📜

၂။ မဟာနိဒါနသုတ္တဝဏ္ဏနာ

နိဒါနဝဏ္ဏနာ

၉၅။ ဇနပဒိနောတိ ဇနပဒဝန္တော၊ ဇနပဒဿ ဝါ ဣဿရသာမိနော ရာဇကုမာရာ ဂေါတ္တဝသေန ကုရူ နာမ။ တေသံ နိဝါသော ယဒိ ဧကော ဇနပဒေါ၊ ကထံ ဗဟုဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ရုဠှိသဒ္ဒေနာ’’တိ။ အက္ခရစိန္တကာ ဟိ ဤဒိသေသု ဌာနေသု ယုတ္တေ ဝိယ ဤဒိသလိင်္ဂဝစနာနိ ဣစ္ဆန္တိ။ အယမေတ္ထ ရုဠှိ ယထာ အညတ္ထာပိ ‘‘အင်္ဂေသု ဝိဟရတိ၊ မလ္လေသု ဝိဟရတီ’’တိ စ။ တဗ္ဗိသေသနေပိ ဇနပဒသဒ္ဒေ ဇာတိသဒ္ဒေ ဧကဝစနမေဝ။ အဋ္ဌကထာစရိယာ ပနာတိ ပန-သဒ္ဒေါ ဝိသေသတ္ထဇောတနော၊ တေန ‘‘ပုထုအတ္ထဝိသယတာယ ဧဝေတံ ပုထုဝစန’’န္တိ ‘‘ဗဟုကေ ပနာ’’တိအာဒိနာ ဝက္ခမာနံ ဝိသေသံ ဇောတေတိ။ သုတွာတိ မန္ဓာတုမဟာရာဇဿ အာနုဘာဝဒဿနာနုသာရေန ပရမ္ပရာနုဂတံ ကထံ သုတွာ။ အနုသံယာယန္တေနာတိ အနုဝိစရန္တေန။ ဧတေသံ ဌာနန္တိ စန္ဒိမသူရိယမုခေန စာတုမဟာရာဇိကဘဝနမာဟ။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထ အဂမာသီ’’တိအာဒိ။ သောတိ မန္ဓာတုမဟာရာဇာ။ တန္တိ စာတုမဟာရာဇိကရဇ္ဇံ။ ဂဟေတွာတိ သမ္ပဋိစ္ဆိတွာ။ ပုန ပုစ္ဆိ ပရိဏာယကရတနံ။

ဒေါဝါရိကဘူမိယံ တိဋ္ဌန္တိ သုဓမ္မာယ ဒေဝသဘာယ၊ ဒေဝပုရဿ စ စတူသု ဒွါရေသု အာရက္ခာယ အဓိဂတတ္တာ။ ‘‘ဒိဗ္ဗရုက္ခသဟဿပဋိမဏ္ဍိတ’’န္တိ ဣဒံ ‘‘စိတ္တလတာဝန’’န္တိအာဒီသုပိ ယောဇေတဗ္ဗံ။

ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌာသီတိ ဘဿိတွာ ပထဝိယာ အာသန္နဋ္ဌာနေ အဋ္ဌာသိ။ န ဟိ စက္ကရတနံ ဘူမိယံ ပတတိ၊ တထာဌိတဉ္စ နစိရဿေဝ အန္တရဓာယိ တေနတ္တဘာဝေန စက္ကဝတ္တိဣဿရိယဿ အဘာဝတော။ ‘‘စိရတရံ ကာလံ ဌတွာ’’တိ အပရေ။ ရာဇာ ဧကကောဝ အဂမာသိ အတ္တနော အာနုဘာဝေန။ မနုဿဘာဝေါတိ မနုဿဂန္ဓသရီရနိဿန္ဒာဒိမနုဿဘာဝေါ။ ပါတုရဟောသီတိ ဒေဝလောကေ ပဝတ္တိဝိပါကဒါယိနော အပရာပရိယာယ ဝေဒနီယဿ ကမ္မဿ ကတောကာသတ္တာ သဗ္ဗဒါ သောဠသဝဿုဒ္ဒေသိကတာ မာလာမိလာယနာဒိ ဒိဗ္ဗဘာဝေါ ပါတုရဟောသိ။ တဒါ မနုဿာနံ အသင်္ခေယျာယုကတာယ သက္ကရဇ္ဇံ ကာရေတွာ။ ‘‘ကိံ မေ ဣမိနာ ဥပဒ္ဓရဇ္ဇေနာ’’တိ အတြိစ္ဆတာယ အတိတ္တောဝ။ မနုဿလောကေ ဥတုနော ကက္ခဠတာယ ဝါတာတပေန ဖုဋ္ဌဂတ္တော ကာလမကာသိ။

အဝယဝေသု သိဒ္ဓါ ဝိသေသော သမုဒါယဿ ဝိသေသကော ဟောတီတိ ဧကမ္ပိ ရဋ္ဌံ ဗဟုဝစနေန ဝေါဟရိယတိ။

ဒ-ကာရေန အတ္ထံ ဝဏ္ဏယန္တိ နိရုတ္တိနယေန။ ကမ္မာသောတိ ကမ္မာသပါဒေါ ဝုစ္စတိ ဥတ္တရပဒလောပေန ယထာ ‘‘ရူပဘဝေါ ရူပ’’န္တိ။ ကထံ ပန သော ‘‘ကမ္မာသပါဒေါ’’တိ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘တဿ ကိရာ’’တိအာဒိ။ ဒမိတောတိ ဧတ္ထ ကီဒိသံ ဒမနံ အဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘ပေါရိသာဒဘာဝတော ပဋိသေဓိတော’’တိ။ ‘‘ဣမေ ပန ထေရာတိ မဇ္ဈိမဘာဏကာ’’တိ ကေစိ။ အပရေ ပန ‘‘အဋ္ဌကထာစရိယာ’’တိ၊ ‘‘ဒီဃဘာဏကာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ဥဘယထာပိ စူဠကမ္မာသဒမ္မံ သန္ဓာယ တထာ ဝဒန္တိ။ ယက္ခိနိပုတ္တော ဟိ ကမ္မာသပါဒေါ အလီနသတ္တုကုမာရကာလေ (စရိယာ။ ၂။၇၅) ဗောဓိသတ္တေန တတ္ထ ဒမိတော။ သုတသောမကာလေ (ဇာ။ ၂။၂၁။၃၇၁) ပန ဗာရာဏသိရာဇာ ပေါရိသာဒဘာဝပဋိသေဓနေန ယတ္ထ ဒမိတော၊ တံ မဟာကမ္မာသဒမ္မံ နာမ။ ‘‘ပုတ္တော’’တိ ဝတွာ ‘‘အတြဇော’’တိ ဝစနံ ဩရသပုတ္တဘာဝဒဿနတ္ထံ။

ယေဟိ အာဝသိတပ္ပဒေသော ‘‘ကုရုရဋ္ဌ’’န္တိ နာမံ လဘိ၊ တေ ဥတ္တရကုရုတော အာဂတမနုဿာ တတ္ထ ရက္ခိတနိယာမေနေဝ ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခိံသု။ တေသံ ဒိဋ္ဌာနုဂတိယာ ပစ္ဆိမဇနတာတိ သော ဒေသဓမ္မဝသေန အဝိစ္ဆေဒတော ပဝတ္တမာနော ကုရုဝတ္တဓမ္မောတိ ပညာယိတ္ထ။ အယဉ္စ အတ္ထော ကုရုဓမ္မဇာတကေန ဒီပေတဗ္ဗော။ သော အပရဘာဂေ ပဌမံ ယတ္ထ သံကိလိဋ္ဌော ဇာတော၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ကုရုရဋ္ဌဝါသီန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယတ္ထ ဘဂဝတော ဝသနောကာသဘူတော ကောစိ ဝိဟာရော န ဟောတိ၊ တတ္ထ ကေဝလံ ဂေါစရဂါမကိတ္တနံ နိဒါနကထာယ ပကတိ ယထာ တံ သက္ကေသု ဝိဟရတိ ဒေဝဒဟံ နာမ သကျာနံ နိဂမောတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘အဝသနောကာသတော’’တိအာဒိမာဟ။

‘‘အာယသ္မာ’’တိ ဝါ ‘‘ဒေဝါနံ ပိယာ’’တိ ဝါ ‘‘တတြ ဘဝ’’န္တိ ဝါ ပိယသမုဒါဟာရော ဧသောတိ အာဟ ‘‘အာယသ္မာတိ ပိယဝစနမေတ’’န္တိ။ တယိဒံ ပိယဝစနံ ဂရုဂါရဝဝသေန ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ဂါရဝဝစနမေတ’’န္တိ။

အတိဒူရအစ္စာသန္နဝဇ္ဇနေန နာတိဒူရနာစ္စာသန္နံ နာမ ဂဟိတံ၊ တံ ပန အဝကံသတော ဥဘိန္နံ ပသာရိတဟတ္ထာနံ သင်္ဃဋ္ဋနေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ စက္ခုနာ စက္ခုံ အာဟစ္စ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ဟောတိ၊ တေနာပိ အဂါရဝမေဝ ကတံ ဟောတိ။ ဂီဝံ ပရိဝတ္တေတွာတိ ပရိဝတ္တနဝသေန ဂီဝံ ပသာရေတွာ။

ကုလသင်္ဂဟတ္ထာယာတိ ကုလာနုဒ္ဒယတာဝသေန ကုလာနံ အနုဂ္ဂဏှနတ္ထာယ သဟဿဘဏ္ဍိကံ နိက္ခိပန္တော ဝိယ ဘိက္ခပဋိဂ္ဂဏှနေန တေသံ မဟတော ပုညာဘိသန္ဒဿ ဇနနေန။ ပဋိသမ္မဇ္ဇိတွာတိ အန္တေဝါသိကေဟိ သမ္မဇ္ဇနဋ္ဌာနံ သက္ကစ္စကာရိတာယ ပုန သမ္မဇ္ဇိတွာ။ တိက္ခတ္တုန္တိ ‘‘အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အန္တ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တစတုရာကာရူပသဉှိတေ တယော ဝါရေ၊ တေနဿ ဒွါဒသက္ခတ္တုံ သမ္မသိတဘာဝမာဟ။

အမှာကံ ဘဂဝတော ဂမ္ဘီရဘာဝေနေဝ ကထိတတ္တာ သေသဗုဒ္ဓေဟိပိ ဧဝမေဝ ကထိတောတိ ဓမ္မနွယေ ဌတွာ ဝုတ္တံ ‘‘သဗ္ဗဗုဒ္ဓေဟိ…ပေ… ကထိတော’’တိ။ သာလိန္ဒန္တိ သပရိဘဏ္ဍံ။ ‘‘သိနေရုံ ဥက္ခိပန္တောဝိယာ’’တိ ဣမိနာ တာဒိသာယ ဒေသနာယ သုဒုက္ကရဘာဝမာဟ။ သုတ္တမေဝ ‘‘သုတ္တန္တကထ’’န္တိ အာဟ ဓမ္မက္ခန္ဓဘာဝတော။ ယထာ ဝိနယပဏ္ဏတ္တိဘူမန္တရသမယန္တရာနံ ဝိဇာနနံ အနညသာဓာရဏံ သဗ္ဗညုတဉာဏဿေဝ ဝိသယော၊ ဧဝံ အန္တဒွယဝိနိမုတ္တဿ ကာရကဝေဒကရဟိတဿ ပစ္စယာကာရဿ ဝိဘဇနံ ပီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဗုဒ္ဓါနဉှီ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ထ ဌာနာနီတိ ကာရဏာနိ။ ဂဇ္ဇိတံ မဟန္တံ ဟောတီတိ တံ ဒေသေတဗ္ဗဿေဝ အနေကဝိဓတာယ၊ ဒုဝိညေယျတာယ စ နာနာနယေဟိ ပဝတ္တမာနံ ဒေသနာဂဇ္ဇိတံ မဟန္တံ ဝိပုလံ၊ ဗဟုဘေဒဉ္စ ဟောတိ။ ဉာဏံ အနုပဝိသတီတိ တတော ဧဝ ဒေသနာဉာဏံ ဒေသေတဗ္ဗဓမ္မေ ဝိဘာဂသော ကုရုမာနံ အနု အနု ပဝိသတိ၊ တေန အနုပဝိဿ ဌိတံ ဝိယ ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဗုဒ္ဓဉာဏဿ မဟန္တဘာဝေါ ပညာယတီတိ ဧဝံဝိဓဿ နာမ ဓမ္မဿ ဒေသကံ၊ ပဋိဝေဓကဉ္စာတိ ဗုဒ္ဓါနံ ဒေသနာဉာဏဿ၊ ပဋိဝေဓဉာဏဿ စ ဥဠာရဘာဝေါ ပါကဋော ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ကိဉ္စာပိ ‘‘သဗ္ဗံ ဝစီကမ္မံ ဗုဒ္ဓဿ ဘဂဝတော ဉာဏပုဗ္ဗင်္ဂမံ ဉာဏာနုပရိဝတ္တ’’န္တိ (မဟာနိ။ ၆၉၊ ၁၆၉၊ စူဠနိ။ ၈၅၊ ပဋိ။ မ။ ၃။၅၊ နေတ္တိ။ ၁၄) ဝစနတော သဗ္ဗာပိ ဘဂဝတော ဒေသနာ ဉာဏရဟိတာ နတ္ထိ၊ သီဟသမာနဝုတ္တိတာယ သဗ္ဗတ္ထ သမာနပ္ပဝတ္တိ။ ဒေသေတဗ္ဗဝသေန ပန ဒေသနာ ဝိသေသတော ဉာဏေန အနုပဝိဋ္ဌာ၊ ဂမ္ဘီရတရာ စ ဟောတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ကထံ ပန ဝိနယပညတ္တိံ ပတွာ ဒေသနာ တိလက္ခဏဗ္ဘာဟတာ သုညတပဋိသံယုတ္တာ ဟောတီတိ? တတ္ထာပိ သန္နိသိန္နပရိသာယ အဇ္ဈာသယာနုရူပံ ပဝတ္တမာနာ ဒေသနာ သင်္ခါရာနံ အနိစ္စတာဒိဝိဘာဝနံ၊ သဗ္ဗဓမ္မာနံ အတ္တတ္တနိယတာဘာဝပ္ပကာသနဉ္စ ဟောတိ။ တေနေဝါဟ ‘‘အနေကပရိယာယေန ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ’’တိအာဒိ။

အာပဇ္ဇာတိ ပတွာ ယထာ ဉာဏကောဉ္စနာဒံ ဝိဿဇ္ဇေတိ၊ ဧဝံ ပါပုဏိတွာ။

ပမာဏာတိက္ကမေတိ အပရိမာဏတ္ထေ ‘‘ယာဝဉ္စိဒံ တေန ဘဂဝတာ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၁။၄) ဝိယ။ အပရိမေယျဘာဝဇောတနော ဟိ အယံ ယာဝ-သဒ္ဒေါ။ တေနာဟ ‘‘အတိဂမ္ဘီရော အတ္ထော’’တိ။ အဝဘာသတီတိ ဉာယတိ ဥပဋ္ဌာတိ။ ဉာဏဿ တထာ ဥပဋ္ဌာနဉှိ သန္ဓာယ ‘‘ဒိဿတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ နနု ဧသ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဧကန္တဂမ္ဘီရောဝ၊ တတ္ထ ကသ္မာ ဂမ္ဘီရာဝဘာသတာ ဇောတိတာတိ? သစ္စမေတံ၊ ဧကန္တဂမ္ဘီရတာဒဿနတ္ထမေဝ ပနဿ ဂမ္ဘီရာဝဘာသဂ္ဂဟဏံ။ တသ္မာ အညတ္ထ လဗ္ဘမာနံ စတုကောဋိကံ ဗျတိရေကမုခေန နိဒဿေတွာ တံ ဧဝဿ ဧကန္တဂမ္ဘီရတံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ဧကဉှီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧတံ နတ္ထီတိ အဂမ္ဘီရော၊ အဂမ္ဘီရာဝဘာသော စာတိ ဧတံ ဒွယံ နတ္ထိ၊ တေန ယထာဒဿိတေ စတုကောဋိကေ ပစ္ဆိမာ ဧက ကောဋိ လဗ္ဘတီတိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘အယဉှီ’’တိအာဒိ။

ယေဟိ ဂမ္ဘီရဘာဝေဟိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ‘‘ဂမ္ဘီရော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ တေ စတူဟိ ဥပမာဟိ ဥလ္လိင်္ဂေန္တော ‘‘ဘဝဂ္ဂဂ္ဂဟဏာယာ’’တိအာဒိမာဟ။ ယထာ ဘဝဂ္ဂံ ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ ဂဟေတုံ န သက္ကာ ဒူရဘာဝတော၊ ဧဝံ သင်္ခါရာဒီနံ အဝိဇ္ဇာဒိပစ္စယသမ္ဘူတသမုဒါဂတဋ္ဌော ပါကတိကဉာဏေန ဂဟေတုံ န သက္ကာ။ ယထာ သိနေရုံ ဘိန္ဒိတွာ မိဉ္ဇံ ပဗ္ဗတရသံ ပါကတိကပုရိသေန နီဟရိတုံ န သက္ကာ၊ ဧဝံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဂတေ ဓမ္မတ္ထာဒိကေ ပါကတိကဉာဏေန ဘိန္ဒိတွာ ဝိဘဇ္ဇ ပဋိဝိဇ္ဈနဝသေန ဇာနိတုံ န သက္ကာ။ ယထာ မဟာသမုဒ္ဒံ ပါကတိကပုရိသဿ ဗာဟုဒွယေန ပဓာရိတုံ န သက္ကာ၊ ဧဝံ ဝေပုလ္လဋ္ဌေန မဟာသမုဒ္ဒသဒိသံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံ ပါကတိကဉာဏေန ဒေသနာဝသေန ပဓာရိတုံ န သက္ကာ။ ယထာ မဟာပထဝိံ ပရိဝတ္တေတွာ ပါကတိကပုရိသဿ ပထဝေါဇံ ဂဟေတုံ န သက္ကာ၊ ဧဝံ ‘‘ဣတ္ထံ အဝိဇ္ဇာဒယော သင်္ခါရာဒီနံ ပစ္စယာ ဟောန္တီ’’တိ တေသံ ပစ္စယဘာဝေါ ပါကတိကဉာဏေန နီဟရိတွာ ဂဟေတုံ န သက္ကာတိ။ ဧဝံ စတုဗ္ဗိဓဂမ္ဘီရတာဝသေန စတဿော ဥပမာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ပါကတိကဉာဏဝသေန စာယမတ္ထယောဇနာ ကတာ ဒိဋ္ဌသစ္စာနံ တတ္ထ ပဋိဝေဓသဘာဝတော၊ တထာပိ ယသ္မာ သာဝကာနံ၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနဉ္စ တတ္ထ သပ္ပဒေသမေဝ ဉာဏံ၊ ဗုဒ္ဓါနံယေဝ နိပ္ပဒေသံ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဗုဒ္ဓဝိသယံ ပဉှ’’န္တိအာဒိ။

ဥဿာဒေန္တောတိ ပညာယ ဥက္ကံသေန္တော၊ ဥဂ္ဂဏှန္တောတိ အတ္ထော။ အပသာဒေန္တောတိ နိဗ္ဘစ္ဆန္တော၊ နိဂ္ဂဏှန္တောတိ အတ္ထော။

ဥဿာဒနာဝဏ္ဏနာ

တေနာတိ မဟာပညာဘာဝေန။ တတ္ထာတိ ထေရဿ သတိပိ ဥတ္တာနဘာဝေ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿအညေသံ ဂမ္ဘီရဘာဝေ။ သုဘောဇနရသပုဋ္ဌဿာတိ သုန္ဒရေန ဘောဇနရသေန ပေါသိတဿ။ ကတယောဂဿာတိ နိဗဒ္ဓပယောဂေန ကတပရိစယဿ။ မလ္လပါသာဏန္တိ မလ္လေဟိ မဟဗ္ဗလေဟေဝ ဥက္ခိပိတဗ္ဗပါသာဏံ။ ကုဟိံ ဣမဿ ဘာရိယဋ္ဌာနန္တိ ကသ္မိံ ပဿေ ဣမဿ ပါသာဏဿ ဂရုတရပ္ပဒေသောတိ တဿ သလ္လဟုကဘာဝံ ဒီပေန္တော ဝဒတိ။

တိမိရပိင်္ဂလေနေဝ ဒီပေန္တိ တဿ မဟာဝိပ္ဖာရဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘တဿ ကိရာ’’တိအာဒိ။ ပက္ကုထတီတိ ပက္ကုထန္တံ ဝိယ ပရိဝတ္တတိ ပရိတော ဝိဝတ္တတိ။ လက္ခဏဝစနဉှေတံ။ ပိဋ္ဌိယံ သကလိနပဒကာပိဋ္ဌံ။ ကာယူပပန္နဿာတိ မဟတာ ကာယေန ဥပေတဿ၊ မဟာကာယဿာတိ အတ္ထော။

ပိဉ္ဆဝဋ္ဋီတိ ပိဉ္ဆကလာပေါ။ သုပဏ္ဏဝါတန္တိ နာဂဂ္ဂဟဏာဒီသု ပက္ခပပ္ဖောဋနဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇနကဝါတံ။

ပုဗ္ဗူပနိဿယသမ္ပတ္တိကထာဝဏ္ဏနာ

‘‘ပုဗ္ဗူပနိဿယသမ္ပတ္တိယာ’’တိအာဒိနာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌကာရဏာနိ ဝိတ္ထာရတော ဝိဝရိတုံ ‘‘ဣတော ကိရာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဣတောတိ ဣတော ကပ္ပတော ။ သတသဟဿိမေတိ သတသဟဿမေ။ ဟံသာဝတီ နာမ နဂရံ အဟောသိ ဇာတနဂရံ။ ဓုရပတ္တာနီတိ ဗာဟိရပတ္တာနိ၊ ယာနိ ဒီဃတမာနိ။

ကနိဋ္ဌဘာတာတိ ဝေမာတိကဘာတာ ကနိဋ္ဌော ယထာ အမှာကံ ဘဂဝတော နန္ဒတ္ထေရော။ ဗုဒ္ဓါနဉှိ သဟောဒရာ ဘာတရော နာမ န ဟောန္တိ။ ကထံ ဇေဋ္ဌာ တာဝ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ ကနိဋ္ဌာနံ ပန အသမ္ဘဝေါ ဧဝ။ ဘောဂန္တိ ဝိဘဝံ။ ဥပသန္တောတိ စောရဇနိတသင်္ခေါဘဝူပသမေန ဥပသန္တော ဇနပဒေါ။

ဒွေ သာဋကေ နိဝါသေတွာတိ သာဋကဒွယမေဝ အတ္တနော ကာယပရိဟာရိကံ ကတွာ ဣတရံ သဗ္ဗသမ္ဘာရံ အတ္တတော မောစေတွာ။

ပတ္တဂ္ဂဟဏတ္ထန္တိ အန္တောပက္ခိတ္တဥဏှဘောဇနတ္တာ အပရာပရံ ဟတ္ထေ ပရိဝတ္တေန္တဿ ပတ္တဂ္ဂဟဏတ္ထံ။ ဥတ္တရိသာဋကန္တိ အတ္တနော ဥတ္တရိသာဋကံ။ ဧတာနိပါကဋဋ္ဌာနာနီတိ ဧတာနိ ယထာဝုတ္တာနိ ဘဂဝတော ဒေသနာယ ပါကဋာနိ ထေရဿ ပုညကရဏဋ္ဌာနာနိ။

ပဋိသန္ဓိံဂဟေတွာတိ အမှာကံ မဟာဗောဓိသတ္တဿ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ဧဝ ပဋိသန္ဓိံ ဂဟေတွာ။

တိတ္ထဝါသာဒိဝဏ္ဏနာ

ဥဂ္ဂဟဏံ ပါဠိယာ ဥဂ္ဂဏှနံ။ သဝနံ အတ္ထသဝနံ။ ပရိပုစ္ဆနံ ဂဏ္ဌိဋ္ဌာနေသု အတ္ထပရိပုစ္ဆနံ။ ဓာရဏံ ပါဠိယာပိ ပါဠိအတ္ထဿပိ စိတ္တေ ဌပနံ။ သဗ္ဗဉ္စေတံ ဣဓ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

သောတာပန္နာနဉ္စ…ပေ။။။ ဥပဋ္ဌာတိတတ္ထ သမ္မောဟဝိဒ္ဓံသနေန ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ၊ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၉၈၊ သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁၊ မဟာဝ။ ၁၆၊ စူဠနိ။ ၄၊ ၇၊ ၈) အတ္တပစ္စက္ခဝသေန ဥပဋ္ဌာနတော။ နာမရူပပရိစ္ဆေဒေါတိ သဟ ပစ္စယေန နာမရူပဿ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ အဝဗောဓော။

ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဂမ္ဘီရတာဝဏ္ဏနာ

‘‘အတ္ထဂမ္ဘီရတာယာ’’တိအာဒိနာ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိဝရိတုံ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ ဇာတိပစ္စယသမ္ဘူတသမုဒါဂတဋ္ဌောတိ ဇာတိပစ္စယတော သမ္ဘူတံ ဟုတွာ သဟိတဿ အတ္တနော ပစ္စယာနုရူပဿ ဇရာမရဏဿ ဥဒ္ဓံ ဥဒ္ဓံ အာဂတဘာဝေါ၊ အနုပဝတ္တတ္ထောတိ အတ္ထော။ အထ ဝါ သမ္ဘူတဋ္ဌော စ သမုဒါဂတဋ္ဌော စ သမ္ဘူတသမုဒါဂတဋ္ဌော။ ‘‘န ဇာတိတော ဇရာမရဏံ န ဟောတိ၊’’ န စ ဇာတိံ ဝိနာ ‘‘အညတော ဟောတီ’’တိ ဟိ ဇာတိပစ္စယသမ္ဘူတဋ္ဌော ဝုတ္တော၊ ဣတ္ထဉ္စ ဇာတိတော သမုဒါဂစ္ဆတီတိ ဇာတိပစ္စယသမုဒါဂတဋ္ဌော၊ ယာ ယာ ဇာတိ ယထာ ယထာ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တဒနုရူပပါတုဘာဝေါတိ အတ္ထော။ သော အနုပစိတကုသလသမ္ဘာရာနံ ဉာဏဿ တတ္ထ အပ္ပတိဋ္ဌတာယ အဂါဓဋ္ဌေန ဂမ္ဘီရော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

အဝိဇ္ဇာယ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယဋ္ဌောတိ ယေနာကာရေန ယဒဝတ္ထာ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယော ဟောတိ။ ယေန ဟိ ပဝတ္တိအာကာရေန၊ ယာယ စ အဝတ္ထာယ အဝတ္ထိတာ အဝိဇ္ဇာ တေသံ တေသံ သင်္ခါရာနံ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တဒုဘယဿပိ ဒုရဝဗောဓနီယတော အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ နဝဟိ အာကာရေဟိ ပစ္စယဋ္ဌော အနုပစိတကုသလသမ္ဘာရာနံ ဉာဏဿ တတ္ထ အပ္ပတိဋ္ဌတာယ အဂါဓဋ္ဌေန ဂမ္ဘီရော။ ဧသ နယော သေသပဒေသုပိ။

ကတ္ထစိအနုလောမတော ဒေသီယတိ၊ ကတ္ထစိ ပဋိလောမတောတိ ဣဓ ပန ပစ္စယုပ္ပာဒါ ပစ္စယုပ္ပန္နုပ္ပာဒသင်္ခါတော အနုလောမော၊ ပစ္စယနိရောဓာ ပစ္စယုပ္ပန္နနိရောဓသင်္ခါတော စ ပဋိလောမော အဓိပ္ပေတော။ အာဒိတော ပန ပဋ္ဌာယ အန္တဂမနံ အနုလောမော၊ အန္တတော စ အာဒိဂမနံ ပဋိလောမောတိ အဓိပ္ပေတော။ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အနုလောမဒေသနာယ၊ အန္တတော ပဋ္ဌာယ ပဋိလောမဒေသနာယ စ တိသန္ဓိ စတုသင်္ခေပေါ။ ‘‘ဣမေ ဘိက္ခဝေ စတ္တာရော အာဟာရာ ကိံ နိဒါနာ’’တိအာဒိကာယ (သံ။ နိ။ ၂။၁၁) စ ဝေမဇ္ဈတော ပဋ္ဌာယ ပဋိလောမဒေသနာယ၊ ‘‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ၊ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော၊ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိအာဒိကာယ (သံ။ နိ။ ၂။၄၃၊ ၄၅) အနုလောမဒေသနာယ စ ဒွိသန္ဓိ တိသင်္ခေပေါ။ ‘‘သံယောဇနိယေသု ဘိက္ခဝေ ဓမ္မေသု အဿာဒါနုပဿိနော ဝိဟရတော တဏှာ ပဝဍ္ဎတိ၊ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါန’’န္တိအာဒီသု (သံ။ နိ။ ၂။၅၃၊ ၅၇) ဧကသန္ဓိ ဒွိသင်္ခေပေါ။ ဧကင်္ဂေါ ဟိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဒေသိတော။ လဗ္ဘတေဝ ဟိ သော ‘‘တတြ ဘိက္ခဝေ သုတဝါ အရိယသာဝကော ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒံယေဝ သာဓုကံ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ ‘ဣတိ ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ…ပေ… နိရုဇ္ဈတီ’တိ။ သုခဝေဒနိယံ ဘိက္ခဝေ ဖဿံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခဝေဒနာ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၆၂) ဣမဿ သုတ္တဿ ဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတိ တေန တေန ကာရဏေန တထာ တထာ ပဝတ္တေတဗ္ဗတ္တာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဒေသနာယ ဂမ္ဘီရော။ တေနာဟ ‘‘အယံ ဒေသနာဂမ္ဘီရတာ’’တိ။ န ဟိ တတ္ထ သဗ္ဗညုတဉာဏတော အညံ ဉာဏံ ပတိဋ္ဌံ လဘတိ။

‘‘အဝိဇ္ဇာယ ပနာ’’တိအာဒီသု ဇာနနလက္ခဏဿ ဉာဏဿ ပဋိပက္ခဘူတော အဝိဇ္ဇာယ အညာဏဋ္ဌော။ အာရမ္မဏဿ ပစ္စက္ခကရဏေန ဒဿနဘူတဿ ပဋိပက္ခဘူတော အဒဿနဋ္ဌော။ ယေနေသာ အတ္တနော သဘာဝေန ဒုက္ခာဒီနံ ယာထာဝသရသံ ပဋိဝိဇ္ဈိတုံ န ဒေတိ ဆာဒေတွာ ပရိယောနန္ဓိတွာ တိဋ္ဌတိ၊ သော တဿာ သစ္စာသမ္ပဋိဝေဓဋ္ဌော။ အဘိသင်္ခရဏံ သံဝိဓာနံ၊ ပကပ္ပနန္တိ အတ္ထော။ အာယူဟနံ သမ္ပိဏ္ဍနံ၊ သမ္ပယုတ္တဓမ္မာနံ အတ္တနော ကိစ္စာနုရူပတာယ ရာသီကရဏန္တိ အတ္ထော။ အပုညာဘိသင်္ခါရေကဒေသော သရာဂေါ။ အညော ဝိရာဂေါ။ ရာဂဿ ဝါ အပ္ပဋိပက္ခဘာဝတော ရာဂပ္ပဝဍ္ဎကော၊ ရာဂုပ္ပတ္တိပစ္စယော စ သဗ္ဗောပိ အပုညာဘိသင်္ခါရော သရာဂေါ။ ဣတရော တဗ္ဗိဒူရဘာဝတော ဝိရာဂေါ။ ‘‘ဒီဃရတ္တံ ဟေတံ ဘိက္ခဝေ အဿုတဝတော ပုထုဇ္ဇနဿ အဇ္ဈောသိတံ မမာယိတံ ပရာမဋ္ဌံ ‘ဧတံ မမ၊ ဧသောဟမသ္မိ၊ ဧသော မေ အတ္တာ’တိ’’ (သံ။ နိ။ ၂။၆၁) အတ္တပရာမာသဿ ဝိညာဏံ ဝိသေသတော ဝတ္ထု ဝုတ္တန္တိ ဝိညာဏဿ သုညတဋ္ဌော ဂမ္ဘီရော။ အတ္တာ ဝိဇာနာတိ သံသရတီတိ သဗျာပါရတာသင်္ကန္တိအဘိနိဝေသဗလဝတာယ အဗျာပါရအသင်္ကန္တိပဋိသန္ဓိပါတုဘာဝဋ္ဌာ စ ဂမ္ဘီရာ။ နာမရူပဿ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဧကတောဝ ဥပ္ပာဒေါ ဧကုပ္ပာဒေါ၊ ပဝတ္တိယံ ဝိသုံ ဝိသုံ ယထာရဟံ ဧကုပ္ပာဒေါ။ နာမဿ ရူပေန၊ ရူပဿ စ နာမေန အသမ္ပယောဂတော ဝိနိဗ္ဘောဂေါ နာမဿ နာမေန ၊ ရူပဿ စ ရူပေန ဧကစ္စဿ ဧကစ္စေန အဝိနိဗ္ဘောဂေါ (နာမဿ နာမေန အဝိနိဗ္ဘောဂေါ ဝိဘ။ မူလဋီ။ ၂၄၂) ယောဇေတဗ္ဗော။ ဧကုပ္ပာဒေကနိရောဓေဟိ အဝိနိဗ္ဘောဂေ အဓိပ္ပေတေ သော ရူပဿ စ ဧကကလာပပဝတ္တိနော ရူပေန လဗ္ဘတီတိ။ အထ ဝါ ဧကစတုဝေါကာရဘဝေသု နာမရူပါနံ အသဟဝတ္တနတော အညမညံ ဝိနိဗ္ဘောဂေါ၊ ပဉ္စဝေါကာရဘဝေ သဟဝတ္တနတော အဝိနိဗ္ဘောဂေါ စ ဝေဒိတဗ္ဗော။

နာမဿ အာရမ္မဏာဘိမုခံ နမနံ နမနဋ္ဌော။ ရူပဿ ဝိရောဓိပစ္စယသမဝါယေ ဝိသဒိသုပ္ပတ္တိ ရုပ္ပနဋ္ဌော။ ဣန္ဒြိယပစ္စယဘာဝေါ အဓိပတိယဋ္ဌော။ ‘‘လောကောပေသော၊ ဒွါရာပေသာ၊ ခေတ္တံ ပေတ’’န္တိ ဝုတ္တလောကာဒိအတ္ထော စက္ခာဒီသု ပဉ္စသု ယောဇေတဗ္ဗော။ မနာယတနဿ ပန လုဇ္ဇနတော၊ မနောသမ္ဖဿာဒီနံ ဒွါရခေတ္တဘာဝတော စ ဧတေ အတ္ထာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အာပါထဂတာနံ ရူပါဒီနံ ပကာသနယောဂျတာလက္ခဏံ ဩဘာသနံ စက္ခာဒီနံ ဝိသယိဘာဝေါ၊ မနာယတနဿ ဝိဇာနနံ။ သင်္ဃဋ္ဋနဋ္ဌော ဝိသေသတော စက္ခုသမ္ဖဿာဒီနံ ပဉ္စန္နံ၊ ဣတရေ ဆန္နမ္ပိ ယောဇေတဗ္ဗာ။ ဖုသနဉ္စ ဖဿဿ သဘာဝေါ။ သင်္ဃဋ္ဋနံ ရသော၊ ဣတရေ ဥပဋ္ဌာနာကာရာ။ အာရမ္မဏရသာနုဘဝနဋ္ဌော ရသဝသေန ဝုတ္တော၊ ဝေဒယိတဋ္ဌော လက္ခဏဝသေန။ သုခဒုက္ခမ အဇ္ဈတ္တဘာဝေါ ယထာက္ကမံ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ သဘာဝဝသေန ဝုတ္တော။ ‘‘အတ္တာ ဝေဒယတီ’’တိ အဘိနိဝေသဿ ဗလဝဘာဝတော နိဇ္ဇီဝဋ္ဌော ဝေဒနာယ ဂမ္ဘီရော။ နိဇ္ဇီဝါယ ဝါ ဝေဒနာယ ဝေဒယိတံ နိဇ္ဇီဝဝေဒယိတံ၊ သော ဧဝ အတ္ထောတိ နိဇ္ဇီဝဝေဒယိတဋ္ဌော။

သပ္ပီတိကတဏှာယ အဘိနန္ဒိတဋ္ဌော။ ဗလဝတရတဏှာယ ဂိလိတွာ ပရိနိဋ္ဌာပနံ အဇ္ဈောသာနဋ္ဌော။ ဣတရေ ပန ဇေဋ္ဌဘာဝဩသာရဏသမုဒ္ဒဒုရတိက္ကမအပါရိပူရိဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အာဒါနဂ္ဂဟဏာဘိနိဝေသဋ္ဌာ စတုန္နမ္ပိ ဥပါဒါနာနံ သမာနာ၊ ပရာမာသဋ္ဌော ဒိဋ္ဌုပါဒါနာဒီနမေဝ၊ တထာ ဒုရတိက္ကမဋ္ဌော။ ‘‘ဒိဋ္ဌိကန္တာရော’’တိ (ဓ။ သ။ ၃၉၂) ဟိ ဝစနတော ဒိဋ္ဌီနံ ဒုရတိက္ကမတာ။ ဒဠှဂ္ဂဟဏတ္တာ ဝါ စတုန္နမ္ပိ ဒုရတိက္ကမဋ္ဌော ယောဇေတဗ္ဗော။ ယောနိဂတိဌိတိနိဝါသေသုခိပနန္တိ သမာသေ ဘုမ္မဝစနဿ အလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧဝဉှိ တေန အာယူဟနာဘိသင်္ခရဏပဒါနံ သမာသော ဟောတိ။ ယထာ တထာ ဇာယနံ ဇာတိအတ္ထော။ တဿာ ပန သန္နိပါတတော ဇာယနံ သဉ္ဇာတိအတ္ထော။ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမိတွာ ဝိယ ဇာယနံ ဩက္ကန္တိအတ္ထော။ သော ဇာတိတော နိဗ္ဗတ္တနံ နိဗ္ဗတ္တိအတ္ထော။ ကေဝလံ ပါတုဘဝနံ ပါတုဘာဝဋ္ဌော။

ဇရာမရဏင်္ဂံ မရဏပ္ပဓာနန္တိ တဿ မရဏဋ္ဌာ ဧဝ ခယာဒယော ဂမ္ဘီရာတိ ဒဿိတာ။ ဥပ္ပန္နဥပ္ပန္နာနဉှိ နဝနဝါနံ ခယေန ကမေန ခဏ္ဍိစ္စာဒိပရိပက္ကပဝတ္တိယံ လောကေ ဇရာဝေါဟာရောတိ ။ ခယဋ္ဌော ဝါ ဇရာယ ဝုတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ နဝဘာဝါပဂမော ဟိ ‘‘ခယော’’တိ ဝတ္တုံ ယုတ္တောတိ ဝိပရိဏာမဋ္ဌော ဒွိန္နမ္ပိ ဝသေန ယောဇေတဗ္ဗော၊ သန္တတိဝသေန ဝါ ဇရာယ ခယဝယဘာဝါ၊ သမ္မုတိခဏိကဝသေန မရဏဿ ဘေဒဝိပရိဏာမဋ္ဌာ ယောဇေတဗ္ဗာ။ အဝိဇ္ဇာဒီနံ သဘာဝေါ ပဋိဝိဇ္ဈီယတီတိ ပဋိဝေဓော။ ဝုတ္တဉှေတံ နိဒါနကထာယံ ‘‘တေသံ တေသံ ဝါ တတ္ထ တတ္ထ ဝုတ္တဓမ္မာနံ ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗော သလက္ခဏသင်္ခါတော အဝိပရီတသဘာဝေါ ပဋိဝေဓော’’တိ။ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ပဌမမဟာသင်္ဂီတိကထာ၊ အဘိ။ အဋ္ဌ။ နိဒါနကထာ) သော ဟိ အဝိဇ္ဇာဒီနံ သဘာဝေါ မဂ္ဂဉာဏေနေဝ အသမ္မောဟပဋိဝေဓဝသေန ပဋိဝိဇ္ဈိတဗ္ဗတော အညာဏဿ အလဗ္ဘနေယျပတိဋ္ဌတာယ အဂါဓဋ္ဌေန ဂမ္ဘီရော။ သာ သဗ္ဗာပီတိ သာ ယထာဝုတ္တာ သင်္ခေပတော စတုဗ္ဗိဓာ ဝိတ္ထာရတော အနေကပ္ပဘေဒါ သဗ္ဗာပိ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿ ဂမ္ဘီရတာ ထေရဿ ဥတ္တာနကာ ဝိယ ဥပဋ္ဌာသိ စတူဟိ အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ။ ဥဒါဟု အညေသမ္ပီတိ ‘‘မယှံ တာဝ ဧသ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ ဥတ္တာနကော ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ၊ ကိံ နု ခေါ အညေသမ္ပိ ဧဝံ ဥတ္တာနကော ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတီ’’တိ မာ ဧဝံ အဝစ မယာဝ ဒိန္နနယေ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနဝိဓိမှိ ဌတွာ။

အပသာဒနာဝဏ္ဏနာ

ဩဠာရိကန္တိ ဝတ္ထုဝီတိက္ကမသမတ္ထတာဝသေန ထူလံ။ ကာမံ ကာမရာဂပဋိဃာယေဝ အတ္ထတော ကာမရာဂပဋိဃသံယောဇနာနိ၊ ကာမရာဂပဋိဃာနုသယာ စ၊ တထာပိ အညောယေဝ သံယောဇနဋ္ဌော ဗန္ဓနဘာဝတော၊ အညော အနုသယနဋ္ဌော အပ္ပဟီနဘာဝေန သန္တာနေ ထာမဂမနန္တိ ကတွာ၊ ဣတိ ကိစ္စဝိသေသဝိသိဋ္ဌဘေဒေ ဂဟေတွာ ‘‘စတ္တာရော ကိလေသေ’’တိ စ ဝုတ္တံ။ ဧသေဝ နယော ဣတရေသုပိ။ အဏုသဟဂတေတိ အဏုသဘာဝံ ဥပဂတေ။ တဗ္ဘာဝတ္ထော ဟိ အယံ သဟဂတ-သဒ္ဒေါ ‘‘နန္ဒိရာဂသဟဂတာ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၂။၄၀၀၊ မ။ နိ။ ၁။၉၁၊ ၁၃၃၊ ၄၆၀၊ ၃။၃၇၄၊ သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁၊ မဟာဝ။ ၁၄၊ ဝိဘ။ ၂၀၃၊ ပဋိ။ မ။ ၁။၃၄၊ ၂။၃၀) ဝိယ။

ယထာ ဥပရိမဂ္ဂါဓိဂမနဝသေန သစ္စသမ္ပဋိဝေဓော ပစ္စယာကာရပဋိဝေဓဝသေန၊ ဧဝံ သာဝကဗောဓိပစ္စေကဗောဓိသမ္မာသမ္ဗောဓိအဓိဂမနဝသေနပိ သစ္စသမ္ပဋိဝေဓော ပစ္စယာကာရပဋိဝေဓဝသေနေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘ကသ္မာ စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗထာဝါတိ သဗ္ဗပ္ပကာရေနေဝ ကိဉ္စိပိ ပကာရံ အသေသေတွာတိ အတ္ထော။ ယေ ကတာဘိနီဟာရာနံ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ ဝီရိယဿ ဥက္ကဋ္ဌမဇ္ဈိမမုဒုတာဝသေန ဗောဓိသမ္ဘာရသမ္ဘရဏေ ကာလဘေဒါ ဣစ္ဆိတာ၊ တေ ဒဿေန္တော ‘‘စတ္တာရိ၊ အဋ္ဌ၊ သောဠသ ဝါ အသင်္ချေယျာနီ’’တိ အာဟ၊ သွာယမတ္ထော စရိယာပိဋကဝဏ္ဏနာယ ဂဟေတဗ္ဗော။ သာဝကော ပဒေသဉာဏေဌိတောတိ သာဝကော ဟုတွာ သေက္ခဘာဝတော တတ္ထာပိ ပဒေသဉာဏေ ဌိတော။ ဗုဒ္ဓါနံ ကထာယ ‘‘တံ တထာဂတော အဘိသမေတီ’’တိအာဒိကာယ ပစ္စနီကံ ဟောတိ။ အနညသာဓာရဏဿ ဟိ ဝသေန ဗုဒ္ဓါနံ သီဟနာဒေါ၊ န အညသာဓာရဏဿ။

‘‘ဝါယမန္တဿေဝါ’’တိ ဣမိနာ ဝိသေသတော ဉာဏသမ္ဘာရသမ္ဘရဏံ ပညာပါရမိတာပူရဏံ ဝဒတိ။ တဿ စ သဗ္ဗမ္ပိ ပုညံ ဥပနိဿယော။

‘‘ဧသ ဒေဝမနုဿာနံ၊ သဗ္ဗကာမဒဒေါ နိဓိ၊

ယံ ယဒေဝါဘိပတ္ထေန္တိ၊ သဗ္ဗမေတေန လဗ္ဘတီ’’တိ။ (ခု။ ပါ။ ၈။၁၀) –

ဟိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ သဗ္ဗေသမ္ပိ ပုညသမ္ဘာရော ယာဝဒေဝ ဉာဏသမ္ဘာရတ္ထော သမ္မာသမ္ဗောဓိသမဓိဂမသမတ္ထတ္တာတိ အာဟ ‘‘ပစ္စယာကာရံ…ပေ… နတ္ထီ’’တိ။ ဣဒါနိ ပစ္စယာကာရပဋိဝေဓဿေဝ ဝါ မဟာနုဘာဝတာဒဿနမုခေန ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿေဝ ပရမဂမ္ဘီရတံ ဒဿေတုံ ‘‘အဝိဇ္ဇာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နဝဟိ အာကာရေဟီတိ ဥပ္ပာဒါဒီဟိ နဝဟိ အာကာရေဟိ။ အဝိဇ္ဇာ ဟိ သင်္ခါရာနံ ဥပ္ပာဒေါ ဟုတွာ ပစ္စယော ဟောတိ၊ ပဝတ္တံ ဟုတွာ နိမိတ္တံ၊ အာယူဟနံ၊ သံယောဂေါ၊ ပလိဗောဓော၊ သမုဒယော၊ ဟေတု၊ ပစ္စယော ဟုတွာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဧဝံ သင်္ခါရာဒယော ဝိညာဏာဒီနံ။ ဝုတ္တဉှေတံ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ ‘‘ကထံ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ ပညာ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ? အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ ဥပ္ပာဒဋ္ဌိတိ စ ပဝတ္တဋ္ဌိတိ စ နိမိတ္တဋ္ဌိတိ စ အာယူဟနဋ္ဌိတိ စ သညောဂဋ္ဌိတိ စ ပလိဗောဓဋ္ဌိတိ စ သမုဒယဋ္ဌိတိ စ ဟေတုဋ္ဌိတိ စ ပစ္စယဋ္ဌိတိ စ ဣမေဟိ နဝဟာကာရေဟိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာ ပစ္စယသမုပ္ပန္နာ’’တိအာဒိ (ပဋိ။ မ။ ၁။၄၅)။

တတ္ထ နဝဟာကာရေဟီတိ နဝဟိ ပစ္စယဘာဝူပဂမနာကာရေဟိ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဧတသ္မာ ဖလန္တိ ဥပ္ပာဒေါ၊ ဖလုပ္ပတ္တိယာ ကာရဏဘာဝေါ။ သတိ စ အဝိဇ္ဇာယ သင်္ခါရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ၊ နာသတိ၊ တသ္မာ အဝိဇ္ဇာ သင်္ခါရာနံ ဥပ္ပာဒေါ ဟုတွာ ပစ္စယော ဟောတိ။ တထာ အဝိဇ္ဇာယ သတိ သင်္ခါရာ ပဝတ္တန္တိ၊ နီယန္တိ စ။ ယထာ စ ဘဝါဒီသု ခိပန္တိ၊ ဧဝံ တေသံ အဝိဇ္ဇာ ပစ္စယော ဟောတိ။ တထာ အာယူဟန္တိ ဖလုပ္ပတ္တိယာ ဃဋေန္တိ၊ သံယုဇ္ဇန္တိ အတ္တနော ဖလေန။ ယသ္မိံ သန္တာနေ သယံ ဥပ္ပန္နာ၊ တံ ပလိဗုန္ဓန္တိ။ ပစ္စယန္တရသမဝါယေ ဥဒယန္တိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဟိနောတိ စ သင်္ခါရာနံ ကာရဏဘာဝံ ဂစ္ဆတိ။ ပဋိစ္စ အဝိဇ္ဇံ သင်္ခါရာ အယန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ ဧဝံ အဝိဇ္ဇာယ သင်္ခါရာနံ ကာရဏဘာဝူပဂမနဝိသေသာ ဥပ္ပာဒါဒယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ တထာ သင်္ခါရာဒီနံ ဝိညာဏာဒီသု ဥပ္ပာဒဋ္ဌိတိအာဒီသုပိ။ တိဋ္ဌတိ ဧတေနာတိ ဌိတိ၊ ကာရဏံ။ ဥပ္ပာဒေါ ဧဝ ဌိတိ ဥပ္ပာဒဋ္ဌိတိ။ ဧသေဝ နယော သေသေသုပိ။ ‘‘ပစ္စယော ဟောတီ’’တိ ဣဒံ ဣဓ လောကနာထေန တဒါ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဿ အာရဒ္ဓဘာဝဒဿနံ။ သော စ အာရမ္ဘော ဉာယာရုဠှော ‘‘ယထာ စ ပုရိမေဟိ မဟာဗောဓိသတ္တေဟိ ဗောဓိမူလေ ပဝတ္တိတော၊ တထေဝ စ ပဝတ္တိတော’’တိ။ အစ္ဆရိယဝေဂါဘိဟတာ ဒသသဟဿိလောကဓာတု သင်္ကမ္ပိ သမ္ပကမ္ပီတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဒိဋ္ဌမတ္တေဝါ’’တိအာဒိမာဟ။

ဧတဿ ဓမ္မဿာတိ ဧတဿ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသညိတဿ ဓမ္မဿ။ သော ပန ယသ္မာ အတ္ထတော ဟေတုပဘဝါနံ ဟေတု။ တေနာဟ ‘‘ဧတဿ ပစ္စယဓမ္မဿာ’’တိ၊ ဇာတိအာဒီနံ ဇရာမရဏာဒိပစ္စယတာယာတိ အတ္ထော။ နာမရူပပရိစ္ဆေဒေါ၊ တဿ စ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟော န ပဌမာဘိနိဝေသမတ္တေန ဟောတိ ၊ အထ ခေါ တတ္ထ အပရာပရံ ဉာဏုပ္ပတ္တိသညိတေန အနု အနု ဗုဇ္ဈနေန၊ တဒုဘယာဘာဝံ ပန ဒဿေန္တော ‘‘ဉာတပရိညာဝသေန အနနုဗုဇ္ဈနာ’’တိ အာဟ။ နိစ္စသညာဒီနံ ပဇဟနဝသေန ဝတ္တမာနာ ဝိပဿနာ ဓမ္မေ စ ပဋိဝိဇ္ဈန္တီ ဧဝ နာမ ဟောတိ ပဋိပက္ခဝိက္ခမ္ဘနေန တိက္ခဝိသဒဘာဝါပတ္တိတော၊ တဒဓိဋ္ဌာနဘူတာ စ တီရဏပရိညာ၊ အရိယမဂ္ဂေါ စ ပရိညာပဟာနာဘိသမယဝသေန ပဝတ္တိယာ တီရဏပဟာနပရိညာသင်္ဂဟော စာတိ တဒုဘယပဋိဝေဓာဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘တီရဏ…ပေ… အပ္ပဋိဝိဇ္ဈနာ’’တိ အာဟ။ တန္တံ ဝုစ္စတိ ဝတ္ထဝီနနတ္ထံ တန္တဝါယေဟိ ဒဏ္ဍကေ အာသဉ္ဇိတွာ ပသာရိတသုတ္တပဋ္ဋီ တနီယတီတိ ကတွာ။ တံ ပန သုတ္တသန္တာနာကုလတာယ နိဒဿနဘာဝေန အာကုလမေဝ ဂဟိတန္တိ အာဟ ‘‘တန္တံ ဝိယ အာကုလကဇာတာ’’တိ။ သင်္ခေပတော ဝုတ္တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘ယထာ နာမာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သမာနေတုန္တိ ပုဗ္ဗေန ပရံ သမံ ကတွာ အာနေတုံ၊ အဝိသမံ ဥဇုံ ကာတုန္တိ အတ္ထော။ တန္တမေဝ ဝါ အာကုလံ တန္တာကုလံ၊ တန္တာကုလံ ဝိယ ဇာတာ ဘူတာတိ တန္တာကုလဇာတာ။ မဇ္ဈိမံ ပဋိပဒံ အနုပဂန္တွာ အန္တဒွယပတနေန ပစ္စယာကာရေ ခလိတာ အာကုလာ ဗျာကုလာ ဟောန္တိ။ တေနေဝ အန္တဒွယပတနေန တံတံဒိဋ္ဌိဂါဟဝသေန ပရိဗ္ဘမန္တာ ဥဇုကံ ဓမ္မဋ္ဌိတိ ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ န ဇာနန္တိ။ တေနာဟ ‘‘န သက္ကောန္တိ တံ ပစ္စယာကာရံ ဥဇုံ ကာတု’’န္တိ။ ဒွေ ဗောဓိသတ္တေတိ ပစ္စေကဗောဓိသတ္တမဟာဗောဓိသတ္တေ။ အတ္တနော ဓမ္မတာယာတိ အတ္တနော သဘာဝေန၊ ပရောပဒေသေန ဝိနာတိ အတ္ထော။ တတ္ထ တတ္ထ ဂုဠကဇာတန္တိ တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ဇာတဂုဠကမ္ပိ ဂဏ္ဌီတိ သုတ္တဂဏ္ဌိ။ တတော ဧဝ ဂဏ္ဌိဗဒ္ဓံ ဗဒ္ဓဂဏ္ဌိကံ။ ပစ္စယေသု ပက္ခလိတွာတိ အနိစ္စဒုက္ခာနတ္တာဒိသဘာဝေသု ပစ္စယဓမ္မေသု နိစ္စာဒိဂ္ဂါဟဝသေန ပက္ခလိတွာ။ ပစ္စယေ ဥဇုံ ကာတုံ အသက္ကောန္တာတိ တဿေဝ နိစ္စာဒိဂ္ဂါဟဿ အဝိဿဇ္ဇနတော ပစ္စယဓမ္မနိမိတ္တံ အတ္တနော ဒဿနံ ဥဇုံ ကာတုံ အသက္ကောန္တာ ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသကာယဂန္ထဝသေန ဂဏ္ဌိကဇာတာ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ဒွါသဋ္ဌိ…ပေ… ဂဏ္ဌိဗဒ္ဓါ’’တိ။ ယေ ဟိ ကေစိ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ သဿတဒိဋ္ဌိအာဒိဒိဋ္ဌိယော နိဿိတာ အလ္လီနာ။

ဝိနနတော ‘‘ကုလာ’’တိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန လဒ္ဓနာမဿ တန္တဝါယဿ ဂဏ္ဌိကံ နာမ အာကုလဘာဝေန အဂ္ဂတော ဝါ မူလတော ဝါ ဒုဝိညေယျာယေဝ ခလိတတန္တသုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ကုလာဂဏ္ဌိကံ ဝုစ္စတိ ပေသကာရကဉ္ဇိယသုတ္တ’’န္တိ။ သကုဏိကာတိ ကုလာဝကသကုဏိကာ။ သာ ဟိ ရုက္ခသာခါသု ဩလမ္ဗနကုလာဝကာ ဟောတိ။ တဉှိ သာ ကုလာဝကံ တတော တတော တိဏဟီရာဒိကေ အာနေတွာ တထာ ဝိနန္ဓတိ၊ ယထာ တေသံ ပေသကာရကဉ္ဇိယသုတ္တံ ဝိယ အဂ္ဂေန ဝါ အဂ္ဂံ မူလေန ဝါ မူလံ သမာနေတုံ ဝိဝေစေတုံ ဝါ န သက္ကာ။ တေနာဟ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိ။ တဒုဘယမ္ပီတိ ‘‘ကုလာဂဏ္ဌိက’’န္တိ ဝုတ္တံ ကဉ္ဇိယသုတ္တံ၊ ကုလာဝကဉ္စ။ ပုရိမနယေနေဝါတိ ‘‘ဧဝမေဝ သတ္တာ’’တိအာဒိနာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ။

ကာမံ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇတိဏာနိ ယထာဇာတာနိပိ ဒီဃဘာဝေန ပတိတွာ အရညဋ္ဌာနေ အညမညံ ဝိနန္ဓိတွာ အာကုလဗျာကုလာနိ ဟုတွာ တိဋ္ဌန္တိ၊ တာနိ ပန န တထာ ဒုဗ္ဗိဝေစိယာနိ၊ ယထာ ရဇ္ဇုဘူတာနီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ယထာ တာနီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သေသမေတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။

အပါယာတိ အဝဍ္ဎိတာ၊ သုခေန၊ သုခဟေတုနာ ဝါ ဝိရဟိတာတိ အတ္ထော။ ဒုက္ခဿ ဂတိဘာဝတောတိ အာပါယိကဿ ဒုက္ခဿ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘာဝတော။ သုခသမုဿယတောတိ အဗ္ဘုဒယတော။ ဝိနိပတိတတ္တာတိ ဝိရူပံ နိပတိတတ္တာ ယထာ တေနတ္တဘာဝေန သုခသမုဿယော န ဟောတိ၊ ဧဝံ နိပတိတတ္တာ။ ဣတရောတိ သံသာရော။ နနု ‘‘အပါယ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တောပိ သံသာရော ဧဝါတိ? သစ္စမေတံ၊ နိရယာဒီနံ ပန အဓိမတ္တဒုက္ခဘာဝဒဿနတ္ထံ အပါယာဒိဂ္ဂဟဏံ။ ဂေါဗလီဗဒ္ဒဉာယေနာယမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ခန္ဓာနဉ္စ ပဋိပါဋီတိ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ ဟေတုဖလဘာဝေန အပရာပရံ ပဝတ္တိ။ အဗ္ဗောစ္ဆိန္နံ ဝတ္တမာနာတိ အဝိစ္ဆေဒေန ပဝတ္တမာနာ။ တံ သဗ္ဗမ္ပီတိ တံ ‘‘အပါယ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တံ သဗ္ဗံ အပါယဒုက္ခဉ္စေဝ ဝဋ္ဋဒုက္ခဉ္စ။ ‘‘မဟာသမုဒ္ဒေ ဝါတုက္ခိတ္တနာဝါ ဝိယာ’’တိ ဣဒံ ပရိဗ္ဘမဋ္ဌာနဿ မဟန္တဒဿနတ္ထဉ္စေဝ ပရိဗ္ဘမနဿ အနဝဋ္ဌိတတာဒဿနတ္ထဉ္စ ‘‘ဥပမာယ။ ယန္တေသု ယုတ္တဂေါဏော ဝိယာ’’တိ ဣဒံ ပန အဝသဘာဝဒဿနတ္ထဉ္စေဝ ဒုပ္ပမောက္ခဘာဝဒဿနတ္ထဉ္စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝဏ္ဏနာ

ဣမိနာ တာဝါတိ ဧတ္ထ တာဝ-သဒ္ဒေါ ကမတ္ထော၊ တေန ‘‘တန္တာကုလကဇာတာ’’တိ ပဒဿ အနုသန္ဓိ ပရတော အာဝိဘဝိဿတီတိ ဒီပေတိ။ အတ္ထိ ဣဒပ္ပစ္စယာတိ ဧတ္ထ အယံ ပစ္စယောတိ ဣဒပ္ပစ္စယော၊ တသ္မာ ဣဒပ္ပစ္စယာ၊ ဣမသ္မာ ပစ္စယာတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ဣမသ္မာ နာမ ပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗော အတ္ထိ နု ခေါ ဇရာမရဏဿ ပစ္စယောတိ။ တေနာဟ ‘‘အတ္ထိ နု ခေါ…ပေ… ဘဝေယျာ’’တိ။ ဧတ္ထ ဟိ ‘‘ကိံ ပစ္စယာ ဇရာမရဏံ? ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ ဥပရိ ဇာတိသဒ္ဒပစ္စယသဒ္ဒသမာနာဓိကရဏေန ကိံ-သဒ္ဒေန ဣဒံ-သဒ္ဒဿ သမာနာဓိကရဏတာဒဿနတော ကမ္မဓာရယသမာသတာ ဣဒပ္ပစ္စယသဒ္ဒဿ ယုဇ္ဇတိ။ န ဟေတ္ထ ‘‘ဣမဿ ပစ္စယာ ဣဒပ္ပစ္စယာ’’တိ ဇရာမရဏဿ၊ အညဿ ဝါ ပစ္စယတော ဇရာမရဏသမ္ဘဝပုစ္ဆာ သမ္ဘဝတိ ဝိညာတဘာဝတော၊ အသမ္ဘဝတော စ၊ ဇရာမရဏဿ ပန ပစ္စယပုစ္ဆာ သမ္ဘဝတိ။ ပစ္စယသဒ္ဒသမာနာဓိကရဏတာယဉ္စ ဣဒံ-သဒ္ဒဿ ‘‘ဣမသ္မာ ပစ္စယာ’’တိ ပစ္စယပုစ္ဆာ ယုဇ္ဇတိ။

သာ ပန သမာနာဓိကရဏတာ ယဒိပိ အညပဒတ္ထသမာသေပိ လဗ္ဘတိ၊ အညပဒတ္ထဝစနိစ္ဆာဘာဝတော ပနေတ္ထ ကမ္မဓာရယသမာသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သာမိဝစနသမာသပက္ခေ ပန နတ္ထေဝ သမာနာဓိကရဏတာသမ္ဘဝေါတိ။ နနု စ ‘‘ဣဒပ္ပစ္စယတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ’’တိ ဧတ္ထ ဣဒပ္ပစ္စယ-သဒ္ဒေါ သာမိဝစနသမာသော ဣစ္ဆိတောတိ? သစ္စံ ဣစ္ဆိတော ဥဇုကမေဝ တတ္ထ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝစနိစ္ဆာတိ ကတွာ၊ ဣဓ ပန ကေဝလံ ဇရာမရဏဿ ပစ္စယပရိပုစ္ဆာ အဓိပ္ပေတာ၊ တသ္မာ ယထာ တတ္ထ ဣဒံ-သဒ္ဒဿ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝိသေသနတာ၊ ဣဓ စ ‘‘ပုစ္ဆိတဗ္ဗပစ္စယတ္ထတာ သမ္ဘဝတိ၊ တထာ တတ္ထ၊ ဣဓ စ သမာသကပ္ပနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကသ္မာ ပန တတ္ထ ကမ္မဓာရယသမာသော န ဣစ္ဆိတောတိ? ဟေတုပ္ပဘဝါနံ ဟေတု ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါတိ ဣမဿ အတ္ထဿ ကမ္မဓာရယသမာသေ အသမ္ဘဝတောတိ ဣမဿ၊ အတ္တနော ပစ္စယာနုရူပဿ အနုရူပေါ ပစ္စယော ဣဒပ္ပစ္စယောတိ ဧတဿ စ အတ္ထဿ ဣစ္ဆိတတ္တာ။ ယော ပနေတ္ထ ဣဒံ-သဒ္ဒေန ဂဟိတော အတ္ထော၊ သော ‘‘အတ္ထိ ဣဒပ္ပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ ဇရာမရဏဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတောတိ ဣဒံ-သဒ္ဒေါ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒတော ပရိစ္စဇနတော အညဿ အသမ္ဘဝတော ပစ္စယေ အဝတိဋ္ဌတိ၊ တေနေတ္ထ ကမ္မဓာရယသမာသော။ တတ္ထ ပန ဣဒံ-သဒ္ဒဿ တတော ပရိစ္စဇနကာရဏံ နတ္ထီတိ သာမိဝစနသမာသော ဧဝ ဣစ္ဆိတော။ အဋ္ဌကထာယံပန ယသ္မာ ဇရာမရဏာဒီနံ ပစ္စယပုစ္ဆာမုခေနာယံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဒေသနာ အာရဒ္ဓါ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေါ စ နာမ အတ္ထတော ဟေတုပ္ပဘဝါနံ ဟေတူတိ ဝုတ္တော ဝါယမတ္ထော၊ တသ္မာ ‘‘ဣမဿ ဇရာမရဏဿ ပစ္စယော’’တိ ဧဝမတ္ထဝဏ္ဏနာ ကတာ။

ပဏ္ဍိတေနာတိ ဧကံသဗျာကရဏီယာဒိပဉှာဝိသေသဇာနနသမတ္ထာယ ပညာယ သမန္နာဂတေန။ တမေဝ ဟိဿ ပဏ္ဍိစ္စံ ဒဿေတုံ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ ။ ယာဒိသဿ ဇီဝဿ ဒိဋ္ဌိဂတိကော သရီရတော အနညတ္တံ ပုစ္ဆတိ ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ၊ သော ဧဝံ ပရမတ္ထတော နုပလဗ္ဘတိ၊ ကထံ တဿ ဝဉ္ဈာတနယဿ ဝိယ ဒီဃရဿတာ သရီရတော အညတာ ဝါ အနညတာ ဝါ ဗျာကာတဗ္ဗာ သိယာ၊ တသ္မာဿ ပဉှဿ ဌပနီယတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တုဏှီဘာဝေါ နာမေသ ပုစ္ဆတော အနာဒရော ဝိဟေသာ ဝိယ ဟောတီတိ ‘‘အဗျာကတမေတ’’န္တိ ပကာရန္တရမာဟ။ ဧဝံ အဗျာကရဏကာရဏံ ဉာတုကာမဿ ကထေတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ကထိတေ စ ဇာနန္တဿ ပမာဒေါပိ ဧဝံ သိယာ၊ ကထနဝိဓိ ပန ‘‘ယာဒိသဿာ’’တိအာဒိနာ ဒဿိတော ဧဝ။ ဧဝံ အပ္ပဋိပဇ္ဇိတွာတိ ဧဝံ ဌပနီယပဉှေ ဝိယ တုဏှီဘာဝါဒိံ အနာပဇ္ဇိတွာ ဧဝ။ ‘‘အပ္ပဋိပဇ္ဇိတွာ’’တိ ဝစနံ နိဒဿနမတ္တမေတံ။ ‘‘ကိံ သဗ္ဗံ အနိစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံ သင်္ခတံ သန္ဓာယ ပုစ္ဆသိ၊ ဥဒါဟု အသင်္ခတ’’န္တိ ပဋိပုစ္ဆိတွာ ဗျာကာတဗ္ဗံ ဟောတိ ‘‘ကိံ ခန္ဓပဉ္စကံ ပရိညေယျ’’န္တိ ပုဋ္ဌေ ‘‘အတ္ထိ တတ္ထ ပရိညေယျံ၊ အတ္ထိ န ပရိညေယျ’’န္တိ ဝိဘဇ္ဇ ဗျာကာတဗ္ဗံ ဟောတိ၊ ဧဝံ အပ္ပဋိပဇ္ဇိတွာတိ စ အယမေတ္ထ အတ္ထော ဣစ္ဆိတောတိ။ ပုဗ္ဗေ ယဿ ပစ္စယဿ အတ္ထိတာမတ္တံ စောဒိတန္တိ အတ္ထိတာမတ္တံ ဝိဿဇ္ဇိတံ။ ပုစ္ဆာသဘာဂေန ဟိ ဝိဿဇ္ဇနန္တိ။ ဣဒါနိ တဿေဝ သရူပပုစ္ဆာ ကရီယတီတိ ‘‘ပုန ကိ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဣဓာပိ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိ သဗ္ဗံ အာနေတွာ ဝတ္တဗ္ဗံ။

‘‘ဧသ နယော သဗ္ဗပဒေသူ’’တိ အတိဒေသဝသေန ဥဿုက္ကံ ကတွာ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ’’တိအာဒိနာ တတ္ထ အပဝါဒေါ အာရဒ္ဓါ။ ယသ္မာ ဒဿေတုကာမော၊ တသ္မာ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ ဆန္နံ ဝိပါကသမ္ဖဿာနံယေဝ ဂဟဏံ ဟောတိ ဝိညာဏာဒိ ဝေဒနာပရိယောသာနာ ဝိပါကဝိဓီတိ ကတွာ အနေကေသု သုတ္တပဒေသု၊ (မ။ နိ။ ၃။၁၂၆၊ ဥဒါ။ ၁) အဘိဓမ္မေ (ဝိဘ။ ၂၂၅) စ ယေဘုယျေန တေသံယေဝ ဂဟဏဿ နိရုဠှတ္တာ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ။ စ-သဒ္ဒေါ ဗျတိရေကတ္ထော၊ တေနေတ္ထ ‘‘ဂဟိတမ္ပီ’’တိအာဒိနာ ဝုစ္စမာနံယေဝ ဝိသေသံ ဇောတေတိ။ ပစ္စယဘာဝေါ နာမ ပစ္စယုပ္ပန္နာပေက္ခော တေန ဝိနာ တဿ အသမ္ဘဝတော။ တသ္မာ သဠာယတနပ္ပစ္စယာတိ ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ ဣမိနာ ပဒေနာတိ ယောဇနာ။ အဝယဝေန ဝါ သမုဒါယောပလက္ခဏမေတံ ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ’’တိ၊ တသ္မာ ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿော’’တိ ဣမိနာ ပဒေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဂဟိတမ္ပီတိ ဆဗ္ဗိဓံ ဝိပါကဖဿမ္ပိ။ အဂ္ဂဟိတမ္ပီတိ အဝိပါကဖဿမ္ပိ ကုသလာကုသလကိရိယာဖဿမ္ပိ။ ပစ္စယုပ္ပန္နဝိသေသံ ဒဿေတုကာမောတိ ယောဇနာ။ န စေတ္ထ ပစ္စယုပ္ပန္နောဝ ဥပါဒိန္နော ဣစ္ဆိတော၊ အထ ခေါ ပစ္စယောပိ ဥပါဒိန္နော ဣစ္ဆိတောတိ အဇ္ဈတ္တိကာယတနဿေဝ သဠာယတနဂ္ဂဟဏေန ဂဟဏန္တိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘သဠာယတနတော…ပေ… ဒဿေတုကာမော’’တိ။ န ဟိ ဖဿဿ စက္ခာဒိသဠာယတနမေဝ ပစ္စယော၊ အထ ခေါ ‘‘စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စက္ခုဝိညာဏံ၊ တိဏ္ဏံ သင်္ဂတိ ဖဿော’’တိအာဒိ (မ။ နိ။ ၃။၄၂၁၊ ၄၂၅၊ ၄၂၆၊ သံ။ နိ။ ၂။၄၄၊ ၄၅၊ ၂။၄။၆၀၊ ကထာ။ ၄၆၅၊ ၄၆၇) ဝစနတော ရူပါယတနာဒိရူပဉ္စ စက္ခုဝိညာဏာဒိနာမဉ္စ ပစ္စယော၊ တသ္မာ ဣမံ စက္ခာဒိသဠာယတနတော အတိရိတ္တံ အာဝဇ္ဇနာဒိ ဝိယ သာဓာရဏံ အဟုတွာ၊ တဿ တဿ ဖဿဿ သာဓာရဏတာယ အညံ ဝိသေသပစ္စယံ ပိ-သဒ္ဒေန အဝိသိဋ္ဌံ သာဓာရဏပစ္စယံ ပိဒဿေတုကာမော ဘဂဝါ၊ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ ဖဿော’’တိ ဣဒံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေပိ ဣမမေဝ ပစ္စယံ သန္ဓာယ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ ဖဿော’’တိ ဝုတ္တန္တိ တဒဋ္ဌကထာယံ (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၂၄၃) ‘‘ပစ္စယဝိသေသဒဿနတ္ထဉ္စေဝ မဟာနိဒါနဒေသနာသင်္ဂဟတ္ထဉ္စာ’’တိ အတ္ထဝဏ္ဏနာ ကတာ။ ပစ္စယာနန္တိ ဇာတိအာဒီနံ ပစ္စယဓမ္မာနံ။ နိဒါနံ ကထိတန္တိ ဇရာမရဏာဒိကဿ နိဒါနတ္တံ ကထိတံ ဧကံသိကော ပစ္စယဘာဝေါ ကထိတော။ တဉှိ တေသံ ပစ္စယဘာဝေ အဗျဘိစာရီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဣတိ ခေါ ပနေတ’’န္တိအာဒိနာ ဥပရိ ဒေသနာ ပဝတ္တာ။ နိဇ္ဇဋေတိ နိဇ္ဇာလကေ။ နိဂ္ဂုမ္ဗေတိ နိက္ခေပေ။ ပဒဒွယေနာပိ အာကုလာဘာဝမေဝ ဒဿေတိ၊ တသ္မာ အနာကုလံ အဗျာကုလံ မဟန္တံ ပစ္စယနိဒါနမေတ္ထ ကထိတန္တိ မဟာနိဒါနံ သုတ္တံ အညထာဘာဝဿ အဘာဝတော။

၉၈။ တေသံ တေသံ ပစ္စယာနန္တိ တေသံ တေသံ ဇာတိအာဒီနံ ပစ္စယာနံ။ ယသ္မာ ပစ္စယဘာဝေါ နာမ တေဟိ တေဟိ ပစ္စယေဟိ အနူနာဓိကေဟေဝ တဿ တဿ ဖလဿ သမ္ဘဝတော တထော တစ္ဆော၊ တပ္ပကာရော ဝါ သာမဂ္ဂိဥပဂတေသု ပစ္စယေသု မုဟုတ္တမ္ပိ တထော နိဗ္ဗတ္တနဓမ္မာနံ အသမ္ဘဝါဘာဝတော။ အဝိတထော အဝိသံဝါဒနကော ဝိသံဝါဒနာကာရဝိရဟိတော အညဓမ္မပစ္စယေဟိ အညဓမ္မာနုပ္ပတ္တိတော။ ‘‘အနညထာ’’တိ ဝုစ္စတိ အညထာဘာဝဿ အဘာဝတော။ တသ္မာ ‘‘တထံ အဝိတထံ အနညထံ ပစ္စယဘာဝံ ဒဿေတု’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပရိယာယတိ အတ္တနော ဖလံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဝတ္တတီတိ ပရိယာယော၊ ဟေတူတိ အာဟ ‘‘ပရိယာယေနာတိ ကာရဏေနာ’’တိ။ သဗ္ဗေန သဗ္ဗန္တိ ဒေဝတ္တာဒိနာ သဗ္ဗဘာဝေန သဗ္ဗာ ဇာတိ။ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗန္တိ တတ္ထာပိ စာတုမဟာရာဇိကာဒိသဗ္ဗာကာရေန သဗ္ဗာ၊ နိပါတဒွယမေတံ၊ နိပါတဉ္စ အဗျယံ၊ တဉ္စ သဗ္ဗလိင်္ဂဝိဘတ္တိဝစနေသု ဧကာကာရမေဝ ဟောတီတိ ပါဠိယံ ‘‘သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အတ္ထဝစနေ ပန တဿ တဿ ဇာတိသဒ္ဒါပေက္ခာယ ဣတ္ထိအတ္ထဝုတ္တိတံ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗာကာရေန သဗ္ဗာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာဝ နယေနာတိ ဣမိနာ ဇာတိဝါရေ ဝုတ္တေနေဝ နယေန။ ဒေဝါဒီသူတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဂန္ဓဗ္ဗယက္ခာဒိကေ ပါဠိယံ (ဒီ။ နိ။ ၂။၉၈) အာဂတေ၊ တဒန္တရဘေဒေ စ သင်္ဂဏှာတိ။

ဣဓ နိက္ခိတ္တအတ္ထဝိဘဇနတ္ထေတိ ဣမသ္မိံ ‘‘ကဿစိ ကိမှိစီ’’တိ အနိယမတော ဥဒ္ဒေသဝသေန ဝုတ္တတ္ထဿ နိဒ္ဒိသနတ္ထေ ဇောတေတဗ္ဗေ နိပါတော၊ တဒတ္ထဇောတနံ နိပါတပဒန္တိ အတ္ထော။ တဿာတိ တဿ ပဒဿ။ တေတိ ဓမ္မဒေသနာယ သမ္ပဒါနဘူတံ ထေရံ ဝဒတိ။ သေယျထိဒန္တိ ဝါ တေ ကတမေတိ စေတိ အတ္ထော။ ယေ ဟိ ‘‘ကဿစီ’’တိ၊ ‘‘ကိမှိစီ’’တိ စ အနိယမတော ဝုတ္တော အတ္ထော၊ တေ ကတမေတိ။ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ ဟေသာ။ ဒေဝဘာဝါယာတိ ဒေဝဘာဝတ္ထံ။ ခန္ဓဇာတီတိ ခန္ဓပါတုဘာဝေါ၊ ယထာ ခန္ဓေသု ဥပ္ပန္နေသု ‘‘ဒေဝါ’’တိ သမညာ ဟောတိ၊ တထာ တေသံ ဥပ္ပာဒေါတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ယာယာ’’တိ အာဟ။ သဗ္ဗပဒေသူတိ ‘‘ဂန္ဓဗ္ဗာနံ ဂန္ဓဗ္ဗတ္ထာယာ’’တိအာဒီသု သဗ္ဗေသု ဇာတိနိဒ္ဒေသပဒေသု ၊ ဘဝါဒိပဒေသု စ။ ယေန ဟိ နယေန သစေ ဟိ ဇာတီတိ အယမတ္ထယောဇနာ ကတာ၊ ဇာတိနိဒ္ဒေသပဒေသောဝ ‘‘ဘဝေါ’’တိအာဒိနာ ဘဝါဒိပဒေသုပိ သော ကာတဗ္ဗောတိ။ ဒေဝါတိ ဥပပတ္တိဒေဝါ စာတုမဟာရာဇိကတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဘဝဂ္ဂါ ဒိဗ္ဗန္တိ ကာမဂုဏာဒီဟိ ကီဠန္တိ လဠန္တိ ဝိဟရန္တိ ဇောတန္တီတိ ကတွာ။ ဂန္ဓံ အဗ္ဗန္တိ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ ဂန္ဓဗ္ဗာ၊ ဓတရဋ္ဌဿ မဟာရာဇဿ ပရိဝါရဘူတာ။ ယဇန္တိ ဝေဿဝဏသက္ကာဒိကေ ပူဇေန္တီတိ ယက္ခာ၊ တေန တေန ဝါ ပဏိဓိကမ္မာဒိနာ ယဇိတဗ္ဗာ ပူဇေတဗ္ဗာတိ ယက္ခာ၊ ဝေဿဝဏဿ မဟာရာဇဿ ပရိဝါရဘူတာ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘အမနုဿာ’’တိ အဝိသေသေန ဝုတ္တံ။ ဘူတာတိ ကုမ္ဘဏ္ဍာ၊ ဝိရူဠှကဿ မဟာရာဇဿ ပရိဝါရဘူတာ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ယေ ကေစိ နိဗ္ဗတ္တသတ္တာ’’တိ အဝိသေသေန ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌိပက္ခာ ဘမရတုပ္ပဠာဒယော။ စမ္မပက္ခာ ဇတုသိင်္ဂါလာဒယော။ လောမပက္ခာ ဟံသမောရာဒယော။ သရီသပါ အဟိဝိစ္ဆိကသတပဒိအာဒယော။

‘‘တေသံတေသ’’န္တိ ဣဒံ န ယေဝါပနကနိဒ္ဒေသော ဝိယ အဝုတ္တသင်္ဂဟတ္ထံ ဝစနံ၊ အထ ခေါ အယေဝါပနကနိဒ္ဒေသော ဝိယ ဝုတ္တသင်္ဂဟတ္ထန္တိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေနေဝ စ အာမေဍိတတ္ထော သင်္ဂယှတီတိ အာဟ ‘‘တေသံ တေသံ ဒေဝဂန္ဓဗ္ဗာဒီန’’န္တိ။ တဒတ္တာယာတိ တံဘာဝါယ၊ ယထာရူပေသု ခန္ဓေသု ပဝတ္တမာနေသု ‘‘ဒေဝါ ဂန္ဓဗ္ဗာ’’တိ လောကသမညာ ဟောတိ၊ တထာရူပတာယာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဒေဝဂန္ဓဗ္ဗာဒိဘာဝါယာ’’တိ။ ‘‘နိရောဓော၊ ဝိဂမော’’တိ စ ပဋိလဒ္ဓတ္တာလာဘဿ ဘာဝေါ ဝုစ္စတိ၊ ဣဓ ပန အစ္စန္တာဘာဝေါ အဓိပ္ပေတော ‘‘သဗ္ဗသော ဇာတိယာ အသတီ’’တိ အဝတွာ ‘‘ဇာတိနိရောဓာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာတိ အာဟ ‘‘အဘာဝါတိ အတ္ထော’’တိ။

ဖလတ္ထာယ ဟိနောတီတိ ယထာ ဖလံ တတော နိဗ္ဗတ္တတိ၊ ဧဝံ ဟိနောတိ ပဝတ္တတိ၊ တဿ ဟေတုဘာဝံ ဥပဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဂဏှထ နန္တိ ‘‘ဣဒံ မေ ဖလံ၊ ဂဏှထ န’’န္တိ ဧဝံ အပ္ပေတိ ဝိယ နိယျာတေတိ ဝိယ။ ‘‘ဧသ နယော’’တိ အဝိသေသံ အတိဒိသိတွာ ဝိသေသမတ္တဿ အတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နနု စာယံ ဇာတိ ပရိနိပ္ဖန္နာ၊ သင်္ခတဘာဝါ စ န ဟောတိ ဝိကာရဘာဝတော၊ တထာ ဇရာမရဏံ၊ တဿ ကထံ သာ ဟေတု ဟောတီတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဇရာမရဏဿ ဟီ’’တိအာဒိ။ တဗ္ဘာဝေ ဘာဝေါ၊ တဒဘာဝေ စ အဘာဝေါ ဇရာမရဏဿ ဇာတိယာ ဥပနိဿယတာ။

၉၉။ ဩကာသပရိဂ္ဂဟောတိ ပဝတ္တိဋ္ဌာနပရိဂ္ဂဟော။ ဥပပတ္တိဘဝေ ယုဇ္ဇတိ ဥပပတ္တိက္ခန္ဓာနံ ယထာဝုတ္တဋ္ဌာနတော အညတ္ထ အနုပ္ပဇ္ဇနတော။ ဣဓ ပနာတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ‘‘ကာမဘဝေါ’’တိအာဒိနာ အာဂတေ ဣမသ္မိံ ဌာနေ။ ကမ္မဘဝေ ယုဇ္ဇတိ ကာမဘဝါဒိဇောတနာ ဝိသေသတော တဿ ဇာတိယာ ပစ္စယဘာဝတောတိ။ တေနာဟ ‘‘သော ဟိ ဇာတိယာ ဥပနိဿယကောဋိယာဝ ပစ္စယော’’တိ။ နနု စ ဥပပတ္တိဘဝေါပိ ဇာတိယာ ဥပနိဿယဝသေန ပစ္စယော ဟောတီတိ? သစ္စံ ဟောတိ၊ သော ပန န တထာ ပဓာနဘူတော၊ ကမ္မဘဝေါ ပန ပဓာနဘူတော ပစ္စယော ဇနကဘာဝတောတိ။ ‘‘သော ဟိ ဇာတိယာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ ကာမဘဝူပဂံ ကမ္မံ ကာမဘဝေါ။ ဧသ နယော ရူပါရူပဘဝေသုပိ။ ဩကာသပရိဂ္ဂဟောဝ ကတော‘‘ကိမှိစီ’’တိ ဣမိနာ သတ္တပရိဂ္ဂဟဿ ကတတ္တာ။

၁၀၀။ တိဏ္ဏမ္ပိ ကမ္မဘဝါနန္တိ ကာမကမ္မဘဝါဒီနံ တိဏ္ဏမ္ပိ ကမ္မဘဝါနံ။ တိဏ္ဏဉ္စ ဥပပတ္တိဘဝါနန္တိ ကာမုပပတ္တိဘဝါဒီနံ တိဏ္ဏဉ္စ ဥပပတ္တိဘဝါနံ။ တထာသေသာနိပီတိ ဒိဋ္ဌုပါဒါနာဒီနိ သေသုပါဒါနာနိပိ တိဏ္ဏမ္ပိ ကမ္မဘဝါနံ၊ တိဏ္ဏဉ္စ ဥပပတ္တိဘဝါနံ ပစ္စယောတိ အတ္ထော။ ဣတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တနယေန။ ဒွါဒသ ကမ္မဘဝါ ဒွါဒသ ဥပပတ္တိဘဝါတိ စတုဝီသတိဘဝါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယသ္မာ ကမ္မဘဝဿ ပစ္စယဘာဝမုခေနေဝ ဥပါဒါနံ ဥပပတ္တိဘဝဿ ပစ္စယော နာမ ဟောတိ၊ န အညထာ၊ တသ္မာ ဥပါဒါနံ ကမ္မဘဝဿ ဥဇုကမေဝ ပစ္စယဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘နိပ္ပရိယာယေနေတ္ထ ဒွါဒသ ကမ္မဘဝါ လဗ္ဘန္တီ’’တိ။ တေသန္တိ ကမ္မဘဝါနံ။ သဟဇာတကောဋိယာတိ အကုသလဿ ကမ္မဘဝဿ သဟဇာတံ ဥပါဒါနံ သဟဇာတကောဋိယာ၊ ဣတရံ အနန္တရူပနိဿယာဒိဝသေန ဥပနိဿယကောဋိယာ၊ ကုသလဿ ကမ္မဘဝဿ ပန ဥပနိဿယကောဋိယာဝ ပစ္စယော။ ဧတ္ထ စ ယထာ အညမညနိဿယသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတာဒိပစ္စယာနံ သဟဇာတပစ္စယေန ဧကသင်္ဂဟတံ ဒဿေတုံ ‘‘သဟဇာတကောဋိယာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ အာရမ္မဏူပနိဿယအနန္တရူပနိဿယပကတူပနိဿယာနံ ဧကဇ္ဈံ ဂဟဏဝသေန ‘‘ဥပနိဿယကောဋိယာ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၁၀၁။ ဥပါဒါနဿာတိ ဧတ္ထ ကာမုပါဒါနဿ တဏှာ ဥပနိဿယကောဋိယာဝ ပစ္စယော၊ သေသုပါဒါနာနံ သဟဇာတကောဋိယာပိ ဥပနိဿယကောဋိယာပိ ဝိညာဏာဒိ စ ဝေဒနာပရိယောသာနာ ဝိပါကဝိဓီတိ ကတွာ။

၁၀၂။ ယဒိဒံ ဝေဒနာတိ ဧတ္ထ ဝိပါကဝေဒနာတိ တမေဝ တာဝ ဥပနိဿယကောဋိယာ ပစ္စယော ဣတရကောဋိယာ အသမ္ဘဝတော။ အညာတိ ကုသလာကုသလကိရိယဝေဒနာ။ အညထာပီတိ သဟဇာတကောဋိယာပိ။

၁၀၃။ ဧတ္တာဝတာတိ ဇရာမရဏာဒီနံ ပစ္စယပရမ္ပရာဒဿနဝသေန ပဝတ္တာယ ဧတ္တကာယ ဒေသနာယ။ ပုရိမတဏှန္တိ ပုရိမဘဝသိဒ္ဓံ တဏှံ။ ‘‘ဧသ ပစ္စယော တဏှာယ၊ ယဒိဒံ ဝေဒနာ’’တိ ဝတွာ တဒနန္တရံ ‘‘ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ ဣတိ ခေါ ပနေတံ ဝုတ္တ’’န္တိအာဒိနာ ဝေဒနာယ ပစ္စယဘူတဿ ဖဿဿ ဥဒ္ဓရဏံ အညေသု သုတ္တေသု အာဂတနယေန ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဿ ဒေသနာမဂ္ဂေါ ၊ တံ ပန အနောတရိတွာ သမုဒါစာရတဏှာဒဿနမုခေနေဝ တဏှာမူလကဓမ္မေ ဒေသေန္တော အာစိဏ္ဏဒေသနာမဂ္ဂတော ဩက္ကမန္တော ဝိယ၊ တဉ္စ ဒေသနံ ပဿတော အပ္ပဝတ္တန္တိ ပသယှ ဗလက္ကာရေန ဒေသေန္တော ဝိယ စ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဣဒါနီ’’တိအာဒိ။ ဒွေ တဏှာတိ ဣဓာဓိပ္ပေတတဏှာ ဧဝ ဒွိဓာ ဘိန္ဒန္တော အာဟ။ ဧသနတဏှာတိ ဘောဂါနံ ပရိယေသနဝသေန ပဝတ္တတဏှာ။ ဧသိတတဏှာတိ ပရိယိဋ္ဌေသု ဘောဂေသု ဥပ္ပဇ္ဇမာနတဏှာ။ သမုဒါစာရတဏှာယာတိ ပရိယုဋ္ဌာနဝသေန ပဝတ္တတဏှာယ။ ဒုဝိဓာပေသာ ဝေဒနံ ပဋိစ္စ တဏှာနာမ ဝေဒနာပစ္စယာ စ အပ္ပဋိလဒ္ဓါနံ ဘောဂါနံ ပဋိလာဘာယ ပရိယေသနာ၊ လဒ္ဓေသု စ တေသုပါတဗျတာပတ္တိအာဒိ ဟောတီတိ။

ပရိတဿနဝသေန ပရိယေသတိ ဧတာယာတိ ပရိယေသနာ။ အာသယတော၊ ပယောဂတော စ ပရိယေသနာ တထာပဝတ္တော စိတ္တုပ္ပာဒေါ။ တေနာဟ ‘‘တဏှာယ သတိ ဟောတီ’’တိ။ ရူပါဒိအာရမ္မဏပဋိလာဘောတိ သဝတ္ထုကာနံ ရူပါဒိအာရမ္မဏာနံ ဂဝေသနဝသေန၊ ပဝတ္တိယံ ပန အပရိယိဋ္ဌံယေဝ လဗ္ဘတိ၊ တမ္ပိ အတ္ထတော ပရိယေသနာယ လဒ္ဓမေဝ နာမ တထာရူပဿ ကမ္မဿ ပုဗ္ဗေကတတ္တာ ဧဝ လဗ္ဘနတော။ တေနာဟ ‘‘သော ဟိ ပရိယေသနာယ သတိ ဟောတီ’’တိ။ သုခဝိနိစ္ဆယန္တိ သုခံ ဝိသေသတော နိစ္ဆိနောတီတိ သုခဝိနိစ္ဆယော၊ သုခံ သဘာဝတော၊ သမုဒယတော၊ အတ္ထင်္ဂမနတော၊ နိဿရဏတော စ ယာထာဝတော ဇာနိတွာ ပဝတ္တဉာဏံ၊ တံ သုခဝိနိစ္ဆယံ။ ဇညာတိ ဇာနေယျ။ ‘‘သုဘသုခ’’န္တိအာဒိကံ အာရမ္မဏေ အဘူတာကာရံ ဝိဝိဓံ နိန္နဘာဝေန နိစ္ဆိနောတိ အာရောပေတီတိ ဝိနိစ္ဆယော။ အဿာဒါနုပဿနတဏှာဒိဋ္ဌိယာပိ ဧဝမေဝ ဝိနိစ္ဆယဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ ဝိတက္ကောယေဝ အာဂတောတိ ယောဇနာ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေတိ သက္ကပဉှသုတ္တေ။ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၅၈) တတ္ထ ဟိ ‘‘ဆန္ဒော ခေါ၊ ဒေဝါနံ ဣန္ဒ၊ ဝိတက္ကနိဒါနော’’တိ အာဂတံ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ မဟာနိဒါနသုတ္တေ။‘‘ဝိတက္ကေနေဝ ဝိနိစ္ဆိနာတီ’’တိ ဧတေန ‘‘ဝိနိစ္ဆီယတိ ဧတေနာတိ ဝိနိစ္ဆယော’’တိ ဝိနိစ္ဆယ-သဒ္ဒဿ ကရဏသာဓနမာဟ။ ‘‘ဧတ္တက’’န္တိအာဒိ ဝိနိစ္ဆယနာကာရဒဿနံ။

ဆန္ဒနဋ္ဌေန ဆန္ဒော၊ ဧဝံ ရဉ္ဇနဋ္ဌေန ရာဂေါ၊ သွာယံ အနာသေဝနတာယ မန္ဒော ဟုတွာ ပဝတ္တော ဣဓာဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘ဒုဗ္ဗလရာဂဿာဓိဝစန’’န္တိ။ အဇ္ဈောသာနန္တိ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန အဘိနိဝိသနံ။ ‘‘မယှံ ဣဒ’’န္တိ ဟိ တဏှာဂါဟော ယေဘုယျေန အတ္တဂ္ဂါဟသန္နိဿယောဝ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘အဟံ မမ’’န္တိ၊ ‘‘ဗလဝသန္နိဋ္ဌာန’’န္တိ စ တေသံ ဂါဟာနံ ထိရဘာဝပ္ပတ္တိမာဟ။ တဏှာဒိဋ္ဌိဝသေန ပရိဂ္ဂဟကရဏန္တိ ‘‘အဟံ မမ’’န္တိ ဗလဝသန္နိဋ္ဌာနဝသေန အဘိနိဝိဋ္ဌဿ အတ္တတ္တနိယဂ္ဂါဟဝတ္ထုနော အညာသာဓာရဏံ ဝိယ ကတွာ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဌာနံ၊ တထာပဝတ္တော လောဘသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒေါ။ အတ္တနာ ပရိဂ္ဂဟိတဿ ဝတ္ထုနော ယဿ ဝသေန ပရေဟိ သာဓာရဏဘာဝဿ အသဟမာနော ဟောတိ ပုဂ္ဂလော၊ သော ဓမ္မော အသဟနတာ။ ဧဝံ ဝစနတ္ထံ ဝဒန္တိ နိရုတ္တိနယေန။ သဒ္ဒလက္ခဏေ ပန ယဿ ဓမ္မဿ ဝသေန မစ္ဆရိယယောဂတော ပုဂ္ဂလော မစ္ဆရော၊ တဿ ဘာဝေါ၊ ကမ္မံ ဝါ မစ္ဆရိယံ၊ မစ္ဆေရော ဓမ္မော။ မစ္ဆရိယဿ ဗလဝဘာဝတော အာဒရေန ရက္ခဏံ အာရက္ခောတိ အာဟ ‘‘ဒွါရ…ပေ… သုဋ္ဌု ရက္ခဏ’’န္တိ။ အတ္တနော ဖလံ ကရောတီတိ ကရဏံ၊ ယံ ကိဉ္စိ ကာရဏံ၊ အဓိကံ ကရဏန္တိ အဓိကရဏံ၊ ဝိသေသကာရဏံ။ ဝိသေသကာရဏဉ္စ ဘောဂါနံ အာရက္ခဒဏ္ဍာဒါနာဒိအနတ္ထသမ္ဘဝဿာတိ ဝုတ္တံ ‘‘အာရက္ခာဓိကရဏ’’န္တိအာဒိ။ ပရနိသေဓနတ္ထန္တိ မာရဏာဒိနာ ပရေသံ ဝိဗာဓနတ္ထံ။ အာဒီယတိ ဧတေနာတိ အာဒါနံ၊ ဒဏ္ဍဿ အာဒါနံ ဒဏ္ဍာဒါနံ၊ အဘိဘဝိတွာ ပရဝိဟေဌနစိတ္တုပ္ပာဒေါ။ သတ္ထာဒါနေပိ ဧသေဝ နယော။ ဟတ္ထပရာမာသာဒိဝသေန ကာယေန ကာတဗ္ဗကလဟော ကာယကလဟော။ မမ္မဃဋ္ဋနာဒိဝသေန ဝါစာယ ကာတဗ္ဗကလဟော ဝါစာကလဟော။ ဝိရုဇ္ဈနဝသေန ဝိရူပံ ဂဏှာတိ ဧတေနာတိ ဝိဂ္ဂဟော။ ဝိရုဒ္ဓံ ဝဒတိ ဧတေနာတိ ဝိဝါဒေါ။ တုဝံ တုဝန္တိ အဂါရဝဝစနသဟစရဏတော တုဝံ တုဝံ၊ သဗ္ဗေတေ တထာပဝတ္တာ ဒေါသသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘အနေကေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၀၄)။

၁၁၂။ ဒေသနံ နိဝတ္တေသီတိ ‘‘တဏှံ ပဋိစ္စ ပရိယေသနာ’’တိအာဒိနာ အနုလောမနယေန ပဝတ္တိတံ ဒေသနံ ပဋိလောမနယေန ပုန ‘‘အာရက္ခာဓိကရဏ’’န္တိ အာရဘန္တော နိဝတ္တေသိ။ ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂဝသေနာတိ အာရမ္မဏဘူတာ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ဧတဿ အတ္ထီတိ ပဉ္စကာမဂုဏိကော၊ တတ္ထ ရဉ္ဇနဝသေန အဘိရမဏဝသေန ပဝတ္တရာဂေါ၊ တဿ ဝသေန ဥပ္ပန္နာ ရဉ္ဇနဝသေန တဏှာယနဝသေန ပဝတ္တာ ရူပါဒိတဏှာဝ ကာမေသု တဏှာတိ ကာမတဏှာ။ ဘဝတိ အတ္ထိ သဗ္ဗကာလံ တိဋ္ဌတီတိ ပဝတ္တာ ဘဝဒိဋ္ဌိ ဥတ္တရပဒလောပေန ဘဝေါ၊ တံသဟဂတာ တဏှာ ဘဝတဏှာ။ ဝိဘဝတိ ဝိနဿတိ ဥစ္ဆိဇ္ဇတီတိ ပဝတ္တာ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိ ဝိဘဝေါ ဥတ္တရပဒလောပေန၊ တံသဟဂတာ တဏှာ ဝိဘဝတဏှာတိ အာဟ ‘‘သဿတဒိဋ္ဌီ’’တိအာဒိ။ ဣမေ ဒွေ ဓမ္မာတိ ‘‘ဧသ ပစ္စယော ဥပါဒါနဿ၊ ယဒိဒံ တဏှာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၀၁) ဧဝံ ဝုတ္တာ ဝဋ္ဋမူလတဏှာ စ ‘‘တဏှံ ပဋိစ္စ ပရိယေသနာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၀၃) ဧဝံ ဝုတ္တာ သမုဒါစာရတဏှာ စာတိ ဣမေ ဒွေ ဓမ္မာ။ ဝဋ္ဋမူလသမုဒါစာရဝသေနာတိ ဝဋ္ဋမူလဝသေန စေဝ သမုဒါစာရဝသေန စ။ ဒွီဟိ ကောဋ္ဌာသေဟီတိ ဒွီဟိ ဘာဂေဟိ။ ဒွီဟိ အဝယဝေဟိ သမောသရန္တိ နိဗ္ဗတ္တနဝသေန သမံ ဝတ္တန္တိ ဣတောတိ သမောသရဏံ၊ ပစ္စယော၊ ဧကံ သမောသရဏံ ဧတာသန္တိ ဧကသမောသရဏာ။ ကေန ပန ဧကသမောသရဏာတိ အာဟ ‘‘ဝေဒနာယာ’’တိ။ ဒွေပိ ဟိ တဏှာ ဝေဒနာပစ္စယာ ဧဝါတိ။ တေနာဟ ‘‘ဝေဒနာပစ္စယေန ဧကပစ္စယာ’’တိ။ တတော တတော ဩသရိတွာ အာဂန္တွာ သမဝသနဋ္ဌာနံ ဩသရဏ သမောသရဏံ။ ဝေဒနာယ သမံ သဟ ဧကသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဩသရဏကပဝတ္တနကာ ဝေဒနာ သမောသရဏာတိ အာဟ ‘‘ဣဒံ သဟဇာတသမောသရဏံ နာမာ’’တိ။

၁၁၃။ သဗ္ဗေတိ ဥပ္ပတ္တိဒွါရဝသေန ဘိန္ဒိတွာ ဝုတ္တာ သဝိပါကဖဿာ ဧဝ ဝိညာဏာဒိ ဝေဒနာပရိယောသာနာ ဝိပါကဝိထီတိ ကတွာ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒကထာ နာမ ဝဋ္ဋကထာတိ အာဟ ‘‘ဌပေတွာ စတ္တာရော လောကုတ္တရဝိပါကဖဿေ’’တိ။ ဗဟုဓာတိ ဗဟုပ္ပကာရေန။ အယဉှိ ပဉ္စဒွါရေ စက္ခုပသာဒါဒိဝတ္ထုကာနံ ပဉ္စန္နံ ဝေဒနာနံ စက္ခုသမ္ဖဿာဒိကော ဖဿော သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကအာဟာရသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန အဋ္ဌဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ သေသာနံ ပန ဧကေကသ္မိံ ဒွါရေ သမ္ပဋိစ္ဆနသန္တီရဏတဒါရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တာနံ ကာမာဝစရဝိပါကဝေဒနာနံ စက္ခုသမ္ဖဿာဒိကော ဖဿော ဥပနိဿယဝသေန ဧကဓာဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ မနောဒွါရေပိ တဒါရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တာနံ ကာမာဝစရဝိပါကဝေဒနာနံ သဟဇာတမနောသမ္ဖဿော တထေဝ အဋ္ဌဓာ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တထာ ပဋိသန္ဓိဘဝင်္ဂစုတိဝသေန ပဝတ္တာနံ တေဘူမကဝိပါကဝေဒနာနံ။ ယာ ပန တာ မနောဒွါရေ တဒါရမ္မဏဝသေန ပဝတ္တာ ကာမာဝစရဝေဒနာ၊ တာသံ မနောဒွါရာဝဇ္ဇနသမ္ပယုတ္တော မနောသမ္ဖဿော ဥပနိဿယဝသေန ဧကဓာဝ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဧဝံ ဖဿော ဗဟုဓာ ဝေဒနာယ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၁၄။ ဝေဒနာဒီနန္တိ ဝေဒနာသညာသင်္ခါရဝိညာဏာနံ။ အသဒိသဘာဝါတိ အနုဘဝနသဉ္ဇာနနာဘိသင်္ခရဏဝိဇာနနဘာဝါ။ တေ ဟိ အညမညဝိဓုရေန ဝေဒယိတာဒိရူပေန အာကိရိယန္တိ ပညာယန္တီတိ အာကာရာတိ ဝုစ္စန္တိ။ တေယေဝါတိ ဝေဒနာဒီနံ တေ ဧဝ ဝေဒယိတာဒိအာကာရာ။ သာဓုကံ ဒဿိယမာနာတိ သက္ကစ္စံ ပစ္စက္ခတော ဝိယ ပကာသိယမာနာ။ တံ တံ လီနမတ္ထံ ဂမေန္တီတိ ‘‘အရူပဋ္ဌော အာရမ္မဏာဘိမုခနမနဋ္ဌော’’တိ ဧဝမာဒိကံ တံ တံ လီနံ အပါကဋမတ္ထံ ဂမေန္တိ ဉာပေန္တီတိ လိင်္ဂါနိ။ တဿ တဿ သဉ္ဇာနနဟေတုတောတိ တဿ တဿ အရူပဋ္ဌာဒိကဿ သလ္လက္ခဏဿ ကာရဏတ္တာ။ နိမီယန္တိ အနုမီယန္တိ ဧတေဟီတိ နိမိတ္တာနိ။ တထာ တထာ အရူပဘာဝါဒိပ္ပကာရေန၊ ဝေဒယိတာဒိပ္ပကာရေန စ ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗတော ကထေတဗ္ဗတော ဥဒ္ဒေသာ။ တသ္မာတိ ‘‘အသဒိသဘာဝါ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ကာရဏဘာဝေန ပစ္စာမသတိ။ ယသ္မာ ဝေဒနာဒီနံ အညမညအသဒိသဘာဝါ ယထာဝုတ္တေနတ္ထေန အာကာရာဒယော၊ တသ္မာ အယံ ဣဒါနိ ဝုစ္စမာနော ဧတ္ထ ပါဠိပဒေ အတ္ထော။

နာမသမူဟဿာတိ အာရမ္မဏာဘိမုခံ နမနဋ္ဌေန ‘‘နာမ’’န္တိ လဒ္ဓသမညဿ ဝေဒနာဒိစတုက္ခန္ဓသင်္ခါတဿ အရူပဓမ္မပုဉ္ဇဿ။ ပညတ္တီတိ ‘‘နာမကာယော အရူပကလာပေါ အရူပိနော ခန္ဓာ’’တိအာဒိကာ ပညာပနာ ဟောတိ။ စေတနာပဓာနတ္တာ သင်္ခါရက္ခန္ဓဓမ္မာနံ ‘‘သင်္ခါရာနံ စေတနာကာရေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ သုတ္တန္တဘာဇနီယေ သင်္ခါရက္ခန္ဓဝိဘဇနေ ‘‘ယာ စေတနာ သဉ္စေတနာ သဉ္စေတယိတတ္တ’’န္တိ (ဝိဘ။ ၂၄၉ အဘိဓမ္မဘာဇနီယေ) စေတနာဝ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ။ အသတီတိ အသန္တေသု။ ဝစနဝိပလ္လာသေန ဟိ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ စတ္တာရော ခန္ဓေ ဝတ္ထုံ ကတွာတိ ဝေဒနာ သညာ စိတ္တံ စေတနာဒယောတိ ဣမေ စတုက္ခန္ဓသညိတေ နိဿယပစ္စယဘူတေ ဓမ္မေ ဝတ္ထုံ ကတွာ။ အယဉ္စ နယော ပဉ္စဒွါရေပိ သမ္ဘဝတီတိ ‘‘မနောဒွါရေ’’တိ ဝိသေသိတံ။ အဓိဝစနသမ္ဖဿဝေဝစနောတိ အဓိဝစနမုခေန ပညတ္တိမုခေန ဂဟေတဗ္ဗတ္တာ ‘‘အဓိဝစနသမ္ဖဿော’’တိ လဒ္ဓနာမော။ သောတိ မနောသမ္ဖဿော။ ပဉ္စဝေါကာရေ စ ဟဒယဝတ္ထုံ နိဿာယ လဗ္ဘနတော ရူပကာယေ ပညာယတေဝ၊ အယံ ပန နယော ဣဓ န ဣစ္ဆိတော ဝေဒနာဒိပဋိက္ခေပဝသေန အသမ္ဘဝပရိယာယဿ ဇောတိတတ္တာတိ ‘‘ပဉ္စပသာဒေ ဝတ္ထုံ ကတွာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ န ဟိ ဝေဒနာသန္နိဿယေန ဝိနာ ပဉ္စပသာဒေ ဝတ္ထုံ ကတွာ မနောသမ္ဖဿဿ သမ္ဘဝေါ အတ္ထိ။ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနေ အသတိ အနုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနတော ဖလဿ ဥပ္ပတ္တိ နာမ ကဒါစိပိ နတ္ထီတိ ဣမမတ္ထံ ယထာဓိဂတဿ အတ္ထဿ နိဒဿနဝသေန ဒဿေန္တော ‘‘အမ္ဗရုက္ခေ’’တိအာဒိမာဟ ။ ရူပကာယတောတိ ကေဝလံ ရူပကာယတော။ တဿာတိ မနောသမ္ဖဿဿ။

ဝိရောဓိပစ္စယသန္နိပါတေ ဝိဘူတတရာ ဝိသဒိသုပ္ပတ္တိ၊ တသ္မိံ ဝါ သတိ အတ္တနော သန္တာနေ ဝိဇ္ဇမာနဿေဝ ဝိသဒိသုပ္ပတ္တိဟေတုဘာဝေါ ရုပ္ပနာကာရော။ သော ဧဝ ရုပ္ပနာကာရော ဝတ္ထုသပ္ပဋိဃာဒိကံ တံ တံ လီနမတ္ထံ ဂမေတီတိ လိင်္ဂံ။ တဿ တဿ သဉ္ဇာနနဟေတုတော နိမိတ္တံ။ တထာ တထာ ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗတော ဥဒ္ဒေသောတိ ဧဝမေတ္ထ အာကာရာဒယော အတ္ထတော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝတ္ထာရမ္မဏာနံ အညမညပဋိဟနနံ ပဋိဃော၊ တတော ပဋိဃတော ဇာတော ပဋိဃသမ္ဖဿော။ တေနာဟ ‘‘သပ္ပဋိဃ’’န္တိအာဒိ။ နာမကာယတောတိ ကေဝလံ နာမကာယတော။ တဿာတိ ပဋိဃသမ္ဖဿဿ။ သေသံ ပဌမပဉှေ ဝုတ္တနယမေဝ။

ဥဘယဝသေနာတိ နာမကာယော ရူပကာယောတိ ဥဘယသန္နိဿယဿ အဓိဝစနသမ္ဖဿော ပဋိဃသမ္ဖဿောတိ ဥဘယသမ္ဖဿဿ ဝသေန။

ဝိသုံ ဝိသုံ ပစ္စယံ ဒဿေတွာတိ ဗျတိရေကမုခေန ပစ္စေကံ နာမကာယရူပကာယသညိတံ ပစ္စယံ ဒဿေတွာ။ တေသန္တိ ဖဿာနံ။ အဝိသေသတောတိ ဝိသေသံ အကတွာ သာမညတော။ ဒဿေတုန္တိ ဗျတိရေကမုခေနေဝ ဒဿေတုံ။ ဧသေဝ ဟေတူတိ ဧသ ဆသုပိ ဒွါရေသု ပဝတ္တော နာမရူပသင်္ခါတော ဟေတု ယထာရဟံ ဒွိန္နမ္ပိ ဖဿာနံ။ ဣဒါနိ တံ ယထာရဟံ ပဝတ္တိံ ဝိဘဇိတွာ ဒဿေတုံ ‘‘စက္ခုဒွါရာဒီသု ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

သမ္ပယုတ္တကာခန္ဓာတိ ဖဿေန သမ္ပယုတ္တာ ဝေဒနာဒယော ခန္ဓာ။ အာဝဇ္ဇနဿာပိ သမ္ပယုတ္တက္ခန္ဓဂ္ဂဟဏေနေဝေတ္ထ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ တဒဝိနာဘာဝတော။ ပရတော မနောသမ္ဖဿေပိ ဧသေဝ နယော။ ပဉ္စဝိဓောပီတိ စက္ခုသမ္ဖဿာဒိဝသေန ပဉ္စဝိဓောပိ။ သော ဖဿောတိ ပဋိဃသမ္ဖဿော။ ဗဟုဓာတိ ဗဟုပ္ပကာရေန။ တထာ ဟိ ဝိပါကနာမံ ဝိပါကဿ အနေကဘေဒဿ မနောသမ္ဖဿဿ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန သတ္တဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ယံ ပနေတ္ထ အာဟာရကိစ္စံ၊ တံ အာဟာရပစ္စယဝသေန။ ယံ ဣန္ဒြိယကိစ္စံ၊ တံ ဣန္ဒြိယပစ္စယဝသေန ပစ္စယော ဟောတိ။ အဝိပါကံ ပန နာမံ အဝိပါကဿ မနောသမ္ဖဿဿ ဌပေတွာ ဝိပါကပစ္စယံ ဣတရေသံ ဝသေန ပစ္စယော ဟောတိ။ ရူပံ ပန စက္ခာယတနာဒိဘေဒံ စက္ခုသမ္ဖဿာဒိကဿ ပဉ္စဝိဓဿ ဖဿဿ နိဿယပုရေဇာတဣန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ဆဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ရူပါယတနာဒိဘေဒံ တဿ ပဉ္စဝိဓဿ အာရမ္မဏပုရေဇာတအတ္ထိအဝိဂတဝသေန စတုဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ မနောသမ္ဖဿဿ ပန တာနိ ရူပါယတနာဒီနိ၊ ဓမ္မာရမ္မဏဉ္စ တထာ စ အာရမ္မဏပစ္စယမတ္တေနေဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဝတ္ထုရူပံ ပန မနောသမ္ဖဿဿ နိဿယပုရေဇာတဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတဝသေန ပဉ္စဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဧဝံ နာမရူပံ အဿ ဖဿဿ ဗဟုဓာ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

၁၁၅။ ပဌမုပ္ပတ္တိယံ ဝိညာဏံ နာမရူပဿ ဝိသေသပစ္စယောတိ ဣမမတ္ထံ ဗျတိရေကမုခေန ဒဿေတုံ ပါဠိယံ ‘‘မာတုကုစ္ဆိမှိ န ဩက္ကမိဿထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဂဗ္ဘသေယျကပဋိသန္ဓိ ဟိ ဗာဟိရတော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမန္တဿ ဝိယ ဟောန္တီပိ အတ္ထတော ယထာပစ္စယံ ခန္ဓာနံ တတ္ထ ပဌမုပ္ပတ္တိယေဝ။ တေနာဟ ‘‘ပဝိသိတွာ…ပေ… န ဝတ္တိဿထာ’’တိ။ သုဒ္ဓန္တိ ကေဝလံ ဝိညာဏေန အမိဿိတံ ဝိရဟိတံ။ ‘‘အဝသေသ’’န္တိ ဣဒံ နာမာပေက္ခံ၊ တသ္မာ အဝသေသံ နာမရူပန္တိ ဣမံ ဝိညာဏံ ဌပေတွာ အဝသေသံ နာမရူပံ ဝါတိ အတ္ထော။ ပဋိသန္ဓိဝသေန ဩက္ကန္တန္တိ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဝသေန၊ မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမန္တဿ ဝါ ပဌမာဝယဝဘာဝေန ဩတိဏ္ဏံ။ ဝေါက္ကမိဿထာတိ သန္တတိဝိစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဥပဂမိဿထ၊ တံ ပန မရဏံ နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘စုတိဝသေနာ’’တိ။ အဿာတိ ဝိညာဏဿ၊ တဉ္စ ခေါ ဝိညာဏသာမညဝသေန ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘တဿေဝ စိတ္တဿ နိရောဓေနာ’’တိ၊ ပဋိသန္ဓိစိတ္တဿေဝ နိရောဓေနာတိ အတ္ထော။ တတောတိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တတော။ ပဋိသန္ဓိစိတ္တဿ၊ တတော ဒုတိယတတိယစိတ္တာနံ ဝါ နိရောဓေန စုတိ န ဟောတီတိ ဝုတ္တမတ္ထံ ယုတ္တိတော ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ပဋိသန္ဓိစိတ္တေန ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧတသ္မိံ အန္တရေတိ ဧတသ္မိံ သောဠသစိတ္တက္ခဏေ ကာလေ။ အန္တရာယော နတ္ထီတိ ဧတ္ထ ဒါရကဿ တာဝ မရဏန္တရာယော မာ ဟောတု တဒါ စုတိစိတ္တဿ အသမ္ဘဝတော၊ မာတု ပန ကထံ တဒါ မရဏန္တရာယာဘာဝေါတိ? တံ တံ ကာလံ အနတိက္ကမိတွာ တဒန္တရေယေဝ စဝနဓမ္မာယ ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏဿေဝ အသမ္ဘဝတော။ တေနာဟ ‘‘အယဉှိ အနောကာသော နာမာ’’တိ၊ စုတိယာတိ အဓိပ္ပာယော။

ပဋိသန္ဓိစိတ္တေန သဒ္ဓိံ သမုဋ္ဌိတရူပါနီတိ ဩက္ကန္တိက္ခဏေ ဥပ္ပန္နကမ္မဇရူပါနိ ဝဒတိ။ တာနိ ဟိ နိပ္ပရိယာယတော ပဋိသန္ဓိစိတ္တေန သဒ္ဓိံ သမုဋ္ဌိတရူပါနိ နာမ၊ န ဥတုသမုဋ္ဌာနာနိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တဿ ဥပ္ပာဒတော ပစ္ဆာ သမုဋ္ဌိတတ္တာ။ စိတ္တဇာဟာရဇာနံ ပန တဒါ အသမ္ဘဝေါ ဧဝ။ ယာနိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တေန သဒ္ဓိံ သမုဋ္ဌိတရူပါနိ၊ တာနိ တိဝိဓာနိ တဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ သမုဋ္ဌိတာနိ၊ ဌိတိက္ခဏေ သမုဋ္ဌိတာနိ၊ ဘင်္ဂက္ခဏေ သမုဋ္ဌိတာနီတိ။ တေသု ဥပ္ပာဒက္ခဏေ သမုဋ္ဌိတာနိ သတ္တရသမဿ ဘဝင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ဌိတိက္ခဏေ သမုဋ္ဌိတာနိ ဌိတိက္ခဏေ နိရုဇ္ဈန္တိ၊ ဘင်္ဂက္ခဏေ သမုဋ္ဌိတာနိ ဘင်္ဂက္ခဏေ နိရုဇ္ဈန္တိ။ တတ္ထ ‘‘ဘဉ္ဇမာနော ဓမ္မော ဘဉ္ဇမာနဿ ဓမ္မဿ ပစ္စယော ဟောတီ’’တိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ၊ ဥပ္ပာဒေ၊ ပန ဌိတိယဉ္စ န န သက္ကာတိ ‘‘သတ္တရသမဿ ဘဝင်္ဂဿ ဥပ္ပာဒက္ခဏေ၊ ဌိတိက္ခဏေ စ ဓရန္တာနံ ဝသေန တဿ ပစ္စယမ္ပိ ဒါတုံ န သက္ကောန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ရူပကာယူပတ္ထမ္ဘိတဿေဝ ဟိ နာမကာယဿ ပဉ္စဝေါကာရေ ပဝတ္တီတိ။ တေဟိ ရူပဓမ္မေဟိ တဿ စိတ္တဿ ဗလဝတရံ သန္ဓာယာဟ ‘‘သတ္တရသမဿ…ပေ… ပဝတ္တိ ပဝတ္တတီ’’တိ။ ပဝေဏီ ဃဋိယတီတိ အဋ္ဌစတ္တာလီသကမ္မဇဿ ရူပပဝေဏီ သမ္ဗန္ဓာ ဟုတွာ ပဝတ္တတိ။ ပဌမဉှိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တံ၊ တတော ယာဝ သောဠသမံ ဘဝင်္ဂစိတ္တံ၊ တေသု ဧကေကဿ ဥပ္ပာဒဌိတိဘင်္ဂဝသေန တယော တယော ခဏာ။ တတ္ထ ဧကေကဿ စိတ္တဿ တီသု တီသု ခဏေသု သမတိံသ သမတိံသ ကမ္မဇရူပါနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဣတိ သောဠသတိကာ အဋ္ဌစတ္တာလီသံ ဟောန္တိ။ ဧသ နယော တတော ပရေသုပိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘အဋ္ဌစတ္တာလီသကမ္မဇဿ ရူပပဝေဏီ သမ္ဗန္ဓာ ဟုတွာ ပဝတ္တတီ’’တိ။ သစေ ပန န သက္ကောန္တီတိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တေန သဒ္ဓိံ သမုဋ္ဌိတရူပါနိ သတ္တရသမဿ ဘဝင်္ဂဿ ပစ္စယံ ဒါတုံ သစေ န သက္ကောန္တိ။ ယဒိ ဟိ ပဋိသန္ဓိစိတ္တတော သတ္တရသမံ စုတိစိတ္တံ သိယာ၊ ပဋိသန္ဓိစိတ္တဿ ဌိတိဘင်္ဂက္ခဏေသုပိ ကမ္မဇရူပံ န ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ ပဂေဝ ဘဝင်္ဂစိတ္တက္ခဏေသု။ တထာ သတိ နတ္ထေဝ တဿ စိတ္တဿ ပစ္စယလာဘောတိ ပဝတ္တိ နပ္ပဝတ္တတိ၊ ပဝေဏီ န ဃဋိယတေဝ၊ အညဒတ္ထု ဝိစ္ဆိဇ္ဇတိ။ တေနာဟ ‘‘ဝေါက္ကမတိတိနာမ ဟောတီ’’တိအာဒိ။

ဣတ္ထတ္တာယာတိ ဣတ္ထံပကာရတာယ။ ယာဒိသော ဂဗ္ဘသေယျကဿ အတ္တဘာဝေါ၊ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ တဿ စ ပဉ္စက္ခန္ဓာ အနူနာ ဧဝ ဟောန္တီတိ အာဟ ‘‘ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏပဉ္စက္ခန္ဓဘာဝါယာ’’တိ။ ဥပစ္ဆိဇ္ဇိဿထာတိ သန္တာနဝိစ္ဆေဒေန ဝိစ္ဆိန္ဒေယျ။ သုဒ္ဓံ နာမရူပမေဝါတိ ဝိညာဏဝိရဟိတံ ကေဝလံ နာမရူပမေဝ။ အဝယဝါနံ ပါရိပူရိ ဝုဍ္ဎိ။ ထိရဘာဝပ္ပတ္တိ ဝိရူဠှိ။ မဟလ္လကဘာဝပ္ပတ္တိ ဝေပုလ္လံ။ တာနိ စ ယထာက္ကမံ ပဌမာဒိဝယဝသေန ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပဌမဝယဝသေနာ’’တိအာဒိ။ ဝါ-သဒ္ဒေါ အနိယမတ္ထော၊ တေန ဝဿသဟဿဒွယာဒီနံ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

ဝိညာဏမေဝါတိ နိယမဝစနံ၊ ဣတော ဗာဟိရကပ္ပိတဿ အတ္တနော၊ ဣဿရာဒီနဉ္စ ပဋိက္ခေပပဒံ၊ န အဝိဇ္ဇာဒိဖဿာဒိပဋိက္ခေပပဒံ ပဋိယောဂီနိဝတ္တနပဒတ္တာ အဝဓာရဏဿ။ တေနာဟ ‘‘ဧသေဝ ဟေတူ’’တိအာဒိ။ အယဉ္စ နယော ဟေဋ္ဌာပိ သဗ္ဗပဒေသု ယထာရဟံ ဝတ္တဗ္ဗော။ ဣဒါနိ ဝိညာဏမေဝ နာမရူပဿ ပဓာနကာရဏန္တိ ဣမမတ္ထံ ဩပမ္မဝသေန ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပစ္စေကံ ဝိယ သမုဒိတဿာပိ နာမရူပဿ ဝိညာဏေန ဝိနာ အတ္တကိစ္စာသမတ္ထတံ ဒဿေတုံ ‘‘တွံ နာမရူပံ နာမာ’’တိ ဧကဇ္ဈံ ဂဟဏံ။ ပုရေစာရိကေတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမေဝ။ ဝိညာဏဉှိ သဟဇာတဓမ္မာနံ ပုဗ္ဗင်္ဂမံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ’’တိ။ (ဓ။ ပ။ ၁၊ နေတ္တိ။ ၉၀၊ ၉၂၊ ပေဋကော။ ၁၃၊ ၈၃) ဗဟုဓာတိ အနေကပ္ပကာရေန ပစ္စယော ဟောတိ။

ကထံ? ဝိပါကနာမဿ ဟိ ပဋိသန္ဓိယံ အညံ ဝါ ဝိညာဏံ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကအာဟာရဣန္ဒြိယသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ နဝဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဝတ္ထုရူပဿ ပဋိသန္ဓိယံ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကအာဟာရဣန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ နဝဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ဌပေတွာ ပန ဝတ္ထုရူပံ သေသရူပဿ ဣမေသု နဝသု အညမညပစ္စယံ အပနေတွာ သေသေဟိ အဋ္ဌဟိ ပစ္စယေဟိ ပစ္စယော ဟောတိ။ အဘိသင်္ခါရဝိညာဏံ ပန အသညသတ္တရူပဿ၊ ပဉ္စဝေါကာရေ ဝါ ကမ္မဇဿ သုတ္တန္တိကပရိယာယတော ဥပနိဿယဝသေန ဧကဓာဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ အဝသေသဉှိ ပဌမဘဝင်္ဂတော ပဘုတိ သဗ္ဗမ္ပိ ဝိညာဏံ တဿ နာမရူပဿ ယထာရဟံ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရတော ပန ပစ္စယနယေ ဒဿိယမာနေ သဗ္ဗာပိ မဟာပကရဏကထာ အာနေတဗ္ဗာ ဟောတီတိ န ဝိတ္ထာရိတာ။ ကထံ ပနေတံ ပစ္စေတဗ္ဗံ ‘‘ပဋိသန္ဓိနာမရူပံ ဝိညာဏပစ္စယာ ဟောတီ’’တိ? သုတ္တတော၊ ယုတ္တိတော စ။ ပါဠိယဉှိ ‘‘စိတ္တာနုပရိဝတ္တိနော ဓမ္မာ’’တိအာဒိနာ (ဓ။ သ။ မာတိကာ ၆၂) နယေန ဗဟုဓာ ဝေဒနာဒီနံ ဝိညာဏပစ္စယတာ အာဂတာ။ ယုတ္တိတော ပန ဣဓ စိတ္တဇေန ရူပေန ဒိဋ္ဌေန အဒိဋ္ဌဿာပိ ရူပဿ ဝိညာဏံ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝိညာယတိ။ စိတ္တေဟိ ပသန္နေ၊ အပ္ပသန္နေ ဝါ တဒနုရူပါနိ ရူပါနိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာနိ ဒိဋ္ဌာနိ၊ ဒိဋ္ဌေန စ အဒိဋ္ဌဿ အနုမာနံ ဟောတီတိ။ ဣမိနာ ဣဓ ‘‘ဒိဋ္ဌေန စိတ္တဇရူပေန အဒိဋ္ဌဿာပိ ပဋိသန္ဓိရူပဿ ဝိညာဏံ ပစ္စယော ဟောတီ’’တိ ပစ္စေတဗ္ဗမေတံ ။ ကမ္မသမုဋ္ဌာနဿာပိ ဟိ ရူပဿ စိတ္တသမုဋ္ဌာနဿ ဝိယ ဝိညာဏပစ္စယတာ ပဋ္ဌာနေ အာဂတာတိ။

၁၁၆။ ဣဓ သမုဒယ-သဒ္ဒေါ သမုဒါယ-သဒ္ဒေါ ဝိယ သမူဟပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘ဒုက္ခရာသိသမ္ဘဝေါ’’တိ။ ဧကကောတိ အသဟာယော ရာဇပရိသာရဟိတော။ ပဿေယျာမ တေ ရာဇဘာဝံ အမှေဟိ ဝိနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ယထာရဟံ ပရိသံ ရဉ္ဇေတီတိ ဟိ ရာဇာ။ အတ္ထတောတိ အတ္ထသိဒ္ဓိတော အဝဒန္တမ္ပိ ဝဒတိ ဝိယ။ ‘‘ဟဒယဝတ္ထု’’န္တိ ဣမိနာဝ တန္နိဿယောပိ ဂဟိတော ဝါတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အာနန္တရိယဘာဝတော နိဿယနိဿယောပိ ‘‘နိဿယော’’ တွေဝ ဝုစ္စတီတိ။ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏံ နာမ ဘဝေယျာသိ၊ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ပဿေယျာမာ’’တိအာဒိ။ ဗဟုဓာတိ အနေကဓာ ပစ္စယော ဟောတိ။ ကထံ? နာမံ တာဝ ပဋိသန္ဓိယံ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပါကသမ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ သတ္တဓာ ဝိညာဏဿ ပစ္စယော ဟောတီတိ။ ကိဉ္စိ ပနေတ္ထ ဟေတုပစ္စယေန၊ ကိဉ္စိ အာဟာရပစ္စယေနာတိ ဧဝံ အညထာပိ ပစ္စယော ဟောတိ။ အဝိပါကံ ပန နာမံ ယထာဝုတ္တေသု ပစ္စယေသု ဌပေတွာ ဝိပါကပစ္စယံ ဣတရေဟိ ဆဟိ ပစ္စယေဟိ ပစ္စယော ဟောတိ။ ကိဉ္စိ ပနေတ္ထ ဟေတုပစ္စယေန၊ ကိဉ္စိ အာဟာရပစ္စယေနာတိ အညထာပိ ပစ္စယော ဟောတိ၊ တဉ္စ ခေါ ပဝတ္တိယံယေဝ၊ န ပဋိသန္ဓိယံ။ ရူပတော ပန ဟဒယဝတ္ထု ပဋိသန္ဓိယံ ဝိညာဏဿ သဟဇာတအညမညနိဿယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိ အဝိဂတပစ္စယေဟိ ဆဓာဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ ပဝတ္တိယံ ပန သဟဇာတအညမညပစ္စယဝဇ္ဇိတေဟိ ပဉ္စဟိ ပုရေဇာတပစ္စယေန သဟ တေဟေဝ ပစ္စယေဟိ ပစ္စယော ဟောတိ။ စက္ခာယတနာဒိဘေဒံ ပန ပဉ္စဝိဓမ္ပိ ရူပံ ယထာက္ကမံ စက္ခုဝိညာဏာဒိဘေဒဿ ဝိညာဏဿ နိဿယပုရေဇာတဣန္ဒြိယဝိပ္ပယုတ္တအတ္ထိအဝိဂတပစ္စယေဟိ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဧဝံ နာမရူပံ ဝိညာဏဿ ဗဟုဓာ ပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

ယွာယမနုက္ကမေန ဝိညာဏဿ နာမရူပံ၊ ပဋိသန္ဓိနာမရူပဿ ၊ စ ဝိညာဏံ ပတိ ပစ္စယဘာဝေါ၊ သော ကဒါစိ ဝိညာဏဿ သာတိသယော၊ ကဒါစိ နာမရူပဿ၊ ကဒါစိ ဥဘိန္နံ သဒိသောတိ တိဝိဓောပိ သော ‘‘ဧတ္တာဝတာ’’တိ ပဒေန ဧကဇ္ဈံ ဂဟိတောတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဝိညာဏေ…ပေ… ပဝတ္တေသူ’’တိ ဝတွာ ပုန ယမိဒမ္ပိ ဝိညာဏံ နာမရူပသညိတာနံ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ အညမညနိဿယေန ပဝတ္တာနံ ဧတ္တကေန သဗ္ဗာ သံသာရဝဋ္ဋပ္ပဝတ္တီတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဧတ္တကေန…ပေ… ပဋိသန္ဓိယော’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ဧတ္တကေနာတိ ဧတ္တကေနေဝ၊ န ဣတော အညေန ကေနစိ ကာရကဝေဒကသဘာဝေန အတ္တနာ၊ ဣဿရာဒိနာ ဝါတိ အတ္ထော။ အန္တောဂဓာဝဓာရဏဉှေတံ ပဒံ။

ဝစနမတ္တမေဝအဓိကိစ္စာတိ ဒါသာဒီသု သိရိဝဍ္ဎကာဒိ-သဒ္ဒါ ဝိယ အတထတ္တာ ဝစနမတ္တမေဝ အဓိကာရံ ကတွာ ပဝတ္တဿ။ တေနာဟ ‘‘အတ္ထံ အဒိသွာ’’တိ။ ဝေါဟာရဿာတိ ဝေါဟရဏမတ္တဿ။ ပထောတိ ပဝတ္တိမဂ္ဂေါ ပဝတ္တိယာ ဝိသယော။ ယသ္မာ သရဏကိရိယာဝသေန ပုဂ္ဂလော ‘‘သတော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သမ္ပဇာနနကိရိယာဝသေန ‘‘သမ္ပဇာနော’’တိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ကာရဏာပဒေသဝသေနာ’’တိ။ ကာရဏံ နိဒ္ဓါရေတွာ ဥတ္တိ နိရုတ္တီတိ။ ဧကမေဝ အတ္ထံ ‘‘ပဏ္ဍိတော’’တိအာဒိနာ ပကာရတော ဉာပနတော ‘‘ပညတ္တီ’’တိ ဝဒန္တိ။ သော ဧဝ ဟိ ‘‘ပဏ္ဍိတော’’တိ စ ‘‘ဗျတ္တော’’တိ စ ‘‘မေဓာဝီ’’တိ စ ပညာပီယတီတိ။ ပဏ္ဍိစ္စပ္ပကာရတော ပန ပဏ္ဍိတော၊ ဝေယျတ္တိယပ္ပကာရတော ဗျတ္တောတိ ပညာပီယတီတိ ဧဝံ ပကာရတော ပညာပနတော ပညတ္တိ။ ယသ္မာ ဣဓ အဓိဝစနနိရုတ္တိပညတ္တိပဒါနိ သမာနတ္ထာနိ။ သဗ္ဗဉ္စ ဝစနံ အဓိဝစနာဒိဘာဝံ ဘဇတိ၊ တသ္မာ ကေသုစိ ဝစနဝိသေသေသု ဝိသေသေန ပဝတ္တေဟိ အဓိဝစနာဒိသဒ္ဒေဟိ သဗ္ဗာနိ ဝစနာနိ ပညတ္တိအတ္ထပ္ပကာသနသာမညေန ဝုတ္တာနီတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေန အယမတ္ထယောဇနာ ကတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

အထ ဝါ အဓိ-သဒ္ဒေါ ဥပရိဘာဝေ၊ ဥပရိ ဝစနံ အဓိဝစနံ။ ကဿ ဥပရိ? ပကာသေတဗ္ဗဿ အတ္ထဿာတိ ပါကဋော ယမတ္ထော။ အဓီနံ ဝါ ဝစနံ အဓိဝစနံ။ ကေန အဓီနံ? အတ္ထေန။ တထာ တံတံအတ္ထပ္ပကာသေန နိစ္ဆိတံ၊ နိယတံ ဝါ ဝစနံ နိရုတ္တိ။ ပထဝီဓာတုပုရိသာဒိတံတံပကာရေန ဉာပနတော ပညတ္တီတိ ဧဝံ အဓိဝစနာဒိပဒါနံ သဗ္ဗဝစနေသု ပဝတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ အညထာ သိရိဝဍ္ဎကဓနဝဍ္ဎကပ္ပကာရာနမေဝ နိရုတ္တိတာ၊ ‘‘ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော’’တိ ဧဝံ ပကာရာနမေဝ ဧကမေဝ အတ္ထံ တေန တေန ပကာရေန ဉာပေန္တာနံ ပညတ္တိတာ စ အာပဇ္ဇေယျာတိ။ ဧဝံ တီဟိပိ နာမေဟိ ဝုတ္တဿ ဝေါဟာရဿ ပဝတ္တိမဂ္ဂေါပိ သဟ ဝိညာဏေန နာမရူပန္တိ ဧတ္တာဝတာဝ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ တေနာဟ ‘‘ဣတီ’’တိအာဒိ။ ပညာယ အဝစရိတဗ္ဗန္တိ ပညာယ ပဝတ္တိတဗ္ဗံ၊ ဉေယျန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဇာနိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဝဋ္ဋန္တိ ကိလေသဝဋ္ဋံ၊ ကမ္မဝဋ္ဋံ၊ ဝိပါကဝဋ္ဋန္တိ တိဝိဓမ္ပိ ဝဋ္ဋံ။ ဝတ္တတီတိ ပဝတ္တတိ။ တယိဒံ ‘‘ဇာယေထာ’’တိအာဒိနာ ပဉ္စဟိ ပဒေဟိ ဝုတ္တဿ အတ္ထဿ နိဂမနဝသေန ဝုတ္တံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဣတ္ထီတိပုရိသာတိအာဒီနမ္ပိ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ နာမပညတ္တတ္ထာယာတိ ခန္ဓာဒိဖဿာဒိသတ္တာဒိဣတ္ထာဒိနာမဿ ပညာပနတ္ထာယ။ ဝတ္ထုပိ ဧတ္တာဝတာဝ။ တေနာဟ ‘‘ခန္ဓပဉ္စကမ္ပိ ဧတ္တာဝတာဝ ပညာယတီ’’တိ။ ဧတ္တာဝတာ ဧတ္တကေန၊ သဟ ဝိညာဏေန နာမရူပပ္ပဝတ္တိယာတိ အတ္ထော။

အတ္တပညတ္တိဝဏ္ဏနာ

၁၁၇။ အနုသန္ဓိယတိ ဧတေနာတိ အနုသန္ဓိ၊ ဟေဋ္ဌာ အာဂတဒေသနာယ အနုသန္ဓာနဝသေန ပဝတ္တာ ဥပရိဒေသနာ၊ သာ ပဌမပဒဿ ဒဿိတာ၊ ဣဒါနိ ဒုတိယပဒဿ ဒဿေတဗ္ဗာတိ တမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣတိ ဘဂဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ ရူပိန္တိ ရူပဝန္တံ။ ပရိတ္တန္တိ န ဝိပုလံ၊ အပ္ပကန္တိ အတ္ထော။ ယသ္မာ အတ္တာ နာမ ကောစိ ပရမတ္ထတော နတ္ထိ။ ကေဝလံ ပန ဒိဋ္ဌိဂတိကာနံ ပရိကပ္ပိတမတ္တံ ၊ တသ္မာ ယတ္ထ နေသံ အတ္တသညာ၊ ယထာ စဿ ရူပိဘာဝါဒိပရိကပ္ပနာ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ယော’’တိအာဒိမာဟ။ ရူပိံ ပရိတ္တန္တိ အတ္တနော ဥပဋ္ဌိတကသိဏရူပဝသေန ရူပိံ၊ တဿ အဝဍ္ဎိတဘာဝေန ပရိတ္တံ။ ပညပေတိ နီလကသိဏာဒိဝသေန နာနာကသိဏလာဘီ။ တန္တိ အတ္တာနံ ။ အနန္တန္တိ ကသိဏနိမိတ္တဿ အပ္ပမာဏတာယ ပရိစ္ဆေဒဿ အနုပဋ္ဌာနတော အန္တရဟိတံ။ ဥဂ္ဃာဋေတွာတိ ဘာဝနာယ အပနေတွာ။ နိမိတ္တဖုဋ္ဌောကာသန္တိ တေန ကသိဏနိမိတ္တေန ဖုဋ္ဌပ္ပဒေသံ။ တေသူတိ စတူသု အရူပက္ခန္ဓေသု။ ဝိညာဏမတ္တမေဝါတိ ‘‘ဝိညာဏမယော အတ္တာ’’တိ ဧဝံဝါဒီ။

၁၁၈။ ‘‘ဧတရဟီ’’တိ သာဝဓာရဏမိဒံ ပဒန္တိ တဒတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒါနေဝါ’’တိ ဝတွာ အဝဓာရဏေန နိဝတ္တိတမတ္ထံ အာဟ ‘‘န ဣတော ပရ’’န္တိ။ တတ္ထ တတ္ထေဝ သတ္တာ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တီတိ ဥစ္ဆေဒဝါဒီ၊ တေနာဟ ‘‘ဥစ္ဆေဒဝသေနေတံ ဝုတ္တ’’န္တိ။ ဘာဝိန္တိ သဗ္ဗံ သဒါ ဘာဝိံ အဝိနဿနကံ။ တေနာဟ ‘‘သဿတဝသေနေတံ ဝုတ္တ’’န္တိ။ အတထာသဘာဝန္တိ ယထာ ပရဝါဒီ ဝဒန္တိ၊ န တထာ သဘာဝံ။ တထဘာဝါယာတိ ဥစ္ဆေဒဘာဝါယ ဝါ သဿတဘာဝါယ ဝါ။ အနိယမဝစနဉှေတံ ဝုတ္တံ သာမညဇောတနာဝသေန။ သမ္ပာဒေဿာမီတိ တထဘာဝံ အဿ သမ္ပန္နံ ကတွာ ဒဿယိဿာမိ၊ ပတိဋ္ဌာပေဿာမီတိ အတ္ထော။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ ‘‘သဿတဝါဒဉ္စ ဇာနာပေတွာ’’တိအာဒိ။ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၂။၁၁၈) ဣမိနာတိ ‘‘အတထံ ဝါ ပနာ’’တိအာဒိ ဝစနေန၊ အနုစ္ဆေဒသဘာဝမ္ပိ သမာနံ သဿတဝါဒိနော မတိဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥပကပ္ပေဿာမီတိ ဥပေစ္စ သမတ္ထယိဿာမိ။

ဧဝံ သမာနန္တိ ဧဝံ ဘူတံ သမာနံ။ ရူပကသိဏဇ္ဈာနံ ရူပံ ဥတ္တရပဒလောပေန၊ အဓိဂမနဝသေန တံ ဧတဿ အတ္ထီတိ ရူပီတိ အာဟ ‘‘ရူပိန္တိ ရူပကသိဏလာဘိ’’န္တိ။ ပရိတ္တတ္တာနုဒိဋ္ဌီတိ ဧတ္ထ ရူပီ-သဒ္ဒေါပိအာဝုတ္တိအာဒိနယေန အာနေတွာ ဝတ္တဗ္ဗော၊ ရူပီဘာဝမ္ပိ ဟိ သော ဒိဋ္ဌိဂတိကော ပရိတ္တဘာဝံ ဝိယ အတ္တနော အဘိနိဝိဿ ဌိတောတိ။ အရူပိန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ‘‘ပတ္တပလာသဗဟုလဂစ္ဆသင်္ခေပေန ဃနဂဟနဇဋာဝိတာနာ နာတိဒီဃသန္တာနာ ဝလ္လိ၊ တဗ္ဗိပရီတာ လတာ’’တိ ဝဒန္တိ။ အပ္ပဟီနဋ္ဌေနာတိ မဂ္ဂေန အသမုစ္ဆိန္နဘာဝေန။ ကာရဏလာဘေ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇနာရဟတာ အနုသယနဋ္ဌော။

အရူပကသိဏံ နာမ ကသိဏုဂ္ဃာဋိံ အာကာသံ၊ န ပရိစ္ဆိန္နာကာသကသိဏံ။ ‘‘ဥဘယမ္ပိ အရူပကသိဏမေဝါ’’တိ ကေစိ။ အရူပက္ခန္ဓဂေါစရံ ဝါတိ ဝေဒနာဒယော အရူပက္ခန္ဓာ ‘‘အတ္တာ’’တိ အဘိနိဝေသဿ ဂေါစရော ဧတဿာတိ အရူပက္ခန္ဓဂေါစရော၊ ဒိဋ္ဌိဂတိကော၊ တံ အရူပက္ခန္ဓဂေါစရံ။ ဝါ-သဒ္ဒေါ ဝုတ္တဝိကပ္ပတ္ထော။ သဒ္ဒယောဇနာ ပန အရူပံ အရူပက္ခန္ဓာ ဂေါစရဘူတာ ဧတဿ အတ္ထီတိ အရူပီ၊ တံ အရူပိံ။ လာဘိနော စတ္တာရောတိ ရူပကသိဏာဒိလာဘဝသေန တံ တံ ဒိဋ္ဌိဝါဒံ သယမေဝ ပရိကပ္ပေတွာ တံ အာဒါယ ပဂ္ဂယှ ပညာပနကာ စတ္တာရော ဒိဋ္ဌိဂတိကာ။ တေသံ အန္တေဝါသိကာတိ တေသံ လာဘီနံ ဝါဒံ ပစ္စက္ခတော၊ ပရမ္ပရာယ စ ဥဂ္ဂဟေတွာ တထေဝ နံ ခမိတွာ ရောစေတွာ ပညာပနကာ စတ္တာရော။ တက္ကိကာ စတ္တာရောတိ ကသိဏဇ္ဈာနဿ အလာဘိနော ကေဝလံ တက္ကနဝသေနေဝ ယထာဝုတ္တေ စတ္တာရော ဒိဋ္ဌိဝါဒေ သယမေဝ အဘိနိဝိဿ ပဂ္ဂယှ ဌိတာ စတ္တာရော။ တေသံ အန္တေဝါသိကာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။

နအတ္တပညတ္တိဝဏ္ဏနာ

၁၁၉။ အာရဒ္ဓဝိပဿကောပီတိ သမ္ပရာယိကဝိပဿကောပိ၊ တေန ဗလဝဝိပဿနာယ ဌိတံ ပုဂ္ဂလံ ဒဿေတိ။ န ပညပေတိ ဧဝ အဗဟုဿုတော ပီတိ အဓိပ္ပာယော။ တာဒိသော ဟိ ဝိပဿနာယ အာနုဘာဝေါ။ သာသနိကောပိ ဈာနာဘိညာလာဘီ ‘‘န ပညပေတီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗောတိ သော ဣဓ န ဥဒ္ဓဋော။ ဣဒါနိ နေသံ အပညာပနေ ကာရဏံ ဒဿေတိ ‘‘ဧတေသဉှီ’’တိအာဒိနာ။ ဣစ္စေဝ ဉာဏံ ဟောတိ၊ န ဝိပရီတဂ္ဂါဟော တဿ ကာရဏဿ ဒူရသမုဿာရိတတ္တာ။ အရူပက္ခန္ဓာ ဣစ္စေဝ ဉာဏံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။

အတ္တသမနုပဿနာဝဏ္ဏနာ

၁၂၁။ ဒိဋ္ဌိဝသေန သမနုပဿိတွာ၊ န ဉာဏဝသေန။ သာ စ သမနုပဿနာ အတ္ထတော ဒိဋ္ဌိဒဿနဝသေန။

‘‘ဝေဒနံ အတ္တတော သမနုပဿတီ’’တိ ဧဝံ အာဂတာ ဝေဒနာက္ခန္ဓဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ။ ဣဋ္ဌာဒိဘေဒံ အာရမ္မဏံ န ပဋိသံဝေဒေတီတိ အပ္ပဋိသံဝေဒနောတိ ဝေဒကဘာဝပဋိက္ခေပမုခေန သဉ္ဇာနနာဒိဘာဝေါပိ ပဋိက္ခိတ္တော ဟောတိ တဒဝိနာဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘ဣမိနာ ရူပက္ခန္ဓဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ကထိတာ’’တိ။ ‘‘အတ္တာ မေ ဝေဒိယတီ’’တိ ဣမိနာ အပ္ပဋိသံဝေဒနတ္တံ ပဋိက္ခိပတိ။ တေနာဟ ‘‘နောပိ အပ္ပဋိသံဝေဒနော’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာဓမ္မော’’တိ ပန ဣမိနာ ‘‘ဝေဒနာ မေ အတ္တာ’’တိ ဣမံ ဝါဒံ ပဋိက္ခိပတိ။ ဝေဒနာသင်္ခါတော ဓမ္မော ဧတဿ အတ္ထီတိ ဟိ ဝေဒနာဓမ္မောတိ ဝေဒနာယ သမန္နာဂတဘာဝံ တဿ ပဋိဇာနာတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧတဿ စ ဝေဒနာဓမ္မော အဝိပ္ပယုတ္တသဘာဝေါ’’တိ။ သညာသင်္ခါရဝိညာဏက္ခန္ဓဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ကထိတာတိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘ဝေဒနာသမ္ပယုတ္တတ္တာ ဝေဒိယတီ’’တိ တံသမ္ပယောဂတော တံကိစ္စကတမာဟ ယထာ စေတနာယောဂတော စေတနော ပုရိသောတိ။ သဗ္ဗေသမ္ပိ တံ သာရမ္မဏဓမ္မာနံ အာရမ္မဏာနုဘဝနံ လဗ္ဘတေဝ၊ တဉ္စ ခေါ ဧကဒေသတော ဖုဋ္ဌတာမတ္တတော ၊ ဝေဒနာယ ပန ဝိဿဝိတာယ သာမိဘာဝေန အာရမ္မဏရသာနုဘဝနန္တိ။ တဿာ ဝသေန သညာဒယောပိ တံသမ္ပယုတ္တတ္တာ ‘‘ဝေဒိယတီ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ အဋ္ဌသာလိနိယံ ‘‘အာရမ္မဏရသာနုဘဝနဋ္ဌာနံ ပတွာ သေသသမ္ပယုတ္တဓမ္မာ ဧကဒေသမတ္တကမေဝ အနုဘဝန္တီ’’တိ၊ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁ ဓမ္မုဒ္ဒေသကထာ) ရာဇသူဒနိဒဿနေန ဝါယမတ္ထော တတ္ထ ဝိဘာဝိတော ဧဝ။ ဧတဿာတိ သညာဒိက္ခန္ဓတ္တယဿ။ ‘‘အဝိပ္ပယုတ္တသဘာဝေါ’’တိ ဣမိနာ အဝိသံယောဂဇနိတံ ကဉ္စိ ဝိသေသံ ဌာနံ ဒီပေတိ။

၁၂၂။ တတ္ထာတိ တေသု ဝါရေသု။ တီသု ဒိဋ္ဌိဂတိကေသူတိ ‘‘ဝေဒနာ မေ အတ္တာ’’တိ၊ ‘‘အပ္ပဋိသံဝေဒနော မေ အတ္တာ’’တိ၊ ‘‘ဝေဒနာဓမ္မော မေ အတ္တာ’’တိ စ ဧဝံဝါဒေသု တီသု ဒိဋ္ဌိဂတိကေသု။ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ ဘိန္နသဘာဝတ္တာ သုခံ ဝေဒနံ ‘‘အတ္တာ’’တိ သမနုပဿတော ဒုက္ခံ၊ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ ဝေဒနံ ‘‘အတ္တာ’’တိ သမနုပဿနာ န ယုတ္တာ။ ဧဝံ သေသဒွယေ ပီတိ အာဟ ‘‘ယော ယော ယံ ယံ ဝေဒနံ အတ္တာတိ သမနုပဿတီ’’တိ။

၁၂၃။ ‘‘ဟုတွာ အဘာဝတော’’တိ ဣမိနာ ဥဒယဗ္ဗယဝန္တတာယ အနိစ္စာတိ ဒဿေတိ၊ ‘‘တေဟိ တေဟီ’’တိအာဒိနာ အနေကကာရဏသင်္ခတတ္တာ သင်္ခတာတိ။ တံ တံ ပစ္စယန္တိ ‘‘ဣန္ဒြိယံ၊ အာရမ္မဏံ၊ ဝိညာဏံ၊ သုခ၊ ဝေဒနီယော ဖဿော’’တိ ဧဝံ အာဒိကံ တံ တံ အတ္တနော ကာရဏံ ပဋိစ္စ နိဿာယ သမ္မာ သဿတာဒိဘာဝဿ၊ ဥစ္ဆေဒါဒိဘာဝဿ စ အဘာဝေန ဉာယေန သမကာရဏေန သဒိသကာရဏေန အနုရူပကာရဏေန ဥပ္ပန္နာ။ ခယသဘာဝါတိ ခယဓမ္မာ၊ ဝယသဘာဝါတိ ဝယဓမ္မာ ဝိရဇ္ဇနသဘာဝါတိ ဝိရာဂဓမ္မာ၊ နိရုဇ္ဈနသဘာဝါတိ နိရောဓဓမ္မာ၊ စတူဟိပိ ပဒေဟိ ဝေဒနာယ ဘင်္ဂဘာဝမေဝ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘ခယောတိ…ပေ… ခယဓမ္မာတိအာဒိ ဝုတ္တ’’န္တိ။

ဝိဂတောတိ သဘာဝဝိဂမေန ဝိဂတော။ ဧကဿေဝါတိ ဧကဿေဝ ဒိဋ္ဌိဂတိကဿ။ တီသုပိ ကာလေသူတိ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ ပဝတ္တိကာလေသု။ ဧသော မေ အတ္တာတိ ‘‘ဧသော သုခဝေဒနာသဘာဝေါ၊ ဒုက္ခအဒုက္ခမသုခဝေဒနာသဘာဝေါ မေ အတ္တာ’’တိ ကိံ ပန ဟောတီ၊ ဧကဿေဝ ဘိန္နသဘာဝတံ အနုမ္မတ္တကော ကထံ ပစ္စေတီတိ အဓိပ္ပာယေန ပုစ္ဆတိ။ ဣတရော ဧဝမ္ပိ တဿ န ဟောတိ ယေဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘ကိံ ပန န ဘဝိဿတီ’’တိအာဒိမာဟ။ ဝိသေသေနာတိ သုခါဒိဝိဘာဂေန။ သုခဉ္စ ဒုက္ခဉ္စာတိ ဧတ္ထ စ-သဒ္ဒေန အဒုက္ခမသုခံ သင်္ဂဏှာတိ၊ သုခသင်္ဂဟမေဝ ဝါ တေန ကတံ သန္တသုခုမဘာဝတော။ အဝိသေသေနာတိ အဝိဘာဂေန ဝေဒနာသာမညေန။ ဝေါကိဏ္ဏန္တိ သုခါဒိဘေဒေန ဝေါမိဿကံ။ တံ တိဝိဓမ္ပိ ဝေဒနံ ဧသ ဒိဋ္ဌိဂတိကော ဧကဇ္ဈံ ဂဟေတွာ အတ္တာတိ သမနုပဿတိ။ ဧကက္ခဏေ စ ဗဟူနံ ဝေဒနာနံ ဥပ္ပာဒေါ အာပဇ္ဇတိ အဝိသေသေန ဝေဒနာသဘာဝတ္တာ။ အတ္တနော ဟိ တသ္မိံ သတိ သဒါ သဗ္ဗဝေဒနာပဝတ္တိပ္ပသင်္ဂတော ဒိဋ္ဌိဂတိကော အဂတိယာ ဧကက္ခဏေပိ ဗဟူနမ္ပိ ဝေဒနာနံ ဥပ္ပတ္တိံ ပဋိဇာနေယျာတိ တဿ အဝသရံ အဒေန္တော ‘‘န ဧကက္ခဏေ ဗဟူနံ ဝေဒနာနံ ဥပ္ပတ္တိ အတ္ထီ’’တိ အာဟ၊ ပစ္စက္ခဝိရုဒ္ဓမေတန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဧတေန ပေတံ နက္ခမတီတိ ဧတေန ဝိရုဒ္ဓတ္တသာဓနေနပိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အတ္တနော အဘာဝေနပိ ပဏ္ဍိတာနံ န ရုစ္စတိ၊ ဧတံ ဒဿနံ ဓီရာ နက္ခမန္တီတိ အတ္ထော။

၁၂၄။ ဣန္ဒြိယဗဒ္ဓေပိ ရူပပ္ပဗန္ဓေ ဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရဝသေန ကာစိ ကိရိယာ နာမ လဗ္ဘတီတိ သုဒ္ဓရူပက္ခန္ဓေပိ ယတ္ထ ကဒါစိ ဝါယောဓာတုဝိပ္ဖာရော လဗ္ဘတိ၊ တမေဝ နိဒဿနဘာဝေန ဂဏှန္တော ‘‘တာလဝဏ္ဋေ ဝါ ဝါတပါနေ ဝါ’’တိ အာဟ။ ဝေဒနာဓမ္မေသူတိ ဝေဒနာဓမ္မဝန္တေသု။ ‘‘အဟမသ္မီ’’တိ ဣမိနာ တယောပိ ခန္ဓေ ဧကဇ္ဈံ ဂဟေတွာ အဟံကာရဿ ဥပ္ပဇ္ဇနာကာရော ဝုတ္တောတိ။ ‘‘အယမဟမသ္မီ’’တိ ပန ဣမိနာ တတ္ထ ဧကံ ဧကံ ဂဟေတွာ အဟံကာရဿ ဥပ္ပဇ္ဇနာကာရော ဝုတ္တော။ တေနာဟ ‘‘ဧကဓမ္မောပီ’’တိအာဒိ ။ တန္တိ ‘‘အဟမသ္မီ’’တိ အဟံကာရုပ္ပတ္တိံ။ သာ ဟိ စတုက္ခန္ဓနိရောဓေန အနုပလဗ္ဘမာနသန္နိဿယာ သသဝိသာဏတိခိဏတာ ဝိယ န ဘဝေယျာဝါတိ။

ဧတ္တာဝတာတိ ‘‘ကိတ္တာဝတာ စ အာနန္ဒာ’’တိအာဒိနာ ‘‘တန္တာကုလကဇာတာ’’တိ ပဒဿ အနုသန္ဓိဒဿနဝသေန ပဝတ္တေန ဧတ္တကေန ဒေသနာဓမ္မေန။ ကာမံ ဟေဋ္ဌာပိ ဝဋ္ဋကထာဝ ကထိတာ၊ ဣဓ ပန ဒိဋ္ဌိဂတိကဿ ဝဋ္ဋတော သီသုက္ခိပနာသမတ္ထတာဝိဘာဝနဝသေန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ မဟာသာဝဇ္ဇဘာဝဒီပနိယကထာ ပကာသိတာတိ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝဋ္ဋကထာ ကထိတာ’’တိ အာဟ။ နနု ဝဋ္ဋမူလံ အဝိဇ္ဇာ တဏှာ၊ တာ အနာမသိတွာ တတော အညထာ ကသ္မာ ဣဓ ဝဋ္ဋကထာ ကထိတာတိ အာဟ ‘‘ဘဂဝါဟီ’’တိအာဒိ။ အဝိဇ္ဇာသီသေနာတိ အဝိဇ္ဇံ ဥတ္တမင်္ဂံ ကတွာ၊ အဝိဇ္ဇာမုခေနာတိ အတ္ထော။ ကောဋိ န ပညာယတီတိ ‘‘အသုကဿ နာမ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ၊ စက္ကဝတ္တိနော ဝါ ကာလေ အဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ၊ န တတော ပုဗ္ဗေ အတ္ထီ’’တိ အဝိဇ္ဇာယ အာဒိ မရိယာဒါ အပ္ပဋိဟတဿ မမ သဗ္ဗညုတညာဏဿာပိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ဧဝါတိ အတ္ထော။ အယံ ပစ္စယော ဣဒပ္ပစ္စယော၊ တသ္မာ ဣဒပ္ပစ္စယာ၊ ဣမသ္မာ အာသဝါဒိကာရဏာတိ အတ္ထော။ ဘဝတဏှာယာတိ ဘဝသံယောဇနဘူတာယ တဏှာယ။ ဘဝဒိဋ္ဌိယာတိ သဿတဒိဋ္ဌိယာ။ ‘‘တတ္ထ တတ္ထ ဥပပဇ္ဇန္တော’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဣတော ဧတ္ထ ဧတ္တော ဣဓာ’’တိ ဧဝံ အပရိယန္တံ အပရာပရုပ္ပတ္တိံ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘မဟာသမုဒ္ဒေ’’တိအာဒိ။

၁၂၆။ ပစ္စယာကာရမူဠှဿာတိ ဘူတကထနမေတံ၊ န ဝိသေသနံ။ သဗ္ဗောပိ ဟိ ဒိဋ္ဌိဂတိကော ပစ္စယာကာရမူဠှော ဧဝါတိ။ ဝိဝဋ္ဋံ ကထေန္တောတိ ဝဋ္ဋတော ဝိနိမုတ္တတ္တာ ဝိဝဋ္ဋံ၊ ဝိမောက္ခော၊ တံ ကထေန္တော ။ ကာရကဿာတိ သတ္ထုဩဝါဒကာရကဿ၊ သမ္မာပဋိပဇ္ဇန္တဿာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘သတိပဋ္ဌာနဝိဟာရိနော’’တိ။ သော ဟိ ဝေဒနာနုပဿနာယ၊ ဓမ္မာနုပဿနာယ စ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ‘‘နေဝ ဝေဒနံ အတ္တာနံ သမနုပဿတီ’’တိအာဒိနာ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧဝရူပေါ ဟီ’’တိအာဒိ။ သဗ္ဗဓမ္မေသူတိ သဗ္ဗေသု တေဘူမကဓမ္မေသု။ တေ ဟိ သမ္မသနီယာ။ န အညန္တိ ဝေဒနာယ အညံ သညာဒိဓမ္မံ အတ္တာနံ န သမနုပဿတီတိ။ ‘‘ခန္ဓလောကာဒယော’’တိ ရူပါဒိဓမ္မာ ဧဝ ဝုစ္စန္တိ၊ တေသံ သမူဟောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ရူပါဒီသု ဓမ္မေသူ’’တိ ဝုတ္တံ။ န ဥပါဒိယတိ ဒိဋ္ဌိတဏှာဂါဟဝသေန။ ‘‘သေယျောဟမသ္မီ’’တိအာဒိနာ (သံ။ နိ။ ၄။၁၀၈၊ မဟာနိ။ ၂၁၊ ၁၇၈၊ ဓ။ သ။ ၁၁၂၁၊ ဝိဘ။ ၈၃၂၊ ၈၆၆) ပဝတ္တမာနမညနာပိ တဏှာဒိဋ္ဌိမညနာ ဝိယ ပရိတဿနရူပါ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘တဏှာဒိဋ္ဌိမာနပရိတဿနာယပီ’’တိ။

သာ ဧဝံ ဒိဋ္ဌီတိ သာ အရဟတော ဧဝံပကာရာ ဒိဋ္ဌီတိ ယော ဝဒေယျ ၊ တဒကလ္လံ၊ တံ န ယုတ္တန္တိ အတ္ထော။ ဧဝမဿ ဒိဋ္ဌီတိ ဧတ္ထာပိ ဧဝံပကာရာ အဿ အရဟတော ဒိဋ္ဌီတိအာဒိနာ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧဝဉှိ သတီတိ ယော ဝဒေယျ ‘‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ ဣတိဿ ဒိဋ္ဌီ’’တိ၊ တဿ စေ ဝစနံ တထေဝါတိ အတ္ထော။ ‘‘အရဟာ န ကိဉ္စိ ဇာနာတီ’’တိ ဝုတ္တံ ဘဝေယျ ဇာနတော တထာ ဒိဋ္ဌိယာ အဘာဝတော။ တေနေဝါတိ တထာ ဝတ္တုမယုတ္တတ္တာ ဧဝ။ စတုန္နမ္ပိ နယာနန္တိ ‘‘ဟောတိ တထာဂတော’’တိအာဒိနာ အာဂတာနံ စတုန္နံ ဝါရာနံ။ အာဒိတော တီသု ဝါရေသု သင်္ခိပိတွာ ပရိယောသာနဝါရေ ဝိတ္ထာရိတတ္တာ ‘‘အဝသာနေ ‘တံ ကိဿ ဟေတူ’တိအာဒိမာဟာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အာဒိတော တီသု ဝါရေသု တထေဝ ဒေသနာ ပဝတ္တာ၊ ယထာ ပရိယောသာနဝါရေ၊ ပါဠိ ပန သင်္ခိတ္တာ’’တိ ကေစိ။

ဝေါဟာရောတိ ‘‘သတ္တော ဣတ္ထီ ပုရိသော’’တိအာဒိနာ၊ ‘‘ခန္ဓာအာယတနာနီ’’တိအာဒိနာ၊ ‘‘ဖဿော ဝေဒနာ’’တိအာဒိနာ စ ဝေါဟာရိတဗ္ဗဝေါဟာရော။ တဿ ပန ဝေါဟာရဿ ပဝတ္တိဋ္ဌာနံ နာမ သင်္ခေပတော ဣမေ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ခန္ဓာ အာယတနာနိ ဓာတုယော’’တိ။ ယသ္မာ နိဗ္ဗာနံ ပုဗ္ဗဘာဂေ သင်္ခါရာနံ နိရောဓဘာဝေနေဝ ပညာပိယတိ စ၊ တသ္မာ တဿာပိ ခန္ဓမုခေန အဝစရိတဗ္ဗတာ လဗ္ဘတီတိ ‘‘ပညာယ အဝစရိတဗ္ဗံ ခန္ဓပဉ္စက’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘ဣမသ္မိံယေဝ ဗျာမမတ္တေ ကဠေဝရေ သသညိမှိ သမနကေ လောကဉ္စ ပညပေမိ လောကသမုဒယဉ္စ လောကနိရောဓဉ္စ လောကနိရောဓဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒ’’န္တိ။ (သံ။ နိ။ ၁။၁၀၇၊ အ။ နိ။ ၄။၄၅) ပညာဝစရန္တိ ဝါ တေဘူမကဓမ္မာနမေတံ ဂဟဏန္တိ ‘‘ခန္ဓပဉ္စက’’န္တွေဝ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ‘‘ယာဝတာ ပညာ’’တိ ဧတ္ထာပိ လောကိယပညာယ ဧဝ ဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဝဋ္ဋကထာ ဟေသာတိ။ တထာ ဟိ ‘‘ယာဝတာ ဝဋ္ဋံ ဝဋ္ဋတိ’’ ဣစ္စေဝ ဝုတ္တံ။ တေနေဝါဟ ‘‘တန္တာကုလကပဒဿေဝ အနုသန္ဓိ ဒဿိတော’’တိ။ ယသ္မာ ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌိသီသေနေတ္ထ ဝဋ္ဋကထံ ကထေတွာ ယထာနုသန္ဓိနာပိ ဝဋ္ဋကထံ ကထေသိ၊ တသ္မာ ‘‘တန္တာကုလကပဒဿေဝအနုသန္ဓိ ဒဿိတော’’တိ သာဝဓာရဏံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒကထာ ပနေတ္ထ ယာဝဒေဝ တဿ ဂမ္ဘီရဘာဝဝိဘာဝနတ္ထာယ ဝိတ္ထာရိတာ၊ ဝိဝဋ္ဋကထာပိ သမာနာ ဣဓ ပစ္စာမဋ္ဌာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

သတ္တဝိညာဏဋ္ဌိတိဝဏ္ဏနာ

၁၂၇။ ဂစ္ဆန္တောဂစ္ဆန္တောတိ သမထပဋိပတ္တိယံ သုပ္ပတိဋ္ဌိတော ဟုတွာ ဝိပဿနာဂမနေန၊ မဂ္ဂဂမနေန စ ဂစ္ဆန္တော ဂစ္ဆန္တော။ ဥဘောဟိ ဘာဂေဟိ မုစ္စနတော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော နာမ ဟောတိ။ သော ‘‘ဧဝံ အသမနုပဿန္တော’’တိ ဝုတ္တော ဝိပဿနာယာနိကောတိ ကတွာ ‘‘ယော စ န သမနုပဿတီတိ ဝုတ္တော သော ယသ္မာ ဂစ္ဆန္တော ဂစ္ဆန္တော ပညာဝိမုတ္တော နာမ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တာနန္တိ ‘‘ကိတ္တာဝတာ စ၊ အာနန္ဒ၊ အတ္တာနံ န ပညပေန္တော န ပညာပေတီ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၁၉)၊ ‘‘ယတော ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု နေဝ ဝေဒနံ အတ္တာနံ သမနုပဿတီ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၂။၁၂၅ အာဒယော) စ ဟေဋ္ဌာ ပါဠိယံ အာဂတာနံ ဒွိန္နံ ပုထုဇ္ဇနဘိက္ခူနံ။ နိဂမနန္တိ နိဿရဏံ။ နာမန္တိ ပညာဝိမုတ္တာဒိနာမံ။

ပဋိသန္ဓိဝသေန ဝုတ္တာတိ နာနတ္တကာယနာနတ္တသညိတာဝိသေသဝိသိဋ္ဌပဋိသန္ဓိဝသေန ဝုတ္တာ သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော။ တံတံသတ္တနိကာယံ ပတိ နိဿယတော ဟိ နာနတ္တကာယာဒိတာ တံပရိယာပန္နပဋိသန္ဓိသမုဒါဂတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ တဒဘိနိဗ္ဗတ္တကကမ္မဘဝဿ တထာ အာယူဟိတတ္တာ။ စတဿော အာဂမိဿန္တီတိ ရူပဝေဒနာသညာသင်္ခါရက္ခန္ဓဝသေန စတဿော ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော အာဂမိဿန္တိ ‘‘ရူပုပါယံ ဝါ အာဝုသော ဝိညာဏံ တိဋ္ဌမာနံ တိဋ္ဌတီ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၃။၃၁၁)။ ဝိညာဏပတိဋ္ဌာနဿာတိ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဿ ဧတရဟိ ပတိဋ္ဌာနကာရဏဿ။ အတ္ထတော ဝုတ္တဝိသေသဝိသိဋ္ဌာ ပဉ္စဝေါကာရေ ရူပဝေဒနာသညာသင်္ခါရက္ခန္ဓာ၊ စတုဝေါကာရေ ဝေဒနာဒယော တယော ခန္ဓာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သတ္တာဝါသဘာဝံ ဥပါဒါယ ‘‘ဒွေ စ အာယတနာနီတိ ဒွေ နိဝါသဋ္ဌာနာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ နိဝါသဋ္ဌာနပရိယာယောပိ အာယတနသဒ္ဒေါ ဟောတိ ယထာ ‘‘ဒေဝါယတနဒွယ’’န္တိ။ သဗ္ဗန္တိ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ အာယတနဒွယန္တိ သကလံ။ တသ္မာ ဂဟိတံ တတ္ထ ဧကမေဝ အဂ္ဂဟေတွာတိ အဓိပ္ပာယော။ ပရိယာဒါနံ အနဝသေသဂ္ဂဟဏံ န ဂစ္ဆတိ ဝဋ္ဋံ ဝိညာဏဋ္ဌိတိအာယတနဒွယာနံ အညမညအန္တောဂဓတ္တာ။

နိဒဿနတ္ထေ နိပါတော၊ တသ္မာ သေယျထာပိ မနုဿာတိ ယထာ မနုဿာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိသေသော ဟောတိယေဝ သတိပိ ဗာဟိရဿ ကာရကဿ အဘေဒေ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဘိန္နတ္တာ။ နာနတ္တံ ကာယေ ဧတေသံ၊ နာနတ္တော ဝါ ကာယော ဧတေသန္တိ နာနတ္တကာယာ၊ ဣမိနာ နယေန သေသပဒေသုပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ နေသန္တိ မနုဿာနံ။ နာနတ္တာ သညာ ဧတေသံ အတ္ထီတိ နာနတ္တသညိနော။ သုခသမုဿယတော ဝိနိပါတော ဧတေသံ အတ္ထီတိ ဝိနိပါတိကာ သတိပိ ဒေဝဘာဝေ ဒိဗ္ဗသမ္ပတ္တိယာ အဘာဝတော၊ အပါယေသု ဝါ ဂတော နတ္ထိ နိပါတော ဧတေသန္တိ ဝိနိပါတိကာ။ တေနာဟ ‘‘စတုအပါယဝိနိမုတ္တာ’’တိ။ ဓမ္မပဒန္တိ သတိပဋ္ဌာနာဒိဓမ္မကောဋ္ဌာသံ။ ဝိဇာနိယာတိ သုတမယေန တာဝ ဉာဏေန ဝိဇာနိတွာ။ တဒနုသာရေန ယောနိသောမနသိကာရံ ပရိဗြူဟန္တော သီလဝိသုဒ္ဓိအာဒိကံ သမ္မာပဋိပတ္တိံ အပိ ပဋိပဇ္ဇေမ။ သာ စ ပဋိပတ္တိ ဟိတာယ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိသကလဟိတာယ အမှာကံ သိယာ။ ဣဒါနိ တတ္ထ သီလပဋိပတ္တိံ တာဝ ဝိဘာဂေန ဒဿေန္တော ‘‘ပါဏေသု စာ’’တိ ဂါထမာဟ။

ဗြဟ္မကာယေ ပဌမဇ္ဈာနနိဗ္ဗတ္တေ ဗြဟ္မသမူဟေ၊ ဗြဟ္မနိကာယေ ဝါ ဘဝါတိ ဗြဟ္မကာယိကာ။ မဟာဗြဟ္မုနော ပရိသာယ ဘဝါတိ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာ တဿ ပရိစာရကဋ္ဌာနေ ဌိတတ္တာ။ မဟာဗြဟ္မုနော ပုရောဟိတဋ္ဌာနေ ဌိတာတိ ဗြဟ္မပုရောဟိတာ။ အာယုဝဏ္ဏာဒီဟိ မဟန္တော ဗြဟ္မာနောတိ မဟာဗြဟ္မုနော။ သတိပိ တေသံ တိဝိဓာနမ္ပိ ပဌမေန ဈာနေန အဘိနိဗ္ဗတ္တဘာဝေ ဈာနဿ ပန ပဝတ္တိဘေဒေန အယံ ဝိသေသောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇာ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပရိတ္တေနာတိ ဟီနေန၊ သာ စဿ ဟီနတာ ဆန္ဒာဒီနံ ဟီနတာယ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ပဋိလဒ္ဓမတ္တံ ဝါ ဟီနံ။ ကပ္ပဿာတိ အသင်္ချေယျကပ္ပဿ။ ဟီနပဏီတာနံ မဇ္ဈေ ဘဝတ္တာ မဇ္ဈိမေန၊ သာ စဿ မဇ္ဈိမတာ ဆန္ဒာဒီနံ မဇ္ဈိမတာယ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ ပဋိလဘိတွာ နာတိသုဘာဝိတံ ဝါ မဇ္ဈိမံ။ ဥပဍ္ဎကပ္ပောတိ အသင်္ချေယျကပ္ပဿ ဥပဍ္ဎကပ္ပော။ ဝိပ္ဖာရိကတရောတိ ဗြဟ္မပါရိသဇ္ဇေဟိ ပမာဏတော ဝိပုလတရော၊ သဘာဝတော ဥဠာရတရော စ ဟောတိ။ သဘာဝေနပိ ဟိ ဥဠာရတရောဝ၊ တံ ပနေတ္ထ အပ္ပမာဏံ။ တထာ ဟိ ပရိတ္တာဘာဒီနံ၊ ပရိတ္တသုဘာဒီနဉ္စ ကာယေ သတိပိ သဘာဝဝေမတ္တေ ဧကတ္တဝသေနေဝ ဝဝတ္ထာပီယတီတိ ‘‘ဧကတ္တကာယာ’’ တွေဝ ဝုစ္စန္တိ။ ပဏီတေနာတိ ဥက္ကဋ္ဌေန၊ သာ စဿ ဥက္ကဋ္ဌတာ ဆန္ဒာဒီနံ ဥက္ကဋ္ဌတာယ ဝေဒိတဗ္ဗာ၊ သုဘာဝိတံ ဝါ သမ္မဒေဝ ဝသိဘာဝံ ပါပိတံ ပဏီတံ ပဓာနဘာဝံ နီတန္တိ ကတွာ၊ ဣဓာပိ ကပ္ပော အသင်္ချေယျကပ္ပဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော ပရိပုဏ္ဏဿ မဟာကပ္ပဿ အသမ္ဘဝတော။ ဣတီတိ ဧဝံ ဝုတ္တပ္ပကာရေန။ တေတိ ‘‘ဗြဟ္မကာယိကာ’’တိ ဝုတ္တာ တိဝိဓာပိ ဗြဟ္မာနော။ သညာယ ဧကတ္တာတိ တိဟေတုကဘာဝေန သညာယ ဧကတ္တသဘာဝတ္တာ ။ န ဟိ တဿာ သမ္ပယုတ္တဓမ္မဝသေန အညောပိ ကောစိ ဘေဒေါ အတ္ထိ။

ဧဝန္တိ ဣမိနာ နာနတ္တကာယဧကတ္တသညိနောတိ ဒဿေတိ။

ဒဏ္ဍဥက္ကာယာတိ ဒဏ္ဍဒီပိကာယ။ သရတီတိ ဓာဝတိ ဝိယ။ ဝိဿရတီတိ ဝိပ္ပကိဏ္ဏာ ဝိယ ဓာဝတိ ။ ဒွေ ကပ္ပာတိ ဒွေ မဟာကပ္ပာ။ ဣတော ပရေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ။ ဥက္ကဋ္ဌပရိစ္ဆေဒဝသေန အာဘဿရဂ္ဂဟဏေနေဝ သဗ္ဗေပိ တေ ပရိတ္တာဘာ၊ အပ္ပမာဏာဘာပိ ဂဟိတာ။

သောဘနာ ပဘာ သုဘာ၊ သုဘာယ ကိဏ္ဏာ သုဘာကိဏ္ဏာတိ ဝတ္တဗ္ဗေ အာ-ကာရဿ ရဿတ္တံ၊ အန္တိမ-ဏ-ကာရဿ ဟ-ကာရဉ္စ ကတွာ ‘‘သုဘကိဏှာ’’တိ ဝုတ္တာ၊ အဋ္ဌကထာယံပန နိစ္စလာယ ဧကဂ္ဃနာယ ပဘာယ သုဘောတိ ပရိယာယဝစနန္တိ ‘‘သုဘေန ဩကိဏ္ဏာ ဝိကိဏ္ဏာ’’တိ အတ္ထော ဝုတ္တော၊ ဧတ္ထာပိ အန္တိမ-ဏ-ကာရဿ ဟ-ကာရကရဏံ ဣစ္ဆိတဗ္ဗမေဝ။ န ဆိဇ္ဇိတွာ ဆိဇ္ဇိတွာ ပဘာ ဂစ္ဆတိ ဧကဂ္ဃနတ္တာ။ စတုတ္ထဝိညာဏဋ္ဌိတိမေဝ ဘဇန္တိ ကာယဿ၊ သညာယ စ ဧကရူပတ္တာ။ ဝိပုလသန္တသုခါယုဝဏ္ဏာဒိဖလတ္တာ ဝေဟပ္ဖလာ။ ဧတ္ထာတိ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယံ။

ဝိဝဋ္ဋပက္ခေ ဌိတာ နပုနရာဝတ္တနတော။ ‘‘န သဗ္ဗကာလိကာ’’တိ ဝတွာ တမေဝ အသဗ္ဗကာလိကတ္တံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ကပ္ပသတသဟဿမ္ပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သောဠသကပ္ပသဟဿစ္စယေန ဥပ္ပန္နာနံ သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မာနံ ပရိနိဗ္ဗာယနတော၊ အညေသဉ္စ တတ္ထ အနုပ္ပဇ္ဇနတော ဗုဒ္ဓသုညေလောကေ သုညံ တံ ဌာနံ ဟောတိ၊ တသ္မာ သုဒ္ဓါဝါသာ န သဗ္ဗကာလိကာ၊ ခန္ဓာဝါရဋ္ဌာနသဒိသာ ဟောန္တိ သုဒ္ဓါဝါသဘူမိယော။ ဣမိနာ သုတ္တေန သုဒ္ဓါဝါသာနံ သတ္တာဝါသဘာဝဒီပနေနေဝ ဝိညာဏဋ္ဌိတိဘာဝေါ ဒီပိတော၊ တသ္မာ သုဒ္ဓါဝါသာပိ သတ္တသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု စတုတ္ထဝိညာဏဋ္ဌိတိံ နဝသု သတ္တာဝါသေသု စတုတ္ထသတ္တာဝါသံယေဝ ဘဇန္တိ။

သုခုမတ္တာတိ သင်္ခါရာဝသေသသုခုမဘာဝပ္ပတ္တတ္တာ။ ပရိဗျတ္တဝိညာဏကိစ္စာဘာဝတော နေဝ ဝိညာဏံ၊ သဗ္ဗသော အဝိညာဏံ န ဟောတီတိ နာဝိညာဏံ၊ တသ္မာ ပရိပ္ဖုဋဝိညာဏကိစ္စဝန္တီသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု အဝတွာ။

၁၂၈။ တဉ္စ ဝိညာဏဋ္ဌိတိန္တိ ပဌမံ ဝိညာဏဋ္ဌိတိံ။ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန သရူပတော၊ မနုဿာဒိဝိဘာဂတော၊ သင်္ခေပတော၊ ‘‘နာမဉ္စ ရူပဉ္စာ’’တိ ဘေဒတော စ ပဇာနာတိ။ တဿာ သမုဒယဉ္စာတိ တဿာ ပဌမာယ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယာ ပဉ္စဝီသတိဝိဓံ သမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ။ အတ္ထင်္ဂမေပိ ဧသေဝ နယော။ အဿာဒေတဗ္ဗတော၊ အဿာဒတော စ အဿာဒံ။ အယံ အနိစ္စာဒိဘာဝေါ အာဒီနဝေါ။ ဆန္ဒရာဂေါ ဝိနီယတိ ဧတေန၊ ဧတ္ထ ဝါတိ ဆန္ဒရာဂဝိနယော၊ သဟ မဂ္ဂေန နိဗ္ဗာနံ။ ဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ မာနဒိဋ္ဌီနံ ဝသေနာဟန္တိ ဝါ၊ တဏှာဝသေန မမန္တိ ဝါ အဘိနန္ဒနာပိ မာနဿ ပရိတဿနာ ဝိယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု သေသေသု အဋ္ဌသုပိ ဝါရေသု ။ တတ္ထာတိ ဥပရိ တီသု ဝိညာဏဋ္ဌိတီသု ဒုတိယာယတနေသု။ တတ္ထ ဟိ ရူပံ နတ္ထိ။ ပုန တတ္ထာတိ ပဌမာယတနေ။ တတ္ထ ဟိ ဧကော ရူပက္ခန္ဓောဝ။ ဧတ္ထာတိ စ တမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဟိ ရူပဿ ကမ္မသမုဋ္ဌာနတ္တာ အာဟာရဝသေန ယောဇနာ န သမ္ဘဝတိ။

ယတော ခေါတိ ဧတ္ထ တော-သဒ္ဒေါ ဒါ-သဒ္ဒေါ ဝိယ ကာလဝစနော ‘‘ယတော ခေါ၊ သာရိပုတ္တ၊ ဘိက္ခုသင်္ဃော’’တိအာဒီသု (ပါရာ။ ၂၁) ဝိယာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ယဒါ ခေါ’’တိ။ အဂ္ဂဟေတွာတိ ကဉ္စိပိ သင်္ခါရံ ‘‘ဧတံ မမာ’’တိအာဒိနာ အဂ္ဂဟေတွာ။ ပညာဝိမုတ္တောတိ အဋ္ဌန္နံ ဝိမောက္ခာနံ အနဓိဂတတ္တာ သာတိသယဿ သမာဓိဗလဿ အဘာဝတော ပညာဗလေနေဝ ဝိမုတ္တော။ တေနာဟ ‘‘အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေ အသစ္ဆိကတွာ ပညာဗလေနေဝါ’’တိအာဒိ။ အပ္ပဝတ္တိန္တိ အာယတိံ အပ္ပဝတ္တိံ ကတွာ။ ပဇာနန္တော ဝိမုတ္တောတိ ဝါ ပညာဝိမုတ္တော၊ ပဌမဇ္ဈာနဖဿေန ဝိနာ ပရိဇာနနာဒိပ္ပကာရေဟိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော တေသံ ကိစ္စာနံ မတ္ထကပ္ပတ္တိယာ နိဋ္ဌိတကိစ္စတာယ ဝိသေသေန မုတ္တောတိ ဝိမုတ္တော။ သော ပညာဝိမုတ္တော။ သုက္ခဝိပဿကောတိ သမထဘာဝနာသိနေဟာဘာဝေန သုက္ခာ လူခါ၊ အသိနိဒ္ဓါ ဝါ ဝိပဿနာ ဧတဿာတိ သုက္ခဝိပဿကော။ ဌတွာတိ ပါဒကကရဏဝသေန ဌတွာ။ အညတရသ္မိန္တိ စ အညတရအညတရသ္မိံ၊ ဧကေကသ္မိန္တိ အတ္ထော။ ဧဝဉှိဿ ပဉ္စဝိဓတာ သိယာ။ ‘‘န ဟေဝ ခေါ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေ ကာယေန ဖုသိတွာ ဝိဟရတီ’’တိ ဣမိနာ သာတိသယဿ သမာဓိဗလဿ အဘာဝေါ ဒီပိတော။ ‘‘ပညာယ စဿ ဒိသွာ’’တိအာဒိနာ သာတိသယဿ ပညာဗလဿ ဘာဝေါ။ ပညာယ စဿ ဒိသွာ အာသဝါ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တီတိ န အာသဝါ ပညာယ ပဿန္တိ၊ ဒဿနကာရဏာ ပန ပရိက္ခီဏာ ‘‘ဒိသွာ ပရိက္ခီဏာ’’တိ ဝုတ္တာ။ ဒဿနာယတ္တပရိက္ခယတ္တာ ဧဝ ဟိ ဒဿနံ အာသဝါနံ ခယဿ ပုရိမကိရိယာ ဟောတိ။

အဋ္ဌဝိမောက္ခဝဏ္ဏနာ

၁၂၉။ ဧကဿဘိက္ခုနောတိ သတ္တသု အရိယပုဂ္ဂလေသု ဧကဿ ဘိက္ခုနော။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိအာဒိနာ ပရိဇာနနာဒိဝသပ္ပ ဝတ္တနိဂ္ဂမနဉ္စ ပညာဝိမုတ္တနာမဉ္စ။ ဣတရဿာတိ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တဿ။ ဣမေ သန္ဓာယ ဟိ ပုဗ္ဗေ ‘‘ဒွိန္နံ ဘိက္ခူန’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ကေနဋ္ဌေနာတိ ကေန သဘာဝေန။ သဘာဝေါ ဟိ ဉာဏေန ယာထာဝတော အရဏီယတော ဉာတဗ္ဗတော ‘‘အတ္ထော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သော ဧဝ တ္ထ-ကာရဿ ဋ္ဌ-ကာရံ ကတွာ ‘‘အဋ္ဌော’’တိ ဝုတ္တော။ အဓိမုစ္စနဋ္ဌေနာတိ အဓိကံ သဝိသေသံ မုစ္စနဋ္ဌေန၊ ဧတေန သတိပိ သဗ္ဗဿာပိ ရူပါဝစရဇ္ဈာနဿ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန ပဋိပက္ခတော ဝိမုတ္တဘာဝေ ယေန ဘာဝနာဝိသေသေန တံ ဈာနံ သာတိသယံ ပဋိပက္ခတော ဝိမုစ္စိတွာ ပဝတ္တတိ၊ သော ဘာဝနာဝိသေသော ဒီပိတော။ ဘဝတိ ဟိ သမာနဇာတိယုတ္တောပိ ဘာဝနာဝိသေသေန ပဝတ္တိအာကာရဝိသေသော၊ ယထာ တံ သဒ္ဓါဝိမုတ္တတာ ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တဿ။ တထာ ပစ္စနီကဓမ္မေဟိ သုဋ္ဌု ဝိမုတ္တတာယ ၊ ဧဝံ အနိဂ္ဂဟိတဘာဝေန နိရာသင်္ကတာယ အဘိရတိဝသေန သုဋ္ဌု အဓိမုစ္စနဋ္ဌေနပိ ဝိမောက္ခော။ တေနာဟ ‘‘အာရမ္မဏေ စာ’’တိအာဒိ။ အယံ ပနတ္ထောတိ အယံ အဓိမုစ္စနဋ္ဌော ပစ္ဆိမေ ဝိမောက္ခေ နိရောဓေ နတ္ထိ၊ ကေဝလော ဝိမုတ္တဋ္ဌော ဧဝ တတ္ထ လဗ္ဘတိ၊ တံ သယမေဝ ပရတော ဝက္ခတိ။

ရူပီတိ ယေနာယံ သသန္တတိပရိယာပန္နေန ရူပေန သမန္နာဂတော၊ တံ ယဿ ဈာနဿ ဟေတုဘာဝေန ဝိသိဋ္ဌံ ရူပံ ဟောတိ၊ ယေန ဝိသိဋ္ဌေန ရူပေန ‘‘ရူပီ’’တိ ဝုစ္စေယျ ရူပီ-သဒ္ဒဿ အတိသယတ္ထဒီပနတော၊ တဒေဝ သသန္တတိပရိယာပန္နရူပဝသေန ပဋိလဒ္ဓံ ဈာနံ ဣဓ ပရမတ္ထတော ရူပီဘာဝသာဓကန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘အဇ္ဈတ္တ’’န္တိအာဒိ။ ရူပဇ္ဈာနံ ရူပံ ဥတ္တရပဒလောပေန။ ရူပါနီတိ ပနေတ္ထ ပုရိမပဒလောပေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘နီလကသိဏာဒိရူပါနီ’’တိ။ ရူပေ ကသိဏရူပေ သညာ ရူပသညာ၊ သာ ဧတဿ အတ္ထီတိ ရူပသညီ၊ သညာသီသေန ဈာနံ ဝဒတိ။ တပ္ပဋိက္ခေပေန အရူပသညီ။ တေနာဟ ‘‘အဇ္ဈတ္တံ န ရူပသညီ’’တိအာဒိ။

‘‘အန္တော အပ္ပနာယံ သုဘန္တိ အာဘောဂေါ နတ္ထီ’’တိ ဣမိနာ ပုဗ္ဗာဘောဂဝသေန တထာ အဓိမုတ္တိ သိယာတိ ဒဿေတိ။ ဧဝဉှေတ္ထ တထာဝတ္တဗ္ဗတာပတ္တိစောဒနာ သမတ္ထိတာ ဟောတိ။ ယသ္မာ သုဝိသုဒ္ဓေသု နီလာဒီသု ဝဏ္ဏကသိဏေသု တတ္ထ ကတာဓိကာရာနံ အဘိရတိဝသေန သုဋ္ဌု အဓိမုစ္စနဋ္ဌော သမ္ဘဝတိ ၊ တသ္မာ အဋ္ဌကထာယံ တထာ တတိယော ဝိမောက္ခော သံဝဏ္ဏိတော၊ ယသ္မာ ပန မေတ္တာဝသေန ပဝတ္တမာနာ ဘာဝနာ သတ္တေ အပ္ပဋိကူလတော ဒဟန္တိ တေသု တတော အဓိမုစ္စိတွာဝ ပဝတ္တတိ၊ တသ္မာ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂေ (ပဋိ။ မ။ ၂၁၂) ‘‘ဗြဟ္မဝိဟာရဘာဝနာ သုဘဝိမောက္ခော’’တိ ဝုတ္တာ၊ တယိဒံ ဥဘယမ္ပိ တေန တေန ပရိယာယေန ဝုတ္တတ္တာ န ဝိရုဇ္ဈတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

သဗ္ဗသောတိ အနဝသေသတော။ န ဟိ စတုန္နံ အရူပက္ခန္ဓာနံ ဧကဒေသောပိ တတ္ထ အဝဿိဿတိ။ ဝိသုဒ္ဓတ္တာတိ ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလေ နိရောဓိတတ္တာ။ ဥတ္တမော ဝိမောက္ခော နာမ အရိယေဟေဝ သမာပဇ္ဇိတဗ္ဗတော၊ အရိယဖလပရိယောသာနတ္တာ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိဘာဝတော စ။

၁၃၀။ အာဒိတော ပဋ္ဌာယာတိ ပဌမသမာပတ္တိတော ပဋ္ဌာယ။ ယာဝ ပရိယောသာနာ သမာပတ္တိ၊ တာဝ။ အဋ္ဌတွာတိ ကတ္ထစိ သမာပတ္တိယံ အဋ္ဌိတော ဧဝ၊ နိရန္တရမေဝ ပဋိပါဋိယာ၊ ဥပ္ပဋိပါဋိယာ စ သမာပဇ္ဇတေဝါတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဣတော စိတော စ သဉ္စရဏဝသေန ဝုတ္တ’’န္တိ။ ဣစ္ဆတိ သမာပဇ္ဇိတုံ။ တတ္ထ ‘‘သမာပဇ္ဇတိ ပဝိသတီ’’တိ သမာပတ္တိသမင်္ဂီပုဂ္ဂလော တံ တံ ပဝိဋ္ဌော ဝိယ ဟောတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။

ဒွီဟိဘာဂေဟိ ဝိမုတ္တောတိ အရူပဇ္ဈာနေန ဝိက္ခမ္ဘနဝိမောက္ခေန၊ မဂ္ဂေန သမုစ္ဆေဒဝိမောက္ခေနာတိ ဒွီဟိ ဝိမုစ္စနဘာဂေဟိ၊ အရူပသမာပတ္တိယာ ရူပကာယတော၊ မဂ္ဂေန နာမကာယတောတိ ဒွီဟိ ဝိမုစ္စိတဗ္ဗဘာဂေဟိ စ ဝိမုတ္တော။ တေနာဟ ‘‘အရူပသမာပတ္တိယာ’’တိအာဒိ ။ ဝိမုတ္တောတိ ဟိ ကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တော၊ ဝိမုစ္စန္တော စ ကိလေသာနံ ဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆိန္ဒနေဟိ ကာယဒွယတော ဝိမုတ္တောတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။ ဂါထာယ စ အာကိဉ္စညာယတနလာဘိနော ဥပသိဝဗြာဟ္မဏဿ ဘဂဝတာ ‘‘နာမကာယာ ဝိမုတ္တော’’တိ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော မုနိ အက္ခာတော။ တတ္ထ အတ္ထံ ပလေတီတိ အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ။ န ဥပေတိ သင်္ခန္တိ ‘‘အသုကံ နာမ ဒိသံ ဂတော’’တိ ဝေါဟာရံ န ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ မုနိ နာမကာယာ ဝိမုတ္တောတိ ဧဝံ အရူပံ ဥပပန္နော သေက္ခမုနိ ပကတိယာ ပုဗ္ဗေဝ ရူပကာယာ ဝိမုတ္တော၊ တတ္ထ စ စတုတ္ထမဂ္ဂံ နိဗ္ဗတ္တေတွာ နာမကာယဿ ပရိညာတတ္တာ ပုန နာမကာယာပိ ဝိမုတ္တော။ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ခီဏာသဝေါ ဟုတွာ အနုပါဒါယ ပရိနိဗ္ဗာနသင်္ခါတံ အတ္ထံ ပလေတိ န ဥပေတိ သင်္ခံ၊ ‘‘ခတ္တိယော ဗြာဟ္မဏော’’တိ ဧဝံ အာဒိကံ သမညံ န ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။

‘‘အညတရတော ဝုဋ္ဌာယာ’’တိ ဣဒံ ကိံ အာကာသာနဉ္စာယတနာဒီသု အညတရလာဘီဝသေန ဝုတ္တံ၊ ဥဒါဟု သဗ္ဗာရုပ္ပလာဘီဝသေနာတိ ယထိစ္ဆသိ၊ တထာ ဟောတု၊ ယဒိ သဗ္ဗာရုပ္ပလာဘီဝသေန ဝုတ္တံ၊ န ကောစိ ဝိရောဓော။ အထ တတ္ထ အညတရလာဘီဝသေန ဝုတ္တံ၊ ‘‘ယတော ခေါ၊ အာနန္ဒ၊ ဘိက္ခု ဣမေ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေ အနုလောမမ္ပိ သမာပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိဝစနေန ဝိရုဇ္ဈေယျာတိ? ယသ္မာ အရူပါဝစရဇ္ဈာနေသု ဧကဿာပိ လာဘီ ‘‘အဋ္ဌဝိမောက္ခလာဘီ’’ တွေဝ ဝုစ္စတိ အဋ္ဌဝိမောက္ခေ ဧကဒေသဿာပိ တံနာမဒါနသမတ္ထတာသမ္ဘဝတော။ အယဉှိ အဋ္ဌဝိမောက္ခသမညာ သမုဒါယေ ဝိယ တဒေကဒေသေပိ နိရုဠှာပတ္တိသမညာ ဝိယာတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အာကာသာနဉ္စာယတနာဒီသု အညတရတော ဝုဋ္ဌာယာ’’တိ။ ‘‘ပဉ္စဝိဓော ဟောတီ’’တိ ဝတွာ ဆဗ္ဗိဓတံပိဿ ကေစိ ပရိကပ္ပေန္တိ၊ တံ တေသံ မတိမတ္တံ၊ နိစ္ဆိတောဝါယံ ပဉှော ပုဗ္ဗာစရိယေဟီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ကေစိ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကေစီတိ ဥတ္တရဝိဟာရဝါသိနော၊ သာရသမာသာစရိယာ စ။ တေ ဟိ ‘‘ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တောတိ ဥဘယဘာဂဝိမုတ္တော သမာဓိဝိပဿနာတော’’တိ ဝတွာ ရူပါဝစရသမာဓိနာပိ သမာဓိပရိပန္ထတော ဝိမုတ္တိံ မညန္တိ။ ဧဝံ ရူပဇ္ဈာနဘာဂေန၊ အရူပဇ္ဈာနဘာဂေန စ ဥဘတော ဝိမုတ္တောတိ ပါယသမာနော။ ‘‘တာဒိသမေဝါ’’တိ ဣမိနာ ယာဒိသံ အရူပါဝစရဇ္ဈာနံ ကိလေသဝိက္ခမ္ဘနေ၊ တာဒိသံ ရူပါဝစရစတုတ္ထဇ္ဈာနံ ပီတိ ဣမမတ္ထံ ဥလ္လင်္ဂေတိ။ တေနာဟ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ။

ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တပဉှောတိ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တဿ ဆဗ္ဗိဓတံ နိဿာယ ဥပ္ပန္နပဉှော။ ဝဏ္ဏနံ နိဿာယာတိ တဿ ပဒဿ အတ္ထဝစနံ နိဿာယ။ စိရေနာတိ ထေရဿ အပရဘာဂေ စိရေန ကာလေန။ ဝိနိစ္ဆယန္တိ သံသယဆေဒကံ သန္နိဋ္ဌာနံ ပတ္တော။တံ ပဉှန္တိ တမတ္ထံ။ ဉာတုံ ဣစ္ဆိတော ဟိ အတ္ထော ပဉှော။ န ကေနစိ သုတပုဗ္ဗန္တိ ကေနစိ ကိဉ္စိ န သုတပုဗ္ဗံ၊ ဣဒံ အတ္ထဇာတန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ကိဉ္စာပိ ဥပေက္ခာသဟဂတံ၊ ကိဉ္စာပိ ကိလေသေ ဝိက္ခမ္ဘေတီတိ ပစ္စေကံ ကိဉ္စာပိ-သဒ္ဒေါ ယောဇေတဗ္ဗော။ သမုဒါစရတီတိ ပဝတ္တတိ။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ဣမေ ဟီ’’တိအာဒိနာ၊ တေန ရူပါဝစရဘာဝနတော အာရုပ္ပဘာဝနာ သဝိသေသံ ကိလေသေ ဝိက္ခမ္ဘေတိ ရူပဝိရာဂဘာဝနာဘာဝတော ၊ ဥပရိဘာဝနာဘာဝတော စာတိ ဒဿေတီတိ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ အဋ္ဌကထာယံ အာရုပ္ပဘာဝနာနိဒ္ဒေသေ ယံ ဝုတ္တံ ‘‘တဿေဝံ တသ္မိံ နိမိတ္တေ ပုနပ္ပုနံ စိတ္တံ စာရေန္တဿ နီဝရဏာနိ ဝိက္ခမ္ဘန္တိ သတိ သန္တိဋ္ဌတီ’’တိအာဒိ၊ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၂၈၁) တံ သမတ္ထတံ ဟောတီတိ။ ဣဒံ သုတ္တန္တိ ပုဂ္ဂလပညတ္တိပါဌမာဟ (ပု။ ပ။ နိဒ္ဒေသ ၂၇)။ သဗ္ဗဉှိ ဗုဒ္ဓဝစနံ အတ္ထသူစနာဒိအတ္ထေန သုတ္တန္တိ ဝုတ္တော ဝါယမတ္ထော။ ယံ ပန တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။ အဋ္ဌန္နံ ဝိမောက္ခာနံ အနုလောမာဒိတော သမာပဇ္ဇနေန သာတိသယံ သန္တာနဿ အဘိသင်္ခတတ္တာ၊ အဋ္ဌမဉ္စ ဥတ္တမံ ဝိမောက္ခံ ပဒဋ္ဌာနံ ကတွာ ဝိပဿနံ ဝဍ္ဎေတွာ အဂ္ဂမဂ္ဂါဓိဂမေန ဥဘတောဘာဂဝိမုစ္စနတော စ ဣမာယ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တိယာ သဗ္ဗသေဋ္ဌတာ ဝေဒိတာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။

မဟာနိဒါနသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။