📜

၂။ ဥဒုမ္ဗရိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

နိဂြောဓပရိဗ္ဗာဇကဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၄၉။ ဥဒုမ္ဗရိကာယာတိ သမ္ဗန္ဓေ သာမိဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ဥဒုမ္ဗရိကာယ ဒေဝိယာ သန္တကေ ပရိဗ္ဗာဇကာရာမေ’’တိ။ ‘‘ဥဒုမ္ဗရိကာယ’’န္တိ ဝါ ပါဌော၊ တထာ သတိ အဓိကရဏေ ဧတံ ဘုမ္မံ။ အယဉှေတ္ထ အတ္ထော ဥဒုမ္ဗရိကာယ ရညော ဒေဝိယာ နိဗ္ဗတ္တိတော အာရာမော ဥဒုမ္ဗရိကာ၊ တဿံ ဥဒုမ္ဗရိကာယံ။ တေနာဟ ‘‘ဥဒုမ္ဗရိကာယ ဒေဝိယာ သန္တကေ’’တိ။ တာယ ဟိ နိဗ္ဗတ္တိတော တဿာ သန္တကော။ ဝရဏာဒိပါဌဝသေန စေတ္ထ နိဗ္ဗတ္တတ္ထဗောဓကဿ သဒ္ဒဿ အဒဿနံ။ သန္ဓာနောတိ ဘိန္နာနမ္ပိ တေသံ သန္ဓာပနေန ‘‘သန္ဓာနော’’တိ ဧဝံ လဒ္ဓနာမော။ သံဝဏ္ဏိတောတိ ပသံသိတော။ ဣရိယတီတိ ပဝတ္တတိ။ အရိယေန ဉာဏေနာတိ ကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ အရိယေန လောကုတ္တရေန ဉာဏေန။ အရိယာယ ဝိမုတ္တိယာတိ သုဝိသုဒ္ဓါယ လောကုတ္တရဖလဝိမုတ္တိယာ။

ဒိဝါ-သဒ္ဒေါ ဒိန-သဒ္ဒေါ ဝိယ ဒိဝသပရိယာယော၊ တဿ ဝိသေသနဘာဝေန ဝုစ္စမာနော ဒိဝါ-သဒ္ဒေါ သဝိသေသံ ဒိဝသဘာဂံ ဒီပေတီတိ အာဟ ‘‘ဒိဝသဿ ဒိဝါ’’တိအာဒိ။ ယသ္မာ သမာပန္နဿ စိတ္တံ နာနာရမ္မဏတော ပဋိသံဟတံ ဟောတိ၊ ဈာနသမင်္ဂီ စ ပဝိဝေကူပဂမနေန သင်္ဂဏိကာဘာဝတော ဧကာကိယာယ နိလီနော ဝိယ ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘တတော တတော…ပေ… ဂတော’’တိ။ မနော ဘဝန္တိ မနသော ဝိဝဋ္ဋနိဿိတံ ဝဍ္ဎိံ အာဝဟန္တီတိ မနောဘာဝနိယာတိ အာဟ ‘‘မနဝဍ္ဎကာန’’န္တိအာဒိ။ ဥန္နမတိ န သင်္ကုစတိ၊ အလီနဉ္စ ဟောတီတိ အတ္ထော။

၅၁။ ယာဝတာတိ ယာဝန္တောတိ အယမေတ္ထ အတ္ထောတိ အာဟ ‘‘ယတ္တကာ’’တိ။ တေသန္တိ နိဒ္ဓါရဏေ သာမိဝစနံ။ နိဒ္ဓါရဏဉ္စ ကေနစိ ဝိသေသေန ဣစ္ဆိတဗ္ဗံ။ ယေဟိ စ ဂုဏဝိသေသေဟိ သမန္နာဂတာ ဘဂဝတော သာဝကာ ဥပါသကာ ရာဇဂဟေ ပဋိဝသန္တိ၊ အယဉ္စ တေဟိ သမန္နာဂတောတိ ဣမံ ဝိသေသံ ဒီပေတုံ ‘‘တေသံ အဗ္ဘန္တရော’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ဘဂဝတော ကိရာ’’တိအာဒိ။

၅၂။ တေသန္တိ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ။ ကထာယာတိ တိရစ္ဆာနကထာယ။ ဒဿနေနာတိ ဒိဋ္ဌိဒဿနေန။ အာကပ္ပေနာတိ ဝေသေန။ ကုတ္တေနာတိ ကိရိယာယ။ အာစာရေနာတိ အညမညသ္မိံ အာစရိတဗ္ဗအာစာရေန။ ဝိဟာရေနာတိ ရတ္တိန္ဒိဝံ ဝိဟရိတဗ္ဗဝိဟရဏေန။ ဣရိယာပထေနာတိ ဌာနာဒိဣရိယာပထေန။ အညာကာရတာယ အညတိတ္ထေ နိယုတ္တာတိ အညတိတ္ထိယာ။ သင်္ဂန္တွာ သမာဂန္တွာ ရာသီ ဟုတွာ ပရေဟိ နိသိန္နဋ္ဌာနေ။ အရညာနိ စ တာနိ ဝနပတ္ထာနိ စာတိ အရညဝနပတ္ထာနိ။ တတ္ထ ယံ အရညကင်္ဂနိပ္ဖာဒကံ အာရညကာနံ၊ တံ ‘‘အရည’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝနပတ္ထန္တိ ဂါမန္တံ အတိက္ကမိတွာ မနုဿာနံ အနုပစာရဋ္ဌာနံ၊ ယတ္ထ န ကသီယတိ န ဝပ္ပီယတိ။ ဝုတ္တဉှေတံ ‘‘ဝနပတ္ထန္တိ ဒူရာနမေတံ သေနာသနာနံ အဓိဝစန’’န္တိ ‘‘ဝနပတ္ထန္တိ ဝနသဏ္ဍာနမေတံ သေနာသနာနံ၊ ဝနပတ္ထန္တိ ဘီသနကာနမေတံ၊ ဝနပတ္ထန္တိ သလောမဟံသာနမေတံ၊ ဝနပတ္ထန္တိ ပရိယန္တာနမေတံ ဝနပတ္ထန္တိ န မနုဿူပစာရာနမေတံ သေနာသနာနံ အဓိဝစန’’န္တိ (ဝိဘ။ ၅၃၁)။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဂါမူပစာရတော မုတ္တာနီ’’တိအာဒိ။ ပန္တာနီတိ ပရိယန္တာနိ အတိဒူရာနိ။ တေနာဟ ‘‘ဒူရတရာနီ’’တိအာဒိ။ ဝိဟာရူပစာရေနာတိ ဝိဟာရဿ ဥပစာရပ္ပဒေသေန။ အဒ္ဓိကဇနဿာတိ မဂ္ဂဂါမိနော ဇနဿ။ မန္ဒသဒ္ဒါနီတိ ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒါဘာဝတော တနုသဒ္ဒါနိ။ မနုဿေဟိ သမာဂမ္မ ဧကဇ္ဈံ ပဝတ္တိတသဒ္ဒေါ နိဂ္ဃောသော၊ တဿ ယသ္မာ အတ္ထော ဒုဗ္ဗိဘာဝိတော ဟောတိ၊ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘အဝိဘာဝိတတ္ထေန နိဂ္ဃောသေနာ’’တိ။ ဝိဂတဝါတာနီတိ ဝိဂတသဒ္ဒါနိ။ ‘‘ရဟဿ ကရဏဿ ယုတ္တာနီ’’တိ ဣမိနာပိ တေသံ ဌာနာနံ အရညလက္ခဏယုတ္တတံ၊ ဇနဝိဝိတ္တတံ၊ ဝနဝိဝိတ္တမေဝ စ ဝိဘာဝေတိ၊ တထာ ‘‘ဧကီဘာဝဿ အနုရူပါနီ’’တိ ဣမိနာ။

၅၃။ ကေနာတိ ဟေတုမှိ၊ သဟယောဂေ စ ကရဏဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ကေန ကာရဏေန ကေန ပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိ’’န္တိ။ ဧကောပိ ဟိ ဝိဘတ္တိနိဒ္ဒေသော အနေကတ္ထဝိဘာဝနော ဟောတိ၊ တထာ တဒ္ဓိတတ္ထပဒသမာဟာရေတိ။

သံသန္ဒနန္တိ အာလာပသလ္လာပဝသေန ကထာသံသန္ဒနံ။ ဉာဏဗျတ္တဘာဝန္တိ ဗျတ္တဉာဏဘာဝံ၊ သော ပန ပရဿ ဝစနေ ဥတ္တရဒါနဝသေန၊ ပရေန ဝါ ဝုတ္တဥတ္တရေ ပစ္စုတ္တရဒါနဝသေန သိယာတိ အာဟ ‘‘ဥတ္တရပစ္စုတ္တရနယေနာ’’တိ။ ယော ဟိ ပရဿ ဝစနံ တိပုက္ခလေန နယေန ရူပေတိ၊ တထာ ပရဿ ရူပနဝစနံ ဇာတိဘာဝံ အာပါဒေတိ၊ တဿ တာဒိသံ ဝစနသဘာဝံ ဉာဏဝေယျတ္တိယံ ဝိဘာဝေတိ ပါကဋံ ကရောတီတိ။ သုညာဂါရေသု နဋ္ဌာတိ သုညာဂါရေသု နိဝါသေသု နဋ္ဌာ ဝိနဋ္ဌာ အဘာဝံ ဂတာ။ နာဿ ပညာ နဿေယျ တေဟိ တေဟိ ကတပုစ္ဆနပဋိပုစ္ဆနနိမိတ္တံ နာနာပဋိဘာနုပ္ပတ္တိယာ ဝိသာရမာပန္နံ ပုစ္ဆိတံ ပဉှံ ဝိဿဇ္ဇေတုံ အသမတ္ထတာယ။ ဩရောဓေယျာမာတိ နိရုဿာဟံ ဝိယ ကရောန္တာ အဝရောဓေယျာမ၊ တံ ပရဿ ဩရောဓနံ ဝါဒဇာလေန ဝိနန္ဓနံ ဝိယ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဝိနန္ဓေယျာမာ’’တိ ။ တဒတ္ထံ တေန တုစ္ဆကုမ္ဘိနိဒဿနံ ကတံ၊ တံ ဗျတိရေကမုခေန ဒဿေတုံ ‘‘ပူရိတဃဋော ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဗလံ ဒီပေန္တောတိ အဘူတမေဝ အတ္တနော ဉာဏဗလံ ပကာသေန္တော။ အသမ္ဘိန္နန္တိ ဇာတိသမ္ဘေဒါဘာဝေန အသမ္ဘိန္နံ။ အညဇာတိသမ္ဘေဒေ သတိ အဿတရဿ အဿဿ ဇာတဘာဝေါ ဝိယ သီဟဿပိ သီဟထာမာဘာဝေါ သိယာတိ အာဟ ‘‘အသမ္ဘိန္နကေသရသီဟ’’န္တိ။ ဌာနသော ဝါတိ တင်္ခဏေ ဧဝ။

၅၄။ ‘‘သုမာဂဓာ နာမ နဒီ’’တိ ကေစိ၊ တံ မိစ္ဆာတိ ဒဿေန္တော ‘‘သုမာဂဓာ နာမ ပေါက္ခရဏီ’’တိ ဝတွာ တဿာ ပေါက္ခရဏိဘာဝဿ သုတ္တန္တရေ အာဂတတံ ဒဿေတုံ ‘‘ယဿာ တီရေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ မောရာနံ နိဝါပေါ ဧတ္ထာတိ မောရနိဝါပေါ။ ဗျဓိကရဏာနမ္ပိ ဟိ ပဒါနံ ဗာဟိရတ္ထသမာသော ဟောတိယေဝ ယထာ ‘‘ဥရသိလောမော’’တိ။ အထ ဝါ နိဝုတ္ထံ ဧတ္ထာတိ နိဝါပေါ၊ မောရာနံ နိဝါပေါ မောရနိဝါပေါ၊ မောရာနံ နိဝါပဒိန္နဋ္ဌာနံ။ တေနာဟ ‘‘ယတ္ထ မောရာန’’န္တိအာဒိ။ ယသ္မာ နိဂြောဓော တပေါဇိဂုစ္ဆဝါဒေါ၊ သာသနေ စ ဘိက္ခူ အတ္တကိလမထာနုယောဂံ ဝဇ္ဇေတွာ ဘာဝနာနုယောဂေန ပရမဿာသပ္ပတ္တေ ဝိဟရန္တေ ပဿတိ၊ တသ္မာ ‘‘ကထံ နု ခေါ သမဏော ဂေါတမော ကာယကိလမထေန ဝိနာဝ သာဝကေ ဝိနေတီ’’တိ သဉ္ဇာတသန္ဒေဟော ‘‘ကော နာမ သော’’တိအာဒိနာ ဘဂဝန္တံ ပုစ္ဆိ။ အဿသတိ အနုသင်္ကိတပရိသင်္ကိတော ဟောတိ ဧတေနာတိ အဿာသော၊ ပီတိသောမနဿန္တိ အာဟ ‘‘အဿာသပ္ပတ္တာတိ တုဋ္ဌိပ္ပတ္တာ သောမနဿပ္ပတ္တာ’’တိ။ အဓိကော သေဋ္ဌော အာသယော နိဿယော အဇ္ဈာသယောတိ အာဟ ‘‘ဥတ္တမနိဿယဘူတ’’န္တိ။ အာဒိဘူတံ ပုရာတနံ သေဋ္ဌစရိယံ အာဒိဗြဟ္မစရိယံ၊ လောကုတ္တရမဂ္ဂန္တိ အတ္ထော။ တထာ ဟေသ သဗ္ဗဗုဒ္ဓပစ္စေကဗုဒ္ဓသာဝကေဟိ တေနေဝ အာကာရေန အဓိဂတော။ တေနာဟ ‘‘ပုရာဏ…ပေ… အရိယမဂ္ဂ’’န္တိ။ တထာ ဟိ တံ ဘဂဝါ ‘‘အဒ္ဒသ ပုရာဏံ မဂ္ဂံ ပုရာဏမဉ္ဇသ’’န္တိ အဝေါစ။ ပူရေတွာ ဘာဝနာပါရိပူရိဝသေန။ ‘‘ပူရေတွာ’’တိ ဝါ ဣဒံ ‘‘အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗြဟ္မစရိယ’’န္တိ ဧတ္ထ ပါဌသေသောတိ ဝဒန္တိ။ ‘‘အဇ္ဈာသယံ အာဒိဗြဟ္မစရိယံ ပဋိဇာနန္တိ အဿာသပ္ပတ္တာ’’တိ ဧဝံ ဝါ ဧတ္ထ ယောဇနာ။

တပေါဇိဂုစ္ဆာဝါဒဝဏ္ဏနာ

၅၅။ ပကတာ ဟုတွာ ဝိစ္ဆိန္နာ ဝိပ္ပကတာတိ အာဟ ‘‘အနိဋ္ဌိတာဝ ဟုတွာ ဌိတာ’’တိ။

၅၆။ ဝီရိယေန ပါပဇိဂုစ္ဆနဝါဒေါတိ လူခပဋိပတ္တိသာဓနေန ဝီရိယေန အတ္တတဏှာဝိနောဒနဝသေန ပါပကဿ ဇိဂုစ္ဆနဝါဒေါ။ ဇိဂုစ္ဆတီတိ ဇိဂုစ္ဆော၊ တဗ္ဘာဝေါ ဇေဂုစ္ဆံ၊ အဓိကံ ဇေဂုစ္ဆံ အဓိဇေဂုစ္ဆံ၊ အတိဝိယ ပါပဇိဂုစ္ဆနံ၊ တသ္မိံ အဓိဇေဂုစ္ဆေ။ ကာယဒဠှီဗဟုလံ တပတီတိ တပေါ၊ အတ္တကိလမထာနုယောဂဝသေန ပဝတ္တံ ဝီရိယံ၊ တေန ကာယဒဠှီဗဟုလတာနိမိတ္တဿ ပါပဿ ဇိဂုစ္ဆနံ၊ ဝိရဇ္ဇနမ္ပိ တပေါဇိဂုစ္ဆာတိ အာဟ ‘‘ဝီရိယေန ပါပဇိဂုစ္ဆာ’’တိ။ ဃာသစ္ဆာဒနသေနာသနတဏှာဝိနောဒနမုခေန အတ္တသ္နေဟဝိရဇ္ဇနန္တိ အတ္ထော။ ဥပရိ ဝုစ္စမာနေသု နာနာကာရေသု အစေလကာဒိဝတေသု ဧကဇ္ဈံ သမာဒိန္နာနံ ပရိသောဓနမေဝေတ္ထ ပါရိပူရဏံ၊ န သဗ္ဗေသံ အနဝသေသတော သမာဒါနံ တဿ အသမ္ဘဝတောတိ အာဟ ‘‘ပရိပုဏ္ဏာတိ ပရိသုဒ္ဓါ’’တိ။ ပရိသောဓနဉ္စ နေသံ သကသမယသိဒ္ဓေန နယေန ပဋိပဇ္ဇနမေဝ။ ဝိပရိယာယေန အပရိသုဒ္ဓတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၅၇။ ‘‘ဧကံ ပဉှမ္ပိ န ကထေတီ’’တိ ပဌမံ အတ္တနာ ပုစ္ဆိတပဉှဿ အကထိတတ္တာ ဝုတ္တံ။

တပနိဿိတကောတိ အတ္တကိလမထာနုယောဂသင်္ခါတံ တပံ နိဿာယ သမာဒါယ ဝတ္တနကော။ သီဟနာဒေတိ သီဟနာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာယံ။ ယသ္မာ တတ္ထ ဝိတ္ထာရိတနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ၊ တသ္မာ တဿာ အတ္ထပ္ပကာသနာယ ဝုတ္တနယေနပိ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

ဥပက္ကိလေသဝဏ္ဏနာ

၅၈။ ‘‘သမ္မာ အာဒိယတီ’’တိ ဝတွာ သမ္မာ အာဒိယနဉ္စဿ ဒဠှဂ္ဂါဟော ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ဒဠှံ ဂဏှာတီ’’တိ။ ‘‘သာသနာဝစရေနာပိ ဒီပေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတွာ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ဧကစ္စော ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ၊ တေန ဓုတင်္ဂဓရတာမတ္တေန အတ္တမနတာ၊ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပတာ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ဥပက္ကိလေသောတိ ဣမမတ္ထံ ဒဿေတိ၊ န ယထာဝုတ္တတပသမာဒါနဓုတင်္ဂဓရတာနံ သတိပိ အနိယျာနိကတ္တေ သဒိသတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

‘‘ဒုဝိဓဿာပီတိ ‘အတ္တမနော ဟောတိ ပရိပုဏ္ဏသင်္ကပ္ပော’တိ စ ဧဝံ ဥပက္ကိလေသဘေဒေန ဝုတ္တဿ ဒုဝိဓဿာပိ တပဿိနော’’တိ ကေစိ။ ယသ္မာ ပန အဋ္ဌကထာယံ သာသနိကဝသေနာပိ အတ္ထော ဒီပိတော၊ တသ္မာ ဗာဟိရကဿ၊ သာသနိကဿ စာတိ ဧဝံ ဒုဝိဓဿာပိ တပဿိနောတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တထာ စေဝ ဟိ ဥပရိပိ အတ္ထဝဏ္ဏနံ ဝက္ခတီတိ။ ဧတ္တာဝတာတိ ယဒိဒံ ‘‘ကော အညော မယာ သဒိသော’’တိ ဧဝံ အတိမာနဿ၊ အနိဋ္ဌိတကိစ္စဿေဝ စ ‘‘အလမေတ္တာဝတာ’’တိ ဧဝံ အတိမာနဿ စ ဥပ္ပာဒနံ၊ ဧတ္တာဝတာ။

ဥက္ကံသတီတိ ဥက္ကဋ္ဌံ ကရောတိ။ ဥက္ခိပတီတိ အညေသံ ဥပရိ ခိပတိ၊ ပဂ္ဂဏှာတီတိ အတ္ထော။ ပရံ သံဟာရေတီတိ ပရံ သံဟရံ နိဟီနံ ကရောတိ။ အဝက္ခိပတီတိ အဓော ခိပတိ၊ အဝမညတီတိ အတ္ထော။

မာနမဒကရဏေနာတိ မာနသင်္ခါတဿ မဒဿ ကရဏေန ဥပ္ပာဒနေန။ မုစ္ဆိတောဟောတီတိ မုစ္ဆာပန္နော ဟောတိ၊ သာ ပန မုစ္ဆာပတ္တိ အဘိဇ္ဈာသီလဗ္ဗတပရာမာသကာယဂန္ထေဟိ ဂဓိတစိတ္တတာ၊ တတ္ထ စ အတိလဂ္ဂဘာဝေါတိ အာဟ ‘‘ဂဓိတော အဇ္ဈောသန္နော’’တိ။ ပမဇ္ဇနဉ္စေတ္ထ ပမဇ္ဇနမေဝါတိ အာဟ ‘‘ပမာဒမာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ကေဝလံ ဓုတင်္ဂသုဒ္ဓိကော ဟုတွာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အနနုယုဉ္ဇန္တော တာယ ဧဝ ဓုတင်္ဂသုဒ္ဓိကတာယ အတ္တုက္ကံသနာဒိဝသေန ပဝတ္တေယျာတိ ဒဿေတုံ ‘‘သာသနေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ဓုတင်္ဂမေဝ…ပေ… ပစ္စေတီ’’တိ။

၅၉။ တေယေဝ ပစ္စယာ။ သုဋ္ဌု ကတွာ ပဋိသင်္ခရိတွာ လဒ္ဓါတိ အာဒရဂါရဝယောဂေန သက္ကစ္စံ အဘိသင်္ခရိတွာ ဒါနဝသေန ဥပနယဝသေန လဒ္ဓါ။ ဝဏ္ဏဘဏနန္တိ ဂုဏကိတ္တနံ။ အဿာတိ တပဿိနော။

၆၀။ ဝေါဒါသန္တိ ဗျာသနံ၊ ဝိဘဇ္ဇနန္တိ အတ္ထော။ တံ ပနေတ္ထ ဝိဘဇ္ဇနံ ဒွိဓာ ဣစ္ဆိတန္တိ အာဟ ‘‘ဒွေဘာဂံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ဒွေ ဘာဂေ ကရောတိ ရုစ္စနာရုစ္စနဝသေန ။ ဂေဓဇာတောတိ သဉ္ဇာတဂေဓော။ မုစ္ဆနံ နာမ သတိဝိပ္ပဝါသေနေဝ ဟောတိ၊ န သတိယာ သတီတိ အာဟ ‘‘သမုဋ္ဌဿတီ’’တိ။ အာဒီနဝမတ္တမ္ပီတိ ဂဓိတာဒိဘာဝေန ပရိဘောဂေ အာဒီနဝမတ္တမ္ပိ န ပဿတိ။ မတ္တညုတာတိ ပရိဘောဂေ မတ္တညုတာ။ ပစ္စဝေက္ခဏပရိဘောဂမတ္တမ္ပီတိ ပစ္စဝေက္ခဏမတ္တေန ပရိဘောဂမ္ပိ ဧကဝါရံ ပစ္စဝေက္ခိတွာပိ ပရိဘုဉ္ဇနမ္ပိ န ကရောတိ။

၆၁။ ဝိစက္ကသဏ္ဌာနာတိ ဝိပုလတမစက္ကသဏ္ဌာနာ။ သဗ္ဗဿ ဘုဉ္ဇနတော အယောကူဋသဒိသာ ဒန္တာ ဧဝ ဒန္တကူဋံ။အပသာဒေတီတိ ပသာဒေတိ။ အစေလကာဒိဝသေနာတိ အစေလကဝတာဒိဝသေန။ လူခါဇီဝိန္တိ သလ္လေခပဋိပတ္တိယာ လူခဇီဝိကံ။

၆၂။ တပံ ကရောတီတိ ဘာဝနာမနသိကာရလက္ခဏံ တပံ စရတိ စရန္တော ဝိယ ဟောတိ။ စင်္ကမံ ဩတရတိ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇန္တော ဝိယ။ ဝိဟာရင်္ဂဏံ သမ္မဇ္ဇတိ ဝတ္တပဋိပတ္တိံ ပူရေန္တော ဝိယ။

‘‘အာဒဿယမာနော’’တိ ဝါ ပါဌော။

ကိဉ္စိဝဇ္ဇန္တိ ကိဉ္စိ ကာယိကံ ဝါ ဝါစသိကံ ဝါ ဒေါသံ။ ဒိဋ္ဌိဂတန္တိ ဝိပရီတဒဿနံ။ အရုစ္စမာနန္တိ အတ္တနော သိဒ္ဓန္တေ ပဋိက္ခိတ္တဘာဝေန အရုစ္စမာနံ။ ရုစ္စတိ မေတိ ‘‘ကပ္ပတိ မေ’’တိ ဝဒတိ။ အနုဇာနိတဗ္ဗန္တိ တစ္ဆာဝိပရီတဘူတဘာဝေန ‘‘ဧဝမေတ’’န္တိ အနုဇာနိတဗ္ဗံ။ သဝနမနောဟာရိတာယ ‘‘သာဓု သုဋ္ဌူ’’တိ အနုမောဒိတဗ္ဗံ။

၆၃။ ကုဇ္ဈနသီလတာယ ကောဓနော။ ဝုတ္တလက္ခဏော ဥပနာဟော ဧတဿ အတ္ထီတိ ဥပနာဟီ။ ဧဝံဘူတော စ တံသမင်္ဂီ ဟောတီတိ ‘‘သမန္နာဂတော ဟောတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧသ နယော ဣတော ပရေသုပိ။

အယံ ပန ဝိသေသော – ဣဿတိ ဥသူယတီတိ ဥဿုကီ။ သဌနံ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနံ သဌော၊ သော ဧတဿ အတ္ထီတိ သဌော။ သန္တဒေါသပဋိစ္ဆာဒနသဘာဝါ မာယာ၊ မာယာ ဧတဿ အတ္ထီတိ မာယာဝီ။ ဂရုဋ္ဌာနိယာနမ္ပိ ပဏိပါတာကရဏလက္ခဏံ ထမ္ဘနံ ထဒ္ဓံ၊ တမေတ္ထ အတ္ထီတိ ထဒ္ဓါ။ ဂုဏေဟိ သမာနံ၊ အဓိကဉ္စ အတိက္ကမိတွာ နိဟီနံ ကတွာ မညနသီလတာယ အတိမာနီ။ အသန္တဂုဏသမ္ဘာဝနတ္ထိကတာသင်္ခါတာ ပါပါ လာမကာ ဣစ္ဆာ ဧတဿာတိ ပါပိစ္ဆော။ မိစ္ဆာ ဝိပရီတာ ဒိဋ္ဌိ ဧတဿာတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော။ ‘‘ဣဒမေဝ သစ္စံ၊ မောဃမည’’န္တိ (မ။ နိ။ ၁၈၇၊ ၂၀၂၊ ၄၂၇၊ ၃။၂၇၊ ၂၉၊ ဥဒါ။ ၅၅၊ မဟာနိ။ ၂၀၊ နေတ္တိ။ ၅၈) ဧဝံ အတ္တနာ အတ္တာဘိနိဝိဋ္ဌတာယ သတာ ဒိဋ္ဌိ သန္ဒိဋ္ဌိ၊ တမေဝ ပရာမသတီတိ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘သယံ ဒိဋ္ဌိ သန္ဒိဋ္ဌီ’’တိ ဝတ္ထုဝသေန အတ္ထော ဝုတ္တော။ အာ ဗာဠှံ ဝိယ ဓီယတီတိ အာဓာနန္တိ အာဟ ‘‘ဒဠှံ သုဋ္ဌု ဌပိတ’’န္တိ။ ယထာဂဟိတံ ဂါဟံ ပဋိနိဿဇ္ဇနသီလော ပဋိနိဿဂ္ဂီ၊ တပ္ပဋိက္ခေပေန ဒုပ္ပဋိနိဿဂ္ဂီ။ ပဋိသေဓတ္ထော ဟိ အယံ ဒု-သဒ္ဒေါ ယထာ ‘‘ဒုပ္ပညော၊ (မ။ နိ။ ၁။၄၄၉) ဒုဿီလော’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၂၁၃၊ ၁၀။၇၅၊ ပါရာ။ ၁၉၅၊ ဓ။ ပ။ ၃၀၈) စ။

ပရိသုဒ္ဓပပဋိကပ္ပတ္တကထာဝဏ္ဏနာ

၆၄။ ဣဓ နိဂြောဓ တပဿီတိ ယထာနုက္ကန္တံ ပုရိမပါဠိံ နိဂမနဝသေန ဧကဒေသေန ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဧဝံ ဘဂဝါ’’တိအာဒိ။ ဂဟိတလဒ္ဓိန္တိ ‘‘အစေလကာဒိဘာဝေါ သေယျော၊ တေန စ သံသာရသုဒ္ဓိ ဟောတီ’’တိ ဧဝံ ဂဟိတလဒ္ဓိံ။ ရက္ခိတံ တပန္တိ တာယ လဒ္ဓိယာ သမာဒိယိတွာ ရက္ခိတံ အစေလကဝတာဒိတပံ။ ‘‘သဗ္ဗမေဝ သံကိလိဋ္ဌ’’န္တိ ဣမိနာ ယံ ဝက္ခတိ ပရိသုဒ္ဓပါဠိဝဏ္ဏနာယံ ‘‘လူခတပဿိနော စေဝ ဓုတင်္ဂဓရဿ စ ဝသေန ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၆၄)၊ တဿ ပရိကပ္ပိတရူပဿ လူခဿ တပဿိနောတိ အယမေတ္ထ အဓိပ္ပာယောတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ပရိသုဒ္ဓပါဠိဒဿနတ္ထ’’န္တိ စ ဣမိနာ တိတ္ထိယာနံ ဝသေန ပါဠိ ယေဝေတ္ထ လဗ္ဘတိ၊ န ပန တဒတ္ထောတိ ဒဿေတိ။ ဝုတ္တဝိပက္ခဝသေနာတိ ဝုတ္တဿ အတ္ထဿ ပဋိပက္ခဝသေန၊ ပဋိက္ခေပဝသေနာတိ အတ္ထော။ တသ္မိံ ဌာနေတိ ဟေတုအတ္ထေ ဘုမ္မန္တိ တဿ ဟေတုအတ္ထေန ကရဏဝစနေန အတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဧဝံ သော တေနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဥတ္တရိ ဝါယမမာနောတိ ယထာသမာဒိန္နေဟိ ဓုတဓမ္မေဟိ အပရိတုဋ္ဌော၊ အပရိယောသိတသင်္ကပ္ပော စ ဟုတွာ ဥပရိ ဘာဝနာနုယောဂဝသေန သမ္မာဝါယာမံ ကရောန္တော။

၆၉။ ဣတော ပရန္တိ ဣတော ယထာဝုတ္တနယတော ပရံ။ အဂ္ဂဘာဝံ ဝါ သာရဘာဝံ ဝါတိ တပေါဇိဂုစ္ဆာယ အဂ္ဂဘာဝံ ဝါ သာရဘာဝံ ဝါ အဇာနန္တော။ ‘‘အယမေဝဿ အဂ္ဂဘာဝေါ သာရဘာဝေါ’’တိ မညမာနော ‘‘အဂ္ဂပ္ပတ္တာ၊ သာရပ္ပတ္တာ စာ’’တိ အာဟ။

ပရိသုဒ္ဓတစပ္ပတ္တာဒိကထာဝဏ္ဏနာ

၇၀။ ယမနံ သံယမနံ ယာမော၊ ဟိံသာဒီနံ အကရဏဝသေန စတုဗ္ဗိဓော ယာမောဝ စာတုယာမော၊ သော ဧဝ သံဝရော၊ တေန သံဝုတော ဂုတ္တသဗ္ဗဒွါရော စာတုယာမသံဝရသံဝုတော။ တေနာဟ ‘‘စတုဗ္ဗိဓေန သံဝရေန ပိဟိတော’’တိ။ အတိပါတနံ ဟိံသနန္တိ အာဟ ‘‘ပါဏံ န ဟနတီ’’တိ။ လောဘစိတ္တေန ဘာဝိတံ သမ္ဘာဝိတန္တိ ကတွာ ဘာဝိတံ နာမ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ အယဉ္စ တေသု တေသံယေဝ သမုဒါစာရော မဂ္ဂေါဋ္ဌာပကံ ဝိယာတိ အာဟ ‘‘တေသံ သညာယာ’’တိ။

ဧတန္တိ အဘိဟရဏံ၊ ဟီနာယ အနာဝတ္တနဉ္စ။ တေနာဟ ‘‘သော အဘိဟရတီတိ အာဒိလက္ခဏ’’န္တိ။ အဘိဟရတီတိ အဘိဗုဒ္ဓိံ နေတိ။ တေနာဟ ‘‘ဥပရူပရိ ဝဍ္ဎေတီ’’တိ။ စက္ကဝတ္တိနာပိ ပဗ္ဗဇိတဿ အဘိဝါဒနာဒိ ကရီယတေဝါတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ သေဋ္ဌာ ဂုဏဝိသေသယောဂတော၊ ဒေါသဝိရဟိတတော စ၊ ယတော သာ ပဏ္ဍိတပညတ္တာ ဝုတ္တာ။ ဂိဟိဘာဝေါ ပန နိဟီနော တဒုဘယာဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘ဟီနာယ ဂိဟိဘာဝတ္ထာယာ’’တိ။

၇၁။ တစပ္ပတ္တာတိ တစံ ပတ္တာ၊ တစသဒိသာ ဟောတီတိ အတ္ထော။

၇၄။ တိတ္ထိယာနံ ဝသေနာတိ တိတ္ထိယာနံ သမယဝသေန။ နေသန္တိ တိတ္ထိယာနံ။ တန္တိ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ။ သီလသမ္ပဒါတိ သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နံ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလံ။ တစသာရသမ္ပတ္တိတောတိ တစတပေါဇိဂုစ္ဆာယာသာရသမ္ပတ္တိတော။ ဝိသေသဘာဝန္တိ ဝိသေသသဘာဝံ။

အစေလကပါဠိမတ္တမ္ပီတိ အစေလကပါဠိအာဂတတ္ထမတ္တမ္ပိ နတ္ထိ၊ တသ္မာ မယံ အနဿာမ ဝိနဋ္ဌာတိ အတ္ထော။ အ-ကာရော ဝါ နိပါတမတ္တံ၊ နဿာမာတိ ဝိနဿာမ။ ကုတော ပရိသုဒ္ဓပါဠီတိ ကုတော ဧဝ အမှေသု ပရိသုဒ္ဓပါဠိအာဂတပဋိပတ္တိ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ သုတိဝသေနာပီတိ သောတပထာဂမနမတ္တေနာပိ န ဇာနာမ။

နိဂြောဓဿပဇ္ဈာယနဝဏ္ဏနာ

၇၅။ အဿာတိ သန္ဓာနဿ ဂဟပတိဿ။ ကက္ခဠန္တိ ဖရုသံ။ ဒုရာသဒဝစနန္တိ အဝတ္တဗ္ဗဝစနံ။ ယသ္မာ ဖရုသဝစနံ ယံ ဥဒ္ဒိဿ ပယုတ္တံ၊ တသ္မိံ ခမာပိတေ ခမာပကဿ ပဋိပါကတိကံ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘အယံ မယီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

၇၆။ ဗောဓတ္ထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ န အတ္တနော ဗုဒ္ဓဘာဝဃောသနတ္ထာယ။ ဝါဒတ္ထာယာတိ ပရဝါဒဘဉ္ဇနဝါဒတ္ထာယ။ ရာဂါဒိသမနတ္ထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ န အန္တေဝါသိကမျတာယ။ ဩဃနိတ္ထရဏတ္ထာယာတိ စတုရောဃနိတ္ထရဏတ္ထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ သဗ္ဗသော ဩရပါရာတိဏ္ဏမာဝဟတ္တာ ဒေသနာယ။ သဗ္ဗကိလေသပရိနိဗ္ဗာနတ္ထာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ကိလေသာနံ လေသေနပိ ဒေသနာယ အပရာမဋ္ဌဘာဝတော။

ဗြဟ္မစရိယပရိယောသာနာဒိဝဏ္ဏနာ

၇၇။ ဣဒံ သဗ္ဗမ္ပီတိ သတ္တဝဿတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ‘‘သတ္တာဟ’’န္တိ ပဒံ၊ ဣဒံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝစနံ။ အသဌော ပန အမာယာဝီ ဥဇုဇာတိကော တိက္ခပညော ဥဂ္ဃဋိတညူတိ အဓိပ္ပာယော။ သော ဟိ တံမုဟုတ္တေနေဝ အရဟတ္တံ ပတ္တုံ သက္ခိဿတီတိ။ ဝင်္ကဝင်္ကောတိ ကာယဝင်္ကာဒီဟိပိ ဝင်္ကေဟိ ဝင်္ကော ဇိမှော ကုဋိလော။ ‘‘သဌံ ပနာဟံ အနုသာသိတုံ န သက္ကောမီ’’တိ န ဣဒံ ဘဂဝါ ကိလာသုဘာဝေနေဝ ဝဒတိ၊ အထ ခေါ တဿ အဘာဇနဘာဝေနေဝ။

၇၈။ ပကတိယာ အာစရိယောတိ ယော ဧဝ တုမှာကံ ဣတော ပုဗ္ဗေ ပကတိယာ အာစရိယော အဟောသိ၊ သော ဧဝ ဣဒါနိပိ ပုဗ္ဗာစိဏ္ဏဝသေန အာစရိယော ဟောတု၊ န မယံ တုမှေ အန္တေဝါသိကေ ကာတုကာမာတိ အဓိပ္ပာယော။ နမယံ တုမှာကံ ဥဒ္ဒေသေန အတ္ထိကာ၊ ဓမ္မတန္တိ မေဝ ပန တုမှေ ဉာပေတုကာမမှာတိ အဓိပ္ပာယော။ အာဇီဝတောတိ ဇီဝိကာယ ဝုတ္တိတော။ အကုသလာတိ ကောဋ္ဌာသံ ပတ္တာတိ အကုသလာတိ တံ တံ ကောဋ္ဌာသတံယေဝ ဥပဂတာ။ ကိလေသဒရထသမ္ပယုတ္တာတိ ကိလေသဒရထသဟိတာ တံသမ္ဗန္ဓနတော ။ ဇာတိဇရာမရဏာနံ ဟိတာတိ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။ သံကိလေသော ဧတ္ထ အတ္ထိ၊ သံကိလေသေ ဝါ နိယုတ္တာတိ သံကိလေသိကာ။ ဝေါဒါနံ ဝုစ္စတိ ဝိသုဒ္ဓိ၊ တဿ ပစ္စယဘူတတ္တာ ဝေါဒါနိယာ။ တထာဘူတာ စေတေ ဝေါဒါပေန္တီတိ အာဟ ‘‘သတ္တေ ဝေါဒါပေန္တီ’’တိ။ သိခါပ္ပတ္တာ ပညာယ ပါရိပူရိဝေပုလ္လတာ မဂ္ဂဖလဝသေနေဝ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာတိ အာဟ ‘‘မဂ္ဂပညာ…ပေ… ဝေပုလ္လတ’’န္တိ။ ဥဘောပိ ဝါ ဧတာနိ ပါရိပူရိဝေပုလ္လာနိ။ ယာ ဟိ တဿ ပါရိပူရီ၊ သာ ဧဝ ဝေပုလ္လတာတိ။ တတောတိ သံကိလေသဓမ္မပ္ပဟာနဝေါဒါနဓမ္မာဘိဗုဒ္ဓိဟေတု။

၇၉။ ‘‘ယထာ မာရေနာ’’တိ နယိဒံ နိဒဿနဝသေန ဝုတ္တံ၊ အထ ခေါ တထာဘာဝကထနမေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘မာရော ကိရာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အထာတိ မာရေန တေသံ ပရိယုဋ္ဌာနပ္ပတ္တိတော ပစ္ဆာ အညာသီတိ ယောဇနာ။ ကသ္မာ ပန ဘဂဝါ ပဂေဝ န အညာသီတိ? အနာဝဇ္ဇိတတ္တာ။ မာရံ ပဋိဗာဟိတွာတိ မာရေန တေသု ကတံ ပရိယုဋ္ဌာနံ ဝိဓမေတွာ၊ န တေသံ သတိ ပယောဇနေ ဗုဒ္ဓါနံ ဒုက္ကရံ။ သောတိ မဂ္ဂဖလုပ္ပတ္တိဟေတု။ တေသံ ပရိဗ္ဗာဇကာနံ။

ဖုဋ္ဌာတိ ပရိယုဋ္ဌာနဝသေန ဖုဋ္ဌာ။ ယတြာတိ နိဒ္ဓါရဏေ ဘုမ္မန္တိ အာဟ ‘‘ယေသူ’’တိ။ အညာဏတ္ထန္တိ အာဇာနနတ္ထံ၊ ဥပသဂ္ဂမတ္တဉ္စေတ္ထ အာ-ကာရောတိ အာဟ ‘‘ဇာနနတ္ထ’’န္တိ၊ ဝီမံသနတ္ထန္တိ အတ္ထော။ စိတ္တံ နုပ္ပန္နန္တိ ‘‘ဇာနာမ တာဝဿ ဓမ္မ’’န္တိ အာဇာနနတ္ထံ ‘‘ဗြဟ္မစရိယံ စရိဿာမာ’’တိ ဧကသ္မိံ ဒိဝသေ ဧကဝါရမ္ပိ တေသံ စိတ္တံ နုပ္ပန္နံ။ သတ္တာဟော ပန ဝုစ္စမာနော ဧတေသံ ကိံ ကရိဿတီတိ ယောဇနာ။ သတ္တာဟံ ပူရေတုန္တိ သတ္တာဟံ ဗြဟ္မစရိယံ ပူရေတုံ၊ ဗြဟ္မစရိယဝသေန ဝါ သတ္တာဟံ ပူရေတုန္တိ အတ္ထော။ ပရဝါဒဘိန္ဒနန္တိ ပရဝါဒမဒ္ဒနံ။ သကဝါဒသမုဿာပနန္တိ သကဝါဒပဂ္ဂဏှနံ။ ဝါသနာယာတိ သစ္စသမ္ပဋိဝေဓဝါသနာယ။ နေသန္တိ စ ပကရဏဝသေန ဝုတ္တံ။ တဒညေသမ္ပိ ဟိ ဘဂဝတော သမ္မုခါ၊ ပရမ္ပရာယ စ ဒေဝမနုဿာနံ သုဏန္တာနံ ဝါသနာယ ပစ္စယော ဧဝါတိ။ ယံ ပနေတ္ထ အတ္ထတော န ဝိဘတ္တံ၊ တံ သုဝိညေယျမေဝါတိ။

ဥဒုမ္ဗရိကသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။