံ ကထေသိ၊ နဋာ နာမ နိလ္လဇ္ဇာ ဟောန္တိ၊ ကထေန္တော ဝိပ္ပကာရမ္ပိ ဒဿေယျ၊ ဟန္ဒ နံ မမ ကမ္မံ ဇာနာပေမီ’’တိ စိန္တေတွာ အာမန္တေသိ။

၃၅၁။ ဧဝဉ္စပန တထာဂတာတိ ဓမ္မသင်္ဂါဟကတ္ထေရေဟိ ဌပိတဝစနံ။ အဘိဝဒန္တီတိ အဘိဝါဒနသမ္ပဋိစ္ဆနေန ဝဍ္ဎိတဝစနေန ဝဒန္တိ။ အဘိဝဒိတောတိ ဝဍ္ဎိတဝစနေန ဝုတ္တော။

ဥရုန္ဒာ သမပါဒီတိ မဟန္တာ ဝိဝဋာ အဟောသိ၊ အန္ဓကာရော ဂုဟာယံ အန္တရဓာယိ။ အာလောကော ဥဒပါဒီတိ ယော ပကတိယာ ဂုဟာယံ အန္ဓကာရော၊ သော အန္တရဟိတော၊ အာလောကော ဇာတော။ သဗ္ဗမေတံ ဓမ္မသင်္ဂါဟကာနံ ဝစနံ။

၃၅၂။ စိရပဋိကာဟံ၊ ဘန္တေတိ စိရတော အဟံ၊ စိရတော ပဋ္ဌာယာဟံ ဒဿနကာမောတိ အတ္ထော။ ကေဟိစိ ကေဟိစိ ကိစ္စကရဏီယေဟီတိ ဒေဝါနံ ဓီတာ စ ပုတ္တာ စ အင်္ကေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ပါဒပရိစာရိကာ ဣတ္ထိယော သယနေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ တာသံ မဏ္ဍနပသာဓနကာရိကာ ဒေဝတာ သယနံ ပရိဝါရေတွာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ဝေယျာဝစ္စကရာ အန္တောဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ဧတေသံ အတ္ထာယ အဍ္ဍကရဏံ နာမ နတ္ထိ။ ယေ ပန သီမန္တရေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ တေ ‘‘တဝ သန္တကာ၊ မမ သန္တကာ’’တိ နိစ္ဆေတုံ အသက္ကောန္တာ အဍ္ဍံ ကရောန္တိ၊ သက္ကံ ဒေဝရာဇာနံ ပုစ္ဆန္တိ။ သော ‘‘ယဿ ဝိမာနံ အာသန္နတရံ၊ တဿ သန္တကာ’’တိ ဝဒတိ။ သစေ ဒွေပိ သမဋ္ဌာနေ ဟောန္တိ၊ ‘‘ယဿ ဝိမာနံ ဩလောကေန္တီ ဌိတာ၊ တဿ သန္တကာ’’တိ ဝဒတိ။ သစေ ဧကမ္ပိ န ဩလောကေတိ၊ တံ ဥဘိန္နံ ကလဟုပစ္ဆေဒနတ္ထံ အတ္တနော သန္တကံ ကရောတိ။ ကီဠာဒီနိပိ ကိစ္စာနိ ကရဏီယာနေဝ။ ဧဝရူပါနိ တာနိ ကရဏီယာနိ သန္ဓာယ ‘‘ကေဟိစိ ကေဟိစိ ကိစ္စကရဏီယေဟီ’’တိ အာဟ။

သလဠာဂါရကေတိ သလဠမယဂန္ဓကုဋိယံ။ အညတရေန သမာဓိနာတိ တဒါ ကိရ ဘဂဝါ သက္ကဿေဝ အပရိပါကဂတံ ဉာဏံ ဝိဒိတွာ ဩကာသံ အကာရေတုကာမော ဖလသမာပတ္တိဝိဟာရေန နိသီဒိ။ တံ ဧသ အဇာနန္တော ‘‘အညတရေန သမာဓိနာ’’တိ အာဟ။ ဘူဇတိ စ နာမာတိ ဘူဇတီတိ တဿာ နာမံ။ ပရိစာရိကာတိ ပါဒပရိစာရိကာ ဒေဝဓီတာ။ သာ ကိရ ဒွေ ဖလာနိ ပတ္တာ၊ တေနဿာ ဒေဝလောကေ အဘိရတိယေဝ နတ္ထိ။ နိစ္စံ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာနံ အာဂန္တွာ အဉ္ဇလိံ သိရသိ ဌပေတွာ ဘဂဝန္တံ နမဿမာနာ တိဋ္ဌတိ။ နေမိသဒ္ဒေန တမှာ သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌိတောတိ ‘‘သမာပန္နော သဒ္ဒံ သုဏာတီ’’တိ နော ဝတ ရေ ဝတ္တဗ္ဗေ၊ နနု ဘဂဝါ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ‘‘အပိစာဟံ အာယသ္မတော စက္ကနေမိသဒ္ဒေန တမှာ သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌိတော’’တိ ဘဏတီတိ။ တိဋ္ဌတု နေမိသဒ္ဒေါ၊ သမာပန္နော နာမ အန္တောသမာပတ္တိယံ ကဏ္ဏမူလေ ဓမမာနဿ သင်္ခယုဂဠဿာပိ အသနိသန္နိပါတဿာပိ သဒ္ဒံ န သုဏာတိ။ ဘဂဝါ ပန ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ သက္ကဿ ဩကာသံ န ကရိဿာမီ’’တိ ပရိစ္ဆိန္ဒိတွာ ကာလဝသေန ဖလသမာပတ္တိံ သမာပန္နော။ သက္ကော ‘‘န ဒါနိ မေ သတ္ထာ ဩကာသံ ကရောတီ’’တိ ဂန္ဓကုဋိံ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ရထံ နိဝတ္တေတွာ ဒေဝလောကာဘိမုခံ ပေသေသိ။ ဂန္ဓကုဋိပရိဝေဏံ ရထသဒ္ဒေန သမောဟိတံ ပဉ္စင်္ဂိကတူရိယံ ဝိယ အဟောသိ။ ဘဂဝတော ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလဝသေန သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌိတဿ ရထသဒ္ဒေနေဝ ပဌမာဝဇ္ဇနံ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။

ဂေါပကဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၃၅၃။ သီလေသု ပရိပူရကာရိနီတိ ပဉ္စသု သီလေသု ပရိပူရကာရိနီ။ ဣတ္ထိတ္တံ ဝိရာဇေတွာတိ ဣတ္ထိတ္တံ နာမ အလံ၊ န ဟိ ဣတ္ထိတ္တေ ဌတွာ စက္ကဝတ္တိသိရိံ၊ န သက္ကမာရဗြဟ္မသိရိယော ပစ္စနုဘဝိတုံ၊ န ပစ္စေကဗောဓိံ၊ န သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ဂန္တုံ သက္ကာတိ ဧဝံ ဣတ္ထိတ္တံ ဝိရာဇေတိ နာမ။ မဟန္တမိဒံ ပုရိသတ္တံ နာမ သေဋ္ဌံ ဥတ္တမံ၊ ဧတ္ထ ဌတွာ သက္ကာ ဧတာ သမ္ပတ္တိယော ပါပုဏိတုန္တိ ဧဝံ ပန ပုရိသတ္တံ ဘာဝေတိ နာမ။ သာပိ ဧဝမကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘ဣတ္ထိတ္တံ ဝိရာဇေတွာ ပုရိသတ္တံ ဘာဝေတွာ’’တိ။ ဟီနံ ဂန္ဓဗ္ဗကာယန္တိ ဟီနံ လာမကံ ဂန္ဓဗ္ဗနိကာယံ။ ကသ္မာ ပန တေ ပရိသုဒ္ဓသီလာ တတ္ထ ဥပ္ပန္နာတိ? ပုဗ္ဗနိကန္တိယာ။ ပုဗ္ဗေပိ ကိရ နေသံ ဧတဒေဝ ဝသိတဋ္ဌာနံ၊ တသ္မာ နိကန္တိဝသေန တတ္ထ ဥပ္ပန္နာ။ ဥပဋ္ဌာနန္တိ ဥပဋ္ဌာနသာလံ။ ပါရိစရိယန္တိ ပရိစရဏဘာဝံ။ ဂီတဝါဒိတေဟိ အမှေ ပရိစရိဿာမာတိ အာဂစ္ဆန္တိ။

ပဋိစောဒေသီတိ သာရေသိ။ သော ကိရ တေ ဒိသွာ ‘‘ဣမေ ဒေဝပုတ္တာ အတိဝိယ ဝိရောစေန္တိ အတိဝဏ္ဏဝန္တော၊ ကိံ နု ခေါ ကမ္မံ ကတွာ အာဂတာ’’တိ အာဝဇ္ဇန္တော ‘‘ဘိက္ခူ အဟေသု’’န္တိ အဒ္ဒသ။ တတော ‘‘ဘိက္ခူ ဟောန္တု၊ သီလေသု ပရိပူရကာရိနော’’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘ပရိပူရကာရိနော’’တိ အဒ္ဒသ။ ‘‘ပရိပူရကာရိနော ဟောန္တု၊ အညော ဂုဏော အတ္ထိ နတ္ထီ’’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘ဈာနလာဘိနော’’တိ အဒ္ဒသ။ ‘‘ဈာနလာဘိနော ဟောန္တု၊ ကုဟိံ ဝါသိကာ’’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘မယှံဝ ကုလူပကာ’’တိ အဒ္ဒသ။ ပရိသုဒ္ဓသီလာ နာမ ဆသု ဒေဝလောကေသု ယတ္ထိစ္ဆန္တိ၊ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ ဣမေ ပန ဥပရိဒေဝလောကေ စ န နိဗ္ဗတ္တာ။ ဈာနလာဘိနော နာမ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ဣမေ စ ဗြဟ္မလောကေ န နိဗ္ဗတ္တာ။ အဟံ ပန ဧတေသံ ဩဝါဒေ ဌတွာ ဒေဝလောကသာမိကဿ သက္ကဿ ဒေဝါနမိန္ဒဿ ပလ္လင်္ကေ ပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တော၊ ဣမေ ဟီနေ ဂန္ဓဗ္ဗကာယေ နိဗ္ဗတ္တာ။ အဋ္ဌိဝေဓပုဂ္ဂလာ နာမေတေ ဝဋ္ဋေတွာ ဝဋ္ဋေတွာ ဂါဠှံ ဝိဇ္ဈိတဗ္ဗာတိ စိန္တေတွာ ကုတောမုခါ နာမာတိအာဒီဟိ ဝစနေဟိ ပဋိစောဒေသိ။

တတ္ထ ကုတောမုခါတိ ဘဂဝတိ အဘိမုခေ ဓမ္မံ ဒေသေန္တေ တုမှေ ကုတောမုခါ ကိံ အညာ ဝိဟိတာ ဣတော စိတော စ ဩလောကယမာနာ ဥဒါဟု နိဒ္ဒါယမာနာ? ဒုဒ္ဒိဋ္ဌရူပန္တိ ဒုဒ္ဒိဋ္ဌသဘာဝံ ဒဋ္ဌုံ အယုတ္တံ ။ သဟဓမ္မိကေတိ ဧကဿ သတ္ထု သာသနေ သမာစိဏ္ဏဓမ္မေ ကတပုညေ။ တေသံ ဘန္တေတိ တေသံ ဂေါပကေန ဒေဝပုတ္တေန ဧဝံ ဝတွာ ပုန ‘‘အဟော တုမှေ နိလ္လဇ္ဇာ အဟိရိကာ’’တိအာဒီဟိ ဝစနေဟိ ပဋိစောဒိတာနံ ဒွေ ဒေဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သတိံ ပဋိလဘိံသု။

ကာယံ ဗြဟ္မပုရောဟိတန္တိ တေ ကိရ စိန္တယိံသု – ‘‘နဋေဟိ နာမ နစ္စန္တေဟိ ဂါယန္တေဟိ ဝါဒေန္တေဟိ အာဂန္တွာ ဒါယော နာမ လဘိတဗ္ဗော အဿ၊ အယံ ပန အမှာကံ ဒိဋ္ဌကာလတော ပဋ္ဌာယ ပက္ခိတ္တလောဏံ ဥဒ္ဓနံ ဝိယ တဋတဋာယတေဝ၊ ကိံ နု ခေါ ဣဒ’’န္တိ အာဝဇ္ဇန္တာ အတ္တနော သမဏဘာဝံ ပရိသုဒ္ဓသီလတံ ဈာနလာဘိတံ တဿေဝ ကုလူပကဘာဝဉ္စ ဒိသွာ ‘‘ပရိသုဒ္ဓသီလာ နာမ ဆသု ဒေဝလောကေသု ယထာရုစိတေ ဌာနေ နိဗ္ဗတ္တန္တိ၊ ဈာနလာဘိနော ဗြဟ္မလောကေ။ မယံ ဥပရိဒေဝလောကေပိ ဗြဟ္မလောကေပိ နိဗ္ဗတ္တိတုံ နာသက္ခိမှ။ အမှာကံ ဩဝါဒေ ဌတွာ အယံ ဣတ္ထိကာ ဥပရိ နိဗ္ဗတ္တာ၊ မယံ ဘိက္ခူ သမာနာ ဘဂဝတိ ဗြဟ္မစရိယံ စရိတွာ ဟီနေ ဂန္ဓဗ္ဗကာယေ နိဗ္ဗတ္တာ။ တေန နော အယံ ဧဝံ နိဂ္ဂဏှာတီ’’တိ ဉတွာ တဿ ကထံ သုဏန္တာယေဝ တေသု ဒွေ ဇနာ ပဌမဇ္ဈာနသတိံ ပဋိလဘိတွာ ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ သင်္ခါရေ သမ္မသန္တာ အနာဂါမိဖလေယေဝ ပတိဋ္ဌဟိံသု။ အထ နေသံ သော ပရိတ္တော ကာမာဝစရတ္တဘာဝေါ ဓာရေတုံ နာသက္ခိ။ တသ္မာ တာဝဒေဝ စဝိတွာ ဗြဟ္မပုရောဟိတေသု နိဗ္ဗတ္တာ။ သော စ နေသံ ကာယော တတ္ထ ဌိတာနံယေဝ နိဗ္ဗတ္တော။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘တေသံ၊ ဘန္တေ၊ ဂေါပကေန ဒေဝပုတ္တေန ပဋိစောဒိတာနံ ဒွေ ဒေဝါ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သတိံ ပဋိလဘိံသု ကာယံ ဗြဟ္မပုရောဟိတ’’န္တိ။

တတ္ထ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ တသ္မိညေဝ အတ္တဘာဝေ ဈာနသတိံ ပဋိလဘိံသု။ တတ္ထေဝ ဌတွာ စုတာ ပန ကာယံ ဗြဟ္မပုရောဟိတံ ဗြဟ္မပုရောဟိတသရီရံ ပဋိလဘိံသူတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧကော ပန ဒေဝေါတိ ဧကော ဒေဝပုတ္တော နိကန္တိံ ဆိန္ဒိတုံ အသက္ကောန္တော ကာမေ အဇ္ဈဝသိ၊ တတ္ထေဝ အာဝါသိကော အဟောသိ။

၃၅၄။ သင်္ဃဉ္စုပဋ္ဌာသိန္တိ သင်္ဃဉ္စ ဥပဋ္ဌာသိံ။

သုဓမ္မတာယာတိ ဓမ္မဿ သုန္ဒရဘာဝေန။ တိဒိဝူပပန္နောတိ တိဒိဝေ တိဒသပုရေ ဥပပန္နော။ ဂန္ဓဗ္ဗကာယူပဂတေ ဝသီနေတိ ဂန္ဓဗ္ဗကာယံ အာဝါသိကော ဟုတွာ ဥပဂတေ။ ယေ စ မယံ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတာတိ ယေ ပုဗ္ဗေ မနုဿဘူတာ မယံ အန္နေန ပါနေန ဥပဋ္ဌဟိမှာတိ ဣမိနာ သဒ္ဓိံ ယောဇေတွာ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

ပါဒူပသင်္ဂယှာတိ ပါဒေ ဥပသင်္ဂယှ ပါဒဓောဝနပါဒမက္ခနာနုပ္ပဒါနေန ပူဇေတွာ စေဝ ဝန္ဒိတွာ စ။ သကေ နိဝေသနေတိ အတ္တနော ဃရေ။ ဣမဿာပိ ပဒဿ ဥပဋ္ဌဟိမှာတိ ဣမိနာဝ သမ္ဗန္ဓော။

ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ အတ္တနာဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အရိယာန သုဘာသိတာနီတိ တုမှေဟိ ဝုစ္စမာနာနိ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ သုဘာသိတာနိ။

တုမှေပန သေဋ္ဌမုပါသမာနာတိ ဥတ္တမံ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပါသမာနာ အနုတ္တရေ ဗုဒ္ဓသာသနေ ဝါ။ ဗြဟ္မစရိယန္တိ သေဋ္ဌစရိယံ။ ဘဝတူပပတ္တီတိ ဘဝန္တာနံ ဥပပတ္တိ။

အဂါရေ ဝသတော မယှန္တိ ဃရမဇ္ဈေ ဝသန္တဿ မယှံ။

သွဇ္ဇာတိ သော အဇ္ဇ။ ဂေါတမသာဝကေနာတိ ဣဓ ဂေါပကော ဂေါတမသာဝကောတိ ဝုတ္တော။ သမေစ္စာတိ သမာဂန္တွာ။

ဟန္ဒဝိယာယာမ ဗျာယာမာတိ ဟန္ဒ ဥယျမာမ ဗျာယမာမ။ မာ နော မယံ ပရပေဿာ အဟုမှာတိ နောတိ နိပါတမတ္တံ၊ မာ မယံ ပရဿ ပေသနကာရကာဝ အဟုမှာတိ အတ္ထော။ ဂေါတမသာသနာနီတိ ဣဓ ပကတိယာ ပဋိဝိဒ္ဓံ ပဌမဇ္ဈာနမေဝ ဂေါတမသာသနာနီတိ ဝုတ္တံ၊ တံ အနုဿရံ အနုဿရိတွာတိ အတ္ထော။

စိတ္တာနိ ဝိရာဇယိတွာတိ ပဉ္စကာမဂုဏိကစိတ္တာနိ ဝိရာဇယိတွာ။ ကာမေသု အာဒီနဝန္တိ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ပဌမဇ္ဈာနေန ကာမေသု အာဒီနဝံ အဒ္ဒသံသု၊ သမုစ္ဆေဒဝသေန တတိယမဂ္ဂေန။ ကာမသံယောဇနဗန္ဓနာနီတိ ကာမသညောဇနာနိ စ ကာမဗန္ဓနာနိ စ။ ပါပိမယောဂါနီတိ ပါပိမတော မာရဿ ယောဂဘူတာနိ၊ ဗန္ဓနဘူတာနီတိ အတ္ထော။ ဒုရစ္စယာနီတိ ဒုရတိက္ကမာနိ။ သဣန္ဒာ ဒေဝါ သပဇာပတိကာတိ ဣန္ဒံ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ ဥပဝိဋ္ဌာ သဣန္ဒာ ပဇာပတိံ ဒေဝရာဇာနံ ဇေဋ္ဌကံ ကတွာ ဥပဝိဋ္ဌာ သပဇာပတိကာ။ သဘာယုပဝိဋ္ဌာတိ သဘာယံ ဥပဝိဋ္ဌာ၊ နိသိန္နာတိ အတ္ထော။

ဝီရာတိ သူရာ။ ဝိရာဂါတိ ဝီတရာဂါ။ ဝိရဇံ ကရောန္တာတိ ဝိရဇံ အနာဂါမိမဂ္ဂံ ကရောန္တာ ဥပ္ပာဒေန္တာ။ နာဂေါဝ သန္နာနိ ဂုဏာနီတိ ကာမသညောဇနဗန္ဓနာနိ ဆေတွာ ဒေဝေ တာဝတိံသေ အတိက္ကမိံသု။ သံဝေဂဇာတဿာတိ ဇာတသံဝေဂဿ သက္ကဿ။

ကာမာဘိဘူတိ ဒုဝိဓာနမ္ပိ ကာမာနံ အဘိဘူ။ သတိယာ ဝိဟီနာတိ ဈာနသတိဝိရဟိတာ။

တိဏ္ဏံ တေသန္တိ တေသု တီသု ဇနေသု။ အာဝသိနေတ္ထ ဧကောတိ တတ္ထ ဟီနေ ကာယေ ဧကောယေဝ အာဝါသိကော ဇာတော။ သမ္ဗောဓိပထာနုသာရိနောတိ အနာဂါမိမဂ္ဂါနုသာရိနော။ ဒေဝေပိ ဟီဠေန္တီတိ ဒွေ ဒေဝလောကေ ဟီဠေန္တာ အဓောကရောန္တာ ဥပစာရပ္ပနာသမာဓီဟိ သမာဟိတတ္တာ အတ္တနော ပါဒပံသုံ ဒေဝတာနံ မတ္ထကေ ဩကိရန္တာ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ ဂတာတိ။

ဧတာဒိသီ ဓမ္မပ္ပကာသနေတ္ထာတိ ဧတ္ထ သာသနေ ဧဝရူပါ ဓမ္မပ္ပကာသနာ၊ ယာယ သာဝကာ ဧတေဟိ ဂုဏေဟိ သမန္နာဂတာ ဟောန္တိ။ နတတ္ထ ကိံ ကင်္ခတိ ကောစိ သာဝကောတိ ကိံ တတ္ထ တေသု သာဝကေသု ကောစိ ဧကသာဝကောပိ ဗုဒ္ဓါဒီသု ဝါ စာတုဒ္ဒိသဘာဝေ ဝါ န ကင်္ခတိ ‘‘သဗ္ဗဒိသာသု အသဇ္ဇမာနော အဂယှမာနော ဝိဟရတီ’’တိ။ ဣဒါနိ ဘဂဝတော ဝဏ္ဏံ ဘဏန္တော ‘‘နိတိဏ္ဏဩဃံ ဝိစိကိစ္ဆဆိန္နံ၊ ဗုဒ္ဓံ နမဿာမ ဇိနံ ဇနိန္ဒ’’န္တိ အာဟ။ တတ္ထ ဝိစိကိစ္ဆဆိန္နန္တိ ဆိန္နဝိစိကိစ္ဆံ။ ဇနိန္ဒန္တိ သဗ္ဗလောကုတ္တမံ။

ယံ တေ ဓမ္မန္တိ ယံ တဝ ဓမ္မံ။ အဇ္ဈဂံသု တေတိ တေ ဒေဝပုတ္တာ အဓိဂတာ။ ကာယံ ဗြဟ္မပုရောဟိတန္တိ အမှာကံ ပဿန္တာနံယေဝ ဗြဟ္မပုရောဟိတသရီရံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယံ တဝ ဓမ္မံ ဇာနိတွာ တေသံ တိဏ္ဏံ ဇနာနံ တေ ဒွေ ဝိသေသဂူ အမှာကံ ပဿန္တာနံယေဝ ကာယံ ဗြဟ္မပုရောဟိတံ အဓိဂန္တွာ မဂ္ဂဖလဝိသေသံ အဇ္ဈဂံသု၊ မယမ္ပိ တဿ ဓမ္မဿ ပတ္တိယာ အာဂတမှာသိ မာရိသာတိ။ အာဂတမှသေတိ သမ္ပတ္တမှ။ ကတာဝကာသာ ဘဂဝတာ၊ ပဉှံ ပုစ္ဆေမု မာရိသာတိ သစေ နော ဘဂဝါ ဩကာသံ ကရောတိ၊ အထ ဘဂဝတာ ကတာဝကာသာ ဟုတွာ ပဉှံ၊ မာရိသ၊ ပုစ္ဆေယျာမာတိ အတ္ထော။

မဃမာဏဝဝတ္ထု

၃၅၅။ ဒီဃရတ္တံ ဝိသုဒ္ဓါ ခေါ အယံ ယက္ခောတိ စိရကာလတော ပဘုတိ ဝိသုဒ္ဓါ။ ကီဝ စိရကာလတော? အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ မဂဓရဋ္ဌေ မစလဂါမကေ မဃမာဏဝကာလတော ပဋ္ဌာယ။ တဒါ ကိရေသ ဧကဒိဝသံ ကာလဿေဝ ဝုဋ္ဌာယ ဂါမမဇ္ဈေ မနုဿာနံ ဂါမကမ္မကရဏဋ္ဌာနံ ဂန္တွာ အတ္တနော ဌိတဋ္ဌာနံ ပါဒန္တေနေဝ ပံသုကစဝရံ အပနေတွာ ရမဏီယမကာသိ၊ အညော အာဂန္တွာ တတ္ထ အဋ္ဌာသိ။ သော တာဝတကေနေဝ သတိံ ပဋိလဘိတွာ မဇ္ဈေ ဂါမဿ ခလမဏ္ဍလမတ္တံ ဌာနံ သောဓေတွာ ဝါလုကံ ဩကိရိတွာ ဒါရူနိ အာဟရိတွာ သီတကာလေ အဂ္ဂိံ ကရောတိ၊ ဒဟရာ စ မဟလ္လကာ စ အာဂန္တွာ တတ္ထ နိသီဒန္တိ။

အထဿ ဧကဒိဝသံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မယံ နဂရံ ဂန္တွာ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒယော ပဿာမ၊ ဣမေသုပိ စန္ဒိမသူရိယေသု ‘စန္ဒော နာမ ဒေဝပုတ္တော၊ သူရိယော နာမ ဒေဝပုတ္တော’တိ ဝဒန္တိ။ ကိံ နု ခေါ ကတွာ ဧတေ ဧတာ သမ္ပတ္တိယော အဓိဂတာ’’တိ? တတော ‘‘နာညံ ကိဉ္စိ၊ ပုညကမ္မမေဝ ကတွာ’’တိ စိန္တေတွာ ‘‘မယာပိ ဧဝံဝိဓသမ္ပတ္တိဒါယကံ ပုညကမ္မမေဝ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ စိန္တေသိ။

သော ကာလဿေဝ ဝုဋ္ဌာယ ယာဂုံ ပိဝိတွာ ဝါသိဖရသုကုဒါလမုသလဟတ္ထော စတုမဟာပထံ ဂန္တွာ မုသလေန ပါသာဏေ ဥစ္စာလေတွာ ပဝဋ္ဋေတိ၊ ယာနာနံ အက္ခပဋိဃာတရုက္ခေ ဟရတိ၊ ဝိသမံ သမံ ကရောတိ၊ စတုမဟာပထေ သာလံ ကရောတိ၊ ပေါက္ခရဏိံ ခဏတိ၊ သေတုံ ဗန္ဓတိ၊ ဧဝံ ဒိဝသံ ကမ္မံ ကတွာ အတ္ထင်္ဂတေ သူရိယေ ဃရံ ဧတိ။ တံ အညော ပုစ္ဆိ – ‘‘ဘော၊ မဃ၊ တွံ ပါတောဝ နိက္ခမိတွာ သာယံ အရညတော ဧသိ၊ ကိံ ကမ္မံ ကရောသီ’’တိ? ပုညကမ္မံ ကရောမိ။ သဂ္ဂဂါမိမဂ္ဂံ သောဓေမီတိ။ ကိမိဒံ၊ ဘော၊ ပုညံ နာမာတိ? တွံ န ဇာနာသီတိ? အာမ၊ န ဇာနာမီတိ။ နဂရံ ဂတကာလေ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ တေ ရာဇရာဇမဟာမတ္တာဒယောတိ? အာမ၊ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာတိ။ ပုညကမ္မံ ကတွာ တေဟိ တံ ဌာနံ လဒ္ဓံ၊ အဟမ္ပိ ဧဝံဝိဓသမ္ပတ္တိဒါယကံ ကမ္မံ ကရောမိ။ ‘‘စန္ဒော နာမ ဒေဝပုတ္တော၊ သူရိယော နာမ ဒေဝပုတ္တော’’တိ သုတပုဗ္ဗံ တယာတိ? အာမ သုတပုဗ္ဗန္တိ။ ဧတဿ သဂ္ဂဿ ဂမနမဂ္ဂံ အဟံ သောဓေမီတိ။ ဣဒံ ပန ပုညကမ္မံ ကိံ တဝေဝ ဝဋ္ဋတိ၊ အညဿ န ဝဋ္ဋတီတိ? န ကဿစေတံ ဝါရိတန္တိ။ ယဒိ ဧဝံ သွေ အရညံ ဂမနကာလေ မယှမ္ပိ သဒ္ဒံ ဒေဟီတိ။ ပုနဒိဝသေ တံ ဂဟေတွာ ဂတော၊ ဧဝံ တသ္မိံ ဂါမေ တေတ္တိံသ မနုဿာ တရုဏဝယာ သဗ္ဗေ တဿေဝ အနုဝတ္တကာ အဟေသုံ။ တေ ဧကစ္ဆန္ဒာ ဟုတွာ ပုညကမ္မာနိ ကရောန္တာ ဝိစရန္တိ။ ယံ ဒိသံ ဂစ္ဆန္တိ၊ မဂ္ဂံ သမံ ကရောန္တာ ဧကဒိဝသေနေဝ ကရောန္တိ၊ ပေါက္ခရဏိံ ခဏန္တာ၊ သာလံ ကရောန္တာ၊ သေတုံ ဗန္ဓန္တာ ဧကဒိဝသေနေဝ နိဋ္ဌာပေန္တိ။

အထ နေသံ ဂါမဘောဇကော စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ပုဗ္ဗေ ဧတေသု သုရံ ပိဝန္တေသု ပါဏဃာတာဒီနိ ကရောန္တေသု စ ကဟာပဏာဒိဝသေန စေဝ ဒဏ္ဍဗလိဝသေန စ ဓနံ လဘာမိ။ ဣဒါနိ ဧတေသံ ပုညကရဏကာလတော ပဋ္ဌာယ ဧတ္တကော အာယော နတ္ထိ၊ ဟန္ဒ နေ ရာဇကုလေ ပရိဘိန္ဒာမီ’’တိ ရာဇာနံ ဥပသင်္ကမိတွာ စောရေ၊ မဟာရာဇ၊ ပဿာမီတိ။ ကုဟိံ၊ တာတာတိ? မယှံ ဂါမေတိ။ ကိံ စောရာ နာမ၊ တာတာတိ? ရာဇာပရာဓိကာ ဒေဝါတိ။ ကိံ ဇာတိကာတိ? ဂဟပတိဇာတိကာ ဒေဝါတိ။ ဂဟပတိကာ ကိံ ကရိဿန္တိ၊ တယာ ဇာနမာနေန ကသ္မာ မယှံ န ကထိတန္တိ? ဘယေန၊ မဟာရာဇ၊ န ကထေမိ၊ ဣဒါနိ မာ မယှံ ဒေါသံ ကရေယျာထာတိ။ အထ ရာဇာ ‘‘အယံ မယှံ မဟာရဝံ ရဝတီ’’တိ သဒ္ဒဟိတွာ ‘‘တေန ဟိ ဂစ္ဆ၊ တွမေဝ နေ အာနေဟီ’’တိ ဗလံ ဒတွာ ပေသေသိ။ သော ဂန္တွာ ဒိဝသံ အရညေ ကမ္မံ ကတွာ သာယမာသံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဂါမမဇ္ဈေ နိသီဒိတွာ ‘‘သွေ ကိံ ကမ္မံ ကရိဿာမ၊ ကိံ မဂ္ဂံ သမံ ကရောမ၊ ပေါက္ခရဏိံ ခဏာမ၊ သေတုံ ဗန္ဓာမာ’’တိ မန္တယမာနေယေဝ တေ ပရိဝါရေတွာ ‘‘မာ ဖန္ဒိတ္ထ၊ ရညော အာဏာ’’တိ ဗန္ဓိတွာ ပါယာသိ။ အထ ခေါ နေသံ ဣတ္ထိယော ‘‘သာမိကာ ကိရ ဝေါ ‘ရာဇာပရာဓိကာ စောရာ’တိ ဗန္ဓိတွာ နိယျန္တီ’’တိ သုတွာ ‘‘အတိစိရေန ကူဋာ ဧတေ ‘ပုညကမ္မံ ကရောမာ’တိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ အရညေဝ အစ္ဆန္တိ၊ သဗ္ဗကမ္မန္တာ ပရိဟီနာ၊ ဂေဟေ န ကိဉ္စိ ဝဍ္ဎတိ၊ သုဋ္ဌု ဗဒ္ဓါ သုဋ္ဌု ဂဟိတာ’’တိ ဝဒိံသု။

ဂါမဘောဇကောပိ တေ နေတွာ ရညော ဒဿေသိ။ ရာဇာ အနုပပရိက္ခိတွာယေဝ ‘‘ဟတ္ထိနာ မဒ္ဒါပေထာ’’တိ အာဟ။ တေသု နီယမာနေသု မဃော ဣတရေ အာဟ – ‘‘ဘော၊ သက္ခိဿထ မမ ဝစနံ ကာတု’’န္တိ? တဝ ဝစနံ ကရောန္တာယေဝမှ ဣမံ ဘယံ ပတ္တာ၊ ဧဝံ သန္တေပိ တဝ ဝစနံ ကရောမ၊ ဘဏ ဘော၊ ကိံ ကရောမာတိ? ဧတ္ထ ဘော ဝဋ္ဋေ စရန္တာနံ နာမ နိဗဒ္ဓံ ဧတံ၊ ကိံ ပန တုမှေ စောရာတိ? န စောရမှာတိ။ ဣမဿ လောကဿ သစ္စကိရိယာ နာမ အဝဿယော၊ တသ္မာ သဗ္ဗေပိ ‘‘ယဒိ အမှေ စောရာ၊ ဟတ္ထီ မဒ္ဒတု၊ အထ န စောရာ၊ မာ မဒ္ဒတူ’’တိ သစ္စကိရိယံ ကရောထာတိ။ တေ တထာ အကံသု။ ဟတ္ထီ ဥပဂန္တုမ္ပိ န သက္ကောတိ၊ ဝိရဝန္တော ပလာယတိ၊ ဟတ္ထိံ တုတ္တတောမရင်္ကုသေဟိ ကောဋ္ဋေန္တာပိ ဥပနေတုံ န သက္ကောန္တိ။ ‘‘ဟတ္ထိံ ဥပနေတုံ န သက္ကောမာ’’တိ ရညော အာရောစေသုံ။ တေန ဟိ ဥပရိ ကဋေန ပဋိစ္ဆာဒေတွာ မဒ္ဒါပေထာတိ။ ဥပရိ ကဋေ ဒိန္နေ ဒိဂုဏရဝံ ဝိရဝန္တော ပလာယတိ။

ရာဇာ သုတွာ ပေသုညကာရကံ ပက္ကောသာပေတွာ အာဟ – ‘‘တာတ၊ ဟတ္ထီ မဒ္ဒိတုံ န ဣစ္ဆတီ’’တိ? အာမ၊ ဒေဝ၊ ဇေဋ္ဌကမာဏဝေါ မန္တံ ဇာနာတိ၊ မန္တဿေဝ အယမာနုဘာဝေါတိ။ ရာဇာ တံ ပက္ကောသာပေတွာ ‘‘မန္တော ကိရ တေ အတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆိ? နတ္ထိ၊ ဒေဝ၊ မယှံ မန္တော၊ သစ္စကိရိယံ ပန မယံ ကရိမှ – ‘‘ယဒိ အမှေ ရညော စောရာ၊ မဒ္ဒတု၊ အထ န စောရာ၊ မာ မဒ္ဒတူ’’တိ၊ သစ္စကိရိယာယ နော ဧသ အာနုဘာဝေါတိ။ ကိံ ပန၊ တာတ၊ တုမှေ ကမ္မံ ကရောထာတိ? အမှေ၊ ဒေဝ၊ မဂ္ဂံ သမံ ကရောမ၊ စတုမဟာပထေ သာလံ ကရောမ ၊ ပေါက္ခရဏိံ ခဏာမ၊ သေတုံ ဗန္ဓာမ၊ ဧဝရူပါနိ ပုညကမ္မာနိ ကရောန္တာ ဝိစရိမှာတိ။

အယံ တုမှေ ကိမတ္ထံ ပိသုဏေသီတိ? အမှာကံ ပမတ္တကာလေ ဣဒဉ္စိဒဉ္စ လဘတိ၊ အပ္ပမတ္တကာလေ တံ နတ္ထိ၊ ဧတေန ကာရဏေနာတိ။ တာတ၊ အယံ ဟတ္ထီ နာမ တိရစ္ဆာနော၊ သောပိ တုမှာကံ ဂုဏေ ဇာနာတိ။ အဟံ မနုဿော ဟုတွာပိ န ဇာနာမိ၊ တုမှာကံ ဝသနဂါမံ တုမှာကံယေဝ ပုန အဟရဏီယံ ကတွာ ဒေမိ၊ အယမ္ပိ ဟတ္ထီ တုမှာကံယေဝ ဟောတု၊ ပေသုညကာရကောပိ တုမှာကံယေဝ ဒါသော ဟောတု။ ဣတော ပဋ္ဌာယ မယှမ္ပိ ပုညကမ္မံ ကရောထာတိ ဓနံ ဒတွာ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ တေ ဓနံ ဂဟေတွာ ဝါရေန ဝါရေန ဟတ္ထိံ အာရုယှ ဂစ္ဆန္တာ မန္တယန္တိ ‘‘ဘော ပုညကမ္မံ နာမ အနာဂတဘဝတ္ထာယ ကရိယတိ၊ အမှာကံ ပန အန္တောဥဒကေ ပုပ္ဖိတံ နီလုပ္ပလံ ဝိယ ဣမသ္မိညေဝ အတ္တဘာဝေ ဝိပါကံ ဒေတိ။ ဣဒါနိ အတိရေကံ ပုညံ ကရိဿာမာ’’တိ၊ ကိံ ကရောမာတိ? စတုမဟာပထေ ထာဝရံ ကတွာ မဟာဇနဿ ဝိဿမနသာလံ ကရောမ၊ ဣတ္ထီဟိ ပန သဒ္ဓိံ အပတ္တိကံ ကတွာ ကရိဿာမ၊ အမှေသု ဟိ ‘‘စောရာ’’တိ ဂဟေတွာ နီယမာနေသု ဣတ္ထီနံ ဧကာပိ စိန္တာမတ္တကမ္ပိ အကတွာ ‘‘သုဗဒ္ဓါ သုဂဟိတာ’’တိ ဥဋ္ဌဟိံသု၊ တသ္မာ တာသံ ပတ္တိံ န ဒဿာမာတိ။ တေ အတ္တနော ဂေဟာနိ ဂန္တွာ ဟတ္ထိနော တေတ္တိံသပိဏ္ဍံ ဒေန္တိ၊ တေတ္တိံသ တိဏမုဋ္ဌိယော အာဟရန္တိ၊ တံ သဗ္ဗံ ဟတ္ထိဿ ကုစ္ဆိပူရံ ဇာတံ။ တေ အရညံ ပဝိသိတွာ ရုက္ခေ ဆိန္ဒန္တိ၊ ဆိန္နံ ဆိန္နံ ဟတ္ထီ ကဍ္ဎိတွာ သကဋပထေ ဌပေသိ။ တေ ရုက္ခေ တစ္ဆေတွာ သာလာယ ကမ္မံ အာရဘိံသု။

မဃဿ ဂေဟေ သုဇာတာ၊ သုဓမ္မာ၊ စိတ္တာ၊ နန္ဒာတိ စတဿော ဘရိယာယော အဟေသုံ။ သုဓမ္မာ ဝဍ္ဎကိံ ပုစ္ဆတိ – ‘‘တာတ၊ ဣမေ သဟာယာ ကာလဿေဝ ဂန္တွာ သာယံ ဧန္တိ၊ ကိံ ကမ္မံ ကရောန္တီ’’တိ? ‘‘သာလံ ကရောန္တိ၊ အမ္မာ’’တိ။ ‘‘တာတ၊ မယှမ္ပိ သာလာယ ပတ္တိံ ကတွာ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဣတ္ထီဟိ အပတ္တိကံ ကရောမာ’’တိ ဧတေ ဝဒန္တီတိ။ သာ ဝဍ္ဎကိဿ အဋ္ဌ ကဟာပဏေ ဒတွာ ‘‘တာတ၊ ယေန ကေနစိ ဥပါယေန မယှံ ပတ္တိကံ ကရောဟီ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘သာဓု အမ္မာ’’တိ ဝတွာ ပုရေတရံ ဝါသိဖရသုံ ဂဟေတွာ ဂါမမဇ္ဈေ ဌတွာ ‘‘ကိံ ဘော အဇ္ဇ ဣမသ္မိမ္ပိ ကာလေ န နိက္ခမထာ’’တိ ဥစ္စာသဒ္ဒံ ကတွာ ‘‘သဗ္ဗေ မဂ္ဂံ အာရုဠှာ’’တိ ဉတွာ ‘‘ဂစ္ဆထ တာဝ တုမှေ၊ မယှံ ပပဉ္စော အတ္ထီ’’တိ တေ ပုရတော ကတွာ အညံ မဂ္ဂံ အာရုယှ ကဏ္ဏိကူပဂံ ရုက္ခံ ဆိန္ဒိတွာ တစ္ဆေတွာ မဋ္ဌံ ကတွာ အာဟရိတွာ သုဓမ္မာယ ဂေဟေ ဌပေသိ – ‘‘မယာ ဒေဟီတိ ဝုတ္တဒိဝသေ နီဟရိတွာ ဒဒေယျာသီ’’တိ။

အထ နိဋ္ဌိတေ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရကမ္မေ ဘူမိကမ္မတော ပဋ္ဌာယ စယဗန္ဓနထမ္ဘုဿာပန သင်္ဃာဋယောဇန ကဏ္ဏိကမဉ္စဗန္ဓနေသု ကတေသု သော ဝဍ္ဎကီ ကဏ္ဏိကမဉ္စေ နိသီဒိတွာ စတူဟိ ဒိသာဟိ ဂေါပါနသိယော ဥက္ခိပိတွာ ‘‘ဘော ဧကံ ပမုဋ္ဌံ အတ္ထီ’’တိ အာဟ။ ကိံ ဘော ပမုဋ္ဌံ၊ သဗ္ဗမေဝ တွံ ပမုဿသီတိ။ ဣမာ ဘော ဂေါပါနသိယော ကတ္ထ ပတိဋ္ဌဟိဿန္တီတိ? ကဏ္ဏိကာ နာမ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီတိ။ ကုဟိံ ဘော ဣဒါနိ သက္ကာ လဒ္ဓုန္တိ? ကုလာနံ ဂေဟေ သက္ကာ လဒ္ဓုန္တိ။ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပုစ္ဆထာတိ။ တေ အန္တောဂါမံ ပဝိသိတွာ ပုစ္ဆိတွာ သုဓမ္မာယ ဃရဒွါရေ ‘‘ဣမသ္မိံ ဃရေ ကဏ္ဏိကာ အတ္ထီ’’တိ အာဟံသု။ သာ ‘‘အတ္ထီ’’တိ အာဟ။ ဟန္ဒ မူလံ ဂဏှာဟီတိ။ မူလံ န ဂဏှာမိ၊ သစေ မမ ပတ္တိံ ကရောထ၊ ဒဿာမီတိ။ ဧထ ဘော မာတုဂါမဿ ပတ္တိံ န ကရောမ၊ အရညံ ဂန္တွာ ရုက္ခံ ဆိန္ဒိဿာမာတိ နိက္ခမိံသု။

တတော ဝဍ္ဎကီ ‘‘ကိံ န လဒ္ဓါ၊ တာတ၊ ကဏ္ဏိကာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ တေ တမတ္ထံ အာရောစယိံသု။ ဝဍ္ဎကီ ကဏ္ဏိကမဉ္စေ နိသိန္နောဝ အာကာသံ ဥလ္လောကေတွာ ‘‘ဘော အဇ္ဇ နက္ခတ္တံ သုန္ဒရံ၊ ဣဒံ အညံ သံဝစ္ဆရံ အတိက္ကမိတွာ သက္ကာ လဒ္ဓုံ၊ တုမှေဟိ စ ဒုက္ခေန အာဘတာ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရာ၊ တေ သကလသံဝစ္ဆရေန ဣမသ္မိညေဝ ဌာနေ ပူတိကာ ဘဝိဿန္တိ။ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တကာလေ တဿာပိ ဧကသ္မိံ ကောဏေ သာလာ ဟောတု၊ အာဟရထ န’’န္တိ အာဟ။ သာပိ ယာဝ တေ န ပုန အာဂစ္ဆန္တိ၊ တာဝ ကဏ္ဏိကာယ ဟေဋ္ဌိမတလေ ‘‘အယံ သာလာ သုဓမ္မာ နာမာ’’တိ အက္ခရာနိ ဆိန္ဒာပေတွာ အဟတေန ဝတ္ထေန ဝေဌေတွာ ဌပေသိ။ ကမ္မိကာ အာဂန္တွာ – ‘‘အာဟရ၊ ရေ ကဏ္ဏိကံ ၊ ယံ ဟောတု တံ ဟောတု။ တုယှမ္ပိ ပတ္တိံ ကရိဿာမာ’’တိ အာဟံသု။ သာ နီဟရိတွာ ‘‘တာတာ၊ ယာဝ အဋ္ဌ ဝါ သောဠသ ဝါ ဂေါပါနသိယော န အာရောဟန္တိ၊ တာဝ ဣမံ ဝတ္ထံ မာ နိဗ္ဗေဌယိတ္ထာ’’တိ ဝတွာ အဒါသိ။ တေ ‘‘သာဓူ’’တိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ ဂဟေတွာ ဂေါပါနသိယော အာရောပေတွာဝ ဝတ္ထံ နိဗ္ဗေဌေသုံ။

ဧကော မဟာဂါမိကမနုဿော ဥဒ္ဓံ ဥလ္လောကေန္တော အက္ခရာနိ ဒိသွာ ‘‘ကိံ၊ ဘော၊ ဣဒ’’န္တိ အက္ခရညုံ မနုဿံ ပက္ကောသာပေတွာ ဒဿေသိ။ သော ‘‘သုဓမ္မာ နာမ အယံ သာလာ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဟရထ၊ ဘော၊ မယံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သာလံ ကတွာ နာမမတ္တမ္ပိ န လဘာမ၊ ဧသာ ရတနမတ္တေန ကဏ္ဏိကရုက္ခေန သာလံ အတ္တနော နာမေန ကာရေတီ’’တိ ဝိရဝန္တိ။ ဝဍ္ဎကီ တေသံ ဝိရဝန္တာနံယေဝ ဂေါပါနသိယော ပဝေသေတွာ အာဏိံ ဒတွာ သာလာကမ္မံ နိဋ္ဌာပေသိ။

သာလံ တိဓာ ဝိဘဇိံသု၊ ဧကသ္မိံ ကောဋ္ဌာသေ ဣဿရာနံ ဝသနဋ္ဌာနံ အကံသု၊ ဧကသ္မိံ ဒုဂ္ဂတာနံ၊ ဧကသ္မိံ ဂိလာနာနံ။ တေတ္တိံသ ဇနာ တေတ္တိံသ ဖလကာနိ ပညပေတွာ ဟတ္ထိဿ သညံ အဒံသု – ‘‘အာဂန္တုကော အာဂန္တွာ ယဿ အတ္ထတေ ဖလကေ နိသီဒတိ၊ တံ ဂဟေတွာ ဖလကသာမိကဿေဝ ဂေဟေ ပတိဋ္ဌပေဟိ။ တဿ ပါဒပရိကမ္မပိဋ္ဌိပရိကမ္မခါဒနီယဘောဇနီယသယနာနိ သဗ္ဗာနိ ဖလကသာမိကဿေဝ ဘာရော ဘဝိဿတီ’’တိ။ ဟတ္ထီ အာဂတာဂတံ ဂဟေတွာ ဖလကသာမိကဿ ဂေဟံ နေတိ၊ သော တဿ တံ ဒိဝသံ ကတ္တဗ္ဗံ ကရောတိ။

မဃမာဏဝေါ သာလတော အဝိဒူရေ ဌာနေ ကောဝိဠာရရုက္ခံ ရောပါပေသိ၊ မူလေ စဿ ပါသာဏဖလကံ အတ္ထရိ။ နန္ဒာ နာမဿ ဘရိယာ အဝိဒူရေ ပေါက္ခရဏိံ ခဏာပေသိ၊ စိတ္တာ မာလာဝစ္ဆေ ရောပါပေသိ၊ သဗ္ဗဇေဋ္ဌိကာ ပန အာဒါသံ ဂဟေတွာ အတ္တဘာဝံ မဏ္ဍယမာနာဝ ဝိစရတိ။ မဃော တံ အာဟ – ‘‘ဘဒ္ဒေ၊ သုဓမ္မာ၊ သာလာယ ပတ္တိကာ ဇာတာ၊ နန္ဒာ ပေါက္ခရဏိံ ခဏာပေသိ၊ စိတ္တာ မာလာဝစ္ဆေ ရောပါပေသိ။ တဝ ပန ပုညကမ္မံ နာမ နတ္ထိ၊ ဧကံ ပုညံ ကရောဟိ၊ ဘဒ္ဒေ’’တိ သာ ‘‘တွံ ကဿ ကာရဏာ ကရောသိ၊ နနု တယာ ကတံ မယှမေဝါ’’တိ ဝတွာ အတ္တဘာဝမဏ္ဍနမေဝ အနုယုဉ္ဇတိ။

မဃော ယာဝတာယုကံ ဌတွာ တတော စဝိတွာ တာဝတိံသဘဝနေ သက္ကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ တေပိ တေတ္တိံသ ဂါမိကမနုဿာ ကာလင်္ကတွာ တေတ္တိံသ ဒေဝပုတ္တာ ဟုတွာ တဿေဝ သန္တိကေ နိဗ္ဗတ္တာ။ သက္ကဿ ဝေဇယန္တော နာမ ပါသာဒေါ သတ္တ ယောဇနသတာနိ ဥဂ္ဂစ္ဆိ၊ ဓဇော တီဏိ ယောဇနသတာနိ ဥဂ္ဂစ္ဆိ၊ ကောဝိဠာရရုက္ခဿ နိဿန္ဒေန သမန္တာ တိယောဇနသတပရိမဏ္ဍလော ပဉ္စဒသယောဇနပရိဏာဟက္ခန္ဓော ပါရိစ္ဆတ္တကော နိဗ္ဗတ္တိ၊ ပါသာဏဖလကဿ နိဿန္ဒေန ပါရိစ္ဆတ္တကမူလေ သဋ္ဌိယောဇနိကာ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သုဓမ္မာယ ကဏ္ဏိကရုက္ခဿ နိဿန္ဒေန တိယောဇနသတိကာ သုဓမ္မာ ဒေဝသဘာ နိဗ္ဗတ္တိ။ နန္ဒာယ ပေါက္ခရဏိယာ နိဿန္ဒေန ပညာသယောဇနာ နန္ဒာ နာမ ပေါက္ခရဏီ နိဗ္ဗတ္တိ။ စိတ္တာယ မာလာဝစ္ဆဝတ္ထုနိဿန္ဒေန သဋ္ဌိယောဇနိကံ စိတ္တလတာဝနံ နာမ ဥယျာနံ နိဗ္ဗတ္တိ။

သက္ကော ဒေဝရာဇာ သုဓမ္မာယ ဒေဝသဘာယ ယောဇနိကေ သုဝဏ္ဏပလ္လင်္ကေ နိသိန္နော တိယောဇနိကေ သေတစ္ဆတ္တေ ဓာရိယမာနေ တေဟိ ဒေဝပုတ္တေဟိ တာဟိ ဒေဝကညာဟိ အဍ္ဎတိယာဟိ နာဋကကောဋီဟိ ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝတာဟိ စ ပရိဝါရိတော မဟာသမ္ပတ္တိံ ဩလောကေန္တော တာ တိဿော ဣတ္ထိယော ဒိသွာ ‘‘ဣမာ တာဝ ပညာယန္တိ၊ သုဇာတာ ကုဟိ’’န္တိ ဩလောကေန္တော ‘‘အယံ မမ ဝစနံ အကတွာ ဂိရိကန္ဒရာယ ဗကသကုဏိကာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ ဒိသွာ ဒေဝလောကတော ဩတရိတွာ တဿာ သန္တိကံ ဂတော။ သာ ဒိသွာဝ သဉ္ဇာနိတွာ အဓောမုခါ ဇာတာ။ ‘‘ဗာလေ၊ ဣဒါနိ ကိံ သီသံ န ဥက္ခိပသိ? တွံ မမ ဝစနံ အကတွာ အတ္တဘာဝမေဝ မဏ္ဍယမာနာ ဝီတိနာမေသိ။ သုဓမ္မာယ စ နန္ဒာယ စ စိတ္တာယ စ မဟာသမ္ပတ္တိ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဧဟိ အမှာကံ သမ္ပတ္တိံ ပဿာ’’တိ ဒေဝလောကံ နေတွာ နန္ဒာယ ပေါက္ခရဏိယာ ပက္ခိပိတွာ ပလ္လင်္ကေ နိသီဒိ။

နာဋကိတ္ထိယော ‘‘ကုဟိံ ဂတတ္ထ၊ မဟာရာဇာ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ သော အနာရောစေတုကာမောပိ တာဟိ နိပ္ပီဠိယမာနော ‘‘သုဇာတာယ သန္တိက’’န္တိ အာဟ။ ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တာ၊ မဟာရာဇာတိ? ကန္ဒရပါဒေတိ။ ဣဒါနိ ကုဟိန္တိ? နန္ဒာပေါက္ခရဏိယံ မေ ဝိဿဋ္ဌာတိ။ ဧထ၊ ဘော၊ အမှာကံ အယျံ ပဿာမာတိ သဗ္ဗာ တတ္ထ အဂမံသု။ သာ ပုဗ္ဗေ သဗ္ဗဇေဋ္ဌိကာ ဟုတွာ တာ အဝမညိတ္ထ။ ဣဒါနိ တာပိ တံ ဒိသွာ – ‘‘ပဿထ၊ ဘော အမှာကံ အယျာယ မုခံ ကက္ကဋကဝိဇ္ဈနသူလသဒိသ’’န္တိအာဒီနိ ဝဒန္တိယော ကေဠိံ အကံသု။ သာ အတိဝိယ အဋ္ဋိယမာနာ သက္ကံ ဒေဝရာဇာနံ အာဟ – ‘‘မဟာရာဇ၊ ဣမာနိ သုဝဏ္ဏရဇတမဏိဝိမာနာနိ ဝါ နန္ဒာပေါက္ခရဏီ ဝါ မယှံ ကိံ ကရိဿတိ၊ ဇာတိဘူမိယေဝ မဟာရာဇ သတ္တာနံ သုခါ၊ မံ တတ္ထေဝ ကန္ဒရပါဒေ ဝိဿဇ္ဇေဟီ’’တိ။ သက္ကော တံ တတ္ထ ဝိဿဇ္ဇေတွာ ‘‘မမ ဝစနံ ကရိဿသီ’’တိ အာဟ။ ကရိဿာမိ၊ မဟာရာဇာတိ။ ပဉ္စ သီလာနိ ဂဟေတွာ အခဏ္ဍာနိ ကတွာ ရက္ခ၊ ကတိပါဟေန တံ ဧတာသံ ဇေဋ္ဌိကံ ကရိဿာမီတိ။ သာ တထာ အကာသိ။

သက္ကော ကတိပါဟဿ အစ္စယေန ‘‘သက္ကာ နု ခေါ သီလံ ရက္ခိတု’’န္တိ ဂန္တွာ မစ္ဆရူပေန ဥတ္တာနကော ဟုတွာ တဿာ ပုရတော ဥဒကပိဋ္ဌေ ဩသရတိ၊ သာ ‘‘မတမစ္ဆကော ဘဝိဿတီ’’တိ ဂန္တွာ သီသေ အဂ္ဂဟေသိ။ မစ္ဆော နင်္ဂုဋ္ဌံ စာလေသိ။ သာ ‘‘ဇီဝတိ မညေ’’တိ ဥဒကေ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ သက္ကော အာကာသေ ဌတွာ ‘‘သာဓု၊ သာဓု၊ ရက္ခသိ သိက္ခာပဒံ၊ ဧဝံ တံ ရက္ခမာနံ ကတိပါဟေနေဝ နာဋကာနံ ဇေဋ္ဌိကံ ကရိဿာမီ’’တိ အာဟ။ တဿာပိ ပဉ္စ ဝဿသတာနိ အာယု အဟောသိ။ ဧကဒိဝသမ္ပိ ဥဒရပူရံ နာလတ္ထံ၊ သုက္ခိတွာ ပရိသုက္ခိတွာ မိလာယမာနာပိ သီလံ အခဏ္ဍေတွာ ကာလင်္ကတွာ ဗာရာဏသိယံ ကုမ္ဘကာရဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ။

သက္ကော ‘‘ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ ဩလောကေန္တော ဒိသွာ ‘‘တတော ဣဓ အာနေတုံ န သက္ကာ၊ ဇီဝိတဝုတ္တိမဿာ ဒဿာမီ’’တိ သုဝဏ္ဏဧဠာလုကာနံ ယာနကံ ပူရေတွာ မဇ္ဈေ ဂါမဿ မဟလ္လကဝေသေန နိသီဒိတွာ ‘‘ဧဠာလုကာနိ ဂဏှထာ’’တိ ဥက္ကုဋ္ဌိမကာသိ။ သမန္တာ ဂါမဝါသိကာ အာဂန္တွာ ‘‘ဒေဟိ၊ တာတာ’’တိ အာဟံသု။ အဟံ သီလရက္ခကာနံ ဒေမိ၊ တုမှေ သီလံ ရက္ခထာတိ။ တာတ မယံ သီလံ နာမ ကီဒိသန္တိပိ န ဇာနာမ၊ မူလေန ဒေဟီတိ။ ‘‘သီလရက္ခကာနံယေဝ ဒမ္မီ’’တိ အာဟ။ ‘‘ဧထ၊ ရေ ကောသိ အယံ ဧဠာလုကမဟလ္လကော’’တိ သဗ္ဗေ နိဝတ္တိံသု။

သာ ဒါရိကာ ပုစ္ဆိ – ‘‘အမ္မ၊ တုမှေ ဧဠာလုကတ္ထာယ ဂတာ တုစ္ဆဟတ္ထာဝ အာဂတာ’’တိ။ ကောသိ၊ အမ္မ၊ ဧဠာလုကမဟလ္လကော ‘‘အဟံ သီလရက္ခကာနံ ဒမ္မီ’’တိ ဝဒတိ၊ နူနိမဿ ဒါရိကာ သီလံ ခါဒိတွာ ဝတ္တန္တိ၊ မယံ သီလမေဝ န ဇာနာမာတိ။ သာ ‘‘မယှံ အာနီတံ ဘဝိဿတီ’’တိ ဂန္တွာ ‘‘ဧဠာလုကံ၊ တာတ၊ ဒေဟီ’’တိ အာဟ။ ‘‘တွံ သီလာနိ ရက္ခသိ အမ္မာ’’တိ? ‘‘အာမ၊ တာတ ရက္ခာမီ’’တိ။ ဣဒံ မယာ တုယှမေဝ အာဘတန္တိ ဂေဟဒွါရေ ယာနေန သဒ္ဓိံ ဌပေတွာ ပက္ကာမိ။ သာပိ ယာဝဇီဝံ သီလံ ရက္ခိတွာ စဝိတွာ ဝေပစိတ္တိအသုရဿ ဓီတာ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သီလနိဿန္ဒေန ပါသာဒိကာ အဟောသိ။ သော ‘‘ဓီတုဝိဝါဟမင်္ဂလံ ကရိဿာမီ’’တိ အသုရေ သန္နိပါတေသိ။

သက္ကော ‘‘ကုဟိံ နိဗ္ဗတ္တာ’’တိ ဩလောကေန္တော ‘‘အသုရဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တာ၊ အဇ္ဇဿာ ဝိဝါဟမင်္ဂလံ ကရိဿန္တီ’’တိ ဒိသွာ ‘‘ဣဒါနိ ယံကိဉ္စိ ကတွာ အာနေတဗ္ဗာ မယာ’’တိ အသုရဝဏ္ဏံ နိမ္မိနိတွာ ဂန္တွာ အသုရာနံ အန္တရေ အဋ္ဌာသိ။ ‘‘တဝ သာမိကံ ဝဒေဟီ’’တိ တဿာ ဟတ္ထေ ပိတာ ပုပ္ဖဒါမံ အဒါသိ ‘‘ယံ ဣစ္ဆသိ၊ တဿူပရိ ခိပါဟီ’’တိ။ သာ ဩလောကေန္တီ သက္ကံ ဒိသွာ ပုဗ္ဗသန္နိဝါသေန သဉ္ဇာတသိနေဟာ ‘‘အယံ မေ သာမိကော’’တိ တဿူပရိ ဒါမံ ခိပိ။ သော တံ ဗာဟာယ ဂဟေတွာ အာကာသေ ဥပ္ပတိ၊ တသ္မိံ ခဏေ အသုရာ သဉ္ဇာနိံသု။ တေ ‘‘ဂဏှထ၊ ဂဏှထ၊ ဇရသက္ကံ၊ ဝေရိကော အမှာကံ၊ န မယံ ဧတဿ ဒါရိကံ ဒဿာမာ’’တိ အနုဗန္ဓိံသု။ ဝေပစိတ္တိ ပုစ္ဆိ ‘‘ကေနာဟဋာ’’တိ? ‘‘ဇရသက္ကေန မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘အဝသေသေသု အယမေဝ သေဋ္ဌော၊ အပေထာ’’တိ အာဟ။ သက္ကော နံ နေတွာ အဍ္ဎတိယကောဋိနာဋကာနံ ဇေဋ္ဌိကဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ သာ သက္ကံ ဝရံ ယာစိ – ‘‘မဟာရာဇ၊ မယှံ ဣမသ္မိံ ဒေဝလောကေ မာတာ ဝါ ပိတာ ဝါ ဘာတာ ဝါ ဘဂိနီ ဝါ နတ္ထိ၊ ယတ္ထ ယတ္ထ ဂစ္ဆသိ၊ တတ္ထ တတ္ထ မံ ဂဟေတွာဝ ဂစ္ဆ မဟာရာဇာ’’တိ။ သက္ကော ‘‘သာဓူ’’တိ ပဋိညံ အဒါသိ။

ဧဝံ မစလဂါမကေ မဃမာဏဝကာလတော ပဋ္ဌာယ ဝိသုဒ္ဓဘာဝမဿ သမ္ပဿန္တော ဘဂဝါ ‘‘ဒီဃရတ္တံ ဝိသုဒ္ဓါ ခေါ အယံ ယက္ခော’’တိ အာဟ။ အတ္ထသဉှိတန္တိ အတ္ထနိဿိတံ ကာရဏနိဿိတံ။

ပဉှဝေယျာကရဏဝဏ္ဏနာ

၃၅၇။ ကိံ သံယောဇနာတိ ကိံ ဗန္ဓနာ၊ ကေန ဗန္ဓနေန ဗဒ္ဓါ ဟုတွာ။ ပုထုကာယာတိ ဗဟုဇနာ။ အဝေရာတိ အပ္ပဋိဃာ။ အဒဏ္ဍာတိ အာဝုဓဒဏ္ဍဓနဒဏ္ဍဝိနိမုတ္တာ။ အသပတ္တာတိ အပစ္စတ္ထိကာ။ အဗျာပဇ္ဇာတိ ဝိဂတဒေါမနဿာ။ ဝိဟရေမု အဝေရိနောတိ အဟော ဝတ ကေနစိ သဒ္ဓိံ အဝေရိနော ဝိဟရေယျာမ၊ ကတ္ထစိ ကောပံ န ဥပ္ပာဒေတွာ အစ္ဆရာယ ဂဟိတကံ ဇင်္ဃသဟဿေန သဒ္ဓိံ ပရိဘုဉ္ဇေယျာမာတိ ဒါနံ ဒတွာ ပူဇံ ကတွာ စ ပတ္ထယန္တိ။ ဣတိ စ နေသံ ဟောတီတိ ဧဝဉ္စ နေသံ အယံ ပတ္ထနာ ဟောတိ။ အထ စ ပနာတိ ဧဝံ ပတ္ထနာယ သတိပိ။

ဣဿာမစ္ဆရိယသံယောဇနာတိ ပရသမ္ပတ္တိခီယနလက္ခဏာ ဣဿာ၊ အတ္တသမ္ပတ္တိယာ ပရေဟိ သာဓာရဏဘာဝဿ အသဟနလက္ခဏံ မစ္ဆရိယံ၊ ဣဿာ စ မစ္ဆရိယဉ္စ သံယောဇနံ ဧတေသန္တိ ဣဿာမစ္ဆရိယသံယောဇနာ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ။ ဝိတ္ထာရတော ပန ဣဿာမစ္ဆရိယာနိ အဘိဓမ္မေ ဝုတ္တာနေဝ။

အာဝါသမစ္ဆရိယေန ပနေတ္ထ ယက္ခော ဝါ ပေတော ဝါ ဟုတွာ တဿေဝ အာဝါသဿ သင်္ကာရံ သီသေန ဥက္ခိပိတွာ ဝိစရတိ။ ကုလမစ္ဆရိယေန တသ္မိံ ကုလေ အညေသံ ဒါနာဒီနိ ကရောန္တေ ဒိသွာ ‘‘ဘိန္နံ ဝတိဒံ ကုလံ မမာ’’တိ စိန္တယတော လောဟိတမ္ပိ မုခတော ဥဂ္ဂစ္ဆတိ၊ ကုစ္ဆိဝိရေစနမ္ပိ ဟောတိ၊ အန္တာနိပိ ခဏ္ဍာခဏ္ဍာနိ ဟုတွာ နိက္ခမန္တိ။ လာဘမစ္ဆရိယေန သင်္ဃဿ ဝါ ဂဏဿ ဝါ သန္တကေ လာဘေ မစ္ဆရာယိတွာ ပုဂ္ဂလိကပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတွာ ယက္ခော ဝါ ပေတော ဝါ မဟာအဇဂရော ဝါ ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တတိ။ သရီရဝဏ္ဏဂုဏဝဏ္ဏမစ္ဆရိယေန ပန ပရိယတ္တိဓမ္မမစ္ဆရိယေန စ အတ္တနောဝ ဝဏ္ဏံ ဝဏ္ဏေတိ၊ န ပရေသံ ဝဏ္ဏံ၊ ‘‘ကိံ ဝဏ္ဏော ဧသော’’တိ တံ တံ ဒေါသံ ဝဒန္တော ပရိယတ္တိဉ္စ ကဿစိ ကိဉ္စိ အဒေန္တော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော စေဝ ဧဠမူဂေါ စ ဟောတိ။

အပိစ အာဝါသမစ္ဆရိယေန လောဟဂေဟေ ပစ္စတိ။ ကုလမစ္ဆရိယေန အပ္ပလာဘော ဟောတိ။ လာဘမစ္ဆရိယေန ဂူထနိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယေန ဘဝေ နိဗ္ဗတ္တဿ ဝဏ္ဏော နာမ န ဟောတိ။ ဓမ္မမစ္ဆရိယေန ကုက္ကုဠနိရယေ နိဗ္ဗတ္တတိ။ ဣဒံ ပန ဣဿာမစ္ဆရိယသံယောဇနံ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ပဟီယတိ။ ယာဝ တံ နပ္ပဟီယတိ၊ တာဝ ဒေဝမနုဿာ အဝေရတာဒီနိ ပတ္ထယန္တာပိ ဝေရာဒီဟိ န ပရိမုစ္စန္တိယေဝ။

တိဏ္ဏာ မေတ္ထ ကင်္ခါတိ ဧတသ္မိံ ပဉှေ မယာ တုမှာကံ ဝစနံ သုတွာ ကင်္ခါ တိဏ္ဏာတိ ဝဒတိ၊ န မဂ္ဂဝသေန တိဏ္ဏကင်္ခတံ ဒီပေတိ။ ဝိဂတာ ကထံကထာတိ ဣဒံ ကထံ၊ ဣဒံ ကထန္တိ အယမ္ပိ ကထံကထာ ဝိဂတာ။

၃၅၈။ နိဒါနာဒီနိ ဝုတ္တတ္ထာနေဝ။ ပိယာပ္ပိယနိဒါနန္တိ ပိယသတ္တသင်္ခါရနိဒါနံ မစ္ဆရိယံ၊ အပ္ပိယသတ္တသင်္ခါရနိဒါနာ ဣဿာ။ ဥဘယံ ဝါ ဥဘယနိဒါနံ။ ပဗ္ဗဇိတဿ ဟိ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒယော၊ ဂဟဋ္ဌဿ ပုတ္တာဒယော ဟတ္ထိအဿာဒယော ဝါ သတ္တာ ပိယာ ဟောန္တိ ကေဠာယိတာ မမာယိတာ၊ မုဟုတ္တမ္ပိ တေ အပဿန္တော အဓိဝါသေတုံ န သက္ကောတိ။ သော အညံ တာဒိသံ ပိယသတ္တံ လဘန္တံ ဒိသွာ ဣဿံ ကရောတိ။ ‘‘ဣမိနာ အမှာကံ ကိဉ္စိ ကမ္မံ အတ္ထိ၊ မုဟုတ္တံ တာဝ နံ ဒေထာ’’တိ တမေဝ အညေဟိ ယာစိတော ‘‘န သက္ကာ ဒါတုံ၊ ကိလမိဿတိ ဝါ ဥက္ကဏ္ဌိဿတိ ဝါ’’တိအာဒီနိ ဝတွာ မစ္ဆရိယံ ကရောတိ။ ဧဝံ တာဝ ဥဘယမ္ပိ ပိယသတ္တနိဒါနံ ဟောတိ။ ဘိက္ခုဿ ပန ပတ္တစီဝရပရိက္ခာရဇာတံ၊ ဂဟဋ္ဌဿ ဝါ အလင်္ကာရာဒိဥပကရဏံ ပိယံ ဟောတိ မနာပံ၊ သော အညဿ တာဒိသံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဒိသွာ ‘‘အဟော ဝတဿ ဧဝရူပံ န ဘဝေယျာ’’တိ ဣဿံ ကရောတိ၊ ယာစိတော ဝါပိ ‘‘မယမ္ပေတံ မမာယန္တာ န ပရိဘုဉ္ဇာမ၊ န သက္ကာ ဒါတု’’န္တိ မစ္ဆရိယံ ကရောတိ။ ဧဝံ ဥဘယမ္ပိ ပိယသင်္ခါရနိဒါနံ ဟောတိ။ အပ္ပိယေ ပန တေ ဝုတ္တပ္ပကာရေ သတ္တေ စ သင်္ခါရေ စ လဘိတွာ သစေပိဿ တေ အမနာပါ ဟောန္တိ၊ တထာပိ ကိလေသာနံ ဝိပရီတဝုတ္တိတာယ ‘‘ဌပေတွာ မံ ကော အညော ဧဝရူပဿ လာဘီ’’တိ ဣဿံ ဝါ ကရောတိ၊ ယာစိတော တာဝကာလိကမ္ပိ အဒဒမာနော မစ္ဆရိယံ ဝါ ကရောတိ။ ဧဝံ ဥဘယမ္ပိ အပ္ပိယသတ္တသင်္ခါရနိဒါနံ ဟောတိ။

ဆန္ဒနိဒါနန္တိ ဧတ္ထ ပရိယေသနဆန္ဒော၊ ပဋိလာဘဆန္ဒော၊ ပရိဘောဂဆန္ဒော၊ သန္နိဓိဆန္ဒော၊ ဝိဿဇ္ဇနဆန္ဒောတိ ပဉ္စဝိဓော ဆန္ဒော။

ကတမော ပရိယေသနဆန္ဒော? ဣဓေကစ္စော အတိတ္တော ဆန္ဒဇာတော ရူပံ ပရိယေသတိ၊ သဒ္ဒံ။ ဂန္ဓံ။ ရသံ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ပရိယေသတိ၊ ဓနံ ပရိယေသတိ။ အယံ ပရိယေသနဆန္ဒော။

ကတမော ပဋိလာဘဆန္ဒော? ဣဓေကစ္စော အတိတ္တော ဆန္ဒဇာတော ရူပံ ပဋိလဘတိ၊ သဒ္ဒံ။ ဂန္ဓံ။ ရသံ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ပဋိလဘတိ၊ ဓနံ ပဋိလဘတိ။ အယံ ပဋိလာဘဆန္ဒော။

ကတမော ပရိဘောဂဆန္ဒော? ဣဓေကစ္စော အတိတ္တော ဆန္ဒဇာတော ရူပံ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ သဒ္ဒံ။ ဂန္ဓံ။ ရသံ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ ဓနံ ပရိဘုဉ္ဇတိ။ အယံ ပရိဘောဂဆန္ဒော။

ကတမော သန္နိဓိဆန္ဒော? ဣဓေကစ္စော အတိတ္တော ဆန္ဒဇာတော ဓနသန္နိစယံ ကရောတိ ‘‘အာပဒါသု ဘဝိဿတီ’’တိ။ အယံ သန္နိဓိဆန္ဒော။

ကတမော ဝိဿဇ္ဇနဆန္ဒော? ဣဓေကစ္စော အတိတ္တော ဆန္ဒဇာတော ဓနံ ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ ဟတ္ထာရောဟာနံ၊ အဿာရောဟာနံ၊ ရထိကာနံ၊ ဓနုဂ္ဂဟာနံ – ‘‘ဣမေ မံ ရက္ခိဿန္တိ ဂေါပိဿန္တိ မမာယိဿန္တိ သမ္ပရိဝါရယိဿန္တီ’’တိ။ အယံ ဝိဿဇ္ဇနဆန္ဒော။ ဣမေ ပဉ္စ ဆန္ဒာ။ ဣဓ တဏှာမတ္တမေဝ၊ တံ သန္ဓာယ ဣဒံ ဝုတ္တံ။

ဝိတက္ကနိဒါနောတိ ဧတ္ထ ‘‘လာဘံ ပဋိစ္စ ဝိနိစ္ဆယော’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၁၀) ဧဝံ ဝုတ္တော ဝိနိစ္ဆယဝိတက္ကော ဝိတက္ကော နာမ။ ဝိနိစ္ဆယောတိ ဒွေ ဝိနိစ္ဆယာ တဏှာဝိနိစ္ဆယော စ၊ ဒိဋ္ဌိဝိနိစ္ဆယော စ။ အဋ္ဌသတံ တဏှာဝိစရိတံ တဏှာဝိနိစ္ဆယော နာမ။ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော ဒိဋ္ဌိဝိနိစ္ဆယော နာမာတိ ဧဝံ ဝုတ္တတဏှာဝိနိစ္ဆယဝသေန ဟိ ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌပိယာပ္ပိယဝဝတ္ထာနံ န ဟောတိ။ တဒေဝ ဟိ ဧကစ္စဿ ဣဋ္ဌံ ဟောတိ၊ ဧကစ္စဿ အနိဋ္ဌံ ပစ္စန္တရာဇမဇ္ဈိမဒေသရာဇူနံ ဂဏ္ဍုပ္ပာဒမိဂမံသာဒီသု ဝိယ။ တသ္မိံ ပန တဏှာဝိနိစ္ဆယဝိနိစ္ဆိတေ ပဋိလဒ္ဓဝတ္ထုသ္မိံ ‘‘ဧတ္တကံ ရူပဿ ဘဝိဿတိ၊ ဧတ္တကံ သဒ္ဒဿ၊ ဧတ္တကံ ဂန္ဓဿ၊ ဧတ္တကံ ရသဿ၊ ဧတ္တကံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗဿ ဘဝိဿတိ၊ ဧတ္တကံ မယှံ ဘဝိဿတိ၊ ဧတ္တကံ ပရဿ ဘဝိဿတိ၊ ဧတ္တကံ နိဒဟိဿာမိ၊ ဧတ္တကံ ပရဿ ဒဿာမီ’’တိ ဝဝတ္ထာနံ ဝိတက္ကဝိနိစ္ဆယေန ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဆန္ဒော ခေါ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဝိတက္ကနိဒါနော’’တိ။

ပပဉ္စသညာသင်္ခါနိဒါနောတိ တယော ပပဉ္စာ တဏှာပပဉ္စော၊ မာနပပဉ္စော၊ ဒိဋ္ဌိပပဉ္စောတိ။ တတ္ထ အဋ္ဌသတတဏှာဝိစရိတံ တဏှာပပဉ္စော နာမ။ နဝဝိဓော မာနော မာနပပဉ္စော နာမ။ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိယော ဒိဋ္ဌိပပဉ္စော နာမ။ တေသု ဣဓ တဏှာပပဉ္စော အဓိပ္ပေတော။ ကေနဋ္ဌေန ပပဉ္စော? မတ္တပမတ္တာကာရပါပနဋ္ဌေန ပပဉ္စော။ တံသမ္ပယုတ္တာ သညာ ပပဉ္စသညာ။ သင်္ခါ ဝုစ္စတိ ကောဋ္ဌာသော ‘‘သညာနိဒါနာ ဟိ ပပဉ္စသင်္ခါ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ ဣတိ ပပဉ္စသညာသင်္ခါနိဒါနောတိ ပပဉ္စသညာကောဋ္ဌာသနိဒါနော ဝိတက္ကောတိ အတ္ထော။

ပပဉ္စသညာသင်္ခါနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနိန္တိ ဧတိဿာ ပပဉ္စသညာသင်္ခါယ ခယာ နိရောဓော ဝူပသမော၊ တဿ သာရုပ္ပဉ္စေဝ တတ္ထ ဂါမိနိံ စာတိ သဟ ဝိပဿနာယ မဂ္ဂံ ပုစ္ဆတိ။

ဝေဒနာကမ္မဋ္ဌာနဝဏ္ဏနာ

၃၅၉။ အထဿ ဘဂဝါ သောမနဿံပါဟန္တိ တိဿော ဝေဒနာ အာရဘိ။ ကိံ ပန ဘဂဝတာ ပုစ္ဆိတံ ကထိတံ၊ အပုစ္ဆိတံ၊ သာနုသန္ဓိကံ၊ အနနုသန္ဓိကန္တိ? ပုစ္ဆိတမေဝ ကထိတံ၊ နော အပုစ္ဆိတံ၊ သာနုသန္ဓိကမေဝ၊ နော အနနုသန္ဓိကံ။ ဒေဝတာနဉှိ ရူပတော အရူပံ ပါကဋတရံ၊ အရူပေပိ ဝေဒနာ ပါကဋတရာ။ ကသ္မာ? ဒေဝတာနဉှိ ကရဇကာယံ သုခုမံ၊ ကမ္မဇံ ဗလဝံ၊ ကရဇကာယဿ သုခုမတ္တာ၊ ကမ္မဇဿ ဗလဝတ္တာ ဧကာဟာရမ္ပိ အတိက္ကမိတွာ န တိဋ္ဌန္တိ၊ ဥဏှပါသာဏေ ဌပိတသပ္ပိပိဏ္ဍိ ဝိယ ဝိလီယန္တီတိ သဗ္ဗံ ဗြဟ္မဇာလေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ဘဂဝါ သက္ကဿ တိဿော ဝေဒနာ အာရဘိ။ ဒုဝိဓဉှိ ကမ္မဋ္ဌာနံ – ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ၊ အရူပကမ္မဋ္ဌာနဉ္စ။ ရူပပရိဂ္ဂဟော၊ အရူပပရိဂ္ဂဟောတိပိ ဧတဒေဝ ဝုစ္စတိ။ တတ္ထ ဘဂဝါ ယဿ ရူပံ ပါကဋံ၊ တဿ သင်္ခေပမနသိကာရဝသေန ဝါ ဝိတ္ထာရမနသိကာရဝသေန ဝါ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနံ ဝိတ္ထာရေန္တော ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတိ။ ယဿ အရူပံ ပါကဋံ၊ တဿ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတိ။ ကထေန္တော စ တဿ ဝတ္ထုဘူတံ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဒဿေတွာဝ ကထေတိ၊ ဒေဝါနံ ပန အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ပါကဋန္တိ အရူပကမ္မဋ္ဌာနဝသေန ဝေဒနာ အာရဘိ။

တိဝိဓော ဟိ အရူပကမ္မဋ္ဌာနေ အဘိနိဝေသော – ဖဿဝသေန၊ ဝေဒနာဝသေန၊ စိတ္တဝသေနာတိ။ ကထံ? ဧကစ္စဿ ဟိ သင်္ခိတ္တေန ဝါ ဝိတ္ထာရေန ဝါ ပရိဂ္ဂဟိတေ ရူပကမ္မဋ္ဌာနေ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ စိတ္တစေတသိကာနံ ပဌမာဘိနိပါတော တံ အာရမ္မဏံ ဖုသန္တော ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဖဿော ပါကဋော ဟောတိ။ ဧကစ္စဿ တံ အာရမ္မဏံ အနုဘဝန္တီ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဝေဒနာ ပါကဋာ ဟောတိ။ ဧကစ္စဿ တံ အာရမ္မဏံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ တံ ဝိဇာနန္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနံ ဝိညာဏံ ပါကဋံ ဟောတိ။

တတ္ထ ယဿ ဖဿော ပါကဋော ဟောတိ၊ သောပိ န ကေဝလံ ဖဿောဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေန သဒ္ဓိံ တဒေဝ အာရမ္မဏံ အနုဘဝမာနာ ဝေဒနာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သဉ္ဇာနမာနာ သညာပိ၊ စေတယမာနာ စေတနာပိ၊ ဝိဇာနမာနံ ဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဖဿပဉ္စမကေယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။ ယဿ ဝေဒနာ ပါကဋာ ဟောတိ၊ သောပိ န ကေဝလံ ဝေဒနာဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တာယ သဒ္ဓိံ တဒေဝ အာရမ္မဏံ ဖုသမာနော ဖဿောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သဉ္ဇာနမာနာ သညာပိ၊ စေတယမာနာ စေတနာပိ၊ ဝိဇာနမာနံ ဝိညာဏမ္ပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဖဿပဉ္စမကေယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။ ယဿ ဝိညာဏံ ပါကဋံ ဟောတိ၊ သောပိ န ကေဝလံ ဝိညာဏမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တေန သဒ္ဓိံ တဒေဝါရမ္မဏံ ဖုသမာနော ဖဿောပိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အနုဘဝမာနာ ဝေဒနာပိ၊ သဉ္ဇာနမာနာ သညာပိ၊ စေတယမာနာ စေတနာပိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဖဿပဉ္စမကေယေဝ ပရိဂ္ဂဏှာတိ။

သော ‘‘ဣမေ ဖဿပဉ္စမကာ ဓမ္မာ ကိံ နိဿိတာ’’တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘ဝတ္ထုနိဿိတာ’’တိ ပဇာနာတိ။ ဝတ္ထု နာမ ကရဇကာယော၊ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓ’’န္တိ။ သော အတ္ထတော ဘူတာနိ စေဝ ဥပါဒါရူပါနိ စ။ ဧဝမေတ္ထ ဝတ္ထု ရူပံ၊ ဖဿပဉ္စမကာ နာမန္တိ နာမရူပမတ္တမေဝ ပဿတိ။ ရူပဉ္စေတ္ထ ရူပက္ခန္ဓော၊ နာမံ စတ္တာရော အရူပိနော ခန္ဓာတိ ပဉ္စက္ခန္ဓမတ္တံ ဟောတိ။ နာမရူပဝိနိမုတ္တာ ဟိ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ ပဉ္စက္ခန္ဓဝိနိမုတ္တံ ဝါ နာမရူပံ နတ္ထိ။ သော ‘‘ဣမေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ကိံ ဟေတုကာ’’တိ ဥပပရိက္ခန္တော ‘‘အဝိဇ္ဇာဒိဟေတုကာ’’တိ ပဿတိ။ တတော ‘‘ပစ္စယော စေဝ ပစ္စယုပ္ပန္နဉ္စ ဣဒံ၊ အညော သတ္တော ဝါ ပုဂ္ဂလော ဝါ နတ္ထိ၊ သုဒ္ဓသင်္ခါရပုဉ္ဇမတ္တမေဝါ’’တိ သပ္ပစ္စယနာမရူပဝသေန တိလက္ခဏံ အာရောပေတွာ ဝိပဿနာပဋိပါဋိယာ ‘‘အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ’’တိ သမ္မသန္တော ဝိစရတိ ၊ သော အဇ္ဇ အဇ္ဇာတိ ပဋိဝေဓံ အာကင်္ခမာနော တထာရူပေ ဒိဝသေ ဥတုသပ္ပာယံ၊ ပုဂ္ဂလသပ္ပာယံ၊ ဘောဇနသပ္ပာယံ၊ ဓမ္မသဝနသပ္ပာယံ ဝါ လဘိတွာ ဧကပလ္လင်္ကေန နိသိန္နောဝ ဝိပဿနံ မတ္ထကံ ပါပေတွာ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတိ။ ဧဝမိမေသမ္ပိ တိဏ္ဏံ ဇနာနံ ယာဝ အရဟတ္တာ ကမ္မဋ္ဌာနံ ကထိတံ ဟောတိ။

ဣဓ ပန ဘဂဝါ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေန္တော ဝေဒနာသီသေန ကထေသိ။ ဖဿဝသေန ဟိ ဝိညာဏဝသေန ဝါ ကထိယမာနံ ဧတဿ န ပါကဋံ ဟောတိ၊ အန္ဓကာရံ ဝိယ ခါယတိ။ ဝေဒနာဝသေန ပန ပါကဋံ ဟောတိ။ ကသ္မာ? ဝေဒနာနံ ဥပ္ပတ္တိယာ ပါကဋတာယ။ သုခဒုက္ခဝေဒနာနဉှိ ဥပ္ပတ္တိ ပါကဋာ။ ယဒါ သုခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ သကလံ သရီရံ ခေါဘေန္တံ မဒ္ဒန္တံ ဖရမာနံ အဘိသန္ဒယမာနံ သတဓောတသပ္ပိံ ခါဒါပယန္တံ ဝိယ၊ သတပါကတေလံ မက္ခယမာနံ ဝိယ၊ ဃဋသဟဿေန ပရိဠာဟံ နိဗ္ဗာပယမာနံ ဝိယ၊ ‘‘အဟော သုခံ၊ အဟော သုခ’’န္တိ ဝါစံ နိစ္ဆာရယမာနမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ယဒါ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တဒါ သကလသရီရံ ခေါဘေန္တံ မဒ္ဒန္တံ ဖရမာနံ အဘိသန္ဒယမာနံ တတ္တဖာလံ ပဝေသေန္တံ ဝိယ၊ ဝိလီနတမ္ဗလောဟေန အာသိဉ္စန္တံ ဝိယ၊ သုက္ခတိဏဝနပ္ပတိမှိ အရညေ ဒါရုဥက္ကာကလာပံ ခိပမာနံ ဝိယ ‘‘အဟော ဒုက္ခံ၊ အဟော ဒုက္ခ’’န္တိ ဝိပ္ပလာပယမာနမေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣတိ သုခဒုက္ခဝေဒနာနံ ဥပ္ပတ္တိ ပါကဋာ ဟောတိ။

အဒုက္ခမသုခါ ပန ဒုဒ္ဒီပနာ အန္ဓကာရေန ဝိယ အဘိဘူတာ။ သာ သုခဒုက္ခာနံ အပဂမေ သာတာသာတပဋိက္ခေပဝသေန မဇ္ဈတ္တာကာရဘူတာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာတိ နယတော ဂဏှန္တဿ ပါကဋာ ဟောတိ။ ယထာ ကိံ? ယထာ အန္တရာ ပိဋ္ဌိပါသာဏံ အာရုဟိတွာ ပလာတဿ မိဂဿ အနုပဒံ ဂစ္ဆန္တော မိဂလုဒ္ဒကော ပိဋ္ဌိပါသာဏဿ ဩရဘာဂေပိ ပရဘာဂေပိ ပဒံ ဒိသွာ မဇ္ဈေ အပဿန္တောပိ ‘‘ဣတော အာရုဠှော၊ ဣတော ဩရုဠှော၊ မဇ္ဈေ ပိဋ္ဌိပါသာဏေ ဣမိနာ ပဒေသေန ဂတော ဘဝိဿတီ’’တိ နယတော ဇာနာတိ ။ ဧဝံ အာရုဠှဋ္ဌာနေ ပဒံ ဝိယ ဟိ သုခဝေဒနာယ ဥပ္ပတ္တိ ပါကဋာ ဟောတိ၊ ဩရုဠှဋ္ဌာနေ ပဒံ ဝိယ ဒုက္ခဝေဒနာယ ဥပ္ပတ္တိ ပါကဋာ ဟောတိ၊ ဣတော အာရုယှ၊ ဣတော ဩရုယှ၊ မဇ္ဈေ ဧဝံ ဂတောတိ နယတော ဂဟဏံ ဝိယ သုခဒုက္ခာနံ အပဂမေ သာတာသာတပဋိက္ခေပဝသေန မဇ္ဈတ္တာကာရဘူတာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာတိ နယတော ဂဏှန္တဿ ပါကဋာ ဟောတိ။ ဧဝံ ဘဂဝါ ပဌမံ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတွာ ပစ္ဆာ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒနာဝသေန နိဝတ္တေတွာ ဒဿေသိ။

န ကေဝလဉ္စ ဣဓေဝ ဧဝံ ဒဿေသိ၊ မဟာသတိပဋ္ဌာနေ၊ မဇ္ဈိမနိကာယမှိ သတိပဋ္ဌာနေ၊ စူဠတဏှာသင်္ခယေ၊ မဟာတဏှာသင်္ခယေ၊ စူဠဝေဒလ္လသုတ္တေ၊ မဟာဝေဒလ္လသုတ္တေ၊ ရဋ္ဌပါလသုတ္တေ၊ မာဂဏ္ဍိယသုတ္တေ၊ ဓာတုဝိဘင်္ဂေ၊ အာနေဉ္ဇသပ္ပာယေ၊ သကလေ ဝေဒနာသံယုတ္တေတိ ဧဝံ အနေကေသု သုတ္တန္တေသု ပဌမံ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတွာ ပစ္ဆာ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒနာဝသေန နိဝတ္တေတွာ ဒဿေသိ။ ယထာ စ တေသု တေသု၊ ဧဝံ ဣမသ္မိမ္ပိ သက္ကပဉှေ ပဌမံ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ကထေတွာ ပစ္ဆာ အရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ဝေဒနာဝသေန နိဝတ္တေတွာ ဒဿေသိ။ ရူပကမ္မဋ္ဌာနံ ပနေတ္ထ ဝေဒနာယ အာရမ္မဏမတ္တကံယေဝ သင်္ခိတ္တံ၊ တသ္မာ ပါဠိယံ နာရုဠှံ ဘဝိဿတိ။

၃၆၀။ အရူပကမ္မဋ္ဌာနေ ယံ တဿ ပါကဋံ ဝေဒနာဝသေန အဘိနိဝေသမုခံ၊ တမေဝ ဒဿေတုံ သောမနဿံပါဟံ၊ ဒေဝါနမိန္ဒာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဒုဝိဓေနာတိ ဒွိဝိဓေန၊ ဒွီဟိ ကောဋ္ဌာသေဟီတိ အတ္ထော။ ဧဝရူပံ သောမနဿံ န သေဝိတဗ္ဗန္တိ ဧဝရူပံ ဂေဟသိတသောမနဿံ န သေဝိတဗ္ဗံ။ ဂေဟသိတသောမနဿံ နာမ ‘‘တတ္ထ ကတမာနိ ဆ ဂေဟသိတာနိ သောမနဿာနိ? စက္ခုဝိညေယျာနံ ရူပါနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ မနောရမာနံ လောကာမိသပဋိသံယုတ္တာနံ ပဋိလာဘံ ဝါ ပဋိလာဘတော သမနုပဿတော၊ ပုဗ္ဗေ ဝါ ပဋိလဒ္ဓပုဗ္ဗံ အတီတံ နိရုဒ္ဓံ ဝိပရိဏတံ သမနုဿရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောမနဿံ၊ ယံ ဧဝရူပံ သောမနဿံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဂေဟသိတံ သောမနဿ’’န္တိ ဧဝံ ဆသု ဒွါရေသု ဝုတ္တကာမဂုဏနိဿိတံ သောမနဿံ (မ။ နိ။ ၃။၃၀၆)။

ဧဝရူပံသောမနဿံ သေဝိတဗ္ဗန္တိ ဧဝရူပံ နေက္ခမ္မသိတံ သောမနဿံ သေဝိတဗ္ဗံ။ နေက္ခမ္မသိတံ သောမနဿံ နာမ – ‘‘တတ္ထ ကတမာနိ ဆ နေက္ခမ္မသိတာနိ သောမနဿာနိ? ရူပါနံ တွေဝ အနိစ္စတံ ဝိဒိတွာ ဝိပရိဏာမဝိရာဂနိရောဓံ ပုဗ္ဗေ စေဝ ရူပါ ဧတရဟိ စ သဗ္ဗေ တေ ရူပါ အနိစ္စာ၊ ဒုက္ခာ၊ ဝိပရိဏာမဓမ္မာတိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောမနဿံ၊ ယံ ဧဝရူပံ သောမနဿံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ နေက္ခမ္မသိတံ သောမနဿ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၀၈) ဧဝံ ဆသု ဒွါရေသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ အနိစ္စာဒိဝသေန ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဥဿုက္ကာပေတုံ သက္ကောန္တဿ ‘‘ဥဿုက္ကိတာ မေ ဝိပဿနာ’’တိ သောမနဿဇာတဿ ဥပ္ပန္နံ သောမနဿံ။ သေဝိတဗ္ဗန္တိ ဣဒံ နေက္ခမ္မဝသေန၊ ဝိပဿနာဝသေန၊ အနုဿတိဝသေန၊ ပဌမဇ္ဈာနာဒိဝသေန စ ဥပ္ပဇ္ဇနကသောမနဿံ သေဝိတဗ္ဗံ နာမ။

တတ္ထ ယံ စေ သဝိတက္ကံ သဝိစာရန္တိ တသ္မိမ္ပိ နေက္ခမ္မသိတေ သောမနဿေ ယံ နေက္ခမ္မဝသေန၊ ဝိပဿနာဝသေန၊ အနုဿတိဝသေန၊ ပဌမဇ္ဈာနဝသေန စ ဥပ္ပန္နံ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ သောမနဿန္တိ ဇာနေယျ။ ယံ စေ အဝိတက္ကံ အဝိစာရန္တိ ယံ ပန ဒုတိယတတိယဇ္ဈာနဝသေန ဥပ္ပန္နံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သောမနဿန္တိ ဇာနေယျ။ ယေ အဝိတက္ကေ အဝိစာရေ၊ တေ ပဏီတတရေတိ ဧတေသုပိ ဒွီသု ယံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ၊ တံ ပဏီတတရန္တိ အတ္ထော။

ဣမိနာ ကိံ ကထိတံ ဟောတိ? ဒွိန္နံ အရဟတ္တံ ကထိတံ။ ကထံ? ဧကော ကိရ ဘိက္ခု သဝိတက္ကသဝိစာရေ သောမနဿေ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ‘‘ဣဒံ သောမနဿံ ကိံ နိဿိတ’’န္တိ ဥပဓာရေန္တော ‘‘ဝတ္ထုနိဿိတ’’န္တိ ပဇာနာတီတိ ဖဿပဉ္စမကေ ဝုတ္တနယေနေဝ အနုက္ကမေန အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတိ။ ဧကော အဝိတက္ကအဝိစာရေ သောမနဿေ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတိ။ တတ္ထ အဘိနိဝိဋ္ဌသောမနဿေသုပိ သဝိတက္ကသဝိစာရတော အဝိတက္ကအဝိစာရံ ပဏီတတရံ။ သဝိတက္ကသဝိစာရသောမနဿဝိပဿနာတောပိ အဝိတက္ကအဝိစာရဝိပဿနာ ပဏီတတရာ။ သဝိတက္ကသဝိစာရသောမနဿဖလသမာပတ္တိတောပိ အဝိတက္ကအဝိစာရသောမနဿဖလသမာပတ္တိယေဝ ပဏီတတရာ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘ယေ အဝိတက္ကေ အဝိစာရေ၊ တေ ပဏီတတရေ’’တိ။

၃၆၁။ ဧဝရူပံဒေါမနဿံ န သေဝိတဗ္ဗန္တိ ဧဝရူပံ ဂေဟသိတဒေါမနဿံ န သေဝိတဗ္ဗံ။ ဂေဟသိတဒေါမနဿံ နာမ – ‘‘တတ္ထ ကတမာနိ ဆ ဂေဟသိတာနိ ဒေါမနဿာနိ? စက္ခုဝိညေယျာနံ ရူပါနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ မနောရမာနံ လောကာမိသပဋိသံယုတ္တာနံ အပ္ပဋိလာဘံ ဝါ အပ္ပဋိလာဘတော သမနုပဿတော ပုဗ္ဗေ ဝါ အပဋိလဒ္ဓပုဗ္ဗံ အတီတံ နိရုဒ္ဓံ ဝိပရိဏတံ သမနုဿရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒေါမနဿံ၊ ယံ ဧဝရူပံ ဒေါမနဿံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဂေဟသိတဒေါမနဿ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၀၇)။ ဧဝံ ဆသု ဒွါရေသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ နာနုဘဝိံ၊ နာနုဘဝိဿာမိ၊ နာနုဘဝါမီတိ ဝိတက္ကယတော ဥပ္ပန္နံ ကာမဂုဏနိဿိတံ ဒေါမနဿံ။

ဧဝရူပံ ဒေါမနဿံ သေဝိတဗ္ဗန္တိ ဧဝရူပံ နေက္ခမ္မသိတဒေါမနဿံ သေဝိတဗ္ဗံ။ နေက္ခမ္မသိတဒေါမနဿံ နာမ – ‘‘တတ္ထ ကတမာနိ ဆ နေက္ခမ္မသိတာနိ ဒေါမနဿာနိ? ရူပါနံ တွေဝ အနိစ္စတံ ဝိဒိတွာ ဝိပရိဏာမဝိရာဂနိရောဓံ ပုဗ္ဗေ စေဝ ရူပါ ဧတရဟိ စ သဗ္ဗေ တေ ရူပါ အနိစ္စာ၊ ဒုက္ခာ၊ ဝိပရိဏာမဓမ္မာတိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္ပပ္ပညာယ ဒိသွာ အနုတ္တရေသု ဝိမောက္ခေသု ပိဟံ ဥပဋ္ဌာပေတိ ‘ကုဒါဿု နာမာဟံ တဒါယတနံ၊ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိဿာမိ၊ ယဒရိယာ ဧတရဟိ အာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တီ’တိ။ ဣတိ အနုတ္တရေသု ဝိမောက္ခေသု ပိဟံ ဥပဋ္ဌာပယတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပိဟပစ္စယာ ဒေါမနဿံ၊ ယံ ဧဝရူပံ ဒေါမနဿံ၊ ဣဒံ ဝုစ္စတိ နေက္ခမ္မသိတဒေါမနဿ’’န္တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၀၇) ဧဝံ ဆသု ဒွါရေသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ အနုတ္တရဝိမောက္ခသင်္ခါတအရိယဖလဓမ္မေသု ပိဟံ ဥပဋ္ဌပေတွာ တဒဓိဂမာယ အနိစ္စာဒိဝသေန ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဥဿုက္ကာပေတုမသက္ကောန္တဿ ဣမမ္ပိ ပက္ခံ၊ ဣမမ္ပိ မာသံ၊ ဣမမ္ပိ သံဝစ္ဆရံ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေတွာ အရိယဘူမိံ ပါပုဏိတုံ နာသက္ခိန္တိ အနုသောစတော ဥပ္ပန္နံ ဒေါမနဿံ။ သေဝိတဗ္ဗန္တိ ဣဒံ နေက္ခမ္မဝသေန၊ ဝိပဿနာဝသေန၊ အနုဿတိဝသေန၊ ပဌမဇ္ဈာနာဒိဝသေန စ ဥပ္ပဇ္ဇနကဒေါမနဿံ သေဝိတဗ္ဗံ နာမ။

တတ္ထ ယံ စေ သဝိတက္ကသဝိစာရန္တိ တသ္မိမ္ပိ ဒုဝိဓေ ဒေါမနဿေ ဂေဟသိတဒေါမနဿမေဝ သဝိတက္ကသဝိစာရဒေါမနဿံ နာမ။ နေက္ခမ္မဝသေန၊ ဝိပဿနာဝသေန၊ အနုဿတိဝသေန၊ ပဌမဒုတိယဇ္ဈာနဝသေန စ ဥပ္ပန္နဒေါမနဿံ ပန အဝိတက္ကအဝိစာရဒေါမနဿန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ နိပ္ပရိယာယေန ပန အဝိတက္ကအဝိစာရဒေါမနဿံ နာမ နတ္ထိ။ ဒေါမနဿိန္ဒြိယဉှိ ဧကံသေန အကုသလဉ္စေဝ သဝိတက္ကသဝိစာရဉ္စ၊ ဧတဿ ပန ဘိက္ခုနော မညနဝသေန သဝိတက္ကသဝိစာရန္တိ စ အဝိတက္ကအဝိစာရန္တိ စ ဝုတ္တံ။

တတြာယံ နယော – ဣဓ ဘိက္ခု ဒေါမနဿပစ္စယဘူတေ သဝိတက္ကသဝိစာရဓမ္မေ အဝိတက္ကအဝိစာရဓမ္မေ စ ဒေါမနဿပစ္စယာ ဧဝ ဥပ္ပန္နေ မဂ္ဂဖလဓမ္မေ စ အညေသံ ပဋိပတ္တိဒဿနဝသေန ဒေါမနဿန္တိ ဂဟေတွာ ‘‘ကဒါ နု ခေါ မေ သဝိတက္ကသဝိစာရဒေါမနဿေ ဝိပဿနာ ပဋ္ဌပိတာ ဘဝိဿတိ၊ ကဒါ အဝိတက္ကအဝိစာရဒေါမနဿေ’’တိ စ ‘‘ကဒါ နု ခေါ မေ သဝိတက္ကသဝိစာရဒေါမနဿဖလသမာပတ္တိ နိဗ္ဗတ္တိတာ ဘဝိဿတိ၊ ကဒါ အဝိတက္ကအဝိစာရဒေါမနဿဖလသမာပတ္တီ’’တိ စိန္တေတွာ တေမာသိကံ၊ ဆမာသိကံ၊ နဝမာသိကံ ဝါ ပဋိပဒံ ဂဏှာတိ။ တေမာသိကံ ဂဟေတွာ ပဌမမာသေ ဧကံ ယာမံ ဇဂ္ဂတိ၊ ဒွေ ယာမေ နိဒ္ဒါယ ဩကာသံ ကရောတိ၊ မဇ္ဈိမေ မာသေ ဒွေ ယာမေ ဇဂ္ဂတိ၊ ဧကံ ယာမံ နိဒ္ဒါယ ဩကာသံ ကရောတိ၊ ပစ္ဆိမမာသေ စင်္ကမနိသဇ္ဇာယေဝ ယာပေတိ။ ဧဝံ စေ အရဟတ္တံ ပါပုဏာတိ၊ ဣစ္စေတံ ကုသလံ။ နော စေ ပါပုဏာတိ၊ ဝိသေသေတွာ ဆမာသိကံ ဂဏှာတိ။ တတြာပိ ဒွေ ဒွေ မာသေ ဝုတ္တနယေန ပဋိပဇ္ဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုံ အသက္ကောန္တော ဝိသေသေတွာ နဝမာသိကံ ဂဏှာတိ။ တတြာပိ တယော တယော မာသေ တထေဝ ပဋိပဇ္ဇိတွာ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုံ အသက္ကောန္တဿ ‘‘န လဒွံ ဝတ မေ သဗြဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏံ ပဝါရေတု’’န္တိ အာဝဇ္ဇတော ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အဿုဓာရာ ပဝတ္တန္တိ ဂါမန္တပဗ္ဘာရဝါသီမဟာသီဝတ္ထေရဿ ဝိယ။

မဟာသီဝတ္ထေရဝတ္ထု

ထေရော ကိရ အဋ္ဌာရသ မဟာဂဏေ ဝါစေသိ။ တဿောဝါဒေ ဌတွာ တိံသသဟဿာ ဘိက္ခူ အရဟတ္တံ ပါပုဏိံသု။ အထေကော ဘိက္ခု ‘‘မယှံ တာဝ အဗ္ဘန္တရေ ဂုဏာ အပ္ပမာဏာ၊ ကီဒိသာ နု ခေါ မေ အာစရိယဿ ဂုဏာ’’တိ အာဝဇ္ဇန္တော ပုထုဇ္ဇနဘာဝံ ပဿိတွာ ‘‘အမှာကံ အာစရိယော အညေသံ အဝဿယော ဟောတိ၊ အတ္တနော ဘဝိတုံ န သက္ကောတိ၊ ဩဝါဒမဿ ဒဿာမီ’’တိ အာကာသေန ဂန္တွာ ဝိဟာရသမီပေ ဩတရိတွာ ဒိဝါဋ္ဌာနေ နိသိန္နံ အာစရိယံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝတ္တံ ဒဿေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။

ထေရော – ‘‘ကိံ ကာရဏာ အာဂတောသိ ပိဏ္ဍပါတိကာ’’တိ အာဟ။ ဧကံ အနုမောဒနံ ဂဏှိဿာမီတိ အာဂတောသ္မိ၊ ဘန္တေတိ။ ဩကာသော န ဘဝိဿတိ၊ အာဝုသောတိ? ဝိတက္ကမာဠကေ ဌိတကာလေ ပုစ္ဆိဿာမိ၊ ဘန္တေတိ။ တသ္မိံ ဌာနေ အညေ ပုစ္ဆန္တီတိ။ ဘိက္ခာစာရမဂ္ဂေ၊ ဘန္တေတိ။ တတြာပိ အညေ ပုစ္ဆန္တီတိ။ ဒုပဋ္ဋနိဝါသနဋ္ဌာနေ၊ သင်္ဃာဋိပါရုပနဋ္ဌာနေ၊ ပတ္တနီဟရဏဋ္ဌာနေ၊ ဂါမေ စရိတွာ အာသနသာလာယံ ယာဂုပီတကာလေ၊ ဘန္တေတိ။ တတ္ထ အဋ္ဌကထာထေရာ အတ္တနော ကင်္ခံ ဝိနောဒေန္တိ၊ အာဝုသောတိ။ အန္တောဂါမတော နိက္ခန္တကာလေ ပုစ္ဆိဿာမိ၊ ဘန္တေတိ။ တတြာပိ အညေ ပုစ္ဆန္တိ၊ အာဝုသောတိ။ အန္တရာမဂ္ဂေ၊ ဘန္တေ၊ ဘောဇနသာလာယံ ဘတ္တကိစ္စပရိယောသာနေ၊ ဘန္တေ၊ ဒိဝါဋ္ဌာနေ၊ ပါဒဓောဝနကာလေ၊ မုခဓောဝနကာလေ၊ ဘန္တေတိ? တဒါ အညေ ပုစ္ဆန္တီတိ။ တတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ အရုဏာ အပရေ ပုစ္ဆန္တိ၊ အာဝုသောတိ။ ဒန္တကဋ္ဌံ ဂဟေတွာ မုခဓောဝနတ္ထံ ဂမနကာလေ၊ ဘန္တေတိ? တဒါ အညေ ပုစ္ဆန္တီတိ။ မုခံ ဓောဝိတွာ အာဂမနကာလေ၊ ဘန္တေတိ? တတြာပိ အညေ ပုစ္ဆန္တီတိ။ သေနာသနံ ပဝိသိတွာ နိသိန္နကာလေ၊ ဘန္တေတိ? တတြာပိ အညေ ပုစ္ဆန္တီတိ။ ဘန္တေ၊ နနု မုခံ ဓောဝိတွာ သေနာသနံ ပဝိသိတွာ တယော စတ္တာရော ပလ္လင်္ကေ ဥသုမံ ဂါဟာပေတွာ ယောနိသောမနသိကာရေ ကမ္မံ ကရောန္တာနံ ဩကာသကာလေန ဘဝိတဗ္ဗံ သိယာ၊ မရဏခဏမ္ပိ န လဘိဿထ၊ ဘန္တေ၊ ဖလကသဒိသတ္ထ ဘန္တေ ပရဿ အဝဿယော ဟောထ၊ အတ္တနော ဘဝိတုံ န သက္ကောထ၊ န မေ တုမှာကံ အနုမောဒနာယ အတ္ထောတိ အာကာသေ ဥပ္ပတိတွာ အဂမာသိ။

ထေရော – ‘‘ဣမဿ ဘိက္ခုနော ပရိယတ္တိယာ ကမ္မံ နတ္ထိ၊ မယှံ ပန အင်္ကုသကော ဘဝိဿာမီတိ အာဂတော’’တိ ဉတွာ ‘‘ဣဒါနိ ဩကာသော န ဘဝိဿတိ၊ ပစ္စူသကာလေ ဂမိဿာမီ’’တိ ပတ္တစီဝရံ သမီပေ ကတွာ သဗ္ဗံ ဒိဝသဘာဂံ ပဌမယာမမဇ္ဈိမယာမဉ္စ ဓမ္မံ ဝါစေတွာ ပစ္ဆိမယာမေ ဧကသ္မိံ ထေရေ ဥဒ္ဒေသံ ဂဟေတွာ နိက္ခန္တေ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတွာ တေနေဝ သဒ္ဓိံ နိက္ခန္တော။ နိသိန္နအန္တေဝါသိကာ အာစရိယော ကေနစိ ပပဉ္စေန နိက္ခန္တောတိ မညိံသု။ နိက္ခန္တော ထေရော ကောစိ ဒေဝ သမာနာစရိယဘိက္ခူတိ သညံ အကာသိ။

ထေရော ကိရ ‘‘မာဒိသဿ အရဟတ္တံ နာမ ကိံ၊ ဒွီဟတီဟေနေဝ ပါပုဏိတွာ ပစ္စာဂမိဿာမီ’’တိ အန္တေဝါသိကာနံ အနာရောစေတွာဝ အာသာဠှီမာသဿ ဇုဏှပက္ခတေရသိယာ နိက္ခန္တော ဂါမန္တပဗ္ဘာရံ ဂန္တွာ စင်္ကမံ အာရုယှ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တော တံ ဒိဝသံ အရဟတ္တံ ဂဟေတုံ နာသက္ခိ။ ဥပေါသထဒိဝသေ သမ္ပတ္တေ ‘‘ဒွီဟတီဟေန အရဟတ္တံ ဂဏှိဿာမီတိ အာဂတော ၊ ဂဟေတုံ ပန နာသက္ခိံ။ တယော မာသေ ပန တီဏိ ဒိဝသာနိ ဝိယ ယာဝ မဟာပဝါရဏာ တာဝ ဇာနိဿာမီ’’တိ ဝဿံ ဥပဂန္တွာပိ ဂဟေတုံ နာသက္ခိ။ ပဝါရဏာဒိဝသေ စိန္တေသိ – ‘‘အဟံ ဒွီဟတီဟေန အရဟတ္တံ ဂဏှိဿာမီတိ အာဂတော ၊ တေမာသေနာပိ နာသက္ခိံ၊ သဗြဟ္မစာရိနော ပန ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏံ ပဝါရေန္တီ’’တိ။ တဿေဝံ စိန္တယတော အဿုဓာရာ ပဝတ္တန္တိ။ တတော ‘‘န မဉ္စေ မယှံ စတူဟိ ဣရိယာပထေဟိ မဂ္ဂဖလံ ဥပ္ပဇ္ဇိဿတိ၊ အရဟတ္တံ အပ္ပတွာ နေဝ မဉ္စေ ပိဋ္ဌိံ ပသာရေဿာမိ၊ န ပါဒေ ဓောဝိဿာမီ’’တိ မဉ္စံ ဥဿာပေတွာ ဌပေသိ။ ပုန အန္တောဝဿံ ပတ္တံ၊ အရဟတ္တံ ဂဟေတုံ နာသက္ခိယေဝ။ ဧကူနတိံသပဝါရဏာသု အဿုဓာရာ ပဝတ္တန္တိ။ ဂါမဒါရကာ ထေရဿ ပါဒေသု ဖာလိတဋ္ဌာနာနိ ကဏ္ဋကေဟိ သိဗ္ဗန္တိ၊ ဒဝံ ကရောန္တာပိ ‘‘အယျဿ မဟာသီဝတ္ထေရဿ ဝိယ ပါဒါ ဟောန္တူ’’တိ ဒဝံ ကရောန္တိ။

ထေရော တိံသသံဝစ္ဆရေ မဟာပဝါရဏာဒိဝသေ အာလမ္ဗဏဖလကံ နိဿာယ ဌိတော ‘‘ဣဒါနိ မေ တိံသ ဝဿာနိ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တဿ၊ နာသက္ခိံ အရဟတ္တံ ပါပုဏိတုံ၊ အဒ္ဓါ မေ ဣမသ္မိံ အတ္တဘာဝေ မဂ္ဂေါ ဝါ ဖလံ ဝါ နတ္ထိ၊ န မေ လဒ္ဓံ သဗြဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏံ ပဝါရေတု’’န္တိ စိန္တေသိ။ တဿေဝံ စိန္တယတောဝ ဒေါမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ အဿုဓာရာ ပဝတ္တန္တိ။ အထ အဝိဒူရဋ္ဌာနေ ဧကာ ဒေဝဓီတာ ရောဒမာနာ အဋ္ဌာသိ။ ‘‘ကော ဧတ္ထ ရောဒသီ’’တိ? ‘‘အဟံ၊ ဘန္တေ၊ ဒေဝဓီတာ’’တိ။ ‘‘ကသ္မာ ရောဒသီ’’တိ? ‘‘ရောဒမာနေန မဂ္ဂဖလံ နိဗ္ဗတ္တိတံ၊ တေန အဟမ္ပိ ဧကံ ဒွေ မဂ္ဂဖလာနိ နိဗ္ဗတ္တေဿာမီတိ ရောဒါမိ၊ ဘန္တေ’’တိ။

တတော ထေရော – ‘‘ဘော မဟာသီဝတ္ထေရ၊ ဒေဝတာပိ တယာ သဒ္ဓိံ ကေဠိံ ကရောန္တိ၊ အနုစ္ဆဝိကံ နု ခေါ တေ ဧတ’’န္တိ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ အရဟတ္တံ အဂ္ဂဟေသိ။ သော ‘‘ဣဒါနိ နိပဇ္ဇိဿာမီ’’တိ သေနာသနံ ပဋိဇဂ္ဂိတွာ မဉ္စကံ ပညပေတွာ ဥဒကဋ္ဌာနေ ဥဒကံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ ‘‘ပါဒေ ဓောဝိဿာမီ’’တိ သောပါနဖလကေ နိသီဒိ။

အန္တေဝါသိကာပိဿ ‘‘အမှာကံ အာစရိယဿ သမဏဓမ္မံ ကာတုံ ဂစ္ဆန္တဿ တိံသ ဝဿာနိ၊ သက္ခိ နု ခေါ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ၊ နာသက္ခီ’’တိ အာဝဇ္ဇယမာနာ ‘‘အရဟတ္တံ ပတွာ ပါဒဓောဝနတ္ထံ နိသိန္နော’’တိ ဒိသွာ ‘‘အမှာကံ အာစရိယော အမှာဒိသေသု အန္တေဝါသိကေသု တိဋ္ဌန္တေသု ‘အတ္တနာဝ ပါဒေ ဓောဝိဿတီ’တိ အဋ္ဌာနမေတံ၊ အဟံ ဓောဝိဿာမိ အဟံ ဓောဝိဿာမီ’’တိ တိံသသဟဿာနိပိ အာကာသေန ဂန္တွာ ဝန္ဒိတွာ ‘‘ပါဒေ ဓောဝိဿာမ၊ ဘန္တေ’’တိ အာဟံသု။ အာဝုသော၊ ဣဒါနိ တိံသ ဝဿာနိ ဟောန္တိ မမ ပါဒါနံ အဓောတာနံ၊ တိဋ္ဌထ၊ တုမှေ၊ အဟမေဝ ဓောဝိဿာမီတိ။

သက္ကောပိ အာဝဇ္ဇန္တော – ‘‘မယှံ အယျော မဟာသီဝတ္ထေရော အရဟတ္တံ ပတ္တော တိံသသဟဿာနံ အန္တေဝါသိကာနံ ‘ပါဒေ ဓောဝိဿာမာ’တိ အာဂတာနံ ပါဒေ ဓောဝိတုံ န ဒေတိ။ မာဒိသေ ပန ဥပဋ္ဌာကေ တိဋ္ဌန္တေ ‘မယှံ အယျော သယံ ပါဒေ ဓောဝိဿတီ’တိ အဋ္ဌာနမေတံ၊ အဟံ ဓောဝိဿာမီ’’တိ သန္နိဋ္ဌာနံ ကတွာ သုဇာတာယ ဒေဝိယာ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃဿ သန္တိကေ ပါတုရဟောသိ။ သော သုဇံ အသုရကညံ ပုရတော ကတွာ ‘‘အပေထ၊ ဘန္တေ၊ မာတုဂါမော’’တိ ဩကာသံ ကာရေတွာ ထေရံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဝန္ဒိတွာ ပုရတော ဥက္ကုဋိကော နိသီဒိတွာ ‘‘ပါဒေ ဓောဝိဿာမိ၊ ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ ကောသိယ၊ ဣဒါနိ မေ တိံသ ဝဿာနိ ပါဒါနံ အဓောတာနံ၊ ဒေဝတာနဉ္စ ပကတိယာပိ မနုဿသရီရဂန္ဓော နာမ ဇေဂုစ္ဆော၊ ယောဇနသတေ ဌိတာနမ္ပိ ကဏ္ဌေ အာသတ္တကုဏပံ ဝိယ ဟောတိ၊ အဟမေဝ ဓောဝိဿာမီတိ။ ဘန္တေ၊ အယံ ဂန္ဓော နာမ န ပညာယတိ၊ တုမှာကံ ပန သီလဂန္ဓော ဆ ဒေဝလောကေ အတိက္ကမိတွာ ဥပရိ ဘဝဂ္ဂံ ပတွာ ဌိတော။ သီလဂန္ဓတော အညော ဥတ္တရိတရော ဂန္ဓော နာမ နတ္ထိ၊ ဘန္တေ၊ တုမှာကံ သီလဂန္ဓေနမှိ အာဂတောတိ ဝါမဟတ္ထေန ဂေါပ္ဖကသန္ဓိယံ ဂဟေတွာ ဒက္ခိဏဟတ္ထေန ပါဒတလံ ပရိမဇ္ဇိ။ ဒဟရကုမာရဿေဝ ပါဒါ အဟေသုံ။ သက္ကော ပါဒေ ဓောဝိတွာ ဝန္ဒိတွာ ဒေဝလောကမေဝ ဂတော။

ဧဝံ ‘‘န လဘာမိ သဗြဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိသုဒ္ဓိပဝါရဏံ ပဝါရေတု’’န္တိ အာဝဇ္ဇန္တဿ ဥပ္ပန္နံ ဒေါမနဿံ နိဿာယ ဘိက္ခုနော မညနဝသေန ဝိပဿနာယ အာရမ္မဏမ္ပိ ဝိပဿနာပိ မဂ္ဂေါပိ ဖလမ္ပိ သဝိတက္ကသဝိစာရဒေါမနဿန္တိ စ အဝိတက္ကာဝိစာရဒေါမနဿန္တိ စ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

တတ္ထ ဧကော ဘိက္ခု သဝိတက္ကသဝိစာရဒေါမနဿေ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဣဒံ ဒေါမနဿံ ကိံ နိဿိတန္တိ ဥပဓာရေန္တော ဝတ္ထုနိဿိတန္တိ ပဇာနာတီတိ ဖဿပဉ္စမကေ ဝုတ္တနယေနေဝ အနုက္ကမေန အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတိ။ ဧကော အဝိတက္ကာဝိစာရေ ဒေါမနဿေ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတိ။ တတ္ထ အဘိနိဝိဋ္ဌဒေါမနဿေသုပိ သဝိတက္ကသဝိစာရတော အဝိတက္ကအဝိစာရံ ပဏီတတရံ။ သဝိတက္ကသဝိစာရဒေါမနဿဝိပဿနာတောပိ အဝိတက္ကာဝိစာရဒေါမနဿဝိပဿနာ ပဏီတတရာ။ သဝိတက္ကသဝိစာရဒေါမနဿဖလသမာပတ္တိတောပိ အဝိတက္ကာဝိစာရဒေါမနဿဖလသမာပတ္တိယေဝ ပဏီတတရာ ။ တေနာဟ ဘဂဝါ – ‘‘ယေ အဝိတက္ကအဝိစာရေ တေ ပဏီတတရေ’’တိ။

၃၆၂။ ဧဝရူပါ ဥပေက္ခာ န သေဝိတဗ္ဗာတိ ဧဝရူပါ ဂေဟသိတဥပေက္ခာ န သေဝိတဗ္ဗာ။ ဂေဟသိတဥပေက္ခာ နာမ ‘‘တတ္ထ ကတမာ ဆ ဂေဟသိတဥပေက္ခာ။ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခာ ဗာလဿ မူဠှဿ ပုထုဇ္ဇနဿ အနောဓိဇိနဿ အဝိပါကဇိနဿ အနာဒီနဝဒဿာဝိနော အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ၊ ယာ ဧဝရူပါ ဥပေက္ခာ၊ ရူပံ သာ နာတိဝတ္တတိ၊ တသ္မာ သာ ဥပေက္ခာ ဂေဟသိတာတိ ဝုစ္စတီ’’တိ ဧဝံ ဆသု ဒွါရေသု ဣဋ္ဌာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ ဂုဠပိဏ္ဍိကေ နိလီနမက္ခိကာ ဝိယ ရူပါဒီနိ အနတိဝတ္တမာနာ တတ္ထေဝ လဂ္ဂါ လဂ္ဂိတာ ဟုတွာ ဥပ္ပန္နာ ကာမဂုဏနိဿိတာ ဥပေက္ခာ န သေဝိတဗ္ဗာ။

ဧဝရူပါ ဥပေက္ခာ သေဝိတဗ္ဗာတိ ဧဝရူပါ နေက္ခမ္မသိတာ ဥပေက္ခာ သေဝိတဗ္ဗာ။ နေက္ခမ္မသိတာ ဥပေက္ခာ နာမ – ‘‘တတ္ထ ကတမာ ဆ နေက္ခမ္မသိတာ ဥပေက္ခာ? ရူပါနံ တွေဝ အနိစ္စတံ ဝိဒိတွာ ဝိပရိဏာမဝိရာဂနိရောဓံ ‘ပုဗ္ဗေ စေဝ ရူပါ ဧတရဟိ စ၊ သဗ္ဗေ တေ ရူပါ အနိစ္စာ၊ ဒုက္ခာ၊ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ’တိ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပဿတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခာ၊ ယာ ဧဝရူပါ ဥပေက္ခာ၊ ရူပံ သာ အတိဝတ္တတိ၊ တသ္မာ သာ ဥပေက္ခာ နေက္ခမ္မသိတာတိ ဝုစ္စတီ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၀၈)။ ဧဝံ ဆသု ဒွါရေသု ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌအာရမ္မဏေ အာပါထဂတေ ဣဋ္ဌေ အရဇ္ဇန္တဿ၊ အနိဋ္ဌေ အဒုဿန္တဿ၊ အသမပေက္ခနေန အသမ္မုယှန္တဿ ဥပ္ပန္နာ ဝိပဿနာ ဉာဏသမ္ပယုတ္တာ ဥပေက္ခာ။ အပိစ ဝေဒနာသဘာဂါ တတြ မဇ္ဈတ္တုပေက္ခာပိ ဧတ္ထ ဥပေက္ခာဝ။ တသ္မာ သေဝိတဗ္ဗာတိ အယံ နေက္ခမ္မဝသေန ဝိပဿနာဝသေန အနုဿတိဋ္ဌာနဝသေန ပဌမဒုတိယတတိယစတုတ္ထဇ္ဈာနဝသေန စ ဥပ္ပဇ္ဇနကဥပေက္ခာ သေဝိတဗ္ဗာ နာမ။

ဧတ္ထ ယံ စေ သဝိတက္ကံ သဝိစာရန္တိ တာယပိ နေက္ခမ္မသိတဥပေက္ခာယ ယံ နေက္ခမ္မဝသေန ဝိပဿနာဝသေန အနုဿတိဋ္ဌာနဝသေန ပဌမဇ္ဈာနဝသေန စ ဥပ္ပန္နံ သဝိတက္ကသဝိစာရံ ဥပေက္ခန္တိ ဇာနေယျ။ ယံ စေ အဝိတက္ကံ အဝိစာရန္တိ ယံ ပန ဒုတိယဇ္ဈာနာဒိဝသေန ဥပ္ပန္နံ အဝိတက္ကာဝိစာရံ ဥပေက္ခန္တိ ဇာနေယျ။ ယေအဝိတက္ကေ အဝိစာရေ တေ ပဏီတတရေတိ ဧတာသု ဒွီသု ယာ အဝိတက္ကအဝိစာရာ၊ သာ ပဏီတတရာတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ ကိံ ကထိတံ ဟောတိ ? ဒွိန္နံ အရဟတ္တံ ကထိတံ။ ဧကော ဟိ ဘိက္ခု သဝိတက္ကသဝိစာရဥပေက္ခာယ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ အယံ ဥပေက္ခာ ကိံ နိဿိတာတိ ဥပဓာရေန္တော ဝတ္ထုနိဿိတာတိ ပဇာနာတီတိ ဖဿပဉ္စမကေ ဝုတ္တနယေနေဝ အနုက္ကမေန အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတိ။ ဧကော အဝိတက္ကာဝိစာရာယ ဥပေက္ခာယ ဝိပဿနံ ပဋ္ဌပေတွာ ဝုတ္တနယေနေဝ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာတိ။ တတ္ထ အဘိနိဝိဋ္ဌဥပေက္ခာသုပိ သဝိတက္ကသဝိစာရတော အဝိတက္ကာဝိစာရာ ပဏီတတရာ။ သဝိတက္ကသဝိစာရဥပေက္ခာဝိပဿနာတောပိ အဝိတက္ကာဝိစာရဥပေက္ခာဝိပဿနာပဏီတတရာ။ သဝိတက္ကသဝိစာရဥပေက္ခာဖလသမာပတ္တိတောပိ အဝိတက္ကာဝိစာရုပေက္ခာဖလသမာပတ္တိယေဝ ပဏီတတရာ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘ယေ အဝိတက္ကေ အဝိစာရေ တေ ပဏီတတရေ’’တိ။

၃၆၃။ ဧဝံ ပဋိပန္နော ခေါ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဘိက္ခု ပပဉ္စသညာသင်္ခါနိရောဓသာရုပ္ပဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ပဋိပန္နော ဟောတီတိ ဘဂဝါ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌပေသိ။ သက္ကော ပန သောတာပတ္တိဖလံ ပတ္တော။ ဗုဒ္ဓါနဉှိ အဇ္ဈာသယော ဟီနော န ဟောတိ၊ ဥက္ကဋ္ဌောဝ ဟောတိ။ ဧကဿပိ ဗဟူနမ္ပိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တာ အရဟတ္တေနေဝ ကူဋံ ဂဏှန္တိ။ သတ္တာ ပန အတ္တနော အနုရူပေ ဥပနိဿယေ ဌိတာ ကေစိ သောတာပန္နာ ဟောန္တိ၊ ကေစိ သကဒါဂါမီ၊ ကေစိ အနာဂါမီ၊ ကေစိ အရဟန္တော။ ရာဇာ ဝိယ ဟိ ဘဂဝါ၊ ရာဇကုမာရာ ဝိယ ဝေနေယျာ။ ယထာ ဟိ ရာဇာ ဘောဇနကာလေ အတ္တနော ပမာဏေန ပိဏ္ဍံ ဥဒ္ဓရိတွာ ရာဇကုမာရာနံ ဥပနေတိ၊ တေ တတော အတ္တနော မုခပ္ပမာဏေနေဝ ကဗဠံ ကရောန္တိ၊ ဧဝံ ဘဂဝါ အတ္တဇ္ဈာသယာနုရူပါယ ဒေသနာယ အရဟတ္တေနေဝ ကူဋံ ဂဏှာတိ။ ဝေနေယျာ အတ္တနော ဥပနိဿယပ္ပမာဏေန တတော သောတာပတ္တိဖလမတ္တံ ဝါ သကဒါဂါမိအနာဂါမိအရဟတ္တဖလမေဝ ဝါ ဂဏှန္တိ။ သက္ကော ပန သောတာပန္နော ဇာတော။ သောတာပန္နော စ ဟုတွာ ဘဂဝတော ပုရတောယေဝ စဝိတွာ တရုဏသက္ကော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ၊ ဒေဝတာနဉှိ စဝမာနာနံ အတ္တဘာဝဿ ဂတာဂတဋ္ဌာနံ နာမ န ပညာယတိ၊ ဒီပသိခါဂမနံ ဝိယ ဟောတိ။ တသ္မာ သေသဒေဝတာ န ဇာနိံသု။ သက္ကော ပန သယံ စုတတ္တာ ဘဂဝါ စ အပ္ပဋိဟတဉာဏတ္တာ ဒွေဝ ဇနာ ဇာနိံသု။ အထ သက္ကော စိန္တေသိ ‘‘မယှဉှိ ဘဂဝတာ တီသု ဌာနေသု နိဗ္ဗတ္တိတဖလမေဝ ကထိတံ၊ အယဉ္စ ပန မဂ္ဂေါ ဝါ ဖလံ ဝါ သကုဏိကာယ ဝိယ ဥပ္ပတိတွာ ဂဟေတုံ န သက္ကာ၊ အာဂမနီယပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒါယ အဿ ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဟန္ဒာဟံ ဥပရိ ခီဏာသဝဿ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ ပုစ္ဆာမီ’’တိ။

ပါတိမောက္ခသံဝရဝဏ္ဏနာ

၃၆၄။ တတော တံ ပုစ္ဆန္တော ကထံ ပဋိပန္နော ပန၊ မာရိသာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပါတိမောက္ခသံဝရာယာတိ ဥတ္တမဇေဋ္ဌကသီလသံဝရာယ။ ကာယသမာစာရမ္ပီတိအာဒိ သေဝိတဗ္ဗကာယသမာစာရာဒိဝသေန ပါတိမောက္ခသံဝရဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ သီလကထာ စ နာမေသာ ကမ္မပထဝသေန ဝါ ပဏ္ဏတ္တိဝသေန ဝါ ကထေတဗ္ဗာ ဟောတိ။

တတ္ထ ကမ္မပထဝသေန ကထေန္တေန အသေဝိတဗ္ဗကာယသမာစာရော တာဝ ပါဏာတိပါတအဒိန္နာဒါနမိစ္ဆာစာရေဟိ ကထေတဗ္ဗော။ ပဏ္ဏတ္တိဝသေန ကထေန္တေန ကာယဒွါရေ ပညတ္တသိက္ခာပဒဝီတိက္ကမဝသေန ကထေတဗ္ဗော။ သေဝိတဗ္ဗကာယသမာစာရော ပါဏာတိပါတာဒိဝေရမဏီဟိ စေဝ ကာယဒွါရေ ပညတ္တသိက္ခာပဒအဝီတိက္ကမေန စ ကထေတဗ္ဗော။ အသေဝိတဗ္ဗဝစီသမာစာရော မုသာဝါဒါဒိဝစီဒုစ္စရိတေန စေဝ ဝစီဒွါရေ ပညတ္တသိက္ခာပဒဝီတိက္ကမေန စ ကထေတဗ္ဗော။ သေဝိတဗ္ဗဝစီသမာစာရော မုသာဝါဒါဒိဝေရမဏီဟိ စေဝ ဝစီဒွါရေ ပညတ္တသိက္ခာပဒအဝီတိက္ကမေန စ ကထေတဗ္ဗော။

ပရိယေသနာ ပန ကာယဝါစာဟိ ပရိယေသနာယေဝ။ သာ ကာယဝစီသမာစာရဂဟဏေန ဂဟိတာပိ သမာနာ ယသ္မာ အာဇီဝဋ္ဌမကသီလံ နာမ ဧတသ္မိညေဝ ဒွါရဒွယေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ န အာကာသေ၊ တသ္မာ အာဇီဝဋ္ဌမကသီလဒဿနတ္ထံ ဝိသုံ ဝုတ္တာ။ တတ္ထ နသေဝိတဗ္ဗပရိယေသနာ အနရိယပရိယေသနာယ ကထေတဗ္ဗာ။ သေဝိတဗ္ဗပရိယေသနာ အရိယပရိယေသနာယ။ ဝုတ္တဉှေတံ –

‘‘ဒွေမာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ပရိယေသနာ အနရိယာ စ ပရိယေသနာ၊ အရိယာ စ ပရိယေသနာ။ ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနရိယာ ပရိယေသနာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မော သမာနော ဇာတိဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ၊ အတ္တနာ ဇရာဓမ္မော၊ ဗျာဓိဓမ္မော၊ မရဏဓမ္မော၊ သောကဓမ္မော၊ သံကိလေသဓမ္မော သမာနော သံကိလေသဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇာတိဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ ၊ ဇာတိဓမ္မံ၊ ဒါသိဒါသံ ဇာတိဓမ္မံ အဇေဠကံ ဇာတိဓမ္မံ၊ ကုက္ကုဋသူကရံ ဇာတိဓမ္မံ၊ ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝံ ဇာတိဓမ္မံ၊ ဇာတရူပရဇတံ ဇာတိဓမ္မံ။ ဇာတိဓမ္မာ ဟေတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပဓယော၊ ဧတ္ထာယံ ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈာပန္နော အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မော သမာနော ဇာတိဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရာဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဇရာဓမ္မံ…ပေ… ဇရာဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗျာဓိဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဗျာဓိဓမ္မံ၊ ဒါသိဒါသံ ဗျာဓိဓမ္မံ၊ အဇေဠကံ၊ ကုက္ကုဋသူကရံ၊ ဟတ္ထိဂဝါဿဝဠဝံ ဗျာဓိဓမ္မံ။ ဗျာဓိဓမ္မာ ဟေတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပဓယော၊ ဧတ္ထာယံ ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈာပန္နော အတ္တနာ ဗျာဓိဓမ္မော သမာနော ဗျာဓိဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မရဏဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မရဏဓမ္မံ…ပေ… မရဏဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သောကဓမ္မံ ဝဒေထ? ပုတ္တဘရိယံ…ပေ… သောကဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။

ကိဉ္စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ သံကိလေသဓမ္မံ ဝဒေထ…ပေ… ဇာတရူပရဇတံ သံကိလေသဓမ္မံ။ သံကိလေသဓမ္မာ ၊ ဟေတေ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဥပဓယော၊ ဧတ္ထာယံ ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈာပန္နော အတ္တနာ သံကိလေသဓမ္မော သမာနော သံကိလေသဓမ္မံယေဝ ပရိယေသတိ။ အယံ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အနရိယာ ပရိယေသနာတိ (မ။ နိ။ ၁။၂၇၄)။

အပိစ ကုဟနာဒိဝသေန ပဉ္စဝိဓာ၊ အဂေါစရဝသေန ဆဗ္ဗိဓာ ဝေဇ္ဇကမ္မာဒိဝသေန ဧကဝီသတိဝိဓာ၊ ဧဝံ ပဝတ္တာ သဗ္ဗာပိ အနေသနာ အနရိယပရိယေသနာယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

‘‘ကတမာ စ၊ ဘိက္ခဝေ၊ အရိယာ ပရိယေသနာ? ဣဓ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဧကစ္စော အတ္တနာ ဇာတိဓမ္မော သမာနော ဇာတိဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အဇာတံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသတိ၊ အတ္တနာ ဇရာဓမ္မော၊ ဗျာဓိ၊ မရဏ၊ သောက၊ သံကိလေသဓမ္မော သမာနော သံကိလေသဓမ္မေ အာဒီနဝံ ဝိဒိတွာ အသံကိလိဋ္ဌံ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ နိဗ္ဗာနံ ပရိယေသတိ။ အယံ အရိယာ ပရိယေသနာတိ (မ။ နိ။ ၁။၂၇၅)။

အပိစ ပဉ္စ ကုဟနာဒီနိ ဆ အဂေါစရေ ဧကဝီသတိဝိဓဉ္စ အနေသနံ ဝဇ္ဇေတွာ ဘိက္ခာစရိယာယ ဓမ္မေန သမေန ပရိယေသနာပိ အရိယပရိယေသနာယေဝါတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ဧတ္ထ စ ယော ယော ‘‘န သေဝိတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တော၊ သော သော ပုဗ္ဗဘာဂေ ပါဏာတိပါတာဒီနံ သမ္ဘာရပရိယေသနာပယောဂကရဏဂမနကာလတော ပဋ္ဌာယ န သေဝိတဗ္ဗောဝ။ ဣတရော အာဒိတော ပဋ္ဌာယ သေဝိတဗ္ဗော၊ အသက္ကောန္တေန စိတ္တမ္ပိ ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗံ။ အပိစ သင်္ဃဘေဒါဒီနံ အတ္ထာယ ပရက္ကမန္တာနံ ဒေဝဒတ္တာဒီနံ ဝိယ ကာယသမာစာရော န သေဝိတဗ္ဗော၊ ဒိဝသဿ ဒွတ္တိက္ခတ္တုံ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဥပဋ္ဌာနဂမနာဒိဝသေန ပဝတ္တော ဓမ္မသေနာပတိမဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရာဒီနံ ဝိယ ကာယသမာစာရော သေဝိတဗ္ဗော။ ဓနုဂ္ဂဟပေသနာဒိဝသေန ဝါစံ ဘိန္ဒန္တာနံ ဒေဝဒတ္တာဒီနံ ဝိယ ဝစီသမာစာရော န သေဝိတဗ္ဗော၊ တိဏ္ဏံ ရတနာနံ ဂုဏကိတ္တနာဒိဝသေန ပဝတ္တော ဓမ္မသေနာပတိမဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရာဒီနံ ဝိယ ဝစီသမာစာရော သေဝိတဗ္ဗော။ အနရိယပရိယေသနံ ပရိယေသန္တာနံ ဒေဝဒတ္တာဒီနံ ဝိယ ပရိယေသနာ န သေဝိတဗ္ဗာ၊ အရိယပရိယေသနမေဝ ပရိယေသန္တာနံ ဓမ္မသေနာပတိမဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရာဒီနံ ဝိယ ပရိယေသနာ သေဝိတဗ္ဗာ။

ဧဝံ ပဋိပန္နော ခေါတိ ဧဝံ အသေဝိတဗ္ဗံ ကာယဝစီသမာစာရံ ပရိယေသနဉ္စ ပဟာယ သေဝိတဗ္ဗာနံ ပါရိပူရိယာ ပဋိပန္နော၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ ဘိက္ခု ပါတိမောက္ခသံဝရာယ ဥတ္တမဇေဋ္ဌကသီလသံဝရတ္ထာယ ပဋိပန္နော နာမ ဟောတီတိ ဘဂဝါ ခီဏာသဝဿ အာဂမနီယပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ ကထေသိ။

ဣန္ဒြိယသံဝရဝဏ္ဏနာ

၃၆၅။ ဒုတိယပုစ္ဆာယံ ဣန္ဒြိယသံဝရာယာတိ ဣန္ဒြိယာနံ ပိဓာနာယ၊ ဂုတ္တဒွါရတာယ သံဝုတဒွါရတာယာတိ အတ္ထော။ ဝိဿဇ္ဇနေ ပနဿ စက္ခုဝိညေယျံ ရူပမ္ပီတိအာဒိ သေဝိတဗ္ဗရူပါဒိဝသေန ဣန္ဒြိယသံဝရဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဧဝံ ဝုတ္တေတိ ဟေဋ္ဌာ သောမနဿာဒိပဉှာဝိဿဇ္ဇနာနံ သုတတ္တာ ဣမိနာပိ ဧဝရူပေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ သဉ္ဇာတပဋိဘာနော ဘဂဝတာ ဧဝံ ဝုတ္တေ သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ၊ ဧတံ ဣမဿ ခေါ အဟံ၊ ဘန္တေတိ အာဒိကံ ဝစနံ အဝေါစ။ ဘဂဝါပိဿ ဩကာသံ ဒတွာ တုဏှီ အဟောသိ။ ကထေတုကာမောပိ ဟိ ယော အတ္ထံ သမ္ပာဒေတုံ န သက္ကောတိ၊ အတ္ထံ သမ္ပာဒေတုံ သက္ကောန္တော ဝါ န ကထေတုကာမော ဟောတိ၊ န တဿ ဘဂဝါ ဩကာသံ ကရောတိ။ အယံ ပန ယသ္မာ ကထေတုကာမော စေဝ၊ သက္ကောတိ စ အတ္ထံ သမ္ပာဒေတုံ တေနဿ ဘဂဝါ ဩကာသမကာသိ။

တတ္ထ ဧဝရူပံ န သေဝိတဗ္ဗန္တိ အာဒီသု အယံ သင်္ခေပေါ – ယံ ရူပံ ပဿတော ရာဂါဒယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တံ န သေဝိတဗ္ဗံ န ဒဋ္ဌဗ္ဗံ န ဩလောကေတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ယံ ပန ပဿတော အသုဘသညာ ဝါ သဏ္ဌာတိ၊ ပသာဒေါ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ အနိစ္စသညာပဋိလာဘော ဝါ ဟောတိ၊ တံ သေဝိတဗ္ဗံ။

ယံ စိတ္တက္ခရံ စိတ္တဗျဉ္ဇနမ္ပိ သဒ္ဒံ သုဏတော ရာဂါဒယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝရူပေါ သဒ္ဒေါ န သေဝိတဗ္ဗော။ ယံ ပန အတ္ထနိဿိတံ ဓမ္မနိဿိတံ ကုမ္ဘဒါသိဂီတမ္ပိ သုဏန္တဿ ပသာဒေါ ဝါ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ နိဗ္ဗိဒါ ဝါ သဏ္ဌာတိ၊ ဧဝရူပေါ သဒ္ဒေါ သေဝိတဗ္ဗော။

ယံ ဂန္ဓံ ဃာယတော ရာဂါဒယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝရူပေါ ဂန္ဓော န သေဝိတဗ္ဗော။ ယံ ပန ဂန္ဓံ ဃာယတော အသုဘသညာဒိပဋိလာဘော ဟောတိ၊ ဧဝရူပေါ ဂန္ဓော သေဝိတဗ္ဗော။

ယံ ရသံ သာယတော ရာဂါဒယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝရူပေါ ရသော န သေဝိတဗ္ဗော။ ယံ ပန ရသံ သာယတော အာဟာရေ ပဋိကူလသညာ စေဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ သာယိတပစ္စယာ စ ကာယဗလံ နိဿာယ အရိယဘူမိံ ဩက္ကမိတုံ သက္ကောတိ၊ မဟာသီဝတ္ထေရဘာဂိနေယျသီဝသာမဏေရဿ ဝိယ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿေဝ ကိလေသက္ခယော ဝါ ဟောတိ၊ ဧဝရူပေါ ရသော သေဝိတဗ္ဗော။

ယံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသတော ရာဂါဒယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ဧဝရူပံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ န သေဝိတဗ္ဗံ။ ယံ ပန ဖုသတော သာရိပုတ္တတ္ထေရာဒီနံ ဝိယ အာသဝက္ခယော စေဝ၊ ဝီရိယဉ္စ သုပဂ္ဂဟိတံ၊ ပစ္ဆိမာ စ ဇနတာ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပါဒနေန အနုဂ္ဂဟိတာ ဟောတိ၊ ဧဝရူပံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ သေဝိတဗ္ဗံ။ သာရိပုတ္တတ္ထေရော ကိရ တိံသ ဝဿာနိ မဉ္စေ ပိဋ္ဌိံ န ပသာရေသိ။ တထာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော။ မဟာကဿပတ္ထေရော ဝီသဝဿသတံ မဉ္စေ ပိဋ္ဌိံ န ပသာရေသိ။ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရော ပညာသ ဝဿာနိ။ ဘဒ္ဒိယတ္ထေရော တိံသ ဝဿာနိ။ သောဏတ္ထေရော အဋ္ဌာရသ ဝဿာနိ။ ရဋ္ဌပါလတ္ထေရော ဒွါဒသ။ အာနန္ဒတ္ထေရော ပန္နရသ။ ရာဟုလတ္ထေရော ဒွါဒသ။ ဗာကုလတ္ထေရော အသီတိ ဝဿာနိ။ နာဠကတ္ထေရော ယာဝပရိနိဗ္ဗာနာ မဉ္စေ ပိဋ္ဌိံ န ပသာရေသီတိ။

ယေ မနောဝိညေယျေ ဓမ္မေ သမန္နာဟရန္တဿ ရာဂါဒယော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ‘‘အဟော၊ ဝတ ယံ ပရေသံ ပရဝိတ္တူပကရဏံ တံ မမဿာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝါ အဘိဇ္ဈာဒီနိ အာပါထမာဂစ္ဆန္တိ ဧဝရူပါ ဓမ္မာ န သေဝိတဗ္ဗာ။ ‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ အဝေရာ ဟောန္တူ’’တိ ဧဝံ မေတ္တာဒိဝသေန၊ ယေ ဝါ ပန တိဏ္ဏံ ထေရာနံ ဓမ္မာ၊ ဧဝရူပါ သေဝိတဗ္ဗာ။ တယော ကိရ ထေရာ ဝဿူပနာယိကဒိဝသေ ကာမဝိတက္ကာဒယော အကုသလဝိတက္ကာ န ဝိတက္ကေတဗ္ဗာတိ ကတိကံ အကံသု။ အထ ပဝါရဏဒိဝသေ သင်္ဃတ္ထေရော သင်္ဃနဝကံ ပုစ္ဆိ – ‘‘အာဝုသော၊ ဣမသ္မိံ တေမာသေ ကိတ္တကေ ဌာနေ စိတ္တဿ ဓာဝိတုံ ဒိန္န’’န္တိ? န၊ ဘန္တေ၊ ပရိဝေဏပရိစ္ဆေဒတော ဗဟိ ဓာဝိတုံ အဒါသိန္တိ။ ဒုတိယံ ပုစ္ဆိ – ‘‘တဝ အာဝုသော’’တိ? နိဝါသဂေဟတော၊ ဘန္တေ၊ ဗဟိ ဓာဝိတုံ န အဒါသိန္တိ။ အထ ဒွေပိ ထေရံ ပုစ္ဆိံသု ‘‘တုမှာကံ ပန၊ ဘန္တေ’’တိ? နိယကဇ္ဈတ္တခန္ဓပဉ္စကတော၊ အာဝုသော၊ ဗဟိ ဓာဝိတုံ န အဒါသိန္တိ။ တုမှေဟိ၊ ဘန္တေ၊ ဒုက္ကရံ ကတန္တိ။ ဧဝရူပေါ မနောဝိညေယျော ဓမ္မော သေဝိတဗ္ဗော။

၃၆၆။ ဧကန္တဝါဒါတိ ဧကောယေဝ အန္တော ဝါဒဿ ဧတေသံ၊ န ဒွေဓာ ဂတဝါဒါတိ ဧကန္တဝါဒါ၊ ဧကညေဝ ဝဒန္တီတိ ပုစ္ဆတိ။ ဧကန္တသီလာတိ ဧကာစာရာ။ ဧကန္တဆန္ဒာတိ ဧကလဒ္ဓိကာ။ ဧကန္တအဇ္ဈောသာနာတိ ဧကန္တပရိယောသာနာ။

အနေကဓာတု နာနာဓာတု ခေါ၊ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ လောကောတိ ဒေဝါနမိန္ဒ၊ အယံ လောကော အနေကဇ္ဈာသယော နာနဇ္ဈာသယော။ ဧကသ္မိံ ဂန္တုကာမေ ဧကော ဌာတုကာမော ဟောတိ။ ဧကသ္မိံ ဌာတုကာမေ ဧကော သယိတုကာမော ဟောတိ။ ဒွေ သတ္တာ ဧကဇ္ဈာသယာ နာမ ဒုလ္လဘာ။ တသ္မိံ အနေကဓာတုနာနာဓာတုသ္မိံ လောကေ ယံ ယဒေဝ ဓာတုံ ယံ ယဒေဝ အဇ္ဈာသယံ သတ္တာ အဘိနိဝိသန္တိ ဂဏှန္တိ၊ တံ တဒေဝ။ ထာမသာ ပရာမာသာတိ ထာမေန စ ပရာမာသေန စ။ အဘိနိဝိဿ ဝေါဟရန္တီတိ သုဋ္ဌု ဂဏှိတွာ ဝေါဟရန္တိ၊ ကထေန္တိ ဒီပေန္တိ ကိတ္တေန္တိ။ ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမညန္တိ ဣဒံ အမှာကမေဝ ဝစနံ သစ္စံ၊ အညေသံ ဝစနံ မောဃံ တုစ္ဆံ နိရတ္ထကန္တိ။

အစ္စန္တနိဋ္ဌာတိ အန္တော ဝုစ္စတိ ဝိနာသော၊ အန္တံ အတီတာ နိဋ္ဌာ ဧတေသန္တိ အစ္စန္တနိဋ္ဌာ။ ယာ ဧတေသံ နိဋ္ဌာ၊ ယော ပရမဿာသော နိဗ္ဗာနံ၊ တံ သဗ္ဗေသံ ဝိနာသာတိက္ကန္တံ နိစ္စန္တိ ဝုစ္စတိ။ ယောဂက္ခေမောတိ နိဗ္ဗာနဿေဝ နာမံ၊ အစ္စန္တော ယောဂက္ခေမော ဧတေသန္တိ အစ္စန္တယောဂက္ခေမီ။ သေဋ္ဌဋ္ဌေန ဗြဟ္မံ အရိယမဂ္ဂံ စရန္တီတိ ဗြဟ္မစာရီ။ အစ္စန္တတ္ထာယ ဗြဟ္မစာရီ အစ္စန္တဗြဟ္မစာရီ။ ပရိယောသာနန္တိပိ နိဗ္ဗာနဿ နာမံ။ အစ္စန္တံ ပရိယောသာနံ ဧတေသန္တိ အစ္စန္တပရိယောသာနာ။

တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တာတိ တဏှာသင်္ခယောတိ မဂ္ဂေါပိ နိဗ္ဗာနမ္ပိ။ မဂ္ဂေါ တဏှံ သင်္ခိဏာတိ ဝိနာသေတီတိ တဏှာသင်္ခယော။ နိဗ္ဗာနံ ယသ္မာ တံ အာဂမ္မ တဏှာ သင်္ခိယတိ ဝိနဿတိ၊ တသ္မာ တဏှာသင်္ခယော။ တဏှာသင်္ခယေန မဂ္ဂေန ဝိမုတ္တာ၊ တဏှာသင်္ခယေ နိဗ္ဗာနေ ဝိမုတ္တာ အဓိမုတ္တာတိ တဏှာသင်္ခယဝိမုတ္တာ။

ဧတ္တာဝတာ စ ဘဂဝတာ စုဒ္ဒသပိ မဟာပဉှာ ဗျာကတာ ဟောန္တိ။ စုဒ္ဒသ မဟာပဉှာ နာမ ဣဿာမစ္ဆရိယံ ဧကော ပဉှော၊ ပိယာပ္ပိယံ ဧကော၊ ဆန္ဒော ဧကော၊ ဝိတက္ကော ဧကော၊ ပပဉ္စော ဧကော၊ သောမနဿံ ဧကော၊ ဒေါမနဿံ ဧကော၊ ဥပေက္ခာ ဧကော၊ ကာယသမာစာရော ဧကော၊ ဝစီသမာစာရော ဧကော၊ ပရိယေသနာ ဧကော၊ ဣန္ဒြိယသံဝရော ဧကော၊ အနေကဓာတု ဧကော၊ အစ္စန္တနိဋ္ဌာ ဧကောတိ။

၃၆၇။ ဧဇာတိ စလနဋ္ဌေန တဏှာ ဝုစ္စတိ။ သာ ပီဠနဋ္ဌေန ရောဂေါ၊ အန္တော ပဒုဿနဋ္ဌေန ဂဏ္ဍော၊ အနုပ္ပဝိဋ္ဌဋ္ဌေန သလ္လံ။ တသ္မာ အယံ ပုရိသောတိ ယသ္မာ ဧဇာ အတ္တနာ ကတကမ္မာနုရူပေန ပုရိသံ တတ္ထ တတ္ထ အဘိနိဗ္ဗတ္တတ္ထာယ ကဍ္ဎတိ၊ တသ္မာ အယံ ပုရိသော တေသံ တေသံ ဘဝါနံ ဝသေန ဥစ္စာဝစံ အာပဇ္ဇတိ။ ဗြဟ္မလောကေ ဥစ္စော ဟောတိ၊ ဒေဝလောကေ အဝစော။ ဒေဝလောကေ ဥစ္စော၊ မနုဿလောကေ အဝစော။ မနုဿလောကေ ဥစ္စော၊ အပါယေ အဝစော။ ယေသာဟံ၊ ဘန္တေတိ ယေသံ အဟံ ဘန္တေ။ သန္ဓိဝသေန ပနေတ္ထ ‘‘ယေသာဟ’’န္တိ ဟောတိ။ ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တန္တိ ယထာ မယာ သုတော စေဝ ဥဂ္ဂဟိတော စ၊ ဧဝံ။ ဓမ္မံ ဒေသေမီတိ သတ္တဝတပဒံ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ န စာဟံ တေသန္တိ အဟံ ပန တေသံ သာဝကော န သမ္ပဇ္ဇာမိ။ အဟံ ခေါ ပန၊ ဘန္တေတိအာဒိနာ အတ္တနော သောတာပန္နဘာဝံ ဇာနာပေတိ။

သောမနဿပဋိလာဘကထာဝဏ္ဏနာ

၃၆၈။ ဝေဒပဋိလာဘန္တိ တုဋ္ဌိပဋိလာဘံ။ ဒေဝါသုရသင်္ဂါမောတိ ဒေဝါနဉ္စ အသုရာနဉ္စ သင်္ဂါမော။ သမုပဗျူဠှောတိ သမာပန္နော နလာဋေန နလာဋံ ပဟရဏာကာရပ္ပတ္တော ဝိယ။ ဧတေသံ ကိရ ကဒါစိ မဟာသမုဒ္ဒပိဋ္ဌေ သင်္ဂါမော ဟောတိ တတ္ထ ပန ဆေဒနဝိဇ္ဈနာဒီဟိ အညမညံ ဃာတော နာမ နတ္ထိ၊ ဒါရုမေဏ္ဍကယုဒ္ဓံ ဝိယ ဇယပရာဇယမတ္တမေဝ ဟောတိ။ ကဒါစိ ဒေဝါ ဇိနန္တိ၊ ကဒါစိ အသုရာ။ တတ္ထ ယသ္မိံ သင်္ဂါမေ ဒေဝါ ပုန အပစ္စာဂမနာယ အသုရေ ဇိနိံသု၊ တံ သန္ဓာယ တသ္မိံ ခေါ ပန ဘန္တေတိအာဒိမာဟ။ ဥဘယမေတန္တိ ဥဘယံ ဧတံ။ ဒုဝိဓမ္ပိ ဩဇံ ဧတ္ထ ဒေဝလောကေ ဒေဝါယေဝ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တီတိ ဧဝမဿ အာဝဇ္ဇန္တဿ ဗလဝပီတိသောမနဿံ ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သဒဏ္ဍာဝစရောတိ သဒဏ္ဍာဝစရကော၊ ဒဏ္ဍဂ္ဂဟဏေန သတ္ထဂ္ဂဟဏေန သဒ္ဓိံ အဟောသိ၊ န နိက္ခိတ္တဒဏ္ဍသတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ဧကန္တနိဗ္ဗိဒါယာတိ ဧကန္တေနေဝ ဝဋ္ဋေ နိဗ္ဗိန္ဒနတ္ထာယာတိ သဗ္ဗံ မဟာဂေါဝိန္ဒသုတ္တေ ဝုတ္တမေဝ။

၃၆၉။ ပဝေဒေသီတိ ကထေသိ ဒီပေသိ။ ဣဓေဝါတိ ဣမသ္မိညေဝ ဩကာသေ။ ဒေဝဘူတဿ မေ သတောတိ ဒေဝဿ မေ သတော။ ပုနရာယု စ မေ လဒ္ဓါတိ ပုန အညေန ကမ္မဝိပါကေန မေ ဇီဝိတံ လဒ္ဓန္တိ၊ ဣမိနာ အတ္တနော စုတဘာဝံ စေဝ ဥပပန္နဘာဝဉ္စ အာဝိကရောတိ။

ဒိဝိယာ ကာယာတိ ဒိဗ္ဗာ အတ္တဘာဝါ။ အာယုံ ဟိတွာ အမာနုသန္တိ ဒိဗ္ဗံ အာယုံ ဇဟိတွာ။ အမူဠှော ဂဗ္ဘမေဿာမီတိ နိယတဂတိကတ္တာ အမူဠှော ဟုတွာ။ ယတ္ထ မေ ရမတီ မနောတိ ယတ္ထ မေ မနော ရမိဿတိ၊ တတ္ထေဝ ခတ္တိယကုလာဒီသု ဂဗ္ဘံ ဥပဂစ္ဆိဿာမီတိ သတ္တက္ခတ္တုံ ဒေဝေ စ မာနုသေ စာတိ ဣမမတ္ထံ ဒီပေတိ။

ဉာယေန ဝိဟရိဿာမီတိ မနုဿေသု ဥပပန္နောပိ မာတရံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပနာဒီနံ အဘဗ္ဗတ္တာ ဉာယေန ကာရဏေန သမေန ဝိဟရိဿာမီတိ အတ္ထော။

သမ္ဗောဓိစေ ဘဝိဿတီတိ ဣဒံ သကဒါဂါမိမဂ္ဂံ သန္ဓာယ ဝဒတိ၊ သစေ သကဒါဂါမီ ဘဝိဿာမီတိ ဒီပေတိ။ အညာတာ ဝိဟရိဿာမီတိ အညာတာ အာဇာနိတုကာမော ဟုတွာ ဝိဟရိဿာမိ။ သွေဝ အန္တော ဘဝိဿတီတိ သော ဧဝ မေ မနုဿလောကေ အန္တော ဘဝိဿတီတိ။

ပုနဒေဝေါ ဘဝိဿာမိ၊ ဒေဝလောကသ္မိံ ဥတ္တမောတိ ပုန ဒေဝလောကသ္မိံ ဥတ္တမော သက္ကော ဒေဝါနမိန္ဒော ဘဝိဿာမီတိ ဝဒတိ။

အန္တိမေ ဝတ္တမာနမှီတိ အန္တိမေ ဘဝေ ဝတ္တမာနေ။ သော နိဝါသော ဘဝိဿတီတိ ယေ တေ အာယုနာ စ ပညာယ စ အကနိဋ္ဌာ ဇေဋ္ဌကာ သဗ္ဗဒေဝေဟိ ပဏီတတရာ ဒေဝါ၊ အဝသာနေ မေ သော နိဝါသော ဘဝိဿတိ ။ အယံ ကိရ တတော သက္ကတ္တဘာဝတော စုတော တသ္မိံ အတ္တဘာဝေ အနာဂါမိမဂ္ဂဿ ပဋိလဒ္ဓတ္တာ ဥဒ္ဓံသောတော အကနိဋ္ဌဂါမီ ဟုတွာ အဝိဟာဒီသု နိဗ္ဗတ္တန္တော အဝသာနေ အကနိဋ္ဌေ နိဗ္ဗတ္တိဿတိ။ တံ သန္ဓာယ ဧဝမာဟ။ ဧသ ကိရ အဝိဟေသု ကပ္ပသဟဿံ ဝသိဿတိ၊ အတပ္ပေသု ဒွေ ကပ္ပသဟဿာနိ၊ သုဒဿေသု စတ္တာရိ ကပ္ပသဟဿာနိ၊ သုဒဿီသု အဋ္ဌ၊ အကနိဋ္ဌေသု သောဠသာတိ ဧကတိံသ ကပ္ပသဟဿာနိ ဗြဟ္မအာယုံ အနုဘဝိဿတိ။ သက္ကော ဒေဝရာဇာ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ဝိသာခါ မဟာဥပါသိကာတိ တယောပိ ဟိ ဣမေ ဧကပ္ပမာဏအာယုကာ ဧဝ၊ ဝဋ္ဋာဘိရတသတ္တာ နာမ ဧတေဟိ သဒိသာ သုခဘာဂိနော နာမ နတ္ထိ။

၃၇၀။ အပရိယောသိတသင်္ကပ္ပောတိ အနိဋ္ဌိတမနောရထော။ ယဿု မညာမိ သမဏေတိ ယေ စ သမဏေ ပဝိဝိတ္တဝိဟာရိနောတိ မညာမိ။

အာရာဓနာတိ သမ္ပာဒနာ။ ဝိရာဓနာတိ အသမ္ပာဒနာ။ န သမ္ပာယန္တီတိ သမ္ပာဒေတွာ ကထေတုံ န သက္ကောန္တိ။

အာဒိစ္စဗန္ဓုနန္တိ အာဒိစ္စောပိ ဂေါတမဂေါတ္တော၊ ဘဂဝါပိ ဂေါတမဂေါတ္တော၊ တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ယံ ကရောမသီတိ ယံ ပုဗ္ဗေ ဗြဟ္မုနော နမက္ကာရံ ကရောမ။ သမံ ဒေဝေဟီတိ ဒေဝေဟိ သဒ္ဓိံ၊ ဣတော ပဋ္ဌာယ ဣဒါနိ အမှာကံ ဗြဟ္မုနော နမက္ကာရကရဏံ နတ္ထီတိ ဒဿေတိ။ သာမံ ကရောမာတိ နမက္ကာရံ ကရောမ။

၃၇၁။ ပရာမသိတွာတိ တုဋ္ဌစိတ္တော သဟာယံ ဟတ္ထေန ဟတ္ထမှိ ပဟရန္တော ဝိယ ပထဝိံ ပဟရိတွာ၊ သက္ခိဘာဝတ္ထာယ ဝါ ပဟရိတွာ ‘‘ယထာ တွံ နိစ္စလော၊ ဧဝမဟံ ဘဂဝတီ’’တိ။ အဇ္ဈိဋ္ဌပဉှာတိ အဇ္ဈေသိတပဉှာ ပတ္ထိတပဉှာ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝါတိ။

ဣတိ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယံ

သက္ကပဉှသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။