တီကာ > သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) > ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) > မဟာဝဂ္ဂ-ဋီကာ

၄၀၆။ ဘဂဝတာ ¶ ¶ ¶ ဧဝံ ဂဟိတနာမတ္တာတိ ယောဇနာ။ ယသ္မာ ရာဇပုတ္တာ လောကေ ‘‘ကုမာရော’’တိ ဝေါဟရီယန္တိ။ အယဉ္စ ရညော ကိတ္တိမပုတ္တော၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘ရညော…ပေ… သဉ္ဇာနိံသူ’’တိ။

အဿာတိ ထေရဿ။ ပုညာနိ ကရောန္တော ကပ္ပသတသဟဿံ ဒေဝေသု စေဝ မနုဿေသု စ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ နာသက္ခိ ဣန္ဒြိယာနံ အပရိပက္ကတ္တာ။ တတိယဒိဝသေတိ ပဗ္ဗတံ အာရုဠှဒိဝသတော တတိယေ ဒိဝသေ။

တေသံ သာဝကဗောဓိယာ နိယတတာယ၊ ပုညသမ္ဘာရဿ စ သာတိသယတ္တာ ဝိနိပါတံ အဂန္တွာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ…ပေ… အနုဘဝန္တာနံ။ ဒေဝတာယာတိ ပုဗ္ဗေ သဟဓမ္မစာရိနိယာ သုဒ္ဓါဝါသဒေဝတာယ။

‘‘ကုလဒါရိကာယ ကုစ္ဆိမှိ ဥပ္ပန္နော’’တိ ဝတွာ တံ ဧဝဿ ဥပ္ပန္နဘာဝံ မူလတော ပဋ္ဌာယ ဒဿေတုံ ‘‘သာ စာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ သာတိ ကုလဒါရိကာ။ စ-သဒ္ဒေါ ဗျတိရေကတ္ထော၊ တေန ဝုစ္စမာနံ ဝိသေသံ ဇောတေတိ။ ကုလဃရန္တိ ပတိကုလဂေဟံ။ ဂဗ္ဘနိမိတ္တန္တိ ဂဗ္ဘဿ သဏ္ဌိတဘာဝနိမိတ္တံ။ သတိပိ ဝိသာခါယ စ သာဝတ္ထိဝါသိကုလပရိယာပန္နတ္တေ တဿာ တတ္ထ ပဓာနဘာဝဒဿနတ္ထံ ‘‘ဝိသာခဉ္စာ’’တိ ဝုတ္တံ ယထာ ‘‘ဗြာဟ္မဏာ အာဂတာ ဝါသိဋ္ဌောပိ အာဂတော’’တိ။ ဒေဝတာတိ ဣဓပိ သာ ဧဝ သုဒ္ဓါဝါသဒေဝတာ။ ပဉှေတိ ‘‘ဘိက္ခု ဘိက္ခု အယံ ဝမ္မိကော’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၂၄၉) အာဂတေ ပန္နရသပဉှေ။

သေတဗျာတိ ဣတ္ထိလိင်္ဂဝသေန တဿ နဂရဿ နာမံ။ဥတ္တရေနာတိ ¶ ဧန-သဒ္ဒယောဂေန ‘‘သေတဗျ’’န္တိ ဥပယောဂဝစနံ ပါဠိယံ ဝုတ္တံ။ အတ္ထဝစနေန ပန ဥတ္တရသဒ္ဒံ အပေက္ခိတွာ သေတဗျတောတိ နိဿက္ကပ္ပယောဂေါ ကတော။ အနဘိသိတ္တကရာဇာတိ ခတ္တိယဇာတိကော အဘိသေကံ အပ္ပတ္တော။

၄၀၇။ ဒိဋ္ဌိယေဝ ¶ ဒိဋ္ဌိဂတန္တိ ဂတ-သဒ္ဒေန ပဒဝဍ္ဎနမာဟ၊ ဒိဋ္ဌိယာ ဝါ ဂတမတ္တံ ¶ ဒိဋ္ဌိဂတံ၊ အယာထာဝဂ္ဂါဟိတာယ ဂန္တဗ္ဗာဘာဝတော ဒိဋ္ဌိယာ ဂဟဏမတ္တံ၊ ကေဝလော မိစ္ဆာဘိနိဝေသောတိ အတ္ထော၊ တံ ပန ဒိဋ္ဌိဂတံ တဿ အယောနိသောမနသိကာရာဒိဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပဋိပက္ခသမ္မုခီဘာဝါဘာဝတော၊ အနုရူပါဟာရလာဘတော စ သမုဒါစာရပ္ပတ္တံ ဇာတန္တိ ပါဠိယံ ‘‘ဥပ္ပန္နံ ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တံ တံ ကာရဏံ အပဒိသိတွာတိ တတော ဣဓာဂစ္ဆနကဿ၊ ဣတော တတ္ထ ဂစ္ဆနကဿ စ အပဒိသနတော ‘‘တတ္ထ တတ္ထေဝ သတ္တာနံ ဥစ္ဆိဇ္ဇနတော’’တိ ဧဝမာဒိ တံ တံ ကာရဏံ ပဋိရူပကံ အပဒိသိတွာ။

၄၀၈။ အာပန္နာနဓိပ္ပေတတ္ထဝိသယေ အယံ ပုရာ-သဒ္ဒပယောဂေါတိ အာဟ ‘‘ပုရာ…ပေ… သညာပေတီတိ ယာဝ န သညာပေတီ’’တိ။

၄၁၁။ ယထာ စန္ဒိမသူရိယာ ဥဠာရဝိပုလောဘာသတာယ အညေန ဩဘာသေန အနဘိဘဝနီယာ၊ ဧဝမယမ္ပိ ပညာဩဘာသေနာတိ ဒဿေန္တော ‘‘စန္ဒိမ…ပေ… အညေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ အာဒီဟီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ‘‘ကိတ္တကေ ဌာနေ ဧတေ ပဝတ္တေန္တိ၊ ကိတ္တကဉ္စ ဌာနံ နေသံ အာဘာ ဖရတီ’’တိ ဧဝမာဒိမ္ပိ စောဒနံ သင်္ဂဏှာတိ။ ပလိဝေဌေဿတီတိ အာဗန္ဓိဿတိ၊ အနုယုဉ္ဇိဿတီတိ အတ္ထော။ နိဗ္ဗေဌေတုံ တံ ဝိဿဇ္ဇေတုံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ ¶ ယထာဝုတ္တံ စောဒနံ နိဗ္ဗေဌေတုံ န သက္ကောတိ၊ တသ္မာ။ အတ္တနော အနိစ္ဆိတံ သင်္ဃာတနံ ပက္ခံ ပဋိဇာနန္တော ‘‘ပရသ္မိံ လောကေ၊ န ဣမသ္မိ’’န္တိအာဒိမာဟ။

ကထံ ပနာယံ နတ္ထိကဒိဋ္ဌိ ‘‘ဒေဝေါ’’တိ ပဋိဇာနာတီတိ တတ္ထ ကာရဏံ ဒဿေတုံ ‘‘ဘဂဝါ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဒေဝါပိ ဒေဝတ္တဘာဝေနေဝ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တိ၊ မနုဿာပိ မနုဿတ္တဘာဝေနေဝ ဥစ္ဆိဇ္ဇန္တီ’’တိ ဧဝံ ဝါ အဿ ဒိဋ္ဌိ၊ ဧဝဉ္စ ကတွာ ‘‘ဒေဝါ တေ၊ န မနုဿာ’’တိ ဝစနဉ္စ န ဝိရုဇ္ဈတိ။ ဧဝံ စန္ဒေတိ စန္ဒဝိမာနေ၊ န စ စန္ဒေ ဝါ ကထိယန္တေ။

၄၁၂။ အာဗာဓော ဧတေသံ အတ္ထီတိ အာဗာဓိကာ။ ဒုက္ခံ သဉ္ဇာတံ ဧတေသန္တိ ဒုက္ခိတာ။ သဒ္ဓါယ အယိတဗ္ဗာ သဒ္ဓါယိကာ၊ သဒ္ဓါယ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘူတာ။ တေနာဟ ‘‘အဟံ တုမှေ’’တိအာဒိ။ ပစ္စယော ပတ္တိယာယနံ ဧတေသု အတ္ထီတိ ပစ္စယိကာ။

၄၁၃။ ဥဒ္ဒိသိတွာတိ ¶ ¶ ဥပေစ္စ ဒဿေတွာ။ ကမ္မကာရဏိကသတ္တေသူတိ နေရယိကာနံ သင်္ဃာတနကသတ္တေသု။ ကမ္မမေဝါတိ တေဟိ တေဟိ နေရယိကေဟိ ကတကမ္မမေဝ။ ကမ္မကာရဏံ ကရောတီတိ အာယူဟနာနုရူပံ တံ တံ ကာရဏံ ကရောတိ၊ တထာ ဒုက္ခံ ဥပ္ပာဒေတီတိ အတ္ထော။ နိရယပါလာတိ ဧတ္ထ ဣတိ-သဒ္ဒေါ အာဒိအတ္ထော၊ တေန တတ္ထ သဗ္ဗံ နိရယကဏ္ဍပါဠိံ (မ။ နိ။ ၃။၂၅၉) သင်္ဂဏှာတိ။ ဧဝံ သုတ္တတော (မ။ နိ။ ၃။၂၅၉) နိရယပါလာနံ အတ္ထိဘာဝံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ ယုတ္တိတောပိ ဒဿေတုံ ‘‘မနုဿလောကေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ နေရယိကေ နိရယေ ပါလေန္တိ တတော နိဂ္ဂန္တုံ အပ္ပဒါနဝသေန ရက္ခန္တီတိ နိရယပါလာ။ ယံ ပနေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ပပဉ္စသူဒနီဋီကာယံ ဂဟေတဗ္ဗံ။

၄၁၅။ နိမ္မဇ္ဇထာတိ ¶ နိရဝသေသတော မဇ္ဇထ သောဓေထ။ တံ ပန တဿ တဿ ဂူထဿ တထာ သောဓနံ အပနယနံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘အပနေထာ’’တိ။

အသုစီတိ အသုဒ္ဓါ၊ သော ပန ယသ္မာ မနဝဍ္ဎနကော မနောဟရော န ဟောတိ၊ တသ္မာ အာဟ ‘‘အမနာပေါ’’တိ။ အသုစိသင်္ခါတံ အသုစိဘာဂတံ အတ္တနော သဘာဝတံ ဂတော ပတ္တောတိ အသုစိသင်္ခါတောတိ အာဟ ‘‘အသုစိကောဋ္ဌာသဘူတော’’တိ။ ဒုဂ္ဂန္ဓောတိ ဒုဋ္ဌဂန္ဓော အနိဋ္ဌဂန္ဓော၊ သော ပန န ယော ကောစိ၊ အထ ခေါ ပူတိဂန္ဓောတိ အာဟ ‘‘ကုဏပဂန္ဓော’’တိ။ ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗယုတ္တောတိ ဟီဠိတဗ္ဗယုတ္တော။ ပဋိကူလော ဃာနိန္ဒြိယဿ ပဋိကူလရူပေါ။ ဥဗ္ဗာဓတီတိ ဥပရူပရိ ဗာဓတိ။ မနုဿာနံ ဂန္ဓော…ပေ… ဗာဓတိ အတိဝိယ အသုစိသဘာဝတ္တာ၊ အသုစိမှိယေဝ ဇာတသံဝဒ္ဓနဘာဝတော၊ ဒေဝါနဉ္စ ဃာနပသာဒဿ တိက္ခဝိသဒဘာဝတော။

၄၁၆။ ဒူရေ နိဗ္ဗတ္တာ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိအာဒယော။

၄၁၉။ သုန္ဒရဓမ္မေတိ သောဘနဂုဏေ။ သုဂတိသုခန္တိ သုဂတိ စေဝ တပ္ပရိယာပန္နံ သုခဉ္စ။

၄၂၀။ ပုညကမ္မတော ¶ ဧတိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ အယော၊ သုခံ။ တပ္ပဋိပက္ခတော အနယော၊ ဒုက္ခံ ¶ ။ အပက္ကန္တိ န သိဒ္ဓံ န နိဋ္ဌာနပ္ပတ္တံ။ န ပရိပါစေန္တိ န နိဋ္ဌာနံ ပါပေန္တိ။ န ဥပစ္ဆိန္ဒန္တိ အတ္တဝိနိပါတဿ သာဝဇ္ဇဘာဝတော။ အာဂမေန္တီတိ ဥဒိက္ခန္တိ။ နိဗ္ဗိသန္တိ ယဿ ပန တံ ကမ္မဖလံ နိဗ္ဗိသန္တော နိယုဉ္ဇန္တော၊ နိဗ္ဗိသန္တိ ဝါ နိဗ္ဗေသံ ဝေတနံ ပဋိကင်္ခန္တော ဘတပုရိသော ယထာ။

၄၂၁။ ဥဗ္ဘိန္ဒိတွာတိ ဥပသဂ္ဂေန ပဒဝဍ္ဎနမတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဘိန္ဒိတွာ’’တိ။

၄၂၂။ ‘‘နိက္ခမန္တံ ဝါ ပဝိသန္တံ ဝါ ဇီဝ’’န္တိ ဣဒံ တဿ အဇ္ဈာသယဝသေန ဝုတ္တံ။ သော ဟိ ‘‘သတ္တာနံ သုပိနဒဿနကာလေ ¶ အတ္တဘာဝတော ဇီဝေါ ဗဟိ နိက္ခမိတွာ တံတံအာရာမရာမဏေယျကဒဿနာဒိဝသေန ဣတော စိတော စ ပရိဗ္ဘမိတွာ ပုနဒေဝ အတ္တဘာဝံ အနုပဝိသတီ’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တမိစ္ဆာဂါဟဝိပလ္လတ္တစိတ္တော။ အထဿ ထေရော ခုဒ္ဒကာယ အာဏိယာ ဝိပုလံ အာဏိံ နီဟရန္တော ဝိယ ဇီဝသမညာမုခေန ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိံ နီဟရိတုကာမော ‘‘အပိ နု တာ တုယှံ ဇီဝံ ပဿန္တိ ပဝိသန္တံ ဝါ နိက္ခမန္တံ ဝါ’’တိ အာဟ။ ယတ္ထ ပန တထာရူပါ ဇီဝသမညာ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘စိတ္တာစာရံ ဇီဝန္တိ ဂဟေတွာ အာဟာ’’တိ ဝုတ္တံ။

၄၂၃။ ဝေဌေတွာတိ ဝေခဒါနသင်္ခေပေန ဝေဌေတွာ။ စဝနကာလေတိ စဝနဿ စုတိယာ ပတ္တကာလေ၊ န စဝမာနကာလေ။ ရူပက္ခန္ဓမတ္တမေဝါတိ ကတိပယရူပဓမ္မသင်္ဃာတမတ္တမေဝ။ ဥတုသမုဋ္ဌာနရူပဓမ္မသမူဟမတ္တမေဝ ဟိ တဒါ လဗ္ဘတိ၊ မတ္တ-သဒ္ဒေါ ဝါ ဝိသေသနိဝတ္တိအတ္ထော၊ တေန ကမ္မဇာဒိတိသန္တတိရူပဝိသေသံ နိဝတ္တေတိ။ အပ္ပဝတ္တာ ဟောန္တီတိ အပ္ပဝတ္တိကာ ဟောန္တိ၊ န ဥပလဗ္ဘတီတိ အတ္ထော။ ဝိညာဏေ ပန ဇီဝသညီ၊ တသ္မာ ‘‘ဝိညာဏက္ခန္ဓော ဂစ္ဆတီ’’တိ အာဟ၊ တတ္ထ အနုပလဗ္ဘနတောတိ အဓိပ္ပာယော။

၄၂၄။ ဝူပသန္တတေဇန္တိ ဝိဂတုသ္မံ။

၄၂၅။ အာမတောတိ ဧတ္ထ အာ-သဒ္ဒေါ အာမိသ-သဒ္ဒေါ ဝိယ ဥပဍ္ဎပရိယာယောတိ အာဟ ‘‘အဒ္ဓမတော’’တိ၊ အာမတောတိ ဝါ ဤသံ ဒရထေန ¶ ဥသ္မနာ ယုတ္တမရဏော မရန္တောတိ အတ္ထော။ မီယမာနော ဟိ ¶ အဝိဂတုသ္မော ဟောတိ၊ န မတော ဝိယ ဝိဂတုသ္မော။ တေနာဟ ‘‘မရိတုံ အာရဒ္ဓါ ဟောတီ’’တိ။ တထာ ¶ ရူပဿ ဩဓုနနံ နာမဿ ဩရတော ပရိဝတ္တနမေဝါတိ အာဟ ‘‘ဩရတော ကရောထာ’’တိ။ ဩရတော ကာတုကာမဿ ပန သံပရိဝတ္တနံ သန္ဓုနနံ၊ တံ ပန ပရတော ကရဏန္တိ အာဟ ‘‘ပရတော ကရောထာ’’တိ။ ပရမုခံ ကတဿ ဣတော စိတော ပရိဝတ္တနံ နိဒ္ဓုနနန္တိ အာဟ ‘‘အပရာပရံ ကရောထာ’’တိ။ ဣန္ဒြိယာနိ အပရိဘိန္နာနီတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘တဉ္စာယတနံ န ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။

၄၂၆။ သင်္ခံ ဓမတိ၊ ဓမာပေတီတိ ဝါ သင်္ခဓမော။ ဥပလာပေတွာတိ ဥပရူပရိ သဒ္ဒယောဂဝသေန သလ္လာပေတွာ၊ သဒ္ဒယုတ္တံ ကတွာတိ အတ္ထော။ တံ ပန အတ္ထတော ဓမနမေဝါတိ အာဟ ‘‘ဓမိတွာ’’တိ။

၄၂၈။ အာဟိတော အဂ္ဂိ ဧတဿ အတ္ထီတိ အဂ္ဂိကော၊ သွာဿ အဂ္ဂိကဘာဝေါ ယသ္မာ အဂ္ဂိဟုတမာလာဝေဒိသမ္ပာဒနေဟိ စေဝ ဣန္ဓနဓူမဗရိဟိသသပ္ပိတေလူပဟရဏေဟိ ဗလိပုပ္ဖဓူမဂန္ဓာဒိဥပဟာရေဟိ စ တဿ ပယိရုပါသနာယ ဣစ္ဆိတော၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘အဂ္ဂိပရိစာရကော’’တိ။ အာယုံ ပါပုဏာပေယျန္တိ ယထာ စိရဇီဝီ ဟောတိ၊ ဧဝံ အာယုံ ပစ္ဆိမဝယံ ပါပေယျံ။ ဝဍ္ဎိံ ဂမေယျန္တိ သရီရာဝယဝေ၊ ဂုဏာဝယဝေ စ ဖာတိံ ပါပေယျံ။ အရဏီ ယုဂဠန္တိ ဥတ္တရာရဏီ၊ အဓရာရဏီတိ အရဏီဒွယံ။

၄၂၉။ ဧဝန္တိ ‘‘ဗာလော ပါယာသိရာဇညော’’တိအာဒိပ္ပကာရေန။ တယာတိ ထေရံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဝုတ္တယုတ္တကာရဏမက္ခလက္ခဏေနာတိ ဝုတ္တယုတ္တကာရဏဿ မက္ခနသဘာဝေန။ ယုဂဂ္ဂါဟလက္ခဏေနာတိ သမဓုရဂ္ဂဟဏလက္ခဏေန။ ပလာသေနာတိ ပလာသေတီတိ ပလာသော၊ ပရဿ ဂုဏေ ဥတ္တရိတရေ ဍံသိတွာ ဝိယ ဆဍ္ဍေန္တော အတ္တနော ဂုဏေဟိ သမေ ကရောတီတိ ¶ အတ္ထော။ သမကရဏရသော ဟိ ပလာသော၊ တေန ပလာသေန။

၄၃၀။ ဟရိတကပတ္တန္တိ ¶ ဟရိတဗ္ဗပတ္တံ၊ အပ္ပပတ္တန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘အန္တမသော’’တိအာဒိ။ သန္နဒ္ဓဓနုကလာပန္တိ ဧတ္ထ ကလာပန္တိ တူဏီရမာဟ၊ တဉ္စ သန္နယှတော ဓနုနာ ဝိနာ န သန္နယှတီတိ အာဟ ¶ ‘‘သန္နဒ္ဓဓနုကလာပ’’န္တိ။ အာသိတ္တောဒကာနိ ဝဋုမာနီတိ ဂမနမဂ္ဂါ စေဝ တံတံဥဒကမဂ္ဂါ စ သမ္မဒေဝ ဒေဝေန ဖုဋ္ဌတ္တာ တဟံ တဟံ ပဂ္ဃရိတဥဒက သန္ဒမာနဥဒကာ။ တေနာဟ ‘‘ပရိပုဏ္ဏသလိလာ မဂ္ဂါ စ ကန္ဒရာ စာ’’တိ။

ယထာဘတေနာတိ သကဋေသု ယထာဌပိတေန၊ ယထာ ‘‘အမ္မ ဣတော ကရောဟီ’’တိ ဝုတ္တေ ဌပေသီတိ အတ္ထော ကရဏကိရိယာယ ကိရိယာသာမညဝါစီဘာဝတော။ တသ္မာ ယထာရောပိတေန၊ ယထာဂဟိတေနာတိ အတ္ထော ဝုတ္တော။

၄၃၄။ ပရာဇယဂုဠန္တိ ယေန ဂုဠေန၊ ယာယ သလာကာယ ဌိတာယ စ ပရာဇယော ဟောတိ၊ တံ အဒဿနံ ဂမေန္တော ဂိလတိ။ပဇ္ဇောဟနန္တိ ပကာရေဟိ ဇုဟနကမ္မံ။ တံ ပန ဗလိဒါနဝသေန ကရီယတီတိ အာဟ ‘‘ဗလိကမ္မ’’န္တိ။

၄၃၆။ ဂါမပတ္တန္တိ ဂါမော ဧဝ ဟုတွာ အာပဇ္ဇိတဗ္ဗံ၊ သုညဘာဝေန အနာဝသိတဗ္ဗံ။ တေနာဟ ‘‘ဝုဋ္ဌိတဂါမပဒေသော’’တိ။ ဂါမပဒန္တိ ယထာ ပုရိသဿ ပါဒနိက္ခိတ္တဋ္ဌာနံ အဓိဂတပရိစ္ဆေဒံ ‘‘ပဒ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ ဧဝံ ဂါမဝါသီဟိ အာဝသိတဋ္ဌာနံ အဓိဂတနိဝုတ္ထာဂါရံ ‘‘ဂါမပဒ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘အယမေဝတ္ထော’’တိ။ သုသန္နဒ္ဓါတိ ¶ သုခေန ဂဟေတွာ ဂမနယောဂျတာဝသေန သုဋ္ဌု သဇ္ဇိတော။ တံ ပန သုသဇ္ဇနံ သုဋ္ဌု ဗန္ဓနဝသေနေဝါတိ အာဟ ‘‘သုဗဒ္ဓါ’’တိ။

အယာဒီနမ္ပိ လောဟဘာဝေ သတိပိ လောဟ-သဒ္ဒေါ သာသနေ တမ္ဗလောဟေ နိရုဠှောတိ အာဟ ‘‘လောဟန္တိ တမ္ဗလောဟ’’န္တိ။

၄၃၇။ အဘိရဒ္ဓါတိ ¶ အာရာဓိတစိတ္တော၊ သာသနဿ အာရာဓိတစိတ္တတာ ပသီဒနဝသေနာတိ အာဟ ‘‘အဘိပ္ပသန္နော’’တိ။ ပဉှုပဋ္ဌာနာနီတိ ပဉှေသု ဥပဋ္ဌာနာနိ မယာ ပုစ္ဆိတတ္ထေသု တုမှာကံ ဝိဿဇ္ဇနဝသေန ဉာဏုပဋ္ဌာနာနိ။

၄၃၈။ သင်္ဃာတန္တိ ¶ သံ-သဒ္ဒေါ ပဒဝဍ္ဎနမတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဃာတ’’န္တိ။ ဝိပါကဖလေနာတိ သဒိသဖလေန။ မဟပ္ဖလော န ဟောတိ ဂဝါဒိပါဏဃာတေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌဘာဝတော။ ဂုဏာနိသံသေနာတိ ဥဒ္ဒယဖလေန။ အာနုဘာဝဇုတိယာတိ ပဋိပက္ခဝိဂမနဇနိတေန သဘာဝသင်္ခါတေန တေဇေန။ န မဟာဇုတိကော ဟောတိ အပရိသုဒ္ဓဘာဝတော။ ဝိပါကဝိပ္ဖာရတာယာတိ ဝိပါကဖလဿ ဝိပုလတာယ၊ ပါရိပူရိယာတိ အတ္ထော။ ဒုဋ္ဌုခေတ္တေတိ ဥသဘာဒိဒေါသေဟိ ဒူသိတခေတ္တေ၊ တံ ပန ဝပ္ပာဘာဝတော အသာရံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘နိဿာရခေတ္တေ’’တိ။ ဒုဗ္ဘူမေတိ ကုစ္ဆိတဘူမိဘာဂေ၊ သွာဿ ကုစ္ဆိတဘာဝေါ အသာရတာယ ဝါ သိယာ နိန္နတာဒိဒေါသဝသေန ဝါ။ တတ္ထ ပဌမော ပက္ခော ပဌမပဒေန ဒဿိတောတိ ဣတရံ ဒဿေန္တော ‘‘ဝိသမဘူမိဘာဂေ’’တိ အာဟ။ ဒဏ္ဍာဘိဃာတာဒိနာ ဆိန္နဘိန္နာနိ။ ပူတီနီတိ ဂေါမယလေပဒါနာဒိသုခေန အသုက္ခာပိတတ္တာ ပူတိဘာဝံ ဂတာနိ။ တာနိ ပန ယသ္မာ သာရဝန္တာနိ န ဟောန္တိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘နိဿာရာနီ’’တိ။ ဝါတာတပဟတာနီတိ ဝါတေန စ အာတပေန စ ဝိနဋ္ဌဗီဇသာမတ္ထိယာနိ။ တေနာဟ ‘‘ပရိယာဒိန္နတေဇာနီ’’တိ။ ယံ ¶ ယထာဇာတဝီဟိအာဒိဂတေန တဏ္ဍုလေန အင်္ကုရုပ္ပာဒနယောဂျဗီဇသာမတ္ထိယံ၊ တံ တဏ္ဍုလသာရော၊ တဿ အာဒါနံ ဂဟဏံ တထာဥပ္ပဇ္ဇနမေဝ။ ဧတာနိ ပန ဗီဇာနိ န တာဒိသာနိ ခဏ္ဍာဒိဒေါသဝန္တတာယ။ ဓာရာယ ခေတ္တေ အနုပ္ပဝေသနံ နာမ ဝဿနမေဝ၊ တံ ပဋိက္ခေပဝသေန ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘န သမ္မာ ဝဿေယျာ’’တိ။ အင်္ကုရမူလပတ္တာဒီဟီတိ စေတ္ထ အင်္ကုရကန္ဒာဒီဟိ ဥဒ္ဓံ ဝုဒ္ဓိံ၊ မူလဇဋာဒီဟိ ဟေဋ္ဌာ ဝိရုဠှိံ၊ ပတ္တပုပ္ဖာဒီဟိ သမန္တတော စ ဝေပုလ္လန္တိ ယောဇနာ။

အပရူပဃာတေနာတိ ပရေသံ ဝိဗာဓနေန။ ဥပ္ပန္နပစ္စယတောတိ နိဗ္ဗတ္တိတဃာသစ္ဆာဒနာဒိဒေယျဓမ္မတော။ ဂဝါဒိဃာတေနပိ ဟိ တတ္ထ ပဋိဂ္ဂါဟကာနံ ဃာသော သင်္ကီယတိ။ ‘‘အပရူပဃာတိတာယာ’’တိ ဣဒံ သီလဝန္တတာယ ကာရဏဝစနံ ¶ ။ ဂုဏာတိရေကန္တိ ဂုဏာတိရိတ္တံ၊ သီလာဒိလောကုတ္တရဂုဏေဟိ ဝိသိဋ္ဌန္တိ အတ္ထော။ ဝိပုလာတိ သဒ္ဓါသမ္ပဒါဒိဝသေန ဥဠာရာ။

၄၃၉။ အထ ခေါ တေဟိ သကုဏ္ဍကေဟိ တဏ္ဍုလေဟိ သိဒ္ဓံဘတ္တံ ဥတ္တဏ္ဍုလမေဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဥတ္တဏ္ဍုလဘတ္တ’’န္တိ။ ဗိလင်္ဂံ ဝုစ္စတိ အာရနာလံ ဗိလင်္ဂတော နိဗ္ဗတ္တနတော၊ တဒေဝ ကဉ္ဇိယတော ဇာတန္တိ ကဉ္ဇိယံ၊ တံ ဒုတိယံ ဧတဿာတိ ဗိလင်္ဂဒုတိယံ၊ တံ ‘‘ကဉ္ဇိကဒုတိယ’’န္တိ စ ဝုတ္တံ။ ဓောရကာနီတိ ဓောဝိယာနိ။ ယသ္မာ ထူလတရာနိပိ ‘‘ထူလာနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟန္တိ၊ တသ္မာ ‘‘ထူလာနိ ¶ စာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဂုဠဒသာနီတိ သုတ္တာနံ ထူလတာယ၊ ကဉ္ဇိကဿ ဗဟလတာယ စ ပိဏ္ဍိတဒသာနိ။ တေနာဟ ‘‘ပုဉ္ဇပုဉ္ဇ…ပေ… ဒသာနီ’’တိ။ အနုဒ္ဒိသတီတိ အနု အနု ကထေတိ။

၄၄၀။ အသက္ကစ္စန္တိ န သက္ကစ္စံ အနာဒရကာရံ၊ တံ ပန ¶ ကမ္မဖလသဒ္ဓါယ အဘာဝေန ဟောတီတိ အာဟ ‘‘သဒ္ဓါဝိရဟိတ’’န္တိ။ အစိတ္တီကတန္တိ စိတ္တီကာရပစ္စုပဋ္ဌာပနဝသေန န စိတ္တီကတံ။ တေနာဟ ‘‘စိတ္တီကာရဝိရဟိတ’’န္တိအာဒိ။ စိတ္တီကာရရဟိတံ ဝါ အစိတ္တီကတံ၊ ယထာ ကတံ ပရေသံ ဝိမှယာဝဟံ ဟောတိ၊ တထာ အကတံ။ စိတ္တဿ ဥဠာရပဏီတဘာဝေါ ပန အသက္ကစ္စဒါနေနေဝ ဗာဓိတော။ အပဝိဒ္ဓန္တိ ဆဍ္ဍနီယဓမ္မံ ဝိယ အပဝိဒ္ဓံ ကတွာ၊ ဧတေန တသ္မိံ ဒါနေ ဂါရဝါကရဏံ ဝဒတိ။ သေရီသကံ နာမာတိ ‘‘သေရီသက’’န္တိ ဧဝံ နာမကံ။ တုစ္ဆန္တိ ပရိဇနပရိစ္ဆေဒဝိရဟတော ရိတ္တံ။

၄၄၁။ တဿာနုဘာဝေနာတိ တဿ ဒါနဿ အာနုဘာဝေန။ သိရီသရုက္ခောတိ ပဘဿရခန္ဓဝိဋပသာခါပလာသသမ္ပန္နော မနုညဒဿနော ဒိဗ္ဗော သိရီသရုက္ခော။ အဋ္ဌာသီတိ ဖလဿ ကမ္မသရိက္ခတံ ဒဿေန္တော ဝိမာနဒွါရေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ အဋ္ဌာသိ။ ပုဗ္ဗာစိဏ္ဏဝသေနာတိ ပုရိမဇာတိယံ တတ္ထ နိဝါသပရိစယနဝသေန။ န ကေဝလံ ပုဗ္ဗာစိဏ္ဏဝသေနေဝ၊ အထ ခေါ ဥတုသုခုမဝသေန ပီတိ ဒဿေန္တော ‘‘တတ္ထ ကိရဿ ဥတုသုခံ ဟောတီ’’တိ အာဟ။

သောတိ ¶ ဥတ္တရော မာဏဝေါ။ ယဒိ အသက္ကစ္စံ ဒါနံ ဒတွာ ပါယာသိ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တော၊ ပါယာသိဿ ပရိစာရိကာ သက္ကစ္စံ ဒါနံ ဒတွာ ကထံ တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တာတိ အာဟ ‘‘ပါယာသိဿ ပနာ’’တိ။ နိကန္တိဝသေနာတိ ပါယာသိမှိ သာပေက္ခာဝသေန၊ ပုဗ္ဗေပိ ဝါ တတ္ထ နိဝုတ္ထပုဗ္ဗတာယ။ ဒိသာစာရိကဝိမာနန္တိ အာကာသဋ္ဌံ ဟုတွာ ဒိသာသု ဝိစရဏကဝိမာနံ၊ န ရုက္ခပဗ္ဗတသိခရာဒိသမ္ဗန္ဓံ။ ဝဋ္ဋနိအဋဝိယန္တိ ဝိမာနဝီထိယန္တိ။

ပါယာသိရာဇညသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။

နိဋ္ဌိတာ စ မဟာဝဂ္ဂဋ္ဌကထာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။