📜

၇။ လက္ခဏသုတ္တဝဏ္ဏနာ

ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၁၉၉။ အဘိနီဟာရာဒိဂုဏမဟတ္တေန မဟန္တော ပုရိသောတိ မဟာပုရိသော၊ သော လက္ခီယတိ ဧတေဟီတိ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ။ တံ မဟာပုရိသံ ဗျဉ္ဇယန္တိ ပကာသေန္တီတိ မဟာပုရိသဗျဉ္ဇနာနိ။ မဟာပုရိသော နိမီယတိ အနုမီယတိ ဧတေဟီတိ မဟာပုရိသနိမိတ္တာနိ။ တေနာဟ ‘‘အယံ…ပေ… ကာရဏာနီ’’တိ။

၂၀၀။ ဓာရေန္တီတိ လက္ခဏပါဌံ ဓာရေန္တိ၊ တေန လက္ခဏာနိ တေ သရူပတော ဇာနန္တိ၊ န ပန သမုဋ္ဌာနတောတိ ဒဿေတိ။ တေနာဟ ‘‘နော စ ခေါ’’တိအာဒိ၊ တေန အနညသာဓာရဏမေတံ၊ ယဒိဒံ မဟာပုရိသလက္ခဏာနံ ကာရဏဝိဘာဝနန္တိ ဒဿေတိ။ ကသ္မာ အာဟာတိ ယထာဝုတ္တဿ သုတ္တဿ သမုဋ္ဌာနကာရဏံ ပုစ္ဆတိ၊ အာစရိယော ‘‘အဋ္ဌုပ္ပတ္တိယာ အနုရူပတ္တာ’’တိ ဝတွာ တမေဝဿ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ဝိတ္ထာရတော ဒဿေတုံ ‘‘သာ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ သဗ္ဗပါလိဖုလ္လောတိ သဗ္ဗသော သမန္တတော ဝိကသိတပုပ္ဖော။ ဝိကသနမေဝ ဟိ ပုပ္ဖဿ နိပ္ဖတ္တိ။ ပါရိစ္ဆတ္တကော ဝိယာတိ အနုဿဝလဒ္ဓမတ္တံ ဂဟေတွာ ဝဒန္တိ။ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ လဗ္ဘတိ၊ နိဗ္ဗတ္တတီတိ အတ္ထော။

ယေန ကမ္မေနာတိ ယေန ကုသလကမ္မုနာ။ ယံ နိဗ္ဗတ္တန္တိ ယံ ယံ လက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တံ။ ဒဿနတ္ထန္တိ တဿ တဿ ကုသလကမ္မဿ သရူပတော၊ ကိစ္စတော၊ ပဝတ္တိအာကာရဝိသေသတော၊ ပစ္စယတော၊ ဖလဝိသေသတော စ ဒဿနတ္ထံ၊ ဧတေနေဝ ပဋိပါဋိယာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာနံ လက္ခဏာနံ အသမုဒ္ဒေသကာရဏဝိဘာဝနာယ ကာရဏံ ဒီပိတံ ဟောတိ သမာနကာရဏာနံ လက္ခဏာနံ ဧကဇ္ဈံ ကာရဏဒဿနဝသေနဿ ပဝတ္တတ္တာ။ ဧဝမာဟာတိ ‘‘ဗာဟိရကာပိ ဣသယော ဓာရေန္တီ’’တိအာဒိနာ ဣမိနာ ဣမိနာ ပကာရေန အာဟ။

သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒတာလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၀၁။ ‘‘ပုရိမံဇာတိန္တိ ပုရိမာယံ ဇာတိယံ၊ ဘုမ္မတ္ထေ ဧတံ ဥပယောဂဝစန’’န္တိ ဝဒန္တိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထက္ခန္ဓသန္တာနေ ဌိတော’’တိ ဝစနတော အစ္စန္တသံယောဂေ ဝါ ဥပယောဂဝစနံ။ ယတ္ထ ယတ္ထ ဟိ ဇာတိယံ မဟာသတ္တော ပုညကမ္မံ ကာတုံ အာရဘတိ၊ အာရဘတော ပဋ္ဌာယ အစ္စန္တမေဝ တတ္ထ ပုညကမ္မပ္ပသုတော ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဒဠှသမာဒါနော’’တိအာဒိ။ သေသပဒဒွယေပိ ဧသေဝ နယော။ နိဝုတ္ထက္ခန္ဓာ ‘‘ဇာတီ’’တိ ဝုတ္တာ ခန္ဓဝိနိမုတ္တာယ ဇာတိယာ အဘာဝတော၊ နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏဿ စ ဝိကာရဿ ဣဓ အနုပယုဇ္ဇနတော။ ဇာတဝသေနာတိ ဇာယနဝသေန။ ‘‘တထာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထက္ခန္ဓာ’’တိ ဣမံ ပဒံ ဥပသံဟရတိ။ ဘဝနဝသေနာတိ ပစ္စယတော နိဗ္ဗတ္တနဝသေန။ နိဝုတ္ထဝသေနာတိ နိဝုသိတတာဝသေန။ အာလယဋ္ဌေနာတိ အာဝသိတဘာဝေန။ နိဝါသတ္ထော ဟိ နိကေတတ္ထော။

တတ္ထာတိ ဒေဝလောကာဒိမှိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ဧကစ္စံ တိရစ္ဆာနယောနိံ သင်္ဂဏှာတိ။ န သုကရန္တိ ဒေဝဂတိယာ ဧကန္တသုခတာယ၊ ဒုဂ္ဂတိယာ ဧကန္တဒုက္ခတာယ၊ ဒုက္ခဗဟုလတာယ စ ပုညကိရိယာယ ဩကာသော န သုလဘရူပေါ ပစ္စယသမဝါယဿ ဒုလ္လဘဘာဝတော၊ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ စ သာ ဥဠာရာ၊ ဝိပုလာ စ န ဟောတီတိ ဂတိဝသေနာပိ ခေတ္တဝိသေသတာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ ‘‘တိရစ္ဆာနဂတေ ဒါနံ ဒတွာ သတဂုဏာ ဒက္ခိဏာ ပါဋိကင်္ခိတဗ္ဗာ၊ ပုထုဇ္ဇနဒုဿီလေ ဒါနံ ဒတွာ သဟဿဂုဏာ ဒက္ခိဏာ ပါဋိကင်္ခိတဗ္ဗာ’’တိ (မ။ နိ။ ၃။၃၇၉) ဝစနတော ။ မနုဿဂတိယာ ပန သုခဗဟုလတာယ ပုညကိရိယာယ ဩကာသော သုလဘရူပေါ ပစ္စယသမဝါယဿ စ ယေဘုယျေန သုလဘဘာဝတော။ ယဉ္စ တတ္ထ ဒုက္ခံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တမ္ပိ ဝိသေသတော ပုညကိရိယာယ ဥပနိဿယော ဟောတိ၊ ဒုက္ခူပနိသာ သဒ္ဓါတိ။ ယထာ ဟိ အယောဃနေန သတ္ထကေ နိပ္ဖာဒိယမာနေ တဿ ဧကန္တတော အဂ္ဂိမှိ တာပနံ၊ ဥဒကေန ဝါ တေမနံ ဆေဒနကိရိယာသမတ္ထတာယ န ဝိသေသပစ္စယော၊ တာပေတွာ ပန သမာနယောဂတော ဥဒကတေမနံ တဿာ ဝိသေသပစ္စယော၊ ဧဝမေဝ သတ္တသန္တာနဿ ဧကန္တဒုက္ခသမင်္ဂိတာ ဒုက္ခဗဟုလတာ ဧကန္တသုခသမင်္ဂိတာ သုခဗဟုလတာ စ ပုညကိရိယာသမတ္ထတာယ န ဝိသေသပစ္စယော၊ သတိ ပန သမာနယောဂတော ဒုက္ခသန္တာပနေ၊ သုခုမဗြူဟနေ စ လဒ္ဓူပနိဿယာ ပုညကိရိယာ သမတ္ထတာယ သမ္ဘဝတိ၊ တထာ သတိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ပုညကိရိယာ မဟာဇုတိကာ မဟာဝိပ္ဖာရာ ပဋိပက္ခစ္ဆေဒနသမတ္ထာ ဟောတိ။ တသ္မာ မနုဿဘာဝေါ ပုညကိရိယာယ ဝိသေသပစ္စယော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တတ္ထ န သုကရံ၊ မနုဿဘူတဿေဝ သုကရ’’န္တိ။

အထ ‘‘မနုဿဘူတဿာ’’တိ ဧတ္ထ ကော ဝစနတ္ထော? ‘‘မနဿ ဥဿန္နတာယ မနုဿာတိ၊ သူရဘာဝသတိမန္တတာဗြဟ္မစရိယယောဂျတာဒိဂုဏဝသေန ဥပစိတမနကာ ဥက္ကဋ္ဌဂုဏစိတ္တာတိ အတ္ထော။ ကေ ပန တေ? ဇမ္ဗုဒီပဝါသိနော သတ္တဝိသေသာ။ တေနာဟ ဘဂဝါ –

‘တီဟိ၊ ဘိက္ခဝေ၊ ဌာနေဟိ ဇမ္ဗုဒီပကာ မနုဿာ ဥတ္တရကုရုကေ စ မနုဿေ အဓိဂ္ဂဏှန္တိ ဒေဝေ စ တာဝတိံသေ။ ကတမေဟိ တီဟိ? သူရာ သတိမန္တော ဣဓ ဗြဟ္မစရိယဝါသော’တိ (အ။ နိ။ ၉။၂၁၊ ကထာ။ ၂၇၁)။

တထာ ဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော၊ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ၊ အဂ္ဂသာဝကာ ၊ မဟာသာဝကာ၊ စက္ကဝတ္တိနော၊ အညေ စ မဟာနုဘာဝါ သတ္တာ တတ္ထေဝ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တေ ဟိ သမာနရူပါဒိတာယ ပန သဒ္ဓိံ ပရိတ္တဒီပဝါသီဟိ ဣတရမဟာဒီပဝါသိနောပိ မနုဿာ တွေဝ ပညာယိံသူ’’တိ ကေစိ။ အပရေ ပန ဘဏန္တိ ‘‘လောဘာဒီဟိ၊ အလောဘာဒီဟိ စ သဟိတဿ မနဿ ဥဿန္နတာယ မနုဿာ။ ယေ ဟိ သတ္တာ မနုဿဇာတိကာ၊ တေသု ဝိသေသတော လောဘာဒယော၊ အလောဘာဒယော စ ဥဿန္နာ၊ တေ လောဘာဒိဥဿန္နတာယ အပါယမဂ္ဂံ၊ အလောဘာဒိဥဿန္နတာယ သုဂတိမဂ္ဂံ၊ နိဗ္ဗာနဂါမိမဂ္ဂဉ္စ ပရိပူရေန္တိ၊ တသ္မာ လောဘာဒီဟိ၊ အလောဘာဒီဟိ စ သဟိတဿ မနဿ ဥဿန္နတာယ ပရိတ္တဒီပဝါသီဟိ သဒ္ဓိံ စတုဒီပဝါသိနော သတ္တဝိသေသာ မနုဿာတိ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။ လောကိယာ ပန ‘‘မနုနော အပစ္စဘာဝေန မနုဿာ’’တိ ဝဒန္တိ။ မနု နာမ ပဌမကပ္ပိကော လောကမရိယာဒါယ အာဒိဘူတော သတ္တာနံ ဟိတာဟိတဝိဓာယကော ကတ္တဗ္ဗာကတ္တဗ္ဗတာသု နိယောဇနတာဝသေန ပိတုဋ္ဌာနိယော၊ ယော သာသနေ ‘‘မဟာသမ္မတော’’တိ ဝုစ္စတိ အမှာကံ မဟာဗောဓိသတ္တော၊ ပစ္စက္ခတော၊ ပရမ္ပရာ စ တဿ ဩဝါဒါနုသာသနိယံ ဌိတာ သတ္တာ ပုတ္တသဒိသတာယ ‘‘မနုဿာ၊ မာနုသာ’’တိ စ ဝုစ္စန္တိ။ တတော ဧဝ ဟိ တေ ‘‘မာနဝါ၊ မနုဇာ’’တိ စ ဝေါဟရီယန္တိ။ မနုဿဘူတဿာတိ မနုဿေသု ဘူတဿ ဇာတဿ၊ မနုဿဘာဝံ ဝါ ပတ္တဿာတိ အတ္ထော။ အယဉ္စ နယော လောကိယမဟာဇနဿ ဝသေန ဝုတ္တော။ မဟာဗောဓိသတ္တာနံ ပန သန္တာနဿ မဟာဘိနီဟာရတော ပဋ္ဌာယ ကုသလဓမ္မပဋိပတ္တိယံ သမ္မဒေဝ အဘိသင်္ခတတ္တာ တေသံ သုဂတိယံ၊ အတ္တနော ဥပ္ပဇ္ဇနဒုဂ္ဂတိယဉ္စ နိဗ္ဗတ္တာနံ ကုသလကမ္မံ ဂရုတရမေဝါတိ ဒဿေတုံ ‘‘အကာရဏံ ဝါ ဧတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။

ဧဝရူပေအတ္တဘာဝေတိ ဟတ္ထိအာဒိအတ္တဘာဝေ။ ဌိတေန ကတကမ္မံ န သက္ကာ သုခေန ဒီပေတုံ လောကေ အပ္ပညာတရူပတ္တာ။ သုခေန ဒီပေတုံ ‘‘အသုကသ္မိံ ဒေသေ အသုကသ္မိံ နဂရေ အသုကော နာမ ရာဇာ၊ ဗြာဟ္မဏော ဟုတွာ ဣမံ ကုသလကမ္မံ အကာသီ’’တိ ဧဝံ သုဝိညာပယဘာဝတော။ ထိရဂ္ဂဟဏောတိ အသိထိလဂ္ဂါဟီ ထာမပ္ပတ္တဂ္ဂဟဏော။ နိစ္စလဂ္ဂဟဏောတိ အစဉ္စလဂ္ဂါဟီ တတ္ထ ကေနစိပိ အသံဟာရိယော ။ ပဋိကုဋတီတိ သံကုဋတိ၊ ဇိဂုစ္ဆနဝသေန ဝိဝဋ္ဋတိ ဝါ။ ပသာရိယတီတိ ဝိတ္ထတံ ဟောတိ ဝေပုလ္လံ ပါပုဏာတိ။

တဝေသော မဟာသမုဒ္ဒသဒိသောတိ ဧသော ဥဒကောဃော တေဝ မဟာသမုဒ္ဒသဒိသော။

ဒီယတိ ဧတေနာတိ ဒါနံ၊ ပရိစ္စာဂစေတနာ။ ဒိယျနဝသေနာတိ ဒေယျဓမ္မဿ ပရိယတ္တံ ကတွာ ပရိစ္စဇနဝသေန ဒါနံ။ သံဝိဘာဂကရဏဝသေနာတိ တဿေဝ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ ပရဿ သံဝိဘဇနဝသေန သံဝိဘာဂေါ၊ တထာပဝတ္တာ စေတနာ။ သီလသမာဒါနေတိ သီလဿ သမ္မဒေဝ အာဒါနေ၊ ဂဟဏေ ပဝတ္တနေတိ အတ္ထော။ တံ ပဝတ္တိကာလေန ဒဿေန္တော ‘‘ပူရဏကာလေ’’တိ အာဟ။ မာတု ဟိတော မတ္တေယျော၊ ယဿ ပန ဓမ္မဿ ဝသေန သော ‘‘မတ္တေယျော’’တိ ဝုစ္စတိ၊ သော မတ္တေယျတာတိ အာဟ ‘‘မာတု ကာတဗ္ဗဝတ္တေ’’တိ။ ဧသေဝ နယော ‘‘ပေတ္တေယျတာယာ’’တိအာဒီသု။ အညတရညတရေသူတိ အညမညဝိသိဋ္ဌေသု အညေသု၊ တေ ပန ကုသလဘာဝေန ဝုတ္တာ ကုသလာတိ အာဟ ‘‘ဧဝရူပေသူ’’တိ။ အဓိကုသလေသူတိ အဘိဝိသိဋ္ဌေသု ကုသလေသု၊ သာ ပန အဘိဝိသိဋ္ဌတာ ဥပါဒါယုပါဒါယ ဟောတိ။ ယံ ပနေတ္ထ ဥက္ကံသဂတံ အဓိကုသလံ၊ တဒုက္ကံသနယေန ဣဓာဓိပ္ပေတန္တိ တံ ဒဿေတုံ ‘‘အတ္ထိ ကုသလာ၊ အတ္ထိ အဓိကုသလာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ နနု ပညာပါရမိသင်္ဂဟဉာဏသမ္ဘာရဘူတာ ကုသလာ ဓမ္မာ နိပ္ပရိယာယေန သဗ္ဗညုတညာဏပဋိလာဘပစ္စယာ ကုသလာ နာမ၊ ဣမေ ပန မဟာပုရိသလက္ခဏနိဗ္ဗတ္တကာ ပုညသမ္ဘာရဘူတာ ကသ္မာ တထာ ဝုတ္တာတိ? သဗ္ဗေသမ္ပိ မဟာဗောဓိသတ္တသန္တာနဂတာနံ ပါရမိဓမ္မာနံ သဗ္ဗညုတညာဏပဋိလာဘပစ္စယဘာဝတော။ မဟာဘိနီဟာရတော ပဋ္ဌာယ ဟိ မဟာပုရိသော ယံ ကိဉ္စိ ပုညံ ကရောတိ၊ သဗ္ဗံ တံ သမ္မာသမ္ဗောဓိသမဓိဂမာယေဝ ပရိဏာမေတိ။ တထာ ဟိ သသမ္ဘာရာဗျာသော၊ ဒီဃကာလာဗျာသော၊ နိရန္တရာဗျာသော၊ သက္ကစ္စာဗျာသောတိ စတ္တာရော အဗျာသာ စတုရဓိဋ္ဌာနပရိပူရိတသမ္ဗန္ဓာ အနုပုဗ္ဗေန မဟာဗောဓိဋ္ဌာနာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ။

သကိမ္ပီတိ ပိ-သဒ္ဒေန အနေကဝါရမ္ပိ ကတံ ဝိဇာတိယေန အန္တရိတံ သင်္ဂဏှာတိ။ အဘိဏှကရဏေနာတိ ဗဟုလီကာရေန။ ဥပစိတန္တိ ဥပရူပရိ ဝဍ္ဎိတံ။ ပိဏ္ဍီကတန္တိ ပိဏ္ဍသော ကတံ။ ရာသီကတန္တိ ရာသိဘာဝေန ကတံ။ အနေကက္ခတ္တုဉှိ ပဝတ္တိယမာနံ ကုသလကမ္မံ သန္တာနေ တထာလဒ္ဓပရိဘာဝနံ ပိဏ္ဍီဘူတံ ဝိယ၊ ရာသီဘူတံ ဝိယ စ ဟောတိ။ ဝိပါကံ ပတိ သံဟစ္စကာရိဘာဝတ္တာ စက္ကဝါဠံ အတိသမ္ဗာဓံ ဘဝဂ္ဂံ အတိနီစံ၊ သစေ ပနေ တံ ရူပံ သိယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဝိပုလတ္တာတိ မဟန္တတ္တာ။ ယသ္မာ ပန တံ ကမ္မံ မေတ္တာကရုဏာသတိသမ္ပဇညာဟိ ပရိဂ္ဂဟိတတာယ ဒုရသမုဿာရိတံ ပမာဏကရဏဓမ္မန္တိ ပမာဏရဟိတတာယ ‘‘အပ္ပမာဏ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ၊ တသ္မာ ‘‘အပ္ပမာဏတ္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။

အဓိဘဝတီတိ ဖလဿ ဥဠာရဘာဝေန အဘိဘုယျ တိဋ္ဌတိ။ အတ္ထတော ပဏီတပဏီတာနံ ဘောဂါနံ ပဋိလာဘော ဧဝါတိ အာဟ ‘‘အတိရေကံ လဘတီ’’တိ။ အဓိဂစ္ဆတီတိ ဝိန္ဒတိ၊ နိဗ္ဗတ္တမာနောဝ တေန သမန္နာဂတော ဟောတီတိ အတ္ထော။ ဧကဒေသေန အဖုသိတွာ သဗ္ဗပ္ပဒေသေဟိ ဖုသနတော သဗ္ဗပ္ပဒေသေဟိ ဖုသန္တိယော ဧတေသံ ပါဒတလာနံ သန္တီတိ ‘‘သဗ္ဗာဝန္တေဟိ ပါဒတလေဟီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ယထာ နိက္ခိပနေ သဗ္ဗေ ပါဒတလပ္ပဒေသာ သံဟစ္စကာရိနော အနိန္နတာယ သမဘာဝတော၊ ဧဝံ ဥဒ္ဓရဏေပီတိ ဝုတ္တံ ‘‘သမံ ဖုသတိ၊ သမံ ဥဒ္ဓရတီ’’တိ။ ဣဒါနိ ဣမဿ မဟာပုရိသလက္ခဏဿ သမဓိဂမေန လဒ္ဓဗ္ဗနိဿန္ဒဖလဝိဘာဝနမုခေန အာနုဘာဝံ ဝိဘာဝေတုံ ‘‘သစေပိ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ နရကန္တိ အာဝါဋံ။ အန္တော ပဝိသတိ သမဘာဝါပတ္တိယာ။ ‘‘စက္ကလက္ခဏေနပတိဋ္ဌာတဗ္ဗဋ္ဌာန’’န္တိ ဣဒံ ယံ ဘူမိပ္ပဒေသံ ပါဒတလံ ဖုသတိ၊ တတ္ထ စက္ကလက္ခဏမ္ပိ ဖုသနဝသေန ပတိဋ္ဌာတီတိ ကတွာ ဝုတ္တံ။ တဿ ပန တထာ ပတိဋ္ဌာနံ သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒတာယ ဧဝါတိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒတာယ အာနုဘာဝကိတ္တနေ ‘‘လက္ခဏန္တရာနယနံ ကိမတ္ထိယ’’န္တိ န စိန္တေတဗ္ဗံ။ သီလတေဇေနာတိ သီလပ္ပဘာဝေန။ ပုညတေဇေနာတိ ကုသလပ္ပဘာဝေန။ ဓမ္မတေဇေနာတိ ဉာဏပ္ပဘာဝေန။ တီဟိပိ ပဒေဟိ ဘဂဝတော ဗုဒ္ဓဘူတဿ ဓမ္မာ ဂဟိတာ၊ ‘‘ဒသန္နံ ပါရမီန’’န္တိ ဣမိနာ ဗုဒ္ဓကရဓမ္မာ ဂဟိတာ။

၂၀၂။ မဟာသမုဒ္ဒေါဝ သီမာ သဗ္ဗဘူမိဿရဘာဝတော။ ‘‘အခိလမနိမိတ္တမကဏ္ဋက’’န္တိ တီဟိပိ ပဒေဟိ ထေယျာဘာဝေါဝ ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘နိစ္စောရ’’န္တိအာဒိ ။ ခရသမ္ဖဿဋ္ဌေနာတိ ဃဋ္ဋနေန ဒုက္ခသမ္ဖဿဘာဝေန ခိလာတိ။ ဥပဒ္ဒဝပစ္စယဋ္ဌေနာတိ အနတ္ထဟေတုတာယ နိမိတ္တာတိ။ ‘‘အခိလ’’န္တိအာဒိနာ ဧကစာရီဟိ စောရာဘာဝေါ ဝုတ္တော၊ ‘‘နိရဗ္ဗုဒ’’န္တိ ဣမိနာ ပန ဂဏဗန္ဓဝသေန ဝိစရဏစောရာဘာဝေါ ဝုတ္တောတိ ဒဿေတုံ ‘‘ဂုမ္ဗံ ဂုမ္ဗံ ဟုတွာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အဝိက္ခမ္ဘနီယောတိ န ဝိဗန္ဓနီယော ကေနစိ အပ္ပဋိဗာဟနီယော ဌာနတော အနိက္ကဍ္ဎနီယော။ ပဋိပက္ခံ အနိဋ္ဌံ အတ္ထေတီတိ ပစ္စတ္ထိကော၊ ဧတေန ပါကဋဘာဝေန ဝိရောဓံ အကရောန္တော ဝေရိပုဂ္ဂလော ဝုတ္တော။ ပဋိဝိရုဒ္ဓါ အမိတ္တော ပစ္စာမိတ္တော၊ ဧတေန ပါကဋဘာဝေန ဝိရောဓံ ကရောန္တော ဝေရိပုဂ္ဂလော ဝုတ္တော။ ဝိက္ခမ္ဘေတုံ နာသက္ခိံသု၊ အညဒတ္ထု သယမေဝ ဝိဃာတဗျသနံ ပါပုဏိံသု စေဝ သာဝကတ္တဉ္စ ပဝေဒေသုံ။

‘‘ကမ္မ’’န္တိအာဒီသု ကမ္မံ နာမ ဗုဒ္ဓဘာဝံ ဥဒ္ဒိဿ ကတူပစိတော လက္ခဏသံဝတ္တနိယော ပုညသမ္ဘာရော။ တေနာဟ ‘‘သတသဟဿကပ္ပာဓိကာနီ’’တိအာဒိ။ ကမ္မသရိက္ခကံ နာမ တဿေဝ ပုညသမ္ဘာရဿ ကရဏကာလေ ကေနစိ အကမ္ပနီယဿ ဒဠှာဝတ္ထိတဘာဝဿ အနုစ္ဆဝိကော သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒတာသင်္ခါတဿ လက္ခဏဿ ပရေဟိ အဝိက္ခမ္ဘနီယတာယ ဉာပကနိမိတ္တဘာဝေါ၊ သွာယံ နိမိတ္တဘာဝေါ တဿေဝ လက္ခဏဿာတိ အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ကမ္မသရိက္ခကံ နာမ…ပေ… မဟာပုရိသလက္ခဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဌာနဂမနေသု ပါဒါနံ ဒဠှာဝတ္ထိတဘာဝေါ လက္ခဏံ နာမ။ ပါဒါနံ ဘူမိယံ သမံ နိက္ခိပနံ၊ ပါဒတလာနံ သဗ္ဗဘာဂေဟိ ဖုသနံ၊ သမမေဝ ဥဒ္ဓရဏံ၊ တသ္မာ သုဋ္ဌု သမံ သဗ္ဗဘာဂေဟိ ပတိဋ္ဌိတာ ပါဒါ ဧတဿာတိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒေါ၊ တဿ ဘာဝေါ သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒတာတိ ဝုစ္စတိ လက္ခဏံ။ သုဋ္ဌု သမံ ဘူမိယာ ဖုသနေနေဝ ဟိ နေသံ တတ္ထ ဒဠှာဝတ္ထိတဘာဝေါ သိဒ္ဓါ၊ ယံ ‘‘ကမ္မသရိက္ခက’’န္တိ ဝုတ္တံ။ လက္ခဏာနိသံသောတိ လက္ခဏပဋိလာဘဿ ဥဒြယော၊ လက္ခဏသံဝတ္တနိယဿ ကမ္မဿ အာနိသံသဖလန္တိ အတ္ထော။ နိဿန္ဒဖလံ ပန ဟေဋ္ဌာ ဘာဝိတမေဝ။

၂၀၃။ ကမ္မာဒိဘေဒေတိ ကမ္မကမ္မသရိက္ခကလက္ခဏ လက္ခဏာနိသံသဝိသညိတေ ဝိဘာဂေ။ ဂါထာဗန္ဓံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ၊ အတ္ထော ပန အပုဗ္ဗံ နတ္ထီတိ အဓိပ္ပာယော။ ပေါရာဏကတ္ထေရာတိ အဋ္ဌကထာစရိယာ။ ဝဏ္ဏနာဂါထာတိ ထောမနာဂါထာ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ဂဟေတွာ ထောမနာဝသေန ပဝတ္တတ္တာ။ အပရဘာဂေထေရာ နာမ ပါဠိံ၊ အဋ္ဌကထဉ္စ ပေါတ္ထကာရောပနဝသေန သမာဂတာ မဟာထေရာ၊ ယေ သာဋ္ဌကထံ ပိဋကတ္တယံ ပေါတ္ထကာရုဠှံ ကတွာ သဒ္ဓမ္မံ အဒ္ဓနိယစိရဋ္ဌိတိကံ အကံသု။ ဧကပဒိကောတိ ‘‘ဒဠှသမာဒါနော အဟောသီ’’တိအာဒိပါဌေ ဧကေကပဒဂါဟီ။ အတ္ထုဒ္ဓါရောတိ တဒတ္ထဿ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ ဂါထာဗန္ဓဝသေန ဥဒ္ဓရဏတော အတ္ထုဒ္ဓါရဘူတော၊ တယိဒံ ပါဠိယံ အာဂတပဒါနိ ဂဟေတွာ ဂါထာဗန္ဓဝသေန တဒတ္ထဝိစာရဏဘာဝဒဿနံ၊ န ပန ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိကေန ဌပိတဘာဝပဋိက္ခိပနန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

ကုသလဓမ္မာနံ ဝစီသစ္စဿ ဗဟုကာရတံ၊ တပ္ပဋိပက္ခဿ စ မုသာဝါဒဿ မဟာသာဝဇ္ဇတံ ဒဿေတုံ အနန္တရမေဝ ကုသလကမ္မပထဓမ္မေ ဝဒန္တောပိ တတော ဝစီသစ္စံ နီဟရိတွာ ကထေတိ သစ္စေတိ ဝါ သန္နိဓာနေဝ ‘‘ဓမ္မေ’’တိ ဝုစ္စမာနာ ကုသလကမ္မပထဓမ္မာ ဧဝ ယုတ္တာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဓမ္မေတိ ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မေ’’တိ။ ဂေါဗလီဗဒ္ဒဉာယေန ဝါ ဧတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣန္ဒြိယဒမနေတိ ဣန္ဒြိယသံဝရေ။ ကုသလကမ္မပထဂ္ဃဏေနဿ ဝါရိတ္တသီလမေဝ ဂဟိတန္တိ ဣတရမ္ပိ သင်္ဂဟေတွာ ဒဿေတုံ သံယမဿေဝ ဂဟဏံ ကတန္တိ ‘‘သံယမေတိ သီလသံယမေ’’တိ ဝုတ္တံ။ သုစိ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ယဿ ဓမ္မဿ ဝသေန၊ တံ သောစေယျံ၊ ကာယသုစရိတာဒိ။ ဧတဿေဝ ဟိ ဝိဘာဂဿ ဒဿနတ္ထံ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ပုန ဝုတ္တံ၊ မနောသောစေယျဂ္ဂဟဏေန ဝါ ဈာနာဒိဥတ္တရိမနုဿဓမ္မာနမ္ပိ သင်္ဂဏှနတ္ထံ သောစေယျဂ္ဂဟဏံ။ အာလယဘူတန္တိ သမထဝိပဿနာနံ အဓိဋ္ဌာနဘူတံ။ ဥပေါသထကမ္မန္တိ ဥပေါသထဒိဝသေ သမာဒိယိတွာ သမာစရိတဗ္ဗံ ပုညကမ္မံ ဥပေါသထော သဟစရဏဉာယေန။ ‘‘အဝိဟိံသာယာတိ သတ္တာနံ အဝိဟေဌနာယာ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တံ ပန သီလဂ္ဂဟဏေနေဝ ဂဟိတံ။ တသ္မာ အဝိဟိံသာယာတိ ကရုဏာယာတိ အတ္ထော။ အဝိဟိံသာဂ္ဂဟဏေနေဝ စေတ္ထ အပ္ပမညာသာမညေန စတ္တာရောပိ ဗြဟ္မဝိဟာရာ ဥပစာရာဝတ္ထာ ဂဟိတာ လက္ခဏဟာရနယေန။ သကလန္တိ အနဝသေသံ ပရိပုဏ္ဏံ။ ဧဝမေတ္ထ ကာမာဝစရတ္တဘာဝပရိယာပန္နတ္တာ လက္ခဏဿ တံသံဝတ္တနိကကာမာဝစရကုသလဓမ္မာ ဧဝ ပါရမိတာသင်္ဂဟပုညသမ္ဘာရဘူတကာယသုစရိတာဒီဟိ ဒွါဒသဓာ ဝိဘတ္တာ ဧဝ။ ဂါထာယံ ‘‘သစ္စေ’’တိအာဒိနာ ဒသဓာ သင်္ဂယှ ဒဿိတာ။ ဧသ နယော သေသလက္ခဏေပိ။

အံနုဘီတိ ဂါထာသုခတ္ထံ အကာရံ သာနုနာသိကံ ကတွာ ဝုတ္တံ။ ဗျဉ္ဇနာနိ လက္ခဏာနိ အာစိက္ခန္တီတိ ဝေယဉ္ဇနိကာ။ဝိက္ခမ္ဘေတဗ္ဗန္တိ ပဋိဗာဟိတဗ္ဗံ တဿာတိ မဟာပုရိသဿ၊ တဿ ဝါ မဟာပုရိသလက္ခဏဿ။ လက္ခဏသီသေန စေတ္ထ တံသံဝတ္တနိကပုညသမ္ဘာရော ဝုစ္စတိ။

ပါဒတလစက္ကလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၀၄။ ဘယံ နာမ ဘီတိ၊ တံ ပန ဥဗ္ဗိဇ္ဇနာကာရေန၊ ဥတ္တသနာကာရေန စ ပဝတ္တိယာ ဒုဝိဓန္တိ အာဟ ‘‘ဥဗ္ဗေဂဘယဉ္စေဝ ဥတ္တာသဘယဉ္စာ’’တိ။ တဒုဘယမ္ပိ ဘယံ ဝိဘာဂေန ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ အပနူဒိတာတိ ယထာ စောရာဒယော ဝိလုပ္ပနဗန္ဓနာဒီနိ ပရဿ န ကရောန္တိ၊ ကတဉ္စ ပစ္စာဟရဏာဒိနာ ပဋိပါကတိကံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ယထာ စ စဏ္ဍဟတ္ထိအာဒယော ဒူရတော ပရိဝဇ္ဇိတာ ဟောန္တိ၊ အပရိဝဇ္ဇိတေ တဿ ယထာ ဌာနေ ဌိတေဟိ အဘိဘဝေါ န ဟောတိ၊ ဧဝံ အပနူဒိတာ။ အတိဝါဟေတီတိ အတိက္ကာမေတိ။ တံ ဌာနန္တိ တံ သာသင်္ကဋ္ဌာနံ။ အသက္ကောန္တာနန္တိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ၊ အသက္ကောန္တေတိ အတ္ထော။ အသက္ကောန္တာနန္တိ ဝါ အနာဒရေ သာမိဝစနံ။ သဟ ပရိဝါရေနာတိ သပရိဝါရံ။ တတ္ထ ကိဉ္စိ ဒေယျဓမ္မံ ဒေန္တော ယဒါ တဿ ပရိဝါရဘာဝေန အညမ္ပိ ဒေယျဓမ္မံ ဒေတိ၊ ဧဝံ တဿ တံ ဒါနမယံ ပုညံ သပရိဝါရံ နာမ ဟောတိ။

တမတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန ဒဿေတုံ ‘‘တတ္ထ အန္န’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယထာ ဒေယျဓမ္မံ တဿ အန္နဒါနဿ ပရိဝါရော၊ ဧဝံ တဿ သက္ကစ္စကရဏံ ပီတိ ဒဿေန္တော ‘‘အထ ခေါ’’တိအာဒိမာဟ။ ယာဂုဘတ္တံ ဒတွာဝ အဒါသီတိ ယောဇနာ။ ဧသ နယော ဣတော ပရတောပိ။ သုတ္တံ ဝဋ္ဋေတီတိ စီဝရဿ သိဗ္ဗနသုတ္တကံ ဒုဝဋ္ဋတိဝဋ္ဋာဒိဝသေန ဝဋ္ဋိတံ အကာသိ။ ရဇနန္တိ အလ္လိအာဒိရဇနဝတ္ထုံ။ ပဏ္ဍုပလာသန္တိ ရဇနုပဂမေဝ ပဏ္ဍုဝဏ္ဏံ ပလာသံ။

ဟေဋ္ဌိမာနီတိ အန္နာဒီနိ စတ္တာရိ။ နိသဒဂ္ဂဟဏေနေဝ နိသဒပေါတောပိ ဂဟိတော။ စီနပိဋ္ဌံ သိန္ဓုရကစုဏ္ဏံ။ ကောဇဝန္တိ ဥဒ္ဒလောမိဧကန္တလောမိအာဒိကောဇဝတ္ထရဏ။ သုဝိဘတ္တအန္တရာနီတိ သုဋ္ဌု ဝိဘတ္တအန္တရာနိ၊ ဧတေန စက္ကာဝယဝဋ္ဌာနာနံ သုပရိစ္ဆိန္နတံ ဒဿေတိ။

လဒ္ဓါဘိသေကာ ခတ္တိယာ အတ္တနော ဝိဇိတေ ဝိသဝိတာယ ဗြာဟ္မဏာဒိကေ စတူဟိ သင်္ဂဟဝတ္ထူဟိ ရဉ္ဇေတုံ သက္ကောန္တိ၊ န ဣတရာတိ အာဟ ‘‘ရာဇာနောတိ အဘိသိတ္တာ’’တိ။ ရာဇတော ယထာလဒ္ဓဂါမနိဂမာဒိံ ဣဿရဝတာယ ဘုဉ္ဇန္တီတိ ဘောဇကာ၊ တာဒိသော ဘောဂေါ ဧတေသံ အတ္ထိ ၊ တတ္ထ ဝါ နိယုတ္တာတိ ဘောဂိကာ၊ တေ ဧဝ ‘‘ဘောဂိယာ’’တိ ဝုတ္တာ။ သပရိဝါရံ ဒါနန္တိ ဝုတ္တနယေန သပရိဝါရဒါနံ။ ဇာနာတူတိ ‘‘သဒေဝကော လောကော ဇာနာတူ’’တိ ဣမိနာ ဝိယ အဓိပ္ပာယေန နိဗ္ဗတ္တံ စက္ကလက္ခဏန္တိ လက္ခဏဿေဝ ကမ္မသရိက္ခတာ ဒဿိတာ။ ဧဝံ သတိ တိကမေဝ သိယာ၊ န စတုက္ကံ၊ တသ္မာ စက္ကလက္ခဏဿ မဟာပရိဝါရတာယ ဉာပကနိမိတ္တဘာဝေါ ကမ္မသရိက္ခကံ နာမ။ တေနေဝါဟ ‘‘သပရိဝါရံ…ပေ… ဇာနာတူတိ နိဗ္ဗတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ဒီဃာယုကတာယ တံ နိမိတ္တ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၀၇) စ ဝက္ခတိ၊ တထာ ‘‘တံ လက္ခဏံ ဘဝတိ တဒတ္ထဇောတက’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၂၂၁) စ။ နိဿန္ဒဖလံ ပန ပဋိပက္ခာဘိဘဝေါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တေနေဝါဟ ဂါထာယံ ‘‘သတ္တုမဒ္ဒနော’’တိ။

၂၀၅။ ဧတန္တိ ဧတံ ဂါထာဗန္ဓဘူတံ ဝစနံ၊ တံ ပနတ္ထတော ဂါထာ ဧဝါတိ အာဟ ‘‘ဣမာ တဒတ္ထပရိဒီပနာ ဂါထာ ဝုစ္စန္တီ’’တိ။

ပုရတ္ထာတိ ဝါ ‘‘ပုရေ’’တိ ဝုတ္တတောပိ ပုဗ္ဗေ။ ယသ္မာ မဟာပုရိသော န အတီတာယ ဧကဇာတိယံ၊ နာပိ ကတိပယဇာတီသု၊ အထ ခေါ ပုရိမပုရိမတရာသု တထာဝ ပဋိပန္နော၊ တသ္မာ တတ္ထ ပဋိပတ္တိံ ဒဿေတုံ ‘‘ပုရေ ပုရတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣမိဿာပိ ဇာတိယံ အတီတကာလဝသေန ‘‘ပုရေပုရတ္ထာ’’တိ ဝတ္တုံ လဗ္ဘာတိ တတော ဝိသေသနတ္ထံ ‘‘ပုရိမာသု ဇာတီသူ’’တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ဣမိဿာ’’တိအာဒိ။ ကေစိ ‘‘ဣမိဿာ ဇာတိယာ ပုဗ္ဗေ တုသိတဒေဝလောကေ ကတကမ္မပဋိက္ခေပဝစန’’န္တိ ဝဒန္တိ၊ တံ တေသံ မတိမတ္တံ တတ္ထ တာဒိသဿ ကတကမ္မဿ အဘာဝတော။ အပနူဒနောတိ အပနေတာ။ အဓိမုတ္တောတိ ယုတ္တပယုတ္တော။

ပုညကမ္မေနာတိ ဒါနာဒိပုညကမ္မေန။ ဧဝံ သန္တေတိ သတမတ္တေန ပုညကမ္မေန ဧကေကံ လက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တေယျ၊ ဧဝံ သတိ။ န ရောစယိံသူတိ ကေဝလံ သတမတ္တေန ပုညကမ္မေန လက္ခဏနိဗ္ဗတ္တိံ န ရောစယိံသု အဋ္ဌကထာစရိယာ။ ကထံ ပန ရောစယိံသူတိ အာဟ ‘‘အနန္တေသု ပနာ’’တိအာဒိ။ ဧကေကံ ကမ္မန္တိ ဧကေကံ ဒါနာဒိပုဗ္ဗကမ္မံ။ ဧကေကံ သတဂုဏံ ကတွာတိ အနန္တာသု လောကဓာတူသု ယတ္တကာ သတ္တာ၊ တေဟိ သဗ္ဗေဟိ ပစ္စေကံ သတက္ခတ္တုံ ကတာနိ ဒါနာဒိပုညကမ္မာနိ ယတ္တကာနိ၊ တတော ဧကေကံ ပုညကမ္မံ မဟာသတ္တေန သတဂုဏံ ကတံ ‘‘သတ’’န္တိ အဓိပ္ပေတံ၊ တသ္မာ ဣဓ သတ-သဒ္ဒေါ ဗဟုဘာဝပရိယာယော၊ န သင်္ချာဝစနောတိ ဒဿေတိ ‘‘သတဂ္ဃိ သတံ ဒေဝမနုဿာ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ တေနာဟ ‘‘တသ္မာ သတပုညလက္ခဏောတိ ဣမမတ္ထံ ရောစယိံသူ’’တိ။

အာယတပဏှိတာဒိတိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၀၆။ သရသစုတိ နာမ ဇာတဿ သတ္တဿ ယာဝဇီဝံ ဇီဝိတွာ ပကတိယာ မရဏံ။ အာကဍ္ဎဇိယဿ ဓနုဒဏ္ဍဿ ဝိယ ပါဒါနံ အန္တောမုခံ ကုဋိလတာယ အန္တောဝင်္ကပါဒတာ။ ဗဟိမုခံ ကုဋိလတာယ ဗဟိဝင်္ကပါဒတာ။ ပါဒတလဿ မဇ္ဈေ ဦနတာယ ဥက္ကုဋိကပါဒတာ။ အဂ္ဂပါဒေန ခဉ္ဇနကာ အဂ္ဂကောဏ္ဍာ။ ပဏှိပ္ပဒေသေန ခဉ္ဇနကာ ပဏှိကောဏ္ဍာ။ ဥန္နတကာယေနာတိ အနောနတဘာဝေန သမုဿိတသရီရေန ။ မုဋ္ဌိကတဟတ္ထာတိ အာဝုဓာဒီနံ ဂဟဏတ္ထံ ကတမုဋ္ဌိဟတ္ထာ။ ဖဏဟတ္ထကာတိ အညမညံ သံသဋ္ဌင်္ဂုလိဟတ္ထာ။ ဣဒမေတ္ထ ကမ္မသရိက္ခကန္တိ ဣဒံ ဣမေသံ တိဏ္ဏမ္ပိ လက္ခဏာနံ တထာဂတဿ ဒီဃာယုကတာယ ဉာပကနိမိတ္တဘာဝေါ ဧတ္ထ အာယတပဏှိတာ၊ ဒီဃင်္ဂုလိတာ ဗြဟ္မုဇုဂတ္တတာတိ ဧတသ္မိံ လက္ခဏတ္တယေ ကမ္မသရိက္ခကတ္တံ။ နိဿန္ဒဖလံ ပန အနန္တရာယတာဒိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

၂၀၇။ ဘာယိတဗ္ဗဝတ္ထုနိမိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနမ္ပိ ဘယံ အတ္တသိနေဟဟေတုကံ ပဟီနသိနေဟဿ တဒဘာဝတောတိ အာဟ ‘‘ယထာ မယှံ မရဏတော ဘယံ မမ ဇီဝိတံ ပိယ’’န္တိ။ သုစိဏ္ဏေနာတိ သုဋ္ဌု ကတူပစိတေန သုစရိတကမ္မုနာ။

စဝိတွာတိ သဂ္ဂတော စဝိတွာ။ ‘‘သုဇာတဂတ္တော သုဘုဇော’’တိ အာဒယော သရီရာဝယဝဂုဏာ ဣမေဟိ လက္ခဏေဟိ အဝိနာဘာဝိနောတိ ဒဿေတုံ ဝုတ္တာ။ စိရယပနာယာတိ အတ္တဘာဝဿ စိရကာလံ ပဝတ္တနာယ။ တေနာဟ ‘‘ဒီဃာယုကဘာဝါယာ’’တိ။ တတောတိ စက္ကဝတ္တီ ဟုတွာ ယာပနတော။ ဝသိပ္ပတ္တောတိ ဈာနာဒီသု ဝသီဘာဝဉ္စေဝ စေတောဝသိဘာဝဉ္စ ပတ္တော ဟုတွာ၊ ကထံ ဣဒ္ဓိဘာဝနာယ ဣဒ္ဓိပါဒဘာဝနာယာတိ အတ္ထော။ ယာပေတိ စိရတရန္တိ ယောဇနာ။

သတ္တုဿဒတာလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၀၈။ ရသော ဇာတော ဧတေသန္တိ ရသိတာနိ၊ မဟာရသာနိ။ တေနာဟ ‘‘ရသသမ္ပန္နာန’’န္တိ။ ပိဋ္ဌခဇ္ဇကာဒီနီတိ ပူပသက္ခလိမောဒကာဒီနိ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပန ကဒလိဖလာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။ ပိဋ္ဌံ ပက္ခိပိတွာ ပစိတဗ္ဗပါယသံ ပိဋ္ဌပါယသံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန တထာရူပဘောဇ္ဇယာဂုအာဒိံ သင်္ဂဏှာတိ။

ဣဓ ကမ္မသရိက္ခကံ နာမ သတ္တုဿဒတာလက္ခဏဿ ပဏီတလာဘိတာယ ဉာပကနိမိတ္တဘာဝေါ။ ဣမိနာ နယေန တတ္ထ တတ္ထ လက္ခဏေ ကမ္မသရိက္ခကံ နိဒ္ဓါရေတွာ ယောဇေတဗ္ဗံ။

၂၀၉။ ဥတ္တမော အဂ္ဂရသဒါယကောတိ သဗ္ဗသတ္တာနံ ဥတ္တမော လောကနာထော အဂ္ဂါနံ ပဏီတာနံ ရသာနံ ဒါယကော။ ဥတ္တမာနံ အဂ္ဂရသာနန္တိ ပဏီတေသုပိ ပဏီတရသာနံ။ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇာဒိဇောတကန္တိ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇာဒိလာဘဇောတကံ။ လာဘသံဝတ္တနိကဿ ကမ္မဿ ဖလံ ‘‘လာဘသံဝတ္တနိက’’န္တိ ကာရဏူပစာရေန ဝဒတိ။ တဒတ္ထဇောတကန္တိ ဝါ တဿ ပဏီတဘောဇနဒါယကတ္တသင်္ခါတဿ အတ္ထဿ ဇောတကံ။ တဒါဓိဂစ္ဆတီတိ ဧတ္ထ အာ-ကာရော နိပါတမတ္တန္တိ အာဟ ‘‘တံ အဓိဂစ္ဆတီ’’တိ။ လာဘိရုတ္တမန္တိ ရ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။

ကရစရဏာဒိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၁၀။ ပဗ္ဗဇိတပရိက္ခာရံ ပတ္တစီဝရာဒိံ ဂိဟိပရိက္ခာရံ ဝတ္ထာဝုဓယာနသယနာဒိံ။

သဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗံ ဥပကာရံ။ မက္ခေတွာ နာသေတိ မက္ခိဘာဝေ ဌတွာ။ တေလေန ဝိယ မက္ခေတီတိ သတဓောတတေလေန မက္ခေတိ ဝိယ။ အတ္ထသံဝဍ္ဎနကထာယာတိ ဟိတာဝဟကထာယ။ ကထာဂဟဏဉ္စေတ္ထ နိဒဿနမတ္တံ။ ပရေသံ ဟိတာဝဟော ကာယပယောဂေါပိ အတ္ထစရိယာ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဝစီပယောဂဝသေနေဝ အတ္ထစရိယာ ဝုတ္တာ။

သမာနတ္တတာယာတိ သဒိသဘာဝေ သမာနဋ္ဌာနေ ဌပနေန၊ တံ ပနဿ သမာနဋ္ဌာနေ ဌပနံ အတ္တသဒိသတာကရဏံ၊ သုခေန ဧကသမ္ဘောဂတာ၊ အတ္တနော သုခုပ္ပတ္တိယံ၊ တဿ စ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိယံ တေန အတ္တနော ဧကသမ္ဘောဂတာတိ အာဟ ‘‘သမာနသုခဒုက္ခဘာဝေနာ’’တိ။ သာ စ သမာနသုခဒုက္ခတာ ဧကတော နိသဇ္ဇာဒိနာ ပါကဋာ ဟောတီတိ တံ ဒဿေန္တော ‘‘ဧကာသနေ’’တိအာဒိမာဟ။ န ဟိ သက္ကာ ဧကပရိဘောဂေါ ကာတုံ ဇာတိယာ ဟီနတ္တာ။ တထာ အကရိယမာနေစ သော ကုဇ္ဈတိ ဘောဂေန အဓိကတ္တာ၊ တသ္မာ ဒုဿင်္ဂဟော။ န ဟိ သော ဧကပရိဘောဂံ ဣစ္ဆတိ ဇာတိယာ ဟီနဘာဝတော။ န အကရိယမာနေ စ ကုဇ္ဈတိ ဘောဂေန ဟီနဘာဝတော။ ဥဘောဟီတိ ဇာတိဘောဂေဟိ။ သဒိသောပိ သုသင်္ဂဟော ဧကသဒိသဘာဝေနေဝ ဣတရေန သဟ ဧကပရိဘောဂဿ ပစ္စာသီသာယ၊ အကရဏေ စ တဿ ကုဇ္ဈနဿာဘာဝတော။ အဒီယမာနေပိ ကိသ္မိဉ္စိ အာမိသေ အကရိယမာနေပိ သင်္ဂဟေ။ န ပါပကေန စိတ္တေန ပဿတိ ပေသလဘာဝတော။ တတော ဧဝ ပရိဘောဂေါပိ…ပေ… ဟောတိ။ဧဝရူပန္တိ ဂိဟီ စေ၊ ဥဘောဟိ သဒိသံ၊ ပဗ္ဗဇိတော စေ၊ သီလဝန္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။

သုသင်္ဂဟိတာဝဟောန္တီတိ သုဋ္ဌု သင်္ဂဟိတာ ဧဝ ဟောန္တိ ဒဠှဘတ္တိဘာဝတော။ တေနာဟ ‘‘န ဘိဇ္ဇန္တီ’’တိ။

ဒါနာဒိသင်္ဂဟကမ္မန္တိ ဒါနာဒိဘေဒံ ပရသင်္ဂဏှနဝသေန ပဝတ္တံ ကုသလကမ္မံ။

၂၁၁။ အနဝညာတေန အပရိဘူတေန သမ္ဘာဝိတေန။ ပမောဒေါ ဝုစ္စတိ ဟာသော၊ န အပ္ပမောဒေနာတိ ဧတ္ထ ပဋိသေဓဒွယေန သော ဧဝ ဝုတ္တော။ သော စ ဩဒဂျသဘာဝတ္တာ န ဒီနော ဓမ္မူပသဉှိတတ္တာ န ဂဗ္ဘယုတ္တောတိ အာဟ ‘‘န ဒီနေန န ဂဗ္ဘိတေနာတိ အတ္ထော’’တိ။ သတ္တာနံ အဂဏှနဂုဏေနာတိ ယောဇနာ။

အတိရုစိရန္တိ အတိဝိယ ရုစိရကတံ၊ တံ ပန ပဿန္တာနံ ပသာဒါဝဟန္တိ အာဟ ‘‘သုပါသာဒိက’’န္တိ။ သုဋ္ဌု ဆေကန္တိ အတိဝိယ သုန္ဒရံ။ ဝိဓာတဗ္ဗောတိ ဝိဓာတုံ သန္ဒိသိတုံ သက္ကုဏေယျော။ ပိယံ ဝဒတီတိ ပိယဝဒူ ယထာ ‘‘သဗ္ဗဝိဒူ’’တိ။ သုခမေဝ သုခတာ၊ တံ သုခတံ။ ဓမ္မဉ္စအနုဓမ္မဉ္စာတိ လောကုတ္တရဓမ္မဉ္စေဝ တဿ အနုရူပပုဗ္ဗဘာဂဓမ္မဉ္စ။

ဥဿင်္ခပါဒါဒိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၁၂။ ‘‘အတ္ထူပသံဟိတ’’န္တိ ဣမိနာ ဝဋ္ဋနိဿိတာ ဓမ္မကထာ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘ဣဓလောကပရလောကတ္ထနိဿိတ’’န္တိ။ ‘‘ဓမ္မူပသံဟိတ’’န္တိ ဣမိနာ ဝိဝဋ္ဋနိဿိတာ၊ တသ္မာ ဒသကုသလကမ္မပထာ ဝိဝဋ္ဋသန္နိဿယာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နိဒံသေသီတိ သန္ဒဿေသိ တေ ဓမ္မေ ပစ္စက္ခေ ကတွာ ပကာသေသိ။ နိဒံသနကထန္တိ ပါကဋကရဏကထံ။ ဇေဋ္ဌဋ္ဌေန အဂ္ဂေါ၊ ပါသံသဋ္ဌေန သေဋ္ဌော၊ ပမုခဋ္ဌေန ပါမောက္ခော၊ ပဓာနဋ္ဌေန ဥတ္တမော၊ ဟိတသုခတ္ထိကေဟိ ပကာရတော ဝရဏီယတော ရဇနီယတော ပဝရောတိ ဧဝံ အတ္ထဝိသေသဝါစီနမ္ပိ ‘‘အဂ္ဂေါ’’တိအာဒီနံ ပဒါနံ ဘာဝတ္ထဿ ဘေဒါဘာဝတော ‘‘သဗ္ဗာနိ အညမညဝေဝစနာနီ’’တိ အာဟ။

ဥဒ္ဓင်္ဂမနီယာတိ သုဏန္တာနံ ဥပရူပရိ ဝိသေသံ ဂမေန္တီတိ ဥဒ္ဓင်္ဂမနီယာ။ သင်္ခါယ အဓော ပိဋ္ဌိပါဒသမီပေ ဧဝ ပတိဋ္ဌိတတ္တာ အဓောသင်္ခါ ပါဒါ ဧတဿာတိ အဓောသင်္ခပါဒေါ။ သင်္ခါတိ စ ဂေါပ္ဖကာနမိဒံ နာမံ။

၂၁၃။ ဓမ္မဒါနယညန္တိ ဓမ္မဒါနသင်္ခါတံ ယညံ။

သုဋ္ဌုသဏ္ဌိတာတိ သမ္မဒေဝ သဏ္ဌိတာ။ ပိဋ္ဌိပါဒဿ ဥပရိ ပကတိအင်္ဂုလေန စတုရင်္ဂုလေ ဇင်္ဃာပဒေသေ နိဂူဠှာ အပညာယမာနရူပါ ဟုတွာ ဌိတာတိ အတ္ထော။

ဧဏိဇင်္ဃလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၁၄။ သိပ္ပန္တိ သိက္ခိတဗ္ဗဋ္ဌေန ‘‘သိပ္ပ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ သတ္တာနံ ဇီဝိကာဟေတုဘူတံ အာဇီဝဝိဓိံ။ ဇီဝိကတ္ထံ၊ သတ္တာနံ ဥပကာရတ္ထဉ္စ ဝေဒိတဗ္ဗဋ္ဌေန ဝိဇ္ဇာ၊ မန္တသတ္ထာဒိ။ စရန္တိ တေန သုဂတိံ၊ သုခဉ္စ ဂစ္ဆန္တီတိ စရဏံ။ ကမ္မဿကတာဉာဏံ ဥတ္တရပဒလောပေန ‘‘ကမ္မ’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ကမ္မန္တိ ကမ္မဿကတာဇာနနပညာ’’တိ။ တာနိ စေဝါတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တဟတ္ထိအာဒီနိ စေဝ။ သတ္တ ရတနာနီတိ မုတ္တာဒီနိ သတ္တ ရတနာနိ။ စ-သဒ္ဒေန ရညော ဥပဘောဂဘူတာနံ ဝတ္ထသေယျာဒီနံ သင်္ဂဟော။ ရညော အနုစ္ဆဝိကာနီတိ ရညော ပရိဘုဉ္ဇနယောဂျာနိ။ သဗ္ဗေသန္တိ ‘‘ရာဇာရဟာနီ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တာနံ သဗ္ဗေသံယေဝ ဧကဇ္ဈံ ဂဟဏံ။ ဗုဒ္ဓါနံ ပရိသာ နာမ ဩဓိသော အနောဓိသော စ သမိတပါပါ၊ တထတ္ထာယ ပဋိပန္နာ စ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘သမဏာနံ ကောဋ္ဌာသဘူတာ စတဿော ပရိသာ’’တိ။

သိပ္ပာဒိဝါစနန္တိ သိပ္ပာနံ သိက္ခာပနံ။ ပါဠိယမ္ပိ ဟိ ‘‘ဝါစေတာ’’တိ ဝါစနသီသေန သိက္ခာပနံ ဒဿိတံ။ ဥက္ကုဋိကာသနန္တိ တံတံဝေယျာဝစ္စကရဏေန ဥက္ကုဋိကဿ နိသဇ္ဇာ။ ပယောဇနဝသေန ဂေဟတော ဂေဟံ ဂါမတော ဂါမံ ဇင်္ဃာယော ကိလမေတွာ ပေသနံ ဇင်္ဃပေသနိကာ။ လိခိတွာ ပါတိတံ ဝိယ ဟောတိ အပရိပုဏ္ဏဘာဝတော။ အနုပုဗ္ဗဥဂ္ဂတဝဋ္ဋိတန္တိ ဂေါပ္ဖကဋ္ဌာနတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ဇာဏုပ္ပဒေသာ မံသူပစယဿ အနုက္ကမေန သမန္တတော ဝဍ္ဎိတတ္တာ အနုပုဗ္ဗေန ဥဂ္ဂတံ ဟုတွာ သုဝဋ္ဋိတံ။ ဧဏိဇင်္ဃလက္ခဏန္တိ သဏ္ဌာနမတ္တေန ဧဏိမိဂဇင်္ဃာသဒိသဇင်္ဃလက္ခဏံ။

၂၁၅။ ‘‘ယတုပဃာတာယာ’’တိ ဧတ္ထ တ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော၊ အနုနာသိကလောပေန နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘ယ’’န္တိအာဒိ။ ‘‘ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမာ သုခုမတ္တစောတ္ထတာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ စောဒကေန ‘‘ကိံ ပန အညေန ကမ္မေန အညံ လက္ခဏံ နိဗ္ဗတ္တတီ’’တိ စောဒိတော၊ အာစရိယော ‘‘န နိဗ္ဗတ္တတီ’’တိ ဝတွာ ‘‘ယဒိ ဧဝံ ဣဓ ကသ္မာ လက္ခဏန္တရံ ကထိတ’’န္တိ အန္တောလီနမေဝ စောဒနံ ပရိဟရန္တော ‘‘ယံ ပန နိဗ္ဗတ္တတီတိ…ပေ… ဣဓ ဝုတ္တ’’န္တိ အာဟ။ တတ္ထ ယံ ပန နိဗ္ဗတ္တတီတိ ယံ လက္ခဏံ ဝုစ္စမာနလက္ခဏနိဗ္ဗတ္တကေန ကမ္မုနာ နိဗ္ဗတ္တတိ။ တံ အနုဗျဉ္ဇနံ ဟောတီတိ တံ လက္ခဏံ ဝုစ္စမာနဿ လက္ခဏဿ အနုကူလလက္ခဏံ နာမ ဟောတိ။ တသ္မာ တေန ကာရဏေန ဣဓ ဧဏိဇင်္ဃလက္ခဏကထနေ ‘‘ဥဒ္ဓဂ္ဂလောမာ သုခုမတ္တစောတ္ထတာ’’တိ လက္ခဏန္တရံ ဝုတ္တံ။

သုခုမစ္ဆဝိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၁၆။ သမိတပါပဋ္ဌေနသမဏံ၊ န ပဗ္ဗဇ္ဇာမတ္တေန။ ဗာဟိတပါပဋ္ဌေန ဗြာဟ္မဏံ၊ န ဇာတိမတ္တေန။

မဟန္တာနံ အတ္ထာနံ ပရိဂ္ဂဏှနတော မဟတီ ပညာ ဧတဿာတိ မဟာပညော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယောတိ အာဟ ‘‘မဟာပညာဒီဟိ သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော’’တိ။ နာနတ္တန္တိ ယာဟိ မဟာပညာဒီဟိ သမန္နာဂတတ္တာ ဘဂဝါ ‘‘မဟာပညော’’တိအာဒိနာ ကိတ္တီယတိ၊ တာသံ မဟာပညာဒီနံ ဣဒံ နာနတ္တံ အယံ ဝေမတ္တတာ။

ယဿ ကဿစိ ဝိသေသတော အရူပဓမ္မဿ မဟတ္တံ နာမ ကိစ္စသိဒ္ဓိယာ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ တဒဿာ ကိစ္စသိဒ္ဓိယာ ဒဿေန္တော ‘‘မဟန္တေ သီလက္ခန္ဓေ ပရိဂ္ဂဏှာတီတိ မဟာပညာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဟေတုမဟန္တတာယ၊ ပစ္စယမဟန္တတာယ၊ နိဿယမဟန္တတာယ၊ ပဘေဒမဟန္တတာယ၊ ကိစ္စမဟန္တတာယ၊ ဖလမဟန္တတာယ၊ အာနိသံသမဟန္တတာယ စ သီလက္ခန္ဓဿ မဟန္တဘာဝေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ဟေတု အလောဘာဒယော။ ပစ္စယော ဟိရောတ္တပ္ပသဒ္ဓါသတိဝီရိယာဒယော။ နိဿယော သာဝကဗောဓိပစ္စေကဗောဓိသမ္မာသမ္ဗောဓိနိယတတာ၊ တံသမင်္ဂိနော စ ပုရိသဝိသေသာ။ ပဘေဒေါ စာရိတ္တဝါရိတ္တာဒိဝိဘာဂေါ။ ကိစ္စံ တဒင်္ဂါဒိဝသေန ပဋိပက္ခဝိဓမနံ။ အာနိသံသော ပိယမနာပတာဒိ။ အယမေတ္ထ သင်္ခေပေါ၊ ဝိတ္ထာရော ပန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ၊ (ဝိသုဒ္ဓိ။ ၁။၆) အာကင်္ခေယျသုတ္တာဒီသု (မ။ နိ။ ၁။၆၅) စ အာဂတနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣမိနာ နယေန သမာဓိက္ခန္ဓာဒီနမ္ပိ မဟန္တတာ ယထာရဟံ ဝိတ္ထာရေတွာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဌာနာဌာနာနံ ပန မဟာဝိသယတာယ၊ သာ ဗဟုဓာတုကသုတ္တေ အာဂတနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိဟာရသမာပတ္တိယော သမာဓိက္ခန္ဓနိဒ္ဓါရဏနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အရိယသစ္စာနံ သကလသာသနသင်္ဂဟတော၊ သော သစ္စဝိဘင်္ဂ- (ဝိဘ။ ၁၈၉) တံသံဝဏ္ဏနာသု (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၁၈၉) အာဂတနယေန၊ သတိပဋ္ဌာနာ ဒီနံ သတိပဋ္ဌာနဝိဘင်္ဂါဒီသု၊ (ဝိဘ။ ၃၅၅) တံသံဝဏ္ဏနာသု (ဝိဘ။ အဋ္ဌ။ ၃၅၅) စ အာဂတနယေန၊ သာမညဖလာနံ မဟတော ဟိတဿ၊ မဟတော သုခဿ၊ မဟတော အတ္ထဿ၊ မဟတော ယောဂက္ခေမဿ နိဗ္ဗတ္တိဘာဝတော၊ သန္တပဏီတနိပုဏအတက္ကာဝစရပဏ္ဍိတဝေဒနီယဘာဝတော စ၊ အဘိညာနံ မဟာသမ္ဘာရတော၊ မဟာဝိသယတော၊ မဟာကိစ္စတော၊ မဟာနုဘာဝတော၊ မဟာနိဗ္ဗတ္တိတော စ၊ နိဗ္ဗာနဿ မဒနိမ္မဒနာဒိမဟတ္တသိဒ္ဓိတော မဟန္တတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

ပုထုပညာတိ ဧတ္ထာပိ ဝုတ္တနယာနုသာရေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ပန ဝိသေသော – နာနာခန္ဓေသု ဉာဏံ ပဝတ္တတီတိ ‘‘အယံ ရူပက္ခန္ဓော နာမ…ပေ… အယံ ဝိညာဏက္ခန္ဓော နာမာ’’တိ ဧဝံ ပဉ္စန္နံ ခန္ဓာနံ နာနာကရဏံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ တေသုပိ ‘‘ဧကဝိဓေန ရူပက္ခန္ဓော၊ ဧကာဒသဝိဓေန ရူပက္ခန္ဓော။ ဧကဝိဓေန ဝေဒနာက္ခန္ဓော၊ ဗဟုဝိဓေန ဝေဒနာက္ခန္ဓော။ ဧကဝိဓေန သညာက္ခန္ဓော။ ဧကဝိဓေန သင်္ခါရက္ခန္ဓော။ ဧကဝိဓေန ဝိညာဏက္ခန္ဓော၊ ဗဟုဝိဓေန ဝိညာဏက္ခန္ဓော’’တိ ဧဝံ ဧကေကဿ ခန္ဓဿ အတီတာဒိဘေဒဝသေနာပိ နာနာကရဏံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ တထာ ‘‘ဣဒံ စက္ခာယတနံ နာမ…ပေ။။။ဣဒံ ဓမ္မာယတနံ နာမ။ တတ္ထ ဒသာယတနာ ကာမာဝစရာ၊ ဒွေ စတုဘူမကာ’’တိ ဧဝံ အာယတနာနံ နာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။ နာနာဓာတူသူတိ ‘‘အယံ စက္ခုဓာတု နာမ…ပေ… အယံ မနောဝိညာဏဓာတု နာမ။ တတ္ထ သောဠသ ဓာတုယော ကာမာဝစရာ၊ ဒွေ ဓာတုယော စတုဘူမိကာ’’တိ ဧဝံ နာနာဓာတူသု ဉာဏံ ပဝတ္တတိ၊ တယိဒံ ဥပါဒိန္နကဓာတုဝသေန ဝုတ္တံ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါနမ္ပိ ဟိ ဒွိန္နဉ္စ အဂ္ဂသာဝကာနံ ဥပါဒိန္နကဓာတူသု ဧဝံ နာနာကရဏံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ၊ တဉ္စ ခေါ ဧကဒေသတောဝ၊ န နိပ္ပဒေသတော။ အနုပါဒိန္နကဓာတူနံ ပန လက္ခဏာဒိမတ္တမေဝ ဇာနန္တိ၊ န နာနာကရဏံ။ သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓါနမေဝ ပန ‘‘ဣမာယ နာမဓာတုယာ ဥဿန္နတ္တာ ဣမဿ ရုက္ခဿ ခန္ဓော သေတော၊ ဣမဿ ကာဠော၊ ဣမဿ မဋ္ဌော၊ ဣမဿ ဗဟလတ္တစော ၊ ဣမဿ တနုတစော။ ဣမဿ ပတ္တံ ဝဏ္ဏသဏ္ဌာနာဒိဝသေန ဧဝရူပံ။ ဣမဿ ပုပ္ဖံ နီလံ၊ ဣမဿ ပီတကံ၊ လောဟိတကံ၊ ဩဒါတံ၊ သုဂန္ဓံ၊ ဒုဂ္ဂန္ဓံ။ ဖလံ ခုဒ္ဒကံ၊ မဟန္တံ၊ ဒီဃံ၊ ဝဋ္ဋံ၊ သုသဏ္ဌာနံ၊ ဒုဿဏ္ဌာနံ၊ မဋ္ဌံ၊ ဖရုသံ၊ သုဂန္ဓံ၊ ဒုဂ္ဂန္ဓံ၊ မဓုရံ၊ တိတ္တကံ၊ အမ္ဗိလံ၊ ကဋုကံ၊ ကသာဝံ။ ကဏ္ဋကော တိခိဏော၊ အတိခိဏော၊ ဥဇုကော၊ ကုဋိလော၊ ကဏှော၊ နီလော၊ ဩဒါတော ဟောတီ’’တိ ဓာတုနာနတ္တံ ပဋိစ္စ ဉာဏံ ပဝတ္တတိ။

နာနာပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေသူတိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါဘေဒတော စ နာနာပဘေဒေသု ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒင်္ဂေသု။ အဝိဇ္ဇာဒိအင်္ဂါနိ ဟိ ပစ္စေကံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒသညိတာနိ။ တေနာဟ သင်္ခါရပိဋကေ ‘‘ဒွါဒသ ပစ္စယာ ဒွါဒသ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒါ’’တိ။ နာနာသုညတမနုပလဗ္ဘေသူတိ နာနာသဘာဝေသု နိစ္စသာရာဒိဝိရဟိတေသု သုညတဘာဝေသု တတော ဧဝ ဣတ္ထိပုရိသအတ္တတ္တနိယာဒိဝသေန အနုပလဗ္ဘနသဘာဝေသု ပကာရေသု။ မ-ကာရော ဟေတ္ထ ပဒသန္ဓိကရော။ နာနာအတ္ထေသူတိ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါယ ဝိသယဘူတေသု ပစ္စယုပ္ပန္နာဒိဝသေန နာနာဝိဓေသု အတ္ထေသု။ ဓမ္မေသူတိ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါယ ဝိသယဘူတေသု ပစ္စယာဒိဝသေန နာနာဝိဓေသု ဓမ္မေသု။ နိရုတ္တီသူတိ တေသံယေဝ အတ္ထဓမ္မာနံ နိဒ္ဓါရဏဝစနသင်္ခါတေသု နာနာနိရုတ္တီသု။ ပဋိဘာနေသူတိ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါဒီသု ဝိသယဘူတေသု ‘‘ဣမာနိ ဉာဏာနိ ဣဒမတ္ထဇောတကာနီ’’တိ (ဝိဘ။ ၇၂၆၊ ၇၂၉၊ ၇၃၁၊ ၇၃၂၊ ၇၃၄၊ ၇၃၆၊ ၇၃၉) တထာ တထာ ပဋိဘာနတော ဥပတိဋ္ဌနတော ‘‘ပဋိဘာနာနီ’’တိ လဒ္ဓနာမေသု နာနာဉာဏေသု။ ‘‘ပုထုနာနာသီလက္ခန္ဓေသူ’’တိအာဒီသု သီလဿ ပုထုတ္တံ ဝုတ္တမေဝ၊ ဣတရေသံ ပန ဝုတ္တနယာနုသာရေန သုဝိညေယျတ္တာ ပါကဋမေဝ။ ယံ ပန အဘိန္နံ ဧကမေဝ နိဗ္ဗာနံ၊ တတ္ထ ဥပစာရဝသေန ပုထုတ္တံ ဂဟေတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ပုထုဇ္ဇနသာဓာရဏေ ဓမ္မေ သမတိက္ကမ္မာ’’တိ၊ တေနဿ မဒနိမ္မဒနာဒိပရိယာယေန ပုထုတ္တံ ပရိဒီပိတံ ဟောတိ။

ဧဝံ ဝိသယဝသေန ပညာယ မဟတ္တံ၊ ပုထုတ္တံ ဒဿေတွာ ဣဒါနိ သမ္ပယုတ္တဓမ္မဝသေန ဟာသဘာဝံ၊ ပဝတ္တိအာကာရဝသေန ဇဝနဘာဝံ၊ ကိစ္စဝသေန တိက္ခာဒိဘာဝံ ဒဿေတုံ ‘‘ကတမာ ဟာသပညာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဟာသဗဟုလောတိ ပီတိဗဟုလော။ သေသပဒါနိ တဿေဝ ဝေဝစနာနိ။ သီလံ ပရိပူရေတီတိ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂုဒဂ္ဂေါ ဟုတွာ ဌပေတွာ ဣန္ဒြိယသံဝရံ တဿ ဝိသုံ ဝုတ္တတ္တာ အနဝသေသသီလံ ပရိပူရေတိ။ ပီတိသောမနဿသဟဂတာ ဟိ ပညာ အဘိရတိဝသေန အာရမ္မဏေ ဖုလ္လိတဝိကသိတာ ဝိယ ပဝတ္တတိ၊ န ဧဝံ ဥပေက္ခာသဟဂတာ။ ပုန သီလက္ခန္ဓန္တိ အရိယသီလက္ခန္ဓမာဟ။ ‘‘သမာဓိက္ခန္ဓ’’န္တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။

သဗ္ဗံ တံ ရူပံ အနိစ္စတော ခိပ္ပံ ဇဝတီတိ ယာ ရူပဓမ္မေ ‘‘အနိစ္စာ’’တိ သီဃဝေဂေန ပဝတ္တတိ၊ ပဋိပက္ခဒူရဘာဝေန ပုဗ္ဗာဘိသင်္ခါရဿ သာတိသယတ္တာ ဣန္ဒေန ဝိဿဋ္ဌဝဇိရံ ဝိယ လက္ခဏံ အဝိရဇ္ဈန္တီ အဒန္ဓာယန္တီ ရူပက္ခန္ဓေ အနိစ္စလက္ခဏံ ဝေဂသာ ပဋိဝိဇ္ဈတိ၊ သာ ဇဝနပညာ နာမာတိ အတ္ထော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧဝံ လက္ခဏာရမ္မဏိကဝိပဿနာဝသေန ဇဝနပညံ ဒဿေတွာ ဗလဝဝိပဿနာဝသေန ဒဿေတုံ ‘‘ရူပ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ခယဋ္ဌေနာတိ ယတ္ထ ယတ္ထ ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ တတ္ထ တတ္ထေဝ ဘိဇ္ဇနတော ခယသဘာဝတ္တာ။ ဘယဋ္ဌေနာတိ ဘယာနကဘာဝတော။ အသာရကဋ္ဌေနာတိ အသာရကဘာဝတော အတ္တသာရဝိရဟတော၊ နိစ္စသာရာဒိဝိရဟတော စ။ တုလယိတွာတိ တုလနဘူတာယ ဝိပဿနာပညာယ တုလေတွာ။ တီရယိတွာတိ တာယ ဧဝ တီရဏဘူတာယ တီရယိတွာ။ ဝိဘာဝယိတွာတိ ယာထာဝတော ပကာသေတွာ ပစ္စက္ခံ ကတွာ။ ဝိဘူတံ ကတွာတိ ပါကဋံ ကတွာ။ ရူပနိရောဓေတိ ရူပက္ခန္ဓနိရောဓဟေတုဘူတေ နိဗ္ဗာနေ နိန္နပေါဏပဗ္ဘာရဘာဝေန။ ဣဒါနိ သိခါပ္ပတ္တဝိပဿနာဝသေန ဇဝနပညံ ဒဿေတုံ ပုန ‘‘ရူပ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဝုဋ္ဌာနဂါမိနိဝိပဿနာဝသေနာ’’တိ ကေစိ။

ဉာဏဿ တိက္ခဘာဝေါ နာမ သဝိသေသံ ပဋိပက္ခပဟာနေန ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။ ‘‘ခိပ္ပံ ကိလေသေ ဆိန္ဒတီတိ တိက္ခပညာ’’တိ ဝတွာ တေ ပန ကိလေသေ ဝိဘာဂေန ဒဿေန္တော ‘‘ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္က’’န္တိအာဒိမာဟ။ တိက္ခပညော ခိပ္ပာဘိညော ဟောတိ၊ ပဋိပဒါ စဿ န စလတီတိ အာဟ ‘‘ဧကသ္မိံ အာသနေ စတ္တာရော အရိယမဂ္ဂါ…ပေ… အဓိဂတာ ဟောန္တီ’’တိအာဒိ။

‘‘သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ၊ သင်္ခတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နာ ခယဓမ္မာ ဝယဓမ္မာ ဝိရာဂဓမ္မာ နိရောဓဓမ္မာ’’တိ ယာထာဝတော ဒဿနေန သစ္စပ္ပဋိဝေဓော ဣဇ္ဈတိ၊ န အညထာတိ ကာရဏမုခေန နိဗ္ဗေဓိကပညံ ဒဿေတုံ ‘‘သဗ္ဗသင်္ခါရေသု ဥဗ္ဗေဂဗဟုလော ဟောတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဥဗ္ဗေဂဗဟုလောတိ ဝုတ္တနယေန သဗ္ဗသင်္ခါရေသု အဘိဏှပဝတ္တသံဝေဂေါ။ ဥတ္တာသဗဟုလောတိ ဉာဏုတ္တာသဝသေန သဗ္ဗသင်္ခါရေသု ဗဟုသော ဥတြာသမာနသော ၊ ဧတေန အာဒီနဝါနုပဿနမာဟ။ ‘‘ဥက္ကဏ္ဌနဗဟုလော’’တိ ပန ဣမိနာ နိဗ္ဗိဒါနုပဿနမာဟ ၊ ‘‘အရတိဗဟုလော’’တိအာဒိနာ တဿာ ဧဝ အပရာပရုပ္ပတ္တိံ။ ဗဟိမုခေါတိ သဗ္ဗသင်္ခါရတော ဗဟိဘူတံ နိဗ္ဗာနံ ဥဒ္ဒိဿ ပဝတ္တဉာဏမုခေါ၊ တထာ ဝါ ပဝတ္တိတဝိမောက္ခမုခေါ။ နိဗ္ဗိဇ္ဈနံ နိဗ္ဗေဓော၊ သော ဧတိဿာ အတ္ထိ၊ နိဗ္ဗိဇ္ဈတီတိ ဝါ နိဗ္ဗေဓိကာ၊ သာ ဧဝ ပညာ နိဗ္ဗေဓိကပညာ။ ယံ ပနေတ္ထ အတ္ထတော အဝိဘတ္တံ၊ တံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယတ္တာ၊ ဥတ္တာနတ္ထတ္တာ စ သုဝိညေယျမေဝ။

၂၁၇။ ပဗ္ဗဇိတံ ဥပါသိတာတိ ဧတ္ထ ယာဒိသံ ပဗ္ဗဇိတံ ဥပါသတော ပညာပဋိလာဘော ဟောတိ၊ တံ ဒဿေတုံ ‘‘ပဏ္ဍိတံ ပဗ္ဗဇိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဥပါသနဉ္စေတ္ထ ဥပဋ္ဌာနဝသေန ဣစ္ဆိတံ၊ န ဥပနိသီဒနမတ္တေနာတိ အာဟ ‘‘ပယိရုပါသိတာ’’တိ။ အတ္ထန္တိ ဟိတံ။ အဗ္ဘန္တရံ ကရိတွာတိ အဗ္ဘန္တရဂတံ ကတွာ။ တေနာဟ ‘‘အတ္ထယုတ္တ’’န္တိ။ ဘာဝနပုံသကနိဒ္ဒေသော စာယံ၊ ဟိတူပသဉှိတံ ကတွာတိ အတ္ထော။ အန္တရ-သဒ္ဒေါ ဝါ စိတ္တပရိယာယော ‘‘ယဿန္တရတော န သန္တိ ကောပါ’’တိအာဒီသု (ဥဒါ။ ၂၀) ဝိယ။ တသ္မာ အတ္ထန္တရောတိ ဟိတဇ္ဈာသယောတိ အတ္ထော။

ပဋိလာဘတ္ထာယ ဂတေနာတိ ပဋိလာဘတ္ထာယ ပဝတ္တေန၊ ပဋိလာဘသံဝတ္တနိယေနာတိ အတ္ထော။ ဥပ္ပာဒေ စ နိမိတ္တေ စ ဆေကာတိ ဥပ္ပာဒဝိဓိမှိ စေဝ နိမိတ္တဝိဓိမှိ စ ကုသလာ။ ဥပ္ပာဒနိမိတ္တကောဝိဒတာသီသေန စေတ္ထ လက္ခဏကောသလ္လမေဝ ဒဿေတိ။ အထ ဝါ သေသလက္ခဏာနံ နိဗ္ဗတ္တိယာ ဗုဒ္ဓါနံ၊ စက္ကဝတ္တီနဉ္စ ဥပ္ပာဒေါ အနုမီယတိ၊ ယာနိ တေဟိ လဒ္ဓဗ္ဗအာနိသံသာနိ နိမိတ္တာနိ ၊ တသ္မိံ ဥပ္ပာဒေ စ နိမိတ္တေ စ အနုမိနနာဒိဝသေန ဆေကာ နိပုဏာတိ အတ္ထော။ ဉတွာ ပဿိဿတီတိ ဉာဏေန ဇာနိတွာ ပဿိဿတိ၊ န စက္ခုဝိညာဏေနာတိ အဓိပ္ပာယော။

အတ္ထာနုသာသနီသူတိ အတ္ထာနံ ဟိတာနံ အနုသာသနီသု။ ယသ္မာ အနတ္ထပဋိဝဇ္ဇနပုဗ္ဗိကာ သတ္တာနံ အတ္ထပဋိပတ္တိ၊ တသ္မာ အနတ္ထောပိ ပရိစ္ဆိဇ္ဇ ဂဟေတဗ္ဗော၊ ဇာနိတဗ္ဗော စာတိ ဝုတ္တံ ‘‘အတ္ထာနတ္ထံ ပရိဂ္ဂါဟကာနိ ဉာဏာနီ’’တိ၊ ယတော ‘‘အာယုပါယကောသလ္လံ ဝိယ အပါယကောသလ္လမ္ပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။

သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၁၈။ ပဋိသင်္ခါနဗလေန ကောဓဝိနယေန အက္ကောဓနော၊ န ဘာဝနာဗလေနာတိ ဒဿေတုံ ‘‘န အနာဂါမိမဂ္ဂေနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ အက္ကောဓဝသိကတ္တာတိ ဧဝံ မဃမာဏဝေါ ဝိယ န ကောဓဝသံ ဂတတ္တာ။ နာဘိသဇ္ဇီတိ ကုဇ္ဈနဝသေနေဝ န အဘိသဇ္ဇိ။ ယဉှိ ကောဓဿ ဥပ္ပတ္တိဋ္ဌာနဘူတေ အာရမ္မဏေ ဥပနာဟဿ ပစ္စယဘူတံ ကုဇ္ဈနဝသေန အဘိသဇ္ဇနံ၊ တံ ဣဓာဓိပ္ပေတံ၊ န လုဗ္ဘနဝသေန။ တေနာဟ ‘‘ကုဋိလကဏ္ဋကော ဝိယာ’’တိအာဒိ။ သော ဟိ ယတ္ထ လဂ္ဂတိ၊ တံ ခေါဘေန္တော ဧဝ လဂ္ဂတိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ တသ္မိံ မမ္မဋ္ဌာနေ။ မမ္မန္တိ ဖုဋ္ဌမတ္တေပိ ရုဇ္ဇနဋ္ဌာနံ။ ပုဗ္ဗုပ္ပတ္တိကောတိ ပဌမုပ္ပန္နော။ တတော ဗလဝတရော ဗျာပါဒေါ လဒ္ဓါသေဝနတာယ စိတ္တဿ ဗျာပဇ္ဇနတော။ တတော ဗလဝတရာပတိတ္ထိယနာတိ သာတိသယံ လဒ္ဓါသေဝနတာယ တတော ဗျာပါဒါဝတ္ထာယပိ ဗလဝတရာ ပတိတ္ထိယနာ ပစ္စတ္ထိကဘာဝေန ထာမပ္ပတ္တိတော။

သုခုမတ္ထရဏာဒီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပဏီတဘောဇနီယာဒီနမ္ပိ သင်္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော ဘောဇနဒါနဿပိ ဝဏ္ဏသမ္ပဒါနိမိတ္တဘာဝတော။ တေနာဟ ဘဂဝါ ‘‘ဘောဇနံ ဘိက္ခဝေ ဒဒမာနော ဒါယကော ပဋိဂ္ဂါဟကာနံ…ပေ… အာယုံ ဒေတိ၊ ဝဏ္ဏံ ဒေတီ’’တိ (အ။ နိ။ ၅။၃၇) တထာ စ ဝက္ခတိ ‘‘အာမိသဒါနေန ဝါ’’တိ။

၂၁၉။ တိ အဒါသိ။ ဒေဝေါတိ မေဃော၊ ပဇ္ဇုန္နော ဧဝ ဝါ။ ဝရတရောတိ ဥတ္တမတရော။ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ ဝိသဒိသာဝတ္ထာဒိ ဘာဝတော န ပဗ္ဗဇ္ဇာတိ အပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ ဂိဟိဘာဝေါ။ အစ္ဆာဒေန္တိ ကောပီနံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ ဧတေဟီတိ အစ္ဆာဒနာနိ၊ နိဝါသနာနိ၊ တေသံ အစ္ဆာဒနာနဉ္စေဝ သေသ ဝတ္ထာနဉ္စ ကောဇဝါဒိ ဥတ္တမပါဝုရဏာနဉ္စ။ ဝိနာသောတိ ကတဿ ကမ္မဿ အဝိပစ္စိတွာ ဝိနာသော။

ကောသောဟိတဝတ္ထဂုယှလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၂၀။ သမာနေတာတိ သမ္မဒေဝ အာနေတာ သမာဂမေတာ။ ရဇ္ဇေ ပတိဋ္ဌိတေန သက္ကာ ကာတုံ ဗဟုဘတိကဿေဝ ဣဇ္ဈနတော။ ကတ္တာ နာမ နတ္ထီတိ ဝဇ္ဇံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တီတိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော၊ ကရောန္တိ ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒနကမ္မန္တိ ဝါ။ နနု ဝဇ္ဇပဋိစ္ဆာဒနကမ္မံ နာမ သာဝဇ္ဇန္တိ? သစ္စံ သာဝဇ္ဇံ သံကိလိဋ္ဌစိတ္တေန ပဋိစ္ဆာဒေန္တဿ၊ ဣဒံ ပန အသံကိလိဋ္ဌစိတ္တေန ပရဿ ဥပ္ပဇ္ဇနကအနတ္ထံ ပရိဟရဏဝသေန ပဝတ္တံ အဓိပ္ပေတံ။ ‘‘ဉာတိသင်္ဂဟံ ကရောန္တေနာ’’တိ ဧတေန ဉာတတ္ထစရိယာဝသေန တံ ကမ္မံ ပဝတ္တတီတိ ဒဿေတိ။

၂၂၁။ အမိတ္တတာပနာတိ အမိတ္တာနံ တပနသီလာ၊ အမိတ္တတာပနံ ဟောတု ဝါ မာ ဝါ ဧဝံသဘာဝါတိ အတ္ထော။ န ဟိ စက္ကဝတ္တိနော ပုတ္တာနံ အမိတ္တာ နာမ ကေစိ ဟောန္တိ၊ ယေ တေ ဘဝေယျုံ၊ စက္ကာနုဘာဝေနေဝ သဗ္ဗေပိ ခတ္တိယာဒယော အနုဝတ္တကာ တေသံ ဘဝန္တိ။

ပဌမဘာဏဝါရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

ပရိမဏ္ဍလာဒိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၂၂။ သမန္တိ သမာနံ။ တေန တေန လောကေ ဝိညာတဂုဏေန သမံ သမာနံ ဇာနာတိ၊ ယတော တတ္ထ ပဋိပဇ္ဇနဝိဓိနာဝ ဣတရသ္မိံ ပဋိပဇ္ဇတိ။ သယံ ဇာနာတီတိ အပရနေယျော ဟုတွာ သယမေဝ ဇာနာတိ။ ပုရိသံ ဇာနာတီတိ ဝါ ‘‘အယံ သေဋ္ဌော၊ အယံ မဇ္ဈိမော၊ အယံ နိဟီနော’’တိ တံ တံ ပုရိသံ ယာထာဝတော ဇာနာတိ။ ပုရိသဝိသေသံ ဇာနာတီတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ပုရိသေ ဝိဇ္ဇမာနံ ဝိသေသံ ဇာနာတိ၊ ယတော တတ္ထ တတ္ထ အနုရူပဒါနပဒါနာဒိပဋိပတ္တိယာ ယုတ္တပတ္တကာရီ ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘အယမိဒမရဟတီ’’တိအာဒိ။

သမ္ပတ္တိပဋိလာဘဋ္ဌေနာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာဒိသမ္ပတ္တီနံ ပဋိလာဘာပနဋ္ဌေန။ သမသင်္ဂဟကမ္မန္တိ သမံ ဇာနိတွာ တဒနုရူပံ တဿ တဿ သင်္ဂဏှနကမ္မံ။

၂၂၃။ တုလယိတွာတိ တီရယိတွာ။ ပဋိဝိစိနိတွာတိ ဝီမံသိတွာ။ နိပုဏယောဂတော နိပုဏာ၊ အတိဝိယ နိပုဏာ အတိနိပုဏာ၊ သာ ပန တေသံ နိပုဏတာ သဏှသုခုမာ ပညာတိ အာဟ ‘‘သုခုမပညာ’’တိ။

သီဟပုဗ္ဗဒ္ဓကာယာဒိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၂၄။ ခေမကာမောတိ အနုပဒ္ဒဝကာမော။ ကမ္မဿကတာဉာဏံ သတ္တာနံ ဝဍ္ဎိအာဝဟံ သဗ္ဗသမ္ပတ္တိဝိဓာယကန္တိ အာဟ ‘‘ပညာယာတိ ကမ္မဿကတာပညာယာ’’တိ။

သမန္တပရိပူရာနီတိ သမန္တတော သဗ္ဗဘာဂေဟိ ပရိပုဏ္ဏာနိ။ တတော ဧဝ အဟီနာနိ အနူနာနိ။ ဓနာဒီဟီတိ ဓနဓညာဒီဟိ။

၂၂၅။ ဩကပ္ပနသဒ္ဓါ သဒ္ဓေယျဝတ္ထုံ ဩက္ကန္ဒိတွာ ပက္ခန္ဒိတွာ သဒ္ဒဟနသဒ္ဓါ။ သာ ဧဝ ပသာဒနီယဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ အဘိပ္ပသီဒနဝသေန ပဝတ္တိယာ ပသာဒသဒ္ဓါ။ပရိယတ္တိသဝနေနာတိ သတ္တာနံ ဟိတသုခါဝဟာယ ပရိယတ္တိယာ သဝနေန။ ဓာရဏပရိစယာဒီနံ တံမူလကတ္တာ တထာ ဝုတ္တံ။ ဧတေသန္တိ သဒ္ဓါဒီနံ။ သဟ ဟာနဓမ္မေနာတိ သဟာနဓမ္မော၊ န သဟာနဓမ္မောတိ အသဟာနဓမ္မော၊ တဿ ဘာဝေါ အသဟာနဓမ္မတာ၊ တံ အသဟာနဓမ္မတံ၊ အပရိဟာနိယသဘာဝန္တိ အတ္ထော။

ရသဂ္ဂသဂ္ဂိတာလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၂၆။ တိလဖလမတ္တမ္ပိ ဘောဇနံ။ သဗ္ဗတ္ထ ဖရတီတိ သဗ္ဗာ ရသာဟရဏိယော အနုဿရန္တံ သဘာဝေန သဗ္ဗသ္မိံ ကာယေ ဖရတိ။ သမာ ဟုတွာ ဝဟန္တီတိ အဝိသမာ ဥဇုကာ ဟုတွာ ပဝတ္တန္တိ။

အာရောဂျကရဏကမ္မန္တိ အရောဂဘာဝကရံ သတ္တာနံ အဝိဟေဌနကမ္မံ။ မဓုရာဒိဘေဒံ ရသံ ဂသတိ ဟရတိ ဧတေဟိ၊ သယမေဝ ဝါ တံ ဂသန္တိ ဂိလန္တိ အန္တော ပဝေသေန္တီတိ ရသဂ္ဂသာ၊ ရသဂ္ဂသာနံ အဂ္ဂါ ရသဂ္ဂသဂ္ဂါ၊ တေ ဧတ္ထ သန္တီတိ ရသဂ္ဂသဂ္ဂီ၊ တဒေဝ လက္ခဏံ။ ဘဝတိ ဟိ အဘိန္နေပိ ဝတ္ထုသ္မိံ တဂ္ဂတဝိသေသာဝဗောဓနတ္ထံ ဘိန္နံ ဝိယ ကတွာ ဝေါဟာရော ယထာ ‘‘သိလာပုတ္တကဿ သရီရ’’န္တိ ။ ရသဂ္ဂသဂ္ဂိတာသင်္ခါတံ ဝါ လက္ခဏံ ရသဂ္ဂသဂ္ဂိလက္ခဏံ။

၂၂၇။ ဝဓ-သဒ္ဒေါ ‘‘အတ္တာနံ ဝဓိတွာ ဝဓိတွာ ရောဒတီ’’တိအာဒီသု (ပါစိ။ ၈၇၉) ဗာဓနတ္ထောပိ ဟောတီတိ တတော ဝိသေသနတ္ထံ ‘‘မာရဏဝဓေနာ’’တိ ဝုတ္တံ၊ မာရဏသင်္ခါတေန ဝဓေနာတိ အတ္ထော။ ဗာဓနတ္ထော ဧဝ ဝါ ဝဓ-သဒ္ဒေါ၊ မာရဏေန၊ ဗာဓနေန စာတိ အတ္ထော။ ဥဗ္ဗာဓနာယာတိ ဗန္ဓနာဂါရေ ပက္ခိပိတွာ ဥဒ္ဓံ ဥဒ္ဓံ ဗာဓနေန။ တေနာဟ ‘‘ဗန္ဓနာဂါရပ္ပဝေသနေနာ’’တိ။

အဘိနီလနေတ္တာဒိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၂၈။ ဝိသဋန္တိ ကုဇ္ဈနဝသေန ဝိနိသဋံ ကတွာ။ တေနာဟ ‘‘ကက္ကဋကော ဝိယာ’’တိအာဒိ။ ဝိသာစီတိ ဝိရူပံ သာစိတကံ၊ ဝိဇိမှန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဝင်္ကက္ခိကောဋိယာ’’တိ ၊ ကုဋိလအက္ခိကောဋိပါတေနာတိ အတ္ထော။ ဝိစေယျ ပေက္ခိတာတိ ဥဇုကံ အနောလောကေတွာ ဒိဋ္ဌိပါတံ ဝိစာရေတွာ ဩလောကေတွာ။ တေနာဟ ‘‘ယော ကုဇ္ဈိတွာ’’တိအာဒိ။ ပရောတိ ကုဇ္ဈိတော။ န ဩလောကေတိ တံ သမ္မုခါ ဂစ္ဆန္တံ ကုဇ္ဈိတွာ န ဩလောကေတိ၊ ပရမ္မုခါ။ ဝိတေယျာတိ ဝိရူပံ တိရိယံ၊ ဝိညူနံ ဩလောကနက္ကမံ ဝီတိက္ကမိတွာတိ အတ္ထော။ ဇိမှံ အနောလောကေတွာ ဥဇုကံ ဩလောကနံ နာမ ကုဋိလဘာဝကရာနံ ပါပဓမ္မာနံ အဘာဇနဥဇုကတစိတ္တတဿေဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဥဇုမနော ဟုတွာ ဥဇုံ ပေက္ခိတာ’’တိ။ ယထာ စ ဥဇုံ ပေက္ခိတာ ဟောတီတိ အာနေတွာ သမ္ဗန္ဓော။ ပသဋန္တိ ဥမ္မီလနဝသေန သမ္မဒေဝ ပတ္ထဋံ။ ဝိပုလံ ဝိတ္ထတန္တိ တဿေဝ ဝေဝစနံ။ ပိယံ ပိယာယိတဗ္ဗံ ဒဿနံ ဩလောကနံ ဧတဿာတိ ပိယဒဿနော။

ကာဏောတိ အက္ခီနိ နိမ္မီလေတွာ ပေက္ခနကော။ ကာကက္ခီတိ ကေကရက္ခော။ ဝင်္ကက္ခီတိ ဇိမှပေက္ခနကော။ အာဝိလက္ခီတိ အာကုလဒိဋ္ဌိပါတော။ နီလပီတလောဟိတသေတကာဠဝဏ္ဏာနံ ဝသေန ပဉ္စဝဏ္ဏော။ တတ္ထ ပီတလောဟိတဝဏ္ဏာ သေတမဏ္ဍလဂတရာဇိဝသေန၊ နီလသေတကာဠဝဏ္ဏာ ပန တံတံမဏ္ဍလဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘ပသာဒေါတိ ပန တေသံ ဝဏ္ဏာနံ ပသန္နာကာရံ သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ ကေစိ။ ပဉ္စဝဏ္ဏော ပသာဒေါတိ ပန ယထာဝုတ္တပဉ္စဝဏ္ဏပရိဝါရော၊ တေဟိ ဝါ ပဋိမဏ္ဍိတော ပသာဒေါတိ အတ္ထော။ နေတ္တသမ္ပတ္တိကရာနီတိ ‘‘ပဉ္စဝဏ္ဏပသာဒတာ တိရောဟိတဝိဒူရဂတဒဿနသမတ္ထတာ’’တိ ဧဝမာဒိ စက္ခုသမ္ပဒါယ ကာရဏာနိ။ လက္ခဏသတ္ထေ ယုတ္တာတိ လက္ခဏသတ္ထေ အာယုတ္တာ သုကုသလာ။

ဥဏှီသသီသလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၃၀။ ပုဗ္ဗင်္ဂမောတိ ဧတ္ထ ပုဗ္ဗင်္ဂမတာ နာမ ပမုခတာ၊ ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌကဘာဝေါ ဗဟုဇနဿ အနုဝတ္တနီယတာတိ အာဟ ‘‘ဂဏဇေဋ္ဌကော’’တိအာဒိ။

ပုဗ္ဗင်္ဂမတာတိ ပုဗ္ဗင်္ဂမဿ ကမ္မံ။ ယဿ ဟိ ကာယသုစရိတာဒိကမ္မဿ ဝသေန မဟာပုရိသော ဗဟုဇနဿ ပုဗ္ဗင်္ဂမော အဟောသိ၊ တဒဿ ကမ္မံ ‘‘ပုဗ္ဗင်္ဂမတာ’’တိ အဓိပ္ပေတံ၊ န ပုဗ္ဗင်္ဂမဘာဝေါ။ တေနာဟ ‘‘ဣဓ ကမ္မံ နာမ ပုဗ္ဗင်္ဂမတာ’’တိ။ ပီတိပါမောဇ္ဇေနပရိပုဏ္ဏသီသောတိ ပီတိယာ၊ ပါမောဇ္ဇေန စ သမ္ပုဏ္ဏပညာသီသော ဗဟုလံ သောမနဿသဟဂတဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တသမင်္ဂီ ဧဝ ဟုတွာ ဝိစရတိ။ မဟာပုရိသောတိ မဟာပုရိသဇာတိကော။

၂၃၁။ ဗဟုဇနန္တိ သာမိအတ္ထေ ဥပယောဂဝစနန္တိ အာဟ ‘‘ဗဟုဇနဿာ’’တိ။ ပရိဘုဉ္ဇနဋ္ဌေန ပဋိဘောဂေါ၊ ဥပယောဂဝတ္ထု ပဋိဘောဂေါ၊ တဿ ဟိတာတိ ပဋိဘောဂိယာ။ ဒေသကာလံ ဉတွာ တဒုပကရဏူပဋ္ဌာနာဒိ ဝေယျာဝစ္စကရာ သတ္တာ။ အဘိဟရန္တီတိ ဗျာဟရန္တိ။ တဿ တဿ ဝေယျာဝစ္စဿ ပဋိဟရဏတော ပဝတ္တနကရဏတော ပဋိဟာရော၊ ဝေယျာဝစ္စကရော၊ တဿ ဘာဝေါ ပဋိဟာရကန္တိ အာဟ ‘‘ဝေယျာဝစ္စကရဘာဝ’’န္တိ။ ဝိသဝနံ ဝိသဝေါ၊ ကာမကာရော ဝသိတာ၊ သော ဧတဿ အတ္ထီတိ ဝိသဝီတိ အာဟ ‘‘စိဏ္ဏဝသီ’’တိ။

ဧကေကလောမတာဒိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၃၂။ ဥပဝတ္တတီတိ အနုကူလဘာဝံ ဥပေစ္စ ဝတ္တတိ။ တေနာဟ ‘‘အဇ္ဈာသယံ အနုဝတ္တတီ’’တိ။

ဧကေကလောမလက္ခဏန္တိ ဧကေကသ္မိံ လောမကူပေ ဧကေကလောမတာလက္ခဏံ။ ဧကေကေဟိ လောမေဟီတိ အညေသံ သရီရေ ဧကေကသ္မိမ္ပိ လောမကူပေ အနေကာနိပိ လောမာနိ ဥဋ္ဌဟန္တိ၊ န တထာဂတဿ။ တေဟိ ပုန ပစ္စေကံ လောမကူပေသု ဧကေကေဟေဝ ဥပ္ပန္နေဟိ ကုဏ္ဍလာဝတ္တေဟိ ပဒက္ခိဏာဝတ္တကဇာတေဟိ နိစိတံ ဝိယ သရီရံ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဧကေကလောမူပစိတင်္ဂဝါ’’တိ။

စတ္တာလီသာဒိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၃၄။ အဘိန္ဒိတဗ္ဗပရိသောတိ ပရေဟိ ကေနစိ သင်္ဂဟေန သင်္ဂဟေတွာ၊ ယုတ္တိကာရဏံ ဒဿေတွာ ဝါ န ဘိန္ဒိတဗ္ဗပရိသော။

အပိသုဏဝါစာယာတိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ၊ ပေသုညဿ ပဋိပက္ခဘူတံ ကုသလကမ္မံ။ ပိသုဏာ ဝါစာ ဧတဿာတိ ပိသုဏဝါစော၊ တဿ ပိသုဏဝါစဿ ပုဂ္ဂလဿ။ အပရိပုဏ္ဏာတိ စတ္တာရီသတော ဦနဘာဝေန န ပရိပုဏ္ဏာ။ ဝိရဠာတိ သဝိဝရာ။

ပဟူတဇိဝှာဒိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၃၆။ အာဒေယျဝါစောတိ အာဒရဂါရဝဝသေန အာဒါတဗ္ဗဝစနော။ ‘‘ဧဝမေတ’’န္တိ ဂဟေတဗ္ဗဝစနော သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆိတသာသနော။

ဗဒ္ဓဇိဝှာတိ ယထာ သုခေန ပရိဝတ္တတိ၊ ဧဝံ သိရာဒီဟိ ပလိဗုဒ္ဓဇိဝှာ။ ဂူဠှဇိဝှာတိ ရသဗဟလတာယ ဂူဠှဂဏ္ဍသဒိသဇိဝှာ။ ဒွိဇိဝှာတိ အဂ္ဂေ ကပ္ပဘာဝေန ဒွိဓာဘူတဇိဝှာ။ မမ္မနာတိ အပ္ပရိပ္ပုဋတလာပါ။ ခရဖရုသကက္ကသာဒိဝသေန သဒ္ဒေါ ဘိဇ္ဇတိ ဘိန္နကာရော ဟောတိ။ ဝိစ္ဆိန္ဒိတွာ ပဝတ္တဿရတာယ ဆိန္နဿရာ ဝါ။ အနေကာကာရတာယ ဘိန္နဿရာ ဝါ။ ကာကဿ ဝိယ အမနုညဿရတာယ ကာကဿရာ ဝါ။ မဓုရောတိ ဣဋ္ဌေ၊ ကမ္မဖလေန ဝတ္ထုနော သုဝိသုဒ္ဓတ္တာ။ ပေမနီယောတိ ပီတိသဉ္ဇနနော၊ ပိယာယိတဗ္ဗော ဝါ။

၂၃၇။ အက္ကောသယုတ္တတ္တာတိ အက္ကောသုပသဉှိတတ္တာ အက္ကောသဝတ္ထုသဟိတတ္တာ။ အာဗာဓကရိန္တိ ဃဋ္ဋနဝသေန ပရေသံ ပီဠာဝဟံ။ ဗဟုနော ဇနဿ အဝမဒ္ဒနတော၊ ပမဒ္ဒါဘာဝကရဏတော ဝါ ဗဟုဇနပ္ပမဒ္ဒနံ။ အဗာဠှန္တိ ဝါ ဧတ္ထ အ-ကာရော ဝုဒ္ဓိအတ္ထော ‘‘အသေက္ခာ ဓမ္မာ’’တိအာဒီသု (ဓ။ သ။ တိကမာတိကာ ၁၁) ဝိယ၊ တသ္မာ အတိဝိယ ဗာဠှံ ဖရုသံ ဂိရန္တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ န ဘဏီတိ စေတ္ထ ‘‘န အဘဏိ န ဘဏီ’’တိ သရလောပေန နိဒ္ဒေသော။ သုသံဟိတန္တိ သုဋ္ဌု သံဟိတံ။ ကေန ပန သုဋ္ဌု သံဟိတံ? ‘‘မဓုရ’’န္တိ အနန္တရမေဝ ဝုတ္တတ္တာ မဓုရတာယာတိ ဝိညာယတိ၊ ကာ ပနဿ မဓုရတာတိ အာဟ ‘‘သုဋ္ဌု ပေမသံဟိတ’’န္တိ။ ဥပယောဂပုထုတ္တဝိသယော ယံ ဝါစာ-သဒ္ဒေါတိ အာဟ ‘‘ဝါစာယော’’တိ၊ သာ စဿာ ဥပယောဂပုထုတ္တဝိသယတာ ‘‘ဟဒယဂါမိနိယော’’တိ ပဒေန သမာနာဓိကရဏတာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ‘‘ကဏ္ဏသုခ’’န္တိ ပါဌေ ဘာဝနပုံသကနိဒ္ဒေသောယန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘ယထာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဝေဒယထာတိ ကာလဝိပလ္လာသေနာယံ နိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘ဝေဒယိတ္ထာ’’တိ။ ဗြဟ္မဿရတန္တိ သေဋ္ဌဿရတံ၊ ဗြဟ္မုနော သရသဒိသဿရတံ ဝါ။ ဗဟူနံ ဗဟုန္တိ ဗဟူနံ ဇနာနံ ဗဟုံ သုဘဏိတန္တိ ယောဇနာ။

သီဟဟနုလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၃၈။ အပ္ပဓံသိကောတိ အပ္ပဓံသိယော။ ယ-ကာရဿ ဟိ က-ကာရံ ကတွာ အယံ နိဒ္ဒေသော ယထာ ‘‘နိယျာနိကာ ဓမ္မာ’’တိ (ဓ။ သ။ ဒုကမာတိကာ ၉၇) ဂုဏတောတိ အတ္တနာ အဓိဂတဂုဏတော။ ဌာနတောတိ ယထာဌိတဋ္ဌာနန္တရတော။

ပလာပကထာယာတိ သမ္ဖပ္ပလာပကထာယ။ အန္တောပဝိဋ္ဌဟနုကာ ဧကတော၊ ဥဘတော ဝါ သံကုစိတဝိသုကာ။ ဝင်္ကဟနုကာ ဧကပဿေန ကုဋိလဝိသုကာ။ ပဗ္ဘာရဟနုကာ ပုရတော ဩလမ္ဗမာနဝိသုကာ။

၂၃၉။ ဝိကိဏ္ဏဝစနာ နာမ သမ္ဖပ္ပလာပိနော၊ တပ္ပဋိက္ခေပေန အဝိကိဏ္ဏဝစနာ မဟာဗောဓိသတ္တာ။ ဝါစာ ဧဝ တဒတ္ထာဓိဂမုပါယတာယ ‘‘ဗျာပ္ပထော’’တိ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘အဝိကိဏ္ဏ…ပေ… ဝစနပထော အဿာ’’တိ။ ‘‘ဒွီဟိ ဒွီဟီ’’တိ နယိဒံ အာမေဍိတဝစနံ အသမာနာဓိကရဏတော၊ အထ ခေါ ဒွီဟိ ဒိဂုဏတာဒဿနန္တိ အာဟ ‘‘ဒွီဟိ ဒွီဟီတိ စတူဟီ’’တိ။ တသ္မာ ‘‘ဒွိဒုဂမာ’’တိ စတုဂမာ ဝုတ္တာတိ အာဟ ‘‘စတုပ္ပဒါန’’န္တိ။ တထာသဘာဝေါတိ ယထာဿ ဝုတ္တနယေန ကေနစိ အပ္ပဓံသိယတာ ဟောတိ ဂုဏေဟိ၊ တထာသဘာဝေါ။

သမဒန္တာဒိလက္ခဏဝဏ္ဏနာ

၂၄၀။ ဝိသုဒ္ဓသီလာစာရတာယ ပရိသုဒ္ဓါ သမန္တတော သဗ္ဗထာ ဝါ သုဒ္ဓါ ပုဂ္ဂလာ ပရိဝါရာ ဧတဿာတိ ပရိသုဒ္ဓပရိဝါရော။

၂၄၁။ ပဟာသီတိ တဒင်္ဂဝသေန၊ ဝိက္ခမ္ဘနဝသေန စ ပရိစ္စဇိ။ တိဒိဝံ တာဝတိံသဘဝနံ ပုရံ နဂရံ ဧတေသန္တိ တိဒိဝပုရာ၊ တာဝတိံသဒေဝါ၊ တေသံ ဝရော တိဒိဝပုရဝရော၊ ဣန္ဒော။ တေန တိဒိဝပုရဝရေန။ တေနာဟ ‘‘သက္ကေနာ’’တိ။ လပန္တိ ကထေန္တိ ဧတေနာတိ လပနံ၊ မုခန္တိ အာဟ ‘‘လပနဇန္တိ မုခဇ’’န္တိ။ သုဋ္ဌု ဓဝလတာယ သုက္ကာ၊ ဤသကမ္ပိ အသံကိလိဋ္ဌတာယ သုစိ။ သုန္ဒရသဏ္ဌာနတာယ သုဋ္ဌု ဘာဝနတော၊ ဝိပဿနတော စ သောဘနာ။ ကာမံ ဇနာနံ မနုဿာနံ နိဝါသနဋ္ဌာနာဒိဘာဝေန ပတိဋ္ဌာဘူတော ဒေသဝိသေသော ‘‘ဇနပဒေါ’’တိ ဝုစ္စတိ၊ ဣဓ ပန သပရိဝါရစတုမဟာဒီပသညိတော သဗ္ဗော ပဒေသော တထာ ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘စက္ကဝါဠပရိစ္ဆိန္နော ဇနပဒေါ’’တိ။ နနု စ ယထာဝုတ္တော ပဒေသော သမုဒ္ဒပရိစ္ဆိန္နော၊ န စက္ကဝါဠပဗ္ဗတပရိစ္ဆိန္နောတိ? သော ပဒေသော စက္ကဝါဠပရိစ္ဆိန္နောပိ ဟောတီတိ တထာ ဝုတ္တံ ။ ယေ ဝါ သမုဒ္ဒနိဿိတာ၊ စက္ကဝါဠပါဒနိဿိတာ စ သတ္တာ၊ တေသံ တေ တေ ပဒေသာ ပတိဋ္ဌာတိ တေပိ သင်္ဂဏှန္တော ‘‘စက္ကဝါဠပရိစ္ဆိန္နော’’တိ အဝေါစ။ စက္ကဝါဠပရိစ္ဆိန္နောတိ စ စက္ကဝါဠေန ပရိစ္ဆိန္နောတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တဿာတိ တဿ စက္ကဝတ္တိနော။ ပုန တဿာတိ တဿ ဇနပဒဿ။ ဗဟုဇန သုခန္တိ ဧတ္ထ ပစ္စတ္တဗဟုဝစနလောပေန ဗဟုဇနဂ္ဂဟဏန္တိ အာဟ ‘‘ဗဟုဇနာ’’တိ။ ယထာ ပန တေ ဟိတသုခံ စရန္တိ၊ တံ ဝိဓိံ ဒဿေတုံ ‘‘သမာနသုခဒုက္ခာ ဟုတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဝိဂတပါပေါတိ သဗ္ဗသော သမုစ္ဆိန္ဒနေန ဝိနိဒ္ဓုတပါပဓမ္မော။ ဒရထော ဝုစ္စတိ ကာယိကော၊ စေတသိကော စ ပရိဠာဟော။ တတ္ထ စေတသိကပရိဠာဟော ‘‘ဝိဂတပါပေါ’’တိ ဣမိနာဝ ဝုတ္တောတိ အာဟ ‘‘ဝိဂတကာယိကဒရထကိလမထော’’တိ။ ရာဂါဒယော ယသ္မိံ သန္တာနေ ဥပ္ပန္နာ၊ တဿ မလီနဘာဝကရဏေန မလာ။ ကစဝရဘာဝေန ခိလာ။ သတ္တာနံ မဟာနတ္ထကရတ္တာ ဝိသေသတော ဒေါသော ကလီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဒေါသကလီနဉ္စာ’’တိ။ ပနူဒေဟီတိ သမုစ္ဆိန္ဒနဝသေန သသန္တာနတော နီဟာရကေဟိ၊ ပဇဟနကေဟီတိ အတ္ထော။ သေသံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဧတ္ထ စ ယသ္မာ သဗ္ဗေသမ္ပိ လက္ခဏာနံ မဟာပုရိသသန္တာနဂတပုညသမ္ဘာရဟေတုကဘာဝေန သဗ္ဗံယေဝ တံ ပုညကမ္မံ သဗ္ဗဿ လက္ခဏဿ ကာရဏံ ဝိသိဋ္ဌရူပတ္တာ ဖလဿ။ န ဟိ အဘိန္နရူပကာရဏံ ဘိန္နသဘာဝဿ ဖလဿ ပစ္စယော ဘဝိတုံ သက္ကောတိ၊ တသ္မာ ယဿ ယဿ လက္ခဏဿ ယံ ယံ ပုညကမ္မံ ဝိသေသကာရဏံ၊ တံ တံ ဝိဘာဂေန ဒဿေန္တီ အယံ ဒေသနာ ပဝတ္တာ။ တတ္ထ ယထာ ယာဒိသံ ကာယသုစရိတာဒိပုညကမ္မံ သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒတာယ ကာရဏံ ဝုတ္တံ၊ တာဒိသမေဝ ‘‘ဥဏှီသသီသတာယ’’ ကာရဏန္တိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ ဒဠှသမာဒါနတာဝိသိဋ္ဌဿ တဿ သုပ္ပတိဋ္ဌိတပါဒတာယ ကာရဏဘာဝေန ဝုတ္တတ္တာ၊ ဣတရဿ စ ပုဗ္ဗင်္ဂမတာဝိသိဋ္ဌဿ ဝုတ္တတ္တာ၊ ဧဝံ ယာဒိသံ အာယတပဏှိတာယ ကာရဏံ၊ န တာဒိသမေဝ ဒီဃင်္ဂုလိတာယ၊ ဗြဟ္မုဇုဂတ္တတာယ စ ကာရဏံ ဝိသိဋ္ဌရူပတ္တာ ဖလဿ။ န ဟိ အဘိန္နရူပကာရဏံ ဘိန္နသဘာဝဿ ဖလဿ ပစ္စယော ဘဝိတုံ သက္ကောတိ။ တတ္ထ ယထာ ဧကေနေဝ ကမ္မုနာ စက္ခာဒိနာနိန္ဒြိယုပ္ပတ္တိယံ အဝတ္ထာဘေဒတော၊ သာမတ္ထိယဘေဒတော ဝါ ကမ္မဘေဒေါ ဣစ္ဆိတဗ္ဗော။ န ဟိ ယဒဝတ္ထံ ကမ္မံ စက္ခုဿ ကာရဏံ၊ တဒဝတ္ထမေဝ သောတာဒီနံ ကာရဏံ ဟောတိ အဘိန္နသာမတ္ထိယံ ဝါ၊ တသ္မာ ပဉ္စာယတနိကတ္တဘာဝပတ္ထနာဘူတာ ပုရိမနိပ္ဖန္နာ ကာမတဏှာ ပစ္စယဝသေန ဝိသိဋ္ဌသဘာဝါ ကမ္မဿ ဝိသိဋ္ဌသဘာဝဖလနိဗ္ဗတ္တနသမတ္ထတာသာဓနဝသေန ပစ္စယော ဟောတီတိ ဧကမ္ပိ အနေကဝိဓဖလနိဗ္ဗတ္တနသမတ္ထတာဝသေန အနေကရူပတံ အာပန္နံ ဝိယ ဟောတိ၊ ဧဝမိဓာပိ ‘‘ဧကမ္ပိ ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိဝသေန ပဝတ္တံ ကုသလကမ္မံ အာယတပဏှိတာဒီနံ တိဏ္ဏမ္ပိ လက္ခဏာနံ နိဗ္ဗတ္တကံ ဟောတီ’’တိ ဝုစ္စမာနေပိ န ကောစိ ဝိရောဓော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘သော တဿ ကမ္မဿ ကတတ္တာ…ပေ… ဣမာနိ တီဏိ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတီ’’တိ နာနာကမ္မုနာ ပန တေသံ နိဗ္ဗတ္တိယံ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ၊ ပါဠိယံ ပန ‘‘တဿ ကမ္မဿာ’’တိ ဧကဝစနနိဒ္ဒေသော သာမညဝသေနာတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧဝဉ္စ ကတွာ သတပုညလက္ခဏဝစနံ သမတ္ထိတံ ဟောတိ။ ‘‘ဣမာနိ ဒွေ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ပဋိလဘတီ’’တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယောတိ။

လက္ခဏသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ။