📜

၇။ မဟာသမယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

နိဒါနဝဏ္ဏနာ

၃၃၁။ ဥဒါနန္တိ ¶ ¶ ¶ ရညာ ဩက္ကာကေန ဇာတိသမ္ဘေဒပရိဟာရနိမိတ္တံ ပဝတ္တိတံ ဥဒါနံ ပဋိစ္စ။ ဧကောပိ ဇနပဒေါ ရုဠှိသဒ္ဒေန ‘‘သက္ကာ’’တိ ဝုစ္စတီတိ ဧတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ မဟာနိဒါနဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အရောပိတေတိ ကေနစိ အရောပိတေ။

အာဝရဏေနာတိ သေတုနာ။ ဗန္ဓာပေတွာတိ ပံသုပလာသပါသာဏမတ္တိကာခဏ္ဍာဒီဟိ အာဠိံ ထိရံ ကာရာပေတွာ။

‘‘ဇာတိံ ဃဋ္ဋေတွာ ကလဟံ ဝဍ္ဎယိံသူ’’တိ သင်္ခေပေန ဝုတ္တမတ္ထံ ပါကဋတရံ ကာတုံ ‘‘ကောလိယကမ္မကရာ ဝဒန္တီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

တီဏိ ဇာတကာနီတိ ဖန္ဒနဇာတကပထဝီဥန္ဒြိယဇာတကလဋုကိကဇာတကာနိ ဒွေ ဇာတကာနီတိ ရုက္ခဓမ္မ ဝဋ္ဋကဇာတကာနိ။

တေနာတိ ဘဂဝတာ။ ကလဟကာရဏဘာဝေါတိ ကလဟကာရဏဿ အတ္ထိဘာဝေါ။

အဋ္ဌာနေတိ အကာရဏေ။ ဝေရံ ကတွာတိ ဝိရောဓံ ဥပ္ပာဒေတွာ။ ‘‘ကုဌာရိဟတ္ထော ပုရိသော’’တိအာဒိနာ ဖန္ဒနဇာတကံ ကထေသိ။ ‘‘ဒုဒ္ဒုဘာယတိ ဘဒ္ဒန္တေ’’တိအာဒိနာ ပထဝီဥန္ဒြိယဇာတကံ ကထေသိ။ ‘‘ဝန္ဒာမိ တံ ကုဉ္ဇရာ’’တိအာဒိနာ လဋုကိကဇာတကံ ကထေသိ။

‘‘သာဓူ ¶ သမ္ဗဟုလာ ဉာတီ၊ အပိ ရုက္ခာ အရညဇာ၊

ဝါတော ဝဟတိ ဧကဋ္ဌံ၊ ဗြဟန္တမ္ပိ ဝနပ္ပတိ’’န္တိ။ –

အာဒိနာ ရုက္ခဓမ္မဇာတကံ ကထေသိ။

‘‘သမ္မောဒမာနာ ¶ ဂစ္ဆန္တိ၊ ဇာလံ အာဒါယ ပက္ခိနော၊

ယဒါ တေ ဝိဝဒိဿန္တိ၊ တဒါ ဧဟိန္တိ မေ ဝသ’’န္တိ။ –

အာဒိနာ ဝဋ္ဋကဇာတကံ ကထေသိ။

‘‘အတ္တဒဏ္ဍာ ¶ ဘယံ ဇာတံ၊ ဇနံ ပဿထ မေဓဂံ၊

သံဝေဂံ ကိတ္တယိဿာမိ၊ ယထာ သံဝိဇိတံ မယာ’’တိ။ (သု။ နိ။ ၁။၉၄၁)၊

အာဒိနာ အတ္တဒဏ္ဍသုတ္တံ ကထေသိ။

တံတံပလောဘနကိရိယာ ကာယဝါစာဟိ ပရက္ကမန္တိယော ‘‘ဥက္ကဏ္ဌန္တူ’’တိ သာသနံ ပေသေန္တိ။

ကုဏာလဒဟေတိ ကုဏာလဒဟတီရေ ပတိဋ္ဌာယ။ ပုစ္ဆိတပုစ္ဆိတံ ကထေသိ (ဇာ။ ၂။ကုဏာလဇာတက) ‘‘အနုက္ကမေန ကုဏာလသကုဏရာဇဿ ပုစ္ဆနပ္ပသင်္ဂေန ကုဏာလဇာတကံ ကထေဿာမီ’’တိ။ အနဘိရတိံ ဝိနောဒေသိ ဣတ္ထီနံ ဒေါသဒဿနမုခေန ကာမာနံ အာဒီနဝေါကာရသံကိလေသဝိဘာဝနေန။

ကောသဇ္ဇံ ဝိဓမိတွာ ပုရိသထာမပရိဗြူဟနေန ‘‘ဥတ္တမပုရိသသဒိသေဟိ နော ဘဝိတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဥပ္ပန္နစိတ္တာ။

အဝိဿဋ္ဌကမ္မန္တာတိ အရတိဝိနောဒနတော ပဋ္ဌာယ အဝိဿဋ္ဌသမဏကမ္မန္တာ၊ အပရိစတ္တကမ္မဋ္ဌာနာတိ အတ္ထော။ နိသီဒိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဘဂဝါ စိန္တေသီတိ ယောဇနာ။

ပဒုမိနိယန္တိ ပဒုမဿရေ။ ဝိကသိံသု ဂုဏဂဏဝိဗောဓေန။ ‘‘အယံ ဣမဿ…ပေ… န ကထေသီ’’တိ ဣမိနာ သဗ္ဗေပိ တေ ဘိက္ခူ တာဝဒေဝ ပဋိပါဋိယာ အာဂတတ္တာ အညမညဿ လဇ္ဇမာနာ ¶ အတ္တနာ ပဋိဝိဒ္ဓဝိသေသံ ဘဂဝတော နာရောစေသုန္တိ ဒဿေတိ။ ‘‘ခီဏာသဝါန’’န္တိအာဒိနာ တတ္ထ ကာရဏမာဟ။

ဩသီဒမတ္တေတိ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဥပဂတမတ္တေ။ အရိယမဏ္ဍလေတိ အရိယသမူဟေ။ ပါစီနယုဂန္ဓရပရိက္ခေပတောတိ ယုဂန္ဓရပဗ္ဗတဿ ပါစီနပရိက္ခေပတော၊ န ဗာဟိရကေဟိ ဥစ္စမာနဥဒယပဗ္ဗတတော။ ရာမဏေယျကဒဿနတ္ထန္တိ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒပဋိမဏ္ဍိတတ္တာ ဝိသေသတော ရမဏီယဿ လောကဿ ရမဏီယဘာဝဒဿနတ္ထံ။ ဥလ္လင်္ဃိတွာတိ ¶ ဥဋ္ဌဟိတွာ။ ဧဝရူပေ ခဏေ လယေ မုဟုတ္တေတိ ယထာဝုတ္တေ စန္ဒမဏ္ဍလဿ ဥဋ္ဌိတက္ခဏေ ဥဋ္ဌိတဝေလာယံ ဥဋ္ဌိတမုဟုတ္တေတိ ဥပရူပရိ ကာလဿ ဝဍ္ဎိတဘာဝဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။

တထာ ¶ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဇာတိအာဒိဝသေန ဘဂဝတော အနုရူပပရိဝါရိတံ ဒဿေန္တော ‘‘တတ္ထာ’’တိ အာဒိမာဟ။

သမာပန္နဒေဝတာတိ အာသန္နဋ္ဌာနေ ဈာနသမာပတ္တိ သမာပန္နဒေဝတာ။ စလိံသူတိ ဥဋ္ဌဟိံသု။ ကောသမတ္တံ ဌာနံ သဒ္ဒန္တရံ။ ဇမ္ဗုဒီပေ ကိရ အာဒိတော တေသဋ္ဌိမတ္တာနိ နဂရသဟဿာနိ ဥပ္ပန္နာနိ၊ တထာ ဒုတိယံ၊ တထာ တတိယံ၊ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘တိက္ခတ္တုံ တေသဋ္ဌိယာ နဂရသဟဿေသူ’’တိ။ တေ ပန သမ္ပိဏ္ဍေတွာ သတသဟဿတော ပရံ အသီတိသဟဿာနိ၊ နဝသဟဿာနိ စ ဟောန္တိ။ နဝနဝုတိယာ ဒေါဏမုခသတသဟဿေသူတိ နဝသတသဟဿာဓိကေသု နဝုတိသတသဟဿေသု ဒေါဏမုခေသု။ ဒေါဏမုခန္တိ စ မဟာနဂရဿ အာယုပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဘူတံ ပါဒနဂရံ ဝုစ္စတိ။ ဆန္နဝုတိယာ ပဋ္ဋနကောဋိသတသဟဿေသူတိ ဆကောဋိအဓိကနဝုတိကောဋိသတသဟဿပဋ္ဋနေသု။ တမ္ဗပဏ္ဏိဒီပါဒီသု ဆပဏ္ဏာသာယ ရတနာကရေသု။ ဧဝံ ပန နဂရဒေါဏိမုခပဋ္ဋနရတနာကရာဒိဝိဘာဂေန ကထနံ တံတံအဓိဝတ္ထာယ ဝသန္တီနံ ဒေဝတာနံ ဗဟုဘာဝဒဿနတ္ထံ။ ယဒိ ဒသသဟဿစက္ကဝါဠေသု ဒေဝတာ သန္နိပတိတာ၊ အထ ကသ္မာ ပါဠိယံ ‘‘ဒသဟိ စ လောကဓာတူဟီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဒသသဟဿ…ပေ… အဓိပ္ပေတာ’’တိ၊ တေန သဟဿိလောကဓာတု ဣဓ ‘‘ဧကာ လောကဓာတူ’’တိ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

လောဟပါသာဒေတိ အာဒိတော ကတေ လောဟပါသာဒေ။ ဗြဟ္မလောကေတိ ဟေဋ္ဌိမေ ဗြဟ္မလောကေ။ ယဒိ တာ ဒေဝတာ ဧဝံ နိရန္တရာ၊ ပစ္ဆာ အာဂတာနံ ဩကာသော ဧဝ န ဘဝေယျာတိ စောဒနံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ယထာ ခေါ ပနာ’’တိအာဒိ။ သုဒ္ဓါဝါသကာယံ ဥပပန္နာ သုဒ္ဓါဝါသကာယိကာ၊ တာသံ ပန ယသ္မာ သုဒ္ဓါဝါသဘူမိ နိဝါသဋ္ဌာနံ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘သုဒ္ဓါဝါသဝါသီန’’န္တိ။ အာဝါသာတိ အာဝါသနဋ္ဌာနဘူတာ ¶ ¶ ၊ ဒေဝတာ ပန ဩရမ္ဘာဂိယာနံ၊ ဣတရေသဉ္စ သံယောဇနာနံ သမုစ္ဆိန္ဒနေန သုဒ္ဓါ အာဝါသော ဧတေသန္တိ သုဒ္ဓါဝါသာ။

၃၃၂။ ပုရတ္ထိမစက္ကဝါဠမုခဝဋ္ဋိယံ ဩတရိ အညတ္ထ ဩကာသံ အလဘမာနော။ ဧဝံ သေသာပိ။ ဗုဒ္ဓါနံ အဘိမုခမဂ္ဂေါ ဗုဒ္ဓဝီထိ။ ယာဝ စက္ကဝါဠာ ဩတ္ထရိတုံ ဩဝရိတုံ န သက္ကာ။ ပဟဋဗုဒ္ဓဝီထိယာဝါတိ ဗုဒ္ဓါနံ သန္တိကံ ဥပသင်္ကမန္တေဟိ တေဟိ ဒေဝဗြဟ္မေဟိ ဝဠဉ္ဇိတဝီထိယာဝ။ သမိတိ သင်္ဂတိ သန္နိပါတော သမယော၊ မဟန္တော သမယော မဟာသမယောတိ အာဟ ‘‘မဟာသမူဟော’’တိ ¶ ။ ပဝဒ္ဓံ ဝနံ ပဝနန္တိ အာဟ ‘‘ဝနသဏ္ဍော’’တိ။ ဒေဝဃဋာတိ ဒေဝသမူဟာ။

သမာဒဟံသူတိ သမာဒဟိတံ လောကုတ္တရသမာဓိနာ သုဋ္ဌု အပ္ပိတံ အကံသု၊ ယထာသမာဟိတံ ပန သမာဓိနာ ယောဇိတံ နာမ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘သမာဓိနာ ယောဇေသု’’န္တိ။ သဗ္ဗေသံ ဂေါမုတ္တဝင်္ကာဒီနံ ဒူရသမူဟနိတတ္တာ သဗ္ဗေ…ပေ… အကရိံသု။ နယတိ အဿေ ဧတေဟီတိ နေတ္တာနိ၊ ယောတ္တာနိ။ အဝီထိပဋိပန္နာနံ အဿာနံ ဝီထိပဋိပါဒနံ ရသ္မိဂ္ဂဟဏေန ပဟောတီတိ ‘‘သဗ္ဗယောတ္တာနိ ဂဟေတွာ အစောဒေန္တော’’တိ ဝတွာ တံ ပန အစောဒနံ အဝါရဏံ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘အစောဒေန္တော အဝါရေန္တော’’တိ။

ယထာ ခီလံ ဘိတ္တိယံ ဝါ ဘူမိယံ ဝါ အာကောဋိတံ ဒုန္နီဟရဏံ၊ ယထာ စ ပလိဃံ နဂရပ္ပဝေသနိဝါရဏံ၊ ယထာ စ ဣန္ဒခီလံ ဂမ္ဘီရနေမိ သုနိခါတံ ဒုန္နီဟရဏံ၊ ဧဝံ ရာဂါဒယော သတ္တသန္တာနတော ဒုန္နီဟရဏာ၊ နိဗ္ဗာနနဂရပ္ပဝေသနိဝါရဏာ စာတိ တေ ‘‘ခီလံ၊ ပလိဃံ၊ ဣန္ဒခီလ’’န္တိ စ ဝုတ္တာ။ တဏှာဧဇာယ အဘာဝေန အနေဇာ ပရမသန္တုဋ္ဌဘာဝေန စာတုဒ္ဒိသတ္တာ အပ္ပဋိဟတစာရိကံ စရန္တိ။

ဂတာသေတိ ဂတာ ဧဝ၊ န ပန ဂမိဿန္တိ ပရိနိဋ္ဌိတသရဏဂမနတ္တာတိ ¶ ။ လောကုတ္တရသရဏဂမနံ အဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘နိဗ္ဗေမတိကသရဏဂမနေန ဂတာ’’တိ။ တေ ဟိ နိယမေန အပါယဘူမိံ န ဂမိဿန္တိ၊ ဒေဝကာယဉ္စ ပရိပူရေဿန္တိ။ ယေ ပန လောကိယေန သရဏဂမနေန ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာသေ၊ န တေ ဂမိဿန္တိ အပါယဘူမိံ၊ သတိ စ ပစ္စယန္တရသမဝါယေ ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ၊ ဒေဝကာယံ ပရိပူရေဿန္တီတိ အယမေတ္ထ အတ္ထော။

ဒေဝတာသန္နိပါတဝဏ္ဏနာ

၃၃၃။ ဧတေသန္တိ ¶ ဒေဝတာသန္နိပါတာနံ။ ဣဒါနီတိ ဣမသ္မိံ ကာလေ။ ဗုဒ္ဓါနန္တိ အညေသံ ဗုဒ္ဓါနံ အဘာဝါ။ စိတ္တကလ္လတာ စိတ္တမဒ္ဒဝံ။

ကိံ ပန ဘဂဝတာဝ မဟန္တေ ဒေဝတာသမာဂမေ တေသံ နာမဂေါတ္တံ ကထေတုံ သက္ကာတိ? အာမ သက္ကာတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဗုဒ္ဓါ နာမ မဟန္တာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဒိဋ္ဌန္တိ ရူပါယတနမာဟ၊ သုတန္တိ သဒ္ဒါယတနံ၊ မုတန္တိ သမ္ပတ္တဂ္ဂါဟိဣန္ဒြိယဝိသယံ ဂန္ဓရသဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ၊ ဝိညာတန္တိ ဝုတ္တာဝသေသံ သဗ္ဗံ ¶ ဉေယျံ၊ ပတ္တန္တိ ပရိယေသိတွာ၊ အပရိယေသိတွာ ဝါ သမ္ပတ္တံ၊ ပရိယေသိတန္တိ ပတ္တံ၊ အပ္ပတ္တံ ဝါ ပရိယိဋ္ဌံ။ အနုဝိစရိတံ မနသာတိ ကေဝလံ မနသာ အာလောစိတံ။ ကတ္ထစိ နီလာဒိဝသေန ဝိဘတ္တရူပါရမ္မဏေတိ အဘိဓမ္မေ (ဓ။ သ။ ၆၁၅) ‘‘နီလံ ပီတက’’န္တိအာဒိနာ ဝိဘတ္တေ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ရူပါရမ္မဏေ ကိဉ္စိ ရူပါရမ္မဏံ ဝါ န အတ္ထီတိ ယောဇနာ။ ဘေရိသဒ္ဒါဒိဝသေနာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ယန္တိ ယံ အာရမ္မဏံ။ ဧတေသန္တိ ဗုဒ္ဓါနံ။

ဣဒါနိ ယထာဝုတ္တမတ္ထံ ပါဠိယာ သမတ္ထေတုံ ‘‘ယထာဟာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တဒါ ဇာနနကိရိယာယ အပရိယောသိတဘာဝဒဿနတ္ထံ ‘‘ဇာနာမီ’’တိ ဝတွာ ယသ္မာ ယံ ကိဉ္စိ နေယျံ နာမ၊ သဗ္ဗံ တံ ဘဂဝတာ အညာတံ နာမ နတ္ထိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘တမဟံ အဗ္ဘညာသိ’’န္တိ။

န ဩလောကေန္တိ ပယောဇနာဘာဝတော။ ဝိပရီတာ ‘‘န ကမ္မာဝရဏေန သမန္နာဂတာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တာ။ ‘‘ယဿ မင်္ဂလာ သမူဟတာ’’တိ (သု။ နိ။ ၃၆၂) အာရဘိတွာ ‘‘ရာဂံ ¶ ဝိနယေထ မာနုသေသု ဒိဗ္ဗေသု ကာမေသု စာ’’တိအာဒိနာ (သု။ နိ။ ၃၆၃) စ ရာဂနိဂ္ဂဟကထာဗာဟုလ္လတော သမ္မာပရိဗ္ဗာဇနီယသုတ္တံ ရာဂစရိတာနံ သပ္ပာယံ၊ ‘‘ပိယမပ္ပိယဘူတာ ကလဟ ဝိဝါဒါ ပရိဒေဝသောကာ သဟမစ္ဆရာ စာ’’တိအာဒိနာ (သု။ နိ။ ၈၆၉၊ မဟာနိ။ ၉၈) ကလဟာဒယော ယတော ဒေါသတော သမုဋ္ဌဟန္တိ၊ သော စ ဒေါသော ယတော ပိယဘာဝတော၊ သော စ ပိယဘာဝေါ ယတော ဆန္ဒတော သမုဋ္ဌဟန္တိ၊ ဣတိ ဖလတော၊ ကာရဏပရမ္ပရတော စ ဒေါသေ အာဒီနဝဝိဘာဝနဗာဟုလ္လတော ကလဟဝိဝါဒသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၈၆၉၊ မဟာနိ။ ၉၈) ဒေါသစရိတာနံ သပ္ပာယံ –

‘‘အပ္ပဉှိ ဧတံ န အလံ သမာယ၊

ဒုဝေ ဝိဝါဒဿ ဖလာနိ ဗြူမိ၊

ဧတမ္ပိ ¶ ဒိသွာ န ဝိဝါဒယေထ၊

ခေမာဘိပဿံ အဝိဝါဒဘူမိ’’န္တိ။ (သု။ နိ။ ၉၀၂၊ မဟာနိ။ ၁၃၁) –

အာဒိနာ နယေန သမ္မောဟဝိဓမနတော၊ ပညာပရိဗြူဟနတော စ မဟာဗျူဟသုတ္တံ မောဟစရိတာနံ သပ္ပာယံ –

‘‘ပရဿ ¶ စေ ဓမ္မံ အနာနုဇာနံ၊

ဗာလော၊ မဂေါ ဟောတိ နိဟီနပညော၊

သဗ္ဗေဝ ဗာလာ သုနိဟီနပညာ၊

သဗ္ဗေဝိမေ ဒိဋ္ဌိပရိဗ္ဗသာနာ’’တိ။ (သု။ နိ။ ၈၈၆၊ မဟာနိ။ ၁၁၅) –

အာဒိနာ နယေန သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိတာပနယနမုခေန သဝိသယေသု ဒိဋ္ဌိဂ္ဂဟဏေသု ဝိသဋဝိတက္ကဝိစ္ဆိန္ဒနဝသေန ပဝတ္တတ္တာ စူဠဗျူဟသုတ္တံ ဝိတက္ကစရိတာနံ သပ္ပာယံ –

‘‘မူလံ ¶ ပပဉ္စသင်္ခါယ (ဣတိ ဘဂဝါ)၊

မန္တာ အသ္မီတိ သဗ္ဗံ ဥပရုန္ဓေ၊

ယာ ကာစိ တဏှာ အဇ္ဈတ္တံ၊

တာသံ ဝိနယာ သဒါ သတော သိက္ခေ’’တိ။ (သု။ နိ။ ၉၂၂၊ မဟာနိ။ ၁၅၁) –

ပပဉ္စသင်္ခါယ မူလံ အဝိဇ္ဇာဒိကိလေသဇာတံ အသ္မီတိ ပဝတ္တမာနဉ္စာတိ သဗ္ဗံ မန္တာ ပညာယ ဥပရုန္ဓေယျ။ ယာ ကာစိ အဇ္ဈတ္တံ ရူပတဏှာဒိဘေဒါ တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ၊ တာသံ ဝိနယာ ဝူပသမာယ သဒါ သတော ဥပဋ္ဌိတဿတိ ဟုတွာ သိက္ခေယျာတိ ဧဝမာဒိ ဥပဒေသဿ သဒ္ဓါဝ ဘာဇနံ။ တဿ ဟိ သော အတ္ထာဝဟောတိ တုဝဋ္ဋကသုတ္တံ သဒ္ဓါစရိတာနံ သပ္ပာယံ –

‘‘ဝီတတဏှော ပုရာ ဘေဒါ (ဣတိ ဘဂဝါ)၊

ပုဗ္ဗမန္တမနိဿိတော၊

ဝေမဇ္ဈေ ¶ နုပသင်္ခေယျော၊

တဿ နတ္ထိ ပုရက္ခတ’’န္တိ။ (သု။ နိ။ ၈၅၅၊ မဟာနိ။ ၈၄) –

ယော သရီရဘေဒတော ပုဗ္ဗေဝ ပဟီနတဏှော၊ တတော ဧဝ အတီတဒ္ဓသညိတံ ပုရိမကောဋ္ဌာသံ တဏှာနိဿယေန အနိဿိတော၊ ဝေမဇ္ဈေ ပစ္စုပ္ပန္နေပိ အဒ္ဓနိ ‘‘ရတ္တော’’တိအာဒိနာ ဥပသင်္ခါတဗ္ဗော၊ တဿ အရဟတော တဏှာဒိဋ္ဌိပုရက္ခာရာနံ အဘာဝါ အနာဂတေ အဒ္ဓနိ ကိဉ္စိ ပုရက္ခတံ နတ္ထီတိ အာဒိနာ ဧဝံ ဂမ္ဘီရကထာဗာဟုလ္လတော ပူရာဘေဒသုတ္တံ (သု။ နိ။ ၈၅၅၊ မဟာနိ။ ၈၄) ဗုဒ္ဓိစရိတာနံ သပ္ပာယန္တိ ကတွာ ဝုတ္တံ ‘‘အထ နေသံ သပ္ပာယံ …ပေ… ဝဝတ္ထပေတွာ’’တိ။ မနသာကာသီတိ ဧဝံ စရိယာယ ဝသေန မနသိ ကတွာ ပုန တံ သဒိသံ အတ္တနော ¶ ဒေသနာနိက္ခေပယောဂျတာဝသေန မနသိ အကာသိ။ အတ္တဇ္ဈာသယေန နု ခေါ ဇာနေယျာတိ ပရဇ္ဈာသယာဒိံ အနပေက္ခိတွာ မယှံယေဝ အဇ္ဈာသယေန အာရဒ္ဓ ဒေသနံ ¶ ဇာနေယျ နု ခေါ။ ပရဇ္ဈာသယေနာတိ သန္နိပတိတာယ ပရိသာယ ကဿစိ အဇ္ဈာသယေန။ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိကေနာတိ ဣဓ သမုဋ္ဌိတအဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ။ ပုစ္ဆာဝသေနာတိ ကဿစိ ပုစ္ဆန္တဿ ပုစ္ဆာဝသေန။ အာရဒ္ဓဒေသနံ ဇာနေယျာတိ။ ‘‘သစေ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဘဝေယျာ’’တိ ဣဒံ ဣမေသံ သုတ္တာနံ ဒေသနာယ ပုစ္ဆာ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနံ ဘာရိယာ၊ အဝိသယာ စာတိ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘သောပိ န သက္ကုဏေယျာ’’တိ။

ဧတ္ထ စ ယသ္မာ န အနုမတိပုစ္ဆာ၊ ကထေတုကမျတာပုစ္ဆာ ဝါ ယုတ္တာ၊ အထ ခေါ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနပုစ္ဆာသဒိသီ ဝါ ဝိမတိစ္ဆေဒနပုစ္ဆာသဒိသီ ဝါ ပုစ္ဆာ ယုတ္တာ၊ တာဝ ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယဝသေန ပဝတ္တိတာ နာမ ဟောန္တိ၊ န ယထာဓမ္မဝသေန၊ တတ္ထ ယဒိ ဘဂဝါ တထာ သယမေဝ ပုစ္ဆိတွာ သယမေဝ ဝိဿဇ္ဇေယျ၊ သုဏန္တီနံ ဒေဝတာနံ သမ္မောဟော ဘဝေယျ ‘‘ကိံ နာမေတံ ဘဂဝါ ပဌမံ ဧဝမာဟ၊ ပုနပိ ဧဝမာဟာ’’တိ၊ အန္ဓကာရံ ပဝိဋ္ဌာ ဝိယ ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဧဝံ ပေတာ ဒေဝတာ န သက္ခိဿန္တိ ပဋိဝိဇ္ဈိတု’’န္တိ။ ယထာဓမ္မဒေသနာယံ ပန ကထေတုကမျတာဝသေန ပုစ္ဆနေန သမ္မောဟော ဟောတီတိ။ သူရိယော ဥဂ္ဂတောတိ အာဟ ဒေဝသင်္ဃော အာသန္နတရဘာဝေန ဩဘာသဿ ဝိပုလဥဠာရဘာဝတော။ ဧကိဿာ လောကဓာတုယာတိ သုတ္တေ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၆၁၊ မ။ နိ။ ၃။၁၂၉၊ အ။ နိ။ ၁။၂၇၇၊ ဝိဘ။ ၈၀၉၊ နေတ္တိ။ ၅၇၊ မိ။ ပ။ ၅။၁။၁) အာဂတနယေန သဗ္ဗတ္ထေဝ ပန အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဒွေ ဗုဒ္ဓါ န ဟောန္တေဝ။ တေနေဝါဟ – ‘‘အနန္တာသု…ပေ… အဒ္ဒသာ’’တိ။

ဂါထာယံ ပုစ္ဆာမီတိ နိမ္မိတဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိတုံ ဩကာသံ ကာရာပေသိ။ မုနိန္တိ ဗုဒ္ဓမုနိံ ¶ ။ ပဟူတပညန္တိ မဟာပညံ။ တိဏ္ဏန္တိ စတုရောဃတိဏ္ဏံ။ ပါရင်္ဂတန္တိ နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တံ၊ သဗ္ဗဿ ဝါ ဉေယျဿ ပါရံ ပရိယန္တံ ဂတံ။ ပရိနိဗ္ဗုတံ သဥပါဒိသေသနိဗ္ဗာနဝသေန။ ဌိတတ္တန္တိ အဝဋ္ဌိတစိတ္တံ လောကဓမ္မေဟိ အကမ္ပနေယျတာယ။ နိက္ခမ္မ ဃရာ ပနုဇ္ဇ ကာမေတိ ဝတ္ထုကာမေ ပနူဒိတွာ ဃရာဝါသာ နိက္ခမ္မ။ ကထံ ဘိက္ခု သမ္မာ သော လောကေ ပရိဗ္ဗဇေယျာတိ သော ဘိက္ခု ကထံ သမ္မာ ပရိဗ္ဗဇေယျ ဂစ္ဆေယျ ဝိဟရေယျ၊ အနုပလိတ္တော ဟုတွာ လောကံ အတိက္ကမေယျာတိ အတ္ထော။

၃၃၄။ သိလောကံ ¶ အနုကဿာမီတိ ¶ ဧတ္ထ သိလောကော နာမ ပါဒသမုဒယော၊ ဣသီဟိ ဝုစ္စမာနာ ဂါထာတိပိ ဝုစ္စတိ။ ပါဒေါဝ နိယတဝဏ္ဏာနုပုဗ္ဗိကာနံ ပဒါနံ သမူဟော၊ တံ သိလောကံ အနုကဿာမိ ပဝတ္တယိဿာမီတိ အတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အက္ခရ…ပေ… ပဝတ္တယိဿာမီ’’တိ။ ယတ္ထာတိ အဓိကရဏေ ဘုမ္မံ။ အာမေဍိတလောပေနာယံ နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘ယေသု ယေသု ဌာနေသူ’’တိ။ ဘုမ္မာတိ ဘူမိပဋိဗဒ္ဓနိဝါသာ။ တံ တံ နိဿိတာ တံ တံ ဌာနံ နိဿိတဝန္တော နိဿာယ ဝသမာနာ၊ တေဟိ သဒ္ဓိံ သိလောကံ အနုကဿာမီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ယေ သိတာ ဂိရိဂဗ္ဘရ’’န္တိ ဣမိနာ တေသံ ဝိဝေကဝါသံ ဒဿေတိ၊ ‘‘ပဟိတတ္တာ သမာဟိတာ’’တိ ဣမိနာ ဘာဝနာဘိယောဂံ။

ဗဟုဇနာ ပဉ္စသတသင်္ချတ္တာ။ ပဋိပက္ခာဘိဘဝနတော၊ တေဇုဿဒတာယ စ သီဟာ ဝိယ ပဝိဝိတ္တတာယ နိလီနာ။ ဧကတ္တန္တိ ဧကီဘာဝံ။ ဩဒါတစိတ္တာ ဟုတွာ သုဒ္ဓါတိ အရဟတ္တမဂ္ဂါဓိဂမေန ပရိယောဒါတစိတ္တာ ဟုတွာ သုဒ္ဓါ၊ န ကေဝလံ သရီရသုဒ္ဓိယာဝ။ ဝိပ္ပသန္နာတိ အရိယမဂ္ဂပ္ပသာဒေန ဝိသေသတော ပသန္နာ။ စိတ္တဿ အာဝိလဘာဝကရာနံ ကိလေသာနံ အဘာဝေန အနာဝိလာ။

ဘိက္ခူ ဇာနိတွာတိ ဘိန္နကိလေသေ ဘိက္ခူ ‘‘ဣမေ ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ဧတေ ဒေဝကာယေ ပဿန္တီတိ ဇာနိတွာ။ သဝနန္တေ ဇာတတ္တာတိ ဓမ္မဿဝနပရိယောသာနေ အရိယဇာတိယာ ဇာတတ္တာ။ ဣဒံ သဗ္ဗန္တိ ဣဒံ ‘‘ဘိယျော ပဉ္စသတေ’’တိအာဒိကံ သဗ္ဗံ။

တဒတ္ထာယ ဝီရိယံ ကရိံသူတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏာဘိနီဟာရဝသေန ဝီရိယံ ဥဿာဟံ အကံသု။ တေနာဟ ‘‘န တံ တေဟီ’’တိအာဒိ။ သတ္တရိန္တိ တ-ကာရဿ ရ-ကာရာဒေသံ ကတွာ ဝုတ္တံ၊ သတ္တတိန္တိ အတ္ထော။ ‘‘သဟဿ’’န္တိ ပန အနုဝတ္တတိ၊ သတ္တတိယောဂေန ဗဟုဝစနံ။ တေနာဟ ‘‘ဧကေ သဟဿံ။ ဧကေ သတ္တတိသဟဿာနီ’’တိ။

အနန္တန္တိ အန္တရဟိတံ၊ တံ ပန အတိဝိယ မဟန္တံ နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝိပုလ’’န္တိ။

အဝေက္ခိတွာတိ ¶ ¶ ဉာဏစက္ခုနာ ဝိသုံ ဝိသုံ အဝေက္ခိတွာ ‘‘ဝဝတ္ထိတွာနာ’’တိပိ ပဌန္တိ၊ သော ဧဝတ္ထော။ တံ အဝေက္ခနံ နိစ္ဆယကရဏံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝဝတ္ထပေတွာ’’တိ။ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဂါထာသု တတိယဂါထာယ ပစ္ဆိမဒ္ဓံ၊ စတုတ္ထဂါထာယ ပုရိမဒ္ဓဉ္စ သန္ဓာယာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဂါထမေဝါ’’တိ။

ဝိဇာနနမ္ပိ ¶ ဒဿနံ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ပဿထ ဩလောကေထာ’’တိ။ ဝါစာယတပဝတ္တိတဘာဝတော ‘‘အနုပဋိပါဋိယာဝ ကိတ္တယိဿာမီ’’တိ ဝဒတိ။

၃၃၅။ သတ္တ သဟဿာနိ သင်္ခါယာတိ သတ္တ သဟဿာ။ ယက္ခာယေဝါတိ ယက္ခဇာတိကာ ဧဝ။ အာနုဘာဝသမ္ပန္နာတိ မဟေသက္ခာ။ ဣဒ္ဓိမန္တောတိ ဝါ မဟာနုဘာဝါ။ ဇုတိမန္တောတိ မဟပ္ပဘာ။ ဝဏ္ဏဝန္တောတိ အတိက္ကန္တဝဏ္ဏာ။ ယသဿိနောတိ မဟာပရိဝါရာ စေဝ ပတ္ထဋကိတ္တိသဒ္ဒါ စ။ သမိတိ-သဒ္ဒေါ သမီပတ္ထောတိ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘ဘိက္ခူနံ သန္တိက’’န္တိ။

ဟေမဝတပဗ္ဗတေတိ ဟိမဝတော သမီပေ ဌိတပဗ္ဗတေ။

ဧတေ သဗ္ဗေပီတိ ဧတေ သတ္တသဟဿာ ကာပိလဝတ္ထဝါ၊ ဆသဟဿာ ဟေမဝတာ၊ တိသဟဿာ သာတာဂိရာတိ ယထာဝုတ္တာ သဗ္ဗေပိ သောဠသသဟဿာ။

ရာဇဂဟနဂရေတိ ရာဇဂဟနဂရဿ သမီပေ။ တန္တိ ကုမ္ဘီရံ။

၃၃၆။ ကာမံ ပါစီနဒိသံ ပသာသတိ၊ တထာပိ စတူသုပိ ဒိသာသု သပရိဝါရဒီပေသု စတူသုပိ မဟာဒီပေသု ဂန္ဓဗ္ဗာနံ ဇေဋ္ဌကော၊ ကထံ? သဗ္ဗေ တေ တဿ ဝသေ ဝတ္တန္တိ။ကုမ္ဘဏ္ဍာနံ အဓိပတီတိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

တဿာပိ ဝိရုဠှဿ။ တာဒိသာယေဝါတိ ဓတရဋ္ဌဿ ပုတ္တသဒိသာ ဧဝ ပုထုတ္ထတော၊ နာမတော၊ ဗလတော၊ ဣဒ္ဓိအာဒိဝိသေသတော စ။

သဗ္ဗသင်္ဂါဟိကဝသေနာတိ ဒသသဟဿိလောကဓာတုယာ ပစ္စေကံ စတ္တာရော ¶ စတ္တာရော မဟာရာဇာနောတိ တေသံ သဗ္ဗေသံ သင်္ဂဏှနဝသေန။ တေနာဟ ‘‘အယဉ္စေတ္ထာ’’တိအာဒိ။

စတုရော ဒိသာတိ စတူသု ဒိသာသု။ စတုရော ဒိသာ ဇလမာနာ သမုဇ္ဇလန္တာ ဩဘာသေန္တာ။ ယဒိ ¶ ဧဝံ မဟတိယာ ပရိသာယ အာဂတာနံ ကထံ ကာပိလဝတ္ထဝေ ဝနေ ဌိတာတိ အာဟ ‘‘တေ ပနာ’’တိအာဒိ။

၃၃၇။ တေသံ မဟာရာဇာနံ ဒါသာတိ ယောဇနာ။ မာယာယ ယုတ္တာ၊ တသ္မာ မာယာဝိနော။ ဝဉ္စနံ ဧတေသု အတ္ထိ၊ ဝဉ္စနေ ဝါ နိယုတ္တာတိ ဝဉ္စနိကာ။ ကေရာဋိယသာဌေယျေနာတိ နိဟီနသဌေန ကမ္မေန။ မာယာ ဧတေသံ အတ္ထီတိ ¶ မာယာ၊ တေ စ ပရေသံ ဝဉ္စနတ္ထံ ယေန မာယာကရဏေန ‘‘မာယာ’’တိ ဝုတ္တာ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘မာယာကာရကာ’’တိ အာဟ။

ဧတ္တကာ ဒါသာတိ ဧတ္တကာ ကုဋေဏ္ဍုအာဒိကာ နိဃဏ္ဍုပရိယောသာနာ အဋ္ဌမဟာရာဇာနံ ဒါသာ။

ဒေဝရာဇာနောတိ ဒေဝါ ဟုတွာ တံတံဒေဝကာယဿ ရာဇာနော။ စိတ္တော စ သေနော စ စိတ္တသေနော စာတိ တယော ဧတေ ဒေဝပုတ္တာ ပါဠိယံ ဧကသေသနယေန ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘စိတ္တော စာ’’တိအာဒိ။

ဘိက္ခုသင်္ဃော သမိတော သန္နိပတိတော ဧတ္ထာတိ ဘိက္ခုသင်္ဃသမိတိ၊ ဣမံ ဝနံ။

၃၃၈။ နာဂသဒဟဝါသိကာတိ နာဂသဒဟနိဝါသိနော။ တတ္ထေကော ကိရ နာဂရာဇာ၊ စိရကာလံ ဝသတော တဿ ပရိသာ မဟတီ ပရမ္ပရာဂတာ အတ္ထိ၊ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘တစ္ဆကနာဂပရိသာယာ’’တိ။

ယမုနဝါသိနောတိ ယမုနာယံ ဝသနကနာဂါ။ နာဂဝေါဟာရေနာတိ ဟတ္ထိနာဂဝေါဟာရေန။

ဝုတ္တပ္ပကာရေတိ ကမ္ဗလဿတရေ ဌပေတွာ ဣတရေ ဝုတ္တပ္ပကာရနာဂါ။ လောဘာဘိဘူတာတိ အာဟာရလောဘေန အဘိဘူတာ။ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝတာတိ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝတော၊ ဒိဗ္ဗာနုဘာဝဟေတု ဝါ ဒိဗ္ဗာ။ ‘‘စိတြသုပဏ္ဏာ’’တိ နာမံ ဝိစိတြသုန္ဒရပတ္တဝန္တတာယ။

ဥပဝှယန္တာတိ ¶ ဥပေစ္စ ကထေန္တာ။ ကာကောလူကအဟိနကုလာဒယော ဝိယ အညမညံ ဇာတိသမုဒါဂတဝေရာပိ သမာနာ မိတ္တာ ဝိယ…ပေ… ဟဋ္ဌတုဋ္ဌစိတ္တာ အညမညသ္မိန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဗုဒ္ဓံယေဝ တေ သရဏံ ဂတာ ‘‘ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေနေဝ မယံ အညမညသ္မိံ မေတ္တိံ ပဋိလဘိမှာ’’တိ။

၃၃၉။ ဘာတရောတိ မေထုနဘာတရော။ တေနာဟ ‘‘သုဇာယ အသုရကညာယ ကာရဏာ’’တိ။

တေသူတိ ¶ အသုရေသု။ ကာလကဉ္စာတိ ဧဝံ နာမာ။ မဟာဘိသ္မာတိ ဘိံသနကမဟာသရီရာ။ အဘဗ္ဗာတိ သမ္မတ္တနိယာမံ ဩက္ကမိတုံ န ဘဗ္ဗာ အစ္ဆန္ဒိကတ္တာ တာဒိသဿ ဆန္ဒဿေဝ အဘာဝတော။

ဗလိနော ¶ မဟာအသုရဿ အဗ္ဘတီတတ္တာ တဿ ပုတ္တေ ဧဝ ကိတ္တေန္တော ဘဂဝါ ‘‘သတဉ္စ ဗလိပုတ္တာန’’န္တိ အာဒိမာဟ။ သော ကိရ သုခုမံ အတ္တဘာဝံ မာပေတွာ ဥပဂစ္ဆိ။

၃၄၀။ ကမ္မံ ကတွာတိ ပရိကမ္မံ ကတွာ။ နိဗ္ဗတ္တာတိ ဥပစာရဇ္ဈာနေန နိဗ္ဗတ္တာ။ အပ္ပနာဈာနေန ပန နိဗ္ဗတ္တာ ဗြဟ္မာနော ဟောန္တိ၊ တေ ပရတော ဝက္ခတိ ‘‘သုဗြဟ္မာ’’တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၄၁)၊ အယဉ္စ ကာမာဝစရဒေဝတာ ဝုစ္စတိ။ တေနေဝါဟ – ‘‘မေတ္တာကရုဏာကာယိကာတိ မေတ္တာဈာနေ စ ကရုဏာဈာနေ စ ပရိကမ္မံ ကတွာ နိဗ္ဗတ္တဒေဝါ’’တိ။ မေတ္တာဈာနေ ကရုဏာဈာနေတိ မေတ္တာဈာနနိမိတ္တံ ကရုဏာဈာနနိမိတ္တံ၊ တဒတ္ထန္တိ အတ္ထော။

တေ အာပေါဒေဝါဒယော ယထာသကံ ဝဂ္ဂဝသေန ဌိတတ္တာ ဒသဓာ ဌိတာ။ ယာဝ ကရုဏာကာယိကာ ဒသ ဒေဝကာယာ။နာနတ္တဝဏ္ဏာတိ နာနာသဘာဝဝဏ္ဏဝန္တော။

ဝေဏ္ဍုဒေဝတာတိ ဝေဏ္ဍု နာမ ဒေဝတာ၊ ဧဝံ သဟလိ ဒေဝတာ။ အသမဒေဝတာ၊ ယမကဒေဝတာတိ ‘‘ဒွေ အယနိယော’’တိ ဝဒန္တိ၊ တပ္ပမုခါ ဒွေ ဒေဝနိကာယာတိ။ စန္ဒဿူပနိသာ ဒေဝါ စန္ဒဿ ဥပနိဿယတော ဝတ္တမာနာ တဿ ပုရတော စ ပစ္ဆတော စ ပဿတော စ ဓာဝနကဒေဝါ။ တေနာဟ ‘‘စန္ဒနိဿိတကာ ဒေဝါ’’တိ။ သူရိယဿူပနိသာ၊ နက္ခတ္တနိဿိတာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ကေဝလံ ဝါတဝါယနဟေတဝေါ ဒေဝတာ ဝါတဝလာဟကာ။ တထာ ကေဝလံ အဗ္ဘပဋလသဉ္စရဏဟေတဝေါ အဗ္ဘဝလာဟကာ။ ဥဏှပ္ပဝတ္တိဟေတဝေါ ¶ ဥဏှဝလာဟကာ။ ဝဿဝလာဟကာ ပန ပဇ္ဇုန္နသဒိသာတိ။ တေ ဣဓ န ဝုတ္တာ။ ဝသုဒေဝတာ နာမ ဧကော ဒေဝနိကာယော၊ တေသံ ပုဗ္ဗင်္ဂမတ္တာ ဝါသဝေါ၊ သက္ကော။

ဒသေတေတိ ဧတေ ဝေဏ္ဍုဒေဝတာဒယော ဝါသဝပရိယောသာနာ ဒသ ဒေဝကာယာ။

ဣမာနီတိ ‘‘ဇလမဂ္ဂီ’’တိ စ ‘‘သိခါရိဝါ’’တိ စ ဣမာနိ တေသံ နာမာနိ။ ကေစိ ပန မ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော ‘‘ဇလာ’’တိ စ ‘‘အဂ္ဂီ’’တိ စ ‘‘သိခါရိဝါ’’တိ စ ဣမာနိ တေသံ နာမာနီတိ ဝဒန္တိ။ ဧတေတိ တေသု ဧဝ ‘‘အရိဋ္ဌကာ၊ ရောဇာ’’တိ စ ဝုတ္တဒေဝေသု ဧကစ္စေ၊ဥမာပုပ္ဖနိဘာသိနော ¶ ဝဏ္ဏတော ဥမာပုပ္ဖသဒိသာတိ ဧဝမတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော၊ အညထာ ဧကာဒသ ဒေဝကာယာ သိယုံ။

ဒသေတေတိ ¶ ဧတေ ဒသ သဟဘူဒေဝါဒယော ဝါသဝနေသိပရိယောသာနာ ဒသ ဒေဝကာယာ။ တေနေဝ နိကာယဘေဒဝသေန ဒသဓာဝ အာဂတာ။

‘‘သမာနာ’’တိအာဒိ တေသံ ဒေဝါနံ နိကာယသမုဒါယဂတံ နာမံ။ ဧဝံ သေသာနမ္ပိ။

ဒသေတေတိ ဧတေ သမာနာဒိကာ မဟာပါရဂပရိယောသာနာ ဒသ ဒေဝကာယာ။ တေနေဝ နိကာယဘေဒေန ဒသဓာ အာဂတာ။

သုက္ကာဒယော တယော ဒေဝကာယာ။ ပါမောက္ခဒေဝါတိ ပမုခါ ပဓာနဘူတာ ဒေဝါ။

ဒိသာတိ ဒိသာသု။ ဒေဝေါတိ မေဃော။ ဒသေတေတိ ဧတေ သုက္ကာဒယော ပဇ္ဇုန္နပရိယောသာနာ ဒသ ဒေဝကာယာ၊ တေ ဒေဝနိကာယဘေဒေန ဒသဓာ အာဂတာ။

ဒသေတေတိ ဧတေ ခေမိယာဒယော ပရနိမ္မိတပရိယောသာနာ ဒသ ဒေဝကာယာ၊ တေ ဒေဝနိကာယဘေဒေန ဒသဓာဝ အာဂတာ။ တတ္ထ ‘‘ခေမိယာ၊ ကဋ္ဌကာဒယော စ ပဉ္စာပိ သဒေဝကာယာ တာဝတိံသကာယိကာ’’တိ ဝဒန္တိ။ နာမနွယေနာတိ ¶ နာမာနုဂမေန ‘‘အာပေါဒေဝတာ’’တိအာဒိနာမသဘာဂေန။ တေနေဝါဟ ‘‘နာမဘာဂေန နာမကောဋ္ဌာသေနာ’’တိ။ သဗ္ဗာ ဒေဝတာတိ ဒသသဟဿိလောကဓာတူသု သဗ္ဗာပိ ဒေဝတာ။ နိဒ္ဒိသတိ တံတံနာမသဘာဂေန ဧကဇ္ဈံ ကတွာ။

ပဝုတ္ထာတိ ပဝါသံ ဂတာ ဝိယ အပေတာတိ အာဟ ‘‘ဝိဂတာ’’တိ။ ပဝုတ္ထာ ဝါ ပကာရတော ဝုတ္ထာ ဝုသိတာ၊ တေန ဇာတိ ဝုသိတဗ္ဗာ အဿာတိ ပဝုဋ္ဌဇာတိ။ ကာဠကဘာဝါ သံကိလေသဓမ္မာ၊ သဗ္ဗသော တဒဘာဝတော ကာဠကဘာဝါတီတံ ဒသဗလံ။ လဉ္စနာဘာဝေန ဝါ အသိတာတိဂေါ ကာဠကဘာဝါတီတာယ သိရိယာ စန္ဒော၊ တာဒိသံ စန္ဒံ ဝိယ သိရိယာ ဝိရောစမာနံ။

၃၄၁။ ဧကော ဗြဟ္မာတိ သဂါထကဝဂ္ဂေ (သံ။ နိ။ ၁။၉၈) အာဂတော သုဗြဟ္မဒေဝပုတ္တော။ ဗြဟ္မလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ ဟေဋ္ဌိမေသု ပတိဋ္ဌိတာ အရိယဗြဟ္မာနော၊ န ¶ သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မာနော။ တိဿမဟာဗြဟ္မာ ပုထုဇ္ဇနော၊ ယော အပရဘာဂေ မနုဿေသု နိဗ္ဗတ္တိတွာ မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿတ္ထေရော ဇာတော။

သဟဿံ ¶ ဗြဟ္မလောကာနန္တိ ဗြဟ္မလောကော ဧတေသန္တိ ဗြဟ္မလောကာ၊ ဗြဟ္မာနော၊ တေသံ ဗြဟ္မလောကာနံ သဟဿံ သတ္တလောကပရိယာယော စာယံ လောကသဒ္ဒေါတိ အာဟ ‘‘မဟာဗြဟ္မာနံ သဟဿံ အာဂတ’’န္တိ။ အနန္တရဂါထာယံ ‘‘အာဂတာ’’တိ ဝုတ္တပဒမေဝ အတ္ထဝသေန ဝဒတိ။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဗြဟ္မသဟဿေ။ အညေ ဗြဟ္မေတိ တဒညေ ဗြဟ္မာနော။ အဘိဘဝိတွာ တိဋ္ဌတိ ဝဏ္ဏေန၊ ယသသာ အာယုနာ စ။

ဣဿရာတိ တေနေဝ ဝသပဝတ္တနေန သေသဗြဟ္မာနံ အဓိပတိနော။

၃၄၂။ ကာဠကဓမ္မသမန္နာဂတော ကာဠကဿ ပါပိမဿ မာရဿ ဗာလဘာဝံ ပဿထ၊ ယော အတ္တနော အဝိသယေ နိရတ္ထကံ ပရက္ကမိတုံ ဝါယမတိ။

ဝီတရာဂဘာဝါဝဟဿ ဓမ္မဿဝနဿ အန္တရာယကရဏေန ¶ အဝီတရာဂါ ရာဂေန ဗဒ္ဓါ ဧဝ နာမ ဟောန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ရာဂေန ဗဒ္ဓံ ဟောတူ’’တိ။

ဘယာနကံ သရဉ္စ ကတွာတိ ဘေရဝံ မဟန္တံ သဒ္ဒံ သမုဋ္ဌပေတွာ။

ဣဒါနိ တံ သဒ္ဒံ ဥပမာယ ဒဿေန္တော ‘‘ယထာ’’တိ အာဒိမာဟ။ ကဉ္စီတိ တသ္မိံ သမာဂမေ ကဉ္စိ ဒေဝတံ၊ မာနုသကံ ဝါ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေတုံ အသက္ကောန္တော အသယံဝသေ သယဉ္စ န အတ္တနော ဝသေ ဌိတော။ တေနာဟ ‘‘အသယံဝသီ’’တိအာဒိ။

၃၄၃။ ‘‘ဝီတရာဂေဟီ’’တိ ဒေသနာသီသမေတံ။ သဗ္ဗာယပိ ဟိ တတ္ထ သမာဂတပရိသာယ မာရသေနာ အပက္ကန္တာဝ။ နေသံ လောမမ္ပိ ဣဉ္ဇယုံ တေသံ လောမမတ္တမ္ပိ န စာလေသုံ၊ ကုတော အန္တရာယကရဏံ။ ဣတိ ယတ္တကာ တတ္ထ ဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆိံသု၊ တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ အန္တရာယာကရဏဝသေန အတ္ထော ဝိဘာဝေတဗ္ဗော၊ ဝီတရာဂဂ္ဂဟဏေန ဝါ သရာဂဝီတရာဂဝိဘာဝိနော စ တတ္ထ သင်္ဂဟိတာတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မာရော ဣမံ ဂါထံ အဘာသိ အစ္ဆရိယဗ္ဘုတစိတ္တဇာတော။ ကထဉှိ နာမ တာဝ ဃောရတရံ မဟတိံ ဝိဘိံသကံ မယိ ကရောန္တေပိ သဗ္ဗေ ပိမေ နိဗ္ဗိကာရာ သမာဟိတာ ဧဝ။ ကသ္မာ? ဝိဇိတာဝိနော ဣမေ ဥတ္တမပုရိသာတိ။ တေနာဟ ‘‘သဗ္ဗေ’’တိအာဒိ။ ယာဒိသော အရိယာနံ ဓမ္မနိဿိတော ¶ ပမောဒေါ၊ န ကဒါစိ တာဒိသော အနရိယာနံ ဟောတီတိ ‘‘သာသနေ ဘူတေဟိ အရိယေဟိ’’ ဣစ္စေတံ ဝုတ္တံ။ ဝိ-သဒ္ဒေန ဝိနာ ကေဝလောပိ သုတ-သဒ္ဒေါ ဝိချာတတ္ထဝစနော ဟောတိ ‘‘သုတဓမ္မဿာ’’တိအာဒီသု (မဟာဝ။ ၅၊ ဥဒါ။ ၁၁) ဝိယာတိ အာဟ ‘‘ဇနေ ဝိဿုတာ’’တိ။

ဒူရေတိ ¶ ဒူရေ ပဒေသေ။ ဒဟရဿ အန္တရာယံ ပရိဟရန္တီ ‘‘န သက္ကာ ဘန္တေ သကလံ ကာယံ ဒဿေတု’’န္တိ အဝေါစာတိ။

မဟာသမယသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။