📜

၁၃။ တေဝိဇ္ဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ

၅၁၈။ ဧဝံ လောဟိစ္စသုတ္တံ သံဝဏ္ဏေတွာ ဣဒါနိ တေဝိဇ္ဇသုတ္တံ သံဝဏ္ဏေန္တော ယထာနုပုဗ္ဗံ သံဝဏ္ဏနောကာသဿ ပတ္တဘာဝံ ဝိဘာဝေတုံ၊ လောဟိစ္စသုတ္တဿာနန္တရံ သင်္ဂီတဿ သုတ္တဿ တေဝိဇ္ဇသုတ္တဘာဝံ ဝါ ပကာသေတုံ ‘‘ဧဝံ မေ သုတံ…ပေ… ကောသလေသူတိ တေဝိဇ္ဇသုတ္တ’’န္တိ အာဟ။ နာမန္တိ နာမမတ္တံ။ ဒိသာဝါစီသဒ္ဒတော ပယုဇ္ဇမာနော ဧနသဒ္ဒေါ အဒုရတ္ထေ ဣစ္ဆိတော၊ တပ္ပယောဂေန စ ပဉ္စမိယတ္ထေ သာမိဝစနံ၊ တသ္မာ ‘‘ဥတ္တရေနာ’’တိ ပဒေန အဒူရတ္ထဇောတနံ၊ ပဉ္စမိယတ္ထေ စ သာမိဝစနံ ဒဿေတုံ ‘‘မနသာကဋတော အဝိဒူရေ ဥတ္တရပဿေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဒိသာဝါစီသဒ္ဒတော ပဉ္စမီဝစနဿ အဒူရတ္ထဇောတနတော အဒူရတ္ထံ ဒဿေတုံ ဧနသဒ္ဒေန ဧဝံ ဝုတ္တ’’န္တိ ကေစိ၊ သတ္တမိယတ္ထေ စေတံ တတိယာဝစနံ ‘‘ပုဗ္ဗေန ဂါမံ ရမဏီယ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ။ ‘‘အက္ခရစိန္တကာ ပန ဧန-သဒ္ဒယောဂေ အဝဓိဝါစိနိ ပဒေ ဥပယောဂဝစနံ ဣစ္ဆန္တိ၊ အတ္ထော ပန သာမိဝသေနေဝ ဣစ္ဆိတော၊ တသ္မာ ဣဓ သာမိဝစနဝသေနေဝ ဝုတ္တ’’န္တိ (ဒီ။ နိ။ ဋီ။ ၁။၅၁၈) အယံ အာစရိယမတိ။ တရုဏအမ္ဗရုက္ခသဏ္ဍေတိ တရုဏမ္ဗရုက္ခသမူဟေ။ ရုက္ခသမုဒါယဿ ဟိ ဝနသမညာ။

၅၁၉။ ကုလစာရိတ္တာဒိသမ္ပတ္တိယာတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန မန္တဇ္ဈေနာဘိရူပတာဒိသမ္ပတ္တိံ သင်္ဂဏှာတိ။ တတ္ထ တတ္ထာတိ တသ္မိံ တသ္မိံ ဒေသေ၊ ကုလေ ဝါ။ တေ နိဝါသဋ္ဌာနေန ဝိသေသေန္တော ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ မန္တသဇ္ဈာယကရဏတ္ထန္တိ အာထဗ္ဗဏမန္တာနံ သဇ္ဈာယကရဏတ္ထံ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘အညေသံ ဗဟူနံ ပဝေသနံ နိဝါရေတွာ’’တိ။ နဒီတီရေတိ အစိရဝတိယာ နဒိယာ တီရေ။

မဂ္ဂါမဂ္ဂကထာဝဏ္ဏနာ

၅၂၀။ ဇင်္ဃစာရန္တိ စင်္ကမေန၊ ဣတော စိတော စ ဝိစရဏံ။ သော ဟိ ဇင်္ဃာသု ကိလမထဝိနောဒနတ္ထံ စရဏတော ‘‘ဇင်္ဃဝိဟာရော၊ ဇင်္ဃစာရော’’တိ စ ဝုတ္တော။ တေနာဟ ပါဠိယံ ‘‘အနုစင်္ကမန္တာနံ အနုဝိစရန္တာန’’န္တိ။ စုဏ္ဏမတ္တိကာဒိ နှာနီယသမ္ဘာရော။ တေန ဝုတ္တန္တိ ဥဘောသုပိ အနုစင်္ကမနာနုဝိစရဏာနံ လဗ္ဘနတော ဧဝံ ဝုတ္တံ။ မဂ္ဂေါ စေတ္ထ ဗြဟ္မလောကဂမနူပါယပဋိပဒါဘူတော ဥဇုမဂ္ဂေါ။ ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဥဇုကံ မဂ္ဂတိ ဥပဂစ္ဆတိ ဧတေနာတိ ဟိ မဂ္ဂေါ၊ တဒညော အမဂ္ဂေါ၊ အ-သဒ္ဒေါ ဝါ ဝုဒ္ဓိအတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တထာ ဟိ ‘‘ကတမံ နု ခေါ’’တိအာဒိနာ မဂ္ဂမေဝ ဒဿေတိ။ ပဋိပဒန္တိ ဗြဟ္မလောကဂါမိမဂ္ဂဿ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒံ။

အဉ္ဇသာယနောတိ ဥဇုမဂ္ဂဿ ဝေဝစနံ ပရိယာယဒွယဿ အတိရေကတ္ထဒီပနတော ယထာ ‘‘ပဒဋ္ဌာန’’န္တိ။ ဒုတိယဝိကပ္ပေ အဉ္ဇသသဒ္ဒေါ ဥဇုကပရိယာယော။ နိယျာတီတိ နိယျာနိယော၊ သော ဧဝ နိယျာနိကောတိ ဒဿေတိ ‘‘နိယျာယန္တော’’တိ ဣမိနာ။ နိယျာနိကော နိယျာတီတိ စ ဧကန္တနိယျာနံ ဝုတ္တံ၊ ဂစ္ဆန္တော ဟုတွာ ဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ မဂ္ဂေါ ‘‘နိယျာတီ’’တိ ဝုတ္တော၊ နနွေသ ဂမနေ အဗျာပါရောတိ? သစ္စံ။ ယသ္မာ ပနဿ နိယျာတု-ပုဂ္ဂလဝသေန နိယျာနဘာဝေါ လဗ္ဘတိ၊ တသ္မာ နိယျာယန္တပုဂ္ဂလဿ ယောနိသော ပဋိပဇ္ဇနဝသေန နိယျာယန္တော မဂ္ဂေါ ‘‘နိယျာတီ’’တိ ဝုတ္တော။ ကရောတီတိ အတ္တနော သန္တာနေ ဥပ္ပာဒေတိ။ တထာ ဥပ္ပာဒေန္တောယေဝ ဟိ တံ ပဋိပဇ္ဇတိ နာမ။ သဟ ဗျေတိ ဝတ္တတီတိ သဟဗျော၊ သဟဝတ္တနကော၊ တဿ ဘာဝေါ သဟဗျတာတိ ဝုတ္တံ ‘‘သဟဘာဝါယာ’’တိ။ သဟဘာဝေါတိ စ သလောကတာ၊ သမီပတာ ဝါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တထာ စာဟ ‘‘ဧကဋ္ဌာနေ ပါတုဘာဝါယာ’’တိ။ သကမေဝါတိ အတ္တနော အာစရိယေန ပေါက္ခရသာတိနာ ကထိတမေဝ။ ထောမေတွာတိ ‘‘အယမေဝ ဥဇုမဂ္ဂေါ အယမဉ္ဇသာယနော’’တိအာဒိနာ ပသံသိတွာ။ တထာ ပဂ္ဂဏှိတွာ။ ဘာရဒွါဇောပိ သကမေဝ အတ္တနော အာစရိယေန တာရုက္ခေန ကထိတမေဝ အာစရိယဝါဒံ ထောမေတွာ ပဂ္ဂဏှိတွာ ဝိစရတီတိ ယောဇနာ။ တေန ဝုတ္တန္တိ ယထာ တထာ ဝါ အဘိနိဝိဋ္ဌဘာဝေန ပါဠိယံ ဝုတ္တံ။

၅၂၁-၅၂၂။ အနိယျာနိကာဝါတိ အပ္ပာဋိဟာရိကာဝ၊ အညမညဿ ဝါဒေ ဒေါသံ ဒဿေတွာ အဝိပရီတတ္ထဒဿနတ္ထံ ဥတ္တရရဟိတာ ဧဝါတိ အတ္ထော။ တုလန္တိ မာနပတ္ထတုလံ။ အညမညဝါဒဿ အာဒိတောဝ ဝိရုဒ္ဓဂ္ဂဟဏံ ဝိဂ္ဂဟော၊ သွေဝ ဝိဝဒနဝသေန အပရာပရံ ဥပ္ပန္နော ဝိဝါဒေါတိ အာဟ ‘‘ပုဗ္ဗုပ္ပတ္တိကော’’တိအာဒိ။ ဒုဝိဓောပိ ဧသောတိ ဝိဂ္ဂဟော၊ ဝိဝါဒေါတိ ဒွိဓာ ဝုတ္တောပိ ဧသော ဝိရောဓော။ နာနာအာစရိယာနံ ဝါဒတောတိ နာနာရုစိကာနံ အာစရိယာနံ ဝါဒဘာဝတော။ နာနာဝါဒေါ နာနာဝိဓော ဝါဒေါတိ ကတွာ၊ အဓုနာ ပန ‘‘နာနာအာစရိယာနံ ဝါဒေါ နာနာဝါဒေါ’’တိ ပါဌော။

၅၂၃။ ဧကဿာပီတိ တုမှေသု ဒွီသု ဧကဿာပိ။ ဧကသ္မိန္တိ သကဝါဒပရဝါဒေသု ဧကသ္မိမ္ပိ။ သံသယော နတ္ထီတိ ‘‘မဂ္ဂေါ နု ခေါ၊ န မဂ္ဂေါ’’တိ ဝိစိကိစ္ဆာ နတ္ထိ၊ အဉ္ဇသာနဉ္ဇသာဘာဝေ ပန သံသယော။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဧသ ကိရာ’’တိအာဒိ ဧဝံ သတီတိ ယဒိ သဗ္ဗတ္ထ မဂ္ဂသညိနော၊ ဧဝံ သတိ ‘‘ကိသ္မိံ ဝေါ ဝိဂ္ဂဟော’’တိ ဘဂဝါ ပုစ္ဆတိ။ ဣတိသဒ္ဒေန စေတ္ထ အာဒျတ္ထေန ဝိဝါဒေါ၊ နာနာဝါဒေါ စ သင်္ဂဟိတော။

၅၂၄။ ‘‘ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဥဇုကံ မဂ္ဂတိ ဥပဂစ္ဆတိ ဧတေနာတိ မဂ္ဂေါ၊ ဥဇုမဂ္ဂေါ။ တဒညော အမဂ္ဂေါ၊ အ-သဒ္ဒေါ ဝါ ဝုဒ္ဓိအတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောဝါယမတ္ထော။ အနုဇုမဂ္ဂေတိ ဧတ္ထာပိ အ-သဒ္ဒေါ ဝုဒ္ဓိအတ္ထော စ ယုဇ္ဇတိ။ တမေဝ ဝတ္ထုန္တိ သဗ္ဗေသမ္ပိ ဗြာဟ္မဏာနံ မဂ္ဂဿ မဂ္ဂဘာဝသင်္ခါတံ၊ သကမဂ္ဂဿ ဥဇုမဂ္ဂဘာဝသင်္ခါတဉ္စ ဝတ္ထုံ။ သဗ္ဗေ တေတိ သဗ္ဗေ တေ နာနာအာစရိယေဟိ ဝုတ္တမဂ္ဂါ၊ ယေ ပါဠိယံ ‘‘အဒ္ဓရိယာ ဗြာဟ္မဏာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တာ။ အယမေတ္ထ ပါဠိအတ္ထော – အဒ္ဓရော နာမ ယညဝိသေသော၊ တဒုပယောဂိဘာဝတော အဒ္ဓရိယာနိ ဝုစ္စန္တိ ယဇူနိ၊ တာနိ သဇ္ဈာယန္တီတိ အဒ္ဓရိယာ၊ ယဇုဝေဒိနော။ တိတ္တိရိနာ နာမ ဣသိနာ ကတာ မန္တာတိ တိတ္တိရာ၊ တေ သဇ္ဈာယန္တီတိ တိတ္တိရိယာ၊ ယဇုဝေဒိနော ဧဝ။ ယဇုဝေဒသာခါ ဟေသာ၊ ယဒိဒံ တိတ္တိရန္တိ။ ဆန္ဒော ဝုစ္စတိ ဝိသေသတော သာမဝေဒေါ၊ တံ သရေန ကာယန္တီတိ ဆန္ဒောကာ၊ သာမဝေဒိနော။ ‘‘ဆန္ဒောဂါ’’တိပိ တတိယက္ခရေန ပဌန္တိ၊ သော ဧဝတ္ထော။ ဗဟဝေါ ဣရိယော ထောမနာ ဧတ္ထာတိ ဗဝှာရိ၊ ဣရုဝေဒေါ၊ တံ အဓီယန္တီတိ ဗဝှာရိဇ္ဈာ။

ဗဟူနီတိ ဧတ္ထာယံ ဥပမာသံသန္ဒနာ – ယထာ တေ နာနာမဂ္ဂါ ဧကံသတော တဿ ဂါမဿ ဝါ နိဂမဿ ဝါ ပဝေသာယ ဟောန္တိ၊ ဧဝံ ဗြာဟ္မဏေဟိ ပညာပိယမာနာပိ နာနာမဂ္ဂါ ဧကံသတော ဗြဟ္မလောကူပဂမနာယ ဗြဟ္မုနာ သဟဗျတာယ ဟောန္တီတိ။

၅၂၅။ ပဋိဇာနိတွာ ပစ္ဆာ နိဂ္ဂယှမာနာ အဝဇာနန္တီတိ ပုဗ္ဗေ နိဒ္ဒေါသတံ သလ္လက္ခမာနာ ပဋိဇာနိတွာ ပစ္ဆာ သဒေါသဘာဝေန နိဂ္ဂယှမာနာ ‘‘နေတံ မမ ဝစန’’န္တိ အဝဇာနန္တိ၊ န ပဋိဇာနန္တီတိ အတ္ထော။

၅၂၇-၅၂၉။ တေတေဝိဇ္ဇာတိ တေဝိဇ္ဇကာ တေ ဗြာဟ္မဏာ။ ဧဝသဒ္ဒေန ဉာပိတော အတ္ထော ဣဓ နတ္ထီတိ ဝ-ကာရော ဂဟိတော၊ သော စ အနတ္ထကောဝါတိ ဒဿေတိ ‘‘အာဂမသန္ဓိမတ္တ’’န္တိ ဣမိနာ၊ ဝဏ္ဏာဂမေန ပဒန္တရသန္ဓိမတ္တံ ကတန္တိ အတ္ထော။ အန္ဓပဝေဏီတိ အန္ဓပန္တိ။ ‘‘ပဏ္ဏာသသဋ္ဌိ အန္ဓာ’’တိ ဣဒံ တဿာ အန္ဓပဝေဏိယာ မဟတော ဂစ္ဆဂုမ္ဗဿ အနုပရိဂမနယောဂျတာဒဿနံ။ ဧဝဉှိ တေ ‘‘သုစိရံ ဝေလံ မယံ မဂ္ဂံ ဂစ္ဆာမာ’’တိ သညိနော ဟောန္တိ။ အန္ဓာနံ ပရမ္ပရသံသတ္တဝစနေန ယဋ္ဌိဂါဟကဝိရဟတာ ဒဿိတာတိ ဝုတ္တံ ‘‘ယဋ္ဌိဂါဟကေနာ’’တိအာဒိ။ တဒုဒါဟရဏံ ဒဿေန္တေန ‘‘ဧကော ကိရာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ အနုပရိဂန္တွာတိ ကဉ္စိ ကာလံ အနုက္ကမေန သမန္တတော ဂန္တွာ။ ကစ္ဆန္တိ ကစ္ဆဗန္ဓဒုဿကဏ္ဏံ။ ‘‘ကစ္ဆံ ဗန္ဓန္တီ’’တိအာဒီသု (စူဠဝ။ အဋ္ဌ။ ၂၈၀၊ ဝိ။ သင်္ဂ။ အဋ္ဌ။ ၃၄။၄၂) ဝိယ ဟိ ကစ္ဆသဒ္ဒေါ နိဗ္ဗသနဝိသေသပရိယာယော။ အပိစ ကစ္ဆန္တိ ဥပကစ္ဆကဋ္ဌာနံ။ ‘‘သမ္ဗာဓော နာမ ဥဘော ဥပကစ္ဆကာ မုတ္တကရဏ’’န္တိအာဒီသု (ပါစိ။ ၈၀၀) ဝိယ ဟိ ကာယေကဒေသဝါစကော ကစ္ဆသဒ္ဒေါ။ စက္ခုမာတိ ယဋ္ဌိဂါဟကံ ဝဒတိ။ ‘‘ပုရိမော’’တိအာဒိ ယထာဝုတ္တက္ကမေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ နာမကညေဝါတိ အတ္ထာဘာဝတော နာမမတ္တမေဝ၊ တံ ပန ဘာသိတံ တေဟိ သာရသညိတမ္ပိ နာမမတ္တတာယ အသာရဘာဝတော နိဟီနမေဝါတိ အတ္ထမတ္တံ ဒဿေတိ ‘‘လာမကံယေဝါ’’တိ ဣမိနာ။

၅၃၀။ ယောတိ ဗြဟ္မလောကော။ ယတောတိ ဘုမ္မတ္ထေ နိဿက္ကဝစနံ။ သာမညဇောတနာယ ဝိသေသေ အဝတိဋ္ဌနတော ဝိသေသပရာမသနံ ဒဿေတုံ ‘‘ယသ္မိံ ကာလေ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဥဂ္ဂမနကာလေ’’တိအာဒိနာ ပကရဏာဓိဂတမာဟ။ အာယာစန္တီတိ ဥဂ္ဂမနံ ပတ္ထေန္တိ။ ကသ္မာ? လောကဿ ဗဟုကာရဘာဝတော။ တထာ ထောမနာဒီသု။ သောမ္မောတိ သီတလော။ အယံ ကိရ ဗြာဟ္မဏာနံ လဒ္ဓိ ‘‘ပုဗ္ဗေဗြာဟ္မဏာနမာယာစနာယ စန္ဒိမသူရိယာ’ဂန္တွာ လောကေ ဩဘာသံ ကရောန္တီ’’တိ။

၅၃၂။ ဣဓ ပန ကိံ ဝတ္တဗ္ဗန္တိ ဣမသ္မိံ ပန အပ္ပစ္စက္ခဘူတဿ ဗြဟ္မုနော သဟဗျတာယ မဂ္ဂဒေသနေ တေဝိဇ္ဇာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ကိံ ဝတ္တဗ္ဗံ အတ္ထိ၊ ယေ ပစ္စက္ခဘူတာနမ္ပိ စန္ဒိမသူရိယာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေတုံ န သက္ကောန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘ယတ္ထာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဣဓာ’’တိ ဝုတ္တမေဝတ္ထံ ပစ္စာမသတိ။

အစိရဝတီနဒီဥပမာကထာဝဏ္ဏနာ

၅၄၂။ သမဘရိတာတိ သမ္ပုဏ္ဏာ။ တတော ဧဝ ကာကပေယျာ။ ပါရာတိ ပါရိမတီရ၊ အာလပနမေတန္တိ ဒဿေတုံ ‘‘အမ္ဘော’’တိ ဝုတ္တံ။ အပါရန္တိ ဩရိမတီရံ။ ဧဟီတိ အာဂစ္ဆာဟိ။ ဝတာတိ ဧကံသေန။ အထ ဂမိဿသိ၊ ဧဝံ သတိ ဧဟီတိ ယောဇနာ။ ‘‘အတ္ထိမေ’’တိအာဒိ အဝှာနကာရဏံ။

၅၄၄။ ပဉ္စသီလ…ပေ… ဝေဒိတဗ္ဗာ ယမနိယမာဒိဗြာဟ္မဏဓမ္မာနံ တဒန္တောဂဓဘာဝတော။ တဗ္ဗိပရီတာတိ ပဉ္စသီလာဒိဝိပရီတာ ပဉ္စဝေရာဒယော။ ဣန္ဒန္တိ ဣန္ဒနာမကံ ဒေဝပုတ္တံ၊ သက္ကံ ဝါ။ ‘‘အစိရဝတိယာ တီရေ နိသိန္နော’’တိ ဣမိနာ ယဿာ တီရေ နိသိန္နော၊ တဒေဝ ဥပမံ ကတွာ အာဟရတိ ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မဓာတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာတိ ဒဿေတိ။ ‘‘ပုနပီ’’တိ ဝတွာ ‘‘အပရမ္ပီ’’တိ ဝစနံ ဣတရာယပိ နဒီဥပမာယ သင်္ဂဏှနတ္ထံ။

၅၄၆။ ကာမယိတဗ္ဗဋ္ဌေနာတိ ကာမနီယဘာဝေန။ ဗန္ဓနဋ္ဌေနာတိ ကာမယိတဗ္ဗတော သတ္တာနံ စိတ္တဿ အာဗန္ဓနဘာဝေန။ ကာမဉ္စာယံ ဂုဏသဒ္ဒေါ အတ္ထန္တရေသုပိ ဒိဋ္ဌပယောဂေါ၊ တေသံ ပနေတ္ထ အသမ္ဘဝတော ပါရိသေသဉာယေန ဗန္ဓနဋ္ဌောယေဝ ယုတ္တောတိ ဒဿေတုံ အယမတ္ထုဒ္ဓါရော အာရဒ္ဓါ။ အဟတာနန္တိ အဓောတာနံ အဘိနဝါနံ။ ဧတ္ထာတိ ခန္ဓကပါဠိပဒေ ပဋလဋ္ဌောတိ ပဋလသဒ္ဒဿ၊ ပဋလသင်္ခါတော ဝါ အတ္ထော။ ဂုဏဋ္ဌောတိ ဂုဏသဒ္ဒဿ အတ္ထော နာမ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ အစ္စေန္တီတိ အတိက္ကမ္မ ပဝတ္တန္တိ။ ဧတ္ထာတိ သောမနဿဇာတကပါဠိပဒေ။ ဒက္ခိဏာတိ တိရစ္ဆာနဂတေ ဒါနစေတနာ။ ဧတ္ထာတိ ဒက္ခိဏဝိဘင်္ဂသုတ္တပဒေ (မ။ နိ။ ၃။၃၇၉) မာလာဂုဏေတိ မာလာဒါမေ။ ဧတ္ထာတိ သတိပဋ္ဌာန- (ဒီ။ နိ။ ၂။၃၇၈၊ မ။ နိ။ ၁။၁၀၉) ဓမ္မပဒပါဠိပဒေသု၊ (ဓ။ ပ။ ၅၃) နိဒဿနမတ္တဉ္စေတံ ကောဋ္ဌာသာပဓာနသီလာဒိသုက္ကာဒိသမ္ပဒါဇိယာသုပိ ပဝတ္တနတော။ ဟောတိ စေတ္ထ –

‘‘ဂုဏော ပဋလရာသာနိသံသေ ကောဋ္ဌာသဗန္ဓနေ၊

သီလသုက္ကာဒျပဓာနေ၊ သမ္ပဒါယ ဇိယာယ စာ’’တိ။

ဧသေဝါတိ ဗန္ဓနဋ္ဌော ဧဝ။ န ဟိ ရူပါဒီနံ ကာမေတဗ္ဗဘာဝေ ဝုစ္စမာနေ ပဋလဋ္ဌော ယုဇ္ဇတိ တထာ ကာမေတဗ္ဗတာယ အနဓိပ္ပေတတ္တာ။ ရာသဋ္ဌာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ပါရိသေသတော ပန ဗန္ဓနဋ္ဌောဝ ယုဇ္ဇတိ။ ယဒဂ္ဂေန ဟိ နေသံ ကာမေတဗ္ဗတာ၊ တဒဂ္ဂေန ဗန္ဓနဘာဝေါတိ။

ကောဋ္ဌာသဋ္ဌောပိ စေတ္ထ ယုဇ္ဇတေဝ စက္ခုဝိညေယျာဒိကောဋ္ဌာသဘာဝေန နေသံ ကာမေတဗ္ဗတော။ ကောဋ္ဌာသေ စ ဂုဏသဒ္ဒေါ ဒိဿတိ ‘‘ဒိဂုဏံ ဝဍ္ဎေတဗ္ဗ’’န္တိအာဒီသု ဝိယ။

‘‘အသင်္ချေယျာနိ နာမာနိ၊ သဂုဏေန မဟေသိနော၊

ဂုဏေန နာမမုဒ္ဓေယျံ၊ အပိ နာမသဟဿတော’’တိ။ (ဓ။ သ။ အဋ္ဌ။ ၁၃၁၃၊ ဥဒါ။ အဋ္ဌ။ ၅၃၊ ပဋိ။ မ။ အဋ္ဌ။ ၁။၁။၇၆) –

အာဒီသု ပန သမ္ပဒါဋ္ဌော ဂုဏသဒ္ဒေါ၊ သောပိ ဣဓ န ယုဇ္ဇတီတိ အနုဒ္ဓဋော။

ဒဿနမေဝ ဣဓ ဝိဇာနနန္တိ အာဟ ‘‘ပဿိတဗ္ဗာ’’တိ။ ‘‘သောတဝိညာဏေန သောတဗ္ဗာ’’တိအာဒိအတ္ထံ ‘‘ဧတေနုပါယေနာ’’တိ အတိဒိသတိ။ ဂဝေသိတာပိ ‘‘ဣဋ္ဌာ’’တိ ဝုစ္စန္တိ၊ တေ ဣဓ နာဓိပ္ပေတာတိ ဒဿေတုံ ‘‘ပရိယိဋ္ဌာ ဝါ ဟောန္တု မာ ဝါ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣစ္ဆိတာ ဧဝ ဟိ ဣဓ ဣဋ္ဌာ၊ တေနာဟ ‘‘ဣဋ္ဌာရမ္မဏဘူတာ’’တိ၊ သုခါရမ္မဏဘူတာတိ အတ္ထော။ ကာမနီယာတိ ကာမေတဗ္ဗာ။ ဣဋ္ဌဘာဝေန မနံ အပ္ပယန္တိ ဝဍ္ဎေန္တီတိ မနာပါ။ ပိယဇာတိကာတိ ပိယသဘာဝါ။ အာရမ္မဏံ ကတွာတိ အတ္တာနမာရမ္မဏံ ကတွာ။ ကမ္မဘူတေ အာရမ္မဏေ သတိ ရာဂေါ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ တံ ကာရဏဘာဝေန နိဒဿေန္တော ‘‘ရာဂုပ္ပတ္တိကာရဏဘူတာ’’တိ အာဟ။

ဂေဓေနာတိ လောဘေန။ အဘိဘူတာ ဟုတွာ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပရိဘုဉ္ဇန္တီတိ ယောဇနာ။ မုစ္ဆာကာရန္တိ မောဟနာကာရံ။ အဓိဩသန္နာတိ အဓိဂယှ အဇ္ဈောသာယ အဝသန္နာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဩဂါဠှာ’’တိ။ သာနန္တိ အဝသာနံ။ ပရိနိဋ္ဌာနပ္ပတ္တာတိ ဂိလိတွာ ပရိနိဋ္ဌာပနဝသေန ပရိနိဋ္ဌာနံ ဥယျာတာ။ အာဒီနဝန္တိ ကာမပရိဘောဂေ သမ္ပတိ၊ အာယတိဉ္စ ဒေါသံ အပဿန္တာ။ ဃာသစ္ဆာဒနာဒိသမ္ဘောဂနိမိတ္တသံကိလေသတော နိဿရန္တိ အပဂစ္ဆန္တိ ဧတေနာတိ နိဿရဏံ၊ ယောနိသော ပစ္စဝေက္ခိတွာ တေသံ ပရိဘောဂပညာ။ တဒဘာဝတော အနိဿရဏပညာတိ အတ္ထံ ဒဿေန္တော ‘‘ဣဒမေတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ပစ္စဝေက္ခဏပရိဘောဂဝိရဟိတာတိ ယထာဝုတ္တပစ္စဝေက္ခဏဉာဏေန ပရိဘောဂတော ဝိရဟိတာ။

၅၄၈-၉။ အာဝရန္တီတိ ကုသလဓမ္မုပ္ပတ္တိံ အာဒိတော ဝါရေန္တိ။ နိဝါရေန္တီတိ နိရဝသေသတော ဝါရယန္တိ။ ဩနန္ဓန္တီတိ ဩဂါဟန္တာ ဝိယ ဆာဒေန္တိ။ ပရိယောနန္ဓန္တီတိ သဗ္ဗသော ဆာဒေန္တိ။ အာဝရဏာဒီနံ ဝသေနာတိ ယထာဝုတ္တာနံ အာဝရဏာဒိအတ္ထာနံ ဝသေန။ တေ ဟိ အာသေဝနဗလဝတာယ ပုရိမပုရိမေဟိ ပစ္ဆိမပစ္ဆိမာ ဒဠှတရတမာဒိဘာဝပ္ပတ္တာ။

သံသန္ဒနကထာဝဏ္ဏနာ

၅၅၀။ ဣတ္ထိပရိဂ္ဂဟေ သတိ ပုရိသဿ ပဉ္စကာမဂုဏပရိဂ္ဂဟော ပရိပုဏ္ဏော ဧဝ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဣတ္ထိပရိဂ္ဂဟေန သပရိဂ္ဂဟော’’တိ။ ‘‘ဣတ္ထိပရိဂ္ဂဟေန အပရိဂ္ဂဟော’’တိ စ ဣဒံ တေဝိဇ္ဇဗြာဟ္မဏေသု ဒိဿမာနပရိဂ္ဂဟာနံ ဒုဋ္ဌုလ္လတမပရိဂ္ဂဟာဘာဝဒဿနံ။ ဧဝံ ဘူတာနံ တေဝိဇ္ဇာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ ကာ ဗြဟ္မုနာ သံသန္ဒနာ၊ ဗြဟ္မာ ပန သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အပရိဂ္ဂဟောတိ။ ဝေရစိတ္တေန အဝေရော၊ ကုတော ဧတဿ ဝေရပယောဂေါတိ အဓိပ္ပာယော။ စိတ္တဂေလညသင်္ခါတေနာတိ စိတ္တုပ္ပာဒဂေလညသညိတေန၊ ဣမိနာ တဿ ရူပကာယဂေလညဘာဝေါ ဝုတ္တော ဟောတိ။ ဗျာပဇ္ဈေနာတိ ဒုက္ခေန။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာဒီဟီတိ ဧတ္ထ အာဒိသဒ္ဒေန တဒေကဋ္ဌာ သံကိလေသဓမ္မာ သင်္ဂယှန္တိ။ အတောယေဝေတ္ထ ‘‘ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာဘာဝတော’’တိ တဒုဘယာဘာဝမတ္တဟေတုဝစနံ သမတ္ထိတံ ဟောတိ။ အပ္ပဋိပတ္တိဟေတုဘူတာယ ဝိစိကိစ္ဆာယ သတိ န ကဒါစိ စိတ္တံ ပုရိသဿ ဝသေ ဝတ္တတိ၊ ပဟီနာယ ပန တာယ သိယာ စိတ္တဿ ပုရိသဝသေ ဝတ္တနန္တိ အာဟ ‘‘ဝိစိကိစ္ဆာယာ’’တိအာဒိ။ စိတ္တဂတိကာတိ စိတ္တဝသိကာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘စိတ္တဿ ဝသေ ဝတ္တန္တီ’’တိ။ န တာဒိသောတိ ဗြာဟ္မဏာ ဝိယ န စိတ္တဝသိကော ဟောတိ၊ အထ ခေါ ဝသီဘူတဈာနာဘိညတာယ စိတ္တံ အတ္တနော ဝသေ ဝတ္တေတီတိ ဝသဝတ္တီ။

၅၅၂။ ဗြဟ္မလောကမဂ္ဂေတိ ဗြဟ္မလောကဂါမိမဂ္ဂေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗေ၊ ပညာပေတဗ္ဗေ ဝါ၊ တံ ပညပေန္တာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥပဂန္တွာတိ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိယာ ဥပသင်္ကမိတွာ၊ ပဋိဇာနိတွာ ဝါ။ သမတလန္တိ သညာယာတိ မတ္ထကေ ဧကင်္ဂုလံ ဝါ ဥပဍ္ဎင်္ဂုလံ ဝါ သုက္ခတာယ သမတလန္တိ သညာယ။ ပင်္ကံ ဩတိဏ္ဏာ ဝိယာတိ အနေကပေါရိသံ မဟာပင်္ကံ ဩတိဏ္ဏာ ဝိယ။ အနုပ္ပဝိသန္တီတိ အပါယမဂ္ဂံ ဗြဟ္မလောကမဂ္ဂသညာယ ဩဂါဟန္တိ။ တတော ဧဝ သံသီဒိတွာ ဝိသာဒံ ပါပုဏန္တိ။ ဧဝန္တိ ‘‘သမတလ’’န္တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေန။ သံသီဒိတွာတိ နိမုဇ္ဇိတွာ ။ မရီစိကာယာတိ မိဂတဏှိကာယ ကတ္တုဘူတာယ။ ဝဉ္စေတွာတိ နဒီသဒိသံ ပကာသနေန ဝဉ္စေတွာ။ ဝါယမာနာတိ ဝါယမမာနာ၊ အယမေဝ ဝါ ပါဌော။ သုက္ခတရဏံ မညေ တရန္တီတိ သုက္ခနဒီတရဏံ တရန္တိ မညေ။ အဘိန္နေပိ ဘေဒဝစနမေတံ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ တေဝိဇ္ဇာ အမဂ္ဂမေဝ ‘‘မဂ္ဂေါ’’တိ ဥပဂန္တွာ သံသီဒန္တိ၊ တသ္မာ။ ယထာ တေတိ တေ ‘‘သမတလ’’န္တိ သညာယ ပင်္ကံ ဩတိဏ္ဏာ သတ္တာ ဟတ္ထပါဒါဒီနံ သံဘဉ္ဇနံ ပရိဘဉ္ဇနံ ပါပုဏန္တိ ယထာ။ ဣဓေဝ စာတိ ဣမသ္မိဉ္စ အတ္တဘာဝေ။ သုခံ ဝါ သာတံ ဝါ န လဘန္တီတိ ဈာနသုခံ ဝါ ဝိပဿနာသာတံ ဝါ န လဘန္တိ၊ ကုတော မဂ္ဂသုခံ ဝါ နိဗ္ဗာနသာတံ ဝါတိ အဓိပ္ပာယော။ မဂ္ဂဒီပကန္တိ ‘‘မဂ္ဂဒီပက’’ မိစ္စေဝ တေဟိ အဘိမတံ။ တေဝိဇ္ဇကန္တိ တေဝိဇ္ဇတ္ထဉာပကံ။ ပါဝစနန္တိ ပကဋ္ဌဝစနသမ္မတံ ပါဌံ။ တေဝိဇ္ဇာနံ ဗြာဟ္မဏာနန္တိ သမ္ဗန္ဓေ သာမိဝစနံ။ ဣရိဏန္တိ အရညာနိယာ ဣဒံ အဓိဝစနန္တိ အာဟ ‘‘အဂါမကံ မဟာရည’’န္တိ။ အနုပဘောဂရုက္ခေဟီတိ မိဂရုရုအာဒီနမ္ပိ အနုပဘောဂါရဟေဟိ ကိံ ပက္ကာဒိဝိသရုက္ခေဟိ။ ယတ္ထာတိ ယသ္မိံ ဝနေ။ ပရိဝတ္တိတုမ္ပိ န သက္ကာ ဟောန္တိ မဟာကဏ္ဋကဂစ္ဆဂဟနတာယ။ ဉာတီနံ ဗျသနံ ဝိနာသော ဉာတိဗျသနံ။ ဧဝံ ဘောဂသီလဗျသနေသုပိ။ ရောဂေါ ဧဝ ဗျသတိ ဝိဗာဓတီတိ ရောဂဗျသနံ။ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိဗျသနေပိ။

၅၅၄။ နနု ဇာတသဒ္ဒေနေဝ အယမတ္ထော သိဒ္ဓါတိ စောဒနမပနေတိ ‘‘ယော ဟီ’’တိအာဒိနာ။ ဇာတော ဟုတွာ သံဝဍ္ဎိတော ဇာတသံဝဍ္ဎောတိ အာစရိယေန (ဒီ။ နိ။ ဋီ။ ၁။၅၅၄) ဝုတ္တံ၊ ဇာတော စ သော သံဝဍ္ဎော စာတိ ဇာတသံဝဍ္ဎောတိ ပန ယုဇ္ဇတိ ဝိသေသနပရနိပါတတ္တာ။ န သဗ္ဗသော ပစ္စက္ခာ ဟောန္တိ ပရိစယာဘာဝတော။ စိရနိက္ခန္တောတိ နိက္ခန္တော ဟုတွာ စိရကာလော။ စိရံ နိက္ခန္တဿ အဿာတိ ဟိ စိရနိက္ခန္တော။ ‘‘ဇာတသံဝဍ္ဎော’’တိ ပဒဒွယေန အတ္ထဿ ပရိပုဏ္ဏာဘာဝတော ‘‘တမေန’’န္တိ ကမ္မပဒံ ‘‘တာဝဒေဝ အဝသဋ’’န္တိ ပုန ဝိသေသေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဒန္ဓာယိတတ္တန္တိ ဝိဿဇ္ဇနေ မန္ဒတ္တံ သဏိကဝုတ္တိ၊ တံ ပန သံသယဝသေန စိရာယနံ နာမ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ကင်္ခါဝသေန စိရာယိတတ္တ’’န္တိ။ ဝိတ္ထာယိတတ္တန္တိ သာရဇ္ဇိတတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဝိတ္ထာယိတတ္တံ နာမ ထမ္ဘိတတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ထဒ္ဓဘာဝဂ္ဂဟဏ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ အပ္ပဋိဟတဘာဝံ ဒဿေတိ တဿေဝ အနာဝရဏဉာဏဘာဝတော။ နနွေတမ္ပိ အန္တရာယပဋိဟတံ သိယာတိ အာသင်္ကံ ပရိဟရတိ ‘‘တဿ ဟီ’’တိအာဒိနာ။ မာရာဝဋ္ဋနာဒိဝသေနာတိ ဧတ္ထ စက္ခုမောဟမုစ္ဆာကာလာဒိ သင်္ဂယှတိ။ န သက္ကာတဿ ကေနစိ အန္တရာယော ကာတုံ စတူသု အနန္တရာယိကဓမ္မေသု ပရိယာပန္နဘာဝတော။

၅၅၅။ ဥဣစ္စုပသဂ္ဂယောဂေ လုမ္ပသဒ္ဒေါ၊ လုပိသဒ္ဒေါ ဝါ ဥဒ္ဓရဏတ္ထော ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဥဒ္ဓရတူ’’တိ။ ဥပသဂ္ဂဝိသေသေန ဟိ ဓာတုသဒ္ဒါ အတ္ထဝိသေသဝုတ္တိနော ဟောန္တိ ယထာ ‘‘အာဒါန’’န္တိ။ ပဇာသဒ္ဒေါ ပကရဏာဓိဂတတ္တာ ဒါရကဝိသယောတိ အာဟ ‘‘ဗြာဟ္မဏဒါရက’’န္တိ။

ဗြဟ္မလောကမဂ္ဂဒေသနာဝဏ္ဏနာ

၅၅၆-၇။ ‘‘အပုဗ္ဗန္တိ ဣမိနာ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗတာကာရဏံ ဒီပေတိ။ ယဿ အတိသယေန ဗလံ အတ္ထိ၊ သော ဗလဝါတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဗလသမ္ပန္နော’’တိ။ သင်္ခံ ဓမေတီတိ သင်္ခဓမကော၊ သင်္ခံ ဓမယိတွာ တတော သဒ္ဒပဝတ္တကော။ ‘‘ဗလဝါ’’တိအာဒိဝိသေသနံ ကိမတ္ထိယန္တိ အာဟ ‘‘ဒုဗ္ဗလော ဟီ’’တိအာဒိ။ ဗလဝတော ပန သင်္ခသဒ္ဒေါတိ သမ္ဗန္ဓော။ အပ္ပနာဝ ဝဋ္ဋတိ ပဋိပက္ခတော သမ္မဒေဝ စေတသော ဝိမုတ္တိဘာဝတော၊ တသ္မာ ဧဝံ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယော။

ပမာဏကတံ ကမ္မံ နာမ ကာမာဝစရံ ဝုစ္စတိ ပမာဏကရာနံ သံကိလေသဓမ္မာနံ အဝိက္ခမ္ဘနတော။ တထာ ဟိ တံ ဗြဟ္မဝိဟာရပုဗ္ဗဘာဂဘူတံ ပမာဏံ အတိက္ကမိတွာ ဩဒိဿကာနောဒိဿကဒိသာဖရဏဝသေန ဝဍ္ဎေတုံ န သက္ကာ။ ဝုတ္တဝိပရိယာယတော ပန ရူပါရူပါဝစရံ အပ္ပမာဏကတံ ကမ္မံ နာမ။ တေနာဟ ‘‘တဉှီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ အရူပါဝစရေ ဩဒိဿကာနောဒိဿကဝသေန ဖရဏံ န လဗ္ဘတိ၊ တထာ ဒိသာဖရဏဉ္စ။ ကေစိ ပန ‘‘တံ အာဂမနဝသေန လဗ္ဘတီ’’တိ ဝဒန္တိ၊ တဒယုတ္တံ။ န ဟိ ဗြဟ္မဝိဟာရနိဿန္ဒော အာရုပ္ပံ၊ အထ ခေါ ကသိဏနိဿန္ဒော၊ တသ္မာ ယံ သုဘာဝိတံ ဝသီဘာဝံ ပါပိတံ အာရုပ္ပံ၊ တံ အပ္ပမာဏကတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘ယံ ဝါ သာတိသယံ ဗြဟ္မဝိဟာရဘာဝနာယ အဘိသင်္ခတေန သန္တာနေန နိဗ္ဗတ္တိတံ၊ ယဉ္စ ဗြဟ္မဝိဟာရသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ သမာပန္နံ အရူပါဝစရဇ္ဈာနံ၊ တံ ဣမိနာ ပရိယာယေန ဖရဏပမာဏဝသေန အပ္ပမာဏကတ’’န္တိ အပရေ။ ဝီမံသိတွာ ဂဟေတဗ္ဗံ။

ရူပါဝစရာရူပါဝစရကမ္မေတိ ရူပါဝစရကမ္မေ စ အရူပါဝစရကမ္မေ စ သတိ။ န ဩဟီယတိ န တိဋ္ဌတီတိ ကတူပစိတမ္ပိ ကာမာဝစရကမ္မံ ယထာဓိဂတေ မဟဂ္ဂတဇ္ဈာနေ အပရိဟီနေ တံ အဘိဘဝိတွာ ပဋိဗာဟိတွာ သယံ ဩဟီယကံ ဟုတွာ ပဋိသန္ဓိံ ဒါတုံ သမတ္ထဘာဝေ န တိဋ္ဌတိ။ ‘‘န အဝသိဿတီ’’တိ ဧတဿ ဟိ အတ္ထဝစနံ ‘‘န ဩဟီယတီ’’တိ၊ တဒေတံ ‘‘န အဝတိဋ္ဌတီ’’တိ ဧတဿ ဝိသေသဝစနံ၊ ပရိယာယဝစနံ ဝါ။ တေနာဟ ‘‘ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတီ’’တိအာဒိ။ လဂ္ဂိတုန္တိ အာဝရိတုံ နိသေဓေတုံ။ ဌာတုန္တိ ပဋိဗလံ ဟုတွာ ပတိဋ္ဌာတုံ။ ဖရိတွာတိ ပဋိဖရိတွာ။ ပရိယာဒိယိတွာတိ တဿ သာမတ္ထိယံ ခေပေတွာ။ ဩကာသံ ဂဟေတွာတိ ဝိပါကဒါနောကာသံ ဂဟေတွာ၊ ဣမိနာ ‘‘လဂ္ဂိတုံ ဝါ ဌာတုံ ဝါ’’တိ ဝစနမေဝ ဝိတ္ထာရေတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ‘‘အထ ခေါ’’တိအာဒိ အတ္ထာပတ္တိဒဿနံ။ ကမ္မဿ ပရိယာဒိယနံ နာမ တဿ ဝိပါကုပ္ပာဒနံ နိသေဓေတွာ အတ္တနော ဝိပါကုပ္ပာဒနမေဝါတိ အာဟ ‘‘တဿာ’’တိအာဒိ။ တဿာတိ ကာမာဝစရကမ္မဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ။ သယမေဝါတိ ရူပါရူပါဝစရကမ္မမေဝ။ ဗြဟ္မသဟဗျတံ ဥပနေတိ အသတိ တာဒိသာနံ စေတောပဏိဓိဝိသေသေတိ အဓိပ္ပာယော။ တိဿဗြဟ္မာဒီနံ ဝိယ ဟိ မဟာပုညာနံ စေတောပဏိဓိဝိသေသေန မဟဂ္ဂတကမ္မံ ပရိတ္တကမ္မဿ ဝိပါကံ န ပဋိဗာဟတီတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

အထ မဟဂ္ဂတဿ ဂရုကကမ္မဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ ပရိတ္တံ လဟုကကမ္မံ ကထမတ္တနော ဝိပါကဿ ဩကာသံ ကရောတီတိ? တီသုပိ ကိရ ဝိနယဂဏ္ဌိပဒေသု ဧဝံ ဝုတ္တံ ‘‘နိကန္တိဗလေနေဝ ဈာနံ ပရိဟာယတိ၊ တတော ပရိဟီနဈာနတ္တာ ပရိတ္တကမ္မံ လဒ္ဓါကာသ’’န္တိ။ ကေစိ ပန ဝဒန္တိ ‘‘အနီဝရဏာဝတ္ထာယ နိကန္တိယာ ဈာနဿ ပရိဟာနိ ဝီမံသိတွာ ဂဟေတဗ္ဗာ’’တိ။ ဣဒမေတ္ထ ယုတ္တတရကာရဏံ – အသတိပိ မဟဂ္ဂတကမ္မုနော ဝိပါကပဋိဗာဟနသမတ္ထေ ပရိတ္တကမ္မေ ‘‘ဣဇ္ဈတိ ဘိက္ခဝေ သီလဝတော စေတောပဏိဓိ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ သီလဿာ’’တိ (ဒီ။ နိ။ ၁။၅၀၄၊ သံ။ နိ။ ၄။၃၅၂၊ အ။ နိ။ ၈။၃၅) ဝစနတော ကာမဘဝေ စေတောပဏိဓိ မဟဂ္ဂတကမ္မဿ ဝိပါကံ ပဋိဗာဟိတွာ ပရိတ္တကမ္မုနော ဝိပါကောကာသံ ကရောတီတိ။ ဧဝံ မေတ္တာဒိဝိဟာရီတိ ဝုတ္တနယေန အပ္ပနာပတ္တာနံ မေတ္တာဒီနံ ဗြဟ္မဝိဟာရာနံ ဝသေန ဝိဟာရီ။

၅၅၉။ ပဌမမုပနိဓာယ ဒုတိယံ၊ ကိမေတံ၊ ယမုပနိဓီယတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ပဌမမေဝါ’’တိအာဒိ။ မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသကေ သင်္ဂီတန္တိ အဇ္ဈာဟရိတွာ သမ္ဗန္ဓော။ ပုနပ္ပုနံ သရဏဂမနံ ဒဠှတရံ၊ မဟပ္ဖလတရဉ္စ၊ တသ္မာ ဒုတိယမ္ပိ သရဏဂမနံ ကတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကတိပါဟစ္စယေနာတိ ဒွီဟတီဟစ္စယေန ။ ပဗ္ဗဇိတွာတိ သာမဏေရပဗ္ဗဇ္ဇံ ဂဟေတွာ။ အဂ္ဂညသုတ္တမ္ပိ (ဒီ။ နိ။ ၃။၁၁၂) အမုံယေဝ ဝါသေဋ္ဌမာရဗ္ဘ ကထေသိ၊ နာညန္တိ ဉာပေတုံ ‘‘အဂ္ဂညသုတ္တေ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အာဂတနယေန ဥပသမ္ပဒဉ္စေဝ အရဟတ္တဉ္စ အလတ္ထုံ ပဋိလဘိံသူတိ အတ္ထော။ ယမေတ္ထ အတ္ထတော န ဝိဘတ္တံ၊ တဒေတံ သုဝိညေယျမေဝ။

ဣတိ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယ ပရမသုခုမဂမ္ဘီရဒုရနုဗောဓတ္ထပရိဒီပနာယ သုဝိမလဝိပုလပညာဝေယျတ္တိယဇနနာယ အဇ္ဇဝမဒ္ဒဝသောရစ္စသဒ္ဓါသတိဓိတိဗုဒ္ဓိခန္တိဝီရိယာဒိဓမ္မသမင်္ဂိနာ သာဋ္ဌကထေ ပိဋကတ္တယေ အသင်္ဂါသံဟီရဝိသာရဒဉာဏစာရိနာ အနေကပ္ပဘေဒသကသမယသမယန္တရဂဟနဇ္ဈောဂါဟိနာ မဟာဂဏိနာ မဟာဝေယျာကရဏေန ဉာဏာဘိဝံသဓမ္မသေနာပတိနာမထေရေန မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇဂရုနာ ကတာယ သာဓုဝိလာသိနိယာ နာမ လီနတ္ထပကာသနိယာ တေဝိဇ္ဇသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပကာသနာ။

တေဝိဇ္ဇသုတ္တသံဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

တတြိဒံ သာဓုဝိလာသိနိယာ သာဓုဝိလာသိနိတ္တသ္မိံ ဟောတိ –

ဗျဉ္ဇနဉ္စေဝ အတ္ထော စ၊ ဝိနိစ္ဆယော စ သဗ္ဗထာ၊

သာဓကေန ဝိနာ ဝုတ္တော၊ နတ္ထိ စေတ္ထ ယတော တတော။

သမ္ပဿတံ သုဓီမတံ၊ သာဓူနံ စိတ္တတောသနံ၊

ကရောတိ ဝိဝိဓံ သာယံ၊ တေန သာဓုဝိလာသိနီတိ။

နိဂမနကထာ

ဧတ္တာဝတာ စ –

သဒ္ဓမ္မေ ပါဋဝတ္ထာယ၊ သာသနဿ စ ဝုဒ္ဓိယာ၊

ဝဏ္ဏနာ ယာ သမာရဒ္ဓါ၊ သီလက္ခန္ဓကထာယ သာ။

သာဓုဝိလာသိနီ နာမ၊ သဗ္ဗသော ပရိနိဋ္ဌိတာ၊

ပဏ္ဏာသာယ သာဓိကာယ၊ ဘာဏဝါရပ္ပမာဏတော။

အနေကသေတိဘိန္ဒော ယော၊ အနန္တဗလဝါဟနော၊

သိရီပဝရာဒိနာမော၊ ရာဇာ နာနာရဋ္ဌိဿရော။

ဇမ္ဗုဒီပတလေ ရမ္မေ၊ မရမ္မဝိသယေ အကာ၊

တမ္ဗဒီပရဋ္ဌေ ပုရံ၊ အမရပုရနာမကံ။

မဏ္ဍလာစလသာမန္တံ၊ ဧရာဝတီနဒိဿိတံ၊

နာနာဇနာနမာဝါသံ၊ ဟေမပါသာဒလင်္ကတံ။

တတြာဘိသေကပတ္တော သော၊ ရဇ္ဇံ ကာရေသိ ဓမ္မတော၊

ရာဇာဂါရမဟာထူပံ၊ အကာသိ သမ္ပသာဒနံ။

ဥဒ္ဓမ္မံ ဥဗ္ဗိနယဉ္စ၊ ပဟာယ ဇိနသာသနံ၊

ဝိသောဓေသိ ယထာဘူတံ၊ သတတံ ဒဠှမာနသော။

တေနေဝ ကာရိတေ ရမ္မေ၊ ဆာယူဒကသမပ္ပိတေ၊

ဒွိပါကာရပရိက္ခိတ္တေ၊ ဘာဝနာဘိရတာရဟေ။

မဟာမုနိသမညာ ယာ၊ သမ္ဗုဒ္ဓသမ္မုခါ ကတာ၊

ပဋိမာ တံပါသာဒမှာ၊ ဥဇုအာသန္နဒက္ခိဏေ။

အသောကာရာမအာရာမေ ၊ ပဉ္စဘူမိမဟာလယေ၊

ရတနဘူမိကိတ္တိ ဝှယေ၊ ဓမ္မပါသာဒလင်္ကတေ။

တထာ ဒက္ခိဏဒေဝိယာ၊ နဂရသမီပေ ကတေ၊

ပုဗ္ဗုတ္တရေ ဇယဘူမိ-ကိတ္တာဘိဓာနကေပိ စ။

တထေဝုတ္တရဒေဝိယာ ၊ နဂရဗ္ဘန္တရေ ကတေ၊

သောဏ္ဏဂုဟထူပန္တိကေ၊ ပရိမာဏကနာမကေ။

တထာ စ ဥပရာဇေန၊ ကတေ နဂရပစ္ဆိမေ၊

မဟာဂုဟထူပန္တိကေ၊ မင်္ဂလာဝါသနာမကေ။

ဣတိ သောဏ္ဏဝိဟာရေသု၊ ဝသံနေကေသု ဝါရတော၊

သက္ကတော သဗ္ဗရာဇူနံ၊ တိက္ခတ္တုံ လဒ္ဓလဉ္ဆနော။

ဉာဏာဘိဝံသဓမ္မသေနာပတီတိ သုဝိချာတော၊

ဒွေဝိဘင်္ဂါဒိဓာရဏာ၊ ဥပဇ္ဈာစရိယတံ ပတ္တော။

လင်္ကာဒီပါဂတာနမ္ပိ၊ ပရဒီပနိဝါသိနံ၊

ဘိက္ခူနံ ဝါစကော ဓမ္မံ၊ ပဋိပတ္တိံ နိယောဇကော။

ယံ နိဿာယ ဝိသောဓေသိ၊ သာသနံ ဧသ ဘူပတိ၊

အတ္ထဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နံ၊ သော’ကာသိ ဝဏ္ဏနံ ဣမံ။

သမ္ဗုဒ္ဓပရိနိဗ္ဗာနာ၊ ပဉ္စတာလီသကေ’ဒ္ဓကေ၊

တိသတေ ဒွိသဟဿေ စ၊ သမ္ပတ္တေ သာ သုနိဋ္ဌိတာ။

ပေဋကာလင်္ကာရဝှယံ၊ နေတ္တိသံဝဏ္ဏနံ သုဘံ၊

ဣမဉ္စ သင်္ခရောန္တေန၊ ယံ ပုညံ ပသုတံ မယာ။

အညမ္ပိ တေန ပုညေန၊ ပတွာန ဗောဓိမုတ္တမံ၊

တာရယိတွာ ဗဟူ သတ္တေ၊ မောစေယျံ ဘဝဗန္ဓနာ။

သဒါ ရက္ခန္တု ရာဇာနော၊ ဓမ္မေနေဝ ပဇံ ဣမံ၊

နိရတာ ပုညကမ္မေသု၊ ဇောတေန္တု ဇိနသာသနံ။

ဣမေ စ ပါဏိနော သဗ္ဗေ၊ သဗ္ဗဒါ နိရုပဒ္ဒဝါ၊

နိစ္စံ ကလျာဏသင်္ကပ္ပာ၊ ပပ္ပောန္တု အမတံ ပဒန္တိ။

ဣတိ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယ သီလက္ခန္ဓဝဂ္ဂသံဝဏ္ဏနာယ

သာဓုဝိလာသိနီ နာမ အဘိနဝဋီကာ သမတ္တာ။

သီလက္ခန္ဓဝဂ္ဂအဘိနဝဋီကာ နိဋ္ဌိတာ။