📜

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ဒီဃနိကာယေ

ပါထိကဝဂ္ဂဋီကာ

၁။ ပါထိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

သုနက္ခတ္တဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၁။ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာတိ အတ္ထသံဝဏ္ဏနာဝသေန ဟေဋ္ဌာ အဂ္ဂဟိတတာယ အပုဗ္ဗဿ အဘိနဝဿ ပဒဿ ဝဏ္ဏနာ အတ္ထဝိဘာဝနာ။ ‘‘ဟိတွာ ပုနပ္ပုနာဂတမတ္ထ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဂန္ထာရမ္ဘကထာ) ဟိ ဝုတ္တံ။ မလ္လေသူတိ ဧတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဆာယူဒကသမ္ပန္နေ ဝနသဏ္ဍေ ဝိဟရတီတိ အနုပိယသာမန္တာ ကတဿ ဝိဟာရဿ အဘာဝတော။ ယဒိ န တာဝ ပဝိဋ္ဌော၊ ကသ္မာ ‘‘ပါဝိသီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ပဝိသိဿာမီ’’တိအာဒိ၊ တေန အဝဿံ ဘာဝိနိ ဘူတေ ဝိယ ဥပစာရာ ဟောန္တီတိ ဒဿေတိ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဥပမာယ ဝိဘာဝေန္တော ‘‘ယထာ ကိ’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဧတန္တိ ဧတံ ‘‘အတိပ္ပဂေါ ခေါ’’တိအာဒိကံ စိန္တနံ အဟောသိ။ အတိဝိယပဂေါ ခေါတိ အတိဝိယ ပါတောဝ။ ဆန္နကောပီနတာယ၊ ပရိဗ္ဗာဇကပဗ္ဗဇ္ဇုပဂမေန စ ဆန္နပရိဗ္ဗာဇကံ၊ န နဂ္ဂပရိဗ္ဗာဇကံ။

၂။ ယသ္မာ ဘဂဝတော ဥစ္စာကုလပ္ပသုတတံ၊ မဟာဘိနိက္ခမနနိက္ခန္တတံ၊ အနညသာဓာရဏဒုက္ကရစရဏံ၊ ဝိဝေကဝါသံ၊ လောကသမ္ဘာဝိတတံ၊ ဩဝါဒါနုသာသနီဟိ လောကဿ ဗဟုပကာရတံ၊ ပရပ္ပဝါဒမဒ္ဒနံ၊ မဟိဒ္ဓိကတံ ၊ မဟာနုဘာဝတန္တိ ဧဝမာဒိကံ တံတံအတ္တပစ္စက္ခဂုဏဝိသေသံ နိဿာယ ယေဘုယျေန အညတိတ္ထိယာပိ ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ အာဒရဂါရဝဗဟုမာနံ ဒဿေန္တိယေဝ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘ဘဂဝန္တံ ဒိသွာ မာနထဒ္ဓတံ အကတွာ’’တိအာဒိ။ လောကသမုဒါစာရဝသေနာတိ လောကောပစာရဝသေန။ စိရဿန္တိ စိရကာလေန။ အာဒီနိ ဝဒန္တိ ဥပစာရဝသေန။ တဿာတိ ဘဂ္ဂဝဂေါတ္တဿ ပရိဗ္ဗာဇကဿ။ ဂိဟိသဟာယောတိ ဂိဟိကာလတော ပဋ္ဌာယ သဟာယော။ ပစ္စက္ခာတောတိ ယေနာကာရေန ပစ္စက္ခာနာ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ပစ္စက္ခာမီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၃။ ဥဒ္ဒိဿာတိ သတ္ထုကာရဘာဝေန ဥဒ္ဒိဿာတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယောတိ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဘဂဝါ မေ’’တိအာဒိမာဟ။ ယဒါ သုနက္ခတ္တဿ ‘‘ဘဂဝန္တံ ပစ္စက္ခာမီ’’တိ စိတ္တံ ဥပ္ပန္နံ၊ ဝါစာ ဘိန္နာ၊ တဒါ ဧဝဿ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ကောစိ သမ္ဗန္ဓော နတ္ထိ အသကျပုတ္တိယဘာဝတော သာသနတော ပရိဗာဟိရတ္တာ။ အယံ တာဝေတ္ထ သာသနယုတ္တိ၊ သာ ပနာယံ ဌပေတွာ သာသနယုတ္တိကောဝိဒေ အညေသံ န သမ္မဒေဝ ဝိသယောတိ ဘဂဝါ သဗ္ဗသာဓာရဏဝသေနဿ အတ္တနာ သမ္ဗန္ဓာဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘အပိ နူ’’တိ အာဒိံ ဝတွာ သုနက္ခတ္တံ ‘‘ကော သန္တော ကံ ပစ္စာစိက္ခသီ’’တိ အာဟ။ ယသ္မာ မုခါဂတောယံ သမ္ဗန္ဓော၊ န ပူဇာဂတာဒိကော၊ ယော စ ယာစကယာစိတဗ္ဗတာဝသေန ဟောတိ၊ တဒုဘယဉ္စေတ္ထ နတ္ထီတိ ဒဿေန္တော ဘဂဝါ သုနက္ခတ္တံ ‘‘ကော သန္တော ကံ ပစ္စာစိက္ခသီ’’တိ အဝေါစ၊ တသ္မာ တမတ္ထံ ဒဿေတုံ ‘‘ယာစကော ဝါ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယာစိတကော ဝါ ယာစကံ ပစ္စာစိက္ခေယျာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တွံ ပန နေဝ ယာစကော ‘‘အဟံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ဝိဟရိဿာမီ’’တိ ဧဝံ မမ သန္တိကံ အနုပဂတတ္တာ။ န ယာစိတကော ‘‘ဧဟိ တွံ သုနက္ခတ္တ မမံ ဥဒ္ဒိဿ ဝိဟရာဟီ’’တိ ဧဝံ မယာ အပတ္ထိတတ္တာ။

ကော သမာနောတိ ယာစကယာစိတကေသု ကော နာမ ဟောန္တော။ ကန္တိ ယာစကယာစိတကေသု ဧဝ ကံ နာမ ဟောန္တံ မံ ပစ္စာစိက္ခသိ။ တုစ္ဆပုရိသာတိ ဈာနမဂ္ဂါဒိဥတ္တရိမနုဿဓမ္မေသု ကဿစိပိ အဘာဝါ ရိတ္တပုရိသာ။ နနု စာယံ သုနက္ခတ္တော လောကိယဇ္ဈာနာနိ၊ ဧကစ္စာဘိညဉ္စ ဥပ္ပာဒေသီတိ? ကိဉ္စာပိ ဥပ္ပာဒေသိ၊ တတော ပန ဘဂဝတိ အာဃာတုပ္ပာဒနေန သဟေဝ ပရိဟီနော အဟောသိ။ အပရာဓော နာမ သုပ္ပဋိပတ္တိယာ ဝိရဇ္ဈနဟေတုဘူတော ကိလေသုပ္ပာဒေါတိ အာဟ ‘‘ယတ္တကော တေ အပရာဓော၊တတ္တကော ဒေါသော’’တိ။ ယာဝဉ္စာတိ အဝဓိပရိစ္ဆေဒဘာဝဒဿနံ ‘‘ယာဝဉ္စ တေန ဘဂဝတာ’’တိအာဒီသု (ဒီ။ နိ။ ၁။၃) ဝိယ။ တေတိ တယာ။ ဣဒန္တိ နိပါတမတ္တံ။ အပရဒ္ဓန္တိ အပရဇ္ဈိတံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ပစ္စာစိက္ခာမိဒါနာဟံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တ’’န္တိအာဒီနိ ဝဒန္တေန တုစ္ဆပုရိသ တယာ ယာဝဉ္စိဒံ အပရဒ္ဓံ၊ န တဿ အပရာဓဿ ပမာဏံ အတ္ထီတိ။

၄။ မနုဿဓမ္မာတိ ဘာဝနာနုယောဂေန ဝိနာ မနုဿေဟိ အနုဋ္ဌာတဗ္ဗဓမ္မာ။ သော ဟိ မနုဿာနံ စိတ္တာဓိဋ္ဌာနမတ္တေန ဣဇ္ဈနတော တေသံ သမ္ဘာဝိတဓမ္မော ဝိယ ဌိတော တထာ ဝုတ္တော၊ မနုဿဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ တေသု ဗဟုလံ ပဝတ္တနတော။ ဣဒ္ဓိဘူတံ ပါဋိဟာရိယံ၊ န အာဒေသနာနုသာသနီပါဋိဟာရိယန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ကတေတိ ပဝတ္တိတေ။ နိယျာတီတိ နိဂ္ဂစ္ဆတိ၊ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော နိဂ္ဂမနဝသေန ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ ဓမ္မေ ဟိ နိဂ္ဂစ္ဆန္တေ တံသမင်္ဂိပုဂ္ဂလော ‘‘နိဂ္ဂစ္ဆတီ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ အဋ္ဌကထာယံ ပန နိ-သဒ္ဒေါ ဥပသဂ္ဂမတ္တံ၊ ယာတိ ဣစ္စေဝ အတ္ထောတိ ဒဿေတုံ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ တတြာတိ ပဓာနဘာဝေန ဝုတ္တဿ အတ္ထဿ ဘုမ္မဝသေန ပဋိနိဒ္ဒေသောတိ တသ္မိံ ဓမ္မေ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ နိယျန္တေတိ အယမေတ္ထ အတ္ထောတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘တသ္မိံ…ပေ… သံဝတ္တမာနေ’’တိ။

၅။ အဂ္ဂန္တိ ဉာယတီတိ အဂ္ဂညံ။ လောကပညတ္တိန္တိ လောကဿ ပညာပနံ။ လောကဿ အဂ္ဂန္တိ လောကုပ္ပတ္တိသမယေ ‘‘ဣဒံ နာမ လောကဿ အဂ္ဂ’’န္တိ ဧဝံ ဇာနိတဗ္ဗံ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ။ အဂ္ဂမရိယာဒန္တိ အာဒိမရိယာဒံ။

၆။ ဧတ္တကံ ဝိပ္ပလပိတွာတိ ‘‘န ဒါနာဟံ ဘန္တေ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိဿ ဝိဟရိဿာမီ’’တိ၊ ‘‘န ဟိ ပန မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ကရောတီ’’တိ၊ ‘‘န ဟိ ပန မေ ဘန္တေ ဘဂဝါ အဂ္ဂညံ ပညပေတီ’’တိ စ ဧတ္တကံ ဝိပ္ပလပိတွာ။ ဣဒံ ကိရ သော ဘဂဝါ သတ္ထုကိစ္စံ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ၊ အဂ္ဂညပညာပနဉ္စ ကာတုံ န သက္ကောတီတိ ပကာသေန္တော ကထေသိ။ တေနာဟ ‘‘သုနက္ခတ္တော ကိရာ’’တိအာဒိ။ ဥတ္တရဝစနဝသေန ပတိဋ္ဌာဘာဝတော အပ္ပတိဋ္ဌော။ တတော ဧဝ နိရဝေါ နိဿဒ္ဒေါ။

အာဒီနဝဒဿနတ္ထန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကဿ အာဒီနဝဿ ဒဿနတ္ထံ။ တေနာဟ ‘‘သယမေဝ ဂရဟံ ပါပုဏိဿသီ’’တိ။ သမ္ပရာယိကာ ပန အာဒီနဝါ အနေကဝိဓာ၊ တေ ဒဿေန္တော သုနက္ခတ္တော န သဒ္ဒဟေယျာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကဿေဝ ဂဟဏံ ။ အနေကကာရဏေနာတိ ‘‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟ’’န္တိအာဒိနာ (ဒီ။ နိ။ ၁။၁၅၇၊ ၂၅၅) အနေကဝိဓေန ဝဏ္ဏကာရဏေန။ ဧဝံ မေ အဝဏ္ဏော န ဘဝိဿတီတိ အဇ္ဈာသယေန အတ္တနော ဗာလတာယ ဝဏ္ဏာရဟာနံ အဝဏ္ဏံ ကထေတွာ။ ဧဝံ ဘဂဝါ မက္ခိဘာဝေ အာဒီနဝံ ဒဿေတွာ ပုန တဿ ကထနေ ကာရဏံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘ဣတိ ခေါ တေ’’တိအာဒိမာဟာတိ တံ ဒဿေတုံ ‘‘တတော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉှိ သုနက္ခတ္တဿ အပ္ပကောပိ ဝစနောကာသော န ဘဝိဿတီတိ။ အပက္ကမီတိ အတ္တနာ ယထာဌိတာ ဝုဋ္ဌာယ အပသက္ကိ။ အပက္ကန္တော သာသနတော ဘဋ္ဌော။ တေနာဟ ‘‘စုတော’’တိ။ ဧဝမေဝါတိ အပက္ကမန္တော စ န ယထာ တထာ အပက္ကမိ၊ ယထာ ပန ကာယဿ ဘေဒါ အပါယေ နိဗ္ဗတ္တေယျ၊ ဧဝမေဝ အပက္ကမိ။

ကောရခတ္တိယဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၇။ ဒွီဟိ ပဒေဟီတိ ဒွီဟိ ဝါကျေဟိ အာရဒ္ဓံ ဗျတိရေကဝသေန တဒုဘယတ္ထနိဒ္ဒေသဝသေန ဥပရိဒေသနာယ ပဝတ္တတ္တာ။ အနုသန္ဓိဒဿနဝသေနာတိ ယထာနုသန္ဓိသင်္ခါတအနုသန္ဓိဒဿနဝသေန။

ဧကံ သမယန္တိ စ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ဧကသ္မိံ သမယေ’’တိ စ။ ထူလူ နာမ ဇနပဒေါတိ ဇနပဒီနံ ရာဇကုမာရာနံ ဝသေန တထာလဒ္ဓနာမော။ ကုက္ကုရဝတံ သမာဒါနဝသေန ဧတသ္မိံ အတ္ထီတိ ကုက္ကုရဝတိကောတိ အာဟ ‘‘သမာဒိန္နကုက္ကုရဝတော’’တိ။ အညမ္ပီတိ ‘‘စတုက္ကောဏ္ဍိကဿေဝ ဝိစရဏံ၊ တထာ ကတွာဝ ခါဒနံ၊ ဘုဉ္ဇနံ၊ ဝါမပါဒံ ဥဒ္ဓရိတွာ မုတ္တဿ ဝိဿဇ္ဇန’’န္တိ ဧဝမာဒိကံ အညမ္ပိ သုနခေဟိ ကာတဗ္ဗကိရိယံ။ စတူဟိ သရီရာဝယဝေဟိ ကုဏ္ဍနံ ဂမနံ စတုက္ကောဏ္ဍော၊ သော ဧတသ္မိံ အတ္ထီတိ စတုက္ကောဏ္ဍိကော။ သော ပန ယသ္မာ စတူဟိ သရီရာဝယဝေဟိ သင်္ဃဋ္ဋိတဂမနော ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘စတုသင်္ဃဋ္ဋိတော’’တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဒွေ ဇဏ္ဏူနီ’’တိအာဒိ။ ဘက္ခသန္တိ ဝါ ဘက္ခိတဗ္ဗံ၊ အသိတဗ္ဗဉ္စ။ တေနေဝါဟ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယ’’န္တိ။ ကာမံ ခါဒနဉ္စ နာမ မုခေန ကာတဗ္ဗံ၊ ဟတ္ထေန ပန တတ္ထ ဥပနာမနံ နိဝါရေတုံ အဝဓာရဏံ ကတန္တိ အာဟ ‘‘ဟတ္ထေန အပရာမသိတွာ’’တိ၊ အဂ္ဂဟေတွာတိ အတ္ထော။ သုန္ဒရရူပေါတိ သုန္ဒရဘာဝေါ။ ဝတာတိ ပတ္ထနတ္ထေ နိပါတော ‘‘အဟော ဝတာဟံ လာဘီ အဿ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ။ ‘‘သမဏေန နာမ ဧဝရူပေန ဘဝိတဗ္ဗံ အဟော ဝတာဟံ ဧဒိသော ဘဝေယျ’’န္တိ ဧဝံ တဿ ပတ္ထနာ အဟောသိ။ တေနာဟ ‘‘ဧဝံ ကိရာ’’တိအာဒိ။

ဂရဟတ္ထေအပိ-ကာရော ‘‘အပိ သိဉ္စေ ပလဏ္ဍက’’န္တိအာဒီသု ဝိယ။ အရဟန္တေ စ ဗုဒ္ဓေ၊ ဗုဒ္ဓသာဝကေ ‘‘အရဟန္တော ခီဏာသဝါ န ဟောန္တီ’’တိ ဧဝံ တဿ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပန္နာ။ ယထာဟ မဟာသီဟနာဒသုတ္တေ ‘‘နတ္ထိ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသာ’’တိ (မ။ နိ။ ၁။၁၄၆)။ သတ္တမံဒိဝသန္တိ ဘုမ္မတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ။ အလသကေနာတိ အဇီရဏေန အာမရောဂေန။

အဋ္ဌိတစမတ္တတာယ ပုရာဏပဏ္ဏသဒိသော။ဗီရဏတ္ထမ္ဗကန္တိ ဗီရဏဂစ္ဆာ။

မတ္တာ ဧတဿ အတ္ထီတိ မတ္တံ၊ ဘောဇနမတ္တဝန္တန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ပမာဏယုတ္တ’’န္တိ။ မန္တာ မန္တာတိ မန္တာယ မန္တာယ။

၈။ ဧကဒွီဟိကာယ ဂဏနာယ။ နိရာဟာရောဝ အဟောသိ ဘဂဝတော ဝစနံ အညထာ ကာတုကာမော၊ တထာဘူတောပိ သတ္တမေ ဒိဝသေ ဥပဋ္ဌာကေန ဥပနီတံ ဘက္ခသံ ဒိသွာ ‘‘ဓီ’’တိ ဥပဋ္ဌာပေတုံ အသက္ကောန္တော ဘောဇနတဏှာယ အာကဍ္ဎိယမာနဟဒယော တံ ကုစ္ဆိပူရံ ဘုဉ္ဇိတွာ ဘဂဝတာ ဝုတ္တနိယာမေနေဝ ကာလမကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အထဿာ’’တိအာဒိ။ သစေပိ…ပေ… စိန္တေယျာတိ ယဒိ ဧသော အစေလော ‘‘ဓီ’’တိ ပစ္စုပဋ္ဌပေတွာ ‘‘အဇ္ဇပိ အဟံ န ဘုဉ္ဇေယျ’’န္တိ စိန္တေယျ၊ တထာစိန္တနေ သတိပိ ဒေဝတာဝိဂ္ဂဟေန တံ ဒိဝသံ…ပေ… ကရေယျ။ ကသ္မာ? အဒွေဇ္ဈဝစနာ ဟိ တထာဂတာ၊ န တေသံ ဝစနံ ဝိတထံ ဟောတိ။

ဂတဂတဋ္ဌာနံ အင်္ဂဏမေဝ ဟောတီတိ တေဟိ တံ ကဍ္ဎိတွာ ဂစ္ဆန္တေဟိ ဂတဂတပ္ပဒေသော ဥတ္တရကသာမန္တာ ဝိဝဋင်္ဂဏမေဝ ဟုတွာ ဥပဋ္ဌာတိ။ တေတိ တိတ္ထိယာ။ သုသာနံယေဝ ဂန္တွာတိ ‘‘ဗီရဏတ္ထမ္ဗကံ အတိက္ကမိဿာမာ’’တိ ဂစ္ဆန္တာပိ အနေကဝါရံ တံ အနုသံယာယိတွာ ပုနပိ တံယေဝ သုသာနံ ဥပဂန္တွာ။

၉။ ဣဒန္တိ ဣဒံ မတသရီရံ။ ‘‘တမေဝ ဝါ သရီရံ ကထာပေသီတိ တံ သရီရံ အဓိဋ္ဌဟိတွာ ဌိတပေတေန ကထာပေသီ’’တိ ကေစိ။ ကောရခတ္တိယံ ဝါ အသုရယောနိတော အာနေတွာ ကထာပေတု အညံ ဝါ ပေတံ၊ ကော ဧတ္ထ ဝိသေသော။ ‘‘အစိန္တေယျော ဟိ ဗုဒ္ဓဝိသယော’’တိ ပန ဝစနတော တဒေဝ သရီရံ သုနက္ခတ္တေန ပဟတမတ္တံ ဗုဒ္ဓါနုဘာဝေန ဥဋ္ဌာယ တမတ္ထံ ဉာပေသီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ပုရိမောယေဝ ပန အတ္ထော အဋ္ဌကထာသု ဝိနိစ္ဆိတော။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ ‘‘နိဗ္ဗတ္တဋ္ဌာနတော’’တိအာဒိ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၁၀)။

၁၀။ ဝိပါကန္တိ ဖလံ၊ အတ္ထနိဗ္ဗတ္တီတိ အတ္ထော။

သမာနေတဗ္ဗာနီတိ သမ္မာ အာနေတဗ္ဗာနိ၊ သရူပတော အာနေတွာ ဒဿေတဗ္ဗာနီတိ အတ္ထော။ ပါဋိဟာရိယာနံ ပဌမာဒိတာ ဘဂဝတာ ဝုတ္တာနုပုဗ္ဗိယာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ကေစိ ပနေတ္ထ ‘‘ပရစိတ္တဝိဘာဝနံ၊ အာယုပရိစ္ဆေဒဝိဘာဝနံ၊ ဗျာဓိဝိဘာဝနံ၊ ဂတိဝိဘာဝနံ၊ သရီရနိက္ခေပဝိဘာဝနံ၊ သုနက္ခတ္တေန သဒ္ဓိံ ကထာဝိဘာဝနဉ္စာတိ ဆ ပါဋိဟာရိယာနီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ ယဒိ သုနက္ခတ္တဿ စိတ္တဝိဘာဝနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ ဧဝံ သတိ ‘‘သတ္တာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ တဿ ဘာဝိအဝဏ္ဏဝိဘာဝနာယ သဒ္ဓိံ။ အထ အစေလဿ မရဏစိတ္တဝိဘာဝနံ၊ တံ ‘‘သတ္တမံ ဒိဝသံ ကာလံ ကရိဿတီ’’တိ ဣမိနာ သင်္ဂဟိတန္တိ ဝိသုံ န ဝတ္တဗ္ဗံ၊ တသ္မာ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဂဟေတဗ္ဗံ။

အစေလကဠာရမဋ္ဋကဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၁၁။ နိက္ခန္တဒန္တမဋ္ဋကောတိ နိက္ခန္တဒန္တော မဋ္ဋကော။ သော ကိရ အစေလကဘာဝတော ပုဗ္ဗေ မဋ္ဋကိတော ဟုတွာ ဝိစရိ ဝိဝရဒန္တော စ၊ တေန နံ ‘‘ကောရမဋ္ဋကော’’တိ သဉ္ဇာနန္တိ။ ယံ ကိဉ္စိ တဿ ဒေန္တော ‘‘သာဓုရူပေါ အယံ သမဏော’’တိ သမ္ဘာဝေန္တော အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံယေဝ ဒေန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘လာဘဂ္ဂံ ပတ္တော၊ အဂ္ဂလာဘံ ပတ္တော’’တိ။ ဗဟူ အစေလကာ တံ ပရိဝါရေတွာ ဝိစရန္တိ၊ ဂဟဋ္ဌာ စ တံ ဗဟူ အဍ္ဎာ ဝိဘဝသမ္ပန္နာ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပယိရုပါသန္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယသဂ္ဂံ အဂ္ဂပရိဝါရံ ပတ္တော’’တိ။ ဝတာနိယေဝ ပဇ္ဇိတဗ္ဗတော ပဒါနိ။ အညမညံ အသင်္ကရတော ဝတကောဋ္ဌာသာ ဝါ။သမတ္တာနီတိ သမံ အတ္တနိ ဂဟိတာနိ။ ပုရတ္ထိမေနာတိ ဧန-သဒ္ဒသမ္ဗန္ဓေန ‘‘ဝေသာလိ’’န္တိ ဥပယောဂဝစနံ၊ အဝိဒူရတ္ထေ စ ဧန-သဒ္ဒေါ ပဉ္စမျန္တောတိ အာဟ ‘‘ဝေသာလိတော အဝိဒူရေ’’တိ။

၁၂။ သာသနေ ပရိစယဝသေန တိလက္ခဏာဟတံ ပဉှံ ပုစ္ဆိ။န သမ္ပာယာသီတိ နာဝဗုဇ္ဈိ န သမ္ပာဒေသိ။ တေနာဟ ‘‘သမ္မာ ဉာဏဂတိယာ’’တိအာဒိ။ သမ္ပာယနံ ဝါ သမ္ပာဒနံ။ ပဉှံ ပုဋ္ဌဿ စ သမ္ပာဒနံ နာမ သမ္မဒေဝ ကထနန္တိ တဒဘာဝံ ဒဿေန္တော ‘‘အထ ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။ ကောပဝသေန တဿ အက္ခီနိ ကမ္ပနဘာဝံ အာပဇ္ဇိံသူတိ အာဟ ‘‘ကမ္ပနက္ခီနိပိ ပရိဝတ္တေတွာ’’တိ။ ကောပန္တိ ကောဓံ၊ သော ပန စိတ္တဿ ပကုပ္ပနဝသေန ပဝတ္တတီတိ အာဟ ‘‘ကုပ္ပနာကာရ’’န္တိ ။ ဒေါသန္တိ အာဃာတံ၊ သော ပန အာရမ္မဏေ ဒုဿနဝသေန ပဝတ္တီတိ အာဟ ‘‘ဒုဿနာကာရ’’န္တိ။ အတုဋ္ဌာကာရန္တိ တုဋ္ဌိယာ ပီတိယာ ပဋိပက္ခဘူတပ္ပဝတ္တိအာကာရံ။ ကာယဝစီဝိကာရေဟိ ပါကဋမကာသိ။ မာ ဝတ နောတိ ဧတ္ထ မာတိ ပဋိက္ခေပေါ၊ နောတိ မယှန္တိ အတ္ထောတိ အာဟ ‘‘အဟော ဝတ မေ န ဘဝေယျာ’’တိ။ မံ ဝတ နောတိ ဧတ္ထ ပန နောတိ သံသယေတိ အာဟ ‘‘အဟောသိ ဝတ နု မမာ’’တိ။

၁၄။ ပရိပုဗ္ဗော ဒဟိတ-သဒ္ဒေါ ဝတ္ထနိဝါသနံ ဝဒတီတိ အာဟ ‘‘ပရိဒဟိတော နိဝတ္ထဝတ္ထော’’တိ။ ယသနိမိတ္တကတာယ လာဘဿ ယသပရိဟာနိယာဝ လာဘပရိဟာနိ ဝုတ္တာ ဟောတီတိ ပါဠိယံ ‘‘ယသာ နိဟီနော’’တိ ဝုတ္တံ။

အစေလပါထိကပုတ္တဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၁၅။ ‘‘အဟံ သဗ္ဗံ ဇာနာမီ’’တိ ဧဝံ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဝဒတိ ပဋိဇာနာတီတိ ဉာဏဝါဒေါ၊ တေန မယာ ဉာဏဝါဒေန သဒ္ဓိံ။အတိက္ကမ္မ ဂစ္ဆတောတိ ဥပဍ္ဎဘာဂေန ပရိစ္ဆိန္နံ ပဒေသံ အတိက္ကမိတွာ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ကာတုံ ဂစ္ဆတော။ ကိံ ပနာယံ အစေလော ပါထိကပုတ္တော အတ္တနော ပမာဏံ န ဇာနာတီတိ? နော န ဇာနာတိ။ ယဒိ ဧဝံ၊ ကသ္မာ သုက္ခဂဇ္ဇိတံ ဂဇ္ဇီတိ? ‘‘ဧဝါဟံ လောကေ ပါသံသော ဘဝိဿာမီ’’တိ ကောဟညေ ကတွာ သုက္ခဂဇ္ဇိတံ ဂဇ္ဇိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘နဂရဝါသိနော’’တိအာဒိ။ ပဋ္ဌပေတွာတိ ယုဂဂ္ဂါဟံ အာရဘိတွာ။

၁၆။ ဟီနဇ္ဈာသယတ္တာ…ပေ… ဥဒပါဒိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ ဧဝ သတ္တေ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပါသန္တီ’’တိ (သံ။ နိ။ ၂။၉၈)။

ယသ္မာ တထာဝုတ္တာ ဝါစာ တထာရူပစိတ္တဟေတုကာ၊ တဉ္စ စိတ္တံ တထာရူပဒိဋ္ဌိစိတ္တဟေတုကံ၊ တသ္မာ ‘‘တံ ဝါစံ အပ္ပဟာယာ’’တိ ဝတွာ ယထာ တဿာ အပ္ပဟာနံ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေန္တော ‘‘တံ စိတ္တံ အပ္ပဟာယာ’’တိ အာဟ၊ တဿ စ ယထာ အပ္ပဟာနံ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘တံ ဒိဋ္ဌိံ အပ္ပဋိနိဿဇ္ဇိတွာ’’တိ အဝေါစ။ ယသ္မာ ဝါ တထာရူပါ ဝါစာ မဟာသာဝဇ္ဇာ၊ စိတ္တံ တတော မဟာသာဝဇ္ဇတရံ တံသမုဋ္ဌာပကဘာဝတော၊ ဒိဋ္ဌိ ပန တတော မဟာသာဝဇ္ဇတမာ တဒုဘယဿ မူလဘာဝတော၊ တသ္မာ တေသံ မဟာသာဝဇ္ဇတာယ ဣမံ ဝိဘာဂံ ဒဿေတွာ အယံ အနုက္ကမော ဌပိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေသံ ပန ယထာ ပဟာနံ ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘အဟ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘နာဟံ ဗုဒ္ဓါ’’တိ ဝဒန္တောတိ သာဌေယျေန ဝိနာ ဥဇုကမေဝ ‘‘အဟံ ဗုဒ္ဓါ န ဟောမီ’’တိ ဝဒန္တော။ စိတ္တဒိဋ္ဌိပ္ပဟာနေပိ ဧသေဝ နယော။ ဝိပတေယျာတိ ဧတ္ထ ဝိ-သဒ္ဒေါ ပဌမေ ဝိကပ္ပေ ဥပသဂ္ဂမတ္တံ၊ ဒုတိယေ ပန ဝိသရဏတ္ထောတိ အာဟ ‘‘သတ္တဓာ ဝါ ပန ဖလေယျာ’’တိ။

၁၇။ ဧကံသေနာတိ ဧကန္တေန၊ ဧကန္တိကံ ပန ဝစနပရိယာယဝိနိမုတ္တံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘နိပ္ပရိယာယေနာ’’တိ။ ဩဓာရိတာတိ အဝဓာရိတာ နိယမေတွာ ဘာသိတာ။ ဝိဂတရူပေနာတိ အပဂတသဘာဝေန ။ တေနာဟ ‘‘ဝိဂစ္ဆိတသဘာဝေနာ’’တိ၊ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေန အပနီတသကဘာဝေန။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အတ္တနော’’တိအာဒိ။

၁၈။ ဒွယံ ဂစ္ဆတီတိ ဒွယဂါမိနီ။ ကီဒိသံ ဒွယန္တိ အာဟ ‘‘သရူပေနာ’’တိအာဒိ။ အယဉှိ သော ဂဏ္ဍဿုပရိဖောဋ္ဌဗ္ဗာဒေါသံ။

၁၉။ အဇိတဿ လိစ္ဆဝိသေနာပတိဿ မဟာနိရယေ နိဗ္ဗတ္တိတွာ တတော အာဂန္တွာ အစေလဿ ပါထိကပုတ္တဿ သန္တိကေ ပရောဒနံ။ အဘာဝါတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တပ္ပကာရဿ ပါဋိဟာရိယကရဏဿ အဘာဝါ။ ဘဂဝါ ပန သန္နိပတိတပရိသာယံ ပသာဒဇနနတ္ထံ တဒနုရူပံ ပါဋိဟာရိယမကာသိယေဝ။ ယထာဟ ‘‘တေဇောဓာတုံ သမာပဇ္ဇိတွာ’’တိအာဒိ။

ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယကထာဝဏ္ဏနာ

၂၀။ နိစယနံ ဓနဓညာနံ သဉ္စယနံ နိစယော၊ တတ္ထ နိယုတ္တာတိ နေစယိကာ၊ ဂဟပတိ ဧဝ နေစယိကာ ဂဟပတိနေစယိကာ။ ဧတ္တကာနိ ဇင်္ဃသဟဿာနီတိ ပရိမာဏာဘာဝတော သဟဿေဟိပိ အပရိမာဏဂဏနာ။ တေနေဝါတိ ဣမဿ ဝသေန သန္နိပတိတာယ ဧဝံ မဟတိယာ ပရိသာယ ဗန္ဓနမောက္ခံ ကာတုံ လဗ္ဘတိ၊ ဧတေနေဝ ကာရဏေန။

၂၁။ စိတ္တုတြာသဘယန္တိ စိတ္တဿ ဥတြာသနာကာရေန ပဝတ္တဘယံ၊ န ဉာဏဘယံ၊ နာပိ ‘‘ဘာယတိ ဧတသ္မာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တံ အာရမ္မဏဘယံ။ ဆမ္ဘိတတ္တန္တိ တေနေဝ စိတ္တုတြာသဘယေန သကလသရီရဿ ဆမ္ဘိတဘာဝေါ။ လောမဟံသောတိ တေနေဝ ဘယေန၊ တေန စ ဆမ္ဘိတတ္တေန သကလသရီရေ လောမာနံ ဟဋ္ဌဘာဝေါ၊ သော ပန တေသံ ဘိတ္တိယံ နာဂဒန္တာနံ ဝိယ ဥဒ္ဓံမုခတာတိ အာဟ ‘‘လောမာနံ ဥဒ္ဓဂ္ဂဘာဝေါ’’တိ။ အန္တန္တေန အာဝိဇ္ဈိတွာတိ အတ္တနော နိသီဒနတ္ထံ နိဂူဠှဋ္ဌာနံ ဥပပရိက္ခန္တော ပရိဗ္ဗာဇကာရာမံ ပရိယန္တေန အနုသံယာယိတွာ၊ ကဿစိဒေဝ သုနက္ခတ္တဿ ဝါ သုနက္ခတ္တသဒိသဿ ဝါ သဗ္ဗညုပဋိညံ အပ္ပဟာယ သတ္ထု သမ္မုခီဘာဝေ သတ္တဓာ တဿ မုဒ္ဓါဖလနံ ဓမ္မတာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘မာ နဿတု ဗာလော’’တိအာဒိ။

၂၂။ သံသပ္ပတီတိ တတ္ထေဝ ပါသာဏဖလကေ ဗာလဒါရကော ဝိယ ဥဋ္ဌာတုံ အသက္ကောန္တော အဝသီဒနဝသေန ဣတော စိတော စ သံသပ္ပတိ။ တေနာဟ ‘‘ဩသီဒတီ’’တိ။ တတ္ထေဝ သဉ္စရတီတိ တသ္မိံယေဝ ပါသာဏေ အာနိသဒုပဋ္ဌိနော သဉ္စလနံ နိသဇ္ဇဝသေနေဝ သဉ္စရတိ၊ န ဥဋ္ဌာယ ပဒသာ။

၂၃။ ဝိနဋ္ဌရူပေါတိ သမ္ဘာဝနာယ ဝိနာသေန၊ လာဘဿ ဝိနာသေန စ ဝိနဋ္ဌသဘာဝေါ။

ပဌမဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၅။ ဂေါယုတ္တေဟီတိ ဗလဝန္တဗလီဗဒ္ဒယောဇိတေဟိ။

၂၆။ တဿာတိ ဇာလိယဿ။ အယဉှိ မဏ္ဍိသေန ပရိဗ္ဗာဇကေန သဒ္ဓိံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဓမ္မံ သုဏိ၊ တတော ပုရေတရံ ဘဂဝတော ဂုဏာနံ အဇာနနကာလေ အယံ ပဝတ္တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘တိဋ္ဌတု တာဝ ပါဋိဟာရိယံ…ပေ… ပရာဇယော ဘဝိဿတီ’’တိ။

၂၇။ တိဏသီဟောတိ တိဏသဒိသဟရိတဝဏ္ဏော သီဟော။ ကာဠသီဟောတိ ကာဠဝဏ္ဏော သီဟော။ ပဏ္ဍုသီဟောတိ ပဏ္ဍုဝဏ္ဏော သီဟော။ ကေသရသီဟောတိ ကေသရဝန္တော သေတဝဏ္ဏော၊ လောဟိတဝဏ္ဏော ဝါ သီဟော။ မိဂရညောတိ ဧတ္ထ မိဂ-သဒ္ဒေါ ကိဉ္စာပိ ပသဒကုရုင်္ဂါဒီသု ကေသုစိဒေဝ စတုပ္ပဒေသု နိရုဠှော၊ ဣဓ ပန သဗ္ဗသာဓာရဏဝသေနာတိ ဒဿေန္တော ‘‘မိဂရညောတိ သဗ္ဗစတုပ္ပဒါနံ ရညော’’တိ ဝုတ္တံ။ အာဂန္တွာ သေတိ ဧတ္ထာတိ အာသယော၊ နိဝါသနဋ္ဌာနံ။ သီဟနာဒန္တိ ပရိဿယာနံ သဟနတော၊ ပဋိပက္ခဿ စ ဟနနတော ‘‘သီဟော’’တိ လဒ္ဓနာမဿ မိဂါဓိပဿ ဃောသံ၊ သော ပန တေန ယသ္မာ ကုတောစိပိ အဘီတဘာဝေန ပဝတ္တီယတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘အဘီတနာဒ’’န္တိ။ တတ္ထ တတ္ထ တာသု တာသု ဒိသာသု ဂန္တွာ စရိတဗ္ဗတာယ ဘက္ခိတဗ္ဗတာယ ဂေါစရော ဃာသောတိ အာဟ ‘‘ဂေါစရာယာတိ အာဟာရတ္ထာယာ’’တိ။ ဝရံဝရန္တိ မိဂသင်္ဃေ မိဂသမူဟေ မုဒုမံသတာယ ဝရံ ဝရံ မဟိံသဝနဝရာဟာဒိံ ဝဓိတွာတိ ယောဇနာ။ တေနာဟ ‘‘ထူလံ ထူလ’’န္တိ။ ဝရဝရဘာဝေန ဟိ တဿ ဝရဘာဝေါ ဣစ္ဆိတော။ သူရဘာဝံ သန္နိဿိတံ သူရဘာဝသန္နိဿိတံ၊ တေန။ သူရဘာဝေနာပိ ဟိ ‘‘ကိံ ဣမေ ပါဏကေ ဒုဗ္ဗလေ ဟန္တွာ’’တိ အပ္ပထာမေသု ပါဏေသု ကာရုညံ ဥပတိဋ္ဌတိ။

၂၈။ ဝိဃာသောတိ ပရဿ ဘက္ခိတသေသတာယ ဝိရူပေါ ဃာသော ဝိဃာသော၊ ဥစ္ဆိဋ္ဌံ။ တေနာဟ ‘‘ဘက္ခိတာတိရိတ္တမံသ’’န္တိ၊ တသ္မိံ ဝိဃာသေ၊ ဝိဃာသနိမိတ္တန္တိ အတ္ထော။ အသ္မိမာနဒေါသေနာတိ အသ္မိမာနဒေါသဟေတု၊ အဟံကာရနိမိတ္တန္တိ အတ္ထော။ သော ပနဿ အသ္မိမာနော ယထာ ဥပ္ပဇ္ဇိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘တတြာယ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

‘‘သေဂါလကံယေဝါ’’တိပိ ပါဌော၊ ယထာဝုတ္တောဝ အတ္ထော။ ဘေရဏ္ဍကံယေဝါတိ ဘေရဏ္ဍသကုဏရဝသဒိသံယေဝ၊ ဘေရဏ္ဍော နာမ ဧကော ပက္ခီ ဒွိမုခေါ၊ တဿ ကိရ သဒ္ဒေါ အတိဝိယ ဝိရူပေါ အမနာပေါ။ တေနာဟ ‘‘အပ္ပိယအမနာပသဒ္ဒမေဝါ’’တိ။ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ဝိသေသတော သုဋ္ဌု ဂတာတိ သုဂတာ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ။ တေ အပဒါယန္တိ သောဓေန္တိ သတ္တသန္တာနံ ဧတေဟီတိ သုဂတာပဒါနာနိ၊ တိဿော သိက္ခာ။ ယသ္မာ တာဟိ တေ ‘‘သုဂတာ’’တိ လက္ခီယန္တိ၊ တာ စ တေသံ ဩဝါဒဘူတာ၊ တသ္မာ ‘‘သုဂတလက္ခဏေသူ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ယဒိ တာ သုဂတဿ လက္ခဏဘူတာ၊ သာသနဘူတာ စ၊ ကထံ ပနေသ ပါထိကပုတ္တော တတ္ထ တာသု သိက္ခာသု ဇီဝတိ၊ ကော တဿ တာဟိ သမ္ဗန္ဓောတိ အာဟ ‘‘ဧတဿ ဟီ’’တိအာဒိ။ သမ္ဗုဒ္ဓါနံ ဒေမာတိ ဒေန္တီတိ ဗုဒ္ဓသညာယ ဒေန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ တေန ဧသ…ပေ… ဇီဝတိ နာမ န သုဂတနွယအဇ္ဈုပဂမနတော။ ‘‘တထာဂတေ’’တိအာဒိ ဧကတ္တေ ပုထုဝစနန္တိ အာဟ ‘‘တထာဂတ’’န္တိအာဒိ။ ဗဟုဝစနံ ဧဝ ဂရုသ္မိံ ဧကသ္မိမ္ပိ ဗဟုဝစနပ္ပယောဂတော ဧကဝစနံ ဝိယ ဝုတ္တံ ဝစနဝိပလ္လာသေန။

၂၉။ သမေက္ခိတွာတိ သမံ ကတွာ မိစ္ဆာဒဿနေန အပေက္ခိတွာ၊ တံ ပန အပေက္ခနံ တထာ မညနမေဝါတိ အာဟ ‘‘မညိတွာ’’တိ။ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ သမေက္ခနမ္ပိ မညနံ ဧဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘အမညီတိ ပုန အမညိတ္ထာ’’တိ၊ တေန အပရာပရံ တဿ မညနပ္ပဝတ္တိံ ဒဿေတိ။ ဘေရဏ္ဍကရဝံ ကောသတိ ဝိက္ကောသတီတိ ကောတ္ထု။

၃၀။ တေ တေ ပါဏေ ဗျာပါဒေန္တော ဃသတီတိ ဗျဂ္ဃောတိ ဣမိနာ နိဗ္ဗစနေန ‘‘ဗျဂ္ဃော’’တိ မိဂရာဇဿပိ သိယာ နာမန္တိ အာဟ ‘‘ဗျဂ္ဃောတိ မညတီတိ သီဟောဟမသ္မီတိ မညတီ’’တိ။ ယဒိပိ ယထာဝုတ္တနိဗ္ဗစနဝသေန သီဟောပိ ‘‘ဗျဂ္ဃော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ၊ ဗျဂ္ဃ-သဒ္ဒေါ ပန မိဂရာဇေ ဧဝ နိရုဠှောတိ ဒဿေန္တော ‘‘သီဟေန ဝါ’’တိအာဒိမာဟ။

၃၁။ သီဟေန ဝိစရိတဝနေ သံဝဍ္ဎတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘မဟာဝနေ သုညဝနေ ဝိဝဍ္ဎော’’တိ။

၃၄။ ကိလေသဗန္ဓနာတိ တဏှာဗန္ဓနတော။ တဏှာဗန္ဓနဉှိ ထိရံ ဒဠှဗန္ဓနံ ဒုမ္မောစနီယံ။ ယထာဟ –

‘‘သာရတ္တရတ္တာ မဏိကုဏ္ဍလေသု၊

ပုတ္တေသု ဒါရေသု စ ယာ အပေက္ခာ၊

ဧတံ ဒဠှံ ဗန္ဓနမာဟု ဓီရာ၊

ဩဟာရိနံ သိထိလံ ဒုပ္ပမုဉ္စ’’န္တိ။ (ဓ။ ပ။ ၃၄၆၊ ဇာ။ ၁။၂။၁၀၂)၊

ကိလေသဗန္ဓနာတိ ဝါ ဒသဝိဓသံယောဇနတော။ မဟာဝိဒုဂ္ဂံ နာမ စတ္တာရော ဩဃာ မဟန္တံ ဇလဝိဒုဂ္ဂံ ဝိယ အနုပစိတကုသလသမ္ဘာရေဟိ ဒုဂ္ဂမဋ္ဌေန။

အဂ္ဂညပညတ္တိကထာဝဏ္ဏနာ

၃၆။ ဣမဿ ပဒဿ။ ဣဒံ နာမ လောကဿ အဂ္ဂန္တိ ဇာနိတဗ္ဗံ၊ တံ အဂ္ဂညံ၊ သော ပန လောကဿ ဥပ္ပတ္တိက္ကမော ပဝတ္တိ ပဝေဏီ စာတိ အာဟ ‘‘လောကုပ္ပတ္တိစရိယဝံသ’’န္တိ။ သမ္မာသမ္ဗောဓိတော ဥတ္တရိတရံ နာမ ကိဉ္စိ နတ္ထိ ပဇာနိတဗ္ဗေသု၊ တံ ပန ကောဋိံ ကတွာ ဒဿေန္တော ‘‘ယာဝ သဗ္ဗညုတညာဏာ ပဇာနာမီ’’တိ အာဟ။ ‘‘မမ ပဇာနနာ’’တိ အဿာဒေန္တော တဏှာဝသေန၊ ‘‘အဟံ ပဇာနာမီ’’တိ အဘိနိဝိသန္တော ဒိဋ္ဌိဝသေန၊ ‘‘သုဋ္ဌု ပဇာနာမိ သမ္မာ ပဇာနာမီ’’တိ ပဂ္ဂဏှန္တော မာနဝသေန န ပရာမသာမီတိ ယောဇနာ။ ‘‘ပစ္စတ္တညေဝါ’’တိ ပဒံ ‘‘နိဗ္ဗုတိ ဝိဒိတာ’’တိ ပဒဒွယေနာပိ ယောဇေတဗ္ဗံ ‘‘ပစ္စတ္တံယေဝ ဥပ္ပာဒိတာ နိဗ္ဗုတိ စ ပစ္စတ္တံယေဝ ဝိဒိတာ’’တိ၊ သယမ္ဘုဉာဏေန နိဗ္ဗတ္တိတာ နိဗ္ဗုတိ သယမေဝ ဝိဒိတာတိ အတ္ထော။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ပစ္စတ္တ’’န္တိ ပဒံ ဝိဝိဓဝိဘတ္တိကံ ဟုတွာ အာဝုတ္တိနယေန အာဝတ္တတီတိ ဒဿေတုံ ‘‘အတ္တနာယေဝ အတ္တနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ အဝိဒိတနိဗ္ဗာနာတိ အပ္ပဋိလဒ္ဓနိဗ္ဗာနာ မိစ္ဆာပဋိပန္နတ္တာ။ ပဇာနနမ္ပိ ဟိ တဒဓိဂမဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတိ ဣဋ္ဌဘာဝေန ပဝတ္တတီတိ အယော၊ သုခံ။ တပ္ပဋိက္ခေပေန အနယော၊ ဒုက္ခံ။ တဒေဝ ဟိတသုခဿ ဗျသနတော ဗျသနံ။

၃၇။ တံ ဒဿေန္တောတိ ဘဂဝါပိ ‘‘အညတိတ္ထိယော တတ္ထ သာရသညီ’’တိ တံ ဒဿေန္တော။ အာဓိပစ္စဘာဝေနာတိ အာဓိပစ္စသဘာဝေန။ ယဿ အာစရိယဝါဒဿ ဝသေန ပုရိသော ‘‘အာစရိယော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သော အာစရိယဝါဒေါ အာစရိယဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘အာစရိယဘာဝံ အာစရိယဝါဒ’’န္တိ။ ဧတ္ထာတိ အာစရိယဝါဒေ။ ဣတိ ကတွာတိ ဣမိနာ ကာရဏေန။ သောတိ အာစရိယဝါဒေါ။ ‘‘အဂ္ဂညံ’’ တွေဝ ဝုတ္တော အဂ္ဂညဝိသယတ္တာ။ ကေန ဝိဟိတန္တိ ကေန ပကာရေန ဝိဟိတံ။ တေနာဟ ‘‘ကေန ဝိဟိတံ ကိန္တိ ဝိဟိတ’’န္တိ။ ဗြဟ္မဇာလေတိ ဗြဟ္မဇာလသံဝဏ္ဏနာယံ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂၈)။ တတ္ထ ဟိ ဝိတ္ထာရတော ဝုတ္တဝိဓိံ ဣဓ အတိဒိသတိ၊ ပါဠိ ပန တတ္ထ စေဝ ဣဓ စ ဧကသဒိသာ ဝါတိ။

၄၁။ ခိဍ္ဍာ ပဒေါသိကာ မူလဘူတာ ဧတ္ထ သန္တီတိ ခိဍ္ဍာပဒေါသိကံ၊ အာစရိယကံ။ တေနေဝါဟ ‘‘ခိဍ္ဍာပဒေါသိကမူလက’’န္တိ။ မနောပဒေါသိကန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။

၄၇။ ယေန ဝစနေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ၊ တဿ အဝိဇ္ဇမာနတာ နာမ အတ္ထဝသေနေဝါတိ အာဟ ‘‘အသံဝိဇ္ဇမာနဋ္ဌေနာ’’တိ။ တုစ္ဆာ၊ မုသာတိ စ ကရဏတ္ထေ ပစ္စတ္တဝစနန္တိ အာဟ ‘‘တုစ္ဆေန၊ မုသာဝါဒေနာ’’တိ။ ဝစနဿ အန္တောသာရံ နာမ အဝိပရီတော အတ္ထောတိ တဒဘာဝေနာဟ ‘‘အန္တောသာရဝိရဟိတေနာ’’တိ။ အဘိအာစိက္ခန္တီတိ အဘိဘဝိတွာ ဃဋ္ဋေန္တာ ကထေန္တိ၊ အက္ကောသန္တီတိ အတ္ထော။ ဝိပရီတသညောတိ အယာထာဝသညော။ သုဘံ ဝိမောက္ခန္တိ ‘‘သုဘ’’န္တိ ဝုတ္တဝိမောက္ခံ။ ဝဏ္ဏကသိဏန္တိ သုနီလကသုပီတကာဒိဝဏ္ဏကသိဏံ။ သဗ္ဗန္တိ ယံ သုဘံ၊ အသုဘဉ္စ ဝဏ္ဏကသိဏံ၊ တဉ္စ သဗ္ဗံ။ န အသုဘန္တိ အသုဘမ္ပိ ‘‘အသုဘ’’န္တိ တသ္မိံ သမယေ န သဉ္ဇာနာတိ၊ အထ ခေါ ‘‘သုဘံ’’ တွေဝ သဉ္ဇာနာတီတိ အတ္ထော။ ဝိပရီတာ အယာထာဝဂါဟိတာယ၊ အယာထာဝဝါဒိတာယ စ။

၄၈။ ယသ္မာ သော ပရိဗ္ဗာဇကော အဝိဿဋ္ဌမိစ္ဆာဂါဟိတာယ သမ္မာ အပ္ပဋိပဇ္ဇိတုကာမော သမ္မာပဋိပန္နံ ဝိယ မံ သမဏော ဂေါတမော၊ ဘိက္ခဝေါ စ သဉ္ဇာနန္တူတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု’’န္တိအာဒိမာဟ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘မယာ ဧတဿ…ပေ… ဝဋ္ဋတီ’’တိ။ မမ္မန္တိ မမ္မပ္ပဒေသံ ပီဠာဇနနဋ္ဌာနံ။ သုဋ္ဌူတိ သက္ကစ္စံ။ ယထာ န ဝိနဿတိ၊ ဧဝံ အနုရက္ခ။

ဝါသနာယာတိ ကိလေသက္ခယာဝဟာယ ပဋိပတ္တိယာ ဝါသနာယ။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ပါထိကသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။