📜

၇။ ဇာလိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

ဒွေပဗ္ဗဇိတဝတ္ထုဝဏ္ဏနာ

၃၇၈။ ဧဝံ မဟာလိသုတ္တံ သံဝဏ္ဏေတွာ ဣဒါနိ ဇာလိယသုတ္တံ သံဝဏ္ဏေန္တော ယထာနုပုဗ္ဗံ သံဝဏ္ဏနောကာသဿ ပတ္တဘာဝံ ဝိဘာဝေတုံ၊ မဟာလိသုတ္တဿာနန္တရံ သင်္ဂီတဿ သုတ္တဿ ဇာလိယသုတ္တဘာဝံ ဝါ ပကာသေတုံ ‘‘ဧဝံ မေ သုတံ…ပေ… ကောသမ္ဗိယန္တိ ဇာလိယသုတ္တ’’န္တိ အာဟ။ ‘‘ဃောသိတေနာ’’တိအာဒိနာ မဇ္ဈေလောပသမာသံ ဒဿေတိ၊ ဃောသိတဿ အာရာမောတိပိ ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဧဝမ္ပိ ဟိ ‘‘အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ’’တိအာဒီသု (ပါရာ။ ၂၃၄) ဝိယ ဒါယကကိတ္တနံ ဟောတိ၊ ဧဝံ ပန ကိတ္တေန္တော အာယသ္မာ အာနန္ဒော အညေပိ တဿ ဒိဋ္ဌာနုဂတိအာပဇ္ဇနေ နိယောဇေတီတိ အညတ္ထ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ကောယံ ဃောသိတသေဋ္ဌိ နာမ၊ ကထဉ္စာနေန အာရာမော ကာရိတော၊ ကထံ ပန တတ္ထ ဘဂဝါ ဝိဟာသီတိ ပုစ္ဆာယ သဗ္ဗံ တံ ဝိဿဇ္ဇနံ သမုဒါဂမတော ပဋ္ဌာယ သင်္ခေပတောဝ ဒဿေန္တော ‘‘ပုဗ္ဗေ ကိရာ’’တိအာဒိမာဟ။ အလ္လကပ္ပရဋ္ဌန္တိ ဗဟူသု ပေါတ္ထကေသု ဒိဿတိ၊ ကတ္ထစိ ပန ‘‘အဒ္ဒိလရဋ္ဌ’’န္တိ စ ‘‘ဒမိဠရဋ္ဌ’’န္တိ စ လိခိတံ။ တတောတိ အလ္လကပ္ပရဋ္ဌတော။ ‘‘ပုတ္တံ…ပေ… အဂမာသီ’’တိ ဣဒမ္ပိ ‘‘တဿေတံ ကမ္မ’’န္တိ ဉာပေတုံ ဝုတ္တံ။ တဒါတိ တေသံ ဂါမံ ပဝိဋ္ဌဒိဝသေ။ ဗလဝပါယာသန္တိ ဂရုတရံ ဗဟုပါယာသံ။ ဇီရာပေတုန္တိ သမဝေပါကိနိယာ ဂဟဏိယာ ပက္ကာပေတုံ။ အသန္နိဟိတေတိ ဂေဟတော ဗဟိ အညံ ဂတေ။ ဘုဿတီတိ နဒတိ၊ ‘‘ဘုဘု’’ဣတိ သုနခသဒ္ဒံ ကရောတီတိ အတ္ထော။ ဣဒမ္ပိဿ ဧကံ ကမ္မံ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ ပန စီဝရကမ္မတ္ထာယ အညံ ဌာနံ ဂတေ သုနခဿ ဟဒယံ ဖာလိတံ။ တိရစ္ဆာနာ နာမေတေ ဥဇုဇာတိကာ ဟောန္တိ အကုဋိလာ၊ မနုဿာ ပန အညံ ဟဒယေန စိန္တေတိ၊ အညံ မုခေန ကထေန္တိ။ တေနေဝါဟ ‘‘ဂဟနဉှေတံ ဘန္တေ ယဒိဒံ မနုဿာ၊ ဥတ္တာနကဉှေတံ ဘန္တေ ယဒိဒံ ပသဝေါ’’တိ (မ။ နိ။ ၂။၃)။

ဣတိ သော တာယ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ သိနေဟဝသေန ဥဇုဒိဋ္ဌိတာယ အကုဋိလတာယ ကာလင်္ကတွာ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တော။ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘သော…ပေ… နိဗ္ဗတ္တီ’’တိ။ တဿ ပန ကဏ္ဏမူလေ ကထေန္တဿ သဒ္ဒေါ သောဠသယောဇနဋ္ဌာနံ ဖရတိ၊ ပကတိကထာသဒ္ဒေါ ပန သကလံ ဒသယောဇနသဟဿံ ဒေဝနဂရံ၊ ဧဝံ သရဃောသသမ္ပတ္တိယာ ‘‘ဃောသကဒေဝပုတ္တော’’ တွေဝ နာမံ အဟောသိ။ အယမဿ ပစ္စေကဗုဒ္ဓေ သိနေဟေန ဘုက္ကရဏဿ နိဿန္ဒော။ စဝိတွာတိ အာဟာရက္ခယေန စဝိတွာ။ ဒေဝလောကတော ဟိ ဒေဝပုတ္တာ အာယုက္ခယေန၊ ပုညက္ခယေန၊ အာဟာရက္ခယေန၊ ကောပေနာတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ စဝန္တိ။ ဣမဿ ပန ကာမဂုဏေ ပရိဘုဉ္ဇတော မုဋ္ဌဿတိဿ အာဟာရက္ခယေန စဝနံ ဟောတိ။ သော ကောသမ္ဗိယံ နဂရသောဘိနိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏှိ။ နဂရသောဘိနိယော ကိရ ဓီတရံ ပဋိဇဂ္ဂန္တိ၊ န ပုတ္တံ။ ဓီတရော ဟိ တာသံ ပဝေဏိံ ဃဋယန္တိ၊ တသ္မာ သာပိ တံ သင်္ကာရကူဋေ ဆဍ္ဍာပေတိ။ အယမဿ ပုဗ္ဗေ ပုတ္တဆဍ္ဍနကမ္မဿ နိဿန္ဒော။ ပါပကမ္မဉှိ နာမေတံ ‘‘အပ္ပက’’န္တိ နာဝမညိတဗ္ဗံ။ တမေကော မနုဿော ကာကသုနခပရိဝါရိတံ ဒိသွာ ‘‘ပုတ္တော မေ လဒ္ဓါ’’တိ ဂေဟံ နေသိ၊ တဿ ပန ဟတ္ထတော ကောသမ္ဗကသေဋ္ဌိ ကဟာပဏသဟဿံ ဒတွာ အဂ္ဂဟေသိ၊ တမတ္ထံ သန္ဓာယ ‘‘ကောသမ္ဗိယံ ဧကဿ ကုလဿ ဃရေ နိဗ္ဗတ္တီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သတ္တက္ခတ္တုံ ဃာတာပနတ္ထံ ဥပက္ကမကရဏမ္ပိ ပုတ္တဆဍ္ဍနကမ္မဿေဝ နိဿန္ဒော။ သေဋ္ဌိဓီတာယာတိ ဇနပဒသေဋ္ဌိနော ဓီတာယ။ ဝေယျတ္တိယေနာတိ ပညာဝေယျတ္တိယေန။ သာ ဟိ တဿ ပိတရာ ပေသိတံ မာရာပနပဏ္ဏံ ဖာလေတွာ ဝိဝါဟပဏ္ဏံ ဗန္ဓိတွာ ဇီဝိတလာဘံ ကရောတိ။ တာယေဝ သရသမ္ပတ္တိယာ ဃောသိတသေဋ္ဌိ နာမ ဇာတော။

သရီရသန္တပ္ပနတ္ထန္တိ ဟိမဝန္တေဝ မူလဖလာဟာရတာယ ကိလန္တသရီရဿ လောဏမ္ဗိလသေဝနေန ပီနနတ္ထံ။ တသိတာတိ ပိပါသိတာ။ ကိလန္တာတိ ပရိဿန္တကာယာ။ ဝဋရုက္ခန္တိ မဟာနိဂြောဓရုက္ခံ။ တေ ကိရ တံ ပတွာ တဿ မူလေ နိသီဒိံသု။ အထ ဇေဋ္ဌကတာပသော နိဂြောဓရုက္ခဿ သောဘာသမ္ပတ္တိံ ပဿိတွာ ‘‘မဟာနုဘာဝေါ မညေ ဧတ္ထ အဓိဝုတ္ထာ ဒေဝတာ။ သာဓု ဝတာယံ ဒေဝတာ ဣသိဂဏဿ ပါနီယာဒိဒါနေန အဒ္ဓါနပရိဿမံ ဝိနောဒေယျာ’’တိ စိန္တေသိ။ ဒေဝတာပိ တထာ စိန္တိတံ ဥတွာ ဣသိဂဏဿ ပါနီယနှာနကဘောဇနာနိ အဒါသိ။ တေနာဟ ‘‘တတ္ထာ’’တိအာဒိ။ ဇေဋ္ဌကတာပသဿ ပန တထာ စိန္တနံ အဝိသေသတော သဗ္ဗတ္ထ အာရောပေတွာ ‘‘သင်္ဂဟံ ပစ္စာသိသန္တာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ဟတ္ထံ ပသာရေတွာ’’တိ ဣမိနာ ဟတ္ထပ္ပသာရဏမတ္တေန တဿာ ယထိစ္ဆိတနိပ္ဖတ္တိံ ဒဿေတိ။ ဒေဝတာ အာဟာတိ သာ အတ္တနော ပုညဿ ပရိတ္တကတ္တာ လဇ္ဇာယ ကထေတုံ အဝိသဟန္တီပိ ပုနပ္ပုနံ နိပ္ပီဠိယမာနာ ဧဝမာဟ။ သောတိ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ။ ဘတကာနန္တိ ဘတိယာ ဝေယျာဝစ္စံ ကရောန္တာနံ ဒါသပေသကမ္မကရာနံ။ ပကတိဘတ္တဝေတနမေဝါတိ ပကတိယာ ဒါတဗ္ဗဘတ္တဝေတနမေဝ။ တဒါ ဥပေါသထိကတ္တာ ကမ္မံ အကရောန္တာနမ္ပိ ကမ္မကရဏဒိဝသေ ဒါတဗ္ဗဘတ္တဝေတနမေဝ၊ န တတော ဦနန္တိ အတ္ထော။ ဓမ္မပဒဋ္ဌကထာယံ ခုဒ္ဒကဘာဏကာနံ မတေန ‘‘သာယမာသတ္ထာယ အာဂတော’’တိ (ဓ။ ပ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂။သာမာဝတီဝတ္ထု) ဝုတ္တံ၊ ဣဓ ပန ဒီဃဘာဏကာနံ မတေန ‘‘မဇ္ဈနှိကေ ပါတရာသတ္ထာယ အာဂတော’’တိ။ ကဉ္စီတိ ကဉ္စိပိ ဘတကံ၊ ကိဉ္စိပိ ဘတကကမ္မန္တိ ဝါ သမ္ဗန္ဓော။ မဇ္ဈနှိကကာလတ္တာ ‘‘ဥပဍ္ဎဒိဝသော ဂတော’’တိ အာဟ၊ တေန ဥပဍ္ဎဒိဝသမေဝ သမာဒိန္နတ္တာ ‘‘ဥပဍ္ဎူပေါသထော’’တိ တံ ဝေါဟရန္တီတိ ဒဿေတိ။ ဓမ္မပဒဋ္ဌကထာယံ (ဓ။ ပ။ အဋ္ဌ။ ၁။၂ သာမာဝတီဝတ္ထု) ရတ္တိဘာဂေန ဥပဍ္ဎူပေါသထော ဝုတ္တော၊ ဣဓ ပန မဇ္ဈနှိကတော ပဋ္ဌာယ ဒိဝသဘာဂေနေဝ၊ တဒဝသေသဒိဝသရတ္တိဘာဂေန ဝါ။ အသမေပိ ဟိ ဘာဂေ ဥပဍ္ဎသဒ္ဒေါ ပဝတ္တတိ။ တဒဟေဝါတိ အရုဏုဂ္ဂမနကာလံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။

‘‘ဃောသောပိ ခေါ ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓါ’’တိ သဉ္ဇာတပီတိပါမောဇ္ဇော။ တဒဟေဝါတိ ကောသမ္ဗိံ ပတ္တဒိဝသတော ဒုတိယဒိဝသေယေဝ။ တုရိတာတ္ထာတိ တုရိတာ အတ္ထ၊ သီဃယာယိနော ဘဝထာတိ အတ္ထော။ ဧဟိဘိက္ခုပဗ္ဗဇ္ဇံ သန္ဓာယ ‘‘ပဗ္ဗဇိတွာ’’တိ ဝုတ္တံ။ အရဟတ္တန္တိ စတုပဋိသမ္ဘိဒါသမလင်္ကတံ အရဟန္တဘာဝံ။ တေပိ သေဋ္ဌိနော သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ အဍ္ဎမာသမတ္တံ ဒါနာနိ ဒတွာ ပစ္စာဂမ္မ တယော ဝိဟာရေ ကာရေသုံ။ ဘဂဝါ ပန ဒေဝသိကံ ဧကေကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝသတိ။ ယဿ စ ဝိဟာရေ ဝုတ္ထော၊ တဿေဝ ဃရေ ပိဏ္ဍာယ စရတိ၊ တဒါ ပန ဃောသိတဿ ဝိဟာရေ ဝိဟရတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ’’တိ။

ဗာဟိရသမယမတ္တေန ဥပဇ္ဈာယော၊ န သာသနေ ဝိယ ဥပဇ္ဈာယလက္ခဏေန။ ဥပေစ္စ ပရဿ ဝါစာယ အာရမ္ဘနံ ဗာဓနံ ဥပါရမ္ဘော၊ ဒေါသဒဿနဝသေန ဃဋ္ဋနန္တိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ဝါဒံ အာရောပေတုကာမာ ဟုတွာ’’တိ။ ဝဒန္တိ နိန္ဒာဝသေန ကထေန္တိ ဧတေနာတိ ဟိ ဝါဒေါ၊ ဒေါသော၊ တမာရောပေတုကာမာ ဥပရိ ပတိဋ္ဌပေတုကာမာ ဟုတွာတိ အတ္ထော။ ကထမာရောပေတုကာမာတိ အာဟ ‘‘ဣတိ ကိရာ’’တိအာဒိ။ တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ယံ ဝတ္ထု ဇီဝသညိတံ၊ တဒေဝ သရီရသညိတံ။ ဣဒဉှိ ‘‘ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတီ’’တိ ဝုတ္တဝါဒံ ဂဟေတွာ ဝဒန္တိ။ ရူပဉ္စ အတ္တာနဉ္စ အဒွယံ ဧကီဘာဝံ ကတွာ သမနုပဿနဝသေန၊ ‘‘သတ္တော’’တိ ဝါ ဗာဟိရကပရိကပ္ပိတံ အတ္တာနံ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘ဣဓေဝ သတ္တော ဘိဇ္ဇတီ’’တိ။ အဿာတိ သမဏဿ ဂေါတမဿ။ ဘိဇ္ဇတီတိ နိရုဒယဝိနာသဝသေန ဝိနဿတိ။ တေန ဇီဝိတသရီရာနံ အနညတ္တာနုဇာနနတော၊ သရီရဿ စ ဘေဒဒဿနတော။ န ဟေတ္ထ ယထာ ဒိဋ္ဌဘေဒဝတာ သရီရတော အနညတ္တာ အဒိဋ္ဌောပိ ဇီဝဿ ဘေဒေါ ဝုတ္တော၊ ဧဝံ အဒိဋ္ဌဘေဒဝတာ ဇီဝတော အနညတ္တာ သရီရဿာပိ အဘေဒေါတိ သက္ကာ ဝတ္တုံ တဿ ဘေဒဿ ပစ္စက္ခသိဒ္ဓတ္တာ၊ ဘူတုပါဒါယရူပဝိနိမုတ္တဿ စ သရီရဿ အဘာဝတောတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ ဟောတီ’’တိ။

အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ အညဒေဝ ဝတ္ထု ဇီဝသညိတံ၊ အညံ သရီရသညိတံ။ ဣဒဉှိ ‘‘ရူပဝန္တံ အတ္တာနံ သမနုပဿတီ’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တဝါဒံ ဂဟေတွာ ဝဒန္တိ။ ရူပဘေဒဿေဝ ဒိဋ္ဌတ္တာ ၊ အတ္တနိ စ တဒဘာဝတော ‘‘အတ္တာ နိစ္စော’’တိ အယမတ္ထော အာပန္နော ဝါတိ ဣမိနာ အဓိပ္ပာယေနာဟ ‘‘သတ္တော သဿတော အာပဇ္ဇတီ’’တိ။

၃၇၉-၃၈၀။ တယိဒံ နေသံ ဝဉ္ဈာပုတ္တဿ ဒီဃရဿတာဒိပရိကပ္ပနသဒိသံ၊ တသ္မာယံ ပဉှော ဌပနီယော။ န ဟေသ အတ္ထနိဿိတော၊ န ဓမ္မနိဿိတော၊ နာဒိဗြဟ္မစရိယကော၊ န နိဗ္ဗိဒါဒိအတ္ထာယ သံဝတ္တတိ။ ပေါဋ္ဌပါဒသုတ္တဉ္စေတ္ထ နိဒဿနံ။ တံ တတ္ထ ရာဇနိမီလနံ ကတွာ ‘‘တေန ဟာဝုသောသုဏာထာ’’တိအာဒိနာ သတ္ထာ နေသံ ဥပရိ ဓမ္မဒေသနမာရဘီတိ အာဟ ‘‘အထ ဘဂဝါ’’တိအာဒိ။ သဿတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယော ဒွေ အန္တာ။ အရိယမဂ္ဂေါ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒါ။ တဿာယေဝ ပဋိပဒါယာတိ မိစ္ဆာပဋိပဒါယ ဧဝ။

သဒ္ဓါပဗ္ဗဇိတဿာတိ သဒ္ဓါယ ပဗ္ဗဇိတဿ ‘‘ဧဝမဟံ ဣတော ဝဋ္ဋဒုက္ခတော နိဿရိဿာမီ’’တိ ပဗ္ဗဇ္ဇမုပဂတဿ၊ တဒနုရူပဉ္စ သီလံ ပူရေတွာ ပဌမဇ္ဈာနေန သမာဟိတစိတ္တဿ။ ဧတန္တိ ကိလေသဝဋ္ဋပရိဝုဒ္ဓိဒီပနံ ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိအာဒိကံ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသနိဿိတဝစနံ။ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆော န ဟောတီတိ ဓမ္မေသု တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော န ဟောတိ၊ တတ္ထ တတ္ထ အာသပ္ပနပရိသပ္ပနဝသေန ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။

ဧတမေဝံဇာနာမီတိ ယေန သော ဘိက္ခု ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ ဧတံ သသမ္ပယုတ္တံ ဓမ္မံ ‘‘မဟဂ္ဂတစိတ္တ’’န္တိ ဧဝံ ဇာနာမိ။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ ‘‘မဟဂ္ဂတစိတ္တမေတန္တိ သညံ ဌပေသိ’’န္တိ။ နော စ ဧဝံ ဝဒါမီတိ ယထာ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ တံ ဓမ္မဇာတံ သနိဿယံ အဘေဒတော ဂဏှန္တာ ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ၊ တဒုဘယံ ဝါ ဘေဒတော ဂဏှန္တာ ‘‘အညံ ဇီဝံ အည သရီရ’’န္တိ အတ္တနော မိစ္ဆာဂါဟံ ပဝေဒေန္တိ၊ ဧဝမဟံ န ဝဒါမိ တဿ ဓမ္မဿ သုပရိညာတတ္တာ။ တေနာဟ ‘‘အထ ခေါ’’တိအာဒိ။ ဗာဟိရကာ ယေဘုယျေန ကသိဏဇ္ဈာနာနိ ဧဝ နိဗ္ဗတ္တေန္တီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ကသိဏပရိကမ္မံ ဘာဝေန္တဿာ’’တိ။ ယသ္မာ ဘာဝနာနုဘာဝေန ဈာနာဓိဂမော၊ ဘာဝနာ စ ပထဝီကသိဏာဒိသဉ္ဇာနနမုခေန ဟောတီတိ ကတွာ သညာသီသေန နိဒ္ဒိသီယတိ၊ တသ္မာ ‘‘သညာဗလေန ဥပ္ပန္န’’န္တိ အာဟ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ပထဝီကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတီ’’တိအာဒိ။ ယသ္မာ ပန ဘဂဝတာ တတ္ထ တတ္ထ ဝါရေ ‘‘အထ စ ပနာဟံ န ဝဒါမီ’’တိ ဝုတ္တံ၊ တသ္မာ ဘဂဝတော ဝစနမုပဒေသံ ကတွာ န ဝတ္တဗ္ဗံ ကိရေတံ ကေဝလိနာ ဥတ္တမပုရိသေနာတိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘န ကလ္လံ တဿေတ’’န္တိ အာဟံသု၊ န သယံ ပဋိဘာနေနာတိ ဒဿေတုံ ‘‘မညမာနာ ဝဒန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ။ သေသံ အနန္တရသုတ္တေ ဝုတ္တနယတ္တာ၊ ပါကဋတ္တာ စ သုဝိညေယျမေဝ။

ဣတိ သုမင်္ဂလဝိလာသိနိယာ ဒီဃနိကာယဋ္ဌကထာယ ပရမသုခုမဂမ္ဘီရဒုရနုဗောဓတ္ထပရိဒီပနာယ သုဝိမလဝိပုလပညာဝေယျတ္တိယဇနနာယ သာဓုဝိလာသိနိယာ နာမ လီနတ္ထပကာသနိယာ ဇာလိယသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပကာသနာ။

ဇာလိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။