📜

၁၁။ ဒသုတ္တရသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၃၅၀။ အာဝုသောဘိက္ခဝေတိ သာဝကာနံ အာလပနန္တိ သာဝကာနံ အာမန္တနဝသေန အာလပနသမုဒါစာရော၊ န ကေဝလံ ‘‘ဘိက္ခဝေ’’တိ၊ သော ပန ဗုဒ္ဓါနံ အာလပနံ။ တေနာဟ ‘‘ဗုဒ္ဓါ ဟီ’’တိအာဒိ။ သတ္ထုသမုဒါစာရဝသေန အသမုဒါစာရော ဧဝေတ္ထ သတ္ထု ဥစ္စဋ္ဌာနေ ဌပနံ။ သမ္ပတိ အာဂတတ္တာ ကတ္ထစိ န နိဗဒ္ဓါ ဝါသော ဧတေသန္တိ အနိဗဒ္ဓဝါသာ၊ အန္တေဝါသိကာ။ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတွာ သပ္ပာယသေနာသနံ ဂဝေသန္တာ ယံ ကိဉ္စိ ဒိသံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဒိသာဂမနီယာ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘ဗုဒ္ဓကာလေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

အသုဘကမ္မဋ္ဌာနန္တိ ဧကာဒသဝိဓံ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနံ။ တတ္ထာပိ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတံ ဉတွာ တဒနုရူပံ တဒနုရူပမေဝ ဒေတိ။ မောဟစရိတဿပိ ကာမံ အာနာပါနဿတိကမ္မဋ္ဌာနံ သပ္ပာယံ၊ ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာယ ပန ဘာဇနဘူတံ ကာတုံ သမ္မောဟဝိဂမာယ ပဌမံ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဓမ္မဿဝနဓမ္မသာကစ္ဆာသု နိယောဇေတဗ္ဗောတိ ဝုတ္တံ ‘‘မောဟစရိတဿ…ပေ… အာစိက္ခတီ’’တိ။ သဒ္ဓါစရိတဿ ဝိသေသတော ပုရိမာ ဆ အနုဿတိယော သပ္ပာယာ၊ တာသံ ပန အနုယုဉ္ဇနေ အယံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပတ္တီတိ ဒဿေတုံ ‘‘ပသာဒနီယသုတ္တန္တေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဉာဏစရိတဿာတိ ဗုဒ္ဓိစရိတဿ၊ တဿ ပန မရဏဿတိ၊ ဥပသမာနုဿတိ၊ စတုဓာတုဝဝတ္ထာနံ၊ အာဟာရေပဋိကူလသညာ ဝိသေသတော သပ္ပာယာ၊ တေသံ ပန ဥပကာရဓမ္မဒဿနတ္ထံ ‘‘အနိစ္စတာဒိ…ပေ… ကထေတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထေဝါတိ သတ္ထု သန္တိကေ ဧဝ။ တေမာသိကံ ပဋိပဒန္တိ တီဟိ မာသေဟိ သန္နိဋ္ဌာပေတဗ္ဗံ ပဋိပဒံ။

ဣမေ ဘိက္ခူတိ ဣမိဿာ ဓမ္မဒေသနာယ ဘာဇနဘူတာ ဘိက္ခူ။ ‘‘ဧဝံ အာဂန္တွာ ဂစ္ဆန္တေပန ဘိက္ခူ’’တိ ဣဒံ ‘‘ဗုဒ္ဓကာလေ’’တိအာဒိနာ တဒုဒ္ဒေသိကဝသေန ဝုတ္တဘိက္ခူ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ န ‘‘ဣမေ ဘိက္ခူ’’တိ အနန္တရံ ဝုတ္တဘိက္ခူ။ တေနာဟ ‘‘ပေသေတီ’’တိ။ အပလောကေထာတိ အာပုစ္ဆထ။ ‘‘ပဏ္ဍိတာ’’တိအာဒိ သေဝနဘဇနေသု ကာရဏဝစနံ။ ‘‘သောတာပတ္တိဖလေ ဝိနေတီ’’တိအာဒိ ယေဘုယျဝသေန ဝုတ္တံ။ အာယသ္မာ ဟိ ဓမ္မသေနာပတိ ဘိက္ခူ ယေဘုယျေန သောတာပတ္တိဖလံ ပါပေတွာ ဝိဿဇ္ဇေတိ ‘‘ဧဝမေတေ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယဏာ’’တိ။ အာယသ္မာ ပန မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ‘‘သဗ္ဗာပိ ဘဝူပပတ္တိ ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗာဝါ’’တိ ဘိက္ခူ ယေဘုယျေန ဥတ္တမတ္ထံယေဝ ပါပေတိ။

သာဝကေဟိ ဝိနေတုံ သက္ကုဏေယျာ သာဝကဝေနေယျာ နာမ န သာဝကေဟေဝ ဝိနေတဗ္ဗာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘သာဝကဝေနေယျာ နာမာ’’တိအာဒိ။ ဒသဓာ မာတိကံ ဌပေတွာတိ ဧကကတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဒသကာ ဒသဓာ ဒသဓာ မာတိကံ ဌပေတွာ ဝိဘတ္တောတိ ဒသုတ္တရော။ ဒသုတ္တရော ဂတောတိပိ ဒသုတ္တရောတိ ဧကကတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဒသကာ ဒသဟိ ဥတ္တရော အဓိကော ဟုတွာ ဂတော ပဝတ္တောတိပိ ဒသုတ္တရော။ ဧကေကသ္မိံ ပဗ္ဗေတိ ဧကကတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဒသကာ ဒသသု ပဗ္ဗေသု ဧကေကသ္မိံ ပဗ္ဗေ။ ဒသ ဒသ ပဉှာတိ ‘‘ကတမော ဓမ္မော ဗဟုကာရော အပ္ပမာဒေါ ကုသလေသု ဓမ္မေသူ’’တိအာဒိနာ ဒသ ဒသ ပဉှာ။ ဝိသေသိတာတိ ဝိဿဇ္ဇိတာ။ ဒသုတ္တရံ ပဝက္ခာမီတိ ဒေသိယမာနံ ဒေသနံ နာမကိတ္တနမုခေန ပဋိဇာနာတိ ဝဏ္ဏဘဏနတ္ထံ။ ပဝက္ခာမီတိ ပကာရေဟိ ဝက္ခာမိ။ တထာ ဟေတ္ထ ပညာသာဓိကာနံ ပဉ္စန္နံ ပဉှသတာနံ ဝသေန ဒေသနာ ပဝတ္တာ။ ဓမ္မန္တိ ဣဓ ဓမ္မ-သဒ္ဒေါ ပရိယတ္တိပရိယာယော ‘‘ဣဓ ဘိက္ခု ဓမ္မံ ပရိယာပုဏာတီ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၅။၇၃) ဝိယ။ သုတ္တလက္ခဏော စာယံ ဓမ္မောတိ အာဟ ‘‘ဓမ္မန္တိသုတ္တ’’န္တိ။ သွာယံ ဓမ္မော ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇမာနဿ နိဗ္ဗာနာဝဟော။ တတော ဧဝ ဝဋ္ဋဒုက္ခသမုစ္ဆေဒါယ ဟောတိ၊ သ စာယမဿ အာနုဘာဝေါ သဗ္ဗေသံ ခန္ဓာနံ ပမောစနုပါယဘာဝတောတိ ဒဿေန္တော ‘‘နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ’’တိအာဒိမာဟ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တိယာ’’တိအာဒိ။

ဥစ္စံ ကရောန္တောတိ ဥဒဂ္ဂံ ဥဠာရံ ပဏီတံ ကတွာ ဒဿေန္တော၊ ပဂ္ဂဏှန္တောတိ အတ္ထော။ ပေမံ ဇနေန္တောတိ ဘတ္တိံ ဥပ္ပာဒေန္တော။ ဣဒဉ္စ ဒေသနာယ ပဂ္ဂဏှနံ ဗုဒ္ဓါနမ္ပိ အာစိဏ္ဏံ ဧဝါတိ ဒဿေန္တော ‘‘ဧကာယနော’’တိအာဒိမာဟ။

ဧကဓမ္မဝဏ္ဏနာ

၃၅၁။ (က) ကာရ-သဒ္ဒေါ ဥပ-သဒ္ဒေန ဝိနာပိ ဥပကာရတ္ထံ ဝဒတိ၊ ‘‘ဗဟုကာရာ၊ ဘိက္ခဝေ၊ မာတာပိတရော ပုတ္တာန’’န္တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၂။၃၄) ဝိယာတိ အာဟ ‘‘ဗဟုကာရောတိ ဗဟူပကာရော’’တိ။

(ခ) ဝဍ္ဎနေ ဝုတ္တေ နာနန္တရိယတာယ ဥပ္ပာဒနံ ဝုတ္တမေဝ ဟောတီတိ ‘‘ဘာဝေတဗ္ဗောတိ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တော။ ဥပ္ပာဒနပုဗ္ဗိကာ ဟိ ဝဍ္ဎနာတိ။ နနု စ ‘‘ဧကော ဓမ္မော ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗော’’တိ ဥပ္ပာဒနံ ပေတ္ထ ဝိသုံ ဂဟိတံ ဧဝါတိ? အညဝိသယတ္တာ တဿ နာယံ ဝိရောဓော။ တထာ ဟိ ‘‘ဧကော ဓမ္မော ပရိညေယျော’’တိ တီဟိပိ ပရိညာဟိ ပရိညေယျတံ ဝတွာပိ ‘‘ဧကော ဓမ္မော ပဟာတဗ္ဗော’’တိ ပဟာတဗ္ဗတာ ဝုတ္တာ။

(ဂ) တီဟိ ပရိညာဟီတိ ဉာတတီရဏပဟာနပရိညာဟိ။

(ဃ) ပဟာနာနုပဿနာယာတိ ပဇဟနဝသေန ပဝတ္တာယ အနုပဿနာယ။ မိဿကဝသေန စေတံ အနုပဿနာဂဟဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

(င) သီလသမ္ပဒါဒီနံ ပရိဟာနာဝဟော ပရိဟာနာယ သံဝတ္တနကော။

(စ) ဈာနာဒိဝိသေသံ ဂမေတီတိ ဝိသေသဂါမီ။

(ဆ) ဒုပ္ပစ္စက္ခကရောတိ အနုပစိတဉာဏသမ္ဘာရေဟိ ပစ္စက္ခံ ကာတုံ အသက္ကုဏေယျော။

(ဈ) အဘိဇာနိတဗ္ဗောတိ အဘိမုခံ ဉာဏေန ဇာနိတဗ္ဗော။

သဗ္ဗတ္ထ မာတိကာသူတိ ဒုကာဒိဝသေန ဝုတ္တာသု သဗ္ဗာသု မာတိကာသု။ ဧတ္ထ စ အာယသ္မာ ဓမ္မသေနာပတိ တေ ဘိက္ခူ ဘာဝနာယ နိယောဇေတွာ ဥတ္တမတ္ထေ ပတိဋ္ဌာပေတုကာမော ပဌမံ တာဝ ဘာဝနာယ ဥပကာရဓမ္မံ ဥဒ္ဒေသဝသေန ဒဿေန္တော ‘‘ဧကော ဓမ္မော ဗဟုကာရော’’တိ ဝတွာ တေန ဥပကာရကေန ဥပကတ္တဗ္ဗံ ဒဿေန္တော ‘‘ဧကော ဓမ္မော ဘာဝေတဗ္ဗော’’တိ အာဟ။ အယဉ္စ ဘာဝနာ ဝိပဿနာဝသေန ဣစ္ဆိတာတိ အာဟ ‘‘ဧကော ဓမ္မော ပရိညေယျော’’တိ။ ပရိညာ စ နာမ ယာဝဒေဝ ပဟာတဗ္ဗပဇဟနတ္ထာတိ အာဟ ‘‘ဧကော ဓမ္မော ပဟာတဗ္ဗော’’တိ။ ပဇဟန္တေန စ ဟာနဘာဂိယံ နီဟရိတွာ ဝိသေသဘာဂိယေ အဝဋ္ဌာတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ဧကော ဓမ္မော ဟာနဘာဂိယော၊ ဧကော ဓမ္မော ဝိသေသဘာဂိယော’’တိ။ ဝိသေသဘာဂိယေ အဝဋ္ဌာနဉ္စ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈနေန၊ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈပဋိဝိဇ္ဈနဉ္စေ ဣဇ္ဈတိ၊ နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗနိပ္ဖာဒနံ သိဒ္ဓမေဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဧကော ဓမ္မော ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈော၊ ဧကော ဓမ္မော ဥပ္ပာဒေတဗ္ဗော’’တိ။ တယိဒံ ဒွယံ အဘိညေယျာဒိဇာနနေန ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဧကော ဓမ္မော အဘိညေယျော’’တိ။ အဘိညေယျဉ္စေ အဘိညာတံ၊ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကတမေဝ ဟောတီတိ။ ဧတ္တာဝတာ စ နိဋ္ဌိတကိစ္စောဝ ဟောတိ၊ နာဿ ဥတ္တရိ ကိဉ္စိ ကရဏီယန္တိ ဧဝံ တာဝ မဟာထေရော ဧကကဝသေန တေသံ ဘိက္ခူနံ ပဋိပတ္တိဝိဓိံ ဥဒ္ဒိသန္တော ဣမာနိ ဒသ ပဒါနိ ဣမိနာ အနုက္ကမေန ဥဒ္ဒိသိ။

(က) ဧဝံ အနိယမတော ဥဒ္ဒိဋ္ဌဓမ္မေ သရူပတော နိယမေတွာ ဒဿေတုံ ‘‘ကတမော ဧကော ဓမ္မော’’တိအာဒိနာ ဒေသနံ အာရဘိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဣတိ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော’’တိအာဒိ။ ဧသ နယော ဒုကာဒီသု။ ဝေဠုကာရောတိ ဝေနော။ သော ဟိ ဝေဠုဝိကာရေဟိ ကိလဉ္ဇာဒိကရဏေန ‘‘ဝေဠုကာရော’’တိ ဝုတ္တော။ အန္တော၊ ဗဟိ စ သဗ္ဗဂတဂဏ္ဌိံ နီဟရဏေန နိဂ္ဂဏ္ဌိံ ကတွာ။ ဧကေကကောဋ္ဌာသေတိ ဧကကာဒီသု ဒသသု ကောဋ္ဌာသေသု ဧကေကသ္မိံ ကောဋ္ဌာသေ။

သဗ္ဗတ္ထကံ ဥပကာရကန္တိ သဗ္ဗတ္ထကမေဝ သမ္မာ ပဋိပတ္တိယာ ဥပကာရဝန္တံ။ ဣဒါနိ တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘အယဉှီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝိပဿနာဂဗ္ဘံ ဂဏှာပနေတိ ယထာ ဥပရိ ဝိပဿနာ ပရိပစ္စတိ တိက္ခာ ဝိသဒါ ဟုတွာ မဂ္ဂေန ဃဋေတိ၊ ဧဝံ ပုဗ္ဗဘာဂဝိပဿနာဝဍ္ဎနေ။ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဒီသူတိ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဒီသု နိပ္ဖာဒေတဗ္ဗေသု၊ တေသံ သမ္ဘာရသမ္ဘရဏန္တိ အတ္ထော။ ဧသ နယော ဣတော ပရေသုပိ။ ဌာနာဋ္ဌာနေသူတိ ဌာနေ၊ အဋ္ဌာနေ စ ဇာနိတဗ္ဗေ။ မဟာဝိဟာရသမာပတ္တိယန္တိ မဟတိယံ ဈာနာဒိဝိဟာရသမာပတ္တိယံ။ ဝိပဿနာဉာဏာဒီသူတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန မနောမယိဒ္ဓိ အာဒိကာနိ သင်္ဂဏှာတိ။ အဋ္ဌသု ဝိဇ္ဇာသူတိ အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တေ (ဒီ။ နိ။ ၁။၂၇၉) အာဂတနယာသု အဋ္ဌသု ဝိဇ္ဇာသု။

တေနေဝ ဘဂဝါ ထောမေတီတိ ယောဇနာ။ နန္တိ အပ္ပမာဒံ။

ထာမသမ္ပန္နေနာတိ ဉာဏဗလသမန္နာဂတေန။ ဒီပေတွာတိ ‘‘ဧဝမ္ပိ အပ္ပမာဒေါ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမ္ပာဒနေ ဗဟုပကာရော’’တိ ပကာသေတွာ။ ယံ ကိဉ္စိ အနဝဇ္ဇပက္ခိကမတ္ထံ အပ္ပမာဒေ ပက္ခိပိတွာ ကထေတုံ ယုတ္တန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘ယံ ကိဉ္စီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

(ခ) ကာယဂတာသတီတိ ရဿံ အကတွာ နိဒ္ဒေသော၊ နိဒ္ဒေသေန ဝါ ဧတံ သမာသပဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘အဋ္ဌိကာနိ ပုဉ္ဇကိတာနိ တေရောဝဿိကာနိ…ပေ… ပူတီနိ စုဏ္ဏိကဇာတာနီ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၇၉) ဧဝံ ပဝတ္တမနသိကာရော ‘‘စုဏ္ဏိကမနသိကာရော’’တိ ဝဒန္တိ။ အပရေ ပန ဘဏန္တိ ‘‘စုဏ္ဏိကဣရိယာပထေသု ပဝတ္တမနသိကာရော’’တိ။ ဧတ္ထ ဥပ္ပန္နသတိယာတိ ဧတသ္မိံ ယထာဝုတ္တေ ဧကူနတိံသဝိဓေ ဌာနေ ဥပ္ပန္နာယ သတိယာ။ သုခသမ္ပယုတ္တာတိ နိပ္ပရိယာယတော သုခသမ္ပယုတ္တာ၊ ပရိယာယတော ပန စတုတ္ထဇ္ဈာနေ ဥပေက္ခာပိ ‘‘သုခ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဘတိ သန္တသဘာဝတ္တာ။

(ဂ) ပစ္စယဘူတော အာရမ္မဏာဒိဝိသယောပိ အာရမ္မဏဘာဝေန ဝဏော ဝိယ အာသဝေ ပဂ္ဃရတိ၊ သော သမ္ပယောဂသမ္ဘဝါဘာဝေပိ သဟ အာသဝေဟီတိ သာသဝေါ။ တထာ ဥပါဒါနာနံ ဟိတောတိ ဥပါဒါနိယော။ ဣတရထာ ပန ပစ္စယဘာဝေန ဝိဓိ ပဋိက္ခေပေါ။

(ဃ) အသ္မီတိ မာနောတိ ‘‘အသ္မီ’’တိ ပဝတ္တော မာနော။

(စ) ဝိပရိယာယေနာတိ ‘‘အနိစ္စေ အနိစ္စ’’န္တိအာဒိနာ နယေန ပဝတ္တော ပထမနသိကာရော။

(ဆ) ဣဓ ပန ဝိပဿနာနန္တရော မဂ္ဂေါ ‘‘အာနန္တရိကော စေတောသမာဓီ’’တိ အဓိပ္ပေတော။ ကသ္မာ? ဝိပဿနာယ အနန္တရတ္တာ၊ အတ္တနော ဝါ ပဝတ္တိယာ အနန္တရံ ဖလဒါယကတ္တာ။ သဒ္ဒတ္ထတော ပန အနန္တရံ ဖလံ အနန္တရံ၊ တသ္မိံ အနန္တရေ နိယုတ္တာ၊ တံ ဝါ အရဟတိ၊ အနန္တရပယောဇနောတိ ဝါ အာနန္တရိကော။

(ဇ) ဖလန္တိ ဖလပညာ။ ပစ္စဝေက္ခဏပညာ အဓိပ္ပေတာ အကုပ္ပာရမ္မဏတာယ။

(ဈ) အတ္တနော ဖလံ အာဟရတီတိ အာဟာရော၊ ပစ္စယောတိ အာဟ ‘‘အာဟာရဋ္ဌိတိကာတိ ပစ္စယဋ္ဌိတိကာ’’တိ။ အယံ ဧကော ဓမ္မောတိ အယံ ပစ္စယသင်္ခါတော ဧကော ဓမ္မောတိ ပစ္စယတာသမညေန ဧကံ ကတွာ ဝဒတိ။ ဉာတပရိညာယ အဘိညာယာတိ ဉာတပရိညာသင်္ခါတာယ အဘိညာယ။

(ဉ) အကုပ္ပာ စေတောဝိမုတ္တီတိ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိ အကုပ္ပဘာဝေန ဥက္ကံသဂတတ္တာ။ အညထာ သဗ္ဗာပိ ဖလသမာပတ္တိယော အကုပ္ပာ ဧဝ ပဋိပက္ခေဟိ အကောပနီယတ္တာ။

အဘိညာယာတိ ‘‘အဘိညေယျော’’တိ ဧတ္ထ လဒ္ဓအဘိညာယ။ ပရိညာယာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ပဟာတဗ္ဗသစ္ဆိကာတဗ္ဗေဟီတိ ပဟာတဗ္ဗသစ္ဆိကာတဗ္ဗပဒေဟိ။ ပဟာနပရိညာဝ ကထိတာ ပဟာနသစ္ဆိကိရိယာနံ ဧကာဝါရတာယ ပရိညာယ သဟေဝ ဣဇ္ဈနတော။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗောတိ ဝိသေသတော ဖလံ ကထိတံ။ ဧကသ္မိံယေဝ သတ္တမေ ဧဝ ပဒေ လဗ္ဘတိ။ ဖလံ ပန အနေကေသုပိ ပဒေသု လဗ္ဘတိ ပဌမဋ္ဌမနဝမဒသမေသု လဗ္ဘနတော။ ယသ္မာ တံ နိပ္ပရိယာယတော ဒသမေ ဧဝ လဗ္ဘတိ၊ ဣတရေသု ပရိယာယတော တသ္မာ ‘‘လဗ္ဘတိ ဧဝါ’’တိ သာသင်္ကံ ဝဒတိ။

သဘာဝတော ဝိဇ္ဇမာနာတိ ယေန ဗဟုကာရာဒိသဘာဝေန ဒေသိတာ၊ တေန သဘာဝေန ပရမတ္ထတော ဥပလဗ္ဘမာနာ ။ ယာထာဝါတိ အဝိပရီတာ။ တထာသဘာဝါတိ တံသဘာဝါ။ န တထာ န ဟောန္တီတိ အဝိတထတ္တာ တထာဝ ဟောန္တိ။ တတော ဧဝ ဝုတ္တပ္ပကာရတော အညထာ န ဟောန္တီတိ ပဉ္စဟိပိ ပဒေဟိ တေသံ ဓမ္မာနံ ယထာဘူတမေဝ ဝဒတိ။ သမ္မာတိ ဉာယေန။ ယံ ပန ဉာတံ၊ တံ ဟေတုယုတ္တံ ကာရဏယုတ္တမေဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဟေတုနာ ကာရဏေနာ’’တိ။ ဩကပ္ပနံ ဇနေသီတိ ဇိနဝစနဘာဝေန အဘိပ္ပသာဒံ ဥပ္ပာဒေသိ။

ဧကဓမ္မဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဒွေဓမ္မဝဏ္ဏနာ

၃၅၂။ (က) ‘‘သဗ္ဗတ္ထာ’’ တိ ဣဒံ ‘‘သီလပူရဏာဒီသူ’’တိ ဧတေန သဒ္ဓိံ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ‘‘သီလပူရဏာဒီသု သဗ္ဗတ္ထ အပ္ပမာဒေါ ဝိယ ဥပကာရကာ’’တိ ဧတေန သတိသမ္ပဇညာနမ္ပိ အပ္ပမာဒဿ ဝိယ သဗ္ဗတ္ထ ဥပကာရကတာ ပကာသိတာ ဟောတိ အတ္ထတော နာတိဝိလက္ခဏတ္တာ တတော တေသံ။ သတိအဝိပ္ပဝါသော ဟိ အပ္ပမာဒေါ၊ သော စ အတ္ထတော သဗ္ဗတ္ထ အဝိဇဟိတာ သတိ ဧဝ၊ သာ စ ခေါ ဉာဏသမ္ပယုတ္တာ ဧဝ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ၊ ဣတရာယ တထာရူပသမတ္ထတာဘာဝတော။

(ခ) တေသံ ပဉ္စသတမတ္တာနံ ဘိက္ခူနံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပတ္တိဝသေန ဒေသိတတ္တာ ပုဗ္ဗဘာဂါ ကထိတာ။

(ဆ) အယောနိသောမနသိကာရော သံကိလေသဿ မူလကာရဏဘာဝေန ပဝတ္တော ဟေတု၊ ပရိဗြူဟနဘာဝေန ပဝတ္တော ပစ္စယော။ ယောနိသောမနသိကာရေပိ ဧသေဝ နယော။ ယထာ စ သတ္တာနံ သံကိလေသာယ၊ ဝိသုဒ္ဓိယာ စ ပစ္စယဘူတာ အယောနိသောမနသိကာရော၊ ယောနိသောမနသိကာရောတိ ‘‘ဣမေ ဒွေ ဓမ္မာ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈာ’’တိ ဧတ္ထ နီဟရိတွာ ဝုတ္တာ၊ ဧဝံ ဣမေဟိ ဓမ္မာ နီဟရိတွာ ဝတ္တဗ္ဗာတိ ဒဿေန္တော ‘‘တထာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အသုဘဇ္ဈာနာဒယော စတ္တာရော ဝိသံယောဂါ နာမ ကာမယောဂါဒိပဋိပက္ခဘာဝတော ။ ‘‘ဧဝံ ပဘေဒါ’’တိ ဣမိနာ ‘‘အဝိဇ္ဇာဘာဂိနော ဓမ္မာ၊ ဝိဇ္ဇာဘာဂိနော ဓမ္မာ၊ ကဏှာ ဓမ္မာ၊ သုက္ကာ ဓမ္မာ’’တိ (ဓ။ သ။ ၁၀၁၊ ၁၀၄) ဧဝမာဒီနံ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

(ဈ) ပစ္စယေဟိ သမေစ္စ သမ္ဘုယျ ကတတ္တာ ပဉ္စက္ခန္ဓာ သင်္ခတာ ဓာတု။ ကေနစိ အနဘိသင်္ခတတ္တာ နိဗ္ဗာနံ အသင်္ခတာ ဓာတု။

(ဉ) တိဿော ဝိဇ္ဇာ ဝိဇ္ဇနဋ္ဌေန၊ ဝိဒိတကရဏဋ္ဌေန စ ဝိဇ္ဇာ။ ဝိမုတ္တီတိ အရဟတ္တဖလံ ပဋိပက္ခတော သဗ္ဗသော ဝိမုတ္တတ္တာ။

အဘိညာဒီနီတိ အဘိညာပညာဒီနိ။ ဧကကသဒိသာနေဝ ပုရိမဝါရေ ဝိယ ဝိဘဇ္ဇ ကထေတဗ္ဗတော။ မဂ္ဂေါ ကထိတောတိ ဧတ္ထ ‘‘မဂ္ဂေါဝ ကထိတော’’တိ ဧဝမတ္ထံ အဂ္ဂဟေတွာ ‘‘မဂ္ဂေါ ကထိတောဝါ’’တိ ဧဝမတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော ‘‘အနုပ္ပာဒေ ဉာဏ’’န္တိ ဣမိနာ ဖလဿ ဂဟိတတ္တာ။ သစ္ဆိကာတဗ္ဗပဒေ ဖလံ ကထိတန္တိ ဧတ္ထာပိ ‘‘ဖလမေဝ ကထိတ’’န္တိ အဂ္ဂဟေတွာ ‘‘ဖလံ ကထိတမေဝါ’’တိ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော ဝိဇ္ဇာဂ္ဂဟဏေန တဒညဿ သင်္ဂဟိတတ္တာ။ ဧသ နယော ဣတော ပရေသုပိ ဧဝရူပေသု ဌာနေသု။

ဒွေဓမ္မဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တယောဓမ္မဝဏ္ဏနာ

၃၅၃။ (ဆ) သောတိ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ။ သဗ္ဗသော ကာမာနံ နိဿရဏံ သမုစ္ဆေဒဝသေန ပဇဟနတော။ အာရုပ္ပေ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ နာမ အရူပဇ္ဈာနံ ပါဒကံ ကတွာ ဥပ္ပန္နော အဂ္ဂမဂ္ဂေါ။ ပုန ဥပ္ပတ္တိနိဝါရဏတောတိ ရူပါနံ ဥပ္ပတ္တိယာ သဗ္ဗသော နိဝါရဏတော။ နိရုဇ္ဈန္တိ သင်္ခါရာ ဧတေနာတိ နိရောဓော၊ အဂ္ဂမဂ္ဂေါ။ တေန ဟိ ကိလေသဝဋ္ဋေ နိရောဓိတေ ဣတရမ္ပိ ဝဋ္ဋဒွယံ နိရောဓိတမေဝ ဟောတိ။ တဿ ပန နိရောဓဿ ပရိယောသာနတ္တာ အဂ္ဂဖလံ ‘‘နိရောဓော’’တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဗ္ဘတီတိ အာဟ ‘‘အရဟတ္တဖလံနိရောဓောတိ အဓိပ္ပေတ’’န္တိ။ ‘‘အရဟတ္တဖလေန ဟိ နိဗ္ဗာနေ ဒိဋ္ဌေ’’ တိ ဣဒံ အရဟတ္တမဂ္ဂေန နိဗ္ဗာနဒဿနဿာယံ နိဗ္ဗတ္တီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ဧဝဉ္စ ကတွာ ‘‘အရဟတ္တသင်္ခါတနိရောဓဿ ပစ္စယတ္တာ’’ တိ ဣဒမ္ပိ ဝစနံ သမတ္ထိတံ ဟောတိ။

(ဇ) အတီတံသာရမ္မဏန္တိ အတီတကောဋ္ဌာသာရမ္မဏံ ဉာဏံ၊ အတီတာ ခန္ဓာယတနဓာတုယော အာရဗ္ဘ ပဝတ္တနကဉာဏန္တိ အတ္ထော။ ‘‘မဂ္ဂေါ ကထိတောဝါ’’တိ အဝဓာရဏံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ၊ တထာ ‘‘သစ္ဆိကာတဗ္ဗေ ဖလံ ကထိတမေဝါ’’တိ။

(ဉ) အာသဝါနံ ခယေ ဉာဏန္တိ စ အာသဝါနံ ခယန္တေ ဉာဏန္တိ အဓိပ္ပာယော၊ အညထာ မဂ္ဂေါ ကထိတော သိယာ။

တယောဓမ္မဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

စတုဓမ္မဝဏ္ဏနာ

၃၅၄။ (က) ဒါရုမယံ စက္ကံ ဒါရုစက္ကံ၊ တထာ ရတနစက္ကံ။ အာဏဋ္ဌေန ဓမ္မော ဧဝ ဓမ္မစက္ကံ။ ဣရိယာပထာနံ အပရာပရပ္ပဝတ္တိတော ဣရိယာပထစက္ကံ၊ တထာ သမ္ပတ္တိစက္ကံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

အနုစ္ဆဝိကေ ဒေသေတိ ပုညကိရိယာယ၊ သမ္မာပဋိပတ္တိယာ အနုရူပဒေသေ။ သေဝနံ ကာလေန ကာလံ ဥပသင်္ကမနံ။ ဘဇနံ ဘတ္တိဝသေန ပယိရုပါသနံ။ အတ္တနော သမ္မာ ဌပနန္တိ အတ္တနော စိတ္တသန္တာနဿ ယောနိသော ဌပနံ သဒ္ဓါဒီသု နိဝေသနန္တိ အာဟ ‘‘သစေ’’တိအာဒိ။ ဣဒမေဝေတ္ထ ပမာဏန္တိ ဣဒမေဝ ပုဗ္ဗေကတပုညတာသင်္ခါတံ သမ္ပတ္တိစက္ကမေတ္ထ ဧတေသု သမ္ပတ္တိစက္ကေသု ပမာဏဘူတံ ဣတရေသံ ကာရဏဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘ယေန ဟီ’’တိအာဒိ။ သော ဧဝ စ ကတပုညော ပုဂ္ဂလော အတ္တာနံ သမ္မာ ဌပေတိ အကတပုညဿ တဒဘာဝတော။ ပဌမော လောကိယောဝ၊ တတ္ထာပိ ကာမာဝစရောဝ။ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ ဒသုတ္တရသုတ္တေ။ ပုဗ္ဗဘာဂေ လောကိယာဝါတိ မဂ္ဂဿ ပုဗ္ဗဘာဂေ ပဝတ္တနကာ လောကိယာ ဧဝ။ တတ္ထ ကာရဏံ ဝုတ္တမေဝ။

(စ) ကာမယောဂဝိသံယောဂေါ အနာဂါမိမဂ္ဂေါ၊ ဒိဋ္ဌိယောဂဝိသံယောဂေါ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေါ၊ ဣတရေ ဒွေ အရဟတ္တမဂ္ဂေါတိ ဧဝံ အနာဂါမိမဂ္ဂါဒိဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။

(ဆ) ပဌမဿဈာနဿ လာဘိန္တိ ယွာယံ အပ္ပဂုဏဿ ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘီ၊ တံ။ ကာမသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တီတိ တတော ဝုဋ္ဌိတံ အာရမ္မဏဝသေန ကာမသဟဂတာ ဟုတွာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ စောဒေန္တိ တုဒေန္တိ။ တဿ ကာမာနုပက္ခန္ဒာနံ သညာမနသိကာရာနံ ဝသေန သော ပဌမဇ္ဈာနသမာဓိ ဟာယတိ ပရိဟာယတိ၊ တသ္မာ ‘‘ဟာနဘာဂိယော သမာဓီ’’တိ ဝုတ္တော။ တဒနုဓမ္မတာတိ တဒနုရူပသဘာဝေါ။ ‘‘သတိ သန္တိဋ္ဌတီ’’တိ ဣဒံ မိစ္ဆာသတိံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ယဿ ဟိ ပဌမဇ္ဈာနာနုရူပသဘာဝါ ပဌမဇ္ဈာနံ သန္တတော ပဏီတတော ဒိသွာ အဿာဒယမာနာ အပေက္ခမာနာ အဘိနန္ဒမာနာ နိကန္တိ ဟောတိ၊ တဿ နိကန္တိဝသေန သော ပဌမဇ္ဈာနသမာဓိ နေဝ ဟာယတိ၊ န ဝဍ္ဎတိ၊ ဌိတိကောဋ္ဌာသိကော ဟောတိ၊ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဌိတိဘာဂိယော သမာဓီ’’တိ။

အဝိတက္ကသဟဂတာတိ အဝိတက္ကံ ဒုတိယဇ္ဈာနံ သန္တတော ပဏီတတော မနသိ ကရောတော အာရမ္မဏဝသေန အဝိတက္ကသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ။ သမုဒါစရန္တီတိ ပဂုဏပဌမဇ္ဈာနတော ဝုဋ္ဌိတံ ဒုတိယဇ္ဈာနာဓိဂမတ္ထာယ စောဒေန္တိ တုဒေန္တိ၊ တဿ ဥပရိ ဒုတိယဇ္ဈာနုပက္ခန္ဒာနံ သညာမနသိကာရာနံ ဝသေန သော ပဌမဇ္ဈာနသမာဓိ ဝိသေသဘူတဿ ဒုတိယဇ္ဈာနဿ ဥပ္ပတ္တိပဒဋ္ဌာနတာယ ‘‘ဝိသေသဘာဂိယော သမာဓီ’’တိ ဝုတ္တော။ နိဗ္ဗိဒါသဟဂတာတိ တမေဝ ပဌမဇ္ဈာနလာဘိံ ဈာနတော ဝုဋ္ဌိတံ နိဗ္ဗိဒါသင်္ခါတေန ဝိပဿနာဉာဏေန သဟဂတာ။ ဝိပဿနာဉာဏဉှိ ဈာနင်္ဂေသု ပဘေဒေန ဥပဋ္ဌဟန္တေသု နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဥက္ကဏ္ဌတိ၊ တသ္မာ ‘‘နိဗ္ဗိဒါ’’တိ ဝုစ္စတိ။ သမုဒါစရန္တီတိ နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကရဏတ္ထာယ စောဒေန္တိ တုဒေန္တိ။ ဝိရာဂူပသဉှိတောတိ ဝိရာဂသင်္ခါတေန နိဗ္ဗာနေန ဥပသဉှိတော။ ဝိပဿနာဉာဏဉှိ ‘‘သက္ကာ ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဝိရာဂံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကာတု’’န္တိ ပဝတ္တိတော ‘‘ဝိရာဂူပသဉှိတ’’န္တိ ဝုစ္စတိ၊ တံသမ္ပယုတ္တာ သညာမနသိကာရာပိ ဝိရာဂူပသဉှိတာ ဧဝ နာမ။ တဿ တေသံ သညာမနသိကာရာနံ ဝသေန သော ပဌမဇ္ဈာနသမာဓိ အရိယမဂ္ဂပဋိဝေဓဿ ပဒဋ္ဌာနတာယ ‘‘နိဗ္ဗေဓဘာဂိယော သမာဓီ’’တိ ဝုတ္တော။ သဗ္ဗသမာပတ္တိယောတိ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒိကာ သဗ္ဗာ သမာပတ္တိယော။ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ဟာနဘာဂိယာဒိအတ္ထော တာဝ ဝိတ္ထာရေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗော။

မဂ္ဂေါ ကထိတော စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ ဥဒ္ဓဋတ္တာ။ ဖလံ ကထိတံ သရူပေနေဝ။

စတုဓမ္မဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပဉ္စဓမ္မဝဏ္ဏနာ

၃၅၅။ (ခ) ‘‘ပဉ္စင်္ဂိကောသမ္မာသမာဓီ’’တိ သမာဓိအင်္ဂဘာဝေန ပညာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာတိ ပီတိဖရဏတာဒိဝစနေန ဟိ တမေဝ ဝိဘဇတိ။ တေနာဟ ‘‘ပီတိံ ဖရမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိအာဒိ။‘‘သော ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတီ’’တိအာဒိနာ (မ။ နိ။ ၁။၄၂၇) နယေန ပီတိယာ၊ သုခဿ စ ဖရဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သရာဂဝိရာဂတာဒိဝိဘာဂဒဿနဝသေန ပရေသံ စေတော ဖရမာနာ။ အာလောကဖရဏေတိ ကသိဏာလောကဿ ဖရဏေ သတိ တေနေဝ အာလောကေန ဖရိတပ္ပဒေသေ။ တဿ သမာဓိဿ ရူပဒဿနပစ္စယတ္တာ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ ပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ္တံ။

ပီတိဖရဏတာ သုခဖရဏတာတိ အာရမ္မဏေ ဌတွာ စတုတ္ထဇ္ဈာနဿ ဥပ္ပာဒနတော တာ ‘‘ပါဒါ ဝိယာ’’တိ ဝုတ္တာ။ စေတောဖရဏတာ အာလောကဖရဏတာတိ တံတံကိစ္စသာဓနတော တာ ‘‘ဟတ္ထာ ဝိယာ’’တိ ဝုတ္တာ။ အဘိညာပါဒကဇ္ဈာနံ သမာဓာနဿ သရီရဘာဝတော ‘‘မဇ္ဈိမကာယော ဝိယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ပစ္စဝေက္ခဏနိမိတ္တံ ဥတ္တမင်္ဂဘာဝတော ‘‘သီသံ ဝိယာ’’တိ ဝုတ္တံ။

(ဇ) သဗ္ဗသော ကိလေသဒုက္ခဒရထပရိဠာဟာနံ ဝိဂတတ္တာ လောကိယသမာဓိဿ သာတိသယမေတ္ထ သုခန္တိ ဝုတ္တံ ‘‘အပ္ပိတပ္ပိတက္ခဏေ သုခတ္တာ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ’’တိ။ ပုရိမဿ ပုရိမဿ ဝသေန ပစ္ဆိမံ ပစ္ဆိမံ လဒ္ဓါသေဝနတာယ သန္တတရပဏီတတရဘာဝပ္ပတ္တိ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပုရိမော ပုရိမော…ပေ… သုခဝိပါကော’’တိ။

ကိလေသပဋိပ္ပဿဒ္ဓိယာတိ ကိလေသာနံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘနေန လဒ္ဓတ္တာ။ ကိလေသပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဘာဝန္တိ ကိလေသာနံ ပဋိပ္ပဿမ္ဘနဘာဝံ။ လဒ္ဓတ္တာ ပတ္တတ္တာ တဗ္ဘာဝံ ဥပဂတတ္တာ။ လောကိယသမာဓိဿ ပစ္စနီကာနိ နီဝရဏပဌမဇ္ဈာနနိကန္တိအာဒီနိ နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာနိ၊ အညေ ကိလေသာ ဝါရေတဗ္ဗာ၊ ဣမဿ ပန အရဟတ္တသမာဓိဿ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓသဗ္ဗကိလေသတ္တာ န နိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ၊ ဝါရေတဗ္ဗဉ္စ အတ္ထီတိ မဂ္ဂါနန္တရံ သမာပတ္တိက္ခဏေ စ အပ္ပယောဂေန အဓိဂတတ္တာ၊ ဌပိတတ္တာ စ အပရိဟာနဝသေန ဝါ ဌပိတတ္တာ နသင်္ခါရနိဂ္ဂယှဝါရိဝါဝဋော။ ‘‘သတိဝေပုလ္လပ္ပတ္တတ္တာ’’တိ ဧတေန အပ္ပဝတ္တမာနာယပိ သတိယာ သတိဗဟုလတာယ သတော ဧဝ နာမာတိ ဒဿေတိ၊ ‘‘ယထာပရိစ္ဆိန္နကာလဝသေနာ’’တိ ဧတေန ပရိစ္ဆိန္ဒနသတိယာ သတောတိ ဒဿေတိ။ သေသေသု ဉာဏင်္ဂေသု။ ပဉ္စဉာဏိကောတိ ဧတ္ထ ဝုတ္တသမာဓိမုခေန ပဉ္စ ဉာဏာနေဝ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာနိ၊ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ စ။

မဂ္ဂေါကထိတော ဣန္ဒြိယသီသေန သမ္မာဝါယာမာဒီနံ ကထိတတ္တာ။ ဖလံ ကထိတံ အသေက္ခာနံ သီလက္ခန္ဓာဒီနံ ကထိတတ္တာ။

ပဉ္စဓမ္မဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ဆဓမ္မဝဏ္ဏနာ

၃၅၆။ မဂ္ဂေါ ကထိတောတိ ဧတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တမေဝ။

သတ္တဓမ္မဝဏ္ဏနာ

၃၅၇။ (ဉ) ဟေတုနာတိ အာဒိအန္တဝန္တတော၊ အနစ္စန္တိကတော၊ တာဝကာလိကတော၊ နိစ္စပဋိက္ခေပတောတိ ဧဝံ အာဒိနာ ဟေတုနာ။ နယေနာတိ ‘‘ယထာ ဣမေ သင်္ခါရာ ဧတရဟိ၊ ဧဝံ အတီတေ၊ အနာဂတေ စ အနိစ္စာ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ’’တိ အတီတာနာဂတေသု နယနနယေန။ ကာမံ ခီဏာသဝဿ သဗ္ဗေသံ သင်္ခါရာနံ အနိစ္စတာဒိ သုဒိဋ္ဌာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓါ၊ တံ ပန အသမ္မောဟနဝသေန ကိစ္စတော၊ ဝိပဿနာယ ပန အာရမ္မဏကရဏဝသေနာတိ ဒဿေန္တော အာဟ ‘‘ဝိပဿနာဉာဏေန သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တီ’’တိ။ ကိလေသဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ပရိဠာဟော ဝတ္ထုကာမသန္နိဿယော ၊ ဝတ္ထုကာမာဝဿယော စာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဒွေပိ သပရိဠာဟဋ္ဌေန အင်္ဂါရကာသု ဝိယာ’’တိ။ နိန္နဿေဝါတိ [နိန္နဿ (အဋ္ဌကထာယံ)] နိန္နဘာဝဿေဝ။ အန္တော ဝုစ္စတိ လာမကဋ္ဌေန တဏှာ။ ဗျန္တံ ဝိဂတန္တံ ဘူတန္တိ ဗျန္တီဘူတန္တိ အာဟ ‘‘နိရတိဘူတံ၊ [နိယတိဘူတံ (အဋ္ဌကထာယံ) ဝိဂတန္တိဘူတံ (?)] နိတ္တဏှန္တိ အတ္ထော’’တိ။ ဣဓ သတ္တကေ။ ဘာဝေတဗ္ဗပဒေ မဂ္ဂေါ ကထိတော ဗောဇ္ဈင်္ဂါနံ ဝုတ္တတ္တာ။

ပဌမဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

အဋ္ဌဓမ္မဝဏ္ဏနာ

၃၅၈။ (က) အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယာတိ အာဒိဗြဟ္မစရိယာ ဧဝ အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာ ယထာ ‘‘ဝိနယော ဧဝ ဝေနယိကော’’တိ၊ တဿာ အာဒိဗြဟ္မစရိယိကာယ။ ကာ ပန သာတိ အာဟ ‘‘ပညာယာ’’တိ။ သိက္ခတ္တယသင်္ဂဟဿာတိ အဓိသီလသိက္ခာဒိသိက္ခတ္တယသင်္ဂဟဿ။ ဥပစာရဇ္ဈာနသဟဂတာ တရုဏသမထပညာဝ ဥဒယဗ္ဗယာနုပဿနာဝသေန ပဝတ္တာ တရုဏဝိပဿနာပညာ [တရုဏသမထဝိပဿနာပညာ (အဋ္ဌကထာယံ)]။ အာဒိဘူတာယာတိ ပဌမာဝယဝဘူတာယ၊ ဒေသနာဝသေန စေတံ ဝုတ္တံ။ ဥပ္ပတ္တိကာလေ ပန နတ္ထိ မဂ္ဂဓမ္မာနံ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနတာ ဧကစိတ္တုပ္ပာဒပရိယာပန္နတ္တာ ဧကဇ္ဈံယေဝ ဥပ္ပဇ္ဇနတော။ ပေမန္တိ ဒဠှဘတ္တိ၊ တံ ပန ဝလ္လဘဝသေန ပဝတ္တမာနံ ဂေဟသိတသဒိသံ ဟောတီတိ ‘‘ဂေဟသိတပေမ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဂရုကရဏဝသေန ပဝတ္တိယာ ဂရု စိတ္တံ ဧတဿာတိ ဂရုစိတ္တော၊ တဿ ဘာဝေါ ဂရုစိတ္တဘာဝေါ၊ ဂရုမှိ ဂရုကာရော။ ‘‘ကိလေသာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဝတွာ တတ္ထ ကာရဏမာဟ ‘‘ဩဝါဒါနုသာသနိံ လဘတီ’’တိ။ ဂရူနဉှိ သန္တိကေ ဩဝါဒါနုသာသနိံ လဘိတွာ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇန္တဿ ကိလေသာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တေနာဟ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ။

(ဆ) ပေတာတိ ပေတမဟိဒ္ဓိကာ။ အသုရာနန္တိ ဒေဝါသုရာနံ။ ပေတာသုရာ ပန ပေတာ ဧဝါတိ တေသံ ပေတေဟိ သင်္ဂဟော အဝုတ္တသိဒ္ဓါဝ။ အာဝါဟနံ ဂစ္ဆန္တီတိ သမ္ဘောဂသံသဂ္ဂမုခေန ပေတေဟေဝ အသုရာနံ သင်္ဂဟဏေ ကာရဏံ ဒဿေတိ။

(ဇ) အပ္ပိစ္ဆဿာတိ နိဣစ္ဆဿ။ အဘာဝတ္ထော ဟေတ္ထ အပ္ပ-သဒ္ဒေါ ‘‘အပ္ပဍံသမကသဝါတာတပါ’’တိအာဒီသု (အ။ နိ။ ၁၀။၁၁) ဝိယ။ ပစ္စယေသု အပ္ပိစ္ဆော ပစ္စယအပ္ပိစ္ဆော၊ စီဝရာဒိပစ္စယေသု ဣစ္ဆာရဟိတော။ အဓိဂမအပ္ပိစ္ဆောတိ ဈာနာဒိအဓိဂမဝိဘာဝနေ ဣစ္ဆာရဟိတော။ ပရိယတ္တိအပ္ပိစ္ဆောတိ ပရိယတ္တိယံ ဗာဟုသစ္စဝိဘာဝနေ ဣစ္ဆာရဟိတော။ ဓုတင်္ဂအပ္ပိစ္ဆောတိ ဓုတင်္ဂေသု အပ္ပိစ္ဆော ဓုတင်္ဂဝိဘာဝေန ဣစ္ဆာရဟိတော။ သန္တဂုဏနိဂူဟနေနာတိ အတ္တနိ သံဝိဇ္ဇမာနာနံ ဈာနာဒိဂုဏာနဉ္စေဝ ဗာဟုသစ္စဂုဏဿ စ ဓုတင်္ဂဂုဏဿ စ နိဂူဟနေန ဆာဒနေန။ သမ္ပဇ္ဇတီတိ နိပ္ပဇ္ဇတိ သိဇ္ဈတိ။ နော မဟိစ္ဆဿာတိ မဟတိယာ ဣစ္ဆာယ သမန္နာဂတဿ၊ ဣစ္ဆံ ဝါ မဟန္တဿ နော သမ္ပဇ္ဇတိ အနုဓမ္မဿာပိ အနိစ္ဆနတော။

ပဝိဝိတ္တဿာတိ ပကာရေဟိ ဝိဝိတ္တဿ။ တေနာဟ ‘‘ကာယစိတ္တဥပဓိဝိဝေကေဟိ ဝိဝိတ္တဿာ’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌအာရမ္ဘဝတ္ထုဝသေနာ’’တိ ဧတေန ဘာဝနာဘိယောဂဝသေန ဧကီဘာဝေါဝ ဣဓ ‘‘ကာယဝိဝေကော’’တိ အဓိပ္ပေတော၊ န ဂဏသင်္ဂဏိကာဘာဝမတ္တန္တိ ဒဿေတိ။ ကမ္မန္တိ ယောဂကမ္မံ။

သတ္တေဟိ ကိလေသေဟိ စ သင်္ဂဏနံ သမောဓာနံ သင်္ဂဏိကာ၊ သာ အာရမိတဗ္ဗဋ္ဌေန အာရာမော ဧတဿာတိ သင်္ဂဏိကာရာမော၊ တဿ။ တေနာဟ ‘‘ဂဏသင်္ဂဏိကာယ စေဝါ’’တိအာဒိ။ အာရဒ္ဓဝီရိယဿာတိ ပဂ္ဂဟိတဝီရိယဿ၊ တဉ္စ ခေါ ဥပဓိဝိဝေကေ နိန္နတာဝသေန ‘‘အယံ ဓမ္မော’’တိ ဝစနတော။ ဧသ နယော ဣတော ပရေသုပိ။ ဝိဝဋ္ဋသန္နိဿိတံယေဝ ဟိ သမာဓာနံ ဣဓာဓိပ္ပေတံ၊ တထာ ပညာပိ။ ကမ္မဿကတာပညာယ ဟိ ပတိဋ္ဌတော ကမ္မဝသေန ‘‘ဘဝေသု နာနပ္ပကာရော အနတ္ထော’’တိ ဇာနန္တော ကမ္မက္ခယကရဉာဏံ အဘိပတ္ထေတိ၊ တဒတ္ထဉ္စ ဥဿာဟံ ကရောတိ။ မာနာဒယော သတ္တသန္တာနံ သံသာရေ ပပဉ္စေန္တိ ဝိတ္ထာရေန္တီတိ ပပဉ္စာတိ အာဟ ‘‘နိပ္ပပဉ္စဿာတိ ဝိဂတမာနတဏှာဒိဋ္ဌိပပဉ္စဿာ’’တိ။

မဂ္ဂေါ ကထိတော သရူပေနေဝ။

နဝဓမ္မဝဏ္ဏနာ

၃၅၉။ (ခ) ဝိသုဒ္ဓိန္တိ ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓိံ၊ အစ္စန္တဝိသုဒ္ဓိမေဝ ဝါ။ စတုပါရိသုဒ္ဓိသီလန္တိ ပါတိမောက္ခသံဝရာဒိနိရုပက္ကိလိဋ္ဌတာယ စတုဗ္ဗိဓပရိသုဒ္ဓိဝန္တံ သီလံ။ ပါရိသုဒ္ဓိပဓာနိယင်္ဂန္တိ ပုဂ္ဂလဿ ပရိသုဒ္ဓိယာ ပဓာနဘူတံ အင်္ဂံ။ တေနာဟ ‘‘ပရိသုဒ္ဓဘာဝဿ ပဓာနင်္ဂ’’န္တိ။ သမထဿ ဝိသုဒ္ဓိဘာဝေါ ဝေါဒါနံ ပဂုဏဘာဝေန ပရိစ္ဆိန္နန္တိ အာဟ ‘‘အဋ္ဌ ပဂုဏသမာပတ္တိယော’’တိ။ ဝိဂတုပက္ကိလေသဉှိ ‘‘ပဂုဏ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ လဗ္ဘတိ၊ န သဥပက္ကိလေသံ ဟာနဘာဂိယာဒိဘာဝပ္ပတ္တိတော။ သတ္တဒိဋ္ဌိမလဝိသုဒ္ဓိတော နာမရူပပရိစ္ဆေဒေါ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ။ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟော အဒ္ဓတ္တယကင်္ခါမလဝိဓမနတော ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ။ ယသ္မာ နာမရူပံ နာမ သပ္ပစ္စယမေဝ၊ တသ္မာ တံ ပရိဂ္ဂဏှန္တေန အတ္ထတော တဿ သပ္ပစ္စယတာပိ ပရိဂ္ဂဟိတာ ဧဝ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓီတိ သပ္ပစ္စယံ နာမရူပဒဿန’’န္တိ။ ယသ္မာ ပန နာမရူပဿ ပစ္စယံ ပရိဂ္ဂဏှန္တေန တီသု အဒ္ဓါသု ကင်္ခါမလဝိတရဏပစ္စယာကာရာဝဗောဓဝသေနေဝ ဟောတိ၊ တသ္မာ ‘‘ပစ္စယာကာရဉာဏ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ ယထာ ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ ‘‘ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ မဂ္ဂါမဂ္ဂေ ဉာဏန္တိ မဂ္ဂါမဂ္ဂေ ဝဝတ္ထပေတွာ ဌိတဉာဏံ။ ဉာဏန္တိ ဣဓ တရုဏဝိပဿနာ ကထိတာ တေသံ ဘိက္ခူနံ အဇ္ဈာသယဝသေန ‘‘ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓီ’’တိ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိယာ ဝိပဿနာယ ဝုစ္စမာနတ္တာ။ ယဒိ ‘‘ဉာဏဒဿနဝိသုဒ္ဓီ’’တိ ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာ အဓိပ္ပေတာ၊ ‘‘ပညာ’’တိ စ အရဟတ္တဖလပညာ၊ မဂ္ဂေါ ပန ကထန္တိ ? မဂ္ဂေါ ဗဟုကာရပဒေ ဝိရာဂဂ္ဂဟဏေန ဂဟိတော။ ဝက္ခတိ ဟိ ‘‘ဣဓ ဗဟုကာရပဒေ မဂ္ဂေါ ကထိတော’’တိ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၃၅၉)။

(ဆ) စက္ခာဒိဓာတုနာနတ္တန္တိ စက္ခာဒိရူပါဒိစက္ခုဝိညာဏာဒိဓာတူနံ ဝေမတ္တတံ နိဿာယ။ စက္ခုသမ္ဖဿာဒိနာနတ္တန္တိ စက္ခုသမ္ဖဿသောတသမ္ဖဿဃာနသမ္ဖဿာဒိသမ္ဖဿဝိဘာဂံ။ သညာနာနတ္တန္တိ ဧတ္ထ ရူပသညာဒိသညာနာနတ္တမ္ပိ လဗ္ဘတေဝ၊ တံ ပန ကာမသညာဒိဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂယှတိ။ ကာမသညာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဗျာပါဒသညာဒီနံ ဂဟဏံ။ သညာနိဒါနတ္တာ ပပဉ္စသင်္ခါနံ ‘‘သညာနာနတ္တံ ပဋိစ္စ သင်္ကပ္ပနာနတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ၊ ‘‘ယံ သင်္ကပ္ပေတိ၊ တံ ပပဉ္စေတီ’’တိ ဝစနတော ‘‘သင်္ကပ္ပနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဆန္ဒနာနတ္တ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဆန္ဒနာနတ္တန္တိ စ တဏှာဆန္ဒဿ နာနတ္တံ။ ရူပပရိဠာဟောတိ ရူပဝိသယော ရူပါဘိပတ္ထနာဝသေန ပဝတ္တော ကိလေသပရိဠာဟော။ သဒ္ဒပရိဠာဟောတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ကိလေသော ဟိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော အပ္ပတ္တေပိ အာရမ္မဏေ ပတ္တော ဝိယ ပရိဠာဟောဝ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တထာဘူတဿ ပန ကိလေသဆန္ဒဿ ဝသေန ရူပါဒိပရိယေသနာ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပရိဠာဟနာနတ္တတာယ ရူပပရိယေသနာဒိနာနတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။ တထာ ပရိယေသန္တဿ သစေ တံ ရူပါဒိ လဗ္ဘေယျ၊ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ပရိယေသနာဒိနာနတ္တတာယ ရူပပဋိလာဘာဒိနာနတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတီ’’တိ။

(ဇ) မရဏာနုပဿနာဉာဏေတိ မရဏဿ အနုပဿနာဝသေန ပဝတ္တဉာဏေ၊ မရဏာနုဿတိသဟဂတပညာယာတိ အတ္ထော။ အာဟာရံ ပရိဂ္ဂဏှန္တဿာတိ ဂမနာဒိဝသေန အာဟာရံ ပဋိက္ကူလတော ပရိဂ္ဂဏှန္တဿ။ ဥက္ကဏ္ဌန္တဿာတိ နိဗ္ဗိန္ဒန္တဿ ကတ္ထစိပိ အသဇ္ဇန္တဿ။

ဒသဓမ္မဝဏ္ဏနာ

၃၆၀။ (ဈ) နိဇ္ဇရကာရဏာနီတိ ပဇဟနကာရဏာနိ။ ဣမသ္မိံ အဘိညာပဒေ မဂ္ဂေါ ကထီယတီတိ ကတွာ ‘‘အယံ ဟေဋ္ဌာ။။ပေ… ပုန ဂဟိတာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တထာ ဟိ ဝက္ခတိ ‘‘ဣဓ အဘိညာပဒေ မဂ္ဂေါ ကထိတော’’ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၃။၃၆၀) ကိဉ္စာပိ နိဇ္ဇိဏ္ဏာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီတိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ယထာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဝိပဿနာယ နိဇ္ဇိဏ္ဏာပိ န သမုစ္ဆိန္နာတိ သမုစ္ဆေဒပ္ပဟာနဒဿနတ္ထံ ပုန ဂဟိတာ၊ ဧဝံ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပာဒယောပိ ဝိပဿနာယ ပဟီနာပိ အသမုစ္ဆိန္နတာယ ဣဓ ပုန ဂဟိတာတိ အယမတ္ထော ‘‘မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော’’တိအာဒီသု သဗ္ဗပဒေသု ဝတ္တဗ္ဗောတိ ဒဿေတိ ‘‘ဧဝံ သဗ္ဗပဒေသု နယော နေတဗ္ဗော’’တိ ဣမိနာ။

ဧတ္ထစာတိ ‘‘သမ္မာဝိမုတ္တိပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိ ဧတသ္မိံ ပါဠိပဒေ။ ဧတ္ထ စ သမုစ္ဆေဒဝသေန၊ ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝသေန စ ပဋိပက္ခဓမ္မာ သမ္မဒေဝ ဝိမုစ္စနံ သမ္မာဝိမုတ္တိ၊ တပ္ပစ္စယာ စ မဂ္ဂဖလေသု အဋ္ဌ ဣန္ဒြိယာနိ ဘာဝနာပါရိပူရိံ ဥပဂစ္ဆန္တီတိ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာနိပိ သဒ္ဓါဒီနိ ဣန္ဒြိယာနိ ဥဒ္ဓဋာနိ။ မဂ္ဂဝသေန ဟိ ဖလေသု ဘာဝနာ ပါရိပူရီ နာမာတိ။ အဘိနန္ဒနဋ္ဌေနာတိ အတိဝိယ သိနေဟနဋ္ဌေနိဒဉှိ။ သောမနဿိန္ဒြိယံ ဥက္ကံသဂတသာတသဘာဝံ သမ္ပယုတ္တဓမ္မေ သိနေဟန္တံ တေမေန္တံ ဝိယ ပဝတ္တတိ။ ပဝတ္တသန္တတိအာဓိပတေယျဋ္ဌေနာတိ ဝိပါကသန္တာနဿ ဇီဝနေ အဓိပတိဘာဝေန။ ‘‘ဧဝ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တဿေဝ အတ္ထဿ နိဂမနံ။

အဒ္ဓေန သဟ ဆဋ္ဌာနိ ပဉှသတာနိ၊ ပညာသာဓိကာနိ သဟ ပဉှသတာနီတိ အတ္ထော။

ဧတ္ထ စ အာယသ္မာ ဓမ္မသေနာပတိ ‘‘ဒသသု နာထကရဏဓမ္မေသု ပတိဋ္ဌာယ ဒသကသိဏာယတနာနိ ဘာဝေန္တော ဒသအာယတနမုခေန ပရိညံ ပဋ္ဌပေတွာ ပရိညေယျဓမ္မေ ပရိဇာနန္တော ဒသမိစ္ဆတ္တေ၊ ဒသအကုသလကမ္မပထေ စ ပဟာယ ဒသကုသလကမ္မပထေသု စ အဝဋ္ဌိတော ဒသသု အရိယာဝါသေသု အာဝသိတုကာမော ဒသသညာ ဥပ္ပာဒေန္တော ဒသနိဇ္ဇရဝတ္ထူနိ အဘိညာယ ဒသအသေက္ခဓမ္မေ အဓိဂစ္ဆတီ’’တိ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဩဝါဒံ မတ္ထကံ ပါပေန္တော ဒေသနံ နိဋ္ဌပေသိ။ ပမောဒဝသေန ပဋိဂ္ဂဏှနံ အဘိနန္ဒနန္တိ အာဟ ‘‘သာဓု သာဓူတိ အဘိနန္ဒန္တာ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆိံသူ’’တိ။ တာယ အတ္တမနတာယာတိ တာယ ယထာဒေသိတဒေသနာဂတာယ ပဟဋ္ဌစိတ္တတာယ၊ တတ္ထ ယထာလဒ္ဓအတ္ထဝေဒဓမ္မဝေဒေဟီတိ အတ္ထော။ ဣမမေဝ သုတ္တံ အာဝဇ္ဇမာနာတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ တတ္ထ တတ္ထ အာဂတေ အဘိညေယျာဒိဘေဒေ ဓမ္မေ အဘိဇာနနာဒိဝသေန သမန္နာဟရန္တာ။ သဟ ပဋိသမ္ဘိဒါဟိ…ပေ… ပတိဋ္ဌဟိံသူတိ အတ္တနော ဥပနိဿယသမ္ပန္နတာယ၊ ထေရဿ စ ဒေသနာနုဘာဝေန ယထာရဒ္ဓံ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကေတွာ ပဋိသမ္ဘိဒါပရိဝါရာယ အဘိညာယ သဏ္ဌဟိံသူတိ။

သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယ

ဒသုတ္တရသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။

နိဋ္ဌိတာ စ ပါထိကဝဂ္ဂဋ္ဌကထာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။

ပါထိကဝဂ္ဂဋီကာ နိဋ္ဌိတာ။

နိဂမနကထာဝဏ္ဏနာ

ထေရာနံ မဟာကဿပါဒီနံ ဝံသော ပဝေဏီ အနွယော ဧတဿာတိ ထေရဝံသနွယော၊ တေန၊ စတုမဟာနိကာယေသု ထေရိယေနာတိ အတ္ထော။

ဒသဗလဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ဂုဏဂဏာနံ ပရိဒီပနတော ဒသဗလဂုဏဂဏပရိဒီပနဿ။ အယဉှိ အာဂမော ဗြဟ္မဇာလာဒီသု၊ မဟာပဒါနာဒီသု၊ သမ္ပသာဒနီယာဒီသု စ တတ္ထ တတ္ထ ဝိသေသတော ဗုဒ္ဓဂုဏာနံ ပကာသနဝသေန ပဝတ္တောတိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ အာဒိတော ‘‘သဒ္ဓါဝဟဂုဏဿာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ အဋ္ဌ။ ၁။ဂန္ထာရမ္ဘကထာ)။

မဟာဋ္ဌကထာယ သာရန္တိ ဒီဃနိကာယမဟာအဋ္ဌကထာယံ အတ္ထသာရံ။

ဧကူနသဋ္ဌိမတ္တောတိ ထောကံ ဦနဘာဝတော မတ္တ-သဒ္ဒဂ္ဂဟဏံ။

မူလကဋ္ဌကထာသာရန္တိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ ဒီဃနိကာယမဟာအဋ္ဌကထာသာရမေဝ ပုန နိဂမနဝသေန ဝဒတိ။ အထ ဝါ မူလကဋ္ဌကထာသာရန္တိ ပေါရာဏဋ္ဌကထာသု အတ္ထသာရံ၊ တေနေတံ ဒဿေတိ ‘‘ဒီဃနိကာယမဟာအဋ္ဌကထာယံ အတ္ထသာရံ အာဒါယ ဣမံ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိံ ကရောန္တော သေသမဟာနိကာယာနမ္ပိ မူလကဋ္ဌကထာသု ဣဓ ဝိနိယောဂက္ခမံ အတ္ထသာရံ အာဒါယယေဝ အကာသိ’’န္တိ။

‘‘မဟာဝိဟာရဝါသီန’’န္တိ [မဟာဝိဟာရေ နိဝါသိနံ (အဋ္ဌကထာယံ)] စ ဣဒံ ပုရိမပစ္ဆိမပဒေဟိ သဒ္ဓိံ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ ‘‘မဟာဝိဟာရဝါသီနံ သမယံ ပကာသယန္တိံ၊ မဟာဝိဟာရဝါသီနံ မူလကဋ္ဌကထာသာရံ အာဒါယာ’’တိ စ။ တေန ပုညေန။ ဟောတု သဗ္ဗော သုခီ လောကောတိ ကာမာဝစရာဒိဝိဘာဂေါ သဗ္ဗောပိ သတ္တလောကော ယထာရဟံ ဗောဓိတ္တယာဓိဂမနဝသေန သမ္ပတ္တေန နိဗ္ဗာနသုခေန သုခိတော ဟောတူတိ သဒေဝကဿ လောကဿ အစ္စန္တသုခါဓိဂမာယ အတ္တနော ပုညံ ပရိဏာမေတိ။

ပရိမာဏတော သာဓိကဋ္ဌဝီသသဟဿနဝုတိဘာဏဝါရာ နိဋ္ဌိတာတိ။ ပရိမာဏတော သာဓိကဋ္ဌဝီသသဟဿမတ္တဂန္ထေန ဒီဃနိကာယဋီကာ ရစိတာစရိယဓမ္မပါလေန။

မိစ္ဆာဒိဋ္ဌာဒိစောရေဟိ ၊ သီလာဒိဓနသဉ္စယံ၊

ရက္ခဏတ္ထာယ သက္ကစ္စံ၊ မဉ္ဇူသံ ဝိယ ကာရိတန္တိ။ (ဧတ္ထန္တရေ ပါဌော ပစ္ဆာ လိခိတော)

နိဋ္ဌိတာ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။

ဒီဃနိကာယဋီကာ နိဋ္ဌိတာ။