📜

၆။ မဟာဂေါဝိန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၂၉၃။ ပဉ္စကုဏ္ဍလိကောတိ ဝိဿဋ္ဌပဉ္စဝေဏိကော။ စတုမဂ္ဂဋ္ဌာနေသူတိ စတုန္နံ မဂ္ဂါနံ ဝိနိဝိဇ္ဈိတွာ ဂတဋ္ဌာနေသု။ တတ္ထ ဟိ ကတာ သာလာဒယော စတူဟိ ဒိသာဟိ အာဂတမနုဿာနံ ဥပဘောဂက္ခမာ ဟောန္တိ။ ‘‘ဧဝရူပါနီ’’တိ ဣမိနာ ရုက္ခမူလသောဓနာဒီနိ စေဝ ယထာသတ္တိ အန္နဒါနာဒီနိ စ ပုညာနိ သင်္ဂဏှာတိ။ ‘‘သုဝဏ္ဏက္ခန္ဓသဒိသော အတ္တဘာဝေါ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ အဟောသီ’’တိ ပါဌော။ သကဋသဟဿမတ္တန္တိ ဝါဟသဟဿမတ္တံ၊ ဝါဟော ပန ဝီသတိ ခါရီ၊ ခါရီ သောဠသဒေါဏမတ္တာ၊ ဒေါဏံ သောဠသ နာဠိယော ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကုမ္ဘံ ဒသမ္ဗဏာနိ။ ‘‘သဟဿနာဠိယော’’တိ ကေစိ။ ရတ္တသုဝဏ္ဏကဏ္ဏိကန္တိ ရတ္တသုဝဏ္ဏမယံ ဝဋံသကံ။

ယသ္မာ မဇ္ဈိမယာမေ ဧဝ ဒေဝတာ သတ္ထာရံ ဥပသင်္ကမိတုံ အဝသရံ လဘန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ဧကကောဋ္ဌာသံ အတီတာယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အတိက္ကန္တဝဏ္ဏောတိ အတိဝိယ ကမနီယရူပေါ၊ ကေဝလကပ္ပန္တိ ဝါ မနံ ဦနံ အဝသေသံ၊ ဤသကံ အသမတ္တန္တိ အတ္ထော ဘဂဝတော ဟိ သမီပဋ္ဌာနံ မုဉ္စိတွာ သဗ္ဗော ဂိဇ္ဈကူဋဝိဟာရော တေန ဩဘာသိတော။ တေနာဟ ‘‘စန္ဒိမာ ဝိယာ’’တိအာဒိ။

ဒေဝသဘာဝဏ္ဏနာ

၂၉၄။ ရတနမတ္တကဏ္ဏိကရုက္ခနိဿန္ဒေနာတိ ရတနပ္ပမာဏရုက္ခမယကူဋဒါနပုညနိဿန္ဒေန၊ တဿ ဝါ ပုညဿ နိဿန္ဒဖလဘာဝေန။ နိဗ္ဗတ္တသဘာယန္တိ သမုဋ္ဌိတဥပဋ္ဌာနသာလာယံ။ မဏိမယာတိ ပဒုမရာဂါဒိမဏိမယာ။ အာဏိယောတိ ထမ္ဘတုလာသင်္ဃာဋကာဒီသု ဝါဠရူပါဒိသင်္ဃာဋနကအာဏိယော။

ဂန္ဓဗ္ဗရာဇာတိ ဂန္ဓဗ္ဗကာယိကာနံ ဒေဝတာနံ ရာဇာ။ ယေ တာဝတိံသာနံ အာသန္နဝါသိနော စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝါ၊ တေ ပုရတော ကရောန္တော ‘‘ဒွီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝတာ ပုရတော ကတွာ နိသိန္နော’’တိ ဝုတ္တော။ သေသေသုပိ တီသု ဌာနေသု ဧသေဝ နယော။

နာဂရာဇာတိ နာဂါနံ အဓိပတိ၊ န ပန သယံ နာဂဇာတိကော။

အာသတိ နိသီဒတိ ဧတ္ထာတိ အာသနံ၊ နိသဇ္ဇဋ္ဌာနန္တိ အာဟ ‘‘နိသီဒိတုံ ဩကာသော’’တိ။ ‘‘ဧတ္ထာ’’တိ ပဒံ နိပါတမတ္တံ၊ ဧတ္ထာတိ ဝါ ဧတသ္မိံ ပါဌေ။ အတ္ထုဒ္ဓါရနယေန ဝတ္တဗ္ဗံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ စတုဗ္ဗိဓမေဝ။ တာဝတိံသာ၊ ဧကစ္စေ စ စာတုမဟာရာဇိကာ ယထာလဒ္ဓါယ သမ္ပတ္တိယာ ထာဝရဘာဝါယ၊ အာယတိံ သောဓနာယ စ ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခန္တိ၊ တေ တဿ ဝိသောဓနတ္ထံ ပဝါရဏာသင်္ဂဟံ ကရောန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မဟာပဝါရဏာယာ’’တိအာဒိ။

ဝဿသဟဿန္တိ မနုဿဂဏနာယ ဝဿသဟဿံ။

ပန္နပလာသောတိ ပတိတပတ္တော။ ခါရကဇာတောတိ ဇာတခုဒ္ဒကမကုဠော။ ယေ ဟိ နီလပတ္တကာ အတိဝိယ ခုဒ္ဒကာ မကုဠာ၊ တေ ‘‘ခါရကာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ။ ဇာလကဇာတောတိ တေဟိယေဝ ခုဒ္ဒကမကုဠေဟိ ဇာတဇာလကော သဗ္ဗသော ဇာလော ဝိယ ဇာတော။ ကေစိ ပန ‘‘ဇာလကဇာတောတိ ဧကဇာလော ဝိယ ဇာတော’’တိ အတ္ထံ ဝဒန္တိ။ ပါရိဆတ္တကော ကိရ ခါရကဂ္ဂဟဏကာလေ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ ပလ္လဝိကော ဟောတိ၊ တေ စဿ ပလ္လဝါ ပဘဿရပဝါဠဝဏ္ဏသမုဇ္ဇလာ ဟောန္တိ၊ တေန သော သဗ္ဗသော သမုဇ္ဇလန္တော တိဋ္ဌတိ။ ကုဋုမလကဇာတောတိ သဉ္ဇာတမဟာမကုဠော။ ကောရကဇာတောတိ သဉ္ဇာတသူစိဘေဒေါ သမ္ပတိ ဝိကသမာနာဝတ္ထော။ သဗ္ဗပါလိဖုလ္လောတိ သဗ္ဗသော ဖုလ္လိတဝိကသိတော။

ကန္တနကဝါတောတိ ဒေဝါနံ ပုညကမ္မပစ္စယာ ပုပ္ဖာနံ ဆိန္ဒနကဝါတော။ ကန္တတီတိ ဆိန္ဒတိ။ သမ္ပဋိစ္ဆနကဝါတောတိ ဆိန္နာနံ ဆိန္နာနံ ပုပ္ဖာနံ သမ္ပဋိဂ္ဂဏှနကဝါတော ။ နစ္စန္တောတိ နာနာဝိဓဘတ္တိံ သန္နိဝေသဝသေန နစ္စနံ ကရောန္တော။ အညတရဒေဝတာနန္တိ နာမဂေါတ္တဝသေန အပ္ပညာတဒေဝတာနံ။

ရေဏုဝဋ္ဋီတိ ရေဏုသင်္ဃာတော။ ကဏ္ဏိကံ အာဟစ္စာတိ သုဓမ္မာယ ကူဋံ အာဟန္တွာ။

အဋ္ဌ ဒိဝသေတိ ပဉ္စမိယာ သဒ္ဓိံ ပက္ခေ စတ္တာရော ဒိဝသေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ယထာဝုတ္တေသု အဋ္ဌသု ဒိဝသေသု ဓမ္မဿဝနံ နိဗဒ္ဓံ တဒါ ပဝတ္တတီတိ တတော အညဒါ ကာရိတံ သန္ဓာယာဟ ‘‘အကာလဓမ္မဿဝနံ ကာရိတ’’န္တိ။ စေတိယေ ဆတ္တဿ ဟေဋ္ဌာ ကာတဗ္ဗဝေဒိကာ ဆတ္တဝေဒိကာ။ စေတိယံ ပရိက္ခိပိတွာ ပဒက္ခိဏကရဏဋ္ဌာနံ အန္တောကတွာ ကာတဗ္ဗဝေဒိကာ ပုဋဝေဒိကာ။ စေတိယဿ ကုစ္ဆိံ ပရိက္ခိပိတွာ တံ သမ္ဗန္ဓမေဝ ကတွာ ကာတဗ္ဗဝေဒိကာ ကုစ္ဆိဝေဒိကာ။ သီဟရူပပါဒကံ အာသနံ သီဟာသနံ။ ဥဘောသု ပဿေသု သီဟရူပယုတ္တံ သောပါနံ သီဟသောပါနံ။

အတ္တမနာဟောန္တိ အနိယာမနကဘာဝတော။ တေနေဝါဟ ‘‘မဟာပုညေ ပုရက္ခတွာ’’တိအာဒိ။ ပဝါရဏာသင်္ဂဟတ္ထာယ သန္နိပတိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ ‘‘တဒဟုပေါသထေ ပန္နရသေ ပဝါရဏာယ ပုဏ္ဏာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၂၉၄) ဝစနတော။

၂၉၅။ နဝဟိ ကာရဏေဟီတိ ‘‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟ’’န္တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၅၇၊ ၂၅၅) ဝုတ္တေဟိ အရဟတ္တာဒီဟိ နဝဟိ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝဒီပနေဟိ ကာရဏေဟိ။ ဓမ္မဿ စာတိ ဧတ္ထ စ-သဒ္ဒေါ အဝုတ္တသမုစ္စယတ္ထောတိ တေန သမ္ပိဏ္ဍိတမတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဥဇုပ္ပဋိပန္နတာဒိဘေဒံ သင်္ဃဿ စ သုပ္ပဋိပတ္တိ’’န္တိ အာဟ။

အဋ္ဌယထာဘုစ္စဝဏ္ဏနာ

၂၉၆။ ယထာ အနန္တမေဝ အာနဉ္စံ၊ ဘိသက္ကမေဝ ဘေသဇ္ဇံ ၊ ဧဝံ ယထာဘူတာ ဧဝ ယထာဘုစ္စာတိ ပါဠိယံ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ယထာဘုစ္စေတိ ယထာဘူတေ’’တိ။ ဝဏ္ဏေတဗ္ဗတော ကိတ္တေတဗ္ဗတော ဝဏ္ဏာ၊ ဂုဏာ။ ကထံ ပဋိပန္နောတိ ဟေတုအဝတ္ထာယံ၊ ဖလအဝတ္ထာယံ၊ သတ္တာနံ ဥပကာရာ ဝတ္ထာယန္တိ တီသုပိ အဝတ္ထာသု လောကနာထဿ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပတ္တိယာ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ။ တထာ ဟိ နံ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပရိယောသာနာ သင်္ခေပေနေဝ ဒဿေန္တော ‘‘ဒီပင်္ကရပါဒမူလေ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အဘိနီဟရမာနောတိ အဘိနီဟာရံ ကရောန္တော။ ယံ ပနေတ္ထ မဟာဘိနီဟာရေ၊ ပါရမီသု စ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဗြဟ္မဇာလဋီကာယံ (ဒီ။ နိ။ ဋီ။ ၁။၇) ဝုတ္တံ ဧဝါတိ တတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

‘‘ခန္တိဝါဒိတာပသကာလေ’’တိအာဒိ (ဇာ။ ၁။ခန္တီဝါဒီဇာတက) ဟေတုအဝတ္ထာယမေဝ အနညသာဓာရဏာယ သုဒုက္ကရာယ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပတ္တိယာ ဝိဘာဝနံ။ ယထာဓိပ္ပေတံ ဟိတသုခံ ယာယ ကိရိယာယ ဝိနာ န ဣဇ္ဈတိ၊ သာပိ တဒတ္ထာ ဧဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘တုသိတပုရေ ယာဝတာယုကံ တိဋ္ဌန္တောပီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနာဒိ (သံ။ နိ။ ၅။၁၀၈၁၊ မဟာဝ။ ၁၃၊ ပဋိ။ မ။ ၃။၃၀) ပန နိဗ္ဗတ္တိတာ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပတ္တိ။ အာယုသင်္ခါရောဿဇ္ဇနမ္ပိ ‘‘ဧတ္တကံ ကာလံ တိဋ္ဌာမီ’’တိ ပဝတ္တိယာ ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပတ္တိ။ အနုပါဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာနဝသေန ဗဟုဇနဟိတာယ ပဋိပတ္တိ။ တေနာဟ ‘‘ယာဝဿာ’’တိအာဒိ။ သေသပဒါနီတိ ‘‘ဗဟုဇနသုခါယာ’’တိအာဒီနိ ပဒါနိ။ ပစ္ဆိမန္တိ ‘‘အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ ပဒတ္တယံ။ ပုရိမဿာတိ တတော ပုရိမဿ ပဒတ္တယဿ။ အတ္ထောတိ အတ္ထနိဒ္ဒေသော။

ယဒိပိ အတီတေနင်္ဂေန သမန္နာဂတာ သတ္ထာရော အဟေသုံ၊ တေပိ ပန ဗုဒ္ဓါ ဧဝါတိ အတ္ထတော အမှာကံ သတ္ထာ အနညောတိ အာဟ ‘‘အတီတေပိ ဗုဒ္ဓတော အညံ န သမနုပဿာမာ’’တိ။ ယထာ စ အတီတေ၊ ဧဝံ အနာဂတေ စာတိ အယမတ္ထော နယတော လဗ္ဘတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘အနာဂတေပိ န သမနုပဿာမာ’’တိ။ သက္ကော ပန ဒေဝရာဇာ တမတ္ထံ အတ္ထာပန္နမေဝ ကတွာ ‘‘န ပနေတရဟိ’’ ဣစ္စေဝါဟ။ ကိံ သက္ကော ကထေတီတိ ဝိစာရေတွာတိ ‘‘နေဝ အတီတံသေ သမနုပဿမာ’တိ ဝဒန္တော သက္ကော ကိံ ကထေတီ’’တိ ဝိစာရဏံ သမုဋ္ဌပေတွာ။ ယသ္မာ အတီတေ ဗုဒ္ဓါ အဟေသုံ၊ အနာဂတေ ဘဝိဿန္တီတိ နာယမတ္ထော သက္ကေန ဒေဝရာဇေန ပရိညာတော၊ တေ ပန ဗုဒ္ဓသာမညေန အမှာကံ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ဂဟေတွာ ဧတရဟိ အညဿ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အဘာဝတော တထာ ဝုတ္တန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘ဧတရဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သွာက္ခာတာဒီနီတိ သွာက္ခာတပဒါဒီနိ။ ကုသလာဒီနီတိ ‘‘ဣဒံ ကုသလ’’န္တိအာဒီနိ ပဒါနိ။

ဂင်္ဂါယမုနာနံ အသမာဂမဋ္ဌာနေ ဥဒကံ ဘိန္နဝဏ္ဏံ ဟောန္တမ္ပိ သမာဂမဋ္ဌာနေ အဘိန္နဝဏ္ဏံ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ဝဏ္ဏေနပိ သံသန္ဒတိ သမေတီ’’တိ။ တတ္ထ ကိရ ဂင်္ဂေါဒကသဒိသမေဝ ယမုနောဒကံ။ ယထာ နိဗ္ဗာနံ ကေနစိ ကိလေသေန အနုပက္ကိလိဋ္ဌတာယ ပရိသုဒ္ဓံ၊ ဧဝံ နိဗ္ဗာနဂါမိနိပဋိပဒါပိ ကေနစိ ကိလေသေန အနုပက္ကိလိဋ္ဌတာယ ပရိသုဒ္ဓါဝ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ။ တေနာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။ ယေန ပရိသုဒ္ဓတ္ထေန နိဗ္ဗာနဿ၊ နိဗ္ဗာနဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ စ အာကာသူပမတာ၊ သော ကေနစိ အနုပလေပေါ၊ အနုပက္ကိလေသော စာတိ အာဟ ‘‘အာကာသမ္ပိ အလဂ္ဂံ ပရိသုဒ္ဓ’’န္တိ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ နိဒဿနေန ဝိဘူတံ ကတွာ ဒဿေတုံ ‘‘စန္ဒိမသူရိယာန’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သံသန္ဒတိ ယုဇ္ဇတိ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗတာပဋိပဇ္ဇနေဟိ အညမညာနုစ္ဆဝိကတာယ။

ပဋိပဒါယ ဌိတာနန္တိ ပဋိပဒံ မဂ္ဂပဋိပတ္တိံ ပဋိပဇ္ဇမာနာနံ။ ဝုသိတဝတန္တိ ဗြဟ္မစရိယဝါသံ ဝုသိတဝန္တာနံ ဧတေသံ။ လဒ္ဓသဟာယောတိ ဧတာသံ ပဋိပဒါနံ ဝသေန လဒ္ဓသဟာယော။ တတ္ထ တတ္ထ သာဝကေဟိ သတ္ထု ကာတဗ္ဗကိစ္စေ။ ဣဒံ ပန ‘‘အဒုတိယော’’တိအာဒိ သုတ္တန္တရေ အာဂတဝစနံ အညေဟိ အသဒိသဋ္ဌေန ဝုတ္တံ၊ န ယထာဝုတ္တသဟာယာဘာဝတော။ အပနုဇ္ဇာတိ အပနီယ ဝိဝဇ္ဇေတွာ။ ‘‘အပနုဇ္ဇာ’’တိ စ အန္တောဂဓာဝဓာရဏံ ဣဒံ ဝစနံ ဧကန္တိကတ္တာ တဿ အပနောဒဿာတိ ဝုတ္တံ ‘‘အပနုဇ္ဇေဝါ’’တိ။

လဗ္ဘတီတိ လာဘော၊ သော ပန ဥက္ကံသဂတိဝိဇာနနေန သာတိသယော၊ ဝိပုလော ဧဝ စ ဣဓာဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘မဟာလာဘော ဥပ္ပန္နော’’တိ။ ဥဿန္နပုညနိဿန္ဒသမုပ္ပန္နောတိ ယထာဝုတ္တကာလံ သမ္ဘတသုဝိပုလဥဠာရတရပုညာဘိသန္ဒတော နိဗ္ဗတ္တော။‘‘ဣမေ နိဗ္ဗတ္တာ၊ ဣတော ပရံ မယှံ ဩကာသော နတ္ထီ’’တိ ဥဿာဟဇာတော ဝိယ ဥပရူပရိ ဝဍ္ဎမာနော ဥဒပါဒိ။ သဗ္ဗဒိသာသု ဟိ ယမကမဟာမေဃော ဥဋ္ဌဟိတွာ မဟာမေဃံ ဝိယ သဗ္ဗပါရမိယော ‘‘ဧကသ္မိံ အတ္တဘာဝေ ဝိပါကံ ဒဿာမာ’’တိ သမ္ပိဏ္ဍိတာ ဝိယ ဘဂဝတော ဣဒံ လာဘသက္ကာရသိလောကံ နိဗ္ဗတ္တယိံသု၊ တတော အန္နပါနဝတ္ထယာနမာလာဂန္ဓဝိလေပနာဒိဟတ္ထာ ခတ္တိယဗြာဟ္မဏာဒယော ဥပဂန္တွာ ‘‘ကဟံ ဗုဒ္ဓါ၊ ကဟံ ဘဂဝါ၊ ကဟံ ဒေဝဒေဝေါ၊ ကဟံ နရာသဘော၊ ကဟံ ပုရိသသီဟော’’တိ ဘဂဝန္တံ ပရိယေသန္တိ၊ သကဋသတေဟိပိ ပစ္စယေ အာဟရိတွာ ဩကာသံ အလဘမာနာ သမန္တာ ဂါဝုတပ္ပမာဏမ္ပိ သကဋဓုရေန သကဋဓုရံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌန္တိ စေဝ အနုဗန္ဓန္တိ စ အန္ဓကဝိန္ဒဗြာဟ္မဏာဒယော ဝိယ။ သဗ္ဗံ ခန္ဓကေ၊ တေသု တေသု စ သုတ္တေသု အာဂတနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘လာဘသက္ကာရော မဟောဃော ဝိယာ’’တိအာဒိ။

ပဋိပါဋိဘတ္တန္တိ ဗဟူသု ‘‘ဒါနံ ဒဿာမာ’’တိ အာဟဋပဋိပါဋိကာယ ဥဋ္ဌိတေသု အနုပဋိပါဋိယာ ဒါတဗ္ဗ ဘတ္တံ။

မတ္ထကံ ပတ္တော အနညသာဓာရဏတ္တာ တဿ ဒါနဿ။ ဥပါယံ အာစိက္ခိ နာဂရာနံ အသက္ကုဏေယျရူပေန ဒါနံ ဒါပေတုံ။ သာလကလျာဏိရုက္ခာ ရာဇပရိဂ္ဂဟာ အညေဟိ အသာဓာရဏာ၊ တသ္မာ တေသံ ပဒရေဟိ မဏ္ဍပေါ ကာရိတော၊ ဟတ္ထိနော စ ရာဇဘဏ္ဍဘူတာ နာဂရေဟိ န သက္ကာ လဒ္ဓုန္တိ တေဟိ ဆတ္တံ ဓာရာပိတံ၊ တထာ ခတ္တိယဓီတာဟိ ဝေယျာဝစ္စံ ကာရိတံ။ ‘‘ပဉ္စ အာသနသတာနီ’’တိ ဣဒံ သာလကလျာဏိမဏ္ဍပေ ပညတ္တေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ တတော ဗဟိ ပန ဗဟူနိ ပညတ္တာနိ အဟေသုံ ။ စတုဇ္ဇာတိယဂန္ဓံ ပိသတိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ သင်္ဃဿ ပူဇနတ္ထဉ္စေဝ ပတ္တဿ ဥဗ္ဗဋနတ္ထဉ္စ။ ဥဒကန္တိ ပတ္တဓောဝနဥဒကံ။ အနဂ္ဃာနိ အဟေသုံ အနဂ္ဃရတနာဘိသင်္ခတတ္တာ။

သတ္တဓာ မုဒ္ဓါ ဖလိဿတိ အနာဒရကာရဏာဒိနာ။ ကာဠံ ဩလောကေဿာမီတိ ကာဠံ ဧဝံ အနုပေက္ခိဿာမိ၊ တဿ ဥပ္ပဇ္ဇနကံ အနတ္ထံ ပရိဟရိဿာမီတိ အတ္ထော။

ကဒရိယာတိ ထဒ္ဓမစ္ဆရိနော ပုညကမ္မဝိမုခါ။ ဒေဝလောကံ န ဝဇန္တိ ပုညဿ အကတတ္တာ၊ မစ္ဆရိဘာဝေန စ ပါပဿ ပသုတတ္တာ။ ဗာလာတိ ဒုစ္စိန္တိတစိန္တနာဒိနာ ဗာလလက္ခဏယုတ္တာ။ နပ္ပသံသန္တိ ဒါနံ ပသံသိတုမ္ပိ န ဝိသဟန္တိ။ ဓီရောတိ ဓီတိသမ္ပန္နော ဥဠာရပညော ပရေဟိ ကတံ ဒါနံအနုမောဒမာနောပိ၊ တေနေဝ ဒါနာနုမောဒနေနေဝ။ သုခီ ပရတ္ထာတိ ပရလောကေ ကာယိကစေတသိကသုခသမင်္ဂီ ဟောတိ။

ဝရရောဇော နာမ တသ္မိံ ကာလေ ဧကော ခတ္တိယော၊ တဿ ဝရရောဇဿ။ အနဝဇ္ဇ…ပေ… ဖလေယျ အဘူတဝါဒိဘာဝတောတိ အဓိပ္ပာယော။ အတိရေကပဒသဟဿေန တိံသာဓိကေန အဍ္ဎတေယျဂါထာသတေန ဝဏ္ဏမေဝ ကထေသိ ရူပပ္ပသန္နတာယ စ။

ယာဝ မညေ ခတ္တိယာတိ ဧတ္ထ ယာဝါတိ အဝဓိပရိစ္ဆေဒဝစနံ၊ အညေတိ နိပါတမတ္တံ၊ ယာဝ ခတ္တိယာ ခတ္တိယေ အဝဓိံ ကတွာ သဗ္ဗေ ဒေဝမနုဿာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ’’တိအာဒိ။ မဒပမတ္တောတိ လာဘသက္ကာရသိလောကမဒေန ပမတ္တော စေဝ တဒနွယေန ပမာဒေန ပမတ္တော စ ဟုတွာ။

တဒနွယမေဝါတိ တဒနုဂတမေဝ။ ဝါစာ…ပေ… သမေတီတိ ဝစီကမ္မကာယကမ္မာနိ အညမညံ အဝိရုဒ္ဓါနိ၊ အညဒတ္ထု သံသန္ဒန္တိ။ အဇာ ဧဝ မိဂါတိ အဇာမိဂါ၊ တေ အဇာမိဂေ။

တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော သဗ္ဗသော အတိက္ကန္တဝိစိကိစ္ဆာကန္တာရော ။ နနု စ သဗ္ဗေပိ သောတာပန္နာ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆာ၊ ဝိဂတကထံကထာ စ? သစ္စမေတံ၊ ဣဒံ ပန န တာဒိသံ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ အထ ခေါ သဗ္ဗသ္မိံ ဉေယျဓမ္မေ သဗ္ဗာကာရာဝဗောဓသင်္ခါတသန္နိဋ္ဌာနဝသေန သဗ္ဗသော နိရာကတံ သန္ဓာယာတိ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာ ဟီ’’တိ အာဒိမာဟ။ ဥဿန္နုဿန္နတ္တာတိ ပရောပရဘာဝတော၊ အယဉ္စ အတ္ထော ဘဂဝတော အနေကဓာတုနာနာဓာတုဉာဏဗလေနပိ ဣဇ္ဈတိ။ သဗ္ဗတ္ထ ဝိဂတကထံကထော သဗ္ဗဒဿာဝိဘာဝတော။ သဗ္ဗေသံ ပရမတ္ထဓမ္မာနံ သစ္စာဘိသမယဝသေန ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘ဝေါဟာရဝသေနာ’’တိ ဝါ နာမဂေါတ္တာဒိဝသေနာတိ အတ္ထော။

ပရိယောသိတသင်္ကပ္ပောတိ သဗ္ဗသော နိဋ္ဌိတမနောရထော။ နနု စ အရိယမဂ္ဂေန ပရိယောသိတသင်္ကပ္ပတာ နာမ သောဠသကိစ္စသိဒ္ဓိယာ ကတကရဏီယဘာဝေန၊ န သဗ္ဗဉေယျဓမ္မာဝဗောဓေနာတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေအနနုဿုတေသူ’’တိအာဒိ။ သာဝကာနံ သာဝကပါရမိဉာဏံ ဝိယ၊ ဟိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏံ ဝိယ စ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါနံ သဗ္ဗညုတညာဏံ စတုသစ္စာဘိသမ္ဗောဓပုဗ္ဗကမေဝါတိ။ အနနုဿုတေသူတိ န အနုဿုတေသု။ သာမန္တိ သယမေဝ။ ပဒဒွယေနာပိ ပရတော ဃောသေန ဝိနာတိ ဒဿေတိ။ တတ္ထာတိ နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မံ၊ သစ္စာဘိသမ္ဗောဓနိမိတ္တန္တိ အတ္ထော။ သစ္စာဘိသမ္ဗောဓော စ အဂ္ဂမဂ္ဂဝသေနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဗလေသု စ ဝသီဘာဝန္တိ ဒသန္နံ ဗလဉာဏာနံ ယထာရုစိ ပဝတ္တိ။ ဇာတတ္တာ ဇာတာတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေ ဝဒတိ။

၂၉၇။ တတ္ထ တတ္ထ ရာဇဓာနိအာဒိကေ နိဗဒ္ဓဝါသံ ဝသန္တော။ တီသု မဏ္ဍလေသု ယထာကာလံ စာရိကံ စရန္တော။

၂၉၈။ အဿာတိ ဖလဿ။ တန္တိ ကာရဏံ။ ဒွိန္နမ္ပိ ဧကတော ဥပ္ပတ္တိယာ ကာရဏံ နတ္ထိ၊ ပဂေဝ တိဏ္ဏံ၊ စတုန္နံ ဝါတိ။ ‘‘ဧတ္ထ စာ’’တိအာဒိ ‘‘ဧကိဿာ လောကဓာတုယာ’’တိ ဝုတ္တလောကဓာတုယာ ပမာဏပရိစ္ဆေဒဒဿနတ္ထံ အာရဒ္ဓံ။

ယာဝတာတိ ယတ္တကေန ဌာနေန။ ပရိဟရန္တီတိ သိနေရုံ ပရိက္ခိပန္တာ ပရိဝတ္တန္တိ။ ဒိသာတိ ဒိသာသု၊ ဘုမ္မတ္ထေ ဧတံ ပစ္စတ္တဝစနံ။ ဘန္တိ ဒိဗ္ဗန္တိ။ ဝိရောစနာတိ ဩဘာသန္တာ၊ ဝိရောစနာ ဝါ သောဘမာနာ စန္ဒိမသူရိယာ ဘန္တိ၊ တတော ဧဝ ဒိသာ စ ဘန္တိ။တာဝ သဟဿဓာတိ တတ္တကော သဟဿလောကော။

ဧတ္တကန္တိ ဣမံ စက္ကဝါဠံ မဇ္ဈေ ကတွာ ဣမိနာဝ သဒ္ဓိံ စက္ကဝါဠံ ဒသသဟဿံ။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ မဟာပဒါနဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တမေဝ။ န ပညာယတီတိ တီသု ပိဋကေသု အနာဂတတ္တာ။

သနင်္ကုမာရကထာဝဏ္ဏနာ

၃၀၀။ ဝဏ္ဏေနာတိ ရူပသမ္ပတ္တိယာ။ သုဝိညေယျတ္တာ တံ အနာမသိတွာ ယသသဒ္ဒဿေဝ အတ္ထမာဟ။ အလင်္ကာရပရိဝါရေနာတိ အလင်္ကာရေန စ ပရိဝါရေန စ။ ပုညသိရိယာတိ ပုညိဒ္ဓိယာ။

၃၀၁။ သမ္ပသာဒနေတိ သမ္ပသာဒဇနနေ။ သံပုဗ္ဗော ခါ-သဒ္ဒေါ ဇာနနတ္ထော ‘‘သင်္ခါယေတံ ပဋိသေဝတီ’’တိအာဒီသု (မ။ နိ။ ၂။၁၆၈) ဝိယာတိ အာဟ ‘‘ဇာနိတွာ မောဒါမာ’’တိ။

ဂေါဝိန္ဒဗြာဟ္မဏဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၃၀၄။ ယာဝဒီဃရတ္တန္တိ ယာဝ ပရိမာဏတော၊ အပရိမိတကာလပရိဒီပနမေတန္တိ အာဟ ‘‘ဧတ္တကန္တိ…ပေ… အတိစိရရတ္တ’’န္တိ။ မဟာပညောဝ သော ဘဂဝါတိ တေန ဗြဟ္မုနာ အနုမတိပုစ္ဆာဝသေန ဒေဝါနံ ဝုတ္တန္တိ ဒဿေန္တော ‘‘မဟာပညောဝ သော ဘဂဝါ။ နောတိ ကထံ တုမှေ မညထာ’’တိ အာဟ။ သယမေဝေတံ ပဉှံ ဗျာကာတုကာမော ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ ဘော’’တိ အာဒိံ အာဟာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧဝံ ပန ဗျာကရောန္တေန အတ္ထတော အယမ္ပိ အတ္ထော ဝုတ္တော နာမ ဟောတီတိ ဒဿေန္တော ‘‘အနစ္ဆရိယမေတ’’န္တိ အာဒိမာဟ။ တိဏ္ဏံ မာရာနန္တိ ကိလေသာဘိသင်္ခါရဒေဝပုတ္တမာရာနံ။ ‘‘အနစ္ဆရိယမေတ’’န္တိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ နိဂမနဝသေန ‘‘ကိမေတ္ထ အစ္ဆရိယ’’န္တိ ပုနပိ ဝုတ္တံ။

ရညော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကသမ္ပရာယိကအတ္ထာနံ ပုရော ဓာနတော ပုရေ ပုရေ သံဝိဓာနတော ပုရောဟိတောတိ အာဟ ‘‘သဗ္ဗကိစ္စာနိအနုသာသနပုရောဟိတော’’တိ။ ဂေါဝိန္ဒိယာဘိသေကေနာတိ ဂေါဝိန္ဒဿ ဌာနေ ဌပနာဘိသေကေန။ တံ ကိရ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ကုလပရမ္ပရာဂတံ ဌာနန္တရံ။ ဇောတိတတ္တာတိ အာဝုဓာနံ ဇောတိတတ္တာ။ ပါလနသမတ္ထတာယာတိ ရညော၊ အပရိမိတဿ စ သတ္တကာယဿ အနတ္ထတော ပရိပါလနသမတ္ထတာယ။

သမ္မာ ဝေါဿဇ္ဇိတွာတိ သုဋ္ဌု တဿေဝါဂါရဝဘာဝေန ဝိဿဇ္ဇိတွာ နိယျာတေတွာ။ တံ တမတ္ထံ ကိစ္စံ ပဿတီတိ အတ္ထဒသော။

၃၀၅။ ဘဝနံ ဝဍ္ဎနံ ဘဝေါ၊ ဘဝတိ ဧတေနာတိ ဝါ ဘဝေါ၊ ဝဍ္ဎိကာရဏံ သန္ဓိဝသေန မ-ကာရာဂမော၊ ဩ-ကာရဿ စ အ-ကာရာဒေသံ ကတွာ ‘‘ဘဝမတ္ထူ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဘဝန္တံ ဇောတိပါလန္တိ ပန သာမိအတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ဘောတော’’တိ။ မာ ပစ္စဗျာဟာသီတိ မာ ပဋိက္ခိပီတိ အတ္ထော။ သော ပန ပဋိက္ခေပေါ ပဋိဝစနံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘မာ ပဋိဗျာဟာသီ’’တိ။ အဘိသမ္ဘောသီတိ ကမ္မန္တာနံ သံဝိဓာနေ သမတ္ထော ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သံဝိဒဟိတွာ’’တိ။ ဘဝါဘဝံ၊ ပညဉ္စ ဝိန္ဒိ ပဋိလဘီတိ ဂေါဝိန္ဒော၊ မဟန္တော ဂေါဝိန္ဒော မဟာဂေါဝိန္ဒော။ ‘‘ဂေါ’’တိ ဟိ ပညာယေတံ အဓိဝစနံ ဂစ္ဆတိ အတ္ထေ ဗုဇ္ဈတီတိ။

ရဇ္ဇသံဝိဘဇနဝဏ္ဏနာ

၃၀၆။ ဧကပိတိကာ ဝေမာတုကာ ကနိဋ္ဌဘာတရော။ အယံ အဘိသိတ္တောတိ အယံ ရေဏု ရာဇကုမာရော ပိတု အစ္စယေန ရဇ္ဇေ အဘိသိတ္တော။ ရာဇကာရကာတိ ရာဇပုတ္တံ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌာပေတာရော။

၃၀၇။ မဒေန္တီတိ မဒနီယာတိ ကတ္တုသာဓနတံ ဒဿေန္တော ‘‘မဒကရာ’’တိ အာဟ။ မဒကရဏံ ပန ပမာဒဿ ဝိသေသကာရဏန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘ပမာဒကရာ’’တိ။

၃၀၈။ ရေဏုဿ ရဇ္ဇသမီပေ ဒသဂါဝုတမတ္တဝိတ္ထတာနိ ဟုတွာ အပရဘာဂေ တိယောဇနသတံ ဝိတ္ထတတ္တာ သဗ္ဗာနိ ဆ ရဇ္ဇာနိ သကဋမုခါနိ ပဋ္ဌပေသိ။ ဝိတာနသဒိသံ စတုရဿဘာဝတော။

၃၁၀။ သဟာတိ ဂါထာယ ပဒပရိပူရဏတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တဿ အတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘တေနေဝ သဟာ’’တိ အာဟ။ သဟာတိ ဝါ အဝိနာဘာဝတ္ထေ နိပါတော၊ သော သဟ အာသုံ သတ္တ ဘာရဓာတိ ယောဇေတဗ္ဗော၊ တေန တေ ဒေသန္တရေ ဝသန္တာ ဝိစိတ္တေန သဟဘာဝိနော အဝိနာဘာဝိနောတိ ဒီပေတိ။ ရဇ္ဇဘာရံ ဓာရေန္တိ အတ္တနိ အာရောပေန္တိ ဝဟန္တီတိ ဘာရဓာ။

ပဌမဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ကိတ္တိသဒ္ဒအဗ္ဘုဂ္ဂမနဝဏ္ဏနာ

၃၁၁။ အနုပုရောဟိတေ ဌပေသီတိ အနုပုရောဟိတေ ကတွာ ဌပေသိ၊ အနုပုရောဟိတေ ဝါ ဌာနေ ဌပေသိ။ တိသဝနံ ကရောန္တေ သန္ဓာယ ‘‘ဒိဝသဿ တိက္ခတ္တု’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဒွီသု သန္ဓီသု သဝနံ ကရောန္တေ သန္ဓာယ ‘‘သာယံ၊ ပါတော ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတော ပဋ္ဌာယာတိ ဝတစရိယံ မတ္ထကံ ပါပေတွာ နှာတကာလတော ပဘုတိ။

၃၁၂။ အဘိဥဂ္ဂစ္ဆီတိ ဥဋ္ဌဟိ ဥဒပါဒိ။ အစိန္တေတွာတိ ‘‘ကထံ ခေါ အဟံ ဗြဟ္မုနာ သဒ္ဓိံ မန္တေယျ’’န္တိ အစိန္တေတွာ ဧဝံ စိတ္တမ္ပိ အနုပ္ပာဒေတွာ။ တေန သမာဂမနဿေဝ အဘာဝတော အမန္တေတွာ။ တံ ဒိသွာတိ တံ ကရုဏာဗြဟ္မဝိဟာရဘာဝနံ ဗြဟ္မဒဿနူပါယံ ဒိသွာ ဉာဏစက္ခုနာ။

၃၁၃။ ဧဝန္တိ ဧဝံ ရညော အာရောစေတွာ ပဋိသလ္လာနံ ဥပဂတေ။ သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗေသု ဆန္နံ ခတ္တိယာနံ၊ သတ္တန္နံ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာနံ ၊ သတ္တန္နံ နာဋကသတာနံ၊ စတ္တာရီသာယ စ ဘရိယာနံ အာပုစ္ဆနဝါရေသု။

၃၁၆။ သာဒိသိယောတိ ဇာတိယာ သာဒိသိယောတိ အာဟ ‘‘သမဝဏ္ဏာ သမဇာတိကာ’’တိ။

၃၁၇။ သန္ထာဂါရန္တိ ဈာနမနသိကာရေန ဗဟိ ဝိသဋဝိတက္ကဝူပသမနေန စိတ္တဿ သန္ထမ္ဘနံ အဂါရံ၊ ဈာနသာလန္တိ အတ္ထော။ ဂဟိတာဝါတိ ဘာဝနာနုယောဂေန မဟာသတ္တေန အတ္တနော စိတ္တသန္တာနေ ဥပ္ပာဒနဝသေန ဂဟိတာ ဧဝ။ နတ္ထိ ဈာနေနေဝ ဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ။ ဝိသေသတော ဟိဿ ကရုဏာယ ဘာဝိတတ္တာ အနဘိရတိ ဥက္ကဏ္ဌနာ နတ္ထိ၊ မေတ္တာယ ဘာဝိတတ္တာ ဘယပရိတဿနာ နတ္ထိ။ ဥက္ကဏ္ဌနာတိ ပန ဗြဟ္မဒဿနေ ဥဿုက္ကံ၊ ပရိတဿနာတိ တဒဘိပတ္ထနာတိ အာဟ ‘‘ဗြဟ္မုနော ပနာ’’တိအာဒိ။

ဗြဟ္မုနာသာကစ္ဆာဝဏ္ဏနာ

၃၁၈။ စိတ္တုတြာသောတိ စိတ္တဿ ဥတြာသနမတ္တံ။ ကထန္တိ သတ္တနိကာယနိဝါသဋ္ဌာနနာမဂေါတ္တာဒီနံ ဝသေန ကေန ပကာရေန။ တေနာဟ ‘‘ကိ’’န္တိအာဒိ။

သောတိ ယေ တေ ပနကနသနန္တဗန္ဓသတနသနင်္ကုမာရကာလနာမကာ လောကေ ပါကဋာ ပညာတာ ဗြဟ္မာနော၊ တေသု သနင်္ကုမာရော နာမာဟန္တိ ဒဿေတိ။

အဂ္ဃန္တိ ဂရုဋ္ဌာနိယာနံ ဒါတဗ္ဗံအာဟာရံ။ မဓုသာကန္တိ မဓုရာဟာရံ၊ ယံ ကိဉ္စိ အတိထိနော ဒါတဗ္ဗံ အာဟာရံ ဥပစာရဝသေန ဧဝံ ဝဒတိ။ တေနာဟ ‘‘မဓုသာကံ ပနာ’’တိအာဒိ။ ပုစ္ဆာမာတိ နိမန္တနဝသေန ပုစ္ဆာမ။

၃၁၉။ မဟာသတ္တော စတ္တာရော ဗြဟ္မဝိဟာရေ ဘာဝေတွာ ဌိတောပိ တေသု ‘‘ဗြဟ္မသဟဗျတာယ မဂ္ဂေါ’’တိ အနိဗ္ဗေမတိကတာယ ‘‘ကင်္ခီ’’တိ အဝေါစ။ ကေစိ ပန ‘‘တပေါကမ္မေန ပရိက္ခီဏသရီရတာယ၊ ဗြဟ္မသမာဂမေန ဘယာဒိသမုပ္ပတ္တိယာ စ ပဋိလဒ္ဓမတ္တေဟိ ဗြဟ္မဝိဟာရေဟိ ပရိဟီနော အဟောသိ၊ တသ္မာ အဝိက္ခမ္ဘိတဝိစိကိစ္ဆတာယ ‘ကင်္ခီ’တိ အဝေါစာ’’တိ ဝဒန္တိ။ ပရဿ ဝေဒိယာ ဝိဒိတာ ပရဝေဒိယာ၊ တေ ပန တဿ ပါကဋာ ဝိဘူတာတိ အာဟ ‘‘ပရဿပါကဋေသု ပရဝေဒိယေသူ’’တိ။ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ပရေန သယံ အဘိသင်္ခတတ္တာ’’တိ။ မမာတိ ကမ္မံ မမံကာရော၊ မမတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဣဒံ မမ…ပေ… တဏှ’’န္တိ။ ‘‘မမ’’န္တိ ကရောတိ ဧတေနာတိ ဟိ မမံကာရော၊ တထာပဝတ္တာ တဏှာ။ မနုဇေသူတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မံ၊ န ဝိသယေတိ အာဟ ‘‘မနုဇေသု ယော ကောစီ’’တိ။ ‘‘ဧကောဒိဘူတော’’တိ ပဒဿ ဘာဝတ္ထံ တာဝ ဒဿေန္တော ‘‘ဧကီဘူတော’’တိ ဝတွာ ပုန တံ ဝိဝရန္တော ‘‘ဧကော တိဋ္ဌန္တော ဧကော နိသီဒန္တော’’တိ အာဟ။ တာဒိသောတိ ဧကော ဟုတွာ ပဝတ္တနကော။ ဘူတောတိ ဇာတော။ ဈာနေ အဓိမုတ္တိ နာမ တသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တိတေ၊ အနိဗ္ဗတ္တိတေ ကုတော အဓိမုတ္တီတိ အာဟ ‘‘ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတွာတိ အတ္ထော’’တိ။ ဝိဿဂန္ဓော နာမ ကောဓာဒိကိလေသပရိဘာဝနာတိ တေသံ ဝိက္ခမ္ဘနေန ဝိဿဂန္ဓဝိရဟိတော။ ဧတေသု ဓမ္မေသူတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာနံ ဝိဝေကဝါသကရုဏာဗြဟ္မဝိဟာရာဒိဓမ္မေသု။

၃၂၀။ အဝိဒွါတိ န ဝိဒိတဝါ။ အာဝရိတာတိ ကုသလာနံ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာနံ ဥပ္ပတ္တိနိဝါရဏေန အာဝရိတာ။ ပူတိကာတိ ဗျာပန္နစိတ္တတာဒိနာ ပူတိဘူတာ။ ကိလေသဝသေန ဒုဂ္ဂန္ဓံ ဝိဿဂန္ဓံ ဝါယတိ။ နိရယာဒိအပါယေသု နိဗ္ဗတ္တနသီလတာယ အာပါယိကာတိ အာဟ ‘‘အပါယူပဂါ’’တိ။ စောရာဒီဟိ ဥပဒ္ဒုတဿ ပဝိသိတုကာမဿ ပါကာရကဝါဋပရိခါဒီဟိ ဝိယ နဂရံ ကောဓာဒီဟိ နိဝုတော ပိဟိတော ဗြဟ္မလောကော အဿာတိ နိဝုတဗြဟ္မလောကော။ ပုစ္ဆတိ ‘‘ကေနာဝဋာ’’တိ ဝဒန္တော။

မုသာဝါဒေါဝ မောသဝဇ္ဇံ ယထာ ဘိသက္ကမေဝ ဘေသဇ္ဇံ။ ကုဇ္ဈနံ ဒုဿနံ။ ဒိဋ္ဌာဒီသု အဒိဋ္ဌာဒိဝါဒိတာဝသေန ပရေသံ ဝိသံဝါဒနံ ပရဝိသံဝါဒနံ။ သဒိသံ ပတိရူပံ ဒဿေတွာ ပလောဘနံ သဒိသံ ဒဿေတွာ ဝဉ္စနံ။ မိတ္တာနံ ဝိဟိံသနံ မေတ္တိဘေဒေါ မိတ္တဒုဗ္ဘနံ။ ဒဠှမစ္ဆရိတာ ထဒ္ဓမစ္ဆရိယံ။ အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနံ နိဟီနတံ၊ သဒိသတံ ဝါ အတိက္ကမိတွာ မညနံ။ ပရေသံ သမ္ပတ္တိယာ အသဟနံ ခီယနံ။ အတ္တသမ္ပတ္တိယာ နိဂူဟနဝသေန၊ ပရေဟိ သာဓာရဏဘာဝါသဟနဝသေန စ ဝိဝိဓာ ဣစ္ဆာ ရုစိ ဧတဿာတိ ဝိဝိစ္ဆာ။ ကဒရိယတာယ မုဒုကံ မစ္ဆရိယံ။ ယတ္ထ ကတ္ထစီတိ သကသန္တကေ၊ ပရသန္တကေ၊ ဟီနာတိကေ စာတိ ယတ္ထ ကတ္ထစိ အာရမ္မဏေ။ လုဗ္ဘနံ အာရမ္မဏဿ ဂဟဏံ အဘိဂိဇ္ဈနံ။ မဇ္ဇနံ သေယျာဒိဝသေန မဒနံ သမ္ပဂ္ဂဟော။ မုယှနံ အာရမ္မဏဿ အနဝဗောဓော။ ဧတေသူတိ ဧတေသု ယထာဝုတ္တေသု ကောဓာဒီသု သတ္တသန္တာနဿ ကိလိဿနတော ဝိဗာဓနတော၊ ဥပတာပနတော စ ကိလေသသညိတေသု ပါပဓမ္မေသု။ ယုတ္တာ ပယုတ္တာ သမ္ပယုတ္တာ အဝိရဟိတာ။

ဧတ္ထ စာယံ ဗြဟ္မာ မဟာသတ္တေန အာမဂန္ဓေ သုပုဋ္ဌော အတ္တနော ယထာဥပဋ္ဌိတေ ပါပဓမ္မေ စုဒ္ဒသဟိ ပဒေဟိ ဝိဘဇိတွာ ကထေသိ၊ တေ ပန တာဒိသံ ပဝတ္တိဝိသေသံ ဥပါဒါယ ဝုတ္တာပိ ကေစိ ပုန ဝုတ္တာ၊ အာမဂန္ဓသုတ္တေ (သု။ နိ။ ၂၄၂) ပန ဝုတ္တာပိ ကေစိ ဣဓ သဗ္ဗသော န ဝုတ္တာ၊ ဧဝံ သန္တေပိ လက္ခဏဟာရနယေန၊ တဒေကဋ္ဌတာယ ဝါ တေသံ ပေတ္ထ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တေနာဟ ‘‘ဣဒံ ပန သုတ္တ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ အာမဂန္ဓသုတ္တေန ဒီပေတွာတိ ဣဓ သရူပတော အဝုတ္တေ အာမဂန္ဓေပိ ဝုတ္တေဟိ ဧကလက္ခဏတာဒိနာ အာမဂန္ဓသုတ္တေန ပကာသေတွာ ကထေတဗ္ဗံ တတ္ထ နေသံ သရူပတော ကထိတတ္တာ။ အာမဂန္ဓသုတ္တမ္ပိ ဣမိနာ ဒီပေတဗ္ဗံ ဣဓ ဝုတ္တာနမ္ပိ ကေသဉ္စိ အာမဂန္ဓာနံ တတ္ထ အဝုတ္တဘာဝတော။ ယသ္မာ အာမဂန္ဓသုတ္တေ ဝုတ္တာပိ အာမဂန္ဓာ အတ္ထတော ဣဓ သင်္ဂဟံ သမောသရဏံ ဂစ္ဆန္တိ၊ တသ္မာ ဣဓ ဝုတ္တေ ပရိဟရဏဝသေန ဒဿေန္တေန ယသ္မာ စေတ္ထ ကေစိ အဘိဓမ္မနယေန အကိလေသသဘာဝါပိ သတ္တသန္တာနဿ ဝိဗာဓနဋ္ဌေန ‘‘ကိလေသာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘စုဒ္ဒသသု ကိလေသေသူ’’တိ ဝုတ္တံ။

နိမ္မာဒံ မိလာပနံ ခေပနန္တိ အာဟ ‘‘နိမ္မာဒေတဗ္ဗာ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိ။ ဗုဒ္ဓတန္တီတိ ဗုဒ္ဓဘာဝီနံ ပဝေဏီ၊ ဗုဒ္ဓဘာဝိနောပိ ‘‘ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဝုစ္စန္တိ ယထာ ‘‘အဂမာ ရာဇဂဟံ ဗုဒ္ဓါ’’တိ။ မဟာပုရိသဿ ဒဠှီကမ္မံ ကတွာတိ မဟာပုရိသဿ ‘‘ပဗ္ဗဇိဿာမဟ’’န္တိ ပဝတ္တစိတ္တုပ္ပာဒဿ ဒဠှီကမ္မံ ကတွာ။

ရေဏုရာဇအာမန္တနာဝဏ္ဏနာ

၃၂၁။ မမ မနံ ဟရိတွာတိ မမ စိတ္တံ အပနေတွာ တဿ ဝသေန အဝတ္တိတွာ။

ဧကီဘာဝံ ဥပဂန္တွာ ဝုတ္ထဿာတိ ကာယဝိဝေကပရိဗြူဟနေန ဧကီဘာဝံ ဥပဂန္တွာ တပေါကမ္မဝသေန ဝုတ္ထဿ။ ကုသပတ္တေဟိ ပရိတ္ထတောတိ ဗရိဟိသေဟိ ဝေဒိယာ သမန္တတော သန္ထရိတော။ အကာစောတိ ဝဏော ဝဏသဒိသခဏ္ဍိစ္စဝိရဟိတော။ တေနာဟ ‘‘အကက္ကသော’’တိ။

ဆခတ္တိယအာမန္တနာဝဏ္ဏနာ

၃၂၂။ သိက္ခေယျာမာတိ သိက္ခာပေယျာမ၊ သိက္ခာပနဉ္စေတ္ထ အတ္ထိဘာဝါပါဒနန္တိ အာဟ ‘‘ဥပလာပေယျာမာ’’တိ။

၃၂၃။ ယဿ ဝီရိယာရမ္ဘဿ၊ ခန္တိဗလဿ စ အဘာဝေန ပဗ္ဗဇိတာနံ သမဏဓမ္မော ပရိပုဏ္ဏော၊ ပရိသုဒ္ဓါ စ န ဟောတိ၊ တေသု ဝီရိယာရမ္ဘခန္တိဗလေသု တေ တေ နိယောဇေတုံ ‘‘အာရမ္ဘဝှော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ကရုဏာဈာနမဂ္ဂေါတိ ကရုဏာဈာနသင်္ခါတော မဂ္ဂေါ။ ဥဇုမဂ္ဂေါတိ ဗြဟ္မလောကဂမနေ ဥဇုဘူတော မဂ္ဂေါ။ အနုတ္တရောတိ သေဋ္ဌော ဗြဟ္မဝိဟာရသဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘ဥတ္တမမဂ္ဂေါ နာမာ’’တိ။ သဗ္ဘိ ရက္ခိတော သာဓူဟိ ယထာ ပရိဟာနိ န ဟောတိ၊ ဧဝံ ပဋိပက္ခဒူရီကရဏေန ရက္ခိတော ဂေါပိတော။ ‘‘သဒ္ဓမ္မော သဗ္ဘိ ဝက္ခိတော’’တိ ကေစိ ပဌန္တိ၊ တေသံ သပရဟိတသာဓနေန သာဓူဟိ ဗုဒ္ဓါဒီဟိ ကထိတော ပဝေဒိတောတိ အတ္ထော။

တင်္ခဏဝိဒ္ဓံသနဓမ္မန္တိ ယသ္မိံ ခဏေ ဝိရောဓိဓမ္မသမာယောဂေါ၊ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ဝိနဿနသဘာဝံ၊ ယော ဝါ သော ဂမနဿာဒါနံ ဒေဝပုတ္တာနံ ဟေဋ္ဌုပရိယေန ပဋိမုခံ ဓာဝန္တာနံ သိရသိ၊ ပါဒေ စ ဗဒ္ဓခုရဓာရာသမာဂမနတောပိ သီဃတရတာယ အတိဣတ္တရော ပဝတ္တိက္ခဏော၊ တေနေဝ ဝိနဿနသဘာဝံ။ တဿ ဇီဝိတဿ။ ဂတိန္တိ နိဋ္ဌံ။ မန္တာယန္တိ မန္တေယျန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘မန္တေတဗ္ဗ’’န္တိ။ ကရဏတ္ထေ ဝါ ဘုမ္မန္တိ ‘‘မန္တာယ’’န္တိ ဣဒံ ဘုမ္မံ ကရဏတ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ ယထာ ‘‘ဉာတာယ’’န္တိ။ သဗ္ဗပလိဗောဓေတိ သဗ္ဗေပိ ကုသလကိရိယာယ ဝိဗန္ဓေ ဥပရောဓေ။

ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာဒီနံ အာမန္တနာဝဏ္ဏနာ

၃၂၄။ အပ္ပေသက္ခာတိ အပ္ပာနုဘာဝါတိ အာဟ ‘‘ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယာ’’တိအာဒိ။

စက္ကဝတ္တိ ရာဇာ ဝိယ သမ္ဘာဝိတော။

မဟာဂေါဝိန္ဒပဗ္ဗဇ္ဇာဝဏ္ဏနာ

၃၂၈။ သမာပတ္တီနံ အာဇာနနံ နာမ အတ္တပစ္စက္ခတာ၊ သစ္ဆိကိရိယာတိ အာဟ ‘‘န သက္ခိံသု နိဗ္ဗတ္တေတု’’န္တိ။

၃၂၉။ ဣမိနာတိ ‘‘သရာမဟ’’န္တိ ဣမိနာ ပဒေန။ ‘‘သရာမဟ’’န္တိ ဟိ ဝဒန္တေန ဘဂဝတော မဟာဗြဟ္မုနာ ကထိတံ ‘‘တထေဝ တ’’န္တိ ဘဂဝတာ ပဋိညာတမေဝ ဇာတန္တိ။ န ဝဋ္ဋေ နိဗ္ဗိန္ဒနတ္ထာယ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနကထာယ အဘာဝတော။ အသတိ ပန ဝဋ္ဋေ နိဗ္ဗိဒါယ ဝိရာဂါနံ အသမ္ဘဝေါ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘န ဝိရာဂါယာ’’တိအာဒိ။ ဧကန္တမေဝ ဝဋ္ဋေ နိဗ္ဗိန္ဒနတ္ထာယ အနေကာကာရဝေါကာရဝဋ္ဋေ အာဒီနဝဝိဘာဝနတော။

‘‘နိဗ္ဗိဒါယာ’’တိ ဣမိနာ ပဒေန ဝိပဿနာ ဝုတ္တာ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ ဝဝတ္ထာနကထာတိ ဝိပဿနာမဂ္ဂနိဗ္ဗာနာနံ တံတံပဒေဟိ ဝဝတ္ထပေတွာ ကထာ။ အယမေတ္ထ နိပ္ပရိယာယကထာတိ အာဟ ‘‘ပရိယာယေန ပနာ’’တိအာဒိ။

၃၃၀။ ပရိပူရေတုန္တိ ဘာဝနာပါရိပူရိဝသေန ပရိပုဏ္ဏေ ကာတုံ၊ နိဗ္ဗတ္တေတုန္တိ အတ္ထော။ ဗြဟ္မစရိယစိဏ္ဏကုလပုတ္တာနန္တိ စိဏ္ဏမဂ္ဂဗြဟ္မစရိယာနံ ကုလပုတ္တာနန္တိ ဥက္ကဋ္ဌနိဒ္ဒေသေန အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ နိဋ္ဌပေသိ။

အဘိနန္ဒနံ နာမ သမ္ပဋိစ္ဆနံ ‘‘အဘိနန္ဒန္တိ အာဂတ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ၊ တဉ္စေတ္ထ အတ္ထတော စိတ္တဿ အတ္တမနတာတိ အာဟ ‘‘စိတ္တေန သမ္ပဋိစ္ဆန္တော အဘိနန္ဒိတွာ’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓူ’’တိ ဝါစာယ သမ္ပဟံသနာ အနုမောဒနာတိ အာဟ ‘‘ဝါစာယ သမ္ပဟံသမာနော အနုမောဒိတွာ’’တိ။

မဟာဂေါဝိန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။